The history of Albania emerges from prehistoric stage 3000 BC, with early records of Illyria in Greco-Roman

historiography. The modern territory of Albania has no counterpart in antiquity, comprising parts of the Roman
provinces of Dalmatia (southern Illyricum), Macedonia (particularly Epirus Nova), and Moesia Superior. The
territory remained under Roman (Byzantine) control until the Slavic migrations of the 7th century, and was
integrated into the Bulgarian Empirein the 9th century.
The territorial nucleus of the Albanian state formed in the Middle Ages, as the Principality of Arbr and the
Sicilian dependency known as the Kingdom of Albania. The first records of the Albanian people as a distinct
ethnicity also date to this period. The area was part of the Serbian Empire, passing to theOttoman Empire in the
15th century. It remained under Ottoman control as part of Rumelia province until 1912, when the first
independent Albanian state was declared following a short occupation by the Kingdom of Serbia.
[1]
The
formation of an Albanian national consciousness dates to the later 19th century and is part of the larger
phenomenon of the rise of nationalism under the Ottoman Empire.
A short-lived monarchy (19141925) was succeeded by an even shorter-lived first Albanian Republic (1925
1928), to be replaced by another monarchy(19281939), which was conquered by Fascist Italy just prior to
World War II. After the collapse of the Axis powers, Albania became a communist state, theSocialist People's
Republic of Albania, which for most of its duration was dominated by Enver Hoxha (died 1985). Hoxha's political
heir Ramiz Alia oversaw the disintegration of the "Hoxhaist" state during the wider collapse of the Eastern
Bloc in the later 1980s.
The communist regime collapsed in 1990, and the former communist Party of Labour of Albania was routed in
elections in March 1992, amid economic collapse and social unrest. The unstable economic situation led
to mass emigration of Albanians, mostly to Italy, Greece, Switzerland, Germany and to North America during the
1990s. The crisis peaked in the Albanian Turmoil. An amelioration of the economic and political conditions in the
early years of the 21st century made Albania become a full member of NATO in 2009. The country is applying to
join the European Union.
Contents
[hide]
1 Prehistory
2 Antiquity
o 2.1 Illyrians
o 2.2 Greeks
o 2.3 Roman Era
o 2.4 Christianization
3 Middle Ages
o 3.1 Byzantine rule and barbarian invasions (395-1347)
3.1.1 Bulgarian Empire
o 3.2 Late Middle Ages
3.2.1 Principality of Arbr
3.2.2 Anjou Kingdom of Albania
3.2.3 The Albanian principalities and the League of Lezh
4 Ottoman rule (1481-1912)
o 4.1 Ottoman-Albanian wars
o 4.2 Late Ottoman period
o 4.3 Birth of nationalism
5 Independence of Albania (1912)
6 Principality of Albania
o 6.1 Internal revolts and foreign occupation during World War I
o 6.2 Projects of partition in 19191920
o 6.3 First Zogu Government (19221924)
o 6.4 Noli Revolution (1924)
7 Albanian Republic (19241928)
8 Kingdom of Albania (19281939)
o 8.1 Financial crisis
9 Albania during World War II
o 9.1 Italian penetration in Albania
o 9.2 Italian invasion
o 9.3 Albania under Italy
o 9.4 Albania under Germany
o 9.5 Albanian resistance in World War II
9.5.1 Communist resistance
9.5.2 Nationalist resistance
o 9.6 Communist revolution in Albania (1944)
9.6.1 Provisional Communist administration
9.6.2 The consequences of the war
10 Socialist Albania (19441992)
o 10.1 Albanian-Yugoslav relations
o 10.2 Albania and the Soviet Union
o 10.3 Albania and China
10.3.1 Banning religion
o 10.4 After Hoxha
o 10.5 Transition to a parliamentary system
11 Post-Socialist Albania
12 See also
13 References
14 Bibliography
15 External links
Prehistory[edit]
Main article: Prehistoric Balkans
The first traces of human presence in Albania were found in the village Xarr, near Sarand and Mount
Dajt near Tiran dating to the Middle Paleolithic and Upper Paleolithic eras.
[2]
The objects found in a cave near
Xarr include flint and jasper objects and fossilized animal bones, while those found at Mount Dajt comprise
bone and stone tools similar to those of the Aurignacian culture. The Paeolithic finds of Albania show great
similarities with objects of the same era found at Crvena Stijena in Montenegro and north-western Greece.
[2]

During the Bronze Age, several artifacts from tumulus burials have been unearthed in central and southern
Albania, showing close connection with sites in southwestern Macedonia and Lefkada,Greece. Archeologists
have come to the conclusion that from the middle of the third millennium BC, these regions were inhabited
by Indo-European people who spoke an early form of Greek. A part of them later moved to Mycenae around
1600 BC and founded the Mycenaean civilisation there.
[3][4][5]
On the other hand the Illirii, probably the
southernmost Illyrian tribe of that time
[6]
that lived on the border of Albania and Montenegro, were possibly
neighboring with the Greek tribes.
[6][7]

In the late Bronze Age and early Iron Age a number of possible population movements occurred, with
the Bryges being settled in areas of southern Albania-northwestern Greece
[8]
and Illyriantribes moved into
central Albania.
[5]
The later derive from early Indo-European presence in western Balkan Peninsula. Their
formation can be assumed to coincide with the beginning Iron Age in the Balkans, during the early 1st
millennium BC.
[9]

Archaeologists associate the Illyrians with the Hallstatt culture, an Iron Age people noted for production of iron,
bronze swords with winged-shaped handles, and domestication of horses. It is impossible to delineate Illyrian
tribes from Paleo-Balkans in a strict linguistic sense, but areas classically included under "Illyrian" for the
Balkans Iron Age include the area of the Danube, Sava, and Morava rivers to the Adriatic Sea and the Shar
Mountains.
[10]

Antiquity[edit]


Butrint, a UNESCO World Heritage Site.
Illyrians[edit]
Main articles: Illyria, Illyrians, and Thraco-Illyrian
The Illyrians (Ancient Greek: ; Latin: Illyrii or Illyri) were a group of tribes who inhabited the
Western Balkans during classical antiquity. The territory the tribes covered came to be known
as Illyria to Hellenistic and Roman authors, corresponding roughly to the area between Adriatic sea in
west, Drava river in North, Morava river in east and the mouth of Vjos river in south.
[11][12]
The first account of
Illyrian peoples comes fromPeriplus or Coastal passage an ancient Greek text of the middle of the 4th century
BC.
[13]

The Illyrian tribes that resided in the region of modern Albania were the Taulantii in central
Albania
[14]
the Parthini, the Abri and the Caviii in the north, the Enchelei in the east,
[15]
the Bylliones in the south
and several others. In the westernmost parts of the territory of Albania along with the Illyrian tribes lived
the Bryges,
[16]
a Phrygian people, and in the south
[17][18]
lived the Greek tribe of the Chaonians.
[16][19][20]

In the 4th century BC, the Illyrian king Bardyllis united several Illyrian tribes and engaged in conflict
with Macedon to the southeast, but was defeated. Bardyllis was succeeded by Grabos,
[21]
then by Bardyllis
II,
[22]
and then by Cleitus the Illyrian,
[22]
who was defeated by Alexander the Great. Later on, in 229 BC,
Queen Teuta
[23]
of the Ardiaei clashed with the Romans and initiated the Illyrian Wars, which resulted in defeat
and in the end of Illyrian independence by 168 BC, when King Gentius was defeated by a Roman army.
Greeks[edit]
Beginning in the 7th century BC, Greek colonies were established on the Illyrian coast. The most important
were Apollonia, Avlona (modern-day Vlor), Epidamnos (modern-day Durrs), andLissus (modern-day Lezh).
The rediscovered Greek city of Buthrotum (Ancient Greek: , Vouthrotn) (modern-day Butrint),
a UNESCO World Heritage Site, is probably more significant today than it was when Julius Caesar used it as a
provisions depot for his troops during his campaigns in the 1st century BC. At that time, it was considered an
unimportant outpost, overshadowed by Apollonia and Epidamnos.
[24]

Roman Era[edit]


The route of the Via Egnatia.
Main articles: Macedonia (Roman province), Dalmatia (Roman province), Illyricum (Roman province),
and Moesia Superior
The lands comprising modern-day Albania were incorporated into the Roman Empire as part of the province
of Illyricum above the river Drin, and Roman Macedonia (specifically as Epirus Nova) below it. The western part
of the Via Egnatia ran inside modern Albania, ending at Dyrrachium. Illyricum was later divided into the
provinces of Dalmatia and Pannonia.
The Roman province of Illyricum or
[25][26]
Illyris Romana or Illyris Barbara or Illyria Barbara replaced most of the
region of Illyria. It stretched from the Drilon River in modern Albania to Istria (Croatia) in the west and to
the Sava River (Bosnia and Herzegovina) in the north. Salona (near modern Split in Croatia) functioned as its
capital. The regions which it included changed through the centuries though a great part of
ancient Illyria remained part of Illyricum.
South Illyria became Epirus Nova, part of the Roman province of Macedonia. In 357 AD the region was part of
the Praetorian prefecture of Illyricum one of four large praetorian prefectures into which the Late Roman
Empire was divided. By 395 AD dioceses in which the region was divided were the Diocese of Dacia (as
Pravealitana), and the Diocese of Macedonia (as Epirus Nova). Most of the region of modern Albania
corresponds to the Epirus Nova.
Christianization[edit]
Christianity came to Epirus nova, then part of the Roman province of Macedonia.
[27]
Since the 1st and 2nd
century AD, Christianity had become the established religion in Byzantium, supplanting pagan polytheism and
eclipsing for the most part the humanistic world outlook and institutions inherited from the Greek and Roman
civilizations. The Durrs Amphitheatre is a historic monument from the time period that was used to preach
Christianity to civilians during that time.
When the Roman Empire was divided into eastern and western halves in AD 395, Illyria east of the Drinus River
(Drina between Bosnia and Serbia), including the lands that now form Albania, were administered by the
Eastern Empire but were ecclesiastically dependent on Rome. Though the country was in the fold of Byzantium,
Christians in the region remained under the jurisdiction of the Roman pope until 732. In that year the iconoclast
Byzantine emperor Leo III, angered by archbishops of the region because they had supported Rome in
the Iconoclastic Controversy, detached the church of the province from the Roman pope and placed it under
the patriarch of Constantinople.
When the Christian church split in 1054 between Eastern Orthodoxy and Catholicism, the region of southern
Albania retained its ties to Constantinople, while the north reverted to the jurisdiction of Rome. This split marked
the first significant religious fragmentation of the country.
After the formation of the Slav principality of Dioclia (modern Montenegro), the metropolitan see of Bar was
created in 1089, and dioceses in northern Albania (Shkodr, Ulcinj) became its suffragans. Starting in 1019,
Albanian dioceses of the Byzantine rite were suffragans of the independent Archdiocese of Ohrid until
Dyrrachion and Nicopolis, were re-established as metropolitan sees. Thereafter, only the dioceses in inner
Albania (Elbasan, Kruj) remained attached to Ohrid. In the 13th century during the Venetian occupation, the
Latin Archdiocese of Durrs was founded.
Middle Ages[edit]
Main article: Albania in the Middle Ages
Byzantine rule and barbarian invasions (395-1347)[edit]
Main article: Albania under the Byzantine Empire


Epirus Nova, 400 AD.
After the region fell to the Romans in 168 BC it became part of Epirus nova that was in turn part of the Roman
province of Macedonia. Later it was part of provinces of the Byzantine empire called Themes.
When the Roman Empire was divided into East and West in 395, the territories of modern Albania became part
of the Byzantine Empire. Beginning in the first decades of Byzantine rule (until 461), the region suffered
devastating raids by Visigoths, Huns, and Ostrogoths. In the 6th and 7th centuries, the region experienced an
influx of Slavs.
The new administrative system of the themes, or military provinces created by the Byzantine Empire, contributed
to the eventual rise of feudalism in Albania, as peasant soldiers who served military lords became serfs on their
landed estates. Among the leading families of the Albanian feudal nobility were
the Balsha, Thopia, Shpata, Muzaka, Dukagjini and Kastrioti. The first three of these rose later to become rulers
of principalities during the years 1355-1400. Many Albanians converted to the Roman Catholic Church at that
period.
In the first decades under Byzantine rule (until 461), Epirus nova suffered the devastation of raids
by Visigoths, Huns, and Ostrogoths. Not long after these barbarian invaders swept through the Balkans,
the Slavs appeared. Between the 6th and 8th centuries they settled in Roman territories. In the 4th century,
barbarian tribes began to prey upon the Roman Empire. The Germanic Goths and Asiatic Huns were the first to
arrive, invading in mid-century; the Avars attacked in AD 570; and the White Croatian tribes invaded in the early
7th century. In general, the invaders destroyed or weakened Roman and Byzantine cultural centers in the lands
that would become Albania.
[28]

Bulgarian Empire[edit]
Main article: Albania under the Bulgarian Empire


The location of Arbanon in 11th century. According to Ducellier thecastle of Petrela was the access point to the region known with
this name
[29]
On the location of Arbanon see also
[30]

In the mid-9th century most of eastern Albania became part of the Bulgarian Empire. The area, known
as Kutmichevitsa, became an important Bulgarian cultural center in 10th century with many thriving towns such
as Devol, Glavinitsa (Ballsh) and Belgrad (Berat). When the Byzantines managed to conquer the First Bulgarian
Empire the fortresses in eastern Albania were some of the last Bulgarian strongholds to be submitted by the
Byzantines. Later the region was recovered by the Second Bulgarian Empire.
In the Middle Ages, the name Arberia (see Origin and history of the name Albania) began to be increasingly
applied to the region now comprising the nation of Albania. The first undisputed mention of Albanians in the
historical record is attested in Byzantine source for the first time in 10791080, in a work titled History by
Byzantine historian Michael Attaliates, who referred to the Albanoi as having taken part in a revolt
against Constantinople in 1043 and to the Arbanitai as subjects of the duke of Dyrrachium. A later reference to
Albanians from the same Attaliates, regarding the participation of Albanians in a rebellion around 1078, is
undisputed.
[31]

It was in 1190, when a local Albanian noble called Progon created the Principality of Arbr, with its capital
at Kruj. After the fall of Progon Dynasty in 1216, the principality came under Grigor Kamona and Gulam of
Albania. Finally the Principality was dissolved on 1255.
In 1271 Charles of Anjou after he captured Durrs from Despotate of Epirus, created the Kingdom of Albania. In
14th century a number of Albanian principalities were created.
Late Middle Ages[edit]
Main article: Albania under the Serbian Empire
After the weakening of the Byzantine Empire and the Bulgarian Empire in the middle and late 13th century, most
of the territory of present-day Albania became part of the Serbian state: firstly, as part of Rashka and later as
part of the Serbian Empire. The southern part was governed by the semi-independent, Serbian ruled Despotate
of Epiros.
Along with the Serbian ruled Albania, there was also the Principality of Arbr, and later the Angevin Kingdom of
Albania. These three entities, covers the history of Albania between the late 12th century, until the half of the
14th century, when Albanian Principalities were created through all Albania.
Principality of Arbr[edit]
Main article: Principality of Arbr
In 1190 the first Albanian medieval state, the Principality of Arbr was founded by the House of Progon with the
city of Kruj as the capital. Progoni was succeeded by Gjini and then by Dhimiter.
In 1204, after Western crusaders sacked Constantinople, Venice won nominal control over Albania and
the Epirus region of northern Greece and took possession of Durrs.
Anjou Kingdom of Albania[edit]
Main article: Kingdom of Albania
After the fall of the Principality of Arber in territories captured by the Despotate of Epiros, the Kingdom of
Albania was established by Charles of Anjou. He took the title of King of Albania in February 1272.
The Albanian principalities and the League of Lezh[edit]
Main articles: Albanian principalities and League of Lezh
In 1355 the Serbian Empire was dissolved and several Albanian principalities were formed including
the Balsha, Thopia and Shpata as the major ones.
In the late 14th and the early 15th century the Ottoman Empire conquered parts of south and central Albania.
The Albanians regained control of their territories in 1444 when the League of Lezh was established, under the
rule of George Kastrioti Skanderbeg, the Albanian national hero.
Ottoman rule (1481-1912)[edit]
Main article: Ottoman Albania


Sanjak of Albania in 1431
Ottoman supremacy in the west Balkan region began in 1385 with the Battle of Savra. On the conquered part of
Albania, which territory stretched betweenMat River on the north and ameria to the south, Ottoman Empire
established the Sanjak of Albania
[32]
and in 1419 Gjirokastra became the county town of the Sanjak of
Albania.
[33]
Beginning in the late-14th century, the Ottomans expanded their empire from Anatolia to
the Balkans (Rumelia).
By the 15th century, the Ottomans ruled most of the Balkan Peninsula. Their advance in Albania was interrupted
in the 15th century, when George Kastrioti Skanderbeg, the Albanian national hero who had served as an
Ottoman military officer, renounced Ottoman service, allied with some Albanian chiefs forming the League of
Lezh and fought off successfully Turkish rule from 14431468 upon his death. Three major attacks (Siege of
Kruj (1450), Second Siege of Kruj (146667), Third Siege of Kruj (1467)) suffered Albania during this period
from major armies led by the great Ottoman sultans themselves, Murad IIand Mehmed II The Conqueror.
Albania was almost fully re-occupied by the Ottomans in 1479 after capturing Shkodr from Venice. Albania's
conquest by Ottomans was completed after Durrs's capture from Venice in 1501.
Ottoman-Albanian wars[edit]
Many Albanians had been recruited into the Janissary, including the feudal heir George Kastrioti who was
renamed Skanderbeg (Iskandar Bey) by his Turkish trainers at Edirne. After some Ottoman defeats at the hands
of the Hungarians, Skanderbeg deserted on November 1443 and began a rebellion against the Ottoman
Empire.
[34]

After deserting, Skanderbeg re-converted to Roman Catholicism and declared war against the Ottoman
Empire,
[34]
which he led from 1443 to 1468. Under a red flag bearing Skanderbeg's heraldic emblem, an
Albanian force held off Ottoman campaigns for twenty-five years and overcame sieges of Kruj led by major
forces of the Ottoman sultans Murad II and Mehmed II.
However, Skanderbeg was unable to receive any of the help which had been promised him by the popes or the
Italian states, Venice, Naples and Milan. He died in 1468, leaving no worthy successor. After his death the
rebellion continued, but without its former success. The loyalties and alliances created and nurtured by
Skanderbeg faltered and fell apart and the Ottomans reconquered the territory of Albania, culminating with
the siege of Shkodra in 1479. Shortly after the fall of the castles of northern Albania, many Albanians fled to
neighboring Italy, giving rise to the modern Arbresh communities.
Late Ottoman period[edit]


Durrs in 1573


Janissary Muskets.
Upon the Ottomans' return in 1479, a large number of Albanians fled to Italy, Egypt and other parts of the
Ottoman Empire and Europe and maintained their Arbresh identity. Many Albanians won fame and fortune as
soldiers, administrators, and merchants in far-flung parts of the Empire. As the centuries passed, however,
Ottoman rulers lost the capacity to command the loyalty of local pashas, which threatened stability in the region.
TheOttoman rulers of the 19th century struggled to shore up central authority, introducing reforms aimed at
harnessing unruly pashas and checking the spread of nationalist ideas. Albania would be a part of the Ottoman
Empire until the early 20th century.
The Ottoman period that followed was characterized by a change in the landscape through a gradual
modification of the settlements with the introduction of bazaars, military garrisons and mosques in many
Albanian regions. Part of the Albanian population gradually converted to Islam, with many joining the Sufi Order
of the Bektashi. Converting from Christianity to Islam brought considerable advantages, including access to
Ottoman trade networks, bureaucratic positions and the army. As a result many Albanians came to serve in the
elite Janissary and the administrative Devirmesystem. Among these were important historical figures,
including Iljaz Hoxha, Hamza Kastrioti, Koca Davud Pasha, Zaanos Pasha, Kprl Mehmed Pasha (head of
the Kprl family of Grand Viziers), the Bushati family, Sulejman Pasha, Edhem Pasha, Nezim Frakulla, Ali
Pasha of Tepelena, Haxhi Shekreti, Hasan Zyko Kamberi, Ali Pasha of Gucia, Mehmet Ali ruler
of Egypt
[35]
and Emin Pasha
[citation needed]
.
Many Albanians gained prominent positions in the Ottoman government, Albanians highly active during
the Ottoman era and leaders such as Ali Pasha of Tepelena might have aided Husein Gradaevi. The
Albanians proved generally faithful to Ottoman rule following the end of the resistance led by Skanderbeg, and
accepted Islam more easily than their neighbors.
[36]

No fewer than 42 Grand Viziers of the Empire were of Albanian descent. The Ottoman period also saw the rising
of semi-autonomous Albanian ruled Pashaliks and Albanians were also an important part of the Ottoman army
and Ottoman administration like the case of Kprl family. Albania would remain a part of the Ottoman Empire
as the provinces of Scutari, Monastir and Janina until 1912.
Birth of nationalism[edit]


Hamza Kazazi, leader of the18331839 revolts.
Main articles: National awakening and the birth of Albania and League of Prizren
Further information: Albanian nationalism, Albanian Revolt of 1910, and Greater Albania
By the 1870s, the Sublime Porte's reforms aimed at checking the Ottoman Empire's disintegration had clearly
failed. The image of the "Turkish yoke" had become fixed in the nationalist mythologies and psyches of the
empire's Balkan peoples, and their march toward independence quickened. The Albanians, because of the
higher degree of Islamic influence, their internal social divisions, and the fear that they would lose their Albanian-
populated lands to the emerging Balkan statesSerbia, Montenegro, Bulgaria, and Greecewere the last of
the Balkan peoples to desire division from the Ottoman Empire.
[37]

However, in the 19th century after the fall of the Albanian pashaliks and the Massacre of the Albanian
Beys an Albanian National Awakening took place and many revolts against the Ottoman Empire were
organized. Such revolts included the Albanian Revolts of 1833-1839, the Revolt of 184344, and the Revolt of
1847. A culmination of the Albanian National Awakening were the League of Prizren (18781881, with the
backing of sultan Abdulhamid II) and the League of Peja, but they were unsuccessful to an Albanian
independence, which occurred only in 1912, through the Albanian Declaration of Independence.
Independence of Albania (1912)[edit]
Main articles: Albania during the Balkan Wars, Albanian Declaration of Independence, and Provisional
Government of Albania
Further information: Independent Albania, Occupation of Albania (19121913), and Treaty of London (1913)
The initial sparks of the first Balkan War in 1912 were ignited by the Albanian uprising between 1908 and
1910
[38]
which had the aim of opposing the Young Turk policies of consolidation of the Ottoman Empire.
Following the eventual weakening of the Ottoman Empire in the Balkans, Serbia, Greece and Bulgariadeclared
war and sought to aggrandize their respective boundaries on the remaining territories of the Empire. The
territory of what is now Albania was invaded by Serbia in the north and Greece in the south, restricting the
country to only a patch of land around the southern coastal city of Vlora. The uprisings of 19101912, and the
Montenegrin, Serbian, and Greek invasion of Albania, led to the proclamation of independence by Ismail
Qemali in Vlora, on 28 November 1912. The independence was recognized by the Conference of London on 29
July 1913.
[39][40]

The border between Albania and its neighbors was delineated in 1913 following the decision by the
Ambassadors at the Conference of London. The delineation of the new state's borders left more than half of
Albanian communities outside Albania. This population was largely divided between Montenegro and Serbia in
the north(which then included what is now Kosovo and the Republic of Macedonia), and Greece in the south. A
substantial number of Albanians thus found themselves under Serbian rule.
At the same time, an uprising in the country's south by local Greeks, led to the formation of the Autonomous
Republic of Northern Epirus in the southern provinces (1914).
[41]
The republic proved short-lived as Albania
collapsed with the onset of World War I. Greece held the area between 1914 and 1916, and unsuccessfully tried
to annex it in March 1916;
[41]
however in 1917 the Greeks were driven from the area by Italy, which took over
most of Albania.
[42]
The Paris Peace Conference of 1919 awarded the area to Greece. However the area
definitively reverted to Albanian control in November 1921, following Greece's defeat in the Greco-Turkish
War.
[43]

Principality of Albania[edit]
Main article: Principality of Albania
In supporting the independence of Albania, the Great Powers were assisted by Aubrey Herbert, a
British MP who passionately advocated the Albanian cause in London. As a result, Herbert was offered the
crown of Albania, but was dissuaded by the British Prime Minister, H. H. Asquith, from accepting. Instead the
offer went to William of Wied, a German prince who accepted and became sovereign of the new Principality of
Albania.
[44]

The Principality was established on 21 February 1914. The Great Powers selected Prince William of Wied, a
nephew of Queen Elisabeth of Romania to become the sovereign of the newly independent Albania. A formal
offer was made by 18 Albanian delegates representing the 18 districts of Albania on 21 February 1914, an offer
which he accepted. Outside of Albania William was styled prince, but in Albania he was referred to
as Mbret (King) so as not to seem inferior to the King of Montenegro.
Prince William arrived in Albania at his provisional capital of Durrs on 7 March 1914 along with the Royal
family. The security of Albania was to be provided by a Gendarmerie commanded by Dutch officers.





















Piczo
Explore
Sign up!
Help
Log in!
Zurck zur Startseite
~Prejardhja e Emrave~
prejardhja e emrave Prejardhja e Emrave Adamat,-i nga nj emr njeriu, ilir
Adan,-i nga nj emr njeriu, ilir
Admet,-i nga nj emr njeriu, ilir
Admirim,-i fjal e shqipes
Adomat,-i nga nj emr njeriu, ilir
Adrian,-i nga fjal e shqipes
Afrim,-i fjal e shqipes
Afron,-i nga fjal e shqipes
Agim,-i fjal e shqipes
Agimor,-i fjal e shqipes
Agon,-i nga fjal e shqipes
Agron,-i nga nj emr njeriu, ilir
Aidan,-i nga nj emr njeriu, ilir
Aimir,-i nga fjal e shqipes
Ainur,-i nga fjal e shqipes
Aj/r,-i fjal e shqipes
Ajrim,-i fjal e shqipes
Akal,-i nga nj emr njeriu, ilir
Alaron,-i nga nj emr njeriu, ilir
Alasin,-i nga nj emr njeriu, ilir
Alban,-i emr i mom
Albanor,-i nga nj emr i mom
Albehar,-i nga fjal t shqipes
Albion,-i emr i mom
Albun,-i nga nj emr vendi
Algas,-i nga nj emr njeriu, ilir
Alk,-u nga nj emr vendi
Alkan,-i nga nj emr vendi
Almarin,-i nga nj emr vendi
Almat,-i emr i mom
Alper,-i nga nj emr njeriu, ilir
Altin,-i nga nj emr njeriu, ilir
Alzan,i nga nj emr njeriu, ilir
Alzen,-i nga nj emr njeriu, ilir
Alzet,-i nga nj emr njeriu, ilir
Amant,-i nga nj emr njeriu, ilir
Amat,-i emr i mom
Amnor,-i nga fjal e shqipes
Andam,-i nga nj emr njeriu, ilir
Anden,-i nga nj emr njeriu, ilir
Andet,-i nga fjal t shqipes
Andik,-u nga nj emr njeriu, ilir
Ar,-i fjal e shqipes
Aranit,-i emr i mom
Arb,-i nga nj emr vendi
Arban,-i nga nj emr vendi
Arbar,-i nga nj emr ilir
Arbnor,-i fjal e shqipes
Arb/r,-ri fjal e shqipes
Arbresh,-i fjal e shqipes
Arbrim,-i nga nj fjal e shqipes
Arbnor,-i fjal e shqipes
Arbian,-i nga nj fjal e shqipes
Arbor,-i nga fjal e shqipes
Ard,-i nga nj emr vendi ilir
Ardian,-i nga nj emr njeriu, ilir
Ardit,-i nga nj fjal t shqipes
Argjel,-i emr i mom
Argjend,-i fjal e shqipes
Arianit,-i emr i mom
Arion,-i nga nj emr njeriu, ilir
Aril,-i nga nj emr vendi
Arlind,-i nga fjal t shqipes
Armend,-i nga fjal t shqipes
Armir,-i emr i mom
Arnen,-i fjal e shqipes (nj lloj pishe)
Arsim,-i fjal e shqipes
Art,-i fjal e shqipes
Artan,-i nga nj emr njeriu, ilir
Artar,-i nga nj fjal e shqipes
Artas,-i nga nj emr njeriu, ilir
Artian,-i nga nj emr njeriu, ilir
Artin,-i nga nj fjal e shqipes
Artir,-i nga nj fjal e shqipes
Artmir,-i nga nj fjal e shqipes
Artor,-i nga nj emr njeriu, ilir
Artoran,-i nga nj emr njeriu, ilir
Arzan,-i emr i mom
Arzen,-i fjal e shqipes
Asdren,-i nga nj pseudonim
Askan,-i emr i mom
Astrit,-i fjal e shqipes
Atdhe,-u fjal e shqipes
Atintan,-i nga nj emr njeriu, ilir Abatar/e,-ja fjal e shqipes
Adan/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Adani,-a nga nj emr njeriu, ilir
Adanir/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Adea nga nj emr njeriu, ilir
Admet/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Admirim/e,-ja fjal e shqipes
Adrian/,-a nga nj emr vendi
Adriatik/,-a nga nj emr vendi
Afeid/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Afrdit/,-ja fjal e shqipes
Afrim/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Afror/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Agim/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Agimor/e,-ja fjal e shqipes
Agnes/,-a emr i mom
Agnush/e,-ja fjal e shqipes
Agron/e,-ja nga nj emr njeriu, ilir
Agrin/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Agrin/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Aguli/e,-ja fjal e shqipes
Aidan/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Aigin/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Ajkin/,-a emr i mom
Ajkun/-a emr i mom
Ajrin/,-a fjal e shqipes
Akullim/,-a fjal e shqipes
Alaron/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Alasin/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Albanesh/,-a nga nj emr vendi
Alban/,-a nga nj emr vendi
Albanor/e,-ja nga nj emr vendi
Alb/,-a nga fjal e shqipes
Albin/,-a nga fjal e shqipes
Albulen/,-a nga nj emr vendi
Albun/,-a nga nj emr vendi
Alet/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Alkan/,a nga nj emr vendi,ilir
Alket/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Alkin/,-a nga nj emr vendi,ilir
Almarin/,-a nga nj emr vendi
Almir/,-a nga fjal t shqipes
Alper/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Altin/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Alzan/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Alzet/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Alzet/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Amant/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Amantin/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Amfor/,-a fjal e shqipes
Amis/,-a emr i mom
Anden/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Andet/,-a nga fjal t shqipes
And/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Andik/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Andin/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Anduen/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Anes/,-a nga fjal e shqipes
An/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Anil/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Antian/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Anul/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Apollon/,-a nga nj emr vendi
Aranit/,-a nga nj emr i mom
Arban/,-a nga nj emr vendi
Arben/,-a nga nj emr vendi
Arbenit/,-a nga nj emr vendi
Arb/,-a nga nj emr vendi
Arbni,-a fjal e shqipes
Arbror/e,-ja fjal e shqipes
Arbresh/e,-ja fjal e shqipes
Arbri,-a fjal e shqipes
Arbrime/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Arbrit/,-a fjal e shqipes
Arbror/e,-ja fjal e shqipes
Arbian/,-a nga nj emr vendi
Arbor/,-ja fjal e shqipes
Arbian/,-a nga nj emr vendi
Arbor/e,-ja nga nj emr vendi
Ardian/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Ardit/,-a nga fjal t shqipes
Ardhmri,-a fjal e shqipes
Aren/,-a fjal e shqipes
Argon/,-a fjal e shqipes
Argjel/,-a emr i mom
Argjend/,-a nga nj fjal e shqipes
Argjendor/,-ja fjal e shqipes
Argjil/,-a emr i mom
Arian/,-a emr i mom
Arianis/,-a emr i mom
Arianit/,-a nga nj emr i mom
Aril/,-a nga nj emr vendi
Arit/,-a nga nj emr i mom
Arjet/,-a nga fjal t shqipes
Arlind/,-a nga fjal t shqipes
Armir/,-a nga nj emr i mom
Arnen/,-a fjal e shqipes (emr bime)
Arnes/,-a nga nj emr i mom
Arnis/,-a nga nj emr vendi, ilir
Arom/,-a fjal e shqipes
Ars/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Artan/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Artar/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Art/,-a nga nj fjal e shqipes
Artian/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Artin/,-a fjal e shqipes (emr bime)
Artir/-a fjal e shqipes (emr bime)
Artizan/,-a nga nj emr i mom
Artor/e,-a nga nj emr njeriu, ilir
Arven/,-a nga nj emr vendi
Arzan/,-a emr i mom
Arzen/,-a fjal e shqipes (emr bime)
Astrit/,-ja nga nj fjal e shqipes
Ashtin/,-a nga nj emr i mom
Atdhetar/e,-ja fjal e shqipes
Atdhesor/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Audar/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Audat/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Aulon/,-a nga nj emr vendi, ilir
Auror/,-a nga nj emr njeriu, ili




B DJALI
VAJZA
Bacol,-i emr i mom
Bajuk,-i emr i mom
Ballmir,-i nga fjal t shqipes
Ballor,-i fjal e shqipes
Bamir,-i nga fjal t shqipes
Bardibal,-i nga nj emr njeriu, ilir
Bardh,-i nga fjal t shqipes
Bardhal,-i nga fjal t shqipes
Bardhan,-i fjal e shqipes
Bardhec,-i nga fjal t shqipes
Bardhian,-i nga nj fjal e shqipes
Bardhim,-i nga nj fjal e shqipes
Bardhok,-u nga nj fjal e shqipes
Bardhor,-i fjal e shqipes
Bardhosh,-i fjal e shqipes
Bardhush,-i fjal e shqipes
Bardhyl,-i nga nj emr njeriu, ilir
Barid,-i nga nj emr njeriu, ilir
Barjet,-i nga nj fjal t shqipes
Barlet,-i emr i mom
Barmal,-i nga fjal t shqipes
Barzid,-i nga nj emr njeriu, ilir
Bashkim,-i fjal e shqipes
Bato,-ja nga nj emr njeriu, ilir
Baton,-i nga nj emr njeriu, ilir
Batoniani,-i nga nj emr njeriu, ilir
Batul-,i nga nj emr njeriu, ilir
Bec,-i emr i mom
Becan,-i nga nj emr i mom
Bedar,-i nga nj emr njeriu, ilir
Bedarin,-i nga nj emr njeriu, ilir
Begatim,-i fjal e shqipes
Begatar,-i fjal e shqipes
Behar,-i fjal e shqipes
Bekim,-i fjal e shqipes
Belot,-i fjal e shqipes(emr bime)
Ben,-i emr i mom
Bendo,-ja emr i mom
Beqar,-i fjal e shqipes
Berat,-i nga nj emr vendi
Bercen,-i nga nj emr njeriu, ilir
Bergin,-i nga nj emr njeriu, ilir
Berzant,-i nga nj emr njeriu, ilir
Besar,-i emr i mom
Besarb,-i nga fjal t shqipes
Besart,-i nga fjal t shqipes
Besatar,-i fjal e shqipes
Besator,-i fjal e shqipes
Besfort,-i nga fjal t shqipes
Besian,-i nga nj emr njeriu ilir
Besim,-i fjal e shqipes
Besmir,-i nga fjal t shqipes
Besnik,-u fjal e shqipes
Besor,-i nga nj fjal e shqipes
Bestar,-i fjal e shqipes
Betim,-i fjal e shqipes
Bilan,-i emr i mom
Bilbil,-i fjal e shqipes
Bilen,-i nga nj emr njeriu, ilir
Bilind,-i nga nj emr njeriu, ilir
Bilis,-i nga nj emr njeriu, ilir
Binak,-u emr i mom
Bind,-i emr i mom
Bisar,-i nga nj emr vendi
Bjeshkan,-i fjal e shqipes
Bjeshkor,-i fjal e shqipes
Bled,-i fjal e shqipes
Bledar,-i nga nj emr njeriu, ilir
Bledaret,-i nga nj emr njeriu, ilir
Bledat,-i nga nj emr njeriu, ilir
Bledian,-i nga nj emr njeriu, ilir
Bledim,-i nga nj emr njeriu, ilir
Bledion,-i nga nj emr njeriu, ilir
Bledor,-i nga nj emr njeriu, ilir
Blegin,-i nga nj emr njeriu, ilir
Blend,-i nga nj emr njeriu, ilir
Blendar,-i nga nj emr njeriu, ilir
Bleran,-i nga nj emr njeriu, ilir
Blerand,-i nga nj emr njeriu, ilir
Blerian,-i nga nj emr njeriu, ilir
Blerim,-i fjal e shqipes
Bleror,-i nga nj fjal e shqipes
Blerosh,-i nga nj fjal e shqipes
Blert,-i nga nj fjal e shqipes
Blerush,-i nga nj fjal e shqipes
Bletak,-u nga nj fjal e shqipes
Bletar,-i fjal e shqipes
Bletmir,-i nga fjal t shqipes
Bletor,-i nga nj fjal e shqipes
Blin,-i fjal e shqipes
Blirim,-i fjal e shqipes
Blodin,-i nga nj emr njeriu, ilir
Blond,-i nga nj emr njeriu, ilir
Boiken,i nga nj emr njeriu, ilir
Bonin,-i nga nj emr njeriu, ilir
Borak,-i fjal e shqipes
Boran,-i nga nj fjal e shqipes
Borash,-i nga nj fjal e shqipes
Borbardh,-i nga fjal t shqipes
Borian,-i nga nj fjal t shqipes
Borim,-i nga nj fjal e shqipes
Borsak,-i fjal e shqipes
Bregan,-i nga nj fjal e shqipes
Brel,-i emr i mom
Brerim,-i fjal e shqipes
Breshat,-i nga nj emr vendi
Bret,-i emr i mom
Briken,-i nga nj emr njeriu, ilir
Briz,-i emr i mom
Brizid,-i nga nj emr njeriu, ilir
Bruzor,-i nga nj fjal e shqipes
Bujar,-i fjal e shqipes
Bujet,-i nga nj emr vendi
Buklor,-i fjal e shqipes
Bukuran,-i nga nj fjal e shqipes
Bukurosh,-i fjal e shqipes
Bukurush,-i fjal e shqipes
Bulzim,-i fjal e shqipes
Bulim,-i fjal e shqipes
Bulin,-i fjal e shqipes (nj lloj druri)
Burim,-i fjal e shqipes
Buron,-i fjal e shqipes
Burrnor,-i fjal e shqipes
Busid,-i nga nj emr njeriu, ilir
Butar,-i nga nj fjal e shqipes
Butor,-i nga nj fjal e shqipes
Butrint,-i nga nj emr vendi
Buzagaz,-i nga fjal t shqipes Bajam/e,-ja fjal e shqipes
Bajul/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Balad/,-a fjal e shqipes
Baler/,-a emr i mom
Balin/,-a emr i mom
Balmir/,-a nga fjal t shqipes
Ballagjend/,-a fjal e shqipes
Ballz/,-a nga nj emr vendi
Ballmir/,-a fjal e shqipes
Ballonj/,-a nga nj fjal e shqipes
Ballor/e,-ja fjal e shqipes
Bamir/,-a nga fjal t shqipes
Bardhabor/,-a nga fjal t shqipes
Bardhan/,-a fjal e shqipes
Bardhanjor/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Bardhesh/,-a nga nj fjal e shqipes
Bardh/,-a nga nj fjal e shqipes
Bardhim/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Bardhin/,-a nga nj fjal e shqipes
Bardhok/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Bardhonj/,-a fjal e shqipes
Bardhor/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Bardhosh/e,-ja fjal e shqipes
Batush/e,-ja nga nj emr i mom
Bardhulin/,-a nga nj fjal e shqipes
Bardhush/e,-ja fjal e shqipes
Bardhyl/e,-ja nga nj emr njeriu, ilir
Baren/,-a nga nj emr vendi
Baresh/,-a fjal e shqipes
Barid/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Barzid/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Bashkim/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Bat/e,-ja nga nj emr njeriu, ilir
Baton/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Batuj/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Batul/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Becan/,-a nga nj emr i mom
Bedar/e,-ja nga nj emr njeriu, ilir
Bedarin/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Begati,-a fjal e shqipes
Begatim/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Begator/e,-ja fjal e shqipes
Behar/e,-ja fjal e shqipes
Bejk/,-a nga nj emr i mom
Bejkush/e,-ja nga nj emr i mom
Belin/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Belit/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Beltin/,-a fjal e shqipes (emr bime)
Benar/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Ben/,-a nga nj emr vendi
Benkush/e,-ja nga nj emr i mom
Benush/,-a nga nj emr i mom
Berkin/,-a fjal e shqipes
Berosh/e,-ja nga nj emr i mom
Bersen/,-a nga nj emr i mom
Bers/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Berzant/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Besar/e,-ja fjal e shqipes
Besart/,-a nga fjal t shqipes
Besatar/e.-ja fjal e shqipes
Besator/e,-ja fjal e shqipes
Bes/,-a fjal e shqipes
Besfort/,-a nga fjal t shqipes
Besian/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Besim/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Besmir/,-a nga nj fjal e shqipes
Besnik/e,-ja fjal e shqipes
Besor/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Bestar/e,-ja fjal e shqipes
Betej/,-a fjal e shqipes
Bet/e,-a emr i mom
Betim/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Betor/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Bezan/,-a nga fjal t shqipes
Bidus/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Biklen/,-a nga nj emr vendi
Bilbil/e,-ja fjal e shqipes
Bilid/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Bukuri/e,-a fjal e shqipes
Bukurosh/e,-ja fjal e shqipes







C DJALI
VAJZA
Cakol,-i nga nj emr vendi
Cal,-a emr i mom
Caran,-i fjal e shqipes
Cel,-i emr i mom
Celush,-i nga nj emr i mom
Cem,-i nga nj fjal e shqipes
Cer,-i emr i mom
Ceril,-i fjal e shqipes
Cikol,-i fjal e shqipes
Cirket,-i emr i mom
Cok,-u emr i mom
Col,-i emr i mom
Cukal,-i nga nj emr vendi
Curr,-i emr i mom
Curran,-i nga nj emr i mom
Curril,-i fjal e shqipes Cal/,-a emr i mom
Cel/,-a emr i mom
Cem/,-ja nga nj fjal e shqipes
Cemtar/e,-ja emr i mom
Cirkor/e,-ja emr i mom
Cuc/,-a fjal e shqipes
Curlin/,-a nga nj emr i mom
Curran/,-a nga nj emr i mom
Currel/,-a nga nj emr i mom
Curril/,-a fjal e shqipes




D DJALI
VAJZA
Ded/,-a emr i mom
Dejk,-u nga nj fjal e shqipes
Delin,-i nga nj emr vendi, ilir
Delmin,-i nga nj emr vendi, ilir
Delosh,-i emr i mom
Denat,-i nga nj emr njeriu, ilir
Det,-i fjal e shqipes
Detar,-i fjal e shqipes
Devoll,-i nga nj emr vendi
Dfrim,-i fjal e shqipes
Dlir,-i fjal e shqipes
Dlirian,-i fjal e shqipes
Dlirim,-i fjal e shqipes
Dshiror,-i nga nj fjal e shqipes
Diamant,-i fjal e shqipes
Diell,-i fjal e shqipes
Diellar,-i nga nj fjal e shqipes
Diellor,-i fjal e shqipes
Dijar,-i nga nj fjal e shqipes
Dijemir,-i nga fjal t shqipes
Dilin,-i emr i mom
Diljan,-i emr i mom
Dilosh,-i emr i mom
Dimal,-i nga nj emr vendi ilir
Dindar,-i nga nj emr njeriu, ilir
Dirin,-i nga nj emr njeriu
Ditar,-i nga fjal t shqipes
Ditbardh,-i nga fjal t shqipes
Dit,-u nga nj emr njeriu, ilir
Dition,-i nga nj emr njeriu, ilir
Ditjon,-i nga fjal t shqipes
Ditlum,-i nga fjal t shqipes
Ditmir,-i nga fjal t shqipes
Ditor,-i nga fjal t shqipes
Diturak,-u nga nj fjal e shqipes
Dituror,-i fjal e shqipes
Donat,-i emr i mom
Donik,-u emr i mom
Donjet,-i nga fjal t shqipes
Donmir,-i nga fjal t shqipes
Dorant,-i nga nj emr njeriu, ilir
Dorargjend,-i nga fjal t shqipes
Dorart,-i nga fjal t shqipes
Dorbardh,-i nga fjal t shqipes
Dorlir,-i nga fjal t shqipes
Dragon,-i fjal e shqipes
Dranush,-i emr i mom
Dranjush,-i fjal e shqipes
(nj lloj shpendi)
Drejtar,-i nga nj fjal e shqipes
Dren,-i fjal e shqipes
Drenaz,-i emr i mom
Drenor,-i nga nj fjal e shqipes
Drenush,-i fjal e shqipes
Dreshan,-i nga nj emr vendi
Drilon,-i nga nj emr vendi, ilir
Drin,-i nga nj emr vendi
Drinaz,-i nga nj emr vendi
Drinbardh,-i nga nj emr vendi
Drinor,-i nga nj emr vendi
Drinush,-i nga nj emr vendi
Drit,-i nga nj fjal e shqipes
Dritan,-i nga nj fjal e shqipes
Dritbardh,-i nga nj fjal e shqipes
Dritro,-i nga nj fjal e shqipes
Dritsim,-i nga nj fjal e shqipes
Dritim,-i nga nj fjal e shqipes
Drijton,-i nga fjal t shqipes
Driton,-i nga nj fjal e shqipes
Dritor,-i nga nj fjal e shqipes
Dritosh,-i nga nj fjal e shqipes
Dritush,-i nga nj fjal e shqipes
Drityll,-i nga fjal t shqipes
Drivast,-i nga nj emr vendi ilir
Dukagjin,-i nga nj emr vendi
Dukuran,-i nga nj fjal e shqipes
Dulin,-i emr i mom
Durim,-i fjal e shqipes
Durrsak,-u nga nj emr vendi
Dushkan,-i fjal e shqipes
Dushkor,-i fjal e shqipes
Dyrrah,-u nga nj emr vendi
Ded/,-a emr i mom
Dejk,-u nga nj fjal e shqipes
Delin,-i nga nj emr vendi, ilir
Delmin,-i nga nj emr vendi, ilir
Delosh,-i emr i mom
Denat,-i nga nj emr njeriu, ilir
Det,-i fjal e shqipes
Detar,-i fjal e shqipes
Devoll,-i nga nj emr vendi
Dfrim,-i fjal e shqipes
Dlir,-i fjal e shqipes
Dlirian,-i fjal e shqipes
Dlirim,-i fjal e shqipes
Dshiror,-i nga nj fjal e shqipes
Dhelk,-u fjal e shqipes
Dhelkor,-i nga nj fjal e shqipes
Dhuntiar,-i nga nj fjal e shqipes
Dhurim,-i fjal e shqipes Dafin/,-a fjal e shqipes
Dajtin/,-a nga nj emr vendi
Dajz/,-a nga nj emr vendi
Dalin/,-a nga nj emr i mom
Dallndysh/e,-ja fjal e shqipes
Danjush/,-a nga nj emr vendi
Dardanesh/,-a nga nj emr vendi ilir
Dardan/,-a nga nj emr vendi ilir
Daran/,-a emr i mom
Dastan/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Dasantil/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Dasaret/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Dastid/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Dashamir/,-a nga fjal e shqipes
Dasht/r,-a fjal e shqipes (emr bime)
Dashuri,-a fjal e shqipes
Dashurim/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Dazan/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Dazem/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Dazet/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Dazim/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Dazin/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Dazmen/,-a nga nj emr njeriu, ilir
De,-a nga nj emr i mom
Dedan/,-a nga nj emr i mom
Dejk/,-a fjal e shqipes (nj lloj zogu)
Delfin/,-a fjal e shqipes
Delin/,-a nga nj emr vendi
Deliz/,-a nga nj emr i mom
Delmer/e,-ja fjal e shqipes
Delmin/,-a nga nj emr vendi ilir
Delvin/,-a nga nj emr vendi
Denat/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Detar/e,-ja fjal e shqipes
Dborak/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Dboran/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Dbor/,-a fjal e shqipes
Dliran/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Dlir/,-a nga nj fjal e shqipes
Dlirim/,-ja nga nj fjal e shqipes
Dshiran/,-ja nga nj fjal e shqipes
Dshir/,-a fjal e shqipes
Dshirim/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Diamant/,-a fjal e shqipes
Diellar/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Diell/,-a nga nj fjal e shqipes
Diellz,-a fjal e shqipes
Diellin/,-a fjal e shqipes
Diellon/e,-a fjal e shqipes
Diellonj/,-a nga nj fjal e shqipes
Diellar/e,-ja fjal e shqipes
Diell/,-a nga nj fjal e shqipes
Diellz,-a nga nj fjal e shqipes
Diellin/,-a fjal e shqipes
Diellon/e,-a fjal e shqipes
Diellonj/,-a nga nj fjal e shqipes
Diellar/e,-ja fjal e shqipes
Diellor/e,-ja fjal e shqipes
Dijan/,-a nga nj fjal e shqipes
Dijar/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Dijemir/,-a fjal e shqipes
Dij/,-a fjal e shqipes
Dil/,-a fjal e shqipes
Dilk/,-a nga nj emr i mom
Dilin/,-a nga nj emr i mom
Diljan/,-a nga nj emr i mom
Dilosh/,-a nga nj emr i mom
Diluk/e,-ja nga nj emr i mom
Dirin/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Ditbardh/,-a fjal e shqipes
Dit/,-a fjal e shqipes
Ditil/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Ditjon/,-a nga fjal t shqipes
Ditlind/,-a nga fjal t shqipes
Ditlum/e,-ja nga fjal t shqipes
Ditmir/,-a nga fjal t shqipes
Diton/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Ditor/e,-ja fjal e shqipes
Diturak/e,-ja fjal e shqipes
Dituri,-a fjal e shqipes
Dituror/e,-ja fjal e shqipes
Ditver/,-a nga fjal t shqipes
Dodon/,-a emr i mom
Donik/,-a emr i mom
Donjet/,-a nga fjal t shqipes
Donmir/,-a nga fjal t shqipes
Dorargjend/,-a fjal e shqipes
Dorart/,-a fjal e shqipes
Dorbardh/,-a fjal e shqipes
Dorbor/,-a fjal e shqipes
Dorin/,-a nga nj fjal e shqipes
Doriz/,-a nga nj emr i mom
Dorjan/,-a nga nj fjal e shqipes
Dorjon,-a nga fjal t shqipes
Doruntin/,-a emr i mom
Dragobi,-a nga nj emr vendi
Dram/,-a fjal e shqipes
Dranad/e,-ja emr i mom
Dranush/,-a emr i mom
Drejtar/e,-ja nga fjal t shqipes
Drejt/,-a nga fjal t shqipes
Drenaz/,-a nga nj emr i mom
Drenush/,-a nga nj fjal e shqipes
Drilon/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Drinaz/,-a nga nj emr vendi
Drin/,-a nga nj emr vendi
Drinor/e,-ja nga nj emr vendi
Drinush/,-a nga nj emr vendi
Driol/,-a nga nj emr vendi
Dritan/,-a nga nj fjal e shqipes
Dritbardh/,-a nga fjal t shqipes
Drit/,-a fjal e shqipes
Dritsim/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Drit/z,-a fjal e shqipes
Dritim/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Dritjon/,-a nga fjal t shqipes
Driton/,-a nga nj fjal t shqipes
Dritosh/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Dritush/,-a nga nj fjal e shqipes
Drivast/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Drityll/e,-ja nga fjal t shqipes
Dukagjin/e,-ja nga nj emr vendi
Dukuran/,-a nga nj fjal e shqipes
Dulin/,-a nga nj emr i mom
Durim/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Durimtar/e,-ja fjal e shqipes
Dushkaj/,-a nga nj emr vendi
Dushkan/e,-a nga nj fjal e shqipes
Dushkonj/,-a nga nj fjal e shqipes




E DJALI
VAJZA
Edin,-i nga nj fjal e shqipes
Edlir,-i nga nj fjal e shqipes
Edon,-i nga nj fjal e shqipes
Edrin,-i nga nj emr vendi
Egzon,-i nga nj fjal e shqipes
Ekloan,-i nga nj emr vendi, ilir
Elban,-i nga nj emr vendi
Elbar,-i nga nj emr vendi
Elbasan,-i nga nj emr vendi
Elion,-i nga nj emr njeriu, ilir
Elird,-i nga nj emr njeriu, ilir
Emirjon,-i nga nj fjal e shqipes
Emnor,-i fjal e shqipes
En,-i nga nj emr njeriu, ilir
Endrin,-i nga nj fjal e shqipes
Endrit,-i nga nj fjal e shqipes
Engjll,-i fjal e shqipes
Enian,-i nga nj emr njeriu, ilir
Enkel,-i nga nj emr njeriu, ilir
Enkelan,-i nga nj emr njeriu, ilir
Enkelejd,-i nga nj emr njeriu, ilir
Entel,-i nga nj emr njeriu, ilir
Entor,-i emr i mom
Epidam,-i nga nj emr njeriu, ilir
Epikad,-i nga nj emr njeriu, ilir
Epik,-u fjal e shqipes
Erag,-u nga fjal t shqipes
Eragim,-i nga fjal t shqipes
Erand,-i nga fjal t shqipes
Erbardh,-i nga fjal t shqipes
Erblin,-i nga fjal t shqipes
Erdet,-i nga fjal t shqipes
Erdit,-i nga fjal t shqipes
Ermim,-i nga fjal t shqipes
Erzak,-u nga fjal t shqipes
Ergjnd,-i nga fjal t shqipes
Erin,-i nga nj emr vendi
Erind,-i nga nj emr vendi
Eris,-i emr i mom
Erjon,-i nga fjal t shqipes
Erlet,-i nga fjal t shqipes
Erlir,-i nga fjal t shqipes
Erlis,-i nga fjal t shqipes
Ermal,-i nga fjal t shqipes
Ermir,-i nga fjal t shqipes
Eror,-i nga nj fjal e shqipes
Ershel,-i nga nj emr vendi
Erzan,-i nga nj emr vendi
Erzen,-i nga nj emr vendi
Eshten,-i emr i mom
Etrit,-i nga nj emr njeriu, ilir
Etritan,-i nga nj emr njeriu, ilir Erand/,-a nga nj fjal e shqipes
Eart/,-a nga nj fjal e shqipes
Edit/,-a nga nj fjal e shqipes
Edon/,-a nga nj fjal e shqipes
Edlir/,-a nga nj fjal e shqipes
Edlirian/,-a nga nj fjal e shqipes
Edrin/,-a nga nj emr vendi
Edlirian/,-a nga nj fjal e shqipes
Edrin/,-a nga nj emr vendi
Egzon/,-a fjal e shqipes
Eljon/,-a nga nj fjal e shqipes
Elban/,-a nga nj emr vendi
Elbar/e,-ja nga nj emr vendi
Elbaroz/,-a fjal e shqipes
Elbasan/e,-ja nga nj emr vendi
Elbun/,-a nga nj emr vendi
Elegji,-a fjal e shqipes
Elion/,-a nga nj fjal e shqipes
Elir/,-a nga nj fjal e shqipes
Elirian/,-a nga nj fjal e shqipes
Elon/i,-a nga nj emr njeriu, ilir
Emirand/,-a nga nj fjal e shqipes
Emir/,-a nga nj fjal e shqipes
Emirian/,-a nga nj fjal e shqipes
Emirjet/,-a nga nj fjal e shqipes
Emirijon/,-a nga nj fjal e shqipes
Endrin/,-a nga nj fjal e shqipes
Endrit/,-a nga nj fjal e shqipes
Engjllesh/,-a nga nj fjal e shqipes
Enian/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Enis/,-a nga fjal t shqipes
Enklean/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Enkelejd/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Enkel/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Entel/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Epikad/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Epik/,-a fjal e shqipes
Epope,-ja fjal e shqipes
Erag/e,-ja nga fjal t shqipes
Eragim/e,-ja nga fjal t shqipes
Eraknd/,-a nga fjal t shqipes
Erand/,-a nga fjal t shqipes
Erblin/,-a nga fjal t shqipes
Erbor/,-a nga fjal t shqipes
Erdet/,-a nga fjal t shqipes
Erdit/,-a nga fjal t shqipes
Erjet/,-a nga fjal t shqipes
Erzak/e,-a nga fjal t shqipes
Erind/,-ja nga nj emr vendi
Erin/,-a nga nj emr vendi
Eris/,-a nga nj emr i mom
Erjet/,-a nga fjal t shqipes
Erjon/,-a nga fjal t shqipes
Erkand/,-a nga fjal t shqipes
Erlet/,-a nga fjal t shqipes
Erlul/e,-ja nga fjal t shqipes
Erlis/,-a nga fjal t shqipes
Ermal/e,-ja nga fjal t shqipes
Ermaj/e,-ja nga fjal t shqipes
Ermir/,-a fjal e shqipes
Ern/,-a fjal e shqipes
Eror/e,-ja fjal e shqipes
Ershel/,-a nga nj emr vendi
Ervjollc/,-a nga fjal t shqipes
Erzen/,-a nga nj emr vendi
Erz/,-a nga fjal t shqipes
Etlev/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Etnik/,-a fjal e shqipes
Etritan/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Etrit/,-a nga nj emr njeriu, ilir



F DJALI
VAJZA
Fajkor,-i fjal e shqipes
Fat,-i fjal e shqipes
Fatbardh,-i fjal e shqipes
Fatijon,-i nga fjal t shqipes
Fatim,-i nga fjal e shqipes
Fatin,-i nga fjal e shqipes
Fatlum,-i fjal e shqipes
Fatmir,-i nga fjal t shqipes
Faton,-i nga nj fjal e shqipes
Fatos,-i fjal e shqipes
Fatush,-i nga fjal e shqipes
Festar,-i nga fjal e shqipes
Festim,-i fjal e shqipes
Fidan,-i fjal e shqipes
Fisnik,-u fjal e shqipes
Fisnikor,-i nga nj fjal e shqipes
Fisar,-i nga fjal t shqipes
Fitim,-i nga nj fjal e shqipes
Fitimtar,-i fjal e shqipes
Fiton,-i nga nj fjal e shqipes
Fitor,-i nga nj fjal e shqipes
Flakim,-i nga nj fjal e shqipes
Flakon,-i nga nj fjal e shqipes
Flakor,-i nga nj fjal e shqipes
Flakrim,-i nga nj fjal e shqipes
Flamur,-i fjal e shqipes
Flamurtar,-i fjal e shqipes
Flataran,-i nga nj fjal e shqipes
Flatror,-i nga nj fjal e shqipes
Flatrosh,-i nga nj fjal e shqipes
Flokart,-i fjal e shqipes
Floran,-i nga nj fjal e shqipes
Flori,-u nga nj fjal e shqipes
Florian,-i nga nj fjal e shqipes
Flirijon,-i nga fjal t shqipes
Florin,-i fjal e shqipes
Flurim,-i fjal e shqipes
Fluturak,-u fjal e shqipes
Fluturim,-i fjal e shqipes
Fluturosh,-i nga nj fjal e shqipes
Fllad,-i fjal e shqipes
Flladim,-i fjal e shqipes
Flladjet,-i fjal t shqipes
Foltar,-i fjal e shqipes
Fortan,-i nga nj fjal e shqipes
Frashr,-i fjal e shqipes
Freskim,-i fjal e shqipes
Frymzim-i fjal e shqipes Fajkor/e,-ja fjal e shqipes
Fatbardh/,-a fjal e shqipes
Fatian/,-a nga nj fjal e shqipes
Fatlum/e,-ja fjal e shqipes
Fatmir/e,-ja nga fjal t shqipes
Fatmir/,-a fjal e shqipes
Fatmirosh/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Fatos/e,-ja fjal e shqipes
Fatush/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Festar/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Festim/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Fidan/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Filles/,-a fjal e shqipes
Fillim/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Filloret/,-a nga nj fjal e shqipes
Fiskaj/,-ja fjal e shqipes
Fisnik/e,-ja fjal e shqipes
Fisnikor/e,-ja fjal e shqipes
Fitim/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Fitimtar/e,-ja fjal e shqipes
Fitoni,-a fjal e shqipes (emr luleje)
Fitor/e,-ja fjal e shqipes
Fjoll/,-a fjal e shqipes
Flak/,-a fjal e shqipes
Flakim/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Flakor/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Flakrim/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Flamur/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Flamurtar/e,-ja fjal e shqipes
Flartan/e,-nja nga nj fjal e shqipes
Flartor/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Flartosh/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Flet/,-a fjal e shqipes
Flojer/,-a fjal e shqipes
Flokart/,-a fjal e shqipes
Floresh/,-a nga nj fjal e shqipes
Flor/,-a fjal e shqipes
Flori,-e fjal e shqipes
Florian/,-a nga nj fjal e shqipes
Florik/,-a nga nj fjal e shqipes
Florin/,-a nga nj fjal e shqipes
Floriz/,-a fjal e shqipes
Florjet/,-a nga fjal t shqipes
Flurim/-a nga fjal t shqipes
Flurom/,-a nga nj fjal e shqipes
Flutur/-a fjal e shqipes
Fluturak/e,-ja fjal e shqipes
Fluturesh/,-a nga nj fjal e shqipes
Fluturim/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Flladagim/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Fllad/,-a nga nj fjal e shqipes
Flladim/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Flladjet/,-a nga fjal t shqipes
Foljet/,-a fjal e shqipes
Foltar/e,-ja fjal e shqipes
Fortes/,-a fjal e shqipes
Fortian/,-a nga nj fjal e shqipes
Freskim/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Fromb/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Frymzim/e,ja nga nj fjal e shqipes





G DJALI
VAJZA
Gazjet,-i nga fjal t shqipes
Gazjon,-i nga fjal t shqipes
Gazlind,-i nga fjal t shqipes
Gazllim,-i fjal e shqipes
Gazmadh,-i fjal e shqipes
Gazmend,-i fjal e shqipes
Gazmim,-i nga nj fjal e shqipes
Gazmir,-i nga fjal t shqipes
Gazmor,-i fjal e shqipes
Gaztar,-i fjal e shqipes
Geldon,-i nga nj emr njeriu, ilir
Gem,-i fjal e shqipes
Genc,-i nga nj emr njeriu, ilir
Gencian,-i nga nj emr njeriu, ilir
Gent,-i emri i mbretit t par ilir
Gentian,-i nga nj emr njeriu, ilir
Gzim,-i fjal e shqipes
Gzimjet,-i nga fjal t shqipes
Gzimtar,-i nga nj fjal e shqipes
Glauk,-u nga nj emr njeriu, ilir
Gojar,-i nga nj fjal e shqipes
Gojart,-i nga fjal t shqipes
Gojmir,-i nga fjal t shqipes
Gojtar,-i fjal e shqipes
Gramoz,-i nga nj emr vendi
Granit,-i fjal e shqipes
Gur,-i fjal e shqipes
Guran,-i nga nj fjal e shqipes
Gurash,-i nga nj fjal e shqipes
Gurmal,-i nga fjal t shqipes
Gurnan,-i emr i mom
Gurosh,-i nga nj fjal e shqipes
Gurran,-i nga nj fjal e shqipes
Guxim,-i fjal e shqipes
Guximor,-i fjal e shqipes
Guximtar,-i fjal e shqipes Gajush/,-a nga nj emr vendi
Gajz/,-a emr i mom
Galdim/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Gardalin/,-a fjal e shqipes (nj lloj zogu)
Garentin/,-a emr i mom
Gazjet/,-a nga fjal t shqipes
Gazlind/,-a nga fjal t shqipes
Gazllim/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Gazmadh/e,-ja nga fjal t shqipes
Gazmend/,-a nga nj fjal e shqipes
Gazmim/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Gazmir/,-a nga fjal t shqipes
Gazmor/e,-ja fjal e shqipes
Geldon/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Gelin/,-a nga nj emr i mom
Genc/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Gencian/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Gent/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Gentian/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Genzan/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Grshet/,-a fjal e shqipes
Gshtenj/,-a fjal e shqipes
Gzim/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Gzimbardh/,-a nga fjal t shqipes
Gzimjet/,-a nga fjal t shqipes
Gzimtar/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Gojart/,-a fjal e shqipes
Gojlul/e,-ja nga fjal t shqipes
Gojtar/e,-ja fjal e shqipes
Gonxh/e,-ja fjal e shqipes
Granit/,-a fjal e shqipes
Grel/,-a emr i mom
Gres/,-a fjal e shqipes
Grunaj/,-a fjal e shqipes
Guac/,-a fjal e shqipes
Gugula/e,-ja fjal e shqipes
Gugush/e,-ja emr i mom
Gurbit/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Gur/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Guret/,-a nga nj fjal e shqipes
Gurgullim/,-a fjal e shqipes
Gurij/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Gurim/,-a nga nj fjal e shqipes
Gurin/,-a fjal e shqipes
Gurosh/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Gurten/,-a nga nj emr vendi
Gurr/,-a fjal e shqipes
Guxim/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Guximor/e,-ja fjal e shqipes
Guximtar/e,-ja fjal e shqipes





H DJALI
VAJZA
Hekuran,-i nga nj fjal e shqipes
Hero,-i fjal e shqipes
Hnor,-i fjal e shqipes
Hieshor,-i nga nj fjal e shqipes
Hiror,-i nga nj fjal e shqipes
Hyjnor,-i fjal e shqipes Hajl/,-a nga nj emr vendi
Hanush/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Har/e,-ja fjal e shqipes
Harf/,-a fjal e shqipes
Harmoni,-a fjal e shqipes
Hekuran/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Hekurush/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Herak/e,-ja fjal e shqipes
Heroik/e,-ja fjal e shqipes
Heroin/,-a fjal e shqipes
Hn/,-a fjal e shqipes
Hnz,-a fjal e shqipes
Hnor/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Hnplot/,-a fjal e shqipes
Hiesor/e,-ja fjal e shqipes
Hijesin/,-a fjal e shqipes
Hijesh,-a fjal e shqipes
Hijeshor/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Himar/,-a nga nj emr vendi
Hir/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Hirosh/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Hirush/e,-ja fjal e shqipes
Hotian/,-a fjal e shqipes
Hyllri,-a fjal e shqipes


I

DJALI
VAJZA
Idlir,-i nga nj fjal e shqipes
Ilir,-i nga nj fjal e shqipes
Ilirian,-i nga nj fjal e shqipes
Ilirik,-u fjal e shqipes
Ilirjet,-i nga fjal t shqipes
Imir,-i nga nj fjal e shqipes
Indrit,-i nga nj fjal e shqipes Idil/,-a fjal e shqipes
Ilir/e,-ja fjal e shqipes
Iliresh/,-a nga nj fjal e shqipes
Iliri,-a nga nj emr vendi
Ilirian/,-a nga nj fjal e shqipes
Ilirjet/,-a nga fjal t shqipes
Ilnaj/,-a fjal e shqipes
Indrit/,-a nga fjal t shqipes



J

DJALI
VAJZA
Jel,-i nga nj emr njeriu, ilir
Jelan-i nga nj emr njeriu, ilir
Jetan,-i nga nj fjal e shqipes
Jetar,-i nga nj fjal e shqipes
Jetbardh,-i fjal e shqipes
Jetsor,-i fjal e shqipes
Jetgjat,-i fjal e shqipes
Jetik,-u nga fjal t shqipes
Jetlir,-i nga fjal t shqipes
Jetlum,-i nga fjal t shqipes
Jetmir,-i nga fjal t shqipes
Jetnor,-i nga nj fjal e shqipes
Jetor,-i nga nj fjal e shqipes
Jetosh,-i nga nj fjal e shqipes
Jetush,-i nga nj fjal e shqipes
Jon,-i nga nj emr vendi
Jonior,-i nga nj emr vendi
Jontar,-i nga nj emr vendi
Jorik,-u nga nj emr njeriu, ilir
Joshan,-i nga nj fjal e shqipes Jad/e,-ja nga nj emr njeriu, ilir
Jeart/,-a nga fjal t shqipes
Jehon/,-a fjal e shqipes
Jehor/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Jelan/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Jel/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Jelir/,-a nga fjal t shqipes
Jemir/,-a nga fjal t shqipes
Jer/,-a emr i mom
Jerin/,-a nga nj emr i mom
Jert/,-a nga nj emr i mom
Jermsin/,-a fjal e shqipes
Jetar/e,-ja nga fjal t shqipes
Jetbardh/,-a fjal e shqipes
Jet/,-a fjal e shqipes
Jetsor/e,-ja fjal e shqipes
Jetgjat/,-a fjal e shqipes
Jetik/e,-ja fjal e shqipes
Jetlir/,-a fjal e shqipes
Jetlum/e,-ja nga fjal t shqipes
Jetmir/,-a nga fjal t shqipes
Jetnor/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Jeton/,-a nga nj fjal e shqipes
Jetor/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Jon/,-a nga nj fjal e shqipes
Jonian/,-a nga nj fjal e shqipes
Joniar/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Jonil/,-a nga nj emr vendi
Jontar/e,-ja nga nj emr vendi
Jor/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Jorik/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Jor/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Joshin/,-a nga nj fjal e shqipes
Julind/,-a nga fjal t shqipes





K DJALI
VAJZA
Kaanik,-u nga nj emr vendi
Kaltrim,-i fjal e shqipes
Kaltrosh,-i fjal e shqipes
Kandal,-i nga nj emr njeriu, ilir
Kaon,-i nga nj emr njeriu, ilir
Karafil,-i fjal e shqipes (nj lloj bime)
Kasden,-i nga nj emr njeriu, ilir
Kastriot,-i emr i mom
Kelmend,-i nga nj emr vendi
Kelmendar,-i nga nj emr vendi
Kestrin,-i nga nj emr njeriu, ilir
Klambet,-i nga nj emr njeriu, ilir
Klest,-i nga nj emr njeriu, ilir
Klestor,-i nga nj emr njeriu, ilir
Klevat,-i nga nj emr njeriu, ilir
Klevis,-i nga nj emr njeriu, ilir
Kodran,-i nga nj fjal e shqipes
Kodrian,-i nga nj fjal e shqipes
Kolent,-i nga nj emr njeriu, ilir
Komir,-i emr i mom
Komnen,-i emr i mom
Korab-i nga nj emr vendi
Korar,-i nga nj emr vendi
Kosovar,-i nga nj emr vendi
Krahbardh,-i nga fjal t shqipes
Kremtim,-i fjal e shqipes
Krenar,-i fjal e shqipes
Krenim,-i fjal e shqipes
Kreshnik,-u fjal e shqipes
Kreshnikan,-i nga nj fjal e shqipes
Kreshnikor,-i fjal e shqipes
Krojan,-i nga nj fjal e shqipes
Kron,-i fjal e shqipes
Kthjellim,-i fjal e shqipes
Kthjellor,-i nga nj fjal e shqipes
Kujtim,-i fjal e shqipes
Kumbim,-i fjal e shqipes
Kushtim,-i fjal e shqipes
Kushtrimi,-i fjal e shqipes Ka/e,-ja fjal e shqipes (emr luleje)
Kaltrin/,-a nga nj fjal e shqipes
Kalton/,-a emr i mom
Kanarin/,-a fjal e shqipes
Kandalin/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Kamin/,-a nga nj emr vendi
Kanush/,-a fjal e shqipes (nj lloj shpendi)
Kanjush/,-a fjal e shqipes
Kaon/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Karafil/e,-a fjal e shqipes (nj lloj bime)
Kastriot/e,-ja nga nj emr i mom
Kelmend/,-a nga nj emr vendi
Kelmendin/,-a nga nj emr vendi
Kestrin/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Kngush/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Kshtjell/,-a fjal e shqipes
Klambet/,-a fjal e shqipes
Klest/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Klestor/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Klevat/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Kodran/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Kodrian/,-a fjal e shqipes
Kojel/,-a emr i mom
Kolent/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Koliz/,-a emr i mom
Komir/,-a emr i mom
Komnen/,-a nga nj emr i mom
Korab/e,-ja nga nj emr vendi
Kor/,-a nga nj emr vendi
Kosovar/e,-ja nga nj emr vendi
Krahatar/e,-ja fjal e shqipes
Krahbardh/,-a nga fjal t shqipes
Krahjet/,-a nga fjal t shqipes
Krenar/e,-ja fjal e shqipes
Krenarij/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Krenime/e,-ja nga fjal t shqipes
Krenor/e,-ja nga fjal t shqipes
Kreshnik/e,-ja fjal e shqipes
Kreshnikor/e,-ja fjal e shqipes
Kresht/,-a fjal e shqipes
Kreshtbardh/,-a nga fjal t shqipes
Krojan/,-a nga fjal t shqipes
Krojz/,-a nga nj emr vendi
Kronisht/,-a nga nj fjal e shqipes
Kthjellim/,-a nga nj fjal e shqipes
Kthjellor/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Kujtes/,-a fjal e shqipes
Kujtim/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Kumbim/e,-ja fjal e shqipes
Kuqlin/,-a fjal e shqipes
Kuqlor/e,-ja fjal e shqipes
Kushtim/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Kushtrim/e,-ja nga nj fjal e shqipes

L


DJALI
VAJZA
Labeat,-i nga nj emr vendi, ilir
Labeatan,-i nga nj emr njeriu, ilir
Labian,-i nga nj emr njeriu, ilir
Labinot,-i nga nj emr vendi
Labrik,-u nga nj emr njeriu, ilir
Ladan,-i emr i mom
Ladim,-i emr i mom
Ladon,-i emr i mom
Laid,-i nga nj emr njeriu, ilir
Laidan,-i emr i mom
Laidin,-i nga nj emr njeriu, ilir
Laidon,-i nga nj emr njeriu, ilir
Lalosh,-i emr i mom
Lalzak,-u emr i mom
Lapidar,-i fjal e shqipes
Lartan,-i nga nj fjal e shqipes
Larush,-i fjal e shqipes
Lason,-i nga nj emr njeriu, ilir
Lastar,-i fjal e shqipes
Lavdrim,-i fjal e shqipes
Lavdim,-i fjal e shqipes
Lavdimir,-i nga fjal t shqipes
Lavdor,-i nga nj fjal e shqipes
Lazrim.-i fjal e shqipes
Leart,-i nga fjal t shqipes
Led,-i nga nj emr njeriu, ilir
Leadan,-i nga nj emr njeriu, ilir
Ledar,-i nga nj emr njeriu, ilir
Led/r,-ri nga nj emr njeriu, ilir
Ledian,-i nga nj emr njeriu, ilir
Ledion,-i nga nj emr njeriu, ilir
Ledor,-i nga nj emr njeriu, ilir
Lekan,-i nga nj emr i mom
Lend,-i fjal e shqipes
Lendar,-i nga nj fjal e shqipes
Lesin,-i nga nj emr njeriu, ilir
Letan,-i emr i mom
Leutrim,-i nga fjal t shqipes
Levik,-u nga nj emr njeriu, ilir
Likan,-i nga nj emr njeriu, ilir
Linaz,-i nga nj emr vendi
Lind,-i nga nj fjal e shqipes
Lindamir,-i nga fjal t shqipes
Lindiell,-i nga fjal t shqipes
Lindor,-i nga nj fjal e shqipes
Linor,-i nga nj emr vendi
Lir,-i nga nj fjal e shqipes
Lirak,-u nga nj fjal e shqipes
Lirian,-i nga nj fjal e shqipes
Liridash,-i fjal e shqipes
Liridon,-i nga fjal t shqipes
Lirik,-u fjal e shqipes
Lirim,-i fjal e shqipes
Lirimtar,-i fjal e shqipes
Lirjet,-i nga fjal t shqipes
Lirjon,-i nga fjal t shqipes
Lirosh,-i nga nj fjal e shqipes
Lirush,-i nga nj fjal e shqipes
Lis,-i fjal e shqipes
Lisian,-i nga nj fjal e shqipes
Lisin,-i nga nj emr njeriu, ilir
Lisman,-i nga fjal t shqipes
Lisnor,-i nga nj fjal e shqipes
Llesh,-i emr i mom
Lleshan,-i nga nj emr i mom
Loran,-i nga nj emr njeriu, ilir
Lorik,-i nga nj emr njeriu, ilir
Luan,-i fjal e shqipes
Luftar,-i fjal e shqipes
Luftarak,-u fjal e shqipes
Luftim,-i fjal e shqipes
Luftmir,-i nga fjal t shqipes
Lul,-i nga nj fjal e shqipes
Lulan,-i nga nj fjal e shqipes
Lulart,-i nga fjal t shqipes
Lulash,-i nga nj fjal e shqipes
Lulbardh,-i nga fjal t shqipes
Lulbukur,-i nga fjal t shqipes
Lulrim,-i nga fjal t shqipes
Lulzim,-i fjal e shqipes
Lulian,-i nga fjal t shqipes
Luljet,-i nga fjal e shqipes
Luljon,-i nga fjal t shqipes
Lulkuq,-i nga fjal t shqipes
Lulmalaj,-i nga fjal t shqipes
Lulmal,-i nga fjal t shqipes
Lulmir,-i nga fjal t shqipes
Lulor,-i nga nj fjal e shqipes
Lulosh,-i nga nj fjal e shqipes
Lulver,-i nga fjal t shqipes
Lum,-i fjal e shqipes
Lumbardh,-i nga fjal t shqipes
Lumir,-i nga fjal t shqipes
Lumnor,-i fjal e shqipes
Lumtor,-i nga nj fjal e shqipes
Lumturor,-i nga nj fjal e shqipes
Lunik,-u nga nj emr njeriu, ilir
Lurtim,-i fjal e shqipes
Lushan,-i emr i mom
Lulzak,-u emr i mom
Labeant/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Labeat/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Labentin/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Labri,-a nga nj emr vendi
Ladan/,-a emr i mom
Ladin/,-a emr i mom
Ladon/,-a emr i mom
Lahut/,-a fjal e shqipes
Laidan/,-a emr i mom
Laid/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Laidin/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Laidon/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Lajmim/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Lajmor/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Lajthiz/,-a fjal e shqipes
Lajz/,-a emr i mom
Lanas/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Landar/e,-ja emr i mom
Landr,-ra fjal e shqipes
Landroj/,-a nga nj fjal e shqipes
Laran/,-a nga nj fjal e shqipes
Lartim/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Lartor/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Lartush/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Lasoni,-a nga nj emr njeriu, ilir
Lauresh/,-a fjal e shqipes
Lauret/,-a fjal e shqipes
Lavdrim/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Lavdi,-a fjal e shqipes
Lavdij/e,-a nga nj fjal e shqipes
Lavdim/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Lavdimir/,-a fjal e shqipes
Lavdon/,-a nga nj fjal e shqipes
Lavduri,-a nga nj fjal e shqipes
Lavdush/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Lazdren/,-a nga nj emr vendi
Lazrim/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Lazror/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Leand/r,-ra nga fjal t shqipes
Leart/,-a nga fjal t shqipes
Ledan/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Led/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Led/r,-ra nga nj emr njeriu, ilir
Ledian/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Ledion/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Ledor/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Legjend/,-a fjal e shqipes
Lekan/,-a nga nj emr i mom
Leminot/,-a nga nj emr vendi
Lendit/,-a nga fjal t shqipes
Lend/,-a nga nj fjal e shqipes
Lend/r,-ra fjal e shqipes
Lesin/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Letan/,-a nga nj emr i mom
Levik/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Lndin/,-a fjal e shqipes
Liburn/,-a emr i mom
Ligjrim/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Lidr/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Likan/,-a nga nj emr i vjetr ilir
Lindamir/,-a nga fjal t shqipes
Lindiell/,-a nga fjal t shqipes
Lindit/,-a nga fjal t shqipes
Lindz/,-a nga nj emr vendi
Lindrit/,-a nga fjal t shqipes
Linor/,-a nga nj emr vendi
Lirak/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Lir/,-a fjal e shqipes
Liri,-a fjal e shqipes
Lirian/,-a nga nj fjal e shqipes
Liridash/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Liridon/,-a nga fjal t shqipes
Lirik/,-a fjal e shqipes
Lirim/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Lirimtar/e,-ja fjal e shqipes
Lirisht/,-a fjal e shqipes
Liriz/,-a nga nj emr vendi
Lirjet/,-a nga fjal t shqipes
Lirosh/e,-ja nga fjal t shqipes
Lirush/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Lisar/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Lis/,-a nga nj fjal e shqipes
Lisian/,-a nga nj fjal e shqipes
Lisin/,-a nga nj emr vendi, ilir
Llamburi-a fjal e shqipes
Llaskonj/,-a fjal e shqipes (lloj fidani)
Lok/e,-ja emr i mom
Loran/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Luan/e,-ja fjal e shqipes
Luanesh/,-a fjal e shqipes
Luftarak/e,-ja fjal e shqipes
Luftar/e,-ja fjal e shqipes
Luftror/,-ja nga nj fjal e shqipes
Lufttar/e,-ja fjal e shqipes
Luftim/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Luftmir/,-a nga fjal t shqipes
Lulart/,-a nga fjal t shqipes
Lulash/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Lulbardh/,-a nga fjal t shqipes
Lulbor/,-a fjal e shqipes
Lulbukur,-a nga fjal t shqipes
Lul/e,-ja fjal e shqipes
Lulz,-a fjal e shqipes
Lulzim/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Lulian/,-a nga nj fjal e shqipes
Luljet/,-a nga fjal t shqipes
Luljon/,-a nga fjal t shqipes
Lulkuq/e,-ja fjal e shqipes
Lulmaj/e,-a nga nj fjal t shqipes
Lulmal/e,-ja nga fjal t shqipes
Lulmir/,-a nga fjal t shqipes
Lulor/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Lulosh/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Lulush/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Lulver/,-a nga fjal t shqipes
Lulvil/e,-ja nga fjal t shqipes
Lulzjarr/e,-ja nga fjal t shqipes
Lumbardh/,-a nga nj emr vendi
Lum/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Lumir/,-a nga fjal t shqipes
Lumjet/,-a nga fjal t shqipes
Lumnesh/,-a nga nj fjal e shqipes
Lumnij/e,-a nga nj fjal e shqipes
Lumnor/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Lumtor/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Lumturesh/,-a nga nj fjal e shqipes
Lumturi,-a fjal e shqipes
Lumturor/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Lurian/,-a nga nj emr vendi
Lurtim/,-a fjal e shqipes
Lushan/,-a nga nj emr i mom
Lynkest/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Lyr/,-a fjal e shqipes






M DJALI
VAJZA
Madok,-u nga nj emr njeriu, ilir
Majlind,-i nga fjal t shqipes
Majmal,-i nga fjal t shqipes
Mal,-i fjal e shqipes
Malaban,-i nga nj emr njeriu, ilir
Malan,-i emr i mom
Malart,-i nga fjal t shqipes
Malbor,-i nga fjal t shqipes
Malen,-i nga nj emr njeriu, ilir
Malsor,-i fjal e shqipes
Malor,-i fjal e shqipes
Maloran,-i nga nj fjal e shqipes
Maltin,-i nga nj emr njeriu, ilir
Malton,-i nga nj emr vendi
Manar,-i fjal e shqipes
Mandet,-i nga nj emr njeriu, ilir
Manesh,-i emr i mom
Marash,-i emr i mom
Maren,-i nga nj fjal e shqipes
Margil,-i emr i mom
Margjil.-i emr i mom
Marnesh,-i nga nj fjal e shqipes
Marson,-i nga nj emr njeriu, ilir
Marush,-i emr i mom
Masil,-i nga nj emr njeriu, ilir
Mat,-i nga nj emr vendi
Mbarjet,-i nga fjal e shqipes
Medon,-i nga nj emr vendi, ilir
Megzon,-i fjal t shqipes
Meitin,-i nga nj emr njeriu, ilir
Melit,-i nga nj emr njeriu, ilir
Mendim,-i fjal e shqipes
Mendor,-i fjal e shqipes
Mentar,-i fjal e shqipes
Meriton,-i nga fjal e shqipes
Mesil,-i nga nj emr njeriu, ilir
Mesorian,-i nga nj emr njeriu, ilir
Mrgim,-i fjal e shqipes
Mrkur,-i nga nj fjal e shqipes
Mrtir,-i nga nj emr vendi
Mrtish,-i nga nj emr vendi
Mic,-i emr i mom
Migjen,-i nga nj pseudonim
Mikan,-i nga nj emr njeriu, ilir
Miklor,-i nga nj fjal e shqipes
Miloni,-i nga nj emr njeriu, ilir
Milot,-i nga nj emr vendi
Milosa,-i emr i mom
Minat,-i nga nj emr njeriu, ilir
Minator,-i fjal e shqipes
Minaz,-i nga nj emr njeriu, ilir
Mir,-i nga nj fjal e shqipes
Mirak,-u nga nj fjal e shqipes
Mirakand,-i nga fjal t shqipes
Miran,-i nga nj fjal e shqipes
Mirash,-i nga nj fjal e shqipes
Mirbardh,-i nga fjal t shqipes
Mirdash,-i nga fjal t shqipes
Mirdit,-i nga fjal t shqipes
Mirsor,-i nga nj fjal e shqipes
Mirgjen,-i emr i mom
Mirgjin,-i emr i mom
Mirian,-i nga nj fjal e shqipes
Mirjam,-i nga fjal t shqipes
Mirjet,-i nga fjal t shqipes
Mirjon,-i nga fjal e shqipes
Mirlind,-i nga nj fjal t shqipes
Miror,-i nga nj fjal e shqipes
Mirosh,-i nga nj fjal e shqipes
Mirvjen,-i nga fjal t shqipes
Mit,-i fjal e shqipes
Mitar,-i fjal e shqipes
Mitil,-i nga nj emr njeriu ilir
Mjaltor,-i nga nj fjal e shqipes
Mjaltush,-i nga nj fjal e shqipes
Molos,-i nga nj emr njeriu, ilir
Monun,-i nga nj emr njeriu, ilir
Mugull,-i fjal e shqipes
Mugullim,-i fjal e shqipes
Mugullar,-i nga nj fjal e shqipes
Murash,-i fjal e shqipes
Murrlan,-i fjal e shqipes
Muzak,-u emr i mom
Mytil,-i nga nj emr njeriu, ilir
Myzeqar,-i nga nj emr vendi Madus/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Madhnor/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Majlind/,-a nga fjal t shqipes
Malan/,-a nga nj emr i mom
Malart/,-a nga fjal t shqipes
Malbor/,-a nga fjal t shqipes
Mald/,-a nga nj emr i mom
Mal/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Maldrit/,-a nga fjal t shqipes
Malsor/e,-ja fjal e shqipes
Maloran/,-a nga nj fjal e shqipes
Malor/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Maltin/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Malton/,-a nga nj emr vendi
Manar/e,-ja fjal e shqipes
Mandet/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Manushaq/e,-ja fjal e shqipes
Manxuran/,-a fjal e shqipes (emr bime)
Marash/e,-ja nga nj emr i mom
Mardan/,-a nga nj emr vendi
Maren/,-a fjal e shqipes
Margaritar/e,-ja fjal e shqipes
Margjel/,-a emr i mom
Mardan/,-a nga nj emr vendi
Maren/,-a fjal e shqipes
Margaritar/e,-ja fjal e shqipes
Margjel/,-a emr i mom
Marnesh/,-a fjal e shqipes (emr luleje)
Marson/,-a nga nj emr vendi, ilir
Mart/,-a nga nj fjal e shqipes
Masil/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Mbarjet/,-a nga fjal t shqipes
Mbarvash/,-a nga fjal t shqipes
Medon/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Meitin/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Melik/,-a nga nj emr vendi
Melit/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Menat/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Menuri,-a fjal e shqipes
Mendim/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Mendor/e,-ja fjal e shqipes
Mentar/e,-ja fjal e shqipes
Mentor/e,-ja nga nj emr njeriu, ilir
Mentori,-a nga nj emr njeriu, ilir
Mergit/,-a emr i mom
Merit/,-a fjal e shqipes
Meritor/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Mermor/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Mermush/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Merush/e,-ja emr i mom
Mesil/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Mesorian/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Mrgim/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Mrsin/,-a fjal e shqipes
Midil/,-a nga nj emr i mom
Mikan/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Miklor/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Milon/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Milosan/e,-ja nga nj emr i mom
Mimik/,-a fjal e shqipes
Mimoz/,-a fjal e shqipes
Minator/e,-ja fjal e shqipes
Minaz/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Mirad/,-a nga nj emr vendi
Miradij/e,-a nga fjal t shqipes
Mirakand/,-a nga fjal t shqipes
Miral/,-a nga nj emr i mom
Mirand/,-a nga fjal t shqipes
Mirash/e,-ja nga nj emr i mom
Mirat/,-a nga nj fjal e shqipes
Mirban/,-a nga fjal t shqipes
Mirbardh/,-a nga fjal t shqipes
Mirdash/e,-ja nga fjal t shqipes
Mirdon/,-a nga fjal t shqipes
Mir/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Mirel/,-a nga nj fjal e shqipes
Miren/,-a nga nj fjal e shqipes
Mir/,-a nga nj fjal e shqipes
Mirsi,-a fjal e shqipes
Mirsor/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Mirget/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Mirgit/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Mirgjin/,-a nga fjal t shqipes
Mirian/,-a nga nj fjal e shqipes
Mirin/,-a nga nj fjal e shqipes
Mirjet/,-a nga fjal t shqipes
Mirjon/,-a nga fjal t shqipes
Mirlind/,-a nga fjal t shqipes
Mirnel/,-a nga nj emr i mom
Mirni,-a fjal e shqipes
Mirnjij/e,-a nga nj fjal e shqipes
Mirnis/,-a nga fjal t shqipes
Miror/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Mirosh/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Mirsjell/,-a nga fjal t shqipes
Mirton/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Mirush/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Mirvjen/,-a nga fjal t shqipes
Mitar/e,-ja fjal e shqipes
Mit/e,-ja fjal e shqipes
Mitor/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Mjaltin/,-a nga nj fjal e shqipes
Mjaltor/e,-ja fjal e shqipes
Mjaltush/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Mjed/rr,-rra fjal e shqipes
Mjellm/,-a fjal e shqipes
Molik/,-a fjal e shqipes (nj lloj druri)
Molisi,-a nga nj emr njeriu, ilir
Mollart/,-a nga nga fjal t shqipes
Moll/z,-za fjal e shqipes
Mrik/,-a emr i mom
Mugullor/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Muzakin/,-a nga nj emr i mom
Muz/,-a fjal e shqipes
Myzeqar/e,-ja nga nj emr vendi







N

DJALI
VAJZA
Naltor,-i nga nj fjal e shqipes
Nand,-i nga nj emr njeriu, ilir
Narent,-i nga nj emr njeriu, ilir
Nares,-i nga nj emr njeriu, ilir
Naresin,-i nga nj emr njeriu, ilir
Narest,-i nga nj emr njeriu, ilir
Naren,-i nga nj emr njeriu, ilir
Nart,-i nga nj fjal e shqipes
Nderan,-i nga nj fjal e shqipes
Nderbardh,-i nga fjal t shqipes
Nderim,-i fjal e shqipes
Ndermir,-i nga fjal t shqipes
Nderar,-i nga nj fjal e shqipes
Nderush,-i nga nj fjal e shqipes
Ndriim,-i fjal e shqipes
Ndritar,-i nga nj fjal e shqipes
Ndrit,-i fjal e shqipes
Nedin,-i nga nj emr vendi, ilir
Nektar,-i fjal e shqipes
Nerit,-i nga nj emr vendi, ilir
Neritan,-i nga nj emr vendi, ilir
Nertil,-i nga nj emr njeriu, ilir
Nertilian,-i nga nj emr njeriu, ilir
Nesil,-i nga nj emr njeriu, ilir
Nestan,-i nga nj emr njeriu, ilir
Neven,-i nga nj emr njeriu, ilir
Nntor,-i fjal e shqipes
Ngadhnjim,-i fjal e shqipes
Ngazllim,-i fjal e shqipes
Ngazllor,-i fjal e shqipes
Njomsh,-i fjal e shqipes
Njomzak,-u fjal e shqipes Naltin/,-a nga nj fjal e shqipes
Naltor/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Nand/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Narent/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Nares/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Naresin/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Narest/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Naron/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Nart/,-a nga nj emr vendi
Nartil/,-a nga nj emr vendi
Natyr/,-a fjal e shqipes
Nderbardh/,-a nga fjal t shqipes
Nderim/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Nderin/,-a nga nj fjal e shqipes
Ndermir/,-a nga fjal t shqipes
Nderor/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Nderush/,-a nga nj fjal e shqipes
Ndrian/,-a nga nj emr i mom
Ndriim/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Ndrin/,-a nga nj fjal e shqipes
Nektar/e,-ja nga nj emr njeriu, ilir
Nertil/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Nes/,-a emr i mom
Nesil/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Nestan/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Neven/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Nevil/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Nntor/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Nntorian/,-a nga nj fjal e shqipes
Ngadhnjim/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Ngazllim/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Niket/,-a emr i mom
Nimf/,-a fjal e shqipes
Nisjet/,-a nga fjal t shqipes
Nistar/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Nit/,-a emr i mom
Njom/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Njomzak/e,-ja fjal e shqipes
Njom/z,-za fjal e shqipes
Nolian/,-a nga nj emr i mom
Nor/,-a nga nj emr i mom






O

DJALI
VAJZA
Oimir,-i nga nj t shqipes
Olt,-i nga nj emr njeriu, ilir
Oltan,-i nga nj emr njeriu, ilir
Oltian,-i nga nj emr njeriu, ilir
Oltion,-i nga nj emr njeriu, ilir
Orges,-i nga nj emr njeriu, ilir
Ormir,-i fjal e shqipes
Ostral,-i nga nj emr njeriu, ilir Oimir/,-a nga fjal e shqipes
Oket/,-a emr i mom
Oleand/r,-ra fjal e shqipes (lloj druri )
Olis/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Olis/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Ols/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Oltan/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Olt/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Oltion/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Orzan/,-a nga nga fjal e shqipes
Orgest/,-a nga nj emr vendi, ilir
Orget/,-a nga nj emr vendi, ilir
Orkide,-ja fjal e shqipes (nj lloj druri)
Ormir/,-a fjal e shqipes
Ostral/,-a nga nj emr njeriu, ilir





P

DJALI
VAJZA
Pajtim,-i fjal e shqipes
Paneat,-i nga nj emr njeriu, ilir
Paran,-i nga nj fjal e shqipes
Parish,-i emr i mom
Parmor,-i nga nj fjal e shqipes
Partin,-i nga nj emr njeriu, ilir
Parush,-i nga nj fjal e shqipes
Parver,-i nga nj fjal e shqipes
Pashtrik,-u nga nj emr vendi
Pelion,-i nga nj emr vendi, ilir
Pilionian,-i nga nj emr vendi ilir
Pellazg,-u nga nj fjal e shqipes
Perset,-i nga nj emr njeriu, ilir
Petrit,-i fjal e shqipes
Plqim,-i fjal e shqipes
Pllumb,-i fjal e shqipes
Pllumbor,-i nga nj fjal e shqipes
Prgzim,-i fjal e shqipes
Prmet,-i nga nj emr vendi
Prparim,-i fjal e shqipes
Pin,-i nga nj emr njeriu, ilir
Pinent,-i nga nj emr njeriu, ilir
Pirust,-i nga nj emr njeriu, ilir
Pirustian,-i nga nj emr njeriu, ilir
Pirro,-ja nga nj emr njeriu, ilir
Pishak,-u fjal e shqipes (nj lloj pishe)
Pishtar,-i fjal e shqipes
Pladiron,-i nga nj emr njeriu, ilir
Pladomen,-i nga nj emr njeriu, ilir
Plahent,-i nga nj emr njeriu, ilir
Plarent,-i nga nj emr njeriu, ilir
Plarentian,-i nga nj emr njeriu, ilir
Plarentin,-i nga nj emr njeriu, ilir
Plat,-i nga nj emr njeriu, ilir
Plator,-i nga nj emr njeriu, ilir
Platoran,-i nga nj emr njeriu, ilir
Platur,-i nga nj emr njeriu, ilir
Platurant,-i nga nj emr njeriu, ilir
Plepan,-i nga nj fjal e shqipes
Pleurat,-i nga nj emr njeriu, ilir
Plotmir,-i nga fjal t shqipes
Pogradec,-i nga nj emr vendi
Prarim,-i fjal e shqipes
Prekatar,-i nga nj fjal e shqipes
Premal,-i emr i mom
Premt,-i nga nj fjal e shqipes
Premtar,-i nga nj fjal e shqipes
Premtim,-i fjal e shqipes
Premtor,-i nga nj fjal e shqipes
Prijar,-i nga nj fjal e shqipes
Prijatar,-i fjal e shqipes
Prizren,-i nga nj emr vendi
Pregon,-i emr i mom
Punbardh,-i nga nj fjal e shqipes Pajtim/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Panet/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Panjz,-a nga nj fjal e shqipes
Paqsim/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Paqsor/e,-ja fjal e shqipes
Paran/,-a nga nj fjal e shqipes
Parayll/,-a nga fjal t shqipes
Part/,-a nga nj emr i mom
Partin/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Parlind/,-a nga nj fjal shqipes
Parmor/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Parush/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Parver/,-a fjal e shqipes
Pasin/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Pashi,-a fjal e shqipes
Pelion/,-a nga nj emr vendi, ilir
Pellazg/e ,-ja fjal e shqipes
Pemlin/,-a nga nj fjal e shqipes
Perest/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Petrit/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Pezar/e,-ja nga nj emr vendi
Pez/,-a nga nj emr vendi
Plqim/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Pllumbor/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Pllumb/e,-ja fjal e shqipes
Pllumbesh/,-a nga nj fjal e shqipes
Prgzor/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Prlindj/e,ja fjal e shqipes
Prmetar/e,-ja nga nj emr vendi
Prparim/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Pin/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Pirrin/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Pishtar/,-ja fjal e shqipes
Plain/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Plarent/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Plarentin/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Platuran/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Platur/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Plepan/,-a nga nj fjal e shqipes
Pleureat/,-a nga nj emr njeriu, ilir
Plotmir/,-a nga fjal t shqipes
Poem/,-a fjal e shqipes
Pohim/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Pranver/,-a fjal e shqipes
Prekatar/e,-ja fjal e shqipes
Premtar/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Premt/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Premtim/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Premtin/,-a nga nj fjal e shqipes
Premtor/e,-ja nga nj fjal e shqipes
Prijar/e,-ja fjal e shqipes
Prijatar/e,-ja fjal e shqipes
Prishtin/,-a nga nj emr vendi
Progon/,-a nga nj emr i mom
Proz/,-a fjal e shqipes
Prush/e,-ja nga nj fjal e shqipes











Shkruan: Prof. as. dr. Begzad BALIU
Etnonimi arbr - shqiptar

EMRI KOMBTAR SHQIPTAR N STUDIMET E
PROFESOR ABEJT

Gjat ksaj kohe, dmth, gjat kalimit nga antika n
mesjet, sikur dihet prve frkimeve q kan pasur me
fqinjt, prve ndeshjeve kulturore, fetare etj., u zhvilluan
edhe disa procese t brendshme, t qndrueshme pr
organizimin e mvonshm t arbrorve prball sfidave t
kohs. Ktu mund t prmendim: formimin e gjuhs shqipe
prpara dyndjes s sllavve, prhapjen e krishtrimit,
organizimin kur m i dobt e kur m i fort t fiseve n
shkall krahine, organizimin kulturor etj.


