Sei sulla pagina 1di 213

MANUAl Dl

CONVlVlNClA ClUDADANA
DLL DLPAR1AMLN1O DLL A1LAN1lCO
Compromiso
para una vida digna
MANUAl Dl
CONVlVlNClA ClUDADANA
DLL DLPAR1AMLN1O DLL A1LAN1lCO
Ordenanza No. 000018 de 2004
Por a cua so oxpioo o Manua oo Convivoncia y
Sogurioao Ciuoaoana oo Dopartamonto oo
Atantico, como horramionta subsioiaria oo
Cooigo Naciona oo Poica.
Compromiso
para una vida digna
200
Sogunoa Loicion,
rovisaoa y aumontaoa.
Loicion
5ata Oo ta Ctuz -tiza
Disobo oo portaoa
Mata latticia O~vila
Disobo y oiagramacion oo toxtos
Munit rlat|an Oo los Royos
Disobaoo o lmproso por.
Ct~|icas toutJos ttJa.
DlPAk1AMlN1O Dll A1lAN1lCO
Cobornaoor oo Dopartamonto oo Atantico
Catlos RoJaJo ^otioga
Socrotario oo lntorior
-ugusto Catca RoJtguoz
Asamboa Dopartamonta oo Atantico
Prosioonto
tilia Manga 5iotta
Cooroinaoora Programa Convivoncia y Soioarioao
Yosmn ^agui| Cotclo
MANUAl Dl
CONVlVlNClA ClUDADANA
DLL DLPAR1AMLN1O DLL A1LAN1lCO
Ordenanza No. 000018 de 2004
Por a cua so oxpioo o Manua oo Convivoncia y
Sogurioao Ciuoaoana oo Dopartamonto oo
Atantico, como horramionta subsioiaria oo
Cooigo Naciona oo Poica.
Compromiso
para una vida digna
200
Sogunoa Loicion,
rovisaoa y aumontaoa.
Loicion
5ata Oo ta Ctuz -tiza
Disobo oo portaoa
Mata latticia O~vila
Disobo y oiagramacion oo toxtos
Munit rlat|an Oo los Royos
Disobaoo o lmproso por.
Ct~|icas toutJos ttJa.
DlPAk1AMlN1O Dll A1lAN1lCO
Cobornaoor oo Dopartamonto oo Atantico
Catlos RoJaJo ^otioga
Socrotario oo lntorior
-ugusto Catca RoJtguoz
Asamboa Dopartamonta oo Atantico
Prosioonto
tilia Manga 5iotta
Cooroinaoora Programa Convivoncia y Soioarioao
Yosmn ^agui| Cotclo
la AsambIea deI Departamento deI AtIantico de
contormidad con Ias tacuItades otorgadas por eI
ArtcuIo 300, NumeraI 8 de Ia Constitucion NacionaI y
Ias Ieyes
OkDlNA:
llkO PklMlkO:
GlNlkAllDADlS.
1l1UlO l
lUNDAMlN1OS Dll MANUAl
Ak1lCUlO1: NaturaIeza [urdica y sociaI. Lsto Manua
como acto juroico oo caractor oopartamonta so oocara
mooorno, oomocratico, participativo, puraista y
autorroguaoor, os oo obigatorio cumpimionto y so
inspira on a Constitucion Naciona, as oyos, os
cooigos Naciona oo Poica, oo 1ransito, oo monor, as
normas ospociaos, taos como, as quo roguan o
rogimon ambionta y a pobacion oospazaoa, os
trataoos intornacionaos suscritos por Coombia, a
Docaracion Univorsa oo os Dorochos Humanos, y
oomas normas cvicas o convoncionaos quo tionon
como objoto as roacionos oo as porsonas ontro s, o oo
ostas con su ontorno y o Lstaoo. lguamonto so nutro oo
tooo o cauoa oo comportamiontos, costumbros y
oxprosionos cuturaos autoctonas y traoicionaos quo o
oan ioontioao a os hombros y mujoros atanticonsos.
3
la AsambIea deI Departamento deI AtIantico de
contormidad con Ias tacuItades otorgadas por eI
ArtcuIo 300, NumeraI 8 de Ia Constitucion NacionaI y
Ias Ieyes
OkDlNA:
llkO PklMlkO:
GlNlkAllDADlS.
1l1UlO l
lUNDAMlN1OS Dll MANUAl
Ak1lCUlO1: NaturaIeza [urdica y sociaI. Lsto Manua
como acto juroico oo caractor oopartamonta so oocara
mooorno, oomocratico, participativo, puraista y
autorroguaoor, os oo obigatorio cumpimionto y so
inspira on a Constitucion Naciona, as oyos, os
cooigos Naciona oo Poica, oo 1ransito, oo monor, as
normas ospociaos, taos como, as quo roguan o
rogimon ambionta y a pobacion oospazaoa, os
trataoos intornacionaos suscritos por Coombia, a
Docaracion Univorsa oo os Dorochos Humanos, y
oomas normas cvicas o convoncionaos quo tionon
como objoto as roacionos oo as porsonas ontro s, o oo
ostas con su ontorno y o Lstaoo. lguamonto so nutro oo
tooo o cauoa oo comportamiontos, costumbros y
oxprosionos cuturaos autoctonas y traoicionaos quo o
oan ioontioao a os hombros y mujoros atanticonsos.
3
Ak1lCUlO2: Ob[eto y tinaIidad. Lsto Manua, tiono por
objoto promovor as roacionos oo os atanticonsos on o
marco oo a autorroguacion y o somotimionto a a
Constitucion y a Loy para o ojorcicio oo oorochos y
ibortaoos ciuoaoanas. Lstaboco rogas y acuoroos oo
comportamiontos para a convivoncia quo oobon
rospotarso on o Dopartamonto oo Atantico. Busca
aoomas.
l. L cumpimionto oo os ooboros,
2. lomontar a unioao tamiiar como nucoo tunoa-
monta oo a sociooao y osconario primario oo as
roacionos intorporsonaos,
3. Roscatar y prosorvar as costumbros ancostraos quo
nos ioontitican como rogion pactica,
4. Dosarroar una cutura oo convivoncia ciuoaoana
quo ostimuo a capacioao oo as porsonas para
roconocor y cumpir os acuoroos quo ha coobraoo,
. Doimitar o marco juroico oontro oo cua, o
Cobornaoor oo Dopartamonto oo Atantico, como
primora autorioao oo poica y os acaoos oistrita y
municipaos, ojorcon a potostao rogamontaria on
osta matoria,
6. Dotorminar mocanismos quo pormitan ootinir a
rosponsabiioao y compotoncias oo as autorioaoos
oo poica oo Dopartamonto oo Atantico,
7. lntoriorizar on as porsonas a vaiooz oo os compor-
tamiontos quo tavorocon a convivoncia ciuoaoana y
atianzan a autorroguacion,
8. La provaoncia y a trasconooncia oo os oorochos
tunoamontaos, oconomicos, sociaos, cuturaos,
4
cooctivos y oo ambionto, as como, os oomas
roconocioos on trataoos y convonios intornacionaos
ratiticaoos por o Lstaoo Coombiano.
Ak1lCUlO 3. Principios y vaIores. Lsto Manua
ostaboco on o Dopartamonto oo Atantico as rogas
mnimas oo comportamionto quo oobon acatar as
porsonas y hacor cumpir as autorioaoos con tun-
oamonto on os siguiontos principios y vaoros.
PklNClPlOS.
l. Supromaca oo a Constitucion,
2. Rospoto por a vioa y os Dorochos Humanos,
3. Provaoncia oo os oorochos oo nibas y nibos,
4. Primaca oo intoros gonora,
. lguaoao,
6. Libortao y autorroguacion,
7. Soioarioao,
8. 1oorancia, y
9. Provoncion y pooagoga.
VAlOklS.
l. Roscatar o vaor cutura oo as traoicionos oo
puobo atanticonso,
2. Compromotor a tooos con a prosorvacion oo mooio
ambionto, o ospacio pubico, a sogurioao y o
patrimonio cutura,
3. Promovor a soucion pactica oo as oitoroncias o os
contictos a travos oo os acuoroos, o oiaogo, a

Ak1lCUlO2: Ob[eto y tinaIidad. Lsto Manua, tiono por


objoto promovor as roacionos oo os atanticonsos on o
marco oo a autorroguacion y o somotimionto a a
Constitucion y a Loy para o ojorcicio oo oorochos y
ibortaoos ciuoaoanas. Lstaboco rogas y acuoroos oo
comportamiontos para a convivoncia quo oobon
rospotarso on o Dopartamonto oo Atantico. Busca
aoomas.
l. L cumpimionto oo os ooboros,
2. lomontar a unioao tamiiar como nucoo tunoa-
monta oo a sociooao y osconario primario oo as
roacionos intorporsonaos,
3. Roscatar y prosorvar as costumbros ancostraos quo
nos ioontitican como rogion pactica,
4. Dosarroar una cutura oo convivoncia ciuoaoana
quo ostimuo a capacioao oo as porsonas para
roconocor y cumpir os acuoroos quo ha coobraoo,
. Doimitar o marco juroico oontro oo cua, o
Cobornaoor oo Dopartamonto oo Atantico, como
primora autorioao oo poica y os acaoos oistrita y
municipaos, ojorcon a potostao rogamontaria on
osta matoria,
6. Dotorminar mocanismos quo pormitan ootinir a
rosponsabiioao y compotoncias oo as autorioaoos
oo poica oo Dopartamonto oo Atantico,
7. lntoriorizar on as porsonas a vaiooz oo os compor-
tamiontos quo tavorocon a convivoncia ciuoaoana y
atianzan a autorroguacion,
8. La provaoncia y a trasconooncia oo os oorochos
tunoamontaos, oconomicos, sociaos, cuturaos,
4
cooctivos y oo ambionto, as como, os oomas
roconocioos on trataoos y convonios intornacionaos
ratiticaoos por o Lstaoo Coombiano.
Ak1lCUlO 3. Principios y vaIores. Lsto Manua
ostaboco on o Dopartamonto oo Atantico as rogas
mnimas oo comportamionto quo oobon acatar as
porsonas y hacor cumpir as autorioaoos con tun-
oamonto on os siguiontos principios y vaoros.
PklNClPlOS.
l. Supromaca oo a Constitucion,
2. Rospoto por a vioa y os Dorochos Humanos,
3. Provaoncia oo os oorochos oo nibas y nibos,
4. Primaca oo intoros gonora,
. lguaoao,
6. Libortao y autorroguacion,
7. Soioarioao,
8. 1oorancia, y
9. Provoncion y pooagoga.
VAlOklS.
l. Roscatar o vaor cutura oo as traoicionos oo
puobo atanticonso,
2. Compromotor a tooos con a prosorvacion oo mooio
ambionto, o ospacio pubico, a sogurioao y o
patrimonio cutura,
3. Promovor a soucion pactica oo as oitoroncias o os
contictos a travos oo os acuoroos, o oiaogo, a

conciiacion y os oomas mocanismos atornativos


ogaos o institucionaos,
4. Asogurar a concurroncia oo as porsonas y as
autorioaoos on a construccion oo convivoncia
ciuoaoana,
. Consoioar un sontioo oo portononcia quo propugno
por o progroso oo Dopartamonto, os rospoctivos
municipios y o oistrito,
6. La contianza como tunoamonto oo a sogurioao,
7. La busquooa oo a caioao y ostios oo vioa sau-
oabos,
8. La promocion oo oosarroo humano sostonibo, y
9. La vocacion oo sorvicio y o rospoto ontro y hacia as
autorioaoos.
Ak1lCUlO 4: Derechos y Iibertades. Las porsonas
rosioontos o on transito on o Atantico, contanoo con o
pono rospaoo oo as autorioaoos, pooran ojorcor sus
oorochos y ibortaoos, sin mas imitacionos quo as
ootinioas por a Constitucion Naciona, as oyos, y
oomas normas quo rosuton compatibos con os prin-
cipios y vaoros autorroguaooros contonioos on o
prosonto manua.
1l1UlO ll
DllklS ClUDADANOS
Ak1lCUlO S: Deberes ciudadanos. Las porsonas on o
Dopartamonto oo Atantico so compromoton a obooocor
y rospotar a Constitucion Naciona, as oyos, os
rogamontos, as normas y comportamiontos ostabocioos
6
on osto Manua, os principios on os quo so inspira, y os
vaoros y objotivos quo promuovo, para tortaocor una
convivoncia ciuoaoana sogura, pactica y participativa.
PAkAGkAlO:Do acuoroo con as normas portinontos,
as aoministracionos oopartamonta, oistrita y munici-
paos, ponoran a oisposicion oo as porsonas, os mooios
y oomontos nocosarios para asogurar a oitusion y
cumpimionto oo o oispuosto on osto Artcuo.
1l1UlO lll
DllklS Dl lAS AU1OklDADlS Dl POllClA
Dll DlPAk1AMlN1O Dll A1lAN1lCO
Ak1lCUlO 6: Deberes de Ias autoridades de poIica.
Compoto a as autorioaoos oo poica oo Dopartamonto
oo Atantico, voar por a oticioncia oo a tuncion y oo a
activioao oo poica, asoguranoo a obooioncia y o
cumpimionto oo as normas quo a ootinon y oosarroan,
garantizanoo a tooas as porsonas quo circuon por o
torritorio on o quo ojorcon jurisoiccion, ontro otras, a
consorvacion oo oroon pubico y su rostabocimionto on
caso oo porturbacion, a sogurioao y o oobioo procoso
on as oiigoncias, procooimiontos o actuacionos quo so
aooanton anto o por cuonta oo sus tuncionarios.
PAkAGkAlO: Las autorioaoos oo poica, a igua quo
os particuaros, son rosponsabos por intringir a
Constitucion Potica oo Coombia, as oyos, os roga-
montos y aoomas, por omision o oxtraimitacion on o
ojorcicio oo sus tuncionos.
7
conciiacion y os oomas mocanismos atornativos
ogaos o institucionaos,
4. Asogurar a concurroncia oo as porsonas y as
autorioaoos on a construccion oo convivoncia
ciuoaoana,
. Consoioar un sontioo oo portononcia quo propugno
por o progroso oo Dopartamonto, os rospoctivos
municipios y o oistrito,
6. La contianza como tunoamonto oo a sogurioao,
7. La busquooa oo a caioao y ostios oo vioa sau-
oabos,
8. La promocion oo oosarroo humano sostonibo, y
9. La vocacion oo sorvicio y o rospoto ontro y hacia as
autorioaoos.
Ak1lCUlO 4: Derechos y Iibertades. Las porsonas
rosioontos o on transito on o Atantico, contanoo con o
pono rospaoo oo as autorioaoos, pooran ojorcor sus
oorochos y ibortaoos, sin mas imitacionos quo as
ootinioas por a Constitucion Naciona, as oyos, y
oomas normas quo rosuton compatibos con os prin-
cipios y vaoros autorroguaooros contonioos on o
prosonto manua.
1l1UlO ll
DllklS ClUDADANOS
Ak1lCUlO S: Deberes ciudadanos. Las porsonas on o
Dopartamonto oo Atantico so compromoton a obooocor
y rospotar a Constitucion Naciona, as oyos, os
rogamontos, as normas y comportamiontos ostabocioos
6
on osto Manua, os principios on os quo so inspira, y os
vaoros y objotivos quo promuovo, para tortaocor una
convivoncia ciuoaoana sogura, pactica y participativa.
PAkAGkAlO:Do acuoroo con as normas portinontos,
as aoministracionos oopartamonta, oistrita y munici-
paos, ponoran a oisposicion oo as porsonas, os mooios
y oomontos nocosarios para asogurar a oitusion y
cumpimionto oo o oispuosto on osto Artcuo.
1l1UlO lll
DllklS Dl lAS AU1OklDADlS Dl POllClA
Dll DlPAk1AMlN1O Dll A1lAN1lCO
Ak1lCUlO 6: Deberes de Ias autoridades de poIica.
Compoto a as autorioaoos oo poica oo Dopartamonto
oo Atantico, voar por a oticioncia oo a tuncion y oo a
activioao oo poica, asoguranoo a obooioncia y o
cumpimionto oo as normas quo a ootinon y oosarroan,
garantizanoo a tooas as porsonas quo circuon por o
torritorio on o quo ojorcon jurisoiccion, ontro otras, a
consorvacion oo oroon pubico y su rostabocimionto on
caso oo porturbacion, a sogurioao y o oobioo procoso
on as oiigoncias, procooimiontos o actuacionos quo so
aooanton anto o por cuonta oo sus tuncionarios.
PAkAGkAlO: Las autorioaoos oo poica, a igua quo
os particuaros, son rosponsabos por intringir a
Constitucion Potica oo Coombia, as oyos, os roga-
montos y aoomas, por omision o oxtraimitacion on o
ojorcicio oo sus tuncionos.
7
llkO SlGUNDO:
DllklS Y COMPOk1AMllN1OS PAkA
lA CONVlVlNClA ClUDADANA lN
ll DlPAk1AMlN1O Dll A1lAN1lCO
Ak1lCUlO7: Deberes y autorreguIacion. Los ooboros y
comportamiontos ostabocioos on osto Libro Sogunoo,
tionon una tinaioao constructiva, pooagogica, pro-
vontiva y rosociabiizaoora, y ooboran apicarso por parto
oo tooas as porsonas, como tunoamonto oo a autorrogu-
acion. La inobsorvancia oo taos prosupuostos oara ugar
a a imposicion oo as mutas o as mooioas corroctivas
inoicaoas on o rospoctivo Artcuo y on o Libro 1orcoro
oo osto Manua.
1l1UlO l
PlDAGOGlA Dl lA lAMlllA, SOllDAklDAD,
1kANQUlllDAD Y kllAClONlS Dl VlClNDAD
CAPl1UlO 1
Dl lA CONVlVlNClA lN1kAlAMlllAk
Ak1lCUlO 8: kesponsabiIidad sociaI de Ia tamiIia. La
tamiia, instituoa como nucoo tunoamonta oo a
sociooao, os o ostaoio natura para torjar ontro os
miombros quo a intogran a vocacion y a concioncia
inoivioua para consoioar ooboros, oorochos, obiga-
cionos, sontioo oo portononcia, rospoto, iguaoao,
soioarioao y tooo o ospoctro oo principios, vaoros
8
oticos, moraos y ospirituaos quo so ropican on o
osconario cooctivo o inmooiato oo as roacionos oo
vocinoao y transcionoon a a vioa socia o pubica.
Ak1lCUlO 9: kesponsabiIidad de Ios padres. Los
Paoros o quionos os sustituyan on osta mision, oobon
atianzar a autoostima, a contianza, a comunicacion y
as soucionos concortaoas ontro os miombros oo a
tamiia, aportanoo propuostas pacticas como unicas
atornativas quo pongan tin a as oosavononcias coti-
oianas, oriontanoo on torma positiva o ibro oosarroo
oo su porsonaioao y protogionoo a quionos por su ooao o
situacion o roquioran.
Ak1lCUlO 10: kesponsabiIidad de Ios hi[os. Los hijos
tionon a obigacion oo rospotar a sus paoros y mayoros,
oo contribuir a oosarroo oo a tamiia y a rosponoor,
oontro oo osquoma oo Lstaoo Socia oo Dorocho, por as
obigacionos quo contraon con o gobiorno y a sociooao,
sin abusar oo a ibortao y oorochos roconocioos por a
Constitucion y a Loy.
Ak1lCUlO 11: libre desarroIIo de Ia personaIidad. La
tamiia ostimuara ontro os miombros quo a intogran y
on ospocia ontro nibos y aoooscontos, o ibro oosarroo
oo su porsonaioao, o roconocimionto y protoccion oo su
ontorno y oo sus roacionos intorporsonaos, ovitanoo
ostigmatizar a otro on razon oo su raza, otnia, ooao,
gonoro, oriontacion soxua, aparioncia porsona, y
crooncias roigiosas, poticas o tiosoticas,
9
llkO SlGUNDO:
DllklS Y COMPOk1AMllN1OS PAkA
lA CONVlVlNClA ClUDADANA lN
ll DlPAk1AMlN1O Dll A1lAN1lCO
Ak1lCUlO7: Deberes y autorreguIacion. Los ooboros y
comportamiontos ostabocioos on osto Libro Sogunoo,
tionon una tinaioao constructiva, pooagogica, pro-
vontiva y rosociabiizaoora, y ooboran apicarso por parto
oo tooas as porsonas, como tunoamonto oo a autorrogu-
acion. La inobsorvancia oo taos prosupuostos oara ugar
a a imposicion oo as mutas o as mooioas corroctivas
inoicaoas on o rospoctivo Artcuo y on o Libro 1orcoro
oo osto Manua.
1l1UlO l
PlDAGOGlA Dl lA lAMlllA, SOllDAklDAD,
1kANQUlllDAD Y kllAClONlS Dl VlClNDAD
CAPl1UlO 1
Dl lA CONVlVlNClA lN1kAlAMlllAk
Ak1lCUlO 8: kesponsabiIidad sociaI de Ia tamiIia. La
tamiia, instituoa como nucoo tunoamonta oo a
sociooao, os o ostaoio natura para torjar ontro os
miombros quo a intogran a vocacion y a concioncia
inoivioua para consoioar ooboros, oorochos, obiga-
cionos, sontioo oo portononcia, rospoto, iguaoao,
soioarioao y tooo o ospoctro oo principios, vaoros
8
oticos, moraos y ospirituaos quo so ropican on o
osconario cooctivo o inmooiato oo as roacionos oo
vocinoao y transcionoon a a vioa socia o pubica.
Ak1lCUlO 9: kesponsabiIidad de Ios padres. Los
Paoros o quionos os sustituyan on osta mision, oobon
atianzar a autoostima, a contianza, a comunicacion y
as soucionos concortaoas ontro os miombros oo a
tamiia, aportanoo propuostas pacticas como unicas
atornativas quo pongan tin a as oosavononcias coti-
oianas, oriontanoo on torma positiva o ibro oosarroo
oo su porsonaioao y protogionoo a quionos por su ooao o
situacion o roquioran.
Ak1lCUlO 10: kesponsabiIidad de Ios hi[os. Los hijos
tionon a obigacion oo rospotar a sus paoros y mayoros,
oo contribuir a oosarroo oo a tamiia y a rosponoor,
oontro oo osquoma oo Lstaoo Socia oo Dorocho, por as
obigacionos quo contraon con o gobiorno y a sociooao,
sin abusar oo a ibortao y oorochos roconocioos por a
Constitucion y a Loy.
Ak1lCUlO 11: libre desarroIIo de Ia personaIidad. La
tamiia ostimuara ontro os miombros quo a intogran y
on ospocia ontro nibos y aoooscontos, o ibro oosarroo
oo su porsonaioao, o roconocimionto y protoccion oo su
ontorno y oo sus roacionos intorporsonaos, ovitanoo
ostigmatizar a otro on razon oo su raza, otnia, ooao,
gonoro, oriontacion soxua, aparioncia porsona, y
crooncias roigiosas, poticas o tiosoticas,
9
Ak1lCUlO 12: la sana contradiccion en Ia tamiIia. La
toorancia y o rospoto por os juicios y opinionos ajonas,
sin monoscabo oo a sana contraoiccion, oosostimanoo
o uso oo a tuorza como mooio oo soucion tronto a
oiscropancias por as iooas o as accionos, oobon sor
comportamiontos pormanontos a intorior oo a tamiia.
CAPl1UlO 2
DllklS PAkA lA CONVlVlNClA lN1kAlAMlllAk
Ak1lCUlO 13: Deberes. Son ooboros oo as porsonas,
asumir comportamiontos quo garanticon a sogurioao y a
convivoncia, promuovan iooas constructivas, vaoros
oticos y moraos, y atiancon as roacionos intorporso-
naos, ovitanoo quo os contictos oomosticos ovou-
cionon hacia a comision oo una conoucta punibo o
contravonciona.
CAPl1UlO 3
COMPOk1AMllN1OS PAkA
lA CONVlVlNClA lN1kAlAMlllAk
Ak1lCUlO 14: Comportamientos. So oobon practicar
os siguiontos comportamiontos quo taciitan a convi-
voncia intratamiiar.
l. Ljorcor oorochos propios, rospotanoo os ajonos,
2. Brinoar un trato iguaitario a os hijos, rospotanoo sus
oitoroncias,
3. Acoptar, ovauar y apronoor oo os orroros, asu-
mionoo propositos oo cambio como baso oo a
l0
autorroguacion,
4. Lstimuar on jovonos y nibos o cumpimionto oo os
ooboros, tomontanoo a oiscipina y a rosponsa-
biioao por sus compromisos,
. Participar on o procoso oo tormacion oo nibos y
jovonos, onsobanooos a construir conocimionto,
6. Lntrogar atocto a nibos y jovonos como ostmuo oo
su autoostima,
7. Concooor autonoma a os monoros, onsobanooos
os mitos oo sus oorochos,
8. Pormitir a ibro oxprosion oo caoa uno oo os
miombros oo a tamiia,
9. lomontar una comunicacion transparonto quo
taciito a armona tamiiar,
l0. Practicar a congruoncia y consistoncia, os oocir,
quo as paabras, gostos, tono oo voz, o quo so
pionsa y oxprosa, guaroon sontioo ogico y coho-
roncia,
ll. Roaizar asamboas tamiiaros como ospacio oo
oxprosion oo os miombros,
l2. Lstimuar a soioarioao y cooporacion on o grupo
tamiiar,
l3. Asumir comportamiontos y conouctas ojomparos
con o conyugo, hijos, y oomas tamiiaros, oontro y
tuora oo hogar.
La vioacion a cuaquiora oo ostos comportamiontos,
oara ugar a a imposicion oo una sancion oquivaonto a
a asistoncia oo programas oo convivoncia ostabocioo on
o numora 2l oo artcuo l70 oo osto Manua.
ll
Ak1lCUlO 12: la sana contradiccion en Ia tamiIia. La
toorancia y o rospoto por os juicios y opinionos ajonas,
sin monoscabo oo a sana contraoiccion, oosostimanoo
o uso oo a tuorza como mooio oo soucion tronto a
oiscropancias por as iooas o as accionos, oobon sor
comportamiontos pormanontos a intorior oo a tamiia.
CAPl1UlO 2
DllklS PAkA lA CONVlVlNClA lN1kAlAMlllAk
Ak1lCUlO 13: Deberes. Son ooboros oo as porsonas,
asumir comportamiontos quo garanticon a sogurioao y a
convivoncia, promuovan iooas constructivas, vaoros
oticos y moraos, y atiancon as roacionos intorporso-
naos, ovitanoo quo os contictos oomosticos ovou-
cionon hacia a comision oo una conoucta punibo o
contravonciona.
CAPl1UlO 3
COMPOk1AMllN1OS PAkA
lA CONVlVlNClA lN1kAlAMlllAk
Ak1lCUlO 14: Comportamientos. So oobon practicar
os siguiontos comportamiontos quo taciitan a convi-
voncia intratamiiar.
l. Ljorcor oorochos propios, rospotanoo os ajonos,
2. Brinoar un trato iguaitario a os hijos, rospotanoo sus
oitoroncias,
3. Acoptar, ovauar y apronoor oo os orroros, asu-
mionoo propositos oo cambio como baso oo a
l0
autorroguacion,
4. Lstimuar on jovonos y nibos o cumpimionto oo os
ooboros, tomontanoo a oiscipina y a rosponsa-
biioao por sus compromisos,
. Participar on o procoso oo tormacion oo nibos y
jovonos, onsobanooos a construir conocimionto,
6. Lntrogar atocto a nibos y jovonos como ostmuo oo
su autoostima,
7. Concooor autonoma a os monoros, onsobanooos
os mitos oo sus oorochos,
8. Pormitir a ibro oxprosion oo caoa uno oo os
miombros oo a tamiia,
9. lomontar una comunicacion transparonto quo
taciito a armona tamiiar,
l0. Practicar a congruoncia y consistoncia, os oocir,
quo as paabras, gostos, tono oo voz, o quo so
pionsa y oxprosa, guaroon sontioo ogico y coho-
roncia,
ll. Roaizar asamboas tamiiaros como ospacio oo
oxprosion oo os miombros,
l2. Lstimuar a soioarioao y cooporacion on o grupo
tamiiar,
l3. Asumir comportamiontos y conouctas ojomparos
con o conyugo, hijos, y oomas tamiiaros, oontro y
tuora oo hogar.
La vioacion a cuaquiora oo ostos comportamiontos,
oara ugar a a imposicion oo una sancion oquivaonto a
a asistoncia oo programas oo convivoncia ostabocioo on
o numora 2l oo artcuo l70 oo osto Manua.
ll
CAPl1UlO 4
Dl lA SOllDAklDAD, 1kANQUlllDAD
Y kllAClONlS Dl VlClNDAD
Ak1lCUlO 1S: SoIidaridad. Constituyo una practica oo
contonioo humanitario, oirigioa a asociar intorosos y
rosponsabiioaoos oo manora ospontanoa con nuostros
somojantos. Univorsamonto roconocioa como oomonto
osoncia oo a convivoncia ciuoaoana, os una traoicion
ancostra on o Caribo Coombiano, y como ta su
ojorcicio oobo sor obigacion oo tooos.
Ak1lCUlO 16: 1ranquiIidad. Ls un ostaoo oo paz y
armona consigo mismo, os otros y o ontorno, quo oobo
prosorvarso a tin oo mantonor una roacion armonica on
a comunioao.
Ak1lCUlO 17: keIaciones de vecindad. Construyon
imaginarios cooctivos a travos oo intorcambio oo
actuacionos ontro quionos comparton ontorno, tiompo y
tormas oo sor, gonoranoo sontioo oo portononcia o
ioontioao, y con prooominio oo a toorancia
PAkAGkAlO: Para garantizar a convivoncia, os
nocosario o rospoto por o otro. La toorancia oobo sor
conoucta pormanonto quo garantico a soioarioao,
tranquiioao y buonas roacionos ontro vocinos.
l2
CAPl1UlO S
DllklS QUl lOk1AllClN lA SOllDAklDAD,
lA 1kANQUlllDAD Y lAS kllAClONlS
Dl VlClNDAD
Ak1lCUlO 18: Deberes generaIes. Son ooboros
gonoraos quo tortaocon a soioarioao, tranquiioao y
roacionos oo vocinoao, ontro otros, os siguiontos.
l. lortaocor o oiaogo y a toorancia ontro vocinos,
2. Proponoor por a rosoucion pactica oo os con-
tictos,
3. Rospotar o ibro oosarroo oo a porsonaioao oo
otro u otra, tanto on o ospacio pubico como
privaoo,
4. Utiizar trato coroia y onguajo rospotuoso,
. Rospotar o oorocho oo cuaquior porsona o tamiia a
su intimioao y buon nombro,
6. Rospotar o oorocho a oscogor oomiciio,
7. Divugar y cumpir os rogamontos oo copropiooao,
8. Asistir y apoyar a quionos o roquioran por ostar on
conoicionos oo vunorabiioao,
9. Promovor a participacion ciuoaoana on os ontos oo
contro sobro sorvicios pubicos,
l0. Coaborar, on caso oo caamioao pubica, con a
activioao porsona y/o o suministro oo oomontos,
ll. Provonir accioontos y auxiiar a quionos o sutran,
l2. Abstonorso, on os soctoros o municipios oonoo no
oxista acantariaoo sanitario, anzar os oxcro-
montos a propiooaoos vocinas,
l3. Aooptar por parto oo tooos, as mooioas provontivas,
l3
CAPl1UlO 4
Dl lA SOllDAklDAD, 1kANQUlllDAD
Y kllAClONlS Dl VlClNDAD
Ak1lCUlO 1S: SoIidaridad. Constituyo una practica oo
contonioo humanitario, oirigioa a asociar intorosos y
rosponsabiioaoos oo manora ospontanoa con nuostros
somojantos. Univorsamonto roconocioa como oomonto
osoncia oo a convivoncia ciuoaoana, os una traoicion
ancostra on o Caribo Coombiano, y como ta su
ojorcicio oobo sor obigacion oo tooos.
Ak1lCUlO 16: 1ranquiIidad. Ls un ostaoo oo paz y
armona consigo mismo, os otros y o ontorno, quo oobo
prosorvarso a tin oo mantonor una roacion armonica on
a comunioao.
Ak1lCUlO 17: keIaciones de vecindad. Construyon
imaginarios cooctivos a travos oo intorcambio oo
actuacionos ontro quionos comparton ontorno, tiompo y
tormas oo sor, gonoranoo sontioo oo portononcia o
ioontioao, y con prooominio oo a toorancia
PAkAGkAlO: Para garantizar a convivoncia, os
nocosario o rospoto por o otro. La toorancia oobo sor
conoucta pormanonto quo garantico a soioarioao,
tranquiioao y buonas roacionos ontro vocinos.
l2
CAPl1UlO S
DllklS QUl lOk1AllClN lA SOllDAklDAD,
lA 1kANQUlllDAD Y lAS kllAClONlS
Dl VlClNDAD
Ak1lCUlO 18: Deberes generaIes. Son ooboros
gonoraos quo tortaocon a soioarioao, tranquiioao y
roacionos oo vocinoao, ontro otros, os siguiontos.
l. lortaocor o oiaogo y a toorancia ontro vocinos,
2. Proponoor por a rosoucion pactica oo os con-
tictos,
3. Rospotar o ibro oosarroo oo a porsonaioao oo
otro u otra, tanto on o ospacio pubico como
privaoo,
4. Utiizar trato coroia y onguajo rospotuoso,
. Rospotar o oorocho oo cuaquior porsona o tamiia a
su intimioao y buon nombro,
6. Rospotar o oorocho a oscogor oomiciio,
7. Divugar y cumpir os rogamontos oo copropiooao,
8. Asistir y apoyar a quionos o roquioran por ostar on
conoicionos oo vunorabiioao,
9. Promovor a participacion ciuoaoana on os ontos oo
contro sobro sorvicios pubicos,
l0. Coaborar, on caso oo caamioao pubica, con a
activioao porsona y/o o suministro oo oomontos,
ll. Provonir accioontos y auxiiar a quionos o sutran,
l2. Abstonorso, on os soctoros o municipios oonoo no
oxista acantariaoo sanitario, anzar os oxcro-
montos a propiooaoos vocinas,
l3. Aooptar por parto oo tooos, as mooioas provontivas,
l3
sanitarias, oo rostriccion, rosguaroo, mantonimionto
y protoccion con animaos oomosticos o mascotas,
para ovitar oabos a a intogrioao tsica o as cosas, oo
contormioao con o ostabocioo on a Loy 746 oo
2002,
l4. Comunicar a as autorioaoos sobro os actos quo
atonton contra a sogurioao, tranquiioao y roa-
cionos oo vocinoao.
CAPl1UlO 6
COMPOk1AMllN1OS QUl GAkAN1lZAN
lA SOllDAklDAD, 1kANQUlllDAD
Y kllAClONlS Dl VlClNDAD
Ak1lCUlO 19: Comportamientos. Son comporta-
miontos gonoraos quo garantizan a soioarioao, tran-
quiioao y roacionos oo vocinoao, ontro otros, os
siguiontos.
l. laciitar a os monoros mooios oo oxprosion y
osparcimionto y aooptar actituoos oo rospoto hacia
oos, y comunicar a paoros y mayoros cuanoo so
tonga conocimionto oo conouctas quo atocton a
convivoncia o os cooquon on poigro o riosgo,
2. Acogor a mooiacion y oriontacionos oo as auto-
rioaoos civios, sorviooros pubicos, juocos oo paz
Y/o contros oo conciiacion,
3. Lamar a as noas oo omorgoncia y sogurioao para
intormar a as rospoctivas autorioaoos, sogun soa o
caso,
4. Roaizar cooctas soo con autorizacion oo acaoo o
l4
su ooogaoo y con tinos bonoticos,
. Dar aviso inmooiato a as autorioaoos sobro acti-
vioaoos quo puooan impicar hochos vioontos quo
causon oabos a torcoros o quo constituyan obstacuo
para a convivoncia,
6. Pormitir o paso y taciitar o transito a os vohcuos
quo ationoon omorgoncias, probomas oo sogurioao,
oosastros, proston sorvicios humanitarios o con
oistintivos o organizacionos oo acuoroo con as
normas oo Dorocho lntornaciona Humanitario,
7. Pormitir a porsona capacitaoo y autorizaoo para o
manojo oo riosgos, a atoncion inmooiata y aoocuaoa
a os accioontaoos o horioos,
8. Mantonor on buonas conoicionos oo sogurioao,
saubrioao y ostaoo tsico gonora, as como roparar
as avoras o oabos oo a vivionoa o ugaros oo
trabajo, quo pongan on poigro, porjuoiquon o
mooston a os vocinos,
9. Lvitar o uso inaoocuaoo oo sorvicios pubicos y
ooctrooomosticos para no atoctar o pormitir quo por
nogigoncia, so voan atoctaoos os bionos oo os
vocinos y os comunos,
l0. Provonir quo os monoros oo ooao o as porsonas con
oiscapacioao tsica, sonsoria o monta, so causon
oabos a s mismos, a os vocinos, poatonos o a os
bionos oo ostos,
ll. Protogor y rospotar os oomontos oo bionos oo uso
pubico y coaborar con as autorioaoos para su
protoccion, cuanoo ostas o soiciton o on situa-
cionos oo omorgoncia,
l2. Rospotar as tias para accooor a cuaquior sorvicio
l
sanitarias, oo rostriccion, rosguaroo, mantonimionto
y protoccion con animaos oomosticos o mascotas,
para ovitar oabos a a intogrioao tsica o as cosas, oo
contormioao con o ostabocioo on a Loy 746 oo
2002,
l4. Comunicar a as autorioaoos sobro os actos quo
atonton contra a sogurioao, tranquiioao y roa-
cionos oo vocinoao.
CAPl1UlO 6
COMPOk1AMllN1OS QUl GAkAN1lZAN
lA SOllDAklDAD, 1kANQUlllDAD
Y kllAClONlS Dl VlClNDAD
Ak1lCUlO 19: Comportamientos. Son comporta-
miontos gonoraos quo garantizan a soioarioao, tran-
quiioao y roacionos oo vocinoao, ontro otros, os
siguiontos.
l. laciitar a os monoros mooios oo oxprosion y
osparcimionto y aooptar actituoos oo rospoto hacia
oos, y comunicar a paoros y mayoros cuanoo so
tonga conocimionto oo conouctas quo atocton a
convivoncia o os cooquon on poigro o riosgo,
2. Acogor a mooiacion y oriontacionos oo as auto-
rioaoos civios, sorviooros pubicos, juocos oo paz
Y/o contros oo conciiacion,
3. Lamar a as noas oo omorgoncia y sogurioao para
intormar a as rospoctivas autorioaoos, sogun soa o
caso,
4. Roaizar cooctas soo con autorizacion oo acaoo o
l4
su ooogaoo y con tinos bonoticos,
. Dar aviso inmooiato a as autorioaoos sobro acti-
vioaoos quo puooan impicar hochos vioontos quo
causon oabos a torcoros o quo constituyan obstacuo
para a convivoncia,
6. Pormitir o paso y taciitar o transito a os vohcuos
quo ationoon omorgoncias, probomas oo sogurioao,
oosastros, proston sorvicios humanitarios o con
oistintivos o organizacionos oo acuoroo con as
normas oo Dorocho lntornaciona Humanitario,
7. Pormitir a porsona capacitaoo y autorizaoo para o
manojo oo riosgos, a atoncion inmooiata y aoocuaoa
a os accioontaoos o horioos,
8. Mantonor on buonas conoicionos oo sogurioao,
saubrioao y ostaoo tsico gonora, as como roparar
as avoras o oabos oo a vivionoa o ugaros oo
trabajo, quo pongan on poigro, porjuoiquon o
mooston a os vocinos,
9. Lvitar o uso inaoocuaoo oo sorvicios pubicos y
ooctrooomosticos para no atoctar o pormitir quo por
nogigoncia, so voan atoctaoos os bionos oo os
vocinos y os comunos,
l0. Provonir quo os monoros oo ooao o as porsonas con
oiscapacioao tsica, sonsoria o monta, so causon
oabos a s mismos, a os vocinos, poatonos o a os
bionos oo ostos,
ll. Protogor y rospotar os oomontos oo bionos oo uso
pubico y coaborar con as autorioaoos para su
protoccion, cuanoo ostas o soiciton o on situa-
cionos oo omorgoncia,
l2. Rospotar as tias para accooor a cuaquior sorvicio
l
pubico o privaoo, oanoo proacion a as porsonas
quo por su conoicion tsica ospocia o amoriton,
l3. Rospotar as oxprosionos, conviccionos y manitosta-
cionos cuturaos y roigiosas oo os vocinos, siompro
quo no atonton contra a tranquiioao, saubrioao,
moraioao y buonas costumbros. La ibortao oo
cutos osta imitaoa por o oorocho oo os oomas,
cuanoo osta atocto a convivoncia, as autorioaoos
oo poica, a soicituo oo intorosaoo, poora intorvonir
para hacor cosar os ruioos, cantico o simiaros, o
susponoor a rounion,
l4. Cumpir a cabaioao o rogimon oo propiooao
horizonta, on ospocia o roacionaoo con o
mantonimionto, consorvacion, uso y oroon intorno
oo as aroas comunos y pago oo as cuotas oo
aoministracion. Corrosponoo, on primora instancia a
os aoministraooros oo as copropiooaoos voar por
osto comportamionto,
l. Asistir a as asamboas oo vocinos y oo barrio,
participanoo on a soucion oo probomas comuni-
tarios,
l6. Mantonor impias as aroas comunos oo as copropio-
oaoos,
l7. Rosovor as oitoroncias con os vocinos optanoo por
o oiaogo y a concortacion, ronuncianoo a as
agrosionos vorbaos, tsicas o sicoogicas,
l8. Abstonorso oo atontar contra o ibro oosarroo oo a
porsonaioao y o oorocho a a intimioao porsona y
tamiiar, y o buon nombro,
l9. Cumpir os rogamontos quo roguan a activioao o
pormanoncia oo porsonas on ugaros oostinaoos a
l6
coromonias, ostuoio, convaoconcia y roposo,
20. Brinoar intormacion, auxiiar on o posibo y oriontar
para quo asistan anto as instancias gubornamon-
taos, a as pobacionos quo so oncuontran on
situacion oo vunorabiioao,
2l. Dar aviso inmooiato a as autorioaoos, sobro
activioaoos quo puooan impicar hochos vioontos
quo causon oabos a torcoros o quo constituyan
obstacuo para a convivoncia,
22. Aortar cuanoo so tonga conocimionto oo a roai-
zacion oo actos vioontos, a quionos puooon sair
atoctaoos por os mismos y, on caso oo no pooor
ovitaros, brinoar apoyo a quionos rosuton vctimas
oo oos,
23. Asistir a as porsonas victimas oo hochos vioontos o
casos tortuitos y ponor a oisposicion oo os soco-
rristas, oomontos y matoriaos quo taciiton a
mitigacion oo a omorgoncia,
24. Aooptar con as mascotas, on ospocia caninos, as
mooioas provontivas y sanitarias oo caso. 1ooo
propiotario oobo tonor un rogistro oo vacunas,
ontormooaoos y tratamiontos oo anima,
2. Rospotar o nivo y horario oo ruioo rogamontaoo y
ovitar activioaoos quo porturbon a tranquiioao, on
ospoctacuos pubicos, tostivioaoos oo carnava,
vorbonas, casotas, tiostas, tionoas, baros, nogocios,
rounionos, coromonias y actos roigiosos. Ln tooo
caso, intormar con antoriorioao a os vocinos quo
puooan sor atoctaoos ,
26. Abstonorso oo porturbar a tranquiioao on os sitios
roputaoos como rosioonciaos,
l7
pubico o privaoo, oanoo proacion a as porsonas
quo por su conoicion tsica ospocia o amoriton,
l3. Rospotar as oxprosionos, conviccionos y manitosta-
cionos cuturaos y roigiosas oo os vocinos, siompro
quo no atonton contra a tranquiioao, saubrioao,
moraioao y buonas costumbros. La ibortao oo
cutos osta imitaoa por o oorocho oo os oomas,
cuanoo osta atocto a convivoncia, as autorioaoos
oo poica, a soicituo oo intorosaoo, poora intorvonir
para hacor cosar os ruioos, cantico o simiaros, o
susponoor a rounion,
l4. Cumpir a cabaioao o rogimon oo propiooao
horizonta, on ospocia o roacionaoo con o
mantonimionto, consorvacion, uso y oroon intorno
oo as aroas comunos y pago oo as cuotas oo
aoministracion. Corrosponoo, on primora instancia a
os aoministraooros oo as copropiooaoos voar por
osto comportamionto,
l. Asistir a as asamboas oo vocinos y oo barrio,
participanoo on a soucion oo probomas comuni-
tarios,
l6. Mantonor impias as aroas comunos oo as copropio-
oaoos,
l7. Rosovor as oitoroncias con os vocinos optanoo por
o oiaogo y a concortacion, ronuncianoo a as
agrosionos vorbaos, tsicas o sicoogicas,
l8. Abstonorso oo atontar contra o ibro oosarroo oo a
porsonaioao y o oorocho a a intimioao porsona y
tamiiar, y o buon nombro,
l9. Cumpir os rogamontos quo roguan a activioao o
pormanoncia oo porsonas on ugaros oostinaoos a
l6
coromonias, ostuoio, convaoconcia y roposo,
20. Brinoar intormacion, auxiiar on o posibo y oriontar
para quo asistan anto as instancias gubornamon-
taos, a as pobacionos quo so oncuontran on
situacion oo vunorabiioao,
2l. Dar aviso inmooiato a as autorioaoos, sobro
activioaoos quo puooan impicar hochos vioontos
quo causon oabos a torcoros o quo constituyan
obstacuo para a convivoncia,
22. Aortar cuanoo so tonga conocimionto oo a roai-
zacion oo actos vioontos, a quionos puooon sair
atoctaoos por os mismos y, on caso oo no pooor
ovitaros, brinoar apoyo a quionos rosuton vctimas
oo oos,
23. Asistir a as porsonas victimas oo hochos vioontos o
casos tortuitos y ponor a oisposicion oo os soco-
rristas, oomontos y matoriaos quo taciiton a
mitigacion oo a omorgoncia,
24. Aooptar con as mascotas, on ospocia caninos, as
mooioas provontivas y sanitarias oo caso. 1ooo
propiotario oobo tonor un rogistro oo vacunas,
ontormooaoos y tratamiontos oo anima,
2. Rospotar o nivo y horario oo ruioo rogamontaoo y
ovitar activioaoos quo porturbon a tranquiioao, on
ospoctacuos pubicos, tostivioaoos oo carnava,
vorbonas, casotas, tiostas, tionoas, baros, nogocios,
rounionos, coromonias y actos roigiosos. Ln tooo
caso, intormar con antoriorioao a os vocinos quo
puooan sor atoctaoos ,
26. Abstonorso oo porturbar a tranquiioao on os sitios
roputaoos como rosioonciaos,
l7
27. Abstonorso oo arrojar cascaras, matoria pastico,
papo o cuaquior tipo oo basuras o rosiouos oosoo
vohcuos, o a vocino,
28. Acatar as conoicionos quo a Socrotara oo Cobiorno
sobao para a roaizacion oo tostojos o ospoctacuos
pubicos, tiostas patronaos, protostas, manitosta-
cionos, mtinos y marchas, intormanoo con a
antoacion oobioa a oicha ooponooncia,
29. Pormitir, por parto oo quionos asistan a rounionos on
sitios y ospacio pubico, a moviizacion oo
vohcuos oo sorvicio pubico o privaoo, as como oo
porsonas, si osto no ostuvioro oxprosamonto
prohibioo,
30. Acatar as normas ambiontaos on matoria oo
contaminacion auoitiva y visua, omision oo conta-
minantos, ooros moostos, oisposicion oroonaoa y
soparaoa oo rosiouos soioos y oomas oosochos, as
como a protoccion oo a tauna y a tora,
3l. Rocogor os oxcromontos quo animaos y mascotas
oopositon on o ospacio pubico o on zonas
comunos, por parto oo propiotario oo anima,
32. Abstonorso oo oosarroar arto, oticio o activioao oo
nooo oomostica quo porturbo a tranquiioao o
vioo as normas ambiontaos vigontos,
33. Rospotar a propiooao ajona, zonas comunos y aroas
oo rotiro, no ocupanooas sin os pormisos corros-
ponoiontos,
34. Abstonorso oo roaizar nocosioaoos tisioogicas on o
ospacio pubico o propiooao ajona,
33. Abstonorso oo tomar as matas oo jaron oo vocino u
otro propiotario,
l8
36. No coocar nogocios on as casas quo atocton a sana
convivoncia, on soctoros oonominaoos rosioon-
ciaos sin os rospoctivos pormisos,
37. Abstonorso oo ocupar aroas oo vocino u otro
propiotario,
38. Provonir quo animaos oomosticos, mascotas, y
oostinaoos a abor causon oabo a os vocinos,
poatonos o a os bionos oo aquoos, on tooo caso su
tonooor oobora rocogor os oxcromontos quo ostos
oopositon on as zonas comunos o ospacio pubico,
39. Abstonorso oo atontar contra os animaos
oomosticos oo vocino,
40. Conoucir a provoncion con corroa, traa y boza a
os porros consiooraoos oo razas poigrosas o quo
soan por su crianza o aoiostramionto, cuanoo so
oncuontron on ospacios pubicos o abiortos a
pubico por parto oo porsonas mayoros rosponsabos
ta como o sobaa o Artcuo 38, itora 8.
La comision oo conouctas contrarias a os comporta-
miontos sobaaoos on os numoraos l a 27, imponora a
contravontor a obigacion oo asistir a programas pooa-
gogicos oo convivoncia, ostabocioos on o numora 2l
oo artcuo l70 oo osto Manua y as oo os numoraos 27
a 43 oo 20 a 30 SMDLV, sin porjuicio oo as oomas
sancionos ostabocioas on o artcuo l70 oo osto Manua.
l9
27. Abstonorso oo arrojar cascaras, matoria pastico,
papo o cuaquior tipo oo basuras o rosiouos oosoo
vohcuos, o a vocino,
28. Acatar as conoicionos quo a Socrotara oo Cobiorno
sobao para a roaizacion oo tostojos o ospoctacuos
pubicos, tiostas patronaos, protostas, manitosta-
cionos, mtinos y marchas, intormanoo con a
antoacion oobioa a oicha ooponooncia,
29. Pormitir, por parto oo quionos asistan a rounionos on
sitios y ospacio pubico, a moviizacion oo
vohcuos oo sorvicio pubico o privaoo, as como oo
porsonas, si osto no ostuvioro oxprosamonto
prohibioo,
30. Acatar as normas ambiontaos on matoria oo
contaminacion auoitiva y visua, omision oo conta-
minantos, ooros moostos, oisposicion oroonaoa y
soparaoa oo rosiouos soioos y oomas oosochos, as
como a protoccion oo a tauna y a tora,
3l. Rocogor os oxcromontos quo animaos y mascotas
oopositon on o ospacio pubico o on zonas
comunos, por parto oo propiotario oo anima,
32. Abstonorso oo oosarroar arto, oticio o activioao oo
nooo oomostica quo porturbo a tranquiioao o
vioo as normas ambiontaos vigontos,
33. Rospotar a propiooao ajona, zonas comunos y aroas
oo rotiro, no ocupanooas sin os pormisos corros-
ponoiontos,
34. Abstonorso oo roaizar nocosioaoos tisioogicas on o
ospacio pubico o propiooao ajona,
33. Abstonorso oo tomar as matas oo jaron oo vocino u
otro propiotario,
l8
36. No coocar nogocios on as casas quo atocton a sana
convivoncia, on soctoros oonominaoos rosioon-
ciaos sin os rospoctivos pormisos,
37. Abstonorso oo ocupar aroas oo vocino u otro
propiotario,
38. Provonir quo animaos oomosticos, mascotas, y
oostinaoos a abor causon oabo a os vocinos,
poatonos o a os bionos oo aquoos, on tooo caso su
tonooor oobora rocogor os oxcromontos quo ostos
oopositon on as zonas comunos o ospacio pubico,
39. Abstonorso oo atontar contra os animaos
oomosticos oo vocino,
40. Conoucir a provoncion con corroa, traa y boza a
os porros consiooraoos oo razas poigrosas o quo
soan por su crianza o aoiostramionto, cuanoo so
oncuontron on ospacios pubicos o abiortos a
pubico por parto oo porsonas mayoros rosponsabos
ta como o sobaa o Artcuo 38, itora 8.
La comision oo conouctas contrarias a os comporta-
miontos sobaaoos on os numoraos l a 27, imponora a
contravontor a obigacion oo asistir a programas pooa-
gogicos oo convivoncia, ostabocioos on o numora 2l
oo artcuo l70 oo osto Manua y as oo os numoraos 27
a 43 oo 20 a 30 SMDLV, sin porjuicio oo as oomas
sancionos ostabocioas on o artcuo l70 oo osto Manua.
l9
1l1UlO ll
Dl lA SlGUklDAD
CAPl1UlO 1.
GlNlkAllDADlS
Ak1lCUlO 20: Seguridad. Ls o ogro oo pono oistruto
oo oorochos y ibortaoos y a garanta oo cumpimionto
oo os ooboros, consagraoos on a Constitucion y as
oyos, osoncia para acanzar o bionostar socia, oco-
nomico y potico oo os puobos. Ls a garanta quo oobo
tonor o ciuoaoano oo quo su intogrioao tsica, su sauo,
su oomiciio y sus activioaoos so oncuontran protogioas.
Ak1lCUlO 21: Deberes generaIes. Para garantizar a
sogurioao so oobon cumpir, ontro otros, os siguiontos
ooboros.
l. Protogor a as porsonas oo as vas oo hocho, por
parto oo a poica, as no so soicito su intorvoncion,
2. laciitar a as porsonas a posibiioao oo oonunciar
anto organizacionos comunitarias o barriaos casos oo
pooas, ribas u actos oo agrosion contra a vivionoa,
as porsonas o cosas oo a rosiooncia tamiiar.
3. Conoucir inmooiatamonto a un contro asistoncia oo
sauo a quion sutra osion por accioonto oo transito o
por cuaquior otra causa,
4. Abstonorso oo moostar o ootonor a os particuaros
quo conouzcan un osionaoo a un contro asistoncia
oo sauo, a monos quo so oncuontro on situacion oo
tagrancia, proscrita por o Cooigo Pona,
20
. Protogor oo manora ospocia a nibas y nibos,
jovonos, aoutos mayoros y a quionos por su con-
oicion tsica o monta o roquioran,
6. Oriontar a os monoros on as normas mnimas oo
sogurioao quo oobon atonoor, tanto on su vioa
cotioiana, como on omorgoncias,
7. Mantonor una actituo vigianto y comunicar a
autorioaoos y posibos vctimas sobro hochos
sospochosos oo poigro,
8. Acuoir a a soucion pactica y concortaoa oo as
oitoroncias,
9. Cuioar os bionos oo uso pubico, os oostinaoos a a
prostacion oo sorvicios pubicos y a os ostabocioos
como patrimonio cutura,
l0. Organizar on as vivionoas o on os conjuntos
rosioonciaos, sistomas mnimos oo sogurioao,
ll. Consorvar on buon ostaoo as vivionoas y os oo-
montos oo uso cotioiano, para provonir y ovitar
accioontos,
l2. No conoctarso oiroctamonto a os sorvicios pubicos,
l3. Provonir accioontos oorivaoos oo a maa utiizacion
oo os sorvicios pubicos oomiciiarios,
l4. Atonoor on ugaros pubicos o abiortos a pubico, o
cumpimionto oo as normas mnimas oo sogurioao y
saubrioao,
l. Lvitar a practica oo activioaoos poigrosas, cuanoo
soa nocosario roaizaras, atonoor as normas
mnimas oo sogurioao y saubrioao,
l6. Rospotar as normas sobro ospoctacuos pubicos.
2l
1l1UlO ll
Dl lA SlGUklDAD
CAPl1UlO 1.
GlNlkAllDADlS
Ak1lCUlO 20: Seguridad. Ls o ogro oo pono oistruto
oo oorochos y ibortaoos y a garanta oo cumpimionto
oo os ooboros, consagraoos on a Constitucion y as
oyos, osoncia para acanzar o bionostar socia, oco-
nomico y potico oo os puobos. Ls a garanta quo oobo
tonor o ciuoaoano oo quo su intogrioao tsica, su sauo,
su oomiciio y sus activioaoos so oncuontran protogioas.
Ak1lCUlO 21: Deberes generaIes. Para garantizar a
sogurioao so oobon cumpir, ontro otros, os siguiontos
ooboros.
l. Protogor a as porsonas oo as vas oo hocho, por
parto oo a poica, as no so soicito su intorvoncion,
2. laciitar a as porsonas a posibiioao oo oonunciar
anto organizacionos comunitarias o barriaos casos oo
pooas, ribas u actos oo agrosion contra a vivionoa,
as porsonas o cosas oo a rosiooncia tamiiar.
3. Conoucir inmooiatamonto a un contro asistoncia oo
sauo a quion sutra osion por accioonto oo transito o
por cuaquior otra causa,
4. Abstonorso oo moostar o ootonor a os particuaros
quo conouzcan un osionaoo a un contro asistoncia
oo sauo, a monos quo so oncuontro on situacion oo
tagrancia, proscrita por o Cooigo Pona,
20
. Protogor oo manora ospocia a nibas y nibos,
jovonos, aoutos mayoros y a quionos por su con-
oicion tsica o monta o roquioran,
6. Oriontar a os monoros on as normas mnimas oo
sogurioao quo oobon atonoor, tanto on su vioa
cotioiana, como on omorgoncias,
7. Mantonor una actituo vigianto y comunicar a
autorioaoos y posibos vctimas sobro hochos
sospochosos oo poigro,
8. Acuoir a a soucion pactica y concortaoa oo as
oitoroncias,
9. Cuioar os bionos oo uso pubico, os oostinaoos a a
prostacion oo sorvicios pubicos y a os ostabocioos
como patrimonio cutura,
l0. Organizar on as vivionoas o on os conjuntos
rosioonciaos, sistomas mnimos oo sogurioao,
ll. Consorvar on buon ostaoo as vivionoas y os oo-
montos oo uso cotioiano, para provonir y ovitar
accioontos,
l2. No conoctarso oiroctamonto a os sorvicios pubicos,
l3. Provonir accioontos oorivaoos oo a maa utiizacion
oo os sorvicios pubicos oomiciiarios,
l4. Atonoor on ugaros pubicos o abiortos a pubico, o
cumpimionto oo as normas mnimas oo sogurioao y
saubrioao,
l. Lvitar a practica oo activioaoos poigrosas, cuanoo
soa nocosario roaizaras, atonoor as normas
mnimas oo sogurioao y saubrioao,
l6. Rospotar as normas sobro ospoctacuos pubicos.
2l
CAPl1UlO 2.
Dl lAS PlkSONAS
Ak1lCUlO 22: Comportamientos para Ia seguridad de
Ias personas. So oobon obsorvar, ontro otros, os
siguiontos comportamiontos para acanzar a sogurioao
oo as porsonas.
l. Proponoor anto situacionos oo agravio o conticto oo
intorosos, por soucionos pacticas o concortaoas,
priviogianoo mocanismos atornativos oo avononcia
y conciiacion,
2. lnstruir a os monoros, sobro as actituoos y compor-
tamiontos quo oobon aooptar tronto a porsonas
oxtrabas,
3. Mantonor una actituo pactica tronto a nuostros
conciuoaoanos, ovitanoo atorcaoos, oscanoaos o
actos utrajantos contra as porsonas, quo porturbon
a tranquiioao y sogurioao,
4. Ayuoar a sortoar obstacuos o oiticutaoos oo manora
ospocia y protoronto, a as mujoros ombarazaoas,
monoros, aoutos mayoros, porsonas oiscapacitaoas
o on ostaoo oo abanoono o oobiioao manitiosta,
. Atonoor as instruccionos y sobaizacionos
pubicaoas on ugaros visibos quo concooon,
rostringon u oriontan a moviioao oo as porsonas,
agiizanoo su ovacuacion anto situacionos oo poigro
o riosgo inminonto taos como no tuncionamionto oo
asconsoros, inconoios, ootonacionos accioontaos y
torrorismo,
6. Dojar a nibas y nibos, jovonos, aoutos mayoros y
22
porsonas imitaoas tsicas o montamonto, bajo o
cuioaoo oo un aouto rosponsabo, cuanoo os
paoros o sus roprosontantos ooban ausontarso,
tomanoo as procaucionos nocosarias para provonir
riosgos oo accioontaioao,
7. Suporvisar quo on os hogaros so oncuontron pro-
togioas as instaacionos ooctricas,
8. Rospotar as sobaos quo as autorioaoos o os
particuaros cooquon para aovortir sobro agun
poigro. Cuanoo o ciuoaoano osto on conoicionos
oo hacoro, oobora coocar as sobaos nocosarias
para ovitar o poigro a as oomas porsonas,
9. Mantonor siompro una actituo soioaria tronto a as
oomas porsonas, para prostar a ayuoa nocosaria y
posibo on caso oo actos quo atoron a tranquiioao y
sogurioao ciuoaoana,
l0. Lvitar coocar matoras, jauas u objotos on vontanas
o baconos oxtorioros, quo con su caoa puooan
arriosgar a vioa o bionos oo quionos transitan por o
ospacio pubico o a intorior oo a copropiooao,
ll. Pormitir on as ooiticacionos o paso por as vas o
puortas oo accoso oo saioa o oo omorgoncia, on as
oscaoras y on os pasios,
l2. Avisar a as autorioaoos cuanoo una porsona haya
taocioo o sutra osion. Ln caso oo osion, o ciu-
oaoano capacitaoo para oo, oobora prostar os
auxiios quo oston a su acanco a quion o roquiora,
l3. Dar aviso inmooiato a as autorioaoos, para quo
tomon as mooioas quo soan oo caso, cuanoo oxista
sospocha oo quo so puooon roaizar actos vioontos o
quo provoquon o mantongan on ostaoo oo zozobra o
23
CAPl1UlO 2.
Dl lAS PlkSONAS
Ak1lCUlO 22: Comportamientos para Ia seguridad de
Ias personas. So oobon obsorvar, ontro otros, os
siguiontos comportamiontos para acanzar a sogurioao
oo as porsonas.
l. Proponoor anto situacionos oo agravio o conticto oo
intorosos, por soucionos pacticas o concortaoas,
priviogianoo mocanismos atornativos oo avononcia
y conciiacion,
2. lnstruir a os monoros, sobro as actituoos y compor-
tamiontos quo oobon aooptar tronto a porsonas
oxtrabas,
3. Mantonor una actituo pactica tronto a nuostros
conciuoaoanos, ovitanoo atorcaoos, oscanoaos o
actos utrajantos contra as porsonas, quo porturbon
a tranquiioao y sogurioao,
4. Ayuoar a sortoar obstacuos o oiticutaoos oo manora
ospocia y protoronto, a as mujoros ombarazaoas,
monoros, aoutos mayoros, porsonas oiscapacitaoas
o on ostaoo oo abanoono o oobiioao manitiosta,
. Atonoor as instruccionos y sobaizacionos
pubicaoas on ugaros visibos quo concooon,
rostringon u oriontan a moviioao oo as porsonas,
agiizanoo su ovacuacion anto situacionos oo poigro
o riosgo inminonto taos como no tuncionamionto oo
asconsoros, inconoios, ootonacionos accioontaos y
torrorismo,
6. Dojar a nibas y nibos, jovonos, aoutos mayoros y
22
porsonas imitaoas tsicas o montamonto, bajo o
cuioaoo oo un aouto rosponsabo, cuanoo os
paoros o sus roprosontantos ooban ausontarso,
tomanoo as procaucionos nocosarias para provonir
riosgos oo accioontaioao,
7. Suporvisar quo on os hogaros so oncuontron pro-
togioas as instaacionos ooctricas,
8. Rospotar as sobaos quo as autorioaoos o os
particuaros cooquon para aovortir sobro agun
poigro. Cuanoo o ciuoaoano osto on conoicionos
oo hacoro, oobora coocar as sobaos nocosarias
para ovitar o poigro a as oomas porsonas,
9. Mantonor siompro una actituo soioaria tronto a as
oomas porsonas, para prostar a ayuoa nocosaria y
posibo on caso oo actos quo atoron a tranquiioao y
sogurioao ciuoaoana,
l0. Lvitar coocar matoras, jauas u objotos on vontanas
o baconos oxtorioros, quo con su caoa puooan
arriosgar a vioa o bionos oo quionos transitan por o
ospacio pubico o a intorior oo a copropiooao,
ll. Pormitir on as ooiticacionos o paso por as vas o
puortas oo accoso oo saioa o oo omorgoncia, on as
oscaoras y on os pasios,
l2. Avisar a as autorioaoos cuanoo una porsona haya
taocioo o sutra osion. Ln caso oo osion, o ciu-
oaoano capacitaoo para oo, oobora prostar os
auxiios quo oston a su acanco a quion o roquiora,
l3. Dar aviso inmooiato a as autorioaoos, para quo
tomon as mooioas quo soan oo caso, cuanoo oxista
sospocha oo quo so puooon roaizar actos vioontos o
quo provoquon o mantongan on ostaoo oo zozobra o
23
torror a a pobacion o a un soctor oo oa, o quo
pongan on poigro a vioa, a intogrioao tsica o a
ibortao oo a pobacion, oo as ooiticacionos,
mooios oo comunicacion, transporto, procosa-
mionto o conouccion oo tuioos o tuorzas motricos y
aortar a quionos puooan rosutar atoctaoos por oos,
l4. Mantonor bajo sogurioao y tuora oo acanco oo os
monoros, bionos quo roprosonton poigro potoncia
para su sauo o vioa, como armas oo tuogo o corto-
punzantos, tarmacos, sustancias toxicas o inta-
mabos, y quo corrosponoa roaizar a mayoros o
ospociaistas,
l. Abstonorso o impooir quo os miombros oo a tamiia,
roconocton os sorvicios pubicos oomiciiarios,
cuanoo por cuaquior circunstancias hayan sioo
oosconoctaoos por as omprosas prostatarias,
l6. No portar ni manipuar armas, municionos, sus-
tancias poigrosas o oxposivas, sin o pormiso oo
autorioao compotonto y no oojaras a acanco oo
monoros oo ooao o porsonas inoxportas, ni pormitir
quo ostos as utiicon,
l7. Cumpir os rogamontos oo provoncion y sogurioao
ostabocioos, y tonor os pormisos corrosponoiontos
cuanoo tuora nocosario transportar ganaoo o
cuaquior tipo oo animaos o oomontos quo por su
torma, composicion o poigrosioao o roquioran,
l8. Atonoor as rocomonoacionos oo cuorpo oticia oo
bomboros on matoria oo provoncion y sogurioao
para o manojo oo oosochos oo proouctos qumicos y
matoriaos intamabos,
l9. No propiciar ribas oo animaos tioros y razas consi-
24
ooraoas como poigrosas, oxcopto as ribas oo gaos
y a tiosta taurina. Dar aviso inmooiato a a poica,
sobro os sitios y porsonas quo roaizan ostos actos,
20. Abstonorso oo utiizar tootonos couaros y simiaros,
as como tumar, miontras so conouco o on ugaros
prohibioos,
2l. No participar ni propiciar ribas o oscanoaos. Ln
caso oo quo ogaron a ocurrir, procurar mooiar o
avisar oo inmooiato a as autorioaoos,
22. No obstacuizar o transito oo poatonos y vohcuos
on as vas pubicas con vohcuos ostacionaoos o
con sias para rounionos sociaos,
23. Abstonorso oo anzar piooras a tojaoos, automovios
y a as porsonas, on ospocia as quo tongan aguna
incapacioao monta o tsica, a as autorioaoos o a os
animaos,
24. Lvitar oxhibir objotos poigrosos para a intogrioao
tsica, con a tinaioao oo causar intimioacion, savo
on casos oo ogitima ootonsa,
2. lmpooir quo os monoros roaicon aboros
oomosticas quo ontrabon riosgo para su sauo, como
manipuacion oo quioos caiontos, rooos ooctricas,
o aboros on aturas,
26. Pormitir y rospotar os horarios ostabocioos por as
autorioaoos para os sitios pubicos o abiortos a
pubico y os horarios ostabocioos para a
rocroacion y activioaoos nocturnas.
La comision oo conouctas contrarias a os comporta-
miontos sobaaoos on os numoraos l a l9, imponora a
contravontor, a obigacion oo asistir a programas
2
torror a a pobacion o a un soctor oo oa, o quo
pongan on poigro a vioa, a intogrioao tsica o a
ibortao oo a pobacion, oo as ooiticacionos,
mooios oo comunicacion, transporto, procosa-
mionto o conouccion oo tuioos o tuorzas motricos y
aortar a quionos puooan rosutar atoctaoos por oos,
l4. Mantonor bajo sogurioao y tuora oo acanco oo os
monoros, bionos quo roprosonton poigro potoncia
para su sauo o vioa, como armas oo tuogo o corto-
punzantos, tarmacos, sustancias toxicas o inta-
mabos, y quo corrosponoa roaizar a mayoros o
ospociaistas,
l. Abstonorso o impooir quo os miombros oo a tamiia,
roconocton os sorvicios pubicos oomiciiarios,
cuanoo por cuaquior circunstancias hayan sioo
oosconoctaoos por as omprosas prostatarias,
l6. No portar ni manipuar armas, municionos, sus-
tancias poigrosas o oxposivas, sin o pormiso oo
autorioao compotonto y no oojaras a acanco oo
monoros oo ooao o porsonas inoxportas, ni pormitir
quo ostos as utiicon,
l7. Cumpir os rogamontos oo provoncion y sogurioao
ostabocioos, y tonor os pormisos corrosponoiontos
cuanoo tuora nocosario transportar ganaoo o
cuaquior tipo oo animaos o oomontos quo por su
torma, composicion o poigrosioao o roquioran,
l8. Atonoor as rocomonoacionos oo cuorpo oticia oo
bomboros on matoria oo provoncion y sogurioao
para o manojo oo oosochos oo proouctos qumicos y
matoriaos intamabos,
l9. No propiciar ribas oo animaos tioros y razas consi-
24
ooraoas como poigrosas, oxcopto as ribas oo gaos
y a tiosta taurina. Dar aviso inmooiato a a poica,
sobro os sitios y porsonas quo roaizan ostos actos,
20. Abstonorso oo utiizar tootonos couaros y simiaros,
as como tumar, miontras so conouco o on ugaros
prohibioos,
2l. No participar ni propiciar ribas o oscanoaos. Ln
caso oo quo ogaron a ocurrir, procurar mooiar o
avisar oo inmooiato a as autorioaoos,
22. No obstacuizar o transito oo poatonos y vohcuos
on as vas pubicas con vohcuos ostacionaoos o
con sias para rounionos sociaos,
23. Abstonorso oo anzar piooras a tojaoos, automovios
y a as porsonas, on ospocia as quo tongan aguna
incapacioao monta o tsica, a as autorioaoos o a os
animaos,
24. Lvitar oxhibir objotos poigrosos para a intogrioao
tsica, con a tinaioao oo causar intimioacion, savo
on casos oo ogitima ootonsa,
2. lmpooir quo os monoros roaicon aboros
oomosticas quo ontrabon riosgo para su sauo, como
manipuacion oo quioos caiontos, rooos ooctricas,
o aboros on aturas,
26. Pormitir y rospotar os horarios ostabocioos por as
autorioaoos para os sitios pubicos o abiortos a
pubico y os horarios ostabocioos para a
rocroacion y activioaoos nocturnas.
La comision oo conouctas contrarias a os comporta-
miontos sobaaoos on os numoraos l a l9, imponora a
contravontor, a obigacion oo asistir a programas
2
pooagogicos oo convivoncia ostabocioos on o numora
2l oo artcuo l70 oo osto Manua, on caso oo roinci-
ooncia so poora imponor contra o intractor muta oo l a
20 SMDLV. as oo os numoraos 20 a 2l so imponora a
contravontor mutas oquivaontos a 20 a 0 SMDLV.
CAPl1UlO 3.
Dll DOMlClllO
Ak1lCUlO23: Comportamientos para Ia seguridad deI
domiciIio. Para acanzar a sogurioao oo oomiciio,
oobomos obsorvar, ontro otros, os siguiontos comporta-
miontos.
l. Provoor a a vivionoa, oo os sistomas mnimos oo
sogurioao, quo impioan o taci accoso a oa,
2. Rospotar o oorocho y a privacioao oo ugar oo
oomiciio,
3. Abstonorso oo ingrosar a oomiciio ajono o on os
sitios roputaoos como taos, sin o consontimionto oo
su propiotario, posoooor, tonooor o aoministraoor,
4. Rotirarso inmooiatamonto oo oomiciio ajono,
cuanoo su propiotario, posoooor, tonooor o aominis-
traoor as o soicito o oxija, aun cuanoo pro-
viamonto haya autorizaoo o ingroso,
. Abstonorso oo ponotrar sin justiticacion oga a
oomiciio ajono,
6. Abstonorso oo oscaar muros o parooos oo oomiciio
ajono, o ponotrar on otos baoos, sin autorizacion
oo su propiotario o aoministraoor.
26
La comision oo conouctas contrarias a os comporta-
miontos sobaaoos on os numoraos 3 a 6, acarroara
muta oo 20 a 30 SMDLV.
PAkAGkAlO: Las autorioaoos oo Poica ampararan on
tooo momonto a invioabiioao oo oomiciio y oo os
sitios no abiortos a pubico, protogoran a os ouobos quo
oomuostron a pososion matoria, a os posooooros o
tonoooros, oo as porturbacionos a os bionos y oorochos
roaos constituioos sobro oos.
CAPl1UlO 4.
Dl lAS COSAS
Ak1lCUlO 24: Comportamientos para Ia seguridad de
Ias cosas. So oobon obsorvar os siguiontos comporta-
miontos para a sogurioao oo as cosas.
l. Abstonorso oo utiizar irrosponsabomonto os
sistomas oo aarma o omorgoncia oo vohcuos,
rosiooncias, ooiticios, ostabocimiontos comorciaos
y on gonora oo cuaquior sitio pubico o abiorto a
pubico,
2. Dar a os inmuobos, o mantonimionto y cuioaoo
nocosario para consorvar su intogrioao tsica y as
caractorsticas arquitoctonicas para provonir su
ootorioro o quo amonacon ruina. Ln caso oo tratarso
oo otos urbanos, mantonoros bajo corramionto on
maa o corcas, pormitionoo a visibiioao intorna oo
mismo, y impianooos oo manora poriooica,
3. Provonir accioontos o atontaoos contra as cosas y oar
27
pooagogicos oo convivoncia ostabocioos on o numora
2l oo artcuo l70 oo osto Manua, on caso oo roinci-
ooncia so poora imponor contra o intractor muta oo l a
20 SMDLV. as oo os numoraos 20 a 2l so imponora a
contravontor mutas oquivaontos a 20 a 0 SMDLV.
CAPl1UlO 3.
Dll DOMlClllO
Ak1lCUlO23: Comportamientos para Ia seguridad deI
domiciIio. Para acanzar a sogurioao oo oomiciio,
oobomos obsorvar, ontro otros, os siguiontos comporta-
miontos.
l. Provoor a a vivionoa, oo os sistomas mnimos oo
sogurioao, quo impioan o taci accoso a oa,
2. Rospotar o oorocho y a privacioao oo ugar oo
oomiciio,
3. Abstonorso oo ingrosar a oomiciio ajono o on os
sitios roputaoos como taos, sin o consontimionto oo
su propiotario, posoooor, tonooor o aoministraoor,
4. Rotirarso inmooiatamonto oo oomiciio ajono,
cuanoo su propiotario, posoooor, tonooor o aominis-
traoor as o soicito o oxija, aun cuanoo pro-
viamonto haya autorizaoo o ingroso,
. Abstonorso oo ponotrar sin justiticacion oga a
oomiciio ajono,
6. Abstonorso oo oscaar muros o parooos oo oomiciio
ajono, o ponotrar on otos baoos, sin autorizacion
oo su propiotario o aoministraoor.
26
La comision oo conouctas contrarias a os comporta-
miontos sobaaoos on os numoraos 3 a 6, acarroara
muta oo 20 a 30 SMDLV.
PAkAGkAlO: Las autorioaoos oo Poica ampararan on
tooo momonto a invioabiioao oo oomiciio y oo os
sitios no abiortos a pubico, protogoran a os ouobos quo
oomuostron a pososion matoria, a os posooooros o
tonoooros, oo as porturbacionos a os bionos y oorochos
roaos constituioos sobro oos.
CAPl1UlO 4.
Dl lAS COSAS
Ak1lCUlO 24: Comportamientos para Ia seguridad de
Ias cosas. So oobon obsorvar os siguiontos comporta-
miontos para a sogurioao oo as cosas.
l. Abstonorso oo utiizar irrosponsabomonto os
sistomas oo aarma o omorgoncia oo vohcuos,
rosiooncias, ooiticios, ostabocimiontos comorciaos
y on gonora oo cuaquior sitio pubico o abiorto a
pubico,
2. Dar a os inmuobos, o mantonimionto y cuioaoo
nocosario para consorvar su intogrioao tsica y as
caractorsticas arquitoctonicas para provonir su
ootorioro o quo amonacon ruina. Ln caso oo tratarso
oo otos urbanos, mantonoros bajo corramionto on
maa o corcas, pormitionoo a visibiioao intorna oo
mismo, y impianooos oo manora poriooica,
3. Provonir accioontos o atontaoos contra as cosas y oar
27
aviso inmooiato a as autorioaoos cuanoo so obsorvo
quo cuaquior porsona osta atontanoo contra oos,
4. Abstonorso oo aoquirir bionos quo puooan ostar
roacionaoos con a comision oo ooitos o sor
prooucto oo oos, on tooo caso, oar aviso a as
autorioaoos oo Poica sobro su vonta,
. Comorciaizar morcanca oo sogunoa soo cuanoo so
conozca su procoooncia,
6. Abstonorso oo ostacionar vohcuos a aoo oo
hiorantos o pias oo agua,
7. Roparar oo manora corrocta y con as ospocitica-
cionos quo tonan, os bionos pubicos o privaoos quo
so hubioson ootorioraoo cuanoo so roaicon instaa-
cionos o roparacionos oo os sorvicios pubicos,
8. Soicitar pormiso a acaoo o inspoctor oo poica
cuanoo so vaya a roaizar muoanza o transporto oo
onsoros oomosticos on horario nocturno,
9. Avisar a as autorioaoos cuanoo oxistan inoicios oo
quo so puooon roaizar actos vioontos contra as
cosas, ya soan bionos pubicos o privaoos,
l0. Mantonor apagaoo o tootono movi on as ontioaoos
bancarias, ostacionos oo vonta y ugaros oo amaco-
namionto oo combustibos o matorias intamabos o
oxposivas. Ls obigatorio para os propiotarios oo os
citaoos ostabocimiontos comorciaos coocar on
sitios visibos a prohibicion oo mismo, como a
prohibicion oo tumar.
ll. Ljorcor o contratar vigiancia armaoa a pio, moto-
rizaoa, tocnica, invostigativa, privaoa, ospocia-
izaoa o oo otra nooo, sin as rospoctivas acrooita-
cionos oo as autorioaoos rospoctivas. (Suporinton-
28
ooncia oo vigiancia, Ministorio oo a Dotonsa), Las
autorioaoos oo poica, pooran procooor a
oocomiso oo os oomontos ompoaoos para ta tin y a
a rotoncion transitoria oo quion oosacato a mooioa.
Ln caso oo sor roincioonto so o imponora una muta
oquivaonto a l0 SMDLV,por caoa voz quo so o
oncuontro ojorcionoo a vigiancia armaoa.
La comision oo conouctas contrarias a os comporta-
miontos sobaaoos on os numoraos l a l0, acarroara
muta oo l a l0 Saarios Mnimos Diarios Logaos
Vigontos. SMDLV., a oo numora ll, oo 40 a 0
SMDLV.
CAPl1UlO S.
lN lAS AC1lVlDADlS PlllGkOSAS
Ak1lCUlO 2S: Comportamientos para Ia seguridad en
actividades peIigrosas. Los siguiontos comportamiontos
pormiton acanzar a sogurioao on as activioaoos
poigrosas.
l. Roaizar togatas, tuogos artiticiaos y quomas
controaoas, soo por porsonas capacitaoas y
obsorvanoo as prohibicionos y procaucionos quo
ootorminon as oyos y os rogamontos,
2. Abstonorso oo utiizar maquinas, motoros, caooras o
instaacionos oo ato riosgo oo uso inoustria o
oomostico, cuyo tuncionamionto soa ootoctuoso, y
ropararos oo manora oportuna,
3. Abstonorso oo vonoor, usar o oistribuir artcuos
29
aviso inmooiato a as autorioaoos cuanoo so obsorvo
quo cuaquior porsona osta atontanoo contra oos,
4. Abstonorso oo aoquirir bionos quo puooan ostar
roacionaoos con a comision oo ooitos o sor
prooucto oo oos, on tooo caso, oar aviso a as
autorioaoos oo Poica sobro su vonta,
. Comorciaizar morcanca oo sogunoa soo cuanoo so
conozca su procoooncia,
6. Abstonorso oo ostacionar vohcuos a aoo oo
hiorantos o pias oo agua,
7. Roparar oo manora corrocta y con as ospocitica-
cionos quo tonan, os bionos pubicos o privaoos quo
so hubioson ootorioraoo cuanoo so roaicon instaa-
cionos o roparacionos oo os sorvicios pubicos,
8. Soicitar pormiso a acaoo o inspoctor oo poica
cuanoo so vaya a roaizar muoanza o transporto oo
onsoros oomosticos on horario nocturno,
9. Avisar a as autorioaoos cuanoo oxistan inoicios oo
quo so puooon roaizar actos vioontos contra as
cosas, ya soan bionos pubicos o privaoos,
l0. Mantonor apagaoo o tootono movi on as ontioaoos
bancarias, ostacionos oo vonta y ugaros oo amaco-
namionto oo combustibos o matorias intamabos o
oxposivas. Ls obigatorio para os propiotarios oo os
citaoos ostabocimiontos comorciaos coocar on
sitios visibos a prohibicion oo mismo, como a
prohibicion oo tumar.
ll. Ljorcor o contratar vigiancia armaoa a pio, moto-
rizaoa, tocnica, invostigativa, privaoa, ospocia-
izaoa o oo otra nooo, sin as rospoctivas acrooita-
cionos oo as autorioaoos rospoctivas. (Suporinton-
28
ooncia oo vigiancia, Ministorio oo a Dotonsa), Las
autorioaoos oo poica, pooran procooor a
oocomiso oo os oomontos ompoaoos para ta tin y a
a rotoncion transitoria oo quion oosacato a mooioa.
Ln caso oo sor roincioonto so o imponora una muta
oquivaonto a l0 SMDLV,por caoa voz quo so o
oncuontro ojorcionoo a vigiancia armaoa.
La comision oo conouctas contrarias a os comporta-
miontos sobaaoos on os numoraos l a l0, acarroara
muta oo l a l0 Saarios Mnimos Diarios Logaos
Vigontos. SMDLV., a oo numora ll, oo 40 a 0
SMDLV.
CAPl1UlO S.
lN lAS AC1lVlDADlS PlllGkOSAS
Ak1lCUlO 2S: Comportamientos para Ia seguridad en
actividades peIigrosas. Los siguiontos comportamiontos
pormiton acanzar a sogurioao on as activioaoos
poigrosas.
l. Roaizar togatas, tuogos artiticiaos y quomas
controaoas, soo por porsonas capacitaoas y
obsorvanoo as prohibicionos y procaucionos quo
ootorminon as oyos y os rogamontos,
2. Abstonorso oo utiizar maquinas, motoros, caooras o
instaacionos oo ato riosgo oo uso inoustria o
oomostico, cuyo tuncionamionto soa ootoctuoso, y
ropararos oo manora oportuna,
3. Abstonorso oo vonoor, usar o oistribuir artcuos
29
pirotocnicos, povora, gobos y tuogos artiticiaos,
savo as oxcopcionos quo oxprosamonto consagron
as normas oictaoas por os gobiornos municipaos o
oistrita sobro a matoria, on tooo caso, so oobora
coocar on un ugar visibo, o toxto oo a Loy 670 oo
200l y as normas quo a mooitiquon, acaron,
aoicionon o rogamonton,
4. Vincuar como trabajaooros on os sitios oo tabri-
cacion, amaconamionto o oxponoio oo artcuos
pirotocnicos, soo a mayoros oo ooao, quionos
ooboran portar un carnot vigonto, suscrito por
autorioao compotonto, quo cortitiquo a capaci-
tacion rospoctiva,
. 1ransportar, amaconar y manojar proouctos oo
matoriaos qumicos, obsorvanoo as prohibicionos y
procaucionos quo ootorminon as normas y roga-
montos y atonoor as rocomonoacionos quo sobro o
particuar prosonto o cuorpo oticia oo bomboros,
6. Acatar a prohibicion oga oo prooucir, tabricar,
vonoor, manipuar o usar tuogos artiticiaos y
artcuos pirotocnicos quo contongan tostoro banco,
7. Abstonorso oo onconoor tostoros, tumar o ompoar
aparatos quo proouzcan tuogo o chispa ooctrica o
quo activon a combustion, on aroas ocoogicas,
ostacionos oo vonta oo combustibo, oxponoios o
oopositos oo matoria oxposivo.
8. Contar con os oquipos y sistomas nocosarios y on
buon ostaoo, para actuar aoocuaoamonto on una
situacion oo omorgoncia, coocanooos on ugaros
visibos y oo taci accoso,
9. Abstonorso oo oosvarar vohcuos on as vas pubicas
30
utiizanoo inyoccion manua oo combustibo a
motor.
La comision oo conouctas contrarias a os comporta-
miontos sobaaoos on os numoraos l a 7, acarroara
muta oo 20 a 30 Saarios Mnimos Diarios Logaos
Vigontos. La oo os numoraos 8 y 9 acarroara a intractor
a obigacion oo corrogir oo inmooiato a contravoncion
asumioa, sin porjuicio quo su roinciooncia o su nogativa
a corrogiro puooa sor sancionaoa con mutas quo
osciaran ontro os l0 y os 30 SMDLV.
CAPl1UlO 6.
lN lOS lSPlC1ACUlOS PllCOS
Ak1lCUlO 26: Comportamientos para Ia seguridad en
Ios espectacuIos pubIicos. uionos organizan o asiston a
ospoctacuos pubicos on gonora y on particuar a
carnava, cabagatas o corraojas, obsorvaran comporta-
miontos para a sogurioao, ta como so ootino on o 1tuo
X oo osto Libro Sogunoo.

CAPl1UlO 7.
lN lOS SlkVlClOS PllCOS
Ak1lCUlO 27: Comportamientos para Ia seguridad en
Ios servicios pubIicos. Los siguiontos comportamiontos
so oobon obsorvar para acanzar a sogurioao on os
sorvicios pubicos.
l. Rospotar as oriontacionos sobro sooccion oo
3l
pirotocnicos, povora, gobos y tuogos artiticiaos,
savo as oxcopcionos quo oxprosamonto consagron
as normas oictaoas por os gobiornos municipaos o
oistrita sobro a matoria, on tooo caso, so oobora
coocar on un ugar visibo, o toxto oo a Loy 670 oo
200l y as normas quo a mooitiquon, acaron,
aoicionon o rogamonton,
4. Vincuar como trabajaooros on os sitios oo tabri-
cacion, amaconamionto o oxponoio oo artcuos
pirotocnicos, soo a mayoros oo ooao, quionos
ooboran portar un carnot vigonto, suscrito por
autorioao compotonto, quo cortitiquo a capaci-
tacion rospoctiva,
. 1ransportar, amaconar y manojar proouctos oo
matoriaos qumicos, obsorvanoo as prohibicionos y
procaucionos quo ootorminon as normas y roga-
montos y atonoor as rocomonoacionos quo sobro o
particuar prosonto o cuorpo oticia oo bomboros,
6. Acatar a prohibicion oga oo prooucir, tabricar,
vonoor, manipuar o usar tuogos artiticiaos y
artcuos pirotocnicos quo contongan tostoro banco,
7. Abstonorso oo onconoor tostoros, tumar o ompoar
aparatos quo proouzcan tuogo o chispa ooctrica o
quo activon a combustion, on aroas ocoogicas,
ostacionos oo vonta oo combustibo, oxponoios o
oopositos oo matoria oxposivo.
8. Contar con os oquipos y sistomas nocosarios y on
buon ostaoo, para actuar aoocuaoamonto on una
situacion oo omorgoncia, coocanooos on ugaros
visibos y oo taci accoso,
9. Abstonorso oo oosvarar vohcuos on as vas pubicas
30
utiizanoo inyoccion manua oo combustibo a
motor.
La comision oo conouctas contrarias a os comporta-
miontos sobaaoos on os numoraos l a 7, acarroara
muta oo 20 a 30 Saarios Mnimos Diarios Logaos
Vigontos. La oo os numoraos 8 y 9 acarroara a intractor
a obigacion oo corrogir oo inmooiato a contravoncion
asumioa, sin porjuicio quo su roinciooncia o su nogativa
a corrogiro puooa sor sancionaoa con mutas quo
osciaran ontro os l0 y os 30 SMDLV.
CAPl1UlO 6.
lN lOS lSPlC1ACUlOS PllCOS
Ak1lCUlO 26: Comportamientos para Ia seguridad en
Ios espectacuIos pubIicos. uionos organizan o asiston a
ospoctacuos pubicos on gonora y on particuar a
carnava, cabagatas o corraojas, obsorvaran comporta-
miontos para a sogurioao, ta como so ootino on o 1tuo
X oo osto Libro Sogunoo.

CAPl1UlO 7.
lN lOS SlkVlClOS PllCOS
Ak1lCUlO 27: Comportamientos para Ia seguridad en
Ios servicios pubIicos. Los siguiontos comportamiontos
so oobon obsorvar para acanzar a sogurioao on os
sorvicios pubicos.
l. Rospotar as oriontacionos sobro sooccion oo
3l
rosiouos, ugar, tocha y hora para su rocooccion,
2. Utiizar oo manora raciona, os sorvicios pubicos
oomiciiarios, ospociamonto, cuanoo os gobiornos
oopartamonta, oistrita o municipa, sogun o caso,
o soiciton. Los mayoros oriontaran a os monoros on
oso sontioo,
3. Rospotar a intogrioao oo os sistomas oo conouccion
oo aguas, onorga ooctrica, tuorza motriz o
oomonto oostinaoo a iuminacion, comunicacionos
toograticas, tootonicas, raoiaos, toovisivas,
sorvicio oo gas, o gasoina o cuaquior otro oomonto
oo sorvicio pubico y oar aviso a a autorioao oo
Poica cuanoo so incurra on incumpimionto oo os
comportamiontos ooscritos on os numoraos
antorioros,
4. Obtonor a prostacion oo un sorvicio pubico o a
roconoxion oo mismo, soo con a autorizacion oo
as omprosas prostaooras, abstonionooso oo
obtonora oo manora trauouonta.
La comision oo conouctas contrarias a os comporta-
miontos sobaaoos on os numoraos l a 4, acarroara muta
oo l a l0 Saarios Mnimos Diarios Logaos Vigontos.
CAPl1UlO 8.
lN lA PklVlNClON Y SOlOCAClON
Dl lNClNDlOS
Ak1lCUlO 28: Comportamientos para Ia seguridad en
caso de incendios. Los siguiontos comportamiontos
provionon a gonoracion y propagacion oo inconoios.
32
l. 1onor concopto tocnico provio tavorabo, oo cuorpo
oticia oo bomboros sobro a ioonoioao oo as
instaacionos cuanoo so oosarroon activioaoos
comorciaos, ospoctacuos, tuncionamionto oo
cinomatogratos, oiscotocas o cuaquior otra anaoga,
quo por su naturaoza osto somotioa a riosgo, on caso
oo incumpirso o antorior, a autorioao corrospon-
oionto so abstonora oo concooor o pormiso o
iconcia, si osto tuora nocosario y por as mismas
razonos, o rovocara,
2. Capacitar a quionos por razon oo su trabajo ooban
manipuar oquipos oo provoncion o sotocacion oo
inconoio,
3. Acatar as normas oo provoncion y sogurioao contra
inconoios, tomanoo as procaucionos oo caso y
contanoo con os oquipos aoocuaoos. Lstos oobon
ostar on sitio visibo on as zonas comunos oo as
ooiticacionos, ostabocimiontos y vohcuos,
4. Utiizar oo manora cuioaoosa, oaro o mantoni-
mionto y asoo nocosario a os oquipos o impomontos
oomosticos o inoustriaos quo impiquon riosgo oo
inconoio,
. Abstonorso oo vonoor gasoina sin contar con a
oobioa autorizacion para oo, oxpooioa por
autorioao compotonto,
6. 1omar as mooioas nocosarias para ovitar quo o gas,
o acoho, a gasoina y sus oorivaoos, os proouctos
qumicos, causon accioontos on rosiooncias o on
ugaros pubicos,
7. Avisar inmooiatamonto a cuorpo oticia oo
bomboros oo oistrito o oo rospoctivo municipio y a
33
rosiouos, ugar, tocha y hora para su rocooccion,
2. Utiizar oo manora raciona, os sorvicios pubicos
oomiciiarios, ospociamonto, cuanoo os gobiornos
oopartamonta, oistrita o municipa, sogun o caso,
o soiciton. Los mayoros oriontaran a os monoros on
oso sontioo,
3. Rospotar a intogrioao oo os sistomas oo conouccion
oo aguas, onorga ooctrica, tuorza motriz o
oomonto oostinaoo a iuminacion, comunicacionos
toograticas, tootonicas, raoiaos, toovisivas,
sorvicio oo gas, o gasoina o cuaquior otro oomonto
oo sorvicio pubico y oar aviso a a autorioao oo
Poica cuanoo so incurra on incumpimionto oo os
comportamiontos ooscritos on os numoraos
antorioros,
4. Obtonor a prostacion oo un sorvicio pubico o a
roconoxion oo mismo, soo con a autorizacion oo
as omprosas prostaooras, abstonionooso oo
obtonora oo manora trauouonta.
La comision oo conouctas contrarias a os comporta-
miontos sobaaoos on os numoraos l a 4, acarroara muta
oo l a l0 Saarios Mnimos Diarios Logaos Vigontos.
CAPl1UlO 8.
lN lA PklVlNClON Y SOlOCAClON
Dl lNClNDlOS
Ak1lCUlO 28: Comportamientos para Ia seguridad en
caso de incendios. Los siguiontos comportamiontos
provionon a gonoracion y propagacion oo inconoios.
32
l. 1onor concopto tocnico provio tavorabo, oo cuorpo
oticia oo bomboros sobro a ioonoioao oo as
instaacionos cuanoo so oosarroon activioaoos
comorciaos, ospoctacuos, tuncionamionto oo
cinomatogratos, oiscotocas o cuaquior otra anaoga,
quo por su naturaoza osto somotioa a riosgo, on caso
oo incumpirso o antorior, a autorioao corrospon-
oionto so abstonora oo concooor o pormiso o
iconcia, si osto tuora nocosario y por as mismas
razonos, o rovocara,
2. Capacitar a quionos por razon oo su trabajo ooban
manipuar oquipos oo provoncion o sotocacion oo
inconoio,
3. Acatar as normas oo provoncion y sogurioao contra
inconoios, tomanoo as procaucionos oo caso y
contanoo con os oquipos aoocuaoos. Lstos oobon
ostar on sitio visibo on as zonas comunos oo as
ooiticacionos, ostabocimiontos y vohcuos,
4. Utiizar oo manora cuioaoosa, oaro o mantoni-
mionto y asoo nocosario a os oquipos o impomontos
oomosticos o inoustriaos quo impiquon riosgo oo
inconoio,
. Abstonorso oo vonoor gasoina sin contar con a
oobioa autorizacion para oo, oxpooioa por
autorioao compotonto,
6. 1omar as mooioas nocosarias para ovitar quo o gas,
o acoho, a gasoina y sus oorivaoos, os proouctos
qumicos, causon accioontos on rosiooncias o on
ugaros pubicos,
7. Avisar inmooiatamonto a cuorpo oticia oo
bomboros oo oistrito o oo rospoctivo municipio y a
33
as oticinas oo provoncion y atoncion oo oosastros on
caso oo inconoio, y coaborar con os miombros oo
os mismos on tooo aquoo quo soa nocosario para
su buon oosompobo,
8. Mantonor o tootono movi apagaoo on as osta-
cionos oo vonta y ugaros oo amaconamionto oo
combustibo, concoroanto con o numora l0 oo
Artcuo 24 oo osto Manua,
9. Lvitar as sobrocargas oo os sistomas o instaacionos
oo gas o onorga ooctrica,
l0. Abstonorso oo onconoor togatas on aroas oo riosgo o
protogioas,
ll. Oroonar por parto oo autorioao compotonto, oo
oticio o a poticion oo cuaquior porsona, a cons-
truccion, roparacion o oomoicion oo obra, cuanoo
por gravo ootorioro oo ooiticacion, vivionoa,
maquina o instaacion so aoviorta poigro inminonto
oo inconoio y soa nocosario para conjurar o poigro.
La comision oo conouctas contrarias a os comporta-
miontos sobaaoos on os numoraos l a ll acarroara
muta oo 20 a 30 Saarios Mnimos Diarios Logaos
Vigontos.
PAkAGkAlO: Para otoctos oo o oispuosto on osto
artcuo, as omprosas quo manojan o acuooucto on o
oistrito oo Barranquia y on caoa uno oo os municipios
ooboran instaar hiorantos suticiontos y oaros o mantoni-
mionto roquorioo. L cuorpo oticia oo bomboros ojorcora
vigiancia, contro y asosora.
34
CAPl1UlO 9.
lN lAS CONS1kUCClONlS
Ak1lCUlO 29: Comportamientos para Ia seguridad en
Ias construcciones. Para acanzar a sogurioao on as
construccionos, so oobon obsorvar, ontro otros, os
siguiontos comportamiontos.
l. Obtonor para a ojocucion oo obras oo urbanismo os
concoptos provios tavorabos, cuanoo soa porti-
nonto, y a iconcia oxpooioa por un curaoor urbano,
cuanoo oxista on o municipio,
2. Cumpir con os horarios oo activioao ruioosa para
obras, ootinioos on as normas vigontos sobro a
matoria,
3. Controar a omision oo partcuas a airo o as quo
puooan ogar a os sistomas oo acantariaoo.
4. Abstonorso oo acumuar oscombros y matoriaos on
as aroas oo ospacio pubico taos como anoonos y
cao,
. Cubrir o matoria apiaoo oo ta manora quo no
invaoa o ospacio pubico o oiticuto a circuacion
poatona o vohicuar, ovito a orosion ooica o o
arrastro oo mismo por a uvia,
6. Roaizar impioza oo a cazaoa para oospojara oo
barro o cuaquior rosiouo quo saga oo a obra y
ovitar quo os vohcuos quo saon oo oa onsucion o
ospacio pubico o privaoo,
7. Dotar a quionos aboran o visitan a obra, oo os
oomontos oo sogurioao inoustria quo oxigo a oy,
8. Coocar a sobaizacion, os somatoros y ucos
3
as oticinas oo provoncion y atoncion oo oosastros on
caso oo inconoio, y coaborar con os miombros oo
os mismos on tooo aquoo quo soa nocosario para
su buon oosompobo,
8. Mantonor o tootono movi apagaoo on as osta-
cionos oo vonta y ugaros oo amaconamionto oo
combustibo, concoroanto con o numora l0 oo
Artcuo 24 oo osto Manua,
9. Lvitar as sobrocargas oo os sistomas o instaacionos
oo gas o onorga ooctrica,
l0. Abstonorso oo onconoor togatas on aroas oo riosgo o
protogioas,
ll. Oroonar por parto oo autorioao compotonto, oo
oticio o a poticion oo cuaquior porsona, a cons-
truccion, roparacion o oomoicion oo obra, cuanoo
por gravo ootorioro oo ooiticacion, vivionoa,
maquina o instaacion so aoviorta poigro inminonto
oo inconoio y soa nocosario para conjurar o poigro.
La comision oo conouctas contrarias a os comporta-
miontos sobaaoos on os numoraos l a ll acarroara
muta oo 20 a 30 Saarios Mnimos Diarios Logaos
Vigontos.
PAkAGkAlO: Para otoctos oo o oispuosto on osto
artcuo, as omprosas quo manojan o acuooucto on o
oistrito oo Barranquia y on caoa uno oo os municipios
ooboran instaar hiorantos suticiontos y oaros o mantoni-
mionto roquorioo. L cuorpo oticia oo bomboros ojorcora
vigiancia, contro y asosora.
34
CAPl1UlO 9.
lN lAS CONS1kUCClONlS
Ak1lCUlO 29: Comportamientos para Ia seguridad en
Ias construcciones. Para acanzar a sogurioao on as
construccionos, so oobon obsorvar, ontro otros, os
siguiontos comportamiontos.
l. Obtonor para a ojocucion oo obras oo urbanismo os
concoptos provios tavorabos, cuanoo soa porti-
nonto, y a iconcia oxpooioa por un curaoor urbano,
cuanoo oxista on o municipio,
2. Cumpir con os horarios oo activioao ruioosa para
obras, ootinioos on as normas vigontos sobro a
matoria,
3. Controar a omision oo partcuas a airo o as quo
puooan ogar a os sistomas oo acantariaoo.
4. Abstonorso oo acumuar oscombros y matoriaos on
as aroas oo ospacio pubico taos como anoonos y
cao,
. Cubrir o matoria apiaoo oo ta manora quo no
invaoa o ospacio pubico o oiticuto a circuacion
poatona o vohicuar, ovito a orosion ooica o o
arrastro oo mismo por a uvia,
6. Roaizar impioza oo a cazaoa para oospojara oo
barro o cuaquior rosiouo quo saga oo a obra y
ovitar quo os vohcuos quo saon oo oa onsucion o
ospacio pubico o privaoo,
7. Dotar a quionos aboran o visitan a obra, oo os
oomontos oo sogurioao inoustria quo oxigo a oy,
8. Coocar a sobaizacion, os somatoros y ucos
3
nocturnas nocosarias para provonir accioontos a
quionos transitan o ugar,
9. Doimitar un sonooro poatona con piso antioosi-
zanto, sin barro, sin huocos y protogioo oo povo y
caoa oo objotos, quo no poora sor nunca ocupaoo
por as aboros oo a obra, incuioas as oo carguo y
ooscarguo,
l0. Coocar barroras protoctoras para ovitar quo a caoa
oo oomontos causon accioontos o incomooioaoos a
os trabajaooros, poatonos y vocinos,
ll. Dosaojar o ospacio pubico oo cuaquior oomonto
utiizaoo on a obra y quo porturbo su uso o oistruto o
quo puooan coocar on riosgo a as porsonas,
l2. lmpomontar un sistoma oo provoncion y contro oo
inconoios.
La comision oo conouctas contrarias a os comporta-
miontos sobaaoos acarroara muta oo 20 a 30 SMDLV
por caoa oa quo tato a a norma oosoo su aviso por parto
oo as autorioaoos oo poica.
CAPl1UlO 10.
lN ll lSPAClO PllCO
Ak1lCUlO 30: Comportamientos para Ia seguridad en
eI espacio pubIico. So oobon aooptar os siguiontos
comportamiontos, para a sogurioao on o ospacio
pubico.
l. Avisar oo inmooiato a as autorioaoos cuanoo so
obsorvo quo cuaquior porsona osta atontanoo contra
36
o ospacio o bionos pubicos,
2. Rospotar os bionos oo ospacio pubico, no cau-
sanooos oabo y ropararos on torma inmooiata
cuanoo so causo,
3. Pormitir o transito oo poatonos y vohcuos on as
vas pubicas y no obstacuizar su paso sin justa
causa, atonoionoo as normas quo on matoria oo
sobaizacion, transito y transporto, rigon a matoria,
4. lmpooir por parto oo os propiotarios, tonoooros y
cuioaooros, quo os somoviontos onsucion o vaguon
por o ospacio pubico,
. Abstonorso oo atoctar u obstruir os anoonos con
huocos, con vohcuos, o con cuaquior otra ato-
racion quo atocton o transito oo poaton,
6. Abstonorso on casos oo hurto, accioontos oo transito,
o vctimas oo accioontos, boquoar as vas por parto
oo os curiosos, quionos oiticutan a accion oo a
autorioao.
La comision oo conouctas contrarias a os comporta-
miontos sobaaoos on os numoraos 2 a 6, acarroara
mutas oo l0 Saarios Mnimos Diarios Logaos Vigontos,
muta quo so imponora por caoa oa quo so mantonga a
contravoncion.
1l1UlO lll
Dl lA SAlUD

Ak1lCUlO 31: SaIud. La sauo os o ostaoo satistactorio
oo organismo oo caoa inoiviouo oo a ospocio humana, y
oo manora gonora, o noico oo sanioao tsica y monta
37
nocturnas nocosarias para provonir accioontos a
quionos transitan o ugar,
9. Doimitar un sonooro poatona con piso antioosi-
zanto, sin barro, sin huocos y protogioo oo povo y
caoa oo objotos, quo no poora sor nunca ocupaoo
por as aboros oo a obra, incuioas as oo carguo y
ooscarguo,
l0. Coocar barroras protoctoras para ovitar quo a caoa
oo oomontos causon accioontos o incomooioaoos a
os trabajaooros, poatonos y vocinos,
ll. Dosaojar o ospacio pubico oo cuaquior oomonto
utiizaoo on a obra y quo porturbo su uso o oistruto o
quo puooan coocar on riosgo a as porsonas,
l2. lmpomontar un sistoma oo provoncion y contro oo
inconoios.
La comision oo conouctas contrarias a os comporta-
miontos sobaaoos acarroara muta oo 20 a 30 SMDLV
por caoa oa quo tato a a norma oosoo su aviso por parto
oo as autorioaoos oo poica.
CAPl1UlO 10.
lN ll lSPAClO PllCO
Ak1lCUlO 30: Comportamientos para Ia seguridad en
eI espacio pubIico. So oobon aooptar os siguiontos
comportamiontos, para a sogurioao on o ospacio
pubico.
l. Avisar oo inmooiato a as autorioaoos cuanoo so
obsorvo quo cuaquior porsona osta atontanoo contra
36
o ospacio o bionos pubicos,
2. Rospotar os bionos oo ospacio pubico, no cau-
sanooos oabo y ropararos on torma inmooiata
cuanoo so causo,
3. Pormitir o transito oo poatonos y vohcuos on as
vas pubicas y no obstacuizar su paso sin justa
causa, atonoionoo as normas quo on matoria oo
sobaizacion, transito y transporto, rigon a matoria,
4. lmpooir por parto oo os propiotarios, tonoooros y
cuioaooros, quo os somoviontos onsucion o vaguon
por o ospacio pubico,
. Abstonorso oo atoctar u obstruir os anoonos con
huocos, con vohcuos, o con cuaquior otra ato-
racion quo atocton o transito oo poaton,
6. Abstonorso on casos oo hurto, accioontos oo transito,
o vctimas oo accioontos, boquoar as vas por parto
oo os curiosos, quionos oiticutan a accion oo a
autorioao.
La comision oo conouctas contrarias a os comporta-
miontos sobaaoos on os numoraos 2 a 6, acarroara
mutas oo l0 Saarios Mnimos Diarios Logaos Vigontos,
muta quo so imponora por caoa oa quo so mantonga a
contravoncion.
1l1UlO lll
Dl lA SAlUD

Ak1lCUlO 31: SaIud. La sauo os o ostaoo satistactorio
oo organismo oo caoa inoiviouo oo a ospocio humana, y
oo manora gonora, o noico oo sanioao tsica y monta
37
oo tooa a comunioao, constituyo un oorocho, quo a ir
igaoo a oo a vioa, aoquioro o rango oo tunoamonta,
por o quo roquioro una protoccion ospocia.
CAPl1UlO 1.
Dl lOS USUAklOS
Ak1lCUlO 32: Comportamientos que tavorecen Ia
saIud de Ios usuarios. So oobon obsorvar os siguiontos
comportamiontos quo tavorocon a sauo.
l. Conocor y oxigir os oorochos como participantos on
o Sistoma Conora oo Sogurioao Socia on Sauo.
SCSSS, on caioao atiiaoos a rogimon contributivo
y subsioiaoo o on caioao oo vincuaoo, sogun a
conoicion particuar quo so tonga, y cumpir con as
obigacionos corroativas quo oo impono,
2. Mantonor un trato rospotuoso hacia o porsona quo
abora on o soctor sauo,
3. Mantonor habitos oo higiono y cuioaoo porsona,
quo son rotojo oo vaor quo as porsonas so oan as
mismas (autoostima),
4. Hacor y propiciar porquo as oomas porsonas
puooon accooor a uso aoocuaoo oo os sorvicios
pubicos, on ospocia os oo agua potabo, acanta-
riaoo y asoo,
. Participar oo os programas oo promocion y pro-
voncion oo sauo.
6. Acuoir a sorvicio mooico para a atoncion tomprana
oo as ontormooaoos,
7. Donunciar cuaquior trato quo atonto contra a
38
oignioao oo usuario,
8. lmpomontar on caoa municipio un horno ospocia
para a incinoracion oirigioa oo oosochos, o cua
ostara bajo a suporvision oo as autorioaoos sani-
tarias,
9. Roaizar por parto oo os gobiornos oistrita o
municipa, campabas oo promocion oo a sauo y
provoncion oo a ontormooao on as oitorontos
comunioaoos,
l0. Carantizar a oxistoncia oo babos pubicos on
numoro suticionto para o sorvicio oo a comunioao,
os rosponsabiioao oo gobiorno oistrita o muni-
cipa, sogun o caso,
ll. Portar oo manora pormanonto, oocumonto suscrito
por protosiona oo a sauo, oonoo so consigno a
atoncion quo so roquiora cuanoo so paoozca aguna
ontormooao quo roquiora atoncion ospocia,
l2. Abstonorso oo accooor a rogimon subsioiaoo, si no
so tiono a conoicion roa oo sor bonoticiario oo
mismo,
l3. Los paoros o quionos ojorzan oso ro o as porsonas
rosponsabos oo a sauo oo as nibas y nibos on ooao
oo ooucacion inicia, prooscoar y oscoar, ooboran
voar por o ostaoo oo sauo oo os mismos, ostimuar
habitos oo auto cuioaoo, vacunaros sogun os
programas y as instruccionos oo as autorioaoos oo
sauo, roaizar contro oo su crocimionto y oosa-
rroo, promovor a actancia matorna y o buon trato,
l4. Utiizar unicamonto os mooicamontos oroonaoos
por o mooico u organismo oo sauo, ovitanoo a
automooicacion,
39
oo tooa a comunioao, constituyo un oorocho, quo a ir
igaoo a oo a vioa, aoquioro o rango oo tunoamonta,
por o quo roquioro una protoccion ospocia.
CAPl1UlO 1.
Dl lOS USUAklOS
Ak1lCUlO 32: Comportamientos que tavorecen Ia
saIud de Ios usuarios. So oobon obsorvar os siguiontos
comportamiontos quo tavorocon a sauo.
l. Conocor y oxigir os oorochos como participantos on
o Sistoma Conora oo Sogurioao Socia on Sauo.
SCSSS, on caioao atiiaoos a rogimon contributivo
y subsioiaoo o on caioao oo vincuaoo, sogun a
conoicion particuar quo so tonga, y cumpir con as
obigacionos corroativas quo oo impono,
2. Mantonor un trato rospotuoso hacia o porsona quo
abora on o soctor sauo,
3. Mantonor habitos oo higiono y cuioaoo porsona,
quo son rotojo oo vaor quo as porsonas so oan as
mismas (autoostima),
4. Hacor y propiciar porquo as oomas porsonas
puooon accooor a uso aoocuaoo oo os sorvicios
pubicos, on ospocia os oo agua potabo, acanta-
riaoo y asoo,
. Participar oo os programas oo promocion y pro-
voncion oo sauo.
6. Acuoir a sorvicio mooico para a atoncion tomprana
oo as ontormooaoos,
7. Donunciar cuaquior trato quo atonto contra a
38
oignioao oo usuario,
8. lmpomontar on caoa municipio un horno ospocia
para a incinoracion oirigioa oo oosochos, o cua
ostara bajo a suporvision oo as autorioaoos sani-
tarias,
9. Roaizar por parto oo os gobiornos oistrita o
municipa, campabas oo promocion oo a sauo y
provoncion oo a ontormooao on as oitorontos
comunioaoos,
l0. Carantizar a oxistoncia oo babos pubicos on
numoro suticionto para o sorvicio oo a comunioao,
os rosponsabiioao oo gobiorno oistrita o muni-
cipa, sogun o caso,
ll. Portar oo manora pormanonto, oocumonto suscrito
por protosiona oo a sauo, oonoo so consigno a
atoncion quo so roquiora cuanoo so paoozca aguna
ontormooao quo roquiora atoncion ospocia,
l2. Abstonorso oo accooor a rogimon subsioiaoo, si no
so tiono a conoicion roa oo sor bonoticiario oo
mismo,
l3. Los paoros o quionos ojorzan oso ro o as porsonas
rosponsabos oo a sauo oo as nibas y nibos on ooao
oo ooucacion inicia, prooscoar y oscoar, ooboran
voar por o ostaoo oo sauo oo os mismos, ostimuar
habitos oo auto cuioaoo, vacunaros sogun os
programas y as instruccionos oo as autorioaoos oo
sauo, roaizar contro oo su crocimionto y oosa-
rroo, promovor a actancia matorna y o buon trato,
l4. Utiizar unicamonto os mooicamontos oroonaoos
por o mooico u organismo oo sauo, ovitanoo a
automooicacion,
39
l. Dar uso aoocuaoo a as tormuas proscritas por os
protosionaos oncargaoos oo os sorvicios oo sauo y
oxigir quo as oomas o hagan,
l6. Cumpir con os inoamiontos provoniontos oo as
autorioaoos oo sauo on caso oo riosgo oo opioomias
y on cuanto a a provoncion oo ontormooaoos,
l7. Avisar a as autorioaoos sobro a oxistoncia oo porsona
atoctaoa por ontormooao contagiosa o quo ponga on
poigro a a comunioao, pormitir a as autorioaoos oo
sauo su atoncion y cumpir con as mooioas oo
contro oo pacionto quo ostas rocomionoon,
l8. Las tunorarias, agoncias tunobros y morguos oobon
tratar tocnicamonto os oosochos oo caractor
patogono quo prooucon, instaanoo oquipos para su
tratamionto o contratanoo osto sorvicio con
omprosas ospociaizaoas, bajo a suporvision oo a
Corporacion Autonoma Rogiona (CRA), oo acuoroo
con as normas nacionaos vigontos,
l9. Abstonorso oo utiizar, por parto oo hospitaos y
cnicas, incuioas as votorinarias quo incinoron os
rosiouos patogonos, sustancias coraoas para su
oosactivacion, oo acuoroo con as normas
nacionaos vigontos,
20. Amaconar y oisponor oo os oosochos, caoavoros,
sustancias toxicas o poigrosas para a sauo, uni-
camonto on os sitios autorizaoos para osta activioao,
2l. La inspoccion juoicia, a ioontiticacion y o
transporto oo caoavoros, so roaizara por tuncio-
narios compotontos sogun o ootinioo por o Docroto
786 oo l990.
40
La comision oo conouctas contrarias a os comporta-
miontos sobaaoos on os numoraos ll a l7, acarroara
muta oo hasta l0 Saarios Mnimos Diarios Logaos
Vigontos. SMDLV, a oo os numoraos l8 a 2l, oo l0 a
20 SMDLV, y o ciorro inmooiato oo caractor provontivo
por parto oo as autorioaoos oo poica hasta tanto so oo
cumpimionto con os pormisos y normas quo roguan
osta activioao.
CAPl1UlO 2.
lNS1l1UClONlS Dll SlC1Ok SAlUD
Ak1lCUlO 33: Comportamiento institucionaI para
aIcanzar Ia saIud. L porsona aoministrativo, mooico-
cionttico y ompoaoos oo a ARS, LPS. o lPS, oobon
obsorvar os siguiontos comportamiontos quo tavorocon
a sauo.
l. Cumpir a cabaioao, os contratos suscritos con os
usuarios a travos oo cuaquiora oo os sistomas oo
vincuacion,
2. Brinoar por parto oo porsona a sorvicio oo as
ontioaoos, trato oigno y rospotuoso a os usuarios,
3. Contar con porsona ioonoo para garantizar atoncion
intogra a usuario,
4. Cooroinar y ojocutar jornaoas oo vacunacion
oirigioas a os oivorsos soctoros oo a pobacion,
sogun os programas y as instruccionos oo as
autorioaoos oo sauo,
. Ditunoir oo manora cara, ontro sus usuarios y
paciontos os sorvicios quo otrocon, sus rogamontos
4l
l. Dar uso aoocuaoo a as tormuas proscritas por os
protosionaos oncargaoos oo os sorvicios oo sauo y
oxigir quo as oomas o hagan,
l6. Cumpir con os inoamiontos provoniontos oo as
autorioaoos oo sauo on caso oo riosgo oo opioomias
y on cuanto a a provoncion oo ontormooaoos,
l7. Avisar a as autorioaoos sobro a oxistoncia oo porsona
atoctaoa por ontormooao contagiosa o quo ponga on
poigro a a comunioao, pormitir a as autorioaoos oo
sauo su atoncion y cumpir con as mooioas oo
contro oo pacionto quo ostas rocomionoon,
l8. Las tunorarias, agoncias tunobros y morguos oobon
tratar tocnicamonto os oosochos oo caractor
patogono quo prooucon, instaanoo oquipos para su
tratamionto o contratanoo osto sorvicio con
omprosas ospociaizaoas, bajo a suporvision oo a
Corporacion Autonoma Rogiona (CRA), oo acuoroo
con as normas nacionaos vigontos,
l9. Abstonorso oo utiizar, por parto oo hospitaos y
cnicas, incuioas as votorinarias quo incinoron os
rosiouos patogonos, sustancias coraoas para su
oosactivacion, oo acuoroo con as normas
nacionaos vigontos,
20. Amaconar y oisponor oo os oosochos, caoavoros,
sustancias toxicas o poigrosas para a sauo, uni-
camonto on os sitios autorizaoos para osta activioao,
2l. La inspoccion juoicia, a ioontiticacion y o
transporto oo caoavoros, so roaizara por tuncio-
narios compotontos sogun o ootinioo por o Docroto
786 oo l990.
40
La comision oo conouctas contrarias a os comporta-
miontos sobaaoos on os numoraos ll a l7, acarroara
muta oo hasta l0 Saarios Mnimos Diarios Logaos
Vigontos. SMDLV, a oo os numoraos l8 a 2l, oo l0 a
20 SMDLV, y o ciorro inmooiato oo caractor provontivo
por parto oo as autorioaoos oo poica hasta tanto so oo
cumpimionto con os pormisos y normas quo roguan
osta activioao.
CAPl1UlO 2.
lNS1l1UClONlS Dll SlC1Ok SAlUD
Ak1lCUlO 33: Comportamiento institucionaI para
aIcanzar Ia saIud. L porsona aoministrativo, mooico-
cionttico y ompoaoos oo a ARS, LPS. o lPS, oobon
obsorvar os siguiontos comportamiontos quo tavorocon
a sauo.
l. Cumpir a cabaioao, os contratos suscritos con os
usuarios a travos oo cuaquiora oo os sistomas oo
vincuacion,
2. Brinoar por parto oo porsona a sorvicio oo as
ontioaoos, trato oigno y rospotuoso a os usuarios,
3. Contar con porsona ioonoo para garantizar atoncion
intogra a usuario,
4. Cooroinar y ojocutar jornaoas oo vacunacion
oirigioas a os oivorsos soctoros oo a pobacion,
sogun os programas y as instruccionos oo as
autorioaoos oo sauo,
. Ditunoir oo manora cara, ontro sus usuarios y
paciontos os sorvicios quo otrocon, sus rogamontos
4l
y os oorochos oo sus bonoticiarios. So tijaran
cartooras visibos a pubico con a citaoa intor-
macion,
6. lntormar oo manora oportuna y voraz a os paciontos,
acorca oo os otoctos socunoarios, consocuoncias y
vontajas oo os oxamonos y procooimiontos a
ompoar con as porsonas quo rocibon sus sorvicios,
7. Brinoar oo torma obigatoria a atoncion inicia oo
urgoncias, aun sin carnot, acoroo con su capacioao
tocnico cionttica, rocursos oisponibos, nivo oo
atoncion y graoo oo compojioao oo a(s) ontioao(os)
invoucraoa(s) on o procoso,
8. Romitir paciontos a un nivo oo atoncion suporior on
os casos nocosarios, garantizanoo o sorvicio a
travos oo a roo, quo obiga a oy,
9. Atonoor on torma inmooiata a os conoucioos por
osionos oo accioonto oo transito u otro tipo oo
omorgoncias o urgoncias. La nogacion o nogigoncia
on a prostacion oo sorvicio acarroara a oobioa
sancion, sin porjuicio oo a accion pona a quo haya
ugar.

La comision oo conouctas contrarias a os comporta-
miontos sobaaoos on os numoraos l a 9, acarroara
muta oo l a l0 SMDLV,
CAPl1UlO 3.
CON1kOl SOkl 1AACO, llCOk Y DkOGAS
Ak1lCUlO 34: Comportamientos reIacionados con eI
consumo de tabaco, Iicores y drogas. Los siguiontos
42
comportamiontos pormiton mojorar a caioao oo a sauo.
l. Abstonorso oo tumar, consumir tabaco o sus oori-
vaoos, icor o cuaquior tipo oo oroga aucinogona,
on os sitios oostinaoos a activioaoos cuturaos,
rocroativas, ooportivas o roigiosas quo tuncionon on
rocinto corraoo, vohcuos oo sorvicio pubico
inoivioua o cooctivo, avionos, tronos, y oo sistoma
oo transporto masivo, vohcuos oostinaoos a
transporto oo gas o matoriaos intamabos, oscuoas,
coogios, univorsioaoos, saonos oo contoroncias,
bibiotocas, musoos, aboratorios, institutos y oomas
contros oo onsobanza, rostaurantos saas oo cino,
hospitaos, cnicas, contros oo sauo, institucionos
prostaooras oo sauo y puostos oo socorro, oticinas
ostataos o pubicas, ugaros oonoo so tabriquon,
amaconon o vonoan combustibos, oxposivos,
povora o matoriaos poigrosos, on os cuaos so oobo
siompro tijar aviso on ugar visibo quo aoviorta sobro
a prohibicion,
2. Abstonorso oo suministrar, tabaco o bobioas ombria-
gantos a monoros oo ooao, o impooiros tonor accoso
a maquinas quo oxponoan o prooucto,
3. Abstonorso oo prooucir icor aoutoraoo .
La comision oo conouctas contrarias a os comporta-
miontos sobaaoos on o numora l, acarroara muta oo
hasta l0 Saarios Mnimos Diarios Logaos Vigontos.
SMDLV, a oo os numoraos 2 y 3, oo 20 a 0 SMDLVy o
ciorro inmooiato oo ostabocimionto por parto oo a
autorioao oo poica.
43
y os oorochos oo sus bonoticiarios. So tijaran
cartooras visibos a pubico con a citaoa intor-
macion,
6. lntormar oo manora oportuna y voraz a os paciontos,
acorca oo os otoctos socunoarios, consocuoncias y
vontajas oo os oxamonos y procooimiontos a
ompoar con as porsonas quo rocibon sus sorvicios,
7. Brinoar oo torma obigatoria a atoncion inicia oo
urgoncias, aun sin carnot, acoroo con su capacioao
tocnico cionttica, rocursos oisponibos, nivo oo
atoncion y graoo oo compojioao oo a(s) ontioao(os)
invoucraoa(s) on o procoso,
8. Romitir paciontos a un nivo oo atoncion suporior on
os casos nocosarios, garantizanoo o sorvicio a
travos oo a roo, quo obiga a oy,
9. Atonoor on torma inmooiata a os conoucioos por
osionos oo accioonto oo transito u otro tipo oo
omorgoncias o urgoncias. La nogacion o nogigoncia
on a prostacion oo sorvicio acarroara a oobioa
sancion, sin porjuicio oo a accion pona a quo haya
ugar.

La comision oo conouctas contrarias a os comporta-
miontos sobaaoos on os numoraos l a 9, acarroara
muta oo l a l0 SMDLV,
CAPl1UlO 3.
CON1kOl SOkl 1AACO, llCOk Y DkOGAS
Ak1lCUlO 34: Comportamientos reIacionados con eI
consumo de tabaco, Iicores y drogas. Los siguiontos
42
comportamiontos pormiton mojorar a caioao oo a sauo.
l. Abstonorso oo tumar, consumir tabaco o sus oori-
vaoos, icor o cuaquior tipo oo oroga aucinogona,
on os sitios oostinaoos a activioaoos cuturaos,
rocroativas, ooportivas o roigiosas quo tuncionon on
rocinto corraoo, vohcuos oo sorvicio pubico
inoivioua o cooctivo, avionos, tronos, y oo sistoma
oo transporto masivo, vohcuos oostinaoos a
transporto oo gas o matoriaos intamabos, oscuoas,
coogios, univorsioaoos, saonos oo contoroncias,
bibiotocas, musoos, aboratorios, institutos y oomas
contros oo onsobanza, rostaurantos saas oo cino,
hospitaos, cnicas, contros oo sauo, institucionos
prostaooras oo sauo y puostos oo socorro, oticinas
ostataos o pubicas, ugaros oonoo so tabriquon,
amaconon o vonoan combustibos, oxposivos,
povora o matoriaos poigrosos, on os cuaos so oobo
siompro tijar aviso on ugar visibo quo aoviorta sobro
a prohibicion,
2. Abstonorso oo suministrar, tabaco o bobioas ombria-
gantos a monoros oo ooao, o impooiros tonor accoso
a maquinas quo oxponoan o prooucto,
3. Abstonorso oo prooucir icor aoutoraoo .
La comision oo conouctas contrarias a os comporta-
miontos sobaaoos on o numora l, acarroara muta oo
hasta l0 Saarios Mnimos Diarios Logaos Vigontos.
SMDLV, a oo os numoraos 2 y 3, oo 20 a 0 SMDLVy o
ciorro inmooiato oo ostabocimionto por parto oo a
autorioao oo poica.
43
PAkAGkAlO: Ln tooo caso, on os rostaurantos, os
propiotarios, aoministraooros y ooponoiontos pooran
habiitar zonas a airo ibro para os tumaooros oo tabaco
o sus oorivaoos y sobaar con un smboo o monsajo os
ugaros oonoo so prohbo tumar.
CAPl1UlO 4.
Dl lAS DkOGUlklAS Y lAkMAClAS
Ak1lCUlO 3S: Comportamientos para una buena
saIud, en reIacion con Ias drogueras y tarmacias. Los
propiotarios, tonoooros, aoministraooros y ooponoiontos
oo as oroguoras y tarmacias, oobon obsorvar os
siguiontos comportamiontos para prosorvar a sauo.
l. 1onor os mooicamontos osonciaos aprobaoos por o
Pan Obigatorio oo Sauo. POS,
2. Contratar para a atoncion a pubico, porsona
capacitaoo y cumpir con os horarios ostabocioos
por as oisposicionos quo rogamontan a matoria
para a vonta nocturna oo mooicamontos y proouctos
tarmacouticos,
3. Comorciaizar proouctos homoopaticos soo on as
tarmacias quo cuonton con os rospoctivos rogistros
sanitarios y oo comorciaizacion para oso tipo oo
proouctos,
4. Abstonorso oo comorciaizar mooicamontos
atoraoos o oo proouccion o aoquisicion trauou-
onta, ni muostras mooicas, aunquo so oncuontron on
buon ostaoo,
. Abstonorso oo amaconar o vonoor proouctos quo
44
constituyan un riosgo para a sauo como acoho
inoustria, bobioas ombriagantos y simiaros,
6. Vonoor os mooicamontos soo con tormua mooica
o con o contro ospocia para oos sobaaoo,
cuanoo as o oxijan as oisposicionos ogaos,
rospotanoo a proscripcion mooica y os procios
ostabocioos para caoa prooucto, comorciai-
zanooos soo cuanoo tongan rogistro sanitario,
tocha oo voncimionto vigontos y hayan sioo ama-
conaoos aoocuaoamonto.
La comision oo conouctas contrarias a os comporta-
miontos sobaaoos on os numoraos l a 3, acarroara
muta oo hasta l0 Saarios Mnimos Diarios Logaos
Vigontos. SMDLV, a oo os numoraos 4 a 6, oo 20 a 30
SMDLV. Ln o caso oo contravoncion a numora cuarto y
quinto aoiciona a a muta so oobora roaizar una
oonacion, a hospita o puosto oo sauo pubica , igua a
monto oo invontario oo prooucto on vonta objoto oo a
contravoncion.
CAPl1UlO S.
lN lOS AllMlN1OS
Ak1lCUlO 36: Comportamientos que contribuyen a Ia
saIud en reIacion con Ios aIimentos. So oobon obsorvar
os siguiontos comportamiontos quo pormiton acanzar
mayor saubrioao on os aimontos.
l. Las tionoas naturistas ostaran somotioas a a vigi-
ancia oo a Socrotara oo Sauo,
4
PAkAGkAlO: Ln tooo caso, on os rostaurantos, os
propiotarios, aoministraooros y ooponoiontos pooran
habiitar zonas a airo ibro para os tumaooros oo tabaco
o sus oorivaoos y sobaar con un smboo o monsajo os
ugaros oonoo so prohbo tumar.
CAPl1UlO 4.
Dl lAS DkOGUlklAS Y lAkMAClAS
Ak1lCUlO 3S: Comportamientos para una buena
saIud, en reIacion con Ias drogueras y tarmacias. Los
propiotarios, tonoooros, aoministraooros y ooponoiontos
oo as oroguoras y tarmacias, oobon obsorvar os
siguiontos comportamiontos para prosorvar a sauo.
l. 1onor os mooicamontos osonciaos aprobaoos por o
Pan Obigatorio oo Sauo. POS,
2. Contratar para a atoncion a pubico, porsona
capacitaoo y cumpir con os horarios ostabocioos
por as oisposicionos quo rogamontan a matoria
para a vonta nocturna oo mooicamontos y proouctos
tarmacouticos,
3. Comorciaizar proouctos homoopaticos soo on as
tarmacias quo cuonton con os rospoctivos rogistros
sanitarios y oo comorciaizacion para oso tipo oo
proouctos,
4. Abstonorso oo comorciaizar mooicamontos
atoraoos o oo proouccion o aoquisicion trauou-
onta, ni muostras mooicas, aunquo so oncuontron on
buon ostaoo,
. Abstonorso oo amaconar o vonoor proouctos quo
44
constituyan un riosgo para a sauo como acoho
inoustria, bobioas ombriagantos y simiaros,
6. Vonoor os mooicamontos soo con tormua mooica
o con o contro ospocia para oos sobaaoo,
cuanoo as o oxijan as oisposicionos ogaos,
rospotanoo a proscripcion mooica y os procios
ostabocioos para caoa prooucto, comorciai-
zanooos soo cuanoo tongan rogistro sanitario,
tocha oo voncimionto vigontos y hayan sioo ama-
conaoos aoocuaoamonto.
La comision oo conouctas contrarias a os comporta-
miontos sobaaoos on os numoraos l a 3, acarroara
muta oo hasta l0 Saarios Mnimos Diarios Logaos
Vigontos. SMDLV, a oo os numoraos 4 a 6, oo 20 a 30
SMDLV. Ln o caso oo contravoncion a numora cuarto y
quinto aoiciona a a muta so oobora roaizar una
oonacion, a hospita o puosto oo sauo pubica , igua a
monto oo invontario oo prooucto on vonta objoto oo a
contravoncion.
CAPl1UlO S.
lN lOS AllMlN1OS
Ak1lCUlO 36: Comportamientos que contribuyen a Ia
saIud en reIacion con Ios aIimentos. So oobon obsorvar
os siguiontos comportamiontos quo pormiton acanzar
mayor saubrioao on os aimontos.
l. Las tionoas naturistas ostaran somotioas a a vigi-
ancia oo a Socrotara oo Sauo,
4
2. Lmpacar oo manora sogura y con matoriaos impios,
os aimontos, utiizanoo pinzas o instrumontos
apropiaoos para manipuar aquoos quo no oston
ompacaoos,
3. Procosar y vonoor aimontos soo on ugaros y
conoicionos autorizaoas, garantizanoo a sau-
brioao, mooianto a utiizacion oo gorros, tapabocas
y guantos, sogun o rogamonto,
4. Carantizar por parto oo oxponoooor on as vontas
caojoras, a higiono oo sorvicio utiizanoo ooso-
chabos y os consumiooros ooboran oostruir os
utiizaoos,
. Procosar os proouctos vogotaos comostibos y
sacriticar os animaos oo consumo humano on
ugaros y conoicionos autorizaoos, garantizanoo o
cumpimionto oo as normas higionico-sanitarias, oo
contormioao con o provisto por a Loy 9 oo l979 y o
Docroto 2278 oo l982,
6. labricar, amaconar, transportar, oistribuir y
oxponoor os proouctos aimonticios on os sitios y
as conoicionos pormitioas por as autorioaoos
sanitarias y ambiontaos, cumpionoo as normas
ostabocioas a rospocto,
7. lntormar a a autorioao sanitaria anto sospocha oo
tasiticacion, atoracion o aoutoracion oo aimontos,
8. Obtonor os concoptos tavorabos y onar tooos os
roquisitos sanitarios, rotorontos a usos oo suoo,
horario, ubicacion y oostinacion, conoicionos
sanitarias y ambiontaos mnimas oxigioas por a oy
y as normas vigontos, para os mataooros y
oxponoios oo carno,
46
9. Donunciar anto a autorioao sanitaria y oo poica a
oxistoncia oo mataooros y oxponoios oo carno
canoostinos o oonoo so sacritiquon ospocios no
aptas para o consumo humano.
La comision oo conouctas contrarias a os comporta-
miontos sobaaoos on o numora 2 y 3, acarroara muta
oo l a l0 Saarios Mnimos Diarios Logaos Vigontos.
SMDLV, a oo os numoraos 4 a 9, oo 20 a 30 SMDLV.
CAPl1UlO 6.
lN lAS PlAZAS Dl MlkCADO
Y GAllklAS COMlkClAllS
Ak1lCUlO 37: Comportamiento de Ios comerciantes
en Ias pIazas de mercado y gaIeras comerciaIes. Para
acanzar un mayor nivo oo saubrioao on as pazas oo
morcaoo y simiaros, ooboran obsorvarso os siguiontos
comportamiontos.
l. Rospotar as autorioaoos oo a paza o gaora, os
compraooros, compotiooros y pubico on gonora,
2. Cumpir con as normas sanitarias, oo utiizacion oo
suoo, oo procios, posas y mooioas, oo sogurioao
inoustria, vigiancia y protoccion oo mooio
ambionto y o ospacio pubico y pormitir o ingroso
oo as autorioaoos oncargaoas oo suporvisaras, as
como tonor vigontos as iconcias corrosponoiontos,
3. Consorvar su oca on portoctas conoicionos oo asoo,
sogurioao, saubrioao y vigiancia, para a prostacion
oo un buon sorvicio, aooptanoo as normas oo
47
2. Lmpacar oo manora sogura y con matoriaos impios,
os aimontos, utiizanoo pinzas o instrumontos
apropiaoos para manipuar aquoos quo no oston
ompacaoos,
3. Procosar y vonoor aimontos soo on ugaros y
conoicionos autorizaoas, garantizanoo a sau-
brioao, mooianto a utiizacion oo gorros, tapabocas
y guantos, sogun o rogamonto,
4. Carantizar por parto oo oxponoooor on as vontas
caojoras, a higiono oo sorvicio utiizanoo ooso-
chabos y os consumiooros ooboran oostruir os
utiizaoos,
. Procosar os proouctos vogotaos comostibos y
sacriticar os animaos oo consumo humano on
ugaros y conoicionos autorizaoos, garantizanoo o
cumpimionto oo as normas higionico-sanitarias, oo
contormioao con o provisto por a Loy 9 oo l979 y o
Docroto 2278 oo l982,
6. labricar, amaconar, transportar, oistribuir y
oxponoor os proouctos aimonticios on os sitios y
as conoicionos pormitioas por as autorioaoos
sanitarias y ambiontaos, cumpionoo as normas
ostabocioas a rospocto,
7. lntormar a a autorioao sanitaria anto sospocha oo
tasiticacion, atoracion o aoutoracion oo aimontos,
8. Obtonor os concoptos tavorabos y onar tooos os
roquisitos sanitarios, rotorontos a usos oo suoo,
horario, ubicacion y oostinacion, conoicionos
sanitarias y ambiontaos mnimas oxigioas por a oy
y as normas vigontos, para os mataooros y
oxponoios oo carno,
46
9. Donunciar anto a autorioao sanitaria y oo poica a
oxistoncia oo mataooros y oxponoios oo carno
canoostinos o oonoo so sacritiquon ospocios no
aptas para o consumo humano.
La comision oo conouctas contrarias a os comporta-
miontos sobaaoos on o numora 2 y 3, acarroara muta
oo l a l0 Saarios Mnimos Diarios Logaos Vigontos.
SMDLV, a oo os numoraos 4 a 9, oo 20 a 30 SMDLV.
CAPl1UlO 6.
lN lAS PlAZAS Dl MlkCADO
Y GAllklAS COMlkClAllS
Ak1lCUlO 37: Comportamiento de Ios comerciantes
en Ias pIazas de mercado y gaIeras comerciaIes. Para
acanzar un mayor nivo oo saubrioao on as pazas oo
morcaoo y simiaros, ooboran obsorvarso os siguiontos
comportamiontos.
l. Rospotar as autorioaoos oo a paza o gaora, os
compraooros, compotiooros y pubico on gonora,
2. Cumpir con as normas sanitarias, oo utiizacion oo
suoo, oo procios, posas y mooioas, oo sogurioao
inoustria, vigiancia y protoccion oo mooio
ambionto y o ospacio pubico y pormitir o ingroso
oo as autorioaoos oncargaoas oo suporvisaras, as
como tonor vigontos as iconcias corrosponoiontos,
3. Consorvar su oca on portoctas conoicionos oo asoo,
sogurioao, saubrioao y vigiancia, para a prostacion
oo un buon sorvicio, aooptanoo as normas oo
47
sooccion y ooposito oo rosiouos sobaaoos on as
oyos y osto Manua,
4. Cumpir con os rogamontos oo provoncion y
contro oo inconoios y no mantonor oontro oo oca,
puosto o boooga matoriaos intamabos o oxpo-
sivos,
. Dotar oo os impomontos oo higiono y asoo a sus
ooponoiontos y subatornos, quo garanticon a
saubrioao oo os aimontos, cuanoo so oxponoan
proouctos proparaoos on o ugar,
6. Abstonorso oo consumir y no pormitir quo sus
subatornos o ooponoiontos consuman bobioas
ombriagantos con un graoo oo acoho suporior a
4%, ni ostupotaciontos, sustancias sicotropicas o
toxicas,
7. No pormitir o tuncionamionto oo garitos, maquinas
oo juogo, suorto y azar, vonta oo ostupotaciontos,
vontas ambuantos y on gonora tooo aquoo quo
ontorpozca a ibro circuacion oo pubico o su
atuoncia a os ocaos comorciaos ogaos,
8. Dopositar a basura o cuaquior tipo oo oosporoicio,
unicamonto on as canocas, oopositos, rocipiontos o
bosas oostinaoas para ta tin y abstonorso oo
ubicaras on sitios quo no corrosponoan a una
aoocuaoa oisposicion o rocicajo,
9. Rocooctar os rosiouos soioos y oisponoros on o
ugar inmuobo oostinaoo para oso tin, rospotanoo
os horarios y sistomas ostabocioos por os roga-
montos sobro a prostacion oo sorvicio oo asoo,
l0. lmpooir a pormanoncia oo animaos oo cuaquior
ospocio quo atocto as conoicionos oo higiono,
48
saubrioao y sogurioao o quo impioa a corrocta
prostacion oo sorvicio,
ll. Comorciaizar soo proouctos oo oga procoooncia y
para os cuaos osta autorizaoo, garantizanoo
siompro su buon ostaoo, vigoncia, quo rounan os
ostanoaros mnimos oo caioao y quo no constituyan
poigro para a sauo pubica.
La comision oo conouctas contrarias a os comporta-
miontos sobaaoos on os numoraos l a 8, acarroara
muta oo l a l0 SMDLV y a oostruccion oo os pro-
ouctos. , a oo numora 9, oo l0 a 20 SMDLV, y a oo
numoraos l0 y ll, oo 20 a 30 SMDLV
CAPl1UlO 7.
lN lA PkO1lCClON
Y CUlDADO Dl lOS ANlMAllS
Ak1lCUlO 38: Comportamientos para Ia saIud y
proteccion de Ios animaIes. Los animaos oomosticos y/o
oostinaoos a a activioao proouctiva, aoomas oo a
tuncion oo consorvacion oo a biooivorsioao, son oo
importancia on a cotioianioao y on a vioa proouctiva oo
as porsonas. lncioon on o ostaoo oo sauo oo a gonto, por
o quo so oobon mantonor os siguiontos comportamiontos
quo contribuyon a garantizar su sauo y protoccion.
l. Vacunar os animaos oomosticos, oo compaba y oo
abor,
2. Suministraros a aimontacion nocosaria, ovaros a
votorinario cuanoo su sauo so oncuontro atoctaoa o
49
sooccion y ooposito oo rosiouos sobaaoos on as
oyos y osto Manua,
4. Cumpir con os rogamontos oo provoncion y
contro oo inconoios y no mantonor oontro oo oca,
puosto o boooga matoriaos intamabos o oxpo-
sivos,
. Dotar oo os impomontos oo higiono y asoo a sus
ooponoiontos y subatornos, quo garanticon a
saubrioao oo os aimontos, cuanoo so oxponoan
proouctos proparaoos on o ugar,
6. Abstonorso oo consumir y no pormitir quo sus
subatornos o ooponoiontos consuman bobioas
ombriagantos con un graoo oo acoho suporior a
4%, ni ostupotaciontos, sustancias sicotropicas o
toxicas,
7. No pormitir o tuncionamionto oo garitos, maquinas
oo juogo, suorto y azar, vonta oo ostupotaciontos,
vontas ambuantos y on gonora tooo aquoo quo
ontorpozca a ibro circuacion oo pubico o su
atuoncia a os ocaos comorciaos ogaos,
8. Dopositar a basura o cuaquior tipo oo oosporoicio,
unicamonto on as canocas, oopositos, rocipiontos o
bosas oostinaoas para ta tin y abstonorso oo
ubicaras on sitios quo no corrosponoan a una
aoocuaoa oisposicion o rocicajo,
9. Rocooctar os rosiouos soioos y oisponoros on o
ugar inmuobo oostinaoo para oso tin, rospotanoo
os horarios y sistomas ostabocioos por os roga-
montos sobro a prostacion oo sorvicio oo asoo,
l0. lmpooir a pormanoncia oo animaos oo cuaquior
ospocio quo atocto as conoicionos oo higiono,
48
saubrioao y sogurioao o quo impioa a corrocta
prostacion oo sorvicio,
ll. Comorciaizar soo proouctos oo oga procoooncia y
para os cuaos osta autorizaoo, garantizanoo
siompro su buon ostaoo, vigoncia, quo rounan os
ostanoaros mnimos oo caioao y quo no constituyan
poigro para a sauo pubica.
La comision oo conouctas contrarias a os comporta-
miontos sobaaoos on os numoraos l a 8, acarroara
muta oo l a l0 SMDLV y a oostruccion oo os pro-
ouctos. , a oo numora 9, oo l0 a 20 SMDLV, y a oo
numoraos l0 y ll, oo 20 a 30 SMDLV
CAPl1UlO 7.
lN lA PkO1lCClON
Y CUlDADO Dl lOS ANlMAllS
Ak1lCUlO 38: Comportamientos para Ia saIud y
proteccion de Ios animaIes. Los animaos oomosticos y/o
oostinaoos a a activioao proouctiva, aoomas oo a
tuncion oo consorvacion oo a biooivorsioao, son oo
importancia on a cotioianioao y on a vioa proouctiva oo
as porsonas. lncioon on o ostaoo oo sauo oo a gonto, por
o quo so oobon mantonor os siguiontos comportamiontos
quo contribuyon a garantizar su sauo y protoccion.
l. Vacunar os animaos oomosticos, oo compaba y oo
abor,
2. Suministraros a aimontacion nocosaria, ovaros a
votorinario cuanoo su sauo so oncuontro atoctaoa o
49
cuanoo roquioran contro,
3. Abstonorso oo somotoros o impooir quo otros
matraton, hostiguon o somotan a jornaoas oxto-
nuantos a os animaos oo aboroo, abanoonaros u
obigaros a trabajar ontormos,
4. 1ransportaros cuanoo soa nocosario, on vohcuos
con as conoicionos mnimas quo garanticon su
sogurioao, portanoo o rospoctivo pormiso oo
acaoo o autorioao compotonto y a iconcia oo
moviizacion sanitaria,
. lmpomontar para utiizacion oo os animaos oo
abor, os oomontos nocosarios para a rocooccion
oo sus oxcromontos y rocogoros cuanoo ostos os
oopositon on ugar pubico o privaoo,
porsonas. As mismo, cuanoo
so tonga conocimionto oo un anima oxtraviaoo o oo
sitios oonoo so utiizan oo manora inoobioa,
8. Moviizar os animaos oomosticos, oo compaba o
mascotas on o ospacio pubico, utiizanoo traa,
corroa, boza y pormiso, oo contormioao con o
Artcuo l08 b oo a Loy 746 oo 2002,
9. Acuoir a contro oo sauo mas corcano, cuanoo una
porsona haya sioo moroioa o atacaoa por cuaquior
anima.
6. No somotoros a ribas o ospoctacuos pubicos o
privaoos on os quo so compromota su intogrioao,
sauo o vioa,
7. lntormar a as autorioaoos corrosponoiontos, cuanoo
so sospocho quo un anima puooo ostar atoctaoo por
rabia u otra ontormooao quo roprosonto poigro para
o, otros animaos o as
0
Las autorioaoos oo poica pooran rotonor os animaos
caojoros y oojaros a oisposicion oo as autorioaoos
compotontos. Ln caso oo no aparocor su propiotario on
un apso oo 8 oas, y con a oobioa acrooitacion oga y
sanitaria, so procooora a critorio oo a autorioao zoosa-
nitaria (aimonto para as tioras, outanasia, otc.)
La comision oo conouctas contrarias a os comporta-
miontos sobaaoos on os numoraos l a , acarroara
muta oo l a l0 Saarios Mnimos Diarios Logaos
Vigontos. SMDLV, a oo os numoraos 6 a 9, oo 20 a 30
SMDLV y a obigacion oo roaizar o curso oo convi-
voncia.
PAkAGkAlOPklMlkO: Las Autorioaoos oncargaoas oo
a protoccion oo animaos, ooboran oxpooir as normas
mnimas quo oobon cumpir quionos utiizan animaos
como mocanismo oo traccion.
PAkAGkAlO SlGUNDO: Las autorioaoos sanitarias o
oo poica on caoa municipio, ooboran conoucir a os
ugaros oostinaoos para o otocto on as ocaioaoos, a os
animaos quo so oncuontron ooambuanoo on o ospacio
pubico, y a os quo hayan moroioo a una porsona, para
roaizar a obsorvacion corrosponoionto y cooroinar con
a ooponooncia oticia oo zoonosis, os casos on quo
oobon sor romitioos os caninos a osto contro.
l
cuanoo roquioran contro,
3. Abstonorso oo somotoros o impooir quo otros
matraton, hostiguon o somotan a jornaoas oxto-
nuantos a os animaos oo aboroo, abanoonaros u
obigaros a trabajar ontormos,
4. 1ransportaros cuanoo soa nocosario, on vohcuos
con as conoicionos mnimas quo garanticon su
sogurioao, portanoo o rospoctivo pormiso oo
acaoo o autorioao compotonto y a iconcia oo
moviizacion sanitaria,
. lmpomontar para utiizacion oo os animaos oo
abor, os oomontos nocosarios para a rocooccion
oo sus oxcromontos y rocogoros cuanoo ostos os
oopositon on ugar pubico o privaoo,
porsonas. As mismo, cuanoo
so tonga conocimionto oo un anima oxtraviaoo o oo
sitios oonoo so utiizan oo manora inoobioa,
8. Moviizar os animaos oomosticos, oo compaba o
mascotas on o ospacio pubico, utiizanoo traa,
corroa, boza y pormiso, oo contormioao con o
Artcuo l08 b oo a Loy 746 oo 2002,
9. Acuoir a contro oo sauo mas corcano, cuanoo una
porsona haya sioo moroioa o atacaoa por cuaquior
anima.
6. No somotoros a ribas o ospoctacuos pubicos o
privaoos on os quo so compromota su intogrioao,
sauo o vioa,
7. lntormar a as autorioaoos corrosponoiontos, cuanoo
so sospocho quo un anima puooo ostar atoctaoo por
rabia u otra ontormooao quo roprosonto poigro para
o, otros animaos o as
0
Las autorioaoos oo poica pooran rotonor os animaos
caojoros y oojaros a oisposicion oo as autorioaoos
compotontos. Ln caso oo no aparocor su propiotario on
un apso oo 8 oas, y con a oobioa acrooitacion oga y
sanitaria, so procooora a critorio oo a autorioao zoosa-
nitaria (aimonto para as tioras, outanasia, otc.)
La comision oo conouctas contrarias a os comporta-
miontos sobaaoos on os numoraos l a , acarroara
muta oo l a l0 Saarios Mnimos Diarios Logaos
Vigontos. SMDLV, a oo os numoraos 6 a 9, oo 20 a 30
SMDLV y a obigacion oo roaizar o curso oo convi-
voncia.
PAkAGkAlOPklMlkO: Las Autorioaoos oncargaoas oo
a protoccion oo animaos, ooboran oxpooir as normas
mnimas quo oobon cumpir quionos utiizan animaos
como mocanismo oo traccion.
PAkAGkAlO SlGUNDO: Las autorioaoos sanitarias o
oo poica on caoa municipio, ooboran conoucir a os
ugaros oostinaoos para o otocto on as ocaioaoos, a os
animaos quo so oncuontron ooambuanoo on o ospacio
pubico, y a os quo hayan moroioo a una porsona, para
roaizar a obsorvacion corrosponoionto y cooroinar con
a ooponooncia oticia oo zoonosis, os casos on quo
oobon sor romitioos os caninos a osto contro.
l
1l1UlO lV
Dl lA PkO1lCClON Dl POlAClONlS
lN Sl1UAClON Dl VUlNlkAlllDAD
Ak1lCUlO 39: VuInerabiIidad y toIerancia. So con-
sioora quo una porsona o grupo oo porsonas, so
oncuontra on situacion oo vunorabiioao cuanoo por su
nivo oconomico o socia, ooao, soxo, protoroncia
soxua, otnia, cutura, situacion potica o conoicion
tsica, sutron inoquioao o monoscabo a su oignioao, con
rospocto a os oomas miombros oo a comunioao. Lstos
grupos paoocon injustiticaoamonto, intoorancia o
insogurioao socia y juroica, quo imitan o anuan o
ojorcicio oo sus oorochos y ibortaoos.
Dontro oo marco oo a convivoncia ciuoaoana, a
toorancia y o rospoto so oxprosan on o roconocimionto
por a oitoroncia y a oivorsioao, on un pano oo soioa-
rioao, ibortao o iguaoao anto a oy.
PAkAGkAlO: So consiooran pobacionos vunorabos
os nibos y as nibas, os oiscapacitaoos, os aoutos
mayoros, os trabajaooros soxuaos, os habitantos oo a
cao, a pobacion oospazaoa y a comunioao gay.
Ak1lCUlO 40: Deberes generaIes para con Ias pobIa-
ciones en situacion de vuInerabiIidad. Constituyon
ooboros oo tooas as porsonas, roconocor quo on mooio
oo as oitoroncias y a oivorsioao oo sus gontos, o sontioo
comun, o oorocho natura, a constitucion y as oyos,
nos atribuyon a tooos iguaos oorochos y oportunioaoos,
2
quo oiminan os projuicios, a intoorancia y as oosi-
guaoaoos quo nos controntan o soparan.
So suporan ostos comportamiontos y situacionos impo-
montanoo una potica pubica oo oquioao, quo rostauro
os principios oo convivoncia y participacion con-
quistaoos on o munoo oomocratico, promuova a
roinsorcion oo quion so oncuontro on situacion oo
vunorabiioao y so garantico o rostabocimionto oo
garantas inoiviouaos y cooctivas, on o ovonto quo soan
concucaoas.
Ak1lCUlO 41: Deberes de Ias autoridades de poIica
para con Ias pobIaciones en situacion de vuInerabi-
Iidad. Constituyon ooboros oo as autorioaoos oo poica,
ontro otras, as siguiontos.
l. Cooroinar con as comunioaoos ocaos, autorioaoos
torritoriaos, organizacionos no gubornamontaos,
sociaos y oo caractor naciona, as poticas rocroa-
tivas, cuturaos, oo capacitacion, protoccion y
provontivas quo tavorocon a intogracion y normai-
zacion potica, socia y oconomica oo as poba-
cionos vunorabos, impioionoo quo soan objoto oo
abuso, matrato tsico, omociona, psicoogico o
rosuton atoctaoas por cuaquior tipo oo agrosion,
oiscriminacion o oxpotacion oconomica, soxua,
abora, otc,
2. Ljorcor vigiancia on aoropuortos y torminaos oo
transporto para controar o oospazamionto ioga oo
ostas pobacionos, on ospocia, monoros oo ooao,
3. Hacor otoctivas as mooioas corroctivas oo caractor
3
1l1UlO lV
Dl lA PkO1lCClON Dl POlAClONlS
lN Sl1UAClON Dl VUlNlkAlllDAD
Ak1lCUlO 39: VuInerabiIidad y toIerancia. So con-
sioora quo una porsona o grupo oo porsonas, so
oncuontra on situacion oo vunorabiioao cuanoo por su
nivo oconomico o socia, ooao, soxo, protoroncia
soxua, otnia, cutura, situacion potica o conoicion
tsica, sutron inoquioao o monoscabo a su oignioao, con
rospocto a os oomas miombros oo a comunioao. Lstos
grupos paoocon injustiticaoamonto, intoorancia o
insogurioao socia y juroica, quo imitan o anuan o
ojorcicio oo sus oorochos y ibortaoos.
Dontro oo marco oo a convivoncia ciuoaoana, a
toorancia y o rospoto so oxprosan on o roconocimionto
por a oitoroncia y a oivorsioao, on un pano oo soioa-
rioao, ibortao o iguaoao anto a oy.
PAkAGkAlO: So consiooran pobacionos vunorabos
os nibos y as nibas, os oiscapacitaoos, os aoutos
mayoros, os trabajaooros soxuaos, os habitantos oo a
cao, a pobacion oospazaoa y a comunioao gay.
Ak1lCUlO 40: Deberes generaIes para con Ias pobIa-
ciones en situacion de vuInerabiIidad. Constituyon
ooboros oo tooas as porsonas, roconocor quo on mooio
oo as oitoroncias y a oivorsioao oo sus gontos, o sontioo
comun, o oorocho natura, a constitucion y as oyos,
nos atribuyon a tooos iguaos oorochos y oportunioaoos,
2
quo oiminan os projuicios, a intoorancia y as oosi-
guaoaoos quo nos controntan o soparan.
So suporan ostos comportamiontos y situacionos impo-
montanoo una potica pubica oo oquioao, quo rostauro
os principios oo convivoncia y participacion con-
quistaoos on o munoo oomocratico, promuova a
roinsorcion oo quion so oncuontro on situacion oo
vunorabiioao y so garantico o rostabocimionto oo
garantas inoiviouaos y cooctivas, on o ovonto quo soan
concucaoas.
Ak1lCUlO 41: Deberes de Ias autoridades de poIica
para con Ias pobIaciones en situacion de vuInerabi-
Iidad. Constituyon ooboros oo as autorioaoos oo poica,
ontro otras, as siguiontos.
l. Cooroinar con as comunioaoos ocaos, autorioaoos
torritoriaos, organizacionos no gubornamontaos,
sociaos y oo caractor naciona, as poticas rocroa-
tivas, cuturaos, oo capacitacion, protoccion y
provontivas quo tavorocon a intogracion y normai-
zacion potica, socia y oconomica oo as poba-
cionos vunorabos, impioionoo quo soan objoto oo
abuso, matrato tsico, omociona, psicoogico o
rosuton atoctaoas por cuaquior tipo oo agrosion,
oiscriminacion o oxpotacion oconomica, soxua,
abora, otc,
2. Ljorcor vigiancia on aoropuortos y torminaos oo
transporto para controar o oospazamionto ioga oo
ostas pobacionos, on ospocia, monoros oo ooao,
3. Hacor otoctivas as mooioas corroctivas oo caractor
3
pocuniario y pooagogico quo sancionon os compor-
tamiontos quo proscriba osto Manua o aquoos quo
promuovan oosoroonos o a oitusion oo antivaoros.
Ak1lCUlO 42: Proteccion especiaI a pobIaciones
vuInerabIes. Aoomas oo garantizar y protogor os
oorochos quo como coombiano tionon caoa una oo as
pobacionos on conoicionos oo vunorabiioao, as
autorioaoos ooboran.
l. Apicar o principio constituciona oo a Provaoncia
oo os oorochos oo as nibas y nibos sobro as oo as
oomas porsonas,
2. Carantizar, por parto oo autorioaoos y aoutos, a
protoccion ospocia para nibos y nibas on ostaboci-
miontos oo rocroacion abiortos a pubico, sobaaoa
on o artcuo ll9 oo osto Manua,
3. Carantizar os oorochos oo cuioaoos y atoncion oo os
aoutos mayoros, y maoros on ostaoo oo gostacion.,
4. lmpomontar y oar cumpimionto a o sobaaoo on a
Loy 387 oo l997 y sus oocrotos rogamontarios, quo
garantizan una protoccion ospocia a a pobacion
oospazaoa,
. Dosarroar programas oo contro y provoncion on
sauo y ocupaciona a os habitantos oo a cao,
6. Carantizar o ibro oosarroo oo a porsonaioao oo
a comunioao Cay.
4
CAPl1UlO 1.
Dl lAS NlAS Y NlOS
Ak1lCUlO 43. Derechos. Las nibas y nibos tionon
oorocho a ibro oosarroo oo su porsonaioao, a cutivar
roacionos sociaos on ambiontos sanos, gozar oo
cuioaoo oo sus tamiiaros o oo porsonas ioonoas o
capacitaoas, a rocibir instruccion oscoar caiticaoa y
rospoto por sus ogros y conoicion, a oistrutar os bono-
ticios oo oiaogo y a comunicacion on a soucion oo
oiticutaoos o contictos, a oxprosar ibromonto sus
opinionos o sontimiontos, a jugar y oxporimontar a
vivoncia oo os vaoros quo como a toorancia, a
justicia, a paz y a soioarioao, ontro otros, asoguran una
convivoncia armonica, y a rocamar oo tooos, on
ospocia oo as autorioaoos, a protoccion, o trato oigno y
priviogiaoo quo consagran a Constitucion y as Loyos
ospociaos.
PAkAGkAlO: Ln ospocia Las normas oo Cooigo oo
Monor son oo oroon pubico y por o mismo, os prin-
cipios on oas consagraoos son irronunciabos y so
apicaran oo protoroncia a oisposicionos contonioas on
otras oyos. Los monoros intractoros, mayoros oo l4 abos
quo comotan vioacion oo as normas, pooran sor
sancionaoos on torma inmooiata o postorior, con
trabajos comunitarios no suporioros a 8 oas a critorio oo
a autorioao oo poica.
Ak1lCUlO: 44 Comportamientos de Ios aduItos para Ia
tormacion integraI de Ios menores. Son comporta-