1. Interesimi i abejt

Problemi i prejardhjes s etnonimit arbr-shqiptar dhe emrit t vendit t tyre
Arbri-Shqipri i ka nxitur shum studiues q t merren me hulumtimin e tij n
aspektin interdisiplinar. shtja e studimit t ktij problemi lidhet me vet rrjedhn
e studimeve albanologjike n prgjithsi dhe onomastikn n veanti. Filozoft,
historiant, arkeologt, etnograft - etnologt, gjuhtart ( indoevropeistt,
ballkanologt, albanologt, helenistt, sllavistt, germanistt, romanistt, ilirologt,
trakologt, trako-ilirologt, pellazgologt, etruskologt etj., ), problemin e
prejardhjes s etnonimit arbr, arbror, arbnuer, arbnesh, arbresh, shqiptar;
emrin e vendit Arbni, Arbri, Shqipr; t gjuhs, arbrisht, arbnisht, shqip,
ilirisht, pellazgjisht, etruskisht etj., e kan trajtuar sipas shkollave t dryshme,
metodave e domeneve t ndryshme, nga aspekti diakronik e sinkronik, nga aspekti
historik, material e shpirtror, etnologjik, fonetik, gramatikor, etimologjik e
sociologjik, por edhe pse deri m tash jan dhn rezultate t shumta, nga disa
aspekte edhe m tutje ka mosknaqsi e mospajtime mes studiuesve t ndryshm.
Eqrem abej, etnonimin arbr/shqiptar ose si shprehej ai: emrat e vjetr
nacional, emrat nacional, emri i popullit, dhe toponimin Arbr/ Shqipri, i ka
trajtuar n nj thellsi, pothuajse shteruese shkencore, duke pasur parasysh studimet
dhe rezultatet e arritura deri n kohn e tij dhe zbulimet arkivore t vjela nga ai ose
paraardhsit e tij. Eqrem abej problemin n fjal e ka trajtuar n disa artikuj, n t
cilt trajtonte probleme t ndryshme e domos problemin e vendit t formimit t
popullit shqiptar e t gjuhs shqipe, dhe n artikuj t veant.

2. Horizonti historik dhe hapsira gjeografike

Qkur studiuesit (historiant, gjuhtart, arkeologt e etnologt) lexuan n
hartn e Ptolemeut t shekullit t II pas ers son emrin e fisit Albanoi dhe t qytetit
Albanopolis, nuk pushuan s hulumtuari ]shtjen e afris s ktij emri me emrin
etnik t vet arbrorve -shqiptarve dhe t vendit t tyre, Shqipris. Mirpo,
shtja has n vshtirsi q n fillim. Pas daljes s emrit t fisit Albanoi dhe t
qytetit Albanopolis, ky emr, n njrn an, tretet n dokumentet historike pr m
se 2000 vjet, si thot abej dhe nuk ndeshet as n dokumentet e brendshme
kombtare, as n dokumentet e kohs te fqinjt, pavarsisht se nj popull, si populli
arbror nuk mund t qndronte aq indiferent n rrjedhat historike, ndrsa n ann
tjetr rrnja alb- sht nj element, i cili prfshin nj zon t gjer gjeografike, jo
vetm t zons etnike shqiptare e ballkanike por edhe evropiane.
Studiuesi Antonio Galanti, duke u marr me kt rrnj shkruan: Britania e
vjetr u quajt edhe Albion. Malsort e Skocis e thrrasin vendin e tyre Albany.
Emri Alba gjendet shpesh nItalin e Vjetr (Alba-Longa n Lac, Alba Fucense n
vendin e Marsejvet, Alba Pompeja,...). Edhe n Galin e mome e n Spanjn e
Vjetr takojm emrin Alba. T gjith e kan ndigjuem emrin e qytetit Albi n
Provenc, prej kah mueren emrin e vet heretikt albigez n shek. XIII (...)
Rndsi m t madhe prkundrazi ka hipotheza se gati t gjith, a gati t gjith kta
emra qesin ndr mend rranjen alb a alp q do me than i bardh e mal i lart (prej
majes s bardh t mbulueme me bor). Mahir Domi nuk flet pr mnyrn se si
sht bartur emri, por flet vetm pr vijimsin, nj element me rndsi pr
prejardhjen e popullit shqiptar e t gjuhs shqipe nga ilirt, kur shkruan: vijimsia
iliro-shqiptare q del n lidhjen e emrit kombtar t shqiptarve n mesjet (n
burimet bizantine t shek. XI-XII e m pas Albanoi, Arvaniti, vendi
Arbanon n burimet latine Albanenses/Arbanenses, n shqipe arbn/arbr,
arbnesh/arbresh, arbnor/arbror), me emrin Albanoi t nj fisi afr Durrsit.
Si Eqrem abej ashtu edhe Shaban Demiraj, m von, pyetje pr vijimsin e
etnonimit arbr npr dokumente, u jan prgjigjur me mnyrn e jetess s popullit
shqiptar (n fise dhe n nj homogjenitet t pamjaftueshm pr t shtrir dhe
mbajtur gjall nj emr etnik t prbashkt. Duke u nisur nga kjo gjendje, sidomos
nga pozita e abejt, historiani Muhamet Pirraku, konstaton se Mendimi i ngulitur
n literatur se emrat Arben/Arbr, Arbnesh/Arbresh ishin Emri i Shqipris e i
shqiptarve n mesjet, pr mendimin ton, nuk ka mbshtetje n faktologji dhe n
realitetin mesjetar. Vendi dhe populli i coptuar n disa perandori e principata dhe
n disa fe, n mesjet, nuk mund t mbante emr t njjt pr popullin dhe pr
vendin.
Mendimi i Mahir Domit del prball disa studiuesish, si ai grek Eras L.
Vranusi, i cili n vitin 1970, e kishte vn n dyshim nj lidhje t domosdoshme, n
mos m shum pr nj ngjashmri t rastit, ndrmjet albanoit dhe arbri dhe
studiuesit serb Bari, i cili m hert e kishte lkundur sikur shprehej ai:
kontinuitetin e emrit t vjetr ilir Albanoi me emrin e arbrve t sotm. Ai
mendonte se ky kontinuitet nuk ka ndonj domethnie ma t madhe, sepse t part e
tyre kan muejt me e trashgue kt emr prej banorve t vjetr ilirjan natdheun e
tyre t ri, poashtu sikur sipas rezultateve t shkencs bashkkohore edhe Albanoit
ilirijan kt emr e kan trashguar prej popullsis s lasht joindoevropiane,
dmth., prej popullsis mediterane, pr t ciln gja dshmojn toponimet e shumta, t
nxjerra prej fjals mediterane alb- kodr, vend i ngritur, n t gjith zonn e
shtrime prej Kaukazi deri n Liguri dhe n gadishullin Iberik
Ndryshe nga abej, Demiraj e studiues t tjer dhe sidomos M. Pirraku, q e
vejn n dyshim nj emr t mundshm pr tr popullin, Osman Myderrizi
homogjenitetin e mundshm e gjen te rreziku nga ndrhyrjet e sllavve n mesjet:
Kundrshtimi e frkimi i pandam me kta t huaj (sllavt-B.B.) zgjoi ndjenjn e
solidarsis etnike ndr fise t ndryshme ilire tEpirit, t Maqedonis e tIliris e si
konsekuenc duel edhe pranimi i nj emri t prbashkt, pr tu paraqitur si nj
fuqi e bashkueme kundra tyre. Kshtu emri Arbn, tue qen emni i nj krahine t
njohun, t fort e t prparueme, u pranua vetm si nj emblem bashkimi pr t
gjitha krahinat e tjera dhe me koh u b emn kombtar Nuk duhet prjashtuar
faktin q, nse arbrort ishin ndihms t fisit t avarve, ata n t vrtet u
prhapn n t gjitha zonat e etnicitetit iliro-shqiptar dhe n kt mnyr u bn
trashgues t ktyre zotimeve, por q identifikimi i tyre n literatur u b i njohur
vetm pas shek. VII, kur u ndeshn me fillimin e deprtimeve t sllavve n Ballkan
dhe rrezikun q u kanosej.
Mendoj se mendimeve t msiprme m s miri u prjigjet historiani shqiptar
Kasem Bioku, i cili mendon se shkak i paraqitjes s von t emrit Arbri, deri n
shek. XI-XII, kur edhe fillon dobsimi dhe rnia e Perandoris Bizantine, sht
praktika administrative, kancellareske e kishtare e shtetit bizantin pr t prdorur
elemente t tradits antike, si: Ilir, Epir, Maqedoni etj. Prhapja, ose m mir t
themi, stabilizimi i etnonimit arbr gjat kohs romake u b edhe pr shkaqe t
ndikimit ekonomik e kulturor. Rruga Via Egnatia dhe roli i saj n Shqiprin e
mesme ishte i fuqishm, prandaj nuk sht e uditshme q pikrisht kjo zon do t
bhet vatra kryesore, nga e cila rrezaton m s shumti emri i arbrit edhe ather
kur emri arbr n shkall kombtare do t ket m shum karakter metaforik(libror)
sesa nacional.
Mendimi i Biokut gjithashtu t kujton nj emrtes t dyfisht t emrit t
Dardanis nga administrata romake, si Pirustae dhe popullata vendase Dardani. Po
kjo shpjegohet edhe me nj element t rndsishm q e shnon Kasem Bioku:
Shkrimtart e vjetr shqiptar e t huaj fjalt Epir e epirot i kan prdorur si
sinonime t emrave arbr e arbn, kurse banort vends t Epirit(Shqipris s
Poshtme) gjat shekujve t mesjets nuk e kan prdorur e njohur. Bie fjala,
Maqedonia, si emr m i vjetr dhe Arbria si emr mesjetar, cilsohen si pjes t
njra-tjetrs dhe kta dy emra dalin si sinonime.
Gjat ksaj kohe, dmth, gjat kalimit nga antika n mesjet, sikur dihet
prve frkimeve q kan pasur me fqinjt, prve ndeshjeve kulturore, fetare etj., u
zhvilluan edhe disa procese t brendshme, t qndrueshme pr organizimin e
mvonshm t arbrorve prball sfidave t kohs. Ktu mund t prmendim:
formimin e gjuhs shqipe prpara dyndjes s sllavve, prhapjen e krishtrimit,
organizimin kur m i dobt e kur m i fort t fiseve n shkall krahine, organizimin
kulturor etj. Kasem Bioku, pr t njjtn period, ka dalluar edhe nj element t
rndsishm pr temn ton, emrat personal. Sipas tij edhe pse me prhapjen e
kristianizmit-emrat personal erdhn n pjesn m t madhe nga emrat e bots s
krishter, duke iu prshtatur gjuhs shqipe, ata morn tiparet e nj antroponimie
kombtare shqiptare. Kshtu gjat shekujve t mesjets u formua nj unitet
antroponimik relativ te shqiptart kudo q ata banonin. N kto kushte, si dhe n
konfrontim e bashkjetes me popujt ardhs pagan, q u dyndn dhe u vendosen n
Ballkan dhe pr tu dalluar dhe veuar nga ta, jo m von se n kt periudh
ndryshimesh t vrullshme etnike, emri arbr (Arbri, Albani) u b emr i prbashkt
pr shqiptart. Mendimin e Henrik Bariit, q n t vrtet sht vetm nj
vazhdim i mendimit t Norbert Joklit, Trombettit, Bertoldit, Taliavinit,
Hubsehmmidi-tit, Popoviit etj., t cilt mendonin se rrnja alb-, arb- etj., duhej t
ishte e trashgimis paraindoevropiane, e kan kundrshtuar Kasem Bioku dhe
Eqrem abej. Bioku mendon me t drejt se emri Arbr (Arbri, Albani)
sht trashguar nga onomastika ilire dhe abej, i cili nxori nj prfundim
pr nj shtje kardinale pr gjuhn shqipe dhe historin e popullit shqiptar:
Prej ktij emri rrjedhin rregullisht Arben, Arbr i shqipes, nj dshmi ndr
t tjera, q shqiptart jan anas, autokton n vendbanimet e sotme dhe q aty
ka nj vijimsi, nj konfirmitet gjuhe t paktn prej antikitetit.

3. Shtrirja gjeografike

Prej shek. XI, kur emri Arbr, Arbn, fillon t dal npr dokumente t huaja,
deri n shek. XVIII kur del etnonimi shqiptar, pr studimet gjuhsore dhe historike
shtja e shtrirjes gjeografike e emrit t Arbrit paraqet nj element t rndsishm.
Eqrem abej e ka konsultuar nj literatur t gjer dhe ka br nj pasqyr
pothuajse shteruese pr shtrirjen e etnonimit arbr dhe top. Arbri, n Shqipri e
koloni, te popujt fqinj dhe n burimet dokumetare e t tradits s tyre, ndrsa sa i
prket lokalizimit t qytetit t Albanopolisit t Ptolemeut n Zgrdheshin e sotm,
n Juglindje t Krujes, E. abej mendon se teza e Hanit, paraqitet mjaft bindse.
Studiuesit Ludwig von Tholloczy-Konstandin Jeriek i kan br nj paraqitje t
gjer shtrirjes historike dhe gjeografike t Arbrit: N burimet e shkruara latinisht,
sidomos n burime kishtare, vendi quhet Arbanum, populli Arbanenses, prej nga
rrjedh italishtja, n librat e Raguzes 1320, Albanese, Arbanese. Sllavt e quajtn
popullin Arbanasi. Emrin Arbanasi e gjejm te poemat dalmatine, si dhe n kngt
popullore, por tani ndihet vetm n jug, sidomos n Ragus e n Mal t Zi, ku
Arbanas quhet Shqiptari katolik. Turku Ballabanbeg, (...) m 1415 mban titullin
Subash i Krujs dhe i Rabinit dmth Arbnit. Nga kto t dhna autort
Tholoczy-Jeriek kan prfunduar: N Arbanum prfshiheshin gjith vendet prej
Alpevet shqiptare midis lumenjvet Lim e Drin e gjer te malet n jug tElbasanit. Me
koh emri i Arbnit u zgjerua e u shtri edhe jasht ktij trualli t ngusht. (...) Qysh
nga fundi i shek. XIV, emri i Arbnit shtrihet edhe n veri: nakte raguziane m 1386
prmes S. Sergius dhe Albania(ot Shirq) n grykn e Buns; gjithashtu 1419 Tivari,
1413 edhe Lushtica afr Kotorrit, 1443 Podgorica, prmenden t gjitha si vende t
ndodhura nArbn ose n Shqipri. Nj prshkrim rreth vitit 1570 quan Arbr
vendin prej Ulqini e gjer n Vlor e n malet e Himars. Dihet se edhe vendi i
Kotorrit u quajt Shqipri venetjane, n kohn e Napoleonit I. Shqipri frenge, para
1448 Shqipri austriake.
Studiuesi David Lluka pasi e ka vlersuar studimin e abejt nga aspekti
historik e gjuhsor, mendon se etimologjia e ktij toponimi qndron n shndritjen e
toponimis s rrethit t Krujes s sotme, prandaj ai prfundon, se etimologjia e tij
varet nga metodologjia e shtruarjes s problemit e kto jan tri elemente: Shtrirja e
karahins s Arbris, shtrirja e ktij emri n koh jasht ksaj krahine deri sa ai
bhet kombtar dhe raporti n mes arben/arbr krain dhe arbr/arben fush,
duke i shikuar kto n lidhjet q paraqesin me njra tjetrn.
Studiuesi Engjll Sedaj sht njri nga ata studiues q i ka kushtuar nj
monografi t tr problemit t prejardhjes s etnonimtit arbr/shqiptar dhe n
kontekst t shqyrtimit t ksaj teme e shoh t udhs ta trajtoj n vijimsin e
problemeve t prgjithshme a t veanta. Autori bn mir q krahas emrtimit t
shqiptarve me emra t ndryshm nga t huajt, gjat historis edhe sot, sjell edhe
nj pasqyr t emrtimit t popujve edhe m t mdhenj se shqiptart, pr t
dshmuar se fjala sht pr nj dukuri t natyrshme historike q ka lindur si rezultat
i fqinjsis s popujve, lufttarve, okupimeve t ndrsjella, ndikimeve kulturore,
prkimeve gjuhsore, madje jo vetm n Gadishullin Ballkanik por edhe n
Evropn Perndimore e Qendrore. Sa u prket shqiptarve, autori sjell edhe
emrtimet e brendshme: ndr shqiptart, prve emrtimeve arbnesh dhe shqiptar,
ekzistojn emrtime tjera, sipas shtrirjes regjionale m t gjer dhe m t ngusht,
si jan: geg (Gegri), tosk (Toskri, Toskni), am (amri), pastaj: matjan,
pultjan, llapjan, drenicas etj., kurse popujt tjer na quajn: Albansis, albanese,
Albaner, albanci, Arnaut, Arvanit, Raban etj.
Nuk m duket i qndrueshm insistimi i prsritur i autorit q kalimin nga
ilirt te shqiptart ta shikoj vetm prmes etnonimit arbr. Sikur dihet, shqiptart
kan prdorur edhe emrat sporadik, - sikur i quan Sedaj, - epirotas, makedon
etj., t cilt nuk duhet prjashtuar nga ky proces. T pranosh vetm emrin arbr, si
prcaktues t etnonimis s sotme shqiptare do t thot t rrudhsh shum hapsirn
gjeografike t trojeve shqiptare, ndrmjet trojeve t djeshme etnike dhe trojeve t
sotme shqiptare, d.m.th. ta rrudhsh shum shtrirjen territoriale shqiptare dhe t
zvoglosh pr disa her numrin e shqiptarve t sotm, gjat antiks dhe
mesjets. Engjll Sedaj duke iu qasur etnonimit arbr mbshtetet edhe n lndn
etnografike e t folklorit, por veanrisht n rezultatet gjuhsore t prof. abejt, pa
ln anash ktu, vrejtjet dhe mendimet e historianve si: Aleks Buda, Kristo
Frashri, Fanulla Papazogllu etj., pastaj gjuhtart Idriz Ajeti, Rexhep Ismaili,
Dhimitr S. Shuteriqi etj. N nj kapitull t veant me mbshtetje t mir historike,
historiografike e t arkeologjis E. Sedaj trajton shtrirjen dhe vendin e formimit t
albanve antik dhe Albanopolit t tyre. N mbshtetje t njohurive t sotme t
historis dhe sidomos arkeologjis, kt vend autori e gjen midis Matit e
Shkumbinit, duke pranuar mendimin e Selim Islamit, pr Zgrdheshin si qendrn
m t madhe arkeologjike t njohur n at zon. Po ktu, autori i trajton nga shum
aspekte edhe mardhniet historike ndrmjet krahinave dhe qyteteve shqiptare gjat
antiks e mesjets, duke i vn n prdorim edhe disa shtje t ndikimeve
gjuhsore, ndrmjet greqishtes e shqipes, t cilat shpjegojn shum shtje
historike, edhe nga fakti se shqipes i mungojn dokumente t shkruara gjat
mesjets dhe antiks n krahasim me greqishten.

4. Aspekti biblik i shpjegimit t etnonimit arbr

Shikuar sub specie mundi, - shkruan E. Sedaj etnonimi alban, n kt
shkall t vetdijes s zhvilluar, dshmohet n rrjedhat e fuqis titanike traditore, q
gjat shekujve ishte m e fuqishme se raca, relegjioni dhe ekonomia. Le t shihet
ktu edhe prkufizimi i prafrt i studiuesit Giusepse Schiro Juniori: Duke
krahasuar me kujdes shprehjet arbreshe ndr shkrimet greke t pabotuara, por q
gjenden n shtyp m ra n sy se n fjaln Arbr prmblidhen vlera kuptimore q
kaprcejn shnimin e thjesht si emr i nj populli e se ky emr reflekton m tepr
botn etnike t fisit. Kta ishin njerz q jetonin n kultin atavik t liris s
individit dhe t njjts struktur familjare: m plqen t kujtoj se historiant
bizantin i quajn Arbresht , do me thn, njerz pa udhheqs, pa
kuryetar. Ishin njerz q u lshojin grave, t rinjve dhe t vjetrave kujdesin e
shtpis dhe t arave dhe vijin si ideal t jets trimrin dhe respektin absolut t
fjals s dhn, t bess. Ose edhe m sakt: Ashtu si u tha pr greqishten, ku
shnohen dy grupe kuptimesh albanon e albana, me vler t njjt, dhe arbanhtiV.
Chetta, duke iu prshtatur t folmes s kohs, prdor dy forma: nj arbr dhe tjetra
sht arbresh dhe, ashtu si n greqishte, forma e par shnon arbreshin apo
shqiptarin si prfaqsues i fisit, ndrsa arbresh-arbreshi shnon individin
arbresh n vetvete. Ndryshimi sot, duke dal jasht prdorimi fjala arbr, duket i
strholluar, por sht leht pr tu kuptuar nga ai q njeh kuptimin e ri e t vjetr t
fjals arbresh.
Pra, kuptimi arbr sht arbresh a shqiptar duke theksuar sidomos fisin
si dhe dheu ku jetojn Arbresht e Shqiptart. Pra, ku arbreshi v vatrn e tij aty
sht Arbr: do me thn Shqipri, (theksojm se Chetta nuk prdor formn
Arbri). Rrjedhimisht Arbria nuk gjendet vetm brnda kufirit politik t Shipris
s sotme, por n do pjes t dheut, ku dhizet flaka e nj vatre shqiptare: n Greqi,
n Ungari, n Rumani, Jugosllavi, Turqi, Itali dhe Amerik. Vler mistike e fjals:
aty ku shqiptari v gurin e vatrs s tij, ajo shtpi bhet Arbr. () sht Shqipri
mistike, nj Shqipri spirituale me plotsimin e t gjitha vlerave morale q do
shqiptar trashgon nga autoriteti atror dhe ja u pason pasardhsvet me
besnikri. Nj prgjegjje e till e krahasuar me Skiroin besoj gjen shpjegim edhe te
studiuesi i folklorit Shaban Sinani, kur vlerson se: tek krijuesit e mom t
kngve legjendare-shqiptare sht kulti i vedlindjes, i malit, i dheut, i bjeshks, i
asaj q kovencionalisht do ta quanim atdhe shpirtror, ose nj habitat ende i
vagullt. Q t dy mendimet, pra edhe mendimi i Skiroit edhe mendimi i Sinanit,
q ndonse merren me probleme t ndryshme, n fakt q t dy krkojn probleme
thelbsore t etnis, un gjej nj baz biblike t shpjegimit, t lvizjes s
shenjtorve, ose saktsisht t Shn Mateut:
18.Duke ecur gjat bregut t Detit t Galiles, Jezusi pa dy vllezr: Simonin t
quajtur Pjetr dhe Andrean, t vllan, t cilt po hidhnin rrjetn n det, sepse ishin
peshkatar;
19. Dhe u tha atyre: Ndiqmni dhe un do t ju bj peshkatar njerzish.
20. Dhe ata i lan menjher rrjetat dhe e ndoqn.
21. Dhe, duke vazhduar rrugn, pa dy vllezr t tjer: Jakobin, birin e Zebedeut
dhe Gjonin, vllan e tij, n bark bashk me Zebedeun, atin e tyre, duke ndrequr
rrjetat; dhe i thirri
22. Dhe ata lan menjher barkn dhe atin e tyre dhe i shkuan pas.
Ky shpjegim ka prgjegje n fush t historis, sepse vetm njerzit
(individt) e till mund t bheshin barts t emrit q do t bhet etnonim kombtar.
Pr shum shekuj, n nj koh kur vendi ishte i ndar n principata e krahina nga
m t ndryshmet. Nga pikpamja sociale kjo dshmon se bartsit e tij ishin shtresa
popullore, q kishte nj kultur t caktuar dhe baz t caktuar ekonomike-sociale.
Nga aspekti etnokulturor kjo hipotez afrohet me situatn historike dhe
etnokulturore t krahins s Arbrit dhe i afrohet shpjegimit gjuhsor e semantik:
fusharak, ar etj. Nga aspekti historik dshmohet se kjo prhapje ka ndodhur
m s voni, para ardhjes s sllavve n Ballkan, po m i rndsishm sht fakti se
kjo nuk ka ndodhur n prag t vrshimit t sllavve n trojet e tashme shqiptare, e
madje as si rezultat i rrezikut nga kta, si mendon Osman Myderrizi, por n nj
gjendje paqeje, pra n nj shkall t lart kulturore dhe organizative, kur arbrort
dhe sllavt jetonin n fqinjsi t tolerueshme. Barts i nj kulture, mentaliteti a
filozofie t till, natyrisht nuk mund t ishin struktura t popullats s varfr dhe
thjesht nomade, e as nga zonat me zhvillim t ult, por sigurisht njerz, q
prfaqsonin nj zon t zhvilluar n aspektin ekonomik, secila e kulturor dhe
njerz me ndikim, q prfaqsonin nj klas me zhvillim t caktuar ekonomike-
kulturore t kohs. Kjo zon e pasur (me zhvillim blegtoral e bujqsor ishte
Shqipria e Mesme, ku shtrihej qendra e Arbrit dhe npr t ciln kalonte rruga
interkontinetale Via Egnatia, pa harruar ktu luginat e prshtatshme pr ndrtime t
mundshme drejt qendrave bregdetare, nga zonat m t thella verilindore e
veriperndimore t trojeve ilirike.

5. Baza antroponimike e
etnonimit arbr-shqiptar

Etnonimi arbr n dokumente t
ndryshme sikur ka shkruar R. Doi, q nga
fillimi del me funksion antroponimik,
patronimik, por edhe n kuptimin e
prcaktorit t etnosit shqiptar. Kt element e
ka diktuar edhe abej, kur ka shkruar se:
paralel me emrin arbr si emrin etnik do t
ket shtrir fushn e prdormit, duke
prfshir edhe popullin e vendit. Interesimi
pr t barazuar etnonimin arbr/shqiptar del
pas botimit t dokumenteve t mesjets n Acta Albania t Shuflait e Jireekut,
nga shek XIV, kur del emri i familjes Schivipudar, Schepuder, Schapudar,
Scapuder, e t nj banori t qytetit t Drishtit afr Shkodrs q prmendet rreth
vjetve 1368-1402 n arkivat e Raguzs. E. abej e ka pasur kt fakt parasysh n
nj artikull t vitit 1972, prandaj sht shprehur se hipoteza e till meriton t
gjurmohet m tej. Shembuj t till, me shum interes nga Kosova, ka sjell,
sidomos Rexhep Doi nga dokumentet arkivore t arealit latin dhe sidomos nga
krisobulat serbe, si dhe Qemal Murati nga dokumentet dhe studimet sllave n
Maqedoni. Ky i fundit ka mbrojtur edhe tezn e njohur pr prejardhjen e etnonimit
shqiptar me baz patronimike, me argumentin se Me koh ky emr n form t
patronimizuar(familjarizuar) do t jet marr e do t jet prdorur si ofiq, nofk, dhe
n kt funksion do t jet ngritur e prgjithsuar pr mbar popullin. Q emrat
vetjak marrin zhvillime t ktilla sht edhe nj gj q provohet gjithkund. M n
fund edhe emri etnik arbr/arbn, arbnesh/arbresh, i periods antike e mesjetare,,
q ishte n prdorim deri n kohn e Sknderbeut, para se t shfaqej emri i ri
shqiptar, ka dal n thelb nga nj emr i vjetr fisnor Arban, Alban, t cilin e
prmend Ptolemeu qysh n shek. e II pas krishtit. Pr interesin ton, mbase m e
rndsishme do t ishte, sikur t mund t shpjegonim vet etimologjin e trajtave t
patronimeve Schepuder, Scapuder etj., dhe m pastaj t diskutohet nj prejardhje e
mundshme e emrit shqiptar nga ky patronim. Prndryshe, nj shembull i vetm, zor
se mund t i qndroj metods s rrept shkencore, ku pr nj tez do t duheshin s
paku tri dshmi t qndrueshme, qoft edhe n kundrshtim me njra-tjetrn, por q
njkohsisht i plotsojn ndryshimet brenda trsis. Rezultatet e historianit
Muhamet Pirraku pr vendin e formimit t etnonimit shqiptar dhe pr motivin e nj
emrtimi t till, ktu jan t rndsishme pr tri shtje t hapura dhe nj
prfundim:
S pari, nj vazhdim i kahershm pr t par etnonimet arbr dhe shqiptar n
kontekst vetm t besimit katolik dhe besimit islam;
S dyti, rindrtimi i tezs se emri kombtar pr popullin dhe vendin sht
autokton, vazhdues i nj popullsie ilire ose shumsi i emrit t banorve t nj qyteti
dhe pikrisht nga Shkupi Shkypi -shkyptar, shkuptar, shqiptar, si mendonte
dijetari Qiro Truhelka, por me plotsimin e Muhamet Pirrakut se area e
vendformimit etnokulturor i popullit dhe i gjuhs shqipe sht bukur m i gjer se
shqiptart, ku jetojn sot; dhe
S treti, i ashtuquajturi zbulim i emrit kombtar pas islamizimit masiv t
shqiptarve n ish zonat e ndikimit politik e fetar mesjetar serb, q u krye
prfundimisht deri n mesin e shek. XVII.
Sa i prket motivit prej t cilit shqiptart kan marr emrin, Pirraku zgjedh
shqiponjen, nj element t njohur edhe n prmasa shkencore, dhe t diskutuar
sidomos nga studiuesi i shquar Maksimilian Lamberci, por duke e par n prmasa
m t gjera. Muhamet Pirraku i ka br nj prshkrim t detajuar vijimsis s
prdorimit t ktij simboli nga pikpamja historike dhe kulturore dhe ka nxjerr n
prfundim se: teza se shqiptart quhen sipas shpess shqipe si totem e or trimrie
sht tez e vetme q buron nga kultura shqiptare, q sht e mishruar n kultur
shqiptare shpirtrore.


6. Aspekte gjuhsore (onomastike) t rrnjs alb- arb-

Problemi i kohs s paraqitjes s rrnjs s etnonimit arb-, alb-, dhe sidomos i
tingujve r/l sht njra nga temat m t rrahura nga aspekti i fonetiks historike
mbase n gjith etimologjin e leksikografis dhe onomastikn shqiptare, nse ktu
prjashtohen disa probleme t guturaleve. Shkaqet jan t shumta: dalja n dy trajta
dhe n koh t ndryshme brenda vet shqipes, mungesa e nj tradite dokumentare
pr zhvillimin e brendshm t shqipes krahas burimeve q na i ofrojn t huajt,
pozita e saj n shkall t zhvillimit t gjuhve indoevropiane dhe sidomos n
shkall t zhvillimit t gjuhve fqinje gjat antikitetit dhe mesjets etj. Gustav
Majeri rrnjn e arbrit e nxjerr nga baza i.e. albh n lidhje me lat.albus; Petar
Skoku te nj alb-, arb- gjen nj rrnj paraindoevropiane, sikur edhe Vinenc Dorsa
e M. Pavllovi, bazn arb- e gjen me baz ilire. Idriz Ajeti duke prezantuar
mendimin e Holger Pedersenit, shpreh mendimin e tij se trajta alb- sht sekondare
e dalur nga baza arb-. Shuflai mugesn e r-s te Ptolemeu e sheh te ndikimi
padyshim i bazs paraindoevropiane. Profesor Shaban Demiraj mendon se trajta
latine: Arbanum, Albanum (-r->-l-) lidhet me trajtn m t hershme Arban, por
mendon gjithashtu se me sa duket trajta me nistoren /-al/ ka pasur nj prdorim m
t dendur ndr banort e prtej Adriatikut, sepse ndr italiant dhe nprmjet ktyre
edhe ndr popujt e tjer t Evrops, sht prhapur me nistoren /-al/. I vetmi
problem i paqartsuar nga kto trajta, sipas Demirajt sht burimi i trajtave greke
Alvanoi (a Albanoi?), Arvanon (a Arbanon?), arvanitis, q dshmohen n shekujt
XI-XII.
David Lluka sht prpjekur q ]shtjen edhe njher ta shtroj nga aspekti
fonologjik. Ai shkruan: Pr mendimin ton trajtat me l dhe me r paraqesin dy
variante t ndryshme fonetike t t njjtit emr (megjithse historikisht prpara
bashktingllores plcitse buzore e dhmbore l-ja prgjithsisht ruhet e
pandryshuar. Lluka gjithashtu ka prkrahur nj mendim t H. Krahes pr pranin e
prapashtess -an dhe n ilirishte, por sikur edhe abej m par, e ka kundrshtuar
Joklin pr nj prejardhje latine t prapashtess -esh.
I shikuar edhe m hapur, problemi i tingujve r/l na del prgjithsisht me
zgjidhje t knaqshme edhe n shkall t studimeve indoevropiane. Bie fjala
linguisti Lenard Blumfild ka konstatuar se gjuht indoevropiane tregojn po ashtu
edhe nj mosdallim t vjetr t l-s dhe t r-s q sht shpjeguar si shkak i
substratit, i cili kishte vetm njrin apo asnjrin nga kta tinguj.
Zgjedhja e ktij problemi n gjuhsin shqiptare, besoj se ktu do t jepte
prgjigje edhe n disa shtje t rndsishme t fjalorit etimonologjik, sidomos n
lidhjet dhe ndrndikimet gjuhsore shqiptaro-rumune dhe n lidhje me rotacizmin e
pranin e tij n gjuhsin ballkanike. Ne ktu po e shtojm edhe nj mendim t
Giuseppe Schiro Jr., q jo vetm n aspektin historik, por edhe gjuhsor e ndihmon
shtjen ton: Nuk duhet t jesh glotolog pr t zbuluar q albanoV e arbr jan
fjal t nj rrnje, e se arbr gegrisht arben sht rezultat i nj evolucioni
fonetik gjat shekujsh n gojn toske. Nse ne marrim n shqyrtim zhvillimet
semantike t albanoV nga popullsia greke e Epirit q jetonte bashk me Arbresht
dhe rrjedhimisht nga kronisti i Tokajve i cili ishte nj grek fanatik nga Janina, - ne
mund t deprtojm n vlerat semantike t fjals arbr, vlera semantike e t cilit na
reflektohet nga gjuha greke dhe motike, e cila nuk ishte e panjohur nga t part
tan.
Fjala albanhtiV prkthen termin arbresh dhe shnon arbreshin n individualitetin
e tij: albanhtai a albanhteV jan shum Arbresh, duke llogaritur prmendsh
shumicn nj me nj. Kjo sht forma q i qndroj kohs: e vetmja sot n prdorim
n greqishten dhe motike. To albanon sht nj fjal neutre (asnjnse), me
kuptim kolektiv e mund nnkupto genoV =fis. T gjith popujt tjer, duke u
marr n entitetin global t tyre, shnohen zakonisht me emrin mashkullor, njjs
apo shums, por jo me trajtn neutr. Lirisht dhe haptas t shkoj pr mes t
krahinave arbreshe, sht e qart se ktu pr metonimi ta Albana shnon jo aq
Arbresht sa krahinat e banuara nga Arbresht. Nga ktu del se do krahin e
banuar sht n vetvete albanhon.
Pavarsisht nga t gjitha zgjidhjet e mundshme historike, etnokulturore,
historike dhe sidomos gjuhsore, mendojm se prgjegja gjuhsore e Eqrem abejt
n kt trsi sht jo vetm m relevantja, por edhe m e mundshmja. Duke pasur
parasysh t gjitha rezultatet e arritura E. abej ka dhn kt shpjegim: Gabim e
kan spieguar sll. Arbanas- me mjete gjuhsore sllave, e t (BER 1 14) prej gr.
Arbanos Albanos, e cila n pajtim me kohn e ktij huazimi t pretenduar, nuk
mund t kish dhn tjetr ve se nj emr me arv-; kjo Arbanas rrjedh nga nj
zgjerim sot i zhdukur, i shqipes me -as, format pr emra banorsh, si vendas,
Beratas. Krahe (PN 145) gjen ktu, n nj mnyr gjuhsisht dhe gjeografikisht
mjaft bindse, nj sufiks -ano t ilirishte. M pak afr mendsh sht mendimi i
Galboit (Ling. balk. VI. 78) q emri etnik i Ptolemeut t prbj sufiksin -eno/-ano
t trakishtes. Sa i prket sistemit gramatikor, sipas abejt, prapashtesa -esh, me
nyje Arbneshi e i Arbneshi jan m t vjetra se Arbnesh, pa nyje.
Eqrem abej pranon trajtn arb- e jo alb- si primare, duke pranuar mendimin
e Gustav Majerit e Pedersenit, mendim ky edhe i dijetarve t tjer. Trajta albresh
albrisht thot abej sht nj ndikim i italishtes albanese e nj disimilim r/l. Edhe
historikisht arb- del m e vjetr. Vetm prej kohs s Anzhuve(1271) e ktej del m
fort me alb-, e nga t cilat rrjedhin trajtat e gjuhve gjermane e prej ktej edhe
gjuhve t tjera. Duke u nisur nga arb- si del te arb-n() nga nj m e lasht
*arb-an, e duke e ]uar at te nj form baz *arv- e kohs antike e mesjetare e
hershme, me betacizm rv:rb, si te korb nga lat. corvus, mund t afrojm kt fjal
me lat. arvum ar, tok e punuar, fush, umbr. arvam-en in arvam gr. aronra
ar, tok buke, irl. e mesme arbor shm. arbanna drith, arm. haravunk tok
buke; aty Pederseni KG I 63 vendon ndr t tjera edhe sll. e vjetr kishtare rabno
i rrafsht; po pa gjetur miratim t prgjithshm. Me kt mnyr t dhnat
gjuhsore, historike dhe territoriale tregojn q emri arbr arbn sht m fort me
gurr indoevropiane, nj alb- indoevropiane duke u prjashtuar vetvetiu me
dshmit historike, t brendshme e t jashtme. Kuptimi i par i fjals rezulton t jet
kshtu ar, fush, rrafshin, khs. u dynd mal e arbr, q u prmed m lart.
Emrtimi analog me at t Polonis, Polska polje fush ar.
Me kt prkufizim abej ve t tjerash hodhi drit t re n dy probleme
kardinale: s pari nga aspekti fonetik rrzoi nj hipotez t prsritur gjat dhe
shum shpejt, pr nj baz paraindoevropiane t rrnjs alb- dhe s dyti nga aspekti
semantik ndrpreu nj metod po kaq t prsritur pr etimologji pr hir t
metodologjis, sikur do t shprehej edhe vet abej. Mbi kto rezultate t abejt,
Rexhep Doi nxori edhe nj varg prfundimesh me interes pr onomastikn:
-s pari, mendimi i abejt, sipas R. Doit sht els pr gjetjen etimologjike e
kuptimore edhe t shum antroponimeve, patronimeve e toponimeve kosovare e m
gjer t tipit arb-(arv-)
- s dyti, edhe m par Doi kishte vrejtur se shum emrtime t hershme jan me
burim konfiguracioni;
- s treti, mbante qndrim rreth dilems, nse antroponimet dhe patronimet me
kuptim etnik arbanas jan prdorur pr t treguar prkatsin etnike apo pr t
treguar aspektin konfiguracional t prons.
N kt mnyr abej jo vetm prjashtoi rrnjn alb- nga nj prejardhje parain-
doevropiane por dshmoi se pikrisht rrnja arb- ishte ajo q hynte n bazn
indoevropiane, krahas gjuhve t po ktij trungu.

7. Etnonimi arbr n gjuhn sllave

Dy shtje jan historikisht t rndsishme kur shtrohet etnonimi arbr n
gjuhn serbe. shtja e par lidhet me pranin e emrit mesjetar n dokumentet serbe
q n shekullin XII. Nj element i dyt po aq i rndsishm n krejt historin e
studimit lidhet me nj prfundim t Gustav Majerit, sipas t cilit emri i krahins s
Labris duhet t ket dal me metatez nga nj Albri, sipas nj ligje fonetike t
sllavishtes dhe prej t cilit jan orientuar shum prfundime t gabuara jo vetm
lidhur me etimologjin e etnonimit arbr, por edhe me shum toponime tjera.
Ndonse Gustav Majeri vetm pak m von e ka prmirsuar mendimin e tij,
vrragt e ksaj teze nuk jan tejkaluar as sot e ksaj dite.
Ndr studiuesit e mvonshm Petar Skokun e ka prmirsuar Idriz Ajeti, i
cili mbrojti mendimin e abejt t dal pak vite m par, madje duke shtuar edhe
ndonj shembull konkret t kolonive shqiptare(arbrore). Eqrem abej m von
edhe njher, ka ndrruar mendimin e tij pr emrin e vendit e pastaj t popullit si
kuptim t par. Kt mendim abej e kishte formuluar q te Gjeneza, n vitet 30,
por e ndrroi n disa artikuj t viteve 60, sidomos n studimin e rndsishm
Shumsi i singularizuar n gjuhn shqipe(1967), botuar s pari n gjuhn
gjermane q n vitin 1959. Ashtu sikur kam thn m par, edhe ktu mendimi i
abejt i detyrohet zgjidhjes gjuhsore t problemit n fjal, prndryshe t gjitha
rrugt e sistemeve dhe relacioneve etno-historike t sistemeve dhe relacioneve t
onomastiks shqiptare ]ojn kah rendi antroponimik, patronimik dhe toponimik.
Sipas abejt me arb- paraqitet emri n gjuht ballkanike popullore, q n mesjet
(...) prandaj bie edhe mendimi i nj rrjedhe sllave t emrit shqip lab, Labri, t
prfituar kinse prej alb- me metatez likuidesh t sllavishtes: kur vet gjuht sllave
kan vetm arb- ose rab-, do tishte nj mrekulli q nj krahin shqiptare t ket
zhvilluar edhe ruajtur nj lab- sllave q nuk del gjkund me kt kuptim n
sllavishten popullore. Pra, sikur mund t shihet, n dokumentet serbe etnonimi
arbr, fillimisht paraqitet si: Raban, Arbn, Arbanasin, Raban etj. Studimit t tyre
i jan qasur Latif Mulaku, Rexhep Doi dhe Qemal Murati nga aspekti gjuhsor dhe
Muhamet Pirraku n aspektin kulturo-historik.
Latif Mulaku duke u marr me emrat etnik t popullit shqiptar n fjalorin e
Vuk Karaxhiit, pasi shnon t gjitha trajtat: Arnautin (me kuptimin shqiptar),
Arnautka (shqiptare), ktetiku arnautski,-ka, -ko (pr kuptimin e mbiemrave
shqip,-e; shqiptar,-e), pastaj edhe foljen me -iti; arnautiti(shqiptarizoj) dhe
emrin foljor arnauqenje (shqiptarizim) prfundoi se fjala sht pr rrnjn turke
arnaut sipas ktyre rregullave fonetike dhe gramatikore: nga emri etnik i greqishtes
mesjetare u prftua emri i osmanishtes respektivisht i turqishtes Arnavut (m par
Arvanit), e kjo ndodhi me rnien fonetike t mbaresave -is, -ai,(-oi) t gjuhs s
huaj dhe nprmjet metatezs v-n>n-u, e pastaj n kalimin e zanores i n u kur kjo
sht n pozicion pas bashktingllores v sipas harmonis a prputhjes fonetike t
gjuhs turke, sipas s cils v-ja krkon u(-vu). Sipas tij Vuku e mori emrin arnaut
nga turqishtja dhe e shnoi n pajtim me gjuhn popullore, q sht n pajtim edhe
me mendimin e Sh. Demirajt pr dy trajta paralele t emrit arbr n gjuhn
popullore dhe n gjuhn e shkruar edhe t krahut oksidental.
Kur jemi ktu, te disa procese gramatikore e fonetike, sht interesant nj mendim i
Shaban Demirajt pr trajtn m t vjetr sllave Rabn dhe arbanas. Sipas tij trajta
m e vjetr sllave sht Rabn, -sht krijuar m hert, pra kur jan takuar
strgjyshrit e shqiptarve dhe sllavve, ndrsa trajta arbanas sht pranuar nga
forma librore dhe njerzit e shkolluar n vise evropiane. Nj pyetjeje t
mundshme, sepse kt trajt Rabn e kan vetm dokumentet serbe, e jo edhe ato
bullgare, kur dihet se shenjat m t mome sllave jan pikrisht t ndikimit bullgar,
do t mund ti prgjigjeshim n interes t saktsimit t problemit n fjal. Trajta
Rabn u krijua, jo kur sllavt u dynden n trojet shqiptare, por kur jetonin n
fqinjsi me ta dhe natyrisht kmbenin marrdhniet materiale dhe shpirtrore t
tyre.
Rexhep Doi etnonimin arbr n gjuht prkatse t kohs e gjen n
dokumentet sllave-latine n Kosov, n funksion antroponimik, toponimik e
patronimk, por pr studiuesin n fjal, me rndsi sht se kto trajta dalin edhe n
kuptimin e prcaktuesit t etnosit shqiptar. Rexhep Doi e ka prcjell historin e
emrit Arbanas deri n shek. XIII(1208), kur nga dokumentet sllave nxjerr termin
arbanas(si prkatsi etnike) dhe m tej n shekullin XIV(1330), n Krisobulen e
Deanit. Pr pjesn lindore t Kosovs Doi ka vjel nj inventar t pasur me baz
n etnonimin arbr nga Libri i borxhlinjve t Llukareviit (shek. XIV), t cilin nga
Arkivat e Dubrovnikut e ka nxjerr dhe botuar Mihailo Dinii. Shtresn turke Doi
e ka vjel nga Defteri Obllast Brankovia dhe Deftert e Sanxhakut t Shkodrs t
shek. XV. Rexhep Doi gjithashtu ka shnuar nj inventar t mbledhur n Kosov
dhe me gjer t patronimeve, ojkonimeve dhe sidomos toponimeve me rrnjn arbr
t cilit ne do tia shtonim patronimin Arbneshi n Prizren.
Qemal Murati m par n nj recension polemizues me studiuesin e
gjuhsis maqedonase Petar Ilievskin, e pastaj n dy vepra t tjera ka radhitur nj
dyzin toponimesh, antroponimesh e patronimesh t trojeve etnike shqiptare n
Maqedoni, nga dokumentet arkivore, nga ato t botuara, t terrenit, t letrsis
popullore dhe t toponimeve me funksione mbiemrore, t cilat, si prfundon autori,
tregojn vendin e arbreshve, ku kan jetuar ose ku jetojn shqiptart (arbnesht,
arbresht).
Si onomasticientt ashtu edhe historiant e gjuhtart shqiptar, nj koh t gjat,
me ndonj prjashtim jan t prirur q kur ndeshen me studimet sllave t ksaj
problematike etnikumin shqiptar t ktyre trevave ballkanike (Kosov, Maqedoni,
Serbi Jugore e Mal t Zi), ta shohin n vllimin e pranis s etnonimit arbr, i
paraqitur ktu si patronim, toponim, ojkonim etj. E deri sa studiuesit shqiptar,
vendbanimet me emrat etnik arbr/shqiptar i gjejn si dshmi t fundit pr t
dshmuar pranin e m shum apo m pak t elementit etnik shqiptar n kto troje,
krahas atij sllav, e jo si element t prhershm para atij sllav, ather edhe
studiuesit sllav mbeten t patrembur n mendimet e tyre. Kur jemi ktu, q m par
duhet ngulur kmb q duke njohur q m par rrjedhat historike, studiuesit
shqiptar nuk duhet t pranojn diskutimet pr pranin e elementit etnik
arbror/shqiptar krahas atij sllav, por pr pranin e elementit sllav n trthoret
etnike shqiptare t Ballkanit, edhe pse duhet pranuar nj element hendikepues tonin
q diskutimet zhvillohen kryesisht duke u mbshtetur n dshmit arkivore, madje
kryesisht kishtare sllave, pasi dokumentet arbrore/shqiptare vendase, me
prjashtim t mbetjeve onomastike, mungojn ndrsa arkivat perndimore ende nuk
jan hulumtuar n mas t knaqshme.
Toponimet e ktij lloji, pr etnit tjera, ose q n mnyr t trthort i
shpjegojn ato krejtsisht. P.sh. Vorri magjupit, Vorret e shkive (le t prkujtojm
se bie fjala n fshatin Makresh i Poshtm (Gjilan), toponimi Vorret e shkive, shnon
tri varre t shqiptarve t varrosur aty pas lufts s par botrore, pasi kta shqiptar
t besimit islam pas pushtimeve serbe kishin pranuar me dhun besimin ortodoks),
Vorret e muhagjerve etj. Etnit e tilla (sikur edhe e shqiptarve n Maqedoni) nuk
dshmojn shumicn, por pakicn dhe pikrisht ashtu si e shpjegon Ilievski, sado
edhe ai e di se ato zona t Maqedonis Perndimore prfshijn hapsirn e
brendshme t trojeve etnike shqiptare dhe nuk mund t flitet pr etni tjera n kto
an, prve ndonj grupi etnik q nuk jan tjetr ve grupe nomade, sikur jan
vlleht. Pra, shtja e diskutimit ndr studiuesit shqiptar ]alon n metodn e
studimit. shtja e prhapjes s toponimeve me baz n rrnjn arb-, si n brendi t
vendit ashtu edhe n periferi, si n gjuhn e vet shqiptarve ashtu edhe n gjuht
fqinje do par e lidhur me disa shtje t pazgjidhura jo vetm t natyrs gjuhsore,
por edhe historike, etnografike, sociale etj., si:
-sht mbetje historike e toponimit me bazn arb- alb-?;
-sht e bartur nga goja shqiptare dhe sht e gjuhve fqinje?;
-sht e ruajtur me gjelozi (mbshtetje materiale a shpirtrore), e sht
metafor librore?, etj.
Fakti q etnonimi arbr nuk kishte karakter krahinor por gjithkombtar dhe
duke iu kthyer edhe njher prfundimeve t Skiroit dhe Shaban Sinanit, t cilat i
nxora me baz biblike, ne dalim me hipotezn se barts t emrit arbr nga Shqipria
e Mesme, s paku deri tek dyndja sllave n Ballkan, ishin nomadt e lir q n
gjuhn e sotme do t mund t quheshin shtegtar t lir arbror, t cilt vepronin
si brenda ashtu edhe n skajet e trojeve etnike t arbrit, apo sikur shprehej Skiroi,
aty ku ndizej nj zjarr, aty ishte Arbri. Kjo hipotez jona i prgjigjet edhe
mendimit t abejt se s pari u formua emri i vendit, e pastaj doli emri i populit.

8. Etnonimi arbr-shqiptar dhe strkeqja e tij

Strkeqja e emrit arbr sht njra prej shtjeve m interesante q del n
rrugn e vijimsis s studimit t ksaj teme. abej fjaln arbr e ka shnuar n
ant e Tomorit pr kalama, n purishten, gjuhn e fsheht t
mjeshtrve(muratorve) t Oparit, fjala arbr prdoret pr bari si dhe nj rast
tjetr n Okushtan t Dibrs ku arbni sht dimr i fort. Le t shnojm ktu
se legjenda e ksaj teme lidhet edhe me nj objekt natyre t fshatin Kshtenj t
Krajs, Mal t Zi. Sa i prket Kosovs, me interes m duket edhe nj shnim i
Rexhep Doit, i cili n fshatin Llapev t Llaushs ka shnuar nj lagje, e cila pos
emrit Avdiaj, e kishte edhe emrin prbuzs Abneshi.
Krahas prpjekjes pr t kurorzuar mendimin e tij, Engjll Sedaj sjell edhe
mendimin e prof. abejt pr prdorimin e strkequr t etnonimit arbr, q un ktu
po e sjell m t plot nga nj botim m i hershm: nj strkeqje analoge (me
malsort e Veriut t Shqipris, - B.B.) ka psuar n Vlor fjala arbresh: Arbror
si dihet quhen banort e Arbrit, pra t nj pjese t Labris e t rretheve t Vlors
(). Qytetari i Vlors, Arbresht, bariut t vrazhd dhe shum her t ndyr t
maleve q zbresin n qytet, i dha nj kuptim pejorativ si njeri i ndyr, i
pagdhendur tamam si ndodhi me malokun n Veri. N kt rrug mbase do par
edhe shprehjet e mvonshme: shqiptar e katundar (Gjakov), qytetar e katundar,
sheherli e malok etj., t cilt ska dyshim se doln si rezultat i ndryshimeve sociale
ekonomike e kulturore, e jo krejtsisht fetare, sikur insiston autori.

Prishtin, 03. III. 2008






















Prejardhja e gjuhes pellazge etruske
1. Burime bibliografike rreth origjines s pellazgve, besoj
se duhet t interesohemi para se t bht von, ti studiojmi
se kush ishin pellazgt, nga vinin dhe nga rrjedhte gjuha e tyre,
do ishte n interesin ton q Akademia jon t mirrej m
n fund m pellazgt dhe t bj publike kt analiz, para se t
krijohet huti ku pastaj do ishte vshtir t dilet
Mendoj se ne duhet t zgjohmi nga gjumi, duhet t besoni
se kto kerkime jan n interesin ton e jo pr t dezinformim,
si mendojn disa, t cilt n jetn e tyre nuk kan lexuar m
shum se nj libr, tek e fundit e verteta do triumfoje nj dit se
sht n ann ton si do q t jet, ne jemi autokton pa dyshim,
por nuk do thot kjo se ne duhet t bhmi patjetr
pellazg pr t dshmuar se jemi para helenve,
sepse ndoshta ne jemi edhe m t vjetr se sa pellazgt dhe se
origjina jon sht e banorve autokton para pellazg, si
dshmohet, ne ishin Mollost e lasht t Epirit .
Pra sht krijuar nj opinion i gabuar se pellazgt ishin autokton
dhe se ne rrjedhim prej tyre, mirpo kur e studiojmi
mir kt enigm, vrejmi se pellazgt jan t ardhur m origjin
skite, prandaj, nuk shte aspak n interesin ton q ne t
hidhemi n kt drejtim t pa nevojshm derisa jemi AUTOKTON
n trojet tona edhe PARA PELLAZGVE !
Duhet ti lexoni kto lidhje me mija e mija burime hulumtooni dhe
analizoni e pastaj gjykoni, mos etiketoni njerz t pa fajshm
q tr jeten punuan n interes t popullit shqiptar, prandaj
kushtoni pak koh ju lutemi ktyre krkimeve
pr t vertetuar jo q ne jemi pellazg, por perkundrazi, ne
jemi autokton edhe mos te ishim pellazg, do thot se duht t
mirremi m kto krkime megjithse Akademia jon
sht percaktura se ne jemi autokton m prej ardhje ilire e jo
pellazge !
Ju falemnderit !
1. The Encyclopaedia Britannica, or Dictionary of Arts,
Sciences, and ...: Volume 17,Numro 1 - Page 177
books.google.fr1842 - 400 pages - Afficher la publication en entier
The questions that have been most keenly agitated
amongst the learned are, whether
thePelasgians were a different nation from ... and
also that the Hellenes or Greeks were Pelasgians,
or, in other words, of Scythian or Gothic origin.
Autres ditions
2. Varronianus: a critical and historical introduction to
the ... - Page 28
books.google.frJohn Will Donaldson - 1852 - 476 pages -Afficher la
publication en entier
Names of the Scythian divinities. 12. Other Scythian words explained. 13.
Successive peopling of Asia and Europe : fate of the Mongolian race. 14.
The Pelasgians were of Sclavonian origin. 15. Foreign affinities of the
Umbrians,...
Autres ditions
3. Varronianus: a critical and historical introduction to
the ... - Page xi
books.google.frJohn William Donaldson - 1844 - Afficher la publication en
entier
The Etruscans the theory of Lepsius, respecting theirPelasgian origin,
adopted and confirmed 10 11. ... How thePelasgians came into Europe ...... 25
3. Thracians, Getse, andScythians 27 4. Scythians and Medes 28 ...
Autres ditions
4. The European magazine, and London review: Volume 8
- Page 289
books.google.frPhilological Society (Great Britain) - 1785 -Afficher la
publication en entier
f whom were originally Pelasgi, we must perceive [hat the Hellenes, or
Greeks, ... the Greeks came from Caucasus, it is also certain, that
the Pelasgi came from the neighbourhood of that mountain, and were
descended from the Scythians.
Autres ditions
5. A connection of sacred and profane history: from the
death of ... - Page 88
books.google.frMichael Russell, James Talboys Wheeler - 1865 - Afficher la
publication en entier
1 Theory that the Pelasgians originally came from
Phoenicia and Egypt. But although it is
universally admitted that the ... There being no
similar evidence for believing that the Cabirian
mysteries originated among the Scythians, ...
Autres ditions
6. Hermes scythicus: or, The radical affinities of the Greek
and ... - Page 39
books.google.frJohn Jamieson - 1814 - 368 pages - Afficher la publication en
entier
from their wandering habits, the learned
Scandinavian views the term Pelasgi as of Scythian
origin, q. ... The Scythian origin of
the Pelasgiproved from Testimony. The principal
branch of our inquiry regards the origin of this
people.
Autres ditions
7. A dissertation on the origin and progress of
theScythians or ... - Page 73

books.google.frJohn Pinkerton - 1787 - 207 pages - Afficher la publication en
entier
Herodotus, Thucydides, Strabo, assert the Pelasgito
have come from Thessaly into Greece ; and
Thessaly was anciently esteemed a part of Thrace,
so that the Pelasgi were Thracians, that is, Scyth,
Get or Goths.
Autres ditions
8. Glossary of Archaic and provincial words: a supplement
to the ...: Volume 1 - Page xvi
Pas
d'image
de
couverture
books.google.frJonathan Boucher, Joseph Hunter, Joseph Stevenson - 1832
- 80 pages - Afficher la publication en entier
and thence to bare called them sometimes Scythians,
sometimes Pelasgians, Barbarians, Cimmerians or Cimbrians, ... For that,
ashamed, as it would seem, of the obscurity and meanness of their origin,
the most eminent Gieek writers hoped ...
Autres ditions
9. Elements of general history. Ed. by B. Turner - Page 70

books.google.frAlexander Fraser Tytler (lord Woodhouselee.), Brandon Turner
- 1846 - Afficher la publication en entier
Herodotus, Thucydides, and Strabo, state that
thePelasgians came originally from Thessaly into
Greece ; and as Thessaly was anciently a part of
Thrace. Pinkerton (on the Origin of
the Scythiansand Goths) contends that
the Pelasgians ...
Autres ditions
10. The British critic and quarterly theological review -
Page 95
books.google.fr1828 - Afficher la publication en entier
While Pinkerton traces the genealogy of
thePelasgians to an ancient Scythian empire, for the
existence of which tradition seems to afford at least
some degree of evidence, Colonel Kennedy thinks
proper to assign them an origin among a ...
Autres ditions
The European magazine, and London review: Volume 8 - Page 289
books.google.frPhilological Society (Great Britain) - 1785 - Afficher la publication en
entier
The Etruscan language seems to have been still more
homologous to the Pelasgian ; that is to fay, the latter
underwent less alteration in Etruria, whither, we have
clearly shewn, the Scythians certainly penetrated, and
who must have ...
Autres ditions
2. Varronianus: a critical and historical introduction to the ... -
Page xi
books.google.frJohn William Donaldson - 1844 - Afficher la publication en entier
The Etruscans the theory of Lepsius, respecting their Pelasgian origin, adopted
and confirmed 10 11. Meaning and ethnical extent of the name " Tyrrhenian"
. ... The Etruscan language a mixture of Pelasgian and Umbrian ; the latter ...
Autres ditions
3. The Armenian Origin of the Etruscans - Page 148
books.google.frRobert Ellis - 1861 - 200 pages - Afficher la publication en entier
But, even if the Etruscan language had been thus partly
Celticised at the time of the capture of Agylla, we have
still to explain the distinction which was made between
the Etruscans and Pelasgians at that particular time, ...
Autres ditions
4. Varronianus: a critical and historical introduction to the ... -
Page 28

books.google.frJohn Will Donaldson - 1852 - 476 pages - Afficher la publication en
entier
C. Scythians and Medes. 7. Iranian origin of the
Sarmatians, Scythians, and Gets, may be shown (1)
generally, and (2) by an examination of the remains of
the Scythian language. 8. Mode of discriminating the
ethnical elements in ...
Autres ditions
5. A history of all nations, from the earliest periods to the
present ...: Volume 2 - Page 1057
books.google.frSamuel Griswold Goodrich - 1854 - 1221 pages -Afficher la
publication en entier
The origin of its primeval inhabitants is uncertain ; yet
several reasons induce the belief that it was settled by
the ... About fifteen hundred years before the Christian
era, we find Pelasgians and Etruscans mingled with
later ...
Autres ditions
6. The Literary Gazette: A Weekly Journal of Literature,
Science, and ...: Volume 18
books.google.frWilliam Jerdan, Lovell Reeve, Henry Christmas - 1884 - Extraits
Thu- cydides, speaking of certain Italian tribes, says, '
They are of Pelasgic origin ; that is, of these Tyrrheni
who ... The languages of the Lydians and of
thePelasgi might be different. Homer calls the Carians '
barbarous-tongued ...
7. The history of Rome: Volume 1 - Page 35
books.google.frBarthold Georg Niebuhr, Julius Charles Hare, Leonhard Schmitz -
1831 - 641 pages - Afficher la publication en entier
before it fell int;o the hands of the Etruscans, is
uniformly represented as a Pelasgian city : and as
the ...Scythian, and Persian words, was no more deficient
in attention to languages, than we are: this very passage
plainly shews ...
Autres ditions
8. A HISTORY OF ALL NATIONS FROM THE EARLIEST
PERIODS TO THE PRESENT ... - Page 1057
books.google.frS.G. GOODRICH - 1857 - Afficher la publication en entier
EoROPE has been known to history for about forty centuries. Theorigin of its
primeval inhabitants is uncertain ; yet several ...About fifteen hundred years before
the Christian era, we findPelasgians and Etruscans mingled with later ...
Autres ditions
9. Hermes scythicus: or, The radical affinities of the Greek and
... - Page 58
books.google.frJohn Jamieson - 1814 - 368 pages - Afficher la publication en entier
Resemblance of the Greek Language to tJiat of
theScythians. Let us now advert to the historical proofs
of similarity ... had recently migrated from Scythia, or
had formed a part of those Pelasgi who had been driven
from Etruria.
Autres ditions
10. Collectanea de rebus hibernicis: Volume 3 - Page 629
books.google.fr1786 - Afficher la publication en entier
That the Etruscan differed from the Phrygian is certain ;
for the Phrygian wasGomerian, but the Etruscan I think
Magogian-Scythian, mixed vith the Phnician under the
name of Pelasgian ; ' and the first Pelasgiansettlements
in Etruria ...
Autres ditions


1. Collectanea de rebus hibernicis: Volume 3 - Page 629

books.google.frCharles Vallencey - 1786 - Afficher la publication en
entier
... for the Phrygian wasGomerian,
theEtruscan I think Magogian-Scythian,
mixed i the Phnician under the name
ofPelasgian ; id the first Pelasgiansettlements
in Etruria,"(say authors of the
Universal History) " from what e have
advanced, could not ... the languages, or ather
dialects of the gyptians, Assyrians,
Babylonians, Syrians, Arabs, &c. must have
approached extremely near to the Hebrew
and ...
Autres ditions
2. The highlands and western isles of Scotland: containing ...:
Volume 4 - Page 225
books.google.frJohn Macculloch, Sir Walter Scott - 1824 - Afficher la
publication en entier
So is Stiernhelm, when be says that the Celtic,Etruscan, and
Phrygian, are " ex una fonte" " nec Graeca longe distat." So is
Vossius. So, I should think, is Herodotus, when he says that
thePelasgian was a different language from the ...
Autres ditions
3. Dictionary of Greek and Roman geography: Volume 1 -
Page 883
books.google.frSir William Smith - 1854 - Afficher la publication en
entier
How easily a common language might
supersede a native idiom appears from two
remarkable cases in ancient history.... the
arrival of colonists from Asia: and the subject
population of Etruria bears numerous traces
of a Pelasgian origin.
Autres ditions
4. Annals of Ireland by the Four Masters as translated into
English ... - Page 368
books.google.frCleary, etc..., - 2003 - 394 pages -Aperu
The colony of Fomorians, who were of
Phoenician origin, must have spoken a
dialect of the Phoenician language. ....the
Umbrians ; the Eutru- rians orEtruscans ; the
Samnites and Sabines of Italy ; the
Thracians and Pelasgians of...
Autres ditions
5. Dictionary of Greek and Roman Geography: Abacaenum-
Hytanis - Page 883
books.google.frGreek geography, Sir William Smith, William Smith
(sir) - 1854 - Afficher la publication en entier
It m wuifT for these aliens to forego their
own ver- ii*-uUr dialects and to acquire the
common language f tiicar ...arrival of
colonists from Asia; and the subject
population of Etruria bears numerous traces
of a Pelasgian origin.
6. A dissertation on the origin and progress of the Scythians or
... - Page 83
books.google.frJohn Pinkerton - 1787 - 207 pages -Afficher la
publication en entier
The number of books, of all ages and languages, gives the moderns a
prodigious superiority over the ancients, in judging of the gradations
of speech, and origin and progress of nations. From the ancient
Hetruscan inscriptions,, ...
Autres ditions
7. Encyclopdia: Or, A Dictionary of Arts, Sciences, and ... -
Page 495
books.google.frThomas.. Dobson, Colin Macfarquhar, George Gleig
- 1798 - Afficher la publication en entier
The htruscau letters are Pelasgic, and several of
the Etruscan inscriptions are Written in the
Pelasgic language; ... nearer the lonic or Roman than the Etruscan.
There is also very little difference between the Pelasgian,
Etrnscan, ...
Autres ditions
8. outlines of universal history: in three parts - Page 25
books.google.fr1862 - Afficher la publication en entier
The following is a res\im6 of the ancient historyof Persia : It may
be divided into distinct periods: the fabulous, the poetical, .... The
Tyrrhenians were originally Pelasgian ; theirEtruscan conquerors
being of a different race ...
Autres ditions
9. Irish Pedigrees: Origin and Stem of the Irish Nation -
Page 13
books.google.frJohn O'Hart - 1989 - Aperu
... the Umbrians ; the Etrurians orEtruscans ;
the Samnites and Sabines of Italy ; the
Thracians, Istrians, andPelasgians of ... The
Sarmatians were also of Scythian origin, and
settled in the territory from them called by the
Romans,...
Autres ditions
10. The highlands and western isles of Scotland, in letters to sir
... - Page 225

books.google.frJohn MacCulloch - 1824 - Afficher la publication en
entier
I shall shortly prove it, as I trust, in
examining the origin of the Highland people.
Llwyd is with me also ; for he ...So, I should
think, is Herodotus, when he says that
the Pelasgian was a differentlanguage from
the Hellenic Greek.
Autres ditions

The Bibel of Every Land. A history of the sacred scriptures in ... -
Page xxiv

books.google.frSamuel Bagster - 1848 -Afficher la publication en
entier
The origin of the Etruscan race, for
instance, is a question of much interest,
still awaiting its solution. ...origin with
the Pelasgi of Greece; and their language,
though a distinct and peculiar idiom of the
Indo-European stem, ...
Autres ditions
Journal of the Royal Asiatic Society of Great Britain & Ireland:
Volume 15 - Page 234
books.google.frRoyal Asiatic Society of Great Britain and Ireland -
1834 - Afficher la publication en entier
From Syria the Scyths probably crossed to
Cyprus and Sicily, Southern France and
Iberia, this line of emigration being well
marked in classic authors, and the modern
Basque language attesting the
Scythic origin of the Iberians.
Autres ditions
11.



Rilindja ilire shqiptare
Nje blog pr historin kulturen dhe gjuhn shqipe
Affichage des articles tris par pertinence pour la requte pellazget. Trier par date Afficher tous
les articles
01 aot 2013
Opinione rreth origjines pellazge
Opinione te nryshme rreth origjines Pellazge

Opinione te reja rreth origjines pellazgjike...
nga Dardan Leka m 2012-01-24 n orn 6:48.MD

Pushtimet Skito -Pellazge

Krenar Per Historine postoi; "Nse do t kthehemi para
historis, prpara se Homeri rapsodik kndoi pr t
perndeshave dhe heronj t metodologjis, prpara se gjuha
greke sht shkruar, nj komb i njohur edhe jetuar m emrin e
Pellazg, shqiptart jan paraardhsit e vetm q kan
origjinn nga kjo rac e fuqishme parahistorike"

Dardan Leka : Ky definicion sht i barabart m nj definicion
si vijon;

" ...Po e zmi se, n vitin 7000 pas krishti, historiant n t
ardhmen do nxjerrnin nj tez t re si kjo ne lidhje me banoret
e gadishullit:

".. Serbt ishin populli m i vjeter n Gadishullin Ilirik sepse
ishin aty "PARA -TURQVE"..gjoja se historia e popullit
shqiptar nuk shkon m larg se n kt periudhen e ardhjes s
serbve ?

Mirpo e shtrojmi pytjen; a kishte ndonj popull tjetr para se
te vinin kta serbt n Gadishullin Ilirik ?

Nse ka patur banor shqiptar para se te vinin serbt, athere
ka patur n keto troje shqiptar edhe para ardhjes s pellazgve
si dhe para ardhjes s helenve !

M nj fjal pellazgt vij n gadishullin ton vetem 400 vite
para se te vinin helent, njoj sikur q erdhen serbt 400 vite
para se te vinin turqit ne trojet tona....

Qe te dy palet ishin te huaj;
Pellazgt erdhen m 1896 para krishti !
Helent erdhen ne vitin 1541 para krishti !
Serbt erdhen 800 pas krishti !
Turqit 1300 pas krishti !

Asnjeri nga eta popuj nuk jan autokton nga gadishulli
ilirik, po kush ishin ather populli m i vjetr se pellazgt e
helenet ?

Ti permendim vetm dy popuj autokton vendas, Para Pellazg
n gadishullin ton; Melopt, Selent dhe Dolopt.

Mirpo si e shihni ketu: ... Othniel Margalith - 1994 -

"considered by modern research to be semites, was the son of
Cush son of Ham (ibid 6); " Canaan the son of Ham, ...
distinction whether they were of Doric or Pelasgian origin.
Whatever their "racial" origin, when they arrived in Canaan
....".

considr par la recherche moderne d'tre antismites, tait
le fils du fils de Cush de Cham (ibid. 6); Canaan, le fils de

=Konsiderohet sipas kerkimeve moderne se Kanani ishte i biri
i Hamit, poashtu si edhe Kushi=

Keto teza ne lidhje me origjinen shqiptare nga pellazget jan te
pa baza pr mendimin tim sepse bota mbar sot e din fare
mir se nga e kan periardhjen Pellazgt ! per ata qe mendojne
se Pellazgt jan pika e fillimit t gjenezes shqiptare gabohen,
nuk kemi asnj prov deri sot qe keta ishin popuj autokton te
gadishullit ton. Keta popuj Skit t quajtur m von Pellazg,
Etrusk apo Tirrenien, u shperngulen nga Turkmenistani i
sotm, q ishte djepi i Skitve, si e thot edhe robet D'Angely
ne Enigma, q kishin ikur n Azi e Anatoli, ku pasi qe ishin
vendosen ne Qipr, ikin nga aty dhe shkojne n Palestinn e
sotme ose Canaan.

Ne far bza mund te ndjekim ket hipotez se edhe ne
shqiptaret rrjedhim nga Pellazget te cilet erdhen ne
gadishullin ton ne vitin1896 para krishti dhe iken pas 400
vite ?



Shiheni ketu"The
Pelasgians,Canaanites,Phnicians,MagogianScythians, and
some who had dwelt in Egypt, formed this mixed body, called
Pelasgi, headed by Cadmus. They are distinguished in the
sacred writings by the name of Cadmonites. Canaan contained
..."

=Pellazgt, Kanant, Fenikasit, Skitet dhe disa popuj t tjer
q banonin n Egjipt, formonin nj trup t vetm t ketyre
popujve t perbashkt q quheshin Pellazg. =

Ju lutemi, ne si popull i gadishullit Ilirik, far lidhje patem
m keto popullsi ?

Shihe ketu vendin se ku jetuan Pellazgt m par para se te
vinin n gadishullin Ilirik:

"The ancient Cretans are the same as the Cherethites, and the
Pelasgians as the Philistines or Pelethites of the ... They had
certainly been a considerable time in the land of Canaan
when Abraham arrived there in the Jyear of the world ... "

=Kretasit e vjetr jan t njjt si Keretitt dhe Pellazgt dhe si
Filistint ose Pelestt...ku me siguri keta popuj jetuan s
bashku n tokn e Kananit para se t vinte Abrahami...=

Pastaj, si e shohim, m ardhjen e fiseve hebreje ne krye me
Abrahamin, nga Kanani Pellazgt largohn n drejtim t
veriut, pushtojn bregdetin e Turqis s sotme dhe hyjn
prmes Bosforit n Traki, mirepo m par ishin ndalur nj
koh n Tars, bregdetin e Turqis s sotme, ku mendohet se
edhe Traka mori emrin sipas kesaj kolonie Pellazge qe erdhi
nga Kanani n gadishullin ton..! Te shohim edhe m tej..

Shife ktu;

"Theory of De la Name, that the Pelasgian* were of Phoenician
extraction, and of a totally different origin from the Hellenes.
..."

=Kjo teori deshmon se Pellazgt ishin rrjedh e Fenikasve dhe
se ishin krejt t ndryshm nga Helent.=

"... If we trace the histories of the Phnicians and Chaldans
to their origin, in the most ancient authors, there appears
great reason to believe they were a mixed people of Scythians,
Canaanites and Pelasgians. ..."

=Nse e ndjekim rugtimin e Fenikasve e te Kaldenve q
nga origjina, nga autort e vjetr, duhet t besohet m plot
arsye se ky ishte nj popull i perzier prej Skitve, Kananve
dhe Pellazgve=

"Pelasges ils passe d'Asie en Europe par le dtroit de l'Helles-
Pont, o elles ont fait le tour du pont Euxin par la Scythie."

=Pellazgt kalojn nga Azia n Europ permes ngushtics s
Bosforit, te quajtur Skitia.

=Nse e ndjekim rugtimin e Fenikasve e te Kaldenve q
nga origjina, nga autort e vjetr, duhet t besohet m plot
arsye se ky ishte nj popull i perzier prej Skitve, Kananve
dhe Pellazgve=

Si e shohim m siper; pellzgt vijn nga Azia e kurrsesi nuk
jan autokton ne gadishullin ton, para se te vinin n greqi,
ndalen n Traki...ku nga aty pushtojn Arkadin ne vitin 1896
para krishti !

Shihe ketu;

" of the Pelasgians, Cadmus, Cadmus, an Egyptian by birth,12
and a sojourner in Phoenicia, arrived in Bceotia with a..." ..

=Poashtu edhe Kadmi, q ishte Pellazg i lindur n Egjipt,
kaloi nga Fenicia n Beosi..=

Si e shohim; lidhjet pellazge egjiptiane e fenikase ishin teper t
ngushta me tyre dhe se prezenca Pellzge n gadishullin ton
njihet si nj koloni pelalzgjike e fenikase e kurrsesi nj popull
autokton ne keto vise.

Shihe edhe ketu;

Edwin E. Jacques - 1995 - "...found in Greek and Latin
documents. If only the Illyrian language had been conserved
like the Greek, ... He did not date the arrival of the Pelasgians,
however, but was certain that they arrived in the peninsula
before the Hellenic ..."

Edwin E. Jacques - 1995 -.

=Ilirishtja ishte ruajtur si gjuh greke, q nuk daton nga
ardhja e pellazgve por me siguri para pellazgve.=

M von pellazgt vendosen n Thesali, mirepo pas nj kohe
vjen nj pushtues tjeter, njesoj sikur erdhi Turqia qe e shporri
Serbin, poashtu edhe Helenet ne krye me Deukalionin ne
Vitin 1541 para krishti, njesoj si e humben betejen serbet ne
kosov nga turqit, keshtu pellazget u shperndane, erdhen edhe
ne Epir.

Shihe ketu; Edme Mentelle - 1787 -

"En supposant cela, on peut dterminer quel fut le Pelasgus
qui conduisit le; Chaoniens en Epire.

=duke sypozuar nga kjo shofim se si Pelazgusi i udhheqi
Kaonient n Epir=

THE PELASGIANS. practised agriculture, and had therefore
established themselves in settled abodes; in which on ...
Pelasgus is said to have arrived at Dodona and to have ruled
there; and, according to Ephorus, the Pelasgians were"

=Sipas Eforit, Pelasgt ushtronin agrikulturen, vendosen n
Dodona dhe ndertojn aty vendbanimet e tyre=

Kjo tregon se pelalzget ihin te ardhur e jo autokton..

Mirpo edhe nga Dodona Pellazgt u dbuan, qendruan vetm
355 vite ne Gadishullin Ilirik, iken n Saturnie, Italie....

Si e shohim, keto jane argumente shkencore me data
historike...i nderuari krenar, qe do e perseris sa here qe te jete
e duhur, kurse ju mund te sjellni te njejtat argumente nese
vertete jeni i bindur se pellazget jane autokton ne Gadishullin
ILirik, me vje keq, por edhe une do sjelli argumente e plote te
dhena se ne kemi folur gjuhen shqipe edhe para se te vinin tek
ne pellazget, njesoj si e kemi folur ket gjuhe edhe para se te
vinin sllavet...e turqit m von...te gjitha linket i kemi ne dosje
Dokumente n grup, por mos hrro se edhe antaret tjer dijn t
e bejn kerkime specifike ne google Books, jo vetem une dhe
ju...mjaftone te kerkosh "origine pelasge" ose "origin of
pelasgian" "origine pelasgian canaan" "origine pelasian of
schytes".....dhe lirisht mund te sjellni keto te dhena si dosje
dokumente.

Krenar Per Historine: "Besoj se gjithmone u referohem
studiesve serioze, te pa ndikuar emocionalisht.[asnjanjes] qe
kane paraqitur definicionet e tyre shkencore , Teorite jane,
shume dhe secili ndjek e mbron me argumenta te dala nga
studiues te shumte, Njera teori pshm thote qe pellazget vijne
nga veriu i danubit, nje tjeter thote nga Azia. nje tjeter jane
nga Arkadia, tjeter nga Izraeli etj, etj, Po a jane nga trojet ku
kane ushtruar kulturen e tyre ?

Personalisht u besoj shkencave egzakte, pra laboratoreve, dhe
jo ''regjisoreve'' te historise, qe jane ne sherbim te politikes se
caktuar Nuk marr persiper te dal me asnje teori, pasi nuk jam
nje studiues i mirefillte, por nje dashamires i historise se
vertete. Ne shume linke dhe adresa ne internet ka edhe artikuj
denigrues me qellime qe dihen, te cilat zhvleftesohen
menjehere, se kane permbajtje emocionale..... pshm....Une u
besoj studimeve gjenetike nga universitete prestigjoze ne bote,
dhe nuk u besoj pshm ndonje teorie ''fishekzjarr'' se Pellazget
kane ardhur nga Kina apo Japonia, Jam me teper i
predispozuar te besoj shkencen. Ne fund te fundit Grupi
Rilindja Pellazgo -Ilire prandaj eshte krijuar, per diskutime
brenda tematikes historike dhe jo vetem per LIKE...

Dardan Leka: Pajtohem edhe une me opinjonin tuaj i nderuari
Krenar, sot jemi ne shekullin e XXI dhe shkenc ka dhne
prova te mjaftueshme dhe ekane ndar mitologjine nga anash
sepse sot eshte e vertetuar nga te dhenat e fundit se Pellazget
nuk jane banor autokton ne gadishullin Ilirik por nj diasor
apo kolonie te ardhur nga Palestina dhe Fenicia ose Libani i
sotem dhe kurrsesi nuk kane lidhje me origjinen e popullit
shqiptar ku ne ishim aty para pellazgeve dhe para ardhjes se
grekeve....Po perseris se; teoria per ti nxjerrur shqiptaret me
origjine nga Pellazget sht nj tez teper e dmshme ! ndersa
per mendimin im qe rrefuzoj kete teori dhe mbroj teorin se ne
shqiptaret jemi autokton dhe nuk kemi kurrfare lidhje me kete
kolonin pellazge qe posa erdhen tek ne mesuan shqipen, pra
keta shqip fols nuk mund ti quajmi kurrsesi stergjysherit
tan... !

Dardan Leka: Pellazget adhurimin per drunjet e sollen nga
India gjat kalimit te tyre s pari neper Eufrat Mesopotami,
deshmon se pellazget jane te ardhur e jo autokton ne
gadishullin Ilirik;

Shihe ktu; Edwin E. Jacques - 1995 -

"The worship of trees and pillars reminded them rather of
Canaan and Asia. The scholar Mills reported, There were no
idols or ... The early Pelasgians were nature worshippers.
During their migration from India through the Euphrates and"

Krenar Per Historine; Jam dakort me ju! Por jeni i lutur qe
definicione shkencore qe arrini te merrni, ti sillni ne grupin
tone, sigurisht edhe me adresat perkatese qe te kemi mundesi
ti lexojme edhe hollesite qe ato permbajne.......Dikush me ka
bere te qesh ne komentin e tij ne facebook, shkruante se po qe
se pellazget jane bionda i pranoj per gjysher, po qe se jane te
zinj nuk i pranoj, Ne shqiptaret dihet se nuk jemi te zinj, edhe
po te deshironim, asnje teori nuk e thote kete. Dhe artikulli i
mesiperm kete thote se ADN -ja jone eshte e nje rrace te forte
etj. etj.

Dardan Leka: Ka perplote deshmi qe pellazget jane te ardhur
nga Azia, por asnje deshmi se jane autokton ne Gadishullin
Ilirik, i vetmi term qe ne sot e shprehim si "popull para
helen" eshte njesoj si te themi;

"serbt ishin popull para turk ne gadishullin Ilirik" ..mirepo
para se te vinin serbet ne keto troje jetonim ne shqiptart, pra
jemi edhe para serbve dhe para turqve, njesoj si q ishim
dikur vendas edhe para Pellazgeve poashtu dhe para
Helenve..

Ktu shohim se ne Egje, ne te gjith ishujt pellazget filluan ti
pushtojn, ne kete deshmi, te ardhur nga Siria.....

Archaeological Institute of America - 1896 -kemi kt referim;

"The first inhabitants of the island were not Phoenicians but
Pelasgians who came from Syria, that is to say Hittites. King
Kinyras is Kiap=the Canaanite (the country of Canaan is called
Kinahhi in a tablet from Tel-el-Amarna). The name of ..."


Krenar Per Historine: Atehere mund te mendoj: se pellazget e
kishin emrin ''pellazg' apo e moren pasi erdhen ne pellgje[
detra] ?' Apo emrin '' pellazg'' e moren nga mbreti arkadian
Pelaso. Drejtimi i ardhjes se tyre eshte Azia apo lindja e
mesme ? Apo mga Azia kaluan ne lindje te mesme e pastaj
ndaluan ne arkadia dhe emigruan ne gjithe mesdheun pastaj?
Me lejoni qe tju sjell nje dokument akademik qe thote se
pellazget vijne nga veriu i Danubit, Cila eshte toka e zeze qe
flasin Daket qe ndodhet ne perendim te diellit vendi nga
erdhen pellazget? A jane territoret tona ne perendim te Dacias
[Rumania sot]?
Dardan Leka: Mundemi eshtu te sjellim deshmi si nga autoret
para 200 vite si dhe autor e studiues modern te cilet me
analizat e tyre mbeshtetur nga shkenca moderne sjellin prova
te reja se pellazget jan nje popullsi qe jetoi me shkuj ne
Kanan Palestin dhe Izrael e Fenici, para se te vinin tek ne n
Gadishullin Ilirik, ku u vendosen para se te vinin Helenet,
njesoj si erdhen serbet para turqve, por kjo nuk deshmon
asgj kur themi se "pellazget ishin para helen" kjo sht
menduri..si te mendohet se m par para se te vinin pelalzget
nuk ka patur banor vendas autoktone ne keto trojet tona para
se te vinin pellazgt nga Palestina ?
Ose, si mudn te nxjerrim dhe ti besojmi nje referimi si ky;
Pellazgt ishin ketu para heleneve ishin t vjetr edhe para
hnes" A nuk sht absurde te mbeshtetet kjo teori se gjoja
pellazget qenkan ketu ne gadishull edhe para hnes ?
Nuk mund te quhet argument i frytshem termi; "pellazget para
helene" .. eshe nje soj si te themi .. "serbt jan para turqve
n Ballkan" ..teoria koti dhe te mbrapshta ku nuk i ipet fare
njeriut te mendoje me tutje dhe ndalet ne nje term aq banal
dhe ngjitet prej kesaj teorie si kur hyp me qellim nejriu dhe ia
vn litarin veti..per te bere vetvrasje.. edhe kjo teori qe po
mbroni eshte njesoj; sht nj teori vetvrasese per popullin
shqiptar... Thomas Curtis - 1829 - "The ancient Cretans are
the same as the Cherethites, the Pelasgians as the Philistines
or Pelethites of the Scripture ... or from Egypt, they had
certainly been a considerable time in the land of Canaan when
Abraham arrived there, ..."


Krenar Per Historine :Atehere nuk jane te ardhur nga Azia por
nga Linja e Mesme ?Dardan Leka Si e kemi vrejtur nga pika e
par, ata jan me origjine nga Turkmenistani i sotem,
quheshin Skit, pushtuan Qipron, gjysmen e bregdetit te
turqise, u ndalen ne Izraelin e sotem, ku pastaj u detyruan te
ikin nga fiset hebreje, erdhenne Bosfor dh hynen permes
Trakise kaluan me anije dhe pushtuan Arkadine ne rye me
Pelazgusin ne vitin 1896 para Krishti.. pas 355 vite u debuan
nga pushtuesi tjeter grek.. njesoj si serbet u debuan nga
turqit.. pra ne nuk kemilidhje as me njerin as tjetrin pushtues
por jemi autokton.. edhe pse keta msuan gjuhen shqipe..kur
erdhne nga Palestina..


Dardan Leka: Skitet kur erdhen ne Palestine mesuan alfabetin
nga egjiptianet, njesoj si fenikaset ku pastaj e shperndane
edhe tek ne..ku e shihni ketu pikjen pellazge ?
Dardan Leka: "Petit-Radel (Louis Charles Franois, M.) - 1841
- "Selon l'opinion gnrale des historiens de l'antiquit . ce fut
Pelasgus, YieXaerybs , qui donna son nom ces peuples. Ce
chef tranger tait arriv en Arcadie , dont les habitants
vivaient plutt la manire des animaux que comme des ..."

Dardan Leka: Edme Mentelle, Flix Vicq-d'Azur, Jean Le
Rond d' Alembert - 1787 - 756 pages - "l dit que les historiens
rapportent qu'aprs le dluge de Deucalion , Phaton , un de
ceux qui vinrent en Epire avec Pelasgus, fut le premier roi des
Thcsprotes"

Dardan Leka: Populli para Pellazge apo vendas autokton i
Epirit quhej MELOP shihe ketu; Gottlieb Wilhelm Leitner,
Oriental Institute (Woking, England), East India Association
(London, England) - 1891..."followed by Pelasgus II., who
reigned in Etolia, while Phaeton governed the Molopi, a
people of Epeiros. ... It is not possible that this second
invasion was of a Greek race, there being no trace of such in
history ; nor is it possible "..si e shohim, pelazgusi i II-t e
pushtoi Epirin...Melopet jane vendas kurse pellazget
pushtus...


Dardan Leka: Para se te vinin ne Gadishullin Ilirik apo greqi,
pellazget atje ne Palestinen e sotme flisnin nje gjuh
tjeter..shihe ktu; 1842 -
"He believes that this event took place before the invasion of
Caanan by the Israelites, and that consequently the Pelasgic
migration was not ... The Pelasgians, then, must have spoken a
dialect of that language we they arrived in Greece. ......

Dardan Leka: 1844 - They were secured from the invasion of
other hordes, by the boggy and mountainous nature of the
peninsula ; and two tribes of them, ... Pelasgus, the grandson
of the latter, founded a nomadic state in Arcadia ; hence the
tradition,

Dardan Leka: Ne kohen kur Pellazget erdhen ne gadishullin
Ilirik nga Palestina, rreth vitit 2009 para krishti, ata flisnin
nje gjuh tjeter, por pasi u vendosen ne viset tona mesuan
gjuhen shqipe... 1842 - "The Pelasgians, then, must have
spoken a dialectofthatlanguagewhen they arrived in Greece.
Perhaps it might have undergone several changes, and
acquired some new modifications, during the many years
which had passed since they began to ..."...dhe ketu sht i ter
ngatrrimi, qe ju i ngatrroni pelalzget dhe i quani si pasardhes
te shqiptarve, vetem per arsyen se ky popull migrator mesoi
gjuhen shqipe ...njesoj si sot turqit apo serbet te mesonin
shqipen, a mund ti quajmi shqiptar ?

Dardan Leka: Kontaktet qe paten Pellazget atje ne Palestine
me Egjiptasit e vjeter deshmon se ky popull ishte me origjine
nga Izraeli i sotem..

shihe ketu; "Cecil Henry St. Leger Russell, Cecil Henry St.
Leger Russell - 1921 "The connexion of the Pelasgians with
Egypt partly accounts for the determined hostility shown by
the Philistines to the Jews on the arrival of the latter in
Palestine after their Egyptian Exodus. "The movement of the
Etruscans ..."...dhe me ardhjen e hebrejve pellazget iken nga
vendi i tyre qe e kishin pushtuar pasi qe kishin leshua disa
shekuj me pare djepin e origjines se tyre nga Skithia e
Turkmenistanit, rreth vitit 2800 para krishti..