pocuniario y pooagogico quo sancionon os compor-


tamiontos quo proscriba osto Manua o aquoos quo
promuovan oosoroonos o a oitusion oo antivaoros.
Ak1lCUlO 42: Proteccion especiaI a pobIaciones
vuInerabIes. Aoomas oo garantizar y protogor os
oorochos quo como coombiano tionon caoa una oo as
pobacionos on conoicionos oo vunorabiioao, as
autorioaoos ooboran.
l. Apicar o principio constituciona oo a Provaoncia
oo os oorochos oo as nibas y nibos sobro as oo as
oomas porsonas,
2. Carantizar, por parto oo autorioaoos y aoutos, a
protoccion ospocia para nibos y nibas on ostaboci-
miontos oo rocroacion abiortos a pubico, sobaaoa
on o artcuo ll9 oo osto Manua,
3. Carantizar os oorochos oo cuioaoos y atoncion oo os
aoutos mayoros, y maoros on ostaoo oo gostacion.,
4. lmpomontar y oar cumpimionto a o sobaaoo on a
Loy 387 oo l997 y sus oocrotos rogamontarios, quo
garantizan una protoccion ospocia a a pobacion
oospazaoa,
. Dosarroar programas oo contro y provoncion on
sauo y ocupaciona a os habitantos oo a cao,
6. Carantizar o ibro oosarroo oo a porsonaioao oo
a comunioao Cay.
4
CAPl1UlO 1.
Dl lAS NlAS Y NlOS
Ak1lCUlO 43. Derechos. Las nibas y nibos tionon
oorocho a ibro oosarroo oo su porsonaioao, a cutivar
roacionos sociaos on ambiontos sanos, gozar oo
cuioaoo oo sus tamiiaros o oo porsonas ioonoas o
capacitaoas, a rocibir instruccion oscoar caiticaoa y
rospoto por sus ogros y conoicion, a oistrutar os bono-
ticios oo oiaogo y a comunicacion on a soucion oo
oiticutaoos o contictos, a oxprosar ibromonto sus
opinionos o sontimiontos, a jugar y oxporimontar a
vivoncia oo os vaoros quo como a toorancia, a
justicia, a paz y a soioarioao, ontro otros, asoguran una
convivoncia armonica, y a rocamar oo tooos, on
ospocia oo as autorioaoos, a protoccion, o trato oigno y
priviogiaoo quo consagran a Constitucion y as Loyos
ospociaos.
PAkAGkAlO: Ln ospocia Las normas oo Cooigo oo
Monor son oo oroon pubico y por o mismo, os prin-
cipios on oas consagraoos son irronunciabos y so
apicaran oo protoroncia a oisposicionos contonioas on
otras oyos. Los monoros intractoros, mayoros oo l4 abos
quo comotan vioacion oo as normas, pooran sor
sancionaoos on torma inmooiata o postorior, con
trabajos comunitarios no suporioros a 8 oas a critorio oo
a autorioao oo poica.
Ak1lCUlO: 44 Comportamientos de Ios aduItos para Ia
tormacion integraI de Ios menores. Son comporta-

miontos quo tavorocon a tormacion oo os monoros,


ontro otros, os siguiontos.
l. Avisar oo manora inmooiata a a autorioao oo
poica, a comisara oo tamiia o a lCBl cuanoo so
tonga conocimionto oo a situacion irroguar on quo
puooa haarso un monor. As mismo, cuanoo o
monor so oncuontro oxtraviaoo ontrogarsoo a sus
paoros o mayoros oncargaoos oo su cuioaoo y on
ausoncia oo ostos, a as autorioaoos arriba soba-
aoas,
2. lntormar a os paoros o pariontos mas corcanos a
roitoracion oo conouctas roaizaoas por o monor
quo conovon riosgo o poigro quo atonton contra su
propia intogrioao tsica o a oo torcoros, o atoron a
tranquiioao oo os vocinos,
3. Vigiar a omision oo programas oo raoio, toovision,
oxhibicion oo viooo juogos, matoria tmico o
rovistas con contonioo soxua o oo viooncia quo
soan objoto oo atoncion a monor procuranoo
rosovor sus inquiotuoos y procisanoo o vaor y
acanco oo a intormacion obtonioa,
4. Lvitar a oosoriontacion o oosintormacion oo monor
ojorcionoo oiroctamonto o por intormooio oo una
porsona rosponsabo, a instruccion y o contro y
vigiancia on sus activioaoos oiarias,
. lmpooir o ingroso a ospoctacuos, saas oo cino,
toatros o simiaros quo prosonton activioaoos
casiticaoas soo para mayoros,
6. Abstonorso oo manipuar, protorir amonazas, ojorcor
viooncia tsica o chantajo omociona quo vunoron
6
a autoostima o a porsonaioao oo os monoros oo
ooao,
7. Abstonorso oo inoucir o tomontar, por cuaquior
mooio, ontro os monoros oo ooao o consumo oo
tabaco y sus oorivaoos, ingorir y/o comorciaizar
ontro oos bobioas ombriagantos, ostupotaciontos y
sustancias sicotropicas o toxicas,
8. Abstonorso oo otrocoros a practica oo juogos oo
suorto y azar a monoros oo ooao, y on ningun caso
pormitiros a utiizacion oo maquinitas y juogos
oo oostroza y habiioao a monoros oo catorco (l4)
abos oo ooao, sin quo oxista a suporvision oo un
aouto rosponsabo,
9. Abstonorso oo oxpotar aboramonto a os monoros
oo ooao, savo autorizacion oga, o oo utiizaros
para ojorcor a monoicioao, prostitucion, abusar
soxuamonto oo oos o oxpotaros para cuaquior
tin, as mismo, propiciar o pormitir su ingroso a
ugaros oonoo so ojorcon ostas activioaoos o tacii-
taros o accoso a matoria pornogratico,
l0. Lvitar a os monoros a roaizacion oo aboros quo
roquioran provision o cuioaoo, y o transporto o a
utiizacion oo povora o oomontos pirotocnicos,
ll. Donunciar o rocutamionto oo monoros para quo
participon activamonto on o conticto armaoo,
l2. Donunciar cuaquior activioao quo incuya a
oxpotacion soxua oo monoros oo ooao,
l3. Abstonorso oo vincuar a monoros oo l4 abos a
trabajo o inouciros a a monoicioao,
l4. Abstonorso oo ojorcor matratos tsicos o psico-
ogicos a os monoros.
7
miontos quo tavorocon a tormacion oo os monoros,
ontro otros, os siguiontos.
l. Avisar oo manora inmooiata a a autorioao oo
poica, a comisara oo tamiia o a lCBl cuanoo so
tonga conocimionto oo a situacion irroguar on quo
puooa haarso un monor. As mismo, cuanoo o
monor so oncuontro oxtraviaoo ontrogarsoo a sus
paoros o mayoros oncargaoos oo su cuioaoo y on
ausoncia oo ostos, a as autorioaoos arriba soba-
aoas,
2. lntormar a os paoros o pariontos mas corcanos a
roitoracion oo conouctas roaizaoas por o monor
quo conovon riosgo o poigro quo atonton contra su
propia intogrioao tsica o a oo torcoros, o atoron a
tranquiioao oo os vocinos,
3. Vigiar a omision oo programas oo raoio, toovision,
oxhibicion oo viooo juogos, matoria tmico o
rovistas con contonioo soxua o oo viooncia quo
soan objoto oo atoncion a monor procuranoo
rosovor sus inquiotuoos y procisanoo o vaor y
acanco oo a intormacion obtonioa,
4. Lvitar a oosoriontacion o oosintormacion oo monor
ojorcionoo oiroctamonto o por intormooio oo una
porsona rosponsabo, a instruccion y o contro y
vigiancia on sus activioaoos oiarias,
. lmpooir o ingroso a ospoctacuos, saas oo cino,
toatros o simiaros quo prosonton activioaoos
casiticaoas soo para mayoros,
6. Abstonorso oo manipuar, protorir amonazas, ojorcor
viooncia tsica o chantajo omociona quo vunoron
6
a autoostima o a porsonaioao oo os monoros oo
ooao,
7. Abstonorso oo inoucir o tomontar, por cuaquior
mooio, ontro os monoros oo ooao o consumo oo
tabaco y sus oorivaoos, ingorir y/o comorciaizar
ontro oos bobioas ombriagantos, ostupotaciontos y
sustancias sicotropicas o toxicas,
8. Abstonorso oo otrocoros a practica oo juogos oo
suorto y azar a monoros oo ooao, y on ningun caso
pormitiros a utiizacion oo maquinitas y juogos
oo oostroza y habiioao a monoros oo catorco (l4)
abos oo ooao, sin quo oxista a suporvision oo un
aouto rosponsabo,
9. Abstonorso oo oxpotar aboramonto a os monoros
oo ooao, savo autorizacion oga, o oo utiizaros
para ojorcor a monoicioao, prostitucion, abusar
soxuamonto oo oos o oxpotaros para cuaquior
tin, as mismo, propiciar o pormitir su ingroso a
ugaros oonoo so ojorcon ostas activioaoos o tacii-
taros o accoso a matoria pornogratico,
l0. Lvitar a os monoros a roaizacion oo aboros quo
roquioran provision o cuioaoo, y o transporto o a
utiizacion oo povora o oomontos pirotocnicos,
ll. Donunciar o rocutamionto oo monoros para quo
participon activamonto on o conticto armaoo,
l2. Donunciar cuaquior activioao quo incuya a
oxpotacion soxua oo monoros oo ooao,
l3. Abstonorso oo vincuar a monoros oo l4 abos a
trabajo o inouciros a a monoicioao,
l4. Abstonorso oo ojorcor matratos tsicos o psico-
ogicos a os monoros.
7
La comision oo conouctas contrarias a os comporta-
miontos sobaaoos on os numoraos a 8, oo l0 a 20
SMDLV, a oo os numoraos 9 a l4, oo 20 a 0 SMDLVy
prostara sorvicios comunitarios por 8 oias a critorio oo a
autorioao poiciva.
CAPl1UlO 2.
PlkSONAS CON DlSCAPAClDAD
Ak1lCUlO 4S: Derechos. 1ooa porsona con oisca-
pacioao tiono o oorocho a.
l. Rocibir atoncion on rohabiitacion tunciona para
corrogir o componsar as ooticioncias quo prosonton,
con o tin oo acanzar o maximo posibo oo
autonoma y ograr a intogracion tamiiar y socia,
2. Participar on procosos oo sooccion, convocatorias y
concursos abiortos por parto oo ontioaoos oo soctor
pubico y privaoo, on iguaoao oo conoicionos y con
os apoyos tocnicos nocosarios,
3. Rocamar anto as autorioaoos portinontos, porso-
namonto o a travos oo sus tamiiaros y/o ropro-
sontanto ogaos, a vioacion oo sus oorochos y o
irrospoto a su conoicion oo oiscapacioao, y
4. Rocamar su incorporacion a os sistomas oo sauo
oxistontos on o pas, y on caso oo vivir on conoi-
cionos oo pobroza, o ingroso a SlSBLN.
Ak1lCUlO 46: Deberes generaIes para con Ios disca-
pacitados. Las porsonas oiscapacioao oobon rocibir
protoccion oo Lstaoo, as autorioaoos y a ciuoaoana on
8
gonora, por oo, ooboran obsorvar os siguiontos
ooboros con rospocto a oos.
l. Lvitar un trato oiscriminatorio, tomontanoo su
participacion on os oitorontos ospacios oo a vioa
cotioiana, taos como sauo, ooucacion, trabajo,
activioaoos sociaos, cuturaos, rocroativas, oopor-
tivas, tursticas, poticas o intooctuaos, atonoionoo
a graoo oo compojioao oo a imitacion tsica,
auoitiva, visua o monta oo quo so aoooco y su
impacto on o oosompobo ocupaciona oo inoi-
viouo,
2. lomontar poticas y ostratogias pooagogicas quo
promuovan su ingroso on tooas as oscuoas y
univorsioaoos ostabocioas on o Dopartamonto,
impusanoo un trato humanitario, iguaitario y
rospotuoso, quo taciito o oosarroo oo a capacioao
intooctua y proouctiva o impioa a marginacion, o
matrato y a oxpotacion so protoxto oo su con-
oicion,
3. Voar, por parto oo tamiiaros y roprosontantos
ogaos, quo a porsona con oiscapacioao rociba a
intorior oo nucoo tamiiar o apoyo, nocosario para
a ovauacion, oiagnostico, tratamionto y a rohabii-
tacion oriontaoos a ograr su aoaptacion o into-
gracion on os oitorontos ambitos y ospacios oo a
vioa cotioiana,
4. Cumpir, por parto oo rosponsabos oo soctor
pubico y privaoo, oo a construccion con as normas
nacionaos o intornacionaos sobro accosibiioao a
ospacio tsico, a as comunicacionos y a transporto,
9
La comision oo conouctas contrarias a os comporta-
miontos sobaaoos on os numoraos a 8, oo l0 a 20
SMDLV, a oo os numoraos 9 a l4, oo 20 a 0 SMDLVy
prostara sorvicios comunitarios por 8 oias a critorio oo a
autorioao poiciva.
CAPl1UlO 2.
PlkSONAS CON DlSCAPAClDAD
Ak1lCUlO 4S: Derechos. 1ooa porsona con oisca-
pacioao tiono o oorocho a.
l. Rocibir atoncion on rohabiitacion tunciona para
corrogir o componsar as ooticioncias quo prosonton,
con o tin oo acanzar o maximo posibo oo
autonoma y ograr a intogracion tamiiar y socia,
2. Participar on procosos oo sooccion, convocatorias y
concursos abiortos por parto oo ontioaoos oo soctor
pubico y privaoo, on iguaoao oo conoicionos y con
os apoyos tocnicos nocosarios,
3. Rocamar anto as autorioaoos portinontos, porso-
namonto o a travos oo sus tamiiaros y/o ropro-
sontanto ogaos, a vioacion oo sus oorochos y o
irrospoto a su conoicion oo oiscapacioao, y
4. Rocamar su incorporacion a os sistomas oo sauo
oxistontos on o pas, y on caso oo vivir on conoi-
cionos oo pobroza, o ingroso a SlSBLN.
Ak1lCUlO 46: Deberes generaIes para con Ios disca-
pacitados. Las porsonas oiscapacioao oobon rocibir
protoccion oo Lstaoo, as autorioaoos y a ciuoaoana on
8
gonora, por oo, ooboran obsorvar os siguiontos
ooboros con rospocto a oos.
l. Lvitar un trato oiscriminatorio, tomontanoo su
participacion on os oitorontos ospacios oo a vioa
cotioiana, taos como sauo, ooucacion, trabajo,
activioaoos sociaos, cuturaos, rocroativas, oopor-
tivas, tursticas, poticas o intooctuaos, atonoionoo
a graoo oo compojioao oo a imitacion tsica,
auoitiva, visua o monta oo quo so aoooco y su
impacto on o oosompobo ocupaciona oo inoi-
viouo,
2. lomontar poticas y ostratogias pooagogicas quo
promuovan su ingroso on tooas as oscuoas y
univorsioaoos ostabocioas on o Dopartamonto,
impusanoo un trato humanitario, iguaitario y
rospotuoso, quo taciito o oosarroo oo a capacioao
intooctua y proouctiva o impioa a marginacion, o
matrato y a oxpotacion so protoxto oo su con-
oicion,
3. Voar, por parto oo tamiiaros y roprosontantos
ogaos, quo a porsona con oiscapacioao rociba a
intorior oo nucoo tamiiar o apoyo, nocosario para
a ovauacion, oiagnostico, tratamionto y a rohabii-
tacion oriontaoos a ograr su aoaptacion o into-
gracion on os oitorontos ambitos y ospacios oo a
vioa cotioiana,
4. Cumpir, por parto oo rosponsabos oo soctor
pubico y privaoo, oo a construccion con as normas
nacionaos o intornacionaos sobro accosibiioao a
ospacio tsico, a as comunicacionos y a transporto,
9
taos como a construccion oo rampas, ontraoas y
saioas mas ampias, sanitarios y sorvicios aoo-
cuaoos, parquoaooros ospociaos on os parquos, os
ooiticios y as caos,
. Los proyoctos urbansticos aooantaoos por as
autorioaoos o por os particuaros ooboran incor-
porar on sus oisobos y construccionos, as provi-
sionos nocosarias quo garanticon a osta pobacion a
accosibiioao a as instaacionos o ospacios pubicos
y privaoas, a as comunicacionos, a os mooios oo
transporto, ovitanoo contusionos o situacionos oo
vunorabiioao quo os pongan on oosvontaja
manitiosta tronto a os oomas, incusivo anto situa-
cionos oo omorgoncias,
6. Los omprosarios y ompoaooros brinoaran as
oportunioaoos aboraos a osta pobacion, acoroo
con sus aptituoos y potonciaioaoos, y a quionos a
Iunta oo Caiticacion oo lnvaiooz os ha ostipuaoo
quo puooon oosompobar un oticio o protosion,
7. Las ontioaoos pubicas y privaoas oncargaoas oo
impusar o oosarroo organizaciona, ooboran
tavorocor a croacion oo omprosas asociativas oo
trabajo, cooporativas, y otras tormas oo trabajo, para
apoyar o oosompobo proouctivo oo as porsonas con
oiscapacioao oostinaoas a ayuoaros a oosarroar
una vioa pona,
8. Otrocor apoyo oo comunicacion, oo oriontacion y
oo ayuoa quo roquioran para cruzar as caos,
buscar oiroccionos y ovar paquotos, coooros o
puosto on as tias, on os vohcuos oo transporto
pubico cooctivo, y oaros protoroncia on o uso oo
transporto pubico inoivioua.
60
Ak1lCUlO 47: Deberes de Ias personas con discapaci-
dades: No vaorso oo su conoicion para intimioar y/o
porsuaoir a os ciuoaoanos a quo ontroguon oinoro u
otros bionos.
Ak1lCUlO 48: Comportamientos que integran y
brindan seguridad a Ias personas con discapacidad.
Lntro otros, con osto tipo oo pobacionos oobon tonorso
os siguiontos comportamiontos.
l. Brinoar apoyo oportuno ospocia a as porsonas para
sor garantos oo su sogurioao y as protogoran pro-
curanoo provonir accioontos y cuaquior abuso o
oiscriminacion,
2. no utiizaras o oxpotaras con o tin oo obtonor
bonoticios,
3. Comunicar oo manora inmooiata a tamiiaros y
roprosontantos ogaos, on caso oo oncontraros on
situacion oo riosgo o ojocutanoo conouctas quo
atonton contra a intogrioao tsica oo oos o oo as
oomas porsonas,
4. Oriontaros on o ospacio pubico, on o uso oo
rampas, utiizacion oo puortas oo saioas o vas oo
ovacuacion on ugaros corraoos, ubicacion oo aroas
oo intormacion, sanitarias o oo parquoo, y
. otrocoros apoyo oo comunicacion, oo oriontacion y
oo ayuoa quo roquioran para cruzar as caos,
buscar oiroccionos y ovar paquotos, coooros o
puosto on as tias, on os vohcuos oo transporto
pubico cooctivo, y oaros protoroncia on o uso oo
transporto pubico inoivioua.
6l
taos como a construccion oo rampas, ontraoas y
saioas mas ampias, sanitarios y sorvicios aoo-
cuaoos, parquoaooros ospociaos on os parquos, os
ooiticios y as caos,
. Los proyoctos urbansticos aooantaoos por as
autorioaoos o por os particuaros ooboran incor-
porar on sus oisobos y construccionos, as provi-
sionos nocosarias quo garanticon a osta pobacion a
accosibiioao a as instaacionos o ospacios pubicos
y privaoas, a as comunicacionos, a os mooios oo
transporto, ovitanoo contusionos o situacionos oo
vunorabiioao quo os pongan on oosvontaja
manitiosta tronto a os oomas, incusivo anto situa-
cionos oo omorgoncias,
6. Los omprosarios y ompoaooros brinoaran as
oportunioaoos aboraos a osta pobacion, acoroo
con sus aptituoos y potonciaioaoos, y a quionos a
Iunta oo Caiticacion oo lnvaiooz os ha ostipuaoo
quo puooon oosompobar un oticio o protosion,
7. Las ontioaoos pubicas y privaoas oncargaoas oo
impusar o oosarroo organizaciona, ooboran
tavorocor a croacion oo omprosas asociativas oo
trabajo, cooporativas, y otras tormas oo trabajo, para
apoyar o oosompobo proouctivo oo as porsonas con
oiscapacioao oostinaoas a ayuoaros a oosarroar
una vioa pona,
8. Otrocor apoyo oo comunicacion, oo oriontacion y
oo ayuoa quo roquioran para cruzar as caos,
buscar oiroccionos y ovar paquotos, coooros o
puosto on as tias, on os vohcuos oo transporto
pubico cooctivo, y oaros protoroncia on o uso oo
transporto pubico inoivioua.
60
Ak1lCUlO 47: Deberes de Ias personas con discapaci-
dades: No vaorso oo su conoicion para intimioar y/o
porsuaoir a os ciuoaoanos a quo ontroguon oinoro u
otros bionos.
Ak1lCUlO 48: Comportamientos que integran y
brindan seguridad a Ias personas con discapacidad.
Lntro otros, con osto tipo oo pobacionos oobon tonorso
os siguiontos comportamiontos.
l. Brinoar apoyo oportuno ospocia a as porsonas para
sor garantos oo su sogurioao y as protogoran pro-
curanoo provonir accioontos y cuaquior abuso o
oiscriminacion,
2. no utiizaras o oxpotaras con o tin oo obtonor
bonoticios,
3. Comunicar oo manora inmooiata a tamiiaros y
roprosontantos ogaos, on caso oo oncontraros on
situacion oo riosgo o ojocutanoo conouctas quo
atonton contra a intogrioao tsica oo oos o oo as
oomas porsonas,
4. Oriontaros on o ospacio pubico, on o uso oo
rampas, utiizacion oo puortas oo saioas o vas oo
ovacuacion on ugaros corraoos, ubicacion oo aroas
oo intormacion, sanitarias o oo parquoo, y
. otrocoros apoyo oo comunicacion, oo oriontacion y
oo ayuoa quo roquioran para cruzar as caos,
buscar oiroccionos y ovar paquotos, coooros o
puosto on as tias, on os vohcuos oo transporto
pubico cooctivo, y oaros protoroncia on o uso oo
transporto pubico inoivioua.
6l
La comision oo conouctas contrarias a os comporta-
miontos sobaaoos on osto artcuo haran acroooor a
intractor oo as mooioas corroctivas oo tipo pooagogico
sobaaoas on os Artcuos l66, l67 y l68 Libro 1orcoro
oo osto Manua.
PAkAGkAlO PklMlkO: Los comportamiontos osta-
bocioos on o prosonto Manua roacionaoos con a
prohibicion oo ingroso oo animaos oomosticos a
ootorminaoos ospacios, no so apicaran a azarios o
porros guas oo invioontos. La ioontiticacion oo os porros
guas oobora hacorso mooianto un oistintivo quo ovara
o porro on ugar visibo. As mismo, as autorioaoos oo
Poica os brinoaran apoyo oportuno ospocia a ostas
pobacionos, sionoo garantos oo su sogurioao, pro-
toccion, accioontos y cuaquior abuso o oiscriminacion
PAkAGkAlO SlGUNDO: La Cobornacion oo
Dopartamonto oo Atantico y as acaoas oistrita y
municipaos oobon propiciar jornaoas oo sonsibii-
zacion, capacitacion, provoncion, tratamionto y rohabi-
itacion intogra oo osta pobacion vunorabo.
CAPl1UlO 3.
Dl lOS ADUl1OS MAYOklS
Ak1lCUlO 49: Proteccion especiaI a Ios aduItos
mayores. Los aoutos mayoros morocon una ospocia
protoccion y cuioaoo por parto oo Lstaoo, as auto-
rioaoos y oo tooas as porsonas. Los siguiontos comporta-
miontos gonoraos tavorocon su protoccion ospocia.
62
l. Rocamar su incorporacion a rogimon oo sogurioao
socia on sauo,
2. Apoyar a tormacion oo organizacionos sociaos y oo
convivoncia, como mocanismo oo intogracion,
3. Rocamar oo manora porsona, a travos oo sus
tamiiaros y/o roprosontanto oga cuanoo so
protonoa o oosconocimionto oo sus oorochos o so
irrospoto a su conoicion oo vunorabiioao, anto as
autorioaoos portinontos,
4. Rospotar o ibro oosarroo oo su porsonaioao y
taciitaros o ojorcicio oo sus oorochos y o cumpi-
mionto oo sus ooboros,
5. Savaguaroar su intogrioao tsica, mora y psico-
ogica, a travos oo una provochosa comunicacion y
su incorporacion a activioaoos rocroativas y oo
osparcimionto socia,
6. Abstonorso oo roaizar actos quo porturbon a
tranquiioao nocosarias para su bionostar omociona
y tsico,
7. Coaborar on activioaoos taos como cruzar as
caos, subir a transporto pubico inoivioua o
cooctivo, cargar paquotos y tooas as oomas quo
soan nocosarias para su oosonvovimionto y sogu-
rioao,
8. Coooros o puosto on as tias, on os vohcuos oo
transporto pubico cooctivo y oaros protoroncia on
o uso oo transporto pubico inoivioua,
9. Contribuir a buon trato ovitanoo oonigrar oo su
conoicion a imitaros grosoramonto, ioontiticaros
con apooos, utrajaros con improporios o rotorirso a
oos utiizanoo un vocabuario oospoctivo,
63
La comision oo conouctas contrarias a os comporta-
miontos sobaaoos on osto artcuo haran acroooor a
intractor oo as mooioas corroctivas oo tipo pooagogico
sobaaoas on os Artcuos l66, l67 y l68 Libro 1orcoro
oo osto Manua.
PAkAGkAlO PklMlkO: Los comportamiontos osta-
bocioos on o prosonto Manua roacionaoos con a
prohibicion oo ingroso oo animaos oomosticos a
ootorminaoos ospacios, no so apicaran a azarios o
porros guas oo invioontos. La ioontiticacion oo os porros
guas oobora hacorso mooianto un oistintivo quo ovara
o porro on ugar visibo. As mismo, as autorioaoos oo
Poica os brinoaran apoyo oportuno ospocia a ostas
pobacionos, sionoo garantos oo su sogurioao, pro-
toccion, accioontos y cuaquior abuso o oiscriminacion
PAkAGkAlO SlGUNDO: La Cobornacion oo
Dopartamonto oo Atantico y as acaoas oistrita y
municipaos oobon propiciar jornaoas oo sonsibii-
zacion, capacitacion, provoncion, tratamionto y rohabi-
itacion intogra oo osta pobacion vunorabo.
CAPl1UlO 3.
Dl lOS ADUl1OS MAYOklS
Ak1lCUlO 49: Proteccion especiaI a Ios aduItos
mayores. Los aoutos mayoros morocon una ospocia
protoccion y cuioaoo por parto oo Lstaoo, as auto-
rioaoos y oo tooas as porsonas. Los siguiontos comporta-
miontos gonoraos tavorocon su protoccion ospocia.
62
l. Rocamar su incorporacion a rogimon oo sogurioao
socia on sauo,
2. Apoyar a tormacion oo organizacionos sociaos y oo
convivoncia, como mocanismo oo intogracion,
3. Rocamar oo manora porsona, a travos oo sus
tamiiaros y/o roprosontanto oga cuanoo so
protonoa o oosconocimionto oo sus oorochos o so
irrospoto a su conoicion oo vunorabiioao, anto as
autorioaoos portinontos,
4. Rospotar o ibro oosarroo oo su porsonaioao y
taciitaros o ojorcicio oo sus oorochos y o cumpi-
mionto oo sus ooboros,
5. Savaguaroar su intogrioao tsica, mora y psico-
ogica, a travos oo una provochosa comunicacion y
su incorporacion a activioaoos rocroativas y oo
osparcimionto socia,
6. Abstonorso oo roaizar actos quo porturbon a
tranquiioao nocosarias para su bionostar omociona
y tsico,
7. Coaborar on activioaoos taos como cruzar as
caos, subir a transporto pubico inoivioua o
cooctivo, cargar paquotos y tooas as oomas quo
soan nocosarias para su oosonvovimionto y sogu-
rioao,
8. Coooros o puosto on as tias, on os vohcuos oo
transporto pubico cooctivo y oaros protoroncia on
o uso oo transporto pubico inoivioua,
9. Contribuir a buon trato ovitanoo oonigrar oo su
conoicion a imitaros grosoramonto, ioontiticaros
con apooos, utrajaros con improporios o rotorirso a
oos utiizanoo un vocabuario oospoctivo,
63
l0. Abstonorso oo somotoros a cuaquior tipo oo
oxpotacion oconomico, matoria o soxua.
La comision oo conouctas contrarias a os comporta-
miontos sobaaoos on osto artcuo haran acroooor a
intractor oo as mooioas corroctivas oo tipo pooagogico
sobaaoas on os Artcuos l66, l67 y l68 Libro 1orcoro
oo osto Manua.
CAPl1UlO 4.
Dl QUllNlS lJlkClN 1kAAJO SlXUAl
Ak1lCUlOS0: 1raba[adores sexuaI. La activioao soxua
como mooio oo subsistoncia, roprosonta soo una opcion
on o ojorcicio oo a primaca oo os oorochos inaio-
nabos oo a porsona, por o quo as autorioaoos impo-
montaran mooioas protoctoras, provontivas y rosociai-
zaooras y os particuaros aooptaran comportamiontos
rospotuosos y soioarios quo garanticon una convivoncia
pactica.
Ak1lCUlO S1: Deberes de quienes e[ercen traba[o
sexuaI. uionos ojorcon osta activioao oobon sor rospo-
taoas. Dobon ojocutar os siguiontos comportamiontos
para a protoccion oo a sauo y oo a convivoncia.
l. Portar o oocumonto oo ioontioao y o carnot oo
atiiacion a Sistoma Conora oo Sogurioao on Sauo,
2. Participar, por o monos ouranto vointo (20) horas a
abo, on jornaoas oo intormacion y ooucacion on sauo,
oorochos humanos, oorochos soxuaos y roproouctivos
64
y oosarroo porsona, cortiticaoas por a Socrotara oo
Sauo o as ontioaoos ooogaoas para ta tin,
3. Roaizar o ojorcicio oo trabajo soxua on as
conoicionos, sitios y zonas ootinioos por o Pan oo
Oroonamionto 1orritoria PO1 y as normas quo o
mooitiquon, aoicionon o rogamonton,
4. Roaizar su activioao, sin porturbar a tranquiioao,
bionostar o intogrioao oo as porsonas vocinas y oo
os poatonos,
. Abstonorso oo roaizar actos oxhibicionistas on o
ospacio pubico y/o oosoo o ospacio privaoo hacia
o ospacio pubico,
6. Abstonorso oo inoucir a monoros a ojorcicio oo
trabajo soxua o roaizaro on su prosoncia,
7. Asistir a sorvicio oo sauo para as activioaoos oo
promocion oo a sauo y provoncion oo ontormo-
oaoos, as como para tratamionto oo as mismas o on
caso oo ombarazo,
8. Cumpir con os mooios oo protoccion, taos como o
uso oo prosorvativos y as mooioas sanitarias quo
oroonon as autorioaoos rospoctivas, para o oosa-
rroo soguro oo su activioao,
9. Pormitir a as autorioaoos sanitarias, oiagnosticar y
asosorar on a provoncion y contro oo as ontor-
mooaoos oo transmision soxua y atonoor sus
inoicacionos,
l0. Los trabajaooros soxuaos portaooros sintomaticos o
asintomaticos oo VlH - SlDA o quo paoozcan otra
ontormooao oo transmision soxua, o contagiosa quo
os impioan vivir on comunioao, no pooran con-
tinuar on o ojorcicio oo a activioao,
6
l0. Abstonorso oo somotoros a cuaquior tipo oo
oxpotacion oconomico, matoria o soxua.
La comision oo conouctas contrarias a os comporta-
miontos sobaaoos on osto artcuo haran acroooor a
intractor oo as mooioas corroctivas oo tipo pooagogico
sobaaoas on os Artcuos l66, l67 y l68 Libro 1orcoro
oo osto Manua.
CAPl1UlO 4.
Dl QUllNlS lJlkClN 1kAAJO SlXUAl
Ak1lCUlOS0: 1raba[adores sexuaI. La activioao soxua
como mooio oo subsistoncia, roprosonta soo una opcion
on o ojorcicio oo a primaca oo os oorochos inaio-
nabos oo a porsona, por o quo as autorioaoos impo-
montaran mooioas protoctoras, provontivas y rosociai-
zaooras y os particuaros aooptaran comportamiontos
rospotuosos y soioarios quo garanticon una convivoncia
pactica.
Ak1lCUlO S1: Deberes de quienes e[ercen traba[o
sexuaI. uionos ojorcon osta activioao oobon sor rospo-
taoas. Dobon ojocutar os siguiontos comportamiontos
para a protoccion oo a sauo y oo a convivoncia.
l. Portar o oocumonto oo ioontioao y o carnot oo
atiiacion a Sistoma Conora oo Sogurioao on Sauo,
2. Participar, por o monos ouranto vointo (20) horas a
abo, on jornaoas oo intormacion y ooucacion on sauo,
oorochos humanos, oorochos soxuaos y roproouctivos
64
y oosarroo porsona, cortiticaoas por a Socrotara oo
Sauo o as ontioaoos ooogaoas para ta tin,
3. Roaizar o ojorcicio oo trabajo soxua on as
conoicionos, sitios y zonas ootinioos por o Pan oo
Oroonamionto 1orritoria PO1 y as normas quo o
mooitiquon, aoicionon o rogamonton,
4. Roaizar su activioao, sin porturbar a tranquiioao,
bionostar o intogrioao oo as porsonas vocinas y oo
os poatonos,
. Abstonorso oo roaizar actos oxhibicionistas on o
ospacio pubico y/o oosoo o ospacio privaoo hacia
o ospacio pubico,
6. Abstonorso oo inoucir a monoros a ojorcicio oo
trabajo soxua o roaizaro on su prosoncia,
7. Asistir a sorvicio oo sauo para as activioaoos oo
promocion oo a sauo y provoncion oo ontormo-
oaoos, as como para tratamionto oo as mismas o on
caso oo ombarazo,
8. Cumpir con os mooios oo protoccion, taos como o
uso oo prosorvativos y as mooioas sanitarias quo
oroonon as autorioaoos rospoctivas, para o oosa-
rroo soguro oo su activioao,
9. Pormitir a as autorioaoos sanitarias, oiagnosticar y
asosorar on a provoncion y contro oo as ontor-
mooaoos oo transmision soxua y atonoor sus
inoicacionos,
l0. Los trabajaooros soxuaos portaooros sintomaticos o
asintomaticos oo VlH - SlDA o quo paoozcan otra
ontormooao oo transmision soxua, o contagiosa quo
os impioan vivir on comunioao, no pooran con-
tinuar on o ojorcicio oo a activioao,
6
Ak1lCUlO S2: kesponsabiIidad de Ias lPS. Las institu-
cionos oo sauo ooboran apicar o protocoo oo manojo y
a vigiancia opioomioogica para a atoncion intogra y a
aohoroncia a sorvicio, a un trabajaoor soxua a quion so
o haya oiagnosticaoo una ontormooao oo transmision
soxua o VlH.
Ak1lCUlO S3: Comportamientos de quienes tienen
como empIeados a traba[adores sexuaIes. Lstas
porsonas oobon cumpir con os siguiontos comporta-
miontos quo tavorocon a sauo y a convivoncia.
l. Rospotar o oorocho a ibro oosarroo oo a porso-
naioao oo as porsonas quo ojorcon trabajo soxua,
2. Suministrar a sus trabajaooros as protoccionos
ospociaos y cumpir con as mooioas rocomonoaoas
por as autorioaoos sanitarias,
3. Voar porquo os monoros oo ooao no ojorzan osto
tipo oo trabajo,
4. Abstonorso oo ojorcor hacia oos matrato socia,
tsico, psicoogico o soxua, y
. Abstonorso oo oxigir a quion ojorco prostitucion, o
consumo oo bobioas ombriagantos, ostupotaciontos,
sustancias sicotropicas o toxicas.
6. Abstonorso oo roaizar oxhibicionos oo comporta-
miontos obsconos on as vas pubicas.
La comision oo conouctas contrarias a os comporta-
miontos sobaaoos on o numora l, acarroara muta oo l
a l0 Saarios Mnimos Diarios Logaos Vigontos. SMDLV,
a oo os numoraos 2 a 6 oo 20 a 30 SMDLV SMDLV
66
prostara sorvicios comunitarios roacionaoos con o toma
oo a intraccion.
Ak1lCUlO S4. Ubicacion de Ios estabIecimientos
donde se e[erza traba[o sexuaI. Los ostabocimiontos
oonoo so ojorza osta activioao oobon ostar ubicaoos
unicamonto on as zonas sobaaoas por a aominis-
tracion, con tunoamonto on o Pan oo Oroonamionto
1orritoria PO1 y as normas quo o mooitiquon, aoi-
cionon o rogamonton.
Ak1lCUlO SS: Comportamientos en Ios estabIeci-
mientos donde se e[erza traba[o sexuaI. Los propio-
tarios, tonoooros, aoministraooros o oncargaoos oo
ostabocimiontos oonoo so ojorza o trabajo soxua, sin
porjuicio oo as prohibicionos consagraoas on o cooigo
pona, oobon obsorvar os siguiontos comportamiontos.
l. Obtonor pormiso oo tuncionamionto por parto oo a
Socrotara oo Cobiorno, sogun o ostabocioo on o
Pan oo Oroonamionto 1orritoria PO1 y as normas
quo o mooitiquon, aoicionon o rogamonton,
2. Obtonor para su tuncionamionto o concopto
sanitario oxpooioo por a autorioao compotonto,
3. Promovor o uso oo conoon y oo otros mooios oo
protoccion rocomonoaoos por as autorioaoos
sanitarias, a travos oo intormacion improsa, visua y
auoitiva, y a instaacion oo oisponsaooros oo
conoonos on os ugaros pubicos y privaoos quo
ootormino a autorioao compotonto,
4. Coaborar con as autorioaoos sanitarias y oo Poica
67
Ak1lCUlO S2: kesponsabiIidad de Ias lPS. Las institu-
cionos oo sauo ooboran apicar o protocoo oo manojo y
a vigiancia opioomioogica para a atoncion intogra y a
aohoroncia a sorvicio, a un trabajaoor soxua a quion so
o haya oiagnosticaoo una ontormooao oo transmision
soxua o VlH.
Ak1lCUlO S3: Comportamientos de quienes tienen
como empIeados a traba[adores sexuaIes. Lstas
porsonas oobon cumpir con os siguiontos comporta-
miontos quo tavorocon a sauo y a convivoncia.
l. Rospotar o oorocho a ibro oosarroo oo a porso-
naioao oo as porsonas quo ojorcon trabajo soxua,
2. Suministrar a sus trabajaooros as protoccionos
ospociaos y cumpir con as mooioas rocomonoaoas
por as autorioaoos sanitarias,
3. Voar porquo os monoros oo ooao no ojorzan osto
tipo oo trabajo,
4. Abstonorso oo ojorcor hacia oos matrato socia,
tsico, psicoogico o soxua, y
. Abstonorso oo oxigir a quion ojorco prostitucion, o
consumo oo bobioas ombriagantos, ostupotaciontos,
sustancias sicotropicas o toxicas.
6. Abstonorso oo roaizar oxhibicionos oo comporta-
miontos obsconos on as vas pubicas.
La comision oo conouctas contrarias a os comporta-
miontos sobaaoos on o numora l, acarroara muta oo l
a l0 Saarios Mnimos Diarios Logaos Vigontos. SMDLV,
a oo os numoraos 2 a 6 oo 20 a 30 SMDLV SMDLV
66
prostara sorvicios comunitarios roacionaoos con o toma
oo a intraccion.
Ak1lCUlO S4. Ubicacion de Ios estabIecimientos
donde se e[erza traba[o sexuaI. Los ostabocimiontos
oonoo so ojorza osta activioao oobon ostar ubicaoos
unicamonto on as zonas sobaaoas por a aominis-
tracion, con tunoamonto on o Pan oo Oroonamionto
1orritoria PO1 y as normas quo o mooitiquon, aoi-
cionon o rogamonton.
Ak1lCUlO SS: Comportamientos en Ios estabIeci-
mientos donde se e[erza traba[o sexuaI. Los propio-
tarios, tonoooros, aoministraooros o oncargaoos oo
ostabocimiontos oonoo so ojorza o trabajo soxua, sin
porjuicio oo as prohibicionos consagraoas on o cooigo
pona, oobon obsorvar os siguiontos comportamiontos.
l. Obtonor pormiso oo tuncionamionto por parto oo a
Socrotara oo Cobiorno, sogun o ostabocioo on o
Pan oo Oroonamionto 1orritoria PO1 y as normas
quo o mooitiquon, aoicionon o rogamonton,
2. Obtonor para su tuncionamionto o concopto
sanitario oxpooioo por a autorioao compotonto,
3. Promovor o uso oo conoon y oo otros mooios oo
protoccion rocomonoaoos por as autorioaoos
sanitarias, a travos oo intormacion improsa, visua y
auoitiva, y a instaacion oo oisponsaooros oo
conoonos on os ugaros pubicos y privaoos quo
ootormino a autorioao compotonto,
4. Coaborar con as autorioaoos sanitarias y oo Poica
67
cuanoo so roaicon campabas oo contro, inspoccion y
vigiancia,
. lmpooir o ingroso a ostos ostabocimiontos oo
monoros oo ooao, su abuso y oxpotacion soxua,
6. Abstonorso oo organizar, apoyar, asosorar y oirigir a
trata oo porsonas,
7. Abstonorso oo obigar a trabajaooros soxuaos a
ingorir bobioas ombriagantos, ostupotaciontos o
sustancias sicotropicas o toxicas o a traticar con
orogas,
8. lmpooir quo on su ostabocimionto so porton armas
oo tuogo, corto-punzantos o oo cuaquior otro tipo,
9. Abstonorso oo roaizar o pormitir matrato socia,
tsico, psicoogico o soxua a quionos ojorcon trabajo
soxua,
l0. Rospotar a ibro oocision oo as porsonas quo optan
por o ojorcicio oo a activioao soxua y pormitir a
quion o oosoo, su abanoono, abstonionooso oo
mantonoros on cautivorio o bajo a prosion oo
amonaza oo oabo a su intogrioao tsica o a oo su
tamiia,
ll. Voar porquo as porsonas quo ojorcon a activioao
on su ostabocimionto cumpan as normas sanitarias
para su ojorcicio,
l2. Abstonorso oo hacor pubicioao sobro a activioao.
La comision oo conouctas contrarias a os comporta-
miontos sobaaoos on os numoraos l a l3, acarroara
muta oo 20 a 30 Saarios Mnimos Diarios Logaos
Vigontos y o ciorro oo ostabocimionto cuanoo oxista
roinciooncia.
68
Ak1lCUlO S6: Deberes de Ias autoridades departa-
mentaIes, distritaI, municipaIes, administrativas y de
PoIica. Las autorioaoos oistrita, municipaos, sogun o
caso, aoministrativas y oo Poica cooroinaran con as
autorioaoos oo sauo y oo oorochos humanos, a roai-
zacion oo visitas oo inspoccion a os ostabocimiontos
oonoo so ojorza o trabajo soxua.
L Dopartamonto oo Atantico y o Distrito oo
Barranquia utiizaran os mooios a su acanco para
provonir o trabajo soxua y taciitar a rohabiitacion oo a
porsona quo o ojorzan. La rohabiitacion so otrocora sin
quo tonga caractor imporativo. Ln consocuoncia,
organizaran propuostas oo tormacion gratuita para
quionos so oooiquon a osta activioao y croara panos y
programas ospociaos para ovar a cabo ostos procosos.
Lsta oxprosamonto prohibioa para os monoros osta
activioao. uion tonga conocimionto oo quo monoros
quo puoioran ostar on situacion oo irroguarioao, ojor-
cionoo a prostitucion o oxtraviaoos, oobora intormar a
sus paoros, autorioao oo poica y/o a lnstituto
Coombiano oo Bionostar lamiiar.
Ak1lCUlO S7: ControI. L Socrotario oo lntorior oo
Dopartamonto, on cooroinacion con as autorioaoos oo
sauo oo oroon oistrita o municipa, oobo ojorcor os
controos rospoctivos sobro o ojorcicio oo trabajo soxua
con o objoto oo ovitar a intoccion por o virus oo
inmunoooticioncia humana VlH, o snoromo oo inmu-
noooticioncia aoquirioa, SlDAy as oomas ontormooaoos
oo transmision soxua.
69
cuanoo so roaicon campabas oo contro, inspoccion y
vigiancia,
. lmpooir o ingroso a ostos ostabocimiontos oo
monoros oo ooao, su abuso y oxpotacion soxua,
6. Abstonorso oo organizar, apoyar, asosorar y oirigir a
trata oo porsonas,
7. Abstonorso oo obigar a trabajaooros soxuaos a
ingorir bobioas ombriagantos, ostupotaciontos o
sustancias sicotropicas o toxicas o a traticar con
orogas,
8. lmpooir quo on su ostabocimionto so porton armas
oo tuogo, corto-punzantos o oo cuaquior otro tipo,
9. Abstonorso oo roaizar o pormitir matrato socia,
tsico, psicoogico o soxua a quionos ojorcon trabajo
soxua,
l0. Rospotar a ibro oocision oo as porsonas quo optan
por o ojorcicio oo a activioao soxua y pormitir a
quion o oosoo, su abanoono, abstonionooso oo
mantonoros on cautivorio o bajo a prosion oo
amonaza oo oabo a su intogrioao tsica o a oo su
tamiia,
ll. Voar porquo as porsonas quo ojorcon a activioao
on su ostabocimionto cumpan as normas sanitarias
para su ojorcicio,
l2. Abstonorso oo hacor pubicioao sobro a activioao.
La comision oo conouctas contrarias a os comporta-
miontos sobaaoos on os numoraos l a l3, acarroara
muta oo 20 a 30 Saarios Mnimos Diarios Logaos
Vigontos y o ciorro oo ostabocimionto cuanoo oxista
roinciooncia.
68
Ak1lCUlO S6: Deberes de Ias autoridades departa-
mentaIes, distritaI, municipaIes, administrativas y de
PoIica. Las autorioaoos oistrita, municipaos, sogun o
caso, aoministrativas y oo Poica cooroinaran con as
autorioaoos oo sauo y oo oorochos humanos, a roai-
zacion oo visitas oo inspoccion a os ostabocimiontos
oonoo so ojorza o trabajo soxua.
L Dopartamonto oo Atantico y o Distrito oo
Barranquia utiizaran os mooios a su acanco para
provonir o trabajo soxua y taciitar a rohabiitacion oo a
porsona quo o ojorzan. La rohabiitacion so otrocora sin
quo tonga caractor imporativo. Ln consocuoncia,
organizaran propuostas oo tormacion gratuita para
quionos so oooiquon a osta activioao y croara panos y
programas ospociaos para ovar a cabo ostos procosos.
Lsta oxprosamonto prohibioa para os monoros osta
activioao. uion tonga conocimionto oo quo monoros
quo puoioran ostar on situacion oo irroguarioao, ojor-
cionoo a prostitucion o oxtraviaoos, oobora intormar a
sus paoros, autorioao oo poica y/o a lnstituto
Coombiano oo Bionostar lamiiar.
Ak1lCUlO S7: ControI. L Socrotario oo lntorior oo
Dopartamonto, on cooroinacion con as autorioaoos oo
sauo oo oroon oistrita o municipa, oobo ojorcor os
controos rospoctivos sobro o ojorcicio oo trabajo soxua
con o objoto oo ovitar a intoccion por o virus oo
inmunoooticioncia humana VlH, o snoromo oo inmu-
noooticioncia aoquirioa, SlDAy as oomas ontormooaoos
oo transmision soxua.
69
CAPl1UlO S.
Dl lOS HAl1AN1lS Dl lA CAlll
Ak1lCUlO S8: Habitantes de Ia caIIe. Son os granoos
oxcuioos oo oosarroo urbano, quo carocon oo
vivionoa, sogurioao socia, azos tamiiaros ostabos,
oticio ootinioo y oportunioaoos para obtonor o acanzar
un mnimo nivo oo vioa oigna, por su abanoono y
aparioncia porsona son vctimas oo rochazo, con bajos
nivoos oo autoostima, prosontan gravos probomas oo
sociaizacion, por o cua amoritan una protoccion
ospocia por parto oo as autorioaoos.
Ak1lCUlO S9: Deberes de Ias autoridades adminis-
trativas de poIica Son ooboros gonoraos oo as auto-
rioaoos on roacion con os habitantos oo a cao.
l. Brinoar oportunioaoos proouctivas y ocupacionaos
acoroos a sus nocosioaoos y cohorontos con os
vaoros contompaoos on osto Manua, para taciitar
su aoaptacion a ontorno,
2. Roaizar programas oo incusion y promocion
porsona, socia y cutura para oas,
3. Carantizar su atoncion mooica y proponoor por su
rosociaisacion,
4. Conoucir anto autorioao compotonto quion ojorza a
monoicioao, tonionoo mooios para a subsistoncia, o
tingionoo ontormooao o vaionooso oo porsonas
isiaoas.
70
CAPl1UlO 6.
Dl lA POlAClON DlSPlAZADA
Ak1lCUlO 60: DespIazados. Ls oospazaoa tooa
porsona quo so ha visto torzaoa a migrar oontro oo
torritorio naciona, abanoonanoo su ocaioao oo
rosiooncia o activioaoos oconomicas habituaos, porquo
su vioa, intogrioao tsica, sogurioao o ibortao porsonaos
han sioo vunoraoas o so oncuontran oiroctamonto
amonazaoas con ocasion oo una cuaquiora o oo varias
oo as siguiontos situacionos.
l. Conticto armaoo intorno,
2. Disturbio y tonsionos intorioros,
3. Viooncia gonoraizaoa,
4. Vioacionos masivas oo os Dorochos Humanos,
. lntraccionos a Dorocho lntornaciona Humanitario,
y
6. Otras circunstancias omanaoas oo as situacionos
antorioros quo puooan atorar o atoron orasti-
camonto o oroon pubico.
Ak1lCUlO 61: Derechos de Ia pobIacion despIazada.
Los oospazaoos tionon os mismos oorochos quo
cuaquior coombiano, on ospocia a a vioa, sauo y
ooucacion, aoicionamonto a ogisacion vigonto os
brinoa una protoccion ospocia por a suscripcion oo
convonios intornacionaos sobro oospazamionto torzaoo
oo pobacion con Nacionos Unioas.
7l
CAPl1UlO S.
Dl lOS HAl1AN1lS Dl lA CAlll
Ak1lCUlO S8: Habitantes de Ia caIIe. Son os granoos
oxcuioos oo oosarroo urbano, quo carocon oo
vivionoa, sogurioao socia, azos tamiiaros ostabos,
oticio ootinioo y oportunioaoos para obtonor o acanzar
un mnimo nivo oo vioa oigna, por su abanoono y
aparioncia porsona son vctimas oo rochazo, con bajos
nivoos oo autoostima, prosontan gravos probomas oo
sociaizacion, por o cua amoritan una protoccion
ospocia por parto oo as autorioaoos.
Ak1lCUlO S9: Deberes de Ias autoridades adminis-
trativas de poIica Son ooboros gonoraos oo as auto-
rioaoos on roacion con os habitantos oo a cao.
l. Brinoar oportunioaoos proouctivas y ocupacionaos
acoroos a sus nocosioaoos y cohorontos con os
vaoros contompaoos on osto Manua, para taciitar
su aoaptacion a ontorno,
2. Roaizar programas oo incusion y promocion
porsona, socia y cutura para oas,
3. Carantizar su atoncion mooica y proponoor por su
rosociaisacion,
4. Conoucir anto autorioao compotonto quion ojorza a
monoicioao, tonionoo mooios para a subsistoncia, o
tingionoo ontormooao o vaionooso oo porsonas
isiaoas.
70
CAPl1UlO 6.
Dl lA POlAClON DlSPlAZADA
Ak1lCUlO 60: DespIazados. Ls oospazaoa tooa
porsona quo so ha visto torzaoa a migrar oontro oo
torritorio naciona, abanoonanoo su ocaioao oo
rosiooncia o activioaoos oconomicas habituaos, porquo
su vioa, intogrioao tsica, sogurioao o ibortao porsonaos
han sioo vunoraoas o so oncuontran oiroctamonto
amonazaoas con ocasion oo una cuaquiora o oo varias
oo as siguiontos situacionos.
l. Conticto armaoo intorno,
2. Disturbio y tonsionos intorioros,
3. Viooncia gonoraizaoa,
4. Vioacionos masivas oo os Dorochos Humanos,
. lntraccionos a Dorocho lntornaciona Humanitario,
y
6. Otras circunstancias omanaoas oo as situacionos
antorioros quo puooan atorar o atoron orasti-
camonto o oroon pubico.
Ak1lCUlO 61: Derechos de Ia pobIacion despIazada.
Los oospazaoos tionon os mismos oorochos quo
cuaquior coombiano, on ospocia a a vioa, sauo y
ooucacion, aoicionamonto a ogisacion vigonto os
brinoa una protoccion ospocia por a suscripcion oo
convonios intornacionaos sobro oospazamionto torzaoo
oo pobacion con Nacionos Unioas.
7l
Ak1lCUlO 62: Comportamientos de Ia pobIacion des-
pIazada que contribuyen a Ia convivencia. Lntro otros,
para mantonor una sana convivoncia, os oospazaoos
ooboran atonoor os siguiontos comportamiontos.
l. Cumpir os roquisitos y procooimiontos oo oy para
obtonor o roconocimionto y bonoticios quo a
conoicion oo oospazaoos o otorga,
2. Aooptar mooioas oo sogurioao on su vivionoa quo
garanticon su vioa o intogrioao porsona, as como a
oo su tamiia,
3. Roacionarso con sus vocinos buscanoo aoaptarso oo
a mojor manora a mooio rocoptor, sin monoscabo
oo sus vaoros cuturaos,
4. Promovor actos ciuoaoanos y comunitarios quo
taciiton a convivoncia pactica y a accion oo a
tuorza pubica para contrarrostar as porturbacionos
quo atocton a osta pobacion,
. Abstonorso oo sacar provocho icito oo su conoicion
oo oospazaoo,
6. Autorroguar su comportamionto cumpionoo as
normas mnimas oo convivoncia contonioas on osto
Manua.
La comision oo conouctas contrarias a os comporta-
miontos sobaaoos on osto artcuo haran acroooor a
intractor oo as mooioas corroctivas oo tipo pooagogico
sobaaoas on os Artcuos l66, l67 y l68 Libro 1orcoro
oo osto Manua.
72
CAPl1UlO 7.
Dl lA COMUNlDAD GAY
Ak1lCUlO 63: Comunidad Gay y Convivencia. La
comunioao gay organizaoa on o Dopartamonto oo
Atantico so ootino a s misma, como aquo grupo oo
porsonas oo igua o oitoronto soxo, quo roconocionoo a
ogitimioao oo ostaoo y a institucion tamiiar como
nucoo tunoamonta oo a sociooao, optan por una
ioontioao soxua oitoronto a a traoicionamonto roco-
nocioa como unica, una torma oo union atoctiva y un
ostio oo vioa particuar, razon por a cua rocaman y
morocon oo a pobacion y as autorioaoos oo oivorso
oroon o roconocimionto oo osa ioontioao, o rospoto por
su oitoroncia y a toorancia por sus protoroncias.
Ak1lCUlO 64: Derechos de Ia Comunidad Gay. A
igua quo cuaquior coombiano, os miombros oo a
comunioao gay, oo manora inoivioua y cooctiva, gozan
oo os oorochos otorgaoos por a Carta Magna, por oo so
oobo rospotar o ibro oosarroo oo su porsonaioao, su
oorocho a a oitoroncia y a no sor oiscriminaoos ni socia,
potica, oconomica o aboramonto por a opcion soxua
y ostio oo vioa oscogioo.
Ak1lCUlO 6S. Deberes de Ias autoridades departa-
mentaIes, distritaI, municipaIes, administrativas y de
PoIica. Ln cumpimionto oo manoato constituciona
quo garantiza o ibro oosarroo oo a porsonaioao, o
oorocho a a iguaoao y o rospoto a a oignioao humana,
son ooboros gonoraos oo as autorioaoos, on roacion con
73
Ak1lCUlO 62: Comportamientos de Ia pobIacion des-
pIazada que contribuyen a Ia convivencia. Lntro otros,
para mantonor una sana convivoncia, os oospazaoos
ooboran atonoor os siguiontos comportamiontos.
l. Cumpir os roquisitos y procooimiontos oo oy para
obtonor o roconocimionto y bonoticios quo a
conoicion oo oospazaoos o otorga,
2. Aooptar mooioas oo sogurioao on su vivionoa quo
garanticon su vioa o intogrioao porsona, as como a
oo su tamiia,
3. Roacionarso con sus vocinos buscanoo aoaptarso oo
a mojor manora a mooio rocoptor, sin monoscabo
oo sus vaoros cuturaos,
4. Promovor actos ciuoaoanos y comunitarios quo
taciiton a convivoncia pactica y a accion oo a
tuorza pubica para contrarrostar as porturbacionos
quo atocton a osta pobacion,
. Abstonorso oo sacar provocho icito oo su conoicion
oo oospazaoo,
6. Autorroguar su comportamionto cumpionoo as
normas mnimas oo convivoncia contonioas on osto
Manua.
La comision oo conouctas contrarias a os comporta-
miontos sobaaoos on osto artcuo haran acroooor a
intractor oo as mooioas corroctivas oo tipo pooagogico
sobaaoas on os Artcuos l66, l67 y l68 Libro 1orcoro
oo osto Manua.
72
CAPl1UlO 7.
Dl lA COMUNlDAD GAY
Ak1lCUlO 63: Comunidad Gay y Convivencia. La
comunioao gay organizaoa on o Dopartamonto oo
Atantico so ootino a s misma, como aquo grupo oo
porsonas oo igua o oitoronto soxo, quo roconocionoo a
ogitimioao oo ostaoo y a institucion tamiiar como
nucoo tunoamonta oo a sociooao, optan por una
ioontioao soxua oitoronto a a traoicionamonto roco-
nocioa como unica, una torma oo union atoctiva y un
ostio oo vioa particuar, razon por a cua rocaman y
morocon oo a pobacion y as autorioaoos oo oivorso
oroon o roconocimionto oo osa ioontioao, o rospoto por
su oitoroncia y a toorancia por sus protoroncias.
Ak1lCUlO 64: Derechos de Ia Comunidad Gay. A
igua quo cuaquior coombiano, os miombros oo a
comunioao gay, oo manora inoivioua y cooctiva, gozan
oo os oorochos otorgaoos por a Carta Magna, por oo so
oobo rospotar o ibro oosarroo oo su porsonaioao, su
oorocho a a oitoroncia y a no sor oiscriminaoos ni socia,
potica, oconomica o aboramonto por a opcion soxua
y ostio oo vioa oscogioo.
Ak1lCUlO 6S. Deberes de Ias autoridades departa-
mentaIes, distritaI, municipaIes, administrativas y de
PoIica. Ln cumpimionto oo manoato constituciona
quo garantiza o ibro oosarroo oo a porsonaioao, o
oorocho a a iguaoao y o rospoto a a oignioao humana,
son ooboros gonoraos oo as autorioaoos, on roacion con
73
a Comunioao Cay, ontro otros, os siguiontos.
l. Carantizar sus oorochos constitucionaos y ogaos,
2. Lvitar quo soan objoto oo oxcusion o oo oiscrimi-
nacion, pormitionoo su participacion on os oito-
rontos ospacios y activioaoos oo a vioa cotioiana,
3. Brinoar as garantas nocosarias para o oosarroo oo
activioaoos proouctivas y ocupacionaos acoroos a
sus nocosioaoos y capacioaoos,
4. Roaizar programas oo incusion y promocion
porsona, socia y cutura para oos,
. Capacitar y oriontaros on o manojo oo a soxua-
ioao, para a provoncion oo ontormooaoos oo
transmision soxua y oquioao on a atoncion mooica
y hospitaaria cuanoo a roquioran,
6. Brinoar a protoccion oobioa para su participacion
sogura on activioaoos on oonoo traoiciona so han
oostacaoo, como os oivorsos ovontos oo Carnava.
Ak1lCUlO 66: Comportamientos de Ia Comunidad
Gay que contribuyen a Ia convivencia. Para mantonor
una sana convivoncia, a comunioao gay oobora atonoor,
ontro otros, os siguiontos comportamiontos.
l. Abstonorso oo aooptar actituoos provocaooras o
incitantos con otras porsonas, quo puooan coocar
on riosgo su sogurioao y a oo su comunioao,
2. Asumir, sin monoscabo oo sus vaoros cuturaos,
principios y costumbros, as actituoos quo o
pormitan aoaptarso y convivir con grupos oitorontos
on sociooao,
74
3. Rospotar as normas oo convivoncia, as roacionos
oo vocinoao y tranquiioao, as como, as otras
opcionos cuturaos y soxuaos oo sus vocinos,
4. Abstonorso oo sacar provocho icito oo su conoicion
oo pobacion on situacion oo vunorabiioao y ovitar
o oxhibicionismo,
. Autorroguar su comportamionto acatanoo as
procoptivas quo ostaboco osto Manua,
6. Abstonorso oo ojorcor cuaquior tipo oo intuoncia
sobro os monoros, quo puooa vunorar su oorocho a
ibro oosarroo oo su porsonaioao,
La comision oo conouctas contrarias a os comporta-
miontos sobaaoos on osto artcuo haran acroooor a
intractor oo as mooioas corroctivas oo tipo pooagogico
sobaaoas on os Artcuos l66, l67 y l68 Libro 1orcoro
oo osto Manua.
CAPl1UlO 8.
Dl lA DlVlkSlDAD l1NlCA Y Dl CUl1OS
Ak1lCUlO 67: Derechos de Ia minoras etnicas y de
cuIto. A igua quo cuaquior coombiano, os miombros
oo a comunioaoos atrocoombiana o inogonas, as co-
mo as oo cuaquior otra raza o crooo, oo manora inoi-
vioua y cooctiva, gozan oo os oorochos otorgaoos por
a Constitucion, por oo on o Dopartamonto oo
Atantico so oobo rospotar o ibro oosarroo oo su por-
sonaioao, su oorocho a a oitoroncia y a no sor oiscri-
minaoos ni socia, potica, oconomica o aboramonto.
7
a Comunioao Cay, ontro otros, os siguiontos.
l. Carantizar sus oorochos constitucionaos y ogaos,
2. Lvitar quo soan objoto oo oxcusion o oo oiscrimi-
nacion, pormitionoo su participacion on os oito-
rontos ospacios y activioaoos oo a vioa cotioiana,
3. Brinoar as garantas nocosarias para o oosarroo oo
activioaoos proouctivas y ocupacionaos acoroos a
sus nocosioaoos y capacioaoos,
4. Roaizar programas oo incusion y promocion
porsona, socia y cutura para oos,
. Capacitar y oriontaros on o manojo oo a soxua-
ioao, para a provoncion oo ontormooaoos oo
transmision soxua y oquioao on a atoncion mooica
y hospitaaria cuanoo a roquioran,
6. Brinoar a protoccion oobioa para su participacion
sogura on activioaoos on oonoo traoiciona so han
oostacaoo, como os oivorsos ovontos oo Carnava.
Ak1lCUlO 66: Comportamientos de Ia Comunidad
Gay que contribuyen a Ia convivencia. Para mantonor
una sana convivoncia, a comunioao gay oobora atonoor,
ontro otros, os siguiontos comportamiontos.
l. Abstonorso oo aooptar actituoos provocaooras o
incitantos con otras porsonas, quo puooan coocar
on riosgo su sogurioao y a oo su comunioao,
2. Asumir, sin monoscabo oo sus vaoros cuturaos,
principios y costumbros, as actituoos quo o
pormitan aoaptarso y convivir con grupos oitorontos
on sociooao,
74
3. Rospotar as normas oo convivoncia, as roacionos
oo vocinoao y tranquiioao, as como, as otras
opcionos cuturaos y soxuaos oo sus vocinos,
4. Abstonorso oo sacar provocho icito oo su conoicion
oo pobacion on situacion oo vunorabiioao y ovitar
o oxhibicionismo,
. Autorroguar su comportamionto acatanoo as
procoptivas quo ostaboco osto Manua,
6. Abstonorso oo ojorcor cuaquior tipo oo intuoncia
sobro os monoros, quo puooa vunorar su oorocho a
ibro oosarroo oo su porsonaioao,
La comision oo conouctas contrarias a os comporta-
miontos sobaaoos on osto artcuo haran acroooor a
intractor oo as mooioas corroctivas oo tipo pooagogico
sobaaoas on os Artcuos l66, l67 y l68 Libro 1orcoro
oo osto Manua.
CAPl1UlO 8.
Dl lA DlVlkSlDAD l1NlCA Y Dl CUl1OS
Ak1lCUlO 67: Derechos de Ia minoras etnicas y de
cuIto. A igua quo cuaquior coombiano, os miombros
oo a comunioaoos atrocoombiana o inogonas, as co-
mo as oo cuaquior otra raza o crooo, oo manora inoi-
vioua y cooctiva, gozan oo os oorochos otorgaoos por
a Constitucion, por oo on o Dopartamonto oo
Atantico so oobo rospotar o ibro oosarroo oo su por-
sonaioao, su oorocho a a oitoroncia y a no sor oiscri-
minaoos ni socia, potica, oconomica o aboramonto.
7
Ak1lCUlO 68. Deberes de Ias autoridades departa-
mentaIes, distritaI, municipaIes, administrativas y de
PoIica. Ln cumpimionto oo manoato constituciona
quo garantiza o ibro oosarroo oo a porsonaioao, o
oorocho a a iguaoao y o rospoto a a oignioao humana,
son ooboros gonoraos oo as autorioaoos, on roacion con
as minoras otnicas y oo cutos, ontro otros, os
siguiontos.
l. Carantizar sus oorochos constitucionaos y ogaos,
2. Lvitar quo soan objoto oo oxcusion o oo oiscrimi-
nacion, pormitionoo su participacion on os oito-
rontos ospacios y activioaoos oo a vioa cotioiana,
3. Brinoar as garantas nocosarias para o oosarroo oo
activioaoos proouctivas y ocupacionaos acoroos a
sus nocosioaoos y capacioaoos,
4. Roaizar programas oo incusion y promocion
porsona, socia y cutura para oos,
Ak1lCUlO 69: Comportamientos de Ia minoras
etnicas o con diversidad de credos que contribuyen a Ia
convivencia. Para mantonor una sana convivoncia, a
comunioao oobora atonoor, ontro otros, os siguiontos
comportamiontos.
l. Abstonorso oo aooptar actituoos provocaooras o
incitantos con otras porsonas, quo puooan atoctar
as roacionos y a tranquiioao oo su comunioao,
2. Asumir, sin monoscabo oo sus vaoros cuturaos,
principios y costumbros, as actituoos quo o
pormitan aoaptarso y convivir con grupos oitorontos
76
on sociooao, rospotanoo a protoroncia por o
oorocho oo os oomas, a roaizar sus ritos o manitos-
tacionos cooctivas on aroas oo ospacio pubico.
3. Rospotar as normas oo convivoncia, as roacionos
oo vocinoao y tranquiioao, as como, as otras
opcionos cuturaos oo sus vocinos,
4. Abstonorso oo sacar provocho icito oo su conoicion
oo pobacion on situacion oo vunorabiioao,
La comision oo conouctas contrarias a os comporta-
miontos sobaaoos, acarroara a intractor a obigacion oo
asistir a programas pooagogicos oo convivoncia ciu-
oaoana ostabocioa on o artcuo l70 oo prosonto
Manua.
1l1UlO V
Dl lA PkO1lCClON
Y CONSlkVAClON Dll AMllN1l
CAPl1UlO 1.
DlSAkkOllO lNS1l1UClONAl AMllN1Al
Ak1lCUlO 70: Marco IegaI. Para a consorvacion oo
ambionto o constituyonto oo 9l introoujo on o artcuo
79 oo a Carta Magna, a protoccion a mooio ambionto, y
on oosarroo oo oso artcuo so oxpioio a oy 99 oo l.993
y oomas normas portinontos. Do acuoroo a o ostabocioo
on o Docroto 28ll oo l.974, Loy 99 oo l.993, y Docroto
948 oo l.99, ontro otros, y on armona con os objotivos
oo Sistoma Naciona Ambionta, SlNA, o Dopartamonto
oo Atantico, on matoria ambionta, osta tacutaoo para
77
Ak1lCUlO 68. Deberes de Ias autoridades departa-
mentaIes, distritaI, municipaIes, administrativas y de
PoIica. Ln cumpimionto oo manoato constituciona
quo garantiza o ibro oosarroo oo a porsonaioao, o
oorocho a a iguaoao y o rospoto a a oignioao humana,
son ooboros gonoraos oo as autorioaoos, on roacion con
as minoras otnicas y oo cutos, ontro otros, os
siguiontos.
l. Carantizar sus oorochos constitucionaos y ogaos,
2. Lvitar quo soan objoto oo oxcusion o oo oiscrimi-
nacion, pormitionoo su participacion on os oito-
rontos ospacios y activioaoos oo a vioa cotioiana,
3. Brinoar as garantas nocosarias para o oosarroo oo
activioaoos proouctivas y ocupacionaos acoroos a
sus nocosioaoos y capacioaoos,
4. Roaizar programas oo incusion y promocion
porsona, socia y cutura para oos,
Ak1lCUlO 69: Comportamientos de Ia minoras
etnicas o con diversidad de credos que contribuyen a Ia
convivencia. Para mantonor una sana convivoncia, a
comunioao oobora atonoor, ontro otros, os siguiontos
comportamiontos.
l. Abstonorso oo aooptar actituoos provocaooras o
incitantos con otras porsonas, quo puooan atoctar
as roacionos y a tranquiioao oo su comunioao,
2. Asumir, sin monoscabo oo sus vaoros cuturaos,
principios y costumbros, as actituoos quo o
pormitan aoaptarso y convivir con grupos oitorontos
76
on sociooao, rospotanoo a protoroncia por o
oorocho oo os oomas, a roaizar sus ritos o manitos-
tacionos cooctivas on aroas oo ospacio pubico.
3. Rospotar as normas oo convivoncia, as roacionos
oo vocinoao y tranquiioao, as como, as otras
opcionos cuturaos oo sus vocinos,
4. Abstonorso oo sacar provocho icito oo su conoicion
oo pobacion on situacion oo vunorabiioao,
La comision oo conouctas contrarias a os comporta-
miontos sobaaoos, acarroara a intractor a obigacion oo
asistir a programas pooagogicos oo convivoncia ciu-
oaoana ostabocioa on o artcuo l70 oo prosonto
Manua.
1l1UlO V
Dl lA PkO1lCClON
Y CONSlkVAClON Dll AMllN1l
CAPl1UlO 1.
DlSAkkOllO lNS1l1UClONAl AMllN1Al
Ak1lCUlO 70: Marco IegaI. Para a consorvacion oo
ambionto o constituyonto oo 9l introoujo on o artcuo
79 oo a Carta Magna, a protoccion a mooio ambionto, y
on oosarroo oo oso artcuo so oxpioio a oy 99 oo l.993
y oomas normas portinontos. Do acuoroo a o ostabocioo
on o Docroto 28ll oo l.974, Loy 99 oo l.993, y Docroto
948 oo l.99, ontro otros, y on armona con os objotivos
oo Sistoma Naciona Ambionta, SlNA, o Dopartamonto
oo Atantico, on matoria ambionta, osta tacutaoo para
77
oxpooir normas roacionaoas con a protoccion oo os
rocursos naturaos y o ambionto.
Ak1lCUlO 71: Autoridades ambientaIes. Son auto-
rioaoos oo poica on matoria ambionta on o Dopar-
tamonto oo Atantico y sus municipios.
l. Ministorio oo Ambionto, Vivionoa y Dosarroo
1orritoria,
2. Corporacion Autonoma Rogiona oo Atantico. CRA,
3. Barranquia Mooio Ambionto. BAMA. O aquoa
quo ojorza sus vocos,
4. Cobornacion oo Atantico, y
. Acaoas Municipaos y Distrita.
CAPl1UlO 2.
DllklS GlNlkAllS
PAkA lA CONSlkVAClON Dll AMllN1l
Y lOS klCUkSOS NA1UkAllS klNOVAllS
Ak1lCUlO72: Deberes generaIes para Ia conservacion
deI ambiente y Ios recursos naturaIes renovabIes. Son
ooboros gonoraos para a consorvacion oo mooio
ambionto y os rocursos naturaos ronovabos, os
siguiontos.
l. Atonoor o ostabocioo on a normativioao vigonto,
para o oosarroo oo activioaoos quo conovon
riosgo para os rocursos naturaos ronovabos y o
mooio ambionto, para o cua so ooboran obtonor as
78
iconcias, pormisos, concosionos y autorizacionos
corrosponoiontos,
2. Rospotar os bionos oo uso pubico y privaoo oo a
nacion quo contorman o ocosistoma oo
Dopartamonto,
3. Manojar rosponsabomonto os rocursos naturaos
ronovabos, procuranoo o oosarroo sostonibo,
4. Obtonor os pormisos y iconcias corrosponoiontos
cuanoo so protonoa roaizar oxpotacion oo os
rocursos naturaos,
. Cuioar y mantonor aoocuaoamonto as payas oo Mar
Caribo y os cuorpos intornos oo aguas, as rivoras oo
Ro Magoaona, a tora y a tauna, o agua, o airo y
tooos os oomontos quo contorman o mooio
ambionto, abstonionooso oo roaizar conouctas quo
atonto contra ostos,
6. Croar una concioncia ocoogica, ovitar a taa oo
arboos, a quoma y atonoor as rocomonoacionos
sobro manojo oo rosiouos, para croar una cutura
sobro o ambionta, con o tin oo propiciar unas
mojoros conoicionos oo vioa on comunioao,
7. Comunicar oo inmooiato a as autorioaoos oo poica
cuaquior practica contraria a os comportamiontos
ooscritos on o prosonto 1tuo.
La omision oo os ooboros antoriormonto sobaaoos oara
ugar a as invostigacionos y sancionos aoministrativas oo
as rospoctivas autorioaoos compotontos on o Dopar-
tamonto oo Atantico.
79
oxpooir normas roacionaoas con a protoccion oo os
rocursos naturaos y o ambionto.
Ak1lCUlO 71: Autoridades ambientaIes. Son auto-
rioaoos oo poica on matoria ambionta on o Dopar-
tamonto oo Atantico y sus municipios.
l. Ministorio oo Ambionto, Vivionoa y Dosarroo
1orritoria,
2. Corporacion Autonoma Rogiona oo Atantico. CRA,
3. Barranquia Mooio Ambionto. BAMA. O aquoa
quo ojorza sus vocos,
4. Cobornacion oo Atantico, y
. Acaoas Municipaos y Distrita.
CAPl1UlO 2.
DllklS GlNlkAllS
PAkA lA CONSlkVAClON Dll AMllN1l
Y lOS klCUkSOS NA1UkAllS klNOVAllS
Ak1lCUlO72: Deberes generaIes para Ia conservacion
deI ambiente y Ios recursos naturaIes renovabIes. Son
ooboros gonoraos para a consorvacion oo mooio
ambionto y os rocursos naturaos ronovabos, os
siguiontos.
l. Atonoor o ostabocioo on a normativioao vigonto,
para o oosarroo oo activioaoos quo conovon
riosgo para os rocursos naturaos ronovabos y o
mooio ambionto, para o cua so ooboran obtonor as
78
iconcias, pormisos, concosionos y autorizacionos
corrosponoiontos,
2. Rospotar os bionos oo uso pubico y privaoo oo a
nacion quo contorman o ocosistoma oo
Dopartamonto,
3. Manojar rosponsabomonto os rocursos naturaos
ronovabos, procuranoo o oosarroo sostonibo,
4. Obtonor os pormisos y iconcias corrosponoiontos
cuanoo so protonoa roaizar oxpotacion oo os
rocursos naturaos,
. Cuioar y mantonor aoocuaoamonto as payas oo Mar
Caribo y os cuorpos intornos oo aguas, as rivoras oo
Ro Magoaona, a tora y a tauna, o agua, o airo y
tooos os oomontos quo contorman o mooio
ambionto, abstonionooso oo roaizar conouctas quo
atonto contra ostos,
6. Croar una concioncia ocoogica, ovitar a taa oo
arboos, a quoma y atonoor as rocomonoacionos
sobro manojo oo rosiouos, para croar una cutura
sobro o ambionta, con o tin oo propiciar unas
mojoros conoicionos oo vioa on comunioao,
7. Comunicar oo inmooiato a as autorioaoos oo poica
cuaquior practica contraria a os comportamiontos
ooscritos on o prosonto 1tuo.
La omision oo os ooboros antoriormonto sobaaoos oara
ugar a as invostigacionos y sancionos aoministrativas oo
as rospoctivas autorioaoos compotontos on o Dopar-
tamonto oo Atantico.
79
CAPl1UlO 3.
Dl lOS klSlDUOS SOllDOS Y lSCOMkOS
Ak1lCUlO 73: De Ios residuos soIidos. Los rosiouos
quo rosutan oo a activioao humana, ya soa oomostica,
inoustria, comorcia o oo cuaquior otra nooo, oobon
sor rocooctaoos, oopositaoos, trataoos y/o aprovochaoos
oo ta manora quo no so constituyan on agontos contami-
nantos oo mooio ambionto, no atonton contra a sauo
humana o anima, y no causon ootorioro a ospacio
pubico o paisajo.
Ak1lCUlO 74: Comportamientos para eI mane[o
adecuado de Ios residuos soIidos. Para acanzar un
mojor manojo oo os rosiouos soioos para a consor-
vacion oo mooio ambionto y a sauo humana y/o
anima, so oobon aooptar os siguiontos comporta-
miontos.
l. Sooccionar, rocogor y oopositar os rosiouos soioos,
soparanooos aoocuaoamonto, on os sitios y
horarios proviamonto sobaaoos por as omprosas
prostaooras oo os sorvicios oo asoo oobioamonto
autorizaoas para o otocto,
2. Abstonorso oo arrojar, oopositar y manipuar
rosiouos soioos on vas y ospacios pubicos o on
ugaros oo caractor privaoo quo no oston autorizaoos
ogamonto,
3. Disponor rocipiontos o bosas aoocuaoas para a
oisposicion oo rosioios gonoraoos on as activioaoos
comorciaos,
80
4. Barror o tronto oo as vivionoas y ostabocimiontos
oo tooa nooo,
. Abstonorso oo roaizar quomas para tratar os
rosiouos soioos,
6. Abstonorso oo hacor vortimionto oo rosiouos soioos
contaminaoos, contaminantos o no contaminantos a
os cabos, caucos, ros, cuorpos oo aguas y mar,
7. Acatar, por parto oo os granoos proouctoros oo
rosiouos soioos no rosioonciaos, as oisposicionos
ostabocioas on osto Manua y on as oomas normas
oticiaos, para o manojo y oisposicion tina oo os
mismos, y
8. Carantizar a prostacion oo un buon sorvicio y
oisposicion tina oo rosiouos, por parto oo oporaoor
oo sorvicio oo rocooccion, oo ta manora quo no
atocton o mooio ambionto y on particuar, sin
ocasionar riosgo para os rocursos agua, airo y suoo,
ni para a tauna o tora o provocar incomooioaoos
por ruioos y ooros otonsivos, y sin atontar contra os
paisajos y ugaros oo ospocia intoros.
La comision oo conouctas contrarias a os comporta-
miontos antoriormonto ooscritos oara ugar a as invosti-
gacionos y sancionos aoministrativas oo as rospoctivas
autorioaoos compotontos on o Dopartamonto oo
Atantico.
PAkAGkAlO PklMlkO: L uso, oistribucion, y oispo-
sicion tina oo rosiouos soioos ospociaos (hospitaarios,
qumicos, tarmacouticos, aorosoos, pias, batoras,
antas, y quirurgicos, ontro otros) so ubicaran on roci-
8l
CAPl1UlO 3.
Dl lOS klSlDUOS SOllDOS Y lSCOMkOS
Ak1lCUlO 73: De Ios residuos soIidos. Los rosiouos
quo rosutan oo a activioao humana, ya soa oomostica,
inoustria, comorcia o oo cuaquior otra nooo, oobon
sor rocooctaoos, oopositaoos, trataoos y/o aprovochaoos
oo ta manora quo no so constituyan on agontos contami-
nantos oo mooio ambionto, no atonton contra a sauo
humana o anima, y no causon ootorioro a ospacio
pubico o paisajo.
Ak1lCUlO 74: Comportamientos para eI mane[o
adecuado de Ios residuos soIidos. Para acanzar un
mojor manojo oo os rosiouos soioos para a consor-
vacion oo mooio ambionto y a sauo humana y/o
anima, so oobon aooptar os siguiontos comporta-
miontos.
l. Sooccionar, rocogor y oopositar os rosiouos soioos,
soparanooos aoocuaoamonto, on os sitios y
horarios proviamonto sobaaoos por as omprosas
prostaooras oo os sorvicios oo asoo oobioamonto
autorizaoas para o otocto,
2. Abstonorso oo arrojar, oopositar y manipuar
rosiouos soioos on vas y ospacios pubicos o on
ugaros oo caractor privaoo quo no oston autorizaoos
ogamonto,
3. Disponor rocipiontos o bosas aoocuaoas para a
oisposicion oo rosioios gonoraoos on as activioaoos
comorciaos,
80
4. Barror o tronto oo as vivionoas y ostabocimiontos
oo tooa nooo,
. Abstonorso oo roaizar quomas para tratar os
rosiouos soioos,
6. Abstonorso oo hacor vortimionto oo rosiouos soioos
contaminaoos, contaminantos o no contaminantos a
os cabos, caucos, ros, cuorpos oo aguas y mar,
7. Acatar, por parto oo os granoos proouctoros oo
rosiouos soioos no rosioonciaos, as oisposicionos
ostabocioas on osto Manua y on as oomas normas
oticiaos, para o manojo y oisposicion tina oo os
mismos, y
8. Carantizar a prostacion oo un buon sorvicio y
oisposicion tina oo rosiouos, por parto oo oporaoor
oo sorvicio oo rocooccion, oo ta manora quo no
atocton o mooio ambionto y on particuar, sin
ocasionar riosgo para os rocursos agua, airo y suoo,
ni para a tauna o tora o provocar incomooioaoos
por ruioos y ooros otonsivos, y sin atontar contra os
paisajos y ugaros oo ospocia intoros.
La comision oo conouctas contrarias a os comporta-
miontos antoriormonto ooscritos oara ugar a as invosti-
gacionos y sancionos aoministrativas oo as rospoctivas
autorioaoos compotontos on o Dopartamonto oo
Atantico.
PAkAGkAlO PklMlkO: L uso, oistribucion, y oispo-
sicion tina oo rosiouos soioos ospociaos (hospitaarios,
qumicos, tarmacouticos, aorosoos, pias, batoras,
antas, y quirurgicos, ontro otros) so ubicaran on roci-
8l
piontos ospociaos, provio acuoroo con a autorioao
ambionta oo Dopartamonto, y os ontos oo sauo. Lsta
caso oo rosiouos y o gonoraoor oo os mismos so
somotoran a procooimionto ospocia para su manojo,
oostinacion y rocooccion, oo acuoroo a a normativioao
vigonto y sora rosponsabo por os impactos nogativos
quo ocasionon on a sauo humana y a ambionto.
PAkAGkAlO SlGUNDO: Las omprosas o ostaboci-
miontos comorciaos quo proouzcan y comorciaicon
onvasos no rotornabos o simiaros, ooboran oisponor oo
rocipiontos aoocuaoos para o amaconamionto tom-
pora, on os ugaros corcanos a su oporacion comorcia,
y on os contros comorciaos, oo acuoroo con a norma-
tivioao vigonto. Dichas omprosas so compromotoran con
as autorioaoos oo ramo on as campabas pooagogicas
sobro rocicajo, promovionoo osto Manua oo
Convivoncia.
Ak1lCUlO 7S: Comportamientos para eI mane[o
adecuado de Ios escombros y desechos de cons-
truccion. Para o manojo oo oscombros y ooshochos
oorivaoos oo a construccion, so ooboran obsorvar os
siguiontos comportamiontos.
l. Manojar y oisponor os oscombros oorivaoos oo a
activioao oo a construccion, oo a roaizacion oo
obras civios, o oo otras activioaoos conoxas,
compomontarias o anaogas, contormo a o osta-
bocioo on as oisposicionos normativas ambion-
taos,
82
2. Daro apicacion a o ostabocioo on o Artcuo 29 oo
osto Manua, on o roacionaoo con manojo oo
oscombros y rosiouos oo obras civios y construc-
cionos.
La comision oo conouctas contrarias a os comporta-
miontos sobaaoos on o prosonto Artcuo, oara ugar a
as invostigacionos y sancionos aoministrativas oo as
rospoctivas autorioaoos compotontos on o Dopartamonto
oo Atantico.
CAPl1UlO 4.
Dl ll Vlk1lMllN1O Dl klSlDUOS llQUlDOS
Ak1lCUlO 76: De Ios residuos Iquidos: Los rosiouos
quioos quo rosutan oo cuaquior activioao humana,
oobon sor conoucioos y vortioos on os sistomas
oisobaoos y construioos para ta tin. Su vortimionto
inaoocuaoo ootoriora o ambionto y os rocursos natu-
raos, atonta contra a sauo y o bionostar humano, atocta
o paisajo urbano y natura.
Ak1lCUlO 77: Comportamientos para eI mane[o
adecuado Ios residuos Iquidos: Para acanzar un mojor
manojo oo os rosiouos quioos para a consorvacion oo
mooio ambionto, so oobon aooptar os siguiontos com-
portamiontos.
l. Lvitar o vortimionto oo aguas a a va pubica,
cazaoas, canaos, sistomas oo acantariaoo oo
aguas nogras y uvias, y a os acutoros, por quo
83
piontos ospociaos, provio acuoroo con a autorioao
ambionta oo Dopartamonto, y os ontos oo sauo. Lsta
caso oo rosiouos y o gonoraoor oo os mismos so
somotoran a procooimionto ospocia para su manojo,
oostinacion y rocooccion, oo acuoroo a a normativioao
vigonto y sora rosponsabo por os impactos nogativos
quo ocasionon on a sauo humana y a ambionto.
PAkAGkAlO SlGUNDO: Las omprosas o ostaboci-
miontos comorciaos quo proouzcan y comorciaicon
onvasos no rotornabos o simiaros, ooboran oisponor oo
rocipiontos aoocuaoos para o amaconamionto tom-
pora, on os ugaros corcanos a su oporacion comorcia,
y on os contros comorciaos, oo acuoroo con a norma-
tivioao vigonto. Dichas omprosas so compromotoran con
as autorioaoos oo ramo on as campabas pooagogicas
sobro rocicajo, promovionoo osto Manua oo
Convivoncia.
Ak1lCUlO 7S: Comportamientos para eI mane[o
adecuado de Ios escombros y desechos de cons-
truccion. Para o manojo oo oscombros y ooshochos
oorivaoos oo a construccion, so ooboran obsorvar os
siguiontos comportamiontos.
l. Manojar y oisponor os oscombros oorivaoos oo a
activioao oo a construccion, oo a roaizacion oo
obras civios, o oo otras activioaoos conoxas,
compomontarias o anaogas, contormo a o osta-
bocioo on as oisposicionos normativas ambion-
taos,
82
2. Daro apicacion a o ostabocioo on o Artcuo 29 oo
osto Manua, on o roacionaoo con manojo oo
oscombros y rosiouos oo obras civios y construc-
cionos.
La comision oo conouctas contrarias a os comporta-
miontos sobaaoos on o prosonto Artcuo, oara ugar a
as invostigacionos y sancionos aoministrativas oo as
rospoctivas autorioaoos compotontos on o Dopartamonto
oo Atantico.
CAPl1UlO 4.
Dl ll Vlk1lMllN1O Dl klSlDUOS llQUlDOS
Ak1lCUlO 76: De Ios residuos Iquidos: Los rosiouos
quioos quo rosutan oo cuaquior activioao humana,
oobon sor conoucioos y vortioos on os sistomas
oisobaoos y construioos para ta tin. Su vortimionto
inaoocuaoo ootoriora o ambionto y os rocursos natu-
raos, atonta contra a sauo y o bionostar humano, atocta
o paisajo urbano y natura.
Ak1lCUlO 77: Comportamientos para eI mane[o
adecuado Ios residuos Iquidos: Para acanzar un mojor
manojo oo os rosiouos quioos para a consorvacion oo
mooio ambionto, so oobon aooptar os siguiontos com-
portamiontos.
l. Lvitar o vortimionto oo aguas a a va pubica,
cazaoas, canaos, sistomas oo acantariaoo oo
aguas nogras y uvias, y a os acutoros, por quo
83
gonoran ostancamionto o charcos y/o contami-
nacion,
2. Rocooctar y oisponor os rosiouos quioos,
contormo a ogisacion ambionta vigonto,
3. Procurar un tratamionto y oisposicion aoocuaoa oo
os rosiouos quioos por parto oo os gonoraooros
oomosticos, inoustriaos o oo cuaquior nooo,
ospociamonto abstonionooso oo quomar combus-
tibos, acoitos usaoos y simiaros on as vas pubicas
o on ugaros privaoos, savo pormiso otorgaoo por as
autorioaoos oopartamonta, oistrita o municipa, y
4. Abstonorso oo hacor vortimionto oo rosiouos quioos
contaminaoos y/o contaminantos, acoitos, combus-
tibos, ubricantos, tunguicioas, sustancias toxica,
rosiouos soioos y oo construccionos a os sistomas
oo acantariaoo sanitario o oo agua uvia, cuanoo
os hubioro, as como, a cabos, caucos, ros, cuorpos
oo aguas y mar.
La comision oo conouctas contrarias a os comporta-
miontos sobaaoos on o prosonto Artcuo, oara ugar a
as invostigacionos y sancionos aoministrativas oo as
rospoctivas autorioaoos compotontos on o Dopartamonto
oo Atantico.
CAPl1UlO S.
Dl lA PkO1lCClON Y CONSlkVAClON
Dll AGUA
Ak1lCUlO 78: Comportamientos para Ia proteccion y
conservacion deI agua. Para a utiizacion y consor-
84
vacion oo os rocursos horicos, so oobon aooptar, ontro
otros, os siguiontos comportamiontos.
l. Obtonor a rospoctiva iconcia y cumpimionto oo os
roquisitos ogaos para quionos oporon como
prostatarios oo sorvicio pubico oomiciiario oo
agua potabo,
2. Obtonor a rospoctiva iconcia y cumpir os
roquisitos para a oxtraccion oo agua mooianto o
sistoma oo pozo protunoo,
3. Dar uso aoocuaoo a agua, cuanoo so utiico on
consumo humano, prosorvacion oo tora y tauna,
riogo agrcoa, pocuario, rocroativo, ooportivo,
inoustria y transporto,
4. Racionaizar y onsobar a os miombros oo a tamiia a
racionaizar o uso oo agua para as aboros
oomosticas oo asoo,
. Controar o uso oo agua para o avaoo oo rosi-
ooncias o ooiticios, anoonos y antojaroinos, oo
ospacios pubicos, oomontos oo uso comorcia,
automovios, motocicotas, bicicotas y simiaros o
cuaquior otro mooio oo transporto, As mismo on
ugaros oo turismo, rocroacion o ooportivos, on
saunas, piscinas, y ooportos nauticos, ontro otros,
6. Limpiar y oosintoctar os tanquos oo ooposito oo
agua, mnimo caoa sois mosos, on ospocia os
conjuntos rosioonciaos y ostabocimiontos pubico y
privaoos roacionaoos con a sauo, ooucacion y
ugaros oonoo so manojon aimontos,
7. Dar aviso inmooiato a a omprosa oo acuooucto,
cuanoo so conozca oo oosporoicio (tugas) oo agua
8
gonoran ostancamionto o charcos y/o contami-
nacion,
2. Rocooctar y oisponor os rosiouos quioos,
contormo a ogisacion ambionta vigonto,
3. Procurar un tratamionto y oisposicion aoocuaoa oo
os rosiouos quioos por parto oo os gonoraooros
oomosticos, inoustriaos o oo cuaquior nooo,
ospociamonto abstonionooso oo quomar combus-
tibos, acoitos usaoos y simiaros on as vas pubicas
o on ugaros privaoos, savo pormiso otorgaoo por as
autorioaoos oopartamonta, oistrita o municipa, y
4. Abstonorso oo hacor vortimionto oo rosiouos quioos
contaminaoos y/o contaminantos, acoitos, combus-
tibos, ubricantos, tunguicioas, sustancias toxica,
rosiouos soioos y oo construccionos a os sistomas
oo acantariaoo sanitario o oo agua uvia, cuanoo
os hubioro, as como, a cabos, caucos, ros, cuorpos
oo aguas y mar.
La comision oo conouctas contrarias a os comporta-
miontos sobaaoos on o prosonto Artcuo, oara ugar a
as invostigacionos y sancionos aoministrativas oo as
rospoctivas autorioaoos compotontos on o Dopartamonto
oo Atantico.
CAPl1UlO S.
Dl lA PkO1lCClON Y CONSlkVAClON
Dll AGUA
Ak1lCUlO 78: Comportamientos para Ia proteccion y
conservacion deI agua. Para a utiizacion y consor-
84
vacion oo os rocursos horicos, so oobon aooptar, ontro
otros, os siguiontos comportamiontos.
l. Obtonor a rospoctiva iconcia y cumpimionto oo os
roquisitos ogaos para quionos oporon como
prostatarios oo sorvicio pubico oomiciiario oo
agua potabo,
2. Obtonor a rospoctiva iconcia y cumpir os
roquisitos para a oxtraccion oo agua mooianto o
sistoma oo pozo protunoo,
3. Dar uso aoocuaoo a agua, cuanoo so utiico on
consumo humano, prosorvacion oo tora y tauna,
riogo agrcoa, pocuario, rocroativo, ooportivo,
inoustria y transporto,
4. Racionaizar y onsobar a os miombros oo a tamiia a
racionaizar o uso oo agua para as aboros
oomosticas oo asoo,
. Controar o uso oo agua para o avaoo oo rosi-
ooncias o ooiticios, anoonos y antojaroinos, oo
ospacios pubicos, oomontos oo uso comorcia,
automovios, motocicotas, bicicotas y simiaros o
cuaquior otro mooio oo transporto, As mismo on
ugaros oo turismo, rocroacion o ooportivos, on
saunas, piscinas, y ooportos nauticos, ontro otros,
6. Limpiar y oosintoctar os tanquos oo ooposito oo
agua, mnimo caoa sois mosos, on ospocia os
conjuntos rosioonciaos y ostabocimiontos pubico y
privaoos roacionaoos con a sauo, ooucacion y
ugaros oonoo so manojon aimontos,
7. Dar aviso inmooiato a a omprosa oo acuooucto,
cuanoo so conozca oo oosporoicio (tugas) oo agua
8
por oabo on o sistoma oo conouccion oo quioo,
8. Donunciar anto as autorioaoos compotontos,
cuanoo so tonga conocimionto oo a contaminacion
oo agun cuorpo oo agua,
9. Abstonorso oo taar arboos on as riboras oo os ros y
oxtraor matoria oo arrastro oo su cauco, savo
autorizacion o pormiso oo autorioao compotonto,
l0. Voar, por parto oo as autorioaoos oopartamontaos,
oistritaos o municipaos, sogun o caso, oo as aroas
torostaos protoctoras, aguas oo Ro Magoaona,
Mar Caribo, Lmbaso oo Cuajaro, Cana oo Diquo y
oomas cuorpos oo aguas oo Atantico.
La comision oo conouctas contrarias a os comporta-
miontos sobaaoos on o prosonto Artcuo, oara ugar a
as invostigacionos y sancionos aoministrativas oo as
rospoctivas autorioaoos compotontos on o Dopartamonto
oo Atantico.
PAkAGkAlO: Los oporaooros oncargaoos oo trata-
mionto y suministro oo agua, oo contormioao con as
poticas oo Ministorio oo Ambionto, Vivionoa y
Dosarroo 1orritoria, as como, oo a normativioao
vigonto, garantizaran o consumo oo agua potabiizaoa a
a pobacion atanticonso, con mira a gonorar oosoo o
contoxto oo sorvicio pubico, una cutura oo agua como
mooio oo convivoncia comunitaria, on a sauo pubica.
86
CAPl1UlO 6.
Dll Alkl
Ak1lCUlO 79: Comportamientos para Ia proteccion y
conservacion deI aire. Para a consorvacion oo a caioao
oo airo, so oobon aooptar, ontro otros, os siguiontos
comportamiontos.
l. Lvitar as quomas abiortas on pormotros urbanos oo
oomontos quo omiton contaminantos toxicos a
airo, rosiouos vogotaos, pasticos, cauchos, y otros,
savo pormiso otorgaoo por as autorioaoos compo-
tontos,
2. Abstonorso oo quomar povora on sitios pubicos y
privaoos, savo pormiso otorgaoo por as auto-
rioaoos oistrita o municipaos o oopartamontaos,
3. lmpomontar os oispositivos tocnicos y ostruc-
turaos nocosarios para o manojo oo os gasos
gonoraoos on as activioaoos inoustriaos y comor-
ciaos,
4. Daro mantonimionto y impioza a os sistomas oo
chimonoas inoustriaos y comorciaos,
. Lvitar y rooucir a nivo mnimo pormitioo a
gonoracion oo gasos, prooucioos por vohcuos
automotoros, y activioaoos inoustriaos,
6. Somotor os vohcuos a a rovision poriooica sobro
omision oo gasos y moviizaros soo cuanoo tongan
o corrosponoionto cortiticaoo oxpooioo por a
autorioao compotonto,
7. Acatar as normas vigontos para o manojo oo
matoriaos y rosiouos, utiizaoos y/o prooucioos on
as construccionos,
87
por oabo on o sistoma oo conouccion oo quioo,
8. Donunciar anto as autorioaoos compotontos,
cuanoo so tonga conocimionto oo a contaminacion
oo agun cuorpo oo agua,
9. Abstonorso oo taar arboos on as riboras oo os ros y
oxtraor matoria oo arrastro oo su cauco, savo
autorizacion o pormiso oo autorioao compotonto,
l0. Voar, por parto oo as autorioaoos oopartamontaos,
oistritaos o municipaos, sogun o caso, oo as aroas
torostaos protoctoras, aguas oo Ro Magoaona,
Mar Caribo, Lmbaso oo Cuajaro, Cana oo Diquo y
oomas cuorpos oo aguas oo Atantico.
La comision oo conouctas contrarias a os comporta-
miontos sobaaoos on o prosonto Artcuo, oara ugar a
as invostigacionos y sancionos aoministrativas oo as
rospoctivas autorioaoos compotontos on o Dopartamonto
oo Atantico.
PAkAGkAlO: Los oporaooros oncargaoos oo trata-
mionto y suministro oo agua, oo contormioao con as
poticas oo Ministorio oo Ambionto, Vivionoa y
Dosarroo 1orritoria, as como, oo a normativioao
vigonto, garantizaran o consumo oo agua potabiizaoa a
a pobacion atanticonso, con mira a gonorar oosoo o
contoxto oo sorvicio pubico, una cutura oo agua como
mooio oo convivoncia comunitaria, on a sauo pubica.
86
CAPl1UlO 6.
Dll Alkl
Ak1lCUlO 79: Comportamientos para Ia proteccion y
conservacion deI aire. Para a consorvacion oo a caioao
oo airo, so oobon aooptar, ontro otros, os siguiontos
comportamiontos.
l. Lvitar as quomas abiortas on pormotros urbanos oo
oomontos quo omiton contaminantos toxicos a
airo, rosiouos vogotaos, pasticos, cauchos, y otros,
savo pormiso otorgaoo por as autorioaoos compo-
tontos,
2. Abstonorso oo quomar povora on sitios pubicos y
privaoos, savo pormiso otorgaoo por as auto-
rioaoos oistrita o municipaos o oopartamontaos,
3. lmpomontar os oispositivos tocnicos y ostruc-
turaos nocosarios para o manojo oo os gasos
gonoraoos on as activioaoos inoustriaos y comor-
ciaos,
4. Daro mantonimionto y impioza a os sistomas oo
chimonoas inoustriaos y comorciaos,
. Lvitar y rooucir a nivo mnimo pormitioo a
gonoracion oo gasos, prooucioos por vohcuos
automotoros, y activioaoos inoustriaos,
6. Somotor os vohcuos a a rovision poriooica sobro
omision oo gasos y moviizaros soo cuanoo tongan
o corrosponoionto cortiticaoo oxpooioo por a
autorioao compotonto,
7. Acatar as normas vigontos para o manojo oo
matoriaos y rosiouos, utiizaoos y/o prooucioos on
as construccionos,
87
8. Daro manojo aoocuaoo a os rosiouos soioos o
quioos quo proouzcan o gonoron ooros moostos y
contaminantos,
9. No gonorar ooros otonsivos, y
l0. Daro apicacion a o ostabocioo on o Artcuo 29
oo osto Manua, on o roacionaoo con manojo oo
oscombros y rosiouos oo obras civios y construc-
cionos.
La comision oo conouctas contrarias a os comporta-
miontos sobaaoos on o prosonto Artcuo, oara ugar a
as invostigacionos y sancionos aoministrativas oo as
rospoctivas autorioaoos compotontos on o Dopartamonto
oo Atantico.
CAPl1UlO 7.
Dl lA llOkA Y lAUNA
Ak1lCUlO 80: lIora y tauna. La tora y a tauna cons-
tituyon patrimonio ambionta, socia y cutura oo a
rogion y o pas, por o cua so oobon consorvar, tomontar
y aprovochar racionamonto, como tunoamonto inois-
ponsabo para su utiizacion continuaoa.
Ak1lCUlO81: Comportamientos para Ia conservacion
de Ia tIora y Ia tauna. Para a consorvacion oo a tora y a
tauna so ooboran asumir, ontro otros, os siguiontos
comportamiontos.
l. Roaizar taa o pooa oo a tora quo so oncuontro on o
aroa urbana y rura, aun on a propiooao privaoa,
88
soo cuanoo so cuonto con o pormiso oo a
autorioao ambionta compotonto, o on caso tortuito
quo cooquo on riosgo a a comunioao,
2. Rospotar a vioa y habitat oo as ospocios animaos
oo Dopartamonto y abstonorso oo roaizar caza oo
as quo oston ospociamonto protogioas por oy,
3. Acatar as oisposicionos ogaos sobro tamabo y
caractorsticas oo as ospocios pisccoas objoto oo
posca,
4. Abstonorso oo utiizar motooos prohibioos para a
posca,
. Obtonor os pormisos y iconcias nocosarios para a
oxpotacion y aprovochamionto oo a tora y a
tauna, y
6. Dar aviso inmooiato a as autorioaoos compotontos,
sobro a oxistoncia oo animaos sivostros ontormos o
on cautivorio, o actos o accioontos quo cooquon on
riosgo as ospocios nativas oo Dopartamonto.
La comision oo conouctas contrarias a os comporta-
miontos sobaaoos on o prosonto Artcuo, oara ugar a
as invostigacionos y sancionos aoministrativas oo as
rospoctivas autorioaoos compotontos on o Dopartamonto
oo Atantico.
CAPl1UlO 8.
Dl lA CON1AMlNAClON SONOkA
Ak1lCUlO 82: Comportamientos para prevenir Ia
contaminacion sonora. La contaminacion sonora os
nociva para a sauo, atocta o mooio ambionto, o
89
8. Daro manojo aoocuaoo a os rosiouos soioos o
quioos quo proouzcan o gonoron ooros moostos y
contaminantos,
9. No gonorar ooros otonsivos, y
l0. Daro apicacion a o ostabocioo on o Artcuo 29
oo osto Manua, on o roacionaoo con manojo oo
oscombros y rosiouos oo obras civios y construc-
cionos.
La comision oo conouctas contrarias a os comporta-
miontos sobaaoos on o prosonto Artcuo, oara ugar a
as invostigacionos y sancionos aoministrativas oo as
rospoctivas autorioaoos compotontos on o Dopartamonto
oo Atantico.
CAPl1UlO 7.
Dl lA llOkA Y lAUNA
Ak1lCUlO 80: lIora y tauna. La tora y a tauna cons-
tituyon patrimonio ambionta, socia y cutura oo a
rogion y o pas, por o cua so oobon consorvar, tomontar
y aprovochar racionamonto, como tunoamonto inois-
ponsabo para su utiizacion continuaoa.
Ak1lCUlO81: Comportamientos para Ia conservacion
de Ia tIora y Ia tauna. Para a consorvacion oo a tora y a
tauna so ooboran asumir, ontro otros, os siguiontos
comportamiontos.
l. Roaizar taa o pooa oo a tora quo so oncuontro on o
aroa urbana y rura, aun on a propiooao privaoa,
88
soo cuanoo so cuonto con o pormiso oo a
autorioao ambionta compotonto, o on caso tortuito
quo cooquo on riosgo a a comunioao,
2. Rospotar a vioa y habitat oo as ospocios animaos
oo Dopartamonto y abstonorso oo roaizar caza oo
as quo oston ospociamonto protogioas por oy,
3. Acatar as oisposicionos ogaos sobro tamabo y
caractorsticas oo as ospocios pisccoas objoto oo
posca,
4. Abstonorso oo utiizar motooos prohibioos para a
posca,
. Obtonor os pormisos y iconcias nocosarios para a
oxpotacion y aprovochamionto oo a tora y a
tauna, y
6. Dar aviso inmooiato a as autorioaoos compotontos,
sobro a oxistoncia oo animaos sivostros ontormos o
on cautivorio, o actos o accioontos quo cooquon on
riosgo as ospocios nativas oo Dopartamonto.
La comision oo conouctas contrarias a os comporta-
miontos sobaaoos on o prosonto Artcuo, oara ugar a
as invostigacionos y sancionos aoministrativas oo as
rospoctivas autorioaoos compotontos on o Dopartamonto
oo Atantico.
CAPl1UlO 8.
Dl lA CON1AMlNAClON SONOkA
Ak1lCUlO 82: Comportamientos para prevenir Ia
contaminacion sonora. La contaminacion sonora os
nociva para a sauo, atocta o mooio ambionto, o
89
ospacio pubico y porturba a convivoncia. Por oo, so
aooptaran, ontro otros, os siguiontos comportamiontos.
l. Autorroguar a os nivoos pormitioos por a Loy, Sin
quo trascionoan a oxtorior oo oca o ruioo,
voumon oo raoios, oquipos oo sonioo cuanoo so
roaicon activioaoos comorciaos, sociaos, cutu-
raos, roigiosas, poticas o ooportivas y obtonor os
pormisos oo caso,
2. Roaizar mantonimionto y aoocuar o ruioo oo os
motoros oo vohcuos, a nivoos aomisibos y utiizar
o pito soo on caso oo riosgo oo accioontaioao,
3. Usar sironas unicamonto on vohcuos poiciaos o
miitaros, ambuancias y carros oo bomboros.
Prohbaso o uso oo sironas on vohcuos particu-
aros, oo contormioao con a normativioao vigonto,
4. Abstonorso oo roaizar aboros oomosticas y/o
inoustriaos on as zonas rosioonciaos, on horarios
nocturnos, quo por su nivo oo ruioo atocton o
oistruto oo suobo y ooscanso oo as porsonas,
. L ompoo oo raoios manuaos con os voumonos
inoicaoos para o usuario sin quo atocton a otros o
ruioo.
6. Prohibioos os pico, oquipos oo sonioos oo os autos
particuaros cuanoo o voumon atocto a tran-
quiioao oo vocinoario.
7. Las amaoas a noas tootonicas para porturbar a
tranquiioao.
La comision oo conouctas contrarias a os comporta-
miontos sobaaoos on os numoraos l a 3 carroara muta
90
oo l a l0 Saarios Mnimos Diarios Logaos Vigontos.
SMDLV, a oo numora 4 A 6oo 20 a 30 SMDLV. Ln caso
oo roincioir as autorioaoos pooran oocomisar os
oquipos.
PAkAGkAlO: oo atoncion oo omorgoncia o provoncion
oo oosastros, os instrumontos arriba sobaaoos so pooran
utiizar para intormar, auxiiar o sotocar a omorgoncia.
CAPl1UlO 9.
Dl lA PUllClDAD lX1lklOk VlSUAl.
Ak1lCUlO 83: Comportamientos para prevenir Ia
contaminacion exterior visuaI. So ontionoo por
pubicioao oxtorior visua, a mooio masivo oo comuni-
cacion oostinaoo a intormar o amar a atoncion a
pubico a travos oo oomontos visuaos, como oyonoas,
inscripcionos, oibujos, totogratas, signos o simiaros,
visibos oosoo as vas oo uso o oominio pubico, bion soa
poatonaos o vohicuaros, torrostros, tuviaos, martimas
o aoroas. Para mojorar a caioao oo vioa oo os habi-
tantos oo Atantico, so oobon aooptar ontro otros, os
siguiontos comportamiontos con rospocto a a pubicioao
oxtorior visua.
l. Rospotar as oisposicionos sobro pubicioao oxtorior
visua quo ostaboco a oy. La instaacion o tijacion
oo avisos, cartoos, atichos, pasacaos y oistribucion
oo voantos como mooio oo propaganoa roquioro
autorizacion oo acaoo o su ooogaoo,
2. Lrraoicar, por parto oo as autorioaoos, o oxcoso oo
9l
ospacio pubico y porturba a convivoncia. Por oo, so
aooptaran, ontro otros, os siguiontos comportamiontos.
l. Autorroguar a os nivoos pormitioos por a Loy, Sin
quo trascionoan a oxtorior oo oca o ruioo,
voumon oo raoios, oquipos oo sonioo cuanoo so
roaicon activioaoos comorciaos, sociaos, cutu-
raos, roigiosas, poticas o ooportivas y obtonor os
pormisos oo caso,
2. Roaizar mantonimionto y aoocuar o ruioo oo os
motoros oo vohcuos, a nivoos aomisibos y utiizar
o pito soo on caso oo riosgo oo accioontaioao,
3. Usar sironas unicamonto on vohcuos poiciaos o
miitaros, ambuancias y carros oo bomboros.
Prohbaso o uso oo sironas on vohcuos particu-
aros, oo contormioao con a normativioao vigonto,
4. Abstonorso oo roaizar aboros oomosticas y/o
inoustriaos on as zonas rosioonciaos, on horarios
nocturnos, quo por su nivo oo ruioo atocton o
oistruto oo suobo y ooscanso oo as porsonas,
. L ompoo oo raoios manuaos con os voumonos
inoicaoos para o usuario sin quo atocton a otros o
ruioo.
6. Prohibioos os pico, oquipos oo sonioos oo os autos
particuaros cuanoo o voumon atocto a tran-
quiioao oo vocinoario.
7. Las amaoas a noas tootonicas para porturbar a
tranquiioao.
La comision oo conouctas contrarias a os comporta-
miontos sobaaoos on os numoraos l a 3 carroara muta
90
oo l a l0 Saarios Mnimos Diarios Logaos Vigontos.
SMDLV, a oo numora 4 A 6oo 20 a 30 SMDLV. Ln caso
oo roincioir as autorioaoos pooran oocomisar os
oquipos.
PAkAGkAlO: oo atoncion oo omorgoncia o provoncion
oo oosastros, os instrumontos arriba sobaaoos so pooran
utiizar para intormar, auxiiar o sotocar a omorgoncia.
CAPl1UlO 9.
Dl lA PUllClDAD lX1lklOk VlSUAl.
Ak1lCUlO 83: Comportamientos para prevenir Ia
contaminacion exterior visuaI. So ontionoo por
pubicioao oxtorior visua, a mooio masivo oo comuni-
cacion oostinaoo a intormar o amar a atoncion a
pubico a travos oo oomontos visuaos, como oyonoas,
inscripcionos, oibujos, totogratas, signos o simiaros,
visibos oosoo as vas oo uso o oominio pubico, bion soa
poatonaos o vohicuaros, torrostros, tuviaos, martimas
o aoroas. Para mojorar a caioao oo vioa oo os habi-
tantos oo Atantico, so oobon aooptar ontro otros, os
siguiontos comportamiontos con rospocto a a pubicioao
oxtorior visua.
l. Rospotar as oisposicionos sobro pubicioao oxtorior
visua quo ostaboco a oy. La instaacion o tijacion
oo avisos, cartoos, atichos, pasacaos y oistribucion
oo voantos como mooio oo propaganoa roquioro
autorizacion oo acaoo o su ooogaoo,
2. Lrraoicar, por parto oo as autorioaoos, o oxcoso oo
9l
avisos, pasacaos, cartooras y simiaros, quo no
cumpan con os procooimiontos ostabocioos on a
normativioao vigonto,
3. Coocar pubicioao oxtorior visua, soo con pormiso
provio oo a autorioao compotonto,
4. Coocar, soo con autorizacion oga, pubicioao
oxtorior visua on as zonas oo caractor privaoo, no
obstanto o consontimionto oo propiotario,
. Lvitar coocar pubicioao on os postos o torros oo as
rooos ooctricas, tootonicas, puontos, oomontos oo
sobaizacion vohicuar y simiaros, sin provio
pormiso oo a autorioao gubornamonta,
6. Lvitar coocar avisos o muraos quo oosmojoron o
paisajo y on as tachaoas oo as casas, monumontos,
tompos, savo pormiso otorgaoo por a autorioao
compotonto,
7. Coocar avisos soo con monsajos quo rospoton a
mora, as buonas costumbros y o ioioma ospabo,
8. Cuioar as sobaizacionos viaos, y oo amoba-
mionto urbano municipa,
9. Protogor as caioaoos ambiontaos oo aroas oo
conjuntos rosioonciaos, on os cuaos soo so
pormito o uso oo avisos on aroas oxprosamonto
sobaaoas para o comorcio y on as porcionos oo as
ooiticacionos oostinaoas para ta uso,
l0. Protogor as caioaoos ospaciaos y ambiontaos oo
as vas pubicas, on cuyas zonas voroos, sopara-
ooros, anoonos y puontos no poora coocarso
oomontos oo pubicioao oxtorior visua, pro-
paganoa potica o instituciona.
92
La inobsorvancia oo os antorioros comportamiontos oara
ugar a mutas oquivaontos a 30 a 0 SMDLV y a as
invostigacionos y sancionos aoministrativas oo as
rospoctivas autorioaoos compotontos on o Dopartamonto
oo Atantico.
1l1UlO Vl
Dl lA PkO1lCClON Dll lSPAClO PllCO
CAPl1UlO 1.
lSPAClO PllCO, USO Y DlSlkU1l
Ak1lCUlO 84: lspacio pubIico: L ospacio pubico os
oo rango constituciona y ootinioo por a Loy 9. oo l989,
como o conjunto oo inmuobos pubicos y oomontos
arquitoctonicos y naturaos oo os inmuobos privaoos
oostinaoos por su naturaoza, su uso o atoctacion a a
satistaccion oo nocosioaoos urbanas cooctivas quo
trascionoon por tanto os mitos oo os intorosos inoivi-
ouaos oo tooas as porsonas. Razon por a cua so
garantiza on o ospacio pubico, a ibro concurroncia oo
porsonas y cosas, ontonoionoo por osto a ibortao oo
accion, rocroacion, goco, oistruto y uso oo os mismos.
PAkAGkAlO PklMlkO: La Cobornacion oo Atantico
ostabocora oontro oo a potica pubica para o ospacio
pubico, o programa Lspacios Pubicos para a
Convivoncia, o cua oobora contribuir a conciontizar a
os atanticonsos sobro a importancia oo ospacio
pubico y as zonas voroos como bion socia.
93
avisos, pasacaos, cartooras y simiaros, quo no
cumpan con os procooimiontos ostabocioos on a
normativioao vigonto,
3. Coocar pubicioao oxtorior visua, soo con pormiso
provio oo a autorioao compotonto,
4. Coocar, soo con autorizacion oga, pubicioao
oxtorior visua on as zonas oo caractor privaoo, no
obstanto o consontimionto oo propiotario,
. Lvitar coocar pubicioao on os postos o torros oo as
rooos ooctricas, tootonicas, puontos, oomontos oo
sobaizacion vohicuar y simiaros, sin provio
pormiso oo a autorioao gubornamonta,
6. Lvitar coocar avisos o muraos quo oosmojoron o
paisajo y on as tachaoas oo as casas, monumontos,
tompos, savo pormiso otorgaoo por a autorioao
compotonto,
7. Coocar avisos soo con monsajos quo rospoton a
mora, as buonas costumbros y o ioioma ospabo,
8. Cuioar as sobaizacionos viaos, y oo amoba-
mionto urbano municipa,
9. Protogor as caioaoos ambiontaos oo aroas oo
conjuntos rosioonciaos, on os cuaos soo so
pormito o uso oo avisos on aroas oxprosamonto
sobaaoas para o comorcio y on as porcionos oo as
ooiticacionos oostinaoas para ta uso,
l0. Protogor as caioaoos ospaciaos y ambiontaos oo
as vas pubicas, on cuyas zonas voroos, sopara-
ooros, anoonos y puontos no poora coocarso
oomontos oo pubicioao oxtorior visua, pro-
paganoa potica o instituciona.
92
La inobsorvancia oo os antorioros comportamiontos oara
ugar a mutas oquivaontos a 30 a 0 SMDLV y a as
invostigacionos y sancionos aoministrativas oo as
rospoctivas autorioaoos compotontos on o Dopartamonto
oo Atantico.
1l1UlO Vl
Dl lA PkO1lCClON Dll lSPAClO PllCO
CAPl1UlO 1.
lSPAClO PllCO, USO Y DlSlkU1l
Ak1lCUlO 84: lspacio pubIico: L ospacio pubico os
oo rango constituciona y ootinioo por a Loy 9. oo l989,
como o conjunto oo inmuobos pubicos y oomontos
arquitoctonicos y naturaos oo os inmuobos privaoos
oostinaoos por su naturaoza, su uso o atoctacion a a
satistaccion oo nocosioaoos urbanas cooctivas quo
trascionoon por tanto os mitos oo os intorosos inoivi-
ouaos oo tooas as porsonas. Razon por a cua so
garantiza on o ospacio pubico, a ibro concurroncia oo
porsonas y cosas, ontonoionoo por osto a ibortao oo
accion, rocroacion, goco, oistruto y uso oo os mismos.
PAkAGkAlO PklMlkO: La Cobornacion oo Atantico
ostabocora oontro oo a potica pubica para o ospacio
pubico, o programa Lspacios Pubicos para a
Convivoncia, o cua oobora contribuir a conciontizar a
os atanticonsos sobro a importancia oo ospacio
pubico y as zonas voroos como bion socia.
93
PAkAGkAlO SlGUNDO: La Socrotara oo Panoacion
oo Dopartamonto actuaizara o invontario oo bionos
pubicos con o tin oo pooor oostinaros para o oosarroo
oo programas quo rosaton os ospacios voroos como
uoicos, para mojorar a caioao oo vioa oo os habitantos
on os oitorontos municipios.
Ak1lCUlO 8S: Distrute y uso deI espacio pubIico.
1ooas as porsonas on o Dopartamonto oo Atantico,
inooponoiontomonto oo su ooao, soxo, crooo potico o
roigioso, puooon oistrutar y hacor uso oo ospacio
pubico, contormo a a rogamontacion quo para o otocto
oxpioa o gobiorno oopartamonta y as oomas auto-
rioaoos compotontos, sogun o oispuosto on as normas
ogaos vigontos.
PAkAGkAlO: Las aoministracionos oopartamonta,
oistrita y municipaos rogamontaran o roativo a
mobiiario urbano. oomontos oo rocroacion, comuni-
cacion, organizacion, ambiontacion, sorvicio, sauo y
sogurioao.
CAPl1UlO 2.
lSPAClO PllCO NA1UkAl Y CONS1kUlDO
Ak1lCUlO 86: lspacio pubIico naturaI. Son oomontos
oo ospacio pubico natura, aquoos quo contorman as
aroas oo protoccion oo sistoma horico oo
Dopartamonto. os humooaos, o Ro Magoaona, o
Cana oo Diquo, o Mar Caribo, os cuorpos oo agua y sus
rospoctivas payas y riboras, os oomontos artiticiaos
94
para corriontos oo aguas y as rosorvas naturaos oo
cuaquior tipo. lorman tambion parto oo ospacio
pubico natura as aroas para a prosorvacion oo sistoma
orogratico oo Dopartamonto.
Ak1lCUlO 87: lspacio pubIico construido.
Corrosponoon a ospacio pubico construioo, as aroas oo
circuacion poatona y vohicuar, os parquos y zonas
cooioas a os municipios, as zonas para a consorvacion
oo as obras oo intoros pubico y os oomontos urbans-
ticos, arquitoctonicos, historicos, cuturaos, rocroativos,
artsticos y arquooogicos, aroas y oomontos arquitoc-
tonicos ospociaos y naturaos oo propiooao privaoa quo
por su ocaizacion y conoicionos ambiontaos y paisajs-
ticas, soan incorporaoas como taos on os Panos oo
Oroonamionto 1orritoria o instrumontos quo o oosa-
rroon, taos como cubiortas, tachaoas, paramontos,
porticos, antojaroinos y corramiontos.
1ambion torman parto oo ospacio pubico os oono-
minaoos oomontos compomontarios componontos oo a
vogotacion natura o intorvonioa, as como tooo o
mobiiario urbano oo rocroacion, comunicacion,
organizacion, ambiontacion, sorvicio, sauo y sogurioao,
y a sobaizacion torrostro, tuvia, oo tronos, y aoroa.
CAPl1UlO 3.
DllklS Dl lAS AU1OklDADlS Dl POllClA
Ak1lCUlO 88: Deberes de Ias autoridades de poIica
para Ia proteccion deI espacio pubIico. Corrosponoo a
9
PAkAGkAlO SlGUNDO: La Socrotara oo Panoacion
oo Dopartamonto actuaizara o invontario oo bionos
pubicos con o tin oo pooor oostinaros para o oosarroo
oo programas quo rosaton os ospacios voroos como
uoicos, para mojorar a caioao oo vioa oo os habitantos
on os oitorontos municipios.
Ak1lCUlO 8S: Distrute y uso deI espacio pubIico.
1ooas as porsonas on o Dopartamonto oo Atantico,
inooponoiontomonto oo su ooao, soxo, crooo potico o
roigioso, puooon oistrutar y hacor uso oo ospacio
pubico, contormo a a rogamontacion quo para o otocto
oxpioa o gobiorno oopartamonta y as oomas auto-
rioaoos compotontos, sogun o oispuosto on as normas
ogaos vigontos.
PAkAGkAlO: Las aoministracionos oopartamonta,
oistrita y municipaos rogamontaran o roativo a
mobiiario urbano. oomontos oo rocroacion, comuni-
cacion, organizacion, ambiontacion, sorvicio, sauo y
sogurioao.
CAPl1UlO 2.
lSPAClO PllCO NA1UkAl Y CONS1kUlDO
Ak1lCUlO 86: lspacio pubIico naturaI. Son oomontos
oo ospacio pubico natura, aquoos quo contorman as
aroas oo protoccion oo sistoma horico oo
Dopartamonto. os humooaos, o Ro Magoaona, o
Cana oo Diquo, o Mar Caribo, os cuorpos oo agua y sus
rospoctivas payas y riboras, os oomontos artiticiaos
94
para corriontos oo aguas y as rosorvas naturaos oo
cuaquior tipo. lorman tambion parto oo ospacio
pubico natura as aroas para a prosorvacion oo sistoma
orogratico oo Dopartamonto.
Ak1lCUlO 87: lspacio pubIico construido.
Corrosponoon a ospacio pubico construioo, as aroas oo
circuacion poatona y vohicuar, os parquos y zonas
cooioas a os municipios, as zonas para a consorvacion
oo as obras oo intoros pubico y os oomontos urbans-
ticos, arquitoctonicos, historicos, cuturaos, rocroativos,
artsticos y arquooogicos, aroas y oomontos arquitoc-
tonicos ospociaos y naturaos oo propiooao privaoa quo
por su ocaizacion y conoicionos ambiontaos y paisajs-
ticas, soan incorporaoas como taos on os Panos oo
Oroonamionto 1orritoria o instrumontos quo o oosa-
rroon, taos como cubiortas, tachaoas, paramontos,
porticos, antojaroinos y corramiontos.
1ambion torman parto oo ospacio pubico os oono-
minaoos oomontos compomontarios componontos oo a
vogotacion natura o intorvonioa, as como tooo o
mobiiario urbano oo rocroacion, comunicacion,
organizacion, ambiontacion, sorvicio, sauo y sogurioao,
y a sobaizacion torrostro, tuvia, oo tronos, y aoroa.
CAPl1UlO 3.
DllklS Dl lAS AU1OklDADlS Dl POllClA
Ak1lCUlO 88: Deberes de Ias autoridades de poIica
para Ia proteccion deI espacio pubIico. Corrosponoo a
9
as autorioaoos oo poica, prosorvar o uso oo suoo
acoroo a o ootinioo on o Pan oo Oroonamionto
1orritoria, por o cua oobon protogor su intogrioao y a
oostinacion a uso comun, y oo manora ospocia, voar
por su consorvacion, mantonimionto y omboocimionto.
Cuanoo, provio oiigonciamionto oo corrosponoionto
pormiso, so hubioro pormitioo a roaizacion oo ospoc-
tacuos on osto tipo oo ospacios, corrosponoo a a
autorioao coaborar on a prosorvacion oo oroon y a
oobioa protoccion oo inmuobo, a tin oo garantizar su
rostitucion, ta como tuo ontrogaoo a roaizaoor oo
mismo.
CAPl1UlO 4.
DllklS GlNlkAllS
Ak1lCUlO 89: Deberes generaIes para Ia proteccion
deI espacio pubIico. Son ooboros gonoraos para a
protoccion oo ospacio pubico, ontro otros, os
siguiontos.
l. Voar por a protoccion oo a intogrioao oo ospacio
pubico y por su oostinacion a uso comun proto-
gionoo on ospocia o oorocho oo os poatonos,
2. Participar, por parto oo as ontioaoos pubicas, on a
pusvaa quo gonoro su accion urbanstica y roguar
a utiizacion oo suoo y oo ospacio aoroo urbano,
3. Rospotar y hacor rospotar a conoicion pubica, oo
osos bionos para o sorvicio, uso y oistruto oo tooa a
pobacion,
4. Acatar y actuar on corrosponooncia con a oistri-
96
bucion oo uso oo suoo ootinioa on os marcos oo
Pan oo Oroonamionto 1orritoria,
. Rospotar y cuioar tooos os bionos y oomontos quo,
como parto oo ospacio pubico, contorman o
amobamionto urbano o rura, on ospocia os
oostinaoos a ornato y a sogurioao,
6. Mantonor as tuncionos ootinioas por o rogamonto y
as costumbros para caoa ugar sogun su oisobo y
normas oo uso como oo circuacion via y poatona,
vioa socia, cvica, cutura, rocroacion activa y
pasiva,
7. Disobar y mantonor os ospacios pubicos oo manora
ta quo so garantico a provoncion oo accioontos y
con un paisajo amabo y ambiontamonto sostonibo,
8. Contribuir a cuioaoo y mojoramiontos oo as
caioaoos ostoticas y ospaciaos oo as aroas pubicas
mooianto o buon mantonimionto, asoo y onuci-
mionto oo as tachaoas oo as vivionoas y ooitica-
cionos oo uso privaoo, as como sus trontos oo jaron
y antojaron, y pantoar atornativas o ostratogias
para o manojo tompora oo tratico vohicuar,
cuanoo a roaizacion oo una obra o intortiora, quo
protojan a os usuarios y a os trabajaooros y
mitiguon o impacto sobro a moviioao oo os
vohcuos y os poatonos,
9. Lvitar quo ontioaoos comorciaos, oistribuiooras,
mayoristas y omprosas oo oistribucion masiva oo
proouctos, atoron o ornato pubico, a tranquiioao
y a circuacion oo as porsonas,
l0. Prohibir a os particuaros cobrar, por cuaquior
concopto, o transito, uso o oistruto oo ospacios o
97
as autorioaoos oo poica, prosorvar o uso oo suoo
acoroo a o ootinioo on o Pan oo Oroonamionto
1orritoria, por o cua oobon protogor su intogrioao y a
oostinacion a uso comun, y oo manora ospocia, voar
por su consorvacion, mantonimionto y omboocimionto.
Cuanoo, provio oiigonciamionto oo corrosponoionto
pormiso, so hubioro pormitioo a roaizacion oo ospoc-
tacuos on osto tipo oo ospacios, corrosponoo a a
autorioao coaborar on a prosorvacion oo oroon y a
oobioa protoccion oo inmuobo, a tin oo garantizar su
rostitucion, ta como tuo ontrogaoo a roaizaoor oo
mismo.
CAPl1UlO 4.
DllklS GlNlkAllS
Ak1lCUlO 89: Deberes generaIes para Ia proteccion
deI espacio pubIico. Son ooboros gonoraos para a
protoccion oo ospacio pubico, ontro otros, os
siguiontos.
l. Voar por a protoccion oo a intogrioao oo ospacio
pubico y por su oostinacion a uso comun proto-
gionoo on ospocia o oorocho oo os poatonos,
2. Participar, por parto oo as ontioaoos pubicas, on a
pusvaa quo gonoro su accion urbanstica y roguar
a utiizacion oo suoo y oo ospacio aoroo urbano,
3. Rospotar y hacor rospotar a conoicion pubica, oo
osos bionos para o sorvicio, uso y oistruto oo tooa a
pobacion,
4. Acatar y actuar on corrosponooncia con a oistri-
96
bucion oo uso oo suoo ootinioa on os marcos oo
Pan oo Oroonamionto 1orritoria,
. Rospotar y cuioar tooos os bionos y oomontos quo,
como parto oo ospacio pubico, contorman o
amobamionto urbano o rura, on ospocia os
oostinaoos a ornato y a sogurioao,
6. Mantonor as tuncionos ootinioas por o rogamonto y
as costumbros para caoa ugar sogun su oisobo y
normas oo uso como oo circuacion via y poatona,
vioa socia, cvica, cutura, rocroacion activa y
pasiva,
7. Disobar y mantonor os ospacios pubicos oo manora
ta quo so garantico a provoncion oo accioontos y
con un paisajo amabo y ambiontamonto sostonibo,
8. Contribuir a cuioaoo y mojoramiontos oo as
caioaoos ostoticas y ospaciaos oo as aroas pubicas
mooianto o buon mantonimionto, asoo y onuci-
mionto oo as tachaoas oo as vivionoas y ooitica-
cionos oo uso privaoo, as como sus trontos oo jaron
y antojaron, y pantoar atornativas o ostratogias
para o manojo tompora oo tratico vohicuar,
cuanoo a roaizacion oo una obra o intortiora, quo
protojan a os usuarios y a os trabajaooros y
mitiguon o impacto sobro a moviioao oo os
vohcuos y os poatonos,
9. Lvitar quo ontioaoos comorciaos, oistribuiooras,
mayoristas y omprosas oo oistribucion masiva oo
proouctos, atoron o ornato pubico, a tranquiioao
y a circuacion oo as porsonas,
l0. Prohibir a os particuaros cobrar, por cuaquior
concopto, o transito, uso o oistruto oo ospacios o
97
vas pubicas, savo as oxcopcionos quo sobao a
oy, y
ll. Prohibir a os particuaros utiizar os ospacios o vas
pubicas para cabagar acooraoamonto, conoucir
ganaoo, roaizar obras sin a oobioa procaucion,
ocupar acoras y antojaroinos con oscombros,
matoriaos oo construccion o parquoo oo carros o
simiaros,
l2. Lxigir a os oitorontos ostabocimiontos comorciaos,
roigiosos, ooucativos o rocroativos zonas ospociaos
oo parquoo quo no atontan contra o ospacio
pubico.
CAPl1UlO S.
COMPOk1AMllN1OS PAkA lA CONSlkVAClON
Dll lSPAClO PllCO
Ak1lCUlO 90: Comportamientos en generaI. Lntro
otros, so oobon mantonor os siguiontos comporta-
miontos.
l. Utiizar o ospacio pubico soo para o oostino quo
as normas vigontos han ootinioo y quo rosatan os
ooboros oo a autorioao on osto toma.
2. Abstonorso oo roaizar on ostos ugaros actos utra-
jantos como matrato otonsivo oo paabra u obra,
Chismo o vugarioao quo causo atronta, ooshonra,
vituporio o atonto contra o puoor oo as porsonas,
ponionoo on poigro a convivoncia ciuoaoana,
3. Abstonorso, oo roaizar ribas, satistaccion oo
nocosioaoos tisioogicas o actos contra a mora y as
buonas costumbros,
98
4. Abstonorso oo patrocinar, promovor o taciitar
oiroctamonto o a travos oo torcoros a ocupacion
inoobioa oo ospacio pubico natura o construioo,
mooianto vonta ambuanto o ostacionaria,
. Voar por a consorvacion y o mojoramionto
pormanonto oo as caioaoos ambiontaos oo
ospacio pubico y ovitar as accionos quo tionoan a
oograoaro, taos como as vontas ambuantos, o
parquoo oo vohcuos, a oiminacion oo zonas
voroos, os ruioos innocosarios, a ocupacion y a
contaminacion con propaganoa visua, con rosiouos
soioos y oosporoicios y con matoriaos oo cons-
truccion on procosos oo obra pubica o privaoa,
6. Contar con o pormiso ospocia, quo autorioao
compotonto ooba otorgar, para oncorrar, ocupar u
obstacuizar o ospacio pubico. Los citaoos
pormisos so otorgaran por tiompos ootinioos, y soo
on os casos on quo as normas vigontos o pormitan,
7. Lvitar o oronajo o vortimionto oo aguas rosiouaos a
ospacio pubico o a as vas. Los gobiornos ocaos
ooboran rosovor osto proboma contormo o ootinan
as normas oo protoccion y sanoamionto basico,
8. Cuioar y voar por a intogrioao tsica y tunciona oo
os oomontos constitutivos oo ospacio pubico,
9. Abstonorso oo cambiar o uso o oostinacion oo os
oomontos constitutivos oo ospacio pubico,
l0. Cumpir o compromiso oo contro, consorvacion y
cuioaoo oo ospacio pubico para ospoctacuos
masivos como os oo carnava, por parto oo promo-
toros, usuarios y autorioaoos, contormo a rospoctivo
pormiso, y
99
vas pubicas, savo as oxcopcionos quo sobao a
oy, y
ll. Prohibir a os particuaros utiizar os ospacios o vas
pubicas para cabagar acooraoamonto, conoucir
ganaoo, roaizar obras sin a oobioa procaucion,
ocupar acoras y antojaroinos con oscombros,
matoriaos oo construccion o parquoo oo carros o
simiaros,
l2. Lxigir a os oitorontos ostabocimiontos comorciaos,
roigiosos, ooucativos o rocroativos zonas ospociaos
oo parquoo quo no atontan contra o ospacio
pubico.
CAPl1UlO S.
COMPOk1AMllN1OS PAkA lA CONSlkVAClON
Dll lSPAClO PllCO
Ak1lCUlO 90: Comportamientos en generaI. Lntro
otros, so oobon mantonor os siguiontos comporta-
miontos.
l. Utiizar o ospacio pubico soo para o oostino quo
as normas vigontos han ootinioo y quo rosatan os
ooboros oo a autorioao on osto toma.
2. Abstonorso oo roaizar on ostos ugaros actos utra-
jantos como matrato otonsivo oo paabra u obra,
Chismo o vugarioao quo causo atronta, ooshonra,
vituporio o atonto contra o puoor oo as porsonas,
ponionoo on poigro a convivoncia ciuoaoana,
3. Abstonorso, oo roaizar ribas, satistaccion oo
nocosioaoos tisioogicas o actos contra a mora y as
buonas costumbros,
98
4. Abstonorso oo patrocinar, promovor o taciitar
oiroctamonto o a travos oo torcoros a ocupacion
inoobioa oo ospacio pubico natura o construioo,
mooianto vonta ambuanto o ostacionaria,
. Voar por a consorvacion y o mojoramionto
pormanonto oo as caioaoos ambiontaos oo
ospacio pubico y ovitar as accionos quo tionoan a
oograoaro, taos como as vontas ambuantos, o
parquoo oo vohcuos, a oiminacion oo zonas
voroos, os ruioos innocosarios, a ocupacion y a
contaminacion con propaganoa visua, con rosiouos
soioos y oosporoicios y con matoriaos oo cons-
truccion on procosos oo obra pubica o privaoa,
6. Contar con o pormiso ospocia, quo autorioao
compotonto ooba otorgar, para oncorrar, ocupar u
obstacuizar o ospacio pubico. Los citaoos
pormisos so otorgaran por tiompos ootinioos, y soo
on os casos on quo as normas vigontos o pormitan,
7. Lvitar o oronajo o vortimionto oo aguas rosiouaos a
ospacio pubico o a as vas. Los gobiornos ocaos
ooboran rosovor osto proboma contormo o ootinan
as normas oo protoccion y sanoamionto basico,
8. Cuioar y voar por a intogrioao tsica y tunciona oo
os oomontos constitutivos oo ospacio pubico,
9. Abstonorso oo cambiar o uso o oostinacion oo os
oomontos constitutivos oo ospacio pubico,
l0. Cumpir o compromiso oo contro, consorvacion y
cuioaoo oo ospacio pubico para ospoctacuos
masivos como os oo carnava, por parto oo promo-
toros, usuarios y autorioaoos, contormo a rospoctivo
pormiso, y
99
ll. Comunicar oo inmooiato a as autorioaoos oo poica
cuaquior practica contraria a os comportamiontos
ooscritos on osto artcuo,
l2. Roaizar as activioaoos comorciaos sin ontorpocor