Pra si perfundim; Pellazget dbohen nga Palestina dhe
pushtojne pastaj Tarsen dhe nga atje Trakine e pastaj edh
Greqine e sotme ne vitin 1896 para krishti ne krye me shefin e
tyre Pelasgus..

Nga Sir Wiliams; Sir William Smith - 1854 -

"Arcadians, too, Pelasgians, were settled on Mount Palatine
before the arrival of colonists from Asia: and the subject
population of Etruria bears numerous traces of a Pelasgian
origin. The races of Western Asia..."

Dardan Leka:
I nderuari Krenar Per Historine, ketu ke mjaft argumente si
para 200 vitesh por edhe nga te dhenat e shkences moderne
per te ardhur ne perfundim se Pellazget jane nj popull i
ardhur nga Lindja e afrme, dhe kurrsesi shqiptart nuk e
kane origjinen prej tyre, ne jemi ne keto troje autokton dhe
popull Para- Pellazgve, si e shohim ketu !

Philip Gardiner - 2008
"Eurynome was probably the most important Goddess of the
Pelasgian myths. These Pelasgians were a people who arrived
in Greece from Palestine over 5500 years ago, although it also
became a term for "real" Greeks later on. ..."

Dardan Leka: Nuk ka dyshim se pellazgt para se te vinin ne
Gadishullin Ilirik qendruan nj koh te gjat ne keto tokat e
Palestines dhe Izraelit te sotem dhe ishin ne kontakte me
egjiptasit; Frederick Malkin, Society for the Diffusion of
Useful Knowledge (Great Britain) - 1829 - "overned by
Gelanor, a prince apparently of Pelasgian blood, when Danaus
arrived with a fresh colony from Egypt. ... About thirty years
after the foundation of Athens, some extensive troubles took
place in Palestine, which caused ..."

Henry Kilgour - 1872 - 70 pages - Extraits

"And, in like manner, as already shewn, the Jews of Palestine
formed in numbers but an extremely insignificant section of
the race known as the Hebrews, the Pelasgians, the
Phenicians, the Jews, and by other names, many of which we
have ..." Nj deshmi per ata qe krenohen me origjinen pellazge
te shqiptareve te ardhur nga palestina e Turkmenistani.

Krenar Per Historine:

Po bjmi pak humor ! Deri tani kam lexuar teori se pellazget
vijne nga veri lindja.....nga jug lindja ... nga jugu...dhe nuk di
mund te kete edhe nga ndonje drejtim tjeter, dhe per te gjitha
keto teori ka materiale qe nje ''studiues'' si une mund ti marre
per kapital, dhe........cili eshte perfundimi llogjik ?
Mos valle ata jene trillim i imagjinates sepse, edhe thone, se
njohurite per ta ,jane teper te pa mjaftueshme. pra besoj se po
luhen ''filma'' te ndryshem, por per nje gje qe edhe ju jeni i
sigurte, pellazget kane ushtruar kulturen e tyre ne rajonin e
mesdheut. A dini se egziston teoria se shqiptaret jane Skoceze,
nje tjeter Nordike?
Pra, teorite te ojne gjithkund neper bote, por vec ketu ne keto
troje Jo ! Sepse dikujt nuk i intereson e dikujt tjeter po.Besoj
se duhet tu besojme gjetjeve e inputeve te tjera, te terrenit dhe
te vertetuara shkencerisht, dhe jo hamendsimeve teorike te
mbeshtetura ne deshira.

E verteta eshta nje ! Te mundohemi ti afrohemi sa do pak asaj
!Mos harroni se edhe teoria juaj ka kundershtaret e saj ne
mesin e shume studiuesve vendas dhe te huaj Kam shume
dokumenta te gjetura ne internet por edhe libra ne bibloteken
personale qe flasi per kete ceshtje. Interneti ne nje kohe te
shkurter te jep informacionin qe kerkon, Edhe ju ne internet
po publikoni idete dhe teorine tuaj me se shumti te
mbeshtetura ne informacinet qe merrni ne te ...

Mendoj se nuk duhet mohuar fuqia informuese e tij, pro dhe
kunder se vertetes qe kerkojme !

Dardan Leka:

I nderuari Krenar Per Historine, poashtu eEdhe ju ne internet
po publikoni idete dhe teorine tuaj me se shumti te
mbeshtetura ne informacinet qe merrni ne te ...
Mendoj se; "nuk duhet mohuar fuqia informuese e tij, pro dhe
kunder se vertetes qe kerkojme"...
Po, sht e verte qe edhe un po sjelli deshmi nga interneti
njesoj si edhe ju, i nderuar por kam perplot libra edhe un si
ju q i permendet, kam ne biblioteken libra si dhe fotokopje t
pa numerta nga biblitekat para se te egzistonte interneti, te
cilat vertetojn te njejten deshmi se. .."Pellazgt nuk jan
autokton ne viset tona por te ardhur"..
Poashtu, mund te ju sjelli dshmi tjera se pellazget mu te jene
edhe nj Mit, i perhapur ne mendje te autorve te vjeter..Por, si
e vreni ketu siper, ju sjella deshmi vetem 2% te titujve ng m
se 10 000 autor qe e thone se "pellazget jane te ardhur nga
Azia e kurrsesi nuk jane autoktonet e viseve tona"...

"Anija sht pr ne, krenari kurajo dhe liri" ...Nermina Vlora !
Dardan Leka: "Q pellazgt ishin n Epir pas prmbytjes s
Deucalionit, ku orakulli i Dodones mund t jet themelua
vetm pas ksaj permbytje ... Sharabi, emrin e nj fshati n
Palestin, t referuara prej Jozefit "
Dardan Leka: THESBON= "qyteti i Palestins, matan
Jordanit, t fisit t Gadit, n Galaad, sipas Josephit e sipas
Stephanus, ishte biri i t birit t Pelagosit, Lycaoni, i cili
udhhoqi kta Pellazgt e par n Epir". ..
"Pelasgians, were settled on Mount Palatine before the arrival
of colonists from Asia: and the subject population of Etruria
bears numerous traces of a Pelasgian origin".
Dardan Leka: "The pre-Greek Pelasgians arrived in Greece
long before the originators of the Olympian religion. ...
Philistines The Philistines were non Semitic rivals of the
ancient Hebrew-Israelites in Canaan in the second millennium
BCE"

Dardan Leka: "Qyteti i Gazs n Palestin mbante emrin e
Minoa, pr shkak t mbretit Minos t Krets, e cila ka hyr n
...Cretans e lasht jan t njjta si Crthim pellazgt jan *
Filistinet ose Phlthim"

"THESBON= qyteti i Palestins, matan Jordanit, fisit t
Gadit, n Galaad, sipas Josephit e sipas Stephanus, birit t
birit t Pelagosit, Lycaon, i cili udhhoqi kta Pellazgt e par
n Epir. ..."

"Q pellazgt ishin n Epir pas prmbytje se Deucalionit, pra
orakulli mund t jet themelua vetm pas ksaj permbytje ...
Sharabi, emrin e nj fshati n Palestin, t referuara prej
Jozefit. U vendosen n Galile e siprme. ..."

"Dhe pellazgt ishin Plargues, dhe Plargues u Leleges. Ne
duhet t shtoj se Baron Behr sht ktu n Palestin, ose zbriti
n nj ishull n brigjet e Caria, ata ishin Leleges ose pellazgt
..."

"Kadmus kalon pr shpiksin e shkrimit alfabetik, edhe pse ka
prova se pellazgt ishin duke prdorur ... Prve ksaj,
aritmetike, t cilin grekt si nga banort e Palestins e dinte
shenja t tjera"

Muhamet Nikqi: "Ne bota sote ka filluar nje felton per gjuhen
Pellazgo-shqiptare te autorit Shnaider qe eshte perkthyer edhe
ne Shqip..."

Dardan Leka: Po i nderuari mik; Edhe para 60 vitesh Europa
perendimore pa nderprer fliste pr "Djepin e civilizimit
serb"....derisa m n fund e kuptoi se nuk paska ken djepi i
tyre....! sht e njejta gj nse shkruhet nj liber nga
pernedimoret m titullin; "Kosova Para - turke"...kuptohet se
kuj do ia kushtonin kt lavdi...pushtuesit ton serb...

E njejta gj sht edhe m kto polemikat rreth pelalzgve...pa
e ditur asnjeri; kush ishin pellazget, nga vinin dhe pa e ditur
fare se a jemi me t vertete ne pasarhesit e pellazgve apo jo,
vrapojmi m nxitim kah rruga pa kthim, rruga e deshtimit
pellazgjik, njsoj si deshtoi formula serbe para botes, njashtu
do dehtoje edhe teza e gabuar e periardhjes shqiptare nga
pellazgt...

Nuk ka problem, le te mbushen librarit njhere mir m keto
kerkesa qe te huajt na i kane imponuar e jo ne..nuk mesuam
asgj nga historia. Na detyruan te quhemi "turk" se ashtu na
than t tjert, na debuan nga vendi yni ..se e kerkuam te jemi
turk pa ken fare turk, tani kerkojmi te jemi pelalzg sepse te
huajt e thojn keshtu.. ! " Ju jeni Pellazg"...!

Me te vertte iu besoni aq shum ktyre miteve te pelalzgve ?
Nuk krijohet origjina e nj kombit mbi baza mitologjike...kjo
sht absurde.. dhe nj dit kur ta vrejmi se kta pellazgt na
qenkan nj disapor emigrantesh te ardhur nga Izraeli Fenicia
apo Egjipti...si do ia bejmi pastaj, ku do ta kemi vendin ?

Dardan Leka: Me te vertet tani m ka hyr edhe mua frika; si
ka mundsi kjo ? ..

Nj popull i teri q sht autokton n trojet e tyre prej mija
vitesh, para Pelalzgve, para grekeve, para sllavve e turqeve,
lakmon sot t ket nj origjin tjeter, te nj pushtuesit te huaj
te ardhur nga Lindja ?...ketu sht nj problem i madh...Po ku
e di Shnaider apo Benlowen apo Edwin Jaques m mir se ne
se kush jemi ? Historin duhet ta shkruajmi ne shqiptart e jo
tua lemi te huajve...

Dardan Leka: Qe se ka thojn dijetaret dhe studiusit nga
Akademia mbretnore e shkencave, e jo nga autor te librave ku
secili ka mundesi te botoje libra...

"E ndjejmi m lehtsi se origjina e Pellzgve q permes tyre
njohim Inakusin pr themeluesin dhe prijsin e tyre sht i
njejti si tek Inakidt sepse sht natyrale q kolonit inakidet
moren me veti dhe u vendosen n mesin e barbarve n Greqi
moren emrin po andej nga vendi i origjines se tyre nga erdhen;
Pelazgt e kolonis ne Greqi pra ishin njsoj Sirian, fenikas ose
Egjiptas..Nuk ka dyshime se Pellazgt ishin t huaj dhe se
flisnin nj gjuh ndryshe nga grekt, poashtu edhe besimi i
tyre ishte krejtsisht Fenikas ose Egjiptas..."

Dardan Leka: ...os e ketu studiues mbi Pellazgt; "Kemi
menduar ne fillim se idioma karriene ishte nj dialekt
pellazgjik, mirpo, para pak kohsh, nj orientalist i
mirnjohur M. Chr. Lassen , ka dhn argumente m nj pesh
t madhe n favor t origjins Semitike t ksaj idiome.
Githashtu ai ka vrejtur tek kta popullin Kanaan q kishte
migruar kryesisht n drejtim t ishujve t Egjeut" gjuha e tyre
si ashtu edhe e Lidianve t ciln edhe Ioniant e kishin
trasheguar, poashtu edhe Misienet e Azis, ku s shpejti
humbi si hiri dhe mbeti vetem si gjuh e rendomt e rangut te
dyt...

Iamun Dardanian: Neve na duhet vetem te shkruajm e te
kembengulim per autoktonin tone dhe kulturen tone qe pas
nje kohe ta dijn te tjeret pas nesh.

Dardan Leka: Ne nuk kemi pse te brengosemi fare per
autoktonin ton, jemi ne keteo troje prej me se 9000 vitesh,
6000 vite para pellazgve, 5000 vite para Indo...7000 vite
para grekve, 8000 vite jemi para sllavve...!

Me tregoni; 'na duhhen ti kemi pellazget te paret tane kur ne
jemi edh m t vjeter se pellazgt ?
Dardan Leka: Si e shohim; e pa nevojshme fare te behemi
"pellazg" ..koti, pa ditur as nga vinin... per tu treguar se jemi
me te vjeter se greket...ne jemi autokton ilirian dhe na
mjafton, jemi keta qe jemi populli me i vjeter ne Europ edhe
pa kaluar permes pellazgeve...

Dardan Leka: Mendoj se ne nuk duhet te mirremi me prrallat
pellazgjike!

Kurrfare lidhje tjeter nuk kemi m pellazgt as me egjiptianet,
perpos ketyre tri versioneve qe i permenda, 1; Hiksoset, 2;
Pellazget e shperngulur nga Thesalia me ardhjen grekeve, 3;
Filistinet qe rane ne kontakt me egjiptasit..Por pa e
perjashtuar lidhjen e pare pellazgjike me origjine nga Kanani,
qe kishin kontakte me egjiptasit se ishin afer, alfabeti Kanan
eshet i ngjajshem me ate egjiptas...po e zemi se kur erdhen tek
ne ne Ballkane, si e ceka rastin e Doodnes, pse jo edhe keta
Kananet fenikas mos te na kishin percjellur edhe neve ndonje
fjal, ndonje rit apo ndonje zakon te trashiguar nga vendi i
tyre Kanania ?

Mirepo n pergjithesi, jam i bindur si e kam thene disa here,
nga Indo europianet morem 5% te gjuhes se tyre, e nga
pellazgjishtja fenikase thm deri 20% te dokeve e zakoneve e
te kultures se tyre qe per 355 vite sa qendruante ne si Diaspor
u bene keto shkembime por ne pergjithesi Trakishtja dominon
qe eshet e ngjajshme me shqipen sot... besoj se me keni
kuptuar.. Harrova dhe nj gj t rendsishme ketu;
Paraardhesit e ktyre Pelalzgve ishin Skitet, si kemi cekur disa
here se edhen me origjine ng mesi i dy detnave, Detit kaspik
dhe Detit te Zi.. u sulen kah jugu dhe arriten ne Qiper, ku nga
andej arrijten ne Palestinen e Izraelin e sotm... dhe me
ardhjen e hebrejve, u detyruan te ikin..keshtu pra u vendosen
per here te pare ne Gadishullin Ilirik ne vitin 1896 ne kohen e
Abrahamit per te thn m kjart...Mirpo kur e vrejmi m tej
keta Skitet jane m afr sot me sllavt, te cilet e kan djepin e
tyre ne veri te Detit te Zi, Ukrain dhe Turkmenistan...ku dhe
vete emri Skit tregon fjalen sllave qe do thot
=skitnica=endacak, popull pa vendbanim t caktuar...Mirpo
kjo dega Skito-Pellazge qe u nda nga familja e madhe Skite
rreth 2800 vite para krishti, humbi shum tradita si edhe
gjuhn, u quajten pellazg e jo m Skit.si dhe u perzien
shum me raca e popuj te ndryshem te mesdheut, mirepo me
ADN mbeten te njejtit popull si Zvicranet sot qe kane
periardhje Simeriane, qe eshte nje deg skite dhe u vendosen
ne Zvicr pasi qe dikur ky vend ishte i pa banuar pas shkrirjes
se akullnajave..!
Publi par Dardan Leka 13:34 Aucun commentaire:
Envoyer par e-mailBlogThis!Partager sur TwitterPartager sur Facebook
Liens vers cet article
Ractions :
Pellazgt a ishin Autokton n Ballkan apo te ardhur ?
Pellazget vs Dinariket ?!

Ekzistojne dy teori baze per pellazget, por te dyja e kane te
njejtin qellim, qe kete popull ta nxjerrin si me te vjetrin e ketij
rajoni ku jetojne sot shqiptaret, kurse ne kemi per detyre te
vazhdojme argumentimet per te deshmuar se jemi te vetmit
pasardhes te drejtperdrejt te identitetit te tyre origjinal
(raca, gjuha dhe te gjitha komponentat tjera te kultures ne
pergjithesi).

N mvarsi se cils teori i permbahen shkenctaret ne lidhje me
fillet e njerezimit, ashtu u qasen edhe pellazgeve. Pra, ata qe
besojne se njerezimi fillimisht u krijua ne Kaukaz (ku eshte
gjetur edhe nje skeleti me i vjeter i njeriut ne bote), punen e
tyre e determinojne ne ate drejtim, kur te gjithe njerezimin e
lidhin me kete burim, pra, me kaukazin. Keshtu qe,
rrjedhimisht edhe pellazget i nxjerrin prej aty, por perseri kan
kujdes kur thon se pellazget jane te ardhurit e PARE nga
Kaukazi (apo burimi i krijimit te njerezimit sipas tyre) ne
drejtim te perendimit (apo drejt gadishullit Ilirik), drejt jug-
perendimit (apo Mesdheut), drejt veri-perendimit (apo
Europes baltike), drejte jug-perendimit (apo Mesdheut) dhe
drejt jug-lindjes (apo India).
Pra, ne relacion me qendrimin e shkences ne ate kohe, se
njerezimi u krijua ne Kaukaz (Euro-Azi), shkencaret i
pershruajne pellazget si populli i pare qe u kijua nga ky burim
dhe u shperndan ne te gjitha drejtimet.

Prandaj ne sot lexojm libra ku pellazget i nxjerrin si te
ardhur, apo edhe Naimi yne, i ndikuar nga ata studime,
shkruan:

Ishte nj dit
Q pellasgjit
Posi nj drit
Mbuluan dhen
Duall ng' Asia
Si mizria
Dhe me ania
E hodh den.

Pas pak her,
Duke przjer
Ca me t tjer,
Bn elint,
Dhe duke ndar
Syresh nj far,
Si ka t ngjar,
Bri llatint.

Edhe t tjert
E m t ndjert,
T paprzjert,
Pellasgjinj mben
Maqedhoninjt
E ilirinjt
E mollosinjt,
Gjith' ata qen.

Dhe ata jan
Prindrt tan,
Pastaj na than
Na shqiptar
Mundim t themi
Ne ata jemi,
At gjak kemi...
Por, a do te thot kjo se para ardhjes se pellazgeve nga burimi i
krijimit te njerzimit ne Kaukaz (sipas shkenctareve te asaja
kohe), ka patur civilizim tjeter ne kete rajon ?
Natyrisht se jo, pra edhe kjo teori ka per qellim qe ti nxjerr
pellazget si njerezit e pare te ketij rajoni. Pra, edhe sipas kesaj
teorije, racat autoktone te ketij rajoni, si ajo Dinarike (+alipke)
dhe ajo Mesdhetare, natyrisht se jane brenda kesaj popullsije
te pare, qe bota i njeh nder emrin pellazg. Prandaj, te thoni se
dinariket ishin autokton, perderisa pellazget jane te ardhur,
NUK KA SENS!
- Sepse "fati" i pellazgeve, dmth edhe "fati" i races se pare te
ketij rajoni! Ate qe thuhet per dinariket dhe mesdhetaret,
eshte thene edhe per pellazget, apo anasjelltas.

P.Sh:
- Raca pellazge:
"Regarding crania, Angel (1945) concluded after analysing 13
skulls from the Neolithic that the majority were Gracile and
Dinaric-Mediterranean and a minority with ''Alpine
tendancies'' (p. 256)."

- The National geographic magazine: Volume 34
- The races of Europe: an account which removes the padlock
of technicality from the absorbing story of the mixture of
peoples in the most densely populated continent
"Dr. Deniker calls them "a separate Adriatic or Dinaric race."
It is reasonable to regard them as the most ancient people of
southeastern Europe, descendants of the Pelasgi. Their
language is supposed to be the sole survivor of the primitive
Thraco-Illyrian group" ...e shume, e shume informacione te
ngjajshme!

Sqarim: Kjo teori, qe e nxjerr krijimin e njerezimit ne Kaukaz,
per rrjedhoj edhe pellazget si populli i pare qe doli prej aty,
nuk ka fare lidhje me propaganden e disa femijeve sllav neper
internet, qe merrem me emrin albania ne kaukaz, dhe na
nxjerrin neve si te ardhur ne shek. XI nga ai vend. Po te nisemi
nga ky kendveshtrim ateher cfar do te thuajm per qindra
toponimet tjera neper bote me te njejtin emer ne te gjitha anet
e botes ?!
- Pra, pergjigjigjia eshte e kunderta e dyndjes, tkurrja, dhe aty
ku ky popull arriti te ruaj origjinalitet, mbante emrin e maleve,
qe te huajt e njohin me emrin Alban, sepse keto male u'a
mundesuan ruajtjen (shkenca mban qendrimin se ne male
jetojn autoktonen, te terhequr nga invaduesit, te cilet
pushtojne ultsirat). Por albanet qe per vec emrit, ruajten
edhe te gjitha komponentat tjere te identietit te vjeter te atij
populli berthame, apo te perbashket, me emrin pellazg, jane
vetem shqiptaret e sotem.
Shqiptaret gjithnje kane qene te asimiluar, dhe ne asnje
moment te historise nuk kane asimiluar popull tjeter. Kjo e
ben CDO SHQIPTAR autokton dhe besnik te identitetit
origjinal te njerezimit (per vec rasteve te ralla, apo sporadike
qe martohen me te huaj dhe preferojne ti mbesin besnik
identiteti shqiptar). Prandaj, tendencat si ajo e Ilirianit, qe
poston disa foto te shqiptareve me race mesdhetare, per te
mos i njohur si shqiptar, apo e Dardanit, per ti njohur vetem
dinariket si shqiptar, eshte percarje e berthames se ketij
populli aq te vjeter, dhe qe i perket races Dinarike (alpike) dhe
asaj Mesdhetare, qe nga krijimi i ketyre racave.

Teorija tjeter, qe ka te njejtin qellim si teoria e pare, pra, per te
mesuar se pellazget ishin populli pare ne kete rajon, eshte me
sfiduese per shkencen, sepse arrijne ta relativizoj me shume
burimin e krijimit te njerezimit, qe per dikend eshte ne
Kaukaz, per dikend tjeter ne Afrik, apo kudo tjeter... kjo teori i
permbahet arkeologjise, qe na tregon se territori yne ka patur
civilizim qe para 100.000 viteve, si ne Gajtan te Shkodres,
Dajt afer Tiranes, apo ne Xarr dhe Kryegjate te Sarandes!
Ne vitet ne vijim kemi kultura te vjetra qe ne gjuhen
shkencore thirren si:
Musterian culture - 100 000 to 30 000 BC
Cikladik culture - 40.000 to 23.000 BC
Gravetian culture 35.000 to 24.000 BC
Hallstat culture (the transition from the use of bronze to iron
in Central and Western Europe) 8th to 6th centuries BC;
Aurignacian culture - 2.500 to 1.900 BC;
Komani culture - 1100 to 700 BC;
Vuedoll culture - 3000 to 2200 BC
Le te ndalemi pak te kultura e Vinces, qe e detyron
shkenctarin qe te rishikoj teorite e tij per prejardhjen e
civizilizimit te pare, shkrimit, etj...
Vinca culture - c5300 BC - The Neolithic Vinca Culture [c5300
to c4500 BC] develops from the Starcevo-Koros-Cris Culture.
Among the many artifacts uncovered from this culture are
examples of an enigmatic script called Vinca script or Old
European Script (Visit this page on the Old European/Vinca
writing from Omniglot). Here is the first of four interesting
pages (with many illustrations) on the Vinca Culture. Like the
preceding Starcevo-Koros-Cris Culture, the peoples of the
Vinca Culture were Achaeo-Phrygian/Illyrian peoples
(Pelasgians).
...kjo kulture ne kete rajon te ilireve, ishte para asaj sumere, qe
deri me tani ka patur primatin si burim i shume civilizimeve,
prandaj shkenctaret nxorren teori te reja, qe nje vale
dardanesh, thrakesh, etj... levizen drejt jug-lindjes, ku krijuan
civilizme si ajo sumere, dhe u heterogjenizuan kultura e popuj
tjere te mevonshem, te cilet u rikthyen drejte eterve te tyre, si
arjan, apo indo-europian. Ne kete periudh, kur keta pellazg
me te rij (arjanet), ndeshen me eterit e tyre pellazg ne rajonin
perendimor te mesdheut, apo me ilirikun, fillojne te krijohen
popuj te ri, si helenet, latinet... keshtu u krijuan zinxhir edhe
popujt e mevonshem europian, te cilet me von do ta banojne
edhe ameriken. Ky proces u manifestua me luftera te shumta,
dhe ajo pjese e pellazgeve te vjeter, qe ende nuk e kishin
ndryshuar identitetin e tyre ne helen, latin, apo cfardo qofte...
u terhoheqn ne malet e gadishullit ilirik, ku sot i gjejme me
emrin "bijt e shqipes".
Prandaj, mund te themi se berthama e pelalzgeve, qe ishte
berthama e krijimit te njerezimit, sot eshte gjall vetem tek
shqiptaret. Prandaj, shqiptaret sot ngjajne edhe si te gjithe,
por nuk jane te perzier nga pushtimet, por jane tkurrja e
berthames se fillimit:
https://www.facebook.com/photo.php?fbid=1667280600416
38&l=88485a5ffc
Albino people, or Aryan (Indo-Europians - from the Noah's
son Japhet), are a branch of Pelasgian also, who were around
the Mediterranean (and a part of Europe also) from the
prehistory...
http://www.facebook.com/photo.php?pid=223998&l=8c1a61
0d6b&id=100001133356751 (just like Semitic people are,
through Sumerians, from the Noah's son Shemit), who came
back in their father lands in Mediterranean, continuing
westward, but in heterogeneous form, in some various
cultures, languages (in spite of the evolution of the languages,
these new cultures and languages, even today can prove their
connection with their source - Albanian (Pelasgian) language,
through the smallest semantic units in them, and the elements
of the old culture in them also
http://www.facebook.com/photo.php?pid=313401&l=9b034b
506b&id=100001133356751)... Pelasgian extract, firslty
interact whith the first new comers, like old greeks were, but
latter, after major frictions whith them andother (indo-
europians) new comers and wars between them, they
(pelasgian extract) have to withdraw in the mountains, to
prevent their original identity, which we can find until today
in modern albanians. But the life in mountains for ~ 3.000
years until today, had the bad side of the coin also, yhey lost
too much from this isolation, but the good side of the coin is
that, they preserved the language, symbols, race and the
cultural inclinations of the great old pelasgian culture, and
today only through albanians we can decipher and explain in
the right way the old civilization of the human kind, that has
moved and developed mainly around the Mediterranean
And now, Albanians should use this advantage, to reborn from
the ashes like the phoenix in their flag!

Per ata qe duan te "thellohen" me shume per pellazget dhe te
mos vazhdojne te nxjerrin teori personale gjysmake:

I:
Remains of Japhet:: being historical enquiries into the affinity
and origin of the european languages

http://books.google.mk/books?id=7l0OAAAAQAAJ&printsec
=frontcover&dq=Remains+of+Japhet%3A%3A+being+histori
cal+enquiries+into+the+affinity+and+origin&hl=en&sa=X&e
i=3DrsToDOGNS2hAfsjvGhCA&redir_esc=y#v=onepage&q&f
=false

...eshte nje liber i mrekullueshem per ate qe deshirone te
njoftohet qarte dhe thukt per pellazget. Ka qene nje nder pikat
kryesore te references, kur kam krijuar albumin "Arka e
profetit Nuh" qe e kam shenuar me posht nn IV

II:
Ancient historical traditions of the Greeks, Egyptians,
Phoenicians and Assyrians, mentioned a vast empire of the
Pelasgian race, which in its epoch of power and greatness had
extended over a great part of Europe, Asia and Africa (De
Jubainville, Les prem. habit. de lEurope. I. 77)
https://www.facebook.com/BesirBajramii/posts/2301063437
03809

III:
- Sipas mitologjise pellazgjike (nga e cila derivoi mitologjia
boterore), "Pelasgus" ishte njeriu i par. Kete e sqaron edhe
Roy Willis ne kryevepren e tij "World Mythology"
- Oxford University Press...: World Mythology: Roy Willis
http://www.oup.com/us/catalog/general/subject/LiteratureE
nglish/WorldLiterature/AncientClassical/?view=usa&ci=9780
195307528

- Pelasgus was the first Man...
http://books.google.com/books?id=kHgno9bqs4UC&pg=PA3
53&lpg=PA353&dq=The+first+man+was+Pelasgus&source=b
l&ots=1mMj22ZzCC&sig=tQj4POqltbVSBnKL6JGXAZYvC3o
&hl=sq&ei=8gTATLPpIMaUOtyokfEL&sa=X&oi=book_result
&ct=result&resnum=1&ved=0CA4Q6AEwADgK#v=onepage&
q=The%20first%20man%20was%20Pelasgus&f=false

- Pelasgus, the son of Zeus... the birth of the first man:
http://books.google.com/books?id=ANC8Cwuk46sC&pg=PA
93&lpg=PA93&dq=The+first+man+was+Pelasgus&source=bl
&ots=nEyd5PCygS&sig=Ja03ERx8lFxvE1P4g91Q1T47Z7I&hl
=sq&ei=8gTATLPpIMaUOtyokfEL&sa=X&oi=book_result&ct
=result&resnum=2&ved=0CBEQ6AEwATgK#v=onepage&q=
The%20first%20man%20was%20Pelasgus&f=false

- An early genealogist, Asius, describes Pelasgus as the first
man, literally born of the earth to create a race of men. An
early poet, Hecataeus, makes Pelasgus king of Thessaly
(expounding Iliad, 2.681-684); Acusilaus applies this Homeric
passage to the Peloponnesian Argos, and engrafts the Hesiodic
Pelasgus, father of Lycaon, into a Peloponnesian genealogy:
http://www.wordiq.com/definition/Pelasgians

- The first man was Pelasgus, ancestor of the Pelasgians:
http://www.eurynome.com/

- The first man was Pelasgus:
http://www.englishfolkchurch.com/articles/serpent.htm

- The first man was Pelasgus, father of the Pelasgians:
http://encyclopedia.jrank.org/PAS_PER/PELASGIANS.html

- Asius, describes Pelasgus as the first Man whom the Earth
threw up that there might be a Race of men. Hecataeus makes
Pelasgus king of Thessaly (expounding Iliad, ii . 681684);
Acusilaus applies this Homeric passage to the Peloponnesian
Argos, and engrafts the Hesiodic Pelasgus, father of Lycaon,
into a Peloponnesian genealogy
http://encyclopedia.jrank.org/PAS_PER/PELASGIANS.html

- Hesiod expands the Homeric phrase and calls Dodona "seat
of Pelasgians" (fr. 225); he speaks also of a personal Pelasgus
as father of Lycaon, the culture-hero of Arcadia; and later
Asius, describes Pelasgus as the first man, whom the earth
threw up that there might be a race of men:
http://www.1911encyclopedia.org/Pelasgians

- Strabo quotes Hesiod as expanding on the Homeric phrase,
calling Dodona "seat of Pelasgians" (fragment 225); he speaks
also of the eponymous ancestor of the Pelasgians, Pelasgus
(Ancient Greek: ?e?as???), the father of the culture-hero of
Arcadia, Lycaon. After Hesiod, a number of early authors flesh
out his brief statement. An early genealogist, Asius of Samos,
describes Pelasgus as the first man
http://tripatlas.com/Pelasgians

- Pelasgus 1 was son of Zeus and Niobe 1, the daughter of
Phoroneus, who is called the first man:
http://homepage.mac.com/cparada/GML/Lycaon2.html

- There existed different traditions as to the origin and
connection of Pelasgus. The Ancient Greeks used to believe
even he was the first man:
http://sl-si.facebook.com/pages/Pelasgus/135990729765428
http://en.wikipedia.org/wiki/Pelasgus

- Arcadia owes its name to the mythological hero Arcas, the
son of Zeus and the nymph Callisto. By his mother, Arcas was
a grandson of Pelasgus, the eponym of the Pelasgians, a people
living in Greece before the Hellens. There are different
traditions about Pelasgus, depending on whether they come
from Arcadia, Argolis or Thessalia, all regions that were once
occupied by Pelasgians. In the Arcadian tradition, Pelasgus is
the son of Zeus and Niobe, herself daughter of Phoroneus, the
first human being:
http://plato-dialogues.org/tools/loc/arcadia.htm

He found by inquiry that the chief peoples were the
Lacedaemonians among those of Doric, and the Athenians
among those of Ionic stock. These races, Ionian and Dorian,
were the foremost in ancient time, the first a Pelasgian and the
second a Hellenic people.

- 2012 Doomsday Predictions
The book of Genesis has Adam as the first man, first male.
Ancient Greeks believed the first man was Pelasgus whereas
the Toltecs, on the other side of the globe called the first man
Tollan. Both came from the same source though according to
Herodotus and Toltec folklore- and maybe actual history:
http://www.2012-doomsday-
predictions.com/13192/pelasgus-tollan/

! - Historia e krijimit n
besimet e popujve t lasht !
The first man was Pelasgus,ancester of the Pelasgian,he
sprang from the soil of Arcadia
http://www.sudaneseonline.com/cgi-
bin/sdb/2bb.cgi?seq=msg&board=19&msg=1133949977&rn=
1

IV:
Noah's Ark (Arka e profetit Nuh)
https://www.facebook.com/media/set/?set=a.227738487273
928.50700.100001133356751&type=1&l=16a1ad75fe

P.S: Te gjithe popujt mund te gjejne lidhjen e tyre me
pellazget, sepse i gjithe njerezimi ka nje burim, por ceshtja
eshte se mbetja origjinale i atij populli te vjeter, jane vetem
shqiptaret, qe ruajten te gjitha komponentat e identitetit
fillestar, ne malet e gadishullit Ilirik.
Perfundimisht:
- Pellazget si pushtues ?! - Non sens!
- Pellazget nuk jane dinarik - Non sens!

Shpresoj te keni durim ju qe i keni ngatruar konceptet, dhe se
paku te lexoni kete shkrim qe u dedikohet juve dhe me pas te
reflektoni dhe te mos hasim edhe me tej teori qe ndajne
berthamen shqiptare ne dysh!
Nuk e plqej Mos e ndiq E diel ora 12:01.PD

Ti, Ilia Gjergji, Iamun Dardanian, Petrit Laze dhe 2 t tjer e
plqeni kt.
BesirBajrami
https://www.facebook.com/note.php?note_id=249209335121
598
All in One!
Civilization, culture, symbolism, mythology/...
Nga: Besir Bajrami
E shtun ora 11:26.MD E plqej
Bled'ar Bujar Cerova un nuk e kam shume te sakt kete punen e
dinarikeve dhe simiteve....e dinarikeve me pellazg. .pellazget
jane paraardhes kurse dinarike jane pjelle e tyre
E diel ora 12:20.PD E plqej
Dardan Leka Dinariket jane me te vjeter per gati 5000 vite me
te vjeter se pellazget, nese ishin aty te vendosur qe prej neolitit
sips Kerkutit jane me te vjetrit ne europ...
E diel ora 10:10.PD E plqej
Besir Bajrami Dardan ti nuk dorzohesh me kete teori koti sic
duket!
E diel ora 3:55.MD Nuk e plqej 3
Besir Bajrami E para, prej kur e percakton ti vjetersine e
pellazgeve?
- Permendja e pare e ketij emri ne filan date, nuk dmth se prej
ate date ky popull ka fillu te ekzistoj!

E dyta, kupto se termi "para shqiptar", "para arber", "para
ilir", per disa ekzistonka edhe termi "para pellazg"... ka te bej
per te njejtin popull!

E treta, raca dinarike, dhe ajo mesdhetare jane pjese perberese
te civilizimit pellazg, qe njihet si civilizimi i pare. Nuk mund
raca dinarike te jete me e vjeter, apo ndryshe nga ky popull!

E katerta, nese pellazget jane te ardhur, kjo dmth se edhe raca
dinarike dhe ajo mesdhetare eshte e ardhur! - Nese raca
dinarike dhe ajo mesdhetare i ka rrenjet ketu, kjo dmth edhe
per pellazget e njejta gje! - Pellazg=civilizimi i pare (autokton).

E pesta, ne fillim doja ta bej te njohur dallimin ne mes races
dhe civilizimit, apo kultures, qe Brunilda e permendi, por pata
rezerva ne kete pik, se edhe pellazget njiheshin ne antikitet
edhe si "race ne vete". P.sh ne Egjypt ku ata ishin filluesit
(edhe per qe them kam te dhena nese deshiron):
https://www.facebook.com/photo.php?fbid=22774025727375
1&l=17cc7c3c1a
Por, kjo "race" sic eshte vecuar ne antikitet, nga raca e zeze,
ashtu sic e dijme tani me, eshte nje sinteze e races dinarike
dhe asaj mesdhetare, qe i gjejme ne berthamen e shqiptareve
edhe sot.

E gjashta, te pakten lexoje kete shenim qe e kam vecuar me
larte "Pellazget vs Dinariket ?!"

P.S: Ashtu sic ti me sjell me plot zell informacione ku shkruhet
se pellazget jane "te ardhurit e pare ne kete rajon", ne te
njejten menyre une mund te te sjelle informacione per
dinariket si "te ardhurit e pare ne kete rajon". Por nuk eshte ky
qellimi yne, sepse ekziston edhe teoria tjeter qe e nxjerr kete
popull si autokton ne kete rajon, deri ne parahistori, apo qe
shkon deri ne koherat "e fillimit".
Noah's Ark (Arka e profetit Nuh)
Three sons of Noah: Cham (Ham), Shem (Sem), Japhet
(Iaped) - "The Remains of Jap...Shiko m shum
nga: Besir Bajrami
E diel ora 4:27.MD Nuk e plqej 1
Besir Bajrami Kur thash se edhe ne Egjypt ata ishin filluesit
(autoktonet e pare), pata parasysh edhe keto te dhena: +
https://www.facebook.com/BesirBajramii/posts/2301063437
03809
Besir Bajrami
Ancient historical traditions of the Greeks, Egyptians,
Phoenicians and Assyrians, mentioned a vast empire of the
Pelasgian race, which in its epoch of power and greatness had
extended over a great part of Europe, Asia and Africa (De
Jubainville, Les prem. habit. de lEurope. I. 77) +...
E diel ora 4:32.MD Nuk e plqej 1
Besir Bajrami +
https://www.facebook.com/photo.php?fbid=1650644602079
98&l=9b034b506b
Fotografit e murit
Other collections:

Civilization, culture, symbolism, mythology/hi...Shiko m
shum
nga: Besir Bajrami

E tera kjo teori mvaret sot se ka kerkojmi, qytetrimin
pellazgjik e kemi mesuar te gjith ne por dua te hulumtoj
edhe me tej, duke lexuar me vemendje te dhena tjera, qe te
mesojmi per origjinen e tyre, nga erdhen kush ishin dhe si u
formuan si popull ne Ballkan e tere mesdheun...prandaj
duhet nj koh e gjat e kerkimeve, nuk eshte leht, te
kerkosh, te ndash paragrafet pastaj te nenvizosh e lexojsh disa
here e mandej te postohet ne grup dhe te perkthehet ne
menyren qe lexuesi te kuptoje s e per fare behet fjal, duhet
humbur se pakti 5 or n dite per keto dosje, nuk sht njesoj
qe te klikokohet ne google books, te kopjohet linku bruto dhe i
pa lexuar ndoshta i tere libri me 500 faqe qe eshet i
panevojshem, kurse permes imazheve te shkeputura lexohet
me vemendje dhe kuptohet kjart, pra lidhjet bruto nuk na
pasurojn fare, duhet marrur kohen qe te lexohen librat ne
thjerza ne detaje, mendoj se do ia arrijmi me se miri te qesim
ne drite origjinen e pellazgeve e popujve tjere ...

B.B: Pra, si duket ti nuk je i bindur se termet "para shqiptar",
"para arber", "para ilir", apo "para pellazg" (sic e quan ti)... ka
te bej me te njejtin popull, por mendon se vetem para
pellazget, apo vetem dinariket (sic i quan ti) ishin autokton,
dhe vetem pellazget te ardhur, apo gjithe keta terme ne vete
erdhen prej dikund, dhe vetem "para pellazget" dinarik, na
qenkan autokton ?! (lmsh) - Ti sic duket nuk kupton se kemi
vazhdimesi te te njejtit popull, qe ne menyren me te vjeter
njihet si pellazg!

Kreksi:Jo B.B, une nuk po i quaj keshtu "para" por studiusit,
historianet dijetaret...ketu po flasim sipas te dhenave me
argumente te autorve te tjere qe ne pastaj i diskutojmi ketu
per te mesuar te verteten. Myzafer Kerkuti i quan "para iliret"
para arberit" pse thua, nuk ka te drejte ?

B. B: Pikerishte kete te them edhe une. P.Sh fjala "para" arber,
nuk i bene ata te meparshmit popull komplet tjeter nga keto
qe i vijojne!
Ti duhet te kuptosh se kur e shqipton fjalen shqiptar, ke thene
edhe dinarik, edhe mesdhetar, por ke thene edhe arber, edhe
ilir, edhe thrak... edhe pellazg apo te gjitha fiset autoktone te
ketij terminali. I njejti koncept eshte, nese permend ne vete
secilin nga keto terme.

Ne rastin me te mire, ke problem me konceptet, ne rastin me
te keq, na bene nje popull te perzier, "te asimiluar nga
pellazget" ku vetem pjesa e antropologjise fizike, apo ajo
dinarike ne vecanti (duke perjashtur pjesen tjeter te
berthames shqiptare, ate mesdhetare), na paska ngelur
origjinale!

Kreksi:Me duket se ka te drejt secili te beje kerkime, pse jo,
pse te mos hulumtohet per origjinen pellazge ? Pse te mos
hulumtohet per origjinen Etruske ? ...per origjinen e te gjith
ketyre popujve qe sips te dhenave te autorve te vjeter nuk
mjaftojn keto deshmi por duhet te mesojmi edhe analizat e
profesorve, historianeve e shkenctarve modern qe te gjejmi te
verteten ...Askush nuk na ndalon te kerkojmi rreth origjines se
pellazgve as te etruskve...as te grekve ...jemi ne nje bot te
lir dhe kemi te drejten te bejmi kerkime...mendoj se asgj te
keqe nuk ka ketu, nuk e kuptoj reagimin tuaj....besoj qe s me
shum te kerkojmi mesojmi edhe me teper per te dalur nga
errsira...

Besir Bajrami Apsolutisht po. Por, jo ti quajme te paret tane
"pushtues" te vetvetes!

Dardan Leka Besir Bajrami="Ne rastin me te mire, ke problem
me konceptet, ne rastin me te keq, na bene nje popull te
perzier, "te asimiluar nga pellazget" ku vetem pjesa e
antropologjise fizike, apo ajo dinarike ne vecanti (duke
perjashtur pjesen tjeter te berthames shqiptare, ate
mesdhetare), na paska ngelur origjinale!"...Dardan Leka; jo
vlla dashtun, gabim e ke, 'fare te keqe un po i bej popullit
tim ? ...kjo sht e pabesueshme, keto te dhena qe i publikova
jan publike per tere boten, jan libra te shkenctarev nga e
tere bota qe kane studiuar problemin pellazg te cilat vetem se
i sjella ketu si argumente per te nxjerru ne drit origjinen
pellazge, mendoj se ky eshte rezultat qe na duhet, pse thua,
duhet ti mbyllim syt dhe t'u ndalojmi njerzve te
argumentojn edh pjeset e rrta te popullit pellazg ?
Perkundrazi Besir, une mendoj se opinioni yn shqiptar duhet
te jet n dijeni per origjinen pellazge edhe nga kendveshtrime
tjera, jo vetem anen pozitive qe e njohim t gjith, dhe 'ka te
kqe nga e verteta ? te gjith jemi ne kerkim te saj dhe se
ndalimi i se vertetes te on drejte e ne Tirani e diktatur si dhe
errsir, asgj nuk fitohet nga heshtja as nga genjeshtrat...!
E diel ora 5:07.MD E plqej
Besir Bajrami Origjina e shqiptareve, eshte e njejte me
"origjinen e pellazgeve". Sepse shqiptari i mbetur si i tille,
eshte vazhdimesi origjinale, e pa asimiluar nga popujt e
mevonshem.
Prandaj, origjina e shqiptareve, nuk mund te jete nga "nje
popull tjeter" i ndryshem nga ne!
Por termet, arber, ilir, thrak, pellazg dhe te gjitha fiset e tyre
autoktone, jane te sintetizuara brenda termit "bijte e shqipes".
Per fund, deshiroj te ta bej me dije edhe nje here, qe te mos
vazhdosh te ndash berthamen shqiptare ne dysh, duke vecuar
vetem racen dinarike, dhe duke e anashkaluar ate mesdhetare,
qe padyshim kan ngelur te pa asimiluara ne identitetin e tyre
kulturor, qe nga krijimi, vetem tek shqiptaret e diteve tona!
E diel ora 5:09.MD E plqej 1
Leke Pepkolaj Besir pershendetje .. lidhjet e Ilireve me
pellazget dihen po problemi eshte pellasget a erdhen nga Azija
ketu .. a iken nga ballkani ne azi ...? ka aq shume hipoteza ..sa
per momentin asgje zyrtare te sigurte ska ....
E diel ora 5:09.MD Nuk e plqej 1
Dardan Leka Mir Besir Bajrami, qe ketu po ju sjelli se cilen
teori e ndjekni ju, kete teori qe e deshironi te njihet edhe neser
ne Enciklopedit Botnore duke e mbrojtur tezen se shqiptaret
jan me origjin pellazge te ardhur nga turkmenistani, te cilen
teori un e luftoj dhe do ta kundershtoj, sespe ne nuk jemi
ardhacak por autokton ! Ketu po ia lemi m s miri lexuesit te
gjykoje vet; https://fbcdn-sphotos-a.akamaihd.net/hphotos-
ak-
snc6/268130_2246930495217_1306813260_32720633_252
3317_n.jpg
https://fbcdn-sphotos-a.akamaihd.net/hphotos-ak-
snc6/268130_2246930495217_1306813260_32720633_252
331
fbcdn-sphotos-a.akamaihd.net

Besir Bajrami Pershendetje Leke; Pikerisht keto teori i kam
permend ne shenimin me larte "pellazget vs dinariket?!".
Rendesia e studimeve te tilla ka te beje me prejardhjen e
njerezve te pare ne kete rajon (apo sic i njeh shkenca populli
origjinal i ketij rajoni), qe dmth prejardhjen e shqiptareve (sic
njihemi sot), apo prejardhjen e pellazgeve (sic njihemi me
termin me te vjeter qe e njeh historia). Por, asesi nuk duhet te
ndahen shqiptaret e sotshem, nga te paret e vet. Ajo qe thuhet
per pellazget, dmth se eshte thene per shqiptaret. Prandaj, ne
na mbetet ajo qe ciles teori duhet ti permbahemi, duke e
kalkuluar mire menyren e studimit te asaj teorie. Por ne
pergjithesi, te dy teorite i nxjerrin pellazget si te paret
(origjinalet/autoktonet e pare) e ketij rajoni. Prandaj, neve me
shume zell na mohohet lidhja direkte me kete popull, apo
pellazget sic i njeh bota!

Leke Pepkolaj Autoktonia jone nuk cenohet jo ... nga do qe
kane ardhur e levizur Pellazget ...si e shpjegon Besir lidhjen e
Sanskritishtesh me pellasgjishten ..atehere e vetmja rruge del
qe keta iken nga ballkani ne Indi apo jo ? ...

Besir Bajrami Dardan, e para ajo nuk eshte teorija qe une i
permbahem, por eshte njera nder teorite ekzistuese, qe perseri
nuk i nxjerr pellazget si pushtues (ashtu sic thoni ju), por si
njerezit e pare qe erdhen ne kete rajon (te shtyre nga popujt
tjere te krijuar me pas). Qe perseri i ben autoktonet e pare. Kjo
teori (ashtu sic eshte ajo nn 2, te ciles une i permbahem) fillet
i ka tek menyra se si autoret e shohin prejardhjen e
njerezimit... lexoje shenimin me larte te lutem, per te disaten
here po te them. Aty do te lexosh se ciles teori une i
permbahem. Mos paragjyko! - Por perkundrazi, je ti ai qe ne
cdo vend ku permenden pellazget, e nxjerr kete teori, si te
vetmen, kurse une (duke e pare se je drejt devijimit komplet,
sepse edhe teorine nr.1 e ke keqkuptuar) gjithnje te kam
kundershtuar me teorine nr.2 qe e ke ne shenim:
https://www.facebook.com/groups/rilindjailire/doc/3126552
48755995/

Besir Bajrami ...dhe kupto se jo vetem per pellazget, por edhe
per arberit nese thuhet se jane te ardhur, ke thene se pellazget
jane te ardhur... apo ke thene se shqiptaret jane te ardhur.
Kupto, se behet fjale per te njejtin popull nder emra te
ndryshem. Prandaj, nese deshirone te besh pune cilesore,
vazhdo publiko te dhena qe e perkrahin autoktonin tone te
padiskutueshme, qe nga krijimi i njerezimit. Kjo per pellazget
nuk mohohet, edhe kur perdoret teoria nr 1 qe thuhet se ishin
te ardhurit E PARE. Por mohohet per shqiptaret, per shkaqe
politike qe tani me i dijme. Prandaj, puna me cilesore sot,
eshte te deshmohet lidhja jone e DREJTEPERDREJTE si
popull origjinal i ketij rajoni, i njohur si pellazg nga shkenca.

Besir Bajrami Me fal Leke, se e paskam anashkalu pyetjen
tende.
Edhe per kete ekzistojne dy teori tjera.
I:
E para, qe e kundershton edhe teorine indo europiane, nuk
eshte toerija e dyndjes, por e tkurrjes, ku perseri shqiptaret
jane boshti i kesaj teorije, si tkurrja apo mbetja origjinale e atij
populli, kulture dhe race, qe me pare njiheshti si homogjene,
nder emrin pellazg, nga shtyllat e herkulit (gjibraltari) ne
perendim, deri ne kaukaz (madje, per nje periudh edhe deri ne
tibet) ne lindje, nga deti baltik ne veri (me larte ka qene akull),
deri egjypt ne jug. Ketu banonte nje popull homogjen, ku
mbetjet e tyre verehen me se miri tek raca, gjuha dhe identiteti
i shqiptareve te sotem. Prandaj, gjuhet e vjetra, si ajo
sanskrite, greke, latine, armene... pikat e perbashketa me
rrenjen e tyre pellazgjike (sot shqipe), i kane me te theksuara
se gjuhet me te vonshme.

II:
E dyta, teoria indo europiane eshte se arjanet erdhen nga
lindja, drejt perendimit.
Edhe ne kuader te kesaj teorije kemi tre nen teori.
a) Njera eshte se berthama e krijimit te njerezimit eshte ne
kaukaz, nga ku edhe u krijuan arjanet dhe u dynden drejt
perendimit. Edhe ne kete teori pellazget/shqiptaret jane
arjanet e pare qe banuan rajonin e "old europe" apo ilirin.
b) Nen teoria e dyte eshte se njerezimi u krijua ne Afrik, ku
perseri pellazget ishin ata qe u shperndan prej atje perreth
Mesdheut (duke perfshire edhe "old europe" apo ilirin, lexo
ketu per historikun e haplo grupit E tek shqiptaret), per tu
shperndar me tej ne te gjitha drejtimet.
c) Plotesimi i teorise se dyte, eshte se arjanet, apo indo-
europianet, berthamen e krijimit te tyre e kishin perseri ne
"old europe", apo ne rajonin e ilirise, prej ku u shperndan
drejt lindjes, per tu rikthyer perseri te heterogjenizuar ne
subkultura, qe me von u shendruan ne popuj e gjuhe te reja.
Perseri edhe ne kete teori, mbetjen e origjinale te kesaj
berthame, shkenca e sheh te identiteti shqiptar:
https://www.facebook.com/photo.php?fbid=14727200532057
7&l=8c1a610d6b

Pra, te tre keta teori, si bosht kryesor kane origjinalitetin e
identitetit shqiptar, qe shkenca e njeh me emrin pellazg dhe
vetem politika eshte ajo qe na mohon kete lidhje te
drejperdrejt me kete emer!
... for the origin, language, race, culture of the Albanians
Canadian institute
Third series vol.4-5, 1886-87
Other collections/Civilization, culture, symbolism,
mythology/hi...Shiko m shum
nga: Besir Bajrami

Besir Bajrami Per ta plotesuar nn c): +
http://oi41.tinypic.com/2qkjiiu.jpg
http://oi41.tinypic.com/2qkjiiu.jpg
oi41.tinypic.com

Leke Pepkolaj Tek pika b) jane keta popujt e detit si i quajne
sot ..por une them Besir edhe sikur te jete II a ) .. prap
autoktonine tone se heq gje jo ...

Besir Bajrami Ate e theme edhe une, por sic duket z.Dardan te
cilin e respektoj shume per vullnetin qe ka, punen qe ben,
vecanerisht ne lidhje me detajet, por sic duket ai nuk e kupton
kete, qe ti e ke kuptuar. Pra, secila nga keto teori qe
qarkullojne per pellazget, autoktonia e tyre ketu ne Iliri, nuk
vihet ne diskutim ne asnje moment nga asnje studiues, qofte
edhe ata qe thone se pellazget ishin "ardhacaket" E PARE ne
"old europe", apo Iliri. Prandaj, nuk kemi arsyje ta hudhim
posht lidhjen e DREJPERDREJTE te shqiptareve me
pellazget.

Leke Pepkolaj Besir nqs eksiston teoria II a ) ... behet fjale pak
a shume 70 000 vjet me pare ... per nje lloj dyndje ... se
ndoshta ka pas edhe me perpara ...por duke pare keto vite cte
themi me shume per auotoktonine tone ..

Bled'ar Bujar Cerova Une nuk kam nevoje as pe histori
pellazgesh e as ndonji histori tjeter nese ato nuk me nxjerrin
lidhjen me Noen ..e un jam i bindur se nepermjet te pareve
tane jemi te lidhur me Noen

Ilirian Halimi ore Besir Bajrami "Prandaj, tendencat si ajo e
Ilirianit, qe poston disa foto te shqiptareve me race
mesdhetare, per te mos i njohur si shqiptar" me me fale se
kam menduar qe je djal pak i diteshem por ti mor zotni qenke
tap topi po ky ne foto nuk asht as mdriterran qe ti po thua, ore
a di me dallu dot rracen mediterrane apo jo, ky qe eshte
poshte ne foto eshte shqiptar aq sa jam un kinez
Avertissement de redirection
www.google.fr

Besir Bajrami Bledar, jo me kot them se emri pellazg njihet si
civilizimi me i vjeter, qe ngjitet deri te koha e Nuhit, e para tij,
ateher kur populli ishte i homogjenizuar:
https://www.facebook.com/media/set/?set=a.227738487273
928.50700.100001133356751&type=1&l=16a1ad75fe
Noah's Ark (Arka e profetit Nuh)
Three sons of Noah: Cham (Ham), Shem (Sem), Japhet
(Iaped) - "The Remains of Jap...Shiko m shum
nga: Besir Bajrami
Fotografit: 61

Besir Bajrami Ilirian, ti bre djal ke probleme serioze me
menyren se si komunikon me njerezit. Ne grupin tjeter ju
versule nje femres, pa shkak. Ketu disa dit me radh poston
foto shqiptar me ngjyre te eret mediterane, per ti paraqitur si
jo shqiptar, dhe kerkon te ta fal, apo perkrahje?!
Tani jam ne dilem se a duhet te vazhdoj te te informoj, sepse
njerezit e mllefosur si ti, jam i sigurt se nuk i marrin marin
parasysh informacionet e atij qe e perceptojn si kundershtar
ne mendime.

Cili eshte qellimi i nxjerrjes se ketyne fotove, si ky i Bashkim
Finos, apo i shume te tjereve ?
Per te treguar se shqiptaret brenda vetes paskan race dhe
popull qe e kan asimiluar ne shqiptar ?!

Ti bre djal duhet te mesosh, lexosh, por edhe te kesh prirje per
ta njohur me shume popullin tend, e jo te nxjerrish konkluza
vetjake, thuajse ke bere shkenc te madhe, ashtu si Dardani.
Ti duhet te mesosh se shqiptari ne asnje moment te historise
nuk ka asimiluar popull tjeter. A e di radakja jote, cfar dmth
kjo? - Natyrisht se nuk e dijn, se perndryshe nuk do te postoje
kesisoj idesh ndarese te berthames shqiptare, ku racen e eret
mesdhetare tek shqiptaret, qe e gjejme me bollek, ti e
percepton si jo shqiptare!
Shqiptaret gjithnje kane qene te asimiluar, prandaj gjejme
race dhe adn shqiptare tek popujt perreth, por jo identitet
kulturor shqiptar tek to.
Per vec rasteve sporadike, shume te ralla, psh. kur nje shqiptar
eshte martuar me ndonje kineze, dhe femijet i ka mesuar te
flasin shqip, dhe sot ato vazhdojne te quhet si shqiptar, vetem
ne kete rast ka ndodh ajo qe ti po tenton te tregosh. Por, jo ne
rastin e nje race te tere shqiptare, qe njihet si raca autoktone
medhetare. Shumica e kosovareve sot, apo dardanet, ishin
pikerisht lidhja ndermjet races dinarike dhe asaj mesdhetare.
Ke pare ndonjeher drenicak me sy? - Dijne te dallosh ngjyren e
tyre me tendence meditarane (me te eret)? Edhe jugu i
Shqiperise eshte i stermbushur me racen mesdhetare (te eret)
autoktone. Sipas teje ata nuk qenkan shqiptar!
Kur flasesh per race, duhet te lexosh shume per periudhen e
krijimit te tyre.

Bled'ar Bujar Cerova: Dardan Leka, kur thuhet autokton kemi
te bejme me popullsi qe kur ka ardhur ne keto toka nuk ka
pasur ndonji popull tjeter vec tyre ,pra ata qe e kane shkelur te
paret kete dheun e ketij vendi ata jane autoktonet ,kur thuhat
e kane shkelur per jhere te pare ne historine e njerezimit kete
toke,nenkuptojme se ata ka ardhur prej diku ...e lidhja nuk
behet me rTirkmenistanin por ne Anadoll me Arken e Nohas
...te tjerat jane thjesht genjeshtra qe perkrahin teorriner e
evolucionit te Darvinit

Bled'ar Bujar Cerova: nga Arka e Nohas po te ecin para Kohas
se Nohas tek Adami bo vaki me gjet edhe mjetin me te cilin
Adami ka ardh ne toke e mund te jete kal qielli

Ilirian Halimi: o ti Besir spo te shkruj nje faqe gazete por pak
rrejeshta se po e shof shko ma mir per gazetari se e paske
prirje oratorine dhe shkrimet e gjata, ajo foto qe ta solla e
morra si shembull te neriu publik dhe ta thash ne qoft se ai ka
rranje shqiptari un do kem rranj kinezi a po e kupton a jo, se
ai nuk eshte as mediterran a di me dallu rracat a jo po e shof
se paske probleme ne kete fushe, femers nuk ju vesula pore se
di a eshte femer a mashkull dhe un fola tamam me ate i thash
mos me falendero mua se nuk dua falenderime se e kam pa qe
eshte profil fetar islamik, po ashtu fetar je dhe ti Besir ne po e
kuptojme se po na men me fjalet " ka than kurani" ?? "eshte e
shkrume ne kuran"?? jo arka e huhis, jo arka e bakise, po pse
ore me shkrimet e fese do na shpjegosh ti historine neve, a nuk
eshte kjo fe qe ta ka manipulu do gje,bravo Besir nje djale si ti
qe i thot vetes hi'torian merrka te dhana nga librat e fese
simitike, po pse o Besir ti na ben kuranin liber te besueshem
?? a nuk eshte kurani kopia e bibles, a nuk eshte bibla kopia e
toras, a nuk jane te tera keto teori ifutesh dhe mashtrimeet
mira vjeare te ifuteve, poshte fete e izraelit. jam pak i ashper
por jam i drejte Besir ket mbaje mend..

Ilirian Halimi: po ta them per her te fundit lej historite fetare
me arka te huhis dhe arka te fazlis, nje njeri me logjike te
shendoshe e kupton qe nje arke ose nje anie me derrasa dhe
me bujashka nuk i qendron kataklizmes behu pak me logjike
Besir, eshte dhe tjetra qe shihet qe eshte rrene e kulluar, aty
brenda nuhia paska fut do ift kafshesh qe nga milingona e
deri tek elefanti, opaaaaaaa po mir o Besir si djal me shkoll qe
je i beson ti keto apo jo se logjika e shendoshe e kupton vese
nje i semure fanatik i fese dhe i miteve dhe legjendave mundet
ti besoj se un as qe kam ndermend me i besue...arkat ???

Ilirian Halimi: Bled'ar Bujar Cerova te kam rrespektuar dhe do
te rrespektoj por po e shof qe dhe ti or djale qenke i dhen
mbas shkrimeve te fese,ore a kuptoni qe Zoti eshte Alieni ose
Ufo = Allah a e merrni vesh se ne varemi nga kozmosi...

Besir Bajrami: Ne komentin tim te fundit ke 5 pikpyetje qe
duhet tu japisht pergjigje, per te vazhduar me tej, perndryshe,
nuk dua te vazhojme te "filozofojme".
- Tani feja... mua nuk me interesojne dilemat spirituale te
njerezve individualisht, por me intereson ti marr si reference
edhe librat me te besueshem ne bote, vecanerisht kut ato
perputhen me te dhenat shkencore. Dhe te tregova nje here,
librat fetare qe jane te mbushura me mitologji pellazge dhe me
histori, jane nje nder pikat e references, pra, po e perserise:
"Nj ndr".
Dhe per te kuptuar simboliken e kesaj historije, si ajo e Nuhit,
ti duhet te kuptosh edhe simboliken e mitologjise pellazge ne
pergjithesi. Perderisa edhe nepermjet kesaj "peralle",
"gojdhene", "miti", apo sidoqofte, permendet ajo qe shkenca e
verteton, une sigurisht se do ta permend si nje informacion
plotesues, edhe pse ti nuk je i prirur ta kuptosh.
Fobine nga fete, apo kunderindikacionet qe vijne nga sulmet e
femijeve sllav ndaj fese te cilet sot shqiptaret i perkasin me
shumice, ka kohe qe une i kam tejkaluar. Ketu nuk flitet ne ate
nivel, ose se paku, pretendojme te mos flasim ne ate nivel!
Mire te tha Bledari, mos ri shume neper forumet e tyre, sepse
ke kunderindikacione ne vleresime.
Perfundimisht, une nuk dyshoj ne atdhedashurine tende, me
mjafton faki se ke qene ushtar ne pjese kendej kufirit, por
dyshoj ne cilesine (jo sasine), e informacioneve qe ke ne kete
drejtim, qe ta ka devijuar edhe qasjen, kur pa dashje ben
ndarjen e berthames shqiptare ne dysh, duke i paraqitur
shqiptaret me race me te eret mediterane, si jo shqiptar!

Bled'ar Bujar Cerova Ilirian Halimi un nuk jam komunist
megjithese jam ne gjendje te bej komunizem .... Allah ne shqip
do te thothe Al-mbi lartesia Llah= dha dhuroj jep cdogje
Allah=Mbilartesia qe jep cdogje

Besir Bajrami Ju lutem, te mos devijoj debati, te pakten ne
kete teme, ku kendveshtrimet e tyre personale ne rafshin
spiritual, ti lidhim me ceshtjen konkrete qe eshte per tu
debatuar ne kete teme!

Ilirian Halimi Po ku me ba debat me ty ti ngaterron tipin
aziatik me ate mediterran, pastaj na sjel shkrime te fese, un
shkrimeve te fese nuk i besoj tjeret se di se fare bejne..

Besir Bajrami Pra, ti po thua se ne shqiptaret paskemi
asimiluar ndonje popull aziatik dhe i kemi bere shqiptar?
(nderkohe, te presin edhe ato 5-6 pikpyetjet me larte) - Me
trego ti se si duket raca e eret mediterane?

Mexhit Emurli z.Ilirjan,je shume ekstreme me ato komente
me ufot tuaja.Te lutem pak respekt per ata qe besojne ne Zot...

Bled'ar Bujar Cerova basahkim fino eshte shqiptare e nga
shendeti i teper i jane fryre syte e eshte toske i perzjer me gege
e me nje krahin te kosoves ..tani nese ata te paret tane jane
martuar me gra qe nuk i perkasin races sone kjo nuk eshte faji
i yn ashtu si nuk eshte fajio i yn qe gjendet Albani ne Kaokaz e
ashtu si nuk eshte faji i yn qe Aleksandri pa dijenin tone u be
mbret i gjithe botes ...por bashkim fino eshte shqiptare e nga
shendeti i teper i jane fryre syte e eshte toske i perzjer me gege
e me nje krahin te kosoves e per kete arsye u zgjodh kryetar
stabiliteti kur ra shteti..edhe njew gje a e imagjinoni si jane
femijet e mi me japoneze dhe me gjermane???e mos do ti
mohoni juve ata qe e kane te emen japoneze e do mbani ata qe
e kane te emen gjermane???

Ilirian Halimi Besir do ti kthej pergjiogjet ne ato pes pyetjet,
por do ti kthej shpejt e shpejt sonte, nje dit tjeter ndoshta
neser do te marresh pergjigje dhe me te sakta, Zoti Mexhit
Emurli me me fale burr se spo kuptoj ku e kam shkelur
respektin un, ja shiko videon se ajo thot te verteten
http://www.youtube.com/watch?v=P7TxkQt9v1o&feature=sh
are
Pope Alice - Ancient UFOs (cave paintings, frescos &
artworks)
www.youtube.com
Pope Alice Ancient UFOs( cave paintings, sculptures fresco's &
artworks) http://...Shiko m shum

Mexhit Emurli Faleminderit per videon.Eshte e drejta juaj ti
besoni asaj video.Por mos i akuzoni te tjeret qe mendojne
ndryshe.Pastaj feja eshte dicka private,dhe ty tenden ne
tonen...

Dardan Leka Ju lutemi rreth fes nuk ka nevoj te bisedohet, te
qetsohemi dhe pa ofendime, na nxjerrni argumente kjo do
ishte me e mira per nje bised si duhet, falemenderit.

Leke Pepkolaj Respekt per ate qe beson por dhe anasjelltas .

Ilirian Halimi E para(1) prej kur e percakton ti vjetersine e
pellazgeve? o Besir shko pyeti ata historianet dhe akriologet
dhe ta thone, Rreth vitit 4500 para krishti, kete e dijne te
gjithe historianet perendimor, se vete i ova sms profesoreshes
Italiane me tha qe nuk jeni Pellazge as ju as Etrusket, tani dhe
vete jam skeptik jam duke prit se fare te rejash do na sjellin
per Pellazget ende eshte erresire....E dyta(2) kupto se termi
"para shqiptar", "para arber", "para ilir", per disa ekzistonka
edhe termi "para pellazg"... ka te bej per te njejtin popull!
pergjigje - jo ne jemi Shqiptare qe rrjedhilm nga Arberit dhe
Arberit rrjedhin nga Iliret kete ska akademi dhe historian te
na hudhi poshte, por po thone qe Pellazget jane nga
turkmenistani mor djal dhe spo na pelqen kjo se na ben dam
shum si komb...e treta
E treta,(3) raca dinarike, dhe ajo mesdhetare jane pjese
perberese te civilizimit pellazg, qe njihet si civilizimi i pare.
Nuk mund raca dinarike te jete me e vjeter, apo ndryshe nga
ky popull!.. pergjigje ja ke fut kot Besir 70% e Shqiptareve sot i
ke Dinarike dhe 30% te tjere, dmth per ty 70 % nuk qenka e
vjeter ndersa 30% qenkan te vjeter ???.
E katerta (4), nese pellazget jane te ardhur, kjo dmth se edhe
raca dinarike dhe ajo mesdhetare eshte e ardhur! - Nese raca
dinarike dhe ajo mesdhetare i ka rrenjet ketu, kjo dmth edhe
per pellazget e njejta gje! - Pellazg=civilizimi i pare
(autokton).Pergjigje - Jua kam then shum veteve me sillni
antriopologjine e pellazgeve askush spo ma sjell dua ta njof se
keta po thone qe Rreth vitit 4500 para krishtit historianet
perendimor po e thone dhe se 4500 para krishtit ketu ka pas
njerz dhe ato jane perseri Dinariket pra dhe sot e ke shumicen
70% Dinarik... ne ato pyetjetr e fundit spo te pergjigjem shum
por po te them perseri mos harro dyndjen Rreth vitit 4500
para krishti dhe kete e dijne te gjithe historianet perendimor,
edhe vete greket qe per ta pellazget jane shume te afert sot nuk
i perkrahin m sespse e dijne se jane te ardhur nga Azia e
larget nga Hindush Kho, por tjeter gje eshet se ishin te
qytetruar dhe na sollen qytetrim e ballkan ..kah shek XV te
erdhi vala e dyte e ketyre emigrantve tjere qe njihen me emrin
Helene dhe pas dy shekujve rezistence pellazget u dorzuan dhe
leshuan Ballkanin per italie e spanje... MOS HARRO Besir
Bajrami Rreth vitit 4500 para krishti,

Bled'ar Bujar Cerova 4500 vjet para krishtit bota ishte skllave
e Adve ose Atlantasve ..te cilet ka te dhena jo te sakta se ata qe
i shpetuan fatkeqsise se atlantes u strehuan ne ballkan tek
iliro-pellazget ...Kurse helenet dhe Etrusket kane te njejtin
baba dhe jane djeme motre te pellazgo-ilireve Helene dhe
Etrusket kane lindur ne zone pellazgo ilire ne Ballkan dhe aty
jane shumuar nen kujdesin e dajollareve te tyre ilire apo
pellazge-ilire kurse i ati i tyre eshte sjell nga Azia e vogel dhe
eshte binjaju i Jakobit keshtu qe pasardhesit e Jakobit u
shumuan ne Egjipt nen kujdesin e faraoneve kurse pasardhesit
e vellaut te tij binjak u shumuan nen kujdesin e ilireve apo
pellazgo ilireve ..kjo eshte arsyeja pse behet lidhja midis
Faraoneve dhe ilireve apo pellazgo ilireve e ne disa ceshtje
faraonet indentifikohen si fara e jone ose kalamejte tane nga
studjuesit ne kedveshtrimin pellazgo=ilir ...

Bled'ar Bujar Cerova le te marim tani Zeusin..... Zeusi
konsiderohej At(BAB)nga iliret por ishte dajo pra familje e
nenes nga Helenet dhe Etrusket ...e theksoj Dajo =vella i
nenes ,i familjes se nenes ... Dajo etrusket e therisnin Zeusin
dajo e jo bab kurse iliret e therisni at bab e jo dajo ...nga dajo
dialekti filloj te mente te tijen dhe u transformua se Daja jon
eshte i plot fuqishem mbi toke - e ne rraste rreziku therrisni O
dajo na ndihmo ...e nga Dajo ngeli Dio qe ka perqellim te
tregoj dicka super fuqi si me qene Zot pushteti dhe vendi ..por
kemi edhe Zio qe do te thote vella i prindit ....keshtu qe ne iliri
ngeli At dhe nder Etrusk kemi Dio per te vetmen arsye se iliret
jane pasardhes te Zeusit pronari apo i zoti i gjith territorit
kurse Etrusket dhe Helenet jane nipriot e Zeusit nga nena e
tyre e lashte pra Zeusi eshte Djo i tyre e jo At i tyre kurse tek
Iliret Zeusi eshte Ati baba....E kush eshte Zeusi???? Zeusi sipas
mendimit tim eshte ai qe ngojoj te gjalle ne toke Gog Magaget
dhe ishte mbreti absolut i tokes me lejen dhe deshiren e Zotit
te tij qe te kisahte mundesi te arrinte cdogje,,,,,por e gjitha kjo
qe thashe le te konsiderohet unconfirmed

Bled'ar Bujar Cerova Kur them Etrusket kam te beje
gjegjesisht me popullsine e Apenineve pa hyre ne detaje te
prejardhjes se fise te Apenineve pasi ne Apenine pervec
Etruskeve ka edhe fise te nivelit 100% ilire

Dardan Leka I nderuari Besir Bajrami, ne asnjemenyre asnjeri
nuk mundet ta hedhi posht lidhjen e shqiptareve me
pelalzgt prandaj as une kete nuk e kundershtoj, perkundrazi
e perkrahi kete lidhje sepse pellazget jetuan me mija vite n
Ballkan dhe si te mednohet sot qe ne nuk paskemi lidhje me
pellazgt, kjo do ishte absurde...Qytetrimi pellazg dominoi ne
ballkane dhe kuptohet se pati ndikim te madh jo vetem tek ne
por edhe tek greket...prandaj keto jane fakte qe nuk mund ti
mposhtim. E admiroj civilizimin pelalzg dhe nuk e kuptoj pse
ngatrrohemi pa nevoj, thjesht shtrohet pytja se a ishin
pellazget autokton ne ballkane apo ishin te ardhur, besoj qe
secili ka te drejte te kerkoje keet te vertete dhe nuk e kuptoj
pse gjith ky moskuptim. Si mundem te kerkoj nga ju nje gj te
tille, psh te ju kerkoj nga ju qe te mos sjellesh argumente qe
pelalzget jane autokton, kjo eshte mbrapshtesi...une do ju
shperbleja edhe me ndonje dhurat me te bkuren sikur te na
sjellish nje argument te sigurt 100% se me et vertete pelalzget
jane autokton dhe stergjysherit ton, jo vetem per mua por
edhe per te gjithe anetaret do ishte nje sukses i madh
gjithashtu edhe ne dobi te gjthe popullit shqiptar !

Dardan Leka Mirepo eshet dika tjeter kur njeri apo tjetri
akuzon dike nese ai sjell argumenta te kunderta se pellazget
nuk jane autokton, kjo eshte padrejtesi dhe e pa pranueshme,
meqense as atyre argumenteve te autorve nuk mudn t'iu
besojmi 100% derisa ne vete nuk i kemi bere keto hulumtime
as ne terren e as qe i kemi shkruar por thjeshte keto te dhena
si kunder si pro pelalzgeve i kemi te huazura vetem nga te
hujet e ne shqiptaret si une ti e tjetri jmi vetem se veshtrues
dhe duhet et na vie keq se si nuk kemi mundesi te bejmi
kerkime te duhura bashkerishte si bejne popujt tjere, ne te
miren tone te perbashket.

Dardan Leka Pra i nderuari Besir, kur ende nuk jemi te sigurt
se pellazget jane autokton me mire do ishte te mbledhim te
dhena te duhura dhe te presim se sa secili te botoje sipas
deshires se tij te dhena te pasakta ku i nxjerrin pelazget edhe
nga Turkmenistani e Azia, pra duhet te kemi kujdes, me se mir
do isht te ankoheni ndaj atyre ne Tirane qe publiojne teori me
kete permbajtje pa u lexuar mire nga ndonje lexues apo
komision i perbashkt dhe vulosur nga akademia besoj se do
ishte n interesi tone kombtar kjo nisme.

Dardan Leka Sa i perkete origjnes shqiptare kjo eshte e pa
luhatshme, ne jemi autokton me periardhje ng iliret, jemi me
te vjetrit popull ne Ballkan, askush nuk guxon te na mohoje
kete, por me e rrezikshme per ne do ishte qe te shpallim te
dhena tjera te pasigurta e te pa kjarta mir, do ishet n interes
tonin qe te mbesim ilir ashtu si jemi percaktuar deri me tani
nga bota mbare e per nje hap tjeter rreth lidhjes me pellazget
duhet nj gjenerat punime e kerkime jo ne google books por
ne terren duke bere kerkime rreth kesaj lidhje, e sa i perkete
gjuhes, kemi edhe ne gjuhetar te cilt do ta vertetojne kete
lidhje por pas kesaj duhet atehere te vertethet edhe autoktonia
e pelalzgeve permes Arkeologjis qe sht e vetmja shkence qe
mundet te flete me se miri per te kaluaren e popujve te
antikitetit me argumenet te reja.

Besir Bajrami Dardan, iliret dhe pellazget ishin nje popull. Sic
duket te duhet leksione nga fillimi. Poashtu, edhe per iliret
thuhet se paskan ardhur ne kete territor, ashtu sic thuhet per
pellazget pra, sepse jane nje popull, ashtu sic thuhet per
dinariket si race... sepse jane nje popull, kupto. Tani ty e beson
se ne jemi ilir, po nuk e beson se ne jemi pellazg. Dmth ti nuk
paske mesuar akoma asgje ne kete fushe dhe me keqardhje e
theme se si mund te kesh bindje kaq te cekta, dhe te jesh
udheheqes i nje grupi ME KETE EMER ?!

Besir Bajrami O Ilirian, je ngatru komplet me fjalet tua! -
Asgje nuk m'je pergjigje qe te pyeta... dhe sic duket qenke
shume zgrip ne lidhje me keto informacione, shume larg
qenke. Lexo nga albumet e mia per te gjetur pergjigjen se sa i
vjeter eshte civilizimi pellazg, sepse nuk ja vlene te perseritem.

Besir Bajrami Kurse ti Dardan, me thuaj qofte edhe nje citim,
ku pellazget nuk i paraqesin si autoktonet e pare ne kete rajon
(per vec forumeve te femijeve). Kupto, se edhe kur permendet
teoria nr1, kjo dmth se ata perseri jane autokton!

Besir Bajrami + Per ty Ilirian: Besir Bajrami: "E treta,(3) raca
dinarike, dhe ajo mesdhetare jane pjese perberese te
civilizimit pellazg, qe njihet si civilizimi i pare. Nuk mund raca
dinarike te jete me e vjeter, apo ndryshe nga ky popull!.."

Ilirian Halimi: "ja ke fut kot Besir 70% e Shqiptareve sot i ke
Dinarike dhe 30% te tjere, dmth per ty 70 % nuk qenka e
vjeter ndersa 30% qenkan te vjeter ???."

- A e sheh cfar pergjigje me ke dhene ?! A pergjigje i thoni
kesaj ?! - Komplet jashte teme je!

- Pyetjet i ketu:
"Ketu disa dit me radh poston foto shqiptar me ngjyre te eret
mediterane, per ti paraqitur si jo shqiptar, dhe kerkon te ta fal,
apo perkrahje?!
Tani jam ne dilem se a duhet te vazhdoj te te informoj, sepse
njerezit e mllefosur si ti, jam i sigurt se nuk i marrin marin
parasysh informacionet e atij qe e perceptojn si kundershtar
ne mendime.

Cili eshte qellimi i nxjerrjes se ketyne fotove, si ky i Bashkim
Finos, apo i shume te tjereve ?
Per te treguar se shqiptaret brenda vetes paskan race dhe
popull qe e kan asimiluar ne shqiptar ?!

Ti bre djal duhet te mesosh, lexosh, por edhe te kesh prirje per
ta njohur me shume popullin tend, e jo te nxjerrish konkluza
vetjake, thuajse ke bere shkenc te madhe, ashtu si Dardani.
Ti duhet te mesosh se shqiptari ne asnje moment te historise
nuk ka asimiluar popull tjeter. A e di radakja jote, cfar dmth
kjo? - Natyrisht se nuk e dijn, se perndryshe nuk do te postoje
kesisoj idesh ndarese te berthames shqiptare, ku racen e eret
mesdhetare tek shqiptaret, qe e gjejme me bollek, ti e
percepton si jo shqiptare!
Shqiptaret gjithnje kane qene te asimiluar, prandaj gjejme
race dhe adn shqiptare tek popujt perreth, por jo identitet
kulturor shqiptar tek to.
Per vec rasteve sporadike, shume te ralla, psh. kur nje shqiptar
eshte martuar me ndonje kineze, dhe femijet i ka mesuar te
flasin shqip, dhe sot ato vazhdojne te quhet si shqiptar, vetem
ne kete rast ka ndodh ajo qe ti po tenton te tregosh. Por, jo ne
rastin e nje race te tere shqiptare, qe njihet si raca autoktone
medhetare. Shumica e kosovareve sot, apo dardanet, ishin
pikerisht lidhja ndermjet races dinarike dhe asaj mesdhetare.
Ke pare ndonjeher drenicak me sy? - Dijne te dallosh ngjyren e
tyre me tendence meditarane (me te eret)? Edhe jugu i
Shqiperise eshte i stermbushur me racen mesdhetare (te eret)
autoktone. Sipas teje ata nuk qenkan shqiptar!
Kur flasesh per race, duhet te lexosh shume per periudhen e
krijimit te tyre."

... dhe ketu:
"Pra, ti po thua se ne shqiptaret paskemi asimiluar ndonje
popull aziatik dhe i kemi bere shqiptar? - Me trego ti se si
duket raca e eret mediterane?"

Dardan Leka Ju lutemi mos te nxeheni, te flas pa ngacmime si
miq.
Besir, te njejtin problem e paten edhe Greket e sotem. A nuk i
konsideronte tr bota popullin grek autokton dhe m te
lashttin n Ballkan ? Me t gjitha ato shkrime libra e autor
...Mirpo shkenca sot a e tregoi ndryshe origjinen e grekve ?
Po te kishin kerkuar greket te ishin pellazg ndoshta do iu
biente me mir por genjeshtra herdo nje dite do kishte dal ne
siperfaqe...Moren rrenjen e helenve se vertete ishin nj popull
Helen qe erdhi shume vone ne Ballkan, gati dy shekuj luftoi
kunder pellazgeve derisa i zhduku keta ose i detyroi te
shperngulen...qe nga shek 16 para krishti...

Dardan Leka Keshtuqe per opinionin ne bot emri "helene"
oouuu ishte krenari, ishte shume i vjeter e autokton, por as kjo
nuk doli e vertete...u rrexuan keto mite ! Shkenca ka hecur
shume perpara dhe shpejt, priten rezultate dita dites edhe me
te reja.... prandaj duhet kujdes mos ti ngatrrojmi gjerat,
preferoj te mbetem ilir ashtu si eshte e preferuar se sa te
lundroj ne aventura e mite te errta te se kaluares, kjo eshte ne
dobin tone, jo vetem per mua e ty por per te gjithe ne, sepse
nuk kemi te drejet te dobesojmi e te punujmi keq e pa
pergjegjesi ne kete fush te minuar, prandaj duhet patur
kujdes.

Bled'ar Bujar Cerova Dardan un te kam shkruar me pare se ne
jug shqiperise ka me shume perzjerje popullsish sesa ne veri
por adn eshte perseri ne shumice e njejte me cfare populli jane
perzjer do thuash ti ..e un po te them se ka perzjerje te shumte
me viking,grek kurse me turk eshte nga shekujt e fundit te
mijevjecarit kur shkonin ne turqi e martoheshin pasi vet turqit
nuk i linin ne shqiperi grate shqiptare qe i merrni per nuse por
i conin ne turqi tek shtepit e tyre ..kurse grate greke i mernim
ketej por edhe i linim andej bashke me kalamejte ,kurse me
vikinget pasi merreshin me detin shume e ne kohen e
vikingeve ka pas shume hyrje dalje vikingesh tek neve e
kryesisht ne zonen bregdetare ,Vikinget nuk jane perzjerr as
me greke e as me sllave e as me italian por vetem me shqiptare
kur ishte pun martesash e kalamajsh

Luan Bunyak Une per vete ndihem keq kurre flitet per "raca",
njeriu mundet te takon nje etnicitetit, por egziston vetem nje
race - homo sapiens sapiens!

Iamun Dardanian Nje Shqiptar shkon ne Gjermani, France,
Angli etj. dhe merr kulturen e vendit ku jeton por le shume
pak nga kultura qe ka. Keshtu qe Pellazget erdhen dhe morren
kulturen ton dhe e perhapen atje ku shkuan. Nese i shikojm
vizatimet e gjetura se fundmi ne rrethin e Tiranes qe datojn
12000vjet, Ateher vertetojm se ardhacaket morren kulturen
ton, sepse piramida e Diellit ka perafersisht 12000vjet dhe ka
thuajse te njajtat vizatime. Krahasoni vitet dhe vizatimet.

Besir Bajrami O djem, ca jeni prapsu bre me keto pellazget?! -
Une ende nuk hasur ne asnje teori shkencore qe i nxjerr
pellazget me te vonshem se ndonje popull tjeter ne kete
territor ku jetojme sot. Nese pellazget erdhen, ata ishin te
PARET qe erdhen (keshtu thon te gjithe ata shkencetare, qe ne
shenim me larte une e kam shenuar si teoria 1). Pra, jane
autoktonet e pare, sepse nuk ka patur civilizim tjeter, ata
erdhen te paret; Nese pellazget ishin ketu qe nga krijimi i
njerezimit (sic thon disa shkenctar tjere), pra, nuk erdhen ne
asnje moment te historise, ateher perseri e njejta gje, ata jane
autoktonet e pare ne kete territor dhe krijimi i njerezimit
ndoshta vijne nga ky territor. Teori tjeter une nuk di, per here
te pare nga Dardani e ndegjoj (i cili ende vazhdon ta
keqinterpretoj "teorine nr.1"), sigurisht edhe nga Iliriani!

Iamun Dardanian O Besir Bajrami, shkencetaret po thon qe
ata erdhen ketu para 7000vjete por ne kemi trashigimi edhe
me te vjeter"12000vjet"

Besir Bajrami O Iamun edhe ata shkenctar kur e thone kete se
paskan ardh para 7.000 vjetesh, e thone se ishin TE PARET qe
erdhen. Une nuk di shkenctar qe thot se ka patur popull tjeter
para pellazgeve ne kete territor. Me gjej nje?

Iamun Dardanian 7000vjet me 12000 vjet nuk eshte diferenc
e vogel a? Piramida e Diellin ne Iliri eshte me e vjetra deri me
tani dhe aty ka edhe shkrime qe jan te ngjajshme me shkrimet
e gjetura ne gadishullin ton. D.m.th. ka pas njerezim dhe
civilizim ketu dhe ata qe erdhen nga Kaukazi erdhen shume
shekuj me von dhe gjeten e morren kulture. Heroglifet ne
Piramiden e Diellit nuk jan te njejta si ne piramidat e Gizes.
Ne piramidat e Gizes shofim heroglife me te sofistikuara.

Besir Bajrami Une nuk te pyeta kete, une te pyeta se cili
shkenctar thot se para pellazgeve ne kete territor ka patur
popull tjeter, me emer tjeter?!
Nese problemi i studimeve qendron te vitet, ateher le te jete te
vitet, pra, p.sh. mund te thoni se pellazget paskan ardhur me
heret se para 7.000 viteve, e jo te nxjerresh teori ne vete, se
paska patur nje popull tjeter me emer tjeter. Apo mund te
thoni ky populli i pare qe quhet pellazg nuk erdhi filan viti, por
ishte ketu qe nga krijimi i njerezimit, dhe deshmoje kete.
Ashtu sic e kam shenuar une me teorine nr.2 dhe te ciles i
permbahem. Kupto, se cdo shkenctar i permbahet konceptit
pellazgjik, si civilizimi me i vjeter. Kurse vitet jane dicka tjeter,
me rendesi eshte se ata njezeri pranojne se civilzim para tyre,
nuk ka patur. Tani neve na ka ngelur te deshmojme se jemi
mbetja e berthames origjinale te tyre. Ata qe nga krijimi i
njerezimit ishin edhe dinarik edhe mesdhetar, edhe sot
shqiptaret jane edhe dinarik edhe mesdhetar. Ja kjo eshte nje
deshmi + per nga ana antropoligjike, qe pavetedijshem disa
udheheqes te ketij grupi e ndajn. Pra e ndajne berthamen
shqiptare, apo pellazge, ne dysh duke aluduar se vetem njera
pjese e shqiptareve na qenka me e vjeter se pjesa tjeter!

Iamun Dardanian Pse duhet qe gjithmon te marrim per baz se
qka ka then nje shkencetar apo historian? Shiko se qfar po
thot Polat Kaya dhe behu me teorin e tyre.
Neve na duhet qe ti rezojm disa teori qe i kan jap shkencetaret
dhe historian e huaj.
Sigurisht se ne nje pune te madhe qe behet mund te gabosh
por nuk eshte aq problem sepse del tjetri dhe te permireson.
Keshtu e kan shkencetaret. Shume shpesh i ngatrojn datat dhe
e gjuajn posht oshte qka kan then me heret.

Luan Bunyak Si pas librat te shenjet bota eshe vetem 6000
vite, dmth se Nuha s'mundet me qene me vjeter. Kurse
genealogjija tregon se shqiptaret dhe gjuha tyre jan se pakti
9000 vite ketu, si e bani ju llogarin?

Besir Bajrami Iamun une te pyeta dicka, ti nuk mu pergjigje.
Ti je ai qe merresh me vitet se ca paska thene filan autori, se
pellazget paskan ardh para 7.000 viteve, ai tjetri thot para
5.000, ai tjeteri para 12.000... kupto bre djal, se pa marr
parasysh vitet, me rendesi eshte se emrin pellazg ata e
perdorin per civilizimin e PARE te ketij rajoni dhe ne
shqiptaret kemi fat se shume studiues na kan pranuar kete
fakt, se ne jemi mbetja origjinale e ketij populli TE PARE.
Kurse sot, ne vend qe ne te shtojme deshmite per kete fakt,
ironikisht ne grup me nje emer te ketille, edhe ate nga
administratoret, lexoj teori personale, percarese, qe te
renqethet trupi kur i lexon.

Luan Bunyak Noa eshte nje mitologji, asgje tjeter! Bani pages
llogari se si mundet gjith shtanze me pasur vend ne nje anije?
Dhe ne ate nuk egziston kenguru psh. sepse Australia nuk
ishte zbulue ne kohen kurr u shkruajten keta tregimet.
Ti Bled'ar Bujar Cerova, pasi nuk ehste e vertet teoria e
Darwinit, nga erdhen dinosauret?

Besir Bajrami Luan, kjo eshte ceshtje qe i takon prejardhjes se
njerezimit ne pergjithesi, e jo asaj se a jemi ne pellazg apo jo.
Sa per kuriozitet, eshte arkeologjia qe rrezon kete teori 6.000
vjecare, apo 12.000 vjecare te krijimit te njerezimit. Vetem ne
Shqiperi, kemi vende arkeologjike qe shkojne deri ne kohen e
paleolitit 100.000 vite me par... keto vende i ke si ne veri
ashtu edhe ne jug. Pra, Gajtan - Shkoder, Dajt - Tirane,
Krygjate dhe Xarr - Sarande...

Iamun Dardanian Besir Bajrami, Une nuk po them qe nuk
ishin Pellazget ketu, une po them qe nese Pellazget erdhen
ketu nga nje vend tjeter ate nuk e pranoj sepse llogarit e atyre
qe thojn qe erdhen nuk dalin. Keshtu qe duhet akoma pune.

Besir Bajrami Ok nuk dalin... vazhdo studio dhe trego llogarite
e shkenctareve tjere, apo te ndonje studimi tende personal dhe
ploteso ata qe thone se populli i pare ne kete vend, apo sic i
quajne ata me emrin pellazg, nuk erdhen para 7.000 vitesh,
por erdhen para kaq vitesh... apo nuk erdhen hic, ishin ketu...
nuk me intereson kjo cka do ngatroni... por me pengon ajo kur
thoni se para pellazgeve paska patur popull tjeter, apo i
ndryshem nga ta... sa qe administratori i faqes shkoji deri atje
dhe i beri pellazget pushtues te shqiptareve, apo krejt te
ndryshem nga shqiptaret!

Luan Bunyak Iamun, njerez fetar po shiqojne gjithqysh me na
lidh neve si popull me librat te shenjet, aty eshte gabimi. Se
s'po i del kurreqysh llogaria se si me na lidh me p.sh. me
Ismajlin qe eshte stergjysh i gjith myslimaneve si pas kuranit ..

Besir Bajrami Nese teoria problematike thot se populli i pare,
apo pellzget, erdhen para 7.000 vitesh ne kete rajon, kjo teori
nuk thot se ky popull pushtoji nje popull tjeter qe ishte ketu.
Nese ndonje teori deshiron ta nenvleresoj vjetersine e
pellazgeve, do te thonin se pellazget nuk ishin populli i pare ne
kete rajon, por erdhen pas ketyre, apo atyre... a kupton?! -
Shume e thjesht eshte, nuk e di perse i ngaterroni konceptet.
Problemi i percaktimit te viteve, apo percaktimit te vjetersise
se sakte te tyre eshte dicka tjeter, apo emertimi i civilizimeve
eshte dicka tjeter.

Besir Bajrami Luan, nenvleresimi i mitologjise, nuk eshte nje
+ per ty! Librat fetare, qe u beson me shume se gjysma e botes,
pra, e kane kredibilitetin me te madh se cdo liber tjeter, jane
nje reference e rendesishme per mitologjine dhe historine
boterore. Aq me teper kur shohim se ato jane te stermbushura
me mitologji pellazgjike!

Luan Bunyak Nqoftse njerez qe kan jetuar ketu kan marr
kulturen e pellazgeve, nuk po do me thene se ishin pellazg. Ka
shume shembull neper bote qe kan marrur kulturen, edhe
gjuhen se tjereve, sikur amerika latine psh. Ne si pas
hulumtimeve e dimi se neper evrop ka pas njerez 30-65000
vite. Edhe perpara kan jetuar neanderthalet ketu. Edhe sot ne
e pranojme kultura qe na intreson dhe tekninka te reja, sikur
stergjyshet tone kan bere. E kan adaptue teknik, shkrime dhe
kultura qe kan sjell nje popull tjeter. Njeriu nuk duhet me
qene shkencetar e fizikes per te llogaritur kete ...

Besir Bajrami Une nuk di shkenctar qe e thote se para
pellazgeve ka jetuar ndonje popull tjeter ketu. Kurse vitet e
fillimit te civilizimit te pare, apo pellazg (sic e quan shkenca),
ne kete rajon, jane ceshtje tjeter. Identiteti origjinal kulturor i
racave te para te njerezimit ne kete rajon, quhet pellazg, apo
ka evoluar ne vij te drejte deri tek ky emer. Shqiptari i sotem
eshte perfaqesuesi origjinal i ketij civilizimi ne te gjitha
komponentat e tij, si ne race, gjuhe, kulture... kurse popujve
tjere perreth, gjithnje u mungon njera nga keto komponenta,
prandaj nuk mund te quhet trashegimtar te
DREJPERDREJTE te popullit origjinal autokton te ketij
rajoni, qe shkenca e njeh nder emrin pellazg.