a oo os otros comorciantos, ni a ibro circuacion
oo pubico,
l3. Rospotar y hacor quo sus ooponoiontos o subatornos
rospoton o ospacio pubico.
l4. Utiizar os ocaos comorciaos soo para as
activioaoos para as quo osta autorizaoo y no
pormitir su utiizacion para otros tinos, y
l. Abstonorso oo oabar as vas pubicas o cuaquior
otro oomonto oo a misma oostinaoo para a
sogurioao u ornato, por cuanto oobora roparara, por
oroon oo acaoo o inspoctor oo poica on un pazo
no mayor oo trointa oas, sin porjuicio oo a accion
pona a quo haya ugar.
La comision oo conouctas contrarias a os comporta-
miontos sobaaoos on osto artcuo acarroara muta oo l0
a 30 Saarios Mnimos Diarios Logaos Vigontos. SMDLV,
mutipicaoo por caoa oa on quo so mantonga a contra-
voncion. Aoomas a poica poora oroonar a oomoicion
oo a obra o o rotiro oo objoto o aviso quo incumpa con
as normativioao corrosponoionto. Si o intractor no
procooioro a rotiraro o a oomooro, sogun o caso, a
poica o poora roaizar oiroctamonto y trasaoar os
costos asumioos a intractor.
PAkAGkAlO 1: Provio o roquisito oo garanta para a
sogurioao oo poatonos y conouctoros, as omprosas oo
l00
sorvicios pubicos ovontuamonto pooran ocupar o
ospacio pubico para a instaacion oo rooos y oquipa-
miontos on consiooracion a as caioaoos ambiontaos y
paisajsticas oo Dopartamonto, oistrito o municipios y,
on tooo caso, con a rospoctiva iconcia oo aprobacion oo
intorvoncion oo ospacio pubico por a autorioao
compotonto.
PAkAGkAlO 2: Las autorioaoos poicivas pooran on
caso oo sor roincioontos, oocomisar a morcanca oo as
vontas ambuantos o ostacionarias quo obstacuicon o
ospacio rosorvaoo para o poaton o vohcuo.
Ak1lCUlO91. Comportamientos para Ia conservacion
deI espacio pubIico construido. Lntro otros, so oobon
mantonor os siguionto comportamiontos.
l. Abstonorso oo roaizar cuaquior tipo oo pubicioao
utiizanoo porsonas con unitormos, cartoos o
cuaquior otro mocanismo quo porsiga ta proposito
on vas pubicas, zonas voroos, soparaooros,
anoonos, somatoros y puontos. Soo on casos
ospociaos y por una conoicion instituciona y con
pormiso oo autorioao compotonto, so pormitira
roaizar osto tipo oo activioao,
2. Rospotar as oonominaoas zonas oo rotiros o cooioas
a as municipaioaoos oo Dopartamonto o a oistrito
oo Barranquia, como ospacios pubicos quo ya no
portonocon a sus iniciaos propiotarios,
3. Rospotar as zonas oo parquos quo proponoon por a
sana convivoncia, cuioanoo oo os inmuobos oosti-
l0l
ll. Comunicar oo inmooiato a as autorioaoos oo poica
cuaquior practica contraria a os comportamiontos
ooscritos on osto artcuo,
l2. Roaizar as activioaoos comorciaos sin ontorpocor
a oo os otros comorciantos, ni a ibro circuacion
oo pubico,
l3. Rospotar y hacor quo sus ooponoiontos o subatornos
rospoton o ospacio pubico.
l4. Utiizar os ocaos comorciaos soo para as
activioaoos para as quo osta autorizaoo y no
pormitir su utiizacion para otros tinos, y
l. Abstonorso oo oabar as vas pubicas o cuaquior
otro oomonto oo a misma oostinaoo para a
sogurioao u ornato, por cuanto oobora roparara, por
oroon oo acaoo o inspoctor oo poica on un pazo
no mayor oo trointa oas, sin porjuicio oo a accion
pona a quo haya ugar.
La comision oo conouctas contrarias a os comporta-
miontos sobaaoos on osto artcuo acarroara muta oo l0
a 30 Saarios Mnimos Diarios Logaos Vigontos. SMDLV,
mutipicaoo por caoa oa on quo so mantonga a contra-
voncion. Aoomas a poica poora oroonar a oomoicion
oo a obra o o rotiro oo objoto o aviso quo incumpa con
as normativioao corrosponoionto. Si o intractor no
procooioro a rotiraro o a oomooro, sogun o caso, a
poica o poora roaizar oiroctamonto y trasaoar os
costos asumioos a intractor.
PAkAGkAlO 1: Provio o roquisito oo garanta para a
sogurioao oo poatonos y conouctoros, as omprosas oo
l00
sorvicios pubicos ovontuamonto pooran ocupar o
ospacio pubico para a instaacion oo rooos y oquipa-
miontos on consiooracion a as caioaoos ambiontaos y
paisajsticas oo Dopartamonto, oistrito o municipios y,
on tooo caso, con a rospoctiva iconcia oo aprobacion oo
intorvoncion oo ospacio pubico por a autorioao
compotonto.
PAkAGkAlO 2: Las autorioaoos poicivas pooran on
caso oo sor roincioontos, oocomisar a morcanca oo as
vontas ambuantos o ostacionarias quo obstacuicon o
ospacio rosorvaoo para o poaton o vohcuo.
Ak1lCUlO91. Comportamientos para Ia conservacion
deI espacio pubIico construido. Lntro otros, so oobon
mantonor os siguionto comportamiontos.
l. Abstonorso oo roaizar cuaquior tipo oo pubicioao
utiizanoo porsonas con unitormos, cartoos o
cuaquior otro mocanismo quo porsiga ta proposito
on vas pubicas, zonas voroos, soparaooros,
anoonos, somatoros y puontos. Soo on casos
ospociaos y por una conoicion instituciona y con
pormiso oo autorioao compotonto, so pormitira
roaizar osto tipo oo activioao,
2. Rospotar as oonominaoas zonas oo rotiros o cooioas
a as municipaioaoos oo Dopartamonto o a oistrito
oo Barranquia, como ospacios pubicos quo ya no
portonocon a sus iniciaos propiotarios,
3. Rospotar as zonas oo parquos quo proponoon por a
sana convivoncia, cuioanoo oo os inmuobos oosti-
l0l
naoos para osos tinos, oonuncianoo a os vanoaos, a
as porsonas obsconas, u otros quo atonton contra a
convivoncia sana on ostos ospacios pubicos.
La comision oo conouctas contrarias a os comporta-
miontos sobaaoos on o prosonto artcuo acarroara muta
oo l a l0 Saarios Mnimos Diarios Logaos Vigontos.
SMDLV y a participacion por parto oo intractor oo un
curso oo convivoncia sogun o ostabocioo por o artcuo
l67 oo osto Manua.
Ak1lCUlO92: Comportamientos para Ia conservacion
deI espacio pubIico naturaI. Lntro otros, so oobon
mantonor os siguionto comportamiontos.
l. lomontar una cutura oo rospoto por a naturaoza
como ospacio pubico,
2. Abstonorso oo pooar arboos, savo on casos oo quo
gonoron poigro. Ln osto caso o arbo oobo sor
roompazaoo,
3. Controar por parto oo os casotoros oo uso inoobioo
oo payas y on ospocia oo sonioo on sus ostaboci-
miontos, o manojo oo oosochos y basuras, o mano-
jo oo viorios y botoas, o oxponoio oo icor, a asis-
toncia oo vonooooros ambuantos on conoicionos no
higionicas y prosontabos y o contro oo porsonas no
oosoabos para o manojo oo a buona convivoncia,
4. Pormitir a tooos o uso y oistruto oo as payas y
riboras oo os oivorsos cuorpos oo aguas con os quo
cuonta o Dopartamonto oo Atantico. Lstos son
ospacios pubicos naturaos y como ta osta
l02
prohibioa su privatizacion bajo cuaquior protoxto, o
por parto oo cuaquior porsona o onto. Corrosponoo
a a autorioao compotonto a rogamontacion oo su
uso por parto oo tooos,
. Utiizar, para a protoccion ambionta y oo a vioa oo
as porsonas os ospacios pubicos naturaos, soo
para as activioaoos pormitioas por a traoicion y as
normas vigontos. Soo on casos ospociaos y por una
conoicion instituciona y con pormiso oo autorioao
compotonto, so pormitira roaizar tipos oo acti-
vioaoos oitorontos a as normamonto ootinioas,
6. Voar por a consorvacion oo as caractorsticas
mortoogicas, topograticas, paisajsticas oo sabanas,
corros, arroyos, quobraoas, canaos, parquos y
cuorpos oo agua,
7. Procurar o oquiibrio ocoogico on os ospacios
pubicos naturaos, por o cua no so oobo roaizar
ningun tipo oo activioao quo o ootorioro, taos
como, quomas, arrojo oo basuras, oscombros,
vortimionto oo rosiouos soioos, oosochos o aguas
contaminaoas, quo atonton contra o mantonimionto
oo a biooivorsioao on os citaoos ugaros, y
8. Comunicar oo inmooiato a as autorioaoos oo poica
cuaquior practica contraria a os comportamiontos
ooscritos on osto artcuo.
La comision oo conouctas contrarias a os comporta-
miontos sobaaoos on o prosonto artcuo acarroara muta
oo hasta l0 Saarios Mnimos Diarios Logaos Vigontos.
SMDLV. Y on caso oo roincioir as autorioaoos poicivas
pooran corrar o ostabocimionto.
l03
naoos para osos tinos, oonuncianoo a os vanoaos, a
as porsonas obsconas, u otros quo atonton contra a
convivoncia sana on ostos ospacios pubicos.
La comision oo conouctas contrarias a os comporta-
miontos sobaaoos on o prosonto artcuo acarroara muta
oo l a l0 Saarios Mnimos Diarios Logaos Vigontos.
SMDLV y a participacion por parto oo intractor oo un
curso oo convivoncia sogun o ostabocioo por o artcuo
l67 oo osto Manua.
Ak1lCUlO92: Comportamientos para Ia conservacion
deI espacio pubIico naturaI. Lntro otros, so oobon
mantonor os siguionto comportamiontos.
l. lomontar una cutura oo rospoto por a naturaoza
como ospacio pubico,
2. Abstonorso oo pooar arboos, savo on casos oo quo
gonoron poigro. Ln osto caso o arbo oobo sor
roompazaoo,
3. Controar por parto oo os casotoros oo uso inoobioo
oo payas y on ospocia oo sonioo on sus ostaboci-
miontos, o manojo oo oosochos y basuras, o mano-
jo oo viorios y botoas, o oxponoio oo icor, a asis-
toncia oo vonooooros ambuantos on conoicionos no
higionicas y prosontabos y o contro oo porsonas no
oosoabos para o manojo oo a buona convivoncia,
4. Pormitir a tooos o uso y oistruto oo as payas y
riboras oo os oivorsos cuorpos oo aguas con os quo
cuonta o Dopartamonto oo Atantico. Lstos son
ospacios pubicos naturaos y como ta osta
l02
prohibioa su privatizacion bajo cuaquior protoxto, o
por parto oo cuaquior porsona o onto. Corrosponoo
a a autorioao compotonto a rogamontacion oo su
uso por parto oo tooos,
. Utiizar, para a protoccion ambionta y oo a vioa oo
as porsonas os ospacios pubicos naturaos, soo
para as activioaoos pormitioas por a traoicion y as
normas vigontos. Soo on casos ospociaos y por una
conoicion instituciona y con pormiso oo autorioao
compotonto, so pormitira roaizar tipos oo acti-
vioaoos oitorontos a as normamonto ootinioas,
6. Voar por a consorvacion oo as caractorsticas
mortoogicas, topograticas, paisajsticas oo sabanas,
corros, arroyos, quobraoas, canaos, parquos y
cuorpos oo agua,
7. Procurar o oquiibrio ocoogico on os ospacios
pubicos naturaos, por o cua no so oobo roaizar
ningun tipo oo activioao quo o ootorioro, taos
como, quomas, arrojo oo basuras, oscombros,
vortimionto oo rosiouos soioos, oosochos o aguas
contaminaoas, quo atonton contra o mantonimionto
oo a biooivorsioao on os citaoos ugaros, y
8. Comunicar oo inmooiato a as autorioaoos oo poica
cuaquior practica contraria a os comportamiontos
ooscritos on osto artcuo.
La comision oo conouctas contrarias a os comporta-
miontos sobaaoos on o prosonto artcuo acarroara muta
oo hasta l0 Saarios Mnimos Diarios Logaos Vigontos.
SMDLV. Y on caso oo roincioir as autorioaoos poicivas
pooran corrar o ostabocimionto.
l03
1l1UlO Vll
Dl lA MOVlllDAD, 1kANSl1O Y 1kANSPOk1l
Ak1lCUlO 93: MoviIidad, intraestructura viaI y
espacio pubIico. La moviioao o ibro circuacion oo
tooas as porsonas, soan moraooros o visitantos, por o
torritorio naciona, os un oorocho constituciona, sujoto a
a intorvoncion y rogamontacion oo as autorioaoos, para
garantizar su sogurioao y comooioao. Asogura aoomas o
ibro oospazamionto oo vohcuos oo transporto,
tortaoco as roacionos ontro os oitorontos actoros
sociaos y propicia o uso aoocuaoo oo a intraostructura
via y oo ospacio pubico.
CAPl1UlO 1.
AU1OklDADlS Y DllklS
Ak1lCUlO 94: Autoridades de transito. Son auto-
rioaoos oo transito on su oroon as siguiontos.
l. Ministorio oo 1ransporto,
2. Cobornaooros y acaoos,
3. Organismos oo transito oopartamonta, municipa o
oistrita,
4. Poica Naciona,
. lnspoctoros oo Poica, oo transito, corrogiooros o
quion haga sus vocos on caoa onto torritoria,
6. Suporintonooncia Conora oo Puortos y 1ransporto,
7. Las luorzas miitaros, oonoo no haya prosoncia oo
autorioao oo transito,
8. Agontos oo transito y transporto,
l04
9. Lntioaoos pubicas o privaoas ooogaoas quo
constituyan organismos oo apoyo a as autorioaoos
oo transito.
Ak1lCUlO 9S: Deberes de Ias autoridades de poIica.
Son ooboros gonoraos oo as autorioaoos oo poica, oo
transito y oo tooas as porsonas on o Dopartamonto oo
Atantico, para taciitar a moviioao, aoomas oo os
consignaoos on a Loy 769 oo 2002, Cooigo Naciona oo
1ransito, ontro otros, os siguiontos.
l. Rospotar y protogor a vioa oo poatonos, conouctoros y
pasajoros,
2. 1omar as mooioas nocosarias para protogor a os poa-
tonos, as como garantizar o tujo vohicuar, mooianto
agontos oo transito, cuanoo no oxista somatorizacion,
3. Rospotar as normas y as sobaos oo transito. Para
oo so oobon obsorvar as oisposicionos oo Cooigo
Naciona oo 1ransito, as normas quo o mooitiquon
o aoicionon y os rogamontos,
4. Rospotar as normas quo roguon ovontuaos contra
tujos vohicuaros, como os quo so utiizan on o aroa
motropoitana sobro circunvaar, cuanoo so oisputan
partioos oo intoros on o Lstaoio Motropoitano,
. Protorir a poaton, cuanoo osto tonga ibro su va,
sobro os vohcuos quo van a cruzar,
6. Promovor o uso oo mooios oo transporto oo monor
consumo onorgotico y monor impacto ambionta por
ruioo y contaminacion oo airo. Ln ta sontioo, os
Cobiornos Distrita y municipaos, sogun o caso,
pooran impantar mooioas para oar protoroncia a os
l0
1l1UlO Vll
Dl lA MOVlllDAD, 1kANSl1O Y 1kANSPOk1l
Ak1lCUlO 93: MoviIidad, intraestructura viaI y
espacio pubIico. La moviioao o ibro circuacion oo
tooas as porsonas, soan moraooros o visitantos, por o
torritorio naciona, os un oorocho constituciona, sujoto a
a intorvoncion y rogamontacion oo as autorioaoos, para
garantizar su sogurioao y comooioao. Asogura aoomas o
ibro oospazamionto oo vohcuos oo transporto,
tortaoco as roacionos ontro os oitorontos actoros
sociaos y propicia o uso aoocuaoo oo a intraostructura
via y oo ospacio pubico.
CAPl1UlO 1.
AU1OklDADlS Y DllklS
Ak1lCUlO 94: Autoridades de transito. Son auto-
rioaoos oo transito on su oroon as siguiontos.
l. Ministorio oo 1ransporto,
2. Cobornaooros y acaoos,
3. Organismos oo transito oopartamonta, municipa o
oistrita,
4. Poica Naciona,
. lnspoctoros oo Poica, oo transito, corrogiooros o
quion haga sus vocos on caoa onto torritoria,
6. Suporintonooncia Conora oo Puortos y 1ransporto,
7. Las luorzas miitaros, oonoo no haya prosoncia oo
autorioao oo transito,
8. Agontos oo transito y transporto,
l04
9. Lntioaoos pubicas o privaoas ooogaoas quo
constituyan organismos oo apoyo a as autorioaoos
oo transito.
Ak1lCUlO 9S: Deberes de Ias autoridades de poIica.
Son ooboros gonoraos oo as autorioaoos oo poica, oo
transito y oo tooas as porsonas on o Dopartamonto oo
Atantico, para taciitar a moviioao, aoomas oo os
consignaoos on a Loy 769 oo 2002, Cooigo Naciona oo
1ransito, ontro otros, os siguiontos.
l. Rospotar y protogor a vioa oo poatonos, conouctoros y
pasajoros,
2. 1omar as mooioas nocosarias para protogor a os poa-
tonos, as como garantizar o tujo vohicuar, mooianto
agontos oo transito, cuanoo no oxista somatorizacion,
3. Rospotar as normas y as sobaos oo transito. Para
oo so oobon obsorvar as oisposicionos oo Cooigo
Naciona oo 1ransito, as normas quo o mooitiquon
o aoicionon y os rogamontos,
4. Rospotar as normas quo roguon ovontuaos contra
tujos vohicuaros, como os quo so utiizan on o aroa
motropoitana sobro circunvaar, cuanoo so oisputan
partioos oo intoros on o Lstaoio Motropoitano,
. Protorir a poaton, cuanoo osto tonga ibro su va,
sobro os vohcuos quo van a cruzar,
6. Promovor o uso oo mooios oo transporto oo monor
consumo onorgotico y monor impacto ambionta por
ruioo y contaminacion oo airo. Ln ta sontioo, os
Cobiornos Distrita y municipaos, sogun o caso,
pooran impantar mooioas para oar protoroncia a os
l0
sistomas oo oospazamionto no motorizaoos, a os
cooctivos, a os pubicos y por utimo a os privaoos,
7. Brinoar ospocia protoccion y ayuoa a as porsonas
quo por sus conoicionos tsicas o montaos so
oncuontran on conoicionos oo vunorabiioao, para
sus oospazamiontos, tanto on as zonas poatonaos
como on os vohcuos.
CAPl1UlO 2.
Dl lOS PlA1ONlS
Ak1lCUlO 96: Comportamiento que protegen Ia
moviIidad de Ios peatones. So ooboran obsorvar os
siguiontos comportamiontos quo protogon a moviioao
oo os poatonos y a sogurioao oo os conouctoros.
l. 1ransitar siompro por tuora oo a zona oostinaoa para
os vohcuos. Ln o pormotro urbano, por os
anoonos, consorvanoo siompro a oorocha oo anoon
y no por as cazaoas. Ln as zonas ruraos por o aoo
izquioroo, tuora oo pavimonto o zona oostinaoa a
transito oo vohcuos,
2. Cruzar as cazaoas por os puontos poatonaos o por
as cobras, cuanoo ostas oston oomarcaoas, o por a
osquina a tata oo ostas y soo cuanoo o somatoro o
inoiquo, y no hacoro ontro os vohcuos,
3. Cruzar as carrotoras por os puontos poatonaos, si
oxiston, on caso contrario, so obsorvara o mayor
cuioaoo a hacoro,
4. Rospotar as zonas poatonaos, abstonionooso oo
l06
coocar o arrojar a oas, oomontos quo a onsucion,
obstacuicon y/o cooquon on riosgo a as oomas
porsonas,
. Pormitir a circuacion oo os oomas poatonos on o
ospacio pubico y tonor un trato rospotuoso con oos
y con os ocupantos oo os vohcuos,
6. Ayuoar a porsonas con moviioao rooucioa, oismi-
nucionos tsicas, sonsoriaos o montaos,
7. Pormitir a moviioao y o tujo oo vohcuos y
usuarios,
8. Lvitar coocarso ooanto o ootras oo vohcuos quo
tongan o motor onconoioo,
9. Abstonorso oo transitar por os puontos poatonaos
maniobranoo on bicicota u obstacuizar o paso on
ostas con vontas ambuantos,
l0. Aboroar y bajarso oo os vohcuos soo cuanoo oston
totamonto ootonioos, y
ll. Dospojar os ospacios oostinaoos a os vohcuos y
no transitar on patinos, patinotas, monopatinos o
simiaros.
La comision oo conouctas contrarias a os comporta-
miontos sobaaoos on o prosonto Artcuo acarroara
muta oo l a l0 Saarios Mnimos Diarios Logaos
Vigontos. SMDLV.
PAkAGkAlO: Los poatonos y cicistas quo incumpan
os comportamiontos ootinioos on osto Manua soran
amonostaoos por a autorioao oo transito compotonto,
rocibiran un comparonoo ooucativo y ooboran asistir a
un curso intormativo y oo sogurioao via.
l07
sistomas oo oospazamionto no motorizaoos, a os
cooctivos, a os pubicos y por utimo a os privaoos,
7. Brinoar ospocia protoccion y ayuoa a as porsonas
quo por sus conoicionos tsicas o montaos so
oncuontran on conoicionos oo vunorabiioao, para
sus oospazamiontos, tanto on as zonas poatonaos
como on os vohcuos.
CAPl1UlO 2.
Dl lOS PlA1ONlS
Ak1lCUlO 96: Comportamiento que protegen Ia
moviIidad de Ios peatones. So ooboran obsorvar os
siguiontos comportamiontos quo protogon a moviioao
oo os poatonos y a sogurioao oo os conouctoros.
l. 1ransitar siompro por tuora oo a zona oostinaoa para
os vohcuos. Ln o pormotro urbano, por os
anoonos, consorvanoo siompro a oorocha oo anoon
y no por as cazaoas. Ln as zonas ruraos por o aoo
izquioroo, tuora oo pavimonto o zona oostinaoa a
transito oo vohcuos,
2. Cruzar as cazaoas por os puontos poatonaos o por
as cobras, cuanoo ostas oston oomarcaoas, o por a
osquina a tata oo ostas y soo cuanoo o somatoro o
inoiquo, y no hacoro ontro os vohcuos,
3. Cruzar as carrotoras por os puontos poatonaos, si
oxiston, on caso contrario, so obsorvara o mayor
cuioaoo a hacoro,
4. Rospotar as zonas poatonaos, abstonionooso oo
l06
coocar o arrojar a oas, oomontos quo a onsucion,
obstacuicon y/o cooquon on riosgo a as oomas
porsonas,
. Pormitir a circuacion oo os oomas poatonos on o
ospacio pubico y tonor un trato rospotuoso con oos
y con os ocupantos oo os vohcuos,
6. Ayuoar a porsonas con moviioao rooucioa, oismi-
nucionos tsicas, sonsoriaos o montaos,
7. Pormitir a moviioao y o tujo oo vohcuos y
usuarios,
8. Lvitar coocarso ooanto o ootras oo vohcuos quo
tongan o motor onconoioo,
9. Abstonorso oo transitar por os puontos poatonaos
maniobranoo on bicicota u obstacuizar o paso on
ostas con vontas ambuantos,
l0. Aboroar y bajarso oo os vohcuos soo cuanoo oston
totamonto ootonioos, y
ll. Dospojar os ospacios oostinaoos a os vohcuos y
no transitar on patinos, patinotas, monopatinos o
simiaros.
La comision oo conouctas contrarias a os comporta-
miontos sobaaoos on o prosonto Artcuo acarroara
muta oo l a l0 Saarios Mnimos Diarios Logaos
Vigontos. SMDLV.
PAkAGkAlO: Los poatonos y cicistas quo incumpan
os comportamiontos ootinioos on osto Manua soran
amonostaoos por a autorioao oo transito compotonto,
rocibiran un comparonoo ooucativo y ooboran asistir a
un curso intormativo y oo sogurioao via.
l07
CAPl1UlO 3.
Dl lAS NlAS Y lOS NlOS PlA1ONlS
Ak1lCUlO 97: Proteccion especiaI a Ias ninas y ninos
peatones. Los aoutos oobon protogor a as nibas y nibos
quo transitan por o ospacio pubico. Los monoros oo
sioto (7) abos oobon ir protoribomonto acompabaoos por
un aouto rosponsabo y tomaoos oo a mano.
PAkAGkAlO PklMlkO: Ln o Distrito oo Barranquia,
os aoutos ooboran, oo manora ospocia, voar por a
moviioao oo os nibos y nibas, cuanoo por causa oo
inviorno, as caos so conviortan on arroyos, ovitanoo
quo os monoros, por impruooncia o ignorancia so ancon
a a cazaoa.
PAkAGkAlO SlGUNDO: Ln as carrotoras oo
Dopartamonto, os aoutos ooboran voar por a moviioao
oo os monoros, cuanoo ostos nocositon cruzaras,
oriontanooos y acompabanooos, oo sor nocosario.
PAkAGkAlO 1lkClkO. Los monoros intractoros oo as
normas ooboran asistir a curso oo convivoncia para con
a moviioao, transito y transporto.
CAPl1UlO 4.
Dl lOS CONDUC1OklS
Ak1lCUlO 98: Comportamiento de Ios conductores.
Los conouctoros oo tooo tipo oo vohcuo ooboran
obsorvar, aoomas oo os consignaoos on a Loy 769 oo
2002, Cooigo Naciona oo 1ransito, os siguiontos
l08
comportamiontos quo contribuyon on a protoccion oo
os otros conouctoros y oo as oomas porsonas.
l. Rospotar a vioa oo poatonos, pasajoros y oomas
conouctoros. Sor procavioo con os arroyos urbanos
on o oistrito oo Barranquia, on opoca invorna ya
quo ostos impioon a ibro moviioao oo porsonas y
vohcuos,
2. Procurar a sogurioao oo as nibas, os nibos, os
aoutos mayoros, as mujoros gostantos o con
monoros oo brazos y as porsonas con moviioao
rooucioa, oisminucionos tsicas, sonsoriaos o
montaos,
3. Portar pormanontomonto un ojompar oo Cooigo
Naciona oo 1ransito y 1ransporto, on o vohcuo,
4. Contar con un oxtintor aoocuaoo para o contro oo
inconoios, as como, o rostanto oquipo oo carro-
toras,
. Rospotar os crucos poatonaos y oscoaros. Los
poatonos tionon siompro a proacion on os crucos
cobra, savo quo cuonton con somatoro poatona. Ln
o primor caso, so os cooora o paso,
6. Dar siompro proacion a os cicistas on os crucos
ontro cao y cao,
7. Rospotar os oomas vohcuos y no abusar oo sus
caractorsticas oo tamabo, tuorza o ootorioro para
hacor uso arbitrario oo as vas y cazaoas,
8. Rospotar a capacioao oo ocupacion para a quo
tuoron oisobaoos os vohcuos, sogun as normas oo
transito,
9. Utiizar siompro o cinturon oo sogurioao,
l09
CAPl1UlO 3.
Dl lAS NlAS Y lOS NlOS PlA1ONlS
Ak1lCUlO 97: Proteccion especiaI a Ias ninas y ninos
peatones. Los aoutos oobon protogor a as nibas y nibos
quo transitan por o ospacio pubico. Los monoros oo
sioto (7) abos oobon ir protoribomonto acompabaoos por
un aouto rosponsabo y tomaoos oo a mano.
PAkAGkAlO PklMlkO: Ln o Distrito oo Barranquia,
os aoutos ooboran, oo manora ospocia, voar por a
moviioao oo os nibos y nibas, cuanoo por causa oo
inviorno, as caos so conviortan on arroyos, ovitanoo
quo os monoros, por impruooncia o ignorancia so ancon
a a cazaoa.
PAkAGkAlO SlGUNDO: Ln as carrotoras oo
Dopartamonto, os aoutos ooboran voar por a moviioao
oo os monoros, cuanoo ostos nocositon cruzaras,
oriontanooos y acompabanooos, oo sor nocosario.
PAkAGkAlO 1lkClkO. Los monoros intractoros oo as
normas ooboran asistir a curso oo convivoncia para con
a moviioao, transito y transporto.
CAPl1UlO 4.
Dl lOS CONDUC1OklS
Ak1lCUlO 98: Comportamiento de Ios conductores.
Los conouctoros oo tooo tipo oo vohcuo ooboran
obsorvar, aoomas oo os consignaoos on a Loy 769 oo
2002, Cooigo Naciona oo 1ransito, os siguiontos
l08
comportamiontos quo contribuyon on a protoccion oo
os otros conouctoros y oo as oomas porsonas.
l. Rospotar a vioa oo poatonos, pasajoros y oomas
conouctoros. Sor procavioo con os arroyos urbanos
on o oistrito oo Barranquia, on opoca invorna ya
quo ostos impioon a ibro moviioao oo porsonas y
vohcuos,
2. Procurar a sogurioao oo as nibas, os nibos, os
aoutos mayoros, as mujoros gostantos o con
monoros oo brazos y as porsonas con moviioao
rooucioa, oisminucionos tsicas, sonsoriaos o
montaos,
3. Portar pormanontomonto un ojompar oo Cooigo
Naciona oo 1ransito y 1ransporto, on o vohcuo,
4. Contar con un oxtintor aoocuaoo para o contro oo
inconoios, as como, o rostanto oquipo oo carro-
toras,
. Rospotar os crucos poatonaos y oscoaros. Los
poatonos tionon siompro a proacion on os crucos
cobra, savo quo cuonton con somatoro poatona. Ln
o primor caso, so os cooora o paso,
6. Dar siompro proacion a os cicistas on os crucos
ontro cao y cao,
7. Rospotar os oomas vohcuos y no abusar oo sus
caractorsticas oo tamabo, tuorza o ootorioro para
hacor uso arbitrario oo as vas y cazaoas,
8. Rospotar a capacioao oo ocupacion para a quo
tuoron oisobaoos os vohcuos, sogun as normas oo
transito,
9. Utiizar siompro o cinturon oo sogurioao,
l09
l0. 1ransitar por o aoo oorocho oo a cazaoa, pormitir
o paso oo vohcuos quo circuan por o aoo
izquioroo y cooor o paso cuanoo oso contribuya a
ovitar congostionos,
ll. Apagar o motor oo vohcuo cuanoo vaya a aprovi-
sionarso oo combustibo y on tooo caso hacoro
siompro y cuanoo no so oncuontron pasajoros on su
intorior,
l2. Rocogor y oojar a os pasajoros, unicamonto on os
ugaros pormitioos para oo y siompro on o boroo oo
a acora y cuanoo o vohcuo osto totamonto
ootonioo,
l3. 1onor un trato rospotuoso con os otros conouctoros,
pasajoros y poatonos,
l4. Rosovor pacticamonto as oitoroncias on a va y
utiizar otros mooios oistintos a a viooncia para
soucionaras,
l. Utiizar a bajar o rocogor pasajoros as aroas oo
paraooros oo bus,
l6. Acoptar a autorioao oo os miombros oo a socrotara
oo transito oistrita, municipaos y/o oopartamonta,
a Poica Naciona, Poica oo 1ransito o oo
Carrotoras y ovitar as conouctas agrosivas contra
oos,
l7. Usar o pito unicamonto para ovitar a accioonta-
ioao, puosto quo su uso injustiticaoo contamina o
ambionto. No so oobora utiizar para ropronoor a
quion comoto una intraccion puos moosta a tooo o
quo o oscucha,
l8. 1onor actuaizaoa a rovision tocnomocanica oo os
vohcuos y os oxamonos oo aptituoos sicosonso-
ll0
maticas oo os conouctoros on os torminos y
porooos ostabocioos on as normas ogaos
vigontos,
l9. 1ransitar unicamonto por as zonas pormitioas. No
parquoar on os anoonos, soparaooros, zonas voroos,
aamooas, vas poatonaos, antojaroinos y as aroas
oo ospacio pubico,
20. Pronoor as ucos cuanoo as conoicionos cimato-
ogicas y oo horario o oxijan,
2l. Cooor o paso a as ambuancias, vohcuos oo
cuorpo oticia oo bomboros y oo as oticinas oo
provoncion y atoncion oo oosastros, vohcuos oo
cuorpo oo Poica y on gonora vohcuos oo omor-
goncia, oojanoo ibro o carri izquioroo siompro quo
ovon a sirona activaoa. L uso oo a misma ontro as
ll.00 p.m. y as .00 a.m., so hara on os casos
ostrictamonto nocosarios,
22. Abstonorso oo consumir bobioas ombriagantos,
ostupotaciontos o sustancias sicotropicas o toxicas
cuanoo van a conoucir o miontras conoucon o
vohcuo,
23. Lvitar sapicar a os poatonos a pasar por os
charcos,
24. Pormitir o ibro tujo oo transito, no tormar tran-
conos o congostionos,
2. Utiizar siompro a soba oo parquoo para ootonorso y
o carri onto, a aoo oorocho y a pio oo anoon, on
zonas quo no soan ojos oo ato tratico. Si os nocosario
ootonor o vohcuo y buscar as vas aoyacontos,
26. Cirar a a izquioroa soo cuanoo osto pormitioo,
27. Abstonorso oo portar armas u objotos quo impiquon
lll
l0. 1ransitar por o aoo oorocho oo a cazaoa, pormitir
o paso oo vohcuos quo circuan por o aoo
izquioroo y cooor o paso cuanoo oso contribuya a
ovitar congostionos,
ll. Apagar o motor oo vohcuo cuanoo vaya a aprovi-
sionarso oo combustibo y on tooo caso hacoro
siompro y cuanoo no so oncuontron pasajoros on su
intorior,
l2. Rocogor y oojar a os pasajoros, unicamonto on os
ugaros pormitioos para oo y siompro on o boroo oo
a acora y cuanoo o vohcuo osto totamonto
ootonioo,
l3. 1onor un trato rospotuoso con os otros conouctoros,
pasajoros y poatonos,
l4. Rosovor pacticamonto as oitoroncias on a va y
utiizar otros mooios oistintos a a viooncia para
soucionaras,
l. Utiizar a bajar o rocogor pasajoros as aroas oo
paraooros oo bus,
l6. Acoptar a autorioao oo os miombros oo a socrotara
oo transito oistrita, municipaos y/o oopartamonta,
a Poica Naciona, Poica oo 1ransito o oo
Carrotoras y ovitar as conouctas agrosivas contra
oos,
l7. Usar o pito unicamonto para ovitar a accioonta-
ioao, puosto quo su uso injustiticaoo contamina o
ambionto. No so oobora utiizar para ropronoor a
quion comoto una intraccion puos moosta a tooo o
quo o oscucha,
l8. 1onor actuaizaoa a rovision tocnomocanica oo os
vohcuos y os oxamonos oo aptituoos sicosonso-
ll0
maticas oo os conouctoros on os torminos y
porooos ostabocioos on as normas ogaos
vigontos,
l9. 1ransitar unicamonto por as zonas pormitioas. No
parquoar on os anoonos, soparaooros, zonas voroos,
aamooas, vas poatonaos, antojaroinos y as aroas
oo ospacio pubico,
20. Pronoor as ucos cuanoo as conoicionos cimato-
ogicas y oo horario o oxijan,
2l. Cooor o paso a as ambuancias, vohcuos oo
cuorpo oticia oo bomboros y oo as oticinas oo
provoncion y atoncion oo oosastros, vohcuos oo
cuorpo oo Poica y on gonora vohcuos oo omor-
goncia, oojanoo ibro o carri izquioroo siompro quo
ovon a sirona activaoa. L uso oo a misma ontro as
ll.00 p.m. y as .00 a.m., so hara on os casos
ostrictamonto nocosarios,
22. Abstonorso oo consumir bobioas ombriagantos,
ostupotaciontos o sustancias sicotropicas o toxicas
cuanoo van a conoucir o miontras conoucon o
vohcuo,
23. Lvitar sapicar a os poatonos a pasar por os
charcos,
24. Pormitir o ibro tujo oo transito, no tormar tran-
conos o congostionos,
2. Utiizar siompro a soba oo parquoo para ootonorso y
o carri onto, a aoo oorocho y a pio oo anoon, on
zonas quo no soan ojos oo ato tratico. Si os nocosario
ootonor o vohcuo y buscar as vas aoyacontos,
26. Cirar a a izquioroa soo cuanoo osto pormitioo,
27. Abstonorso oo portar armas u objotos quo impiquon
lll
poigro para a vioa o a intogrioao oo as porsonas,
sin justa causa o sin o pormiso corrosponoionto,
28. Utiizar os oquipos oo sonioos vohicuaros, oontro
oo os nivoos oo ruioo pormitioos por a oy y con
programacion quo no propicio o inouzca a a
viooncia,
29. Daro a poaton, o paso protoronto cuanoo o
vohcuo ingroso o saga oo un inmuobo,
30. No manojar a atas voocioaoos y controar o uso oo
pito oontro oo a ciuoao, soo on casos oo accioon-
taioao oobioo a a omorgoncia, o conouctor
procooora on ostas conouctas, poro con cautoa.
La comision oo conouctas contrarias a os comporta-
miontos sobaaoos on o prosonto Artcuo acarroara as
sancionos ostabocioas on o Captuo Sogunoo 1tuo
Cuarto oo Cooigo Naciona oo 1ransito, aoomas oo as
sancionos pooagogicas quo a autorioao compotonto
ootormino.
PAkAGkAlO SlGUNDO: La Cobornacion oo
Atantico ostabocora como potica pubica oo tor-
macion para tooo tipo oo conouctoros o Programa
1ransito para a Convivoncia Ciuoaoana, o cua oobora a
contribuir a roaizar una moviizacion sogura y ros-
potuosa por o otro.
Ak1lCUlO 99: Comportamiento de Ios conductores
deI servicio de transporte pubIico individuaI, coIectivo
y escoIar. Los conouctoros oo ostos vohcuos, aoomas
oo as normas gonoraos provistas on o artcuo antorior y
ll2
oo os consignaoos on a Loy 769 oo 2002, Cooigo
Naciona oo 1ransito, ooboran obsorvar os siguiontos
comportamiontos.
l. Lovar on ugar visibo oo vohcuo o pormiso oo as
autorioaoos oo transito, o taxmotro y as taritas
autorizaoas, on os vohcuos oo transporto pubico
inoivioua. Lsta prohibioo cobrar taritas oitorontos
oo as pormitioas,
2. 1onor una conouccion amabo y atonoor cor-
oiamonto as quojas oo os usuarios,
3. No consumir tabaco y sus oorivaoos, bobioas
ombriagantos, ostupotaciontos o sustancias sico-
tropicas o toxicas cuanoo van a conoucir o miontras
conoucon o vohcuo oo transporto pubico inoi-
vioua o cooctivo ni pormitir quo os pasajoros
tumon tabaco o sus oorivaoos oontro oo vohcuo,
4. No so pooran oosvarar vohcuos mooianto
inyoccion manua oo combustibo a motor on as
vas pubicas.
La comision oo conouctas contrarias a os comporta-
miontos sobaaoos on o prosonto Artcuo acarroara as
sancionos ostabocioas on o Captuo Sogunoo 1tuo
Cuarto oo Cooigo Naciona oo 1ransito, aoomas oo as
sancionos pooagogicas quo a autorioao compotonto
ootormino.
PAkAGkAlO: L conouctor oo sorvicio pubico sor-
pronoioo tumanoo on un vohcuo, sora obigaoo a
abanoonaro, rocibira un comparonoo ooucativo y
oobora asistir a un curso oo sogurioao via.
ll3
poigro para a vioa o a intogrioao oo as porsonas,
sin justa causa o sin o pormiso corrosponoionto,
28. Utiizar os oquipos oo sonioos vohicuaros, oontro
oo os nivoos oo ruioo pormitioos por a oy y con
programacion quo no propicio o inouzca a a
viooncia,
29. Daro a poaton, o paso protoronto cuanoo o
vohcuo ingroso o saga oo un inmuobo,
30. No manojar a atas voocioaoos y controar o uso oo
pito oontro oo a ciuoao, soo on casos oo accioon-
taioao oobioo a a omorgoncia, o conouctor
procooora on ostas conouctas, poro con cautoa.
La comision oo conouctas contrarias a os comporta-
miontos sobaaoos on o prosonto Artcuo acarroara as
sancionos ostabocioas on o Captuo Sogunoo 1tuo
Cuarto oo Cooigo Naciona oo 1ransito, aoomas oo as
sancionos pooagogicas quo a autorioao compotonto
ootormino.
PAkAGkAlO SlGUNDO: La Cobornacion oo
Atantico ostabocora como potica pubica oo tor-
macion para tooo tipo oo conouctoros o Programa
1ransito para a Convivoncia Ciuoaoana, o cua oobora a
contribuir a roaizar una moviizacion sogura y ros-
potuosa por o otro.
Ak1lCUlO 99: Comportamiento de Ios conductores
deI servicio de transporte pubIico individuaI, coIectivo
y escoIar. Los conouctoros oo ostos vohcuos, aoomas
oo as normas gonoraos provistas on o artcuo antorior y
ll2
oo os consignaoos on a Loy 769 oo 2002, Cooigo
Naciona oo 1ransito, ooboran obsorvar os siguiontos
comportamiontos.
l. Lovar on ugar visibo oo vohcuo o pormiso oo as
autorioaoos oo transito, o taxmotro y as taritas
autorizaoas, on os vohcuos oo transporto pubico
inoivioua. Lsta prohibioo cobrar taritas oitorontos
oo as pormitioas,
2. 1onor una conouccion amabo y atonoor cor-
oiamonto as quojas oo os usuarios,
3. No consumir tabaco y sus oorivaoos, bobioas
ombriagantos, ostupotaciontos o sustancias sico-
tropicas o toxicas cuanoo van a conoucir o miontras
conoucon o vohcuo oo transporto pubico inoi-
vioua o cooctivo ni pormitir quo os pasajoros
tumon tabaco o sus oorivaoos oontro oo vohcuo,
4. No so pooran oosvarar vohcuos mooianto
inyoccion manua oo combustibo a motor on as
vas pubicas.
La comision oo conouctas contrarias a os comporta-
miontos sobaaoos on o prosonto Artcuo acarroara as
sancionos ostabocioas on o Captuo Sogunoo 1tuo
Cuarto oo Cooigo Naciona oo 1ransito, aoomas oo as
sancionos pooagogicas quo a autorioao compotonto
ootormino.
PAkAGkAlO: L conouctor oo sorvicio pubico sor-
pronoioo tumanoo on un vohcuo, sora obigaoo a
abanoonaro, rocibira un comparonoo ooucativo y
oobora asistir a un curso oo sogurioao via.
ll3
Ak1lCUlO 100: Comportamiento de Ios conductores
de vehcuIos de transporte de carga. Los conouctoros oo
os vohcuos oo transporto oo carga, aoomas oo as
normas gonoraos para conouctoros y oo o consignaoo
on a Loy 769 oo 2002, Cooigo Naciona oo 1ransito,
ooboran obsorvar os siguiontos comportamiontos quo
tavorocon a sogurioao on o transporto oo carga.
l. 1ransitar unicamonto por as vas oo circuacion
pormitioas para o transporto oo carga,
2. Cargar y ooscargar unicamonto on os ojos viaos oo
circuacion pormitioos para o transporto oo carga y
on os horarios pormitioos para ta tin,
3. Posoor oispositivos protoctoros, carpas o coborturas
oo matoria rosistonto, oobioamonto asoguraoos a
contonooor o carrocora, para ovitar o oscapo oo
sustancias a airo cuyos rosiouos puooan conta-
minaro con povo, gasos, partcuas o matoriaos
voatios oo cuaquior naturaoza,
4. Rospotar os horarios oo circuacion ostabocioos por
as normas oo transito,
. Abstonorso oo parquoar, cargar y ooscargar mato-
riaos on torma poigrosa, insogura o quo obstruya a
moviioao por o ospacio pubico, on ospocia on os
sitios oo circuacion poatona, porquo obiga a os
poatonos a oxponor su vioa, a caminar por a
cazaoa,
6. Posoor oistintivos, hojas oo sogurioao, pan oo
contingoncia, portar os oispositivos protoctoros y
cumpir con as normas oo provoncion y sogurioao
para os vohcuos oo transporto oo proouctos
qumicos poigrosos, oo gas icuaoo y oo oorivaoos
oo potrooo,
ll4
7. Los vohcuos oo traccion humana o anima no
pooran transitar on as horas pico o por vas muy
congostionaoas,
8. Los vohcuos oo traccion humana o anima no
pooran otoctuar carguo y ooscarguo sobro vas
artorias. Ln as oomas vas so poora otoctuar carguo y
ooscarguo unicamonto si no so congostiona u
obstacuiza a moviioao oo otros,
9. Los conouctoros, propiotarios, tonoooros y on
gonora quion roaico activioaoos oo transporto oo
carga con vohcuos oo traccion anima, ooboran
tomar as mooioas nocosarias para ovitar quo ostos
oopositon sus oosochos soioos y quioos on a va
pubica y, on caso oo ocurrir, ooboran rocogoros.
La comision oo conouctas contrarias a os comporta-
miontos sobaaoos on o prosonto Artcuo acarroara as
sancionos ostabocioas on o Captuo Sogunoo, 1tuo
Cuarto oo Cooigo Naciona oo 1ransito, aoomas oo as
sancionos pooagogicas quo a autorioao compotonto
ootormino.
CAPl1UlO S.
Dl lOS PASAJlkOS
Ak1lCUlO 101: Comportamiento de Ios pasa[eros. So
oobon obsorvar, aoomas oo os consignaoos on a Loy
769 oo 2002, Cooigo Naciona oo 1ransito, os siguiontos
comportamiontos quo tavorocon a sogurioao y convi-
voncia.
l. Aboroar y oosconoor oo os vohcuos soo on os
paraooros o on as zonas o ojos viaos oomarcaoos,
ll
Ak1lCUlO 100: Comportamiento de Ios conductores
de vehcuIos de transporte de carga. Los conouctoros oo
os vohcuos oo transporto oo carga, aoomas oo as
normas gonoraos para conouctoros y oo o consignaoo
on a Loy 769 oo 2002, Cooigo Naciona oo 1ransito,
ooboran obsorvar os siguiontos comportamiontos quo
tavorocon a sogurioao on o transporto oo carga.
l. 1ransitar unicamonto por as vas oo circuacion
pormitioas para o transporto oo carga,
2. Cargar y ooscargar unicamonto on os ojos viaos oo
circuacion pormitioos para o transporto oo carga y
on os horarios pormitioos para ta tin,
3. Posoor oispositivos protoctoros, carpas o coborturas
oo matoria rosistonto, oobioamonto asoguraoos a
contonooor o carrocora, para ovitar o oscapo oo
sustancias a airo cuyos rosiouos puooan conta-
minaro con povo, gasos, partcuas o matoriaos
voatios oo cuaquior naturaoza,
4. Rospotar os horarios oo circuacion ostabocioos por
as normas oo transito,
. Abstonorso oo parquoar, cargar y ooscargar mato-
riaos on torma poigrosa, insogura o quo obstruya a
moviioao por o ospacio pubico, on ospocia on os
sitios oo circuacion poatona, porquo obiga a os
poatonos a oxponor su vioa, a caminar por a
cazaoa,
6. Posoor oistintivos, hojas oo sogurioao, pan oo
contingoncia, portar os oispositivos protoctoros y
cumpir con as normas oo provoncion y sogurioao
para os vohcuos oo transporto oo proouctos
qumicos poigrosos, oo gas icuaoo y oo oorivaoos
oo potrooo,
ll4
7. Los vohcuos oo traccion humana o anima no
pooran transitar on as horas pico o por vas muy
congostionaoas,
8. Los vohcuos oo traccion humana o anima no
pooran otoctuar carguo y ooscarguo sobro vas
artorias. Ln as oomas vas so poora otoctuar carguo y
ooscarguo unicamonto si no so congostiona u
obstacuiza a moviioao oo otros,
9. Los conouctoros, propiotarios, tonoooros y on
gonora quion roaico activioaoos oo transporto oo
carga con vohcuos oo traccion anima, ooboran
tomar as mooioas nocosarias para ovitar quo ostos
oopositon sus oosochos soioos y quioos on a va
pubica y, on caso oo ocurrir, ooboran rocogoros.
La comision oo conouctas contrarias a os comporta-
miontos sobaaoos on o prosonto Artcuo acarroara as
sancionos ostabocioas on o Captuo Sogunoo, 1tuo
Cuarto oo Cooigo Naciona oo 1ransito, aoomas oo as
sancionos pooagogicas quo a autorioao compotonto
ootormino.
CAPl1UlO S.
Dl lOS PASAJlkOS
Ak1lCUlO 101: Comportamiento de Ios pasa[eros. So
oobon obsorvar, aoomas oo os consignaoos on a Loy
769 oo 2002, Cooigo Naciona oo 1ransito, os siguiontos
comportamiontos quo tavorocon a sogurioao y convi-
voncia.
l. Aboroar y oosconoor oo os vohcuos soo on os
paraooros o on as zonas o ojos viaos oomarcaoos,
ll
consorvanoo a oorocha y on tooo caso siompro a
boroo oo as acoras ovitanoo ponor on poigro su
intogrioao y su vioa,
2. Cooor o puosto a as nibas y os nibos, os aoutos
mayoros, as mujoros gostantos y as porsonas con
moviioao rooucioa o oisminucionos tsicas,
sonsoriaos o montaos,
3. Daro a os oomas pasajoros, poatonos y a conouctor
un trato oigno,
4. laciitar a circuacion, aboroanoo os vohcuos
uogo oo quo so bajon os pasajoros,
. Acatar as instruccionos oo as autorioaoos oo
transito y ovitar as conouctas agrosivas,
6. Cooor o turno a momonto oo aboroar o vohcuo, a
as porsonas quo por sus conoicionos tsicas ospo-
ciaos o amoriton,
7. No causar moostias a os oomas pasajoros, cuanoo
so utiico o sorvicio oo transporto pubico inoivioua
o cooctivo on ostaoo oo ombriaguoz o oo ansiooao
ocasionaoa por o consumo oo ostupotaciontos o
sustancias sicotropicas o toxicas,
8. No consumir tabaco y sus oorivaoos, bobioas
ombriagantos o ostupotaciontos o sustancias sico-
tropicas o toxicas miontras pormanozca on o
vohcuo oo transporto pubico inoivioua o
cooctivo,
9. No ingrosar a vohcuo con animaos,
l0. Aortar on o posibo a as autorioaoos, a conouctor
y oomas pasajoros cuanoo so aoviorta oontro oo
vohcuo oo sorvicio pubico a comision oo actos
ooictivos u obsconos,
ll6
ll. Mantonor oospojaoas as puortas oo ontraoa y saioa
oo pasajoros y ovitar agomoracionos a intorior oo
os vohcuos cooctivos oo sorvicio pubico, y
l2. Abstonorso oo arrojar basura oosoo os vohcuos.
La comision oo conouctas contrarias a os comporta-
miontos sobaaoos on o prosonto Artcuo acarroara
muta oo hasta l0 Saarios Mnimos Diarios Logaos
Vigontos. SMDLV.
1l1UlO Vlll
Dl lA PkO1lCClON Dll PA1klMONlO CUl1UkAl
CAPl1UlO 1`
llNlS Y AC1lVlDADlS Dll PA1klMONlO
CUl1UkAl
Ak1lCUlO 102: Patrimonio cuIturaI. L Dopartamonto
oo Atantico, posoo variaoas y oxtonsas manitostacionos
cuturaos, oorivaoa oo a mozca triotnica banca-nogra-
inogona, unioo tooo a hocho oo sor su capita una oo as
ciuoaoos mas cosmopoita oo Coombia y a su ubicacion
priviogiaoa on a cuonca oo Caribo, o quo ha croaoo un
invauabo patrimonio cutura on o quo sobrosao o
Carnava oo Barranquia, oxtonoioo a a totaioao oo
municipios oo Dopartamonto.
L patrimonio cutura oo Atantico osta constituioo por
tooos os bionos y vaoros quo son oxprosion propia oo
Dopartamonto, taos como as traoicionos y as buonas
costumbros, as como o conjunto oo bionos inmatoriaos
ll7
consorvanoo a oorocha y on tooo caso siompro a
boroo oo as acoras ovitanoo ponor on poigro su
intogrioao y su vioa,
2. Cooor o puosto a as nibas y os nibos, os aoutos
mayoros, as mujoros gostantos y as porsonas con
moviioao rooucioa o oisminucionos tsicas,
sonsoriaos o montaos,
3. Daro a os oomas pasajoros, poatonos y a conouctor
un trato oigno,
4. laciitar a circuacion, aboroanoo os vohcuos
uogo oo quo so bajon os pasajoros,
. Acatar as instruccionos oo as autorioaoos oo
transito y ovitar as conouctas agrosivas,
6. Cooor o turno a momonto oo aboroar o vohcuo, a
as porsonas quo por sus conoicionos tsicas ospo-
ciaos o amoriton,
7. No causar moostias a os oomas pasajoros, cuanoo
so utiico o sorvicio oo transporto pubico inoivioua
o cooctivo on ostaoo oo ombriaguoz o oo ansiooao
ocasionaoa por o consumo oo ostupotaciontos o
sustancias sicotropicas o toxicas,
8. No consumir tabaco y sus oorivaoos, bobioas
ombriagantos o ostupotaciontos o sustancias sico-
tropicas o toxicas miontras pormanozca on o
vohcuo oo transporto pubico inoivioua o
cooctivo,
9. No ingrosar a vohcuo con animaos,
l0. Aortar on o posibo a as autorioaoos, a conouctor
y oomas pasajoros cuanoo so aoviorta oontro oo
vohcuo oo sorvicio pubico a comision oo actos
ooictivos u obsconos,
ll6
ll. Mantonor oospojaoas as puortas oo ontraoa y saioa
oo pasajoros y ovitar agomoracionos a intorior oo
os vohcuos cooctivos oo sorvicio pubico, y
l2. Abstonorso oo arrojar basura oosoo os vohcuos.
La comision oo conouctas contrarias a os comporta-
miontos sobaaoos on o prosonto Artcuo acarroara
muta oo hasta l0 Saarios Mnimos Diarios Logaos
Vigontos. SMDLV.
1l1UlO Vlll
Dl lA PkO1lCClON Dll PA1klMONlO CUl1UkAl
CAPl1UlO 1`
llNlS Y AC1lVlDADlS Dll PA1klMONlO
CUl1UkAl
Ak1lCUlO 102: Patrimonio cuIturaI. L Dopartamonto
oo Atantico, posoo variaoas y oxtonsas manitostacionos
cuturaos, oorivaoa oo a mozca triotnica banca-nogra-
inogona, unioo tooo a hocho oo sor su capita una oo as
ciuoaoos mas cosmopoita oo Coombia y a su ubicacion
priviogiaoa on a cuonca oo Caribo, o quo ha croaoo un
invauabo patrimonio cutura on o quo sobrosao o
Carnava oo Barranquia, oxtonoioo a a totaioao oo
municipios oo Dopartamonto.
L patrimonio cutura oo Atantico osta constituioo por
tooos os bionos y vaoros quo son oxprosion propia oo
Dopartamonto, taos como as traoicionos y as buonas
costumbros, as como o conjunto oo bionos inmatoriaos
ll7
y matoriaos, muobos o inmuobos quo posoon un
ospocia intoros historico, artstico, ostotico, pastico,
arquitoctonico, ambionta, ocoogico, ingustico,
sonoro, musica, auoiovisua, tmico, cionttico,
tostimonia, oocumonta, itorario, bibiogratico,
musooogico, antropoogico, aoomas oo as manitosta-
cionos y roprosontacionos oo a cutura popuar, incuioo
o mas prociaoo, nuostro carnava.
L patrimonio cutura os o rogistro oo os imaginarios
cooctivos oo os puobos y su ootonsa corrosponoo a a
sociooao civi y a as autorioaoos, para o cua so roquioro
promovor su rospoto, protoccion y oitusion, roscatanoo
su sontioo oo portononcia, conocimionto y oistruto por
parto oo tooas as porsonas.
Ak1lCUlO 103: Patrimonio materiaI: Constituyo
patrimonio matoria oo Dopartamonto oo Atantico, os
siguiontos bionos.
l. L contro historico oo Distrito oo Barranquia y os
conjuntos o grupos oo construccionos quo so ubican
on o corrooor oo Viojo Praoo, oocaraoas
patrimonio arquitoctonico,
2. Las construccionos ropubicanas o nativas quo
roscatan a momoria historica oo os municipios oo
Dopartamonto, taos como, o Castio oo Sagar, La
Casa oo Bovar on Soooao, La Casa oo Iuio loroz
on Usiacur,
3. 1ooa a arquitoctura roigiosa oo os oitorontos
municipios oo Dopartamonto a as quo so roconoco
cohosion y vaoros oo consorvacion arquitoctonica,
ll8
historica, ostotica, ambionta, paisajstica o socio-
cutura,
4. Los ospacios pubicos quo por sus caractorsticas o
amoriton como as rosorvas inogonas Molana, os
pictogramas oo Morro, o Vocan oo 1otumo y
simiaros,
. Las obras arquitoctonicas aisaoas con vaor ospocia
oosoo o punto oo vista oo a historia, o arto o as
cioncias, taos como o ooiticio oo a antigua
1oocom, a Lstacion Montoya, o Loiticio oo a
Aouana, a Cuova, a antigua gobornacion y simi-
aros, y
6. Las obras oo pintura y oscutura con roconocioo
vaor artstico o historico.
Ak1lCUlO 104: Patrimonio inmateriaI: Constituyo
patrimonio inmatoria o intangibo oo Dopartamonto oo
Atantico, os siguiontos bionos.
l. L Carnava oo Barranquia, oxtonoioo a tooos os
municipios oo Dopartamonto,
2. Las tiostas patronaos y sus variaoos ospoctacuos, as
coobracionos ocaos ospociaos como a liosta oo
Voitas on a maorugaoa oo 8 oo oiciombro, o oa oo
Angoitos o l, oo noviombro, a Somana Santa on
os municipios, a Loa a os Royos magos on Baranoa
y os tostivaos traoicionaos como a Ciruoa, a
Pama, o Mio, otc.,
3. Las traoicionos oraos, taos como os cantos,
cuontos, ronoas y juogos intantios traoicionaos,
4. La gastronoma crioa. a butitarra, o boo 'o yuca,
ll9
y matoriaos, muobos o inmuobos quo posoon un
ospocia intoros historico, artstico, ostotico, pastico,
arquitoctonico, ambionta, ocoogico, ingustico,
sonoro, musica, auoiovisua, tmico, cionttico,
tostimonia, oocumonta, itorario, bibiogratico,
musooogico, antropoogico, aoomas oo as manitosta-
cionos y roprosontacionos oo a cutura popuar, incuioo
o mas prociaoo, nuostro carnava.
L patrimonio cutura os o rogistro oo os imaginarios
cooctivos oo os puobos y su ootonsa corrosponoo a a
sociooao civi y a as autorioaoos, para o cua so roquioro
promovor su rospoto, protoccion y oitusion, roscatanoo
su sontioo oo portononcia, conocimionto y oistruto por
parto oo tooas as porsonas.
Ak1lCUlO 103: Patrimonio materiaI: Constituyo
patrimonio matoria oo Dopartamonto oo Atantico, os
siguiontos bionos.
l. L contro historico oo Distrito oo Barranquia y os
conjuntos o grupos oo construccionos quo so ubican
on o corrooor oo Viojo Praoo, oocaraoas
patrimonio arquitoctonico,
2. Las construccionos ropubicanas o nativas quo
roscatan a momoria historica oo os municipios oo
Dopartamonto, taos como, o Castio oo Sagar, La
Casa oo Bovar on Soooao, La Casa oo Iuio loroz
on Usiacur,
3. 1ooa a arquitoctura roigiosa oo os oitorontos
municipios oo Dopartamonto a as quo so roconoco
cohosion y vaoros oo consorvacion arquitoctonica,
ll8
historica, ostotica, ambionta, paisajstica o socio-
cutura,
4. Los ospacios pubicos quo por sus caractorsticas o
amoriton como as rosorvas inogonas Molana, os
pictogramas oo Morro, o Vocan oo 1otumo y
simiaros,
. Las obras arquitoctonicas aisaoas con vaor ospocia
oosoo o punto oo vista oo a historia, o arto o as
cioncias, taos como o ooiticio oo a antigua
1oocom, a Lstacion Montoya, o Loiticio oo a
Aouana, a Cuova, a antigua gobornacion y simi-
aros, y
6. Las obras oo pintura y oscutura con roconocioo
vaor artstico o historico.
Ak1lCUlO 104: Patrimonio inmateriaI: Constituyo
patrimonio inmatoria o intangibo oo Dopartamonto oo
Atantico, os siguiontos bionos.
l. L Carnava oo Barranquia, oxtonoioo a tooos os
municipios oo Dopartamonto,
2. Las tiostas patronaos y sus variaoos ospoctacuos, as
coobracionos ocaos ospociaos como a liosta oo
Voitas on a maorugaoa oo 8 oo oiciombro, o oa oo
Angoitos o l, oo noviombro, a Somana Santa on
os municipios, a Loa a os Royos magos on Baranoa
y os tostivaos traoicionaos como a Ciruoa, a
Pama, o Mio, otc.,
3. Las traoicionos oraos, taos como os cantos,
cuontos, ronoas y juogos intantios traoicionaos,
4. La gastronoma crioa. a butitarra, o boo 'o yuca,
ll9
o arroz con isa, a aropa 'o huovo, o matrimonio, o
Monoongo, a Cuanouaoa, o Sancocho oo
poscaoo, os rasgubaos, os pataconos, otc. ,
. 1ooa a toatraioao y comparsora horooaoa oo a
Doprosion Momposina, as sabanas oo Corooba,
Sucro, Bovar y os Montos oo Mara,
6. La itoratura cariboba inmortaizaoa por o Crupo oo
Barranquia, oncabozaoa por o Nobo oo Litoratura
Cabrio Carca Marquoz, y
7. Las manitostacionos cuturaos oo as carnosto-
onoas, pormanontos, taos como. comparsas, como-
oias, cumbias, oanzas oo roacion, oanzas traoicio-
naos, oistracos, oscuoas oo baios y otanas.
CAPl1UlO 2`
CONSlkVAClON Dll PA1klMONlO CUl1UkAl
Ak1lCUlO10S:lntervencion en bienes deI patrimonio
cuIturaI. Corrosponoo a as autorioaoos y a tooos os
atanticonsos, aun os quo so haon tuora oo sus trontoras,
a protoccion y ootonsa oo os bionos oo intoros cutura,
para quo no so atoron on su osoncia y caractorsticas.
PAkAGkAlO PklMlkO: L Carnava oo Barranquia,
por su oocaratoria oo Patrimonio Cutura, Ora o
lntangibo oo a Humanioao, oobo contar con una
protoccion ospocia por parto oo as autorioaoos, organi-
zaooros, participantos y oo a ciuoaoana on gonora, quo
garantico o cumpimionto oo os roquisitos oxigioos por
a UNLSCOpara su continuioao como ta.
l20
PAkAGkAlO SlGUNDO: Los bionos matoriaos o
inmuobos oo intoros cutura no puooon sor oomoioos,
ni poora ampararso su oomoicion on amonazas oo ruina.
Ak1lCUlO 106: lncentivos a Ia proteccion de Ios
bienes deI patrimonio cuIturaI. Las autorioaoos ooparta-
montaos, oistritaos y municipaos on caoa caso, osta-
bocoran ostmuos y componsacionos para quo os
participantos on as activioaoos carnostoonoicas,
mantongan o arraigo horooaoo oo as traoicionos y
taciiton a participacion oo puobo. As mismo para quo
os propiotarios, aoministraooros o tonoooros oo bionos
matoriaos oo intoros cutura os consorvon y taciiton o
oistruto ciuoaoano, oo contormioao con as normas
ogaos vigontos.
Ak1lCUlO107:Participacion ciudadana en Ia pro-
teccion de Ios bienes de interes cuIturaI. L ciuoaoano
oo Dopartamonto oo Atantico, tiono o oorocho y o
oobor oo voar por a consorvacion y protoccion oo
patrimonio cutura, por o quo oo manora oirocta o a
travos oo as organizacionos no gubornamontaos,
organizacionos sociaos o vooouras, utiizara, ontro
otras, a accion oo cumpimionto, as accionos cooctivas
y a oonuncia pubica, para ootonoor os bionos oo intoros
cutura. As mismo poora roaizar activioaoos oo
promocion y tomonto sobro o corrocto y aoocuaoo uso
oo ostos ospacios cuturaos. Ls oobor oo atanticonso
ootonoor su ontorno cutura y oivugaro.
l2l
o arroz con isa, a aropa 'o huovo, o matrimonio, o
Monoongo, a Cuanouaoa, o Sancocho oo
poscaoo, os rasgubaos, os pataconos, otc. ,
. 1ooa a toatraioao y comparsora horooaoa oo a
Doprosion Momposina, as sabanas oo Corooba,
Sucro, Bovar y os Montos oo Mara,
6. La itoratura cariboba inmortaizaoa por o Crupo oo
Barranquia, oncabozaoa por o Nobo oo Litoratura
Cabrio Carca Marquoz, y
7. Las manitostacionos cuturaos oo as carnosto-
onoas, pormanontos, taos como. comparsas, como-
oias, cumbias, oanzas oo roacion, oanzas traoicio-
naos, oistracos, oscuoas oo baios y otanas.
CAPl1UlO 2`
CONSlkVAClON Dll PA1klMONlO CUl1UkAl
Ak1lCUlO10S:lntervencion en bienes deI patrimonio
cuIturaI. Corrosponoo a as autorioaoos y a tooos os
atanticonsos, aun os quo so haon tuora oo sus trontoras,
a protoccion y ootonsa oo os bionos oo intoros cutura,
para quo no so atoron on su osoncia y caractorsticas.
PAkAGkAlO PklMlkO: L Carnava oo Barranquia,
por su oocaratoria oo Patrimonio Cutura, Ora o
lntangibo oo a Humanioao, oobo contar con una
protoccion ospocia por parto oo as autorioaoos, organi-
zaooros, participantos y oo a ciuoaoana on gonora, quo
garantico o cumpimionto oo os roquisitos oxigioos por
a UNLSCOpara su continuioao como ta.
l20
PAkAGkAlO SlGUNDO: Los bionos matoriaos o
inmuobos oo intoros cutura no puooon sor oomoioos,
ni poora ampararso su oomoicion on amonazas oo ruina.
Ak1lCUlO 106: lncentivos a Ia proteccion de Ios
bienes deI patrimonio cuIturaI. Las autorioaoos ooparta-
montaos, oistritaos y municipaos on caoa caso, osta-
bocoran ostmuos y componsacionos para quo os
participantos on as activioaoos carnostoonoicas,
mantongan o arraigo horooaoo oo as traoicionos y
taciiton a participacion oo puobo. As mismo para quo
os propiotarios, aoministraooros o tonoooros oo bionos
matoriaos oo intoros cutura os consorvon y taciiton o
oistruto ciuoaoano, oo contormioao con as normas
ogaos vigontos.
Ak1lCUlO107:Participacion ciudadana en Ia pro-
teccion de Ios bienes de interes cuIturaI. L ciuoaoano
oo Dopartamonto oo Atantico, tiono o oorocho y o
oobor oo voar por a consorvacion y protoccion oo
patrimonio cutura, por o quo oo manora oirocta o a
travos oo as organizacionos no gubornamontaos,
organizacionos sociaos o vooouras, utiizara, ontro
otras, a accion oo cumpimionto, as accionos cooctivas
y a oonuncia pubica, para ootonoor os bionos oo intoros
cutura. As mismo poora roaizar activioaoos oo
promocion y tomonto sobro o corrocto y aoocuaoo uso
oo ostos ospacios cuturaos. Ls oobor oo atanticonso
ootonoor su ontorno cutura y oivugaro.
l2l
Ak1lCUlO 108: PIan especiaI de proteccion aI
patrimonio cuIturaI y en especiaI aI carnavaI. La
oocaratoria oo inmuobos como bionos oo intoros
cutura oo Dopartamonto, impica a obigacion para a
aoministracion, oo oaborar un pan ospocia para a
protoccion oo os inmuobos y as aroas atoctaoas por ta
oosignacion.
Las oocaratorias oo Carnava oo Barranquia como
patrimonio naciona por parto oo Ministorio oo a
Cutura, y oo Patrimonio Cutura, Ora o lntangibo oo a
Humanioao por parto oo a UNLSCO, impica para o
Dopartamonto oo Atantico y sus municipios y o Distrito
oo Barranquia, a oaboracion o impomontacion oo
panos ospociaos para su protoccion, consorvacion y
oitusion. As mismo, su apropiamionto por parto oo os
barranquioros y atanticonsos para prosorvar y oitunoir
anto propios y oxtrabos, nuostras carnostoonoas, ricas on
coorioo y traoicion ora.
Ak1lCUlO 109: Organizaciones consuItoras deI
CarnavaI. Las organizacionos quo promuovon y oosa-
rroan activioaoos oo caractor cutura, para ootonoor o
carnava como traoicion, pooran actuar como con-
sutoras y asosoras oo as autorioaoos quo ooban rosovor
contictos ciuoaoanos on os quo o patrimonio cutura
so voa atoctaoo. As mismo, pooran oosarroar acti-
vioaoos oo oitusion oo prosonto Manua oo convivoncia,
on o roacionaoo con su ospociaioao.
l22
Ak1lCUlO 110: VaIores cuIturaIes en Ia resoIucion de
contIictos. Las Autorioaoos oo poica y as oomas a as
quo so rotioro osto Manua, ooboran, a momonto oo
rosovor os contictos quo so o pantoon, tonor on cuonta
o compononto cutura quo hay on oos, para oirimiros
acoroos con a Loy y nuostra ioiosincrasia.
CAPl1UlO 3`
DllklS Y COMPOk1AMllN1OS QUl PkO1lGlN
ll PA1klMONlO CUl1UkAl
Ak1lCUlO111: Deberes de Ias autoridades de poIica.
Ls oobor oo as autorioaoos compotontos utiizar os
mooios oo poica para a ootonsa oo os vaoros y as
traoicionos cuturaos, y a protoccion matoria, ospi-
ritua, artstica y arquitoctonica oo tooos os bionos quo
contorman o patrimonio cutura oo Dopartamonto.
Ak1lCUlO 112: Comportamientos generaIes para Ia
proteccion deI patrimonio cuIturaI. La consorvacion oo
os bionos oo intoros cutura impica no soamonto su
protoccion tsica y arquitoctonica, si no, a oo su ontorno
natura y construioo, as como as activioaoos igaoas a
oos. Los siguiontos comportamiontos tavorocon a
consorvacion oo os bionos oo intoros cutura.
l. Rospoto a a traoicion, apropiacion y oosarroo oo
sontioo oo portononcia sobro tooos y caoa uno oo os
bionos matoriaos o inmatoriaos quo constituyon o
patrimonio cutura oo Atantico, aoquirionoo
concioncia quo osto roprosonta parto oo nuostra
ioontioao,
l23
Ak1lCUlO 108: PIan especiaI de proteccion aI
patrimonio cuIturaI y en especiaI aI carnavaI. La
oocaratoria oo inmuobos como bionos oo intoros
cutura oo Dopartamonto, impica a obigacion para a
aoministracion, oo oaborar un pan ospocia para a
protoccion oo os inmuobos y as aroas atoctaoas por ta
oosignacion.
Las oocaratorias oo Carnava oo Barranquia como
patrimonio naciona por parto oo Ministorio oo a
Cutura, y oo Patrimonio Cutura, Ora o lntangibo oo a
Humanioao por parto oo a UNLSCO, impica para o
Dopartamonto oo Atantico y sus municipios y o Distrito
oo Barranquia, a oaboracion o impomontacion oo
panos ospociaos para su protoccion, consorvacion y
oitusion. As mismo, su apropiamionto por parto oo os
barranquioros y atanticonsos para prosorvar y oitunoir
anto propios y oxtrabos, nuostras carnostoonoas, ricas on
coorioo y traoicion ora.
Ak1lCUlO 109: Organizaciones consuItoras deI
CarnavaI. Las organizacionos quo promuovon y oosa-
rroan activioaoos oo caractor cutura, para ootonoor o
carnava como traoicion, pooran actuar como con-
sutoras y asosoras oo as autorioaoos quo ooban rosovor
contictos ciuoaoanos on os quo o patrimonio cutura
so voa atoctaoo. As mismo, pooran oosarroar acti-
vioaoos oo oitusion oo prosonto Manua oo convivoncia,
on o roacionaoo con su ospociaioao.
l22
Ak1lCUlO 110: VaIores cuIturaIes en Ia resoIucion de
contIictos. Las Autorioaoos oo poica y as oomas a as
quo so rotioro osto Manua, ooboran, a momonto oo
rosovor os contictos quo so o pantoon, tonor on cuonta
o compononto cutura quo hay on oos, para oirimiros
acoroos con a Loy y nuostra ioiosincrasia.
CAPl1UlO 3`
DllklS Y COMPOk1AMllN1OS QUl PkO1lGlN
ll PA1klMONlO CUl1UkAl
Ak1lCUlO111: Deberes de Ias autoridades de poIica.
Ls oobor oo as autorioaoos compotontos utiizar os
mooios oo poica para a ootonsa oo os vaoros y as
traoicionos cuturaos, y a protoccion matoria, ospi-
ritua, artstica y arquitoctonica oo tooos os bionos quo
contorman o patrimonio cutura oo Dopartamonto.
Ak1lCUlO 112: Comportamientos generaIes para Ia
proteccion deI patrimonio cuIturaI. La consorvacion oo
os bionos oo intoros cutura impica no soamonto su
protoccion tsica y arquitoctonica, si no, a oo su ontorno
natura y construioo, as como as activioaoos igaoas a
oos. Los siguiontos comportamiontos tavorocon a
consorvacion oo os bionos oo intoros cutura.
l. Rospoto a a traoicion, apropiacion y oosarroo oo
sontioo oo portononcia sobro tooos y caoa uno oo os
bionos matoriaos o inmatoriaos quo constituyon o
patrimonio cutura oo Atantico, aoquirionoo
concioncia quo osto roprosonta parto oo nuostra
ioontioao,
l23
2. Cumpir, por parto oo as autorioaoos oopartamon-
taos, municipaos y oistritaos, os roquorimiontos
quo para o mantonimionto oo a caioao oo
Patrimonio Cutura, Ora o lntangibo oo a
Humanioao, oxigo a UNLSCO,
3. Rospotar, inooponoiontomonto oo aparonto
oosoroon oo Carnava, a organizacion basica oo
mismo, on cuanto a a roaizacion, horario y conoi-
cionos oo caoa ospoctacuo, as como as rogamon-
tacionos y mooiticacionos a a prostacion oo os
sorvicios compomontarios oo mismo,
4. Cuioar y voar por quo so oon a os bionos oo intoros
cutura, conjuntos, soctoros y barrios, un uso
acoroo con os roquorimiontos oo protoccion,
sujotanooso a as normas y ospociticacionos oo uso,
. Cuioar a intogrioao tsica y as caractorsticas
arquitoctonicas oo os inmuobos, as como a
ostructura ospacia y os vaoros ambiontaos oo
conjunto,
6. Cuioar os oomontos quo constituyon o ontorno y o
ospacio pubico anoxo a os inmuobos, caminos,
caos, pazas, parquos, jaroinos y sus oomontos
ornamontaos, o amobamionto urbano y a arbori-
zacion,
7. Propiciar y consoioar habitos oo uso aoocuaoo oo
ostos osconarios cuturaos quo consoioon a
convivoncia ciuoaoana y a construccion oo
Dopartamonto, y
8. Propiciar y consoioar o rospoto por as traoicionos,
manitostacionos y roprosontacionos oo a cutura
urbana y rura oo Dopartamonto, y comunicar oo
l24
inmooiato a as autorioaoos oo poica, cuaquior
practica contraria a os comportamiontos ooscritos
on osto artcuo.
La comision oo conouctas contrarias a os comporta-
miontos sobaaoos on osto artcuo haran acroooor a
intractor oo as mooioas corroctivas oo tipo pooagogico
sobaaoas on os Artcuos l66, l67 y l68 Libro 1orcoro
oo osto Manua.
1l1UlO lX
Dl lA AC1lVlDAD MlkCAN1ll
Y PkO1lCClON Dl lOS CONSUMlDOklS
CAPl1UlO 1.
lS1AllClMllN1OS Dl COMlkClO l lNDUS1klA
Ak1lCUlO 113: lstabIecimiento de comercio. So
ontionoo por ostabocimionto oo comorcio a os sitios
oostinaoos para a roaizacion oo activioaoos oco-
nomicas y proouctivas, sogun o ootinioo por o Cooigo
oo Comorcio on su artcuo l.
Ak1lCUlO 114: Deberes que tavorecen eI desarroIIo
mercantiI. L ostaoo garantiza a ibortao oo inoustria y
comorcio, o cua obiga a propiotarios, tonoooros o
aoministraooros oo os mismos, aoomas oo cumpi-
mionto oo as normas ospociaos quo sobro caoa
activioao oxistan, a a obsorvancia oo as gonoraos
citaoas a continuacion, como garanta oo convivoncia on
o Dopartamonto.
l2
2. Cumpir, por parto oo as autorioaoos oopartamon-
taos, municipaos y oistritaos, os roquorimiontos
quo para o mantonimionto oo a caioao oo
Patrimonio Cutura, Ora o lntangibo oo a
Humanioao, oxigo a UNLSCO,
3. Rospotar, inooponoiontomonto oo aparonto
oosoroon oo Carnava, a organizacion basica oo
mismo, on cuanto a a roaizacion, horario y conoi-
cionos oo caoa ospoctacuo, as como as rogamon-
tacionos y mooiticacionos a a prostacion oo os
sorvicios compomontarios oo mismo,
4. Cuioar y voar por quo so oon a os bionos oo intoros
cutura, conjuntos, soctoros y barrios, un uso
acoroo con os roquorimiontos oo protoccion,
sujotanooso a as normas y ospociticacionos oo uso,
. Cuioar a intogrioao tsica y as caractorsticas
arquitoctonicas oo os inmuobos, as como a
ostructura ospacia y os vaoros ambiontaos oo
conjunto,
6. Cuioar os oomontos quo constituyon o ontorno y o
ospacio pubico anoxo a os inmuobos, caminos,
caos, pazas, parquos, jaroinos y sus oomontos
ornamontaos, o amobamionto urbano y a arbori-
zacion,
7. Propiciar y consoioar habitos oo uso aoocuaoo oo
ostos osconarios cuturaos quo consoioon a
convivoncia ciuoaoana y a construccion oo
Dopartamonto, y
8. Propiciar y consoioar o rospoto por as traoicionos,
manitostacionos y roprosontacionos oo a cutura
urbana y rura oo Dopartamonto, y comunicar oo
l24
inmooiato a as autorioaoos oo poica, cuaquior
practica contraria a os comportamiontos ooscritos
on osto artcuo.
La comision oo conouctas contrarias a os comporta-
miontos sobaaoos on osto artcuo haran acroooor a
intractor oo as mooioas corroctivas oo tipo pooagogico
sobaaoas on os Artcuos l66, l67 y l68 Libro 1orcoro
oo osto Manua.
1l1UlO lX
Dl lA AC1lVlDAD MlkCAN1ll
Y PkO1lCClON Dl lOS CONSUMlDOklS
CAPl1UlO 1.
lS1AllClMllN1OS Dl COMlkClO l lNDUS1klA
Ak1lCUlO 113: lstabIecimiento de comercio. So
ontionoo por ostabocimionto oo comorcio a os sitios
oostinaoos para a roaizacion oo activioaoos oco-
nomicas y proouctivas, sogun o ootinioo por o Cooigo
oo Comorcio on su artcuo l.
Ak1lCUlO 114: Deberes que tavorecen eI desarroIIo
mercantiI. L ostaoo garantiza a ibortao oo inoustria y
comorcio, o cua obiga a propiotarios, tonoooros o
aoministraooros oo os mismos, aoomas oo cumpi-
mionto oo as normas ospociaos quo sobro caoa
activioao oxistan, a a obsorvancia oo as gonoraos
citaoas a continuacion, como garanta oo convivoncia on
o Dopartamonto.
l2
l. Ljorcor sus activioaoos contormo o sobao a
Constitucion y as oyos, tratanooso oo ostaboci-
miontos oo comorcio, a cumpimionto oo Cooigo
oo Comorcio, inicianoo con a obtoncion y mantoni-
mionto on vigoncia oo a matrcua morcanti,
2. Cumpir os roquorimiontos oo rospoctivo Pan oo
Oroonamionto 1orritoria,
3. Mantonor as conoicionos oo sogurioao, protoccion,
sanitarias y ambiontaos, sogun o caso, oxigioas por
a oy y os rogamontos.
PAkAGkAlO: Cuanoo ostabocimionto como os oo
juogos oo azar, omprosas oo vigiancia y sogurioao, y
simiaros, otc., so obigan a una ogisacion ospocia
aoiciona, ooboran aoomas atonoor os ooboros
sobaaoos por a rospoctiva Suporintonooncia ootinioas
para su contro.
Ak1lCUlO 11S: Deberes de Ias autoridades de poIica
para garantizar Ia competencia, Ia proteccion aI
consumidor y Ia convivencia. Ln cumpimionto oo a
garanta oo compotoncia y protoccion a os consu-
miooros as autorioaoos oo Poica voaran por o cumpi-
mionto oo as normas sobro practicas rostrictivas a a
compotoncia, Rospoto a ospacio pubico y imitos
urbansticos, contaminacion auoitiva, horarios por-
mitioos para tuncionamionto, compotoncia oosoa y a
protoccion a consumioor y a usuario, oo acuoroo con
osto Manua, o Cooigo oo Comorcio, a Loy y os roga-
montos.
l26
Ak1lCUlO 116: Derechos de autor. Las Autorioaoos oo
Poica protogoran os oorochos oo autor y os conoxos
con oos, contormo a o oroonaoo por a oy y pooran
otoctuar inspoccionos a os ostabocimiontos inoustriaos y
comorciaos oooicaoos a a proouccion y oistribucion oo.
l. Obras itorarias, ciontticas o artsticas,
2. Sottvaro o soporto ogico,
3. Obras auoiovisuaos o pocuas oo cino o viooo, y
4. lonogramas.
Ak1lCUlO 117: Comportamientos que tavorecen eI
desarroIIo de Ias actividades mercantiIes. Los propio-
tarios, tonoooros o aoministraooros oo os ostaboci-
miontos inoustriaos, comorciaos, o oo otra naturaoza,
abiortos o no a pubico, oobon.
l. Cumpir as normas ootinioas por o Cooigo oo
Comorcio,
2. Pagar os oorochos oo autor oo acuoroo con a oy,
3. Atonoor o ootinioo on o Pan oo Oroonamionto
1orritoria, on cuanto a uso oo suoo,
4. Rospotar a normativioao sobro intonsioao auoitiva,
horario, ubicacion, pubicioao oxtorior visua y
oostinacion, oxpooioas por as autorioaoos muni-
cipaos y oistritaos,
. lnstaar, oonoo so roquioran, conouctos o oispo-
sitivos quo asoguron a aoocuaoa oisporsion oo
gasos, vaporos, partcuas u ooros y quo impioan
causar con oos moostia a os vocinos o poatonos
cuanoo os ostabocimiontos comorciaos, taos
l27
l. Ljorcor sus activioaoos contormo o sobao a
Constitucion y as oyos, tratanooso oo ostaboci-
miontos oo comorcio, a cumpimionto oo Cooigo
oo Comorcio, inicianoo con a obtoncion y mantoni-
mionto on vigoncia oo a matrcua morcanti,
2. Cumpir os roquorimiontos oo rospoctivo Pan oo
Oroonamionto 1orritoria,
3. Mantonor as conoicionos oo sogurioao, protoccion,
sanitarias y ambiontaos, sogun o caso, oxigioas por
a oy y os rogamontos.
PAkAGkAlO: Cuanoo ostabocimionto como os oo
juogos oo azar, omprosas oo vigiancia y sogurioao, y
simiaros, otc., so obigan a una ogisacion ospocia
aoiciona, ooboran aoomas atonoor os ooboros
sobaaoos por a rospoctiva Suporintonooncia ootinioas
para su contro.
Ak1lCUlO 11S: Deberes de Ias autoridades de poIica
para garantizar Ia competencia, Ia proteccion aI
consumidor y Ia convivencia. Ln cumpimionto oo a
garanta oo compotoncia y protoccion a os consu-
miooros as autorioaoos oo Poica voaran por o cumpi-
mionto oo as normas sobro practicas rostrictivas a a
compotoncia, Rospoto a ospacio pubico y imitos
urbansticos, contaminacion auoitiva, horarios por-
mitioos para tuncionamionto, compotoncia oosoa y a
protoccion a consumioor y a usuario, oo acuoroo con
osto Manua, o Cooigo oo Comorcio, a Loy y os roga-
montos.
l26
Ak1lCUlO 116: Derechos de autor. Las Autorioaoos oo
Poica protogoran os oorochos oo autor y os conoxos
con oos, contormo a o oroonaoo por a oy y pooran
otoctuar inspoccionos a os ostabocimiontos inoustriaos y
comorciaos oooicaoos a a proouccion y oistribucion oo.
l. Obras itorarias, ciontticas o artsticas,
2. Sottvaro o soporto ogico,
3. Obras auoiovisuaos o pocuas oo cino o viooo, y
4. lonogramas.
Ak1lCUlO 117: Comportamientos que tavorecen eI
desarroIIo de Ias actividades mercantiIes. Los propio-
tarios, tonoooros o aoministraooros oo os ostaboci-
miontos inoustriaos, comorciaos, o oo otra naturaoza,
abiortos o no a pubico, oobon.
l. Cumpir as normas ootinioas por o Cooigo oo
Comorcio,
2. Pagar os oorochos oo autor oo acuoroo con a oy,
3. Atonoor o ootinioo on o Pan oo Oroonamionto
1orritoria, on cuanto a uso oo suoo,
4. Rospotar a normativioao sobro intonsioao auoitiva,
horario, ubicacion, pubicioao oxtorior visua y
oostinacion, oxpooioas por as autorioaoos muni-
cipaos y oistritaos,
. lnstaar, oonoo so roquioran, conouctos o oispo-
sitivos quo asoguron a aoocuaoa oisporsion oo
gasos, vaporos, partcuas u ooros y quo impioan
causar con oos moostia a os vocinos o poatonos
cuanoo os ostabocimiontos comorciaos, taos
l27
como rostaurantos, avanooras o poquobos
nogocios, proouzcan omisionos a airo,
6. Cumpir as conoicionos sanitarias y ambiontaos, as
normas vigontos on matoria oo sogurioao y oo
protoccion contra inconoios.
La comision oo conouctas contrarias a os comporta-
miontos sobaaoos on osto artcuo so sancionara con
mutas oo 20 a 40 SMDLV por caoa oa on quo so
mantonga a intraccion.
PAkAGkAlO: Por sor o ospacio pubico un proboma
crtico on agunos municipios y o oistrito, os comor-
ciantos oo soctor torma oo a oconoma oobon abs-
tonorso oo ocuparo y procuraran promovor anto a
autorioao compotonto su buon uso y ootonsa.
CAPl1UlO 2.
lUGAklS Dl klCklAClON Allk1OS Al PllCO
Ak1lCUlO118: lugares de recreacion. Para otoctos oo
prosonto Manua oo Convivoncia, as porsonas juroicas
quo so hayan constituioo o rogistraoo on Camara oo
Comorcio, inooponoiontomonto oo su oonominacion y
quo otrozcan sorvicios o activioaoos oo rocroacion,
oxponoio oo icor, juogos oo azar o habiioao, ooctro-
nicos, baio o cuaquior tipo oo ospoctacuo quo no soa
oirigioo oxcusivamonto a sus asociaoos sino a tooa caso
oo pubico, so consiooraran ostabocimiontos oo
rocroacion abiortos a pubico.
l28
PAkAGkAlO: Cuanoo ostas porsonas juroicas pros-
criban on sus ostatutos a ausoncia oo animo oo ucro, a
aprobacion oo os mismos oobora otoctuarso contormo a
as oisposicionos civios sobro a matoria.
Ak1lCUlO 119: Deberes especiaIes de proteccion a
ninas y ninos en estabIecimientos de recreacion
abiertos aI pubIico. Los propiotarios, tonoooros o
aoministraooros oo ostos ostabocimiontos aoomas oo os
citaoos, ooboran compromotorso con una protoccion
ospocia a nibas y nibos, no pormitionoo o ingroso oo
monoros oo ooao si osto tuora prohibioo, as mismo, no
pormitiran suministrarso a monoros oo ooao a cuaquior
ttuo y on cuaquior torma. bobioas ombriagantos,
tabaco o sus oorivaoos, matoria pornogratico o casi-
ticaoo para porsonas mayoros oo ooao, on cuaquior
prosontacion tocnica, as mismo, povora o artcuos
pirotocnicos. La inobsorvancia a o aca oispuosto sora
sancionaoa con o ciorro oo ostabocimionto y a impo-
sicion oo mutas oo acuoroo con o provisto on osto
Manua.
CAPl1UlO 3.
lS1AllClMllN1OS DONDl OPlklN JUlGOS
Dl AZAk, lllC1kONlCOS Y Dl HAlllDAD
Ak1lCUlO 120: Juegos de Azar. Son oo (suorto y) azar
aquoos juogos on os cuaos sogun rogas proootormi-
naoas, una porsona quo actua on caioao oo jugaoor,
roaiza una apuosta o paga por o oorocho a participar, a
otra porsona quo actua on caioao oo oporaoor, quo o
l29
como rostaurantos, avanooras o poquobos
nogocios, proouzcan omisionos a airo,
6. Cumpir as conoicionos sanitarias y ambiontaos, as
normas vigontos on matoria oo sogurioao y oo
protoccion contra inconoios.
La comision oo conouctas contrarias a os comporta-
miontos sobaaoos on osto artcuo so sancionara con
mutas oo 20 a 40 SMDLV por caoa oa on quo so
mantonga a intraccion.
PAkAGkAlO: Por sor o ospacio pubico un proboma
crtico on agunos municipios y o oistrito, os comor-
ciantos oo soctor torma oo a oconoma oobon abs-
tonorso oo ocuparo y procuraran promovor anto a
autorioao compotonto su buon uso y ootonsa.
CAPl1UlO 2.
lUGAklS Dl klCklAClON Allk1OS Al PllCO
Ak1lCUlO118: lugares de recreacion. Para otoctos oo
prosonto Manua oo Convivoncia, as porsonas juroicas
quo so hayan constituioo o rogistraoo on Camara oo
Comorcio, inooponoiontomonto oo su oonominacion y
quo otrozcan sorvicios o activioaoos oo rocroacion,
oxponoio oo icor, juogos oo azar o habiioao, ooctro-
nicos, baio o cuaquior tipo oo ospoctacuo quo no soa
oirigioo oxcusivamonto a sus asociaoos sino a tooa caso
oo pubico, so consiooraran ostabocimiontos oo
rocroacion abiortos a pubico.
l28
PAkAGkAlO: Cuanoo ostas porsonas juroicas pros-
criban on sus ostatutos a ausoncia oo animo oo ucro, a
aprobacion oo os mismos oobora otoctuarso contormo a
as oisposicionos civios sobro a matoria.
Ak1lCUlO 119: Deberes especiaIes de proteccion a
ninas y ninos en estabIecimientos de recreacion
abiertos aI pubIico. Los propiotarios, tonoooros o
aoministraooros oo ostos ostabocimiontos aoomas oo os
citaoos, ooboran compromotorso con una protoccion
ospocia a nibas y nibos, no pormitionoo o ingroso oo
monoros oo ooao si osto tuora prohibioo, as mismo, no
pormitiran suministrarso a monoros oo ooao a cuaquior
ttuo y on cuaquior torma. bobioas ombriagantos,
tabaco o sus oorivaoos, matoria pornogratico o casi-
ticaoo para porsonas mayoros oo ooao, on cuaquior
prosontacion tocnica, as mismo, povora o artcuos
pirotocnicos. La inobsorvancia a o aca oispuosto sora
sancionaoa con o ciorro oo ostabocimionto y a impo-
sicion oo mutas oo acuoroo con o provisto on osto
Manua.
CAPl1UlO 3.
lS1AllClMllN1OS DONDl OPlklN JUlGOS
Dl AZAk, lllC1kONlCOS Y Dl HAlllDAD
Ak1lCUlO 120: Juegos de Azar. Son oo (suorto y) azar
aquoos juogos on os cuaos sogun rogas proootormi-
naoas, una porsona quo actua on caioao oo jugaoor,
roaiza una apuosta o paga por o oorocho a participar, a
otra porsona quo actua on caioao oo oporaoor, quo o
l29
otroco a cambio un promio, on oinoro o ospocio, o cua
ganara si aciorta, oaoos os rosutaoos oo juogo, no
sionoo osto provisibo con cortoza, por ostar ootorminaoo
por a suorto, o azar o a casuaioao.
PAkAGkAlO: Corrosponoo ojorcor o contro y a
vigiancia sobro a oxpotacion oo juogos oo azar, cuya
compotoncia o ha sioo contorioa oo acuoroo a a Loy 643
oo 200l, a a Lmprosa oo Lotoras y Apuostas oo
Atantico. Lotanco.
Ak1lCUlO121: lstabIecimientos donde operan [uegos
IocaIizados. Los juogos ocaizaoos son mooaioaoos oo
juogos oo suorto y azar quo oporan con oquipos o
oomontos oo juogos, on ostabocimiontos oo comorcio, a
os cuaos asiston os jugaooros como conoicion
nocosaria para pooor apostar. Corrosponoon a osta
catogora juogos como os bingos, viooo bingos, ostoro-
oromos, maquinas tragamonooas, casinos y simiaros.
Los saonos oo juogos son ostabocimiontos quo
combinan agunas oo as antorioros mooaioaoos con
otras activioaoos comorciaos.
Ak1lCUlO122: lstabIecimientos donde operan [uegos
eIectronicos y/o de habiIidad. Los juogos ooctronicos
oporan sobro aparatos ooctronicos, prosuponon
habiioao oo jugaoor y normamonto son oo ontrotoni-
mionto, iguamonto hay juogos oo habiioao no ooctro-
nicos, oo puro ontrotonimionto.
Ak1lCUlO123: Deberes especiaIes en Ia operacion de
[uegos IocaIizados, eIectronicos y de habiIidad. Aoomas
l30
oo os ooboros comunos para garantizar a convivoncia
on os ostabocimiontos comorciaos, so ooboran cumpir
ospociamonto, on o ojorcicio oo sus activioaoos con as
normas oo uso oo suoo ootorminaoas por o Pan oo
Oroonamionto 1orritoria, on cuanto a su oistancia-
mionto oo contros oo ooucacion torma y no torma,
univorsioaoos, contro roigiosos, cnicas y hospitaos.
As mismo, ooboran cumpir o ootinioo por a Loy oo
Rogimon Propio 643 oo 200l, para o caso oo os juogos
oo azar.
Ak1lCUlO 124: Medidas correctivas por incumpIi-
miento de Ios deberes trente a Ia actividad de estabIeci-
mientos abiertos aI pubIico. La inobsorvancia oo os
ooboros, por parto oo os propiotarios o aoministraooros
oo os ostabocimiontos abiortos a pubico, roativo a
ono oo as tormaioaoos, roquisitos y procooimiontos
para su aportura y tuncionamionto, ostabocioos on a Loy
232 oo l99, a normativioao ambionta y oo ospacio
pubico vigontos, sora objoto oo as sancionos provistas
on oichas normas o as oo Cooigo Naciona oo poica y
as oo osto Manua, provio agotamionto oo as garantas
oo oobioo procoso.
CAPl1UlO 4.
CONCUkSOS, JUlGOS PkOMOClONAllS Y kllAS
Ak1lCUlO 12S: Concursos. So ontionoo por concurso
tooo ovonto on o quo una o varias porsonas ponon on
juogo sus conocimiontos, intoigoncia, oostroza y
habiioao para ograr un rosutaoo oxigioo, a tin oo
l3l
otroco a cambio un promio, on oinoro o ospocio, o cua
ganara si aciorta, oaoos os rosutaoos oo juogo, no
sionoo osto provisibo con cortoza, por ostar ootorminaoo
por a suorto, o azar o a casuaioao.
PAkAGkAlO: Corrosponoo ojorcor o contro y a
vigiancia sobro a oxpotacion oo juogos oo azar, cuya
compotoncia o ha sioo contorioa oo acuoroo a a Loy 643
oo 200l, a a Lmprosa oo Lotoras y Apuostas oo
Atantico. Lotanco.
Ak1lCUlO121: lstabIecimientos donde operan [uegos
IocaIizados. Los juogos ocaizaoos son mooaioaoos oo
juogos oo suorto y azar quo oporan con oquipos o
oomontos oo juogos, on ostabocimiontos oo comorcio, a
os cuaos asiston os jugaooros como conoicion
nocosaria para pooor apostar. Corrosponoon a osta
catogora juogos como os bingos, viooo bingos, ostoro-
oromos, maquinas tragamonooas, casinos y simiaros.
Los saonos oo juogos son ostabocimiontos quo
combinan agunas oo as antorioros mooaioaoos con
otras activioaoos comorciaos.
Ak1lCUlO122: lstabIecimientos donde operan [uegos
eIectronicos y/o de habiIidad. Los juogos ooctronicos
oporan sobro aparatos ooctronicos, prosuponon
habiioao oo jugaoor y normamonto son oo ontrotoni-
mionto, iguamonto hay juogos oo habiioao no ooctro-
nicos, oo puro ontrotonimionto.
Ak1lCUlO123: Deberes especiaIes en Ia operacion de
[uegos IocaIizados, eIectronicos y de habiIidad. Aoomas
l30
oo os ooboros comunos para garantizar a convivoncia
on os ostabocimiontos comorciaos, so ooboran cumpir
ospociamonto, on o ojorcicio oo sus activioaoos con as
normas oo uso oo suoo ootorminaoas por o Pan oo
Oroonamionto 1orritoria, on cuanto a su oistancia-
mionto oo contros oo ooucacion torma y no torma,
univorsioaoos, contro roigiosos, cnicas y hospitaos.
As mismo, ooboran cumpir o ootinioo por a Loy oo
Rogimon Propio 643 oo 200l, para o caso oo os juogos
oo azar.
Ak1lCUlO 124: Medidas correctivas por incumpIi-
miento de Ios deberes trente a Ia actividad de estabIeci-
mientos abiertos aI pubIico. La inobsorvancia oo os
ooboros, por parto oo os propiotarios o aoministraooros
oo os ostabocimiontos abiortos a pubico, roativo a
ono oo as tormaioaoos, roquisitos y procooimiontos
para su aportura y tuncionamionto, ostabocioos on a Loy
232 oo l99, a normativioao ambionta y oo ospacio
pubico vigontos, sora objoto oo as sancionos provistas
on oichas normas o as oo Cooigo Naciona oo poica y
as oo osto Manua, provio agotamionto oo as garantas
oo oobioo procoso.
CAPl1UlO 4.
CONCUkSOS, JUlGOS PkOMOClONAllS Y kllAS
Ak1lCUlO 12S: Concursos. So ontionoo por concurso
tooo ovonto on o quo una o varias porsonas ponon on
juogo sus conocimiontos, intoigoncia, oostroza y
habiioao para ograr un rosutaoo oxigioo, a tin oo
l3l
hacorso acrooooros a un ttuo o promios bion soan on
oinoro o on ospocio.
Ak1lCUlO 126: Juegos promocionaIes. Son mooa-
ioaoos oo juogos oo suorto y azar organizaoos y
oporaoos con tinos oo pubicioao o promocion oo bionos
o sorvicios, ostabocimiontos, omprosas o ontioaoos, on
os cuaos so otroco un promio a pubico, sin quo para
accooor a juogo so paguo oiroctamonto.
Ak1lCUlO 127: Juegos no autorizados y ritas. So
ontionoo por no autorizaoos, os juogos oo azar oporaoos
por tuora oo as conoicionos ostabocioas on a Loy oo
Rogimon Propio, 643 oo 200l, o juogo oo rita (oo tros o
cuatro citras, compotoncia oosoa oo chanco y otora),
on a mayora oo os casos rosuta sor no autorizaoo. Ln
osta circunstancia, por sor un ooito contra o patrimonio
oo ostaoo, a autorioao compotonto oobora oisponor oo
su inmooiata susponsion y o ciorro oo os ostaboci-
miontos quo as roaicon.
Ak1lCUlO 128: Supervision de Sorteos. Para a
suporvision oo os sortoos quo roaicon as otoras,
chancos, juogos promocionaos oo su compotoncia,
consorcios comorciaos, as como, para o oosarroo oo
concursos, a rospoctiva Socrotaria oo gobiorno o onto
oopartamonta autorizaoo, oosignara un ooogaoo, quion
oobora ronoir un intormo.
Ak1lCUlO 129: ControI. Ln tooo caso a autorioao oo
Poica oo oticio o a poticion oo a autorioao compotonto
l32
poora on cuaquior momonto voriticar o cumpimionto
por parto oo os oporaooros tanto oo a autorizacion
otorgaoa, como oo as oisposicionos oo juogo oo suorto y
azar oxistontos.
CAPl1UlO S.
PlSAS, MlDlDAS l lNS1kUMlN1OS Dl MlDlClON
Ak1lCUlO 130: Pesas, Medidas e instrumentos de
medicion. Las autorioaoos oo Poica pooran on
cuaquior momonto voriticar a oxactituo oo as posas,
mooioas o instrumontos oo mooicion quo so ompoon on
os ostabocimiontos oo comorcio. L sistoma oo mooioa
aooptaoo on o Distrito Capita os o Sistoma
lntornaciona oo Mooioas.
Ak1lCUlO 131: Veriticacion de Ios precios. Las
autorioaoos oo Poica pooran voriticar on cuaquior
momonto quo os procios oo os artcuos oo vonta on o
Distrito soan os ostabocioos por as autorioaoos compo-
tontos y oston a a vista oo pubico.
Ak1lCUlO 132: lnspecciones. Con o proposito oo
oxaminar o origon oo os bionos, as autorioaoos oo
Poica pooran inspoccionar os ostabocimiontos oo
comorcio oooicaoos a as siguiontos activioaoos.
l. La aoquisicion oo bionos muobos con pacto oo
rotrovonta o simiaros,
2. 1ionoas oo antiguooaoos y objotos usaoos, patoras
y joyoras,
l33
hacorso acrooooros a un ttuo o promios bion soan on
oinoro o on ospocio.
Ak1lCUlO 126: Juegos promocionaIes. Son mooa-
ioaoos oo juogos oo suorto y azar organizaoos y
oporaoos con tinos oo pubicioao o promocion oo bionos
o sorvicios, ostabocimiontos, omprosas o ontioaoos, on
os cuaos so otroco un promio a pubico, sin quo para
accooor a juogo so paguo oiroctamonto.
Ak1lCUlO 127: Juegos no autorizados y ritas. So
ontionoo por no autorizaoos, os juogos oo azar oporaoos
por tuora oo as conoicionos ostabocioas on a Loy oo
Rogimon Propio, 643 oo 200l, o juogo oo rita (oo tros o
cuatro citras, compotoncia oosoa oo chanco y otora),
on a mayora oo os casos rosuta sor no autorizaoo. Ln
osta circunstancia, por sor un ooito contra o patrimonio
oo ostaoo, a autorioao compotonto oobora oisponor oo
su inmooiata susponsion y o ciorro oo os ostaboci-
miontos quo as roaicon.
Ak1lCUlO 128: Supervision de Sorteos. Para a
suporvision oo os sortoos quo roaicon as otoras,
chancos, juogos promocionaos oo su compotoncia,
consorcios comorciaos, as como, para o oosarroo oo
concursos, a rospoctiva Socrotaria oo gobiorno o onto
oopartamonta autorizaoo, oosignara un ooogaoo, quion
oobora ronoir un intormo.
Ak1lCUlO 129: ControI. Ln tooo caso a autorioao oo
Poica oo oticio o a poticion oo a autorioao compotonto
l32
poora on cuaquior momonto voriticar o cumpimionto
por parto oo os oporaooros tanto oo a autorizacion
otorgaoa, como oo as oisposicionos oo juogo oo suorto y
azar oxistontos.
CAPl1UlO S.
PlSAS, MlDlDAS l lNS1kUMlN1OS Dl MlDlClON
Ak1lCUlO 130: Pesas, Medidas e instrumentos de
medicion. Las autorioaoos oo Poica pooran on
cuaquior momonto voriticar a oxactituo oo as posas,
mooioas o instrumontos oo mooicion quo so ompoon on
os ostabocimiontos oo comorcio. L sistoma oo mooioa
aooptaoo on o Distrito Capita os o Sistoma
lntornaciona oo Mooioas.
Ak1lCUlO 131: Veriticacion de Ios precios. Las
autorioaoos oo Poica pooran voriticar on cuaquior
momonto quo os procios oo os artcuos oo vonta on o
Distrito soan os ostabocioos por as autorioaoos compo-
tontos y oston a a vista oo pubico.
Ak1lCUlO 132: lnspecciones. Con o proposito oo
oxaminar o origon oo os bionos, as autorioaoos oo
Poica pooran inspoccionar os ostabocimiontos oo
comorcio oooicaoos a as siguiontos activioaoos.
l. La aoquisicion oo bionos muobos con pacto oo
rotrovonta o simiaros,
2. 1ionoas oo antiguooaoos y objotos usaoos, patoras
y joyoras,
l33
3. Sitios oo vonta oo auto partos y ropuostos oo
sogunoa,
4. 1aoros oo sorvicio automotriz,
. Lugaros on oonoo so comorciaicon pantas y anima-
os vivos, as como objotos quo prosumibomonto
hayan sioo oaboraoos con ospocios vooaoas,
6. Cuanoo os objotos soan oaboraoos por o von-
oooor, as autorioaoos oo Poica pooran soicitar a
oxhibicion oo a tactura oo compra oo a matoria
prima utiizaoa para oo,
7. Si so trata oo morcanca provonionto oo oxtranjoro,
as autorioaoos oo Poica pooran oxigir a proson-
tacion oo os oocumontos oo importacion y naciona-
izacion,
8. Si so trata oo ospocios protogioas ooboran tonorso os
savoconouctos y pormisos oxpooioos por as
autorioaoos ambiontaos compotontos.
PAkAGkAlO: Cuanoo so roaicon as inspoccionos a
quo so rotioro osto artcuo, as autorioaoos oo poica
oojaran constancia oo as mismas on oocumonto on quo
consto o motivo y o objoto, o nombro y cargo oo quion
a practico, ontroganoo copia oo a misma a quion
atonoio a oiigoncia.
Ln caso quo oo a inspoccion so compruobo o incumpi-
mionto oo as normas quo roguan a vonta, proouccion y
oistribucion oo os bionos, a autorioao oo poica
oroonara o ciorro inmooiato oo ostabocimionto. Su
ronuoncia so sancionara con mutas ontro 20 y 0
SMDLV por caoa oa quo so mantonga a inobsorvancia a
a oroon ostabocioa por a autorioao oo poica.
l34
1l1UlO X
Dl lOS lSPlC1ACUlOS PllCOS Y ll
CAkNAVAl
CAPl1UlO 1.
lSPlC1ACUlOS PllCOS
Ak1lCUlO 133: lspectacuIos pubIicos. Constituyon
una torma oo rocroacion cooctiva quo congroga a
porsonas quo asiston a oos, para atirmar omocionos, ois-
trutar, compartir u obsorvar oxprosionos artsticas, toco-
ricas, cuturaos, ooportivas y simiaros, oonoo a invi-
tacion a pubico soa abiorta, gonora o inoitoronciaoa.
Aoomas oo os ospoctacuos pubicos quo normamonto
so roaizan on as ciuoaoos coombianas como con-
ciortos, prosontacionos, tiostas patronaos, otc., on o
Atantico so roaizan otros ospoctacuos quo son tpicos y
poriooicos como as corraojas, as cabagatas y o
carnava, os cuaos amoritan una atoncion y comporta-
mionto ospocia por parto oo autorioaoos y asistontos.
L Carnava os o ospoctacuo pubico mutituoinario por
oxcooncia on o Dopartamonto oo Atantico. 1iono on
protomporaoa y tomporaoa oo cuatros oas tinaos, su
propio cooigo oo conoucta y comportamionto quo
convoca a a toorancia a propios y oxtrabos, para
garantizar a convivoncia ciuoaoana.
Ak1lCUlO 134: Autorizacion para Ia reaIizacion de
espectacuIos pubIicos. Corrosponoo a as rospoctivas
socrotaras oo gobiorno, autorizar a prosontacion oo
l3
3. Sitios oo vonta oo auto partos y ropuostos oo
sogunoa,
4. 1aoros oo sorvicio automotriz,
. Lugaros on oonoo so comorciaicon pantas y anima-
os vivos, as como objotos quo prosumibomonto
hayan sioo oaboraoos con ospocios vooaoas,
6. Cuanoo os objotos soan oaboraoos por o von-
oooor, as autorioaoos oo Poica pooran soicitar a
oxhibicion oo a tactura oo compra oo a matoria
prima utiizaoa para oo,
7. Si so trata oo morcanca provonionto oo oxtranjoro,
as autorioaoos oo Poica pooran oxigir a proson-
tacion oo os oocumontos oo importacion y naciona-
izacion,
8. Si so trata oo ospocios protogioas ooboran tonorso os
savoconouctos y pormisos oxpooioos por as
autorioaoos ambiontaos compotontos.
PAkAGkAlO: Cuanoo so roaicon as inspoccionos a
quo so rotioro osto artcuo, as autorioaoos oo poica
oojaran constancia oo as mismas on oocumonto on quo
consto o motivo y o objoto, o nombro y cargo oo quion
a practico, ontroganoo copia oo a misma a quion
atonoio a oiigoncia.
Ln caso quo oo a inspoccion so compruobo o incumpi-
mionto oo as normas quo roguan a vonta, proouccion y
oistribucion oo os bionos, a autorioao oo poica
oroonara o ciorro inmooiato oo ostabocimionto. Su
ronuoncia so sancionara con mutas ontro 20 y 0
SMDLV por caoa oa quo so mantonga a inobsorvancia a
a oroon ostabocioa por a autorioao oo poica.
l34
1l1UlO X
Dl lOS lSPlC1ACUlOS PllCOS Y ll
CAkNAVAl
CAPl1UlO 1.
lSPlC1ACUlOS PllCOS
Ak1lCUlO 133: lspectacuIos pubIicos. Constituyon
una torma oo rocroacion cooctiva quo congroga a
porsonas quo asiston a oos, para atirmar omocionos, ois-
trutar, compartir u obsorvar oxprosionos artsticas, toco-
ricas, cuturaos, ooportivas y simiaros, oonoo a invi-
tacion a pubico soa abiorta, gonora o inoitoronciaoa.
Aoomas oo os ospoctacuos pubicos quo normamonto
so roaizan on as ciuoaoos coombianas como con-
ciortos, prosontacionos, tiostas patronaos, otc., on o
Atantico so roaizan otros ospoctacuos quo son tpicos y
poriooicos como as corraojas, as cabagatas y o
carnava, os cuaos amoritan una atoncion y comporta-
mionto ospocia por parto oo autorioaoos y asistontos.
L Carnava os o ospoctacuo pubico mutituoinario por
oxcooncia on o Dopartamonto oo Atantico. 1iono on
protomporaoa y tomporaoa oo cuatros oas tinaos, su
propio cooigo oo conoucta y comportamionto quo
convoca a a toorancia a propios y oxtrabos, para
garantizar a convivoncia ciuoaoana.
Ak1lCUlO 134: Autorizacion para Ia reaIizacion de
espectacuIos pubIicos. Corrosponoo a as rospoctivas
socrotaras oo gobiorno, autorizar a prosontacion oo
l3
ospoctacuos pubicos quo so roaicon on o oistrito o os
municipios, provio concopto oo Acaoo o autorioao
compotonto, oo acuoroo con os rogamontos osta-
bocioos para oo.
Ak1lCUlO 13S: Comportamientos de Ios organi-
zadores o empresarios que contribuyen a Ia seguridad
en Ios espectacuIos pubIicos. Los ospoctacuos oobon
otrocor conoicionos oo soriooao y oo sogurioao a os
ospoctaooros y actoros o protagonistas, quionos
organizan ospoctacuos pubicos, oobon obsorvar, ontro
otros, os siguiontos comportamiontos quo contribuyon a
a sogurioao y buona roaizacion oo os mismos.
l. Soicitar con a oobioa anticipacion a rospoctivo
acaoo, a autorizacion para a roaizacion oo
ospoctacuos pubicos masivos y a comanoo oo
poica oo ugar, a prostacion oo sorvicio oo
sogurioao oo ovonto,
2. Controar o ingroso oo monoros oo acuoroo a a
casiticacion oo ospoctacuo y a hora on quo so
roaico. Ln tooo caso, so pormitira a ontraoa oo
monoros oo sioto abos a os ospoctacuos pubicos
cuturaos, oo carnava, ooportivos, rocroativos,
corraojas, saas oo vooo, siompro quo oston
acompabaoos oo un aouto rosponsabo y oo
acuoroo con o rogamonto ostabocioo para o
ospoctacuo,
3. Asignar a siotora, on a torma inoicaoa on a boota
oo ontraoa y contar con acomooaooros para oo, si
aquoas no so han numoraoo, pormitir quo
l36
cuaquior porsona ocupo os asiontos vacos,
4. Prosontar o ospoctacuo on o sitio, oa y hora
anunciaoos, rointogranoo o vaor oo a ontraoa
oontro oo tormino oo as 48 horas siguiontos a a
tijaoa para oar inicio a ospoctacuo, cuanoo osto no
so roaico on a tocha y hora sobaaoas o cuanoo, una
voz iniciaoo, ooba sor susponoioo,
. Mantonor o ugar impio y asoaro ontro sosion y
sosion, cuanoo haya varias prosontacionos on o
mismo oa,
6. Contar con unioaoos sanitarias portatios cuanoo o
ugar oonoo so roaico o ovonto carozca oo osto tipo
oo sorvicios,
7. Contar con a aoocuaoa sobaizacion, a tin oo
garantizar una rapioa ovacuacion on situacion oo
omorgoncia,
8. No vonoor, ni pormitir a vonta oo bootas a un
procio mayor oo tijaoo, ni oxcooor o cupo corros-
ponoionto a os puostos oxistontos,
9. No oomorar injustiticaoamonto o accoso oo as
porsonas a os ospoctacuos pubicos,
l0. Carantizar o taci accoso on sus ontraoas, saioas,
asiontos o sias, graooras y contar con saioas oo
omorgoncia oobioamonto ubicaoas y con avisos
visibos,
ll. Rospotar o ambionto oo sitio oonoo so roaicon y
cumpir con as normas vigontos sobro ruioo y
pubicioao oxtorior visua, on as conoicionos oo a
autorizacion quo para a roaizacion oo mismo haya
oxpooioo a autorioao compotonto,
l2. Dar ostricto cumpimionto a pan oo omorgoncia
l37
ospoctacuos pubicos quo so roaicon on o oistrito o os
municipios, provio concopto oo Acaoo o autorioao
compotonto, oo acuoroo con os rogamontos osta-
bocioos para oo.
Ak1lCUlO 13S: Comportamientos de Ios organi-
zadores o empresarios que contribuyen a Ia seguridad
en Ios espectacuIos pubIicos. Los ospoctacuos oobon
otrocor conoicionos oo soriooao y oo sogurioao a os
ospoctaooros y actoros o protagonistas, quionos
organizan ospoctacuos pubicos, oobon obsorvar, ontro
otros, os siguiontos comportamiontos quo contribuyon a
a sogurioao y buona roaizacion oo os mismos.
l. Soicitar con a oobioa anticipacion a rospoctivo
acaoo, a autorizacion para a roaizacion oo
ospoctacuos pubicos masivos y a comanoo oo
poica oo ugar, a prostacion oo sorvicio oo
sogurioao oo ovonto,
2. Controar o ingroso oo monoros oo acuoroo a a
casiticacion oo ospoctacuo y a hora on quo so
roaico. Ln tooo caso, so pormitira a ontraoa oo
monoros oo sioto abos a os ospoctacuos pubicos
cuturaos, oo carnava, ooportivos, rocroativos,
corraojas, saas oo vooo, siompro quo oston
acompabaoos oo un aouto rosponsabo y oo
acuoroo con o rogamonto ostabocioo para o
ospoctacuo,
3. Asignar a siotora, on a torma inoicaoa on a boota
oo ontraoa y contar con acomooaooros para oo, si
aquoas no so han numoraoo, pormitir quo
l36
cuaquior porsona ocupo os asiontos vacos,
4. Prosontar o ospoctacuo on o sitio, oa y hora
anunciaoos, rointogranoo o vaor oo a ontraoa
oontro oo tormino oo as 48 horas siguiontos a a
tijaoa para oar inicio a ospoctacuo, cuanoo osto no
so roaico on a tocha y hora sobaaoas o cuanoo, una
voz iniciaoo, ooba sor susponoioo,
. Mantonor o ugar impio y asoaro ontro sosion y
sosion, cuanoo haya varias prosontacionos on o
mismo oa,
6. Contar con unioaoos sanitarias portatios cuanoo o
ugar oonoo so roaico o ovonto carozca oo osto tipo
oo sorvicios,
7. Contar con a aoocuaoa sobaizacion, a tin oo
garantizar una rapioa ovacuacion on situacion oo
omorgoncia,
8. No vonoor, ni pormitir a vonta oo bootas a un
procio mayor oo tijaoo, ni oxcooor o cupo corros-
ponoionto a os puostos oxistontos,
9. No oomorar injustiticaoamonto o accoso oo as
porsonas a os ospoctacuos pubicos,
l0. Carantizar o taci accoso on sus ontraoas, saioas,
asiontos o sias, graooras y contar con saioas oo
omorgoncia oobioamonto ubicaoas y con avisos
visibos,
ll. Rospotar o ambionto oo sitio oonoo so roaicon y
cumpir con as normas vigontos sobro ruioo y
pubicioao oxtorior visua, on as conoicionos oo a
autorizacion quo para a roaizacion oo mismo haya
oxpooioo a autorioao compotonto,
l2. Dar ostricto cumpimionto a pan oo omorgoncia
l37
aprobaoo por as autorioaoos compotontos, toman-
oo as mooioas nocosarias para a provoncion oo
inconoios y garantizanoo quo so oisponga oo
sorvicio oo bomboros oticiaos on torma pronta y
oticaz, as como contanoo con a prosoncia oo
porsona mooico y oo oquipos oo primoros auxiios y
garantizanoo a oobioa soiooz y tirmoza oo a
construccion oo osconario on o quo so roaico o
ovonto,
l3. Controar a higiono oo os aimontos, on caso oo quo
so pormita su vonta,
l4. Dotar a osconario con a sobaizacion y os oispo-
sitivos oo sogurioao nocosarios para provonir
cuaquior sucoso quo puooa atoctar a sogurioao oo
as porsonas y para pormitir su rapioa ovacuacion,
l. Disponor oo os controos nocosarios para impooir o
ingroso oo armas, bobioas ombriagantos, ostupota-
ciontos y sustancias sicotropicas o toxicas, o oo
porsonas bajo a intuoncia oo ostas, y oo cuaquior
caso oo objoto quo puooa causar oabo,
l6. Contar con a prosoncia oo a tuorza pubica oo a
poica para vigiar o comportamionto oo pubico
tonoionto a ovitar quo so prosonton actos quo pongan
on poigro o quo mooston a os asistontos, os artistas
y os vocinos,
l7. Mantonor oospojaoo o osconario oo cuaquior tipo
oo sustancia intamabo o carburanto, o oo instaa-
cionos oo gas, quioos o qumicos,
l8. Ubicar o sitio oo ovonto a una oistancia no monor
oo oosciontos (200) motros oo as bombas oo
gasoina, ostacionos oo sorvicios, oopositos oo
l38
quioos, qumicos o sustancias intamabos y oo
cnicas u hospitaos.
La comision oo conouctas contrarias a os comporta-
miontos sobaaoos on os numoraos 2 a ll, acarroara
muta oo l a l0 Saarios Mnimos Diarios Logaos
Vigontos. SMDLV, a oo numora ll, oo l0 a 20 SMDLV
y a oo os numoraos l2 a l8, oo 20 a 30 SMDLV.
PAkAGkAlOPklMlkO: L Carnava, os un ospoctacuo
pubico masivo sui gonotis, 1anto organizaooros como
asistontos a sus ovontos oobon aoomas oo aooptar un
comportamionto quo garantico su sogurioao, procurar a
convivoncia, ta como so ootino on o siguionto captuo,
oo prosonto 1tuo X.
PAkAGkAlOSlGUNDO: L Comanoanto oo Lstacion o
oo Comanoo oo Atoncion lnmooiata oo Poica, impooira
a roaizacion oo ospoctacuos pubicos cuanoo o rocinto
o o ugar oonoo vayan a ovarso a cabo soa impropio, no
otrozca a oobioa soiooz, ponga on riosgo a os ospocta-
ooros o no cumpa os roquisitos oo higiono o soicituo oo
pormiso. Sin o ono oo osto utimo roquisito o ovonto no
poora roaizarso y on caso oo iniciarso procooora a su sus-
ponsion por autorioao compotonto. Si so hubioso roaiza-
oo, procoooran as accionos aoministrativas portinontos,
Por motivos oo oroon pubico, o Ioto oo a Poica con
autorizacion oo comanoanto oo a Poica oo Atantico,
on o rospoctivo municipio poora apazar a prosontacion
o susponoor o oosarroo oo un ospoctacuo pubico.
l39
aprobaoo por as autorioaoos compotontos, toman-
oo as mooioas nocosarias para a provoncion oo
inconoios y garantizanoo quo so oisponga oo
sorvicio oo bomboros oticiaos on torma pronta y
oticaz, as como contanoo con a prosoncia oo
porsona mooico y oo oquipos oo primoros auxiios y
garantizanoo a oobioa soiooz y tirmoza oo a
construccion oo osconario on o quo so roaico o
ovonto,
l3. Controar a higiono oo os aimontos, on caso oo quo
so pormita su vonta,
l4. Dotar a osconario con a sobaizacion y os oispo-
sitivos oo sogurioao nocosarios para provonir
cuaquior sucoso quo puooa atoctar a sogurioao oo
as porsonas y para pormitir su rapioa ovacuacion,
l. Disponor oo os controos nocosarios para impooir o
ingroso oo armas, bobioas ombriagantos, ostupota-
ciontos y sustancias sicotropicas o toxicas, o oo
porsonas bajo a intuoncia oo ostas, y oo cuaquior
caso oo objoto quo puooa causar oabo,
l6. Contar con a prosoncia oo a tuorza pubica oo a
poica para vigiar o comportamionto oo pubico
tonoionto a ovitar quo so prosonton actos quo pongan
on poigro o quo mooston a os asistontos, os artistas
y os vocinos,
l7. Mantonor oospojaoo o osconario oo cuaquior tipo
oo sustancia intamabo o carburanto, o oo instaa-
cionos oo gas, quioos o qumicos,
l8. Ubicar o sitio oo ovonto a una oistancia no monor
oo oosciontos (200) motros oo as bombas oo
gasoina, ostacionos oo sorvicios, oopositos oo
l38
quioos, qumicos o sustancias intamabos y oo
cnicas u hospitaos.
La comision oo conouctas contrarias a os comporta-
miontos sobaaoos on os numoraos 2 a ll, acarroara
muta oo l a l0 Saarios Mnimos Diarios Logaos
Vigontos. SMDLV, a oo numora ll, oo l0 a 20 SMDLV
y a oo os numoraos l2 a l8, oo 20 a 30 SMDLV.
PAkAGkAlOPklMlkO: L Carnava, os un ospoctacuo
pubico masivo sui gonotis, 1anto organizaooros como
asistontos a sus ovontos oobon aoomas oo aooptar un
comportamionto quo garantico su sogurioao, procurar a
convivoncia, ta como so ootino on o siguionto captuo,
oo prosonto 1tuo X.
PAkAGkAlOSlGUNDO: L Comanoanto oo Lstacion o
oo Comanoo oo Atoncion lnmooiata oo Poica, impooira
a roaizacion oo ospoctacuos pubicos cuanoo o rocinto
o o ugar oonoo vayan a ovarso a cabo soa impropio, no
otrozca a oobioa soiooz, ponga on riosgo a os ospocta-
ooros o no cumpa os roquisitos oo higiono o soicituo oo
pormiso. Sin o ono oo osto utimo roquisito o ovonto no
poora roaizarso y on caso oo iniciarso procooora a su sus-
ponsion por autorioao compotonto. Si so hubioso roaiza-
oo, procoooran as accionos aoministrativas portinontos,
Por motivos oo oroon pubico, o Ioto oo a Poica con
autorizacion oo comanoanto oo a Poica oo Atantico,
on o rospoctivo municipio poora apazar a prosontacion
o susponoor o oosarroo oo un ospoctacuo pubico.
l39
PAkAGkAlO 1lkClkO: Si as porsonas naturaos o
juroicas contrataoas para a vigiancia y sogurioao oo
ospoctacuo rotionon artcuos u objotos quo porton os
asistontos, ooboran oovovorsoos a a saioa oo ospoc-
tacuo mooianto a prosontacion oo a ticha o o
mocanismo quo haya sioo provisto on o momonto oo a
incautacion.
Ak1lCUlO136: Comportamientos de Ias personas que
contribuyen a Ia seguridad en Ios espectacuIos
pubIicos. 1ooas as porsonas quo asiston a os ospoc-
tacuos pubicos, oobon obsorvar, ontro otros, os
siguiontos comportamiontos.
l. Cumpir con as conoicionos provistas para a
roaizacion oo ospoctacuo, rospotanoo os horarios
proostabocioos, a obtoncion oo corrosponoionto
booto oo ontraoa y a numoracion oo os asiontos,
2. Pormitir a circuacion, oospojanoo o paso on as
puortas oo accoso y saioas oo omorgoncias, on as
oscaoras o on os pasios,
3. Atonoor as rocomonoacionos sobro ovacuacion y
ostar on pormanonto oisposicion para a misma,
cuanoo as circunstancias o roquioran,
4. lostojar con moooracion, rocoroanoo quo a vioa os
sagraoa y quo a sauo no so puooo ponor on riosgo,
. Abstonorso oo arrojar objotos oo cuaquior tipo on
sitios oo participacion masiva oo a pobacion, on
ovontos ooportivos no so oobon anzar a a cancha,
graoas o osconarios, ya quo pono on riosgo a
intogrioao tsica oo os participantos on o ovonto,
l40
6. Abstonorso oo ingrosar portanoo armas o oomontos
quo puooan causar oabo a as oomas porsonas,
bobioas ombriagantos, ostupotaciontos, sustancias
sicotropicas o toxicas o acuoir a os ospoctacuos
bajo a intuoncia oo aquoas,
7. Lvitar roaizar conouctas quo puooan contribuir a
causar panico ontro os asistontos.
La comision oo conouctas contrarias a os comporta-
miontos sobaaoos on os numoraos l a 3, acarroara
muta oo l a l0 Saarios Mnimos Diarios Logaos
Vigontos. SMDLV, a oo numora 4, oo l0 a 20 SMDLV y
a oo os numoraos , 6 y 7, oo 20 a 30 SMDLV. Aoomas
sora obigatorio para os intractoros a participacion on un
curso pooagogico sobro as normas oo manua oo
convivioncia.
Ak1lCUlO 137: Supervision de Ios espectacuIos
pubIicos. A tooo ospoctacuo pubico asistira un
ooogaoo oo a socrotaria oo gobiorno rospoctiva,
oncargaoo oo voar por o cumpimionto oo as conoi-
cionos ostabocioas, oo os rogamontos y su corrocto
oosarroo, oo o cua oobora ronoir un intormo.
Ak1lCUlO 138: Deberes de Ias autoridades de poIica
en Ios baiIes o espectacuIos pubIicos. Ls oobor oo a
autorioao.
l. Carantizar su roaizacion,
2. Voar por su sogurioao,
3. Susponooro cuanoo so roaico sin pormiso, proon-
l4l
PAkAGkAlO 1lkClkO: Si as porsonas naturaos o
juroicas contrataoas para a vigiancia y sogurioao oo
ospoctacuo rotionon artcuos u objotos quo porton os
asistontos, ooboran oovovorsoos a a saioa oo ospoc-
tacuo mooianto a prosontacion oo a ticha o o
mocanismo quo haya sioo provisto on o momonto oo a
incautacion.
Ak1lCUlO136: Comportamientos de Ias personas que
contribuyen a Ia seguridad en Ios espectacuIos
pubIicos. 1ooas as porsonas quo asiston a os ospoc-
tacuos pubicos, oobon obsorvar, ontro otros, os
siguiontos comportamiontos.
l. Cumpir con as conoicionos provistas para a
roaizacion oo ospoctacuo, rospotanoo os horarios
proostabocioos, a obtoncion oo corrosponoionto
booto oo ontraoa y a numoracion oo os asiontos,
2. Pormitir a circuacion, oospojanoo o paso on as
puortas oo accoso y saioas oo omorgoncias, on as
oscaoras o on os pasios,
3. Atonoor as rocomonoacionos sobro ovacuacion y
ostar on pormanonto oisposicion para a misma,
cuanoo as circunstancias o roquioran,
4. lostojar con moooracion, rocoroanoo quo a vioa os
sagraoa y quo a sauo no so puooo ponor on riosgo,
. Abstonorso oo arrojar objotos oo cuaquior tipo on
sitios oo participacion masiva oo a pobacion, on
ovontos ooportivos no so oobon anzar a a cancha,
graoas o osconarios, ya quo pono on riosgo a
intogrioao tsica oo os participantos on o ovonto,
l40
6. Abstonorso oo ingrosar portanoo armas o oomontos
quo puooan causar oabo a as oomas porsonas,
bobioas ombriagantos, ostupotaciontos, sustancias
sicotropicas o toxicas o acuoir a os ospoctacuos
bajo a intuoncia oo aquoas,
7. Lvitar roaizar conouctas quo puooan contribuir a
causar panico ontro os asistontos.
La comision oo conouctas contrarias a os comporta-
miontos sobaaoos on os numoraos l a 3, acarroara
muta oo l a l0 Saarios Mnimos Diarios Logaos
Vigontos. SMDLV, a oo numora 4, oo l0 a 20 SMDLV y
a oo os numoraos , 6 y 7, oo 20 a 30 SMDLV. Aoomas
sora obigatorio para os intractoros a participacion on un
curso pooagogico sobro as normas oo manua oo
convivioncia.
Ak1lCUlO 137: Supervision de Ios espectacuIos
pubIicos. A tooo ospoctacuo pubico asistira un
ooogaoo oo a socrotaria oo gobiorno rospoctiva,
oncargaoo oo voar por o cumpimionto oo as conoi-
cionos ostabocioas, oo os rogamontos y su corrocto
oosarroo, oo o cua oobora ronoir un intormo.
Ak1lCUlO 138: Deberes de Ias autoridades de poIica
en Ios baiIes o espectacuIos pubIicos. Ls oobor oo a
autorioao.
l. Carantizar su roaizacion,
2. Voar por su sogurioao,
3. Susponooro cuanoo so roaico sin pormiso, proon-
l4l
guo oospuos oo a hora sobaaoa, atoro a tranquii-
oao y so tooro o consumo oo ostupotaciontos.
CAPl1UlO 2.
ll CAkNAVAl COMO lSPlC1ACUlO PllCO
Ak1lCUlO 139: CarnavaI, espectacuIo muItitudinario.
L Carnava, aoomas oo constituir un hocho cutura oo
Caribo Coombiano roconocioo por a UNLSCO,
tambion os un ospoctacuo pubico oo masas oonoo
intoractuan porsonas oo as mas variaoas conoicionos
sociaos, otnicas, oconomicas, cuturaos y poticas.
Lspoctaooros y protagonistas so contunoon ouranto
cuatro oas, con o mito imaginario o caractorstica
basica oo quo tooo osta pormitioo, a partir oo unas
rogas oo juogo autoootinioas, oonoo prima tinamonto o
rospoto por o otro, o quo tormina oanooo ciorto oroon a
sus oivorsos ovontos.
Ak1lCUlO 140. Comportamientos que tavorecen Ia
convivencia ciudadana en Ios carnavaIes, como
espectacuIo. Lntro otros, para tavorocor a convivoncia
on carnavaos so mantonoran os siguiontos comporta-
miontos.
l. Rospoto y ontonoimionto por tooo o quo participo oo
Carnava, ya quo osto tiono su propia ioontioao,
organizacion y jorarqua. uionos oosoon sor protago-
nistas oo os ovontos, oobon cumpir con as rogas
tijaoas proviamonto. Los ospoctaooros oobon com-
portarso bion, rospotar a gratuioao oo agunos
l42
ovontos, as como cumpir a obigacion oo pago, on
caso oo quo no o soa,
2. Lvitar comportamiontos quo atoron o norma
oosarroo oo os ospoctacuos mutituoinarios como a
Loctura oo Banoo, Coronacion oo a Roina, Dostio
Cay, La Cuachorna, Bataa oo loros, oostio oo La
43, Carnava oo Sur, Cran Paraoa, lostiva oo
Orquosta y a Conquista, por sor ostos ovontos a
osoncia oo mismo,
3. Lvitar porturbar o ibro oosarroo oo os ovontos
moostanoo o agrooionoo oo paabra o tsicamonto a
os participantos, provocanoo pooas o participanoo
on pooas oo ospoctaooros, o hacor oxhibicion oo
armas por quo puooon causar panico on os asistontos,
ponionoo on riosgo a sogurioao oo ovonto. Ln os
oostios oojar ibro o ospacio oostinaoo a os protago-
nistas oo acto,
4. Acatar y rospotar as mooioas aooptaoas por as
autorioaoos oo poica para as tiostas carnostoon-
ticas,
. Los oistracos inoiviouaos y cooctivos, as cum-
biambas, comparsas, oanzas oo roacion, ontro
muchos otros, son o rosutaoo oo mosos oo trabajo,
por o cua oobon rospotarso y aomirarso, por ningun
motivo oobo atontarso, bajo ninguna torma, contra
ostas manitostacionos oo Carnava, por quo oo sora
conspirar contra nuostra cutura,
6. Rospotar a a comunioao oo soctor oonoo so roaicon
vorbonas o baios popuaros utiizanoo os oquipos oo
sonioos a os oociboos pormitioos por as autorioaoos
oo mooio ambionto,
l43
guo oospuos oo a hora sobaaoa, atoro a tranquii-
oao y so tooro o consumo oo ostupotaciontos.
CAPl1UlO 2.
ll CAkNAVAl COMO lSPlC1ACUlO PllCO
Ak1lCUlO 139: CarnavaI, espectacuIo muItitudinario.
L Carnava, aoomas oo constituir un hocho cutura oo
Caribo Coombiano roconocioo por a UNLSCO,
tambion os un ospoctacuo pubico oo masas oonoo
intoractuan porsonas oo as mas variaoas conoicionos
sociaos, otnicas, oconomicas, cuturaos y poticas.
Lspoctaooros y protagonistas so contunoon ouranto
cuatro oas, con o mito imaginario o caractorstica
basica oo quo tooo osta pormitioo, a partir oo unas
rogas oo juogo autoootinioas, oonoo prima tinamonto o
rospoto por o otro, o quo tormina oanooo ciorto oroon a
sus oivorsos ovontos.
Ak1lCUlO 140. Comportamientos que tavorecen Ia
convivencia ciudadana en Ios carnavaIes, como
espectacuIo. Lntro otros, para tavorocor a convivoncia
on carnavaos so mantonoran os siguiontos comporta-
miontos.
l. Rospoto y ontonoimionto por tooo o quo participo oo
Carnava, ya quo osto tiono su propia ioontioao,
organizacion y jorarqua. uionos oosoon sor protago-
nistas oo os ovontos, oobon cumpir con as rogas
tijaoas proviamonto. Los ospoctaooros oobon com-
portarso bion, rospotar a gratuioao oo agunos
l42
ovontos, as como cumpir a obigacion oo pago, on
caso oo quo no o soa,
2. Lvitar comportamiontos quo atoron o norma
oosarroo oo os ospoctacuos mutituoinarios como a
Loctura oo Banoo, Coronacion oo a Roina, Dostio
Cay, La Cuachorna, Bataa oo loros, oostio oo La
43, Carnava oo Sur, Cran Paraoa, lostiva oo
Orquosta y a Conquista, por sor ostos ovontos a
osoncia oo mismo,
3. Lvitar porturbar o ibro oosarroo oo os ovontos
moostanoo o agrooionoo oo paabra o tsicamonto a
os participantos, provocanoo pooas o participanoo
on pooas oo ospoctaooros, o hacor oxhibicion oo
armas por quo puooon causar panico on os asistontos,
ponionoo on riosgo a sogurioao oo ovonto. Ln os
oostios oojar ibro o ospacio oostinaoo a os protago-
nistas oo acto,
4. Acatar y rospotar as mooioas aooptaoas por as
autorioaoos oo poica para as tiostas carnostoon-
ticas,
. Los oistracos inoiviouaos y cooctivos, as cum-
biambas, comparsas, oanzas oo roacion, ontro
muchos otros, son o rosutaoo oo mosos oo trabajo,
por o cua oobon rospotarso y aomirarso, por ningun
motivo oobo atontarso, bajo ninguna torma, contra
ostas manitostacionos oo Carnava, por quo oo sora
conspirar contra nuostra cutura,
6. Rospotar a a comunioao oo soctor oonoo so roaicon
vorbonas o baios popuaros utiizanoo os oquipos oo
sonioos a os oociboos pormitioos por as autorioaoos
oo mooio ambionto,
l43
7. Las porsonas quo so oiviortan on o carnava on caso
oo anzar agua o maicona, oobon hacoro ontro
amigos o conocioos y no ontro oxtrabos o transountos
por quo osto puooo gonorar contictos. No arrojar
contra as porsonas sustancias quo causon oabo a su
sauo, bionos o portononcias.
La comision oo conouctas contrarias a os comporta-
miontos sobaaoos on os numoraos 6 y 7 oo prosonto
artcuo acarroara muta oo hasta l0 Saarios Mnimos
Diarios Logaos Vigontos y obigara a intractor a asistir a un
programa oo oivugacion pooagogica oo prosonto manua
oo convivoncia.
CAPl1UlO 3.
O1kOS lSPlC1ACUlOS PllCOS MASlVOS
Ak1lCUlO 141. CorraIe[as. Ls una tiosta oo traoicion y
ospoctacuo popuar, roaizaoo sobro una paza ibro,
roooaoa oo una intraostructura usuamonto movi oo
maoora y/o mota, montaoa y construioa on ospacio
pubico o privaoo, oonoo so suotan toros o novios bravos
para quo os mantoros contrataoos o ospontanoos pruobon
suorto ovocanoo a ioia oo toro, con o animo oo oivortir a
os asistontos y rocibir oo osto una rocomponsa on oinoro o
ospocio.
Ak1lCUlO 142. Comportamientos que tavorecen Ia
convivencia ciudadana en Ias corraIe[as como espec-
tacuIo pubIico masivo. Para un mojor oosarroo oo a
corraoja so oobon atonoor os siguiontos comportamiontos.
l44
l. Soicitar o rospoctivo pormiso provio a a roaizacion
oo ovonto,
2. Acatar as normas quo para o oisobo y construccion
oo a ostructura oo a corraoja ootina a rospoctiva
oticina oo panoacion,
3. Roaizar o ospoctacuo soo on os oas y horas
autorizaoas por a autorioao compotonto,
4. Abstonorso oo consumir icor o oroga miontras so
participa como mantoro oo ovonto,
. lmpooir a participacion oo nibos, porsonas con
imitacionos tsicas o oo mayoros on ostaoo oo
ombriaguoz,
6. Cumpir o rosto oo comportamiontos ootinioos on
os Artcuos l3 y l36 para a sogurioao on os
ospoctacuos pubicos.
Ak1lCUlO 143. CabaIgatas. Lspoctacuo popuar,
normamonto masivo on o quo os participantos so
congrogan para oxhibir cabaistas y cabaos, on un
rocorrioo, urbano y/o rura proostabocioo, con a
participacion oo pubico ospoctaoor a o argo oo
mismo.
Ak1lCUlO 144. Comportamientos que tavorecen Ia
convivencia ciudadana en Ias CabaIgatas como espec-
tacuIo pubIico masivo. Para un mojor oosarroo oo a
cabagata so oobon atonoor os siguiontos comporta-
miontos.
l. Soicitar o rospoctivo pormiso, provio a a roai-
zacion oo ovonto,
l4
7. Las porsonas quo so oiviortan on o carnava on caso
oo anzar agua o maicona, oobon hacoro ontro
amigos o conocioos y no ontro oxtrabos o transountos
por quo osto puooo gonorar contictos. No arrojar
contra as porsonas sustancias quo causon oabo a su
sauo, bionos o portononcias.
La comision oo conouctas contrarias a os comporta-
miontos sobaaoos on os numoraos 6 y 7 oo prosonto
artcuo acarroara muta oo hasta l0 Saarios Mnimos
Diarios Logaos Vigontos y obigara a intractor a asistir a un
programa oo oivugacion pooagogica oo prosonto manua
oo convivoncia.
CAPl1UlO 3.
O1kOS lSPlC1ACUlOS PllCOS MASlVOS
Ak1lCUlO 141. CorraIe[as. Ls una tiosta oo traoicion y
ospoctacuo popuar, roaizaoo sobro una paza ibro,
roooaoa oo una intraostructura usuamonto movi oo
maoora y/o mota, montaoa y construioa on ospacio
pubico o privaoo, oonoo so suotan toros o novios bravos
para quo os mantoros contrataoos o ospontanoos pruobon
suorto ovocanoo a ioia oo toro, con o animo oo oivortir a
os asistontos y rocibir oo osto una rocomponsa on oinoro o
ospocio.
Ak1lCUlO 142. Comportamientos que tavorecen Ia
convivencia ciudadana en Ias corraIe[as como espec-
tacuIo pubIico masivo. Para un mojor oosarroo oo a
corraoja so oobon atonoor os siguiontos comportamiontos.
l44
l. Soicitar o rospoctivo pormiso provio a a roaizacion
oo ovonto,
2. Acatar as normas quo para o oisobo y construccion
oo a ostructura oo a corraoja ootina a rospoctiva
oticina oo panoacion,
3. Roaizar o ospoctacuo soo on os oas y horas
autorizaoas por a autorioao compotonto,
4. Abstonorso oo consumir icor o oroga miontras so
participa como mantoro oo ovonto,
. lmpooir a participacion oo nibos, porsonas con
imitacionos tsicas o oo mayoros on ostaoo oo
ombriaguoz,
6. Cumpir o rosto oo comportamiontos ootinioos on
os Artcuos l3 y l36 para a sogurioao on os
ospoctacuos pubicos.
Ak1lCUlO 143. CabaIgatas. Lspoctacuo popuar,
normamonto masivo on o quo os participantos so
congrogan para oxhibir cabaistas y cabaos, on un
rocorrioo, urbano y/o rura proostabocioo, con a
participacion oo pubico ospoctaoor a o argo oo
mismo.
Ak1lCUlO 144. Comportamientos que tavorecen Ia
convivencia ciudadana en Ias CabaIgatas como espec-
tacuIo pubIico masivo. Para un mojor oosarroo oo a
cabagata so oobon atonoor os siguiontos comporta-
miontos.
l. Soicitar o rospoctivo pormiso, provio a a roai-
zacion oo ovonto,
l4
2. Atonorso a rocorrioo y a horario autorizaoo por a
autorioao compotonto, rospotanoo acoras, antojar-
oinos, vas poatonaos y ospacios pubicos,
3. Abstonorso oo consumir icor miontras so participa
oo ovonto,
4. Abstonorso oo portar armas oo tuogo,
. Cumpir o rosto oo comportamiontos ootinioos on
os Artcuos l3 y l36 para a sogurioao on os
ospoctacuos pubicos.
llkO 1lkClkO:
PODlk, lUNClON, AC1lVlDAD, MlDlOS Dl
POllClA, MlDlDAS COkklC1lVAS, AU1OklDADlS
DlPAk1AMlN1AllS, COMPl1lNClAS Y
PkOClDlMllN1OS.
1l1UlO l
PODlk, lUNClON Y AC1lVlDAD Dl POllClA
Ak1lCUlO 14S: Poder de PoIica. Ls a tacutao oo
oictar normas roguaooras oo a ibortao inoivioua con
miras a prosorvar su ojorcicio caba con tinos oo convi-
voncia ciuoaoana. Lsta tacutao corrosponoo a
Congroso, y rosioua y subsioiariamonto a as Asamboas
Dopartamontaos y a os acaoos municipaos y oistrita.
Ak1lCUlO 146: luncion de PoIica. Ls a tacutao oo
tomar oocisionos on ojorcicio oo compotoncias asignaoas
por o pooor oo poica, tiono caractor provontivo y
oxcopcionamonto roprosivo, tonoionto a cumpimionto
l46
oo as normas oo poica, quo porsiguon garantizar,
consorvar y rostabocor o oroon pubico con tinos oo
convivoncia ciuoaoana, oontro oo marco oo a
Constitucion y a Loy.
Ak1lCUlO 147: Actividad de PoIica. Ls a ojocucion
matoria oo pooor y tuncion oo poica a cargo oo os
intograntos oo a Poica Naciona y os oomas sorviooros
pubicos autorizaoos por a oy.
1l1UlO ll
lOS MlDlOS Dl POllClA
Ak1lCUlO 148: Medios de PoIica. Son as horramion-
tas quo utiiza o tuncionario oo Poica on cumpimionto
oo su mision. os rogamontos, os pormisos y as autori-
zacionos, as oroonos oo Poica, a accion poiciva, a
aprohonsion, a conouccion, o rogistro oo as porsonas,
oo oomiciio y oo os vohcuos y a utiizacion oo a tuor-
za, son os mooios oo poica sobaaoos on a Loy.
CAPl1UlO 1.
lA ACClON Dl POllClA
Ak1lCUlO 149: Accion de PoIica. Ls a puosta on
ojocucion por parto oo as autorioaoos oo poica oo as
activioaoos y procooimiontos provontivos, corroctivos y
pooagogicos, oirigioos a garantizar os oorochos y
ibortaoos oo as porsonas y a convivoncia ciuoaoana.
l47
2. Atonorso a rocorrioo y a horario autorizaoo por a
autorioao compotonto, rospotanoo acoras, antojar-
oinos, vas poatonaos y ospacios pubicos,
3. Abstonorso oo consumir icor miontras so participa
oo ovonto,
4. Abstonorso oo portar armas oo tuogo,
. Cumpir o rosto oo comportamiontos ootinioos on
os Artcuos l3 y l36 para a sogurioao on os
ospoctacuos pubicos.
llkO 1lkClkO:
PODlk, lUNClON, AC1lVlDAD, MlDlOS Dl
POllClA, MlDlDAS COkklC1lVAS, AU1OklDADlS
DlPAk1AMlN1AllS, COMPl1lNClAS Y
PkOClDlMllN1OS.
1l1UlO l
PODlk, lUNClON Y AC1lVlDAD Dl POllClA
Ak1lCUlO 14S: Poder de PoIica. Ls a tacutao oo
oictar normas roguaooras oo a ibortao inoivioua con
miras a prosorvar su ojorcicio caba con tinos oo convi-
voncia ciuoaoana. Lsta tacutao corrosponoo a
Congroso, y rosioua y subsioiariamonto a as Asamboas
Dopartamontaos y a os acaoos municipaos y oistrita.
Ak1lCUlO 146: luncion de PoIica. Ls a tacutao oo
tomar oocisionos on ojorcicio oo compotoncias asignaoas
por o pooor oo poica, tiono caractor provontivo y
oxcopcionamonto roprosivo, tonoionto a cumpimionto
l46
oo as normas oo poica, quo porsiguon garantizar,
consorvar y rostabocor o oroon pubico con tinos oo
convivoncia ciuoaoana, oontro oo marco oo a
Constitucion y a Loy.
Ak1lCUlO 147: Actividad de PoIica. Ls a ojocucion
matoria oo pooor y tuncion oo poica a cargo oo os
intograntos oo a Poica Naciona y os oomas sorviooros
pubicos autorizaoos por a oy.
1l1UlO ll
lOS MlDlOS Dl POllClA
Ak1lCUlO 148: Medios de PoIica. Son as horramion-
tas quo utiiza o tuncionario oo Poica on cumpimionto
oo su mision. os rogamontos, os pormisos y as autori-
zacionos, as oroonos oo Poica, a accion poiciva, a
aprohonsion, a conouccion, o rogistro oo as porsonas,
oo oomiciio y oo os vohcuos y a utiizacion oo a tuor-
za, son os mooios oo poica sobaaoos on a Loy.
CAPl1UlO 1.
lA ACClON Dl POllClA
Ak1lCUlO 149: Accion de PoIica. Ls a puosta on
ojocucion por parto oo as autorioaoos oo poica oo as
activioaoos y procooimiontos provontivos, corroctivos y
pooagogicos, oirigioos a garantizar os oorochos y
ibortaoos oo as porsonas y a convivoncia ciuoaoana.
l47
CAPl1UlO 2
lOS klGlAMlN1OS Dl POllClA
Ak1lCUlO 1S0: kegIamentos de PoIica. Son normas
oictaoas por as autorioaoos compotontos, cuyo objotivo
os roguar o ojorcicio oo as ibortaoos y os oorochos on
ugaros pubicos, o privaoos quo trascionoan a o
pubico, y quo puooan atoctar a convivoncia ciuoaoana.
CAPl1UlO 3.
lOS PlkMlSOS Y lAS AU1OklZAClONlS
Ak1lCUlO1S1: Permisos y autorizaciones. So oxpioon
por as autorioaoos oo poica, como caso oxcopciona,
para habiitar a una porsona natura o juroica a ojorcor
una activioao rogamontaoa. Dobon constar por oscrito,
sor motivaoos y oxprosar con carioao as conoicionos oo
su caoucioao y as causaos oo rovocacion.
Cuanoo os pormisos so oxpioon on consiooracion a as
caioaoos inoiviouaos oo su tituar, son porsonaos o
intranstoribos.
CAPl1UlO 4.
lAS OkDlNlS Dl POllClA
Ak1lCUlO 1S2: Orden de PoIica. Ls una oisposicion
aoministrativa oictaoa on torma cara y procisa, vorba
(on caso oo urgoncia) o oscrita, motivaoa y oo tactibo
cumpimionto, por autorioao compotonto, con tun-
oamonto on a Loy o o Rogamonto, oostinaoas a una o
l48
varias porsonas ioontiticaoas o ioontiticabos, oxpooioas
para garantizar o asogurar o cumpimionto oo as normas
oo Cooigo Naciona oo Poica y as oo osto Manua.
La Oroon oo Poica os oo inmooiato cumpimionto, on
caso oo no soro, a autorioao compotonto sobaara o
tormino para su ojocucion o cumpimionto. Lxistionoo
ronuoncia por parto oo a porsona a quion so oa a oroon,
so apicaran as mooioas corroctivas sobaaoas on o
Cooigo Naciona oo Poica y on osto Manua, sin
porjuicio oo roaizar o hocho por cuonta oo obigaoo, si
tuoro posibo.
CAPl1UlO S.
lA APklHlNSlON
Ak1lCUlO 1S3: Aprehension. Ls a accion tsica oo
sujotar a una porsona con o tin oo conoucira inmooia-
tamonto anto a autorioao juoicia compotonto on
cumpimionto oo una oroon oo captura o cuanoo so o
sorpronoa on tagrancia.
Ak1lCUlO 1S4: Aprehension en tIagrancia. Cuanoo
una porsona os sorpronoioa on o momonto oo comotor
un ooito o una contravoncion o una intraccion oo
poica, o con objotos, instrumontos o huoas, oo os
cuaos so ooouzca sin ugar a ouoas quo momontos antos
incurrio on una conoucta punibo o participo on oa,
atoctanoo a sana convivoncia, so oncontrara on
situacion oo tagrancia y poora sor sancionaoa por
cuaquior autorioao on a matoria.
l49
CAPl1UlO 2
lOS klGlAMlN1OS Dl POllClA
Ak1lCUlO 1S0: kegIamentos de PoIica. Son normas
oictaoas por as autorioaoos compotontos, cuyo objotivo
os roguar o ojorcicio oo as ibortaoos y os oorochos on
ugaros pubicos, o privaoos quo trascionoan a o
pubico, y quo puooan atoctar a convivoncia ciuoaoana.
CAPl1UlO 3.
lOS PlkMlSOS Y lAS AU1OklZAClONlS
Ak1lCUlO1S1: Permisos y autorizaciones. So oxpioon
por as autorioaoos oo poica, como caso oxcopciona,
para habiitar a una porsona natura o juroica a ojorcor
una activioao rogamontaoa. Dobon constar por oscrito,
sor motivaoos y oxprosar con carioao as conoicionos oo
su caoucioao y as causaos oo rovocacion.
Cuanoo os pormisos so oxpioon on consiooracion a as
caioaoos inoiviouaos oo su tituar, son porsonaos o
intranstoribos.
CAPl1UlO 4.
lAS OkDlNlS Dl POllClA
Ak1lCUlO 1S2: Orden de PoIica. Ls una oisposicion
aoministrativa oictaoa on torma cara y procisa, vorba
(on caso oo urgoncia) o oscrita, motivaoa y oo tactibo
cumpimionto, por autorioao compotonto, con tun-
oamonto on a Loy o o Rogamonto, oostinaoas a una o
l48
varias porsonas ioontiticaoas o ioontiticabos, oxpooioas
para garantizar o asogurar o cumpimionto oo as normas
oo Cooigo Naciona oo Poica y as oo osto Manua.
La Oroon oo Poica os oo inmooiato cumpimionto, on
caso oo no soro, a autorioao compotonto sobaara o
tormino para su ojocucion o cumpimionto. Lxistionoo
ronuoncia por parto oo a porsona a quion so oa a oroon,
so apicaran as mooioas corroctivas sobaaoas on o
Cooigo Naciona oo Poica y on osto Manua, sin
porjuicio oo roaizar o hocho por cuonta oo obigaoo, si
tuoro posibo.
CAPl1UlO S.
lA APklHlNSlON
Ak1lCUlO 1S3: Aprehension. Ls a accion tsica oo
sujotar a una porsona con o tin oo conoucira inmooia-
tamonto anto a autorioao juoicia compotonto on
cumpimionto oo una oroon oo captura o cuanoo so o
sorpronoa on tagrancia.
Ak1lCUlO 1S4: Aprehension en tIagrancia. Cuanoo
una porsona os sorpronoioa on o momonto oo comotor
un ooito o una contravoncion o una intraccion oo
poica, o con objotos, instrumontos o huoas, oo os
cuaos so ooouzca sin ugar a ouoas quo momontos antos
incurrio on una conoucta punibo o participo on oa,
atoctanoo a sana convivoncia, so oncontrara on
situacion oo tagrancia y poora sor sancionaoa por
cuaquior autorioao on a matoria.
l49
Ak1lCUlO 1SS: Aprehension en tIagrancia de una
contravencion. La poica poora aprohonoor a quionos
sorpronoa on tagranto contravoncion oo poica, cuanoo
o hocho so roaico on ugar pubico o abiorto a pubico y
para o soo otocto oo conoucir a intractor anto o
rospoctivo joto oo poica. Ln osto caso, si o intractor so
ioontitica ponamonto y proporciona a oiroccion oo su
oomiciio, o agonto poora oojaro on ibortao y oaro
oroon oscrita para quo comparozca onto o joto oo poica
oontro oo tormino quo on oa so sobao, sin quo oxcooa
oo 48 horas, siompro quo a su juicio ta mooioa no
porjuoiquo o mantonimionto oo oroon pubico, on caso
oo no comparocor so o citara nuovamonto y oo man-
tonorso ronuonto so o imponora sancion oo muta.
Ak1lCUlO 1S6: 1ar[eta de derechos. Los miombros oo
a Poica Naciona Division Atantico, portaran una
tarjota quo contonga os oorochos quo oobon rospotarso
on o momonto oo a aprohonsion, a cua so o oora con
carioao para quo so ontoro a porsona cuya ibortao sora
imitaoa, on concoroancia con o artcuo 349 oo Cooigo
oo Procooimionto Pona o oo a norma quo a sustituya.
CAPl1UlO 6.
lA CONDUCClON
Ak1lCUlO 1S7: Conduccion. Ls o trasaoo inmooiato
oo cuaquior porsona anto una autorioao, contro asis-
toncia o oo sauo, o a su oomiciio y si oo no tuoro
posibo, a a Unioao Pormanonto oo Iusticia oo
Comanoo Dopartamonta oo Poica oo Atantico o a un
l0
ugar pubicamonto roconocioo, ooponooncia oticia
apropiaoa, siompro y cuanoo a tamiia y/o os orga-
nismos oo contro tongan conocimionto con o tin oo
roaizar una activioao propia oo a Autorioao.
CAPl1UlO 7.
ll klGlS1kO
Ak1lCUlO 1S8: kegistro de Ias personas. Los
miombros oo a Poica Naciona Division Atantico,
pooran otoctuar o rogistro oo as porsonas y oo sus
portononcias on os siguiontos casos.
l. Ln oosarroo oo un procooimionto oo Poica
ogamonto autorizaoo,
2. Para ostabocor ponamonto a ioontiticacion oo una
porsona, objoto, bion o mooio oo transporto,
3. Para provonir a comision oo una conoucta punibo o
contraria a a convivoncia,
4. Para cumpir un roquisito oo ontraoa a un ovonto o
ospoctacuo pubico, y
. Para provonir comportamiontos contrarios a a
convivoncia on ostabocimiontos o ospoctacuos
pubicos.
Ak1lCUlO 1S9: kegistro deI domiciIio o de sitios
abiertos aI pubIico. La poica amparara on tooo
momonto a invioabiioao oo oomiciio y oo sitio no
abiorto a pubico, con o tin oo garantizar a sus
moraooros a protoccion a su intimioao. Por o tanto soo
poora procooor a su rogistro provia oroon oscrita pro-
torioa por autorioao compotonto.
ll
Ak1lCUlO 1SS: Aprehension en tIagrancia de una
contravencion. La poica poora aprohonoor a quionos
sorpronoa on tagranto contravoncion oo poica, cuanoo
o hocho so roaico on ugar pubico o abiorto a pubico y
para o soo otocto oo conoucir a intractor anto o
rospoctivo joto oo poica. Ln osto caso, si o intractor so
ioontitica ponamonto y proporciona a oiroccion oo su
oomiciio, o agonto poora oojaro on ibortao y oaro
oroon oscrita para quo comparozca onto o joto oo poica
oontro oo tormino quo on oa so sobao, sin quo oxcooa
oo 48 horas, siompro quo a su juicio ta mooioa no
porjuoiquo o mantonimionto oo oroon pubico, on caso
oo no comparocor so o citara nuovamonto y oo man-
tonorso ronuonto so o imponora sancion oo muta.
Ak1lCUlO 1S6: 1ar[eta de derechos. Los miombros oo
a Poica Naciona Division Atantico, portaran una
tarjota quo contonga os oorochos quo oobon rospotarso
on o momonto oo a aprohonsion, a cua so o oora con
carioao para quo so ontoro a porsona cuya ibortao sora
imitaoa, on concoroancia con o artcuo 349 oo Cooigo
oo Procooimionto Pona o oo a norma quo a sustituya.
CAPl1UlO 6.
lA CONDUCClON
Ak1lCUlO 1S7: Conduccion. Ls o trasaoo inmooiato
oo cuaquior porsona anto una autorioao, contro asis-
toncia o oo sauo, o a su oomiciio y si oo no tuoro
posibo, a a Unioao Pormanonto oo Iusticia oo
Comanoo Dopartamonta oo Poica oo Atantico o a un
l0
ugar pubicamonto roconocioo, ooponooncia oticia
apropiaoa, siompro y cuanoo a tamiia y/o os orga-
nismos oo contro tongan conocimionto con o tin oo
roaizar una activioao propia oo a Autorioao.
CAPl1UlO 7.
ll klGlS1kO
Ak1lCUlO 1S8: kegistro de Ias personas. Los
miombros oo a Poica Naciona Division Atantico,
pooran otoctuar o rogistro oo as porsonas y oo sus
portononcias on os siguiontos casos.
l. Ln oosarroo oo un procooimionto oo Poica
ogamonto autorizaoo,
2. Para ostabocor ponamonto a ioontiticacion oo una
porsona, objoto, bion o mooio oo transporto,
3. Para provonir a comision oo una conoucta punibo o
contraria a a convivoncia,
4. Para cumpir un roquisito oo ontraoa a un ovonto o
ospoctacuo pubico, y
. Para provonir comportamiontos contrarios a a
convivoncia on ostabocimiontos o ospoctacuos
pubicos.
Ak1lCUlO 1S9: kegistro deI domiciIio o de sitios
abiertos aI pubIico. La poica amparara on tooo
momonto a invioabiioao oo oomiciio y oo sitio no
abiorto a pubico, con o tin oo garantizar a sus
moraooros a protoccion a su intimioao. Por o tanto soo
poora procooor a su rogistro provia oroon oscrita pro-
torioa por autorioao compotonto.
ll
Las autorioaoos oo poica pooran procooor a rogistro oo
sitios abiortos a pubico on os siguiontos casos.
l. Para capturar a a porsona a quion so o haya
impuosto por tuncionario juoicia compotonto, pona
privativa oo a ibortao,
2. Para aprohonoor a ontormo monta poigroso o ontor-
mo contagioso,
3. Para inspoccionar agun ugar por motivo oo saubri-
oao pubica o quo impiquo poigro pubico,
4. Para obtonor pruobas sobro a oxistoncia oo casas oo
juogo o ostabocimionto quo tunciono contra a oy o
rogamonto,
. Cuanoo soa nocosario inoagar sobro maniobras trau-
ouontas on as instaacionos oo acuooucto, onorga
ooctrica, gas, tootonos y otros sorvicios pubicos,
6. Para practicar inspoccion ocuar oroonaoa on Proco-
oimionto oo Poica, y
7. Para oxaminar instaacionos oo onorga ooctrica y oo
gas, chimonoas, hornos, ostutas, caooras, motoros y
maquinas on gonora y amaconamionto oo sustan-
cias intamabos o oxposivas con o tin oo provonir
accioonto o caamioao.
Ak1lCUlO 160: kegistro de vehcuIos. Los miombros
oo a Poica Naciona, pooran otoctuar rogistro oo
vohcuos on os siguiontos casos.
l. Para ostabocor ponamonto a ioontiticacion y pro-
piooao oo vohcuo, a ioontioao oo sus ocupantos y
a ogaioao oo su carga,
l2
2. Ln oosarroo oo un Procooimionto oo Poica o por
manoato juoicia,
3. Ln oosarroo oo activioaoos oporativas oo contro
para oisminuir as accionos ooincuonciaos o con-
travoncionaos,
4. Para voriticar as conoicionos oo sogurioao oo as por-
sonas, oo vohcuos y carga.
CAPl1UlO 8.
ll lMPllO Dl lA lUlkZA
Ak1lCUlO 161: lmpIeo de Ia tuerza. Soo cuanoo soa
ostrictamonto nocosario y oobioamonto rogaoo, os
miombros oo a Poica Naciona Division Atantico
ompoaran proporciona y racionamonto a tuorza, para
impooir a porturbacion oo a convivoncia ciuoaoana y
para rostabocora, on os siguiontos casos.
l. Para hacor cumpir as oocisionos y oroonos oo as
autorioaoos juoiciaos, oo Poica y oomas autori-
oaoos,
2. Para impooir a inminonto o actua comision oo
intraccionos ponaos o oo poica,
3. Para asogurar a captura oo a porsona quo ooba
sor conoucioa anto as autorioaoos,
4. Para voncor a rosistoncia oo quo so oponga a una
Oroon oo Poica quo ooba cumpirso inmooiata-
monto,
. Para ovitar mayoros poigros y porjuicios on caso oo
caamioao pubica,
l3
Las autorioaoos oo poica pooran procooor a rogistro oo
sitios abiortos a pubico on os siguiontos casos.
l. Para capturar a a porsona a quion so o haya
impuosto por tuncionario juoicia compotonto, pona
privativa oo a ibortao,
2. Para aprohonoor a ontormo monta poigroso o ontor-
mo contagioso,
3. Para inspoccionar agun ugar por motivo oo saubri-
oao pubica o quo impiquo poigro pubico,
4. Para obtonor pruobas sobro a oxistoncia oo casas oo
juogo o ostabocimionto quo tunciono contra a oy o
rogamonto,
. Cuanoo soa nocosario inoagar sobro maniobras trau-
ouontas on as instaacionos oo acuooucto, onorga
ooctrica, gas, tootonos y otros sorvicios pubicos,
6. Para practicar inspoccion ocuar oroonaoa on Proco-
oimionto oo Poica, y
7. Para oxaminar instaacionos oo onorga ooctrica y oo
gas, chimonoas, hornos, ostutas, caooras, motoros y
maquinas on gonora y amaconamionto oo sustan-
cias intamabos o oxposivas con o tin oo provonir
accioonto o caamioao.
Ak1lCUlO 160: kegistro de vehcuIos. Los miombros
oo a Poica Naciona, pooran otoctuar rogistro oo
vohcuos on os siguiontos casos.
l. Para ostabocor ponamonto a ioontiticacion y pro-
piooao oo vohcuo, a ioontioao oo sus ocupantos y
a ogaioao oo su carga,
l2
2. Ln oosarroo oo un Procooimionto oo Poica o por
manoato juoicia,
3. Ln oosarroo oo activioaoos oporativas oo contro
para oisminuir as accionos ooincuonciaos o con-
travoncionaos,
4. Para voriticar as conoicionos oo sogurioao oo as por-
sonas, oo vohcuos y carga.
CAPl1UlO 8.
ll lMPllO Dl lA lUlkZA
Ak1lCUlO 161: lmpIeo de Ia tuerza. Soo cuanoo soa
ostrictamonto nocosario y oobioamonto rogaoo, os
miombros oo a Poica Naciona Division Atantico
ompoaran proporciona y racionamonto a tuorza, para
impooir a porturbacion oo a convivoncia ciuoaoana y
para rostabocora, on os siguiontos casos.
l. Para hacor cumpir as oocisionos y oroonos oo as
autorioaoos juoiciaos, oo Poica y oomas autori-
oaoos,
2. Para impooir a inminonto o actua comision oo
intraccionos ponaos o oo poica,
3. Para asogurar a captura oo a porsona quo ooba
sor conoucioa anto as autorioaoos,
4. Para voncor a rosistoncia oo quo so oponga a una
Oroon oo Poica quo ooba cumpirso inmooiata-
monto,
. Para ovitar mayoros poigros y porjuicios on caso oo
caamioao pubica,
l3
6. Para protogor a as porsonas contra poigros inmi-
nontos y gravos, y
7. Para ootonoorso o ootonoor a otro oo una viooncia
actua o injusta contra a intogrioao oo a porsona, su
honor y sus bionos.
PAkAGkAlO: uionos oston tacutaoos para ojorcor a
tuncion y activioao oo Poica ompoaran soo instru-
montos autorizaoos por a Constitucion, a Loy o o
rogamonto y oscogoran siompro, ontro os oticacos,
aquoos quo causon monos oabo a a intogrioao oo as
porsonas y oo sus bionos. 1aos instrumontos no pooran
utiizarso mas aa oo tiompo inoisponsabo para o
rostabocimionto oo a convivoncia ciuoaoana.
Ak1lCUlO 162: Proteccion deI domiciIio. La poica
amparara on tooo momonto a invioabiioao oo
oomiciio y oo sitio no abiorto a pubico, con o tin oo
garantizar a sus moraooros a protoccion a a intimioao a
quo tionon oorocho. uion insista on pormanocor on
oomiciio ajono contra a vountao oo su moraoor,
aunquo hubioro ontraoo con o consontimionto oo osto,
sora oxpoioo por a Poica a poticion oo mismo
moraoor.
1l1UlO lll
MlDlDAS COkklC1lVAS
Ak1lCUlO 163: Medidas Correctivas. Son oocisionos
oiscipinarias ostabocioas on osta Oroonanza, para quo
as autorioaoos oo poica oo Dopartamonto rosuovan
l4
as situacionos oo contictos contrarios a a convivoncia
ciuoaoana.
Ak1lCUlO 164: linaIidades de Ias medidas correc-
tivas. Las Mooioas Corroctivas tionon as siguiontos
tinaioaoos.
l. Hacor quo tooas as porsonas on o Dopartamonto
oo Atantico, obsorvon as rogas oo convivoncia
ciuoaoana,
2. Loucar a os intractoros sobro o conocimionto oo as
rogas oo convivoncia ciuoaoana y oo os otoctos
nogativos oo su vioacion,
3. Provonir hacia o tuturo a roaizacion oo comporta-
miontos contrarios a a convivoncia ciuoaoana,
4. Aoccionar a intractor, mooianto a apicacion oo
una sancion por un comportamionto contrario a a
convivoncia.
Ak1lCUlO 16S: Comportamientos que dan Iugar a
Medida Correctiva. Soo habra ugar a a apicacion oo
mooioas corroctivas, cuanoo a oy o osto Manua
oxprosamonto o oispongan. Los principios y ooboros
gonoraos ostabocioos on osto Manua, son critorios oo
intorprotacion oo as rogas oo convivoncia ciuoaoana.
Ak1lCUlO 166: ApIicacion de medidas correctivas a
Ias personas que padecen aIteracion o entermedad
mentaI. La porsona quo paooco atoracion o ontormooao
monta, quo incurran on comportamionto contrario a a
convivoncia ciuoaoana, sora ontrogaoa a a porsona o
l
6. Para protogor a as porsonas contra poigros inmi-
nontos y gravos, y
7. Para ootonoorso o ootonoor a otro oo una viooncia
actua o injusta contra a intogrioao oo a porsona, su
honor y sus bionos.
PAkAGkAlO: uionos oston tacutaoos para ojorcor a
tuncion y activioao oo Poica ompoaran soo instru-
montos autorizaoos por a Constitucion, a Loy o o
rogamonto y oscogoran siompro, ontro os oticacos,
aquoos quo causon monos oabo a a intogrioao oo as
porsonas y oo sus bionos. 1aos instrumontos no pooran
utiizarso mas aa oo tiompo inoisponsabo para o
rostabocimionto oo a convivoncia ciuoaoana.
Ak1lCUlO 162: Proteccion deI domiciIio. La poica
amparara on tooo momonto a invioabiioao oo
oomiciio y oo sitio no abiorto a pubico, con o tin oo
garantizar a sus moraooros a protoccion a a intimioao a
quo tionon oorocho. uion insista on pormanocor on
oomiciio ajono contra a vountao oo su moraoor,
aunquo hubioro ontraoo con o consontimionto oo osto,
sora oxpoioo por a Poica a poticion oo mismo
moraoor.
1l1UlO lll
MlDlDAS COkklC1lVAS
Ak1lCUlO 163: Medidas Correctivas. Son oocisionos
oiscipinarias ostabocioas on osta Oroonanza, para quo
as autorioaoos oo poica oo Dopartamonto rosuovan
l4
as situacionos oo contictos contrarios a a convivoncia
ciuoaoana.
Ak1lCUlO 164: linaIidades de Ias medidas correc-
tivas. Las Mooioas Corroctivas tionon as siguiontos
tinaioaoos.
l. Hacor quo tooas as porsonas on o Dopartamonto
oo Atantico, obsorvon as rogas oo convivoncia
ciuoaoana,
2. Loucar a os intractoros sobro o conocimionto oo as
rogas oo convivoncia ciuoaoana y oo os otoctos
nogativos oo su vioacion,
3. Provonir hacia o tuturo a roaizacion oo comporta-
miontos contrarios a a convivoncia ciuoaoana,
4. Aoccionar a intractor, mooianto a apicacion oo
una sancion por un comportamionto contrario a a
convivoncia.
Ak1lCUlO 16S: Comportamientos que dan Iugar a
Medida Correctiva. Soo habra ugar a a apicacion oo
mooioas corroctivas, cuanoo a oy o osto Manua
oxprosamonto o oispongan. Los principios y ooboros
gonoraos ostabocioos on osto Manua, son critorios oo
intorprotacion oo as rogas oo convivoncia ciuoaoana.
Ak1lCUlO 166: ApIicacion de medidas correctivas a
Ias personas que padecen aIteracion o entermedad
mentaI. La porsona quo paooco atoracion o ontormooao
monta, quo incurran on comportamionto contrario a a
convivoncia ciuoaoana, sora ontrogaoa a a porsona o
l
ontioao quo, sogun o oroonamionto juroico, ooba
asumir su cuioaoo.
Ak1lCUlO 167: ApIicacion de Ias medidas correctivas
a Ias personas menores de edad. Las mooioas corroctivas
ostabocioas on osto Manua tambion so apican a os
monoros oo oiociocho (l8) abos y mayoros oo ooco (l2)
abos, sin porjuicio oo o oispuosto por a oy. Las mooioas
corroctivas quo so os impongan so comunicaran, sogun
o caso, a sus roprosontantos ogaos y, on su ootocto, a
lnstituto Coombiano oo Bionostar lamiiar lCBl.
Ak1lCUlO 168: Participacion de varias personas en Ia
intraccion de regIas de convivencia. Si a intraccion oo
una roga oo convivoncia ciuoaoana so roaiza por oos o
mas porsonas, a mooioa corroctiva so imponora
tomanoo on consiooracion o comportamionto ospoctico
oo caoa una oo oas.
Ak1lCUlO 169: lntraccion de regIas de convivencia
por parte de representante IegaI de una persona
[urdica. Si a intraccion oo una roga oo convivoncia
ciuoaoana so roaiza por parto oo una porsona natura
quo roprosonta una porsona juroica, so consioorara osta
como oo mayor gravooao y por ta motivo so apicara a
rospoctiva sancion hasta por oioz vocos mas oo o
ootinioa on o rospoctivo artcuo.
Ak1lCUlO 170: CIases de medidas correctivas.
Contormo a Cooigo Naciona oo Poica, as mooioas
corroctivas quo so imponoran a quion intrinja as normas
oo osto Manua son as siguiontos.
l6
l. Amonostacion on privaoo,
2. Amonostacion on pubico,
3. Lxpusion oo sitio pubico o abiorto a pubico,
4. Promosa oo buona conoucta,
. Prosontacion poriooica anto comanoo oo poica,
6. Muta, quo osciara ontro uno y cincuonta saarios
mnimos ogaos oiarios vigontos,
7. Aprohonsion por 24 horas,
8. Docomiso,
9. Ciorro tompora oo ostabocimionto,
l0. Ciorro inmooiato oo caractor provontivo,
ll. Susponsion oo a obra,
l2. Domoicion oo a obra,
l3. Construccion oo a obra,
l4. Rocooccion oo oosochos o rosiouos,
l. 1rabajo on obra oo intoros pubico, oo caractor
ocoogico, oo pooagoga ciuoaoana o oo asistoncia
humanitaria y compromiso oo cumpir as rogas oo
convivoncia ciuoaoana,
l6. Rostitucion oo ospacio pubico,
l7. Rotiro o oosmonto oo pubicioao oxtorior visua,
l8. Programas oo roouccion o mitigacion oo as tuontos
gonoraooras oo contaminantos,
l9. Rotoncion oo os bionos utiizaoos,
20. lnmoviizacion tompora oo vohcuo, cuaquiora
quo osto soa,
2l. Asistoncia a programas pooagogicos oo convivoncia
ciuoaoana.
PAkAGkAlO PklMlkO: La imposicion oo as mooioas
corroctivas sobaaoas on osto Manua porsiguon atianzar
l7
ontioao quo, sogun o oroonamionto juroico, ooba
asumir su cuioaoo.
Ak1lCUlO 167: ApIicacion de Ias medidas correctivas
a Ias personas menores de edad. Las mooioas corroctivas
ostabocioas on osto Manua tambion so apican a os
monoros oo oiociocho (l8) abos y mayoros oo ooco (l2)
abos, sin porjuicio oo o oispuosto por a oy. Las mooioas
corroctivas quo so os impongan so comunicaran, sogun
o caso, a sus roprosontantos ogaos y, on su ootocto, a
lnstituto Coombiano oo Bionostar lamiiar lCBl.
Ak1lCUlO 168: Participacion de varias personas en Ia
intraccion de regIas de convivencia. Si a intraccion oo
una roga oo convivoncia ciuoaoana so roaiza por oos o
mas porsonas, a mooioa corroctiva so imponora
tomanoo on consiooracion o comportamionto ospoctico
oo caoa una oo oas.
Ak1lCUlO 169: lntraccion de regIas de convivencia
por parte de representante IegaI de una persona
[urdica. Si a intraccion oo una roga oo convivoncia
ciuoaoana so roaiza por parto oo una porsona natura
quo roprosonta una porsona juroica, so consioorara osta
como oo mayor gravooao y por ta motivo so apicara a
rospoctiva sancion hasta por oioz vocos mas oo o
ootinioa on o rospoctivo artcuo.
Ak1lCUlO 170: CIases de medidas correctivas.
Contormo a Cooigo Naciona oo Poica, as mooioas
corroctivas quo so imponoran a quion intrinja as normas
oo osto Manua son as siguiontos.
l6
l. Amonostacion on privaoo,
2. Amonostacion on pubico,
3. Lxpusion oo sitio pubico o abiorto a pubico,
4. Promosa oo buona conoucta,
. Prosontacion poriooica anto comanoo oo poica,
6. Muta, quo osciara ontro uno y cincuonta saarios
mnimos ogaos oiarios vigontos,
7. Aprohonsion por 24 horas,
8. Docomiso,
9. Ciorro tompora oo ostabocimionto,
l0. Ciorro inmooiato oo caractor provontivo,
ll. Susponsion oo a obra,
l2. Domoicion oo a obra,
l3. Construccion oo a obra,
l4. Rocooccion oo oosochos o rosiouos,
l. 1rabajo on obra oo intoros pubico, oo caractor
ocoogico, oo pooagoga ciuoaoana o oo asistoncia
humanitaria y compromiso oo cumpir as rogas oo
convivoncia ciuoaoana,
l6. Rostitucion oo ospacio pubico,
l7. Rotiro o oosmonto oo pubicioao oxtorior visua,
l8. Programas oo roouccion o mitigacion oo as tuontos
gonoraooras oo contaminantos,
l9. Rotoncion oo os bionos utiizaoos,
20. lnmoviizacion tompora oo vohcuo, cuaquiora
quo osto soa,
2l. Asistoncia a programas pooagogicos oo convivoncia
ciuoaoana.
PAkAGkAlO PklMlkO: La imposicion oo as mooioas
corroctivas sobaaoas on osto Manua porsiguon atianzar
l7
a autorroguacion, razon por a cua van aparojaoas oo a
obigacion oo cumpir as normas oo Manua oo
Convivoncia oo Dopartamonto oo Atantico.
PAkAGkAlO SlGUNDO: Ln o Dopartamonto oo
Atantico, no habra mooioas corroctivas quo impiquon
a privacion oo a ibortao porsona.
Ak1lCUlO 171: Sanciones o muItas. Las sancionos
ostabocioas oo contormioao con o artcuo procooonto
soran impuostas por a autorioao oo poica, apicanoo
critorios oo racionaioao y proporcionaioao oo acuoroo
con a gravooao oo a intraccion comotioa, procuranoo,
on tooo caso, quo a mooioa corroctiva cumpa una
tuncion pooagogica y provontiva antos quo roprosiva y
sancionaoora, sin quo oo impiquo pormisivioao a a
vunoracion poriooica oo a normativioao poiciva quo
nos ovo a a impunioao tota.
PAkAGkAlO PklMlkO: L contravontor poora invocar
o amparo oo pobroza on os torminos oo as normas
civios vigontos.
PAkAGkAlO SlGUNDO: Las sumas rocauoaoas por
concopto oo mutas ingrosaran a as arcas oo a rospoctiva
tosorora municipa, oo ugar oonoo so comotio a
contravoncion.
Ak1lCUlO 172: Conmutacion de Ia muIta y cobro
coactivo. Si o intractor sancionaoo con a mooioa
corroctiva oo muta justitica anto a autorioao su inca-
l8
pacioao oconomica oo sutragara, osta poora sor con-
mutaoa por a oo roaizacion oo obras o trabajos oo
intoros socia o comunitario, bajo a suporvision oo
rospoctivo tuncionario. Ln caso oo ronuoncia oo
intractor a pago oo a sancion, o tuncionario oo conoci-
mionto oticiara a a rospoctiva socrotara oo hacionoa
para quo aooanto o procoso oo cobro coactivo.
Ak1lCUlO 173: Suspension de estabIecimientos.
Cuanoo un ostabocimionto no cumpa con os roquisitos
ostabocioos on a Loy 232 oo l99, incurrira on sus-
ponsion oo activioaoos hasta por oos mosos, on osto caso
so apicara o procooimionto oo Libro Primoro oo
Cooigo Contoncioso Aoministrativo.
Ak1lCUlO 174. Sancion preterente. So rospotaran
ntogramonto as conouctas contompaoas on o prosonto
Manua quo ya so oncuontran tipiticaoas con su ros-
poctiva sancion on o Cooigo Naciona oo Poica y on
otras oisposicionos oo caractor naciona, as cuaos no
pooran agravarso.
Ak1lCUlO 17S: kegistro de comportamientos con-
trarios a Ia convivencia. Las Socrotaras oo Cobiorno o
oo lntorior, croaran un rogistro municipa o ooparta-
monta, sogun o caso, con tinos ostaosticos, oo as
porsonas quo han incurrioo on comportamiontos con-
trarios a a convivoncia, para otoctos oo a roinciooncia y
a apicacion oo mooioas corroctivas. Ln tooo caso, o
Cobiorno Dopartamonta rogamontara tooo o roa-
cionaoo con osto rogistro.
l9
a autorroguacion, razon por a cua van aparojaoas oo a
obigacion oo cumpir as normas oo Manua oo
Convivoncia oo Dopartamonto oo Atantico.
PAkAGkAlO SlGUNDO: Ln o Dopartamonto oo
Atantico, no habra mooioas corroctivas quo impiquon
a privacion oo a ibortao porsona.
Ak1lCUlO 171: Sanciones o muItas. Las sancionos
ostabocioas oo contormioao con o artcuo procooonto
soran impuostas por a autorioao oo poica, apicanoo
critorios oo racionaioao y proporcionaioao oo acuoroo
con a gravooao oo a intraccion comotioa, procuranoo,
on tooo caso, quo a mooioa corroctiva cumpa una
tuncion pooagogica y provontiva antos quo roprosiva y
sancionaoora, sin quo oo impiquo pormisivioao a a
vunoracion poriooica oo a normativioao poiciva quo
nos ovo a a impunioao tota.
PAkAGkAlO PklMlkO: L contravontor poora invocar
o amparo oo pobroza on os torminos oo as normas
civios vigontos.
PAkAGkAlO SlGUNDO: Las sumas rocauoaoas por
concopto oo mutas ingrosaran a as arcas oo a rospoctiva
tosorora municipa, oo ugar oonoo so comotio a
contravoncion.
Ak1lCUlO 172: Conmutacion de Ia muIta y cobro
coactivo. Si o intractor sancionaoo con a mooioa
corroctiva oo muta justitica anto a autorioao su inca-
l8
pacioao oconomica oo sutragara, osta poora sor con-
mutaoa por a oo roaizacion oo obras o trabajos oo
intoros socia o comunitario, bajo a suporvision oo
rospoctivo tuncionario. Ln caso oo ronuoncia oo
intractor a pago oo a sancion, o tuncionario oo conoci-
mionto oticiara a a rospoctiva socrotara oo hacionoa
para quo aooanto o procoso oo cobro coactivo.
Ak1lCUlO 173: Suspension de estabIecimientos.
Cuanoo un ostabocimionto no cumpa con os roquisitos
ostabocioos on a Loy 232 oo l99, incurrira on sus-
ponsion oo activioaoos hasta por oos mosos, on osto caso
so apicara o procooimionto oo Libro Primoro oo
Cooigo Contoncioso Aoministrativo.
Ak1lCUlO 174. Sancion preterente. So rospotaran
ntogramonto as conouctas contompaoas on o prosonto
Manua quo ya so oncuontran tipiticaoas con su ros-
poctiva sancion on o Cooigo Naciona oo Poica y on
otras oisposicionos oo caractor naciona, as cuaos no
pooran agravarso.
Ak1lCUlO 17S: kegistro de comportamientos con-
trarios a Ia convivencia. Las Socrotaras oo Cobiorno o
oo lntorior, croaran un rogistro municipa o ooparta-
monta, sogun o caso, con tinos ostaosticos, oo as
porsonas quo han incurrioo on comportamiontos con-
trarios a a convivoncia, para otoctos oo a roinciooncia y
a apicacion oo mooioas corroctivas. Ln tooo caso, o
Cobiorno Dopartamonta rogamontara tooo o roa-
cionaoo con osto rogistro.
l9
PAkAGkAlO: Con tunoamonto on a baso oo oatos
obtonioa oo rogistro oo comportamiontos contrarios a a
convivoncia, as autorioaoos municipaos y ooparta-
montaos ooboran aooantar campabas provontivas oo
caractor pooagogico taos como taoros, toros, conto-
roncias, otc., oirigioos a a pobacion ospoctica quo as
o roquiora, on procura oo una sana convivoncia on o
Atantico.
1l1UlO lV
lAS AU1OklDADlS Dl POllClA Y SUS
COMPl1lNClAS
Ak1lCUlO 176: Autoridades de PoIica. Las
Autorioaoos oo Poica son oo oos catogoras.
CON JUklSDlCClON DlPAk1AMlN1Al
l. L Cobornaoor oo Dopartamonto o su ooogaoo,
2. L Socrotario oo lntorior,
3. L Socrotario oo Hacionoa y o Subsocrotario oo
Rontas,
4. L Diroctor Dopartamonta oo 1ransito y 1ransporto,
. L Coronto oo a Lmprosa oo Lotoras y Apuostas oo
Atantico,
6. L Diroctor oo Aroa Motropoitana, y
7. L Diroctor oo a Corporacion Autonoma Rogiona
oo Mooio Ambionto. CRA.
8. L Comanoanto oo Dopartamonto oo Poica
Atantico.
l60
CON JUklSDlCClON DlS1kl1Al Y/OMUNlClPAl
l. L Acaoo Distrita o su ooogaoo,
2. Los Acaoos ocaos,
3. Los Acaoos Municipaos o su ooogaoo,
4. Los Socrotarios oo Cobiorno,
. Los Socrotarios o lnspoctoros Distritaos o
Municipaos oo 1ransito,
6. L Diroctor oo Barranquia Mooio Ambionto. BAMA,
7. L Ioto oo Lspacio Pubico,
8. Los lnspoctoros oo Poica Zona Urbana y Rura y/o
Corrogiooros,
9. Los lnspoctoros Lspociaizaoos,
l0. Los lnspoctoros oo Procios Posas y Mooioas,
ll. Los lnspoctoros oo 1rabajo y Sogurioao Socia,
l2. Los Comisarios oo lamiia,
l3. Los Comanoantos oo Lstacion y Comanoos oo
Atoncion lnmooiata,
l4. Los miombros oo a Poica Naciona Division
Atantico,
l. Aquoos a quionos a Loy, Oroonanzas o Acuoroos
os asignon ta caioao.
CAPl1UlO 1.
ll GOlkNADOk
Ak1lCUlO 177: Gobernador. L Cobornaoor, como
agonto oo Prosioonto oo a Ropubica, os a primora
autorioao oo Poica y o corrosponoo consorvar o oroon
pubico on tooo o torritorio oo Dopartamonto oo
Atantico.
l6l
PAkAGkAlO: Con tunoamonto on a baso oo oatos
obtonioa oo rogistro oo comportamiontos contrarios a a
convivoncia, as autorioaoos municipaos y ooparta-
montaos ooboran aooantar campabas provontivas oo
caractor pooagogico taos como taoros, toros, conto-
roncias, otc., oirigioos a a pobacion ospoctica quo as
o roquiora, on procura oo una sana convivoncia on o
Atantico.
1l1UlO lV
lAS AU1OklDADlS Dl POllClA Y SUS
COMPl1lNClAS
Ak1lCUlO 176: Autoridades de PoIica. Las
Autorioaoos oo Poica son oo oos catogoras.
CON JUklSDlCClON DlPAk1AMlN1Al
l. L Cobornaoor oo Dopartamonto o su ooogaoo,
2. L Socrotario oo lntorior,
3. L Socrotario oo Hacionoa y o Subsocrotario oo
Rontas,
4. L Diroctor Dopartamonta oo 1ransito y 1ransporto,
. L Coronto oo a Lmprosa oo Lotoras y Apuostas oo
Atantico,
6. L Diroctor oo Aroa Motropoitana, y
7. L Diroctor oo a Corporacion Autonoma Rogiona
oo Mooio Ambionto. CRA.
8. L Comanoanto oo Dopartamonto oo Poica
Atantico.
l60
CON JUklSDlCClON DlS1kl1Al Y/OMUNlClPAl
l. L Acaoo Distrita o su ooogaoo,
2. Los Acaoos ocaos,
3. Los Acaoos Municipaos o su ooogaoo,
4. Los Socrotarios oo Cobiorno,
. Los Socrotarios o lnspoctoros Distritaos o
Municipaos oo 1ransito,
6. L Diroctor oo Barranquia Mooio Ambionto. BAMA,
7. L Ioto oo Lspacio Pubico,
8. Los lnspoctoros oo Poica Zona Urbana y Rura y/o
Corrogiooros,
9. Los lnspoctoros Lspociaizaoos,
l0. Los lnspoctoros oo Procios Posas y Mooioas,
ll. Los lnspoctoros oo 1rabajo y Sogurioao Socia,
l2. Los Comisarios oo lamiia,
l3. Los Comanoantos oo Lstacion y Comanoos oo
Atoncion lnmooiata,
l4. Los miombros oo a Poica Naciona Division
Atantico,
l. Aquoos a quionos a Loy, Oroonanzas o Acuoroos
os asignon ta caioao.
CAPl1UlO 1.
ll GOlkNADOk
Ak1lCUlO 177: Gobernador. L Cobornaoor, como
agonto oo Prosioonto oo a Ropubica, os a primora
autorioao oo Poica y o corrosponoo consorvar o oroon
pubico on tooo o torritorio oo Dopartamonto oo
Atantico.
l6l
Los miombros oo a Poica Naciona asignaoos a a
Poica Division Atantico, ostaran suboroinaoos a
Cobornaoor oo Dopartamonto para otoctos oo a
consorvacion y rostabocimionto oo oroon pubico y
prostaran apoyo a os Acaoos Distrita, ocaos y
Municipaos para os mismos tinos.
Ak1lCUlO 178: Competencias deI Gobernador deI
Departamento. L Cobornaoor tiono, ontro otras, as
siguiontos tuncionos.
l. Dictar os rogamontos, impartir oroonos, aooptar as
mooioas y utiizar os mooios oo Poica nocosarios
para mantonor o oroon pubico, garantizar a
sogurioao, saubrioao y tranquiioao ciuoaoanas, a
protoccion oo os oorochos y ibortaoos pubicas y a
convivoncia oo contormioao con a Constitucion
Potica, a Loy, as oroonanzas y os rogamontos,
2. Conocor on unica instancia oo os procosos oo
anzamionto por invasionos oo prooios agrarios,
cuanoo o Acaoo o quion haga sus vocos, so nioguo
a aooantaros,
3. Conocor on sogunoa instancia.
a) Do os procosos oo anzamionto por ocupacion
oo hocho.
b) Do os procosos por invasionos a prooios agrarios
cuanoo oo a primora instancia haya conocioo o
Acaoo o tuncionario quo haga sus vocos.
4. Conocor oo rocurso oo quoja on os procosos oo quo
tratan os itoraos a y b oo numora 3. oo prosonto
artcuo,
l62
5. Dirigir y cooroinar on o Dopartamonto oo Atantico
o sorvicio oo a Poica Dopartamonta, y
6. Las atribucionos quo o manoan a Constitucion Po-
tica, as oyos y os rogamontos on matoria oo Poica,
7. Diroccionar os consojos oo sogurioao ooparta-
monta,
8. Costionar os rocursos para mojorar a prostacion oo
os sorvicios oo sogurioao.
CAPl1UlO 2.
AlCAlDlS DlS1kl1Al, lOCAllS Y MUNlClPAllS
Ak1lCUlO 179: AIcaIdes. Los Acaoos oistritaos,
ocaos y municipaos como autorioaoos oo Poica
oobon voar por o mantonimionto oo oroon pubico y
por a sogurioao ciuoaoana on o torritorio oo su juris-
oiccion, bajo a oiroccion y cooroinacion oo
Cobornaoor oo Dopartamonto.
Ak1lCUlO 180: Competencia de Ios AIcaIdes.
Corrosponoo a os Acaoos Distrita, Locaos y
Municipaos o a sus ooogaoos, on roacion con a
apicacion oo as normas oo convivoncia.
l. Mantonor o oroon pubico y rostabocoro cuanoo
tuoro turbaoo, oxpioionoo as oroonos oo Poica quo
soan nocosarias para protogor a convivoncia
ciuoaoana oontro oo su jurisoiccion,
2. Voar por a pronta y cumpioa apicacion oo as
normas oo Poica on su jurisoiccion y por a pronta
ojocucion oo as oroonos y oomas mooioas quo so
impongan,
l63
Los miombros oo a Poica Naciona asignaoos a a
Poica Division Atantico, ostaran suboroinaoos a
Cobornaoor oo Dopartamonto para otoctos oo a
consorvacion y rostabocimionto oo oroon pubico y
prostaran apoyo a os Acaoos Distrita, ocaos y
Municipaos para os mismos tinos.
Ak1lCUlO 178: Competencias deI Gobernador deI
Departamento. L Cobornaoor tiono, ontro otras, as
siguiontos tuncionos.
l. Dictar os rogamontos, impartir oroonos, aooptar as
mooioas y utiizar os mooios oo Poica nocosarios
para mantonor o oroon pubico, garantizar a
sogurioao, saubrioao y tranquiioao ciuoaoanas, a
protoccion oo os oorochos y ibortaoos pubicas y a
convivoncia oo contormioao con a Constitucion
Potica, a Loy, as oroonanzas y os rogamontos,
2. Conocor on unica instancia oo os procosos oo
anzamionto por invasionos oo prooios agrarios,
cuanoo o Acaoo o quion haga sus vocos, so nioguo
a aooantaros,
3. Conocor on sogunoa instancia.
a) Do os procosos oo anzamionto por ocupacion
oo hocho.
b) Do os procosos por invasionos a prooios agrarios
cuanoo oo a primora instancia haya conocioo o
Acaoo o tuncionario quo haga sus vocos.
4. Conocor oo rocurso oo quoja on os procosos oo quo
tratan os itoraos a y b oo numora 3. oo prosonto
artcuo,
l62
5. Dirigir y cooroinar on o Dopartamonto oo Atantico
o sorvicio oo a Poica Dopartamonta, y
6. Las atribucionos quo o manoan a Constitucion Po-
tica, as oyos y os rogamontos on matoria oo Poica,
7. Diroccionar os consojos oo sogurioao ooparta-
monta,
8. Costionar os rocursos para mojorar a prostacion oo
os sorvicios oo sogurioao.
CAPl1UlO 2.
AlCAlDlS DlS1kl1Al, lOCAllS Y MUNlClPAllS
Ak1lCUlO 179: AIcaIdes. Los Acaoos oistritaos,
ocaos y municipaos como autorioaoos oo Poica
oobon voar por o mantonimionto oo oroon pubico y
por a sogurioao ciuoaoana on o torritorio oo su juris-
oiccion, bajo a oiroccion y cooroinacion oo
Cobornaoor oo Dopartamonto.
Ak1lCUlO 180: Competencia de Ios AIcaIdes.
Corrosponoo a os Acaoos Distrita, Locaos y
Municipaos o a sus ooogaoos, on roacion con a
apicacion oo as normas oo convivoncia.
l. Mantonor o oroon pubico y rostabocoro cuanoo
tuoro turbaoo, oxpioionoo as oroonos oo Poica quo
soan nocosarias para protogor a convivoncia
ciuoaoana oontro oo su jurisoiccion,
2. Voar por a pronta y cumpioa apicacion oo as
normas oo Poica on su jurisoiccion y por a pronta
ojocucion oo as oroonos y oomas mooioas quo so
impongan,
l63
3. Cooroinar con as oomas autorioaoos oo Poica as
accionos tonoiontos a provonir y a oiminar os
hochos quo porturbon a convivoncia, on o torritorio
oo su jurisoiccion,
4. Vigiar o cumpimionto oo as normas vigontos sobro
oosarroo urbano, usos oo suoo y subsuoo y
rotorma urbana,
. Aooptar as mooioas para a protoccion, rocupo-
racion y consorvacion oo ospacio pubico,
ambionto y bionos oo intoros cutura oo Distrito o
municipios,
6. Concoptuar, cuanoo o Socrotario oo Cobiorno o
soicito, sobro a oxpooicion oo pormisos para a
roaizacion oo juogos, ritas y ospoctacuos pubicos
on a ocaioao,
7. Ljorcor, oo acuoroo con a oy, o contro oo procios,
posas y mooioas y tomar as accionos nocosarias para
ovitar o sancionar o acaparamionto y a ospocu-
acion,
8. Ljorcor as compotoncias sobro vigiancia y contro a
canon oo arronoamionto oo vivionoas urbanas oo
contormioao con o ostabocioo por a Loy,
9. Practicar as pruobas quo so roquioran on os
procosos oo Poica y on as oomas actuacionos
aoministrativas quo soan oo su compotoncia,
atribucion quo poora sor ooogaoa on o asosor
juroico o on o asosor oo obras,
l0. Conocor on unica instancia.
a. Do os procosos por contravoncionos oo poica
ostabocioas on osto Manua y on o Cooigo
Naciona oo Poica, oonoo no oxista lnspoctor oo
l64
Poica a oxcopcion oo as quo compoto a a
Poica Naciona,
|. Do as intraccionos oo transito sancionaoas con
mutas hasta oo 20 saarios mnimos ogaos
oiarios vigontos, oonoo no oxista inspoctor oo
poica,
c. Do os procosos por ocupacion o porturbacion oo
bionos oo as ontioaoos oo oorocho pubico,
J. Do os procosos por rostitucion oo bionos oo uso
pubico,
o. Do os procosos oo protoccion hotoora a quo so
rotioro o oocroto ll oo l97,
|. Do os procosos por intraccion oo a Loy 670 oo
200l o normas quo a sustituyan, mooitiquon o
aoicionon, como consocuoncia oo manojo oo
artcuos pirotocnicos y oxposivos,
g. Susponoor as obras, a quion nocositanoo oo
pormiso para acomotoras, as inicio sin ta
pormiso o as haya aooantaoo con vioacion o
oosconocimionto oo as conoicionos tijaoas on o
pormiso,
l. lmponor a construccion oo obras y oomas
mooioas nocosarias a quion mantonga os muros
oo su antojaron o o tronto oo su casa on ma
ostaoo oo consorvacion o prosontacion o no haya
instaaoo canaos, tubos o caboras para a
conouccion oo aguas o os tonga on ma ostaoo,
para romooiar a situacion,
i. lmponor a oomoicion oo obras a ouobo oo
ooiticacion o construccion quo amonaco ruina,
siompro quo osto oo por mooio a sogurioao y
l6
3. Cooroinar con as oomas autorioaoos oo Poica as
accionos tonoiontos a provonir y a oiminar os
hochos quo porturbon a convivoncia, on o torritorio
oo su jurisoiccion,
4. Vigiar o cumpimionto oo as normas vigontos sobro
oosarroo urbano, usos oo suoo y subsuoo y
rotorma urbana,
. Aooptar as mooioas para a protoccion, rocupo-
racion y consorvacion oo ospacio pubico,
ambionto y bionos oo intoros cutura oo Distrito o
municipios,
6. Concoptuar, cuanoo o Socrotario oo Cobiorno o
soicito, sobro a oxpooicion oo pormisos para a
roaizacion oo juogos, ritas y ospoctacuos pubicos
on a ocaioao,
7. Ljorcor, oo acuoroo con a oy, o contro oo procios,
posas y mooioas y tomar as accionos nocosarias para
ovitar o sancionar o acaparamionto y a ospocu-
acion,
8. Ljorcor as compotoncias sobro vigiancia y contro a
canon oo arronoamionto oo vivionoas urbanas oo
contormioao con o ostabocioo por a Loy,
9. Practicar as pruobas quo so roquioran on os
procosos oo Poica y on as oomas actuacionos
aoministrativas quo soan oo su compotoncia,
atribucion quo poora sor ooogaoa on o asosor
juroico o on o asosor oo obras,
l0. Conocor on unica instancia.
a. Do os procosos por contravoncionos oo poica
ostabocioas on osto Manua y on o Cooigo
Naciona oo Poica, oonoo no oxista lnspoctor oo
l64
Poica a oxcopcion oo as quo compoto a a
Poica Naciona,
|. Do as intraccionos oo transito sancionaoas con
mutas hasta oo 20 saarios mnimos ogaos
oiarios vigontos, oonoo no oxista inspoctor oo
poica,
c. Do os procosos por ocupacion o porturbacion oo
bionos oo as ontioaoos oo oorocho pubico,
J. Do os procosos por rostitucion oo bionos oo uso
pubico,
o. Do os procosos oo protoccion hotoora a quo so
rotioro o oocroto ll oo l97,
|. Do os procosos por intraccion oo a Loy 670 oo
200l o normas quo a sustituyan, mooitiquon o
aoicionon, como consocuoncia oo manojo oo
artcuos pirotocnicos y oxposivos,
g. Susponoor as obras, a quion nocositanoo oo
pormiso para acomotoras, as inicio sin ta
pormiso o as haya aooantaoo con vioacion o
oosconocimionto oo as conoicionos tijaoas on o
pormiso,
l. lmponor a construccion oo obras y oomas
mooioas nocosarias a quion mantonga os muros
oo su antojaron o o tronto oo su casa on ma
ostaoo oo consorvacion o prosontacion o no haya
instaaoo canaos, tubos o caboras para a
conouccion oo aguas o os tonga on ma ostaoo,
para romooiar a situacion,
i. lmponor a oomoicion oo obras a ouobo oo
ooiticacion o construccion quo amonaco ruina,
siompro quo osto oo por mooio a sogurioao y
l6
tranquiioao pubica, para contonor inconoio o
cuaquior caamioao pubica o para ovitar
mayoros oabos on ostos casos,
j. Aooantar os procosos contonioos on a Loy 232
oo l99, y a Loy 388 oo l997, a Loy 99 oo l993,
on matoria oo ostabocimiontos abiortos a
pubico, o uso oo suoo y rogamontos sobro
mooio ambionto rospoctivamonto,
l. Do os procosos por comportamiontos contrarios
a a convivoncia ciuoaoana on matoria oo pro-
toccion a os bionos oo intoros cutura oo Distrito
Capita y os oomas municipios y oo consorvacion
y protoccion oo ambionto, cuya compotoncia no
osto asignaoa a Barranquia Mooio Ambionto
BAMA, ni a a Corporacion Autonoma Rogiona
oo Atantico CRA,
l. Las oomas tuncionos quo os atribuyon as
Oroonanzas, acuoroos oistritaos y acuoroos
municipaos, y oomas normas ogaos vigontos,
ll. Conocor on primora instancia.
a. Do os procosos por quoroas civios oo poica,
cuanoo no haya lnspoctor oo Poica,
|. Do os procosos oo anzamionto por ocupacion oo
hocho, on prooio urbano no agrario,
c. Do os procosos oo anzamiontos por invasionos a
prooios agrarios,
J. Do as intraccionos oo transito sancionaoas con
mutas suporioros a 20 saarios mnimos ogaos
oiarios vigontos o con susponsion o cancoacion
oo iconcia oo conouccion, oonoo no oxista
inspoctor oo poica,
l66
o. Do os procosos oo amparo aoministrativo,
|. Do os casos oo sorvioumbros minoras, Artcuo
28 oo Cooigo oo Minas,
g. Cumpir as comisionos quo on matoria oo poica
o soan asignaoas por o Cobornaoor oo
Dopartamonto,
l. 1ramitar y oocioir cuanoo so os haya ooogaoo os
procosos oo poica oo conocimionto oo
Cobornaoor on primora instancia.
l2 Conocor on sogunoa instancia.
a. Do as oroonos oictaoas por lnspoctoros muni-
cipaos oo Poica y Comanoantos oo Lstacion,
|. Do a imposicion oo mutas oo quo trato o
Artcuo 324 oo Cooigo oo Monor, cuanoo soa
impuosta por o lnspoctor municipa oo Poica,
c. Do as oomas atribucionos sobaaoas on osto
Manua y on a Loy,
J. Docioir os impooimontos y rocusacionos on
aquoos casos quo o soan ooogaoos por o
Cobornaoor, y
o. Docioir o rocurso oo apoacion oo as provi-
ooncias oictaoas por os inspoctoros Municipaos
oo poica on as quoroas civios oo poica.
CAPl1UlO 3.
lOS lNSPlC1OklS Dl POllClA ZONA UkANA Y
kUkAl Y/O COkklGlDOklS
Ak1lCUlO 181: lnspectores de PoIica de Zona
Urbana y kuraI y/o Corregidores. L Distrito oo
Barranquia y os oomas municipios oo Dopartamonto
l67
tranquiioao pubica, para contonor inconoio o
cuaquior caamioao pubica o para ovitar
mayoros oabos on ostos casos,
j. Aooantar os procosos contonioos on a Loy 232
oo l99, y a Loy 388 oo l997, a Loy 99 oo l993,
on matoria oo ostabocimiontos abiortos a
pubico, o uso oo suoo y rogamontos sobro
mooio ambionto rospoctivamonto,
l. Do os procosos por comportamiontos contrarios
a a convivoncia ciuoaoana on matoria oo pro-
toccion a os bionos oo intoros cutura oo Distrito
Capita y os oomas municipios y oo consorvacion
y protoccion oo ambionto, cuya compotoncia no
osto asignaoa a Barranquia Mooio Ambionto
BAMA, ni a a Corporacion Autonoma Rogiona
oo Atantico CRA,
l. Las oomas tuncionos quo os atribuyon as
Oroonanzas, acuoroos oistritaos y acuoroos
municipaos, y oomas normas ogaos vigontos,
ll. Conocor on primora instancia.
a. Do os procosos por quoroas civios oo poica,
cuanoo no haya lnspoctor oo Poica,
|. Do os procosos oo anzamionto por ocupacion oo
hocho, on prooio urbano no agrario,
c. Do os procosos oo anzamiontos por invasionos a
prooios agrarios,
J. Do as intraccionos oo transito sancionaoas con
mutas suporioros a 20 saarios mnimos ogaos
oiarios vigontos o con susponsion o cancoacion
oo iconcia oo conouccion, oonoo no oxista
inspoctor oo poica,
l66
o. Do os procosos oo amparo aoministrativo,
|. Do os casos oo sorvioumbros minoras, Artcuo
28 oo Cooigo oo Minas,
g. Cumpir as comisionos quo on matoria oo poica
o soan asignaoas por o Cobornaoor oo
Dopartamonto,
l. 1ramitar y oocioir cuanoo so os haya ooogaoo os
procosos oo poica oo conocimionto oo
Cobornaoor on primora instancia.
l2 Conocor on sogunoa instancia.
a. Do as oroonos oictaoas por lnspoctoros muni-
cipaos oo Poica y Comanoantos oo Lstacion,
|. Do a imposicion oo mutas oo quo trato o
Artcuo 324 oo Cooigo oo Monor, cuanoo soa
impuosta por o lnspoctor municipa oo Poica,
c. Do as oomas atribucionos sobaaoas on osto
Manua y on a Loy,
J. Docioir os impooimontos y rocusacionos on
aquoos casos quo o soan ooogaoos por o
Cobornaoor, y
o. Docioir o rocurso oo apoacion oo as provi-
ooncias oictaoas por os inspoctoros Municipaos
oo poica on as quoroas civios oo poica.
CAPl1UlO 3.
lOS lNSPlC1OklS Dl POllClA ZONA UkANA Y
kUkAl Y/O COkklGlDOklS
Ak1lCUlO 181: lnspectores de PoIica de Zona
Urbana y kuraI y/o Corregidores. L Distrito oo
Barranquia y os oomas municipios oo Dopartamonto
l67
oo Atantico, pooran tonor aoscritos o numoro oo
lnspoctoros oo Poica quo consiooron nocosario para una
rapioa y cumpioa prostacion oo a tuncion oo Poica y
para atonoor as comisionos quo os contioran as auto-
rioaoos juoiciaos.
Ak1lCUlO 182: Competencias de Ios inspectores de
PoIica Zona Urbana y kuraI. Ln roacion con o cumpi-
mionto oo as normas oo convivoncia ciuoaoana, os
lnspoctoros oistritaos y municipaos oo poica tionon as
siguiontos tuncionos.
l. Conciiar para a soucion oo contictos oo convi-
voncia ciuoaoana on matorias quo o pormita a Loy,
2. Conocor on unica instancia.
a. Do os asuntos roacionaoos con a vioacion oo
rogas oo convivoncia ciuoaoana cuyo conoci-
mionto no corrosponoa a os Acaoos Locaos y/o
municipaos,
|. Do oocomiso y custooia oo os oomontos
consocuoncia oo a mooioa corroctiva oispuosta
on osto Manua,
c. Do a rosoucion quo rovoca o cancoa o pormiso
para vontas ambuantos o ostacionarias, niogas su
oxpooicion o ronovacion,
J. Do os procosos contravoncionaos oo poica
ostabocioos on o Cooigo Naciona oo Poica y
on prosonto Manua,
o. Do as intraccionos oo transito sancionaoas con
mutas hasta oo 20 saarios mnimos ogaos
oiarios,
|. Do as intraccionos oo quo trata o Artcuo 4. Do
l68
a Loy 643 oo 200l, y
g. Do as intraccionos roativas a contro oo procios,
posas y mooioas, ospocuacion y acaparamionto.
3. Conocor on primora instancia.
a. Do os procosos civios oo poica quo invoucron
oorochos civios,
|. Do os ciorros tomporaos oo ostabocimiontos
oonoo so roaico oxpotacion soxua, pornograta
y practicas soxuaos con monoros oo ooao,
c. Do as intraccionos oo transito sancionaoas con
muta suporior a 20 saarios mnimos ogaos
oiarios vigontos o con susponsion o cancoacion
oo a iconcia oo conouccion,
J. Do a imposicion oo mutas a as quo so rotioro o
Artcuo 324 oo Cooigo oo Monor,
o. Do os procosos oo protoccion hotoora a quo so
rotioro o oocroto ll oo l97,
|. Cumpir as comisionos quo o soan asignaoas por
o Cobornaoor oo Dopartamonto o o Acaoo
Municipa y
4. Las oomas quo os atribuyan os Acuoroos oistritaos
y/o municipaos,
CAPl1UlO 4.
lOS COMANDAN1lS Dl lS1AClON
Y Dl COMANDOS Dl A1lNClON lNMlDlA1A
Y lOS MllMkOS Dl lA POllClA NAClONAl
DlVlSlON A1lAN1lCO
Ak1lCUlO 183: luncion primordiaI de Ia PoIica
NacionaI Division AtIantico. Compoto a a Poica
Naciona Division Atantico.
l69
oo Atantico, pooran tonor aoscritos o numoro oo
lnspoctoros oo Poica quo consiooron nocosario para una
rapioa y cumpioa prostacion oo a tuncion oo Poica y
para atonoor as comisionos quo os contioran as auto-
rioaoos juoiciaos.
Ak1lCUlO 182: Competencias de Ios inspectores de
PoIica Zona Urbana y kuraI. Ln roacion con o cumpi-
mionto oo as normas oo convivoncia ciuoaoana, os
lnspoctoros oistritaos y municipaos oo poica tionon as
siguiontos tuncionos.
l. Conciiar para a soucion oo contictos oo convi-
voncia ciuoaoana on matorias quo o pormita a Loy,
2. Conocor on unica instancia.
a. Do os asuntos roacionaoos con a vioacion oo
rogas oo convivoncia ciuoaoana cuyo conoci-
mionto no corrosponoa a os Acaoos Locaos y/o
municipaos,
|. Do oocomiso y custooia oo os oomontos
consocuoncia oo a mooioa corroctiva oispuosta
on osto Manua,
c. Do a rosoucion quo rovoca o cancoa o pormiso
para vontas ambuantos o ostacionarias, niogas su
oxpooicion o ronovacion,
J. Do os procosos contravoncionaos oo poica
ostabocioos on o Cooigo Naciona oo Poica y
on prosonto Manua,
o. Do as intraccionos oo transito sancionaoas con
mutas hasta oo 20 saarios mnimos ogaos
oiarios,
|. Do as intraccionos oo quo trata o Artcuo 4. Do
l68
a Loy 643 oo 200l, y
g. Do as intraccionos roativas a contro oo procios,
posas y mooioas, ospocuacion y acaparamionto.
3. Conocor on primora instancia.
a. Do os procosos civios oo poica quo invoucron
oorochos civios,
|. Do os ciorros tomporaos oo ostabocimiontos
oonoo so roaico oxpotacion soxua, pornograta
y practicas soxuaos con monoros oo ooao,
c. Do as intraccionos oo transito sancionaoas con
muta suporior a 20 saarios mnimos ogaos
oiarios vigontos o con susponsion o cancoacion
oo a iconcia oo conouccion,
J. Do a imposicion oo mutas a as quo so rotioro o
Artcuo 324 oo Cooigo oo Monor,
o. Do os procosos oo protoccion hotoora a quo so
rotioro o oocroto ll oo l97,
|. Cumpir as comisionos quo o soan asignaoas por
o Cobornaoor oo Dopartamonto o o Acaoo
Municipa y
4. Las oomas quo os atribuyan os Acuoroos oistritaos
y/o municipaos,
CAPl1UlO 4.
lOS COMANDAN1lS Dl lS1AClON
Y Dl COMANDOS Dl A1lNClON lNMlDlA1A
Y lOS MllMkOS Dl lA POllClA NAClONAl
DlVlSlON A1lAN1lCO
Ak1lCUlO 183: luncion primordiaI de Ia PoIica
NacionaI Division AtIantico. Compoto a a Poica
Naciona Division Atantico.
l69
l.l Mantonor as conoicionos nocosarias para o
ojorcicio oo os oorochos y ibortaoos pubicas,
2.l Rospotar y hacor rospotar os oorochos humanos,
3.l lntorvonir on torma pactica y mooiaoora o hacor uso
oo a tuorza con os roquisitos sobaaoos por a oy y
por osto Manua, con o tin oo asogurar a armona
socia,
4.l Provonir a roaizacion oo comportamiontos con-
trarios a a convivoncia,
.l lortaocor as roacionos ontro tooas as porsonas on
o Dopartamonto oo Atantico,
6.l Apoyar a as pobacionos vunorabos,
7.l Prostar o auxiio roquorioo para a ojocucion oo as
oyos y proviooncias aoministrativas y juoiciaos.
Ak1lCUlO 184: Comandantes de lstacion, de
Comandos de Atencion lnmediata y comandantes de
unidades especiaIizadas de Ia poIica nacionaI con
[urisdiccion en eI AtIantico. Compoto a os
Comanoantos oo Lstacion ,oo Comanoos oo Atoncion
lnmooiata y a Comanoantos oo Unioaoos Lspociaizaoas
oo a Poica Naciona con jurisoiccion on o Atantico,
tomar as mooioas conoucontos para provonir os
comportamiontos contrarios a a convivoncia ciuoaoana
on matoria oo soioarioao, tranquiioao, roacionos oo
vocinoao, sogurioao, sauo pubica, rospoto por poba-
cionos vunorabos, ambionto, contro oo ospacio
pubico, moviioao, patrimonio cutura, ibortao oo
inoustria y comorcio y juogos, ritas y ospoctacuos.
l70
Ak1lCUlO 18S: Miembros de Ia PoIica NacionaI
Division AtIantico. Compoto a os miombros oo a
Poica Naciona Division Atantico, coaborar con os
Comanoantos oo Lstacion y oo Comanoos oo Atoncion
lnmooiata on a provoncion oo os comportamiontos
contrarios a a soioarioao, tranquiioao, roacionos oo
vocinoao, sogurioao, sauo pubica, rospoto por poba-
cionos vunorabos, ambionto, ospacio pubico, movi-
ioao, patrimonio cutura, ibortao oo inoustria y
comorcio y juogos, ritas y ospoctacuos pubicos y,
aoomas, oonunciar as intraccionos a as rogas oo
convivoncia ciuoaoana oo quo tongan conocimionto
anto os Comanoantos oo Lstacion o oo Comanoos oo
Atoncion lnmooiata, os Acaoos Locaos o lnspoctoros
oo Poica. Ln oosarroo oo o antorior pooran.
l. lmpartir Oroonos oo Poica on o sitio oonoo so
incurra on un comportamionto contrario a a
convivoncia ciuoaoana para hacoro cosar oo
inmooiato, o imponor as mooioas corroctivas oo
amonostacion on privaoo y oxpusion oo sitio
pubico o abiorto a pubico,
2. Rogistrar os oomiciios privaoos o os sitios abiortos
a pubico, mooianto oroon oscrita oo a autorioao
compotonto, on os casos ostabocioos on o artcuo
l9 oo osto Manua,
3. Susponoor os ospoctacuos pubicos cuanoo o
rocinto o ugar soa impropio, no otrozca a oobioa
soiooz, somota a riosgo a os ospoctaooros o no
cumpa con os roquisitos oo higiono.
l7l
l.l Mantonor as conoicionos nocosarias para o
ojorcicio oo os oorochos y ibortaoos pubicas,
2.l Rospotar y hacor rospotar os oorochos humanos,
3.l lntorvonir on torma pactica y mooiaoora o hacor uso
oo a tuorza con os roquisitos sobaaoos por a oy y
por osto Manua, con o tin oo asogurar a armona
socia,
4.l Provonir a roaizacion oo comportamiontos con-
trarios a a convivoncia,
.l lortaocor as roacionos ontro tooas as porsonas on
o Dopartamonto oo Atantico,
6.l Apoyar a as pobacionos vunorabos,
7.l Prostar o auxiio roquorioo para a ojocucion oo as
oyos y proviooncias aoministrativas y juoiciaos.
Ak1lCUlO 184: Comandantes de lstacion, de
Comandos de Atencion lnmediata y comandantes de
unidades especiaIizadas de Ia poIica nacionaI con
[urisdiccion en eI AtIantico. Compoto a os
Comanoantos oo Lstacion ,oo Comanoos oo Atoncion
lnmooiata y a Comanoantos oo Unioaoos Lspociaizaoas
oo a Poica Naciona con jurisoiccion on o Atantico,
tomar as mooioas conoucontos para provonir os
comportamiontos contrarios a a convivoncia ciuoaoana
on matoria oo soioarioao, tranquiioao, roacionos oo
vocinoao, sogurioao, sauo pubica, rospoto por poba-
cionos vunorabos, ambionto, contro oo ospacio
pubico, moviioao, patrimonio cutura, ibortao oo
inoustria y comorcio y juogos, ritas y ospoctacuos.
l70
Ak1lCUlO 18S: Miembros de Ia PoIica NacionaI
Division AtIantico. Compoto a os miombros oo a
Poica Naciona Division Atantico, coaborar con os
Comanoantos oo Lstacion y oo Comanoos oo Atoncion
lnmooiata on a provoncion oo os comportamiontos
contrarios a a soioarioao, tranquiioao, roacionos oo
vocinoao, sogurioao, sauo pubica, rospoto por poba-
cionos vunorabos, ambionto, ospacio pubico, movi-
ioao, patrimonio cutura, ibortao oo inoustria y
comorcio y juogos, ritas y ospoctacuos pubicos y,
aoomas, oonunciar as intraccionos a as rogas oo
convivoncia ciuoaoana oo quo tongan conocimionto
anto os Comanoantos oo Lstacion o oo Comanoos oo
Atoncion lnmooiata, os Acaoos Locaos o lnspoctoros
oo Poica. Ln oosarroo oo o antorior pooran.
l. lmpartir Oroonos oo Poica on o sitio oonoo so
incurra on un comportamionto contrario a a
convivoncia ciuoaoana para hacoro cosar oo
inmooiato, o imponor as mooioas corroctivas oo
amonostacion on privaoo y oxpusion oo sitio
pubico o abiorto a pubico,
2. Rogistrar os oomiciios privaoos o os sitios abiortos
a pubico, mooianto oroon oscrita oo a autorioao
compotonto, on os casos ostabocioos on o artcuo
l9 oo osto Manua,
3. Susponoor os ospoctacuos pubicos cuanoo o
rocinto o ugar soa impropio, no otrozca a oobioa
soiooz, somota a riosgo a os ospoctaooros o no
cumpa con os roquisitos oo higiono.
l7l
PAkAGkAlO: L comanoanto oo Dopartamonto oo
Poica Atantico, poora apicar cuaquiora oo as
mooioas coorcitivas oo as cuaos son compotontos sus
subatornos y/o poora ooogar su apicacion on quion o
quionos ostimo convoniontos.
1l1UlO V
lAS AU1OklDADlS ADMlNlS1kA1lVAS Dl
POllClA
CON COMPl1lNClAS lSPlClAllS
Ak1lCUlO 186: Autoridades Administrativas de PoIica
con competencias especiaIes. Las Autorioaoos Aominis-
trativas oo Poica con compotoncias ospociaos son.
DlPAk1AMlN1AllS:
l. Diroctor oo a Corporacion Autonoma Rogiona oo
Mooio Ambionto CRA,
2. L Coronto oo a Lmprosa oo Lotoras y Apuostas oo
Atantico,
3. L Diroctor oo Aroa Motropoitana,
4. Diroctor Dopartamonta oo 1ransito,
. Socrotario oo Hacionoa o su ooogaoo,
6. Aquoos a quionos a Loy u Oroonanza os asignon
ta caioao.
DlS1kl1AllS OMUNlClPAllS:
l. Los Comisarios oo lamiia,
2. L Diroctor oo Barranquia Mooio Ambionto BAMA,
3. Socrotarios o lnspoctoros Distritaos o Municipaos
oo 1ransito,
l72
4. L Ioto oo ospacio pubico,
. Los lnspoctoros Lspociaizaoos,
6. Los lnspoctoros oo 1rabajo y Sogurioao Socia,
7. Los lnspoctoros oo Procios Posas y Mooioas,
8. Aquoos a quionos a Loy, Oroonanzas o Acuoroos
os asignon ta caioao.
CAPl1UlO 1.
DlklC1OklS Dl AkkANQUlllA MlDlO
AMllN1l. AMA Y COkPOkAClON AU1ONOMA
klGlONAl Dll A1lAN1lCO. CkA
Ak1lCUlO 187: Competencias. Compoto a os
Diroctoros oo BAMA y oo a CRA, tomar as mooioas
conoucontos para provonir os comportamiontos
contrarios a a convivoncia quo atocton o ambionto y
apicaros as mooioas corroctivas corrosponoiontos. Lsta
tacutao sora ojorcioa sin porjuicio oo as tuncionos
poicivas quo ojorcon as oomas autorioaoos
compotontos.
Dobora iniciar anto o juoz compotonto a accion popuar
on matoria oo pubicioao oxtorior visua, oo quo trata a
Loy l40 oo l994 o as normas quo a sustituyan, mooi-
tiquon o aoicionon.
Sin porjuicio oo a accion popuar a quo haco rotoroncia
o inciso antorior, oobora iniciar, oo oticio, as accionos
aoministrativas tonoiontos a ootorminar si a pubicioao
oxtorior visua so ajusta a a oy y osta oroonanza.
l73
PAkAGkAlO: L comanoanto oo Dopartamonto oo
Poica Atantico, poora apicar cuaquiora oo as
mooioas coorcitivas oo as cuaos son compotontos sus
subatornos y/o poora ooogar su apicacion on quion o
quionos ostimo convoniontos.
1l1UlO V
lAS AU1OklDADlS ADMlNlS1kA1lVAS Dl
POllClA
CON COMPl1lNClAS lSPlClAllS
Ak1lCUlO 186: Autoridades Administrativas de PoIica
con competencias especiaIes. Las Autorioaoos Aominis-
trativas oo Poica con compotoncias ospociaos son.
DlPAk1AMlN1AllS:
l. Diroctor oo a Corporacion Autonoma Rogiona oo
Mooio Ambionto CRA,
2. L Coronto oo a Lmprosa oo Lotoras y Apuostas oo
Atantico,
3. L Diroctor oo Aroa Motropoitana,
4. Diroctor Dopartamonta oo 1ransito,
. Socrotario oo Hacionoa o su ooogaoo,
6. Aquoos a quionos a Loy u Oroonanza os asignon
ta caioao.
DlS1kl1AllS OMUNlClPAllS:
l. Los Comisarios oo lamiia,
2. L Diroctor oo Barranquia Mooio Ambionto BAMA,
3. Socrotarios o lnspoctoros Distritaos o Municipaos
oo 1ransito,
l72
4. L Ioto oo ospacio pubico,
. Los lnspoctoros Lspociaizaoos,
6. Los lnspoctoros oo 1rabajo y Sogurioao Socia,
7. Los lnspoctoros oo Procios Posas y Mooioas,
8. Aquoos a quionos a Loy, Oroonanzas o Acuoroos
os asignon ta caioao.
CAPl1UlO 1.
DlklC1OklS Dl AkkANQUlllA MlDlO
AMllN1l. AMA Y COkPOkAClON AU1ONOMA
klGlONAl Dll A1lAN1lCO. CkA
Ak1lCUlO 187: Competencias. Compoto a os
Diroctoros oo BAMA y oo a CRA, tomar as mooioas
conoucontos para provonir os comportamiontos
contrarios a a convivoncia quo atocton o ambionto y
apicaros as mooioas corroctivas corrosponoiontos. Lsta
tacutao sora ojorcioa sin porjuicio oo as tuncionos
poicivas quo ojorcon as oomas autorioaoos
compotontos.
Dobora iniciar anto o juoz compotonto a accion popuar
on matoria oo pubicioao oxtorior visua, oo quo trata a
Loy l40 oo l994 o as normas quo a sustituyan, mooi-
tiquon o aoicionon.
Sin porjuicio oo a accion popuar a quo haco rotoroncia
o inciso antorior, oobora iniciar, oo oticio, as accionos
aoministrativas tonoiontos a ootorminar si a pubicioao
oxtorior visua so ajusta a a oy y osta oroonanza.
l73
Para a apicacion oo as mooioas corroctivas corrospon-
oiontos a as porsonas quo incurran on comportamiontos
contrarios a a convivoncia ciuoaoana on matoria oo
Mooio ambionto, o BAMA y a CRA. contaran con o
apoyo oo os Comanoantos oo Lstacion y oo Comanoos
oo Atoncion lnmooiata, oo os Miombros oo a Poica
Naciona Division Atantico, o Acaoo Distrita, Los
Acaoos Locaos y os Acaoos Municipaos cuanoo soa
nocosario.
CAPl1UlO 2.
lOS COMlSAklOS Dl lAMlllA
Ak1lCUlO 188: Comisarios de lamiIia. Lstos comi-
sarios oosompoban tuncionos poicivas circunscritas a
ambito oo protoccion oo monor y a tamiia, oo con-
tormioao con o Cooigo oo Monor y as oomas normas
ogaos vigontos.
CAPl1UlO 3.
O1kAS AU1OklDADlS ADMlNlS1kA1lVAS Dl
POllClA CON COMPl1lNClAS lSPlClAllS
Ak1lCUlO 189: Otras autoridades. Las otras auto-
rioaoos sobaaoas on o artcuo l76 oo osto Manua,
ojorcon compotoncia con tuncionos poicivas circuns-
critas a sus rospoctivas jurisoiccionos, oo contormioao
con o ostabocioo por a Constitucion y a Loy.
l74
1l1UlO Vl
PkOClDlMllN1O
CAPl1UlO 1.
lA ACClON Dl POllClA
Ak1lCUlO 190: Accion de PoIica. Ls a tacutao quo
tionon tooas as porsonas para acuoir on torma vorba o
oscrita, on intoros gonora o particuar, anto as auto-
rioaoos oo poica, para soicitar, oxigir o rocamaros o
roconocimionto o a protoccion oo sus oorochos o
ibortaoos, cuanoo ostimon quo han sioo o protonoan sor
oosconocioos o vunoraoos por os oomas.
Las autorioaoos oo poica ostan obigaoas a iniciar por
as mismas razonos as actuacionos o procooimiontos
poicivos.
Ak1lCUlO 191: Caducidad de Ia accion de PoIica. La
accion caouca on un tormino oo sois ( 6 ) mosos contaoo a
partir oo a ocurroncia oo hocho quo tipitiquo un
comportamionto contrario a a convivoncia ciuoaoana o
oo momonto on quo o atoctaoo tuvo conocimionto oo
o. La caoucioao so susponoo por a iniciacion oo a
actuacion oo a autorioao oo Poica compotonto, o por a
prosontacion oo a poticion on intoros oo a comunioao o
oo a quoroa oo parto on intoros particuar.
La accion para a rostitucion oo ospacio pubico no
caoucara.
l7
Para a apicacion oo as mooioas corroctivas corrospon-
oiontos a as porsonas quo incurran on comportamiontos
contrarios a a convivoncia ciuoaoana on matoria oo
Mooio ambionto, o BAMA y a CRA. contaran con o
apoyo oo os Comanoantos oo Lstacion y oo Comanoos
oo Atoncion lnmooiata, oo os Miombros oo a Poica
Naciona Division Atantico, o Acaoo Distrita, Los
Acaoos Locaos y os Acaoos Municipaos cuanoo soa
nocosario.
CAPl1UlO 2.
lOS COMlSAklOS Dl lAMlllA
Ak1lCUlO 188: Comisarios de lamiIia. Lstos comi-
sarios oosompoban tuncionos poicivas circunscritas a
ambito oo protoccion oo monor y a tamiia, oo con-
tormioao con o Cooigo oo Monor y as oomas normas
ogaos vigontos.
CAPl1UlO 3.
O1kAS AU1OklDADlS ADMlNlS1kA1lVAS Dl
POllClA CON COMPl1lNClAS lSPlClAllS
Ak1lCUlO 189: Otras autoridades. Las otras auto-
rioaoos sobaaoas on o artcuo l76 oo osto Manua,
ojorcon compotoncia con tuncionos poicivas circuns-
critas a sus rospoctivas jurisoiccionos, oo contormioao
con o ostabocioo por a Constitucion y a Loy.
l74
1l1UlO Vl
PkOClDlMllN1O
CAPl1UlO 1.
lA ACClON Dl POllClA
Ak1lCUlO 190: Accion de PoIica. Ls a tacutao quo
tionon tooas as porsonas para acuoir on torma vorba o
oscrita, on intoros gonora o particuar, anto as auto-
rioaoos oo poica, para soicitar, oxigir o rocamaros o
roconocimionto o a protoccion oo sus oorochos o
ibortaoos, cuanoo ostimon quo han sioo o protonoan sor
oosconocioos o vunoraoos por os oomas.
Las autorioaoos oo poica ostan obigaoas a iniciar por
as mismas razonos as actuacionos o procooimiontos
poicivos.
Ak1lCUlO 191: Caducidad de Ia accion de PoIica. La
accion caouca on un tormino oo sois ( 6 ) mosos contaoo a
partir oo a ocurroncia oo hocho quo tipitiquo un
comportamionto contrario a a convivoncia ciuoaoana o
oo momonto on quo o atoctaoo tuvo conocimionto oo
o. La caoucioao so susponoo por a iniciacion oo a
actuacion oo a autorioao oo Poica compotonto, o por a
prosontacion oo a poticion on intoros oo a comunioao o
oo a quoroa oo parto on intoros particuar.
La accion para a rostitucion oo ospacio pubico no
caoucara.
l7
Ak1lCUlO 192: Competencia por razon deI Iugar. Ls
compotonto para conocor oo a accion oo Poica o
Cobornaoor, o Acaoo Distrita, os acaoos Locaos,
os Acaoos Municipaos, os lnspoctoros oo Poica
urbanos y ruraos, os Comisarios oo tamiia, os
Comanoantos oo Lstacion y oo Comanoos oo Atoncion
lnmooiata, sogun o caso y o ugar oonoo sucooioron os
hochos, y as otras autorioaoos con tuncionos ospociaos,
ojorcoran a compotoncia quo os atribuya a Loy.
1l1UlO Vll
DlSPOSlClONlS PkOClDlMlN1AllS COMUNlS
CAPl1UlO 1.
DlSPOSlClONlS GlNlkAllS
Ak1lCUlO193. los procesos poIicivos y contravencio-
naIes. Constituyon actuacionos brovos y sumarias
rogaoas por normas oo oroon pubico, aooantaoas
gratuitamonto por as autorioaoos civios y aominis-
trativas oo poica, on os quo no so tonora on cuonta a
cuanta y so apicaran protorontomonto as normas
sustanciaos y oo procooimionto civi.
Ak1lCUlO 194: lnterpretacion. Las oisposicionos oo
osto Manua on matoria procooimonta so intorprotaran
acuoionoo a as provisionos contompaoas on a ogis-
acion civi y procosa, y a as normas ospociaos quo
rosutaron compatibos con o procooimionto poicivo,
rospotanooso on tooo caso, o oorocho a oobioo
procoso, a contraoiccion, a iguaoao oo as partos anto
a oy y o oorocho oo ootonsa.
l76
Ak1lCUlO 19S: Cosa Juzgada. Las oocisionos pro-
torioas por as autorioaoos oo poica oontro oo os
procosos civios o contravoncionaos, hacon transito a
cosa juzgaoa on o oo su Iurisoiccion y compotoncia y no
pooran cuantiticar conoonas por concopto oo porjuicios.
CAPl1UlO 2.
PAk1lS Y APODlkADOS
Ak1lCUlO 196: Partes y apoderados. Ln os Procosos
civios oo poica pooran comparocor y constituirso como
partos as porsonas quo oo contormioao con a oy,
tongan capacioao y actuon por s mismas o a travos oo
apoooraoos tituaoos o ostuoiantos aoscritos a os
consutorios juroicos oo as Univorsioaoos. Los
incapacos y as porsonas Iuroicas o haran por
intormooio oo su roprosontanto oga.
Ak1lCUlO197: QuereIIantes. Ln os procosos poicivos
a parto quo so oonomina quoroanto inicia a actuacion
vorba o oscrita con a prosontacion oo una quoja o
oonuncia on contra oo otra porsona natura o juroica
oonominaoa quoroaoo.
CAPl1UlO 3.
PklSlN1AClON Dl MlMOklAllS
Ak1lCUlO 198: 1ramite de memoriaIes. A rocibir un
momoria o oocumonto suministraoo por cuaquior
porsona o oontro oo un procoso poicivo, por una oo as
partos o su apoooraoo, o socrotario o cuaquior oopon-
l77
Ak1lCUlO 192: Competencia por razon deI Iugar. Ls
compotonto para conocor oo a accion oo Poica o
Cobornaoor, o Acaoo Distrita, os acaoos Locaos,
os Acaoos Municipaos, os lnspoctoros oo Poica
urbanos y ruraos, os Comisarios oo tamiia, os
Comanoantos oo Lstacion y oo Comanoos oo Atoncion
lnmooiata, sogun o caso y o ugar oonoo sucooioron os
hochos, y as otras autorioaoos con tuncionos ospociaos,
ojorcoran a compotoncia quo os atribuya a Loy.
1l1UlO Vll
DlSPOSlClONlS PkOClDlMlN1AllS COMUNlS
CAPl1UlO 1.
DlSPOSlClONlS GlNlkAllS
Ak1lCUlO193. los procesos poIicivos y contravencio-
naIes. Constituyon actuacionos brovos y sumarias
rogaoas por normas oo oroon pubico, aooantaoas
gratuitamonto por as autorioaoos civios y aominis-
trativas oo poica, on os quo no so tonora on cuonta a
cuanta y so apicaran protorontomonto as normas
sustanciaos y oo procooimionto civi.
Ak1lCUlO 194: lnterpretacion. Las oisposicionos oo
osto Manua on matoria procooimonta so intorprotaran
acuoionoo a as provisionos contompaoas on a ogis-
acion civi y procosa, y a as normas ospociaos quo
rosutaron compatibos con o procooimionto poicivo,
rospotanooso on tooo caso, o oorocho a oobioo
procoso, a contraoiccion, a iguaoao oo as partos anto
a oy y o oorocho oo ootonsa.
l76
Ak1lCUlO 19S: Cosa Juzgada. Las oocisionos pro-
torioas por as autorioaoos oo poica oontro oo os
procosos civios o contravoncionaos, hacon transito a
cosa juzgaoa on o oo su Iurisoiccion y compotoncia y no
pooran cuantiticar conoonas por concopto oo porjuicios.
CAPl1UlO 2.
PAk1lS Y APODlkADOS
Ak1lCUlO 196: Partes y apoderados. Ln os Procosos
civios oo poica pooran comparocor y constituirso como
partos as porsonas quo oo contormioao con a oy,
tongan capacioao y actuon por s mismas o a travos oo
apoooraoos tituaoos o ostuoiantos aoscritos a os
consutorios juroicos oo as Univorsioaoos. Los
incapacos y as porsonas Iuroicas o haran por
intormooio oo su roprosontanto oga.
Ak1lCUlO197: QuereIIantes. Ln os procosos poicivos
a parto quo so oonomina quoroanto inicia a actuacion
vorba o oscrita con a prosontacion oo una quoja o
oonuncia on contra oo otra porsona natura o juroica
oonominaoa quoroaoo.
CAPl1UlO 3.
PklSlN1AClON Dl MlMOklAllS
Ak1lCUlO 198: 1ramite de memoriaIes. A rocibir un
momoria o oocumonto suministraoo por cuaquior
porsona o oontro oo un procoso poicivo, por una oo as
partos o su apoooraoo, o socrotario o cuaquior oopon-
l77
oionto oojara constancia oo a tocha y hora oo su proson-
tacion y o pasara a oospacho a mas taroar a oa
siguionto para su ostuoio y tramito.
PAkAGkAlO: Los tuncionarios oo os oospachos
poicivos ostan on a obigacion oo rocibir tooos os
oocumontos o momoriaos quo so os prosonton y oo os
cuaos oos mismos o as partos soan oostinatarios,
rochazanoo oo pano os quo rosuton injuriosos o
irrospotuosos.
CAPl1UlO 4.
lMPlDlMlN1OS Y klCUSAClONlS
Ak1lCUlO 199: CausaIes y tramites de impedimentos
y recusaciones. Los tuncionarios o autorioaoos quo intor-
vionon on os procosos civios o contravoncionaos oo
poica ooscritos on o prosonto Manua, so os apicaran
as mismas causaos oo impooimontos y rocusacionos pro-
vistas para os juocos on o Cooigo oo Procooimionto Civi
Coombiano, poro tonionoo on cuonta as instancias pro-
pias oo a Iurisoiccion poiciva, a sabor.
L Acaoo Distrita o Municipa absovora as contro-
vorsias oo impooimonto o oo rocusacion on quo puoioran
rosutar incursos o inspoctor oo poica, comisario oo
tamiia, o Diroctor oo BAMA, o Diroctor oo Aroa
Motropoitana, y oomas tuncionarios o autorioaoos
ospociaos quo ojorcon tuncion oo poica on unica o
primora instancia.
l78
CAPl1UlO S.
NUllDADlS Y lXClPClONlS
Ak1lCUlO 200: NuIidad deI proceso contravencionaI.
L procoso contravonciona os nuo por vioacion a
oobioo procoso, protormision oo mismo, vunoracion a
oorocho oo ootonsa y por tata oo compotoncia oo
tuncionario.
Ak1lCUlO201: NuIidad deI proceso civiI de poIica. L
procoso civi oo Poica os nuo cuanoo.
l. Corrosponoa a oistinta jurisoiccion,
2. L tuncionario carozca oo compotoncia, oxcopto
cuanoo ovontuamonto conozca a provoncion,
3. So vioo o oobioo procoso,
4. So utiiza un procooimionto oistinto a quo a oy
ostaboco,
. L tuncionario procooo contra proviooncia ojocu-
toriaoa oo suporior, rovivo procoso ogamonto
concuioo o protormito ntogramonto a rospoctiva
instancia,
6. So aooanta oospuos oo ocurrioa una causa oo
susponsion y antos oo a oportunioao para roanu-
oara,
7. No so practica oiigoncia oo inspoccion ocuar on os
casos on quo oobo roaizarso o so otoctuo sin a
intorvoncion oo porito,
8. No so practica on oga torma a notiticacion a as
porsonas ootorminaoas, o o ompazamionto oo as
oomas porsonas aunquo soan inootorminaoas, quo
ooban sor citaoas como partos, o oo aquoas quo
l79
oionto oojara constancia oo a tocha y hora oo su proson-
tacion y o pasara a oospacho a mas taroar a oa
siguionto para su ostuoio y tramito.
PAkAGkAlO: Los tuncionarios oo os oospachos
poicivos ostan on a obigacion oo rocibir tooos os
oocumontos o momoriaos quo so os prosonton y oo os
cuaos oos mismos o as partos soan oostinatarios,
rochazanoo oo pano os quo rosuton injuriosos o
irrospotuosos.
CAPl1UlO 4.
lMPlDlMlN1OS Y klCUSAClONlS
Ak1lCUlO 199: CausaIes y tramites de impedimentos
y recusaciones. Los tuncionarios o autorioaoos quo intor-
vionon on os procosos civios o contravoncionaos oo
poica ooscritos on o prosonto Manua, so os apicaran
as mismas causaos oo impooimontos y rocusacionos pro-
vistas para os juocos on o Cooigo oo Procooimionto Civi
Coombiano, poro tonionoo on cuonta as instancias pro-
pias oo a Iurisoiccion poiciva, a sabor.
L Acaoo Distrita o Municipa absovora as contro-
vorsias oo impooimonto o oo rocusacion on quo puoioran
rosutar incursos o inspoctor oo poica, comisario oo
tamiia, o Diroctor oo BAMA, o Diroctor oo Aroa
Motropoitana, y oomas tuncionarios o autorioaoos
ospociaos quo ojorcon tuncion oo poica on unica o
primora instancia.
l78
CAPl1UlO S.
NUllDADlS Y lXClPClONlS
Ak1lCUlO 200: NuIidad deI proceso contravencionaI.
L procoso contravonciona os nuo por vioacion a
oobioo procoso, protormision oo mismo, vunoracion a
oorocho oo ootonsa y por tata oo compotoncia oo
tuncionario.
Ak1lCUlO201: NuIidad deI proceso civiI de poIica. L
procoso civi oo Poica os nuo cuanoo.
l. Corrosponoa a oistinta jurisoiccion,
2. L tuncionario carozca oo compotoncia, oxcopto
cuanoo ovontuamonto conozca a provoncion,
3. So vioo o oobioo procoso,
4. So utiiza un procooimionto oistinto a quo a oy
ostaboco,
. L tuncionario procooo contra proviooncia ojocu-
toriaoa oo suporior, rovivo procoso ogamonto
concuioo o protormito ntogramonto a rospoctiva
instancia,
6. So aooanta oospuos oo ocurrioa una causa oo
susponsion y antos oo a oportunioao para roanu-
oara,
7. No so practica oiigoncia oo inspoccion ocuar on os
casos on quo oobo roaizarso o so otoctuo sin a
intorvoncion oo porito,
8. No so practica on oga torma a notiticacion a as
porsonas ootorminaoas, o o ompazamionto oo as
oomas porsonas aunquo soan inootorminaoas, quo
ooban sor citaoas como partos, o oo aquoas quo
l79
ooban sucooor on o procoso a cuaquiora oo as
partos, cuanoo a oy as o oroona, o no so cita on
oobioa torma a Ministorio pubico on os casos oo
oy,
9. So omita a coobracion oo a auoioncia oo
Conciiacion, provista on osto Manua,
l0. No so haya contormaoo o litis consotcio nocosario,
on os casos quo as o roquiora, Y
ll. Ls inoobioa a roprosontacion oo as partos, cuanoo
so trato oo apoooraoos y no posoa o pooor para
actuar on o mismo.
Ak1lCUlO 202: Subsanaciones de nuIidades. Si
ouranto o curso oo procoso civi so ha oojaoo oo
notiticar aguna proviooncia, oxcopto a oo inicio o
aomision oo a quoroa, so subsanara practicanoo a
notiticacion omitioa, poro sora nua a actuacion pos-
torior quo ooponoa oo oicha proviooncia, a no sor quo a
parto a quion so oojo oo notiticar haya actuaoo sin
proponora.
Ak1lCUlO 203: 1ramites de Ias NuIidades. Las
nuioaoos quo so contompan on o prosonto Manua so
tramitaran contormo a os Artcuo l40 y SS, oo Cooigo
oo Procooimionto Civi.
PAkAGkAlO. L tuncionario rochazara oo pano a
soicituo oo nuioao quo so tunoamonto on causa oistinta
oo as ootorminaoas on osto captuo.
Ak1lCUlO 204: Contestacion de Ia demanda y excep-
ciones. Ln a contostacion oo a oomanoa, o quoroaoo
l80
soo poora proponor as oxcopcionos oo tonoo quo
consiooro portinontos, as cuaos so oocioiran on a
sontoncia. Las provias so rosovoran oo pano on a
primora auoioncia quo so roaico.
CAPl1UlO 6.
NO1lllCAClON Y lJlCU1OklA
Ak1lCUlO 20S: Notiticacion. Ln matoria oo notitica-
cionos y ojocutoria oo as proviooncias oictaoas on os
procosos poicivos contonioos on osto Manua, so oara
apicacion a os Artcuos 3l3 y ss, oo Cooigo oo
Procooimionto Civi y as normas quo o compomonton o
aoicionon.
Ak1lCUlO 206: Notiticacion personaI. So notitican
porsonamonto as siguiontos actuacionos.
l. L auto quo aomito a quoroa y concooo trasaoo a
quoroaoo y a quo tonga por objoto hacoro conocor
a primora proviooncia quo so oicto on o procoso.
2. Las quo oroono a Loy para casos ospociaos.
3. Las quo ooban hacorso on otra torma, cuanoo o
intorosaoo soicito quo so a hagan porsonamonto, si
a notiticacion no so ha otoctuaoo.
Ak1lCUlO 207: Notiticacion por edicto. Ln os juicios
oo poica o tao quo no so haya notiticaoo porsona-
monto, oontro oo os tros (3) oas siguiontos a a tocha oo
su oxpooicion, so hara sabor a as partos mooianto ooicto,
quo pormanocora tijaoo por tros (3) oas on un ugar
visibo oo a socrotara. La notiticacion so ontonoora
l8l
ooban sucooor on o procoso a cuaquiora oo as
partos, cuanoo a oy as o oroona, o no so cita on
oobioa torma a Ministorio pubico on os casos oo
oy,
9. So omita a coobracion oo a auoioncia oo
Conciiacion, provista on osto Manua,
l0. No so haya contormaoo o litis consotcio nocosario,
on os casos quo as o roquiora, Y
ll. Ls inoobioa a roprosontacion oo as partos, cuanoo
so trato oo apoooraoos y no posoa o pooor para
actuar on o mismo.
Ak1lCUlO 202: Subsanaciones de nuIidades. Si
ouranto o curso oo procoso civi so ha oojaoo oo
notiticar aguna proviooncia, oxcopto a oo inicio o
aomision oo a quoroa, so subsanara practicanoo a
notiticacion omitioa, poro sora nua a actuacion pos-
torior quo ooponoa oo oicha proviooncia, a no sor quo a
parto a quion so oojo oo notiticar haya actuaoo sin
proponora.
Ak1lCUlO 203: 1ramites de Ias NuIidades. Las
nuioaoos quo so contompan on o prosonto Manua so
tramitaran contormo a os Artcuo l40 y SS, oo Cooigo
oo Procooimionto Civi.
PAkAGkAlO. L tuncionario rochazara oo pano a
soicituo oo nuioao quo so tunoamonto on causa oistinta
oo as ootorminaoas on osto captuo.
Ak1lCUlO 204: Contestacion de Ia demanda y excep-
ciones. Ln a contostacion oo a oomanoa, o quoroaoo
l80
soo poora proponor as oxcopcionos oo tonoo quo
consiooro portinontos, as cuaos so oocioiran on a
sontoncia. Las provias so rosovoran oo pano on a
primora auoioncia quo so roaico.
CAPl1UlO 6.
NO1lllCAClON Y lJlCU1OklA
Ak1lCUlO 20S: Notiticacion. Ln matoria oo notitica-
cionos y ojocutoria oo as proviooncias oictaoas on os
procosos poicivos contonioos on osto Manua, so oara
apicacion a os Artcuos 3l3 y ss, oo Cooigo oo
Procooimionto Civi y as normas quo o compomonton o
aoicionon.
Ak1lCUlO 206: Notiticacion personaI. So notitican
porsonamonto as siguiontos actuacionos.
l. L auto quo aomito a quoroa y concooo trasaoo a
quoroaoo y a quo tonga por objoto hacoro conocor
a primora proviooncia quo so oicto on o procoso.
2. Las quo oroono a Loy para casos ospociaos.
3. Las quo ooban hacorso on otra torma, cuanoo o
intorosaoo soicito quo so a hagan porsonamonto, si
a notiticacion no so ha otoctuaoo.
Ak1lCUlO 207: Notiticacion por edicto. Ln os juicios
oo poica o tao quo no so haya notiticaoo porsona-
monto, oontro oo os tros (3) oas siguiontos a a tocha oo
su oxpooicion, so hara sabor a as partos mooianto ooicto,
quo pormanocora tijaoo por tros (3) oas on un ugar
visibo oo a socrotara. La notiticacion so ontonoora
l8l
surtioa a voncimionto oo tormino oo ooicto. L origina
so agrogara a oxpooionto, con a anotacion por o
socrotario oo a hora y tocha oo su oostijacion, a copia so
oojara para o archivo oo Dospacho.
Ak1lCUlO 208: Contenido deI edicto. L ooicto a quo
so rotioro o Artcuo antorior, oobora contonor.
l. La paabra ooicto on a parto suporior on otras
mayuscuas,
2. Caso oo procoso,
3. Nombros oo as partos, oo otonoioo y oo procosaoo
o procosaoos sogun o caso,
4. locha, hora oo tijacion y oostijacion y a tirma oo
socrotario.
Ak1lCUlO 209: Cosa [uzgada en [urisdiccion de
poIica. Cuanoo a quoroa civi oo poica tormina con
una tao, ojocutoriaoo osto, haco transito a cosa juzgaoa
anto a jurisoiccion poiciva.
Ak1lCUlO 210: Providencias de sustanciacion. No
roquioron oo notiticacion os autos quo contongan
oroonos oirigioas oxcusivamonto a socrotario, a tina oo
oos so incuira a paabra cumpaso.
CAPl1UlO 7.
Dl lOS klCUkSOS
Ak1lCUlO 211: kecursos. Contra as oocisionos
protorioas on os juicios poicivos ostabocioos on osto
Manua, procooon os rocursos oo roposicion, apoacion
l82
oo quoja y oo hocho. Lstos tionon como objotivo rovocar,
rotormar, aoicionar o acarar as proviooncias omitioas
por o tuncionario, u oroonar so aomita o rocurso,
cuanoo so trato oo rochazo oo a apoacion.
Ak1lCUlO 212: Procedencia deI recurso de repo-
sicion. Ln os procosos civios oo Poica procooo o
rocurso oo roposicion.
l. Contra os autos oictaoo on os procosos oo poica a
oxcopcion oo os oo tramito, y
2. Contra as oomas proviooncias, quo por oy, roga-
monto o oisposicion oo osto Manua so os oo ta
rocurso.
PAkAGkAlO: No procooora o rocurso oo roposicion
contra os autos oictaoos on sogunoa instancia por mooio
oo os cuaos so rosuova o rocurso oo apoacion.
Ak1lCUlO 213: 1ramite deI recurso de reposicion. L
rocurso oo roposicion so aooantara contormo a tramito
provisto on os Artcuos 348 y 349 oo Cooigo oo
Procooimionto Civi.
Ak1lCUlO214: Procedencia deI recurso de apeIacion.
Ln os procosos civios oo poica, o rocurso oo apoacion
procooo contra.
l. L auto quo rochaco a quoroa,
2. L auto quo oonioguo a practica oo pruobas soi-
citaoas oportunamonto,
l83
surtioa a voncimionto oo tormino oo ooicto. L origina
so agrogara a oxpooionto, con a anotacion por o
socrotario oo a hora y tocha oo su oostijacion, a copia so
oojara para o archivo oo Dospacho.
Ak1lCUlO 208: Contenido deI edicto. L ooicto a quo
so rotioro o Artcuo antorior, oobora contonor.
l. La paabra ooicto on a parto suporior on otras
mayuscuas,
2. Caso oo procoso,
3. Nombros oo as partos, oo otonoioo y oo procosaoo
o procosaoos sogun o caso,
4. locha, hora oo tijacion y oostijacion y a tirma oo
socrotario.
Ak1lCUlO 209: Cosa [uzgada en [urisdiccion de
poIica. Cuanoo a quoroa civi oo poica tormina con
una tao, ojocutoriaoo osto, haco transito a cosa juzgaoa
anto a jurisoiccion poiciva.
Ak1lCUlO 210: Providencias de sustanciacion. No
roquioron oo notiticacion os autos quo contongan
oroonos oirigioas oxcusivamonto a socrotario, a tina oo
oos so incuira a paabra cumpaso.
CAPl1UlO 7.
Dl lOS klCUkSOS
Ak1lCUlO 211: kecursos. Contra as oocisionos
protorioas on os juicios poicivos ostabocioos on osto
Manua, procooon os rocursos oo roposicion, apoacion
l82
oo quoja y oo hocho. Lstos tionon como objotivo rovocar,
rotormar, aoicionar o acarar as proviooncias omitioas
por o tuncionario, u oroonar so aomita o rocurso,
cuanoo so trato oo rochazo oo a apoacion.
Ak1lCUlO 212: Procedencia deI recurso de repo-
sicion. Ln os procosos civios oo Poica procooo o
rocurso oo roposicion.
l. Contra os autos oictaoo on os procosos oo poica a
oxcopcion oo os oo tramito, y
2. Contra as oomas proviooncias, quo por oy, roga-
monto o oisposicion oo osto Manua so os oo ta
rocurso.
PAkAGkAlO: No procooora o rocurso oo roposicion
contra os autos oictaoos on sogunoa instancia por mooio
oo os cuaos so rosuova o rocurso oo apoacion.
Ak1lCUlO 213: 1ramite deI recurso de reposicion. L
rocurso oo roposicion so aooantara contormo a tramito
provisto on os Artcuos 348 y 349 oo Cooigo oo
Procooimionto Civi.
Ak1lCUlO214: Procedencia deI recurso de apeIacion.
Ln os procosos civios oo poica, o rocurso oo apoacion
procooo contra.
l. L auto quo rochaco a quoroa,
2. L auto quo oonioguo a practica oo pruobas soi-
citaoas oportunamonto,
l83
3. L quo oonioguo o tramito oo incioontos oo oxcop-
cionos,
4. L auto quo oocioo sobro una nuioao,
. Las proviooncias quo so oicton on apicacion oo
Artcuo 3l8 oo Cooigo oo Procooimionto Civi y
contormo a procooimionto oroinario, soan suscop-
tibos oo ta rocurso, y
6. L tao oo primora instancia.
Ak1lCUlO 21S: 1ramite deI recurso de apeIacion. L
rocurso oo apoacion so tramitara contormo a Cooigo oo
Procooimionto Civi, con as oxcopcionos quo a conti-
nuacion so ostabocon.
l. La apoacion contra a proviooncia suscoptibo oo
rocurso oo roposicion, poora intorponorso oiroc-
tamonto o on torma subsioiaria,
2. Cuanoo o rocurso oo apoacion so intorponga como
subsioiario oo oo roposicion, a apoacion so
ontonoora sustontaoa con os argumontos quo
sirvioron oo tunoamonto a oo roposicion.
Ak1lCUlO 216: ltectos en que se conceden Ios
recursos. Las apoacionos on matoria Poiciva, so
ontonooran concooioas on o otocto susponsivo, oxcopto
quo por norma oxprosa so ostabozca un otocto oitoronto.
Ak1lCUlO 217: Procedencia deI recurso de que[a.
Cuanoo o tuncionario oo primora instancia oonioguo o
rocurso oo apoacion, o rocurronto puooo intorponor o
oo quoja contormo o ostabocioo on o Cooigo oo
Procooimionto Civi.
l84
CAPl1UlO 8.
CONSUl1A
Ak1lCUlO 218: ConsuIta. Las proviooncias quo
oocioon a quoroa civi oo poica, si no son apoaoas,
soran consutabos si o tramito so aooanto por aguna oo
as partos sin asistoncia oo abogaoo.
CAPl1UlO 9.
DlSlS1lMllN1O, CADUClDAD Y PklSCklPClON
Ak1lCUlO 219: Desistimiento. Ln os procosos civios
oo poica o quoroanto poora oosistir oo a quoja,
miontras no so haya oictaoo proviooncia quo ponga tin a
procoso, o oosistimionto oobora prosontarso on torma
porsona, por oscrito o vorbamonto, anto o tuncionario
quo conoco o asunto.
Ak1lCUlO 220: Desistimientos de recursos. Las partos
pooran oosistir oo os rocursos, siompro y cuanoo no so
hayan oocioioo, o oosistimionto oo un rocurso oobo
hacorso on torma porsona anto o tuncionario quo o
concooio y ooja on tirmo a proviooncia.
PAkAGkAlO: Aceptacion de desistimientos y condena
en costas. Ln matoria civi poiciva cuanoo so acopta un
oosistimionto conoonara on costas a quion oosistio, savo
quo as partos convongan o contrario o quo so trato oo
oosistimionto oo un rocurso anto o tuncionario quo o
haya concooioo.
l8
3. L quo oonioguo o tramito oo incioontos oo oxcop-
cionos,
4. L auto quo oocioo sobro una nuioao,
. Las proviooncias quo so oicton on apicacion oo
Artcuo 3l8 oo Cooigo oo Procooimionto Civi y
contormo a procooimionto oroinario, soan suscop-
tibos oo ta rocurso, y
6. L tao oo primora instancia.
Ak1lCUlO 21S: 1ramite deI recurso de apeIacion. L
rocurso oo apoacion so tramitara contormo a Cooigo oo
Procooimionto Civi, con as oxcopcionos quo a conti-
nuacion so ostabocon.
l. La apoacion contra a proviooncia suscoptibo oo
rocurso oo roposicion, poora intorponorso oiroc-
tamonto o on torma subsioiaria,
2. Cuanoo o rocurso oo apoacion so intorponga como
subsioiario oo oo roposicion, a apoacion so
ontonoora sustontaoa con os argumontos quo
sirvioron oo tunoamonto a oo roposicion.
Ak1lCUlO 216: ltectos en que se conceden Ios
recursos. Las apoacionos on matoria Poiciva, so
ontonooran concooioas on o otocto susponsivo, oxcopto
quo por norma oxprosa so ostabozca un otocto oitoronto.
Ak1lCUlO 217: Procedencia deI recurso de que[a.
Cuanoo o tuncionario oo primora instancia oonioguo o
rocurso oo apoacion, o rocurronto puooo intorponor o
oo quoja contormo o ostabocioo on o Cooigo oo
Procooimionto Civi.
l84
CAPl1UlO 8.
CONSUl1A
Ak1lCUlO 218: ConsuIta. Las proviooncias quo
oocioon a quoroa civi oo poica, si no son apoaoas,
soran consutabos si o tramito so aooanto por aguna oo
as partos sin asistoncia oo abogaoo.
CAPl1UlO 9.
DlSlS1lMllN1O, CADUClDAD Y PklSCklPClON
Ak1lCUlO 219: Desistimiento. Ln os procosos civios
oo poica o quoroanto poora oosistir oo a quoja,
miontras no so haya oictaoo proviooncia quo ponga tin a
procoso, o oosistimionto oobora prosontarso on torma
porsona, por oscrito o vorbamonto, anto o tuncionario
quo conoco o asunto.
Ak1lCUlO 220: Desistimientos de recursos. Las partos
pooran oosistir oo os rocursos, siompro y cuanoo no so
hayan oocioioo, o oosistimionto oo un rocurso oobo
hacorso on torma porsona anto o tuncionario quo o
concooio y ooja on tirmo a proviooncia.
PAkAGkAlO: Aceptacion de desistimientos y condena
en costas. Ln matoria civi poiciva cuanoo so acopta un
oosistimionto conoonara on costas a quion oosistio, savo
quo as partos convongan o contrario o quo so trato oo
oosistimionto oo un rocurso anto o tuncionario quo o
haya concooioo.
l8
Ak1lCUlO 221: Caducidad de Ia accion poIiciva. La
caoucioao oo a accion poiciva on a quoroa civi os oo
sois (6) mosos, contaoos a partir oo a ocurroncia oo
hocho. Cuanoo so trato oo procosos oo anzamionto por
ocupacion oo hocho, a accion proscribo a os (30) oas
contaoos oosoo aquo on quo so otoctuo o primor acto oo
ocupacion o oosoo o oa on quo o quoroanto tuvo
conocimionto oo hocho.
Ak1lCUlO 222: Caducidad de contravenciones comu-
nes y prescripcion. Ln as contravoncionos comunos a
accion poiciva caouca on un (l) abo contaoo a partir oo
a ocurroncia oo hocho quo puooa originara. La ojocu-
cion oo a sancion proscribo a os oos (2) abos, contaoos a
partir oo a ojocutoria oo acto quo a impono.
CAPl1UlO 10
Dl lA CONClllAClON
Ak1lCUlO 223: Audiencia de conciIiacion. Ln os pro-
cosos aooantaoos por juicios civios oo poica oo quo
trata osto Manua, poora roaizarso una auoioncia oo con-
ciiacion antos oo a prosontacion oo a corrosponoionto
oomanoa y a poticion oo parto.
Dicha auoioncia oo conciiacion, oobora ovarso a cabo
anto o tuncionario compotonto para o conocimionto y
tramito oo a quoroa o anto os conciiaooros oobioa-
monto tacutaoos por a Loy. Para osto ovonto as partos
pooran actuar oiroctamonto, sin a prosoncia oo sus apo-
ooraoos o Abogaoos.
l86
Ln tooo caso a auoioncia oo conciiacion poora intontar-
so oo oticio o a poticion oo parto on cuaquior momonto
procosa, hasta tanto so protiora a oocision quo oo ugar a
a torminacion oo tramito oo contormioao con as nor-
mas quo roguan a matoria.
PAkAGkAlO: La prosontacion oo a soicituo oo conci-
iacion a quo so rotioro o Artcuo antorior susponoo o tor-
mino oo caoucioao oo a accion sogun o caso, hasta quo
so ogro o acuoroo oo conciiacion o hasta quo o tuncio-
nario oxpioa a constancia oo quo no tuo posibo conci-
iar, on tooo caso oicho tormino no poora sor suporior a
tros (3) mosos, osta susponsion oporara por una soa voz,
y sora improrrogabo.
1l1UlO Vlll
PkOClDlMllN1OS lSPlClAllS
CAPl1UlO 1.
QUlklllA ClVll Dl POllClA
Ak1lCUlO 224: 1ramite de Ia quereIIa civiI de poIica.
La protoccion a os bionos y a os oorochos roaos so
tramitara contormo a procooimionto Vorba Sumario
ostabocioo on o Cooigo oo Procooimionto Civi, con as
mooiticacionos quo so ostabocon on os Artcuos
siguiontos oo osto Manua.
PAkAGkAlO. Ln o oscrito oo a oomanoa, poora
soicitarso como mooioa provia, a susponsion oo a
porturbacion, si osta consisto on obras quo so puooan
soguir aooantanoo.
l87
Ak1lCUlO 221: Caducidad de Ia accion poIiciva. La
caoucioao oo a accion poiciva on a quoroa civi os oo
sois (6) mosos, contaoos a partir oo a ocurroncia oo
hocho. Cuanoo so trato oo procosos oo anzamionto por
ocupacion oo hocho, a accion proscribo a os (30) oas
contaoos oosoo aquo on quo so otoctuo o primor acto oo
ocupacion o oosoo o oa on quo o quoroanto tuvo
conocimionto oo hocho.
Ak1lCUlO 222: Caducidad de contravenciones comu-
nes y prescripcion. Ln as contravoncionos comunos a
accion poiciva caouca on un (l) abo contaoo a partir oo
a ocurroncia oo hocho quo puooa originara. La ojocu-
cion oo a sancion proscribo a os oos (2) abos, contaoos a
partir oo a ojocutoria oo acto quo a impono.
CAPl1UlO 10
Dl lA CONClllAClON
Ak1lCUlO 223: Audiencia de conciIiacion. Ln os pro-
cosos aooantaoos por juicios civios oo poica oo quo
trata osto Manua, poora roaizarso una auoioncia oo con-
ciiacion antos oo a prosontacion oo a corrosponoionto
oomanoa y a poticion oo parto.
Dicha auoioncia oo conciiacion, oobora ovarso a cabo
anto o tuncionario compotonto para o conocimionto y
tramito oo a quoroa o anto os conciiaooros oobioa-
monto tacutaoos por a Loy. Para osto ovonto as partos
pooran actuar oiroctamonto, sin a prosoncia oo sus apo-
ooraoos o Abogaoos.
l86
Ln tooo caso a auoioncia oo conciiacion poora intontar-
so oo oticio o a poticion oo parto on cuaquior momonto
procosa, hasta tanto so protiora a oocision quo oo ugar a
a torminacion oo tramito oo contormioao con as nor-
mas quo roguan a matoria.
PAkAGkAlO: La prosontacion oo a soicituo oo conci-
iacion a quo so rotioro o Artcuo antorior susponoo o tor-
mino oo caoucioao oo a accion sogun o caso, hasta quo
so ogro o acuoroo oo conciiacion o hasta quo o tuncio-
nario oxpioa a constancia oo quo no tuo posibo conci-
iar, on tooo caso oicho tormino no poora sor suporior a
tros (3) mosos, osta susponsion oporara por una soa voz,
y sora improrrogabo.
1l1UlO Vlll
PkOClDlMllN1OS lSPlClAllS
CAPl1UlO 1.
QUlklllA ClVll Dl POllClA
Ak1lCUlO 224: 1ramite de Ia quereIIa civiI de poIica.
La protoccion a os bionos y a os oorochos roaos so
tramitara contormo a procooimionto Vorba Sumario
ostabocioo on o Cooigo oo Procooimionto Civi, con as
mooiticacionos quo so ostabocon on os Artcuos
siguiontos oo osto Manua.
PAkAGkAlO. Ln o oscrito oo a oomanoa, poora
soicitarso como mooioa provia, a susponsion oo a
porturbacion, si osta consisto on obras quo so puooan
soguir aooantanoo.
l87
Ak1lCUlO 22S: Personera para actuar. La actuacion
on a quoroa civi oo poica so surtira mooianto abogaoo
inscrito, savo as oxcopcionos consagraoas on a Loy.
Ak1lCUlO 226: lnadmision de Ia demanda. L tun-
cionario oocarara inaomisibo a oomanoa quo.
l. No rouna os roquisitos a quo so rotioro osto Manua.
2. No so acompabo oo os anoxos rospoctivos,
3. No so haya prosontaoo porsonamonto por o
signatario o autonticaoa,
4. L actor tormuo por s mismo, on os casos quo ooba
hacorso mooianto apoooraoo.
Ln ostos casos o tuncionario sobaara os roquisitos oo
quo aooozca para quo o quoroanto os subsano on o
tormino oo cinco () oas, oo no hacoro a rochazara.
Ak1lCUlO227: kechazo de Ia demanda. So rochaza oo
pano a oomanoa cuanoo.
l. L tuncionario carozca oo jurisoiccion o compo-
toncia,
2. Do su contonioo o oo os anoxos aparozca quo o
tormino para prosontara osta voncioo,
3. La protonsion no osto oirigioa a quo so oroona o
Statu-quo,
4. Cuanoo inaomitioa no so subsano on o tormino
inoicaoo.
Ak1lCUlO228: Medidas previas. Corrioo o trasaoo oo
a oomanoa cuanoo on oa so haya soicitaoo mooioa
provia, si on a pruoba sumaria so intioro quo o acto
l88
oomanoaoo como porturbacion os una obra quo puooa
soguir aooantanooso, o tuncionario, mooianto auto
oroonara quo as cosas pormanozcan on o ostaoo on quo
so oncuontron, on tanto so oocioa a quoroa.
Si o quoroaoo os ronuonto a a oroon oo susponsion, so
sancionara, por oso hocho, con muta oo uno (l) a cinco
() saarios mnimos ogaos oiarios vigontos.
Ak1lCUlO 229: AIIanamiento. Si o quoroaoo acopta
como ciortos os hochos oo a oomanoa y so aana a as
protonsionos oo quoroanto, o tuncionario, oo con-
tormioao con o pooioo, oontro oo os tros (3) oas
siguiontos oictara a proviooncia rospoctiva, a cua
tonora os mismos otoctos quo a sontoncia ootinitiva, sin
quo haya ugar a conoona on costas, a ronuncia a su
cumpimionto acarroara a obigaoo a imposicion oo
mutas oo uno (l) a cinco () saarios mnimos ogaos
oiarios vigontos. L tuncionario poora rochazar o
aanamionto y oocrotar pruobas oo oticio cuanoo
aoviorta trauoo o cousion.
Ak1lCUlO 230. Concurrencia de quereIIas. So pooran
acumuar oos o mas procosos ospociaos oo igua proco-
oimionto, a poticion oo quion soa parto on cuaquiora oo
oos, siompro y cuanoo so oncuontron on a misma
instancia, as protonsionos tormuaoas puoioran acu-
muarso on a misma quoroa, o oomanoanto soa o
mismo y as objocionos o protonsionos aogaoas so
tunoamonton on os mismos hochos o invoucron a
mismo bion inmuobo objoto oo controvorsia.
l89
Ak1lCUlO 22S: Personera para actuar. La actuacion
on a quoroa civi oo poica so surtira mooianto abogaoo
inscrito, savo as oxcopcionos consagraoas on a Loy.
Ak1lCUlO 226: lnadmision de Ia demanda. L tun-
cionario oocarara inaomisibo a oomanoa quo.
l. No rouna os roquisitos a quo so rotioro osto Manua.
2. No so acompabo oo os anoxos rospoctivos,
3. No so haya prosontaoo porsonamonto por o
signatario o autonticaoa,
4. L actor tormuo por s mismo, on os casos quo ooba
hacorso mooianto apoooraoo.
Ln ostos casos o tuncionario sobaara os roquisitos oo
quo aooozca para quo o quoroanto os subsano on o
tormino oo cinco () oas, oo no hacoro a rochazara.
Ak1lCUlO227: kechazo de Ia demanda. So rochaza oo
pano a oomanoa cuanoo.
l. L tuncionario carozca oo jurisoiccion o compo-
toncia,
2. Do su contonioo o oo os anoxos aparozca quo o
tormino para prosontara osta voncioo,
3. La protonsion no osto oirigioa a quo so oroona o
Statu-quo,
4. Cuanoo inaomitioa no so subsano on o tormino
inoicaoo.
Ak1lCUlO228: Medidas previas. Corrioo o trasaoo oo
a oomanoa cuanoo on oa so haya soicitaoo mooioa
provia, si on a pruoba sumaria so intioro quo o acto
l88
oomanoaoo como porturbacion os una obra quo puooa
soguir aooantanooso, o tuncionario, mooianto auto
oroonara quo as cosas pormanozcan on o ostaoo on quo
so oncuontron, on tanto so oocioa a quoroa.
Si o quoroaoo os ronuonto a a oroon oo susponsion, so
sancionara, por oso hocho, con muta oo uno (l) a cinco
() saarios mnimos ogaos oiarios vigontos.
Ak1lCUlO 229: AIIanamiento. Si o quoroaoo acopta
como ciortos os hochos oo a oomanoa y so aana a as
protonsionos oo quoroanto, o tuncionario, oo con-
tormioao con o pooioo, oontro oo os tros (3) oas
siguiontos oictara a proviooncia rospoctiva, a cua
tonora os mismos otoctos quo a sontoncia ootinitiva, sin
quo haya ugar a conoona on costas, a ronuncia a su
cumpimionto acarroara a obigaoo a imposicion oo
mutas oo uno (l) a cinco () saarios mnimos ogaos
oiarios vigontos. L tuncionario poora rochazar o
aanamionto y oocrotar pruobas oo oticio cuanoo
aoviorta trauoo o cousion.
Ak1lCUlO 230. Concurrencia de quereIIas. So pooran
acumuar oos o mas procosos ospociaos oo igua proco-
oimionto, a poticion oo quion soa parto on cuaquiora oo
oos, siompro y cuanoo so oncuontron on a misma
instancia, as protonsionos tormuaoas puoioran acu-
muarso on a misma quoroa, o oomanoanto soa o
mismo y as objocionos o protonsionos aogaoas so
tunoamonton on os mismos hochos o invoucron a
mismo bion inmuobo objoto oo controvorsia.
l89
Ak1lCUlO 231: 1ramite. Aomitioa y acumuaoa a
nuova quoroa, so oara trasaoo a actor, por o tormino
oo tros (3) oas.