Iamun Dardanian Ateher duhet ta harojm termin KAN ARDH.

Besir Bajrami Nese beson ti se njerezimi i ka fillet ne Dodone,
ateher haroje termin "kane ardhe" dhe bashkangjitu teorise
nr.2 tek shenimi me larte. Nese ndonje shkenctar tjeter
mendon se njerezimi i ka fillet ne Afrike, apo ne Azi... dhe prej
atje erdhe civilizimi I PARE drejt rajonit tone, me emrin
pellazg... kjo perseri nuk i ben me pak autokton pellazget, apo
shqiptaret e sotem.

Ilirian Halimi Besir Bajrami mos harxho shkronja dhe energji
teper, gjerat shpjegohendhe me pak fjale, dhe me pak fjale po
te them qe simbas te dhenave te shkencetareve dhe
arkiologeve ata jane dynd 4500 vite P.K, bashk me 2000 vite
te ketrj krishtit behen 6 000 vite, pra i dashur simbas teje dhe
disave ne gadishummin Ilirik spaska pas njerz simbas teje do
gje niska me Pellazget ?? pastaj ti thua qe - " Une nuk di
shkenctar qe e thote se para pellazgeve ka jetuar ndonje popull
tjeter ketu" ??? hahaha simbas rradakes tende para 6500 ketu
spaska pas njerz? hahaaaa a po e kupton Besir se nuk je
kurrkun te kam then shko merru me gazetari se e kishe prirje
shkrimet e gjata dhe oratorine, se ti nuk je per kete pune mik i
dashur... mos harro tani se para 6500 viteve ketu ka pas
popull dhe skan qene Pellazge..

Iamun Dardanian E qka kan qene ata nese nuk kan qene
Pellazg?

Luan Bunyak Shkenca thote se ne kemi ardhur nga afrika dhe
duhemi me u mbeshtet tek ajo. Nuk pdmth se kane ardhur
gjith me nje here, por kjo levizje eshte me mijera vite. Normal
qe ka pasur njerez ketu, por edhe njerez tjer kan ardhur me
kultura te reja mbrenda mijera vite. Tani s'e di a kane qene ata
pellazg a jo? Nqoftse shiqojme se cfare po ndodh ne kohen
aktuale tek neve shqiptaret, mundemi me ardhur ne
konkluzion qe sot kemi njerez qe duan me qene me
prejardhjen arape? Kjo eshte shume cudire, por njeriu kurre e
adapton nje kultur tjeter edhe don te identifikohet me ate,
sikur kultura islame, katolike etj. ...

Leke Pepkolaj Mos harrojme se emigrimet e pellazgeve ne te
dy versionet .. qe jane ne dileme .. kane ndodhur ne kohra te
ndryshme ..dhe nuk kemi vetem nje emigrim pellazg , e ne nje
vit te caktuar ...

Iamun Dardanian Ku shkon merr kulturen e atij vendi.
Dje n orn 1:26.MD prmes celularit E plqej
Luan Bunyak Haha, s'e di per ate Iamun, ka shqiptar qe e kane
prue ketu kulturen e azis! LOL

Ilirian Halimi po Ilire kane qene o Iamun Dardanian asgje
perve Ilire, o Besir Bajrami ti thua qe spaska pas popull para
pellazgeve ??? GABIM FATAL qe nuk te falet, pra ata erdhen
4500 p.e.S Artifaktet ilire t gjetura n Vin datojn nga
mijvjeari VII deri IV, ndrsa ato t shkruara me hieroglife
dhe shenja datojn nga 6000 deri 4500 p.e.s
Si shihet ky shkrim sht m i vjetr se shkrimi sumer dhe ai
egjiptas. pra a po e shikon qe paska pas njerz dhe kulture Ilire
para asaj Pellazege........

Leke Pepkolaj Pa hy te feja .. dhe pa prek besimin e asnjerin qe
une e vleresoj edhe pse ndoshta si besoj ..kane shtremberime
sipas interesit .. pak a shume si politika ...

Iamun Dardanian Hiq pa pak a shume, te njejta IDENTIKE.

Leke Pepkolaj Keto libra fetar jane vertet me rendesi ..por
them mendimi me i sakte rreth tyre eshte nga nje asnjanes
.pra nga nje i moderuar ...

Ilirian Halimi Jo mor Besir bajrami se je gabim se njerzs dhe
civilizim ka pasur dhe para 6000
viteve,http://sq.wikipedia.org/wiki/Parahistoria#Shfaqja_e_s
hoq.C3.ABris.C3.AB_njer.C3.ABzote.2C_paleoliti
Shfaqja e shoqris njerzote, paleoliti - Parahistoria -
Wikipedia
sq.wikipedia.org
Periudha m e hershme e zhvillimit t shoqris primitive
njihet arkeologjikisht...Shiko m shum

Ilirian Halimi Puna eshte se nuk po dime qarte punen e
Pellazgeve, shkencetaret dhe arkiologet na thone qe ne nuk
jemi Pellazge, dhe se thone qe Pellazget jane nga azia
qendrore, dhe se un deri vone besoja qe ne jemi Pellazge duke
menduar qe Pellazget jane autoktone, por po vertetohet qe
nuk jane autoktone dhe shkurt e shqip po jua them Pellazget
jane popull SIMIT, un nuk jam ekstremist ndaj Simitizmit, jo
perkundrazi populli Simit erdhi na dha kulture bile dhe nje
pejse vogele e tyre jane shkrire dhe perzier dhe me autoktonet,
pra ne kemi dhe dika Pellazge brenda panvaresisht qe jane
SIMITE,pra perseri po e them qe dhe para 4500 p.e.s ketu ka
pas popull dhe ne rrjedhim nga ai popull dhe kemi gjuhen dhe
adn me te vjetren te trasheguar ne qofte se ky popull autokton
do jete Pellazg ather jam dhe une, por po del qe Pellazget e
vertet qenkan nga Azia, epra un nuk jam aziatik as rrace
simitike...

Luan Bunyak Une jam dakort se greket jan simit, duken si
simit e kan shkronjen si simit etj ...

Leke Pepkolaj Pellasget jane raze e bardhe .. lej Simitet ne
punen e tyne o Ilirian ..

Ilirian Halimi per cilet Pellazg po flet o Lek po a jane keta qe
4500 pes erdhen nga azia, per keta ta them une qe jane
simitike, tani spo di sa lloje Pellazgesh do jene ?

Leke Pepkolaj Nga erdhen ne cilin drejtim nuk dihet jo ..jane
hipoteza...

Ilirian Halimi o Lek ne qofte se ka dy lloj Pellazgesh ok por po
thone qe jane nga azia, dhe para se keta pellazget e azise te
vinin ketu ka pas popull dhe spo e di a kane qene dhe keta
pellazge ?? athere na dalin dy popuj Pellazge, njera Simitike
dhe tjetra autoktone, sa lloje pellazgesh jane o Leke pra kete
du me dit..

Ilirian Halimi Ne jem autoktn me mijera vite ...ka shenja 100
000 vjeare ne vendin tone

Mexhit Emurli Une mendoje se duhet nje here te diskutohet se
prej cilit vite ka filluar popullimi i Evropes(Ballkanit).Se dihet
se fillimi i njerzimit eshte ne Azi.Me pase do te kemi nje
perfundim me te qarte per pellazget,mendoje...

Leke Pepkolaj Nuk ka lloje pellazgesh por ka migrime
pellazgesh .. ne kohra te ndryshme ...

Ilirian Halimi ather dhe ti Lek po thua qe ata paskan ardhur

Leke Pepkolaj Tash Ilirian siguri ska se te gjitha hipoteza jane
... dhe per mua nuk ka aspak rendesi nga kane ardhur ...
rendesi ka qe ne jemi autokton gje te gjitha hipotezat qe dalin
autoktonine tone se lujne dot ...

Mexhit Emurli Per kete e kisha fjalen,fillimin e popullimit te
Evropes.Perndryshe dihet se jemi te paret ne Evrope...

Ilirian Halimi Ka pas njerez dhe para ka shenja 100 000
vjeare ne vendin tone vjeteve ne vendin tone, autoktoia jone
eshte vulosme pra jane shenjat 100 000 vjeare dhe duke zbrit
dhe me poshte deri ne eren tone dhe deri ne mesjete dhe ne
ditet tona pra jemi po ata qe kane qene dhe 100 000 vite me
pare...

Bled'ar Bujar Cerova Luan Bunyak RRofsh qe me kujtove
punen e dinasaurve ...Toka eshte banuar me tre qenie te
ndryshme qe kan luajtur rolin udheheqes ne toke ne perjudha
te ndryshme e vine njeri pas thjetrit .Sot eshte njeriu
udheheqesi i tokes,perpara se njeriu te zbriste ne toke ishin
xhindet ne toke nga e ka edhe origjinen vet djalli,e para
xhindeve ishin binet ne toke , dinosauret i perkasin kohes se
bineve ,dinosauret kane qene krijesat e para te tokes qe kane
mbajtur rendin ne toke por nga qe ishin te eger e sherexhinj qe
hanin njeri-tjetrin i shkateroje Zoti me nje goditje nga qielli e
prej tyre nuk shpetoj askush..e ata dinosauret perfaqesojne
kohen e Bineve

Ilirian Halimi o Bled'ar Bujar Cerova lere fene o vella jo xhinet
jo binet ?

Bled'ar Bujar Cerova Luan Bunyak ne kohen para Noes
mundet qe toka te kete qene nje kontinent i vetem boterore
por permbytja mund te jet shoqerua me termete te fuqishme e
te kete krujuar cumaname jashtezakonisht te larta sa qe uji ka
kaluar lartesine e maleve me te larta e gjithashtu lavizja
masive e tokes ka sjelle kataklizmen e permbytjes ne permasa
me te jashtezakonshme sesa dalja e vfullshme e ujit prej tokes
dhe shiu

Bled'ar Bujar Cerova Ilirian Halimi mos ni ngatero krijesat me
fen ..Xhindet jane krijesa e jo fe ..e feja nuk a as krijese e as
material ,,feja eshte thjesht nje ligj e ligji zbatohet ose
dezertohet e nuk diskutohet..keshtu mos na e perzje fene vend
e pa vend

Bled'ar Bujar Cerova Luan Bunyak ne kohen e bineve ,xhinden
nuk ekzistoni e nuk dinte kush qe ne ekzistence dote te ishte
krijese xhind .....po ashtu ne kohen kur ne toke kishte vetem
xhind e jo njerez ,njeriu nuk ishte dicka e permendir e nuk
dinte kush se ne toke do te ishte nje krijese e quajtur njeri
...kur njeriu nga qielli zbriti ne toke ,xhindet e tokes e pane
dhe e quajten jashtetokesore,krijese e ardhur nga qielli ,alien i
ardhur nga qielli qe te po vepron ne token ,keshtu u quajt
njeriu i pare nga krijesat qe ishin ne toke ,dhe kur njeriu filloj
te beje ndertime u njoh me emrin jashtetoksori qe erdhi nga
qielli po bene ndertime ne toke

Luan Bunyak Bledar, ku jane deshmit per ate qe fole? A ka
ndonje hulumtim ose arkeologji per ate? A ka xhetur dikush
nje "Xhind" fosil?

Bled'ar Bujar Cerova Luan Bunyak Xhindet nuk shihen ata
vecse ndihen dhe ekzistenca e tyre perjetohet ne veprat e
magjistareve dhe iluzionisteve pasi ata xhindet jane me trup te
gast e ne shumicen e rasteve indentifikohen me emrin Ghost
ose Fantazem ose Hije e te tjere si keto por jane specie e
xhindeve jane xhinde jane me trup te gazde e syri i njeriut nuk
eshtene gjendje te shife shume lloje gazrash hidrogjenin,
oksigjenin, Azotin etj ...kurse Xhindet jane nga hidrogjeni nga
Flaka e paster pa tym e zjarrit nga gazi qe eshte ne maj te
flakes se zjarrit.......Gjithashtu me bere pershtypje nje koment
i yti ku thua se sipas fese bota ka 6000 qe eshte populluar me
njerez ...nuk e di un se kush fe ta thote kete por feja flete me
hapa gjigande ku prej Adamit tek Noe jane me mijera e mijera
vjet ku Vet Adami ka jetuar njemije vjet e edhe Noe po ashtu
nje mije vjet ka jetuar e hapat vazhdojne me mijevecara te tere
prej nje profeti ne tjetrin deri tek Moisiu e me pas zvogelohen
hapat me shekuj deri tek mesiah e midis Mesias dhe Ahmetit
eshte nje hap i vogel 6 shekulloresh

Luan Bunyak Bled'ar Bujar Cerova, o shqipe! James Randi e
ka nje shperblim 1 miljon dollar tek kush mundet me tregue
egzistencen e kesaj sendeve! Qe 30 vite askush nuk e
pretendon te marre ate, cfare perfundimi mundemi me bere?

Luan Bunyak Edhe nje gje Bledar, Leonardo di Caprio eshte
ateist, lol

Bled'ar Bujar Cerova forma e tyre origjinale eshte krejtesisht e
pa kapshme per syrin e njeriut apo kameran por ato mund te
marin forma njerezish e kafshesh nese behen te dukshme..ato
jane krijesa inteligjente si njerezit por nuk marrin urdhera nga
njerezit jane te panvarura nga njeriu e ne shumicen e rasteve
njeriu ben sipas deshires se tyre

Bled'ar Bujar Cerova eshte foto qe e ve pasi u sjell memorje
miqve te femijenise por foto te mija nuk i perdore

Dardan Leka Pershendetje miq te ndashtun, me erdhi mir
shum kur lexova keto biseda, shembullore ! Jemi te
mrekullueshem !
Faleminderit shum te gjithve per komentet e bukura, me
pelqeu shum endrimi i Mexhit Emurli-t, pastaj edhe Luan
Bunyak, poashtu edhe Besir Bajrami sht m i sakt dhe
bindes, i lexova te gjitha komentet reagimet e kunder
reagimet, tek Iamun Dardanian vrejta se sht preciz ne data
dhe kjo ka rendesi ne nj bised pr lemi te historis, gjithmon
shtrohet pytja; Kur ? Ku ? Si ? dhe nga kush ?....por ne histori
sht e deomosdoshme data per tu dalluar nga
prrallt....Mandej edhe Ilirian Halimi edhepse nganjhere ngutet
e hup durimin sot vrejta se ka mbajtur qendrimin e drejt, te
gjitha komentet me pelqyen, ju pergzoj !

Ketu tani desha te ju sjelli ndermend se nuk jemi ne vetun ne
kt grup, duhet te mendojmi edhe per historiant e dijetaret
ton te cilt kan br punen e tyre me mund prej dekadash
deh si te mos permenden edhe keta autor shqiptar ? A mos
duhet te bhmi mendje mdhenj edhe ne e t thmi se "vetem
NE dijmi dika e ata para neve nuk kan ditur asgj ? A
mendoni ju miq te nderuar se shkencaret tane asnjhere nuk
kan degjuar pr Pellazgt ? Mos jemi ne ata te paret qe i
zbuluam, si e zbuloi Kolombo Ameriken kontinentin e ri ?
Duhet te bindemi se jo, pr pellazget dhe qytetrimin e tyre
ishin n dijeni edhe akademiket tan, profesoret e gjhtart
dhe studiuesit shqiptar te periudhes se pas luftes se dyt
botrore mirpo a thua pse heshten n lidhje me qeshtjen
pellazge, mendoni ju se ata nuk i dinin keto gjera qe ne sot po i
diskutojmi ?

Ne sot i morem e i perqafuam pellazgt n kohn kur asnjri
popull m nuk i deshiron, pse ? Pse grekt e sotem nuk
ngurrojn t jen edhe ata pellzg, kur dihet, se aty n greqi
luajti rol t rendsishm qytetrimi pellazg, Akropolin thuhet
se e ndertuan pellazgt, pse edhe ata nuk e revandikojn e
kerkojn ? Ao, sikur edhe grekt ti bnin pelazgt stergjyshrit
e tyre, kuptohet se jan n pozit m t mir se ne, ti lemi
citimet e Herodotit ketu e te Homerit e Hesiodit...po flasim
diplomaci... aktuale...kush do ishin grekete per ne, vllezerit
tan te largt ?

Mirpo problemi sht ketu se grekt e sotem po diktohet se e
humben autoktonin si mendohej m par, aat erdhen shum
m von ne kete regjion, vetem 250 vite para lufts s Trojes
t njohur me emrin Helen dhe e quanin kete vend Hellada,
pasi ia arriten ti zhdukin ose ti detyrojn te emigrojn nga ky
vend pellazgt, qe vertt ne memorien e tyre kur erdhen aty
gjeten vetem pellazgt e jo para pellazget se erdhen von...

Nese te gjith pellazgt iken nga ky regjion, shtrohet pytja
athre, si u b qe vetem ne mbijetuam ? Me duet se Leke
Pepkolaj apo Luan Bunyak e permenden kete tez teper me
rndsi; e sikur se ne trojet tona te kene ardhur nj koloni e
huaj qe jetoj prej shekujsh aty ne nje vend te huaj, po me
siguri se ai ka marrur gjuhn tjeter t vendasve por kane
ruajtur sistemin e tyre qeverises si dhe fetar si dhe kulturor
dhe si te huaj qe ishin, kur u dbuan nga Helenet qe erdhen
nga Azia( kjo dihet ) keta emigrantet pellazg moren anijet
dhe iken kah veriu dhe u ndalen ne luginen e lumit Po, n
Itali... Keto jan vetem se hipoteza...mos te keqkuptohemi,
secili ka te drejet...Pra keta emigrant pellazg qe jetuan te ne
iken dhe vijuan nj qytetrim tjeter, krijuan Rasenen n Itali...
Propaganda te ndryshme jane botuar deri me sot, duke u
munduar qe grekt e sotm ti lidhin familiarisht permes
pellazgve, edhepse dihet se Helenet i luftuan deri n
fund...persei keta partizan te kesaj lidhjes pellazge - helene
mundohen te krijojne nj alianc te re e paqsore para
opinionit botror...dihen qellimet, kerkoj falje se ua humba
biseden, dola ne diplomaci ...

Joti Vl ...fillimet e qytetrimit rasenna mund ti quajm
pellazgo ilire ,por me kalimin e kohs ata u asimiluan.....dhe
faktori pellazg nuk ishte m dominant...

Dardan Leka Po ke shum te drejte Joti Vl, ti marrim dy
shembuj t njejt ne eurp apo tre...Si e dini Anglia apo
Britania e madhe u pushtua dy here, njehere nga fiset
gjermanike Anglt dhe Saksont, kah shekulli i Vi e VII pas
krishti, ne vend qe t'ua mesonin gjhn gjermane ketij populli
te pushtuar ata moren gjuhen vndase, gjuhn e autoktonve qe
ishin Pretonet apo me ne veri Piktet megjithse shumica e tyre
ishin romanizuar nga romakt, Anglet dhe Saksonet moren
gjuhen e tyre por si vend dhe si emer gjuhe edhe sot quhet
gjuha Anglo- Saksone gj q sht krejt ndryshe edhepse ka
patur perzierje deri ne asimilim.. autoktonet nuk u dorzuan,
iken kah veriu... por sot ne tersi eshet mbretni Britanike per
disa me dy emra, here Anglia e her Britania...por gjuha sht
vendase...

Joti Vl ...shqiptart e sotm flasin akoma gjuhn primitive t
par ...kjo do t thot se sado pushtues t ken ardh n trojet
tona faktori autokton ka dominuar gjithmon...

Dardan Leka Rasti i dyt sht regjioni me emrin Normandia
n perendim te frances, poashtu edhe ky regjion u pushtua
nga Wikinget apo Normanet kah shek X e XI-tE pas krishti, ku
ne fillim kishin gjuhen e tyre viki por e humbesn dhe sot nuk
ka gjurme te origjines se gjuhes se tyre por me gjak si popull
jan nordik par te huaj..dhe sikur keta vikinget psh pas
qendrimit te tyre ne France si pushtues do emigronin apo do
rrezikoheshin nga gjermanet apo francezt(ky eshet vetem se
debat per shembuj qe i njohim) ky popull po te ishte
shperngul nga Franca psh ne shekullin e XIV-te pas krishti,
pas qendrimit te tyre 500 vjear si emer mbanin dhe mbajne
edhe sot Narmand, keta kur do kishin emigrua diku tjeter, te
zemi ne Itali apo Sicile, shembull, gjuhen frenge do e sjellnin
me vete se kete gjuh e dinin keta, gjuhen vikinge e kishin
harruar deh si ta quanim ne kete popull migrator, francez qe
fliste nj gjuh qe ksihte bartur pas vetes apo Viking, se me
gjen dhe me trup e shpirt ishin si te tile, vetem se gjuha ka
ndryshuar tek ky popul, eshet po ai i njejti si u shperngulen
kah fundi i shekullit X nga Skandinavia, Norvegjia ose
Suedia...par si e shifni, misteret e popujve jan te
komplikueshme edhe sot, e dikur ne lashtesi qe nuk pati edne
as shkrime e as te dhana te dihura, si mund te bindemi se nje
popull qe sot flet nje gjh sht po i jejti popull qe mendojmi
sipas gjuhes ose e kunderta, njesoj eshet edhe per
hebrejet...ata ku shkonin adaptoheshin dhe flisnin gjuhen e
vendit...

Dardan Leka Te lumt Joti, kete desha ta thoja por nuk dija se
si me i ra trup...hahahaa !

Bled'ar Bujar Cerova po ndalem pak tek fjala primitive
..primitive = hapi i pare ku kalojne gjithe hapat =i pari qe pas
tij vine te gjithe e nuk eshte fjala per injorance por per hapat
themelore te jetes se njeriut ne toke fillimi i historise njerezore
..kurse injoranca eshte dicka tjeter e nuk ka te beje me mjetet
rrethanore por me menyren e te ,menduarit dhe te vepruarit
ne perputhje me ligjin e natyres ..

Dardan Leka Vetem pr te studiuar gjuhn pellazge, qe
mjerisht krejt pak kemi mbishkrime, do te ishte ndryshe
sikur te kishin lne edhe keta shkrime te shumta si etrusket
por megjithate, edhe permes gjuhes etruske mendoj s arrihet
gati se te i njejti rezultat me pak ndryshime, se epr keto
studime duhet nj angazhim i MADH, duhet nje celul e
specializuar te studiuesve, gjuhtarve, dijetarve kerkuesve etj
nuk behete lht nj analiz mbi nj popull te lasht si etrusket
e pellazget, esht si thon te ne nj fjal; pus pa fund !

Joti Vl ... n vendet e tjera ka pas pushtime emigrime apo
mbivendosje popujsh , dhe si rezultat gjuht e ktyre popujve
jan modifikuar ose kan vdekur ....kjo do t thot se n ato
vende faktori autokton nuk egziston m...ndrsa n shqipri
sht krejt e kundrta ....ne flasim akoma gjuhn e
autoktonve pellazgo ilir....
Dje n orn 6:40.MD prmes celularit Nuk e plqej 1
Dardan Leka Se paku duhet 3 dekada pun rreth kesaj
qeshtjes e astaj te dilet me rezultate, se ne sot flasim e
ngatrrohemi dhe keqkuptohemi me nejri tjetrin pa aptru
nevoj, kjo sht nj pun kolosale, duhet angazhuar Arkeolog
qe m par te specializohen diku jasht e pastaj te kthehen ne
vendin ton e ne tere ballkanin si dhe Bosnje, eshte me
rendesi...dhe pas 30 vitesh keta studiues te rinje qe do dalin
do e marrin ne dor kete detyr, jam i bindur se vetem keshtu
ia arrihet nj qellimi dhe te koren suksese, perndryshe pa
institucione te duhura mbeten vetem fjal dhe pasion qe nuk
do shuhet kurr...

Dardan Leka Joti Vl, ne lidhje me Asimilimin, dje desha te
nderhyja nja dy her kur e permendi Besir Bajrami kete; " ne
nuk kemi asimiluar asnje popull tjeter por jemi asimiluar"
....me erdhi udi kjo, nuk e di se me fare kuptimi e tha...dhe
ate dy here...

Joti Vl un e mendoj ndryshe...t asimiluar un quaj pellazgt
q shkuan n itali....q prve disa toponimeve nuk ka mbetur
m asgj...

Iamun Dardanian "Osmanagic maintains that the largest is
bigger than the pyramid of Khufu at Giza, and that the
Bosnian pyramids date to 12,000 B.C"

Bled'ar Bujar Cerova edhe projekti I piramidave te egjipit
dataon vitin 12 000 BC flas projekti e jo objekti

Iamun Dardanian Sa vjet kan jetu njerezit ne ate kohe?

Iamun Dardanian Po a thuhet ne librat fetar qe njerezit kan
jetu shume gjate? Edhe permendet njeri prej
Pengamberve(Nuhu, nuk jam i sigurt) ka jeto 900 vjet?

Monna Mustafa po..iamune.. Ashtu eshte kan jetu me gjate
dhe kan qene me te medhej dmth mbi 3 metra.

Bled'ar Bujar Cerova Po Nuhu ka jetur rreth (950 vjet me
popullin para Noe dhe per disa shekuj punoj per te ndertur
anijen e madhe qe me te vertete mund te kete qene shume
gjigande si objekt e Anija e Nohes mund te llogaritet nga
mbrekullite me te medhajas qe njeriu ka ngrtur
ndonjihere....por mos haro qe pas Noes populli me i fuqishem
ishte populli i Ad-it e ata i shkateroj Zoti si u bene
mendjemedhenj e ju duk vetja zoter absolut te tokes

Iamun Dardanian Ashtu thuhet ne Librat fetar. Ne Kuran
thuhet se ashti-kocka eshte nje prej mterialeve me rezistuese
dhe nuk shkaterohet kur.Pse nuk u gjeten deri tash eshtrat e
tyre? Pse nuk u gjeten eshtrat ne arken e Nuhut?

Iamun Dardanian Mistere apo?

Mexhit Emurli Mendone ne dete te gjinden kocka z.Iamun...

Bled'ar Bujar Cerova ne disa pershkrime thuhet se Adami
ishte 25 matra i larte ne trup ,ne disa te tjera thuhet se ishte
50 metra e ne disa te tjera thuhet se ishte dic me shume e ne
disa te tjera thuhet se ishte dic me pak por te gjitha te shpien
ne konkluzjonin se Adami ishte gjigan nese krahasohet me
njeriun e sotem ...mdje te ecim pas kohes se Noes gjenden
Adet ata kane qene aq te medhenj e aq te fuqishem sa Zoti
thote qe si ata Adet Zoti nuk ka krijuar kerkend nga njerezit e
tokes

Iamun Dardanian Jo ore Z. Mexhit, Arken e kan gjet ne maje
te nje mali ne Turkmenistan?

Mexhit Emurli Arken po, por jo trupa

Iamun Dardanian E pse jo?

Iamun Dardanian Nese arka ka ngec ne mal dikush ka vdek
sigurt

Iamun Dardanian Valla ma keni perzi ma keni bo turllubuq.

Bled'ar Bujar Cerova shume ndertime e qytete mahnitese te
prehistorise e lashtesise Zoti na jep shenje se i ka mbuluar me
dhe e ndifta ato mund te duken sot si me qene kodra e male
por te pa kapshme per syte tane pasi i ka mbuluar duna e dheu

Mexhit Emurli Pas asaj katastrofe qe eshte bere ku thuhet se
ndoshta ka perfshire tere boten,qellimi dhe pasojat nuk kane
qene ne dore te njerezve.Dhe pas kesaj cka do te ndodhte dhe
sekretet perseri nuk ishin ne dore te njeriut...

Mexhit Emurli Iamun Dardanian, meri si shembull cunamet
dhe vershimet e dheut sot...

Iamun Dardanian U permbyt toka nga uji, a po? U terhek
permbytja? Ku jon eshtnat se po na vyn per analiza more?

Bled'ar Bujar Cerova Imaun Dardanin...Arka e Noes ishte mbi
uj e uji ishte ngritur aq lart sa malet gjendeshin nen uj...Anija
e Noes ndaloj permbi mal krejt leht e pa u ndjer sipas renjes se
nivelit te ujit e niveli ujit ra plotesisht ne gjendje e zakonshme
pas me shume se nje muaji me disa jave mbi te ,,e askush nuk
u aksidentua nga ata qe ishin ne anije por ata qe nuk ishin
anije u permbyten e u perpin krejt nga uji i tokes

Iamun Dardanian nuk po marr vesh une ose amerika i ka
fajet! hahaha

Mexhit Emurli z.Iamun Dardanian,mer shembull nga cunamet
dhe vershimet e tokes sote...

Iamun Dardanian Po Tsunami shkateroj qka i doli perpara
dhe njerezit e vdekur u gjeten pastaj diku me larg.

Mexhit Emurli Ne Dures,para nje muaj me duket nuk u gjete
trupat e dy te vdekurve ne nje anije Turke

Iamun Dardanian Aiiii i kan lyp pak edhe e kan pa qe koha e
keqe edhe e lan ate pune.

Bled'ar Bujar Cerova Imaum Dardani jane gjetur eshtra kerciu
kembe njeriu te medhenj sa i tere njeriu rreth 1,60-1.70m
vetem nje kerci kembe gjysma e gjatesise se nje kembe te plote

Iamun Dardanian Po fol more burr i dheut a po tutesh a?
Qashtu fol jon gjet edhe une te pyes se KU JAN?

Ilirian Halimi Ahhaa tani Bledo do ma shpjegosh qarte e fare
llojit ishte kjo kataklizme, cumam apo fare ??, dhe e pash nje
koment kur thoni qe paskan gjet arken ??? ku se spo e di ku
eshte arka ??
23 or m par E plqej 2
Bled'ar Bujar Cerova Ilirian permbytja ishte e llojit
burim,shi,termet cunam qe shkatohen nga termetet nen ujore
the rreshqitjeve te tokes ne det ,dhe gjithashtu me lavizje te
siperfaqes se tokes me ndarje toke me nje fjale
23 or m par E plqej
Ilirian Halimi ok ne rregull po fare thua ri a i ben balle nje
arke me derrasa dhe bujashka nje kataklizme te tille dua
pergjigje qe te besoj,

Bled'ar Bujar Cerova Anija ishte e madhe dhe per ndertimin e
saj u shfrytezua nje pyll i tere dhe disa shekuj ndertim
,trungjet ishin te medhenj e u lidhen me njeri tjetrin me ane te
teknikes zdrukthtare ,u lidh druri me drurin si skuadra e
zdrukthtari pra edhe sikur te futej uji mbrenda ne anije anija
do te qendronte perseri mbi uj ...... ne cunamin e fundit ne
japoni une pash nje plak qe tsunami e kishte hedhur ate dhe
gjithe shtepine e tij rreth 14 milje ne oqean e ai kishte ndejtur
mbi catin e shtepise se tij prej druri kurse shtepija nuk ishte
prishur fare vecse notone ne uje e catija dilte mbi uj mbi te
cilen rrinte ai plaku....
23 or m par E plqej
Mexhit Emurli z.Ilirian Halimi,kam nje pyetje per ju,nese
mundet.A ke informacionin se ne muzeun e Londres gjendet
ende trupi i faraonit i gjetur ne dete...
23 or m par E plqej 1
Bled'ar Bujar Cerova jo njo ne keto c'eshtje un nuk kerkoj
besim ne mua ..varet si i kupton ti gjerat nese llogjika jote i
pranon a jo ,ketu nuk ka asnji lloj detyrimi apo hateri
23 or m par E plqej
Besir Bajrami "Dardan Leka, ne lidhje me Asimilimin, dje
desha te nderhyja nja dy her kur e permendi Besir Bajrami
kete; " ne nuk kemi asimiluar asnje popull tjeter por jemi
asimiluar" ....me erdhi udi kjo, nuk e di se me fare kuptimi e
tha...dhe ate dy here...
Joti Vl un e mendoj ndryshe...t asimiluar un quaj pellazgt
q shkuan n itali....q prve disa toponimeve nuk ka mbetur
m asgj..."

- Ne fakt Joti mendon njejt kur thot se pellazget ne Itali u
asimiluan dhe paradoksalisht thot se une mendoj ndryshe!
Kur do te bindeni ne kete pellazg = shqiptar, ateher do ta
kuptoni kete bisede, se me duket se jam duke fol ne ndonje
forum te huaj, qe per here te pare e ndegjojne emrin pellazg,
apo shqiptar.

A duhet te te jap shembuj si nje femije per te kuptuar nje teori
kaq te thjesht?!
Ja pra, do te marr shembullin e emrit te tanishem qe e kemi,
jo pellazg se ngatrohesh, ja do ta marrim emrin shqiptar.
Nese nje shkenctar thot se shqiptaret jan populli I PARE ne
kete rajon. Kjo per ne eshte e pranueshme. Tani nese po i
njejti shkenctar thot se ky populli I PARE, erdhi ne vitet kaq
apo aq ne kete rajon (kupto, akoma thot I PARE, pra, sipas
tyre, s'kishte popull tjeter para shqiptareve ne kete rajon),
sepse njerezimi u krijua ne Afrik apo ne Azi... ateher ke te besh
me problem konkret shkencor, qe ka te bej me vitet e krijimit
te njerezimit, e jo me mohimin e autoktonise, a kupton?! se
shume e thjesht eshte, nuk e di perse shkruan ne kesisoj
temash, kur kete nuk arrine te kuptosh dot! - Por, une te kam
dhene te dhena tjera, se si mund ta mohosh kete pjese qe ka te
beje me vitet, ti kam dhene edhe vitet, qe ti nuk i lexon, apo
nuk don ti lexosh, e jo te meresh me emrin e civilizimit. Sepse
te thuash se shqiptaret nuk jane pellazg, eshte njesoj si te
thuash, se ne nuk jemi shqiptar.
Kupto se kush ishen fiset origjinale te ketij rajoni, qe kishin
nje prejardhje, pastaj fol...

Problemi i percaktimit te viteve, apo percaktimit te vjetersise
se sakte te tyre eshte dicka tjeter, nga emertimi i civilizimeve
qe eshte komplet dicka tjeter.
Nese nuk te dalin vitet ne rregull... vazhdo studio dhe trego
llogarite e shkenctareve tjere, apo te ndonje studimi tende
personal dhe ploteso ata qe thone se populli i pare ne kete
vend, apo sic i quajne ata me emrin pellazg, nuk erdhen para
7.000 vitesh, por erdhen para kaq vitesh... apo nuk erdhen
hic, ishin ketu... nuk me intereson kjo cka do ngatroni... por
me pengon ajo kur thoni se para pellazgeve paska patur popull
tjeter, apo i ndryshem nga ta... sa qe administratori i faqes
shkoji deri atje dhe i beri pellazget pushtues te shqiptareve,
apo krejt te ndryshem nga shqiptaret!

Nese teoria problematike thot se populli i pare, apo pellzget,
erdhen para 7.000 vitesh ne kete rajon, kjo teori nuk thot se
ky popull pushtoji nje popull tjeter qe ishte ketu. Nese ndonje
teori deshiron ta nenvleresoj vjetersine e pellazgeve, do te
thonin se pellazget nuk ishin populli i pare ne kete rajon, por
erdhen pas ketyre, apo atyre... a kupton?! - Shume e thjesht
eshte, nuk e di perse i ngaterroni konceptet. Problemi i
percaktimit te viteve, apo percaktimit te vjetersise se sakte te
tyre eshte dicka tjeter, apo emertimi i civilizimeve eshte dicka
tjeter.

Ti bre djal e ke humbur rrugen ne te gjitha drejtimet!
Me tregon ate qe ta kam shenuar une ne dokumentin me siper
edhe ate me fjalet identike dhe nuk kam nerva te ti perseriti te
njejtat fjale, ne menyre tjeter, per ta kuptuar ti nje gje kaq te
thjesht ne kete teme ku duhet te jesh i pergaditur edhe per
kompleksivitete te metejme, por ti thjesht nuk je per kete
pune. Te thash nje here, nuk dyshoj ne patriotizmin tend, por
nuk dijn be vlla, kaq, nuk ta kapen radakja hic. Ne kete drejtim
duhet te kesh edhe pak prirje per te kuptuar dallimin ne mes
babes dhe djalit se i ke bere lemsh dhe shkon merresh me
alienet me fene, e kushedi se me cfar!
22 or m par E plqej 1
Besir Bajrami - Per te gjithe: Shqiptaret e mbetur si te tille,
jane rezultat i restrikcionit (tkurrjes) te vazhdueshem si pasoj
e ekspansionit t vazhdueshm. Ky ekspasion ka asimiluar
gjithnje kete race ne kombe tjera, prandaj sot shume grek,
sllav, latin e popuj tjere perreth kane race dinarike dhe
mesdhetare ne vete, por nuk jane trashegimtar te
DREJTPERDREJTE te pellazgeve, sepe kane humbur disa
komponenta tjera te ketij populli, sic eshte edhe gjuha, kultura
ne pergjithesi... por edhe jane perzier me popuj te krijuar me
vone.
Qenia shqiptare, gjuha, kultura, historia, antropologjia fizike e
ajo gjenetike, arkeologjia dhe shtrirja gjeografike, jan
komponentat baz q e vrtetojn rolin unik t ksaj race, e
lindur dhe e zhvilluar n mes dy poleve kryesore t
gjeneralizuara t civilizimit botror, n mes lindjes dhe
perndimit. Faktori shqiptar, q nga parahistoria ka luajtur
rolin e tij ky si rrotor i ktij terminali gjeostrategjik q me
von u b ndrkulturor, ndrgjuhsor apo ndrkombtar, e q
e quajm me t drejt si Mesdhe, prndryshe, nj zon
restrikcioni si pasoj e ekspansionit t vazhdueshm, q pr ve
se ka shrbyer si burim (krijim), m von do t shrbej edhe n
funksion t ndrlidhjes e shprndarjes s popujve, gjuhve
dhe kulturave, kryesisht nga lindja n perndim.

- Te lindesh shqiptar sot, dmth se perfaqesosh identitetin
origjinal te mbetur te ketij rajoni, qe ka mbetur ende pa u
asimiluar ne te gjitha komponentat e tij. Kjo dmth se
perfaqeson identitetin e pare kulturor te popullit te pare ne
kete rajon, qe sheknca e njeh me emrin pellazg (natyrisht se
aty perfshihet edhe ajo pjese e antropologjise fizike qe
permendi vazhdimisht).
Perse e ngatroni dicka qe e shte e paster si kristali dhe me
detyroni te shkruaj gjate, se iliriani eshte alergjik nga germat
:P
22 or m par E plqej 1
Joti Vl ...deri sa t gjejm prova t pakundrshtueshme , un i
mbetem besnik bindjes time q pellazgu i par lindi nga toka
n pellazgji ...dhe ku sht pellazgjia kte e di herodoti etj.......
22 or m par prmes celularit E plqej 2
Besir Bajrami Edhe po te kete prova tjera me te thella, ato
perseri u perkasin pelalzgeve, sepse vitet e vjetersise, nuk e
ndrrojn emrin e civilizimit
22 or m par E plqej 1
Bled'ar Bujar Cerova Besir me duket se me fjalen asimilim kan
dash te thone per luftrat deri ne vdekje te shume fiseve i lire
dhe pellazge qe kur luftonin mobilizoheshin me gra e femije
burra pleq e plaka te gjithe nje e ka pas rraste qe armiku ka
qene kaq shume ne nuker sa vetem ndokush ka shpetuar...se
keshtu e kan patur iliret sa me i madh ne numer armiku aq me
te fort ndiheshin pellazet apo iliret
22 or m par E plqej
Luan Bunyak meri si shembull cunamet dhe vershimet e
dheut sot...

Po, i gjeten 99% te kockave! E di ...
22 or m par E plqej
Bled'ar Bujar Cerova Luan koha zhduk gurin jo me kockat
megjitheate ka dhe zona toksore ku gryerja apo tretja eshte ne
perqindje me te vogel
22 or m par E plqej
Ilirian Halimi Besir po shkruaj pak shkonja dhe disa numra
...Kultura Vina (Panoni- Iliri) 6000 deri 4500 p.e.s. Kultura
Pellazge (Azi- Hindush Kho) 4500 p.e.s.... kaq Besir se nuk
kam qef shkrimet e gjata....
22 or m par E plqej
Besir Bajrami Une ti kam treguar keto "shkronja" ne shenim
me larte, por ti sic duket nuk i kupton ato qe shkruan!
22 or m par E plqej
Bled'ar Bujar Cerova thuhet pershembull Antipatria e
desaretit kur Cezari e kerkoj ata e kundershtuan e Cezari
perdori dhune ,por iliret ishi kush e kush ne mendje te vet ne
ate kohe edhe qytetet nuk kishin nje bashkim ushtarak
...Antipatriasi ben nje mbrojtje te till saqe kur Cezari gjeti nje
shteg i hyri e beri kerdin ku nuk mbeti asnji mashkull perbvec
je djali qe quhej Devoll e ate e fshehen grate mes rrobave te
tyre dhe e nxorren afer Ohrit
22 or m par E plqej
Luan Bunyak Bledar, evidence vlla, evidence po lypim ...
22 or m par E plqej 1
Ilirian Halimi si kam pa kur i ke postu as qe kam marr
mundimin se kush shihja te postimi foton e arkes te nuhis te
araratit as qe e kam marr mundiminme e el se nuk lexoj
shkrime te fese, per ate nuk e kam hap postimin shkau i arkes
me drasa e bujashka skam pare shkrimin...
22 or m par E plqej
Bled'ar Bujar Cerova Evidencat e permbytjeve te hershme jane
vetem guackat e detit e gjetura ne disa germime ne majen me
te larte te Himalajeve
22 or m par E plqej
Luan Bunyak Kjo ka qene nje diskutim i jashtezakoneshem.
Debatet te shtin me mendue dhe me evolvue, flm per sonte. Ju
pershendes gjithve, naten e mire ...
22 or m par E plqej
Ilia Gjergji More me falni mua , por tema nuk eshte e hapur as
per himalaje e as per barken e Noes ( e ti djali i vogel po te jap
nje shembull qe mos te fluturosh) Ne vitet 1930 (diku) nje ere
nga sahar ka sjelle zvaranike ne zonen e laberise . dikush i
mencur munt te thote dikur laberia ka qene si sahara se ja
fosilet , ose tjetra ne dardani ka sjell cikloni peshqe e gjera deti
po shkoj te kerkoj detin aty (diku viti 1960) Me fakte te tilla qe
ju solla si ato tuajat jan .. Pune te mbar per rilindjen guackave
ne Himalaje se tjeter rilindje spo shof !!
21 or m par Nuk e plqej 2
Ilirian Halimi Bled'ar Bujar Cerova ato guackat qe i thua ti nuk
jane te arkes te nuhiut por jane te kohes te miljarda vjeare
kur ne toke ska pas jete ve ne oqeane ka egzistu jeta...
21 or m par E plqej
Bled'ar Bujar Cerova Ilirian ti un nuk kemi qene ne ate kohe
por guackat qe them une jane aty e deshmojne se aty kane
qene krijesa qe jetojne vetem ne det pra ato maja kan qene
nene uje ne nje lloj te kendvashtrimit ne nje perjudhe te
caktuar te historise se tokes
21 or m par E plqej
Ilirian Halimi Po ta thashe me lart o besir po ta them
perseri..... Un deri vone kam shkru per Pellazget dhe e kisha
degju kete teorine e Azi- Hindush Kho 4500 p.e.s por se
besoja, dhe ende jam skeptik por mendoj qe porofesoret dhe
arkiologet skane gabuar mendoj per Hindush Kho...
21 or m par E plqej
Besir Bajrami Une mendoj se ardhaj duhet te zevendesohet
me tkurrje, dhe vitet duehet te ndrrohen ne baze te
arkeologjise... por jo emri. Se ashtu si emri i njeriut qe mbetet
njeri, pa marr parasysh se nga ku e ka burimi, ashtu edhe emri
i civilizimit te pare, njihet pellazg, pa marr parasysh vitet e
vjetersise ne kete rajon.
21 or m par E plqej
Besir Bajrami Besir Bajrami: "E treta,(3) raca dinarike, dhe ajo
mesdhetare jane pjese perberese te civilizimit pellazg, qe
njihet si civilizimi i pare. Nuk mund raca dinarike te jete me e
vjeter, apo ndryshe nga ky popull!.."
Ilirian Halimi: "ja ke fut kot Besir 70% e Shqiptareve sot i ke
Dinarike dhe 30% te tjere, dmth per ty 70 % nuk qenka e
vjeter ndersa 30% qenkan te vjeter ???."

- A e sheh cfar pergjigje me ke dhene ?! A pergjigje i thoni
kesaj ?! - Komplet jashte teme je!

Besir Bajrami: "Une nuk di shkenctar qe e thote se para
pellazgeve ka jetuar ndonje popull tjeter ketu"
Ilirian Halimi: hahaha simbas teje para 6500 ketu spaska pas
njerz?

- Jo Ilrian sipas meje, por sipas atyre shkenctareve qe thone se
njerezit e pare qe erdhen ne kete territor, erdhen ne ate vit,
apo kete vit. Por thone NJEREZIT E PARE NJIHEN SI
PELLAZG. Tani ti meru me vitet, e jo me emrin e njerezve te
pare!

Ilirian Halimi: "mos harro tani se para 6500 viteve ketu ka pas
popull dhe skan qene Pellazge..."

- Ky pra eshte qendim i rezikshem anti-kombtar, qe
pavetedijshem e thoni. Kush e thot kete se para pellzgeve
paska patur popull tjeter ME EMER TJETER, apo i
NDRYSHEM nga pellazget?! Kush e thot se pellzget jane
pushtues te ndonje populli tjeter me te hershem ketu?!
Vetem ti e thua kete dhe Dardani. Te argumentosh ne baze te
arkeologjise se ketu ka patur pellazg me pare, nuk dmth se
pellazget nuk ishin njerezit e pare ne kete rajon, ashtu sic e
pranon shkenca njezeri. Sic duket ju edhe teorine nr.1 qe e
pranon se pellazget jane njerezit e pare, pa marr paraysh vitet,
ju e deformoni ne teori antikombetare...
Thjesht, nuk e keni prirjen per te kerkuar me tej, per te
argumentuar teorine nr.2 si plotesim i teorise nr.1
19 or m par E plqej 1
Besir Bajrami - Tani pytejtet, qe akom s'je pergjigjur, i ke ketu:
"Ketu disa dit me radh poston foto shqiptar me ngjyre te eret
mediterane, per ti paraqitur si jo shqiptar, dhe kerkon te ta fal,
apo perkrahje?!
Tani jam ne dilem se a duhet te vazhdoj te te informoj, sepse
njerezit e mllefosur si ti, jam i sigurt se nuk i marrin marin
parasysh informacionet e atij qe e perceptojn si kundershtar
ne mendime.

Cili eshte qellimi i nxjerrjes se ketyne fotove, si ky i Bashkim
Finos, apo i shume te tjereve ?
Per te treguar se shqiptaret brenda vetes paskan race dhe
popull qe e kan asimiluar ne shqiptar ?!

Ti bre djal duhet te mesosh, lexosh, por edhe te kesh prirje per
ta njohur me shume popullin tend, e jo te nxjerrish konkluza
vetjake, thuajse ke bere shkenc te madhe, ashtu si Dardani.
Ti duhet te mesosh se shqiptari ne asnje moment te historise
nuk ka asimiluar popull tjeter. A e di radakja jote, cfar dmth
kjo? - Natyrisht se nuk e dijn, se perndryshe nuk do te postoje
kesisoj idesh ndarese te berthames shqiptare, ku racen e eret
mesdhetare tek shqiptaret, qe e gjejme me bollek, ti e
percepton si jo shqiptare!
Shqiptaret gjithnje kane qene te asimiluar, prandaj gjejme
race dhe adn shqiptare tek popujt perreth, por jo identitet
kulturor shqiptar tek to.
Per vec rasteve sporadike, shume te ralla, psh. kur nje shqiptar
eshte martuar me ndonje kineze, dhe femijet i ka mesuar te
flasin shqip, dhe sot ato vazhdojne te quhet si shqiptar, vetem
ne kete rast ka ndodh ajo qe ti po tenton te tregosh. Por, jo ne
rastin e nje race te tere shqiptare, qe njihet si raca autoktone
medhetare. Shumica e kosovareve sot, apo dardanet, ishin
pikerisht lidhja ndermjet races dinarike dhe asaj mesdhetare.
Ke pare ndonjeher drenicak me sy? - Dijne te dallosh ngjyren e
tyre me tendence meditarane (me te eret)? Edhe jugu i
Shqiperise eshte i stermbushur me racen mesdhetare (te eret)
autoktone. Sipas teje ata nuk qenkan shqiptar!
Kur flasesh per race, duhet te lexosh shume per periudhen e
krijimit te tyre."

... dhe ketu:
"Pra, ti po thua se ne shqiptaret paskemi asimiluar ndonje
popull aziatik dhe i kemi bere shqiptar? - Me trego ti se si
duket raca e eret mediterane?"
19 or m par E plqej 2
Ilia Gjergji Besir , mos se i ke hutuar kesaj radhe !! Bukur!! Se
ne kete grup as pyetjeve nuk u pergjigjen . More perse valle ne
histori ka mbetur e shkruar se Iliret kur u be lufta Iliret
kundra Athines dhe Korinthit moren haken per vellezerit e
tyre pellazge qe i kishin kthyer ne skellever Athinasit dhe
Korinthasit Iliret marrin haken e pellazgeve te peloponezit qe
ishin ndertues krijuesishin shume te perparuar(keto qe
shkruaj gjenden edhe ne anglishte edhe ne frengjishte per ata
qe s'u pelqen ne shqip) teoria e Daradanit qe PELLAZGET
JAN TE ARDHUR NE GADISHULLIN ILIRIK I JEP TE
DREJTE TJETER CIVILIZIMI TE MARRE LEVDATAT SIC I
KAN MARRE . ...BENI PAK KUJDES DJEMA CFARE
SHKRUANI SE NJERZIT JU LEXOJNE DHE I KEQ
INFORMONI!!!
18 or m par Nuk e plqej 1
Ilirian Halimi Hahaha, po te shkruaj perseri pak e skakte o ti
adolishent, se nuk mundesh ti me dal me patriot se mu dhe
Dardani dhe nuk mundesh me dal dhe me i zgjuar dhe se
profesoret dhe historianet e tjere, se punen e pzllazgeve e kane
dit jo ve sot por dhe dekada me pare dhe jane terhehur nga
teza Pellazge se ne kete mes ka dika o kaul i vogel se te
pranosh nje kulture te ardhur 4500 pk nga Hindokushi i bie
me hedh poshte ate me te vjetren, prandaj historianet dhe
akademiket ju kane larguar tezes Pellazge dhe mbrojn e ate
Illire ... dhe dije qe 70 % e Shqiptareve jane Dinarik dhe nuk
eshte pak 70% Dinarik kjo tregon qe jemi autoktone o
teneixheri i tetoves, dhe se deri ne Poleponez dhe Greqin e
sotme i ke shumice Dinarik sidomos te Arvanitet qe jane
Dinarik dhe Alpine ne shumice pra jane por ke dhe
Mediterrane si nuk ke, dhe se asnje vend te botes nuk ka
popull nje rracor, dhe se 70% qe jemi asnje popull ne bote nuk
e ka nje shifer te tille, po ja ta them un ty o kaul se a mendon
ti se spaskemi ne popullsi te ardhur, a nuk e pushtoj roma
epirin dhe i morri 80% te meshkujve si skllever dhe i oj pertej
detit ne rome,dhe po ajo rome solli ne Epir tjeter popullsi qe
ende nuk po di a populli jane? por ajo popullsi qe e solli roma
nuk ishte autoktone, dhe po te them o kaul i vogel se un e
solla si shembull Bain per te treguar punen e rracave, dhe se
Bai nuk eshte medireterran fare qe ti as nuk di te dallosh
mediteranin o i shkreti tenejxherty ne foto ai duket si aziatik,
te ka shkuar puna poshte me tezat e tua qe i ke ber kopie dhe
na i shet neve ta kam then dhe po te them qe Pellazget nuk po
dalin autokton a merr vesh a jo se nuk jane autoktone, dhe
shkop ende ke pune per te mesuar dhe lexuar o adoleshinet..*
9 or m par E plqej
Besir Bajrami Of of off... ti lidhje me keto qe flet nuk ke, nuk e
di perse perzihesh dhe jep konkluza. Ti njeher duhet ta dijsh,
se ai idolli yt, kur ta ka nxjerr ty at faqen e librit ku thuhet se
pellazget kan ardh filan viti, dhe ty te ka bere magji, dy reshta
me posht e ke se edhe iliret dhe thraket jane te ardhur, njejt si
pellazget, madje me vone... por ti e beson se pellazget jane te
ardhur, por nuk e beson se iliret jane te ardhur... pastaj 30% te
shqiptareve i beri te huaj... dhe e gjitha, ne baze te asaj qe
paska lexuar dikund per kete rastin me romaket... dhe me flet
me perqinje, thuajse ti studiuesi i madh... ne kendej ka Tetova
themi: muhabete pas darke :P - Dhe kupto se cka flitet ketu,
flitet ne baze te studimeve qe une ti nxjerr me vite, sepse ti
nuk ke bere asnje studim per keto ceshtje, dhe dhasht Zoti, e
nuk mbesim qe njerez me kesisoj prirjesh te na bejne studime.
Te sygjeroj te flasesh per luften e 2001, sepse per keto pune
nuk ja ke "haberin" hic... ose me mire do ta bejme nje gare
sharrjesh, se me dukesh i zoti vetem ne kete kendveshtrim :P
8 or m par E plqej
Ilirian Halimi Ore a merr vesh ti a jo shko sigurohu mir per
punen e Pellazve dhe per Hindushin, shko thuaj te grupi i
Rasnas per Pellazget se aty ka profesore dhe arkiologe nga e
gjith bota dhe shiko se cfare do te thone...
8 or m par Nuk e plqej 1
Besir Bajrami E ato thon se pellazget erdhen pas ilireve ?! :P -
Dhe iliret e pellazget jane popuj krejtesisht te ndryshem ?! :P -
Apo pellazget i pushtuan iliret ?! :P - Sigurisht se nuk ka
shkenctar normal, qe e thot kete.
8 or m par E plqej
Ilia Gjergji Punen e mire e befshish , VEC SUKSESE ..
7 or m par E plqej
Bled'ar Bujar Cerova pellazget jane si Atlantasit kane bredhur
ne tere boten




Publi par Dardan Leka 12:48 Aucun commentaire:
Envoyer par e-mailBlogThis!Partager sur TwitterPartager sur Facebook
Liens vers cet article
Ractions :
Articles suivantsAccueil
Inscription : Articles (Atom)
Numri i vizitorve


Blog i hapur
Feedjit
Historia e Popullit
shqiptar
Faqja
kryesore
Kush jemi ne ?

Dardan Leka
Kerkime
historike
nga
antikiteti
dhe
mesjeta
Afficher mon profil
complet
Arkivi i Blogut
2014 (1)
2013 (15)
o dcembre (2)
o octobre (1)
o septembre (2)
o aot (5)
Rosanda, princesha e Prizrenit
Antiquorum Illyrici orientalis episcopatuum geogra...
Hunza Hindukush Burrushaski
Opinione rreth origjines pellazge
Pellazgt a ishin Autokton n Ballkan apo te ar...
o avril (1)
o fvrier (1)
o janvier (3)
2012 (27)
2011 (13)
Modle Simple. Modles d'images de luoman. Fourni par Blogger.




















Histori e Hershme - Pellazge, Ilire dhe Epirote

Mbas vdekjes se Aleksandrit te Madh ne shekullin e katert para eres sone,
Mbreteria e epirit filloi te rritej. Epiri perbehej kryesisht prej fisit Ilir
te quajtur Molossi. Molosset ishin nje fis i fuqishem i cili kishte marre
pjese edhe ne luften e peloponezit. Molosset ju bashkuan mbreterise Ilire,
kunder dy aleancave Greke, te ashtuquajtura aleanca Achean, dhe aleanca
Aetolian. Ne kete Kohe Greket po zhvillonin luftera per therrime nga
perandoria e rrenuar e Aleksandrit. Heredoti, historiani me i besueshem Grek
njofton se "Epiri eshte i banuar nga popuj jo-greke te cilet flasin nje gjuhe
Barbare". Ai shton se keta popuj ne nje kohe te lashte quheshin Pellazge
(domethene me te hershem se toka). Keta pellazge njofton Heredoti si edhe
Thucididi, jane ata te cilet shpiken panteonin e perendive, te cilin greket e
adoptuan me vone. Eshte e qarte se Zeusi Aferdita, Ethina, Thetis Ari etj nuk
mund te jene perendi greke pasi keto fjale nuk kane asnje kuptim ne greqisht,
por ne nje gjuhe tjeter, gjuhen shqipe. Ne nje kohe te lashte pellazget kane
banuar ne Athine si edhe ne gjithe territorin e Greqise pervec ishujve. Ata
gjithashtu kane ndertuar murin perreth Akropolis ne Athine sepse pellazget
njiheshin si muratore te shkelqyer, nen pagen e qeverise athinase, e cila me
vone rrefuzoi pagese dhe i ndoqi Pellazget nga territori i saj. Sic dihet ne
mitologjine shqiptare, gojedhana te tilla si ajo e Rozafes, dhe Argjiros
tregojne se ndertimet e keshtjellave si edhe flijimet berbejne nje pjese te
konsiderueshme e kultures shqiptare. Ky fakt perforcon prejardhjen e
shqipetareve nga Pellazget te cilet ishin nje nga popujt me te hershem Arjan
ne Ballkan. Pellazget kane qene nje fis ose grup fisesh Ilire, te cilet
permenden nga Homeri sebashku me fise te tjera Ilire si Dardanet, Taulantet,
Enkelejdet etj, te cilet luftuan kunder Akejve ne luften e Trojes si aleate
te mbretit Priamit dhe Hektorit ne mbrojtje te Trojes.Greket krijuan koloni
ne territoriet e mbreterive Ilire dhe Epirote sidomos ne ishullin e Kelqyres
si edhe ne Apollini dhe Dyrrachium (Durres). Keto Koloni u formuan
vecanerisht per arsye tregetie. Iliret nuk kundershtuan krijimin e ketyre
kolonive per dy arsye; Se pari sepse i jepte atyre mundesine te tregetonin
me vende te ndryshme sidomos per blerje parzmoresh shpatash etj, te cilat
prodhoheshin ne greqi vecanerisht per shije Ilire te dekoruara me figura
gjeometrike, te cilat ishin te modes ne Iliri, dhe se dyti sepse iliret nuk e
kishin tradite tregetine si zanat te trasheguar, por preferonin lufte dhe
plackitje, pasi Iliret kane pasur nje tradite luftarake.
Kur Mbreti Pirro (Pyrrhus) lindi ne familjen mbreterore Epirotase, ai u
urzupua nga nje feud familiar i cili e perndoqi Pirron nga mbreteria
Epirotase. Pirroja u detyrua te gjente mbrojtje ne mbreterine mike te
Taulanteve te cilet ne ate kohe zoteronin territoret e Shqiperise qendrore
perreth Durresit. Mbasi arriti nje moshe te pjekur, Pirroja i mbeshtetur nga
nje force Taulante pushtoi Epirin dhe perndoqi urzupuesit e tij. Me pas Pirro
vijoi te perforconte pushtetin me lidhje martese. Ai u martua me Brikenen.
Brikena, ishte e bija e mbretit te fuqishem Dardan Bardhyli. Gjithashtu Pirro
perforecoi aleancen e tij me fisin e Taulanteve. Mbas ketyre veprimeve, Pirro
aneksoi territoret Ilire ne veri deri ne Shkoder (Scodra), si edhe ne lindje
duke pervetesuar territore ne Maqedoni dhe jug duke pushtuar Greqine Veriore.
Vemendja e Pirros me vone u kthye nga perendimi, dhe vecanerisht nga
republika e re e Romes, e cila sapo kishte filluar te zgjerohej. Pirroja
kaperceu detin dhe luftoi dy beteja te rrepta me Romaket te cilat i fitoi por
me humbje te medha. Fatkeqesisht duke marshuar ne nje qytet te pushtuar nje
grua hodhi nje vazo lulesh nga nje vend i larte, e cila e goditi Pirron ne
koke dhe e la te vdekur.
Vdekja e Pirros ishte nje fatkeqesi e paimagjinueshme per boten Ilire. Ai
u varros me madheshti si nje hero i Epirit dhe si nje Aleksander i dyte.
Menjehere pas vdekjes se tij Perandoria epirotase u shemb. Shume Greke,
perpiqen ta helenizojne figuren e Pirros, por kjo genjeshter eshte e kote
sepse ai kurre nuk ju bashkua ceshtjes greke, por gjithmone luftoi kunder
tyre duke pushtuar Greqine.
Mbas Vdekjes se Pirros, Nje force e re u shfaq ne veri te Epirit. kesaj
rradhe ishte mbreti Ilir Agron i cili ngriti flamurin mbi kryeqytetin e
mbreterise se vet Shkodres. Agroni e deklaroi mbreterine e vet dhe shfaqi
deshiren per te vazhduar rrugen e Pirros. Mbasi perforcoi lidhjen me
Dardanet, Agroni e ktheu vemendjen drejt jugut. Ai aneksoi territoret e
Molosseve te cilet i kerkuan ndihme Agronit kundrejt aleancave Greke te cilat
u perpoqen te perfitonin nga vdekja e Pirros per te pushtuar territor ne
Epir. Agroni dergoi floten e vet e cila zmbrapsi dhe shkaterroi forcat greke.
Suksesi i arritur ne Epir i dha Agronit zemer per te zhvilluar pushtimet ne
Greqi. Mbas disa fitoresh te shpejta te Flotes, Agroni dergoi ushtrine
tokesore nen komanden e Skerdilaidit e cila mposhti keqazi forcen me te madhe
Greke te derguar kundrejt tyre. Mbas kesaj fitore Greket filluan ti
trembeshin jo vetem humbjes se kolonive te tyre si ato te Apollonise dhe
Durresit te cilat ishin tashme ne duart e Ilireve, por gjithashtu humbjen
perfundimtare te Greqise. Ata derguan nje seri ankesash drejtuar senatit
Romak, duke u ankuar se Iliret po kercenonin tregtine Greko-Romake, mirepo
Romaket nuk shfaqen interes per fatin e Greqise pasi ishin te zene me luftrat
e tyre Kunder Kartagjenes.
Nderkohe lajmi i fitores se madhe arriti Agronin i cili u gezua aq shume
sa shtroi nje banket te madh ne te cilin piu aq shume vere sa mbas tri ditesh
vdiq. Vdekja e mbretit Agron ishte humbja e dyte e njembasnjeshme mbas
vdekjes se Pirros e cila edhe njehere paralizoi fuqizimin e rrufeshem te
Ilireve. Por kjo humbje ishte me e madhe se sa ajo e Pirros pasi Agroni nuk
kishte asnje mashkull i cili mund te merrte frenat e mbreterise. Pushteti i
kaloi automatikisht gruas se tij, mbretereshes Teuta.
Fitoret e njembasnjeshme te ushtrise Ilire vazhduan ne greqi nen
Mbretereshen Teuta e emertuar mbreteresha e detrave. Flota Ilire paralizoi
cdo levizje te cdo force qe perpiqej te kalonte adriatikun, tregetia
greko-Romake filloi te paralizohej. Ne keto rrethana Romaket, te cilet ishin
duke perfunduar kapitullimin e Kartagjenes ndjene nje detyrim te dergonin nje
delegacion tek Mbreteresha Ilire per ti kerkuar asaj te ndalonte piraterine
Ilire ndaj anijeve Romake. Dy konsuj u derguan ne Shkoder me detyren qe te
transferonin kete mesazh. Por Teuta u tregua nje diplomate e pa-zote per te
shmangur nje konflikt me Romen e cila ishte gjithashtu nje force ne rritje
duke u fuqizuar cdo dite e me teper. Qendrimi i matur i mbreterve te
meparshem Ilire te cilet preferuan nje Aleance me Romen, nuk u mor parasysh
nga Teuta, e cila ishte e fryre nga fitoret e njepasnjeshme, fitore te cilat
ishin merita e mbretit te vdekur Agron. Por Agroni nuk mund te ngrihej nga
varri per te kerkuar llogari. Konsujt Romake kerkuan prej Teutes vetem qe ajo
te ndalonte piraterine Ilire ndaj anijeve Romake. Kjo ne cdo rrethane ishte
nje kerkese e arsyeshme. Teuta pa fshehuar ironine u pergjigj se ajo do te
bente cmos te ndalonte floten perandorake qe te plackiste anijet romake, por
ajo nuk kishte mundesi qe ti jepte fund tradites pirate te Ilireve. Kjo
pergjigje shkaktoi nje nervozizem nga ana e romakeve te cilet premtuan se
Mbretet Ilire do te mesonin qe te permiresonin mardhenjet me shtetasit e
tyre. Mbas kesaj pergjigje Teuta dhe obortaret e saj fyen dhe nxorren jashte
konsujt Romake. Ky gabim fatal diplomatik i Tutes u perforcua nga dergimi i
saj i dy anijeve te cilat interceptuan anijet e konsujve Romake duke i mbytur
ato dhe duke vrare te gjithe romaket. Mbas ketij veprimi Senati Romak
unanimisht deklaroi lufte kundrejt Perandorise Ilire.
Megjitheqe deri ketu sjellja e Teutes mund te admirohej disi duke u
cilesuar si nje shprehje krenarie, sjellja e saj e mepasme nuk mund te
vleresohet ne asnje pikepamje. Mbasi Roma dergoi floten e saj drejt e ne
Durres, Teuta nuk morri asnje mase per tu pregatitur dhe per te perballuar
sulmin Romak. Perkundrazi, sapo mesoi per ardhjen e Romakeve, ajo menjehere
braktisi Shkodren dhe u fsheh ne mbreterine fqinje Dardane sebashku me motren
e saj Triteuta.
Romaket arriten nje fitore te lehte. Natyrisht kur ushtria mesoi per
arratisjen e Teutes, ata u diskrajuan dhe u shperndane duke i lene legjioneve
romake nje porte te hapur per pushtimin e Ilirise. Romaket nuk depertuan ne
Iliri, por vetem moren nen kontroll portet e Durresit dhe Apollonise. Mirepo
bisha romake tashme kish marre ere fitimit qe mund ti sillte pushtimi i
Ilirise vecanerisht kur ky pushtim doli kaq i thjeshte. Me vone Romaket do te
ktheheshin ne Iliri kesaj rradhe per ta pushtuar krejt mbreterine ilire. Nen
komanden e nje mbreti renegat Maqedonas te quajtur Dhimiter Iliret do ti
kunderviheshin Romes perseri, kesaj rradhe te pergatitur. Por mediokriteti i
ketij komandanti nuk mund te krahesohej me mbretet fatkeqe Ilire Agron dhe
Pirro. Mbas nje lufte te gjate romaket pushtuan Mbreterine Ilire duke marre
Shkodren. Por ata u gabuan rrende kur menduan se Iliret do te pushtoheshin
kollaj, Qendresa do te vazhdonte deri ne shekullin e IX Pas Eres se Re.
Nen komanden e rebelit Bato, Peonet, fisi me luftarak ilir i cili banonte ne
territorin e sotshem te Malit te Zi, do ta conin Romen ne buze te
shkaterrimit.


Ky material eshte kontributi i Z. Sitkij J ahja!***
Pirro i Epirit
Pirro (296-272 para Krishtit.......Pirroja ishte ,ndoshta, Sundimtari
me i shquar i Epirit .Ai, si pasardhes i larget i Akilit, ishte biri i
Akidit. Kusheriri i Aleksandrit te Molosise, qe sundoi Moloset e
Janines. Fatkeqesisht Akidi u ngaterrua ne grindje politike familjare e
krahinore dhe, si rrjedhoje, ne fillim humbi mbreterine e pastaj edhe
jeten ne vitin 313 para Kr. i biri tij, Pirroja ne ate kohe vetem 6
vjec, u shpetua nga Glauku, Princi i fisit Ilir te Taulanteve. Ne
moshe te re ai hipi ne fron per nje kohe te shkurter, por u rrezua
prej tij dhe filloi karrieren ushtarake me Antigonin e Maqedonise,
Komandantin veteran qe kishte sherbyer me Aleksandrin e
Madh. Ne njeren nga betejat ai u kap rob dhe u dergua si peng ne
Aleksandri. Aty fitoi admirimin e Ptolemit, i cili i dha per grua te
bijen dhe ne vitin 296 para Kr.e vuri perseri ne fronin e mbreterise
se tij. Pirro gezonte nam per fisnikerine dhe trimerine e tij ne beteje.
Epirotet e quainin "Shqiponje". Sipas nje tradite Shqipetare
pretendohet se emri "Shqipetare" (Bij te Shqipes) e ka origjinen nga
thenie e Pirros. Kur dikush levdonte zhdervjelltesine e levizjes se
trupave te tij, ai i pergjigjet me krenari se nje gje te tille ishte
normale, pasi ushtaret e tij Ishin "Bijte e Shqipes", keshtu qe livjet
e tyre. Natyrisht u shembellenin fluturimeve te madherishme te
mbretit te shpendeve. Sipas nje versioni tjeter, disi te ndryshem,
kur trupat e tij thurnin levdata sulmeve te tij te guxishme e te
shpejta dhe e quanin "Shqiponje" ai iu pergjigjej se ata ishin Flatrat
e tij , qe benin te mundur fluturimin e shpejte te shqiponjes . Thuhet
se kjo coi ne adoptimin e ketij emri , te cilin Populli shqiptar e perdor
edhe sot e kesaj dite. Pra jo "ALBANE" por "Shqipetare" ose "Bij te
Shqipes".
Pikerisht ne kete kohe kolonite te Korfuzit e te ishujve te tjere ne
Detin Jon nisen ta therrisnin fqinjin e tyre ne kontinent "Epir" (Toke
ne kontinent),per te dalluar ate nga banesa e tyre
ishullore. Gradualisht historianet greke e nxoren jashte perdorimi
termin "Molosia" dhe zune te perdornin emertime te tilla si
"Mbreteria e Epirit" ose "Pirro i Epirit". Sidoqofte, ky ndryshim emri
nuk ndikoi ne karakterin Pellazg apo Shqipetar te asaj krahine.
Epiri u shtri ne jug deri ne gjirin e Ambrakise (Artes). Ne fakt,
Gjeografi grek Straboni, shkruante se "per arkananiasit, qe jane
grek.kurse ne te majten ndodhen Nikopoja dhe Kasopia, qe jane
Epirote". Pra , Straboni bente dallimin midis epiroteve dhe
grekeve. Ambrakia dikur kishte qen nje qytete i lulezuar, mirepo tani
ishte rrenuar. Pirroja "e zbukuroi ate me shume se cdo njeri tjeter
dhe e beri rezidencen e tij Mbreterore. Pirroja njihej nga te gjithe si
nje princ i madh dhe i mire. Ai zgjeroi territorin e vet duke ishullin e
Korfuzit dhe krahinat te Maqedonise. Ne ate atmosfere ku
mbizoteronte Lufta e vazhdueshme per pushtet midis Princave
krahinore dhe me ata kufij shume te luhatshem, qe percaktonin
juridiksionin e tyre, konflikti ishte i pashmangshem dhe i
perjetshem, thuhet se gjate nje beteje me faresisin e vet
Maqedon, ushtareve maqedonas u beri aq shume pershtypje
shembellimi i Pirros me Aleksandrin e Madhe ,saqe braktisen Mbretin
e tyre dhe u bashkuan me te. Dhe vertet, kur maqedonet e
rrezuan nga froni mbretin e tyre pazot. Demetrin, ata e ftuan Pirron
qe te sundonte edhe mbi Maqedonine. Mirepo, brenda shtate
muajve ai e kuptoi se maqedont krenare do te preferonin me mire
qe sundimtar Maqedonas me te keq maqedonas, sesa nje te mire
jomaqedonas. Prandaj hoqi dore vullnetarisht nga froni ne Vitin 287
para Kr.Pirroja enderronte te ngrinte nje perandori ne perendim, te
ngjashme me ate te propozuar 40 vjet me pare nga kusheriri i atit
te tij, Aleksander Molosi. Roma, qe tradicionalisht konsiderohet e
themeluar ne vitin 753p.e.s, ishte ngritur gradualisht si qytet-shtet
me i fuqishem ne Itali dhe, me pas, kishte bashkuar grupet e
ndryshme ne nje konfederate nen udheheqjen Romak. Si rrjedhoje,
ajo ishte bere gati nje republike e bashkuar. Mjaft e
fuqishme. Pushtimi i galeve apo i kelteve vershoi nga Veriu rreth
Vitit 400 para Kr..,duke e shkaterruar Romen pjeserisht me ane te
nje zjarri ne vitin 390 para Kr..dhe duke dominar nje pjese te
madhe te Italise per njefare kohe. Luftrat samnite te viteve
326-312 para Kr..dhe 299-291 para Kr..sapo kishin perfunduar kur
Pirroja nisi te hidhte nje sy nga Perendimii frymezuar ndoshta nga
ura portative qe kishte ngritur mbi Hellespont persiani Kserksi 200
vjet me pare, Pirroja, sipas Plinit, ishte i pari qe konceptoi nje ure te
ngjashme permes Adriatikut ne piken e tij me te ngushte, ne
ngushtincen e Otrantos.Rasti i volitshem erdhi ne vitin 282 para
Kr.Qyteti i pasur tregtar i Tarentit(Taranto) ne jug te Italise, nje
koloni Spartane, e kishte hale ne sy floten Romake ne portin e
vet (gje qe binte ne kundershtim me marreveshjen) dhe i kerkoi
ndihme Pirros .Pa pritur qe te zgjidhte problemet inxhinjerike te
ures, ai shfrytezoi medoten konvencionale, duke kaluar me anije
permes Adriatikut.25.000 trupa. Pervec 3000 kalores, ai mori dhe 19
elefante lufte, kafshe gjigande te cilat italianet i shihnin per here te
pare. Kur pane ushtrine romake qe afrohej Tarentit ia dhane Pirros
komanden supreme te forcave antiromake, duke preferuar qe me
mire t"i nenshtroheshin Pirros pellazg, sesa Romakeve Barbare. Ne
fillim, Pirro i shkroi konsullit Romak, Valer Levinit,duke i kerkuar qe te
vepronte si arbiter midis Romes dhe Tarentit. Mirepo konsulli ia preu
shkurt.duke i thene qe te shihte punet e veta e te kthehej ne
Epir. Kur prapavija romake kapi nje spiun Epirot, Levini i tregoje atij
legjionit gjate nje loje stervitore dhe pastaj e leshoi qe ti thoshte
Pirros se, nese e brente kureshtja per ushtaret dhe taktikat
romake, duhej te shkonte e t"i shihte me syte e vet.
Ne betejen qe u zhvillua me pas ne Heraklea, afer Tarentit(280 para
Kr.)Pirroja u ndesh me nje ushtri Romake dy here me te madhe se
ushtria e tij dhe doli Fitimtar. Mirepo, ai humbi aq shume oficere dhe
ushtare, saqe thirri:"Edhe nje beteje tjeter si kjo dhe me duhet te
kthehem vetem ne Epire"Prej ketej lindi edhe shprehja "Fitore si e
Pirros'. Ky ishte kontakti i pare ushtarak i Romes me Boten Greke ne
lindje. Por jo i fundit. Duke shpresuar per paqen dhe Lirine e
bashkesive greke ne Itali. Pirro dergoi ne Rome ministrin e tij me te
zote ne artin e oratorise, Linean, kujtesa fenomenale e ketij te
durguari e habiti Plinin, pasi ai "Kishte fiksuar emrat e senatoreve dhe
te kaloresve romake vetem nje dite mberritje ne Rome. Por Roma
nuk pranoi te hynte ne bisedime, prandaj Pirro marshoi drejt
kryeqytetit, i cili mbrohej nga ushtria dhe milicia. Ne pamundesi qe ta
pushtonte qytetin, ai u kthye mbrasht qe te kalonte dimrin ne
Jug. Gjate rruges, leshoi roberit romake te veshur e te mbathur dhe
me para, duke u thene qe te ndermjetesonin per paqen ne emer te
tij. Nderkohe, Kartagjena pranoi ti vinte ne ndihme Romes me nje
aleance ushtarake, duke shpresuar qe te zgjeronte zoterimet e saj
ne Sicili. Kjo e alarmoi shume kolonine greke te Sirakuzes, e cila iu
lut Pirros per ndihme ushtarake kunder Kartagjenes. Pirroja nuk priti
qe ti thonin 2 here. Ai u hodh ne Sicili ne Vitin 278 para Kr..dhe me
stragjedine e tij te shkelqyer arriti t"ua rimerrte Kartagjenasve
pjesen me te madhe te ishullit. Fatkeqsisht ai u perpoq te sundonte
mbi keta greke liridashes po aq arbiterisht sa edhe Ptolemi mbi
Egjiptin, prandaj greket nuk mund ta duronin dot. Ata e hodhen
poshte oferten e tij qe te behej mbreti i tyre:disa prej tyre
preferonin me mire Kartagjenen sesa regjimin ushtarak. Dionisi i
Halikarnasit,qe duhe te jete ndikuar si historian nga origjina e tij
greke dhe nga ambienti romake ku jetonte, ia hodhi fajin Pirros. Ai
shkruante se Pirroja u soll ne menyre arrogante e tiranike, ashtu si
shtypersit e tyre italiane, duke konfiskuar pasurite dhe duke
shperndare ofiqe te larta per miqte e kapitenet e tij. Ai internoi, e
madje ekzekutoi njerez te shquar me akuza te sajuara, fyu ndjenjat
e Popullates duke plackitur thesaret e paruajtura ne tempujt e
tyre. Kur u terhoq ne drejtim te Tarentit, ererat e terbuara
shkaterruan disa nga anijet e tij, midis te cilave edhe ato qe
nbartnin thesarin e popullit. Megjithate avantazhet e shumta qe
kishte, Pirroja e humbi betejen tjeter"per shkake te zemerimit te
perendeshes". Kjo ishte beteja joperfundimtare e Bevenetos. Pas
kesaj, ne vitin 275 para Kr..ai u kthye ne atdhe, duke lene pas nje
garnizon ne Tarent, por duke e lene ne Itali ne duart e Romakeve. Jo
vetem Epiri, por edhe Greqia dhe gjithe Lindja po beheshin tashme
te te vetedijshem per fuqine e re qe po ngirhej ne Perendim.
Edhe Ptolemi i Egjiptit po perpiqej te zgjeronte kufijet e tij. I
pakenaqur me kontrollin e rrugeve detare ne Egje, ai nxiti
kryengritje ne Greqi e Maqedoni. Ne fakt, Pirros iu mbush mendja
fare lehte per te pushtuar Maqedonine nga perendimi, por kjo nuk
dha ndonje rezultat te madhe. Nderkohe, ILIRINE nuk mund ta
sulmonte, pasi mbreti i saj Glauku,e kishte strehuar qe te vogel dhe
e kishte ndimuar te hipte ne fronin e MOLOSISE qe ne moshen 12
vjecare. Keshtu,ai i drejtoi armet kunder Greqise. Depertoi ne lindje
deri ne Argosine Pelopenezit dhe u step nga frika kur pa argivet
nuk donin te pranonin brenda mureve te qytetit. Pikerisht aty ,ne
Argosin pellazg,ne vitin 272 Para Kr..karriera e tij do merrte
fund. Ashtu si heroi i tij Aleksandri i Madhe, qe e kishte mbyllur
karrieren e tij te shkelqyer ne menyre aq te lavdishme me turp ne
muret e Argosit.kur nje grua e zemeruar do t"i hidhte nje tjegull
nga catia e do ta linte te vdekur ne vend! Ne vepren e tij Historia
Natyrore, Plini shkroi per nje dukuri shume te pazakonte qe ndodhi
ne Rome."Dite qe Vdiq Pirroja,kokat e prera te kafsheve te flijuara
rrokullisen ne toke,duke lepire gjakun e tyre.shenje kjo
jashtzakonishte e mbare" Nje bust, te cilin studiuesit e identifikojne si
me ate te Pirros, u gjet ne Herkulan,ne rreze te malit te Vezuvit, dhe
ruhet ne Muzeun Arkeologjik Kombetar te Napolit.
Aleksandri (272-?Para Kr.)
Vendin e Pirros e zuri i biri, Aleksandri, i cili pati grindje te
vazhdueshme me MAQEDONINE. Sidoqeofte, eshte domethenes fakti
qe asnjera nga keto mbreteri te hershme Shqipetare nuk kerkoi
aleance me Greqine per te luftuar kunder tjetres.
Copezimi (?-168 para Kr..)
Pas Aleksandrit, Epiri u nda misdis nje numri prinash fisnore, te cilet i
qeverisnin krahinat e tyre si mbreteri te vogla. Shume prej tyre
moren anen e Perseut te Maqedonise ne luften e tij kundra
Romes. Rrjedhimisht, senati i zemeruar Romak e urdheroi gjeneralin e
sapoemeruar, Emil Paulin, te autorizonte ushtaret e tij qe, si
ndeshkim, te placiksnin qytetet e Epirit. Pas betejes se Pidnes
trupat Romake shkaterruan 70 qytete Epirote,pjesa me e madhe e
te cileve i perkiste fisit te molosve,dhe kishin si skllever 150.000
banore. Shumica e tyre u transportuan ne Itali. Nje shekull me vone
Straboni shkruante se, ndonese zonat fshatare ishin te ashpera e
plot me male, " I Gjithe Epiri dhe Iliria dikur ishin teresisht te
populluara. Tani pjesa me e madhe ka mbetur e shkrete, kurse zonat
e banuara jane katandisur ne fshatra ose ne rrenpja. Madje edhe
Orakulli i Dodones ka mbetur pothuajse i braktisur fare. "Deshmi te
heshtura te hakmarrjes te eger te Romes mbi Epirin u gjeten 2000
vjet me vone, kur germimet ne Antigonea te Gjirokastres nxoren ne
drite nje shtrese goxha e trashe prej hiri, te mbetur nga zjarri qe
rrenoi plotesisht kete qytet dhe 69 te tjere si ai.....(Pjese te
marura nga Libri "Populli Shqipetar nga lashtesia deri ne vitin
1912" i shkruar nga Edwin.E.Jacques. :)











SHPRNGULJA E POPULLSIS SHQIPTARE NGA AMRIA SI MYSLIMAN T TURQIS

Andallajia(shkmbimi)

Kjo fjal e huaj n jetn e popullsis shqiptare t amris hyri dhe i solli aq shum shqetsime, dhimbje, gjak e
lot. Prkthyer n gjuhn shqipe do t thot shkmbim.Me siguri kjo nuk ka t bj me shkmbime mallrash apo
ekuivalentesh t tjer,por me kmbim njerzish.Pr shovinistt grek nj lloj malli jan edhe njerzit,mjafton ti
shkmbente,t largonte popullsin shqiptare nga trojet e saja autoktone pr t krijuar atje,homogjenitetin etnik
grek.


Luftrat ballkanike ia kishin dyfishuar territoret dhe popullsin greqis,n dm t fqinjve.Orekset soviniste greke
pr do dit shtoheshin,drejt gllabrimit t tokave t huaja.Koncepti ekspansionist i megalides q synonte t
prfshinte n mbrendsin e kufijve t saj tokat ku banonin ortodokst e Turqis.Kjo aventur e oi n Azin e
Vogl,e cila n vend q ti sillte lavdin q lakmonin u solli disfatn poshtruese.(1)Diskreditimi politik dhe
katastrofa ushtarake q psoi atje u shoqrua me shum shkmbime t qindra e mijra njerzve.

M 30 janar 1923 u nnshkrua n Lozan marrveshja e veqant turko-greke,mbi shkmbimin e grekrve t
Anadollit,me turqite Greqis.Sipas marrveshjes,duke filluar q nga 1 maji i vitit 1923:...duhet t kryhet
shkmbimi,i detyrueshm i shtetasve turq t besimit ortodoks.Grekt e vendosur n tokat turke,gjithashtu edhe i
shtetasve grek t besimit mysliman t vendosur n tokat greke.(2)

T shkmbyerit duhet t linin vendin e origjinn dhe duhej t fitonin at t vendit ku shkonin,pa t drejt kthimi.N
kt shkmbim nuk prfshiheshin banort grek t Stambollit dhe turqit e Thraks Perndimore.(3)

Populli shqiptar nuk duhej t prfshihej n sfern e shkmbimit,sepse prve fes nuk kishte asgj t prbashkt
as me turqit por as me grekrit.Edhe n komisionin miks,t ngarkuar me zbatimin e shkmbimit,u vendos q t
prjashtohej popullsia e amris.(4)Kt fakt e pranojn edhe vet everitart e Athins.Prfaqsuesi
grek,Kallamanos,n Konferencn e Lozans deklaron se:Qeveria-e tij-nuk ka asnj qllim q t veproj n
shkmbimin e myslimanve me origjin shqiptar.Shqiptart banojn n nj krahin t prcaktuar mir,Epirin.N
qoftse ata jan t nj besimi,nuk jan n asnj mnyr t nj kombsie.(5)Sigurimet tilla u kishte dhn edhe
i ngarkuari me pun i Greqis n Tiran,Kiotaqi.Madje,edhe vet Venizelloja:I kam telegrafuar Qeveris sime,pr
ti hequr vrejtjen mbi gjendjen e shtetasve grek,mysliman t racs shqiptare,q nuk duhet t ngatrrohet me
turqit prsa i prket konvents s kmbimit t popullsis.(6)

Realiteti praktik qndron ndryshe.T thnat me t brat qndrojn shum larg.Pa u thar ngjyra e
nnshkrimeve,qeveritart grek i shkelin marrveshjet.Nn etiketn turq ata vendosin ti largojn me mijra
shqiptar nga trojet e tyre n amri.Sa pr shqiptart e besimit t krishter,mendonin ti asimilonin fare
leht,duke i joshur edhe me pasurit e myslimanve q do t largoheshin.N kt mes,nj rol djallzor luan edhe
Kleri Ortodoks.Duke u prpjekur q t mbjell prarje e armiqsi midis elementit mysliman dhe t atij t
krishter.

Gjendja acarohej s teprmi,kur qarqet shoviniste greke organizuan vrasjen e gjeneralit italian Telini,dhe
antarve t Komisionit Ndrkombtar pr prcaktimin prfundimtar t kufirit,duke dashur t fajsojn
Shqiprin.Disa dit m von italiant e pushtojn Korfuzin.

M 31 mars 1923,Konferenca e Ambasadorve,e deklaron fajtor t krimit qeverin greke dhe e ngarkon me
prgjegjsi.Athina e trheq prkohsisht prfaqsuesin e saj nga Tirana.Punt marrin nj kthes me pasoja t
rnda pr popullsin e amris.Autoritetet greke e intensifikojn luftn pr shprnguljen e amve pr n
Anadoll.Musa Demi,Ymer Capari,Xhevat Merushi,t cilt krkojn ndrhyrjen e Komisionit miks pr t ndaluar
dbimin,burgosen.

Banda hajdutsh profesionist nga autoritetet lokale,terrorizonin popullsin q t deklaroheshin turq.Ata
prdornin me mjeshtri metodat m shkatrrimtare pr t shprngulur njerzit.Duke i rrmbyer natn nga
shtpia,duke iu krkuar shuma t konsiderueshme parash pr ti liruar pastaj,etj.Kshtu rrmbehet Man Ismaili dhe
lirohet pasi paguan 200 napolona ari,vllai i Murat Gjiks 300,Agako Pronja 600,etj.,hajdutt pasi bnin gjithka
natn,t nesrmen shkonin npr fshatra forcat e rendit dhe i hapnin popullsis plag t reja duke e akuzuar se
strehontehajdut.

Popullata e pafajshme,duke prjetuar tortura nga m t ndryshmet nuk u gjunjzua.Ajo i drgoi disa her
prfaqsuesit e saj pr t protestuar pran qeveris kundr dhuns e padrejtsive.N rrug nga m t ndryshmet
informonte rregullisht qeverin shqiptare pr t gjith gjendjen n amri.Me dhjetra telegrame iu drguan Lidhjes
s Kombeve,ku denoncoheshin padrejtsit dhe krkohej ndrhyrja e saj.Kto bn q n tetor t vitit 1924 t
drgohet n amri nj komision i kryesuar nga prfaqsues shqiptar,turq dhe grek pr t konstatuar kombsin
dhe vullnetin e popullit.U krkua q zrin e amris tja transmetonte komisionit nj drgat e prbr nga Tahir
Metja,Kadri Sadushi,Bido Dule,Nelo Hamiti,etj.Detyrat e t drguarve prcaktohen qart n nj mbledhje q u b
n fush t Grigohorit.

Prfaqsuesit e popullsis s amris,pa i prfillur pasojat,jo vetm q i parashtruan Komisionit prkatsin e saj
shqiptare dhe kmbnguljen kundr do prpjekjeje pr shkmbim,por edhe shtypjen,padrejtsit dhe mohimin e
do t drejte q u bhej nga autoritetet greke.Ata i solln Komisionit fakte tronditse.Pr shembull pyetjes:Si
shpjegohet q persona t dryshm jan deklaruar si turq?!Ksaj pyetje i prgjigjet Kadri Sadushi:- Asgj tjetr
prve friks dhe pasiguris.Nj nga ata sht edhe vllai im,Shefiku.Pyeteni nse di qoft edhe nj fjal turqisht..

- Aq n rrezik e keni jetn kshtu?!!Vshtir sht ta merrni me mend-u prgjigj Kadriu-por kur t dal ktej,ska
asnj siguri se shkoj i gjall n shtpi!.(7)

Ky delegacion shkoi edhe m tej duke i parashtruar Komisionit se n amri nuk ishin shqiptar vetm ata t
besimit mysliman,por edhe ata t krishtert.Ndrkoh rrugs po kalonte nj plak i quajtur Mina Dhima,nga fshati
Ledhs.-Ja ai sht i krishter-thot Tahir Metja-pyeteni i kombsie sht.Plaku pyetjes s prfaqsuesit
grek,Minai iu pgjigj shkurt:-Jam shqiptar,nuk di greke.(8)

Komisioni pasi u bind pr karakterin plotsisht shqiptar t popullsis,pezulloi shkmbimin,por autoritetet greke
vazhduan punn e tyre.Fshati Petrovic u boshatis krejtsisht,Gardhiqi nga 400 shtpi mbetn 80,Karbunari nga
300 n 120,Parga nga 300 n 40,Shndielli nga 200 banor nuk mbeti asnj,etj.Vetm gjat viteve 1912-1925 u
shprnguln m tepr se 20,000 banor nga amria.(9)

Qeveria greke e ngarkon deputetin e Tranks, Bakallbashin t merrej me shkmbimin dhe instalimin e emigrantve
grek t ardhur nga Azia e Vogl.Emigrantt vrshojn n amri. Vendasit grumbulloheshin 4-5 familje n nj
shtpi dhe n vend t tyre strehoheshin t tjert-t huaj.Kundr ktyre akteve popullsia ame ngriti zrin e
protests.N nj letr drejtuar Lidhjes s Kombeve,Hasan Kapoli,Sherif Rexhepi dhe 23 nnshkrues t tjer,
protestonin energjikisht kundr do tentative deprtimi n Azi duke qen t njohur si shqiptar edhe prej vet
grekve. (10) Nj protest t till bnte edhe Huso Iljasi,n emr t popullsis s Pargs.

Duke u gjendur n kt situat t rnd, populli shqiptar shprtheu n mitingje e protesta masive kundr
arbitraritetit t autoriteteve greke n dm t popullsis ame.Duke i br jehon nj mitingu t zhvilluar nga
studentt e Tirans,gazeta Dajti,i krkonte qeveris demokratike:...t tregohej sa m aktive n mbrojtje t
popullsis ame dhe kjo jo vetm n emr t solidaritetit me vllezrit e nj gjaku, por edhe n interes t hedhjes
s themeleve sa m t shndosha pr zhvillimin e marrdhnieve midis dy vendeve. (11)

N ver t vitit 1924,procesi i shkmbimit mori karakter masiv. N kto kushte qeveria shqiptare ndrmori nj
varg hapash serioze duke e br mbrojtjen e popullsis shqiptare t amris, nj ndr objektivat kryesore t
veprimtaris s saj diplomatike. Ajo krkoi q qshtja t shtrohej pr shqyrtim edhe nj her n Kshillin e Lidhjes
s Kombeve. N letrn q i drejtonte sekretarit t prgjithshm, duke i br nj interpretim t sakt Marrveshjes
s Lozans t vitit 1923, shkruante : Qeveria shqiptare mendon se parimi i prejardhjes q ka adaptuar komisioni
miks, mund t zbatohet edhe kjo deri n nj far pike,vetm pr ata shqiptar q banojn n Maqedoni n mnyr
sporadike,kurse ai nuk mund t merret fare parasysh pr nj krahin si amria ku popullsia sht kompakte. Ajo
mendon se edhe vet fakti q ksaj popullsie i krkohet t shfaq dshirn, sht n kundrshtim me frymn e
Marrveshjes s Lozans,e cila thot se elementi shqiptar do t prjashtohet nga shkmb!
imi...

Qeveria shqiptare sht e mendimit se sht e pamundur t merret seriozisht,nj dshir e shprehur nga nj
popullsi q sht nn tmerrin e masave t dhuns s autoriteteve helenike.... (12)

Problemi am zuri nj ndr vendet qendrore n veprimtarin diplomatike t qeveris s F.Nolit, duke ndrmarr nj
varg hapash pr sensibilizimin e opinionit ndrkombtar, prmes Lidhjes s Kombeve. Duke denoncuar dhunn e
prdorur nga autoritetet greke pr shprnguljen e shqiptarve; Nolit nuk i mungonte asnjher prpjekja pr
krijimin e nj klime t re midis t dy vendeve.Ai e shikonte problemin e minoriteteve jo si penges, por si nj ur
lidhjeje.