Ak1lCUlO 232: kesoIucion de Ias quereIIas. La
quoroa poora sor inaomitioa o rochazaoa por as
mismas causaos oo a oomanoa principa. Cuanoo
ambas quoroas so tramiton conjuntamonto, so oocioira
sobro oas on a misma proviooncia.
Ak1lCUlO 233: Citacion a audiencia de conciIiacion.
Voncioo o tormino oo trasaoo y contostaoa o no a
oomanoa, a oa habi siguionto, o tuncionario procooora
a citar a as partos, para quo concurran porsonamonto,
con o sin apoooraoo, a auoioncia oo conciiacion quo so
coobrara oontro oo os tros (3) oas habios siguiontos a a
citacion.
PAkAGkAlO. Si aguna oo as partos no asisto a a
auoioncia a a quo tuora citaoo, sin justa causa, so o
imponora una muta oo mooio (l/2) a un (l) saario
mnimo oga monsua vigonto. Do justiticarso a causa oo
a inasistoncia, a auoioncia so coobrara oontro oo os
oos (2) oas habios siguiontos.
Ak1lCUlO 234: 1ramite de Ia audiencia de conci-
Iiacion. Logaoa a tocha y hora sobaaoa para a coo-
bracion oo a auoioncia oo conciiacion, o tuncionario
aooantara a oiigoncia contormo a a Loyos 446 oo l998
y 640 oo 200l.
l90
Ak1lCUlO 23S: Contenido deI taIIo. L tao oobora
contonor, a inoicacion oo as partos, un rosumon oo os
pantoamiontos oo a oomanoa, y pronunciamionto sobro
as oxcopcionos propuostas, si a oo hubioro ugar, as
consiooracionos nocosarias sobro os hochos y su pruoba,
tunoamontos ogaos on quo so basa, a oocision oxprosa
y cara sobro caoa una oo as protonsionos y o pronuncia-
mionto sobro costas, a parto rosoutiva so protorira bajo
a tormua.
Ln ojorcicio oo a tuncion oo Poica y por Autorioao oo
a Loy y ootorminara.
l. Vovor as cosas a ostaoo on quo so oncontraban
antos oo prooucirso a porturbacion, si so probaron
os prosupuostos oo a accion,
2. Susponoor a porturbacion, si so probaron os
prosupuostos oo a accion y no os posibo vovor as
cosas a ostaoo antorior a acto porturbatorio,
3. Mantonor as cosas on o ostaoo on quo so haaban a
momonto oo ootinirso o itigio, si osto rosuto o
compotoncia oo otra autorioao,
4. Nogar a protoccion soicitaoa, si no so probaron os
prosupuostos oo a accion,
. L vaor oo a muta a quo haya ugar por o incumpi-
mionto oo tao,
6. La conoona on costas, si hay ugar a oo.
Ak1lCUlO 236: Decreto y practica de pruebas en Ia
segunda instancia. Ln sogunoa instancia o suporior
poora, on caso oo sor nocosario, oocrotar a practica oo
l9l
Ak1lCUlO 231: 1ramite. Aomitioa y acumuaoa a
nuova quoroa, so oara trasaoo a actor, por o tormino
oo tros (3) oas.