N nj intervist q i kishte dhn Noli gazets greke Politika duke dashur t krijoj nj atmosfer t re n
mnyr t veant midis Shqipris dhe Greqis ka theksuar se :Pakica kombtare, si ktej, ashtu edhe aty,
duhej t jen jo si nj pengim, por si nj lidhje dhe si nj ur pr marrveshje midis nesh.(13)

Suleman Delvina duke par se prapjet diplomatike pr t ndalurar shkmbimin e popullsis ame ishin t
pafrytshme i shkruante Ministris s Brendshme :Lutemi t keni mirsin tu jepni me urgjenc urdhra nga ajo
ministri,q t varen nga autoritetet kufitare t jugut,q mos pengojn hyrjen dhe instalimin n Shqipri t atyre
shqiptarve q vin nga Greqia pr t shptuar nga shkmbimi i popullsive. (14)

Kur nn pretekstin absurd t hetimit pr prcaktimin e prejardhjes dbimi i popullsis ame po merrte prmasa
t gjera, qeveria shqiptare krkoi q shtja t shtrohej prsri pr shqyrtim n Kshillin e Lidhjes. N telegramin
q i drgohej sekretarit t prgjithshm,m 11 gusht 1924 thuhej se: ...fizionomia etnike shqiptare e krahins s
amris sht prcaktuar n mnyr t pakundrshtueshme,pr arsye se popullsia sht autoktone,ajo flet vetm
shqip,se kultura turke sht krejt e pa njohur aty dhe se asnj element tjetr i huaj nuk ndeshet n kt
krahin....(15) N kto kushte do hetim sht i teprt dhe n kundrshtim me do gj q sht vendosur m
par.

Megjithat,n prag t hapjes s Asambles n Gjenev, autoritetet greke kishin prfshir n shkmbim afro 10.000
am.Delegacioni shqiptar n Asamblen e 5-t t Lidhjes s Kombeve e bri shtjen e mbrojtjes s t drejtave t
ksaj popullsie nj nga objektivat e tij kryesore.N krye t delegacionit, F. Noli,vuri t gjith prestigjin e vet. Ai
denoncoi me forc veprimet e paligjshme t qeveris greke dhe t komisionit miks q bnte punn e saj.Nprmjet
analizs q i bri procedurs n prfundim se ai e linte dern hapur pr lloj-lloj persekutimesh nga ana e
autoriteteve greke. (16)N fjaln q mbajti m 29 shtator 1924 n sesionin e Kshillit t Lidhjes s Kombeve,ndr
t tjera tha:Shumica e shqiptarve mysliman t Greqis jan prfshir n shrbim sepse sht nj e vrtet
palisiane (q duket sheshit) se myslimant e Epirit nuk jan gj tjetr vese shqiptar....(17)

N prgjigje t nj shkrimi botuar n gazetn greke LMesager dAthensme t cilin ankohet se minoriteti grek n
Shqipri keqtrajtohet, gazeta Bashkimi shkruanrte:... Autoritetet greke,prkundrazi terrorizojn sistematikisht
shqiptart e amris,sidomos q kur ka filluar shkmbimi i popullsive greko-turke,gjendja e shqiptarve t
amris sht br e padurueshme,nga sjelljet e kqia dhe persekutimet e autoriteteve greke.Asnj shkoll
shqipe nuk sht elur n amri... Kurse qeveria shqiptare ka n buxhetin e saj nj fond prej 100.000 franga ari
pr shkollat e minoritetit. Grekofont e Shqipris s Jugut gzojn plotsisht t drejtat e tyre politike. N
zgjedhjet e fundit,qeveria greke u hoqi amve edhe t drejtn e vots. Qkurse jan nn sundimin grek,amt e
ndjejn veten si nj element i dnuar t jet gjithnj i shtypur dhe i skllavruar....(18)Megjithat deklaratat
solemne t kryeministrit grek,q siguronte se sht inspiruar nga dispozitat m t mira kundrejt minoritetit
shqiptar.Autoritetet ushtarake t Filatit, sidomos kapiten Floro, komandant i garnizonit,terrorizojn popullsin
myslimane shqiptare me t gjitha mjetet m njerzore dhe barbare duke i rrahur padrejtsisht e pa mshir, i
krcnojn me vdekje....(19) Preokupimin e vet pr fatin e popullsis shqiptare q detyrohej t shprngulej,
qarqet zyrtare dhe shtypi i kohs nuk e shprehu vetm me shkres e protestat n adres t organizmave
ndrkombtare, por edhe me nj ndjenj t thell solidariteti duke marr do mas pr t pritur e sistemuar n
Shqipri t gjith ata q nuk donin t mbarteshin n Anadoll.

Ja shkruante gazeta Dajti:sht mir q amt t merren bashkrisht e t ju ipen vendpasuri (toka) t shtetit
n vend q t ven n Anadoll e t humbasin fare. (20)

Qndresa e popullsis shqiptare t amris kundr shkmbimit me grekt e Anadollit pati jehon t madhe n
shtypin shqiptar t kohs.

N nj korrespondenc t drguar pr gazetn Dajti drguar nga amria ndr t tjerash thuhet:

Grekt jo vetm q e realizuan dshirn e tyre pr rrnjosjen e elementit shqiptar t amris, por me taktikn
dhe metodn e tyre t zakonshme po prpiqen t kandisin botn dhe Lidhjen e Kombeve se amt e duan vet
shkmbimin dhe emigrimin n Anadoll.Grekt kan prur mijra emigrant prej Azis s Vogl,viktima t
megalides s tyre qesharake dhe i kan vendosur n shtpit e shqiptarve t amris, duke grumbulluar 4-5
familje shqiptare n nj shtpi... Mahagjirt e Anadollit pr t ushqyer familjet e tyre, u grabisnin amve tr
produktet e arave e t vreshtave.

Ka afro nj muaj q n amri ka ardhur komisioni miks q do t studioj origjinn e shqiptarve t
amris.Komisioni n fjal do t qndroj vetm n Marglli e n Filat se shtypi grek ka shpifur se do ti vras
komitt shqiptar.Edhe s andejmi do t shqyrtoj origjinn dhe dshirn e amve duke thirrur disa veta nga do
katund (t protestuar nga ana e autoriteteve t vendit e t friksuar me vrasje,n qoft se prgjigjen kundr
porosis s tyre), edhe n baz t dshirs s imponuar q do t shfaqin kta,komisioni do t veproj pr t gjith
popullsin shqiptare t amris.

Pr t mbrojtur jetn e antarve t komisionit (si),qeveria greke ka drguar n amri nj fuqi t madhe
ushtarake nn komanden e andantit gjakpirs Kollovoit, i cili me radh e ka tmerruar popullin e mjer t amris
me veprat e tij njrzore si vrasje barbare e pr t shprngulur shqiptart e amris dhe sidomos ata t pakt q
dalin para komisionit t thon se jan turq dhe duan t ven n Turqi.(21)

Sesioni i Lidhjes s Kombeve,q u mbajt nga fundi i tetorit 1924 tregoi se tragjedia ame vazhdonte. Kontigjente t
reja njerzish prgatiteshin pr tu nisur n Anadoll,kurse organizata e Gjenevs,jo vetm q nuk e ndaloi,por i
lavdroi prpjekjet e qeveris greke pr prmbushjen e zotimeve t saj.Qndresa e vendosur e popullsis ame
dhe puna kmbngulse e qeveris shqiptare u bn pengesa n rrugn q kishin nisur qeveritart e
Athins.Megjithat procesi i shkmbimit t dhuns vazhdoi edhe pas vitit 1925.Por tashm ai po merrte nuanca t
reja.Nj varg ligjesh goditen drejtprdrejti e trthorazi pasurit e patundshme t shqiptarve, duke i shndrruar
pronart e ligjshm n argat.

N nj memorandum q prfaqsuesit e amris i drejtonin kryeministrit grek, Pangallos,m 26 shkurt 1926 duke
denoncuar arbitraritetin,shpronsimet e paligjshme dhe zbatimin e mbrapsht t s ashtuquajturs Reform
agrare, n dobi t emigrantve t Azis s Vogl theksohej se;...ne dhe familjet tona jemi dnuar t vdesim
urie....Dhe m posht, me nj ton q nuk fshihte aspak revoltn, shtonin se me kto akte;...kemi t drejt t
besojm se qeveria juaj nuk dshiron tjetr vese zhdukjen ton, ose t na detyroj t braktisim vatrn dhe tokat
tona q i kemi mbajtur pr gjenerata t tra, t cilat do shtet i rrespekton ,dhe t shprngulemi duke krkuar
gjetk at q shteti grek na e refuzon:sigurimin e jets e t pasuris.(22)

Po i jap lexuesit kujtimet e Gjeneralit Pangallos,t botuara n gazetn Akropolis t Athins, gazeta m e vjetr
greke.Gjeneral Theodhor Pangallos, 1878-1952,ish- kryetar i shtetit grek m 1926, ishte me origjin shqiptare. N
nj sr artikujsh t botuara n fletoren e prditshme Akropolis, ai e mbrojti me krenari kombin shqiptar.

Prve heronjve shqiptar n panteonin grek,historia e Greqis ka regjistruar edhe shum figura t tjera me
prejardhje shqiptare q jan t njohura pr shrbimet e mdha q i kan sjedh Greqis.

N at atmosfer urrejtje q ishte rrezik t njiheshe si shqiptar edhe n rrug,del n fushn e burrave nj
gjeneral u gjakut ton,i cili me krenarin m t madhe mbron Kombin shqiptar:-Me Bullgart dhe Shqiptart jam i
njohur prej shum kohe.Marrdhnjet e mia me ta kan qen t ndryshme. Q n kohn e Perandorit Vasilios
Bullgavrasst Bizantit dhe deri m sot.Nga t gjith qeveritart grek,armiku m i madh kam qen un.Q nga
koha e Esat Pashs e sidomos Ahmet Zogut,miku m i przemrt dhe mirbrs i Shqipris, jam prsri
un.sht leht t binden zyrtart kompetent mbi kto fakte po t hedhin nj vshtrim n dosjet e Ministris s
Punve t Jashtme dhe se si do t shohim m posht nga zhvillimi i ngjarjeve t kohs n fjal q gati t kishin
prfunduar n nj aleanc midis Greqis dhe Shqipris.

N foshnjrin time flisja vet shqip,pasi gjyshja q m rriti, nuk dinte greqisht.Ajo ishte e bija e aristokratit m t
shquar t Magaridhs, ndon Bilbili,n shtpin e t cilit vdiq miku i tij i ngusht,Marshalli i Rumelis Karaiskaqi.

N dejet e mij,pra,rrjedh gjak shqiptari dhe pr kt jam krenar. Admirali Kundurjoti, t tre Nikoladt (gjyshi,bir
dhe nip),Admiral Saqellariu, hero i nndetses L.Kaconi,Lasko dhe shum grek t tjer t zgjedhur,jan me
prejardhja shqiptar dhe jan t njohura shrbimet e mdha q i kan sjell Greqis.

Paparigopulos (historian i madh grek )shkruan:...nga t gjitha kombsit q jan n Greqi, przierja me gjakun
shqiptar prodhoi racn m t shklqyer.Hidriott,Speciott,Miauli,Sahturi dhe mijra lufttar q m 1821 deri sot
vrtetojn mendimin e Paparigopullojt.

Nuk jam pra armik i Shqipris, prkundrazi e simpatizoj popullin shqiptar, i cili n shumicn drmuese nuk sht
prgjegjs pr pabesin kundr Greqis.

Menjher sapo erdha n fuqi n Qershor 1926, u ndodha para nj keqsimi t vrtet n marrdhnjet me
Shqiprin,pr shkak t problemit t amris. Prfaqsonjsi i Shqipris duke prezantuar n zyrn politike m
lajmroi se autoritetet greke m przun e n kundrshtim me traktatet shprnguln popullatn shqiptare t asaj
krahine, duke e prcjell n ann e detit n Azin e Vogl,dhe se protestimeve t tij u jepet prgjigja se, kta
turko-shqiptar prmblidhen n marrveshjen pr shkmbimin me popullatn greke n Turqi.

Krkova shkresat prkatse dhe u binda se interpretimi i Ministris nuk kishte baz, pasi n traktatin e Lozanit
shpreheshin qarts se , muhamedant e Epirit konsideroheshin si minoritet dhe nuk prfshiheshin n shkmbim,si
turqit e Thraks,etj.Pr sqarime e m t plota t shtjes i telefonave ministrit ton n Londr,t ndierit
Kaklamano,q kishte prfaqsuar Greqin n redaktimin e traktatit.Ky u prgjegj pa hezituar se muhamedt e
Epirit nuk hyjn n shkmbimin dhe se mendimi i ministris nuk ishte i drejt. Thirra menjher drejtorin e
prgjithshm kompetent,i cili m tha kto fjal habitse :Parimisht kan t drejt, por pr arsye nevoje dhe
qllimi, urdhrova shprnguljen e shqiptarve pr t boshatisur katundet dhe vendosjen n to t refugjatve tan
nga turqia, nuk vlen t humbasim kohn pr pes gjasht mij shqiptar Zoti Kryetar!. Mezi u mbajta pa e flakur
jasht me shkelma diplomatin monoklmbajts.Njkohsisht sipas raporteve policore nj dram e vrtet k!
ryhej n
Epir, pasi katundart me t qara shkputeshin prej vatrave t tyre ku ishin lindur dhe jetonin prej shekujsh dhe
ngarkoheshin n anijet pr tu drguar n Azin e Vogl.

U dhash urdhra t shkarkoheshin dhe t ktheheshin t lir n katundet e tyre.Shqiptart si do rac e vjetr dhe e
prapambetur kan vese, por kan edhe disa virtyte t zgjedhura.Ngjarja e siprme ka qen shkaku kryesor i
vendosjes s marrdhnjeve t przemrta, (midis dy shteteve) t cilat u zhvilluan gati deri n arritjen e
themelimit t nj federate t ardhshme si do shohim.Presidenti i Republiks, Ahmet Zogu,me nj letr t
przemrt, m shfaqte mirnjohjen e vet, t ciln nuk do te harroj kurr.Dhe,pra, deri n ditt e shfronzimit t
tij,sa her vinte prfaqsonjs i ri shqiptar n Greqi,m porosin e tij m vizitonte n shtpi dhe m sillte
prshndetjet e mbretit, duke m drejtuar fjaln shqip m thoshte vlla i madh.

Dhe kto kur isha vetm nj qytetar i thjesht si gjeneral i shmobilizuar.Kjo sht e quajtura Besa
shqiptare,domethn bes dhe mirnjohje pr mirbesim.Po t hedhim nj vshtrim n hartn e Ballkanit,
kuptojm menjher rndsin e madhe t Shqipris.Pr shkak t ngjarjeve t fundit tani sapo u kuptuan rrethet
politike dhe ushtarake n Greqi,rndsin e Shqipris si baz sulmi dhe mbrojtjeje.Ushtarakt grek n kohrat e
kaluara e dinin kt,si tregohet qart prej luftrave t rrepta dhe t prgjakshme q u zhvillua n limanet dhe
kalimet malore t Shqipris, sidomos n shekujt e fundit t Perandoris Bizantine.

Pr Greqin Shqipria mike dhe aleate,prbn nj fortes kolosale dhe nj krcnim t fort pr do sulmues t
veriut.

Zgjuarsia e mpreht e Venizellos e kishte kuptuar kt fakt,kur thoshte q duhet me do sakrific q shtja e
Epirit t rregullohet miqsisht dhe t vendoset me Shqiprin marrdhnjet m t przemrta. Besoj me
patundshmri n t drejtn e kti mendimi.Krkova me do kusht e sakrific kt gj ta v n zbatim kur isha
Kryetar i shtetit.

Pas ktyre ngjarjeve u vendosn marrdhnjet miqsore dhe drgova n Tiran si prfaqsonjs t Greqis
Gjeneralin Aleksandr Kondulin, bashkvendasin tim i cili e njhte jo vetm shqipen e Shqipris s Jugut q flitet
n krahinn ton, por edhe ato idiomat e labve e gegve.

sht fakt i pakundrshtueshm pr shum arsye, se po t zbatohej nj politik e urt dhe e qndrueshme n
shtjen e Shqipris, do t ishte e mundur q n vend t armiqsis,do t ishte m e mira, m e vlefshmja dhe e
vetmja mike besnike e Greqis n Ballkan.

Si rac shqiptart nuk jan as tartaro-mongol, as sllav,por Ilir,strnipr t pellazgve.Jan historikisht t
provuar, pasoj-rac motr me racat e vjetra q zbritn nga veriu dhe prbn banort e par t Heladhs. Nuk
kan asgj t prbashkt me Italiant,serbt,bullgart, kurse me popullin helen lidhen ngusht n gjak,trashgime
dhe zakone.(23)

Traktati i Lozans i vitit 1923, iu dha shkas qarqeve drejtuese t Athins q t dbojn me dhun nga trojet e tyre
strgjyshore amt,kto ishin masa t konsiderueshme t popullsis shqiptare.Vitet e mpastajme arrihet t
ndryshohet vetm taktika,strategjia mbetet ajo e rrnjosjes s plot t popullsis shqiptare t amris,t ciln e
realizoi Gjeneral Zerva me zjarr e hekur n vitin 1944.


------------------------------------------------------------------------
1.V.Kondi :Greece and Albanien, Selanik, 1976, f.98

2.Marrveshja e Lozans,nnshkruar m 30.01.1923,

Artikulli i I -, paragrafi i par.Shih,H.Minga: te amriaNr. 7 (26),Viti II- t,8 maj 1992 fq.3-4.

3. Po aty.

4.Memorandumi i Sekretarit t Prgjithshm t Lidhjes s Kombeve,drguar kshillit t dats 29.ll.l924.

5.Po aty.

6.Venizelloja :Letr drejtuarLidhjes s Kombeve

7. H. Mingo,Po aty.

8.Po aty.

9. Po aty.

10.Po aty.

11. Gaz.Dajti,Tiran 4 gusht 1924.

12.AQSH.Fondi251,viti 1924, dosja 84.

13.Gazeta Politika,dat9.09.1924.

14.AQSH.Fondi 252,dosja 80,dt.30.1924,fl.38.

15.AQSH.Fondi 251,viti 1929, dosja 84.

16. H.Minga,Po aty.

17.AQSH.Fondi 251,viti 1924, dosja 85.

18.GazetaBashkimi, dat 30.07.1924.

19.Kurfuz m 20.02.1926,n emr t popullsis ame t Filatit:Musa Demi,Adem Braho.Shih edhe: amria,Nr. 7
(26),Viti II-t 8 maj 1992 fq. 4.

20.Gazeta Dajti, dat 07.07.1924.

21.Gazeta Dajti, dat 17.09.1924.

22. Hasan Minga, amria, Nr. 7 (26), Viti II-t, 8 maj 1992 fq.4.

23. Gjeneral Theodhor Pangalos,kujtime,botuar tek e prditshmja greke Akropolis,Athin. Prkthyer nga
shkrimtari Petraq Ktona tek revista Krahu i Shqiponjs,Nr.2 (14),shkurt 1978,ikago t SHBA-s,shih edhe tek
amriaNr.5 (24), e mrkur 22.04.1992,fq.8.

Autori: Isuf B. Bajrami
Gjilan, Kosove













Gjuha e shqiptarve nuk sht bij e ilirishtes
11 ottobre 2012 alle ore 9.00
Shqiptart nuk duhet t shqetsohen q shqipja nuk e ka origjinn te ilirishtja,thot n prfundim
t ligjrats q gjuhtari austriak Joachim Matzinger mbajti n nj nga sallat kryesore t Fakultetit t
Historis e Filologjis n Tiran, m 9 tetor. Ktu ku sht pohuar n m shum se gjysm shekulli teza
ilire.




Ndrsa Matzinger analizoi para studentve dhe profesorve t historis (mungonin gjuhtart) q shqipja
e sotme sht pasardhse e nj gjuhe t vjetr ballkanike, vetjake, q ai e quan proto-shqipe ose
parashqipja e lasht, nj gjuh q ekzistonte pran ilirishtes edhe pran trakishtes, por nuk ka nj lidhje
me to. Sepse raportet me kto dy gjuh jan n baz t dy hipotezave mbizotruese pr origjinn e
shqipes s sotme.
Prfaqsuesit e gjuhsis shqiptare, dhe Matzinger sjell ndr mend vetm veprat e abejt dhe kontributin
e tij Ilirishtja dhe shqipja, i botuar n vllimin Ilirt dhe gjeneza e shqiptarve, por edhe koleg t huaj,
kan pranuar hipotezn e prejardhjes ilire t shqipes, e lidhur ngushte me autoktonin e shqiptarve.
Ndrsa n fillim t shek.XX, u zhvillua hipoteza e imigrimit t shqiptarve n vendin e tyre, hipotez e
lidhur me iden e romanistit gjerman Gustav Weigand sipas s cils, shqiptart jan pasardhsit e trakve.
Matzinger prmend edhe t tjer si Norbet Jokl q propozuan se gjuha shqipe prfaqsonte nj przierje
ilire dhe trake.
Nuk ekzistojn dshmi t shkruara t gjuhs ilire, disiplina si arkeologjia jan burime memece pr
kt shtje, por sht gjuhsia historike ajo q mund t ofroj argumente pr raportet e shqipes
me gjuht e prmendura. Joachim Matzinger kujton se n fushn e onomastiks jan dokumentuar mjaft
emra ilir njerzish dhe vendesh t cilt ndihmojn pr t njohur m mir historin e pashkruar t gjuhs
shqipe dhe nse shqiptart jan ose jo pasaardhs t ilirve. Gjuhtari mendon se n zonn e territorit
antik ilir q kufizohet sot nga Shqiprin Qendrore, Shqipria Veriore dhe Mali i Zi, gjendet nj sistem tipik
onomastik dhe i pavarur nga onomastika e vendeve fqinje. Zhvillimi fonetik i emrave antik n Shqipri
ndodhi sipas ligjeve fonetike shqipe, argumenton Matzinger. Ai merr pr shembuj analize emra
qytetesh dhe lumenjsh si Durrs, Shkumbin. Me shembullin e emrit t Shkodrs provon se ky toponim
nuk ka qen i njohur n mnyr t pandrprer, gjat gjith kohs ndr shqiptart dhe as sht
trashguar prej kohsh t vjetra. Gjithashtu ky emr vendi nuk t lejon asnj lloj lidhjeje me ndonj
emr t prgjithshm t gjuhs shqipe.
Prfundimi i gjuhtarit sht: mund t supozohet q Evropa Juglindore n parahistori dhe n
antikitet ishte nj territor ku fliteshin shum gjuh t rndsishme, jo vetm greqishtja, ilirishtja
dhe trakishtja por edhe nj gjuh paraprake nga e cila zhvillohet hap pas hapi gjuha shqipe e q si
gjuh paraprake, mund ta prkufizojm si protoshqipja. Si nj gjuh indo-evropiane natyrisht
protoshqipja ishte e afrt me gjuht e tjera t Ballkanit me ilirishten dhe me trakishten, por shqipja
nuk sht bija as e ilirishtes as e trakishtes.
Kshtu Matzinger kundrshton tezn e abejt: Natyrisht q abej kishte tjetr mendim, por sipas
hulumtimeve t mia, argumentimi im themelor sht se sistemi fonologjik i proto-shqipes dhe i sistemi i
ilirishtes jan dy sisteme t ndryshme q nuk pajtohen njri me tjetrin. Kemi nj ndryshim, nj diferenc,
jan periudha gjuhsore, t cilat duhen interpretuar si dy gjuh t ndryshme. Kjo sht baza ime
themelore.
Sa sht e lasht sht kjo parashqipe?
Mendoj se historia e gjuhs shqipe, e protoshqipes sht e vshtir ta themi saktsisht, sht
mse 3 mij vjeare. Mund t konstatojm se ka ekzistuar si nj gjuh vetjake e vendit pran greqishtes.
Nga kontakti me romakt kjo gjuh nuk u romanizua dhe nga kontakti me sllavt nuk u sllavizua.
Pavarsisht nga ndikimi i tyre i fort, gjuha shqipe ka ruajtur pavarsin e saj gjuhsore dhe tiparet e saj
karakteristike. Nga ana e gjuhsis skemi nevoj pr ilirt. Gjuha shqipe ka historin e vet
mijvjeare dhe shum interesante dhe vetm kjo ka rndsi.
Iden e prejardhjes s shqiptarve nga ilirt, Matzinger e prmendi q n krye t ligjrats si nj shtje t
politizuar n koh. Fillimisht n shek. shek.19 ndr arbresh. Vendi i sotm i shqiptarve ishte nj territor
ilir nj vend i banuar prej shum fiseve ilire, por historia ilire, t paktn historia politike ilire prfundoi n
vitin 167 p.e.s kur romakt mundn mbretin e fundit ilir Gentius. Ideja e nj prejardhjeje ilire, s fundi e nj
autoktonie t pandrprer t popullit shqiptar nga antikiteti deri n ditt tona, u pranua shpejt nga
shqiptart sepse dukej si nj shpjegim i natyrshm. Ishte nj argument i rndsishm n koh t
stuhishme n shek.19 dhe t 20 kur u formua kombi shqiptar me t drejta t barabarta.
shtja e politizimit t shkencave historike e studimeve n gjuhsi, etnografi, letrsi ishte nj kryefjal e
takimit t s marts. Subjektivizmi dhe folklorizmi si tipare q e shmangin nga fokusi i krkimit shkencor
objektin e studimit, kan krijuar nj tradit e farkuar nn sistemin e kaluar. Kt pohuan autort e
pranishm, Nathalie Clayer, Stephanie Schwandner-Sievers, Oliver Jens Schmitt dhe moderatori i
takimit publicisti Fatos Lubonja.Shkas u b prezantimi n Fakultetin e Historis e Filologjis i librit
Historia e Shqiptarve. Gjendja dhe perspektiva e studimit (Botimet Prpjekja, 2012). N kt botim jan
prfshir ligjrata e Joachim Matzinger Shqiptart si pasardhs t ilirve nga kndvshtrimi i gjuhsis
historike dhe nj tjetr nga kolegu i tij i Universitetit t Vjens, Stefan Schumacher, me titull Marrdhniet
e huazimeve mes protoshqipes dhe latinishtes apo rumanishtes ballkanike.
T gjith autort n kt libr jan t huaj, albanolog, historian, gjuhtar e studiues t letrsis dhe kjo
sht br qllimisht pr t prezantuar nj qndrim kritik n debatin shkencor. Si tha n takim Oliver Jens
Schmitt, prgatits i librit, ideja e ktij botimi ishte pr t zhvilluar nj dialog t strukturuar midis
albanologve, pa i ndar n shqiptar dhe t huaj.
Ndrsa Valentina Duka, zv/dekane e Fakultetit t Historis dhe Filologjis u shpreh se ky z i rndsishm
i albanologve t huaj q prfaqsohet n botimin Historia e Shqiptarve ka pr t qen pjes e
kurrikuls zyrtare, s paku pr Departamentin e Historis.
Joachim Matzinger
Joachim Matzinger ndoqi studimet indo-evropiane pran Universitetit t Vjens. Prej vitit 1997 kryen
krkime gjuhsore pran Institutit t Studimeve Indo-evropiane n Universitetin Friedrich Schiller t
Jens. Bashk me kolegun, Dr. Stefan Schumacher (Departamenti i Gjuhsis, Universiteti i Vjens),
Matzinger sht marr me studimin e teksteve t vjetra shqipe, shek.16-18, nga Buzuku, Bogdani dhe po
prgatisin nj leksikon t sistemit foljor t shqipes s vjetr. Matzinger ka kryer nj studim filologjik t
Mbsuame e krshter (Dottrina cristiana) e Lek Matrngs 1592.
Elsa Demo - Shekulli
Piace a Mira Mara, Lani Gjika e Ledi Doka Renoth.
12 di 214
Mostra commenti precedenti

Ernesto Tiron Ketu nuk ka aspak ironi , ti ke po bie ndesh me komentet tuaja ku thua qe shqiptaret jane race e perzier . ti je
rasti i dyte qe me ndodh te flitet ne kete menyre per shqiptaret e per gjuhen shqipe , i pari shte grek !
12 ottobre 2012 alle ore 15.48

Ernesto Tiron Dhe a e din cfare ! pas debatit me ate grekun ai pranoi me ne fund se shqiptaret jane pasardhes te ilireve ,
dhe qe greqia nuk eshte gje tjeter vecse nje bashkesi fsesh te ardhuara ne gadishullin ballkanik ! nejse sonte nuk kam kohe
te nxjerr fakte se jam me cel , por neser do te ti postoj ! klm te gjithe
12 ottobre 2012 alle ore 15.53

Bylis Illyrian nuk po them ku qendruan po them nga ishte,,dhe ti nuk je nga ai gjak,,mos genje kot,,se gjaku i tij iku ne itali
njesoj me ata te kastrioteve
12 ottobre 2012 alle ore 15.54

Bylis Illyrian po e pam metzinger me siper,,,po nuk mar per baz fjalet e atij un or jo,,kur te thon 100 historian mbar boteror
edhe mund ta besoj,,,lere metzingerin...dhe kete stafanaqin me mbiemer schumkher se si ha njeri prrallat e tyre
12 ottobre 2012 alle ore 16.05

Bylis Illyrian Artan e dim o e dim kush jemi ska nevoj te na i tregoj metzengeri se ka mar nje grusht me lek,,edhe Edi
bezhani e di shum mir po ska cfar te thoj dhe i bie verdall per te shtytur kohen...
12 ottobre 2012 alle ore 17.03 1

Bylis Illyrian nje (historian) kur hedh nje mendim apo studim duhet ta mbeshtesi ate ne vertetime me fakte,,me ca mend
niset ky metzenger qe thot shqipja nuk rrjedh nga ilirishtja,,ku i ka faktet ky qe e verteton kete mendim te tijin,,apo shmitti qe
thot skenderbeu ...Altro
12 ottobre 2012 alle ore 20.39

Bylis Illyrian na shikojn qe na ka mbyt fukaralleku dhe hallet e medha qe kemi dhe perfitojn...
12 ottobre 2012 alle ore 20.42 1

Ergys Qerimaj Kjo teze ka nje kundersenc,protoshqipja,nuk na paska ngjashmeri me asnje gjuhe tjeter ,veq me
TRAKISHTE-ILIRISHTEN,me pas pranon 3000vjet te protoshqipes-por thot nuk eshte bija as e TRAKISHTES- e as-e -
ILIRISHTES,hajde akademik ,hajde...
13 ottobre 2012 alle ore 6.14 2

Bylis Illyrian po ketij lubonjes nuk i fut na njeri na nje maj thike posht hyrjes se pallatit
13 ottobre 2012 alle ore 11.50

Bylis Illyrian me lubonjat dhe parazita te tjer si puna e atij do groposemi me shum se cjemi groposur,,prandaj do pastruar
vendi
13 ottobre 2012 alle ore 12.13 1

Eri Illyriciani Behari tani qe latinishtja greqishtja dhe gjermanishtja jan gjuh aziatike nuk do thot qe edhe shqipja te jet etill
gjuha jon esht ilirishtja do apo nuk do dikush nga keta pseudo historian
13 ottobre 2012 alle ore 12.29

Arjan Gjinaj o bezhani kur te thashe qe GJUHA SHQIPE eshte nje FOSIL I gjadhe,ka kuptim qe nuk ka nevoje per matjen e
vjetersise se saj me metoden e karbonit sic perdoret per fosilet,sepse kjo gjuhe flet vete,pra eshte e vjeter si fosil por e gjalle
sepse ka mbijetuar e ka ardhur e paprekur nga mijera e mijera vjet.ky asht kuptimi i shprehjes qe ti nuk je ne gjendje ta
kuptosh e jo ma te japesh leksione.
13 ottobre 2012 alle ore 14.26 1






Gjuhtari austriak Joachim Matzinger n nj ligjrat n Fakultetin e Historis e Filologjis
pohon tezn e cila njeh si paraardhse t shqipes jo ilirishten, por para-shqipen e lasht, gjuh
3000 vjeare.
Nj analiz nga kndvshtrimi i gjuhsis historike
Shqiptart nuk duhet t shqetsohen q shqipja nuk e ka origjinn te ilirishtja, thot n
prfundim t ligjrats q gjuhtari austriak Joachim Matzinger mbajti n nj nga sallat
kryesore t Fakultetit t Historis e Filologjis n Tiran, m 9 tetor. Ktu ku sht pohuar n
m shum se gjysm shekulli teza ilire.

Ndrsa Matzinger analizoi para studentve dhe profesorve t historis (mungonin gjuhtart)
q shqipja e sotme sht pasardhse e nj gjuhe t vjetr ballkanike, vetjake, q ai e quan proto-
shqipe ose parashqipja e lasht, nj gjuh q ekzistonte pran ilirishtes edhe pran trakishtes,
por nuk ka nj lidhje me to. Sepse raportet me kto dy gjuh jan n baz t dy hipotezave
mbizotruese pr origjinn e shqipes s sotme.

Prfaqsuesit e gjuhsis shqiptare, dhe Matzinger sjell ndr mend vetm veprat e abejt dhe
kontributin e tij Ilirishtja dhe shqipja, i botuar n vllimin Ilirt dhe gjeneza e shqiptarve,
por edhe koleg t huaj, kan pranuar hipotezn e prejardhjes ilire t shqipes, e lidhur ngushte
me autoktonin e shqiptarve. Ndrsa n fillim t shek.XX, u zhvillua hipoteza e imigrimit t
shqiptarve n vendin e tyre, hipotez e lidhur me iden e romanistit gjerman Gustav Weigand
sipas s cils, shqiptart jan pasardhsit e trakve. Matzinger prmend edhe t tjer si Norbet
Jokl q propozuan se gjuha shqipe prfaqsonte nj przierje ilire dhe trake.

Nuk ekzistojn dshmi t shkruara t gjuhs ilire, disiplina si arkeologjia jan burime memece
pr kt shtje, por sht gjuhsia historike ajo q mund t ofroj argumente pr raportet e
shqipes me gjuht e prmendura. Joachim Matzinger kujton se n fushn e onomastiks jan
dokumentuar mjaft emra ilir njerzish dhe vendesh t cilt ndihmojn pr t njohur m mir
historin e pashkruar t gjuhs shqipe dhe nse shqiptart jan ose jo pasaardhs t ilirve.
Gjuhtari mendon se n zonn e territorit antik ilir q kufizohet sot nga Shqiprin Qendrore,
Shqipria Veriore dhe Mali i Zi, gjendet nj sistem tipik onomastik dhe i pavarur nga
onomastika e vendeve fqinje. Zhvillimi fonetik i emrave antik n Shqipri ndodhi sipas ligjeve
fonetike shqipe, argumenton Matzinger. Ai merr pr shembuj analize emra qytetesh dhe
lumenjsh si Durrs, Shkumbin. Me shembullin e emrit t Shkodrs provon se ky toponim nuk
ka qen i njohur n mnyr t pandrprer, gjat gjith kohs ndr shqiptart dhe as sht
trashguar prej kohsh t vjetra. Gjithashtu ky emr vendi nuk t lejon asnj lloj lidhjeje me
ndonj emr t prgjithshm t gjuhs shqipe.

Prfundimi i gjuhtarit sht: mund t supozohet q Evropa Juglindore n parahistori dhe n
antikitet ishte nj territor ku fliteshin shum gjuh t rndsishme, jo vetm greqishtja,
ilirishtja dhe trakishtja por edhe nj gjuh paraprake nga e cila zhvillohet hap pas hapi gjuha
shqipe e q si gjuh paraprake, mund ta prkufizojm si protoshqipja. Si nj gjuh indo-
evropiane natyrisht protoshqipja ishte e afrt me gjuht e tjera t Ballkanit me ilirishten dhe me
trakishten, por shqipja nuk sht bija as e ilirishtes as e trakishtes.

Kshtu Matzinger kundrshton tezn e abejt: Natyrisht q abej kishte tjetr mendim, por
sipas hulumtimeve t mia, argumentimi im themelor sht se sistemi fonologjik i proto-shqipes
dhe i sistemi i ilirishtes jan dy sisteme t ndryshme q nuk pajtohen njri me tjetrin. Kemi nj
ndryshim, nj diferenc, jan periudha gjuhsore, t cilat duhen interpretuar si dy gjuh t
ndryshme. Kjo sht baza ime themelore.

Sa sht e lasht sht kjo parashqipe?

Mendoj se historia e gjuhs shqipe, e protoshqipes sht e vshtir ta themi saktsisht, sht
mse 3 mij vjeare. Mund t konstatojm se ka ekzistuar si nj gjuh vetjake e vendit pran
greqishtes. Nga kontakti me romakt kjo gjuh nuk u romanizua dhe nga kontakti me sllavt
nuk u sllavizua. Pavarsisht nga ndikimi i tyre i fort, gjuha shqipe ka ruajtur pavarsin e saj
gjuhsore dhe tiparet e saj karakteristike. Nga ana e gjuhsis skemi nevoj pr ilirt. Gjuha
shqipe ka historin e vet mijvjeare dhe shum interesante dhe vetm kjo ka rndsi.

Iden e prejardhjes s shqiptarve nga ilirt, Matzinger e prmendi q n krye t ligjrats si
nj shtje t politizuar n koh. Fillimisht n shek. shek.19 ndr arbresh. Vendi i sotm i
shqiptarve ishte nj territor ilir nj vend i banuar prej shum fiseve ilire, por historia ilire, t
paktn historia politike ilire prfundoi n vitin 167 p.e.s kur romakt mundn mbretin e fundit
ilir Gentius. Ideja e nj prejardhjeje ilire, s fundi e nj autoktonie t pandrprer t popullit
shqiptar nga antikiteti deri n ditt tona, u pranua shpejt nga shqiptart sepse dukej si nj
shpjegim i natyrshm. Ishte nj argument i rndsishm n koh t stuhishme n shek.19 dhe
t 20 kur u formua kombi shqiptar me t drejta t barabarta.

shtja e politizimit t shkencave historike e studimeve n gjuhsi, etnografi, letrsi ishte nj
kryefjal e takimit t s marts. Subjektivizmi dhe folklorizmi si tipare q e shmangin nga
fokusi i krkimit shkencor objektin e studimit, kan krijuar nj tradit e farkuar nn sistemin e
kaluar. Kt pohuan autort e pranishm, Nathalie Clayer, Stephanie Schwandner-Sievers,
Oliver Jens Schmitt dhe moderatori i takimit publicisti Fatos Lubonja. Shkas u b prezantimi
n Fakultetin e Historis e Filologjis i librit Historia e Shqiptarve. Gjendja dhe perspektiva e
studimit (Botimet Prpjekja, 2012). N kt botim jan prfshir ligjrata e Joachim Matzinger
Shqiptart si pasardhs t ilirve nga kndvshtrimi i gjuhsis historike dhe nj tjetr nga
kolegu i tij i Universitetit t Vjens, Stefan Schumacher, me titull Marrdhniet e huazimeve
mes protoshqipes dhe latinishtes apo rumanishtes ballkanike.

T gjith autort n kt libr jan t huaj, albanolog, historian, gjuhtar e studiues t
letrsis dhe kjo sht br qllimisht pr t prezantuar nj qndrim kritik n debatin shkencor.
Si tha n takim Oliver Jens Schmitt, prgatits i librit, ideja e ktij botimi ishte pr t zhvilluar
nj dialog t strukturuar midis albanologve, pa i ndar n shqiptar dhe t huaj.

Ndrsa Valentina Duka, zv/dekane e Fakultetit t Historis dhe Filologjis u shpreh se ky z i
rndsishm i albanologve t huaj q prfaqsohet n botimin Historia e Shqiptarve ka pr
t qen pjes e kurrikuls zyrtare, s paku pr Departamentin e Historis.

Joachim Matzinger ndoqi studimet indo-evropiane pran Universitetit t Vjens. Prej vitit 1997
kryen krkime gjuhsore pran Institutit t Studimeve Indo-evropiane n Universitetin
Friedrich Schiller t Jens. Bashk me kolegun, Dr. Stefan Schumacher (Departamenti i
Gjuhsis, Universiteti i Vjens), Matzinger sht marr me studimin e teksteve t vjetra
shqipe, shek.16-18, nga Buzuku, Bogdani dhe po prgatisin nj leksikon t sistemit foljor t
shqipes s vjetr. Matzinger ka kryer nj studim filologjik t Mbsuame e krshter (Dottrina
cristiana) e Lek Matrngs 1592.

Autori: Elsa Demo
Burimi: Gazeta Shekulli

E identifikuar

Ich lebe, weil du mein Atem bist
bin mde, wenn du das Kissen bist
bin durstig, wenn du mein Wasser bist
du bist fr mich mein 2-te Ich!


Shej
Gjinia:



Gjuha e shqiptarve nuk sht bij e ilirishtes
Prgjigju #1 m: 12-10-2012, 13:43:22


Nga pellazgjishtja n ilirishte dhe pastaj n shqipe u trashgua dhe u ruajt gjuha
m e vjetr e Evrops. sht vrtetuar me argumente t forta se gjuha shqipe
sht gjuha mm indoevropiane dhe n ndihm pr t vrtetuar vjetrsin e
gjuhs dhe historis vijn shkencat e gjuhsis dhe arkeologjis.

Po pse nuk u shkrua gjuha shqipe ashtu si latinishtja dhe greqishtja? Edhe kjo
nuk sht e vrtet, sepse ka dokumente te shkruara t mbetura nga djegiet
porse nuk jan zbuluar akoma dhe se gjuha shqipe sht shkruar edhe me
germat latine edhe ato greke. N lashtsi letrarve dhe klerikve u
interesonte latinishtja dhe greqishtja sepse ato ishin gjuht administrative
zyrtare qe fliteshin nga klasa e larte ne pushtet dhe se vete keto gjuhe pak
dallonin nga ilirishtja popullore por pjesa elitare ne pushtetin e kohes kishte
bere dallimet ne te shprehur. Kshtu q dijetart e lasht te quajtur grek dhe
romak ne enciklopedine boterore e qe ishin zingjiri lidhes i vijave gjeologjike te
familjeve pellazgjike qe krijuan Egjiptin me Fari Jonet,Greqine me Leken e
madh e Romen e Bizantin, u shkrua pr ato ngjarje t kohs q ata mund ti
vrtetonin dhe ti ruanin pr brezat e tyre t ardhshm e qe ne fakt gjithqka
shkruhet per ne shqiptaret e sotem dhe nga ne.

Shkenctart e gjuhs na kan br t njohim t fshehtate gjuhve, sepse analiza
gjuhsore mund t ndjek nj gjuh t shkruar q nga fillesat e saj m t
hershme dhe t zbulojm lidhjet e saj me gjuht e tjera dhe me burimin familjar
t prbashkt. Pra gjuha njihet si nj nga tiparet etnike themelore t nj populli.
Fjala Gjuhsi sht prkufizuar si studim i ligjrimit njerzor. Pjes t
rndsishme t nj studimi gjuhsor jan: klasifikimi i tingujve t gjuhs s
folur, fjalformimi, duke prfshir gjinin, rrnjn, kompozimi, prkufizimi i
sakt i fjalve, renditja e duhur e fjalve brenda nj fjalie, gjurmimi i prejardhjes
s nj fjalie n gjuhn e origjins, zhvillimi dhe ndryshimi i fjals nprmes
viteve, si dhe transmetimi i fjals nga nj gjuh n tjetrn. N kt drejtim,
studimi historik i nj gjuhe n procesin e ndryshimit npr vite ezgjidh
arkeologjia duke hedhur drit mbi nj kultur parahistorike.

Ashtu si n arkeologji edhe n krkimet shkencore t gjuhs shqipe u morn t
huajt dhe jo vet shqiptart. Sepse shqiptarve u duhet t mbroheshin nga
pushtuesit e ndryshm q nuk e linin t diturohej. N shekujt XIX dhe XX
shkenca egjuhsis krahasuese bri t mundur q studiuesit t prcaktonin
origjinn e gjuhs shqipe dhe lidhjet e saj me gjuht e tjera indoevropiane.
Shkenctar q bn emr ne kt drejtim prmenden:

Gotfrik Lajbnik (1646-1717) - ishte filolog dhe deklaroi se gjuha shqipe rrjedh
nga ilirishtja.

Hans Tunman (1746-1778) - historian suedez profesor n Universitetin e Halles
t Gjermanis, ishte albanologu i par q studioi shkencrisht origjinn e gjuhs
s popullit shqiptar. Ai bri krkime n burimet greke, latine, bizantine dhe
studioi fjalorin tre gjuhsh sllav-grek-shqip t Theodhor Kavaliotit t vitit 1770.

Hans Tunman - arriti n prfundimin se shqiptart jan vazhdues autokton t
popullsis s lasht ilire, q as u romanizuan eas u asimiluan nga dyndjet e
mvonshme.

Johan Fon Han (1811-1869) - austriak i diplomuar pr drejtsi n Universitetin
e Haidelbergut, i cili shrbeu si gjykats i shtetit t ri grek, dhe m von si
nnkonsull n Janin. Johani iu fut studimeve t gjuhs shqipe bashk me t
ndriturin gjuhtarin shqiptar Kostandin Kristoforidhin. Botoi tre vllime
Studime shqiptare mbi kulturn, gjuhn dhe historin dhe nxori prfundimin
se shqipja rrjedh nga ilirishtja dhe ilirishtja nga pellazgjishtja.

Franc Bop (1791-1867) - profesor i Universitetit t Berlinit dhe themeluesi
kryesor i gjuhsis s krahasuar historike indoevropiane. Botoi n vitin 1854
veprn e tij dhe nxori prfundimin se shqipja bn pjes n familjen
indoevropiane dhe sht gjuh e veant pa simotr gjuh tjetr.

Dhimitr Kamarda - filolog italian me origjin shqiptare botoi veprn Nj ese e
gramatiks krahasuese rreth gjuhs shqipe m 1864, vrtetoi me dokumente
lashtsin e gjuhs shqipe. Si nj gjuh ndr m t vjetra n bot.

Gustav Majer (1850-1900) - profesor austriak n Universitetin e Gracit, antar i
akademis s shkencave t Vjens, i cili u specializua n fushn e studimit t
gjuhve shqipe, greke dhe turke. Botoi librin Mbi pozitn e gjuhs shqipe n
rrethin egjuhve indoevropiane n vitin 1883, q m von u pasua me 8 vllime
shkencore mbi historin, gjuhn, poezin, prrallat popullore shqipe dhe
ngulmimet e arbreshve n Itali dhe Greqi.

Eduard Shnajder - nj studiues francez q shrbeu n qeverin osmane t
Shkodrs, shtoi n librin e tij pr Pellazgt dhe pasardhsit e tyre m 1894 nj
leksion i hollsishm teknik, ku gjuha shqipe paraqitet si tingllimi m i pastr
e m besnik i gjuhs pellazge.

Holder Pedersen (1867-1953) - danez i cili punoi 35 vjet si profesor i gjuhsis
s krahasuese indoevropiane n Universitetin e Kopenhags. Pr 35 vjet me
radh botoi nj varg punimesh shkencore mbi gjuhn shqipe, duke dhn
analiza t vlefshme. Gjithashtu mblodhi e botoi folklorin shqiptar.

Norbert Jokli (1887-1942) - gjuhtar austriak me origjin gjermano-ifute,
bibliotekar n Universitetin e Vjens i kushtoi gjith jetn studimeve t gjuhs
shqipe. Para se t fillonte lufta e dyt botrore, at e ftuan tu msonte
albanologjin studiuesve shqiptar, mirpo vdekja e tij n nj kamp prqendrimi
nazist e privoi Shqiprin nga shrbimet e ktij studiuesi t madh.

Zef Skiroi (1865-1927) - filolog i shquar italian me origjin shqiptare bashk me,
Joklin dhe danezin Pedersen, jan cilsuar si tre albanologt m t shquar.
Studimet e profesor Skiroi nxorn n drit librin e tij Gjuha shqipe n Rom
m 1932.

Mbas studimeve t shkenctarve t huaj rreth gjuhs dhe historis t
shqiptarve doln dhe studiuesit e par shqiptar n drejtim t gjuhs shqipe si
De Rada, Pashko Vasa, Kostandin ekrezi, Kristo Dako, profesori i madh dhe i
shquar Eqrem abej, Androkli Kostallari, Aleks Buda, Shaban Demiraj, Mahir
Domi, etj.

Kshtu mbas shum studimesh duke u bindur mbi nj varg argumentesh,
shkenctar apo gjuhtar t huaj dhe shqiptar nxorn prfundimin se populli
shqiptar dhe gjuha shqipe e tij e kan prejardhjen nga ilirt dhe ilirt nga
pellazgt parahistorik. N krahasimin gjuhsor midis shqipes, greqishtes dhe
latinishtes s vjetr, sht vrtetuar se shqipja si gjuh sht formuar m hert
se kto t dy gjuh t vjetra. Nj vrtetim i pamohueshm pr vjetrsin e
gjuhs shqipe jan emrtimet e qyteteve, maleve dhe lumenjve q jan
trashguar deri me sot duke iu qndruar edhe pushtimeve te gjata nga popujt e
tjer, si p.sh; SCUPI-SHKUPI, SCODRA-SHKODRA, LISSUS-LEZHA,
DURRACKIUM-DURRS, MATHI-MATI, lumi DRINUS-DRINI, mali
TOMORRIS-TOMORRI etj. Trashgimin nga pellazgjishtja ne ilirishte dhe me
pas n shqipe e kemi dhe nga emrat e vjetr q jan edhe sot tek emrtimi i
njerzve si; HEKTOR, ALKET, TOMOR, DRINI, ILIR, TEUTA, GENTI,
BARDHYLI etj. T till emra jan mbi 800, qe ka mbledhur studiuesi Mahir
Domi.

Po ti hedhim nj vshtrim t shpejt harts t Evrops, do t vm re se shum
qytete dhe krahina kan emrtime t kuptimit n gjuhn shqipe dhe vetm n
gjuhn shqipe si pr shembull:

- Toskana n Itali qe e ka marr kt emr prej banorve t saj, se ata ishin
tosk t njjt me ata t Shqipris.

- Brindizi lexohet ne shqip: bri ndezur.

- Kryeqyteti i Francs Parisi sht n shqip: i pari ose si i pari.

- Marrsiella, qytet i Francs e ka marr kt emr nga shqiptart n lashtsi
sepse ai ka qen dhe sht qytet bregdetar tregtar, pra marr dhe sjell.

Po t vrejm emrtimet e qyteteve t lashta greke edhe kta kan emra t
kuptimit shqiptar, pr shembull, Athina a thn, Edessa e desha, Thiva -
theva.

Po ashtu Homeri rrjedh nga fjal shqipe, duke pasur parasysh q ai ishte i
verbr, pellazgt i vun emrin i Mjer, Homer. Veprat e tij Iliada dhe Odisea
(Udh sheh) jan legjenda pellazge ose shqiptare, q u shkruan nga Homeri dhe
gjat shekujve u prvetsuan nga shkruesit e mvonshm bizantin. Tek Iliada,
t gjith kryetart e fiseve, pjesmarrse n betejn eTrojs dhe vendet nga
vinin kan emra t kuptimit n shqip, pr shembull:


Mikena - mik kena/kemi, mbret ishte Agamenoni..
Menelao - mndja e la, ishte mbret i Sparts, vllai i Agamemnonit.
Mirmidont - mirditort, kishin mbret Aqilean ose Akilin, q do t thot-aq i
leht.
Elena - e lan mend.
Priami - i par jam ose prij jam, mbreti i Trojs.
Paridi - i pari q di, etj.

N t gjitha kohrat bizantint kan pasur manin pr t prshtatur fjalt jo-
greke n fjal greke. Kjo mnyr veprimi ka ndryshuar deri diku dhe mnyrn e
shqiptimit t fjalve ose emrave. Megjithat, po t shohim perndit e lashta te
Olimpit ku besonin grekt n lashtsi, do vrejm se ato perndi lexohen apo
kuptohen vetm n gjuhen shqipe si pr shembull:

Zeus - Z, sht perndia m e fuqishme q kishte pr grua perndin.

Hera - Era. Perndia tjetr Letos Leton. Zeusi m von u martua me
perndeshn Mentis - mend dhe lindn Athinan. Marsi, ishte perndia e lufts
dhe shum her nxiste grindje midis njerzve prandaj e pat marr emrin nga
shqipja i marr. Perndia Apolon mendoj se e ka marre kt emr nga
shqipja, apo-loni, dhe vrtet Apoloni ishte perndi i muziks, poezis dhe
harqeve, dhe far bnte Apoloni! Luante muzik, i ndryshonte drejtimin
shigjetave. Loja m e dashur pr t luajtur pr fmijt ishte shigjeta. Perndia e
detit quhej Tetis, q shume leht n shqipe T zvendsohet me D.

Po t shohim dits e javs n gjuhn shqipe vrejm se kan nj kuptim t plot
shqiptar dhe t perndive ku besonin pellazgt. E diela, sht dita q prfaqson
Diellin ngaq e diela sht dita m me shum diell. E hna prfaqson hnn.
Emarta sht dita e Marsit dhe quhet si dit e marr. E mrkura sht dita e
Mrkurit. E enjtja nuk sht zbuluar akoma. Epremtja sht dita e zez, t
pren, e pren. E shtuna prfaqson Saturnin.

Ndrkoh, grekt bizantin ditt e javs i emrtojn kshtu: e diela prfaqson
Zotin, e hna sht dyshi, e marta, sht treshi, e mrkura, sht katra, e enjtja,
sht e pesta, e premtja, sht dita e Shn Mris, te shtunn e kan marr nga
hebrenjt.

Si shihet shqiptart emrtimin e ditve t javs e kan m t vjetr se grekt,
gj q tregon se shqiptart jan m t vjetr si popull n Ballkan. Edhe betimin
pellazgt e bnin pr kokn e nns, babait, ashtu si betohen dhe shqiptart sot,
pr kokne nns dhe t babait. Pellazgt me zakonet, muzikn, veshjen dhe
veanrisht me gjuhn e tyre shqipe, i kan qndruar kohs n tokat e tyre.

Shum t dhna historike greke, latine prmendin rastsisht ndonj kontakt
ushtarak, diplomat, tregtar dhe fetar me shqiptart. M von udhtar
evropian, dijetar, aventurier shkruan pr ashprsin malore t vendit, pr
lufttart krenar apo pr veshjet karakteristike. Uiliam Shekspir nuk e pat
vizituar kurr Shqiprin, por ai vendosi komedin e tij Nata eDymbdhjet
n Iliri, pra n Shqipri. Lordi Bajron ngeli kaq i gzuar dhe i lumtur n takimet
me shqiptart, sa q i shkruante nns s tij se do t blinte nj kostum shqiptar
dhe do ta vishte; fatkeqsisht kjo veshje u prvetsua nga grekt dhe njihet sot
si kostumi kombtar grek (!?)

Prrallat, legjendat dhe trimria shqiptare do arrinin deri n Filipine, ku
historia e dashuris diku n mbretrin e Shqipris me titull FLORANT AT
LAURA do t shkruhej n gjuhn tagaloge nga autori filipinas Leonard Tugjy.
Legjenda e heroit kombtar Sknderbeut, tregohet nga ifuti spanjoll n veprn
e Leongfellout me titull Prrallat e hanit buz rrugs.

N prfundim duhet theksuar se mendimi i prgjithshm shkencor sht se
populli shqiptar dhe gjuha shqipe jan pasardhsit modern t Ilirve dhe
Pellazgve, dhe fillesave indoevropiane. Kjo e bn edhe m t qart arsyen prse
populli shqiptar i vjetr sht mbajtur i patundur pas gjuhs dhe kulturs s tij
t lasht. Ndonse atdheu i yn sht pushtuar shpesh nga grekt, romakt,
sllavt dhe turqit, edhe ndonse shpesh kemi prdorur gjuh tregtie, t ardhura
nga larg, njerzit q sot njihen si shqiptar kan ruajtur me vendosmri e
sukses, zakonet, traditat dhe dallimin ton t lasht Ilir ePellazg. Por q t
ruhen edhe n t ardhmen duhet q shqiptart t kujdesen sa me shume pr
zhvillimin e m tejshm arsimor-shkencor, t ndrtojn institucione,
universitete t tyre kombtare dhe ti ruajn me fanatizm nga armiqt
shekullor t popullit shqiptar.

___________________ _____________

Pr kt studim u shfrytzuan libri Enigma i autorit francez Robert DAngly;
libri i autorit amerikan Edvin E. Zhak Shqiptart; librat e autorit arvanitas
Aristidh Kola Arvanitt dhe preardhja e grekve dhe Gjuha e Zotit; revista
Ekskluzive botim i Prishtins; libri Iliada i autorit Homeri; biblioteka e at
Antonio Bellushit dhe revista italiane-greke-shqiptare Lidhja 1980-2003,
organ i Lidhjes s Arbreshve t Italis s Jugut

E identifikuar

Aty ku injoranca flet,inteligjenca hesht!


Shej
Gjinia:



Gjuha e shqiptarve nuk sht bij e ilirishtes
Prgjigju #2 m: 12-10-2012, 13:44:25




E identifikuar

Aty ku injoranca flet,inteligjenca hesht!


ciarli
Gjinia:


Gjuha e shqiptarve nuk sht bij e ilirishtes
Prgjigju #3 m: 30-01-2013, 19:03:57


Para 3000 vjetesh, po para 3000 vjetesh Greqia ka qene shtet, te tjeret rronin
si derrat, mirepo nuk ka nje lidhje te dukshme dhe te qarte me jehonat e gjuhes
greke, keshtu ilirishte duhet te jete.

E identifikuar


Kisss
Gjinia:



Gjuha e shqiptarve nuk sht bij e ilirishtes
Prgjigju #4 m: 27-02-2013, 21:41:13


Ne Wikipedia kam lexuar se dialekti gheg I veriut eshte shkruar ose bazuar nga
kisha romake katolike, ndersa dialekti tosk i jugut eshte bazuar nga kisha
ortodokse greke.

E identifikuar

"Jeta ime eshte mesazhi im"
---Gandhi
www.RadioVallezimi. com


V@GD
Gjinia:



Gjuha e shqiptarve nuk sht bij e ilirishtes
Prgjigju #5 m: 27-02-2013, 22:31:25


Keshtu ndodh kur vazhdon te jesh nje komb i perare - donjerit i jepet hapesire
dhe mundesi te te marre neperkembe. Thjesht ky fare studiuesi i k**** duhet te
jete nje sllavo-fil - armik i shqiptareve. Per sa i perket prejardhjes se shqipes,
eshte eshtje e kryer dhe e mbyllur.

E identifikuar

Feja dhe Kombi jan zemr e kok. Feja dhe kombi jan dy shtje t nj drejtimi (rruge) q, assesi, nuk konfrontohen
ndrmjet vete. Vini Re! Menyra e te sjellurit tim ne forum, nuk pasqyron sjelljen e nje myslimani te devotshem.


Shej
Gjinia:



Gjuha e shqiptarve nuk sht bij e ilirishtes
Prgjigju #6 m: 27-02-2013, 22:35:49


Cituar nga: Kisss n 27-02-2013, 21:41:13
Ne Wikipedia kam lexuar se dialekti gheg I veriut eshte shkruar ose bazuar nga kisha romake katolike,
ndersa dialekti tosk i jugut eshte bazuar nga kisha ortodokse greke.

mos merr per baze budalliqe te tilla

E identifikuar

Aty ku injoranca flet,inteligjenca hesht!


Kisss
Gjinia:



Gjuha e shqiptarve nuk sht bij e ilirishtes
Prgjigju #7 m: 27-02-2013, 23:13:52


Ok ju qe qe hiqeni I si me te mencur, si e shpjegoni prejardhjen e dialkteve gheg
dhe tosk qe ndahet tek lumi shkumbin? Pastaj historianet thojne qe sot shume
fjale ne fjalorin tone e kan prej ardhjen nga latinishtja e cila ishte gjuha e
Perandorise Romake.
E pastaj sot kemi rreth 500 folje qe e kan prej ardhjen nga latinishtja,
arabishtja, latinishtja, gjuhet romantike, dhe gjuha angleze?

SI psh, nga arabishtja, rehat, fukara, shyqyr, vezveze, gurbet, vatan, lezet,
muhabet, etj. Nga gjuhet sllave, ruset thone, kurva, pushka, plazh, kervat, etj.
Nga latinishtja, I forte, ) ( forta) pantallona, (pantalones) shpirti, (spirito)
shenjte (saint), familje (la familia) etj.
Thjesht po analizoj gjuhen, me kete zdua te them qe jam pro sllav, ose pro grek,
ose pro arab. Nuk urrej ke me shume se greket, arabet, dhe slavet.

Thjesht une di te flas, shqip, anglisht, spanisht, dhe arabisht.

E pastaj gjuha me e vjeter e botes ose e europes nuk eshte gjuha shqipe, as gjuha
greke, e as gjuha latine. Gjuha me e vjeter e botes eshte gjuha indiane e lashte,
gjuha vedic sanskrit.
Ndersa gjuhet e euopres ndahen ne 3 dege kryesore. Gjuhet Gjermane, sic jane
ato angleze, austriake, hollandeze, etj.
Gjuhet Romantike, sic jane, Frengjishtja, Italishtja, Spanishtja, etj.
Due gjuhet Sllave, sic jane gjuha Ruse, Romune, Polake, etj.

Gjuha shqipe, eshte gjuhe ne veti indo-europiane qe mendohet te vije nga gjuha
illire-thraciane. Keto studime I kam bere tek Harvard University.

Pra ne konkluzion, gjuha shqipe eshte bije e ilirishtes, por nuk eshte gjuha me e
vjeter.

























Blog personal i Genc Hoti

Cerca
Menu principale
Vai al contenuto principale
Vai al contenuto secondario
Home
Biografi
Navigazione articolo
Precedente
78 Edhe nje here: Kush e qendisi
Flamurin e Ismail Qemalit?
Posted on gennaio 15, 2014
Ky problem do te vazhdoje te manipulohet edhe pas festimit nje shekullor te Shtetit te Shqiptareve, pasi
kete vit u perkujtua me nje artikull te Ilirian Gjikes te botuar ne gazetenStandart, dt 28 nentor 2013, f.
20-21 (eshte i njejti autor qe botoi te njejtin artikull me 28 Nentor 2012), por tani, duke marre per baze te
gjithe materialin e publikuar nga une (ne studimin: Si e formatoi Historia Evropiano-Otomane shtetin
politik te shqiptareve per 1300 vjet ne kuadrin e politikes Globale), mundohet te mbroje vetveten nga
manipulimi paranjevjecar duke shtuar argumenta te reja edhe pse ato vine ne kundershtim me njera-
tjetren dhe ne kundershtim me te njejtin material te botuar nga dikush tjeter dhe diku tjeter. Ai ka meriten
qe te gjitha keto tja nenshtroje menyres hipotetike dhe mendimeve te tij, gje qe eshte pak e veshtire te
pranohet si nje realitet edhe pse pretendohet i mbeshtetur ne dokumenta dhe fakte. Sipas autorit, duke
cituar Eqrem bej Vloren, kemi kete informacion, duke theksuar qe fotoja qe jepet ne kete gazete nuk eshte
e dates 28 Nentor 1912, por 28 Nentori i 1913, pervjetori i pare i shtetit shqiptar me autor Petro
Dhimitri(Petro Fotografi, GH), (Qerim Vrioni, Fjalor i fotografise, fotot midis f. 80-81, ose
Albumi Marubi: Njerez ne za e sende te kujdesshme, f. 144, rip.); mjafton edhe ky fakt per te percaktuar
seriozitetin e analizes se Flamurit te dates 28 Nentor 1912 te ngritur ne Vlore:
Pese vjet e ruajta kete flamur ne dhomen e gjumit varur me nje gozhde anash krevatit, derisa erdhi vertet
dita qe kishte profetizuar don Alandroja. Krejt papritur e krejt rastesisht ky flamur u ngrit vertet si simbol i
Pavaresise se Shqiperise (Eqrem bej Vlora, Kujtime 1885-1925, Shtepia e Librit e Komunikimit, Tirane
2003, f. 215). / Ndersa pak me poshte ne te njejtin liber Kujtime 1885-1925, Eqrem bej Vlora, i cili diten e
ngritjes se flamurit ndodhej ne Kuc, ne jug te Vlores, per te mbrotur vendin nga sulmi i ushtrise greke
tregon: Nje jave pas kthimit tim ne Vlore, cova Murat bej Toptanin dhe Hydai efendin tek Ismail Qemali,
duke iu lutur te me kthente flamurin qe i pata huajtur. Me premtuan te ma kthenin ate menjehere,
sapo zonja Marigo Posjo (nje atdhetare e madhe demokrate, por qe i pelqente reklama) ta kishte qepur e
qendisur flamurin e ri. / keshtu flamuri qe dikur don Aleandro Kastrioti me kishte dhuruar solemnisht
ne Paris, shtegtoi ne konakun fqinj dhe ra ne duart e Ismail beut, i cili ia dorezoi Murat bej Toptanit, me
porosi ta varte jashte, nderkohe qe vete qendronte ne dritare(nenvizimet te miat, GH).
Me 28 Nentor, me deshiren dhe pelqimin e te gjitheve, u vendos te ngrihej flamuri i Shqiperise dhe te
shpallet Pavaresia Kombetare pasi ate dite nuk kishte mundesi te pergatitej flamuri, u mua nga shtepia
jone nje flamur, qe djali im Eqremi qe nga viti 1908 e ruante me plot nderime. Ai u ngrit ne mes te
manifestimeve e brohoritjeve gazmore te popullit (Syrja bej Vlora, Kujtime, Iceberg, Tirane 2013, f.
70) (nenvizimet te miat, GH).
Tre elemente te rendesishem kane keto dy citime.
Se pari, bir e babe pranojne se Don Aleandro Kastrioti me 1908 i ka dhuruar Eqrem bejVlores nje
flamur. Te njejtin fakt pranon edhe Ernest Koliqi, por ne vitin 1910 sipas fjaleve te treguara nga
vete Eqrem bej Vlora (Ernest Koliqi, Vepra 5, f. 467-468; Eqrem Bej Vlora, Ditar (nga Berati ne
Tomorr dhe kthim), f. 6-7). Ke duhet te besojme ne kete rast, pasi ka zera qe ne ate vit (1908) Don
Aleandro ndodhej ne Shqiperi te Veriut duke ndihmuar kryengritesit ku edhe atje pati cuar nje flamur duke
mohuar mundesine e ndodhjes ne Paris ne ate kohe.
Se dyti, eshte vete Eqrem bej Vlora qe akuzon Marigo Pozion per veprimtarine e qendisjes se flamurit,
por qe i pelqente reklama. Mos valle ne kete kontekst kemi manipulatorin e ngjarjes?
Se treti, eshte Eqrem bej Vlora qe pranon se Ismail Beu porositi qe flamuri te varej jashte, nderkohe qe
vete qendronte ne dritare, kur i jati pretendon se flamuri u ngrit ne mes te manifestimeve e
brohoritjeve gazmore te popullit. Ne te dy rastet Ismail Qemali nuk ka mbajtur ne dore Flamurin e
Pavaresise.
Te gjitha keto nuk ja kane mbushur mendjen autorit, por vazhdon me pretendimet e tij duke shtruar
pyetjen: Perse nuk u prononcua ne kete rast Marigo Posio, e cila se bashku me shume deshmitare te tjere
te dites se Pavaresise ishin te gjalle ne kete kohe. Kujtojme qe Marigo Posio vdiq ne vitin 1932, ndersa
Spiridon Ilo, vdiq ne Korce ne vitin 1950. Nderkohe qe varianti i treguar prej ketij te fundit, se flamurin qe
u ngrit ne Vlore e solli ai nga Bukureshti, merret si me i besueshme nga disa autore.
Autori i artikullit ketu nuk thote te verteten, pasi artikulli i Jakov Milaj, botuar ne revisten Perpjekja
Shqiptare, janar 1938, pikerisht kete prononcim ka duke i analizuar edhe keto pretendime te autorit tone,
por duke e mohuar mundesine qe Flamurin e Pavaresise te kete qene i Eqrem bej Vlores; keshtu qe ne kete
rast kemi nje devijim te faktit dhe nje perforcim te manipulimit te ngjarjes.
Pretendimet e autorit vazhdojne me tej, por tashme duke e pranuar punen e Marigo Posios te realizuar pas
dites se Shpalljes se Pavaresise dhe akte te tjera qe na i paskan prire Shpalljes se Pavaresise me 28 Nentor
1912. Sipas autorit tone: mund te themi sic e kemi pohuar edhe ne shkrime te tjera se nuk ka asnje dyshim
qe Marigo Posio, pregatiti flamuj te tjere qe i nevojiteshin qeverise se Ismail Qemalit. Dhe si model per te
nxjerre bocen qe u stampuan keta flamuj ndihmuan edhe Petro Fotografi dhe Dom Mark Vasa. / Duhet
thene se Marigoja, Dom Mark Vasa dhe Thanas Floqi kishin dijeni per flamurin e don Alandro Kastrioti
dhe e njihnin permbjajten e tij. Te tre ata kishin marre pjese ne shfaqjen e dranes Vdekja e Pirros, te
Mihal Gramenos ne 14 shkurt 1909, kur ne prani te autoriteteve turke, konsijve te huaj dhe elites se qytetit
te Vlores, u shpalos flamuri shqiptar, pikerisht ai i siperpermenduri (Eqrem bej Vlora, Kujtime, f. 313). /
Per me teper duhet thene se Thanas Floqi ishte regjizor i kesaj shfaqeje, ndersa Marigoja ishte
pjesmarrese, pasi i biri, Vaso Posio, luante ne te rolin e Aleksandrit (Zeko Braho, Marigo Posio, f. 26).
Prandaj mund te pohojme se te tre keta persona e njihnin mire imazhin dhe versionin e flamurit kombetar
dhe nuk e paten te veshtire qe ta riprodhonin ate. Kete gje ata e realizuan pas momentit te shpalljes se
Pavaresise, kur Ismail Qemali u dha flamurin e don Alandros per ta riprodhuar, perpara se tia dorezonin
Eqrem bej Vlores, zoteruesit te vertete te tij. / Nje gje eshte e vertete se ate dite ne Vlore mund te kete pasur
edhe flamuj te tjere, te cilet pervecse patrioteve te ardhur nga diaspora, i sollen edhe delegatet e qyteteve te
tjera qe e shpallen Pavaresine perpara dates 28 nentor.
Nuk eshte e veshtire ne kete mish-mash pikepamjesh te dallosh mosperputhjet dhe fantazine e autorit. Se
pari, duhej theksuar se ku e moren bocen e flamurit Dom Mark Vasa dhe Petro Fotografi (jane nga ata
autore qe kane shkuar tek varret monumentale te Kastrioteve ne Kalabri dhe nuk kane asnje lidhje me
flamurin e don Alandros; kjo e fundit eshte fantazi). Pra lidhja e Dom Mark Vases dhe Petro
Fotografit me Marigo Posioneshte bere me ane te flamurit dhe jo te drames. Se dyti, duke pohuar
qendisjen e flamurit nga ana e Marigo Posios pas Shpalljes se Pavaresise nuk ka asnje aresye perse duhej
marre ne mbrojtje nga ana e Jakov Milajt dhe pas shtate vitesh ta detyronin Imzot Vincenc Prenushin te
shkruante kryevepren e poezise shqiptare, romancen: Gruaja Shqiptare. Kjo e fundit eshte dokumenti me
autentik dhe i sakte qe Flamurin e Pavaresise me 1912 e ka qendisur nje grua me emrin Marigo
Posio. Se treti, autori duhej te sillte nje personazh te vetem qe te kishte marre pjese ne ngritjen e flamurit
ne qytetet e tjera perpara dates 28 nentor dhe te kishte ardhur ne Vlore ne kete date me flamujt perkates. Por
si zor qe te kete te tille, sepse ngritja e flamurit ne Durres, Elbasan dhe Tirane perpara dates 28 nentor ka
qene nje bashkesi reaksionesh kundra qeverise se ardhshme te Ismail Qemalit dhe aspak nje perkrahje, sic
na kane genjyer gjithe jeten gje, qe do ta shohim me hollesisht me vete.
Por autori i artikullit ka rene ne nje kurth te ngritur prej kohesh, per te cilen gje ai ka simpatine e vet. Fjala
behet per punimin e Zeko Braho-s: Marigo Posio, per te cilin shkruan se ky botim u shkrua gjate
viteve te shtetit monist dhe u botua ne fund te ekzistences se tij, ne vitin 1990, ai ka dicka intrigueseEdhe
ne ato kushte pavaresisht se monografia eshte shkruar me frymen, parimet dhe metodiken e kohes, perseri
nuk mund te mohohej fakti qe flamuri kishte dale nga shtepia e Vlora dhe ishte ai i don Alandros. Gazetari
nuk ka se si ta dije qe studiuesi i kohes komuniste nuk e ka pare kurre revisten Perpjekja shqiptare
perderisa e cileson se veper te cituar dhe titullin e shkruan duke i shtuar nje midis dy bashketingelloreve
(Perpjekja shqiptare e shkruan ai), (f. 20), duke marre nga revista vetem ate fragment qe i duhet atij per
te manipuluar faktin dhe duke mohuar pretendimin e Thina Ferres qe Flamurin qe mbajti ne dore Ismail
Qemali ishte i qendisur nga dora e Marigo Posios; dmth citimi i marre nga libri i Zeko Braho-smbi
Marigo Posion eshte i pavlere ne ate menyre qe publikohet.
Me sa kam kuptuar eshte formuar ne Shqiperi nje shtrese intelektuale, me prejardhje nga shkolla enveriste,
qe mundohet me te gjitha format dhe menyrat ti evidentoje ngjarjet madhore te Historise se Popullit
Shqiptar te lidhura vetem me boten jashte shqiptare dhe jo me tutje.
Kjo menyre e te shkruajturit te kesaj ngjarjeje eshte tipike nje mashtrim sipas shkolles enveriste, qe, edhe
ne qofte se do te ishte e sakte, e ben te pavlefshem pretendimin e artikullshkruesit sipas parimit: Kush
genjen nje here dhe mundohet ta mbuloje me nje genjeshter te dyte, eshte i pandreqshem!
Tirane, me 08 dhjetor
2013




Questo articolo stato pubblicato in histori e contrassegnato come 28 Nentor 1912, Dom Mark Vasa, Don
Aleandro, Eqrem bej Vlora, ernest koliqi, Flamuri i Pavaresise, fototeka Marubi, Ilirian Gjika, ismail qemali, Jakov
Milaj, Marigo Posio, Perpjekja Shqiptare, Petro Dhimitri, petro fotografi, Qerim Vrioni,Syrja bej Vlora, Thanas
Floqi, vincenc prenushi, Vlora, Zeko Braho da admin . Aggiungi il permalink ai segnalibri.
Lascia un Commento
L'indirizzo email non verr pubblicato. I campi obbligatori sono contrassegnati *
Nome*
Email*
Sito web
Commento
Commento all'articolo

Utilizza WordPress










Gjuha Shqipe

Gjuha shqipe bn pjes n familjen e gjuhve indoevropiane, ku futen gjuht indoiranike, greqishtja,
gjuht romane, gjuht sllave, gjuht gjermane, etj. Ajo formon nj deg t veant n kt familje
gjuhsore dhe nuk ka ndonj lidhje prejardhjeje me asnjern prej gjuhve t sotme indoevropiane.
Karakteri indoevropian i shqipes, prkatsia e saj n familjen gjehsore indoevropiane, u arrit t
prcaktohej e t vrtetohej q nga mesi i shekullit XIX, n saj t studimeve t gjuhsis historike
krahasuese.
Ishte sidomos merita e njerit prej themeluesve kryesor t ktij drejtimi gjuhsor, dijetarit t njohur
gjerman Franz Bopp, q vrtetoi me metoda shkencore prkatsin e gjuhs shqipe n familjen
gjuhsore indoevropiane. F Bopp i kushtoi ktij problemi nj vepr t veant me titull Ueber das
Albanesische in scinen verwandtschaftlichen Bezichungen, botuar n vitin 1854.
N ndarjen e gjuhve indoevropiane n dy grupe: n gjuh lindore ose satem dhe n gjuj perndimore
ose kontum, shqipja shkon me gjuht lindore (satem), bashk me gjuht indoiranike, gjuht balto-sllave
dhe armenishten.
Origjina
Problemi i origjns s gjuhs shqipe sht nj nga problemet shum t debatuara t shkencs gjuhsore.
Ajo e ka burimin, pa dyshim, prej njers nga gjuht e lashta t Gadishullit t Ballkanit, ilirishtes ose
trakishtes. N literaturn gjuhsore qarkullojn dy teza themelore pr origjinn e shqipes: teza e
origjins ilire dhe teza e origjins traka. Teza ilire ka gjetur mbshtetje m t gjer historike dhe
ghuhsore. Ajo sht formuar q n shekullin XVIII n rrethet e historianve.
Prpjekjen e par shkencore pr t shpjeguar origjinn e shqiptarve dhe t gjuhs s tyre, e bri
historiani suedez Hans Erich Thunmann n veprn e tij Undersuchunger liber di Geschichte der stlichen
europischen Vlker Leipzig 1774. Ai, duke u mbshtetur n burime historike latine e bizantine dhe n
t dhna gjuhsore e onomastike, arriti n prfundimin se shqiptart jan vazhduesit autokton t
popullsis s lasht ilire, e cila nuk u romanizua si ndodhi me popullsin trako-dake, paraardhse t
rumunve.
Tezea e origjins ilire te shqipertarve sht mbshtetur nga albanolugu i mirnjohur austriak Johannas
Georges von Hahn n veprn e tij Albanesische Stidien,publikuar m 1854
Q nga ajo koh deri n ditt tona, nj varg dijetarsh t shquar historian, arkeolog e gjuhtar, kan
sjell duke plotsuar njeri tjetrin, nj sr argumentesh historike dhe gjuhsore, q mbshtesin tezn e
origjins dhe t shqiptarve dhe t gjuhs s tyre. Disa nga keto argumente themelore, jane:
1. Shqiptart banojn sot n nj pjes t trojeve, ku n periudhn antike kan banuar fise ilire; nga ana
tjetr n burimet historike nuk njihet ndonj emigrim i shqiptarve nga vise t tjera pr tu vendosur n
trojet e sotme.
2. Nj pjes e elementeve gjuhsore: emra sendesh, fisesh, emra njerzish, glosa, etj., q jan njohur si
ilire, gjejn shpjegim me an t gjuhs shqipe.
3. Format e toponimeve t lashta t trojeve ilire shqiptare, t krahasuara me format prgjegjse t
sotme, provojn se ato jane zhvilluar sipas rregullave t fonetiks historike t shqipes, dmth kan kaluar
pa ndrprerje npr gojn e nj popullsie shqipfolse.
4. Marrdhniet e shqipes me greqishtjen e vjetr dhe me latinishten, tregojn se shqipja sht formuar
dhe shte zhvilluar n fqinjsi me kto dy gjuh ktu n brigjet e Adriatikut dhe t Jonit.
5. T dhnat arkeologjike dhe ato t kulturs materiale e shpirtrore, dshmojn se ka vijimsi kulturore
nga ilirt antik te shqiptart e sotm.
Nga t gjith kto argumente, t paraqitur n mnyr t prmbledhur, rezulton se teza e origjins ilire e
gjuhs shqipe, sht teza m e mbshtetur nga ana historike dhe gjuhsore.

Fillimet e shkrimit t gjuhs shqipe
Shqipja sht nj nga gjuht e lashta t Ballkanit, por e dokumentuar me shkrim mjaft von, n
shekullin XV, ashtu si rumanishtja.
Dokumenti i par i shkruar n gjuhn shqipe, sht ajo q quhet Formula e pagzimit, e vitit 1462.
Esht nj fjali e shkurtr n gjuhn shqipe Unte paghesont premenit Atit et birit et spertit senit, q
gjendet n nj qarkore t shkruar n latinisht nga Kryepeshkopi i Durrsit Pal Engjlli, bashkpuntor i
ngusht i Sknderbeut.
Pal Engjlli, gjat nj vizite n Mat, vuri re shrregullime n pun t ushtrimit t fes dhe me kt rast, ai
la me shkrim disa porosi dhe udhzime pr klerin katolik, ndr t cilat edhe formuln e msiprme, t
ciln mund ta prdornin prindrit pr t pagzuar fmijt e tyre, n rastet kur nuk kishin mundsi ti
drgonin n kish, ose kur nuk kishte prift. Formula sht shkruar me alfabetin latin dhe n dialektin e
veriut (gegrisht).
Formula e pagzimit sht gjetur n Bibliotekn Laurentiana t Milanos nga historiani i njohur rumun
Nikolla Jorga dhe sht botuar prej tij n vitin 1915 n Notes et extraits pour servir lhistoire des
croisades au XV siecle IV, 1915.
M pas, nj botim filologjik t ktij dokumenti, bashk me riprodhimin fotografik t tij, e bri filologu
francez Mario Rognes n Recherches sur les anciens textes albanais, Paris 1932.
Dokumenti i dyt, i shkruar n gjuhn shqipe sht Fjalorthi i Arnold von Harfit, i vitit 1496. Udhtari
gjerman Arnold von harf, nga fshati i Klnit, n vjesht t vitit 1496, ndrmori nj udhtim pelegrinazhi
pr n vendet e shenjta. Gjat udhtimit kaloi edhe npr vendin ton, gjat bregdetit, duke u ndalur
n Ulqin, Durrs e Sazan dhe pr nevoja praktike t rrugs shnoi 26 fjal, 8 shprehje dhe numrort 1
deri m 10 dhe 100 e 1000, duke i shoqruar me prkthimin gjermanisht. Ky Fjalorth u botua pr her t
par m 1860 n Kln, nga E.von Grote.
I fundit t shekullit XV ose i fillimit t shekullit XV sht edhe nj tekst tjetr i shkruar n gjuhn shqipe
dhe i gjendur brenda nj dorshkrimi grek t shekullit XIV n Bibliotekn Ambrosiana t Milanos. Teksti
prmban pjes t prkthyera nga Ungjilli i Shn Mateut, etj. Ai sht shkruar n dialektin e jugut dhe me
alfabet grek. Ky tekst i shqipes i shkruar , njihet n literaturn shqiptare me emrin Ungjilli i Pashkve.
Kto dokumente nuk kan ndonj vler letrare, por paraqesin interes pr historin e gjuhs s shkruar
shqipe. Shqipja, q n fillimet e shkrimit t saj, dshmohet e shkruar n t dy dialektet, n dialektin e
veriut (gegrisht) dhe n alfabetin e jugut (toskrisht), si dhe me dy alfabete, me alfabetin latin dhe me
alfabetin grek, gj q tregon se kultura shqiptare ishte njkohsisht nn ndikimin e kulturs latine dhe t
kulturs greko-bizantine.
Libri i par i shkruar n gjuhn shqipe, q njohim deri m sot, sht Meshari i Gjon Buzukut, i vitit
1555, i cili shnon edhe fillimin e letrsis s vjetr shqiptare. Nga ky libr, na ka arritur vetm nj
kopje, q ruhet n Bibliotekn e Vatikanit. Libri prmban 220 faqe, t shkruara n dy shtylla. Meshari i
Gjon Buzukut sht prkthimi n shqip i pjesve kryesore t liturgjis katolike, ai prmban meshet e t
kremteve kryesore t vitit, komente t librit t lutjeve, copa nga Ungjilli dhe pjes t ritualit dhe t
katekizmit. Pra, ai prmban pjest q i duheshin meshtarit n praktikn e prditshme t shrbimeve
fetare. Duket qart, se kemi t bjm me nj nism t autorit, me nj prpjekje t tij, pr t futur
gjuhn shqipe n shrbimet fetare katolike. Pra, edhe pr gjuhn shqipe, ashtu si pr shum gjuh t
tjera, periudha letrare e saj nis me prkthime tekstesh fetare.
Libri i par n gjuhn shqipe, Meshari i Gjon Buzukut, u zbulua pr her t par n Rom nga njeri prej
shkrimtarve t veriut, Gjon Nikoll Kazazi. Por libri humbi prsri dhe u rizbulua m 1909 nga peshkopi
Pal Skeroi, gjurmues dhe studiues i teksteve t vjetra. N vitin 1930, studiuesi nga Shkodra Jystin rrota
vajti n Rom, bri tri fotokopje t librit dhe i solli n Shqipri. N vitin 1968 libri u botua i transliteruar
dhe i transkriptuar, i pajisur me shnime kritike dhe me nj studim t gjer hyrs nga gjuhtari i shquar,
prof.E.abej. N mnyr t pavarur, tekstin e Buzukut, e pati transkriptuar edhe studiuesi N.Resuli.
Meshari i Gjon Buzukut sht shkruar n gegrishten veriore (veriperndimore), me alfabet latin, t
plotsuar me disa shkronja t veanta. Libri ka nj fjalor relativisht t pasur dhe ortografi e forma
gramatikore prgjithsisht t stabilizuara, ka dshmon pr ekzistencn e nj tradite t mparshme t t
shkruarit t shqipes.
Prof.Eqerem abej, q ishte marr gjersisht me veprn e Gjon Buzukut, ka arritur n prfundimin, se
gjuha e saj nuk sht nj ar fare e papunuar. Duke e shkruar me nj vshtrim m objektiv kt tekst
pohon ai nga gjuha e rrjedhshme q e prshkon fund e maj at dhe nga mnyra, me gjith
lkundjet e shpeshta, mjaft konseguente e shkrimit, arrin t bindet njeriu, se n Shqipri ka qen
formuar q m par, s paku q n mesjetn e von, nj tradit letrare me shkrime liturgjike. Kjo tez,
sipas autorit, gjen mbshtetje edhe nga gjendja kulturore e Shqipris mesjetare; shkalla e kulturs s
popullit shqiptar n at koh nuk ka qen ndryshe nga ajo e vendeve perreth, sidomos e atyre t
brigjeve t Adriatikut.
Pr nje tradit t shkrimit t shqipes para shekullit XV, flasin edhe disa dshmi t tjera t trthorta.
Kleriku francez Gurllaume Adae (1270-1341), i cili shrbeu pr shum koh (1324-1341), si
Kryepeshkopi i Tivarit dhe pati mundsi ti njihte mir shqiptart, n nj relacion me titull Directorium
ad passagium faciendum ad terrom sanctam, drguar mbretit t Francs Filipit VI, Valua, studiuan ndr
t tjera: Sado q shqiptart kan nj gjuh t ndryshme nga latinishtja, prapsprap, ata kan n
perdorim dhe n t gjith librat e tyre shkronjn latine. Pra, ky autor flet pr libra n gjuhn e
shqiptarve, duke dhn kshtu nj dshmi se shqipja ka qen shkruar para shekullit XV.
Edhe humanisti i shquar Marin Barleti, n veprn e tij De obsi dione scodrensi (Mbi rrethimin
shkodran), botuar n Venedik, m 1504, duke folur pr qytetin e Shkodrs, bn fjal pr fragmente t
shkruara in vernacula lingua, dmth n gjuhn e vendit, t cilat flasin pr rindrtimin e qytetit t
Shkodrs.
Kto dshmi t G.Adae dhe t M.Barletit, dy njohs t mir t shqiptarve dhe t vendit t tyre, jan n
pajtim edhe me t dhnat historike pr kt periudh, t cilat flasin pr nj nivel ekonomik e kulturor t
zhvilluar t viseve shqiptare n shekullin XIV dhe n fillim t shekullit XV. N at periudh, n veri dhe
n jug t Shqipris, lulzuan ekonomikisht Durrsi, Kruja, Berati, Vlora, t cilat u bn qendra t
rndsishme tregtare, zejtare dhe kulturore.
Kto jan dshmi q e bjn t besueshme ekzistencn e nj tradite m t hershme shkrimi t shqipes,
megjithat, deri sa krkimet t mos ken nxjerre n drit ndonj libr tjetr, Meshari i Gjon Buzukut
do t vijoj t mbetet libri i par i shkruar n gjuhn shqipe dhe vepra e par e letrsis shqiptare.
N shekullin XVI i ka fillimet edhe letrsia n gjuhn shqipe te arbresht e Italis. Vepra e par e
letrsis arbreshe n gjuhn shqipe dhe vepra e dyt pr nga vjetrsia, pas asaj t Buzukut, sht ajo e
priftit arbresh Lek Matrenga E mbesuame e krishter., e botuar n vitin 1592. Esht nj libr i
vogl me 28 faqe, prkthim i nj katekizmi. Libri sht shkruar n dialektin e jugut, me alfabet latin,
plotsuar me disa shkronja t veanta pr t paraqitur ato tinguj t shqipes, q nuk i ka latinishtja.
Nj zhvillim m t madh njohu lvrimi i gjuhs shqipe n shekullin XVII, nn penn e nj vargu autorsh,
si Pjetr Budi, Frang Bardhi dhe Pjetr Bogdani, t cilt nuk bn vetm prkthime, por shkruan edhe
vepra origjinale,
Frang Bardhi, n vitin 1635, hartoi t parin fjalor, Fjalorin latinisht-shqip, me t cilin mund t thuhet,
se z fill shkenca gjuhsore shqiptare. Gjat Rilindjes Kombtare, n shekullin XIX, n kushte t reja
historike, lvrimi dhe prparimi i gjuhs shqipe hyri n nj etap t re. N kt periudh u bn
prpjekje t vetdishme pr t ndrtuar nje gjuh letrare kombtare, standartizimi i s cils u arrit n
shekullin XX.
Dialektet e gjuhs shqipe
Gjuha shqipe ka dy dialekte kryesore, dialektin e veriut ose gegrishten dhe dialektin e jugut ose
toskrishten. Kufiri natyror q i ndan n vija t prgjithshme kto dialekte, sht lumi i Shkumbinit, q
kalon npr Elbasan, n Shqiprin e mesme. N ann e djatht t Shkumbinit shtrihet dialekti verior
(gegrishtja), n ann e majt t tij, dialekti jugor (toskrishtja).
Dallimet midis dialekteve t shqipes nuk jan t mdha, folsit e tyre kuptohen pa vshtirsi njeri me
tjetrin. Megjithat, ekzistojn disa dallime n sistemin fonetik dhe n strukturn gramatikore e n leksik,
nga t cilt m kryesort jane: dialekti i veriut ka zanore gojore dhe hundore, kurse dialekti i i jugut,
vetm zanore gojore; togut ua t toskrishtes, gegrishtja i prgjigjet me togun ue (grua ~ grue); togut
nistor va t toskrishtes, gegrishtja i prgjigjet me vo (vatr ~ votr); -s hundore t theksuar t
gegrishtes, toskrishtja i prgjigjet me t theksuar (nn ~ nn).
Dialekti i jugut ka dukurin e retacizmit (kthimin e n-s ndrzanore n r (ran ~ rr), q n gegrisht
mungon; n toskrisht, grupet e bashktinglloreve mb, nd, etj. Ruhen t plota, kurse n gegrisht, jan
asimiluar ne m, n, (mbush ~ mush, vend ~ ven). N sistemin morfologjik, dialekti i veriut ka formn e
paskajores s tipit me punue, kurse toskrishtja n vend t saj, prdor lidhoren t punoj. Forma e
pjesores n toskrisht, del me mbares, kurse n gegrisht, pa mbares (kapur ~ kap), etj. Dialekti I
jugut ka format e s ardhmes: do t punoj dhe kam pr t punuar , ndrsa dialekti I veriut prve
formave t msiprme ka formn kam me punue.
Shqipja standarte
Formimi i gjuhs letrare kombtare t njsuar (gjuha standarte), si varianti m i prpunuar i gjuhs s
popullit shqiptar, ka qen nj proes i gjat, q ka filluar q n shekujt XVI-XVIII, por prpunimi i saj
hyri n nj periudh t re, n shekullin XIX, gjat Rilindjes Kombtare.
Ne vitin 1824 Naum Veqilharxhi filloi punen per te krijuar alfabetin shqip dhe ne vitin 1844 dhe 1845 u
botua Evetar-i. Vaqilharxhi ishte i pari qe shprehu qellimet e Rilindjes Kombetare Shqiptare nprmjet
traktatit t tij, parathnies s Evetr-it t pare dhe shume shkrimeve t tjera.
N programin e Rilindjes, msimi dhe lvrimi i gjuhs amtare, prpjekjet pr pasurimin e saj dhe
pastrimin nga fjalt e huaja dhe t panevojshme, zinin nj vend qndror. Gjat ksaj periudhe, u
zhvillua nj veprimtari e gjer letrare, kulturore dhe gjuhsore.
N vitin 1879, u krijua Shoqata e t shtypurit shkronja shqip, q i dha nj shtys t re ksaj
veprimtarie. U hartuan gramatikat e para me synime normative dhe u b hapi i par pr hartimin e nj
fjalori kombtar i gjuhs shqipe, q sht Fjalori i Gjuhs Shqipe i Kostandin Kristoforidhit, i botuar pas
vdekjes s autorit, m 1904.
Gjat periudhs s Rilindjes Kombtare, u arrit t prvijoheshin dy variante letrare t kombit shqiptar,
varianti letrar jugor dhe varianti letrar verior. U bn gjithashtu, prpjekje pr afrimin e ktyre
varianteve dhe pr njsimin e gjuhs letrare. Detyra e par q duhej zgjedhur, ishte njsimi i alfabetit.
Deri athere, shqipja ishte shkruar n disa alfabete: alfabeti latin, alfabeti grek, alfabeti turko-arab dhe
alfabete t veanta. Kt detyr e zgjidhi Kongresi i Manastirit, i mbledhur m 14 deri m 22 Nentor t
vitit 1908, n qytetin e Manastirit, q sot ndodhet n Maqedoni. Ne kt Kongres, pas shum
diskutimesh, u vendos q t prdorej nj alfabet i ri, i mbshtetur trsisht n alfabetin latin, i plotesuar
me nnt digrame (dh, gj, ll, nj, rr, sh, th, xh, zh), dhe me dy shkronja me shenja diakritike (, ), sht
alfabeti q ka edhe sot n perdorim gjuha shqipe. Kongresi e la t lire edhe prdorimin e alfabetit t
Stambollit, q kishte mjaft prhapje, por koha ja leshoi vendin alfabetit t ri, q u paraqit n Kongres,
pra alfabetit t sotm.
Nj hap tjetr pr njsimin e gjuhs letrare shqipe, bri Komisioni letrar shqip, q u mblodh n
Shkodr n vitin 1916. Komisioni nnvizoi si detyr themelore lvrimin e gjuhs letrare shqipe dhe
zhvillimin e letrsis shqiptare. Ky komision gjuhtarsh e shkrimtarsh, krijuar pr t ndihmuar n
formimin e nj gjuhe letrare t prbashkt prmes afrimit t dy varianteve letrare n prdorim, vlersoi
variantin letrar t mesm, si nj ur n mes toskrishtes dhe gegrishtes dhe prcaktoi disa rregulla pr
drejtshkrimin e tij, t cilat ndikuan n njsimin e shqipes s shkruar.
Vendimet e Komisionit letrar shqip pr gjuhn letrare e pr drejtshkrimin e saj, u miratuan m von edhe
nga Kongresi Arsimor i Lushnjs (1920) dhe vijuan te zbatoheshin deri n Luftn e Dyt Botrore.
Pas Lufts s dyt Botrore, puna pr njesimin e gjuhs letrare kombtare (gjuhs standarte) dhe t
drejtshkrimit t saj, nisi te organizohet nga Instituti i Shkencave. U krijuan komisione t posame pr
hartimin e projekteve t drejtshkrimit. Kshtu, u hartuan disa projekte n vitet 1948, 1951, 1953 e
1956. U organizuan gjithashtu, dy konferenca shkencore n vitin 1952, pr t diskutuar pr problemin e
gjuhs letrare.
Me 1967, u botua nga Instituti i Historis dhe i Gjuhsis, projekti i ri Rregullat e drejtshkrimit t
shqipes. Ky projekt filloi t zbatohet n t gjith hapsiren shqiptare, n Republikn e Shqipris, n
Kosov dhe n Mal t Zi. Ndrkoh, perpjekje pr njesimin e gjuhes letrare dhe t drejtshkrimit t saj,
bheshin edhe n Kosove.
N vitin 1968, u mblodh Konsulta Gjuhsore e Prishtins, e cila, e udhhequr nga parimi nj komb-nj
gjuh letrare, vendosi q projekti i ortografis i vitit 1968, posa t miratohej e t merrte formn zyrtare
n Republikn e Shqipris, do t zbatohej edhe n Kosov. Vendimet e ksaj Konsulte kan qen me
rndsi t jashtzakonshme pr njesimin e gjuhes letrare kombtare shqipe.
Projekti Rregullat e drejtshkrimit t shqipes i vitit 1967, pas nj diskutimi publik, ai u paraqit pr
diskutim n Kongresin e Drejtshkrimit t Shqipes, qe u mblodh n Tiran, n vitin 1972, i cili ka hyr n
historin e gjuhes shqipe dhe t kulturs shqiptare, si Kongresi i njsimit t gjuhs letrare kombtare.
Kongresi i Drejtshkrimit t Shqipes, n t cilin morn pjes delegat nga t gjitha rrethet e Shqipris,
nga Kosova, nga Maqedonia dhe nga Mali i Zi dhe nga arbreshet e Italis, pasi analizoi t gjith punn e
ber deri athere pr njesimin e gjuhs letrare, miratoi nj rezolut, n t ciln prve t tjerash,
pohohet se populli shqiptar ka tashm nj gjuh letrare t njsuar.
Gjuha letrare kombtare e njsuar (gjuha standarte), mbshtetej kryesisht n variantin letrar t jugut,
sidomos n sistemin fonetik por n t jan integruar edhe elemente t variantit letrar t veriut.
Pas Kongresit t Drejtshkrimit, jan botuar nj varg vepra t rndsishme, q kodifikojn normat e
gjuhs standarte, sic jan Drejtshkrimi i gjuhes shqipe (1973), Fjalori i gjuhs s sotme letrare
(1980), Fjalori i shqipes s sotme (1984), Fjalori Drejtshkrimor i gjuhs shqipe (1976), Gramatika e
gjuhs s sotme shqipe I Morfologjia (1995), II Sintaksa (1997).
Veori tipologjike t shqipes s sotme standarte.
Nga ana strukturore, paraqitet sot si nj gjuh sintetiko-analitike, me nj mbizotrim t tipareve
sintetike dhe me nj prirje drejt analitizmit. Nj pjes e mir e tipareve t saj fonetike dhe gramatikore,
jan t trashguara nga nj periudh e lasht indoevropiane, nj pjes tjeter jan zhvillime te
mvonshme.
Shqipja ka sot nj sistem fonologjik t vetin, q prbhet nga shtat fonema zanore dhe 29 fonema
bashktingllore. Shkruhet me alfabet latin t caktuar n vitin 1908 n Kongresin e Manastirit.
Alfabeti i shqipes ka 36 shkronja, nga t cilat 25 jan t thjeshta (a, b, c, d, e, f, g, h, i, j, k, l, m, n, o,
p, q, r, s, t, u, v, x, y, z), 9 jan bigrame (dh, gj, ll, nj, rr, sh, th, xh, zh) dhe 2 me shkronja diakritike
(, ).
Shqipja ka theks intensiteti dhe prgjithsisht t palvizshm gjate fleksionit. N shumicen e rasteve,
sidomos n sistemin emror, theksi bie n rrokjen e parafundit.
Shqipja ka nj sistem t zhvilluar (t pasur) formash gramatikore, ka nj sistem lakimi binar: lakimin e
shquar dhe t pashquar, ruan ende mir format rasore (ka pes rasa), sistemin prej tri gjinish
(mashkullore, femrore dhe asnjanse), kjo e fundit po shkon drejt zhdukjes, mbahet vetm n nj
kategori t veant emrash foljor, t tipit: t shkruarit, t menduarit, etj.
Sistemi emror ka trajt t shquar dhe t pashquar dhe pr pasoj, edhe lakim t shquar e t pashquar;
nyja shquese sht e prapavendosur si n rumanisht dhe n bullgarisht; ka nyje t prparme te emrat
n rasen gjinore (i, e malit) dhe te mbiemrat e nyjshm (i mir, i vogl, etj)., te emrat asnjans t tipit
t folurit, etj. Prvec fleksionit me mbaresa t veanta, shqipja njeh edhe fleksionin e brendshm (dash
~ desh, marr ~ merr); ka dy tipe strukturor mbiemrash t ngjashm (i madh, i ndershm) dhe t
panyjshem (trim, besnik). Te numrort prdor kryesisht sistemin decimal (dhjet, tridhjet,
pesdhjet), por ruan edhe sistemin vigezimal (njzet, dyzet); numrort e prber nga 11-19,
formohen duke vn numrin e njsheve prpara, parafjaln mb dhe pastaj dhjetshet (njmbdhjet,
dymbdhjet, etj) si n rumanisht dhe n gjuht sllave.
Sistemi foljor paraqitet mjaft i larmishem. Shqipja ka nj sistem t pasur formash menyrore dhe kohore,
nj pjes t e cilave jan t trashguara nga nj periudh e hershme, nj pjes jan kryer gjat
evolucionit t saj historik. Folja ka gjasht menyra; (dftore, lidhore, kushtore, habitore, dshirore,
urdhrore) dhe tri forma t pashtjelluara (pjesore, paskajore dhe prcjellore). Koha e ardhshme
ndrtohet n menyre analitike, me dy forma: me do (forma e foljes dua) + lidhore (do t punoj) dhe me
foljen ndihmse kam + paskajore (kam pr t punuar).
Rendi i fjalve n fjali sht prgjithsisht i lir, por m i zakonshem sht rendi subjekt+verb+objekt.
Leksiku i gjuhs shqipe prbhet prej disa shtresash. Nj shtres t veant prbjn fjalt me burim
vendas, t trashguar nga nj periudh e lasht indoevropiane (dit, nat, dimr, motr, jani, etj.), ose
t formuara m von, me mjete t shqipes (ditor, dimror, i prnatshm).
Nj shtres tjetr, prbjn fjalt e huazuara nga gjuh t tjera, si pasoj e kontakteve t popullit
shqiptar me popuj t tjer gjat shekujve. Fjalt e huazuara kan hyr nga greqishtja, greqishtja e
vjetr dh e re, nga latinishtja dhe gjuht romane, nga sllavishtja dhe nga turqishtja.
Shqipja, me gjith huazimet e shumta, ka ruajtur origjinalitetin e saj, si gjuh e veant indoevropiane.
Prhapja e gjuhs shqipe
Shqipja flitet sot nga m se gjasht milion vet n Republikn e Shqipris, n Kosov, n viset
shqiptare t Maqedonis, t Malit t Zi, t Serbis jugore, si dhe n viset e ameris n Greqi. Shqipja
flitet gjithashtu, n ngulimet shqiptare n Itali, n Greqi, n Bullgari, n Ukrain, si dhe n shqiptar t
mrguar n viset e ndryshme t bots para Lufts se Dyt Botrore dhe n kt dhjetvjearin e fundit.
Gjuha shqipe msohet dhe sudjohet n disa universitete dhe qndra albanologjike n bote, si n Paris,
Rom, Napoli, Kozenc, Plermo, Leningrad, Pekin, Mnchen, Bukuresht, Selanik, Sofie etj.

Studimet pr gjuhn shqipe
Gjuha dhe kultura e shqiptarve, lashtsia dhe karakteri origjinal i tyre, kan trhequr prej kohsh
vmendjen e studjuesve t huaj dhe shqiptar q n shekullin XVIII dhe m par. N mnyr t veant,
gjuha, historia dhe kultura e shqiptarve, trhoqi vmendjen e bots gjermane. Me t u mor edhe nj
filozof i madh, sic ishte Gotfrid Vilhelm Lerbnitz, q punoi nj shekull para lindjes s gjuhsis
krahasimtare. Ai mendonte, se studimi krahasues i gjuhve ishte themelor pr t ndrtuar nj histori
universale t bots, pr ta kuptuar dhe pr ta shpjeguar at. N disa letra, qe ai i shkruante nj
bibliotekari t Biblioteks Mbretrore t Berlinit, n fillim t shekullit XVIII, shprehet edhe pr natyrn
dhe prejardhjen e gjuhs shqipe dhe pas disa luhatjeve, arriti n prfundimin, se shqipja sht gjuha e
ilirve t lasht.
Megjithat, studimet shkencore pr gjuhn shqipe, si dhe pr shum gjuh t tjera, nisn pas lindjes s
gjuhsis historike-krahasuese nga mesi i shekullit XIX. Nj nga themeluesit e ksaj gjuhsie, dijetari
gjerman Franz Bopp, arriti t provonte q n vitin 1854, se shqipja bnte pjes n familjen e gjuhve
indoevropiane dhe se zinte nj vend t veant n kt familje gjuhsore. Pas tij, studjues t tjer, si
G.Meyer, H.Pedersen, N.Jokli, studjuan aspekte t ndryshme t leksikut dhe t strukturs gramatikore t
gjuhs shqipe. G.Meyer do t hartonte q n vitin 1891 nj Fjalor etimologjik t Gjuhs shqipe
(Etymologisches Wrterbuch der albanesischen Sprache, Strasburg 1891), i pari fjalor i ktij lloji pr
shqipen. Prve ktyre, nj varg i madh gjuhtarsh t huaj, si F.Miclosich, G.Weigand, C.Tagliavini,
St.Man, E.Hamp, A.Desnickaja, H.lberg, H.Mihaescu, W.Fredler, O.Bucholtz, M.Huld, G.B.Pellegrini, etj.
kan dhn kontribute t shnuara pr studimin e historis s gjuhs shqipe, t problemeve q lidhen
me prejardhjen e saj, me etimologjin, fonetikn dhe gramatikn historike, si edhe n studimin e
gjendjes s sotme t shqipes.
Ndrkoh, krahas studimeve pr gjuhn shqipe t albanologve t huaj, lindi dhe u zhvillua edhe
gjuhsia shqiptare. Ajo i ka fillimet e saj q n shekullin XVII, kur Frang Bardhi botoi t parin fjalor t
gjuhs shqipe Dictionarium Latino-Epiroticum (1635). Gjat Rilindjes Kombtare u botuan disa
gramatika t gjuhs shqipe. Kshtu, n vitin 1864, Dhimitr Kamarda, nj nga arbresht e Italis, botoi
veprn Laggio della grammatica comparata sulla lingua albanese, Livorno 1864, vll.II LApendice al
saggio dalla gramatica comparata sulla lingua albanese, Prato 1866. M 1882, Kostandin Kristoforidhi
botoi Gramatikn e gjuhs shqipe dhe m 1806, Sami Frashri botoi Shkronjtoren e gjuhs shqipe,
dy vepra gjuhsore t rndsishme t shekullit XIX pr gramatologjin e gjuhs shqipe. Nga fundi i
shekullit XIX, Kostandin Kristoforidhi prgatiti edhe nj Fjalor t gjuhs shqipe, i cili u botua n vitin
1904 dhe prbn veprn m t rndsishme t leksikografis shqiptare, q u botua para Lufts se Dyt
Botrore. N vitin 1909, botohet Fjalori i shoqris Bashkimi.
Pas shpalljes s Pavarsis, u botuan nj varg gramatikash dhe fjalor dygjuhsh, pr t plotsuar
nevojat e shkolls dhe t kulturs kombtare. N fushn e gramatiks u shqua sidomos Proff.
Dr.Aleksandr Xhuvani.
Aleksandr Xhuvani (1880-1961)
Kreu studimet e larta n Universitetin e Athins. Veprimtaria e tij pr studimin e gjuhs shqipe dhe
arsimin kombtar, e nisi q gjat periudhs s Rilindjes Kombtare. Bri nj pun t madhe pr pajisjen
e shkolls son me tekste t gjuhs shqipe, t letrsis, t pedagogjis dhe t psikologjis. Drejtoi e
punoi pr hartimin e udhzuesve drejtshkrimor n vitet 1949, 1951, 1954, 1956.
Pati nj veprimtari t gjer n fushn e pastrtis s gjuhs shqipe e t pasurimit t saj dhe botoi veprn
Pr pastrtin e gjuhs shqipe (1956). Bashkpunoi me profesorin Eqerem abej, pr hartimin e
veprave Parashtesat (1956) dhe Prapashtesat e gjuhs shqipe (1962), trajtesa themelore n fushn e
fjalformimit t gjuhs shqipe. Botoi dhe nj varg punimesh monografike pr pjesoren, paskajoren dhe
parafjalt e gjuhs shqipe.
Ai ishte njohs i mir dhe mbledhs i pasionuar i visarit leksikor t gjuhs s popullit. Fjalt dhe
shprehjet e mbledhura , u botuan pjesrisht pas vdekjes, n formn e nj fjalori. Prgatiti nj botim t
dyt t Fjalorit t gjuhs shqipe t Kristoforidhit (1961).
Vepra e plot e tij, e projektuar n disa vllime, ende nuk sht botuar. N vitin 1980 sht botuar
vllimi i par.
Nj zhvillim m t madh njohu gjuhsia shqiptare n gjysmn e dyt t shekullit XX, kur u krijuan edhe
institucione shkencore t specializuara, si Universiteti i Tirans, Universiteti i Prishtins dhe Akademia e
Shkencave, Universiteti i Shkodrs, m von, Universiteti i Elbasanit, Universiteti i Gjirokastrs,
Universiteti i Vlors, Universiteti i Tetovs, etj. Gjat ksaj periudhe, u hartuan nj varg veprash
prgjithsuese nga fusha t ndryshme t gjuhsis. N fushn e leksikologjis dhe t leksikografis,
prve studime leksikologjike, u hartuan edhe nj varg fjalorsh t gjuhs shqipe dhe fjalori dygjuhsh,
nga t cilt, m kryesort jan: Fjalori i gjuhs shqipe (1954), Fjalori i gjuhs s sotme shqipe
(1980), Fjalori i shqipes s sotme (1984), Fjalori drejtshkrimor i gjuhs shqipe (1976), Drejtshkrimi i
gjuhs shqipe (1973), etj. Koht e fundit kan dal edhe Fjalor frazeologjik i gjuhs shqipe (2000) dhe
Fjalor frazeologjik ballkanik (1999).
N fushn e dialektologjis sht br prshkrimi e studimi i t gjith t folurave t shqipes dhe sht
hartuar Atlasi dialektologjik i gjuhs shqipe, nj vepr madhore q pritet t dal s shpejti nga shtypi.
Esht br gjithashtu, studimi i fonetiks dhe i strukturave gramatikore t gjuhs shqipe prmes
studimeve t veanta dhe prmes gramatikave t ndryshme, niveleve t ndryshme, nga t cilat, m e
plota sht Gramatika e gjuhs shqipe I Morfologjia (1995), II Sintaksa (1997), hartuar nga Akademia
e Shkencave, n bashkpunim me Universitetin e Tirans, me kryeredaktor Mahir Domin.
Nj vend t gjer n studimet gjuhsore t ktij gjysmshekulli, kan zn problemet e historis s
gjuhs shqipe, problemet e etnogjenezs s popullit shqiptar e t gjuhs shqipe, t etimologjis, t
fonetiks dhe t gramatiks historike, etj. Disa nga veprat themelore n kto fusha jan: "Studime
etimologjike n fush t shqipes n 7 vllime, nga E.abej; Meshari i Gjon Buzukut (E.abej);
Gramatika historike e gjuhs shqipe (Sh.Demiraj); Fonologjia historike e gjuhs shqipe (Sh.Demiraj);
Gjuhsia ballkanike (Sh.Demiraj), etj.
Eqerem Cabej (1908-1980). Studjuesi m i shquar i historis s gjuhs shqipe dhe nj nga personalitetet
m n z t kulturs shqiptare.
Pasi bri studimet e para n vendlindje (Gjirokastr), studimet e larta i kreu n Austri, n fushn e
gjuhsis s krahasuar indoevropiane. Pas mbarimit t studimeve, kthehet n atdhe dhe fillon
veprimtarin shkencore e arsimore n vitet 30 t ktij shekulli dhe punoi n kto fusha pr nj gjysm
shekulli, duke ln nj trashgimni t pasur shkencore.
Eqerem abej solli dhe zbatoi n gjuhsin shqiptare metodat dhe arritjet shkencore t gjuhsis
evropiane, duke kontribuar shum n ngritjen e nivelit shkencor t studimeve gjuhsore shqiptare.
Eqerem Cabej punoi shum n disa fusha t dijes, por u shqua sidomos n fushn e historis s gjuhs,
n trajtimin e problemeve t origjins s gjuhs shqipe, t autoktonis s shqiptarve e t etimologjis
dhe t filologjis s teksteve t vjetra.
Veprat themelore t tij jan: Studime etimologjike n fush t shqipes, n shtat vllime, I Hyrje n
historin e gjuhs shqipe, II Fonetik historike (1958), Meshari i Gjon Buzukut (1968), Shqiptart
midis perndimit dhe lindjes (1944).
Ai sht bashkautor edhe n nj varg veprash n fushn e gjuhs s sotme, si jan: Fjalor i gjuhs
shqipe (1954), Rregullat e drejtshkrimit t gjuhs shqipe (1972), Fjalori drejtshkrimor.
Prve veprave, ai ka botuar nj varg studimesh n revista shkencore brenda e jasht vendit dhe ka
mbajtur dhjetra referate e kumtesa n kongrese e konferenca kombtare e ndrkombtare, t cilat kan
br t njohura arritjet e gjuhsis shqiptare n bot, duke rritur kshtu prestigjin e saj.
Veprat e prof. Eqerem Cabej jan botuar n tet vllime, n Prishtin, me titullin Studime gjuhsore.
Me veprimtarin e shumanshme shkencore e me nivel t lart, Eqerem Cabej ndrioi shum probleme
t gjuhs shqipe dhe t kulturs shqiptare, duke argumentuar lashtsin dhe origjinn ilire t saj,
vitalitetin e saj ndr shekuj dhe marrdhniet me gjuht dhe kulturat e popujve t tjer.
Gjat ksaj periudhe, gjuhsia shqiptare zgjidhi edhe problemin e gjuhs shqipe letrare kombtare, t
njsuar me shtjet teorike t s cils sht marr veanrisht prof.Androkli Kostallari.
N kuadrin e puns q sht br n fushn e gjuhsis normative dhe t kulturs s gjuhs, jan
hartuar dhe nj numr i madh fjalorsh terminologjik pr deg t ndryshme t shkencs e t tekniks.
Prve veprave t shumta q jan botuar n fushn e gjuhsis, veprimtaria e gjuhsis studimore e
studjuesve shqiptar pasqyrohet n botimin e disa revistave shkencore, nga t cilat m kryesoret sot,
jan: Studime filologjike (Tiran); Gjuha shqipe (Prishtin); Studia albanica (Tiran); Jehona
(Shkup); etj.
Studime te rndsishme mbi gjuhn shqipe jan br nga gjuhtar n Kosov, Maqedoni, Mal i Zi, ku
jan botuar nj numr i konsidrueshm veprash mbi historin e gjuhs shqipe, fonetikn, gramatikn,
leksikun etj. Prof. Idriz Ajeti shquhet pr kontributin e veant q ka dhn n kt fush
Kontribut t veant pr gjuhen shqipe kan dhen edhe shqiptaret e vendosur n Itali, t njohur si
Arbresh
Disa nga figurat m t shquara t gjuhsis shqiptare t ktyre dy shekujve t fundit, jan: Dhimitr
Kamarda (arbresh i Italis), Kostandin Kristoforidhi, Sami Frashri, Aleksandr Xhuvani, Eqerem abej,
Selman Riza, Kostaq Cipo, Mahir Domi, Shaban Demiraj, Androkli Kostallari, Idriz Ajeti, etj.












Shqipja gjuh e lasht 41
Greqishtja e vjetr sht nj nga gjuht indoevropiane m t njohura dhe m t studiuara. Meq etimologjia
sht e detyruar t lviz nga e njohura drejt s panjohurs, t gjith ata studiues q u interesuan pr
etimologjit e fjalve shqipe greqishten e vjetr e prdorn si pik referimi t privilegjiuar krahas
latinishtes. Me fjal t tjera, lidhjet e shqipes me greqishten e vjetr jan hulumtuar n gjersi dhe n
thellsi. Kush krkon tu kthehet, nuk mund t injoroj rezultatet shpesh voluminoze t puns q kan br
t tjert e q, me gjendjen e sotme t njohurive dhe t metodave krahasuese, krkojn shum mund pr tu
uar prpara. Greqishtja e vjetr, nga ana tjetr, ka nj shtres fjalsh q nuk etimologjizohen dot mir,
sikurse ka n trojet ku flitej ajo gjuh nj numr emrash vendesh q u prkasin paragrekve. Por nuk di t
ket gjuhtar q t ken vrejtur ndonj koincidenc t madhe midis izoglosave shqipe-greqishte dhe
elementit joindoevropian n greqishten ka do t ishte me interes t madh pr parahistorin gjuhsore t
Ballkanit.
T tilla bashkprkime mund t gjenden leht midis shqipes dhe t gjitha gjuhve indoevropiane si
edhe jan gjetur prej kohsh. M interes do t kishin, megjithat, ato afrsi leksikore q jan ekskluzive
pr dy ose nj grup gjuhsh t familjes indoevropiane.
Izoglosa jan gjetur dhe prshkruar midis shqipes dhe gjuhve balltike, shqipes dhe gjuhve sllave,
shqipes dhe greqishtes, shqipes dhe armenishtes, shqipes dhe keltishtes. Gjuhtart mendojn se n
kohn kur gjuht indoevropiane ende nuk ishin ndar m vete, por vetm ekzistonin si dialekte t
gjuhs mm, gjuht me izoglosa t pjesshme i prkisnin t njjtit dialekt indoevropian. Mirpo n
kt fush nuk mund t flitet me ndonj far sigurie.
Vet koncepti i lashtsis s nj gjuhe duhet shoshitur mir, meq gjuha nuk sht pr shembull kafk
ose statuj. Gjuha riprodhohet n do akt komunikimi. Nj mbishkrim sht objekt, q mund t datohet.
Gjuha nuk mund t datohet. Meshari i Buzukut mund t datohet. Deri edhe fjalt mund t datohen, kur
krijohen nga shkrimtart ose terminologt. Por jo gjuha si e till.
Ka kuptim, megjithat, t flitet pr nj gjuh si m e vjetr se nj tjetr: bie fjala, latinishtja sht m e
vjetr se italishtja, ose greqishtja e vjetr m e vjetr sesa greqishtja e re. Do t jeni dakord me mua se ky
lloj koncepti pr vjetrsin sht banal.
Shqipja, si gjuh sht formuar mendohet diku nga Mesjeta e Hershme. Para ksaj datlindjeje sht
mir t flitet pr parashqipe ose pr protoshqipe. Ky dallim kryesisht imponohet nga t dhnat gramatikore
dhe duhet kuptuar kshtu: n lashtsi ekzistonte parashqipja, e cila si pasoj e lvizjeve t popullsis,
kontakteve dhe przierjeve t folsve me popuj dhe gjuh t tjera, dhe t zhvillimeve historike t turbullta
gjat fundit t antikitetit dhe fillimit t Mesjets iu nnshtrua nj numri shndrrimesh t cilat pak a shum
prfunduan midis shekullit VII-X, kur edhe gjendja demografike n Ballkan filloi t stabilizohej, duke
dhn shqipen, nj gjuh cilsisht t ndryshme nga parashqipja. N kohn kur n Ballkan flitej greqishtja e
vjetr, shqipja si e njohim ne sot nuk ekzistonte si e till. Natyrisht, mund t vendosim t themi shqipja e
vjetr dhe shqipja e re, por kjo nuk i ndryshon gj thelbit t problemit.
E kam fjaln q shqipja nuk sht gjuh relike, si kuptohet ndonjher gabimisht. N strukturn e shqipes
ka shum pak gjra t vjetra. Sistemi i rasave sht riformuluar krejt, sht krijuar tema e shumsit si e
dallueshme nga e njjsit, jan prftuar nyjet e parme, nyja shquese sht prapavendosur duke u shkrir me
emrin, e ardhmja sht ndrtuar n mnyr perifrastike, paskajorja sht zhdukur ose zvendsuar nga
pjesorja e parafjaluar, e kshtu me radh. Kto ndryshime jan shum t thella. N krahasim me gjuh t
tjera, si gjuht balto-sllave, shqipja i sht larguar shum modelit indoevropian.
Nse ky argument tingllon i mrzitshm, kjo ndodh ngaq shkenca, n vetvete, sht e mrzitshme pr
jospecialistin. Pohimi q shqipja sht e lasht nuk i prket linguistiks, por nj diskursi m tepr t
natyrs patriotike-retorike.
Linguistika e trajton kt shtje ndryshe. Pr shembull, gramatika historike na tregon se nj shums i
parregullt i tipit dor -> duar sht m i vjetr sesa nj shums i tipit gisht -> gishta; ose q kategoria
gramatikore e rass gjinore sht m e vjetr sesa mjetet gramatikore q shqipja prdor sot pr ta shprehur
kt ras; ose q nyja e pasme sht m e vjetr se e parmja; ose q forma t s kryers s thjesht t foljeve
si pash, rash, thash jan m t vjetra sesa forma t tipit punova, kreva, lexova, vendosa, kopsita. Sikurse
do gjuh tjetr, edhe shqipja e sotme ruan n sistem elemente m t vjetra dhe elemente m t reja, n
raport me modelin indoevropiane.
* * *
Le t nisemi nga dy skaje: shqipja e sotme, dhe indoevropianishtja si flitej, t themi, para 5000 vjetve.
Pr lehtsi studimi, le t vendosim q kto 7000 vjet mbulohen nga 100 breza, ku B-zero sht brezi i par
ose fillestar, dhe B-100 jemi ne t sotmit. B-zero, sipas hipotezave m t pranuara, jetonte diku n Ukrain
ose n Poloni ose n Karpatet, dhe fliste gjuhn mm indoevropiane. B-100 jeton n Tiran sot dhe flet
shqip. far ndodh pikrisht gjat kalimit nga B-zero n B-100?
Gjja m e rndsishme pr tu pasur parasysh sht se, sa koh q shqipja sht gjuh e familjes
indoevropiane, do kalim konsekutiv (p.sh. B-zero -> B-1, ose B-22 -> B-23) prjetohet si transmetim
normal i gjuhs amtare, nga prindt te fmijt. Me fjal t tjera, sa koh q shqipja ekziston, do t gjendet t
paktn nj linj kalimesh konsekutive b-zero B-1 B-2 B-3 e kshtu me radh deri n B-99, B-100, ku
prindt t ken qen t sigurt se u kan transmetuar fmijve gjuhn q flisnin ata vet.
Megjithat, gjuha ka ndryshuar n mnyr t till, sa indoevropianishtja e para 5000 vjetve ka dhn sot
nj mori gjuhsh t ndryshme nga njra-tjetra, afrin e t cilave mund ta prcaktojn vetm analizat.
Gjuhsia historike duhet t sqaroj si ndodh q gjuha ndryshon, edhe pse folsit nuk jan t vetdijshm pr
kt ndryshim.
N rastin e shqipes t prcjell nga B-zero n B-100, ka interes t prcaktojm disa etapa t rndsishme
pr historin e gjuhs. Pr shembull, shqipja sht dokumentuar me shkrim vetm duke filluar nga brezi B-
90, q koincidon pak a shum me periudhn e Sknderbeut. Kontaktet e (proto)shqiptarve me sllavt u
prkasin kryesisht brezave B-60 B-80. Kontaktet e (para)shqipes me latinishten do t ken filluar gjat
periudhs B-58 B-60. T part e shqiptarve duhet t ken ardhur n Ballkan dikur rreth brezit B-20.
Gjat periudhs midis B-20 dhe B-40, parashqipja ka qen n kontakte me gjuh joindoevropiane q
fliteshin n Ballkan. Para B-20, parashqiptart duhet t ken qen diku n kontakt me t part e grekve,
armenve, ndoshta keltve. Para B-10, mund t dallohet nj afrsi midis parashqipes dhe gjuhve baltike
Por ktu dalim nga shkenca, pr tu futur n nj fush spekulimesh t kulluara.
Problemi i historianit t gjuhs sht q tu jap nj kronologji tipareve t ndryshme gjuhsore, sipas
tabels s brezave ose t shekujve. Pr shembull, ai duhet tu prgjigjet pyetjeve: kur u prapavendos nyja
shquese n shqipe? Kur pushoi s vepruari shumsi i tipit plak/pleq? Kur pushoi s vepruari rotacizmi ose
shndrrimi i n-s ndrzanore n r, n toskrishte: rana/rra, zani/zri, etj.?
N familjen e gjuhve indoevropiane, shqipja prfaqson nj deg t pavarur, nuk ka gjuh motra si jan
gjuht romane, gjuht gjermanike, gjuht sllave, gjuht kelte, etj. Kjo vjen kryesisht ngaq numri i
shqipfolsve ka mbetur gjithnj i kufizuar, pr arsye historike. Nga ana tjetr, shqipja e sotme i sht
larguar shum modelit indoevropian, ndryshe nga gjuh si rusishtja dhe gjuh t tjera sllave q kan ruajtur
shum tipare gramatikore arkaike. Kush e ka studiuar rusishten, do t ket vn re sa e ndryshme sht
gramatikisht nga shqipja mungesa e nyjeve, gramatika e numrorve ose sistemi i aspektit t foljeve jan
disa nga tiparet m t dukshme. Kjo nuk do t thot q shqipja sht gjuh e re, ashtu sikurse nuk do t
thot q rusishtja sht gjuh e lasht.
Pr t kuptuar pse nuk ka kuptim t flitet pr lashtsi t shqipes, mjafton t kemi parasysh se gjat kalimit
nga B-zero n B-100, gjithnj sht ruajtur vetdija e vijueshmris s gjuhs.
Prandaj, shqipja nuk sht as e lasht as e palasht. Si gjuh, njihet me siguri q nga shek. XV. Dshmi t
trthorta, por t sigurta, na lejojn t themi se shqiptart dhe parashqiptart kan jetuar pak a shum n
trojet e sotme prej t paktn 2500 vjetsh, dhe se kan pasur kontakte intensive me latint, rumunt,
italiant dhe sllavt, deri diku me grekt dhe, s voni, turqit.
Nga ana tjetr, analizat gjuhsore lejojn t prcaktohet karakteri indoevropian i shqipes, ka do t thot se,
dikur midis B-zero dhe B-20, t part e shqiptarve koincidonin me t part e latinve, sllavve, keltve,
grekve, gjermanve, iranianve, armenve, indianve e kshtu me radh.
Transmetimi vertikal i gjuhs, nga nj brez n tjetrin, parakupton riprodhim t rregullave gramatikore dhe
t fjalve vet. Vetm nprmjet riprodhimit t sakt brezat mund t komunikojn me njri-tjetrin. Nga kjo
pikpamje, duket e uditshme sesi vetm brenda 100 brezash e njjta gjuh mm t ket dhn bija kaq
t ndryshme sa, t themi, shqipja dhe rusishtja.
Me fjal t tjera, pse ndryshon gjuha?
Ktu nuk sht vendi t futemi n arsyetime dhe parashtresa teknike t arsyeve t ndryshimit gjuhsor. Por
mund t jepet nj ide e prcipt. Nj shtys kryesore pr ndryshimin gjuhsor sht nevoja pr ekonomizim
t energjis s shpenzuar gjat t folurit. Pr shembull, e ardhmja e shqipes standard ka formn do t vij,
por n t folur t gjith themi do vij, sepse kjo sht m e shkurtr si form, dhe t-ja q eliminojm nuk
sjell ndonj ngatrres n t kuptuar. Nj folje latine si comunicare ka dhn n shqipe kungoj; me disa
rrokje m pak. Zhdukja e rrokjeve lidhet me nevojn pr ekonomizim t energjive n shqiptim, e cila bn
q zanoret e patheksuara t shqiptohen gjithnj e m t dobta.
Nga ana tjetr, meq gjuha sht nj sistem ku pjest marrin vler n raport me njra-tjetrn dhe trsin,
ather nj ndryshim do t ndiqet nga ndryshime t tjera, pr hir t riekuilibrimit t sistemit. Pr shembull,
shumsi plak/pleq i prket nj periudhe kur shqipja e formonte shumsin me prapashtesn i (*plaki).
Prkundrazi, shumsi disk-disqe sht i ri, dhe i formuar pr analogji, meq fjala disk ka hyr n shqipe
shum koh pasi i nuk prdorej m pr t formuar shumsin. (Njlloj edhe miting/mitingje; ndr shqiptart
e New York City kam dgjuar edhe t mrekullueshmin billdingje).
Nj tjetr shkak themelor i ndryshimit gjuhsor sht kontakti mes gjuhve dhe folsve t atyre gjuhve.
Meq shqiptart dhe t part e tyre kan qen n kontakt t vazhdueshm e shpesh traumatizues me popuj
t tjer, kjo mund t shpjegoj edhe pse shqipja i sht larguar kaq shum modelit indoevropian.
Folsit e gjuhs nuk jan t vetdijshm pr ndryshimet, meq kto ndodhin ngadal dhe gjat disa brezave.
N munges t interferencave, folsit gjithnj kujtojn se po e riprodhojn at gjuh q u kan dhn
prindt edhe pse kjo nuk vlen m pr shoqrit moderne, t cilat praktikisht dominohen dhe normalizohen
nga mediat.
Nga ana tjetr, ndryshimet mund t prekin vetm disa zona ku flitet gjuha, ka shpie pastaj n prftimin e
dialekteve. T marrim p.sh. rotacizmin, q sht nj nga dallimet kryesore midis toskrishtes dhe
gegrishtes. Po t krahasohen fjal t tilla si: ven/ver, emn/emr, femn/femr, lakn/lakr, Vlona/Vlora,
zani/zri, dimn/dimr, gjarpn/gjarpr, kunor/kuror, mund t shihet se atje ku gegrishtja ka nj n,
toskrishtja ka, prkundrazi, nj r.
Krahasimi me gjuh t tjera tregon se nga kto dy forma, ajo e toskrishtes sht m e re. Mund t pyetet se
pse ka ndodhur ky ndryshim n toskrishten, n nj koh q ky dialekt e ka ruajtur n-n n pozicione t
tjera. Ndonj gjuhtar e ka shpjeguar kt me shqiptimin e labrguar t n-s ndrzanore nga sllavt e
shqiptarizuar n jug t Shkumbinit por kjo prgjithsisht nuk sht pranuar. Megjithat, sht kurioz fakti
q ky rotacizm zakonisht nuk i ka prekur huazimet sllave t shqipes, madje periudha e prfundimit t
rotacizmit koincidon me kohn e kalimit nga parashqipja n shqipen
T tjer autor rotacizmin s bashku me humbjen e nazalizmit dhe t paskajores e kan shpjeguar si nj
efekt t mbivendosjes s trakishtes ndaj ilirishtes n Shqipri t Jugut gjat antikitetit t von. Nuk dihet
mir, nga ana tjetr, nse ka n shqipen e sotme gjurm t nj strukture dialektore t ndryshme nga ajo
midis toskrishtes dhe gegrishtes.
I sjell kto shembuj pr t ilustruar si gjuhsia historike vrtet merret kryesisht me kronologji relative e
ndonjher absolute, por gjithnj niset nga postulati se gjuha vet, si e till, sht e padatueshme.
Pr tiu kthyer edhe nj her t fundit seris B-zero -> B-100, vijueshmria n kt seri nuk ka fare t bj
me datimet dhe kronologjit q vendosin gjuhtart. Edhe pse thuhet zakonisht q rotacizmi n shqipen
prfundoi dikur rreth B-70/B-72, kjo nuk do t thot q brezat e rinj t asaj periudhe than: ktej e tutje
nuk do ta rotacizojm m n-n ndrzanore.
Ne q gjuhn e msojm n shkoll, e flasim dhe e shkruajm sipas rregullash t caktuara dhe e
kodifikojm n gramatika e fjalor, shpesh harrojm se kjo gjuh jona sht nj form artificiale ose e
balsamosur e shqipes, e cila ka pr synim, ndr t tjera, tu rezistoj prirjeve t natyrshme t ndryshimit
gjuhsor.
E vrteta sht se kur gjuht fillojn t shkruhen dhe folsit t alfabetizohen, ndryshimi gjuhsor vjen e
ngadalsohet shum, meq t shkruarit, si t thuash, e fikson gjuhn.
* * *
Shqipja i ka ruajtur n gramatik disa tipare indoevropiane themelore. Pr shembull, sistemin e lakimit
t emrit. Mirpo ky sistem sht transformuar krejt, pr shembull duke humbur nj pjes t mir t
mbaresave, duke i shkrir disa rasa me njra-tjetrn dhe, sht m e rndsishmja, duke u dyzuar n
lakim t shquar dhe t pashquar.
Gjithashtu, lakimi i shumsit n shqipe mbshtetet mbi temn e shumsit. Kush di pak rusisht ose latinisht,
do ta kuptoj se pr far e kam fjaln pikrisht meq n ato gjuh mbaresat e lakimit shums i ngjiten
tems s emrit n njjs. Nj tjetr risi n sistemin emror, sht prftimi i nyjes shquese. Nyja n shqipe
sht mjaft e vjetr, po t kemi parasysh se i sht bashkuar tems s emrit prkundrazi, n gjuht romane
dhe n gjuht gjermanike mbetet fjal m vete.
Gjuh si rusishtja dhe latinishtja nuk kan nyje. Kur duan t imitojn n nj film amerikan t folurin
anglisht t rusve, aktort thon: Give me book!.
T tjera shndrrime n sistemin emror do t ishin prftimi i dy klasve t mbiemrave t nyjshm dhe t
panyjshm; dhe gjithashtu, humbja e formave rasore t mbiemrave, ose bartja e tyre tek nyja.
Nj tipar i uditshm i shqipes sht lakimi i nj rase dhe pikrisht i gjinores, meq ktu nyja e parme
lakohet n pajtim me rasn e emrit paraprirs. Kjo sht veori unike, n mos gabohem, ndr gjuht
indoevropiane.
Natyrisht, shqipja nuk i sht larguar modelit indoevropian aq shum sa, t themi, gjuh si anglishtja ose
gjuht romane, t cilat e kan humbur krejt sistemin e lakimit; madje anglishtja edhe sistemin foljor e ka
thjeshtuar sa sbhet m. Anglishtja, tipologjikisht, pothuajse nuk mund t konsiderohet m gjuh
indoevropiane (eptuese).
N t vrtet, prirja pr thjeshtim t morfologjis vihet re n t gjitha gjuht indoevropiane. Morfologjia ka
t bj me trajtat e ndryshme q merr nj fjal, pr t shprehur kuptime gramatikore. Prirja kto 2000 vjet
ka qen q funksionet gramatikore t zhvendosen nga morfologjia n sintaks.
Pr shembull, latinishtja shumsin e shprehte nprmjet mbaresave t lakimit shums (rosae, rosarum etj.),
ndrsa frngjishtja e folur nprmjet ndryshimit t nyjes shquese t paravendosur (khs. la rose, les roses,
ku s-ja fundore nuk shqiptohet m).
Po ashtu, rasat po priren t zvendsohen nga ndrtime me parafjal. Mekanizmi n kt rast sht gjithnj
fonetik: pr shkak t theksimit t fjalve dhe t ritmit t t folurit, mbaresat rasore vijn duke u dobsuar
dhe zbehur; n rast gjuha fillon ti prforcoj duke thirrur n ndihm parafjalt. Me koh, mbaresat rasore
bien krejt, duke ua besuar funksionin parafjalve.
Mund t mendohet se me kalimin e shekujve parafjalt dhe nyjet shquese do t vijn duke u shkrir me
ballin e fjalve, pr t riprftuar njfar morfologjie s prapthi.
Ka disa studiues q mendojn se frngjishtja moderne tanim lakohet n ball t fjals, n kuptimin q nj
fjal siami (mik) lakohet pak a shum kshtu: emrore lami (e shkruar: lami), gjinore dlami (de lami),
dhanore alami ( lami), emrore shums lezami (les amis), gjinore shums dezami (des amis), dhanore
shums ozami (aux amis) e kshtu me radh.
Nse frngjishtja nuk do t njihej e shkruhej prej kohsh, por prkundrazi, t ishte regjistruar nga nj
antropolog n fund t shekullit XX, forma si lami, dlami, alami, lezami, dezami, ozami etj. vshtir t ishin
pikasur si t nj gjuhe indoevropiane Me fjal t tjera, frngjishtja e shkruar dhe frngjishtja e folur sot
sillen si praktikisht dy gjuh t ndryshme nga pikpamja tipologjike, duke qen e shkruara gjithsesi shum
m afr latinishtes mm sesa e folura.
Dika e ngjashme do t ket ndodhur n koh t hershme me shqipen, kur emrave u sht prapavendosur
nyja shquese. Pr fat t keq, format e vjetra t (para)shqipes nuk njihen dhe vetm mund t rindrtohen me
shum rezerva.
* * *
Dy fjal, m n fund, pr hipotezn e origjins dako-mize t shqipes, e cila lidhet ngusht me hipotezn
trake. Deri nga gjysma e shekullit XX, besohej se ilirishtja dhe trakishtja ishin t vetmet gjuh jogreke
q fliteshin n Ballkanin paralatin, me ndonj enklav kelte ose iranike gjithashtu.
M pas ishte bullgari Georgiev q hodhi mendimin se dako-mizishtja, ose gjuha q flitej nga para-ardhsit e
paromanizuar t rumunve, ishte nj gjuh e ndryshme nga trakishtja.
Ky mendim mbshtetej mbi analizn e emrave t vendeve dhe t njerzve q kan mbetur nga ato gjuh, si
dhe nga disa ekstrapolime fonetike shum t guximshme.
Po Georgievi formuloi hipotezn se shqipja rridhte prej dako-mizishtes. Hipoteza e Georgievit sht serioze
dhe metoda e tij rigoroze. Megjithat, t dhnat q disponohen pr dako-mizishten jan shum t pakta.
Si dihet, shqipja dhe rumanishtja jan shum t afrta nga struktura. Disa gjuhtar mendojn se kto dy
gjuh kan t njjtn baz gramatikore. Ngjashmri t madhe ka edhe n leksik dhe n trajtimin fonetik t
latinizmave.
Duke u nisur nga kto ngjashmri, disa gjuhtar hodhn mendimin se substrati i rumanishtes dhe
parashqipja ishin e njjta gjuh. Me substrat, n kt rast, kihet parasysh gjuha q flisnin paraardhsit e
rumunve para se t romanizoheshin.
Dihet, pr shembull, q frngjishtja ka nj substrat kelt; d.m.th. francezt jan kelt t romanizuar. Shenja
t substratit kelt n frngjishte gjenden n fonetik, n leksik dhe ndoshta n gramatik. Substrati trak n
rumanishten ka ln edhe ai gjurm. Kto gjurm izolohen duke mnjanuar gjithka q sht latine, sllave
ose turke n rumanishten. Pr analistin, afrsit e ktij substrati me shqipen jan vrtet impresive.
Rumunt e konsiderojn veten pasardhs t romanizuar t dakve. Por dakt jan nj popull po aq misterioz
sa edhe ilirt, q nuk e kan shkruar gjuhn e tyre.
Duke u nisur nga afrsit e shqipes me rumanishten, Gustav Meyer formuloi nj hipotez t kundrt, dhe
pikrisht q rumanishtja ka substrat ilir. Me fjal t tjera: afrsit shqiptaro-rumune jan fakt, lidhjet e
shqipes me ilirishten, prkatsisht trakishten ose dako-mizishten jan hipotetike.
Duhet thn se hipoteza dako-mize e Georgievit sht rreptsisht gjuhsore, nuk merr n konsiderat
faktorin historiko-arkeologjik. Prkundrazi, teoria ilire e prejardhjes s shqipes sht m e plot, meq e
shikon shtjen nga shum an.
Sa pr marrdhniet e parashqiptarve me sllavt n Mesjetn e hershme, kto ende nuk jan ndriuar mir,
pr arsye m tepr politike. sht e vrtet se n Shqiprin e Jugut emrat e vendeve jan kryesisht sllave.
Kjo nuk do t thot automatikisht, megjithat, se ato zona ishin t banuara nga sllavt. Pozicioni i
historiografis zyrtare shqiptare ishte se ato emra u vun nga administrata bullgare dhe pastaj mbijetuan.
Mua ky pozicion m duket i mbithjeshtuar dhe i pambrojtshm. Un vet besoj se pr nj periudh gjat
mesjets s hershme pas dyndjeve sllave, kta t fundit dhe parashqiptart bashkjetuan paqsisht n trojet
e Shqipris s sotme t Jugut; me parashqiptart t prqendruar kryesisht n blegtori dhe sllavt n
bujqsi.
M pas kta sllav u shqiptarizuan.
Historia e leksikut t shqipes tregon se ka nj numr t madh huazimesh nga sllavishtja mesjetare n fushn
e bujqsis, n nj koh q fjalori blegtoral nuk sht ndikuar nga sllavishtja. Bujqsia, ndryshe nga
blegtoria, krkon nj organizim sedentar t jetess; prandaj edhe vendbanimet u themeluan dhe u emrtuan
prej sllavve. Mund t mendohet edhe q vet koncepti dhe praktika e fshatit si vendbanim bujqish t jet
sjell e prforcuar kulturalisht prej sllavve; n nj koh q parashqiptart ose jetonin n qytete, ose
lviznin nomadisht me bagtit npr Ballkan.
Ngulimet sllave n Shqipri t Jugut nuk jan pa lidhje me vendosjen e sllavve n trojet kontinentale t
Greqis s sotme, t cilat jan prshkruar mir prej historianve. Duhet thn, gjithashtu, se n gramatikn
e dialekteve t toskrishtes nuk ka gjurm t ndonj substrati sllav. Nse ka t tilla n fonetikn historike t
toskrishtes (rotacizmin), si e kan vrejtur disa gjuhtar, kt nuk jam n gjendje as ta pohoj, as ta
mohoj.
* * *
Termi parashqipe pr t emrtuar gjuhn q m von dha shqipen por q vet nuk ishte shqipe sht
nj term praktik, ose shkurtore, pr tiu referuar nj faze gjuhsore q prndryshe nuk njihet. Nuk
rrezikon aspak q ta rrnjos origjinn e shqipes, sepse origjina e shqipes dihet gjuh
indoevropiane. Problemi i origjins s shqipes nuk ka pse t ngatrrohet me problemin e
marrdhnieve t (para)shqipes me gjuht jogreke q fliteshin n Ballkanin e lasht, t cilat
marrdhnie jan ende t pasqaruara. Ta quash parashqipe gjuhn q flisnin t part e shqiptarve n
lashtsi sht po aq sakrilegj sa t quash latinishte gjuhn q flisnin t part e italianve t sotm. Kta
doemos flitnin latinishte, sepse kjo njihet mir, sht shkruar dhe lexohet pr bukuri. Parashqipja, pr
fat t keq, sht nj konstruksion gjuhtarsh. Fonetika historike, lejon t deduktohet pak a shum me
siguri se shumsi pleq i fjals plak rrjedh nga nj form e rindrtuar *plaki (asterisku tregon se kjo
form nuk sht e dokumentuar gjkundi); meq vetm nj prapashtes hipotetike shumsi *i mund t
shpjegoj kalimin a->e (t quajtur edhe Umlaut ose metafoni) dhe kalimin tjetr k->q (t quajtur
palatalizim, ose qiellzorizim). Mirpo nj gjuh q e formon shumsin e emrave me prapashtesn
*i nuk mund t jet e njjt me nj gjuh q kt prapashtes nuk e prdor m. Q ktej edhe nevoja
pr t dalluar midis shqipes dhe parashqipes.
* * *
Si shqiptar, ne sht mir t kuptojm se m shum sesa kemi qen t till, jemi br t till, n
histori e sipr. Historia na ka krijuar ndoshta edhe m shum sesa e kemi krijuar.
Shqiptaria sht nj proces q shtjellohet n koh, jo monument i palvizshm, as shkmb n shtratin e
lumit q nuk do tia dij pr rrymn e ujit.
A ka pasur shqiptar n lashtsi? T pyessh kshtu sht njlloj si t pyessh nse ka pasur parizian para
se t themelohej Parisi. N t dy rastet: natyrisht jo.
Mirpo vet ekzistenca jon sot si popull provon se ka pasur nj popull ose nj fis n lashtsi q nuk ishte
as latin e as grek, e q n rrjedh t shekujve u shndrrua n ne t sotmit.
Strgjysht tan.
Ky popull fliste nj gjuh tek e cila e ka prejardhjen shqipja. Provat pr ekzistencn e ksaj gjuhe jan t
trthorta, ose vetm logjike-deduktive; por gjithsesi t pakundrshtueshme.
Po a mund ta quajm kt gjuh shqipe?
Natyrisht, mund ta quajm si t duam, prderisa duhet ti vm gjithsesi nj emr. Por e mira sht q
emrtimi t na ndihmoj pr t rrokur proceset historike t prftimit t shqiptaris, jo t na e ndrlikoj
vizionin.
Prandaj edhe termi parashqipe, pr t emrtuar nj faz gjuhsore t ndrmjetme midis indoevropianishtes
t origjinave dhe shqipes s kohve moderne. Parashqipe do kuptuar si term algjebrik, q e maskon t
padukshmen e t panjohurn duke ia ngjitur etiketn e nj emri komod.
Gjithka dim pr t, e kemi deduktuar nga studimi i shqipes s sotme; por raporti i shqipes me parashqipen
nuk sht i ndryshm, pr shembull, nga raporti i rumanishtes s sotme me latinishten ballkanike.
Q gjuha t funksionoj si mjet komunikimi, krkohet riprodhim i sakt dhe respektim i rregullave
gjuhsore (gramatik etj.). Kjo i bn jospecialistt ta konceptojn gjuhn si t ishte nj sistem aksiomatik,
ose nj loj si shahu, q praktikisht mund t ekzistoj n pavarsi t plot nga prmasa e kohs.[1]
Q ktej, vetdija e shqiptarve sot on n supozimin e vetdijs s shqiptarve dje, pardje dhe kshtu me
radh. E keqja e ktij iluzioni sht se nuk dim ku t ndalemi.
Me kt rast, prvoja do t vlente m mir sesa njmij argumente. Merreni nj shqiptar nga Peja,
Bradasheshi apo Hekali dhe vreni t flas me nj arbresh nga Molise apo Ururi. Pes shekuj na ndajn
prej komuniteteve arbreshe n Itali, por jan t mjaftueshme pr ta quajtur gjuhn e tyre arbrishte dhe
tonn shqipe.
Pr ata q do t ma kundrshtojn kt argument, kam nj sugjerim tjetr: merrni Milosaon e De Rads n
origjinal, jo n versionin e prkthyer nga arbrishtja n shqipe prej Shuteriqit dhe provoni t kuptoni
ndonj gj.
Vetm pes shekuj. Po t krahasohet, bie fjala, Buzuku me nj autor arbresh pak a shum bashkkohs t
Buzukut, si Matrnga, nuk mund t mos vrehet se kta t dy nuk do t kishin shum problem t merreshin
vesh me njri-tjetrin.
Kujtoj se ndr arbresht as fjala shqip nuk ekziston; nj prov e mtejshme se gjuht dhe vet identiteti
etnik jan procese historike, q ekzistojn n koh.
Mendja e njeriut nuk i rrok dot mir kto procese n specifikn e tyre.


Trakisht - shqip
Lidhja me trakishten nuk eshte hipoteze , pasi shqipja ka qene folur ne ballkan ne epoken pararomake e
iliret e traket ishin 'vellezer' apo 'kusherinj te pare', keshtu qe elementet trake ne shqip mund ti vishen fare
mire ngjashmerise iliro-trake.

1) achel - e lidhin me uje,por krahaso achull-akull(forma ull-uj) te shqipes.
2) ala- uje, rrjedhe, krahas shqip ula-uja
3) alta- uje, rrejdhe, per analogji ulta-ujta
4) an(a), ang,ant(i) - 3 fjale me rrenje an qe nenkuptojne, i perkulur,anesor, kunder, krahaso me shqipen
ana, me ane, i anes tjeter.
5) apa- lume, shpjeguar disa postime lidhja ap-av tek av-ull uje i ngrohte.
6) ar-zas- i bardhe, krahas. shqipen ar, rrenja e b-ar-dh ose ndryshe arzas=arsas nga per shkak te s=t
kemi artas, krahasuar me shqipen i/e art-e
7) bend- lidh, krahaso me shqipen bind,hyji ilir Bindi,
8) bol-inth(os)- buall qe jetonte ne malet MESAPE qe ndanin medet nga pajonet, krahas shqip buall,buoll
9) bredas- kullote malore, krahaso me shqip bredha, kullote mes bredhash,pra kullote malore(dako-
rumanisht bred i thone bred-hit)
10) brendas- kaproll , shqipja brini/briri ose brin-dash, pra fjala mund te jete e perbere
11) bria- vendqendrim,pastaj qytet, krahaso me shqipen vrri,verri, kalimi b-v ben bria-vria-vrria
12) bru-zas(bru-sas) - shpejt, krahaso me shqipen vru-ll(vru duket edhe e afert e vrap)
13) kal-as balte, krahaso me shqipen, k(e/a)ll-ir, kel-lire, i baltosur i bere pis nga pluhuri e balta kryesisht.
14) dama- vend ku rrihet, krahaso me shqipen doma-dhoma ose
i dam, i ndare qe rri menjane.
15) dars-as- i forte, i guximshem , krahaso me shqipen derrm/derrmoj apo me derdeng(dar-deng) , njeri i
forte,i mbushur
16) dero- i mbyllyr, krahaso me shqipen dere.
17) dinga- pjellor, krahaso me shqipen dinga/s qe do te thote plot apo deng qe ka te njejtin kuptim.
18) douro- i forte, krahaso me shqipen duar, ku qendron forca
19) drenis- dre, krahaso me shqipen dre/ni
20) erm-as- furi, krahaso me shqipen jerm(apo zjerm) furi,me zjarr
21) germas- i ngrohte , i zjarrte, krahaso me shqipen jerm,zjerm(gr,therm-os),zjarr ose me ziej, i/e zier
22) her-is- dore, krahaso me shqipen k-hra=krah
23) jur-as- uje ,lume , krahaso me ujr-a
24) kalas - zone kufitare, krahaso me shqipen kala
25) kenth-as - femije, krahaso me shqipen kerth-i - i vogel
26) kurp- grope,fole ne toke, krahaso me shqipen grop e germ-oj
27) kurta- dru ? gur ? , krahaso me shqipen gurt
28) mukas- vend ujendenjur, kenete, krahaso me shqip i mykur
29) pala- kenete,pellg,krahaso me shqipen pel-lg, rrenja hipotetike ala-ula-uja
30) per- djale, bir, krahaso me shqip phir-bir
31) pinon- pi, pije, krahaso me shqipen pi-pin,emri ilir Pinni.
32) pras- hedh me presion (ujin ne pergjithesi), krahaso me shqipen plas perplas
33) puris, pyr,pir - djale, bir, krahaso me shqipen phir-bir
34) pusinas- pyll me pisha, krahaso me shqip, pis(h)a
35) rezas(resas) - mbret, krahaso me shqipen mb- ret, res(as)-ret,mbret atehere del mbi-ret, mbi mbret.
36) sabazias(sabatias)- i lire,liroj, krahaso me shqipen sh(a)phat-ues- shpet-ues-lirues, Hyji iliro-trak
Sabatius-Sabazio mund te kete qene Shpetuesi.
37) rumbas- uje i shpejte, rryme, krahaso rum me shqipen rrym.
38) saut-is- pertac, qe rri ne nje vend, krahaso me saut/saus me shqipen sos, perfundoj,i lodhur,i sosur
39) sek-as - bar,drithe, krahaso sek-tek me shqipen thek-er,(sika-thika pra njihet se s eshte kthyer ne th)
40) semela- toke, krahaso me shqipen themel ,prape s e kthyer ne th.
41) skalp- gjuaj , godas, krahaso me shqipen shkep(ne dru) apo shkolit-shperbej apo shkop
42) skaplis- sepate, krahaso shkap- me shkop
43) skarsas- cekur,perkulur, di traverso(italisht), krahaso , me shkaras,jam shkaras dmth jam i perkulur,
skam ekuiliber.
44) skilas- i shpejte, krahaso rrenjen skil me shqipen shkel, ja shkeli dmth filloi te vrapoje shpejt.
45) skumbras- mal,koder, krahaso skumb-shkumb me shqipen shkamb/shkemb
46) struma,strumon (lumi strimon i pajoneve)- rryme lumi, rrjedhe, ruma me shqipen rryma.
47) suka - gryke mali apo e care(crepa it,crack anglisht), krahaso me shqipen suka ose cuka.
48) sura- rrjedhe ,serisht fjala rrjedhe prandaj nuk eshte i pamundur krahasimi me shqipen shurra
49) suras - i tharte, krahaso me shqip, thart nepermjet sart-sarat/s,kalimi s-th i permendur me lart, sika-
thika
50) taru- dru me maje,ushte, krahaso me dru
51) thurd- shkaterroj, kollapsoj(per sqarim), krahaso me shqipen i/e thyer(t)
52) tirsas- i shpeshte, i dendur, i plote, krahaso me shqipen tras(h)-trashesi
53) titha - dite,drite, shkelqim, krahaso me shqipen dita.
54) ton- prezente, e tashme, e tanishme, krahaso ton me tani
55) tund - shtyj, krahaso me shqipen tund (djepin), pije dhe me fund, fare mos u tund.
56) tuntas- shume,dendur,krahaso tunt me shqipen tynt-dynd
57) turm- turrem,vrapoj, krahaso me shqipen turr e fjalen turm
58) veger- qullte e i ngrohte, i vaket, krahaso veg me shqip.vak(et)












Pellazget dhe epirotet
Kur thuhet prejardhje duhet dalluar midis te drejtperdrejtes dmth kur mbarten elemente
gjuhesore, kulturore e deri diku gjakun dhe asaj te terthorte, ku mbarten vetem nje pjese
te elementeve identifikues. Psh bretonet jane pasardhes te kelteve edhe pse te kelteve te
britanise, por gjithsesi jane pasardhes te drejtperdrejte te kelteve, ndersa francezet jane
kelto-romane dmth jane pasardhes te terthorte apo aq te pjesshem sa kane humbur
trashegimine gjuhesore e kulturore.
Pellazget vertet jane asimiluar prej grekeve dmth jane perzier me ta, ama pellazget
rregullisht cilesoheshin barbare dmth jogreke. Kjo e ben grekun e lashte pasardhes jo te
drejtperdrejte, nderkaq gjithe mitologjia me e vjeter(pjesa me antike e mitologjise) qe
quajme greke eshte rregullisht pellazge, pasiqe hyjnite kryesore quhen rregullisht
pellazge. Miti i Deukalionit psh tregon per permbytjen e botes greke, kur greke nuk kish,
po kish vetem pellazge, te cilet Zeusi i permbyt per arrogancen e tyre ndaj hyjnive. Si
mund te quhet grek nje mit ku greke nuk ka,dmth nuk ekzistojne ? Ketu grek eshte
nocion konvencional, meqe e kane percjelle ata, por vetem kaq.
Ndryshe eshte ceshtja iliro-pellazge. Ka tradita greke ku i njejti element quhet si ilir ashtu
edhe pellazg, nderkaq arkeologjia ia vesh elementit ilirik, si thesalia veriore e shek 13
p.l.k apo epiri i shek 9 p.l.k.
Filistejte psh dikush i quan ilire, dikush pellazge, nje tjeter nga anatolia, por gjithsesi ilire e
pellazge serisht mbivendosen. Kjo ka shtyre autore te ndryshem ti bejne nje lidhje e cila
gjithsesi ngelet ne rangun e hipotezes,derisa te zberthehen shkrimet pellazgjike e
mesapishtja, te cilat do japin te verteten lakuriqe.
Epiri aq i perfolur poshte e perpjet , nuk njeh kurrfare elementi antik grek, perpos miteve
ku epiri pellazg behet edhe epir i Neoptolemit. Ketu kemi djalin e Akilit, ama po vete Akili
komandonte pellazget e thesalise ne lufte, pervec mirmidoneve e vete keta te fundit,
quhen si popull paragrek, bashke me lapitet e thesalise.
Pra edhe tek miti, elementi grek dominohet fuqimisht nga ai jogrek.
Kjo perben konstante te qendrueshme ne mbare mitet me antike.
Nga pikepamja historike , epirotet jane quajtur nga autore prestigjoze si jogreke, psh
Tuqiditi qe mbahet si historiani i pare metodik i quan barbare, Straboni qe mbahet si
gjeografi me i madh i antikitetit Epirin e mban jashte Greqise.
Nuk thone se jane ilire, por kjo arrihet me metoda te tjera, historiko-arkeologjike.
Nje popull epirot indoeuropian qe ka invaduar Epirin nuk ekziston, dmth banoret e atij
vendi o vijne nga iliret o vijne nga greket. Po te vinin nga greket, epirotet nuk do quheshin
barbare e arkeologjia do gjente perputhje mes kultures materiale greke dhe asaj epirote
te lashte.
Po ja qe, epiri eshte jashte kultures mikenase, po ashtu jashte epokes se kolonizimeve,
jashte luftes demos-aristokraci qe karakterizoi jo vetem greqine ballkanike por mbare
kolonite, perfshire Durresin e Apolonine.
Nga ana tjeter epirote e maqedonas jepen te lidhur ngushte me njeri-tjetrin, saqe fiset
kufitare here quhen epirote e here maqedonase e ne rastin e Oresteve edhe ilirike.
Kjo te kujton afersine iliro-trake, ku triballet jane here ilire e here trake, pajonet po ashtu,
dardanet njesoj, ka fis me emrin meze trak, ka fis meze ilir, ka Bese trake e ka Bese
ilire(sipas Apianit), ka toponim Messapi qe kap medet trake, ka fis ilir Messap etj.
Po njesoj, oreste, lynkeste,pelagone e geneat(duket nga prapashtesa -at tipike ilirike)
here jepen si ilire e me shpesh si Maqedonas, ne nje kohe qe Maqedonas nuk eshte
percaktim i ndonje populli paror indoeuropian, por percaktim shteteror, pasi edhe traket
bizalte, migdone etj quheshsin po njesoj maqedonas, ashtu si edhe pajonet iliro-trake qe
banonin ne vardarin e poshtem deri ne derdhjen e tij ne det, u maqedonizuan shume
thjeshte.
Eshte logjike qe nese maqedonasit e vjeter(ku zakoni specifik,thuajse etnik, iliro-trak i
tatuazhit deshmohet ne mase) dhe epirotet e vjeter nuk jane popuj te pavarur
indoeuropiane, e kane afersi te pamohueshme me iliro-traket, atehere epirotet e vjeter e
maqedonet e vjeter futen patjeter ne grupin iliro-trak, ashtu sikunder studiues te shumte i
kane futur.
Mendoj se vetem duke u nisur nga origjina e tyre iliro-trake, mund te kuptohen ndodhite e
mevonshme apo te sqarohen kundershtite qe vete autoret helene kane me njeri-tjetrin
mbi faktin ne keta jane barbare apo jo.
Hipoteza greke nuk ben gje tjeter vecse i ngaterron me keq shkrimet e autoreve antike e i
ben thuajse ineficente, ajo iliro-trake te ben te kuptosh historine e ketyre krahinave.










Titulli: ILIRET RRJEDHIN NGA PELLAZGET, DHE ATA NGA ARIANET.... Sun May 02, 2010 10:43 pm

I L I R T

TEK AUTORT ANTIK



Aristoteli duke folur pr "lumturin" thot se "nj nga elementet q t bn t ndihesh i lumtur sht edhe
ajo q t jesh nga fisi i mir dhe fisnik". Fisnikri sht pr nj komb, kur t part dhe prijsit e tyre jan
autokton dhe t vjetr.

Fillova t mendohem dhe t them ne vete: Ne q quhemi shqiptar, a i kemi elementet q t na bjn t
ndihemi t lumtur, dmth. a jemi popull i vjetr autokton ?

N lashtsi, t part e shqiptarve po edhe popujt e tjer t vendosur n nj vend, fillimisht ishin pa emr,
t panjohur pr njri-tjetrin, pr rrethin po edhe historin. Mund t marrim shembullin e foshnjes e cila
lindet dhe vjen n kt bot pa emr. Pasi i ngjitet emri, ather fillojn ta njohin t gjith. Edhe popujt e
ndryshm e n mesin e tyre edhe t part e shqiptarve, n lashtsi kan jetuar duke mos e njohur njri-
tjetrin, deri ather kur ndesheshin n mes veti n luftra t ndryshme, dikush fitonte luftn e tjetri e
humbte, dhe me kt rast e emronin njeri-tjetrin dhe ashtu mbeteshin t njohur pr njri-tjetrin po edhe
pr historin. Shpeshher kan kaluar shekuj t tr e q ndonj fis apo popull t mbetej anonim, pa emr
dhe pa rndsi historike.

N gjysmn e par t sh.19 e vemas n gysmn e dyt t atij shekulli, njohurit pr Ilirt u pasuruan me
nj mori faktesh t reja arkeologjike, filologjike, antropologjike etj.t cilat bn t mundur t krijohet nj
parafytyrim m i sakt dhe m i gjithanshm pr Ilirt.

Vet Ilirt,fatkeqsisht nuk na kan ln kurrfar dokumenti t shkruar pr kulturn e tyre, kurse fqinjt e
tyre, grekt n jug dhe romakt n veri nuk kan pasur shum arsye t`i simpatizojn dhe n veprat e tyre
t`i paraqesin n mnyr objektive, sepse vazhdimisht kan qen n luft me ta.

Prkundr ca autorve antik ,q Ilirt i paraqesin si kusar, Pseudo Skymni, pr Ilirt shkruan se ata ishin
popull q i respektonin perndit, ishin t drejt dhe plot virtyte. Gjermani George Zuppel m 1877 botoi
historin deri tash m t hollsishme t Ilirve, t bazuar n burime t shkruara.

Theodor Momsen shkroi "Corpus Inscriptiorum Latinorum" ku i tuboi t gjitha mbishkrimet e njohura. Georg
Hahnn n veprn "Albanesisshe studien"1854 ndr t part paraqet tezn se shqiptart e sotm rrjedhin
nga Ilirt e lasht.

Qiro Truhellka nga Bosna 1888 sht me merit t madhe q bri grmimet n nj nga vendbanimet m t
rndsishme Ilire n Donja Dolina afr Bosanska Gradishks dhe e informoi tr botn shkencore pr kta
t arritura. Grmime t mdha pr Ilirt n Bosnje kan br edhe Vasil Qurqiq, Karl Patch, Dimitrije
Sergejevski, etj.



ORIGJINA E ILIRVE


Teorit mbi prejardhjen e ilirve, n prmbajtje ata shprehin vetm dy pikpamje:

Njra nga t cilat i quan ilirt si t ardhur n Ballkan, ndrsa;

Edyta i quan ilirt si popull autokton t formuar n trollin historik t Iliris.

Prsa i takon teoris s par aty ka mosprputhje, prsa i takon vendit se prej ku erdhn ilirt dhe n ciln
koh.Disa e lidhin prhapjen e tyre me kulturn e Halshtatit, t tjert me kulturn e fushave me
urna apo me kulturn e Luzhics. Sipas tyre, ilirt morn pjes n lvizjet e popujve q njihen me emrin
dyndja dorike, egjeane apo panono-ballkanike dhe duke zbritur nga Evropa qendrore, n fillim t epoks s
hekurit u nguln n Gadishullin Ballkanik.

Teori m e re sht ajo q e konsideron kulturn ilire si nj dukuri t formuar historikisht n trollin ilir n
baz t nj procesi t gjat dhe t pandrprer gjat epoks s bronzit dhe fillimit t asaj t hekurit. Kjo
tez gjen prova t shumta n territorin historik t Ilirve, me zbuliomet e bra n trollin e Shqipris: Maliq,
Pazhok, Vajz, etj. Jashta Shqipris: Glasinac (Bosnj) etj.

Trolli i kulturs s fushave me urna nuk mund t lidhet kurrsesi etnikisht me Ilirt. Duke krahasuar trollin e
kulturs s fushave me urna me at t kulturs s mirfillt ilire Mat-Glasinac, vihen re ndryshime thelbsore
si n kulturn materi ale n qeramik, n objektet metalike etj. ashtu edhe n at shpirtrore, q ka nj
rndsi t veant n prcaktimin etnik t nj popullsie. Trolli i Panonis ndjek mnyrn e varrimit me
djegie duke vendosur mbeturinat n vazo t veanta (urna), ndrsa ai i Matit dhe i Glasinacit, varrimin n
tuma e kryesisht me vendosje kufome. Kto ndryshime n kultur i veojn panont edhe si nj grup etnik
m vete q dallohet nga ai i ilirve. Prve ksaj t dhnat arkeologjike kan treguar se dyndjet panono-
ballkanike, dorike e egjeane nuk e prfshin pjesn perendimore t Ballkanit dhe nuk prun deri n zhven
dosje t ilirve. Kjo shihet qart , ku materialet arkeologjike t ksaj kohe flasin jo pr ndrprerje t
kulturs, por pr nj vazhdimsi t saj q nga epoka e hershme e bronzit. Qeramika e ksaj kohe zhvillohet
n tr trollin ilir mbi bazn e poeris m t hershme t epoks s bronzit, pa pasur ndonj ndryshim n
kohn e kalimit nga epoka e bronzit n at t hekurit, dhe duke e ruajtur kt tradit autoktone deri n
sh,VI p.e.s. kur

historikisht dihet se kta krahina banoheshin nga bashksi t qndrueshme ilire.

Procesi historik i zhvillimit t etnogjenezs ilire fillon shum koh prpara dyndjeve dore, egjeane, panono-
ballkanike dhe konkretisht fillon me dyndjen e madhe t periu dhs kalimtare nga neoloiti n epokn e
bronzit q prfshin treva t gjera t Evrops dhe Azis, duke sjell me vete ndryshime t dukshme etnike
n Evropn neolitike. Kjo dyndje e cilsuar si indoevropiane, q ndodhi n kaprcyell t mijvje arit t tret
u krye nga grupe baritorsh t ardhur nga stepet e lindjes. sht provuar arkeologjikisht se kjo nuk sht
br menjher por val-val dhe se krahinat perndimore t Ballkanit, midis tyre edhe territori i Shqipris
u prekn prej saj m von se sa ato lindore. Gjat ktyre dyndjeve grupe t ndryshme kulturore t Evrops
u zhdukn pa ln gjurm, t tjera u przien me popullsin q erdhi, t cilt u imponuan me kt rast
vendasve gjuhn, kulturn, n nj far mase edhe zakonet e veta. Kshtu ndodhi me kulturat neolitike t
Vins. Butmirit, Lisiiq-Hvarit n Jugosllavi, t cilat qen zvend suar me kulturat e reja: Kostalac,
Vuqedol, etj. e njjta gj ndodhi edhe me kulturn neolitike t Maliqit e cila qe zven dsuar nga nj kultur
m e ult q i atribuohet pikrisht ksaj dyndejeje. N przierjen etnike t kulturave t popullsive neolitike,
paraindoevropiane ose indoevropiane t hershme me ardhsit e rinj indoevropian t stepeve, u formua edhe
baza mbi t ciln nisn t zhvillohen edhe proceset etnogjenetike t popullsive t vjetra historike t
Ballkanit perndimor, rrjedhi misht edhe procesi i formimit historik t trungut etnik ilir me tipare t
prbashkta kulturore t dalluara nga bashksit e tjera jo ilire. N rrugn e ktij zhvillimi t brendshm,
krahinat jugore t ksaj treve ishin t kthyera me fytyr drejt jugut, nga bota e prparuar e Egjeut me t
cilat qen n marrdhnie t ngushta ekonomike dhe kulturore .Veriu ishte i kthyar drejt Evrops
qendrore. Kto lidhje ndikuan sadopak n forimin dhe

diferencimin n fund t bronzit e n fillim t hekurit t dy grupeve t mdha kulturore ilire, atij jugor dhe
atij verior. Duke filluar n kaprcyell t epoks s bronzit, procesi i formimit t etnosit ilir prshkon n
mijvjearin e dyt , rrugn e gjat t diferencimit nga masa e pasigurt etnike q u formua nga
shkatrrimi i bots neolitike dhe prfundon nga fundi i ktij mijvjeari. Si e till, kjo epok krijon n pjesn
perndi more t Ballkanit at substrat etnokulturor, mbi bazn e t cilit formohet m von etnosi dhe
kultura ilire. Bartsit e ktij substrati mund t identifikohen me at popullsi parailire, q n burimet historike
njihet si Pellazge.

Nga shum teori q jan prmendur deri m tani, mbi origjinn e Ilirve, padyshim, teoria m e prhapur
sht ajo t ciln m s qarti e formuloi Alojz Benac nga Sarajeva. Ai shtjen e etnogjenezs s Ilirve e
trajton n punimin e tij "Parailirt, Protoilirt dhe Ilirt e lasht."Sipas Benac, zhvilli mi i brendshm n
Ballkanin perendimor shkaktoi, mu n fund t epoks s bronzit, formimin e bashksive etnike t Ilirve t
vjetr dhe s shpejti mandej n periudhen e hekurit edhe kriji min e etnosit Ilir.

Ngjashm me Benac, procesin e formimit t etnosit Ilir e sheh edhe arkeologu spanjoll Pedro Bosch
Gimpera. N mesin e teorive mbi origjinn e Ilirve, nj popullaritet t madh, si n mesin e gjuhtarve,
ashtu edhe n mesin e arkeologve e ka pasur deri tash von edhe teoria mbi Ilirt si krijues t t
ashtuquajturs "Kultura e fushave t Lluzhics, n Gjermani. Kt teori spari e formulon arkeologu
gjerman Gustav Kossin na dhe e prfaqsojn n mnyr m besnike arkeologu Richard Pittioni dhe filologu
Julius Pokorny. Sipas tyre, themeluesit e kulturs s fushs s urnave t kohs s bronzit, kan qen
Protoilirt, prej t cilve n periudhn e hekurit jan zhvilluar ilirt. Arkeologjia dhe gjuhsia jan ato t
cilat zbulojn emrat e popujve t lasht pastaj lidhjen historike dhe gjuhsore t tyre n mes veti.


Kur mundohemi t zbulojm origjinn e ilirve e m von shqiptarve pikrisht mbshtetemi n kto dy
shkenca:

Arkeologjia e cila studion mbeturinat materiale t zbuluara n varreza dhe themele t objekteve t lashta
q i kan prdorur ilirt.

Gjuhsiaq studion gjuht t cilat i kan prdorur popujt e lasht.

N lashtsi, vendi nga gjiri i t cilit lindnin njerzit, dmth. vendi ku ata jetonin dhe vndi ku fillon t`i njoh
historia konsiderohej me t drejt edhe atdheu i tyre i par. sht shtje e njjt edhe kur flasim pr
autoktonin e popullit shqiptar t sotm.

Historiant bizantin t sh.14, shqiptart i quajn Arvanitis, Ilirius, Trivalus, Skithius, etj.

Thummann,profesor n Lajpcig t Gjermanis, n gjurmimet e tij "Mbi historin e kombeve t Evrops
lindore",1774, shqiptart i quan pasardhs t drejtpprdrejt t Ilirve t Gencit, Teuts dhe Pirros.

Malte Bruni n "Anales des Vojages, Paris 1808 thot se shqiptart jan pasardhs t Ilirve. Anglezi,
V.M.Lake 1814 q udhtoi n disa pjes t Shqipris thot se shqiptart jn ilirt e vjetr.

Gjuhtari i njohur shqiptar Eqrem Qabej n veprn e tij "Elemente t gjuhsis e t literaturs shqipe,
Tiran 1936," boton edhe tri teorit mbi origjinn ipotetike t gjuhs shqipe e q jn kto:


Teoria e par:


-Shqiptart dhe gjuha shqipe rrjedhin nga Ilirt dhe Ilirishtja. Prfaqsues t ksaj teorie jn:

Gustav Mayer, albanolog.

Leibnic,.........filozof.

Thummann...historian.

Diefenbach...historijan.

Falmeajer....historian.

Hahn............historian.

Niebuhrn.....filozof

Franesko Ribezzo,gjuhtar.


Theoria e dyt:


-Shqipatrt dhe gjuha shqipe rrjedhin nga Thrakt dhe thrrak ishtja . Prfaqsues t ksaj teorie jan:

Potti,....................gjuhtar

Tomaschek,.........gjuhtar

Vasmer,...............historian

Herman Hirt,......gjuhtar

Vhatmough, gjuhtar amerikan,

Gustav Veigand, profesor n Lajpcig

Chuhard dhe Hesdem....gjuhtar


Theoria e tret:


- Shqiptart jan przierje Ilirothrrakase dhe gjuha shqipe sht przierje e Ilirishtes dhe Thrrakishtes.
Prfaqsues t ksaj teorie jan:

Arbois de Jubainville, historijan,

Carl Patsch , historijan

Baron Nopska, albanolog hungarez,

Norbert Jokel, albanolog nga Vjena.

Me an t gjuhsis e cila sht pjella e sh. 19, u muar vesh se ka qen nj koh kur numr i madh popujsh
jetuan bashk n nj atdhe t prbashkt. Gjuht q kan prdorur kta popuj, shkenctart i kan ndar
sipas emrave t tre djemve t Nuhit ( Noe) e q ishin:




1.Ham.. Gjuht Hametike,

2.Sam.. Gjuhet Semitike dhe

3.Japheth Gjuhet Japhetike.

Popujt q flasin gjuhet Japhetike hyjn n familjen e popujve Arian ose Indoevropjan. Kto gjuh i flasin
popujt q jetojn n Evrop, ku bjn pjes edhje shqiptart, me prjash tim t turqve dhe
hungarezve.Nuk dihet pr popujt Arian, se kur kan jetuar s bashku, por dihet se atdheu i tyre i
prbashkt ka qen n Azin qendrore, aty nga veriu i Indis dhe prej aty fillojn t shprn gulen drejt
perndimit. Sipas ksaj na del se nna e t gjitha gjuhve Indoevropiane sht Japhetikja, pastaj
Sanskritishtja, Greqishtja e vjetr, Latinishtja, Gjermanishtja, Anglishtja, Shqipja etj.*


Referencat______________________________
*Aleksandar Stipeviq, "Ilirt" (Historia, jeta, kultura, simbolet e kultit) 1974, Zagreb.
Spiro N.Konda ,"Shqiptart dhe problemi pellazgjik"1964,Tirn.
Dr.Zef Mirdita,"Mitet dhe Mitologjia n Antik" 1988 Rilindja Prishtin.
Dr.Masar Kodra.Dr.Jetullah Krasniqi, Historia pr shkolla t mesme 1988.faqe,29-36.
Dr.Hysni Myzyri,(redaktor prgjegjs)"Historia E Popullit Shqiptar"pr shkolla t mesme,kreu i I-II,1994
Tirn.Faqe
Dr.Sknder Anamali, "Varrezat arbrore pran Liqenit t Ohrit"- Sh.e M. 1994 Shkup,f.35Prof, Dr. Neritan
Ceka "Ilirt" 2000 Tirn. Alojz Benac,"O ueshu ilira u egejskoj seobi"Arheoloshki radovi 1957 Sarajevo.
* Literatura tjetr gjindet n fillim t librit


Ilmi Veliu
Antar i ri




Numri i postimeve: 178
Age: 61
Vendi: Kerove
Profesioni/Hobi: Historian
Registration
date: 26/12/2008


Titulli: Re: ILIRET RRJEDHIN NGA PELLAZGET, DHE ATA NGA ARIANET.... Sun May 02,
2010 10:44 pm


[size=21]
E M R I I L I R

Arkeologu i njohur arbresh nga Zara,Aleksandr Stipeviq n studimin e tij t
botuar 1990 n Prishtin ,kur fol pr emrin e ilirve dhe prejardhjes s tij n fillim
na jep legjendn greke t ciln e ka shnuar Apolodori e ku thuhet se Illyriosi ka
qen i biri i fenikasit Kadmit dhe t shoqes s tij Harmonis. Kur sht lindur dhe si
fmij duke ndenjur n djep at e kishte mbshtjell nj gjarpr, e pasi q emri i
gjarprit ka qen Ilyrios edhe ky e merr emrin nga gjarpri duke u thirrur ILIR.
Kt emr e marrin m von t gjith pasardhsit e tij.

Filologjia bashkkohore po prpiqet gjithashtu t dshmoj se emri ilir n
pikpamje etimologjike sht i lidhur me kt gjalles. Gjermani O.Gruppe dhe
filologu slloven Karl Oshtir gjithashtu kan ardhur n prfundim se n kt emr
fshihet gjarpri. Arsyetimin e gjen n faktin se edhe gjarpri i madh mitologjik tek
hetitt indoevropjan ka pasur emrin e t njjts origjin. Ai gjarpr sht quajtur
Ilurianka dhe vrtet sht vshtir q n formn e emrit t tij t mos shihet
ngjajshmria me emrin Ilir. Gjarpri, si do t shohim m von ka pasdur rol shum
t madh n religjionin ilir dhe sht e sigurt se nuk sht gj e rastit q emri ilir
mund t lidhet me emrin e ksaj gjallese.

Megjithat, ekzistojn edhe shpjegime t tjera t emrit ilir, si sht psh. ai q e ka
paraqitur Julius Pokorny dhe e pranuan disa nga filologt e tjer dhe arkeologt.
Sipas tij ilirt jan banort rreth lumit Iler, deg e Danubit n Gjermani, m von
shprngulen n Ballkan dhe e kan marr emrin si pas ktij lumi.

Nj shpjegim mjaft naiv por q shpeshher citohet, e dha arkeologu Qiro Truhelka,
nga Bosna, sipas t cilit emri ilir mund t shpjegohet me fjaln shqipe t jesh i
lir. Prve ksaj mbretron mendimi se emri ilir nuk ka origjin indoev ropiane,
por paraindoevropiane ellazgjike t cilin mendim e ka prezentuar Niko Zupaniq,
etnolog.


[justify]F I S E T I L I R E

Shum fise ilire, si duket as q kan ditur se i prkasin nj grupi m t gjer etnik
t cilin ne sot e quajm "Grupi etnik ilir". Ata vetm se e kan ditur se i prkasin
nj fisi t caktuar t cilin ne n baz t fakteve t autorve antik ose n baz t
rezultateve te shkencs bashkkohore, sot i quajm fise ilire. Kto fise t cilat i
njohim edhe me emra t veant n viset perndimore t Ballkanit kan qen rreth
shtatdhjet, ndr t cilat edhe disa q kan qen prej shum fisesh t vogla.
Emrat e fiseve ilire dhe vendosja e tyre na jan t njohura s pari nga shnimet q
na i lan autort antik, por gjithashtu edhe pr at se emrat e tyre na paraqiten
shpeshher npr mbishkrime. Lokacioni i fiseve ilire nganjher sht fare leht t
caktohet, por natyrisht vetm pr ato periudha kur pr ta kemi shnime t
shkruara

.[/justify]
[/size][/size]
Cka ka ndodhur m par me kto fise, n far drejtimesh kan qarkulluar, nse
kan lvizur, jan shtje pr t cilat vshtir mund t prgjigjemi menjher. N
raste t ktilla vetm mund t supozojm se ka ka ndodhur me ato fise, t cilat i
prmendin disa nga autort e lasht dhe t cilve m von u humbin t gjitha
gjurmt.

Duke u nisur nga jugu drejt veriut i hasim kto fise m t mdha t cilat i prkasin
etnosit ilir:

N pikn m jugore kemi spari fiset, t cilat kan banuar Epirin antik e q kan
qen: Atintant, Haont, Molost,t cilt n periudhn historike nuk i prkasin m
familjes s fiseve ilire sepse n ndrkoh kryesiht jan helenizuar, por jan me
origjin ilire.

N veri t tyre jetonin Taulantt ilir t cilt n koht m t lashta kishin qendrn e
tyre n veri t Drinit, n mnyr q m von t lshohen n jug, rreth qyteteve t
kolonizuara nga grekt Dyrrahu dhe Apolonia. Simpas disa burimeve ky fis ka qen
i prbr prej disa fisesh m t vogla si kan qen holidont, desarett, arbrei,
parthint, por shpeshher kto fise prmenden edhe si t pavarura. Si taulantt
ashtu edhe fqinjt e tyre Enkelejt gjithashtu lvizin nga veriu n jug. Duket se ata
spari kan jetuar rreth gjirit t Boks s Kotorit, por m von i gjejm n pikn
m jugore t tokave ilire, n mes t Taulantve dhe Haonve t Epirit. Kah liqeni i
Ohrit jeton fisi i dasaretve(Dassaretae), n veri t atij liqeni, rreth Drinit t zi,
gjenden Penestt,kurse afr tyre Pirustt t cilt kan qen xehetar t mir dhe
n kohn e romakve do t shkojn n Daci pr t nxjerr ar. Besohet se gjurm t
tyre gjenden n emrin e qytetit Perest n Bokn e Kotorit. N jug t liqenit t
Shkodrs, n Shqiprin e sotme t veriut dhe t mesme, jetuan nj varg fisesh m
t vogla ndr t cilat duhet prmendur fisin e albanve (Ptolomeu i prmend si
Albanoi), i vogl pr nga domethnia dhe madhsia por i rndsishm pr shkak se
sipas emrit t ktij fisi, shqiptart e sotm do t marrin emrin e tyre kombtar.

Rreth liqenit t Shkodrs jetuan Labeatt, afr tyre n lindje, scirtont, e mandej
nga veriu fisi i dokleatve t cilt emrin e tyre t fisit e morn sipas emrit t qendrs
s tyre kryesore fisnore Doklea (Doklea,Dukla e sotme afr Titogradit Mali i Zi) ku
sipas disa autorve t lasht sht lindur edhe perndori romak Diokleciani, mandej
fiset ilire t Melkuman ve, Dermistt, ndrsa midis Boks s Kotorit dhe Peleshacit
kan jtuar fisi pleraei. Vazhdon fisi i ardejve (Ardiaei Vardiaei) t cilat n luftra
kundr romakve do t luajn nj nga rolet kryesore. Ata m par, deri n sh.IV
p.e.s. kishin qendrn e tyre n bregun e djatht t Neretvs, por prej andej u
detyruan t shprngulen nn presionin e keltve. S pari kaluan n bregun e majt
t lumit, e mandej shkuan n drejtim t mbrendsis, ku u prleshn me
Autariatt. Pasi e humbn luftn me at fis, u shprnguln n drejtim t detit dhe
zun bregun prej Neretvs kah jugu, deri n Vojush t Shqipris. N sh.III,p.e.s.
gjenden n kulm t fuqis s tyre. S shpejti hyn n konflikt me grekt e m von
me romkt dhe pasi psojn disfat ne v.135 p. e.s. u detyruan t shprngulen
prsri n drejtim te mbrendis. T pa msuar me jetn e re, larg nga deti , n
trojet e vrazhda t reja, gati plotsisht u zhdukn n kohn kur pr ta shkroi Plini
Plak.

Rreth Neretvs (Narona) poashtu banonin Daorst, qendra e t cilve gjendej n
vndbanimin e madh t fortifikuar, t zbuluar dhe t hulumtuar, afr Oshaniqit, jo
fort larg Stollcit n Hercegovin. N veri t ktij fisi jetonin Dalmatt, t njohur nga
luftrat e tyre t gjata e t rrepta q i zhvilluan me romakt dhe pr shkak t atyre
luftrave ata u bn sinonim i rezistencs ilire kundr penetrimit t tyre n bregun
lindor t Adriatikut, prandaj edhe e quajten Dalmatsi, provincn e tyre n pjesn
perndimore t Ballkanit. Dalmatt s pari, sa mund t`i prcjellim lvizjet e tyre n
baz t autorve antik, jetuan n brendsi n Hercegovinn e sotme ku gjendej
edhe qendra e tyre fisnore Delminiumi. N sh,II,p.e.s. u lshuan n det, duke
pushtuar bregdetin midis Krks dhe Cetins.

N veri t Krks, prgjat bregdetit jetonin Liburnt, fis q n gjysmn e par t
mijvjetshit t par p.e.s. ishin dominues n Adriatik, por fuqia e t cilve m von
bie. N sh. IV p.e. Liburnt duke shfrytzuar rrethanat e vshtira t cilat u kri juan
tek Japodt fqinj, pr shkak t sulmeve kelte, zgjeruan territorin e tyre, n dm t
Japodve duke pushtuar kshtu tr brezin bregdetar deri n Rash t Istrs si dhe
ujdhesat para saj, duke prfshir edhe ato t Kvarnerit.

Japodt zn rajonin e gjer midis Savs n lindje, Zrmanjs dhe Velebitit n jug,
detit Adriatik n perndim deri n sh.IV,p.e.s.). N Istri me lumin Rashka jn
kufizuar me Histritt, ndrsa gjurmt e kulturs s tyre materiale i gjejm
gjithashtu edhe n viset jugore t Sllovenis. N gjysmn e par t mijvjetshit t
par ,p. e.s. ky fis s bashku me liburnt, luajti rol shum t madh n ngjarjet q
zhvillohen n bazenin e Adriatikut,e sa m von. Japodt i hasim, si q theksuam
m lart, n mesin e atyre fiseve t cilat nuk mund t merrnin pjes n ceremonit
fetare t prshkruara n tabelat iguvine, kshtu q ata n ato koh,xsh.V-IV,p.e.s.
padyshim ishin t pranishm n Italin e mesme. Supozoht se edhe Japodt kan
marr pjes n dyndjet e popujve t Ballkanit kah fundi i epoks s bronzit dhe m
tutje n drejtim t siujdhess Apenine.

Prej Rashks n perndim deri tek lumi Reka n veri dhe deri tek kufiri i Venetve
n veriperendim jetuan histritt, sipas t cilve mori emrin Istria e sotme. Pr t
sht vshtir t flitet si pr fis t pastr ilir sepse n siujdhesn e Istrs przihen
elemente venete dhe ilire. Megjithat, kultura materiale e histritve sht shum m
e afrt me kulturn ilire, prandaj edhe pr kt fis mund t flitet si kryesisht ilir.

N viset e brendshme jetojn nj varg fisesh, disa prej t cilve na jan fare mir
t njohur nga burime historike dhe epigrafike. Duke shkuar prsri nga jugu n
drejtiim t veriut i hasim s pari maqedont, pr origjinn dhe karakterin etnik t
t cilve sht diskutuar shum n shkenc. Grekt deri n sh.V-IV,p.e.s.
maqedont i radhisin n mesin e popujve barba r,por me koh, veanrisht prej
kohs s mbretit Filipi i II e mtutje maqedont helenizohen shum shpejt, kshtu
q Polibi n shek, II p.e.s. i prmend si grek.Nj gj e ngjashme kishte ndodhur
edhe me fqinjt e tyre Peont, t cilt pady shim kan origjin ilire, por t cilt prej
sh.IV, p. e.s. u heleni zuan gati plotsisht.

Paiont zinin rajonin e rrjedhs s mesme t Vardarit (Axios) dhe rreth degve t
tij; Bregallnica (Astibos) dhe Crna Reka (Erigon) deri tek lumi Struma (Strymon).
N kohn e vjetr ky fis duket se ka qen shum m i prhapur, deri tek deti Egje.

N veri t tyre sht shtrir fisi i madh i Dardanve. Ata, n kohn kur ne mund t
flasim pr ta, pr hapsirn n t ciln jan shtrir, mund t gjykojm n baz t
asaj q kan shkru ar autort antik, kan jtuar gati n tr Srbin e sotme
jugore, n perndim t Moravs si dhe nj pjes n lindje t Moravs deri tek
rrjedha e siperme e lumit Pek (Pingus) dhe Timok(Timachus), n Maqedonin
veriore dhe ne Kosov. Sipas prhapjes gjeografike, ky fis ishte m i madh se t
gjitha fiset e tjera, mirpo nuk ishte i bashkuar, por prbhej prej shum fisesh t
tjera m t vogla.

N perndim t Dardanve jetoi fisi i Autariatve dhe i Desidiadve.Autoriatt sipas
fjalve t Strabonit "nj koh kan qen popull m i madh dhe m i fuqishm
ilir."Prej shnimeve t pakta nuk sht e mundur t caktohet saktsisht hapsira n
t ciln kan jetuar, por prafrsisht mund t thuhet se qendrat e tyre kan qen
n Bosnjn lindore rreth lumit Tara dhe lumit Lim e deri tek Morava n lindje.
Desidiadt jetuan n Bosnjen qendrore e afr tyre Dindart, Deurt, Deretint,
Mezejt,dhe fise t tjera m t vogla. N mes t lumit Sava dhe Drava kan jetuar
Amantint, n rrjedhn e poshtme t Savs Breukt. N brigjet e Savs kah
perndimi Oseriatt, Kalapiant, emri i t cilve ka lidhje me emrin e lumit Kupa e
sotme. Fisi Iasi shtrihej n rajonin midis Savs dhe Dravs, sipas t gjitha gjasave
n rajonin prej Varazhdinit e deri tek Drvari.