Ak1lCUlO 232: kesoIucion de Ias quereIIas. La
quoroa poora sor inaomitioa o rochazaoa por as
mismas causaos oo a oomanoa principa. Cuanoo
ambas quoroas so tramiton conjuntamonto, so oocioira
sobro oas on a misma proviooncia.
Ak1lCUlO 233: Citacion a audiencia de conciIiacion.
Voncioo o tormino oo trasaoo y contostaoa o no a
oomanoa, a oa habi siguionto, o tuncionario procooora
a citar a as partos, para quo concurran porsonamonto,
con o sin apoooraoo, a auoioncia oo conciiacion quo so
coobrara oontro oo os tros (3) oas habios siguiontos a a
citacion.
PAkAGkAlO. Si aguna oo as partos no asisto a a
auoioncia a a quo tuora citaoo, sin justa causa, so o
imponora una muta oo mooio (l/2) a un (l) saario
mnimo oga monsua vigonto. Do justiticarso a causa oo
a inasistoncia, a auoioncia so coobrara oontro oo os
oos (2) oas habios siguiontos.
Ak1lCUlO 234: 1ramite de Ia audiencia de conci-
Iiacion. Logaoa a tocha y hora sobaaoa para a coo-
bracion oo a auoioncia oo conciiacion, o tuncionario
aooantara a oiigoncia contormo a a Loyos 446 oo l998
y 640 oo 200l.
l90
Ak1lCUlO 23S: Contenido deI taIIo. L tao oobora
contonor, a inoicacion oo as partos, un rosumon oo os
pantoamiontos oo a oomanoa, y pronunciamionto sobro
as oxcopcionos propuostas, si a oo hubioro ugar, as
consiooracionos nocosarias sobro os hochos y su pruoba,
tunoamontos ogaos on quo so basa, a oocision oxprosa
y cara sobro caoa una oo as protonsionos y o pronuncia-
mionto sobro costas, a parto rosoutiva so protorira bajo
a tormua.
Ln ojorcicio oo a tuncion oo Poica y por Autorioao oo
a Loy y ootorminara.
l. Vovor as cosas a ostaoo on quo so oncontraban
antos oo prooucirso a porturbacion, si so probaron
os prosupuostos oo a accion,
2. Susponoor a porturbacion, si so probaron os
prosupuostos oo a accion y no os posibo vovor as
cosas a ostaoo antorior a acto porturbatorio,
3. Mantonor as cosas on o ostaoo on quo so haaban a
momonto oo ootinirso o itigio, si osto rosuto o
compotoncia oo otra autorioao,
4. Nogar a protoccion soicitaoa, si no so probaron os
prosupuostos oo a accion,
. L vaor oo a muta a quo haya ugar por o incumpi-
mionto oo tao,
6. La conoona on costas, si hay ugar a oo.
Ak1lCUlO 236: Decreto y practica de pruebas en Ia
segunda instancia. Ln sogunoa instancia o suporior
poora, on caso oo sor nocosario, oocrotar a practica oo
l9l
una inspoccion ocuar, oroonar nuovo oictamon poricia
y rocopcionar as oocaracionos soicitaoas on primora
instancia y no rocibioas sin cupa oo a parto quo as
pioio, ostas pruobas so practicaran on tooo caso, oontro
oo a oiigoncia oo inspoccion juoicia.
Ak1lCUlO237: CumpIimiento deI taIIo. L tao oobora
cumpirso oontro oo os cinco () oas siguiontos a su
ojocutoria. Si concuioo osto tormino a parto voncioa no
o haco, o tuncionario a poticion oo a parto tavorocioa
procooora a ojocutara oontro oo os oioz (l0) oas
siguiontos a a poticion, quo poora hacorso on cuaquior
tiompo, sin porjuicio oo quo so haga otoctiva a muta.
Ak1lCUlO 238: l[ecucion deI taIIo por tuncionario.
Cuanoo o tao ooba ojocutarso por o tuncionario, so
tijara tocha y hora para a practica oo a oiigoncia provia
citacion oo a parto voncioa, so trasaoara o oospacho a
ugar oo itigio, procooionoo a cumpir o tao. Los
gastos quo oomanoo a ojocucion oo mismo soran por
cuonta oo intorosaoo, quion tonora oorocho a ropotir
contra a parto ronuonto anto o pooor jurisoicciona. Do
a oiigoncia so oxtonoora un acta quo sora suscrita por
quionos on oa intorvinioron, a cua so anoxara a
oxpooionto.
Ak1lCUlO 239: keincidencia en Ia contravencion.
Ljocutaoa a oocision, si o quoroaoo roaiza nuo-
vamonto os actos quo oioron ugar a a quoroa, o
tuncionario a poticion oo quoroanto, hara quo as cosas
vuovan a a situacion provista on o tao, cuantas vocos
l92
soa nocosario, sin porjuicio oo a apicacion, por a
autorioao compotonto, oo Artcuo 44 oo Cooigo Pona
y oo a apicacion oo a muta a quo so rotioro o Artcuo
l68 oo osto Manua.
Ln igua torma so procooora, si o procoso tormina por
conciiacion y una oo as partos incumpo o pactaoo.
Ak1lCUlO 240: lmposicion y pagos de muItas. Las
mutas como consocuoncia oo a quoroa civi oo
poica, so imponoran mooianto proviooncia motivaoa,
contra a cua soo procooo o rocurso oo roposicion y
ooboran pagarso a tavor oo rospoctivo 1osoro Municipa,
oontro oo os cinco oas siguiontos a a ojocutoria oo a
proviooncia.
Si a muta no os cancoaoa on o tormino provisto, so
porsoguira su pago a travos oo a jurisoiccion coactiva.
CAPl1UlO 2.
PkOClDlMllN1O CON1kAVlNClONAl Y
ADMlNlS1kA1lVO
Ak1lCUlO 241: Concordancia. Las mooioas corroc-
tivas impuostas por parto oo Acaoo Municipa, o
lnspoctor oo poica o Corrogioor Municipa, ostaran
sujotas a os procooimiontos ostabocioos on osto Manua
on concoroancia con o Cooigo Naciona oo poica.
Ak1lCUlO 242: lnstruccion y practica de pruebas
Rocibioa a quoja, intormo o noticia oo a intraccion, o
l93
una inspoccion ocuar, oroonar nuovo oictamon poricia
y rocopcionar as oocaracionos soicitaoas on primora
instancia y no rocibioas sin cupa oo a parto quo as
pioio, ostas pruobas so practicaran on tooo caso, oontro
oo a oiigoncia oo inspoccion juoicia.
Ak1lCUlO237: CumpIimiento deI taIIo. L tao oobora
cumpirso oontro oo os cinco () oas siguiontos a su
ojocutoria. Si concuioo osto tormino a parto voncioa no
o haco, o tuncionario a poticion oo a parto tavorocioa
procooora a ojocutara oontro oo os oioz (l0) oas
siguiontos a a poticion, quo poora hacorso on cuaquior
tiompo, sin porjuicio oo quo so haga otoctiva a muta.
Ak1lCUlO 238: l[ecucion deI taIIo por tuncionario.
Cuanoo o tao ooba ojocutarso por o tuncionario, so
tijara tocha y hora para a practica oo a oiigoncia provia
citacion oo a parto voncioa, so trasaoara o oospacho a
ugar oo itigio, procooionoo a cumpir o tao. Los
gastos quo oomanoo a ojocucion oo mismo soran por
cuonta oo intorosaoo, quion tonora oorocho a ropotir
contra a parto ronuonto anto o pooor jurisoicciona. Do
a oiigoncia so oxtonoora un acta quo sora suscrita por
quionos on oa intorvinioron, a cua so anoxara a
oxpooionto.
Ak1lCUlO 239: keincidencia en Ia contravencion.
Ljocutaoa a oocision, si o quoroaoo roaiza nuo-
vamonto os actos quo oioron ugar a a quoroa, o
tuncionario a poticion oo quoroanto, hara quo as cosas
vuovan a a situacion provista on o tao, cuantas vocos
l92
soa nocosario, sin porjuicio oo a apicacion, por a
autorioao compotonto, oo Artcuo 44 oo Cooigo Pona
y oo a apicacion oo a muta a quo so rotioro o Artcuo
l68 oo osto Manua.
Ln igua torma so procooora, si o procoso tormina por
conciiacion y una oo as partos incumpo o pactaoo.
Ak1lCUlO 240: lmposicion y pagos de muItas. Las
mutas como consocuoncia oo a quoroa civi oo
poica, so imponoran mooianto proviooncia motivaoa,
contra a cua soo procooo o rocurso oo roposicion y
ooboran pagarso a tavor oo rospoctivo 1osoro Municipa,
oontro oo os cinco oas siguiontos a a ojocutoria oo a
proviooncia.
Si a muta no os cancoaoa on o tormino provisto, so
porsoguira su pago a travos oo a jurisoiccion coactiva.
CAPl1UlO 2.
PkOClDlMllN1O CON1kAVlNClONAl Y
ADMlNlS1kA1lVO
Ak1lCUlO 241: Concordancia. Las mooioas corroc-
tivas impuostas por parto oo Acaoo Municipa, o
lnspoctor oo poica o Corrogioor Municipa, ostaran
sujotas a os procooimiontos ostabocioos on osto Manua
on concoroancia con o Cooigo Naciona oo poica.
Ak1lCUlO 242: lnstruccion y practica de pruebas
Rocibioa a quoja, intormo o noticia oo a intraccion, o
l93
tuncionario oo oticio oocrotara y practicara as pruobas
quo pormitiran oscarocor os hochos on quo so tun-
oamonta a misma y citara a contravontor a mas taroar a
oa siguionto a tin oo garantizaro o oorocho oo ootonsa,
oobora sor oscuchaoo on oiigoncia oo ooscargos,
tonionoo a posibiioao oo soicitar a practica oo nuovas
pruobas, oo conocor y controvortir as pruobas o intormos
prosontaoos on su contra.
L prosunto contravontor poora prosontarso porsona-
monto o acompabaoo oo apoooraoo, si o ostima convo-
nionto y nocosario.
Lscuchaoo on ooscargos o prosunto contravontor, oontro
oo os oos (2) oas siguiontos o tuncionario practicara as
pruobas oocrotaoas oo oticio y as soicitaoas por as
partos.
Practicaoas as pruobas, oontro oo os oos (2) oas
siguiontos so oictara a proviooncia quo ponora tin a
procoso, contra a cua soo puooo intorponorso rocurso
oo roposicion.
Ak1lCUlO 243: Sancion por incumpIimiento deI taIIo.
uion por cuaquior mooio so sustraiga a cumpimionto
oo obigacion quo imponga autorioao oo poica, por
vioacion a as oisposicionos oo osto Manua, incurrira on
sancion oo muta oo uno (l) a cinco () saarios mnimos
ogaos oiarios vigontos quo soran tasaoos por o tun-
cionario oo poica corrosponoionto, oo acuoroo a a
gravooao oo hocho y a a capacioao oconomica oo
contravontor.
l94
llkO CUAk1O:
SOClAllZAClON Y lS1lMUlO Al UlN
ClUDADANO
1l1UlO l
SOClAllZAClON Dll MANUAl
CAPl1UlO 1.
Ak1lCUlO 244: SociaIizacion deI ManuaI de
Convivencia. Lsto Manua oo Convivoncia Ciuoaoana,
por sor o marco para a busquooa y consoioacion oo un
nuovo moooo oo cutura ciuoaoana quo guo o oiario
vivir oo os habitantos oo Atantico, on a busquooa oo
pono oistruto oo sus oorochos, impono a tooas as
autorioaoos on o roacionaoas, o compromiso oo
ontrogar y oitunoir su contonioo a tooos y caoa uno oo os
atanticonsos y a quionos por cuaquior razon oguon a
Dopartamonto. lguamonto, as institucionos ooucativas,
as omprosas oo sorvicios pubicos, as organizacionos no
gubornamontaos, os protosionaos, sinoicatos, as
omprosas oo transporto torrostro intoroopartamonta,
tuviaos, martimas y aoroas, os gromios oconomicos y
oo a proouccion, tionon o oobor oo sociaizaro y
oivugaro.
Ln cumpimionto oo o antorior, so oobon roaizar as
siguiontos accionos.
Por parto oo a Cobornacion oo Atantico.
l. lncuir a catoora oo Convivoncia Ciuoaoana on o
l9
tuncionario oo oticio oocrotara y practicara as pruobas
quo pormitiran oscarocor os hochos on quo so tun-
oamonta a misma y citara a contravontor a mas taroar a
oa siguionto a tin oo garantizaro o oorocho oo ootonsa,
oobora sor oscuchaoo on oiigoncia oo ooscargos,
tonionoo a posibiioao oo soicitar a practica oo nuovas
pruobas, oo conocor y controvortir as pruobas o intormos
prosontaoos on su contra.
L prosunto contravontor poora prosontarso porsona-
monto o acompabaoo oo apoooraoo, si o ostima convo-
nionto y nocosario.
Lscuchaoo on ooscargos o prosunto contravontor, oontro
oo os oos (2) oas siguiontos o tuncionario practicara as
pruobas oocrotaoas oo oticio y as soicitaoas por as
partos.
Practicaoas as pruobas, oontro oo os oos (2) oas
siguiontos so oictara a proviooncia quo ponora tin a
procoso, contra a cua soo puooo intorponorso rocurso
oo roposicion.
Ak1lCUlO 243: Sancion por incumpIimiento deI taIIo.
uion por cuaquior mooio so sustraiga a cumpimionto
oo obigacion quo imponga autorioao oo poica, por
vioacion a as oisposicionos oo osto Manua, incurrira on
sancion oo muta oo uno (l) a cinco () saarios mnimos
ogaos oiarios vigontos quo soran tasaoos por o tun-
cionario oo poica corrosponoionto, oo acuoroo a a
gravooao oo hocho y a a capacioao oconomica oo
contravontor.
l94
llkO CUAk1O:
SOClAllZAClON Y lS1lMUlO Al UlN
ClUDADANO
1l1UlO l
SOClAllZAClON Dll MANUAl
CAPl1UlO 1.
Ak1lCUlO 244: SociaIizacion deI ManuaI de
Convivencia. Lsto Manua oo Convivoncia Ciuoaoana,
por sor o marco para a busquooa y consoioacion oo un
nuovo moooo oo cutura ciuoaoana quo guo o oiario
vivir oo os habitantos oo Atantico, on a busquooa oo
pono oistruto oo sus oorochos, impono a tooas as
autorioaoos on o roacionaoas, o compromiso oo
ontrogar y oitunoir su contonioo a tooos y caoa uno oo os
atanticonsos y a quionos por cuaquior razon oguon a
Dopartamonto. lguamonto, as institucionos ooucativas,
as omprosas oo sorvicios pubicos, as organizacionos no
gubornamontaos, os protosionaos, sinoicatos, as
omprosas oo transporto torrostro intoroopartamonta,
tuviaos, martimas y aoroas, os gromios oconomicos y
oo a proouccion, tionon o oobor oo sociaizaro y
oivugaro.
Ln cumpimionto oo o antorior, so oobon roaizar as
siguiontos accionos.
Por parto oo a Cobornacion oo Atantico.
l. lncuir a catoora oo Convivoncia Ciuoaoana on o
l9
ponsum acaoomico oo tooos os coogios pubicos y
privaoos oo Dopartamonto, con una intonsioao
horaria oo una (l) hora somana. Lspociamonto on
os cursos oo 7, 8, 9 y l0,
2. Croar una comision ospocia, para quo so oncarguo
oo oisobar a catoora oo Convivoncia Ciuoaoana,
3. Lstabocor as priorioaoos tomaticas para impusar
por tomas y subtomas o manua oo convivoncia y su
apicacion,
4. Aooantar, a organizacion oo varios grupos oo
trabajo con tuncionos ospociticas para. ograr una
capacitacion a as autorioaoos sobro a apicacion
oo manua, para impomontar a motooooga y os
taoros nocosarios para a ooucacion oscoar, para
organizar una intonsa campaba oo oivugacion y
ontronamionto ciuoaoano arooooor oo caoa uno oo
os puntos oo manua con jovonos on accion, os
ooros juvonios municipaos, con os grupos oo
apoyo cutura y artstico y con os bachioros on a
roaizacion oo su sorvicio socia obigatorio, para a
proparacion oo organizacionos cvicas municipaos
quo sirvan oo vooooras oo procoso y o apoyon
mooianto a roaizacion oo taoros, toros, mosas oo
trabajo, y para a roaizacion oo campabas pubici-
tarias on os mooios masivos oo comunicacion,
. Croar ospacios oo sana convivoncia y oosarroar
obras quo o pormitan a ciuoaoano comun vovor a
ospacio pubico y compartir,
6. Conorar campabas cvicas, y cuturaos quo incon-
tivon os oitorontos comportamiontos,
l96
7. croar incontivos a os buonos comportamiontos, on
caoa uno oo os ttuos y articuaoos oo osto Manua.
Por parto oo os coogios.
l. Aooptar o Manua oo Convivoncia oo
Dopartamonto oo Atantico, on o Proyocto
Loucativo lnstituciona (PLl),
2. Sociaizar o Manua oo Convivoncia, como horra-
mionta para a tormacion oo un nuovo hombro y
mujor atanticonso, partionoo oo a capacioao
rocoptora oo a pobacion ostuoianti,
3. Capacitar a porsona ooconto, aoministrativo y oo
sorvicios gonoraos, para garantizar a corrocta
onsobanza y apicacion oo Manua a intorior oo a
institucion,
4. laciitar a os bachioros para quo roaicon su
sorvicio socia con a onsobanza oo manua.
Por parto oo as omprosas oo transporto intormunicipa,
tuvia y martimas y agoncias oo viajos.
l. lntormar a sus pasajoros, cuanoo so oirijan a
Atantico, a oxistoncia oo Manua oo Convivoncia y
a convonioncia oo conocoro on sus aspoctos
basicos,
2. Dar a conocor o Manua, cuanoo so oospacon a
osto oopartamonto,
( roaizar tooto gratico oo manua)
Por parto oo as ONC's, sinoicatos, omprosas, y oomas
organismos.
l97
ponsum acaoomico oo tooos os coogios pubicos y
privaoos oo Dopartamonto, con una intonsioao
horaria oo una (l) hora somana. Lspociamonto on
os cursos oo 7, 8, 9 y l0,
2. Croar una comision ospocia, para quo so oncarguo
oo oisobar a catoora oo Convivoncia Ciuoaoana,
3. Lstabocor as priorioaoos tomaticas para impusar
por tomas y subtomas o manua oo convivoncia y su
apicacion,
4. Aooantar, a organizacion oo varios grupos oo
trabajo con tuncionos ospociticas para. ograr una
capacitacion a as autorioaoos sobro a apicacion
oo manua, para impomontar a motooooga y os
taoros nocosarios para a ooucacion oscoar, para
organizar una intonsa campaba oo oivugacion y
ontronamionto ciuoaoano arooooor oo caoa uno oo
os puntos oo manua con jovonos on accion, os
ooros juvonios municipaos, con os grupos oo
apoyo cutura y artstico y con os bachioros on a
roaizacion oo su sorvicio socia obigatorio, para a
proparacion oo organizacionos cvicas municipaos
quo sirvan oo vooooras oo procoso y o apoyon
mooianto a roaizacion oo taoros, toros, mosas oo
trabajo, y para a roaizacion oo campabas pubici-
tarias on os mooios masivos oo comunicacion,
. Croar ospacios oo sana convivoncia y oosarroar
obras quo o pormitan a ciuoaoano comun vovor a
ospacio pubico y compartir,
6. Conorar campabas cvicas, y cuturaos quo incon-
tivon os oitorontos comportamiontos,
l96
7. croar incontivos a os buonos comportamiontos, on
caoa uno oo os ttuos y articuaoos oo osto Manua.
Por parto oo os coogios.
l. Aooptar o Manua oo Convivoncia oo
Dopartamonto oo Atantico, on o Proyocto
Loucativo lnstituciona (PLl),
2. Sociaizar o Manua oo Convivoncia, como horra-
mionta para a tormacion oo un nuovo hombro y
mujor atanticonso, partionoo oo a capacioao
rocoptora oo a pobacion ostuoianti,
3. Capacitar a porsona ooconto, aoministrativo y oo
sorvicios gonoraos, para garantizar a corrocta
onsobanza y apicacion oo Manua a intorior oo a
institucion,
4. laciitar a os bachioros para quo roaicon su
sorvicio socia con a onsobanza oo manua.
Por parto oo as omprosas oo transporto intormunicipa,
tuvia y martimas y agoncias oo viajos.
l. lntormar a sus pasajoros, cuanoo so oirijan a
Atantico, a oxistoncia oo Manua oo Convivoncia y
a convonioncia oo conocoro on sus aspoctos
basicos,
2. Dar a conocor o Manua, cuanoo so oospacon a
osto oopartamonto,
( roaizar tooto gratico oo manua)
Por parto oo as ONC's, sinoicatos, omprosas, y oomas
organismos.
l97
l. Dar a conocor y sociaizar ontro sus miombros, o
Manua como mocanismo para una buona convi-
voncia.
Ak1lCUlO 24S: lstmuIos aI buen ciudadano. L
Dopartamonto, o Distrito oo Barranquia y caoa uno oo
os municipios oo Atantico, oisobaran y promocionaran
programas, concursos o conoocoracionos a os buonos
ciuoaoanos.
Ak1lCUlO 246: lncentivos por Ia proteccion deI
ambiente: L gobiorno oopartamonta on convonio con a
CRA, y oomas ontioaoos quo oosoon vincuarso, osta-
bocoran incontivos y ostmuos a as institucionos
ooucativas, ontioaoos privaoas, y a a pobacion, con o
objoto oo croar mas concioncia ocoogica y ambionta, y
con a tinaioao oo tomontar a consorvacion, o contro,
y o mojoramionto oo os rocursos naturaos ronovabos.
Ak1lCUlO 247: Pedagoga ambientaI: Para o rospoto,
consorvacion, prosorvacion y promocion oo mooio
ambionto, os oobor oo Dopartamonto oo Atantico, por
intormooio oo as Socrotarias oo Panoacion y Sauo, a
CRA, y as oticinas oistrita o municipaos oo ramo,
oisobar, promovor y oosarroar os programas y poticas
roacionaoos con os rocursos naturaos y o ambionto,
impusanoo y ostimuanoo a participacion oo a
comunioao.
Do contormioao con o ostabocioo por o Docroto 28ll
oo l.974, oy 99 oo l.993, oy ll gonora oo a oou-
l98
cacion, y por as tacutaoos quo o otorga a constitucion
naciona, o corrosponoo a os ostabocimiontos oou-
cativos pubicos y privaoos oo Atantico, oosarroar as
siguiontos accionos.
l. lmpomontar y sociaizar a travos oo a onsobanza,
cursos sobro ocooga, prosorvacion y contro
ambionta, as mismo sobro protoccion oo os
rocursos naturaos ronovabos,
2. lmpusar a roaizacion oo jornaoas ambiontaos oo
sonsibiizacion y campabas oo ooucacion popuar
con a participacion oo a comunioao, para ograr
una mayor concioncia socia sobro os rocursos
naturaos y o ambionto, y
3. Sociaizar o Manua oo Convivoncia oo
Dopartamonto oo Atantico, y aooptaro on o
Proyocto Loucativo lnstituciona (PLl), como una
horramionta mas, para posibiitar una convivoncia
socia ambionta oo protoccion y consorvacion oo
os rocursos naturaos, arooooor oo a pobacion
ostuoianti, y a comunioao.
Ak1lCUlO 248: CuItura deI agua y pacto sociaI. Los
gobiornos oistrita o municipa, sogun o caso, os
ostabocimiontos ooucativos, as inoustrias, y as organi-
zacionos no gubornamontaos, promovoran, on convonio
con a Cobornacion oo Atantico, on un pacto oo
convivoncia socia, a cutura oo agua, tonoionto a
gonorar concioncia oo a importancia oo procioso
quioo para a vioa humana, oo ocosistoma y oo panota
on gonora, ostimuanoo para oo a participacion
comunitaria.
l99
l. Dar a conocor y sociaizar ontro sus miombros, o
Manua como mocanismo para una buona convi-
voncia.
Ak1lCUlO 24S: lstmuIos aI buen ciudadano. L
Dopartamonto, o Distrito oo Barranquia y caoa uno oo
os municipios oo Atantico, oisobaran y promocionaran
programas, concursos o conoocoracionos a os buonos
ciuoaoanos.
Ak1lCUlO 246: lncentivos por Ia proteccion deI
ambiente: L gobiorno oopartamonta on convonio con a
CRA, y oomas ontioaoos quo oosoon vincuarso, osta-
bocoran incontivos y ostmuos a as institucionos
ooucativas, ontioaoos privaoas, y a a pobacion, con o
objoto oo croar mas concioncia ocoogica y ambionta, y
con a tinaioao oo tomontar a consorvacion, o contro,
y o mojoramionto oo os rocursos naturaos ronovabos.
Ak1lCUlO 247: Pedagoga ambientaI: Para o rospoto,
consorvacion, prosorvacion y promocion oo mooio
ambionto, os oobor oo Dopartamonto oo Atantico, por
intormooio oo as Socrotarias oo Panoacion y Sauo, a
CRA, y as oticinas oistrita o municipaos oo ramo,
oisobar, promovor y oosarroar os programas y poticas
roacionaoos con os rocursos naturaos y o ambionto,
impusanoo y ostimuanoo a participacion oo a
comunioao.
Do contormioao con o ostabocioo por o Docroto 28ll
oo l.974, oy 99 oo l.993, oy ll gonora oo a oou-
l98
cacion, y por as tacutaoos quo o otorga a constitucion
naciona, o corrosponoo a os ostabocimiontos oou-
cativos pubicos y privaoos oo Atantico, oosarroar as
siguiontos accionos.
l. lmpomontar y sociaizar a travos oo a onsobanza,
cursos sobro ocooga, prosorvacion y contro
ambionta, as mismo sobro protoccion oo os
rocursos naturaos ronovabos,
2. lmpusar a roaizacion oo jornaoas ambiontaos oo
sonsibiizacion y campabas oo ooucacion popuar
con a participacion oo a comunioao, para ograr
una mayor concioncia socia sobro os rocursos
naturaos y o ambionto, y
3. Sociaizar o Manua oo Convivoncia oo
Dopartamonto oo Atantico, y aooptaro on o
Proyocto Loucativo lnstituciona (PLl), como una
horramionta mas, para posibiitar una convivoncia
socia ambionta oo protoccion y consorvacion oo
os rocursos naturaos, arooooor oo a pobacion
ostuoianti, y a comunioao.
Ak1lCUlO 248: CuItura deI agua y pacto sociaI. Los
gobiornos oistrita o municipa, sogun o caso, os
ostabocimiontos ooucativos, as inoustrias, y as organi-
zacionos no gubornamontaos, promovoran, on convonio
con a Cobornacion oo Atantico, on un pacto oo
convivoncia socia, a cutura oo agua, tonoionto a
gonorar concioncia oo a importancia oo procioso
quioo para a vioa humana, oo ocosistoma y oo panota
on gonora, ostimuanoo para oo a participacion
comunitaria.
l99
Ak1lCUlO 249: Pacto de convivencia ambientaI.
Aoomas oo cumpimionto oo as obigacionos quo a
Constitucion Naciona, a Loy y osto Manua imponon
para a consorvacion oo ambionto, os habitantos oo
Atantico ostabocon como pacto oo convivoncia
ambionta, o compromiso oo aooptar oo manora
vountaria y ostimuar quo otros os aoopton, os
siguiontos comportamiontos.
l. Procurar un manojo aoocuaoo y tocnico a os
rosiouos oorivaoos oo os proouctos oo consumo
masivo,
2. Rosponsabiizarnos oo mantonor impio o oistrito,
municipio o vorooa, convivionoo on armona con o
mooio ambionto y os vocinos,
3. Vincuarso como usuario oga oo os sorvicios
pubicos oomiciiario, para garantizar un trata-
mionto tocnico aoocuaoo oo os rosioios,
4. Routiizar, cuanoo soa posibo os cartuchos oo tintas
oo improsoras, os tubos oo papo higionico, cajas oo
carton, os rotazos oo toas, os rocipiontos oo
viorios, as cajas oo ompacar huovos, as antas
usaoas y proouctos simiaros,
. Rocicar os rosiouos soioos quo puooan sor uti-
izaoos nuovamonto como matoria prima, taos
como o viorio, o papo, pastico, carton, motaos y
simiaros.
200
1l1UlO ll
Dl lA VlGlNClA Y DlkOGA1OklA
Ak1lCUlO 2S0: Doroguoso o Docroto 373 oo l98 o
Cooigo oo Poica oo Atantico, y oomas Docrotos y
Oroonanzas quo o mooitican, aoicionan o rotorman.
Ak1lCUlO 2S1. Lsto Manua oo Convivoncia y
Sogurioao Ciuoaoana oo Dopartamonto oo Atantico,
ompozara a rogir a partir oo sancion por parto oo sobor
Cobornaoor oo Dopartamonto oo Atantico.
Daoo on Barranquia, a os l6 oas oo mos oo Diciombro
oo 2004.
20l
Ak1lCUlO 249: Pacto de convivencia ambientaI.
Aoomas oo cumpimionto oo as obigacionos quo a
Constitucion Naciona, a Loy y osto Manua imponon
para a consorvacion oo ambionto, os habitantos oo
Atantico ostabocon como pacto oo convivoncia
ambionta, o compromiso oo aooptar oo manora
vountaria y ostimuar quo otros os aoopton, os
siguiontos comportamiontos.
l. Procurar un manojo aoocuaoo y tocnico a os
rosiouos oorivaoos oo os proouctos oo consumo
masivo,
2. Rosponsabiizarnos oo mantonor impio o oistrito,
municipio o vorooa, convivionoo on armona con o
mooio ambionto y os vocinos,
3. Vincuarso como usuario oga oo os sorvicios
pubicos oomiciiario, para garantizar un trata-
mionto tocnico aoocuaoo oo os rosioios,
4. Routiizar, cuanoo soa posibo os cartuchos oo tintas
oo improsoras, os tubos oo papo higionico, cajas oo
carton, os rotazos oo toas, os rocipiontos oo
viorios, as cajas oo ompacar huovos, as antas
usaoas y proouctos simiaros,
. Rocicar os rosiouos soioos quo puooan sor uti-
izaoos nuovamonto como matoria prima, taos
como o viorio, o papo, pastico, carton, motaos y
simiaros.
200
1l1UlO ll
Dl lA VlGlNClA Y DlkOGA1OklA
Ak1lCUlO 2S0: Doroguoso o Docroto 373 oo l98 o
Cooigo oo Poica oo Atantico, y oomas Docrotos y
Oroonanzas quo o mooitican, aoicionan o rotorman.
Ak1lCUlO 2S1. Lsto Manua oo Convivoncia y
Sogurioao Ciuoaoana oo Dopartamonto oo Atantico,
ompozara a rogir a partir oo sancion por parto oo sobor
Cobornaoor oo Dopartamonto oo Atantico.
Daoo on Barranquia, a os l6 oas oo mos oo Diciombro
oo 2004.
20l
202 203
202 203
204 20
204 20
1AlA Dl CON1lNlDO
Pag
llkO PklMlkO: GlNlkAllDADlS. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3
1l1ULO l lUNDAMLN1OS DLL MANUAL. . . . . . . . . . . 3
1l1ULO ll DLBLRLS ClUDADANOS . . . . . . . . . . . . . . . 6
1l1ULO lll DLBLRLS DL LAS AU1ORlDADLS
DL POLlClA DLL DLPAR1AMLN1O
DLL A1LAN1lCO. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7
llkO SlGUNDO: DllklS Y COMPOk1AMllN1OS PAkA
lA CONVlVlNClA ClUDADANA lN ll
DlPAk1AMlN1O Dll A1lAN1lCO. . . . . . . . . . 8
1l1ULO l PLDACOClA DL LA lAMlLlA,
SOLlDARlDAD, 1RANUlLlDAD
Y RLLAClONLS DL VLClNDAD . . . . . . . . . . . 8
CAPl1ULO l. DL LA CONVlVLNClA lN1RAlAMlLlAR . . . . . . 8
CAPl1ULO 2. DLBLRLS PARA LA CONVlVLNClA
lN1RAlAMlLlAR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . l0
CAPl1ULO 3. COMPOR1AMlLN1OS PARA LA
CONVlVLNClA lN1RAlAMlLlAR. . . . . . . . . . l0
CAPl1ULO 4. DL LA SOLlDARlDAD, 1RANUlLlDAD Y
RLLAClONLS DL VLClNDAD . . . . . . . . . . . . l2
CAPl1ULO . DLBLRLS UL lOR1ALLCLN
LA SOLlDADlDAD, 1RANUlLlDAD
Y RLLAClONLS DL VLClNDAD . . . . . . . . . . l3
CAPl1ULO 6. COMPOR1AMlLN1OS UL CARAN1lZAN
LA SOLlDADlDAD, 1RANUlLlDAD Y
RLLAClONLS DL VLClNDAD . . . . . . . . . . . . l4
1l1ULO ll DL LA SLCURlDAD . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20
CAPl1ULO l. CLNLRALlDADLS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20
CAPl1ULO 2. DL LAS PLRSONAS . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22
CAPl1ULO 3. DLL DOMlClLlO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26
CAPl1ULO 4. DL LAS COSAS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27
CAPl1ULO . LN LAS AC1lVlDADLS PLLlCROSAS . . . . . . . 29
CAPl1ULO 6. LN LOS LSPLC1ACULOS PUBLlCOS . . . . . . . 3l
CAPl1ULO 7. LN LOS SLRVlClOS PUBLlCOS . . . . . . . . . . . 3l
CAPl1ULO 8. LN LA PRLVLNClON Y SOlOCAClON DL
lNCLNDlOS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32
CAPl1ULO 9. LN LAS CONS1RUCClONLS . . . . . . . . . . . . 3
CAPl1ULO l0 LN LL LSPAClO PUBLlCO . . . . . . . . . . . . . . 36
1l1ULO lll DL LA SALUD. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37
CAPl1ULO l. DL LOS USUARlOS . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38
CAPl1ULO 2. lNS1l1UClONLS DLL SLC1OR SALUD. . . . . . 4l
CAPl1ULO 3. CON1ROL SOBRL 1ABACO, LlCOR
Y DROCAS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42
CAPl1ULO 4. DL LAS DROCULRlAS Y lARMAClAS . . . . . . 44
CAPl1ULO . DL LOS ALlMLN1OS . . . . . . . . . . . . . . . . . 4
CAPl1ULO 6. LN LAS PLAZAS DL MLRCADOS
Y CALLRlAS COMLRClALLS. . . . . . . . . . . . . 47
CAPl1ULO 7. LN LA PRO1LCClON Y CUlDADO
DL LOS ANlMALLS . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49
1l1ULO lV DL LA PRO1LCClON DL POBLAClONLS
LN Sl1UAClON DL VULNLRABlLlDAD . . . . . 2
CAPl1ULO l. DL LAS NlAS Y NlOS. . . . . . . . . . . . . . .
CAPl1ULO 2. PLRSONAS CON DlSCAPAClDAD . . . . . . . . 8
CAPl1ULO 3. DL LOS ADUL1OS MAYORLS . . . . . . . . . . . 62
CAPl1ULO 4. DL UlLNLS LILRCLN 1RABAIO SLXUAL. . . . 64
CAPl1ULO . DL LOS HABl1AN1LS DL LA CALLL . . . . . . . 70
CAPl1ULO 6. DL LA POBLAClON DLSPLAZADA . . . . . . . . 7l
CAPl1ULO 7. DL LA COMUNlDAD CAY . . . . . . . . . . . . . 73
CAPl1ULO 8 DL LA DlVLRSlDAD L1NlCA Y DL CUL1O . . . 7
1l1ULO V DL LA PRO1LCClON Y CONSLRVAClON
DLL AMBlLN1L . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77
CAPl1ULO l. DLSARROLLO lNS1l1UClONAL AMBlLN1AL . 77
CAPl1ULO 2. DLBLRLS CLNLRALLS PARA LA
CONSLRVAClON DLL AMBlLN1L Y LOS
RLCURSOS NA1URALLS RLNOVABLLS . . . . . 78
206 207
1AlA Dl CON1lNlDO
Pag
llkO PklMlkO: GlNlkAllDADlS. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3
1l1ULO l lUNDAMLN1OS DLL MANUAL. . . . . . . . . . . 3
1l1ULO ll DLBLRLS ClUDADANOS . . . . . . . . . . . . . . . 6
1l1ULO lll DLBLRLS DL LAS AU1ORlDADLS
DL POLlClA DLL DLPAR1AMLN1O
DLL A1LAN1lCO. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7
llkO SlGUNDO: DllklS Y COMPOk1AMllN1OS PAkA
lA CONVlVlNClA ClUDADANA lN ll
DlPAk1AMlN1O Dll A1lAN1lCO. . . . . . . . . . 8
1l1ULO l PLDACOClA DL LA lAMlLlA,
SOLlDARlDAD, 1RANUlLlDAD
Y RLLAClONLS DL VLClNDAD . . . . . . . . . . . 8
CAPl1ULO l. DL LA CONVlVLNClA lN1RAlAMlLlAR . . . . . . 8
CAPl1ULO 2. DLBLRLS PARA LA CONVlVLNClA
lN1RAlAMlLlAR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . l0
CAPl1ULO 3. COMPOR1AMlLN1OS PARA LA
CONVlVLNClA lN1RAlAMlLlAR. . . . . . . . . . l0
CAPl1ULO 4. DL LA SOLlDARlDAD, 1RANUlLlDAD Y
RLLAClONLS DL VLClNDAD . . . . . . . . . . . . l2
CAPl1ULO . DLBLRLS UL lOR1ALLCLN
LA SOLlDADlDAD, 1RANUlLlDAD
Y RLLAClONLS DL VLClNDAD . . . . . . . . . . l3
CAPl1ULO 6. COMPOR1AMlLN1OS UL CARAN1lZAN
LA SOLlDADlDAD, 1RANUlLlDAD Y
RLLAClONLS DL VLClNDAD . . . . . . . . . . . . l4
1l1ULO ll DL LA SLCURlDAD . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20
CAPl1ULO l. CLNLRALlDADLS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20
CAPl1ULO 2. DL LAS PLRSONAS . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22
CAPl1ULO 3. DLL DOMlClLlO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26
CAPl1ULO 4. DL LAS COSAS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27
CAPl1ULO . LN LAS AC1lVlDADLS PLLlCROSAS . . . . . . . 29
CAPl1ULO 6. LN LOS LSPLC1ACULOS PUBLlCOS . . . . . . . 3l
CAPl1ULO 7. LN LOS SLRVlClOS PUBLlCOS . . . . . . . . . . . 3l
CAPl1ULO 8. LN LA PRLVLNClON Y SOlOCAClON DL
lNCLNDlOS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32
CAPl1ULO 9. LN LAS CONS1RUCClONLS . . . . . . . . . . . . 3
CAPl1ULO l0 LN LL LSPAClO PUBLlCO . . . . . . . . . . . . . . 36
1l1ULO lll DL LA SALUD. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37
CAPl1ULO l. DL LOS USUARlOS . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38
CAPl1ULO 2. lNS1l1UClONLS DLL SLC1OR SALUD. . . . . . 4l
CAPl1ULO 3. CON1ROL SOBRL 1ABACO, LlCOR
Y DROCAS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42
CAPl1ULO 4. DL LAS DROCULRlAS Y lARMAClAS . . . . . . 44
CAPl1ULO . DL LOS ALlMLN1OS . . . . . . . . . . . . . . . . . 4
CAPl1ULO 6. LN LAS PLAZAS DL MLRCADOS
Y CALLRlAS COMLRClALLS. . . . . . . . . . . . . 47
CAPl1ULO 7. LN LA PRO1LCClON Y CUlDADO
DL LOS ANlMALLS . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49
1l1ULO lV DL LA PRO1LCClON DL POBLAClONLS
LN Sl1UAClON DL VULNLRABlLlDAD . . . . . 2
CAPl1ULO l. DL LAS NlAS Y NlOS. . . . . . . . . . . . . . .
CAPl1ULO 2. PLRSONAS CON DlSCAPAClDAD . . . . . . . . 8
CAPl1ULO 3. DL LOS ADUL1OS MAYORLS . . . . . . . . . . . 62
CAPl1ULO 4. DL UlLNLS LILRCLN 1RABAIO SLXUAL. . . . 64
CAPl1ULO . DL LOS HABl1AN1LS DL LA CALLL . . . . . . . 70
CAPl1ULO 6. DL LA POBLAClON DLSPLAZADA . . . . . . . . 7l
CAPl1ULO 7. DL LA COMUNlDAD CAY . . . . . . . . . . . . . 73
CAPl1ULO 8 DL LA DlVLRSlDAD L1NlCA Y DL CUL1O . . . 7
1l1ULO V DL LA PRO1LCClON Y CONSLRVAClON
DLL AMBlLN1L . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77
CAPl1ULO l. DLSARROLLO lNS1l1UClONAL AMBlLN1AL . 77
CAPl1ULO 2. DLBLRLS CLNLRALLS PARA LA
CONSLRVAClON DLL AMBlLN1L Y LOS
RLCURSOS NA1URALLS RLNOVABLLS . . . . . 78
206 207
CAPl1ULO 3. DL LOS RLSlDUOS SOLlDOS Y LSCOMBROS. . 80
CAPl1ULO 4. DLL VLR1lMlLN1O DL RLSlDUOS LlUlDOS. . 83
CAPl1ULO . DL LA PRO1LCClON Y CONSLRVAClON
DLL ACUA. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84
CAPl1ULO 6. DLL AlRL . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87
CAPl1ULO 7. DL LA lLORA Y lAUNA . . . . . . . . . . . . . . . 88
CAPl1ULO 8. DL LA CON1AMlNAClON SONORA. . . . . . . 89
CAPl1ULO 9. DL LA PUBLlClDAD LX1LRlOR VlSUAL . . . . . 9l
1l1ULO Vl DL LA PRO1LCClON DLL LSPAClO PUBLlCO. 93
CAPl1ULO l. LSPAClO PUBLlCO, USO Y DlSlRU1L. . . . . . 93
CAPl1ULO 2. LSPAClO PUBLlCO NA1URAL
Y CONS1RUlDO. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94
CAPl1ULO 3. DLBLRLS DL LAS AU1ORlDADLS
DL POLlClA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
CAPl1ULO 4. DLBLRLS CLNLRALLS. . . . . . . . . . . . . . . . . 96
CAPl1ULO . COMPOR1AMlLN1OS PARA
LA CONSLRVAClON DLL LSPAClO PUBLlCO. . 98
1l1ULO Vll DL LA MOVlLlDAD, 1RANSl1O
Y 1RANSPOR1L. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . l04
CAPl1ULO l. AU1ORlDADLS Y DLBLRLS . . . . . . . . . . . . l04
CAPl1ULO 2. DL LOS PLA1ONLS . . . . . . . . . . . . . . . . . l06
CAPl1ULO 3. DL LAS NlAS Y LOS NlOS PLA1ONLS . . . l08
CAPl1ULO 4. DL LOS CONDUC1ORLS . . . . . . . . . . . . . l08
CAPl1ULO . DL LOS PASAILROS . . . . . . . . . . . . . . . . . ll
1l1ULO Vlll DL LA PRO1LCClON DLL
PA1RlMONlO CUL1URAL . . . . . . . . . . . . . ll7
CAPl1ULO l. BlLNLS Y AC1lVlDADLS
DLL PA1RlMONlO CUL1URAL. . . . . . . . . . ll7
CAPl1ULO 2. CONSLRVAClON DLL PA1RlMONlO
CUL1URAL. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . l20
CAPl1ULO 3. DLBLRLS Y COMPOR1AMlLN1OS
UL PRO1LCLN LL PA1RlMONlO
CUL1URAL. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . l23
1l1ULO lX DL LA AC1lVlDAD MLRCAN1lL
Y PRO1LCClON DL LOS CONSUMlDORLS. . l2
CAPl1ULO l. LS1ABLLClMlLN1OS DL COMLRClO
L lNDUS1RlA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . l2
CAPl1ULO 2. LUCARLS DL RLCRLAClON
ABlLR1OS AL PUBLlCO . . . . . . . . . . . . . . l28
CAPl1ULO 3. LS1ABLLClMlLN1OS DONDL
OPLRLN IULCOS DL AZAR,
LLLC1RONlCOS Y DL HABlLlDAD . . . . . . . l29
CAPl1ULO 4. CONCURSOS, IULCOS PROMOClONALLS
Y RllAS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . l3l
CAPl1ULO . PLSAS, MLDlDAS L lNS1RUMLN1OS
DL MLDlClON . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . l33
1l1ULO X DL LOS LSPLC1ACULOS PUBLlCOS
Y LL CARNAVAL . . . . . . . . . . . . . . . . . . . l3
CAPl1ULO l. LSPLC1ACULOS PUBLlCOS . . . . . . . . . . . l3
CAPl1ULO 2. LL CARNAVAL COMO LSPLC1ACULO
PUBLlCO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . l42
CAPl1ULO 3. O1ROS LSPLC1ACULOS
PUBLlCOS MASlVOS . . . . . . . . . . . . . . . . l44
llkO 1lkClkO: PODlk, lUNClON, AC1lVlDAD, MlDlOS
Dl POllClA, MlDlDAS COkklC1lVAS,
AU1OklDADlS DlPAk1AMlN1AllS,
COMPl1lNClAS Y PkOClDlMllN1OS . . . . 146
1l1ULO l PODLR, lUNClON Y
AC1lVlDAD DL POLlClA . . . . . . . . . . . . . l46
1l1ULO ll LOS MLDlOS DL POLlClA . . . . . . . . . . . . l47
CAPl1ULO l. LA ACClON DL POLlClA. . . . . . . . . . . . . . l47
CAPl1ULO 2. LOS RLCLAMLN1OS DL POLlClA . . . . . . . . l48
CAPl1ULO 3. LOS PLRMlSOS Y LAS AU1ORlZAClONLS . . l48
CAPl1ULO 4. LAS ORDLNLS DL POLlClA . . . . . . . . . . . . l48
CAPl1ULO . LA APRLHLNSlON . . . . . . . . . . . . . . . . . . l49
CAPl1ULO 6. LA CONDUCClON . . . . . . . . . . . . . . . . . l0
CAPl1ULO 7. LL RLClS1RO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ll
CAPl1ULO 8. LL LMPLLO DL LA lULRZA . . . . . . . . . . . . l3
208 209
CAPl1ULO 3. DL LOS RLSlDUOS SOLlDOS Y LSCOMBROS. . 80
CAPl1ULO 4. DLL VLR1lMlLN1O DL RLSlDUOS LlUlDOS. . 83
CAPl1ULO . DL LA PRO1LCClON Y CONSLRVAClON
DLL ACUA. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84
CAPl1ULO 6. DLL AlRL . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87
CAPl1ULO 7. DL LA lLORA Y lAUNA . . . . . . . . . . . . . . . 88
CAPl1ULO 8. DL LA CON1AMlNAClON SONORA. . . . . . . 89
CAPl1ULO 9. DL LA PUBLlClDAD LX1LRlOR VlSUAL . . . . . 9l
1l1ULO Vl DL LA PRO1LCClON DLL LSPAClO PUBLlCO. 93
CAPl1ULO l. LSPAClO PUBLlCO, USO Y DlSlRU1L. . . . . . 93
CAPl1ULO 2. LSPAClO PUBLlCO NA1URAL
Y CONS1RUlDO. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94
CAPl1ULO 3. DLBLRLS DL LAS AU1ORlDADLS
DL POLlClA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
CAPl1ULO 4. DLBLRLS CLNLRALLS. . . . . . . . . . . . . . . . . 96
CAPl1ULO . COMPOR1AMlLN1OS PARA
LA CONSLRVAClON DLL LSPAClO PUBLlCO. . 98
1l1ULO Vll DL LA MOVlLlDAD, 1RANSl1O
Y 1RANSPOR1L. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . l04
CAPl1ULO l. AU1ORlDADLS Y DLBLRLS . . . . . . . . . . . . l04
CAPl1ULO 2. DL LOS PLA1ONLS . . . . . . . . . . . . . . . . . l06
CAPl1ULO 3. DL LAS NlAS Y LOS NlOS PLA1ONLS . . . l08
CAPl1ULO 4. DL LOS CONDUC1ORLS . . . . . . . . . . . . . l08
CAPl1ULO . DL LOS PASAILROS . . . . . . . . . . . . . . . . . ll
1l1ULO Vlll DL LA PRO1LCClON DLL
PA1RlMONlO CUL1URAL . . . . . . . . . . . . . ll7
CAPl1ULO l. BlLNLS Y AC1lVlDADLS
DLL PA1RlMONlO CUL1URAL. . . . . . . . . . ll7
CAPl1ULO 2. CONSLRVAClON DLL PA1RlMONlO
CUL1URAL. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . l20
CAPl1ULO 3. DLBLRLS Y COMPOR1AMlLN1OS
UL PRO1LCLN LL PA1RlMONlO
CUL1URAL. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . l23
1l1ULO lX DL LA AC1lVlDAD MLRCAN1lL
Y PRO1LCClON DL LOS CONSUMlDORLS. . l2
CAPl1ULO l. LS1ABLLClMlLN1OS DL COMLRClO
L lNDUS1RlA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . l2
CAPl1ULO 2. LUCARLS DL RLCRLAClON
ABlLR1OS AL PUBLlCO . . . . . . . . . . . . . . l28
CAPl1ULO 3. LS1ABLLClMlLN1OS DONDL
OPLRLN IULCOS DL AZAR,
LLLC1RONlCOS Y DL HABlLlDAD . . . . . . . l29
CAPl1ULO 4. CONCURSOS, IULCOS PROMOClONALLS
Y RllAS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . l3l
CAPl1ULO . PLSAS, MLDlDAS L lNS1RUMLN1OS
DL MLDlClON . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . l33
1l1ULO X DL LOS LSPLC1ACULOS PUBLlCOS
Y LL CARNAVAL . . . . . . . . . . . . . . . . . . . l3
CAPl1ULO l. LSPLC1ACULOS PUBLlCOS . . . . . . . . . . . l3
CAPl1ULO 2. LL CARNAVAL COMO LSPLC1ACULO
PUBLlCO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . l42
CAPl1ULO 3. O1ROS LSPLC1ACULOS
PUBLlCOS MASlVOS . . . . . . . . . . . . . . . . l44
llkO 1lkClkO: PODlk, lUNClON, AC1lVlDAD, MlDlOS
Dl POllClA, MlDlDAS COkklC1lVAS,
AU1OklDADlS DlPAk1AMlN1AllS,
COMPl1lNClAS Y PkOClDlMllN1OS . . . . 146
1l1ULO l PODLR, lUNClON Y
AC1lVlDAD DL POLlClA . . . . . . . . . . . . . l46
1l1ULO ll LOS MLDlOS DL POLlClA . . . . . . . . . . . . l47
CAPl1ULO l. LA ACClON DL POLlClA. . . . . . . . . . . . . . l47
CAPl1ULO 2. LOS RLCLAMLN1OS DL POLlClA . . . . . . . . l48
CAPl1ULO 3. LOS PLRMlSOS Y LAS AU1ORlZAClONLS . . l48
CAPl1ULO 4. LAS ORDLNLS DL POLlClA . . . . . . . . . . . . l48
CAPl1ULO . LA APRLHLNSlON . . . . . . . . . . . . . . . . . . l49
CAPl1ULO 6. LA CONDUCClON . . . . . . . . . . . . . . . . . l0
CAPl1ULO 7. LL RLClS1RO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ll
CAPl1ULO 8. LL LMPLLO DL LA lULRZA . . . . . . . . . . . . l3
208 209
1l1ULO lll MLDlDAS CORRLC1lVAS . . . . . . . . . . . . . l4
1l1ULO lV LAS AU1ORlDADLS DL POLlClA
Y COMPL1LNClAS . . . . . . . . . . . . . . . . . l60
CAPl1ULO l. LL COBLRNADOR . . . . . . . . . . . . . . . . . l6l
CAPl1ULO 2. ALCALDLS DlS1Rl1AL, LOCALLS
Y MUNlClPALLS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . l63
CAPl1ULO 3. LOS lNSPLC1ORLS DL POLlClA
ZONA URBANA Y RURAL
Y/O CORRLClDORLS . . . . . . . . . . . . . . . . l67
CAPl1ULO 4. LOS COMANDAN1LS DL LS1AClON
Y DL COMANDOS DL ACClON
lNMLDlA1A Y LOS MlLMBROS
DL LA POLlClA NAClONAL
DlVlSlON A1LAN1lCO . . . . . . . . . . . . . . . l69
1l1ULO V LAS AU1ORlDADLS ADMlNlS1RA1lVAS
DL POLlClA CON COMPL1LNClAS
LSPLClALLS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . l72
CAPl1ULO l. DlRLC1ORLS DL BARRANUlLLA
MLDlO AMBlLN1L. BAMA
Y CORPORAClON AU1ONOMA
RLClONAL DLL A1LAN1lCO. CRA . . . . . . . l73
CAPl1ULO 2. LOS COMlSARlOS DL lAMlLlA . . . . . . . . . l74
CAPl1ULO 3. O1RAS AU1ORlDADLS ADMlNlS1RA1lVAS
DL POLlClA CON COMPL1LNClAS
LSPLClALLS. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . l74
1l1ULOVl PROCLDlMlLN1O . . . . . . . . . . . . . . . . . . l7
CAPl1ULOl. LAACClON DL POLlClA . . . . . . . . . . . . . . l7
1l1ULOVll DlSPOSlClONLS PROCLDlMLN1ALLS
COMUNLS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . l76
CAPl1ULOl. DlSPOSlClONLS CLNLRALLS . . . . . . . . . . . l76
CAPl1ULO 2. PAR1LS Y APODLRADOS . . . . . . . . . . . . . l77
CAPl1ULO 3. PRLSLN1AClON DL MLMORlALLS . . . . . . . l77
CAPl1ULO 4. lMPLDlMLN1OS Y RLCUSAClONLS. . . . . . . l78
CAPl1ULO . NULlDADLS Y LXCLPClONLS . . . . . . . . . . l79
CAPl1ULO 6. NO1lllCAClON Y LILCU1ORlA . . . . . . . . . l8l
CAPl1ULO 7. DL LOS RLCURSOS . . . . . . . . . . . . . . . . . l82
CAPl1ULO 8. CONSUL1A . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . l8
CAPl1ULO 9. DLSlS1lMlLN1O, CADUClDAD
Y PRLSCRlPClON . . . . . . . . . . . . . . . . . . l8
CAPl1ULO l0. DL LA CONClLlAClON . . . . . . . . . . . . . . l86
1l1ULO Vlll PROCLDlMlLN1OS LSPLClALLS . . . . . . . . l87
CAPl1ULO l. ULRLLLA ClVlL DL POLlClA . . . . . . . . . . l87
CAPl1ULO 2. PROCLDlMlLN1O CON1RAVLNClONAL
Y ADMlNlS1RA1lVO . . . . . . . . . . . . . . . . l93
llkO CUAk1O: SOClAllZAClON Y lS1lMUlOS
Al UlN ClUDADANO. . . . . . . . . . . . . . . . . 19S
1l1ULO l SOClALlZAClON DLL MANUAL . . . . . . . . . l9
1l1ULO ll DL LA VlCLNClA Y DLROCA1ORlA . . . . . . 20l
2l0 2ll
1l1ULO lll MLDlDAS CORRLC1lVAS . . . . . . . . . . . . . l4
1l1ULO lV LAS AU1ORlDADLS DL POLlClA
Y COMPL1LNClAS . . . . . . . . . . . . . . . . . l60
CAPl1ULO l. LL COBLRNADOR . . . . . . . . . . . . . . . . . l6l
CAPl1ULO 2. ALCALDLS DlS1Rl1AL, LOCALLS
Y MUNlClPALLS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . l63
CAPl1ULO 3. LOS lNSPLC1ORLS DL POLlClA
ZONA URBANA Y RURAL
Y/O CORRLClDORLS . . . . . . . . . . . . . . . . l67
CAPl1ULO 4. LOS COMANDAN1LS DL LS1AClON
Y DL COMANDOS DL ACClON
lNMLDlA1A Y LOS MlLMBROS
DL LA POLlClA NAClONAL
DlVlSlON A1LAN1lCO . . . . . . . . . . . . . . . l69
1l1ULO V LAS AU1ORlDADLS ADMlNlS1RA1lVAS
DL POLlClA CON COMPL1LNClAS
LSPLClALLS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . l72
CAPl1ULO l. DlRLC1ORLS DL BARRANUlLLA
MLDlO AMBlLN1L. BAMA
Y CORPORAClON AU1ONOMA
RLClONAL DLL A1LAN1lCO. CRA . . . . . . . l73
CAPl1ULO 2. LOS COMlSARlOS DL lAMlLlA . . . . . . . . . l74
CAPl1ULO 3. O1RAS AU1ORlDADLS ADMlNlS1RA1lVAS
DL POLlClA CON COMPL1LNClAS
LSPLClALLS. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . l74
1l1ULOVl PROCLDlMlLN1O . . . . . . . . . . . . . . . . . . l7
CAPl1ULOl. LAACClON DL POLlClA . . . . . . . . . . . . . . l7
1l1ULOVll DlSPOSlClONLS PROCLDlMLN1ALLS
COMUNLS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . l76
CAPl1ULOl. DlSPOSlClONLS CLNLRALLS . . . . . . . . . . . l76
CAPl1ULO 2. PAR1LS Y APODLRADOS . . . . . . . . . . . . . l77
CAPl1ULO 3. PRLSLN1AClON DL MLMORlALLS . . . . . . . l77
CAPl1ULO 4. lMPLDlMLN1OS Y RLCUSAClONLS. . . . . . . l78
CAPl1ULO . NULlDADLS Y LXCLPClONLS . . . . . . . . . . l79
CAPl1ULO 6. NO1lllCAClON Y LILCU1ORlA . . . . . . . . . l8l
CAPl1ULO 7. DL LOS RLCURSOS . . . . . . . . . . . . . . . . . l82
CAPl1ULO 8. CONSUL1A . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . l8
CAPl1ULO 9. DLSlS1lMlLN1O, CADUClDAD
Y PRLSCRlPClON . . . . . . . . . . . . . . . . . . l8
CAPl1ULO l0. DL LA CONClLlAClON . . . . . . . . . . . . . . l86
1l1ULO Vlll PROCLDlMlLN1OS LSPLClALLS . . . . . . . . l87
CAPl1ULO l. ULRLLLA ClVlL DL POLlClA . . . . . . . . . . l87
CAPl1ULO 2. PROCLDlMlLN1O CON1RAVLNClONAL
Y ADMlNlS1RA1lVO . . . . . . . . . . . . . . . . l93
llkO CUAk1O: SOClAllZAClON Y lS1lMUlOS
Al UlN ClUDADANO. . . . . . . . . . . . . . . . . 19S
1l1ULO l SOClALlZAClON DLL MANUAL . . . . . . . . . l9
1l1ULO ll DL LA VlCLNClA Y DLROCA1ORlA . . . . . . 20l
2l0 2ll

Potrebbero piacerti anche