KUFINJT ETNIK T ILIRVE


Diskutimin mbi kufinjt etnik t ilirve duhet ta fillojm me nj analiz t shkurtr
t burimeve t shkruara antike, sepse shkrimtart antik kan pasur rast sa n
mnyr indirekte duke u mbshtetur n dshmit e t huajve, sa n mnyr direkte
n baz t qndrimeve vetiake n mesin e ilirve, t caktojn kufinjt e tyre n
mnyr shum m autentike se sa mundemi ne sot. Pr shkencn bashkkohore,
megjithat mu kto burime t shkruara shpeshher jan t paprdorshme, sepse
ose jan qartas t pasakta, ose tregojn q autort e tyre nuk e kan njohur sa
duhet at pr ka kan shkr uar. Autort grek t cilt t part kan tentuar t
caktojn kufinjt, brenda, t cilve jetuan ilirt, vemas n kohn e vjetr, nuk
kan pasur pikpamje t qjarta pr at se kush jan ilirt dhe cilat rajone i kan
banuar. Sa kan qen t paqarta parafytyrimet pr ilirt dhe pr vendin e tyre,
derisa romakt nuk i pushtuan vist n t cilat banonin ilirt, tregon miti i njohur pr
argonautt, sipas t cilit Jazoni dhe shokt e tij, pasi q n Kolhid rrmbyen leshin
e art me anijen e tyre Argo, lundruan npr Danub n mnyr q me t, t
deprtojn n veri t detit Adriatik. Apolloni nga Rodosi e bnte kt prshkrim ku
tregon mosnjohje t brendshme t Ballkanit, sa q ka besuar se nji udhtim i till
npr Danub deri tek Adriatiku sht i mundur. Por kur sht n pyetje bregdeti
Adriatik, grekt e kan njohur shum mir dhe na japin t dhna t mueshme.

Faktet m t lashta pr ilirt n Adriatik i gjejm qysh n sh,VII p.e.s. tek poeti
grek Alkmani. M von rreth vitit 500 p.e.s. Hekatej nga Mileti na jep t dhna dhe
bn prshkrimin e rrugs n bregun lindor t Adriatikut. Edhepse mungojn disa
pjes t rndsishme t cilat kan t bjn me bregdetin Adriatik, megjithat ai
sht i pari q di pr Liburnt, mentort, histritt dhe fise t tjera, disa prej t
cilve m kurr nuk do t paraqiten n burimet e shkruara.

Pr ne, autori m i rndsishm antik q flet pr kufinjt e ilirve sht Apiani i cili
ilirt i vendosi n rajonin q edhe sot ,marr n prgjithsi, konsiderohet si ilir.
Sipas tij, grekt i quajn ilir ata popuj t cilt jetojn mbi Maqedonin dhe
Thrrakin, prej kufirit t Haonve dhe Thesprotve e deri tek lumi Istros. Kjo sht
gjatsia e Iliris. Ndrsa gjersia sht nga kodrat maqedone dhe thrrakase e deri
tek Peioni (Pan onia). Nga deti Adriatik dhe deri n fillim t Alpeve. Sipas grekve,
Iliria ka qen e gjr 5 dit kurse e gjat 30 dit udhtimi Meqense etnosin ilir e
prkufizojn edhe disa autor t athershm (Straboni,Plini ) duhet t prfundojm
se n kohn romake, e ndoshta edhe pak m hert, historiant dhe gjeograft t
cilt shkruan pr ilirt, kishin mjaft njohuri q t caktojn se kush i ka takuar n
prgjithsi etnosit ilir.

Mendohet se kufinjt q i prcaktoi Apiani, kryesisht i pr

gjigjen gjendjes faktike Filologu rumun Ion Russu n sintezn e vet "Ilyri-istoria
Bukuresht 1969 thot se ilirt kan jetuar n rajonin : n jug t Epirit, siujdhesa e
Istrs n veri dhe vija Drav-Danub-Morav-Vardar n lindje. N prfundime t
ktilla erdhn edhe expert t tjer bashkkohor n baz t studimeve t
materialeve arkeologjike dhe gjuhsore.

Duhet theksuar se kufinj ekskluziv midis ilirve dhe grupeve etnike as q ka pasur
dhe ky sht shkaku i polemi kave rreth caktimit t kufinjve t Iliris me kufinjt e
fiseve t tjera.


GJUHA E ILIRVE


Ilirt flisnin nj gjuh e cila dallohej nga gjuht e popujve t tjer t kohs s
lasht t Ballkanit. Ajo ishte nj gjuh e veant indoevropiane, q kishte lidhje
diku m t afrt dhe diku m t largt me gjuh t tjera t gadishullit Ballkanik dhe
jashta tij. Jan konstatuar elemente t prbashkta sidomos me thrrakishten.
Lidhur me vendin e Ilirishtes n mes t gjuhve indoevropiane sht diskutuar
mjaft dhe jan dhn mendime t ndryshme.

Nj varg dijetarsh t shquar: historian, arkeolog e gjuh tar, kan sjell nj
sr argumentesh historike dhe gjuh sore pr origjinn e shqiptarve dhe t
gjuhs s tyre. Sintezn m t plot, t shoqruar me vshtrimin kritik t
mendimeve pr origjinn e gjuhs shqipe,e ka dhn gjuhtari i shquar prof. Eqrem
Qabej i cili ka sjellur edhe argumentet e tija shkencore, n mbshtetje t tezs ilire.
Disa nga argumentet e parashtruara jan edhe kto:

Shqiptart banojn sot n nj pjes t trojeve, ku n periudhn antike kan banuar
popullsi ilire; nga ana tjetr, n burimet historike nuk njihet ndonj emigrim i
shqiptarve nga viset e tjera n trojet e sotme dhe nj pjes e elementeve
gjuhsore si emra vndesh, fisesh, emra njerzish etj q jan njohur si ilire, gjejn
shpjegim me an t gjuhs shqipe. Format e toponimeve t lashta t trojeve ilire
shqiptare t krahasurara me format prgjegjse t sotme, provojn se ato jan
zhvilluar sipas rregullave t fonetiks historike t shqipes, dmth. kan kaluar pa
ndrprerje npr gojn e nj popullsie shqipfolse; marrdhniet e shqipes me
greqishten e vjetr dhe me latinishten , tregojn se shqipja sht formuar dhe
sht zhvilluar n fqinjsi me kto dy gjuh ktu n brigjet e Adriatikut dhe t
Jonit; t dhnat arkeologjike dhe ato t kulturs materiale e shpirtrore,
dshmojn se ka vijimsi kulturore nga ilirt antik tek shqiptart e sotm.

Nga t gjitha kto argumente, del si prfundim se teza e origjins ilire t gjuhs
shqipe, sht teza m e mbshtetur nga ana historike dhe gjuhsoee. Nga ilirishtja
e Ballkanit deri m tash nuk sht gjetur gj e shkruar dhe sht menduar se nuk
ka qen e shkruar. Dshmohet e shkruar mesapishtja e Italis jugore q sht
mbajtur e mbahet prgjithsisht si nj deg e ilirishtes, n njfar mase si nj
dialekt i saj i zhvilluar m tej n kushtet e nj veimi prej disa shekujsh nga
trungu i saj gjuhsor kryesor.

Nga gjuha e ilirve na kan mbetur disa materiale por q nuk jan t mjaftueshme:
elemente leksikore shum t pakta t s folmes s prditshme prbr nga disa
fjal ilire, dhe sidomos nj numr i madh emrash t prvem, emra personash,
perndish, fisesh, vendesh dhe disa emra lumenjsh e malesh. Fjalt ilire i ndeshim
n gjuht e lashta ose edhe n gjuht e sotme t Evrops.Material m t pasur jep
mesapishtja e Italis jugore.Prej saj kan ardhur nj numr i mbishkrimeve
zakonisht t shkurtra e shpesh fragmentare t sh,VI-I p. e.s


FEDERATAT FISNORE

T I L I R V E


Zhvillimi i prons private q oi n thellimin e diferencimit shoqror u b burim
konfliktesh n shoqrin ilire t sh.VIII-V,p.e.s. N kt koh morn prpjestime t
mdha luftrat ndrfisnore dhe inkursionet plakitse n det e tok q arrin deri
n Greqi dhe n brigjet e prtejme t Adriatikut. T till kan qen inkursionet e
Enkelejve pr plakitjen e thesarit t Delfit ose ato t detarve Liburn, t cilt me
anijet e tyre t lehta dhe t shpejta zotruan pr nj koh brigjet e Adriatikut, q
nga Korfuzi e deri n brigjet italike. Gjendja e krijuar nga kto luftra dhe
inkursione, q i sillnin aristorkracis ilire t ardhura t mdha, gjen shprehjen e vet
n veprimtarin e gjer t ndrtimit t vendbanimeve t fortifikuara dhe n
zhvillimin e armatimeve, sidomos t armve t reja si ishin shpatat, hanxhart
dhe heshtat prej hekuri q jan gjetje t rndomta n varret e lufttarve ilir dhe
t mburojave t Paionve, t prkrenareve e frerve t kuajve q prbnin pajisjet
e veanta t aristokracis luftarake.

N procesin e ktyre konflikteve, fiset e vogla ilire filluan t lidhen dhe t formojn,
gjat veprimeve t tyre t prbashkta n luftrat agresive ose mbrojtse, aty nga
fundi i sh.VII,p.e.s. federatat e para. Nj federat e till ishte ajo e Taulnatve q
nn mbretin Galaur dhe m pas, gjat sh.VII- VI, p. e.s. invadoi disaher
Maqedonin duke i shkaktuar asaj dme t rnda dhe sakrifica t mdha n njerz.
Gjat sh.VI-V,p.e.s. federata t tilla formuan edhe disa fise t tjera, si Molost,
Thesprott, Kaont, Orestt, Linkestt Paionet ,Dardant etj. N krye t federats
qndronte mbreti i cili n burimet quhet Basileus.N disa raste si tek Kaont e
Thesprott vendin e tij e zinte nj njeri i zgjedhur do vit nga gjiri i fisit sundues i
federats. N burimet e fundit t sh.V,p.e.s. vihet re se funksioni i Basileusit nuk i
takonte m prijsit m t aft ushtarak, por ishte br i trashgueshm dhe
pushteti e autoriteti i tij ishte rritur mjaft si brenda fisit t lidhjes fisnore ashtu edhe
jashta tij.N baz t ktij fuqizimi t prijsve ushtarak dhe t basilejve qndronte
gjithnj pasuria q vinte duke u shtuar prher e m shum n saje t luftrave.
Ata vinin nga shtresa e pasuruar e shoqris fisnore ilire, e cila dallohej nga pjesa
tjetr e popullsis s thjesht. Ajo konside ronte si nj gj t turpshme t merrej
me punimin e toks, bujqsi ,bagti e zejtari etj. N kto pun ishin t angazhuar
vetm prodhuesit e vegjl, masa e gjr e fshatarve t lir dhe gjysm t lir.
Zanati m i nderuar pr ta ishte luftat, gjuetia, garat sportive etj., skenat e t
cilave na jan transmetuar prmes gjuhs s gjall artistike n objktet bronzta
t zbuluara n krahinat veriore ilire apo n kalcat e Glasinacit. N gjysmn e dyt
t sh.V,p.e.s. disa nga federatat ilire kishin arritur nj stad mjaft t prparuar n
zhvillimin e tyre politik.Taulantt, fiset ilire fqinje te Maqedonis dhe ata m
jugore: Kaont, Thesprott e Molost merrnin pjes n ngjarje t tilla politike t
historis s bots s mesdheut si ishte lufta e Peloponezit. Taulantet ndrhyn me
kt rast n luftn civile q shprtheu n Epidamn n vitin 436,p.e.s. N kt luft
ata morn nn mbrojtje oligarht e dbuar nga demosi i qytetit dhe qen nj nga
ata forca q n aleanc me Athinn, kundr lidhjes s Peloponezit, ndihmuan
aristokracin Epidamnase t rikthehet n pushtet. Kjo ngjarje shnoi nj kthes t
rndsi shme n historin e ksaj kolonie greke, sepse fatet e saj do t lidhen pas
ksaj, gjithnj e m shum me botn ilire. Dy njoftime t tjera kan t bjn me
ngjarjet e vitit 423,p.e.s.

I pari bn fjal pr Kaont, Thesproitt , Molost dhe disa fise tjera m t vogla
fqinje t molosve, q marrin pjes nga ana e lakedemonve n fushatn pr t
nnshtruar Akarnanin dhe pr ta shkputur at nga aleanca me Athinn. Kjo
Fushat prfun doi pa sukses.

Njoftimi i dyt lidhet me luftn q zhvilluan ilirt e krahinave juglindore kundr
maqedonve. Fisi ilir i Lynkes tve ishte prej kohsh n konflikt me sundimtart
maqedon t cilt synonin ta nnshtronin. Gjat lufts greko persiane, mbreti
maqedon i ndihmuar nga perst kishte mundur tu impononte Lynkestve
sovranitetin e tij.

N kushtet e reja t lufts s Peloponezit, ku shteti maqedon ishte ende i pa
konsoliduar dhe sundimtari i tij Perdika i dyt prplasej sa n njrn an aq n
tjetrn, duke u lidhur her me Athinn e her me Spartn, mbreti i Linkestve,
Arrabeu shfrytzoi kt situat pr tu shkputur nga varsia maqedonase. N
prpjekjet e tij pr t rivendosur gjendjen e mparshme, Perdika krkoi ndihmn e
aleatit t vet, komandantit t forcave lakedemone, Brasids, t cilit i kishte besuar
luftn kundr Athins n teatrin Halkidik te veprimeve ushtarake. Nj ekspedit e
fuqishme e prbr nga forcat e Perdiks dhe Brasids provoi t thyente Arrabeun
me an t bisedimeve dhe t bhej aleat i lakedemonve. Por prpjekjet dshtuan
dhe bashk me t dshtoi edhe ekspedita kundr Lynkestve. N kundrshtim me
vullnetin e Perdiks, Brasida nuk guxoi t sulmonte dhe vendosi ti trhiqte forcat.

Pak koh m von Perdika e bindi prsri Brasidn pr nj fushat t re kunder
Lynkestve; forcat maqedonase e ato lakedemone t prbra prej 3 mij hoplitsh,
njmij kalorsish dhe nj numr barbarsh sulmuan Arabeun. Por kt radh
Lynkestt kishin siguruar ndihmn e vllezrve t tyre ilir. Forcat e bashkuara t
ilirve dhe lynkestve e shpartalluan mbretin maqedon dhe e detyruan t largohej
n pshtjellim t plot, duke braktisur aleatin e tij. Kshtu Brasida u gjend i
rrethuar keq dhe vetm me prpjekje t mdha mundi ti

shptoj forcat e veta nga asgjsimi i plot. Kjo luft ndryshoi krejt drejtimin q
kishin marr ngjarjet n frontin Halkidik. Tukididi na njofton se luftrat e federatave
ilire si n rastin e ndrhyrjes n luftn civile t Epidamnit, ashtu edhe n luftn
kundr maqedonasve dhe aleatve t tyre peloponezas, nuk kishte m karakterin e
nj inkursioni grabitar por synime politike t caktuara dhe kjo nnkupton nj stad
mjaft t avancuar t organizimit t tyre politik qoft edhe n kuadrin e nj federate
fisnore. I gjith ky zhvillim shoqroro-politik q vihet re, veanrisht tek fiset ilire t
jugut n fund t sh,V.p.e.s. pasqyron qart nj shoqri q jetonte etapn e fundit
t organizimit fisnor, dhe ate kalimtar pr n rendin skllavopronar. Mbi bazn e
ksaj shoqrie do t lindin n fundin e sh.V,dhe fillimi i sh.IV p.e.s. formacionet e
para shtetrore ilire.



KOLONIT GREKE

N BREGDETIN ILIR

Kolonit e para greke n bregdetin ilir u themeluan q n vitin 627 p.e.s kuir
korkyrasit themeluan qytetin Epidamnos, Durrsin e sotm n Shqiprin e mesme
dhe n 588, p.e.s. korkyrasit dhe korinthasit themeluan qytetin e Apolonis,
grmadhat e t cilit shihen edhe sot tek Pojani n Shqiprin e jugut. Themelimi i
ktyre kolonive kishte domethnie t jashtzakonshme pr zhvillimin e fiseve ilire
q jetonin n afrsi t tyre.

Marrdhniet shum t zhvilluara tregtare midis atyre kolonive dhe ilirve i
kontribuan zhvillimit t tyre m t shpejt dhe i shndrruan n fidanishte t klass
s par t kulturs dhe t teknologjis greke n mesin e ilirve.

Emrat e vendasve n monedhat dhe prmendoret e varrezave q u zbuluan n
Dyrrah dhe Apoloni, tregojn n t vrtet se procesi i ilirizimit kishte prfshir aq
shum ato koloni greke sa q mund t thuhet, si q sht shprehur njohsi i
shklqyshm i ktij problemi, Sknder Anamali, se ato koloni n sh. E III p.e.
s.humbn n pikpamje etnike, karakterin e kolonive greke.


[/size]



Ilmi Veliu
Antar i ri




Numri i postimeve: 178
Age: 61
Vendi: Kerove
Profesioni/Hobi: Historian
Registration
date: 26/12/2008
Titulli: Re: ILIRET RRJEDHIN NGA PELLAZGET, DHE ATA NGA ARIANET.... Sun May 02,
2010 10:45 pm


SHTETET ILIRE



SHTETI I ENKELEJVE


Shtetin m t vjetr ilir ,pr t cilin sht e mundur t flitet n baz t burimeve t
shkruara e formoi fisi i Enkelejve n pikn m jugore t Iliris.



Shnimet m t vjetra pr kt shtet i prkasin m tepr sfers s mitologjis se
sa asaj t historis.Legjenda thot se fiset ilire t Enkelejve luftonin me nj fis
tjetr q e kishin n fqinjsi dhe Kadmi fenikas erdhi pr tu ndihmuar.Pasi e fituan
luftn ata e bn mbret Kadmin.

Si edhe shum legjenda t tjera, edhe kjo pr Kadmin ka shprehur ngjarjet q
kishin ndodhur me t vrtet. Arkeologt dhe historiant, qysh moti, n baz t
shum fakteve arkeolo gjike, historike dhe linguistike, kan prfunduar se kan
ekzistuar shkmbime intensive t vlerave kulturore midis viseve jugore ilire dhe
bazenit t Egjeut e lindjes s afrme dhe se rruga npr t ciln sht br ky
shkmbim sht po ajo rrug e lasht npr t ciln kultura neolite nga bazeni i
Egjeut deprtoi kah deti Adriatik dhe npr t ciln poashtu m von kaloi Via
Egnatia. Npr kt magjistrale parahistorike erdhn kah fundi i epoks s bronzit
edhe, sipas autorve bashk kohor edhe tregtar nga Fenikia e largt, pra nga
atdheu i Kadmit q erdh dhe u b mbret i enkelejve. Prania e materia leve
fenikase merret sopata e bronzit q sht zbuluar ktu.1)

Prej fakteve t pakta me t cilat disponojm sht e qart se ky fis nj koh ka
mbizotruar n vise t gjera t Iliris s jugut, se ka zhvilluar luftime edhe me
fqinjt helen.Nuk ka dyshim se ilirt e jugut e n radh t par Enkelejt kan
luftuar shpeshher me Helent verior dhe se shnimi t cilin na e ka ln
Hrodoti 2) sht vetm nj hollsi nga luftimet shumshekullore t ktyre dy
elementeve etnike. Edhe nj shnim i ruajtur pr kto luftime q ka t bj me
sulmin e Enkelejve n Teb vrteton se ky fis u ka shkaktuar shum brenga
helenve verior.3)Q nga sh..i VII p.e. fiset ilire q ishin t pavarura dhe
sundoheshin nga mbretrit e tyre t vegjl, filluan te bashkoheshin n federata
fisnore e q fillonin nga jugu deri n veri dhe q sundoheshin nga mbretrit e
fuqishm.4) Qendrat e ktyre federatave q m von u krijuan n shtete,
ndryshonin nga jugu pr n veri ashtu si ndryshonte fuqija e fiseve t ndryshme.
Ndodhte q n t njjtn koh fiset ilire t udhhiqeshin nga du federata afr njra
tjetrs e q

m von federata m e fuqishme ta merrte sundimin mbi federatn tjetr. Ksi
federatash ishin: e enkelejve q jemi duke folur, e taulantve, ardianve etj N
fund t sh.V,p.e.s. federata e Enkelejve kaloi n nj shtet t fort ilir e udhhequr
nga mbreti i par q e njohim Sirra. Qendra e ksaj mbretrije ishte n fillim n
juglindje dhe m von kur ra nn sundimin e Taulantve, qendra kaloi n
jugperndim dhe m von kur kta krahina hyn nn sundimin e ardianve edhe
qendra e shtetit ilir kaloi ne veri.2) Mbreti i dyte i Enkelejve vjen Bardhyli i cili e
rrzoi mbretin Sirra nga froni dhe n sh.IV, p. E.s. mori drejtimin e shtetit ilir duke
themeluar edhe dinastin e tij q e kishte qendrn rreth liqenit t Ohrit. Mendohet
se ai e ka marr pushtetin me an t kryengritjes, i prkrahur nga shum lufttar.3)

Qllimi kryesor i Bardhylit po edhe pasardhsve t tij ishte perfshirja e t gjitha
tokave t banuara nga ilirt e q ndodhe shin nn sundimin maqedon. Pr t`i
liruar kto toka mbreti Bardhyl mundi tre mbretr maqedonas dhe i detyroi tu
pagu anin tribut vjetor. Bile n nj luft t ashpr n vitin 360 p.e. kur maqedont
u prpoqn ta ndryshonin kt gjendje, mbetn t vrar rreth 4000 ushtar
sbashku me mbretin e tyre Perdikn.4) Maqedonia ,me n krye Filipin e II,arriti t
shuante grindjet politike n vnd, pozita e ilirve ndaj fqinjve lindor u dobsua. N
vitin 359 p.e.s. Bardhyli edhe pse n moshn 90 vjeare u vu n krye t ushtriv
ilire dhe prballoi sulmet maqedonase t cilat i udhhiqte vet Filipi i II. Ja se si
prshkruhet rrjedha e ngjrjeve.

Filipi i II pasi ishte pajtuar me Athinn filloi fushatn kundr mbretris ilire me 10
mij kmbsor dhe 600 kalors. Mreti plak i doli prpara Filipit II me nj ushtri po
kaq t madhe. Ai e moi kt radh t pa favorshme ndeshjen me maqedont dhe
bri prpjekj pr marrveshje duke i ofruar Filipit II paq me kusht q t dy palt
t mbanin qytetet q kishin n zotrim n ato koh. Filipi kte nuk e pranoi dhe
krkoi q ilirt ti lironin t gjitha qytetet ilire q m hert kishin qen nn
Maqedonin. T dy ushtrit u ndeshn me ashprsi shum te madhe. Ajo ilire i
prballoi pr shum koh sulmet e armikut.Goditjeve t fallangs maqedone
Bardhyli u kundrvu ri formacionin luftarak me radh t shtrnguara n trajt
kuadrati. Diodori na njofton se t dy ushtriut luftuan me nj trimri t rrall ku
nga t dy ant u vran shum veta dhe shum u plagosn. Edhepse maqedont n
fund e fituan betejn shum me nj dallim t vogl sepse Filipi nuk qe n gjendje ta
ndiqte ushtrin e Bardhylit nga fushbeteja1)

Pasardhsit e Bardhylit vazhduan kt politik, por ata nuk arritn t liroheshin
nga varsia maqedone.

Bardhylin e zvendsoi djali i tij Kliti. Enkelejt nn udhh eqjen e tij bn nj
kryengritje pr t`u shkputur nga Maqe donia por nuk pati sukses. N vitin 356 ,p.
e. s.,permendet njfar aleance n mes t mbretit te Thrrakis,Paionis dhe Iliris
kundr Filipit. Por Filipi i sulmon kta n befasi, ende pa e tubuar ushtrin dhe i
shpartallon. N aktin zyrtar q u nnshkrua marrveshja si mbret ilir prmendet
Grabo. Si duket ky e kishte zvendsuar Bardhylin i cili tashm kishte vdekur.2)

N vitin 344,p.e.s. Filipi e sulmoi prsr teritorin ilir dhe kt her ilirt
udhhiqeshin nga mbreti i quajtur Pleuria. Edhe pse lufta qe e ashpr, pati t vrar
n t dy ant , vet Filipi mbeti i plagosur,por ai arriti t pushtonte disa qytete
ilire.2)

Pas vdekjes s Filipit t II, krahinat ilire t nnshtruara nga ai ngritn krye n vitn
335 kundr pasardhsit te tij Aleksandrit te II. Djali i Bardhylit Kliti t cilin prsri e
hasim si mbret i shtetit ilir t Enkelejve dhe pasi ishte bashkuar me Glaukin
mbretin e shtetit tjetr t Taulantve i cili ishte n rritje e sipr, pushtuan qytetin
Pelion. Rufi dhe Ariani bjn fjal pr kt ngjarje duke na treguar se Aleksandri e
rrethon qytetin por ate nga pas e sulmon Glaukia dhe ai detyrihet t trhiqet. Ilirt
nuk ditn ta shfryzonin kt fitore dhe e lan ushtrin e tyre afr Pelionit t
shkujdesur. Kjo i dha mundsi Aleksandrit q pas tri dit, fshehurazi t kthehet dhe
t`i sulmoj natn dhe u shkatoi humbje t madhe. Kliti iku tek taulantt dhe sipas
Arianit , para kryengritjes kishte sunduar me nj pjes t shtetit t tij shum t
dobsuar dhe si vasal i Aleksandrit t Madh.

Ngjarjet politike q jetoi mbretria ilire e kohs s Bardhylit dhe e pasardhsve t
tij tregojn gjithashtu se ajo prfaqsonte nj forc serioze.Veprimet e saj nuk jan
t shkputura, por gjejn vend n kuadrin politik t kohs dhe jan shprehje e nj
qndrimi q ka si objektiv t qart dobsimin e kundrshtarit kryesor dhe forcimin
e pozitave t veta n raport me shtetet fqinje.



MBRETRIA E TAULANTVE

Taulantt t cilt Filipi i II nuk kishte mundurr ti shkelte, paraqiten n kt konflikt
si nj fuqi m vete dhe me nj mbret t tyre. Tokat e ktij fisi prbnin si duket
at pjes t mbretris ilire q kishte mbetur e pavarur nga Maqedonia dhe tash e
udhhequr me mbretin e tyre Gllaukia.1)

Gjendja e turbullt q u krijua n perandori pas vdekjes s Aleksandrit dhe
shthurrjes s perandoris s tij, krijoi kushte m t prshtatshme pr lirimin e
tokave ilire. Duke u lidhur me armiqt e Maqedonis, Glaukia, mbreti i par i
Taulantve, arriti t`ia bashkonte shtetit t tij tokat e Enkelejve po edhe t`i lironte
t gjitha tokat ilire q ishin nn Maqedonin dhe t`i shtij nn shtetin ilir t
Taulantve. Duket se pas ksaj ai merr emrin mbreti ilir e jo m si m hert mbreti i
taulantve.2)

Gllaukia u mundua t dobsonte ndikimin maqedon n Epir. Pr kt qllim ai u
afrua me mbretin e molosve, Ajakidin dhe u martua me Berojn, nj bij nga dera
mbretrore e molosve. N kt politik ai u ndesh me t birin e Antipatrit,
Kasandrin, q pas shum turbullirash ishte vendosur n krye t Maqedonis.
Kasandri, n vitin 317 p.e.s. rrzoi nga froni molos aleatin e Glaukis Ajakidin, i cili
n grindjet e mbren dshme pr fronin maqedon kishte mbajtur ann e Olimbise,
nnns s Aleksandrit. N kt koh Glaukia mori dhe mbajti n pallatin e tij birin e
Ajakidit, mbretit t rrzuar molos, Pirron dyvjear. Me gjith krkesat kmbngulse
t Kasandrit, Gllaukia nuk e dorzoi Pirron. Ai nuk e bri kt as kur mbreti
maqedon i premtoi si shprblim shumn e madhe prej 200 talentesh, as kur ky e
krcnoi m luft. Kasandri, mbreti maqedon, tentoi disa her t pushtoj
Apolonin dhe t bj dalje n Adriatik por thehet keqas disa her dhe detyrohet t
largohej pasi kishte humbur nj pjes t ushtris. Prpjekjet e tij pr t`u ngulitur
n Ilirin bregdetare dshtuan dhe pas ksaj ai nuk provoi m t kthehej n kto
an.

Luftrat me Kasandrin tregojn se fuqia e shtetit Ilir ishte rritur aq shum sa q ai
mundi t matej me sukses me Maqe donin pr zotrimin e bregdetit Adriatik.
Qytetet e mdha t ktij bregdeti e q m hert kishin qen koloni greke, tash
kishin njohur sovranitetin e mbretit ilir.3)

Pas fitores mbi Kasandrin dhe forcimit t pozits s tij n Dyrrah e n Apolloni,
Gllaukia u mor me prgatitjen e ekspe dits q do t vinte Pirron n fronin molos.
Kt nuk e bnte ai nga ndonj dashuri ndaj Pirros por Epiri ishte pika m nevral
gjike e kontaktit dhe hallka m e rndsishme n kontradiktat iliro-maqedone.Ai
donte ate ta shkpuste nga ndikimi maqedon dhe ti rikthente shtetit ilir aleatin e
humbur. Pr kt qllim n vitin 309 p,e.s. n krye t nj ushtrie shum t madhe
ai hyri n Epir dhe pasi mposhti grupin promaqedon q prfaqsohej nga mbreti i
Epirit, Alketa(ungji i Pirros) vuri n krye t shtetit molos 12-vjearin Pirro.4)

Veprimtaria politike dhe ushtarake e Glaukis pr rimkm bjen e Iliris u
kurorzua me sukses. Gjat sundimit t tij shteti ilir jetoi dit lavdie. U b nj shtet
i fuqishm, duke prfshir n gjirin e tij edhe qytetet Dyrrah e Apoloni. Ai qe e
vetmja forc q iu kundrvu Maqedonis n kt pjes t Ballkanit dhe u b nj
faktor i rndsishm q ushtroi nj ndikim t fuqishm n ngjarjet politike t
kohs.

Pas vitit 302 p.e.s. Gllaukia nuk prmendet m. Reth vitit 295 p.e.s. si mbret i
ilirve prmendet Bardhyli i Ri. Rrethanat se si erdhi n krye t shtetit jn t pa
qjarta. Nj lidhje martesore e paraqet ate si aleat t Pirros. Sipas Plutarhut, Pirro
ka qen i martuar me Brikenn t bijn e mbretit ilir t Enkelejve Bardhylit. Sipas
historianit grek Apianit, ka mundsi q Bardhyli i Ri t ket ardhur n fron me
ndihmn e Pirros, duke i lshuar atij t sundonte n nj pjes t Iliris, kurse



Bardhylit t Ri i mbetn t sundonte nj pjs t iliris rreth liqenit Lyhnid.(Ohri)

N prologun e librit 24 t historianit latin Trogut hasim nj lajm q i takon nj
ngjarjeje t vitit 280,p.e.s. ku flitet pr nj sundimtar ilir i cili ndrhyn n grindjet
pr fronin maqedon, me emrin Monun. Sipas renditjes s Trogut, Monuni duhet t
ket qen sundimtar i shtetit taulant ilir pas Bardhylit t Ri dhe q ktij shteti i
takoheshin kufinjt me Maqedonin.5) Nga njoftimet e Trogut kuptojm se me
gjith tronditjet q kishte pasur shteti ilir pas vdekjes s Glaukis nga ndrhyrja e
Pirros, Monuni kishte mundur ta rimkmbte kt shtet n t

gjith territorin e dikurshm; prej brigjeve t Adriatikut e deri n kufi t
Maqedonis. Si duket ky ishte momenti kur Pirro shkoi pr t luftuar n Itali.

Pasardhs i Monunit dhe i fundit nga dinastia e Gllaukis ka qen Mytili. Kte na e vrtetton nj e dhn e
Trogut 1) dhe nj monedh bronzi e prer n punishte t Durrahut ku nga t dhnat shihet se Mytili ishte
zot i Dyrrahut dhe ushtronte mbi kt qytet po at pushtet q kishte edhe paraardhsi i tij Monuni. Pas
lufts s fundit t Mytilit kundr mbretit t Epirit n vitin 270,p.e.s. nuk flitet m n burimet historike pr
shtetin ilir.Deri sa sundimtart maqedon Antigon Gonata dhe i biri i tij Dimitri u drejtuan drejt Greqis pqe
t ruajtur hegjemonin e Maqedonis n kta an,pr shttin ilir kjo ishte nj periudh qetsie n
marrdhnjet m fqinjt dhe ktu duhet spjeguar heshtjen e burimeve sepse n kt koh nuk pati ndonj
konflikt. Ilirt t lodhur nga luftrat e deriathershm, nuk mundnin, pra edhe nuk krkuan ti shfrytzonin
vshtirsit e Maqedonis n interes t tyre, t mbetura jashta konflikteve luftarake t ket ndryshuar
raportin e forcave dhe t ket ndikuar apo t jet br baz e ndryshimeve politike q pasqy rohen vetm
n zvendsimin e dinastis sunduese t Glaukis me at t Agronit e q u quajt shteti ilir i Ardianve.2).


_________________________________________

1.29. Fusnotat jn t shnuara n faqe224 dhe n fillim t librit.




SHTETI I EPIRIT

Me fjaln epir autort grek kan nnkuptuar n fillim do vend kontinental
prball ishujve.

Ky emr i prdorur n fillim si nj emr i prgjithshm pr t caktuar pozitn
kontinentale t krahins etnikisht ilire, q ndodhej prball tyre, u shndrrua m
von n nj nocion t

posam q i atribuohej nj krahine t veant me kufinj pak a shum t
prcaktuar historikisht. Pr her t par e prmend Hekateu n sh,VI p.e.s. e m
von Pindari 3)i cili e quan Epirin t famshm me hapsira kodrash t shklqyeshme
q fillojn nga Dodona e deri tek brigjet e Jonit. N gjysmn e dyt t sh.VI p.e.s.
me transformimin e bashksis molose n nj shtet t ri federativ t quajtur epirot,
q prfshinte pjesn m t madhe t popullsis s ktij teritori, duke pasur nj
nnshtetsi t vetme epirote, ku emri Epir tash merr nj kuptim t prcaktuar qart
politik. Ca burime greke thon se ktu t ket pasur 14 fise e disa t tjera m
tepr, por nga fiset m kryesore ilire, t cilat luajn nj rol t rndsishm n
historin e ksaj krahine, prmenden sidomos thesprott, kaont, molost etj. Kto
fise shpesh kan luftuar edhe n mes veti pr eprsi territoriale dhe politike. Kjo
vazhdoi deri n sh.IV,p.e.s. kur mbretrit molos arritn tu imponohen shum prej
fiseve fqinje epirote dhe t krijonin nj mbretri t fuqish me, me baz federative,
q autort grek e quanin "Koinon t molosve". (Si nj lloj federate). Molost
sundoheshin nga mbretr, pushteti i t cilve tanim ishte br i trashigueshm.

N erekun e fundit t sh.V,p.e.s. shtetin e molosve e kryesonte Tharupa (423-385) i cili sipas nj lajmi t
Tukididit, e trashgoi fronin mbretror t babait n nj mosh t mitur , duke pasur pr nj koh si tutor
Sabylyntin, prijsin e atintan ve .

Mbretria Molose q n fillim t veprimtaris s saj politike trhoqi vmendjen e
shteteve fqinje t Mesdheut, dhe sidomos t Athins dhe Sparts, t cilat sapo
kishin nisur midis tyre konfliktin e armatosur pr supermaci ekonomike dhe politike
n Greqi me emrin "Lufta e Peloponezit". Mrrdhniet e ngus hta ekonomike dhe
politike me Athinn i hapn rrug deprtim it t ndikimit t qytetrimit helen, i cili u
shfaq n strukturn organizative t shtetit, n ndrtimet, n prdorimin e gjuhs
dhe t shkrimit grek n rrethet e aristokracis shtetrore, n

trajtimin tipologjik dhe metrologjik t monedhave t para

molose sipas prototipeve t monedhave antike, jetn kulturore dhe artistike.

Pas Tharyps n fronin e molosve vjen djali i tij Alketa. Dihet se n vitin 385,p.e.s.
ai gjendej i strehuar politik te Dionizi, tirani i Sirakuzs. Nuk na jepen t dhna se
ka e shtyri Alketn t braktiste fronin. Ka mundsi t jet shkak humbja e Athins
nga Sparta, e ky ishte i lidhur ngusht me Athinn. Dionizi i cili ishte i interesuar t
vente kontrollin mbi Adriatik e mirpriti Alketn dhe e ndihmoi at ushtarakisht q t
kthehet n fronin e humbur t shtetit molos.1)

Mbreti ishte komandant suprem i ushtris s lidhjes molose dhe gzonte nj
pushtet t padiskutueshm n koh lufte.

Sipas nj mbishkrimi dekretor t viteve 370-368,p.e.s. kufi njt e mbretris
molose q trashigoi n kt koh i biri i tij Neoptolemi shtriheshin deri tek lumi
Vjosa.2)

Duke gjykuar nga t dhnat mbishkrimore t ksaj periudhe, n kt lidhje,
prve molosve bnin pjes edhe shum popullsi t tjera epirote, si:Tripolitt,
kelaitht, paialt, arktant etj. Nj mnyr e till e qeverisjes, i jepte ktij
formacioni t ri shtetror karakter federativ, por nn hegjemonin e molosve.

N vitin 357 p.e.s. n krye t shtetit molos kishte ardhur mbreti Arryba i cili pr tu
lidhur me mbretin e Maqedonis

Filkipin e II i ja dha mbesn e tij Olimbin. Kte e bni me qllim q t ruante
pavarsin e shtetit t tij sepse n kt koh Maqedonia kishte arritur kulmin e
fuqis s vet. Kur Arryba filloi t lkundej kundrejt Filipit t II ai e sulmoi dhe dboi
nga froni mbretror dhe ai krkoi strehim n Athin. N krye t lidhjes molose u
vendos Aleksandri i mbiquajtur Aleksandri Molos dhe q ta bnte edhe m shum
pr vete i dha pr grua vajzn e vet Kleopatrn.3)

Kjo ndihm i mundsoi Aleksandrit t bhej shum i fuqishm dhe t zgjronte
shtetin e tij duke dal edhe n Mesdhe. N vitin 334,p.e.s. Tarenti kerkoi ndihm
nga Aleksandri. Ai ia la sundimin e Mbretris Epirote gruas s vet, dhe shkoi n
Itali. Pr nj koh pati sukses por n vitn 331-330,p.e.s. pas nj beteje t
prgjakshme forcat e Aleks andrit Molos u thyen keqas dhe ai mbeti i vrar n kt
betej.

M rrjedhimet q patn kto ngjarje n Epir, mbyllet dhe etapa e par e zhvillimit
historik t shtetit federativ t Epirit.



SHTETI I RI EPIROT

Fundi I I sh. IV p.e.s.


Pas vdekjes s Aleksandrit Molos, shteti i Epirit u gjet para vshtirsive serioze, t
shkaktuara nga grindjet e brendshme politike. N krye t lufts kundr Maqedonis
u vu Olimbia, nna e Aleksandrit t Madh, duke bashksunduar me Ajakidin djalin e
Arrybs. Olimbia e mori pushtetin n Maqedoni por m von edhe e humbi. Ky qe
shkaku q t humbte fronin edhe Ajakidi. Djali dyvjear i Ajakidit Pirro iku tek
mbreti e taulantve Glaukia.1)

Gjendjen politike nuk e rregulloi as djali i dyt i Ajakidit Alketa i II i cili u prpoq t
shkputej nga Maqedonia por qe kot. Alketa i II bri aleanc me Maqedonin. Kjo
shkaktoi revolt tek popullata e cila e vrau Aleketen dhe dy djemt e tij. N vitin
307p.e.s. Glaukia duke mos e par me sy t mir rritjen e Maqedonis ndrhyri me
forc dhe vndosi n fronin epirot Pirron 12-vjear. Pas pes vitesh mbreti
maqedon Kasandri nderhyri dhe e rrzoi duke vendosur n vend t tij Neoptolomin
e II. Pas vdekjes se Kasandrit n 297p.e.s. Pirro kthehet n Epir.2)


EPIRI N KOHN E

SUNDIMIT T PIRROS

297-272.p.e.s.


Pasi n krye t shtetit epirot vjen Pirro, ky shtet bhet nj fuqi imponuese, me nj
pushtet t fort mbretror, potencial t madh ushtarak si dhe me nj autoritet t
shquar n botn meshdhetare. Ai i kushtoi vmendje organizimit t ushtris. Ai
kishte pr qllim t pushtonte Ballkanin dhe t dilte edhe jashta tij.1)

Pirroja pasi arriti t zgjeronte shtetin e tij n Ballkan n vitin 280 p.e.s. n krye t
nj ushtrie t madhe u nis pr n Itali ku do t mbronte Tarentin nga ushtria
romake. Ai mori me vete edhe 200 elefant t cilt pr at koh ishte dika e re t
prdoren elefantt n luft. Lufta e par u b tek Heraklea t ciln e fitoi Pirro n
28o, p. e. s. Mirpo n vitin 277p,e.s. Roma grumbulloi forca t mdha dhe e
detyroi Pirron q t hynte n luft prsri. Kt luft e fitoi Pirro por me humbje
shum t mdha. Nga ather hyri n histori fjala si fitorja e Pirros". Beteja e tret
e Pirros dhe romakve u b tek Beneventi, t ciln Pirroja e humbi. I lodhur dhe i
rraskapitur ai kthehet n Epir kurse n Tarent la t birin e tij Helenin. Shkaku i
humbjes s Pirros ishte ai se ushtria e tij nuk ishte kompakte si ajo romake por e
mbledhur nga mercenar t ndryshm.2)

N vitin 272,p.e.s Pirro shkon t luftoj n Greqi kundr Sparts dhe Argosit ku
edhe vritet e ushtria e tij shpartal lohet.Gjat sundimit t Pirros 297-272 p.e.s.
Epirit iu rrit autoriteti. Trashgimtari i Pirros ishte Aleksandri i cili nuk u tregua aq i
aft q t ruante fuqin e Epirit. N fillim t sh,III,p.e.s mbretria epirote prjetoi
periudhn e fundit t ekzistencs s saj. Prreth saj filluan t vepronin shtete t
fuqishme si ishin Maqedonia, Iliria lidhja e Etolve etj. Aristokracia epirote e
paknaqur vrau n 234-33 p.e.s mbretr eshn e Epirit Diadamen q ishte edhe
sundimtarja e fundit prej dy shekujsh e dinastis s Ajakidve.3)

Pas rnjes s mbretris reformohet tani mbi baza t reja republikane duke u
quajtur edhe Lidhja Epirote. Kryeqendra e saj u b Foinike. Kjo lidhje filloi t
kontrollohej nga Roma nprmes njerzve t saj. Edhepse politikisht nuk pati
ndonj rndsi, kjo lidhje e vazhdoi ekyistencn e vet deri n vitin 148,p.e.s. kur
bashk edhe me pjesn tjetr t Epirit q kishte mbetur jasht ksaj lidhjeje hyri
m n fund n sfern e administrimit t provincs maqedone t posakrijuar nga
Roma, ashtu sikurse edhe krahinat e tjera t Iliris s jugut.4)






Ilmi Veliu
Antar i ri




Numri i postimeve: 178
Age: 61
Vendi: Kerove
Profesioni/Hobi: Historian
Registration
date: 26/12/2008


Titulli: Re: ILIRET RRJEDHIN NGA PELLAZGET, DHE ATA NGA ARIANET.... Sun May 02,
2010 10:46 pm


SHTETI ILIR I ARDIANVE


231168__

Pasi kt shtet e themeluan ardiant ashtu edhe u quajt. N sh.IVp.e.s.ata banonin
rreth lumit Narona (Neretva) prbale ujdhess Hvar n jug t Dalmacis dhe kah
mesi i sh III, p.e.s.koha e sundimit t Pleuratit (babait t Agronit) zbritn gjat
bregdetit Adriatik e deri n jug.1) Nn sundimin e ktij shteti n vitn 270 p.e.s.
hyn edhe dy shtetet t tjera t Enkelejve dhe Taulantve e q kishin eksistuar m
hrt. Kshtu q u krijua nj mbretri e re, shum m e gjer se sa t parat, q
shtrihej nga kufinjt e Epirit deri prtej Narons n veri. Formacioni politik pr t
cilin bhet fjal paraqitet si nj shtet fisnor dhe si nj vepr personale e nj
sundimtari, qoft ky Pleurati apo i biri i tij Agroni. Analiza objektive e burimeve
tregon se mbretria e Agronit sht trashgimtare e shtetit t mparshm ilir,pa
asnj ndrprerje n traditn e vet politike.Po ashu edhe vendi quhej si m par
vendi ilir,tok ilire dhe mbretri ilire.Vetm se dinastia e Agronit sht dinasti
mbretrore e re dhe duhet t ket qen me origjin nga veriu.2) Midis ksaj dhe
sundimtarve t mparshm nuk ka pasur as nj lidhje Historia e 60 vjetve t
fundit t shttit ilir sht e mbushur kryesisht me luftrat kundr Roms, 231-
168.p.e. Burimi m i rndsishm pr kto luftra sht vepra e historianit grek
Polibie.3) Shpeshher ky nuk ka qen i realt dhe ka pasur qndrime tendencioze.
Pushtimet romake ai i quan t drejta dhe t dshirueshme nga vendasit. Ai thot se
fati i ka caktuar Roms t sundoj botn.4)



.
ALEANCA ILIRO-MAQEDONE
N fillim t sh III,p.e.s. shteti ilir i Ardianve kishte arritur kulmin e fuqis s vet.
Polibi thot se Agroni dhe i biri i tij Pleurati kishin nj fuqi detare shum m t
madhe se sa kishin pasur mbretrit e mparm t Iliris. Kufinjt e shtetit t tij
prfshinin nj trev t gjer q nga Narona (Neretva) e deri n Aos, kufiri me
Epirin.Vetm mbretria dardane ishte n ngjitje kurse vendet jugore jetonin dit t
vshtira. Epiri , Maqe donia dhe Greqia ishin t kaprthyera nga luftrat e ashpra
shoqroro-politike dhe rivaliteti midis tyre. Pozita e Maqedonise ishte lkundur mjaft.
Prpjekjet e Antigon Gonatit e m von t Demetrit q t ruajn hegjemonin
maqedone qen t pa sukseshme. Lidhjet greke, ajo Etole dhe Aheje ishin bashkuar
kundr Maqedonis. Prmbysja e monarkis n Epir 234 p.e.s. e rndoi edhe m
shum gjendjen e ktij vendi. N t njjtn koh nj sulm i furishm dardan,
shprtheu mbi Maqedonin nga veriu. I ndodhur ngusht mbreti maqedon Demetri
kishte nevoj pr aleat dhe kte e gjeti tek mbreti ilir Agroni.5)

Sidoqoft nj aleanc midis Maqedonis dhe Ardianve qe prfunduar dhe ajo i
vinte kto dy shtete kundr kualicionit republikan n Greqi. Aleanca hyri n veprim
menjher. Kur Demetri ishte i zn me dardant, ilirt ardian, u drguan nga
Agroni kundr Etolve q kishin rrethuar qytetin maqedonas Medonin. Ilirt hyn n
gjirin e Ambrrakis pa u diktuar dhe sulmuan ushtrin shum t njohur greke n
msdhe. Ilirt sulmuan etolasit dhe i shkatrruan. Pasi kthe het ushtria ilire n
vendlindje fillon kremtimin pr fitoren. Polibi thot se, mbreti Agron shum u dha
pas t pirit saq vdiq nga alkooli. Fronin duhej ta trashigonte i biri Pini q Agroni e
kishte me gruan e dyt Triteutn. Meq ky ishte n mosh jo madhore sundimin e
mori n dor bashkshortja e par e Agronit Teuta. A ishte ardhja e Teuts n fron
e ligjshme apo nj uzurpim i fronit me t fort nuk dihet saktsisht. Mundet
paaftsia e ms s Pinit t`i ket ln vendin njerks ose ndoshta nuk ka pasur
mashkull tjetr q do t zvendsonte Agronin. Sidoqoft 7) ardhja e saj n fuqi nuk
u b n rrug t zakonshme dhe vdekja e papritur e Agronit, ka t ngjar t ket
krijuar n oborrin ilir nj gjendje t nder.Por ajo e prkrahur nga shtresat dhe
prfaqsuesit m t fuqishm t klass sunduese ilire,miqt e mbretit,ajo u vu n
krye t shttit dhe me t ushtroi, si thot Polibi, drejtimin e punve shtetrore.
Teuta nuk e ndryshoi kursin shtetror t Agronit. Vazhdoi aleancn me Maqedoni.
N vitin 230.p.e.s. nj forc detare ilire jo m e vogel se ajo e Agronit u vu n
lvizje drejt Epirit. Ata zbritn afr qendrs s Epirit Foinikes. At e mbronin
mercenart Gal dhe ua dorzuan ilirve qztetin pa vshtirsi. Epirott ngarendn
t ndihmonin por kur kuptuan se nj ushtri tjetr ilire vjen nn drejtimin e
Skerdilaidit, nuk tentuan t ndalnin ushtrin ilire. Epirott, n ann tjetr t lumit
Bistrica u shpartalluan plotsisht dhe vetm nj pjes e vogl mundn t iknin dhe
t shptonin. Kur epirotve u erdhi ndihm dhe u bn gati pr t luftuar, Teuta
urdhroi Skerdilla idin t kthehej n veri sepse Dardant kishin sulmuar shtetin e
saj.



PRGATITJET E ROMS

PR LUFT KUNDR TEUTS.


Pr fitoret e Teuts u shqetsua edhe Greqia edhe Roma. Roma dita dits priste
shkakun e prshtatshm q ta sulmonte Teutn. Polibi thot se Roma i drgoi nj
delegacion Teuts ku krkoi nga ajo t ndalte ilirt mos t`i plakitnin anijet tregtare
romake ne det. Sipas Polibit Teuta urdhroi vrasjen e delega tve nga ku njri iku
dhe tregoi n Rom pr ngjarjen.

Apiani thot s Agroni kishte pushtuar Epirin, Korkyrn, Epidamnin dhe Farin q m
hert dhe kishte vendosur garni zone n to. Me q Teuta filloi plamifikimin t
sulmoj edhe ujdhesn Isa (Vis),dhe kur ujdhesa krkoi ndihm nga Roma, Ather
Roma drgoi delegat tek Teuta. Sidoqoft shkaku pr ta sulmuar Teutn ishte aty
dhe Roma filloi t prgaditet haptazi pr luft. Edhe Teuta filloi prgatitjet. Qytetet
m t rndsishme q n ndrkoh kishin dal jasht sundimit ilir e q duheshin
marr prsri iahin: Korkyra,Durrahu Isa dhe Apolonia. Teuta drgoi nj ushtri n
krye me Demetr Farin dhe e pushtoi Korkyrn dhe Demetri mbeti pr ta mbrojtur
at nga romaket q ishin drejtuar pr ta sulmuar kt qytet..9)

_____________________________


)9 Fusnotat jn t shnuara n faqe224 dhe n fillim t librit.





LUFTA E PAR ILIRO-ROMAKE.


Prmenden dy shkaqe q e detyruan Romn ta sulmonte Teutn dheIlirin:

1. Sulmet e ilirve ndaj anijeve tregtare romake (Pirrateria)

2. Se ky ishte plani i Roms pr t`u zgjeruar n lindje.

shte e rndsishme t sqjarohet n kt rast nse ishte pirrateria ilire ajo q oi
n konfliktin iliro-romak dhe q bri t pashmangshme luftn apo shkaqet e tjera
m t thella.

Kur flasim pr pirraterin,ajo lindi dhe u zhvillua tek ilirt, ashtu si edhe tek popujt
e tjer t Mesdheut n nj stad t caktuar t zhvillimit te tyre historik. Burimet
historike i prsh kruajn Etrurt si nj popull q terrorizonte anijet n Adriatik dhe
Egje. Edhe vet romakt e kan ushtruar pirraterin. Pirrateria ishte nj dukuri e pa
ndar e shoqris skllavopro nare q e shoqroi at n forma t ndryshme gjat
gjith ekzistencs s saj.10)

Por veprimet ilire q prshkruan Polibi dhe q kan t bjn me ngjarjet n prag t
konfliktit t armatosur me Romn, nuk kan aspak karakter pirratesk (grabits).
Ato ishin pjes e politiks s shtetit Ilir, lidhur me gjendjen e kriujuar n Greqi.
Ndrhyrja e Roms lidhej me rastin konkret me rrezikun q paraqiste ky fqinj i
fort, aleat i Maqedonis pr aspiratat e saj n kushtet e nj Greqie t dobsuar
nga luftat e brendshme.

Ngjarjet tregojn se Teuta nuk mundi t prgatitej dhe t`i dilte rrezikut para.
Qytetet e mdha q i prmendm kishin mbajtur qndrim negativ kundr Teuts.
Teuta u mundua q kto qytete ti pushtonte me forc dhe pastaj t priste romakt
por nuk pati sukses. Kur romakt iu drejtuan Korkyrs, ushtria ilire ishte e
shprndar n bllokadn e Dyrrahut dhe t Iss. Edhe pse romakt kishin ardhur
me 2oo anije, i gjetn portat e hapura nga komandanti i Teuts, Demetr Fari i cili
e tradhtoi Teutn dhe e dorzoi qytetin pa vshtirsi. Ata me lehtsi e pushtuan
edhe Apolonin dhe Dyrrahun. Shtresa sunduese e qyteteve pr t ruajtur pasurit
ishte e gatshme t hyj nn ombrelln romake. Ilirt nuk qen n gjendje dhe nuk
patn koh t organizonin nj qndres serioze.11)

Teuta me forca t vogla u mbyll n qytetin e fortifikuar Rizon. Territoret ilire q i
pushtuan Romakt i lan nn sundimin e Demetr Farit. Kjo ishte dhurata q ai e
tradhtoi Teutn. N vitin 228 p.e.s. Teuta drgoi n Rom delegacion dhe krkoi
paqe. Kushtet e paqes qen shum t rnda:

1.Ajo detyrohej t`u paguante romakve tribut vjetor,

2.T hiqte dor nga pjesa m e madhe e Iliris.

3.I lejohej t lundronte vetm me dy anije t paarmatosuara n Adriatik.

Me kt, Roma likuidoi zotrimet e mbretris ilire n jug. Edhe nse n kto an
mbeti ndonj zon q nuk u prfshi n zotrimet romake si mund t isht Bylisi,
Dasaretia, apo ndonj zon e brendshme, ato ishin shkputur nga mbretria ilire,
me t ciln edhe m par kishn pasur shum lidhje t dobta me mbretrin.12)

Mbretria ilire, n marrdhnie me Romn mbeti nj shtet tributar. Populli nn
romn ishte nn nj lloj varsie, ose u lejohej e drejta e nj vetadministrimi t
kufizuar. N fakt ata ishin t varurit e Roms dhe nuk mund t hynin n marrdh
nie t lira me shtetet e tjera. Nuk dihet se si reaguan aleatt e Ilirve por duket
qart se ilirt dhe aleatt e tyre nuk arritn t`i prfundonin prgatitjet pr t`i dal
prpara rrezikut q po i krcnonte.



LUFTA E DYT ILIRO - ROMAKE

Ilirt e as Maqedont nuk donin t pajtohen me gjendjen e krijuar. Disa vite pas
lufts s par, Demetr Fari u b regjent i mbretris ilire. Nuk dihet se a ishte ajo
me plqimin e Roms, por Ai filloi t sundoj me t gjith shtetin e Teuts, dhe u
fortsua mjaft, kurse pr Teutn thuhet se u trhoq ose kishte vdekur. N kt rast
ai mund t ket pasur prkrahjen edhe t komandantit tjetr t Teuts,
Skerdilaidit, me t cilin bashkpunoi bile edhe bashksundoi pr nj koh. Pas vitit
225p.e.s. ose pak m von vihet re largimi i Demetrit nga miqsia me Romn. N
vitin 223p.e.s. ai mori pjes n invadimin e Peloponezit si aleat i mbretit maqedon.
Kto veprime t Demetrit edhepse nuk drejtoheshin direkt kundra Roms,
shprehnin qart tendencn e tij pr t`u shkputur nga varsia romake dhe preknin
me kt pozitn e Republiks n Ilir. Demetri tash donte t forconte pozitat e veta
si sundimtar i shtetit ilir, duke shfrytzuar vshtirsit e Roms. Senati romak e
kuptoi at q po ndodhte n Iliri dhe provoi ta frenon te Demetrin duke e thirrur t
shkonte n Rom.Por tash ai u b edhe m kryelart dhe i rnd.N vitin 221
p.e.s.bri pr vete istriant dhe s bashku me ta sulmoi aniejt italike. M 220
p.e.s.ndrmori veprime edhe m t guximshme, pushtoi disa nga qytetet e Iliris e
q ishin nn varsin e Roms dhe nxiti nj kryengritje t atintanve. Pr shum
vite me radh Roma nuk qe n gjendje ta frenonte Demetrin. Skerdillaidi nuk e
ndoqi Demetrin n ekspeditn q bri n Iliri dhe kz ishte shkaku I ashprsimit t
marrdhnieve n mes tzre..13)

M von gjendja e turbullt ne Iliri dhe Greqi i lejoi senatit t ndrhyj me forca t
armatosura pr t rivendosur autoritetin e tronditur n brigjet lindore t Adriatikut.
Kjo i duhej Roms sepse konflikti me Kartagjenn bhej gjithnj e m i afrt. N
pranvern e vitin 219 p.e.s.romakt zbritn pr t dytn her n brigjet e Iliris
dhe e drejtuan goditjen kundr qytetit Dimali t cilin e mbronte vet Demetri. Pas
nj qndrese njjavshe Dimali ra e Demetri iku ne Far.Edhe atje humbi luftn dhe
ai vet arriti t ikte n Maqedoni tek Filipi.

Skerdillaidin, Roma e la q t sundonte me nj pjes t Iliris me kusht q t`i
paguante tribute Roms dhe ushtria romake me t shpejt u kthye n Itali ku atje
i kishte sulmuar Hanibali.14)

Skerdillaidi ia arriti qllimit q n vitin 217 p.e.s. t eliminonte t gjitha prarjet
dhe t bnte pajtimin n mes tij Demetrit dhe Pinit, djalit t Agronit.Roma duhet t
mos i jet kundrvn Skerdillaidit n ribashkimin e Iliris sepse iu para qitn
probleme me Kartagjenn dhe Hanibalin. Skerdillaidi vendosi q t`i bashkonte
Iliris Dasaretin. Koha nuk ishte e prshtatshme sepse Filipi V i Maqedonis sapo
ishte liruar nga lufta n Greqi dhe u drejtua kundr tij. Ai kishte plan q m par
t dilte n Adriatik dhe prej aty ne Itali. Me ket rast ai i pushtoi Dasaretin dhe
Antipatrn rreth liqenit t Lyhnids. Kjo e detyroi Skerdillaidin q me vite kishte
luftuar t largohej nga Roma, e tash t afrohej me romakt dhe t krkoj ndihm
nga ata kundr Filipit t V. Hapi i Filipit ishte fatal pr t, por edhe vet Ballkanin
sepse tash i dha rat Roms t hidhet prsri n Ballkan. Tash Skerdillaidi pr 4
dekada vepron n pajtim m romakr.15)

Filipi n ver 216 p.e.s. doli n ishujt e Jonit,duke menduar se flota romake isht
larg dhe lundroi pr n brigjet e Iliris n veri. Por pa prpitur mori lajmin se anijet
romake ishin drejtuar pr n Apoloni dhe flota maqedone menjher trhiqet n
panik. Filipi tentoi edhe njiher t merrte Apolonin dhe t dilte n Adriatik ne vitin
214 p.e.s. por psoi disfat prsri, e ai shptoi duke ikur nga fushbeteja.
Dshtimi para mureve t Apolonis i tregoi Filipit se plani pr daljen n brigjet e
Adriati kut nuk ishte nj pun e leht

Filipi i V bri edhe disa tentime por kur Roma e mundi Hanibalin, u koncentrua
kundr Maqedonis. Dhe n vitin 197 p.e.s. ushtria romake dhe aleatt ishin
prqndruar n Thesali. N betejn q u zhvillua afr Kinoskefalis, Filipi mori godit
jen vendimtare dhe u detyrua t krkonte paqe. Paqja ishte me kushte shum t
rnda. Filipi detyrohej t hiqte dor nga e gjith Greqia dhe nga zotrimet aziatike.
T`u kthente romak ve tokat e pushtuara n Iliri dhe t prishte flotn deri n pes
anije.16)



LUFTA E TRET ILIRO- ROMAKE


Shteti ilir nn protektoratin e Roms,pas lufts kundr FilipitV,ktheu nj pjes t
trritoreve t humbura. Skerdilaidin e kishte trashguar Pleurati dhe ky i shrbente
me besnikri Roms. Por trashgimtari i tij Genti kte muk e vazhdoi. Ai erdhi n
fron rreth vitin 180 p.e.s. Genti me siguri duke llogaritur gabimisht raportin e
forcave romake, prsri mendoi t bashkohej me Maqedonin kunder Roms. Ky
ishte gabimi m fatal i tij.17) Roma nuk donte t kishte m nj aleat t pasigurt q
gjithnj sht i gatshm t pajtohet me armiqt e Roms. Roma vendosi q me nj
aksion t furishm t nnsh troj drejtprdrejt provincn jugore ilire dhe t
likuidoj mbretrin e Gentit.

Genti nuk vonoi t vepronte. Pasi kishte grumbulluar n Lis nj forc t
konsiderueshme prej 15 mij ushtarsh u hodh n sulm. Me forcat kryesore u
drejtua kundr qytetit Basana,por t cilin Livi thot se ka qen 5 milje larg Lisit. Ky
qytet ishte n aleanc me romakt. Genti u mundua ta bente pr vete me an t
bisedimeve por pasi nuk pati sukses e rrethoi. Genti nuk pati sukses edhe n
operacionet detare. Flota e tij prej 80 anijesh q ishte drguar t godiste tokat
rreth Dyrrahut dhe Apolonis,dhe me sa duket t vendoste kontrollin mbi rrugn
detare q lidhte t dy brigjet e Adriatikut, u thye n afrsi t Apolonis n nde shje
me flotn romake dhe qe e detyruar t trhiqej n drejtim t veriut.18 Qndrimin e
fundit Genti e bri n Skodra. Ai shpresonte shum n kt qytet q kishte
zgjedhur si kryeqen dr t mbretris. Por mbreti nuk diti t organizonte mir
mbrojtjen.

Prijsi ushtarak romak, Luc Anic Gali, n krye te 30 mij ushtarve u nis n drejtim
t Shkodrs s fortifikuar. Aty ishte strehuar edhe mbreti. Kjo luft e tret iliro-
romake zgjati gjithsejt nja 30 dit sepse Genti u detyrua t dorzohej.

N vend q forcat ilire t qndronin brenda mureve rrethuese t qytetit dhe t`i
shmangeshin prleshjes n fush t hapur, u futn n betej aty ku armiku kishte
eprsi numerike, dhe u thyan keqas. Ai me gjith familjen u drgua rob ne Rom.

Ky ishte fundi i mbretris ilire dhe njhersh nj nga hapat vendimtar t Romsn
ndaj okupimit t tokave ilire.

Dhjet dit m von, pas rnis s Shkodrs, n betejn q u zhvillua n Pudna u
shkatrrua prfundimisht edhe ushtria maqedone. N t njjtn koh romakt
nnshtruan edhe Epirin. Edhe Perseu I Maqedonis u drgua rob n Rom me gjith
familje.

Kshtu u nnshtruan dy shtetet e fuqishme t Ballkanit dhe u vendos prfundimisht
n kto krahina pushtimi romak. Tokat e shtetit ilir u ndan n tri krahina t
mdha. N krahinn e par prfshiheshin tokat prreth lumit Mat dhe qytetit Lis. Ky
qytet ishte edhe kryeqendra e ksaj province.19)Njsia e dyt administrative ishte
e banuar nga Labeatt me qendr Skodra. N krahinn e tret bnin pjes viset
bregdetare me qendr qytetin Rizon. (Boka e Kotorit) Pushtuesi romak shpalli se t
gjith ata q nuk kishin marr pjes n luft kundr Roms do t jen t lir dhe
nuk do t paguanin tatime.

Me shkatrrimin shttit t prbashkt ilir n njsi m t vogla dhe me dhnien e
autonomis ktyre njsive t reja territoriale, duke shfrytzuar me mjeshtri
mosmarrveshjet e mparme dhe armiqsit midis ish mbretrve ilir si dhe kryepa
rve t fiseve t nnshtruara, Roma arriti pr nj koh t gjat t ruaj qetsin n
at pjes t Iliris.*

____________________

*Fusnotat jn t shnuara n faqe224 dhe n fillim t librit.



MBRETRIA E DARDANIS

Mbretria e Dardanis u krijua n sh.IVp.e.s. dhe shtrihej n territorin e Kosovs s
sotme , Maqedonis veri perndim ore, Srbis jugore dhe Sanxhakut. Kufijt e saj
shkonin n veri deri tek qyteti Naisus (Nish), kurse n jug deri tek Kuksi dhe
rrjedha e siprme e Kardarit.Kishte nj pozit te mir gjeogra fike dhe
gjeostrategjike.Territori prshkohej nga luginat e lumenjve Vardar, Drin, Morav,
Ibr e Sitnic dhe prbnte nj udhkryq t rrugkalimeve t rndsishme
ballkanike q shpienin drejt Egjeut, Adriatikut dhe Detit t Zi. Prve dardanve n
kuadr t ksaj mbretrie kan hyr edhe fiset e tjera ilire t Galabrve , Daunve
dhe Thunatve.20)

N sh.VI-Ivp.e.s. dardant morn rolin udhheqs mbi t gjitha fiset tjera dhe i
dhan emrin t gjith mbretris. Mbreti i par dardan , emri i t cilit ka arritur deri
tek ne, sht mbreti Longar. Pastaj ka sunduar mbreti Bato dhe pas tij mbreti
Monun. Dardania ishte e njohur n botn e lasht pr tokat e saj t gjera e pjellore,
pr punimin e arit dhe pr prpunimin e produkteve blegtorale. I njohur ka qen
veanrisht djathi dar dan. Shkrimtart antik tregojn se dardant kishin aq shum
skllevr, sa vetm njri prej tyre mund t kishte deri m 1000 veta e ndoshta edhe
m shum. Mbretria dardane kishte krijuar nj ushtri t fuqishme dhe t
organizuar shum mir. Veori e lufttarve dardan ishte se ata hidheshin t gjith
s bashku n luft dhe pokshtu s bashku trhiqeshin me radh t shtrnguara,
duke mos ln n sheshin e lufts as t plagosu rit e tyre. Lajmi i par pr dardant i
prket mesit t sh.IV p.e.s. Sipas historianit romak Justinit thuhet se Filipi i II kishte mundur t mposhtte e
t nnshtronte dardant pas shum luft rave t nundimshme. Kjo luft e sundimtarit maqedon lidhet me
pushtimin e Paionis dhe n prgjithsi me veprimet e tija luftarake kundr Ilirve.21)

_________________________________

21) Fusnotat jn t shnuara n faqe224 dhe n fillim t librit.

Ne vitet e 80 t sh.III p.e.s. n trevn ku ndodhej Dardania, ndodhn dy ngjarje t
rndsishme t cilat lidheshin njra me tjetrn: invazioni i keltve dhe kalimi i tyre
n drejtim t Maqedonis e Greqis dhe ndihma q dardant i ofruan Maqedonise
pr t`u mbrojtur nga invazioni i keltve. Sipas njoftimit t Justinit, 279 p.e.s.
mbreti i dardanve, t cilit ai nuk ia prmend emrin, kishte drguar delegat tek
mbreti maqedon Ptolome Kerauni q ti ofroj nj ndihm ushtarake prej 20 mij
ushtarsh n luft kundr keltve. Ai e prbuzi kt ndihm dhe me fjal fyese i
prcolli delegatt. Vet dardant morn masa mbrojtse kundr keltve. Ata duke
u kthyer nga Greqia, dardant i asgjsuan krejtsisht. Kto ngjarje jan burim i
muar pr t njohur rregullimin daradan n fillim t sh.III.p.e.s. Ndonse nuk njihet
emri i sundimtarit t tyre n kt koh, dihet se kta kishin mbretrin e tyre e cila
ishte nj forc politike dhe ushtarake e fuqishme. Ndryshe nuk ka si shpjegohet
forca e 20 mij ushtarve q mbreti dardan i ja ofroi Maqedonis. Pas ktyre
ngjarjeve burimet historike nuk na ofrojn ndonj ngjarje pr Dardanin. N
gjysmn e dyt t sh.III p.e.s. rifillojn luftrat midis mbretris dardane dhe
shtetit maqedon dhe shkaku ka qen politika pushtuese e maqedonve drejt fqinjve
t tyre iliro- verior dhe n mnyr t veant pushtimi i truallit t Paionve. Paiont
her pas here jan ngritur kundr pushtuesve maqedon dhe , duke u bashkuar me
aleancat anti maqedone kan mundur t lirohen. Nj aleanc e vjetr, m tepr se
sa nj pushtim, duhet t ket ekyistuar midis dardanve dhe paionve, sepse nuk
mund t shpjegohen ndryshe t dhnat e autorve antik si pas t cilve sa her q
Paiont fitonin pavarsin, Dardant e kishin t hapur rrugn drejt Maqedonis.

Nj politik t till ndoqi edhe sundimtari i par dardan q e njohim me emrin
Longar, i cili pasi liroi Paionin n 231.p.e.s dhe luftoi kundr Demetrit te II t
Maqedonis duke i kundr shtuar prpjekjet e shtetit maqedon pr t zgjeruar
kufinjt verior. Mbretria dardane ishte forcuar shum dhe prej ksaj kohe
sundimtart maqedon u detyruan t angazhonin forca t mdha ushtarake n
konfliktin me dardant, ka ndikoi negativisht n veprimet e tyre luftarake n Greqi
dhe n prgjithsi n dobsimin e shtetit maqedon.22)

N kt periudh ngritjeje t Dardanve,sundimtart daradan bn prpjkje pr
ta prforcuar pozitn e tyre n zemr t Ballkanit dhe kundrejt shteteve t tyre
fqinje. N 229.p.e.s duke prfituar nga rasti q shteti i Teuts ishte i zn me
veprime ushtarake n Epir, nj pjes e ilirve, shkruan Polibi, ishin shkputur dhe
ishin hedhur nga ana e dardanev. Teuta dha urdhr pr t br paqe me epirott
dhe pr kthimin e ushtris, e cila duhet t nnshtronte popullsit e shkputura nga
varsia e shtetit ilir t Teuts. Dardant po at vit duke shfrytzuar gjendjen e
vshtir q kalonte mbretria maqed one , sulmuan tokat e saj.Maqedonia e
dobsuar e prballoi me vshtirsi sulmin e dardanve, gjat t cilit u vra edhe
sundimtari i maqedonis Demetri i II. Luftn kundr dardanve e vazhdoi edhe
Antigon Dozoni dhe pas tij Fili i V. N vitin 219 p.e.s. kur Filipi V ndodhej n
Peloponez, ushtria dardane liroi at pjes t Paionis q mbanin t pushtuar
maqedont dhe bashk m t edhe qytetin Bylazora. Filipi i V u detyrua t
ndrptiste luftn n Greqi dhe ta drgonte ushtrin e tij n kufinjt verior.23)

Luftrat q mbretria e dardanve bri me shtetin maqedon, gjat sundimit t Filipit
V , pavarsisht q nuk arritn t zgjidh nin n favor t tyre shtrjen e vartsis s
Paionve, e dobsu an mjaft Maqedoni dhe u bn nj penges serioze pr realizi
min e ndrhyrjeve ushtarake q synonin rivendosjen e hegjemo nise maqedone me
Greqin. Pr mbretrin dardane u krijua nj situat e favorshme n konfliktin me
Maqedonin, pas agresionit t Filipit V n Ilirin e jugut. N 208, p.e.s. dardant n
aleanc me sundimtarin e nj krahine ilire juglindore, Eropin,sulmuan Maqedonin.
Ndrsa ky i fundit kufizoi veprimet ushtarake n qytetin Lyhnid dhe zonn prreth
tij, ku ushtria dardane zbriti deri n Orestid, nj krahin n kufirin jugperndimor
t Maqedonis. Ksaj radhe, duke bashkpu nuar me forcat ilire te Dasaretis,
ushtria dardane kaloi npr Pellagoni, n kufirin perndimor t mbretris
maqedone. Futja e ilirve n tokat e Maqedonis dhe sidomos pushtimi i Orestids
nga ana e ushtris dardane e detyruan mbretin maqe don t hiqte dor nga lufta e
Ahes dhe t kthehej n Maqedoni. Sulmet dardane e detyruan Filipin t hiqte dor
edhe nga lufta kundr romakve dhe t vihej n mbrojtje t shtetit t vet. Si pas
Justinit, Filipi i V duke analizuar situatn e vshtir n t ciln gjendej Maqedonia
dhe marrdhniet me kundrshtart kryesor t saj, vendosi q fushatn e par ta
bnte kundr dardanve, sepse ata prbnin nj krcnim serioz dhe zotronin fuqi
t mdha ushtarake. Pr zbatimin e ktij vendimi ai luftoi kundr dardanve n
vitet 208-206 p.e.s24)



BASHKPUNIMI DARDANOROMAK

KUNDR MAQEDONVE(SH.II P.E.)


Livi shkruan se n vitin 200 p.e.s, pas ekspedits s suksesshme t romakve n
Dasareti, kundr Maqedonis, te lmi i romakve erdhn mbretr t ndryshm e
prijsa fqinj t maqedonve, midis t cilve Pleurati i biri i Skerdilaidit dhe Batoja i
biri i Longarit. Ata i ofronin komandantit romak ndihm ushtarake kundr
maqedonve. Dardant u futn prsri n koalicion antimaqedon, por tani t
prgatitur nga Roma dhe pr qllime t saj. Ky koalicion e ofroi mbretrin e
dardanve edhe me shtetin ilir t Ardianve. Duke bashk punuar me ushtrin
romake q kishte arritur n kufinjt e Maqedonis dhe duke i bashkrenditur me t
veprimet luftara ke, paria sunduese dardane shpresonte se me premtimet teritori
ale q kishte br Roma, do t realizonte aspiratn e saj t vjetr, futjen e Paionis
nn varsin e saj, kshtu n luftn e dyt romako-maqedonase, morn ppjes
edhe dardant.25)

Veprimet e para q ndrmori shteti maqedon n luftn kundr romakve qen ato
kundr aleatve t tyre, dardanve, t cilt, sipas Livit, bashk me Etolt formonin
dy mbshtetje t mdha pr romakt. Kto veprime u prqndruan n mbylljen e
n forcimin e gryks s Pellagonis, nj rrug tjetr kalimi e prdorur nga
dardant, sidomos pas afrimit t tyre me sundim tart e Iliris s jugut. N 199
p.e.s. nn presionin e ushtrive romake Filipi i V largoi forcat ushtarake t
komanduara nga djali i tij Perseu q mbanin ngushticat e Pellagonmis dhe n kt
mnyr u hapi rrugn pr n Maqedoni ushtrive ilire t Pleuratit e t dardanve.
Edhe n kt luft maqedont i konsideruan dardant si armiq m t rrezikshm.
Duke u trhequr para forcave kundrshtare, sundimtari maqedon, mori masa
vetm kundr dardanve, t cilt pasi kishin plakitur Maqedonin e Siprme
bashk me romakt, u trhoqn drejt viseve t tyre.Ushtria dardane q po largohej
nga Maqedonia, e sulmuar nga maqedont u detyrua t rreshtohej pr luftim.
Beteja q vuri prball ushtrin e armatosuar rnd t dardan ve kundr kalorsis
e kmbsoris s leht t strvitur mir t Maqedonis prfundoi pa fitoren e
asnjrs pal. Taktika q prdori ushtria dardane bri q n kt betej ajo t mos
kishte humbje t mdha dhe t mos mbetej asnj rob n duart e armikut.26)

N vitin 197 p.e.s. pas betejs te Kinkefales q prfundoi n favor t romakve u
vendos nj armpushim midis Roms Maqedonis. Dardant , megjithse luftuan
prkrah romakve

ndryshe nga shteti ilir, nuk patn asnj prfitim, kshtu u b e qart politika e
diferencuar e Roms dhe synimet e qndrimi i saj ndaj shteteve t ndryshme
ballkanike. Paknaqsia e krijuar tek pala dardane ndai romakve, pas ngjarjeve t
m siprme, shkaktoi nj t ar t thell n marrdhniet n mes tyre.Ata filluan
prsri t bjn nj politik t pavarur q e provon edhe fakti se etolt n vitn 190
p.e.s. ukrkuan dardanve ushtar me pages n luft kundr romakve.

Nga ana tjetr, maqedont prfituan nga paqja dhe qndrimi hakmarrs i romakve
kundr dardanev, t cilve iu desh t luftoin t vetm kundr nj armiku t
egrsuar. Pr kt qllim Filipi i V me forca t shumta sulmoi dardant dhe n
betejn q u ba pran Stobit n Paioni e theu ushtrin e tyre. Por dardant mbetn
pr maqedont gjithnj kundrshtar t fort q nuk e ndrpren luftn kundr
tyre. Duke e ndjer forcn e Mbretris Dardane dhe mospajtimin e saj me
politikn maqedone, sundimtart e Maqedonis menduan ta shkatrro jn at me
ann e forcave t treta.Pr kt Filipi V i shfrytzoi bastarnt q banonin n
krahinn e Danubit. Qllimi i Filipit-thot, Tit Livi ishte q t zhdukte fisin e
Dardanve dhe t vendoste n tokat e tyre Bastarnt. Ai mendonte se nga kjo do t
lkishte nj prfitim t dyfisht, nga njra an do t zhdukej fisi i dardanve, i cili
gjithmon kishte qen armik i rrezikshm i Maqedonis dhe shqetsonte mbretrit
e saj n astet e vshtira, kurse nga ana tjetr do t drgonte bastarnt n Itali q
ta shkretonin at pasi t linin n Dardani grat dhe fmijt e tyre.27)

Roma nuk i dha asnj prgjigje ankess s delegatve dar dan q njohtonin
senatin romak se invazioni i bastarnve ishte i prgatitur dhe i nxitur nga
Maqedonia. T mbetur prsri vetm, dardant grumbulluan ushtrin e tyre dhe i
sulmuan bastarnt. Beteja prfundimtare, tregon Tit Livi, u zhvillua nn muret e nj
qyteti dardan. Kjo betej q e fituan dardant, edhe pse Livi nuk e prmend kt,
prfundoi me largimin e bastarnve nga Dardania n dimrin e vitit 176-175,p.e.s.
At q shteti maqedon nuk mundi ta bnte me bastarnt, u prpoq ta bnte me
forcn e armve. N 172, p.e.s.n krye t ushtris maqedone q sulmoi dardant u
vu vet mbretii Perseu. Fitorja e prkohshme nuk i lkundi dardant dhe nuk pati
ndonj rndsi t madhe sepse n dy vitet q pasuan, mbretria dardane
prmendet si nj fuqi e rndsishme n brendi t Ballkanit. N kt koh ata e
forcuan miqsin me shtetin ilir t Teuts, nprmjet t nj lidhjeje martesore t
Teuts, bijs s mbretit Monun, me Gentin. Kjo aleanc u shoqrua me nj
veprimtari ushtarake t prkoh shme kundr Maqedonis n kufinjt perndimor
t saj, por sukseset e Perseut (mbret maqedon) n krahinn e banuar nga Penestt
dhe politika antiromake q filloi t bnte Genti e afruan shtetin ilir me shtetin
maqedon.28)

Konjuktura politike q u krijua n prag t lufts s fundit t romakve kundr
shtetit maqedon e shtetit ilir e detyrouan mbretin dardan t afrohej prsri me
romakt, Etolt e Penes tt kundr maqedonve. Por me gjith pjesmarrjen e tyre
n koalicion antimaqedon edhe pas mundjes prfundimtare t Maqedonis,
dardant nuk e morn Paionin sepse nuk ua dha Roma.



MBRETRIA DARDANE

N LUFT KUNDR ROMS


Pas pushtimit t Paionis e t Maqedonis nga Romakt, marrdhniet e dardanve
me romakt ndryshuan. Q nga kjo koh pr parin sunduese dardane u b e qart
se me romakt nuk kishte vnd m pr bashkpunim, i cili nuk u kishte sjell
prve dmeve asnj prfitim. N kufinjt jugor vendin e shtetit maqedon e kishte
zn Roma, synimet e s cils pr nnshtrimin e plot t ilirve nuk mund te
fshiheshin. Tradhtis s romakve dardant iu prgjigjn, n fillim me sulme
kundr viseve t pushtuara prej tyre ose duke mbrojtur kundrshtart e Roms. M
von , pas largimit t Skordiskve t cilt me sulmet e tyre kishin dobsuar
mbretrin dardane, dardant u radhitn n luft kundr romakve prkrah
fqinjve t tyre lindor, fisit t Medve. Veprimet e prbashk ta t medve dhe t
dardanve, pr disa dekada e penguan deprtimin e ushtris romake n viset e
tyre. Ekspeditat e ndryshme romake t viteve 97-85,p.e.s. gjetn nj qndres t
fort te medt e dardant.29)

Dhe prpjekjet pr t`i nnshtruar jo vetm q nuk patn sukses, por prfunduan
me humbje pr Romm. N 84,p.e.s. Dardant bnin pjes n fiset ballkanike q
duke sulmuar provincn romake t Maqedonis arritn deri n Delf. Pr
komandantt e mkmbsit romak u b e qart se dardant ishin kundrshtar t
fort dhe pr nnshtrimin e tyre duheshin forca t mdha ushtarake dhe nj
prgatitje e veant pr luft n t ciln objekti kryesor i goditjes do t ishin
dardant.30)

Kto masa i mori konzulli romak Gai Skribon Kurijoni, i drguar n vitin 76 p.e.s. n
provincn e Maqedonis n krye t pes legjioneve. Me kto operacione luftarake
Roma donte t arrinte nnshtrimin sistematik t fqinjve verior t provincs
maqedone. Kryengritja q bri njri nga pes legjionet fill pas zbarkimit n Iliri
tregon se n qarqet ushtarake t Roms, jehona e ekspeditave t dshtuara kundr
dardanve dhe qendresa e ktyre t fundit ishin nj fakt tanim i njohur. Fronti ni
shkruan n"Stratagemat"se "Kur n luftn e Dardanis, njeri nga 5 legjionet, t
vendosura n rrethinat e Dyrrahut ngriti krye, iu shmang shrbimit ushtarak dhe
tha se nuk kishte ndrmend t ndiqte komandantin e paarsyeshm dhe nj
ekspedit t vshtir e t rrezukshme, konsuli Korioni urdhroi q katr legjoione
t dilnin t armatosura dhe t rradhiteshin n formacionin luftarak m arm t
zhveshura". Katr legjionet e sjella nga Kurioni dhe ushtria romake q ndodhej n
provoin cn e Maqedonis sulmuan mbretrin dardane dhe u futn n Dardani.
Burimet e shkruara romake nuk japin t dhna t drejt prdrejta pr at se si u
zhvillua "Kjo luft me dardant"q ishte nj luft e vrtet pr nnshtrimin e
Dardanis, si dhe pr prfundimin e saj. Por dihet se ushtria romake ka gjetur nj
qndres t fort dhe u soll mizorisht me dardant.Kujtimi i masakrave romake n
Dardani u ruajt pr nj koh t gjat. N sh,IVe.re. Amian Marcelini duke shkruar
pr dnimet q perandori Valentinian i dha ushtris s tij, e krahasonte at me
mizorin e Skribon Kurionit n Dardani.Ky i fundit pas ksaj lufte arriti me ushtrin
e tij deri n Danub dhe m von festoi edhe triumfin n Rom. Por n burimet e
shkruara dardant dalin edhe m von si kundrshtar t romakve.31) N baz t
ktyre t dhnave, kuptohet q edhe pas ekspedits s kurionit nuk ndodhej nj
nnshtrim i plot i Dardanis por m tepr nj varsi nprmjet s cils dardant
kishin disa detyrime kundrejt romakve. Disa ngjarje t mvonshme tregojn se
edhe pse dardant t dobsuar nga luftrat kundr romakve dhe pasojat kundr
tyre, vazhduan t kundrshtonin politikn pushtuese t Roms, vetm nga fundi i
sh.I p.e.s. dardant e humbn pavarsin e tyre dhe hyn nn varsin e plot t
Roms.



Ilmi Veliu
Antar i ri




Numri i postimeve: 178
Age: 61
Vendi: Kerove
Profesioni/Hobi: Historian
Registration
date: 26/12/2008


Titulli: Re: ILIRET RRJEDHIN NGA PELLAZGET, DHE ATA NGA ARIANET.... Sun May 02,
2010 10:47 pm



FEDERATA E DALMATVE


Nga fiset ilire q jetonin n pjesn veriore t bregdetit Adriatik e q dalin m von
n burimet e shkruara antike jan Liburnt. Ata kan jtuar n veri t shttit Ilir t
Ardianve dhe t mbretris Dardane. Ata jan marr kryesisht me detari. Por nga
ilirt verior t cilt njihen m mir dhe q zn nj vend t rndsishm n
ngjarjet e sh.II-I,p.e.s. jan Dalmatt. N sh,II.p.e.s. dalmatt shfaqen n Ilirin e
veriut si nj fuqi politike aktive. Tokat e banuara prej tyre deri n at koh
ndodheshin n krahinn e brendshme n jug t Alpeve Dinarike, ku gjendej edhe
kryeqendra politike e tyre, kshtjella e Delminit. N kt krahin dalmatt krijuan
nj federat t fuqishme, e cila erdhi duke u shtrir n drejtim t bregdetit. N
federatn e dalmatve u prfshin edhe disa popullsi fqinje. Gjat sh.II p.e.s.
territori i saj u zgjerua mjaft. N kt territor qen prfshir jo vetm tokat e
brendshme, por edhe ato bregdetare. N veri federata arrinte deri tek lumi Titus
(Krka e sotme) duke pasur si fqinj Liburnt. N jug, n fillim kufizoheshin me lumin
Tilur (Cetina) por m von kufiri arriti deri te rrjedha e poshtme e lumit Narona
(Neretva e sotme) n brigjet jugore t s cils jetonin Daorst.32)M i vshtir sht
prcaktimi i kufirit lindor, pasi kemi t bjm me nj krahin malore, por ka shum
t ngjar q ai t arrinte deri te viset e banuara nga desidiadt, n Bosnj. Pjesa
m e madhe e trevs s federats s dalmatve brenda ktyre kufinjve dhe detit
Adriatik ishte thuajse trsisht malore, por nuk mungonin edhe disa pllaja t
mdha. Blegtoria ka qen baza kryesore e ekonomis dhe q vet dalmatt t
njihen kryesisht si blegtor. Bujqsia vinte n rend t dyt e xehetaria nuk ka qen
aq shum e zhvilluar. N gjirin e shoqris s dalmatve ishte krijuar nj shtres e
veant q zotronte kope t mdha bagtish t imta nga e cila doli paria fisnore,
q u vu n krye t federats dhe e udhhoqi n luftrat e ndryshme. Delminin,
kryeqendrn e dalmatve, Straboni e ka quajtur nj qytet t maadh. I fortifikuar
dhe rrethuar me mure t larta dhe i vshtir pr t`u pushtuar.33)

N kt krahin t gjr t federats s dalmatve, organizimi fisnor po ia lshonte
vendin shoqris skllavopro nare. Ky zhvillim e bri kt federat nj fuqi politike t
rndsishme n brigjet e Adriatikut verior n sh.II-i p.e.s.

N fillim t sh.II,p.e.s. gjat sundimit t Pleuratit me shtetin ilir t Ardianve,
dalmatt qen nn vartsin kti shteti, por pr nj koh t shkurtr. Pas vdekjes
s Pleuratit dhe me ardhjen e Gentit n krye t shtetit ilir n vitin 181,p.e.s. ata u
bn prsri t pavarur. Pas shkputjes nga shteti ilir federata e dalmatve u
forcua shum. N kt koh dalmatt bashkuan rreth vetes edhe popullsi t tjera
ilire t cilat qen detyruar ti jepnin federats si tribut,bagti dhe grur. Ata tentuan
q t nnshtronin edhe daorst, t cilt zotronin vetm krahinat pas bregut t
majt t rrjedhs s poshtme t lumit Narona (Nere tva) . Daorst para vitit 168
p.e.s. bnin pjes n shtetin ilir dhe me rnien e ktij t fundit kishin hyr nn
protektoratin e Roms.

Federata e dalmatve dhe forcimi i saj n viset bregdetare jugore, nuk mund t
mos ngjallte shqetsime n shtetin romak q ndiqte nj politik pushtuese n viset
veriore ilire. Kt politik pushtuese shteti romak e justifikonte, gjoja pr t
mbrojtur kufinjt lindor t Italis. Kshtu pati vepruar q n kohn e luftrave
iliro-romake, ndrsa n vitin 178,p.e.s. ushtria romake, pasi kishte thyer qndresn
e istrve, kishte pushtuar gjith gadishullin e banuar prej tyre. Duke zbatuar
politikn pushtuese, Roma sulmoi edhe federatn e dalmatve. Ata kundr
dalmatve prdorn si pretekst ankesat e daorsve e t Iss(VIS) t cilt ishin nn
tuteln e Roms, dhe sjelljet e kqija kundr delegatve t tyre. Si duket Roma ka
prdorur t njjtin pretekst q prdori kundr Teuts t ciln e akuzoi se dikush
kishte vrar antart e delegacionit t Roms.34)

Polibi na tregon se nuk qen veprimet e dalmatve shkaku i lufts, por plani i
Roms, i prgatitur me koh pr t pushtuar trevn veriore ilire."Duke ndrmarr
nj fushat kundr dalmatve, thot Polibi, n njrn an do t nxitnin ngritjen e
shpirtit luftarak t populit t tyre dhe, n ann tjetr, do t`u jepnin nj msim
ilirve dhe do t`i detyronin t`i nnshtrohe shin sundimit t Roms. Pr kto arsye
romakt u shpalln luft dalmatve, por prpara popujve t tjer hiqeshin se e
bn kt pr shkak t sjelljes s keqe t dalmatve ndaj prfaq suesve t tyre
".Sulmin kundr dalmatve Roma e filloi n vitin 156,p.e.s. Ajo si baz prdori
rrjedhn e poshtme t lumit Neretva.Prpjekja e par prfundoi keq dhe Roma u
detyrua t kthehej prsri n bazn e nisjes. Konsulli romak Mark Figuli, duke
shpresuar se do ti zinte dalmatt n befasi, sulmoi prsri ata n fillim t dimrit.
Dalmatt e prballuan me sukses sulmin q ushtria romake i bri kryeqendrs s
tyre Delminit, por nj vit m von, pas prgatitjesh t mdha, romakt duke
prdorur t gjitha mjetet mundn t pushtojn Delminin. Burimet e shkruara nuk
bjn fjal pr gjendjen q u krijua pas lufts.35) Ngjarjet e mpastajme tregojn se
lufta vrtet prfundoi keq, me pushtimin e Delminit, por jo me nnshtr imin e
dalmatve. Pas ksaj lufte romakt sulmuan n veri Japodt dhe Panont. Japodt
e Panont si edhe dalmatt vazhduan pr nj koh t gjat luftrat kundr
pushtuesve romak dhe kjo qndrs zgjati m shum se njqind vjet.

Burimet na japin njoftime vetm pr nj betej q u b n vitin 135,p.e.s. ku
romakt i thyen ardiant, pleurejt, dalmatt dhe fise t tjera ilire.36) Pas ksaj lufte
shteti romak, pr t shmangur nj kryengritje t re, i shprnguli me forc ardiant
nga bregdeti n viset e brendshme malore t Hercegovins s sotme.



KRYENGRITJET E ILIRVE

KUNDR ROMS


Megjithse popullsit e ndryshme ilire ishin mundur n beteja t veanta nga
romakt, ata nuk ishin thyer prfundimisht nga Roma. Pas luftrave mbrojtse
filluan kryengritjet. Mizorit e ushtrive romake, taksat e rnda, plakitjet dhe
grabitjet i shtyn n kryengritje ilirt e veriut dhe t jugut. Pushtimi romak bhej
prher e m i rnd. N krahinat e pushtuara nuk ishint sigurta as pasuria e as
jeta. Kjo bri q n gjysmn e dyt t sh I p.e.s. gjat krizs politike q kaloi
Republika Romake, pr shkak t lufts civile, lufta lirimtare e ilirve t zgjerohej
edhe m shum. N krahina t ndryshme t Iliris sidomos ato bregdetare, u krijua
nj situat e favorshme e cila u dha shkas prpjekjeve pr lirim. Duke pasur
synime t qjarta politike, ilirt u prpoqn t prfitonin nga konfliktet q lindn n
mes t romakve. Kshtu n vitin 50 t sh. I, p.e.s. nj pjes e qyteteve (me
qytetar italik) q kishin filluar t zhvilloheshin ekonomikisht, morn ann e
Cezarit. Paria ilire e nisur nga interesat e saj jetsore, prkrahu kundrshtarin e tij
Pompeun. T part q morn armt dhe u ngritn kundr romakve qen Pirustt
n vitin 50,p.e.s. Ata sulmuan krahinat jugore t vna nn administrimin e Cezarit .
Shteti romak mori masa mbrojt jeje kundr pirustve kryengrits, drgoi forca t
reja ushtarake dhe fortifikoi qytetet. Ne kemi dshmi t tri mbishkrimeve latine t
gjetura n Lezh dhe t vet Cezarit pr rindrtimin e fortifikatava t Lisit, q duhet
t ket qen nj nga qytetet e para t sulmuara nga Pirustt. At q nuk mundn
ta bnin Pirustt, dbimin e pushtusve romak, e ben dalmatt. N vitin 50 t
sh.I p.e.s. Dalmatt rimkmbn federatn e tyre. N kufirin verior me Liburnt ata
liruan qytetin Promona dhe thyen ushtrin e fort romake t drguar nga Cezari.37)

N vitet 47-48,p.e.s. n nj betej t madhe ata e shkatrruan trsisht ushtrin
romake t prbr nga 15 kohorta kmbso rsh,dhe tre mij kalors. M shum
se dy mij ushtar, 30 centurione dhe 4 tribun romak u vran n kt betej. Me
disfat prfunduan edhe operacionet e tjera t ushtris romake, e cila u thye, duke
humbur edhe flamujt. Sipas Apianit, dalmatt pas ktyre betejave nga plakat e
shumta jo vetm q u pasuruan n t holla por rritn fuqin e tyre ushtarake.
Dalmatt mbetn t pavarur dhe t fuqishm edhe pas vdekjes s Cezarit.

Kundr pushtuesve romak u ngritn edhe Parthint, tokat e t cilve ishin br
shesh lufte. Me pasoja pr ta qe lufta mes Cezarit dhe Pompeut q shkatrroi
ekonomin e tyre. Gjat ksaj lufte ushtrit romake grabitn popullsin parthine
dhe krijuan aty nj gjendje pasigurie. Pr her t par Parthint ngritn krye n 48,
p.e.s. por kryengritja m e madhe e atyre ka qen ajo e vitit 39,p.e.s. gjat s cils
u shkaktuan pushtuesve romak humbje t mdha. Sipas tregimeve t Apianit,
edhe pasi ishte shtypur kryengritja, njri nga komandantt romak Mark Antoni, do
t ndihmonte udhtrin q kishte n tokat ilire dhe me qllim q ta bnte t pasur
dhe njkohsisht ta strviste e hodhi kt ushtri kundr parthinve.38)

Gjat gjyss s dyt t sh. I, p.e.s. fise t tjera kryengritse ilire t veriut
vazhduan t luftonin kundr pushtuesve romak . Oktaviani q ishte br n vitin
40 p.e.s, sundimtar i vetm i shtetit romak, u detyrua t vinte vet n viset ilire t
liruara, n krye t nj ushtrie 8-10 legjionesh.M kt fushat t madhe ushtarake
Oktaviani krkonte t forconte njkohsisht edhe pozitn e tij n Itali. N vitin
35,p.e.s. ushtria i sulmoi nga toka dhe nga deti liburnt, kaont dhe japodt. Kta
t fundit u bn legjoneve pushtuese nj qndres t madhe. N kt qndres
mbetet si nj shembull i madh lufta pr mbrojtjen e Metulit, qytetit kryesor t
Japodve. Romakt mundn t pushtonin kt qytet vetm kur ai u shkatrrua i tri
dhe kur ishin vrar mbrojtsit e tij.Pr t mos rn n duart e armikut, grat me
fmijt e tyre u hodhn n zhjarr ose lum. Ushtria pastaj sulmoi edhe dardant,
dalmatt panont etj.39)

Pas ksaj fushat t prgjakshme q u kushtoi romakve, shum shtrenjt, kta
t fundit arritn deri n Danub, duke hapur edhe rrugn toksore q lidhte krahinat
danubiane me detin Egje. Ilirt kryengrits q luftonin jo t bashkuar u mundn
nga ushtria shum e madhe romake e armatosur dhe e organizuar shum mir
sepse ishte ushtri profesionale dhe me eksperienc t madhe.Por popullsit ilire nuk
iu nnshtruan pushtuesit as pas fushats s viteve 30,p.e.s me gjith masat e
marra nga shteti romak, largimin me forc nga vendi i tyre t shum kryengritsve
dhe kthimi n skllevr.



KRYENGRITJA ILIRE

E VITEVE 6-9 ERA E RE


Kryengritja m e madhe ilire kundr romakve ka qen ajo e viteve 6-9 era e re.
Ajo dallohet nga t tjerat pr shtrirjen e gjer t saj, pjesmarrjen e popullsive t
tra ilire, pr luftn e paepur t kryengritsve dhe pr gjendjen e vshtir q krijoi
pr shtetin Romak. Kryengritja filloi n nj koh kur Perandoria Romake duke
vazhduar politikn pushtuese t saj, po prgatitej pr luftn kundr markomanve
gjermanik, t cilt kishin krijuar n tokat e Chekis s sotme nj federat fisnore
t fuqishme. Roma kishte ngarkuar me tribute popujt e pushtuar dhe i kishte
detyruar t jepnin rekrut pr luftrat e reja pushtuese kundr markomanve dhe
ushtria q do t rekrutohej do t ishte kryesisht nga fiset: Dalmatt, desidiatt,
panont etj. Kjo i shtyri prsri n kryengritje ilirt, q ishin rnduar edhe nga
pagesa e taksave.40) Dalmatt edhe para ksaj kryengritjeje kishin qndruar t
qet. T part u ngritn desidiadt dhe shum shpejt kryengritja u prhap edhe tek
popullsit e tjera ilire, nga lumenjt Sava dhe Drava n veri e deri tek lumi Mat n
jug, ku u ngritn Pirustt. Kjo ka qen kryengritja m e madhe ku, pr t parn
her, nj trsi popujsh ilir rrokn armt sbashku dhe u hudhn n luft kundr
romakve. Kryengritsit ishin n numr prej 200 mij kmbsorsh, 9 mij
kalorsish, dhe udhhiqej nga tre komandant :Bato i Desidiadve ,Bato i Breukve
dhe Pini i Panonve.40-a) Duke bashkrenditur veprimet e tyre, kryengrit sit ilir
filluan operacionet n tre drejtime :

l. Nj grup u drejtua kah krahinat bregdetare t Adriatikut dhe i liroi mjaft qytete
dhe kshtjella, dhe zbritn n jug deri tek Apolonia, n provincn e Maqedonis.

2. Nj grup tjetr kryengritsish u drejtuan nga veriperndimi pr t liruar
krahinat ilire n kufi me Italin dhe pr t forcuar mbrojtjen n kto vise.

3. Nj pjes tjetr e kryengritsve qndroi n brendsi t viseve dalamte, duke
pasur detyr jo vetm lirimin e plot t vendit por edhe organizimin e mbrojtjes.

Lufta lirimtare e ilirve dhe fitoret e para t tyre u bn shqetsuese pr romakt,
t cilt po humbnin kshtu tokat e pushtuara n pjesn veriore t Ballkanit. Vrulli i
ksaj lufte e tronditi shum pushtetin qendror romak. N Rom u shpall mobilizimi i
prgjithshm. Vet perandori Oktaviani lshoi kushtrimin n senat se "Pr dhjet
dit, po t mos merren masa mbrojtjeje, armiku mund t hyj brenda n Rom."
Perandori krkoi q pr nevojat e ushtris shtresat e pasura t japin nj pjes t
pasuris s tyre. U thirrn nn arm veterant e luftrave t mparshme dhe u
pranuan n ushtri edhe skllevrit e lir. Me markomant shteti romak bri nj
marrveshje, e cila u lehtsua edhe nga fakti q nuk kishin filluar veprimet e lufts.

Legjionet romake, t drguara kundr markomanve dhe t vna nn komandn e
Tiberit, morn urdhr t drejtohen pr n Iliri, ku ziente kryengritja.40)

Me gjith masat e forta q mori Perandoria Romake, gjat dy viteve t para t
luftimeve me legjionet romake, iniciativa ishte n duart e kryengritsve, t cilt
duke vepruar me shpejtsi dhe shkathtsi e goditnin ushtrin romake n befasi dhe
n disa drejtime n nj koh, sulmonin kolonat e furnizimit etj. N luft kundr
kryengritsve ilir, shteti romak solli nga Siria dy legjione nga m t fortit, krkoi
ndihmn e aleatit t tij Remetalkut, mbretit t thrrakve dhe drgoi n Ilirik koman
dantt m t mir ushtarak. Ushtria romake gjat operacione ve n viset ilire
perdori t gjitha mjetet pr t mposhtur qndresn e ilirve, forcn e armve,
djegien e qendrbanime ve t ilirve kryengrits, shkatrrimin e arave, t kopshteve
e t pyjeve, vrasjen e kthimin e popullsis ilire n skllevr. N vitin e tret t
kryengritjes duke shfrytzuar gjendjen e vshtir t krijuar pas dimrit t fort n
vitet 7-8,era e re, duke prdorur intrigat dhe prarjet, romakt mundn me an
premtimesh t bnin pr vete Baton, njrin prej prijsve breuk. Megjithse Bato i
Breukve u kap shpejt nga kryengritsit dhe u dnua si tradhtar, kryengritsit
panon ishin prar dhe ushtria romake mundi ta shtypte qndresn e fiseve
kryengritse t Panonis. N vitin 9 e.re, vatra t kryengritjes mbetn krahinat
dalmate. Shteti romak, n luft kundr kryengritsve ilir angazhoi t gjitha forcat
ushtarake t grumbulluara. Kryengit sit ilir, ndr t cilt forcn kryesore e
prbnin dalmatt, qen t detyruar t`u bnin ball sulmeve t nj ushtrie armike
disa her m t madhe dhe q zotronte mjete t shumta lufte. Kryengritsit
dalmat treguan n luftimet kundr legjioneve romake nj trimri e vendosmri t
madhe dhe u shkaktuan dme t shumta armiqve. Nn muret e kshtjells s
Andetrit, n Dalmati romakt nga rrethues u shndrruan n t rrethuar dhe
shptuan nga nj katastrof e madhe, t ndihmuar prsri nga tradhtia e disa
prfaqsuesve t paris vendase. N mbrojtje t nj kshtjelle tjetr, Arbuds, me
kryengritsit u bashkuan edhe grat, t cilat pr t mos rn n duart e armiqve u
hodhn me fmijt e tyre n zjarrin q kishte prfshir kshtjelln dhe n
humnerat posht saj. Kshtjellat dalmate t mbrojtura nga kryengritsit ran n
duart e pushtuesve romak si grmadha dhe pa banor.41)

Popullsi t veanta ilire e vazhduan qndresn edhe pas rnies se kshtjellave
dalmate. T fundit q u mposhtn qen Desidiadt dhe Pirustt, t cilt sikurse
shkruan historipr shkruesi romak Valei Paterkuli, pjesmarrs n luftn kundr
kryengritsve ilir, "ishin pothuaj t pathyeshm n saje t pozits s, maleve dhe
natyrs s tyre t egr ,t zotsis s tyre t uditshme pr t luftuar"

Kryengritja e ilirve e viteve 6-9 t ers son, sipas histori shkruesit romak
Suetonit, ishte m e tmerrshme nga t gjitha luftrat e jashtme pas lufts punike.
"Gjat lufts pr mposhtjen e kryengritjes shkruan nj tjetr historian antik,
"shum njerz humbn, u shpenzuan nj sasi e madhe t ho llash. Sepse gjat
ksaj lufte u desh t mblidhej shum ushtri, ndrsa plaka e lufts ka qen
shum e pakt. Pasojat e kryengritjes s madhe ilire, dobsimi i fuqis ushtarake t
Perandoris Romake, q nuk dispononte mjete t mjaftueshme pr nje luft t re, u
dukn shum qart n disfatn e n humbjen e tri legjioneve n pyllin e
Teutiburgut n viset gjermane.41)

Kryengritja e madhe ilire e viteve 6-9 e.re. krijoi n peran dori nj situat t rnd
e t vshtir. Ajo i dha fund periudhs agresive t politiks s jashtme t
Oktavianit.

Represaljet q bn romakt n vendet ku shprtheu kryengritja ishin t
tmerrshme. Kryengritsve iu morn tokat dhe do gj q kishin. Disave iu pren
duart kurse shum t tjer u shitn n skllevr. Vetm pas nj shekulli e gjysm
luftimesh pushtuesit romak mundn t mposhtnin qndresn e armatosur t
ilirve dhe t`i nnshtronin n nj far mnyre. Straboni shkruante aso kohe se
shkretimi i Iliris ka filluar prej shum kohsh dhe n disa vise nuk ka pushuar as
sot e ksaj dite pr shkak t kryengritjeve"Romakt I ngrisin lmet (kampet)n
shtpit e ilire..."42)

Pas kryengritjes s madhe ilire t viteve 6-9 era e re, ndonse nuk pati lvizje t
mdha t organizuara kundr romakve , qndresa e ilirve ndaj pushtuesve, e
sidomos kundr romani zimit e asimilimit, vazhdoi gjat.

________________________________

42)Fusnotat jn t shnuara n faqe224 dhe n fillim t librit.





ORGANIZIMI ADMINISTRATIV I ILIRIS PAS
RNIES NN ROMN


N fund t sh.I p.e.s. u krijua provinca e Ilirikut ku qen prfshir krahinat e
Iliris veriore. Provinca e Ilirikut prfshinte nj territor shum t gjr: N veri
arrinte deri n Danub, kurse ne jug deri tek lumi Mat. N lindje provinca e Ilirikut
shtrihej n qendr t Ballkanit, duke prfshir n prbrjen e saj edhe territorin e
Srbis s sotme. Ndryshim et q eksistonin midis krahinave perndimor
bregdetare dhe atyre t brendshme malore bn t nevojshme krijimin, n pjesn
qendrore t Iliris, t nj province tjetr: Provinca e Mezis. Me kt emr u quajt
provinca e re q prfshinte edhe Dardanin e cila deri ather kishte br pjes n
provincn e Maqedonis. Kryengritjet, dhe n prgjithsi 43) kundrshtimi q iu b
pushtimit romak n viset ilire, sidomos n ato t provincs s Ilirikut,e detyruan
shtetin romak t rishikoj marrdhniet me provincat dhe ty riorganizoj aparatin
administratuiv.Pas kryengritjes s ma dhe t viteve 6-9, era e re, provinca e Ilirikut
u nda n dy pjes: n jug u krijua provinca e Dalmatis dhe n veri ajo e Panonis.
N etapn e fundit t organizimit administrativ t provincave ilire, nga Perandoria e
hershme Romake (sh.II era e re) u krijua provinca e Epirit, ku u futn krahinat ilire
n jug t Vjoss, i gjith Epiri dhe Akarnania e Etolia n jug t tij.

N krye t provincave qndronin sundimtar t posam, mkmbsit, t cilt sipas
rndsis s provincave ishin t rangjeve t ndryshme. Mkmbsit emroheshin pr
nj vit, duke pasur edhe funksionin e lart gjyqsor dhe politikn fiskale. N
provincat ku mbaheshin reparte ushtarake ata kishin n dor edhe pushtetin
ushtarak. Mkmbsit kan pasur nj pushtet t pa kufizuar. Ata kan pasur n
dor jetn e banorve t provincave dhe shfrytzonin postin pr interesat e tyre
vetiake.44)

N nj ligjrat t mbajtur kundr Pizonit, oratori i njohur romak Ciceroni, e ka
prshkruar gjendjen e krahinave ilire n provincn e Maqedonis t asaj kohe me
kto fjal: "Dyrrahu e Apolonia t shkatrruara Parthint e Bylynt t gnjyer,
Epiri krejt i shkatrruar t gjith kan provuar se ti kishe ardhur vetm pr t
vjedhur, plakitur, keqprdorur dhe trajtuar vetm si armiq. "Shteti romak kishte
prpunuar nj sistem t hollsishm t nxjerrjes s taksave dhe t detyrimeve t
tjera n popullsit e viseve t pushtuara nga Roma.






Ilmi Veliu
Antar i ri

Titulli: Re: ILIRET RRJEDHIN NGA PELLAZGET, DHE ATA NGA ARIANET.... Sun May 02,
2010 10:49 pm



JETA E PRDITSHME E ILIRVE




Numri i postimeve: 178
Age: 61
Vendi: Kerove
Profesioni/Hobi: Historian
Registration
date: 26/12/2008



Jeta e prditshme e fiseve ilire sht varur shum edhe nga pozita gjeografike e
vendit, n t cilin jetonin. Kto kushte ishin mjaft t ndryshme: Prej ujdhesash dhe
bregdetit me klim t but, mediterane e deri tek fushat e plleshme, pran
lumenjve t mdhenj panonik, ku mbretronte klima kontinentale dhe deri tek
malet shkmbore n Bosn e Mal t Zi, Slloveni e gjetiu n t cilat dimrat e ftoht
dhe t rnd, ua kushtzonin banorve t atjeshm mnyrn e jets dhe
doket.Ilirt i kishin prshtatur vendbanimet dhe shtpit e tyre, veshmbathjet,
ekonomin dhe tr mnyrn e jets, sipas rrethit n t cilin jetonin, dhe i cili rreth
u siguronte pasurit minerale e kullosa, deti peshqit, ose pyjet u siguronin egrsira.
Ilirt duke jetuar me shekuj n kushte t ndryshme, krijuan edhe doke t
ndryshjme. Do t thot se ata ndryshonnin n mes veti sa u prket disa dokeve
dhe zakoneve. 45



PAMJA FIZIKE E ILIRVE


Sipas autorit grek, Herodianit nga sh.III,p.e.s. ilirt kan qen shum t fort e t
mdhenj dhe t gatshm gjithnj t vrsulen n luft dhe vdekje. Ky konstatim i
nj autori grek duhet t jet i sakt sepse si q e dim, ilirt vazhdi misht kan
qen n luft me grekt, maqedont dhe romakt, dhe ata me siguri nuk kan
pasur ndonj simpati q t`i paraqitnin ilirt t fuqishm nga simpatia por kan
thn realitetin se ata me t vrtet kan qen t till.

Matjet antropologjike q jn br n vise t ndrysh me t territorit ilir, pr
madhsin e trupit t ilirve na dhan rezultate mjaft unike, n baz t t cilave
mund t flasim me precizitet shkencor, e jo vetm n baz t gjykimeve subjektive
t autorve antik.

Pr dukjen e ilirve mund t gjykojm, si prmendm edhe m lart, edhe n baz
t paraqitjes figurative nga koha romake. E ktill sht pr shmbull dukja e ilirit
n "Gemma Augusten" e famshme, q e punoi Dioskuridi pr nder t fitores s
Tiberit dhe t Germanikut kundr Batove n sh.6-9 era e re.Skema t tilla t ilirve
t zn robr kemi edhe n disa monumente t tjera nga Solini, Sinj, Pulla etj.Duke
gjykuar simpas pamjeve npr monumentet e vendit, ilirt nuk i rruanin mjekrrat e
tyre.Megjithat,duket se mjekrra nuk ishte e zakonshme te t gjith ilirt ose bile
jo n mnyr t njjt n epokn parahistorike dhe m von n epokn
romake.Duke gjykuar sipas objekteve t gjetura si q jn brisku i bronzit nga
epoka e bronzit dhe hekurit, n Slloveni, n Bosnjn veriore dhe bregdetin adriat ik,
duket se n at koh dhe n ato rajone, ilirt i rruanin mjekrrat e tyre 46)

N kohn romake, ilirt e romanizuar qoft nse jetonin n qytete ose kampe
ushtarake, ndiqnin n kt drejtim hiret e mods romake.



LINDJA DHE JETA TEK ILIRT


Nga Varoni msojm se grat ilire lindnin shum leht. Kur t vinte koha e lindjes,
largoheshin nga puna n fush, lindnin pa ndihmn e askujt dhe menjher
ktheheshin dhe vazhdonin punn duke mbajtur fmijn n gryk, sikur ta kishin
gjetur dikund e jo ta kishin lindur.

Duhet thn se mortaliteti i fmijve ishte shum i madh. Carlo Marcheseti, i cili e
grmoi nekropoln e madhe nga koha e hekurit te Most n So afr Tolminit
(Bosnj) numroi 770 skelete fmijsh. Situat t ngjashme kemi edhe n kohn
romake. 47)

Jeta mesatare e ilirve ka qen mbi 45 vjet por nga monumentat e zbuluara gjejm
shnime se n Iliri kishte njery q kishin jetuar edhe 100-125 vjet.



VESHMBATHJET E ILIRVE


Se far veshje mbanin ilirt n shekujt e par t mijvjearit t par p.e.s.do t na
mbetet e panjohur.

Vetm me zhvillimin m t madh t artit figurativ te ilirt, prej sh.VI-V,p.e.s.
paraqiten pamje t ilirve me rroba popullore. Megjithat, burime kryesore pr
njohjen e veshjes ilire jn monumentet e shumta t varreve dhe ato t kulteve q
n pjesn m t madhe jn nga perandoria e vonshme dhe u krijuan n ato vise
ku romanizimi nuk arriti fare, ose bile jo n nj mas t madhe, t ndryshoj
karakterin e veshmbathjeve popullore.48) Tek veshjet mashkullore m s shpeshti e
ndeshim kmishn (fustanelln) t gjat apo t shkurtr t ciln ne e kemi
trashguar edhe sot tek veshjet e toskve. Pamjen m t vjetr t kmishs e
gjejm n urnn e gurit japod nga Ribii-Bihaq, q daton nga sh 5-4, p.e.s. e cila
dallon pak nga kmishat q ilirt i kan veshur n kohn romake. Edhe grat kan
veshur kmish t gjat me mng t gjera e q sht e njohur me emrin "Toga
dalamata"q sot sht shum e prhapur n veshjen popullore tek grat e Krovs.
Ilirt kan bajtur edhe gunn e gjat t mbrthyer me nj pull n ann e majt.

Nga ksulat t cilat i mbanin ilirt na jn t njohura katr tipe t ndryshme..48/a Ka
qen i shpesht tipi i ksuls me form t rrumbullakt ose t rrafsht q sht
paraqitur n monumentin nga Zenica q n esenc nuk dallohet shum nga ksula
e bardh e sotme shqiptare (qele shja) . 49) N prgjithsi mendohet, me t drjt,
se ksula e bardh e sotme shqiptare qoft e rrafsht, e rrumbullakt apo e gjat,
drejt prdrejt buron nga ksula e ngjashme q e mbanin ilirt. Ka pasur edhe
ksula tg tjera q jan prdorur n raste t ndryshme ushtarake ose aristokrate
etj.

Nga mbathjet mashkullore ilire, m s shpeshti hasim opingat e lkurs t cilat i
kan mbathur edhe popujt e tjer.

Shamit si mbules e koks, sht nj nga pjest e paraqitura m s shpeshti t
veshjes ilire n monumentet e epoks romake. Pr nga forma me asgj nuk
dallohet nga shamia t ciln e mbajn sot shumica e grave t Ballkanit.

Taksat kryesore kan qen ata q paguheshin pr tokn dhe ato pr frym .
Grabitjet dhe barra e rnd e taksave kan qen m t theksuara n krahinat
bregdetare dhe n ato t prshkuara nga rrugt e mdha t komunikacioneve , ku
kishte gjithfar npunsish romak. N viset e brendshme dhe krahinat malore t
provincave ilire, pushtuesit romak nuk mund t vendosinin marrdhnie t tilla
vartsie as edhe t nnshtronin plotsisht banort vendas ndaj autoritete ve
shfrytzuese t perandoris.50)

N kto provinca, m von oficert romak filluan t zvendsohen me prfaqsues
t paris vendase q kishin marr qytetrin romake. Duke organizuar bashksit
vendase sundimtart romak, mundn t siguronin nj far kontrolli mbi popullsin
vendase dhe ta trheqin ate n jetn e shtetit romak.




PROVINCAT ILIRE NN

BIZANTIN


Me ndarjenePerandoris Romake n fund t sh.IV ,p. e. s. provincat ilire mbetn
me Perandorin e Lindjes Bizantin. Edhe pasi u bn pjes e provincs bizantine
struktura ekonomiko-shoqrore e provincave ilire nuk ndryshoi. I vetmi ndryshim
ishte se ato u bn krahina periferike t Perando ris, ka ndikoi m von n jetn
e tyre. N Bizant, ku bnin pjes krahina t pasura me qndra t mdha zejtari dhe
ku ruheshin fshatart e zejtart e lir, kriza e mnyrs antike t prodhimit nuk
ishte ndjer aq shum. 51)

Edhepse nuk arriti t ndalonte dyndjet barbare n Ballkan, Perandoria Bizantine me
burimet e saj ekonomike mundi t prballonte gjendjen e krijuar gjat ktyre
dyndjeve dhe t qndronte si nj shtet i madh edhe nj mij vjet t tjera. Kurse
Roma e perndimit nuk mundi t rezistonte para sulmeve t barbarve dhe n 476,
era e re ra n duar t gjermanikve t udhhequr nga Odoakri.

N sh,V-VI era e re, provincat jugore e juglindore ilire si Prevali, Dardania, Epiri i ri,
dhe Epiri i vjetr pas shkatrrime ve dhe dmeve t shkaktuara nga invazionet
barbare u mkmbn, madje n sh,VI e.re. patn njfar ngritjeje q u vu re n
shum drejtime.52)

Edhe n sh.V-VI,e.re. n provincat ilire nuk qen zhdukur pronat e vogla toksore.
Rrnimi i fshatarsis u b m i theksuar, veanrisht n fund t sh,V dhe fillimi i
sh VI.e.re. kur ajo u ngarkua me taksa edhe m t rnda. Fshatart e provincave
ilire qen t detyruar t`u paguanin pronarve t mdhenj t tokave, nj taks t re
n t holla, ndrsa shtetit n ar. Duke mos qen n gjendje pr t paguar me koh
borxhet ata duhej t`u dorzonin atyre gjithka q zotronin dhe pastaj t krkonin
mjete jetese n qytetet ose t hynin n radht e ushtris. N kt mnyr n
ushtrin e perandoris s hershme bizantine hyn shum ilir.

N provincat ilire edhe n sh. e V-VI,e.re. jeta qytetare vazhdoi pa ndrprerje,
megjithse numri i qyteteve ishte paksuar edhe m shum. Hierokli n
udhrrfyesin e tij t sh.VI e. re. prmend n katr provincat jugore ilire emrat e
27 qyteteve, disa prej t cilve ishin edhe qendra peshkopa le. Sidoqoft, me gjith
numrin e paksuar t qyteteve dhe krizn e skllavopronaris n sh.VI,e.re. n Iliri
kishte ende qytete relativisht t pasura ose qytete q kishin ruajtur rndsisn e
tyre. N kt koh, pas shkatrrimeve t shekujve paraardhs, ka qen
karakteristike nj rigjallrim i jets n qytet dhe fshat, dhe nj qndrueshmri n
raportet mal-para.

Q nga fundi i sh.V e.re. dhe gati gjat gjith sh.VI, kur ndodhi rilulzimi i jets
qytetare, numri i monedhave u shtua n mnyr t ndjeshme.53)

N pjesn ballkanike t Perandoris s Bizantit nj qytet i madh ka qen Dyrrahu.
N Dyrrah vinin anije nga vendet e ndryshme t Mesdheut, kurse rrugt toksore
q niseshin nga ky qytet nuk e kishin humbur rndsin e tyre.

N gjysmn e dyt t sh.VI,e.re. dhe n gjysmn e par t sh.VII e.re. do t
rifillojn invazione e dyndje t reja popujsh t cilt do t sjllin ndryshime n
prbrjen etnike t gadishullit ballkanik dhe do t ojn n rnien e plot t
sistmit antik t prodhimit. N Perandorin e Lindjes, n t ciln bnin pjes edhe
provincat ilire, ku skllavopronaria ka qen m pak e zhvilluar, procesi i shthurjes s
mnyrs antike t prodhimit dhe vendosja e feudalizmit u b m me ngadal.



VENDBANIMET ILIRE


Nga t gjitha gjurmt e kulturs materiale t ilirve m monumentalet jn gjurmt
e vndbanimeve t tyre t fortifikuara, kalat. M pak jn monumntale por pr
kt shkak jo m pak t rndsishme edhe gjurmt e tipeve t trjra t
vendbanimeve ilire. Fatkeqsisht as pr vendbanimet nuk i dim t gjitha ato q
ishin t nevojshme t dihen e q t fitojm nj njohuri t plot pr to, mirpo
prshkrimet e deritashme t atyre vendbanimeve, me grmi met arkeologjike n
disa prej tyre, bjn t mundur q t dallojm disa tipe themelore dhe t
vrtetojm zhvillimin e tyre kronologjik.54)

M t shumta jn gjurmt e vendbanimeve t tipit t kalave gj q, megjithat,
nuk na bn t konkludojm se vendbanimet e tilla kan qen me t vrtet m t
shumtat edhe n kohn parahistorike. Pr kt tip vendban imesh dim m s
shumti pr shkak se mbeturinat e tyre, nganjher me dimension monumentale i
qndrojn m leht dhmbit t kohs, prandaj sot sht m lht t`i vrejm dhe
t`i studjojm.Vendbanimet e tilla populli i quan kala ose kshtjella. Ilirt ndrtonin
kalat n lartsit t cilat ishin vshtir t kalohen, ose n rrzat e bregoreve,
pran pozitat n t cilat ishte m leht t mbrohen nga armi qt .



PIRATERIA


Pr piraterin ilire si dukuri historike sht
folur edhe m hert. Sulmet pirate ilire kundr
anieve greke dhe romake kishin n rradh t
par domethnie ekonomike dhe vetm
ather kur ndodhn prleshje pr shkak t
tyre, me grekt dhe veanrisht me romakt,
ky aktivitet mori edhe domethenie politike.55)

Disa fise ilire me pirrateri merreshin q n koht e lashta. Caku i sulmeve t
piratve ilir ishin anijet t cilat pran bregdetit lindor t Adriatikut transportonin
mallra nga veriu n drejtim t jugut dhe anasjelltas.

Autort romak shkruajn me urrejtje pr kto sulme t piratve ilir kundr
anijeve tregtare. Mirpo n kt pik pamje ilirt nuk ishin kurrfar prjashtimi,
sepse pirateria si deg ekonomike ishte mjaft e zhvilluar n kohn e vjetr n
mesdhe.56)Kjo lloj mjeshtrie ilirve u sillte pasuri t madhe dhe e kishin vshtir q
t hiqnin dor nga kjo. Levrdit prej ktyre profesioneve ishin aq t mdha sa,
me mjaft siguri mund t supozohet se n shum gjra mu pirateria shpejtoi
procesin e zhvillimit ekonomik t ilirve bregdetar dhe se mallrat e plakitura nga
detart grek dhe italik luajtn rol t dukshm n procesin e krijimit t shtresave
n shoqrin ilire.





RELIGJIONI


Kulti i ilirve parahistorik ka qen Dielli. Kte e vrtetojn zbukurimet e gjetura t
cilat ilirt i kan bajtur me vete ose i kan ruajtur n shtpit e tyr. Si edhe tek
popujt e tjer n kt shkall t zhvillimit, kulti i diellit sht themel n t gjitha
manifestimet religjioze, bile edhe pr ata q n pamje t par nuk kan elemente
t prbash kta me at kult. 58) Kjo ka qen n pjest veriore t Iiris. N vendet
jugore ka dominuar kulti i gjarprit. Ne prmendm, kur folm pr emrin ilir, se
njri mendim ishte edhe ai se, emiri ilir vjen nga emri i gjarprit Ilyrios, pr t cilin
ilirt kan besuar se qndron nn vatr dhe e mbron shtpin nga t kqijat.
Filozofi Maksim nga Tiri, i cili jetoi n kohn e Antoninit, n librin e tij "A duhet tu
ngritet perndive shtatore" prmend se Peont, fis ilir, n Maqedonin e sotme, e
adhurojn diellin n form t nj disku t vogl, t ngritur n nj shtyll t gjat.59)

Gjarpri si kafsh toteme tek ilirt ka rol qndror n sistemin mitologjik dhe
religjioz t ilirve t jugut. Folm m lart pr lidhjen e gjarprit me vet emrin e
ilire, kurse duhet t shtojm edhe at se nj numr i madh paraqitjesh t ksaj
kafshe, q bhen t shpeshta, veanrisht prej sh.V,p.e.s. n stolit e ndryshme.
Gjarpri sht paraqitur si roje e vatrs shtpiake, si simbol i frytshmris etj.
Gjarpri si simbol i fiseve ilire t jugut do t`u bj ball t gjitha fortunave dhe do
t arrij deri n ditt tona. Populli thot se nse e gjen gjarprin n themel nuk
duhet vrar sepse sht gjarpr themeli,sht m fat dhe e ruan shtpin.*









Pellazgt (pelargu ose lejleku pkth [1]) ishin nj popull i lasht indo-evropian q sipas disa shkrimeve antike
t lna nga (Homeri, Herodoti, Tukididi etj.) jetonin n pellgun e Egjeut dhe n bregdetin perndimor t
Azis s Vogl, n Peloponez, n Greqin Qendrore, n Thesali dhe n afrsi t ktyre viseve.

N mesin e mijvjecarit t tret dhe n fillim t mijvjecarit te dyt para Krishtit erdhn nga stepat e
Lindjes grupe t reja popujsh q merreshin me blegtori.Ktu u przien me banort vends dhe kshtu u
krijua bashksia e re kulturore e Gadishullit Ballkanik.Kjo popullsi mendohet t jet popullsia e lasht
pellazge. Sipas shum studiuesve shqiptar e t huaj, pellazgt ishin parardhsit e ilirve.


Bartsit e kulturs s neolitit dhe t fillimit t epoks s bronxit n truallin e Shqipris. Prsa i prket
krahinave jugore t vndit ton, ka t ngjar q n kt koh, n kto vise. ashtu si n Greqi dhe n
pellgun e Egjeut, t ken banuar fise t afrta, midis tyre, t cilat te autort e vjetr njihen me emrat:
pellazg, leleg, kaukan, karian etj. Sipas tyre kto ishin fise t vjetra vendese, t cilat m von u
mbuluan nga helent e ardhur, dhe u asimiluan prej tyre. Ndr ta pellazgt konsideroheshin si fiset m t
rndsishme, prandaj edhe njoftimet e autorve per ta jan pak a shum t hollsishme.

Homeri i prmend pellazgt n epopen e "Iliads" si banor t Thesalis, t cilt gjat lufts s Trojs
mbajtn ann e trojanve, kurse n "Odisen", q sht e nj kohe t mvonshme, pellazgt zihen n goje
si banor t Krets. Shkrimtar m t rij si Hesiodi. Herodoti, Hekateu, Tuqiditi dhe t tjer m t von si
Helaniku, Dionizi i Halikarnasit, Straboni etj. na japin njoftime t tjera, por t ngatrruara dhe
kontradiktore, mbi kto fise duke i vendosur her n Peleponez, her n Azi t Vogl, her n Itali. Ata
flasin pr shtegtime pellazgsh n Athin, pastaj n Lemno dhe Kret e q ktej n Siili, Etruri e gjetk;
njoftojn pr mbeturina muresh t vende t ndryshme t Greqis q ata ua atribojn pellazgve; e cilsojn
gjuhn e tyre, pellazgjishten, si gjuh barbare, d.m.th. jo greke, t ciln e humbn kur u helenizuan;
tregojn se pellazgt kishin nj kultur t lart dhe prej tyre helent msuan kultin e perndive, bile bn t
tyret edhe nj tok emra perndish pellazgjike; prmendin disa emra vendesh e qytetesh t trashguara nga
pellazgt si Larissa, Gortyna, Agro, Tyrren etj.

Ndr kta, Herodoti thot se n kohn e tij n Epir ishte akoma i gjall kujtimi i banorve t dikurshm
pellazg, t cilt kishin ardhur ktu nga Thesalia kufitare, kurse Straboni, duke u mbshtetur te Efori,
Hesiodi, Eskili dhe Euripidi thot se vendbanimi i hershm i pellazgve ishte "Arkadia" dhe q ktej kta
shtegtuan n Epir, ashtu si n Thesali, Kret, Lesbos dhe Troad. Por, megjithse t ngatrruara dhe
kontradiktore, njoftimet e autorve t vjetr prkojn n nj pik t rndsishme, n faktin se ata mohojn
do lidhje gjenetike midis pellazgve dhe fiseve t mvonshme helene, pr derisa pellazgt i bnin vends,
me origjin hyjnore sic thot Homeri, ose t mbir nga dheu si thot Hesiodi, kurse helent ishin t ardhur.

Duke t nisur nga t dhnat e autorve t vjetr dhe nga studimet gjuhsore, pellazgt u konsideruan pr
nj koh t gjat nga studiuesit e fundit t shek. XIX dhe fillimit t shek. XX si nj popullsi joindoevropiane,
q kishte afri me popullsit e tjera t hershme t pellgut t Mesdheut, prej Kaukazit deri n Gadishullin
Iberik, t cilat u quajtn t gjitha s bashku me emrin prmbledhs "Mesdhetar".

Punimet gjuhsore t ktyre 30 viteve t fundit, t mbshtetura n studimin e gjithanshm t greqishtes s
vjetr duan t provojn t kundrtn e tezs s par, d.m.th. origjinn protoindoevropiane ose thjesht
indoevropiane t pellazgve.

Megjithse prkrahsit e tezs s re kan shnuar disa suksese n fushn e studimeve pellazgjike edhe kjo
tez ashtu sikurse e para, nuk sht n gjendje t sqaroj prfundimisht kt problem.N fushn e
historiografis dhe n linguistik nuk kan munguar t dalin edhe pikpamje q i lidhin pellazgt me banort
e mvonshm t truallit t Shqipris. me Ilirt dhe pasardhsit e tyre, shqiptart. Nuk prjashtohet
mundsia q ilirt e jugut t ken pasur ndonj lidhje me popullsin m t hershme pellazgjike t ktyre
krahinave, por kjo hipotez ka nevoj pr nj prpunim dhe mbshtetje t mtejshme shkencore. Pr kt
arsye, si banor t lasht t vendit ton, t njohur nga t dhna t sigurta arkeologjike dhe nga ato t
autorve antik konsiderohen deri m sot ilirt.


Edituar pr her t fundit nga Vrana Konti n Thu Sep 04, 2008 1:59 pm, edituar 1 her gjithsej


Vizitor
Vizitor




Titulli: Re: Pellazgt Thu Sep 04, 2008 1:57 pm

Prejardhja

Disa historian arab mendojn se shqiptart dhe arabt kan prejardhje t
prbashkt qysh nga koht m t hershme. Kurse Elvia elebiu (1611 - 82) v n pah
se nga fisi Kurejsh, nga i cili rrjedh Muhamedi, profeti i islamizmit, rrjedhin edhe
shqiptart. Mirpo, origjinn e prbashkt t shqiptarve dhe t arabve, nse kto
pohime kan baz shkencore, duhet krkuar qysh nga koha e lasht ilire, s paku
para 4000 vjetve, d.m.th. qysh nga koha e profetit Ibrahim, prej t cilit, thuhet n
botn arabe e hebreite, rrjedhin arabt dhe hebrejt. Ndrsa Willy Borgeaud-i thot se
palestinezt (filistint) kan emr ilir, dhe se Argolida dhe Elida n Greqi jan vatra t
rndsishme ilire n pjesn e Mesdheut. E sipas mendimit t Faik Reshit Unatit,
palestinezt (filistint) u trhoqn nga Kreta pr n Palestin rreth vitit 1200 para e.s.
Palestinezt ishin banort e ish qytetit ilir Paleste - Palasa e sotme n Himar.

N fund do t'i v n pah edhe disa konstatime t Giuseppe Catapanos lidhur me
lashtsin e gjuhs shqipe. Sipas tij, krkimet e ndrgjegjshme apo studimi
komparativ i gjuhve t vjetra t llojilojshme, na shpien te "ESKUERA" baskisht (E -
SHKUERA, q n shqipen do t thot gjuh e shkuar - e kaluar), d.m.th. na bien te
shqipja, hititishtja, hebraishtja, arabisht- ja, arameikishtja (gjuh semite prndimore
e folur n kohn e lasht n Siri, Mesopotami, Palestin) dhe koptishtja - gjuh
liturgjike e t krishterve t Egjiptit, q do t thot gjuh e THOTIT.

Kt e dshmojn edhe faktet q vijojn:

- Shprehja PAN - AMEN, prbhet nga Zoti Amon, emr i prbr nga fjalt shqipe: A
= AT = bab M = M = mm ON = On = Yn = Yni (joni) -mos t harrohet se sht
NJ ZOT

Kjo shprehje prdoret te t gjith popujt dhe n t gjitha gjuht n dy forma: AMEN
ose AMIN. - THOTI, q sht atribut i t gjitha shkencave antike, nga Nili e shtriu
dritn n gjith botn, sepse n Egjipt u krijua civilizimi i prparuar. - Prania e ilirve
n Egjipt mund t datohet para 12000 vjetve, peridh kjo q prputhet me zhdukjen
e Atlantids, e cila u prshkrua nga Platoni n dialogun e "TIMEO"-s dhe t "CRIZIA"-
s. -Shqipja flitej para 12000 vjetve, jo vetm n tokn e Nilit, por edhe gjetiu, duke
qen se: 1. Ilirishtja ishte shum m e vjetr se sa q mendohej deri m sot.

2. Kultura e lasht e POPULLIT T LIR (ilir) n Egjipt ishte e vjetr, s paku 12000
vjet.

- Emri POSEIDON, emrtim i zotit t deteve dhe t trmeteve i cili qe vllau i Zeusit
(ZOTIT), shpjegohet me shqipen: PO Sl - E - DON = me kuptim: shum e dshiron.

- Emri FARAON, me kuptim I NJERZISHM, poashtu rrjedh nga shqipia: FARA -
JON.

- THOTI sht lajmtar i prndive.

- THOTi konsiderohet gjithashtu si personalitet m i ditur, "m i urti prej t urtve" i
t gjitha kohve m t vjetra, nga doktrina e t cilit doln fillet e mdha t
humanizmit, sikurse RAMA, KRISHMA, MOISIU, ORFEU, PITAGORA, PLATONI, t
gjith: lajmtar, sub velo, t DRITS S ARDHSHME, ekzistues t prhershm,
DIVIN LOGOS FIGLIO di DIO (ARSYEJA HYJNORE BIRIT T ZOTIT), q do t
mishrohej pr lirimin e njeriut dhe shptimin e bots.

THOTI sht themelues i religjionit t DRITS dhe i shkencave sekrete (okulte) t
mistereve dhe sht gfithashtu n prgjithsi shpiks i shkrimit.

Prandaj, bazuar n shnimet e siprshnuara mund t konkludohet:

- se pellazgt - ilirt ishin strgjysht e shqiptarve;

- se pellazgt - ilirt, me emra t ndryshme, d.m.th. me emra t fiseve pellazgo - ilire
(geg, tosk, alban, arbr, arnaut, dardan, maqedon, hetit a hitit, trojan,
ejiptian, etrusk, etj. etj.) jetonin n nj siprfaqe shum m t gjer n tri
kontinente: n Evrop, Afrikn Veriore dhe n Azi, deri n Iran dhe Indi;

- se ilirishtja - shqipja, si deg m e vjetr e familjes s gjuhve indoevropiane, sht
els i qytetrimit njerzor; - se nga gjiri i ilirve doln shum prndi, profet,
perandore e dijetar;

- se strgjysht e shqiptarve, pellazgt-ilirt, me kulturn e tyre t lart kontribuan
jo vetm n civilizimin e popujve tjer, t cilt i sundonin, por, me an t vet
asimilimit, kontribuan n krijimin e shum kombeve dhe kulturave (feve, gjuhve,
shkrimeve) t veanta n tri kontinente;

- se shkatrrimi i pellazgve - ilirve t shumt dhe t kulturuar u shkaktua jo vetm
nga katastrofat natyrore, por edhe nga luftat e brendshme q u zhvilluan mes fiseve
t tyre, luft kjo q vazhdoi, tradicionalisht, deri n ditt tona;

-se nga brthama e pellazgve -Ilirve shum t lasht - vetm shqiptart mbetn pa
u shkrir n popuj apo kombe t tjera - n grek, hebrej, arab, italian, austriak,
sllav t jugut, turq, etj.;

- se vetn gegt, n nj mas t konsiderueshme, e kan ruajtur shqiptimin e
ilirishtes - shqipes s lasht;

- dhe se fjaln vendimtare, prkiti me shtjet e shtruara, duhet ta japin, n radhe
t par, filologt, arkeologt dhe etnologt.

Dinastia e Mehmet Aliut, camit nga Kavalla, s'ishte e para e shqipetareve ne Egjypt.
Lidhjet midis dy brigjeve ekstreme te Mesdheut na vijn edhe para edhe pas
Aleksandrit te Madhe. Informacionin e pare pr kto lidhje kryesisht te njohura e
morren nga libri i mrekullushem nga prof, te Sorbones - Franc, izrealiti Zahar Majani
"Fundi misterit Etrusk" (FME 1973). Tek kapitulli "Libri i Mumjes", i 19-ti, faqe 350 -
390 bn fjale pr fashe rrobe, me te ciln sht mbeshtjelle nj mumje ne Egjyptin e
lasht e cila i ka sherbyer mumjes si carcaf. Fasha, dhe pse e demtuar duke perdorur
shqipen si celes i del kuptimi i permbatjes se shkrimit. Ne hyrje te librit flet pr
pushtimin e Egjyptit nga Hiksoses (ikesit) fis Iliro - ballkanas rreth vitit 1300 p.e.r qe
zgjati 150 vjete. Na njofton pr zyrtarin e lart Anten Tursha (etrusku) ose In - en -
Tusha qe fitoi poste tepr te lart ne faraonite e Egjyptit, poste qe ishin ndaluar pr te
huajt. Mesojme pr sherbimet e orrbotarit Josif Ilirjanit.

Po tek libri i Majanit lexojm se egjiptologu Gernajt identifikoi turshet e Gurobit me
tiren sit e Ramsesit II 1290 - 1224 si dhe etrusket ne oborrin e Ramsesit III 1198 -
1166. Majani ne librin e (FME faqja 37) na jep rrugn npr te ciln kaluan palasasit
deri ne themelimin e Palestines. Michael Grant tek libri "Qyteterimi mesdhetar"
shkruan: Filistinen - palasasit, palestineze kan ln mjafte gjurme ne gjuhn e
vendit. Kjo mund te konstatohet duke veshtruar nj harte gjeografike te Izraelit ku
gjenden emra qe kan kuptim vetm ne gjuhn shqipe. -shenon Nermin Vlora tek libri
"Pellazget... Ilirt faqe 74". Ne faqet e librit "Zbulime ne shkretetiren e Judes" i ruseve
Kovale e Kabllanov ermat qe shpjegohen me shqipen bertasin. klithin, kendojne
majekrahu ose ja marrin labce. Tek librat e shenjt Ungjilli e Kurani;te lindur ne nj
truall, nj studius i lashtesise se shqipes nuk e ka te vshtir te studioi rolin e saj tek
emrat e njerzve e vendeve.

Po 't re sjell libri "Zotat dhe mitet..."? Do te ishte naivitet nse ne hipotezat dhe
analizat qe do t pasojne do t shprehnim siglen matematikore, por, prderisa ne do
fushe ekziston ligjerisht e drejta e hipotezes pse mos e shtrijme ne fushn e gjuhesis?
Dhe si thot Buzuku "...kush te te jet me i dijshem se u(ne) le t jape nj mendim
sa me afr te vrtets te miroitfjebse te hedhe posht me fakte dhe analiza shkencore
kt hipoteze. Ne hapsirat e nj materiali gazete mund te ndjekim dy rrug. Ose do
t japim mendim pa u thelluar ne argumentin shkencor te termave shqiptaro -
egjyptiane ose do t analizojme fjalt pr te dal ne nj prfundim. Kt
kendeveshtrim na e bn me te leht dalja e librit "Shqipja dhe sanskritishtja" i Petro
Zhejt i cili bashke me punimet e Clirim Xhunges, idet e R.d. Anzheli. AristiLKoles dhe
libir i Xhuzepe Katapanos "Toti fliste shqip" perbejne revolucion ne gjuhesin shqiptare
dhe botrore.

22 vjete me pare ne 1984 italobreshi Katapano botoi librin e "Toti fliste shqip". sht
fatkeqsi e neglizhence qe lexuesit dhe studiuesit shqiptar nuk e kan as ne shqip as
ne italisht. Ne 8 faqe e-mail te profesor Skender Rizajt nga Prishtina bhet
permbledhja e ktij libri nprmjet internetit, argumenton se simbolet e heroglifet
egjyptiane mbshteten teresisht ne koncepte e elemente e materiale te gjuhs
shqipe. Kufiri kohor i Katapanos na con 12000 vjet me para. Kto njohuri na bjn te
shofim terminologjin e miteve, emrat e zotave, te njerzve dhe vendeve me
elemente dhe nn dritn e shqipes.



Vizitor
Vizitor




Titulli: Re: Pellazgt Thu Sep 04, 2008 1:58 pm

1 - Delta. Nuk mund t thuash qe lidhet vetm Nilin. Tasjime ajo sht fjale
ndrkombtare por sht po aq e vrtet qe lidhet me Nilin prej dimesioneve qe kan
ky lumUcur takohet me detin. Fjala delt sht plotsisht shqipe, e sakt dhe pa
hipoteze. sht simbol i koncentrimit kuptimor qe ka pasur kjo gjuhe ne zanafillen
esaj te hershme veanrisht tek foljet. Nga folja dal krijojm-dajlan, vendi ku del
peshku, diell qe do t thot me dal, rrjedhimisht e djela, sht folja del me te ciln.
bariu nxjerr delen nga vatha, sht fiksuar tek emrat Dalmaci, Delminium dhe tek
Delta e Nilit., Delf, Del=Del-minium=Dalmaci

2 - Ra. Thot autori i librit, faqja'22: Perendia Ra sht moterzim i perendise diell dhe
arti egjyptian e paraqet shpesh me nj disk diellor, nj rreth i vizatur mbi kryet e
hyjnive. simbolizon diellin. Forma grafike e diellit sht e barabarte me formn e
tingullit O qe u kthue ne simbolin e tij. Autori i kushton 17 faqe perendise egjyptiane
(62 - 78). Tre pozicionet e diskut te diellit quheshin ne mngjes Khepri, ne mesdite
pak parasarke

3 - Ne trevat tona dhe sot organi i shikimit, ne te folur dhe ne te shkruar ndeshet me
ndryshimet dialegtore. Kshtu Gjirokastra, amria dhe ndonj zone e vogl ne veri
thon siri dhe kjo sht shprehje e formes se vjetr me te cilin emerohet ky organ.
Por sht aq e vrtet qe syri i njeriut pr hir te formes i detifikohet me "syrin e
diellit" dhe pr shkakun se sht burim i informacionit si sht dielli burim i jets. Ne
faqe 95 te librit marrim nj njoftim - gur te muar qe konfirmon iden e Katapanos
dhe ngroh radhet e ktij shkrimi: "Shum prej simboleve qe jan gjetur ne
mitologjine egjyptiane kan origjin jo vendore, dy prej tyre, syri dhe shtylla djed....
Dhe pse kjo shtylle shoqrohet me Osirisin ka te ngjare qe kjo te jet me e lasht dhe
tu perkase kohve parahistorike te Egjyptit". Pas perendise Toti, prendesise Ra = diell
miti mbi Osirisin sht nga me te bukurit e legjendave te Egjyptit dhe nuk sht
rastesi dhe sot shqiptart pjesene erret te syrit e quajne iris. Vlen te kujtoj
kundershtimin tim, ndoshta te vetm me idet dhe faktet te Spiro Kondes qe emrin -
shtet Siri ose Asiri i sjell nga fjala shqipe shur - zhur. Emrat e ketyr dy vendeve jan
te lidhur pazhgjithshmerisht me syrin-fjale shqipe dhe me dukurine mijravjecare te
foljes shqipe, a = folja jon =sht ne dialektit te veriut.

4 - Studiuesit e mumjeve faraonike te Egjyptit kan vn re se ne procesine e
mumifikimit te trupave elementi mbeshtjelles sht rroba e lirit. Edhe ne vargjet e
Homerit heronjt pellazgo - ilir ne dy anet e ballorit te lufts se Trojes visheshin me
rroba prej liri. veanrisht ata qe vini nga vendet fushore. Nuk mund t themi te
njjtn gj pr zonat Hire ku rriteshin te leshta si Laberi, Theprotia, Molo&ia. Po fija e
linit (lirit) te kultivuar e perpunuar sipas nj teknologjie tashm ka perenduar. Isis -
thot autori faqe 85 - pastaj nxori trupin e te shoqit nga druri dhe e mbeshtolli me nj
pelhure te holle liri. Kemi emrin e nj sendi qe s'ka ndryshuar ne shekuj e fiksuar dhe
tek emrat Liban, Libi dhe Libofshe. Pjeset e dyta te secilit emr shpjegohen po me
shqipen ban (bn), bi - bj dhe pr te tretn deshiroraj bo(e)fsh. Nse do t
mbeshtetemi tek algoritmi simbolik i Petro Zhejt (libri epok. Shqipja dhe saskritishtja)
do t propozoja qe fjala li ta quajm shqipe edhe pse emeron dy vende Arabe pran
Egjypti.

5 - Zahar Majani ne kapitullin "Etrusket (fisi vlla iliro - pellazg) ne Egjypt", faqe 31-
38 na jep dhjetra emra vendesh e njerezish me hapsirat egjyptiane qe m pak
mundim mund te nxjerresh etimologjine nga shqipo - etruskishtja. Ne harten e faqes
9 para se te hapet delata e Nilit lexojm emrin Gurob. Majani shkruan: "Por gjrat me
te papritura arkiologu Petri i zbuloj ne Gurob, ne qytetin e te huajve". Ne faqen 33:
Mbishkrimi i arkivolit verteton se Anten Tursha (ose In-en-Tursha) qe shkelqeu ne
Gurob ose me sakt ne oborrin e Ramsesit II. Petri njohu nj nga tirenasit i ardhur
nga Lemnosi, (lemi) ose nga bregdeti Dardan. Emri i qytetit Gurob= Gur-o-bo= Gur
sht br. shoqrohet edhe me emrin tjetr Kahun. Ndeshemi me dukurine e shqipes
ku fialezaka merr dy vlera here si ndajfolje nsa dhe percjellorja e gegerishtes dhe
camerishtes duke. Emrat Kahun, Karont, Kahrun formohen me shqipen nga + hyn,
rron dhe ryn.

6 - Lidhje egjypto-ballkanase, populluar prej pellazgo-ilireve jan te pakta 1000 vjet
para se Aleksandri i madh te pushton Egjyptin. Terminologjia dhe gjuha equajtur
greke ne emrimin e qyteteve si Heliopolis, Panopolis. Filae, Hermanfis, Hermopolis
kan elemente sa greke aq dhe shqiptar. Austriaku K.Trajmer pjesen liernt e ka te
argumentuar si simbol te ngrohtesis dhe sinonim te fjals zjarr si tek Himare,
Termopil=pyll i ngrohte. Ne kt varg kemi dhe emrin Tebe qe gjendet si toponim dhe
ne Egjypt dhe ne territorin e sotm greke kur banohej nga iliro-pellazgt. Sipas
shpjegimeve te nj emisioni shkencor ne TVSH 5.11.06 fjala Tebe nenkupton nj
grumbullim artificial mas dheu me lartesi 8- 30 metro ne nj vend fushor qe perdorej
pr te mbuluar dika, ndoshta tume varrimi ose si lartesi pr te ngritur nj vepr arti.
Shqip do t thot = te bhet.

7 - Dukuria e tabuse sht trashegim nga lashtesia. Pr fjalt dreq, shejtan, diavolo
pr t mos zgjuar nga gjumi spse na sjell prapesira edhe sot prdoren shprehjet qoft
largu ose i paudhi. Pr vdekjen e njeriut dhe eresiren qe e shoqeron ne varr
egjyptianet e lasht (kohe e lane ishte) perdornin termin Tuati si e pame me lart.
Po ti marnm si elemente te veant vrejm se funksioni i ndajfoljes tu=tek si
prdoren dhe sot e ksaj dit ne malesine ton te veriut prdoren dhe ne anglisht to
be continued = ta besh vazhdimin. Pr pjesen ati s'ka nevoj te nxjerrim pashaporte
shqiptare. Madje dhe turqit e gjeten ne territorin qe kan sot te mbjelle nga banoret
paraardhes dardano-iliro-pellazgt dhe Mustafa Qemalin e quajtn ati i Turqise jo
babai i Turqis si do t shkonte turqisht. Kulti i atit sht i pranuar boterish si kult
iliro-pellazgo dhe simboli i tij sht Enea i dardaneve te Trojes qe mbajti mbi shpine
te atin plak qe nga muret e tymosur nga vellezerit e nj gjaku iliro-pellazhget te
ballkanit perendimor deri sa erdhi e themeloi qytetin e Buthrotit (Butrintin) para se te
themelonte Romen. Fjales at pjesa um sht shtes e mvonshme greko-latin ne
Egjypt. Pra fjala Tuati ose Atum sht nj eufemizem ose tabuja pr t mos
prmendur fjaln vdekje.

8 - E kam ndeshur dhe me pare ne libra te ndryshm njoftimin se pas faraonit (fara
jon) Tutenk(h)amon ka ardhur faraoni Ai. Nuk sht rastesi fonetik por perkundrasi
lidhet me prmeri ai ne shqip. Ne nj artikull gazete mund te njoftojme se etimologjia
sht si veza e Kolombit. Kur gjuha kishte vetm karaktier simbolik dhe jo analitik,
sipas Petro Zhejt, simboli i njeriut mashkull ishte falusi, faliku - ai qe falet - pra organi
seksual mashkullor dhe ne Egyptin e lasht statujat ne nderim te organit te
pjellshmerise mashkullore bheshin ne formn e tij dhe shkruheshin e formn e
germes se madhe -/- qe do t thoshte =sht burr, sht mashkull. Dhe rolin e
foljes e luan shqipja A. Pra A=foIje + I organi mashkullor = AI, te cilin ne e perdorim
ne rolin e peremrit te vetes III, njejes. Ne ndryshim te tijorgani qe fekondohej, organi
i lindjes tek femra ishte e shprehur me simbolin e rrethit O dhe prmeri pr femren
sht AO= sht grua= sht AJO. Mund te kujtojm qe deri ne vitet '60 - "70 te
shekullit te kaluar gruaja shqiptare nuk e theriste burrin ne emr por ne vazhdim te
tradites mijravjecare e quante AI= burri.

9 - Thuhet se niveli me i lart i zhvillimit te nj gjuhe sht arritur kur koncentron dhe
shkurton fjalt. Shqipja krahas fjalve mirupafshim, tunjatjeta. lamtumire, trashgon
nga lashtesia perla koncentrimi: dal, ik, ha, pi, fie, ec, shko etj. kryesisht tek foljet.
T kapitulli 12-te i librit, "Tri perendite e pjelloris" as autorit, as perkthyesit ne shqip
s'u ka shkuar ndrmend hymnit qe i thurin Nilit (guxojm, ndoshta nga shqipja nj yll)
egjyptianet. Simboli i perteritjes se jets, N'ili sht permasur si perendi qe mbart
jetn e banoreve. Ne hymnin kushtuar atij faqja 208 lexojm: Nderim pr ty o Hapi Ti
ujit tokat qe ka krijuar Ra Ti u jep te pine papushim tokave Ti je miku i te ngrenit e te
pirit Ti je hambari i te lashtave. Le t dal nj egjiptolog ne te gjith pallton e globit
tokesor dhe te thot se perendia Hapi nuk vjen nga dy folje shqipe Ha + Pi. Ne faqen
209 lexojm: perendia Hapi pikturohet si nj burr me floke te gjat dhe me gjoks te
renduar si te nj gruaje te moshuar. Kjo form androgjene sht ndrimi i gjinise.
L.M.) nderthurte burrin dhe gruan si forca te krijimit te jets. Ndrsa simbolika dhe
praktika e lidhin Ha = te ngrenet kur gruaja veanrisht sht shtatezane dhe Pi =
cilsi dhe nevoj e mashkullit pr energji. Po foljet flasin shqip dhe perendia
egjyptiane Hapi ka si nun - emr venes gjuhn shqipe.

10 - Mati- perendia Egjyptiane (Z.M.E. faqe 173) perfaqesonte vertetesine dhe
drejtesine ne mitoligjine egjyptiane. Ne konceptin mitologjik sansktrit - indian,
perendia e drejtesise ishte Radamanti. Myslimano-arabet i bene metaze emrit.
nderruan vendet e germave dhe e kthyen ne Ramadan. Iliro-pellazgt perendine e
drejtesis e quanin H-ak, ndrsa egjyptianet e quanin me fjaln shqipe Mat. C'thon
studiuesit pr Mat-in: Ziegfried Morenz: "Mati sht orientimi i drejt ne natyre e
shoqeri, far sht e drejt, e sakt, korrekte, ligjore, e rregullt, sistematike sht
drejtsi dhe e vrtet sht Mat" (faqe 186). Rafael Emerson: "Drejtesia te con ne
rregullsi dhe prania e perendise Mat vendosi e vulosi rregull mbi kaosin ne castin e
krijimit te gjithesisht" (po aty) E.A. Wallis Budger: "Mat perben konceptin me te lart
moral e fizik te ligjit dhe te rendit te njohur ne Egjypt (faqe 187).

quhej Ra, kur dielli varcj nc horizont dhe ne mbrmje Atum. Germa, tingulli H sht
pa vler fuksionale, shpesh nuk lexohet si ne shum gjuhe indo - europiane si ne
Egjyptin e lasht. Khepri lidhet me shprehjen ton ne dialektine e veriut me baze fjaln
Prin - heq udhe ose drejton. Pozicioni i dyt ne shqipen e sotme ka dy vlera. Ne fjalin
ngrehu se ra dielli merr kuptimin e rnies se rrezeve ne nj pozicion gjeografik
fillestar dhe kuptimi i dyt kur dielli varet drejt pemdimit, pra ra pas malit, pas
horizontit apo ne det. Pavaresisht se me ciln nga kta dy kuptime sht i lidhur
sht e tepert te komentojme faktin qe perendia Ra lidhet me foljen shqipe ra.
Simboli i perendise Ra me O-ne mbi kok sht faktori mbi te ciln sht formuar
fjala shqipe. O-ra si simbol i matjes se kohs dhe me von send, sahati qe mat kt
kohe. Pozicioni i 3-te i kevizjes se diellit Atumi ose Tuati lidhet jo rastesisht me emrin
at dhe ne mitologjine e vjetr sht shpjegim komplet i nocionit te vdekjes ndonse
te perkoheshme. Tuati ose Atumi do t thot dielli shkoi atje ku shkojn etrit prpara
femijve.

Pe e mbullim sythin e Matit me fjalt e autorit te librit e cila s'ka nevoj pr koment:
"Ne disa vizatime, penda e shpendit e perendise Mat qndron ne krye te shkalleve pr
te garantuar drejtsi, hdersa zemra e te vdekurit peshohej ne ann e kundr te
ballances ku, ishte vendosur gjith penda e saj. Nse zemra barazpeshonte me te
vrtetn duke mos qen as shum e rnd e as shum e leht, merrte rolin e tregusit
te peshores dhe njeriu gjykohej para se t shkonte ne ferre e ne parajs. (L.M.) .Sot
shqiptart mijra vjet pas Egjyptit te lasht thon Mat shtat here e pre nj here. E
kemi marr apo na e kan marr? Si e shpreh sot egjymtiani konceptin e mases? Po
t mbeshtetemi tek algoritmi simbolik te Petro Zhej, un them se nna sht shqipja
dhe njerka sht Egjypti. Nj egjyptolog mund te na thot a sht sot Mat simbol i
matjes dhe i drejtesis?

11 - Pr perendine Toti mund te mbeshteteshim edhe tek Xhuzepe Katapano, por po
parapelqejme kt libr. Bashke me Matin zn 22 faqe te librit. Toti (shqip sot
thot=i menuri) prfaqson te diturin, te mencurin, intelektualin, mesuesin. "Un
jam Toti, djali i madh i Ra-se te cilin e formoi Atumi, i krijuar nga Khepri. Ai shihej si
krijusi i retorikes, i emrave te objekteve, i alfabetit. Ai shpiku shkrimin me hieroglife,
aritmetiken, astronomine" (faqe 179) Hidhet ideja se ... Toti shkoi libirn e tij (libri i
Totit) me doren e tij dhe ne te prfshihen dhe shpjegohen t gjitha magjite e bots,
(faqe 181)

12 - Shum historian e gjeograf te lasht kan br fjale pr Numfeun= Burim gazi e
zifti ne Frakull te Fierit. Tit Livi, Straboni, Plini plak, Dion Kasi thon se burimi i gazit
ndizej me shum kur binte shi. Lengu qe s'digjej ne ajr si gazi, ishte i zi si jan
pellgjet me siperfaqesore me nafte sot ne Marinz dhe lengu qe ishte i zi quhej pjs. Si
themi sot serre, sterre dhe italisht sera=mbrmje, me fjaln pis nnkuptohej e zeza e
pusit te thedhe, nj nate pa asnj burim drite. Pus e pis jan variante te te njejtes
fjale. Ne faqet e librit qe po analizojme ndeshemi me kultin e buallit te cilin
Egjyptianet e lasht e quanin Apis. Pr tingullin A tashm kemi folur, pis=i zi dhe me
shqipen e sotme Apis do t thot=sht i zi. Ne kushtet e Myzeqese, ku ritej bualli,
nuk sht pare buall me lara ose buall i kuq. Qe ky sht formim sipas rregullave te
gjuhs shqipe na e konfirmon Cabej kur pr kafshen gomar nxjerr emrin a + gri,
ndonse pr fat te keq Cabej fjaln pis na sjell nga latinishtja. Ne faqe e librit te
Robert Armorit me nj studim me te vemendshem, me nj njohje te gjuhs se lasht
te Egjyptit mund te vihen piketa me te afrta ne rrugn gjuhsore qe bashkon
popullin e Egjyptit me iliro-pellazgo-shqiptart. Nuk do t perbente udi qe ne Egjypt
te kt vdekur struktura e vjetr iliro-pellazge dhe fjalt te ken mbetur jetime atje,
ne kerkim te genit t tyre te lasht mund te gjejne nnn e tyre tek gjuha shqipe.



Leka i Madh
V.I.P



Numri i
postimeve: 1368
Vendi: Dielli lind nga
malet!
Registration
date: 02/09/2007


Titulli: Re: Pellazgt Sat Oct 04, 2008 10:29 pm

Vrana Konti, te admiroj qe ke hapur nje keso teme dhe vecmas qe ke sjellur kaq e
kaq materiale secila me e vlefshme se tjetra. Sidoqofte, une do te sjell ketu thenie te
te huajve, pasazhe e citate qe e mbeshtesin prejardhjen tone pellazge. Lexim te
kendshem!:

Shqiptaret jane pasardhesit
e pellazgeve te famshem. Pellazget ne epokat primitive do te
kene populluar Epirin, Maqedonine, Greqine (Helladen dhe Peloponezin)
dhe shume vende te Italise.

- Han Johan Georg Fon



Raca shqiptare ka nderin qe ka nxjerre Filipin e II, Leken e Madh, Aristotelin,
Akilin nga fisi i Molloseve, Pirron dhe mbretereshen Teute, qe
guxoi ti beje balle Republikes Romake, fuqise ushtarake me te
madhe te kohes.

Dora D`Istria
(Elena Gjika)



Kombi Shqiptar i dha Romes nje Pape: princin Francesko Albani, i cili
hipi ne fron ne 1700 nen emrin Klementi XI dhe mbreteroi per 21 vjet.

Papa Gjon Pali i II



Konstandini i mbiquajtur " I Madh", ishte
djali i pare i Konstandin Klorit. Ai lindi ne Niassus (sot Nish)
te Moesise ne Ilirikun Lindor. Luftoi perkrah te atit, i cili
u vra ne betejen fatale te Jorkut(Britani). Konstandini u be
Cezar (306) dhe pastaj August (30 . Ne vitin 324
ishte i vetmi perandor i Romes. Ai e shpernguli seline e perandorise
nga Roma ne Bizant, te cilit i dha emrin e vet, Konstandinopoje.
Konstandini u pagezua nga historiani kishtar me origjine shqiptare,
Eusebi, pak kohe para vdekjes, me 337. Fronin e trasheguan tre
bijte e tij: Konstandini, Konstandi dhe Kostani. Ky i fundit
trashegoi Ilirikun, Italine dhe Afriken.

EDWIN E. JACQUES



Me i madhi nga te gjithe perandoret
bizantine ka qene Justiniani (527 - 565), i cili rridhte nga
prinder ilire dhe ishte pasuesi i xhaxhait te vet, Justinit.
Justiniani kishte fituar fame te pavdekshme ne kater fusha: te
luftes, te arkitektures, te drejtesise dhe historise kishtare.
Bota i detyron atij Shen-Sofine.

Edith Durham



Skenderbeu dhe Ballabani

Ne vitin 1463, Ballaban pashe Badera nga Mati, hyri me 18 mije ushtare
ne Diber. Para se te fillonte lufta, i dergoi Skenderbeut dhurata shume
te cmuara. Skenderbeu i dergoi nje plor dhe nje kerrabe. Me keto
dhurata ai i thoshte Ballabanit se do te ishte me mire bujk ose bari ne
Shqiperi, sesa pasha ne Turqi.

Paskuale Willord



Popullsia e Epirit, Ilirise dhe Maqedonise flasin te njejten gjuhe,
bile dhe floket i presin ne te njejten menyre. Kane te njejtat zakone,
dhe qeverisen nga kuvendi i pleqve te cilin e quajne Plakonia. Te
vjeterve u thone Plaixh kurse plakave Plaixhe

Straboni



Eshte e drejte te besohet se gjuha moderne e Shqiptareve eshte ajo qe flisnin ne
lashtesi Maqedonet, Iliret dhe Epirotet.

E. Mashi ne Annales des Voyages



...te gjithe ata qe kane pranuar tezen e origjines pellazgjike te
Shqiptareve te sotem, te pranojne dhe te quajne si nje te vertete
historike te padiskutueshme njejtesimin me ata te Ilireve, Maqedoneve
dhe Epiroteve, dhe te ketyre me Pellazget e lashte.

Petrota



origjina e shqiptareve eshte pellazgjike dhe se pa dyshim jane te nje gjaku me
Maqedonasit e lashte, Traket, Daket dhe Iliret.

Biondeli



...qyteterimi pellazg nuk u nal vecse ne Epir. As nuk humbi, sic
besohet, eshte ky popull fisnik, qe per tu kujtuar qendroi ende me
gjuhen e tij teper te lashte ne Shqiperi, Thesali, Maqedoni, ne pjesen
me te madhe te Dalmacise, te Serbise, etj....

E. Bidera



populli shqiptar eshte, nese jo pellazgjik, me origjine pellazgjike,
ose nje familje e asaj race shume te lashte qe populloi brigjet e Azise
se Vogel, Greqine, Trakine, Maqedonine, Epirin, Mizine dhe Dakine....

prof. M. Markiano



na shqiptaret kemi qendruar tash tri mije vjet e ma teper, e kemi
mbajtur gjuhen e mendimin, karakterin e trimnine, dashunine e lirine qe
na kane lane te paret, njata Pellazge, qe i permenden e i ngulen
mbretnite e Epirit, Maqedonise e Ilirise...

P.Vasa



Origjina e shqiptareve rrjedh nga maqedonasit dhe jane te njejte me
ta, se gjuha shqipe eshte nje nga me te vjetrat ne bote dhe se
Shqiperia ne kohe te lashta ka qene ajo pjese e Maqedonise qe shtrihej
drejt Drinit te Bardhe, Epirit dhe nje pjese te Peloponezit dhe qe
quhej Alvanitia prej shkrimtareve bizantine.

Nikolle Keta, rektori i kolegjit te Palermos



Shqiptart, arnautt si i quajn ata turqit, ose shqiptart banort e
shkmbinjve, si e quajn ata veten banojn n teritorin q prfshin
Epirin e Vjetr dhe vendin e ilirve n Maqedonin Perndimore duke u
shtrir nga Mali i Zi deri n gjrin e Arts (Ambrakis)s Jugut

Epirott e vjetr dallohen nga helent ashtu si shqiptart nga grekt
e sotm. Epirott dhe Ilirt ishin fise fqinje, por t nj gjaku q
flisnin dialekte t ndryshme t s njjts gjuh

Edison L. Clark



"Leandri dhe Eritrea na msojn se Epiri sot quhet Shqipri. Banort e
tij, sipas Leonklavit, quhen shqiptar, ndrsa turqit i quajn
arnautllar. Epirott ndahen n fise t ndryshme, por q t gjith
ndryshojn prej grekve, si nga gjaku ashtu edhe nga gjuha".

I. Lavrenberg (Kartografi i njohur i shekullit XVII)



Epiri nga do prirje del jogrek.

Martin P. N. Nilson

Ishulli i Korfuzit n zanafill banohej nga ilirt.

Lyber



Duke zotruar Durrsin dhe bregdetin shqiptar nga Tivari tek Arta...
ai popull flet n gjuhn e lasht ilire q bn pjes n familjen e
madhe t gjuhve indoevropiane.

Marks

Mund t ndryshojn emrat e nj sr rajonesh e ti prfshijn ato n
provinca t tjera, por hartn natyrore t Shqipris ska dor njeriu
ta fshij, ndrkoh q banort e krishter a mysliman shquhen nga t
njjtat tipare, zakone, doke dhe prej t njjts gjuh.

Spencer

Shqipria nis me nj rrip toke t ngusht nga malet e Sulit n Vai t
gjirit t Arts, duke u zgjeruar me nj gjersi, q sht vshtir t
prcaktohet; Gjiri i Arts mund t quhet dalje kryesore pr pjesn
jugore t Shqipris.

Dr.Holland



Habitem shum dhe nuk mund t kuptoj si ka ndodhur q n
&Ccedilamri dgjohet vetm gjuha shqipe, sikur shqiptart t jen
ktu vends e jo grekrit.

...me numrin e tyre t madh, me guximin, zellin e veprimtarin e tyre, shqiptart do
ia ndrronin nj dit faqen Greqis.

Pukvili

Janina...nj shtet i qndrueshm me popullsi e zakone t t gjith shqiptarve.

Napoleoni



Vetmohimi e flija e tyre qen ndihma m e madhe n kryengritjen greke
pr lirim. Mbi shkmbinjt e mbi zellin e Pargs gjenden ende tepricat
e nj populli q dha jetn e vet pr Pavarsin e Greqis. Atje ndodhen
edhe gjurmt e gjakut t martirve.

Dora DIstria

Atdheu i tij qyteti i Arts, nuk gjendet n Perandorin e
Konstandinopojs... por n nj principat t lir shqiptare. Ai qe
pushtuar nga turqit m 24.03.1449.

E.Golubinski (Bashkkohsi i Ali Pashs, rusi i pranishm)



Un e quaj shtpin time Butrintin, Pargn, Prevezn dhe Vonicn.
&Ccedilamri quhet qarku i Shqipris q prfshin krahinat e
Paramithis, Filatit, Pargs, Marglliqit, Gumenics etj.
Topografikisht, etnografikisht, folklorikisht, &Ccedilamria
prbn nj krahin jo t veant t Shqipris.

Kto thnie pohojn at q Ali Pash Tepelena i tha lirshm Bessierit francez

...n Mesjet, Thesprotia prmendet si krahin e banuar kryesisht prej shqiptarve

Historiani grek Sathos



Leka i Madh
V.I.P



Numri i
postimeve: 1368
Vendi: Dielli lind nga
malet!
Registration
date: 02/09/2007


Titulli: Re: Pellazgt Sat Oct 04, 2008 10:58 pm

Luki shkruajti:
pse more Lek nuk te vjen merzi me i gjet ( lyp) keto thenje ne webfaqe te
ndryshme

Shoku, mos ma kqyr ti pazarllakun po kqyre kallabllakun sic thote fjala e urte. Nese
don ti lexosh ato lexoj. Nese don ti kundershtosh, aq edhe me mire. Beje, dhe pastaj
debatojme cili e cili e ka me drejte.

Sa per ate, une kam te drejte ku te dua te marr material qe eshte per te miren e
historise sime. Besoj nuk ke asgjre kunder? Apo jo?



Luki
Antar aktiv




Numri i
postimeve: 664
Age: 36
Vendi: Prishtin
Registration
date: 03/10/2008


Titulli: Re: Pellazgt Sat Oct 04, 2008 11:06 pm

Jo jo kunder por mendova qe mos po lodhesh shuem pastaj nuk mundesh mu
pergjigjegj asnje pyetje.
Me te vertet je i mire o LEK



Leka i Madh
V.I.P



Numri i
postimeve: 1368
Vendi: Dielli lind nga
malet!
Registration
date: 02/09/2007


Titulli: Re: Pellazgt Sat Oct 04, 2008 11:08 pm

Luki shkruajti:
Jo jo kunder por mendova qe mos po lodhesh shuem pastaj nuk mundesh mu
pergjigjegj asnje pyetje.
Me te vertet je i mire o LEK

Jo taman puna. Paj, nese te dhimbsem kaq shume, pse nuk me ndihmon edhe ti qe te
gjejme materiale ne internet per pellazget?



Luki
Antar aktiv




Numri i
postimeve: 664
Age: 36
Vendi: Prishtin
Registration
date: 03/10/2008


Titulli: Re: Pellazgt Sat Oct 04, 2008 11:10 pm

Beso se uen nuk di fare ku ti gjej ore Lek



Nezir Myrta
Antar aktiv




Numri i
postimeve: 660
Age: 101
Vendi: usa
Registration
date: 23/03/2008


Titulli: Re: Pellazgt Sun Oct 05, 2008 3:30 am

http://www.arbitalia.it/cultura/interventi/nezir/myrta_pellazg.htm



Sofra
Admin




Numri i
postimeve: 7538
Registration
date: 13/08/2007


Titulli: Re: Pellazgt Sat Nov 22, 2008 6:39 pm



_________________
sht dika q vlen...

m shum se pranvera, q shklqen m shum se dielli ,m shum se ari...



Sofra
Admin




Numri i
postimeve: 7538
Registration
date: 13/08/2007


Titulli: Re: Pellazgt Sat Nov 22, 2008 6:40 pm



_________________
sht dika q vlen...

m shum se pranvera, q shklqen m shum se dielli ,m shum se ari...



Sofra
Admin




Numri i
postimeve: 7538
Registration
date: 13/08/2007


Titulli: Re: Pellazgt Sat Nov 22, 2008 6:41 pm



_________________
sht dika q vlen...

m shum se pranvera, q shklqen m shum se dielli ,m shum se ari...



Ilmi Veliu
Antar i ri

Titulli: Re: Pellazgt Mon Jan 12, 2009 2:26 pm

Edhe nj kontribut i imi, i vogl drejt tems pr Pellazgt. sht pun shum e
shklqyeshme e gjith ajo q keni br ju n lidhje m kt pyetje. Ju pruroj. Ja disa
t dhna shtes q do t jen n dobi t asaj se kush jn Pellazgt.
Pas prmbytjes dhe kataklizms q pati rruzulli toksor n kohn e Nuhit (Noe),
mbetn gjall dh tre djemt e tij:



Numri i
postimeve: 178
Age: 61
Vendi: Kerove
Profesioni/Hobi: Histor
ian
Registration
date: 26/12/2008


1.Ham
2.Same, dhe
3. Japheth (Jafeth)
Nga Ham rrjedhin gjuht Hemite, nga Sam ato Semite dhe nga Jafeth (Japet) gjuht
japetike q i takojne familjes s gjuhve Indoevropjane prej ku rrjedh edhe shqipja.
Pra si q e shihni se gjuht Indoevropjane rrjedhin nga i njejti trung dhe nuk duhet t
quditemi se t n t gjitha gjuht e ksaj familjeje gjejm fjal shqipre. Po nga kto
tre djem t Noes, i cili llogaritet si babi i dyte i botes pas Adamit (Ademit) rrjedhin
edhe tri racat:Afrikane, Aziatike dhe Evropjane e pastaj nga kto edhe nnracat tjera.
Pra nga djali i tret q vinte trungu i gjuhve japetike rrjedh edhe populli i cili ka
filluar ta flas kt gjuhe e q sht quajtur raca Ariane ose populli Arian q ka
jetuar n veri t Indis dhe Azin qndrore. N fund t Kohs s Gurit t Ri Ariant
fillojn t lvizin drejt Perndimit dhe n fillim t Kohs s Bronzit arrin n Evropn e
sotme. Me t ardhur n Evrop, bhet zhvillimi i kti populli po edhe zhvillimi i gjuhs
s tyre dhe ndryshimi i emrit nga Arian n Pellazg dhe nga gjuha arianite n at
pellazgjishte. N fund t kohs s Bronzit nga trungu Pellazg fillojn t ndahen dhe
t largohen n drejtime t ndryshme Ilirt, Thrrakasit, Maqedont Antik,Grekt
antik etj dhe t dallojn edhe gjuht e tyre n ilirishte, thrrakishte, greqishten e
vjetr etj. Ktu sht prgjigjeja q ne sot n gjuhn shqipe kemi fjal t njejta me
greqishten, latinishten, anglishten dhe tq gjitha gjuht tjera q i takojn trungut
Pellazg e Indoevropjan. Shum shkenctar jn t mendimit e ndr ata edhe Eqrem
Qabej e Kiro Truhellka e t tjera se shqiptart dhe shqipja rrjedhin nga nj przierje
Iliro-Thrrakase. Pra ky ka qen nj proqes shum i gjat dhe shum i ngadalshm q
na nuk jemi n gjendje ta prcaktojm me an t viteve ose shekujve. sht fjala pr
fundin e Kohs s Gurit t Ri dhe fillimi i Bronzit ose sht nga koha e njeriut t tret
q prmenden n Kuran e Bibl, Adem, Idris Nuh ose Noe n Dhjatn e vjetr dhe
nga ajo koh merre me mend se sa shekuj mund t ken kaluar dhe ja q shqiptart i
kan rrnjt pikrisht nga ky njeri (Noe) dhe gjuha shqipe pikrisht nga djali i ktij
njeriu.(Japeti) Dhe t gjitha lidhjet dhe przierjet me popujt gje gjuht tjera q ju i
prmendni dhe q i kan prmendur edhe autort tjer jn t mundshme sepse
lvizjet kan qen t shumta dhe prmbytjet si ajo e Cunamit dhe prmbysjet tjera t
shumta.
Me respekt Ilmi Veliu.

Z. Ilmi Veliu, para se te postosh nje shkrim, korigjo njehere shiko ' W ' shenderro ne
' ', sepse ne cdo postim qe ben ne vend te shkronjes ' ' eshte ' W '. Tani eshte ne
rregull .

Me mirekuptim Stafi.



Agrone
Antar aktiv




Titulli: Re: Pellazgt Wed Feb 18, 2009 3:56 am

prshendetje vrana

doja te thoja vetem qe pellazget jan te paret e europes e jo ndo nje popull kot me
origjin o venali arab
vet feja tyre thot qe njeriu i par ne tok u quante pelago para se hena te ndahej nga
Numri i
postimeve: 609
Age: 29
Vendi: jasht
Registration
date: 28/01/2009


toka e tash na dalin ca historian arab e thojn qe kemi origjin arabe te cilet nuk din me
lexu jome te flasin per histori e sidomos per historin ton ajo qe ke lexuar ti noshta elle
gabohem se elle un e kam lexuar nje gje te till, nje propagand turke qe thot se kan
origjin nga pellazget si kjo esht dhe nje greke te cilet mjafton ti shohish per ta
kuptuar nga e kan perarlljen



Sofra
Admin




Numri i
postimeve: 7538
Registration
date: 13/08/2007


Titulli: Re: Pellazgt Thu Feb 19, 2009 3:11 am


Figur neolitike antropomorfe nga Kosova









1. Banort e tejlasht t vendit ton dhe mnyra e tyre e
jetess

Trualli i banuar sot nga shqiptart filloi t popullohej shum hert, q n epokn e paleolitit
(gurit t vjtr), mbi 100 000 vjet m par. N fillim u banuan to zona q ishin n kushte
gjeiografike m t prshtatshme. N Shqipri, banimet m t hershme jan vrtetuar n shpelln e
Gajtanit (Shkodr), n Konipsol, n malin e Dajtit dhe n vendbanimin e Xars (Sarand).
Njerzit primitive jetonin n grupe t veuara, kryesisht npr shpella t thata,, pa lagshtir dhe
t mbrojtura nga errat. Veglat e puns i punonin m gur stralli dhe m rrall prej kocke.
Prejktyre gurve me an t ashklzimit nxirrnin pjes m t vogla e m t mprehta guri pr t'i
prdorur si grryese, shpuese etj. Si vende pr t prpunuar gurin shfrytzoheshin hyrjet e
shpellave dhe terrenet pran lumenjeve. Sidoqoft, veglat e asaj epoke ishin ende t thjeshta dhe
t krijuara kryesisht prej guri. Njerzit primitiv ushqeheshin me produkte t mbledhura n natyr
dhe me gjah kafshsh t egra. Pr shkak t kushteve t vshtira n t cilat jetonin, njerzit e
paleolitit kan pasur nj mesatare jete shum t shkurtr, rreth 21-30 vje, me nj vdekshmri m
t madhe te fmijt. Lufta e prbashkt pr t prballuar jetn oi n forcimin e lidhjeve t
pjestarve t do grupi, n ndryshimin e organizimit t njerzve primitiv, t cilt nga fundi i
paleolitit kaluan n grupime me lidhje gjaku, n martesn me grupe, ku prejardhja e fmijs
prcaktohej vetm nga nna. Filloi kshtu organizimi i shoqris matriarkale, e cila mori form t
plot n periudha t mvonshme, 6000-3000 vjet m par, n epokn e neolitit (guri i ri).
Popullimi i krahinave t banuaras sot nga shqiptart u rrit shum n periudhn neolitike. Njerzit
filluan t braktisin shpellat dhe t prqendroheshin n vende t hapura. Banort neolitike
prqenin m shum t ndrtonin kasollet e tyre n fusha dhe n tarraca lumore. Jan t njohura
nj numr i madh vendbanimesh t tilla n Shqipri, n Kosov, n Mal t Zi e n Maqedoni.
BBanort e hershm, nga jeta endacake e epoks paleolitike, kaluan n vendbnime shpeshher t
qndruehme, me ekonomi kryesisht bujqsore. Ata njihnin dhe prdornin drithrat kryesore, si
elbin, melin, grurin etj. Kjo u shoqrua edhe me lulzimin e sistemit matriarkal, ku rolin drejtues
t ekonomis e t jetess e kishte gruaja. N kt epok u kalua n nj form t re martese, n
martesn me ifte.
2. Zbulimet e hershme teknike

Ndr shpikjet m t rndsishme t epoks s paleolitit sht zbulimi i zjrrit, i cili i ndihmoi shume
banort e lasht pr t prmirsuar ushqimin dhe pr t'u ngrohur. Pjekja dhe zierja e ushqimit me
ann e zjarrit solli ndryshime cilsore n organet tretse t njeriut. Ndryshimet n ekonomi dhe n
organizimin shoqror t epoks s neolitit ndikuan pr zbulime t tjera teknike, t mdha pr
lashtsin. Njerzit msuan t punonin ent prej balte, t cilat shpeshher i zbukuronin me nj
shije t vrtet artistike, msuan t thirrnin dhe thurnin plhura q i prdornin pr veshje, shtroje
e mbules, filluan t ndrtonin kasollet e para q kishin dysheme t shtruara me argjil dhe ishin t
rrethuara me thupra e kallama t lyera me balt nga jasht pr t'u mbrojtur nga era e t ftohtt.
N epokn neolitike, veglat e puns, veanrisht ato prej stralli, u prsosn shum, n krahasim
me epokn e mparshme. U shpikn vegla t reja pune. Pr buarjen e drithit u shpikn gurt e
blojs, pr punimin e toks filloi t prdorejk shatii i prgaditur prej brirve t drerit. Me kta
brir bnin edhe ekan. Gjuetia e pshkut u rrit dhe u prmirsua me krijimin e rrjetave dhe t
grepave pr znien e tij. Po kshtu u prgaditn edhe mjete t reja pr gjuetin e kafshve t egra.
Ekonomia n epokn neolitike u gjallrua m tej me zbutjen e kafshve t egr e kthimin e tyre n
kafsh shtpiake. Ndonse primitive, gjuetia i ndihmoi njerzit e ksaj epoke t zbutnin delen,
dhin, kalin, qenin. T gjitha kto arritje forcuan lidhjet e grupeve gjinore t njerzve primitiv,
prmirsuan lidhjet me grupet e banorve t tjer dhe nsitn marrdhniet e kmbimit n mes tyre,
deri edhe n krahina t largta. N epokn pasardhse, n at eneolitike (t bakrit) 3000-2100
vjet para Krishtit (p.K.) u bn nryshime t reja. Ukrijua ndarja e ekonomis blegtorale nga ajo
bujqsore. Disa grupe banorsh merreshin kryesisht me kujqsi dhe grupe t tjera merreshin me
blegtori. Blegtort qen m shum banor endacak. Kta filluan t popullonin prsri shpellat. U
krijuan vendbanime t reja edhe n qendra t hapura malore. Buz lumenjeve u krijuan
vendbanime t tipiut palafit, ku dyshemet e shtpive viheshin mbi trar t ngulur n fundin e
lumit. Popullimi i krahinave u rrit edhe m shum. Risi teknike e madhe e ksaj kohe ishte fillimi i
punimit t veglave t puns prej bakri. SHoqria njerzore hyri kshtu n nj epok t re, n at t
punimit t metaleve. Po kshtu toka filloi t punohet me parmend, duke prdorur kafsht
trheqse,kalin dhe qet. Ekonomia blegtore i dha prparsi puns s burrave. Filloi t dobsohej
sistemi matriarkal dhe rolin e drejtimit n ekonomi dhe n grupet shoqrore filluan ta merrnin
burrat. Lindi kshtu n epokn eneolitike sistemi patriarkal, i cili u forcua m shum n epokn e
bronzit (2100-1100 p.K.) dhe n at t hekurit (mijvjeari i fundit p.K.).




3. Pellazgt Epoka eneolitike karakterzohet edhe nga
ndryshime demografike.

N mesin e mijvjearit t tret p.K. dhe n fillimet e mijvjearit t dyt p.K. erdhn nga stepat e
Lihjes grupe t reja popullatash blegtore. Kto u przien me banort vends dhe kshtu u krijua
bashksia e re kulturore e popullats indioevropiane n t gjith Gadishullin e Ballaknit. Kjo
popullsi mendohet t jet popullsia e lasht pellazge, pr t ciln kan shkruar shum autor t
vjetr si Homeri, Herodoti, Tukididi etj. Pellazgt njihen si banort m t lasht parailir e
paragrek, q jetonin n Gadishullin e Ballkanit e n pellgun e Rgjeut. N fillimet e shfaqjes s
tyre, pellazgt kishin organizim shoqror matriarkal. Pr karakterin etnik t tyre jan dhn
mendime t ndryshme, ndonjher dhe kontradiktore. Q n shek. XVII, veanrisht n periudhn
e Rilindjes Shqiptare, t studiuesit shqiptar dhe t huaj zotroi teoria e lidhjes s pellazgjishtes
me shqipen. Prkrahs i flakt i ksaj teorie ka qen gjuhtari austriak Han (Hahn). Studiues t
tjer e kundrshtojn kt. Gjat epoks s bronzit filoi procesi i diferencimit etnik t popullatave
t Ballkanit Perndimor. Herodoti, historiani i lasht grek i shek. V.p.K., jep disa t dhna pr
pellazgt q vazhdonin t jetonin n Greqi. Sipas tij, gjuha e pllazgve ishte e ndryshme nga
gjuha greke. Ata merreshin me bujqsi e detari. Ishin edhe mjeshtr t mir ndrtimi. Pellazgt
ngritn murin q rrethonte Akropolin e Athins dhe pr kt athinasit u dhan atyre si shprblim
disa toka n Atik, t cilat, edhe pse ishin t pavlefshme, ata i kthyen n toka t mira bujqsore.












Pellazgt shpikn shkrimin dhe alfabetin e par n bot
2011-12-29 n orn 2:48.MD
Nga Luftulla PEZA dhe Liljana PEZA
N historin e alfabetit si m i vjetr prmendet ai egjiptian, krijuar rreth vitit 2900 p.e.s. Nga ky m pas
rrjedh alfabeti fenikas, i shekullit t 11 p.e.s., i cili kishte vetm bashktinglloret dhe ku zanoret
nnkuptoheshin. M pas nga fenikasit, shkruhet se alfabetin e morn grekt, e prmirsuan edhe me
zanoret dhe prej tij rrodhi m pas alfabeti latin. Asnj fjal nuk thuhet mbi alfabetin pellazg, q prmendet
shpesh nga autort antik.
Nga krkimet tona t fundit mbi alfabetet, puna qndron krejt ndryshe: njerzit e part q kan shpikur dhe
prdorur shkrimin dhe alfabetin pr t shkruar gjuhn e tyre kan qen pellazgt dhe kjo, gjat mijvjearit
t 6 p.e.s., pr t ciln ka prova mjaft bindse. Alfabet pellazg i kishte t dyja, zanoret dhe
bashktinglloret.
N kulturn neolitike t Vins, q shtrihet n t gjith Ballkanin gjat mijvjearit 6-5 p.e.s., jan ndeshur
mbishkrime t lashta gjer tashm t pavlersuara nga ana gjuhsore.
N figurat 1 dhe 2 tregohen nj en balte nga kjo kultur me mbishkrimin e lasht pellazg dhe nj cop
ene, q mban germn M t alfabetit. Shprehja: IIIVIJV1, e cila po t ndahet, bhet: III VIJ V 1.



Fig. 1-En balte me mbishkrim n kulturn Vina
(5500-4500 p.e.s.)
Fig. 2-Fragment tjegulle, me germn M



Fjala VIJ lexohet UIJ, sepse n mbishkrimet e lashta pellazge/etruske germa V lexohet si U.
Prandaj kemi fjaln UIJ = UJ (UJ), n gjuhn pellazge/shqipe. Mbishkrime e lashta pellazge
dhe etruske kan afrsi shum t madhe me gjuhs e sotme shqipe, gj q tregon pr nj gjuh
pellage/shqipe. Prandaj mbishkrimi i m siprm i prket gjuhs s lasht pellazge.

Edhe numrat 1 dhe III etj. i prkasin gjithashtu gjuhs pellazge.



Edhe simbolet e tjera t gjetura n kulturn e Vins jan mjaft interesante dhe paraqesin lidhje t ngushta
me pellazgt autokton, sidomos shenjat:


jan shenja-germa t alfabetit t prdorur n shkrimin e Linearit A dhe B, t cila njsohen me I, Y, Y, T, F,
I, P, Z (S), N, F, Z (S), Th. Edhe shenjat e tilla si I, II, III, IIII, IIIII, IIIIII, X, XX, etj. shprehin ato shenja, q
m von u prpunuan nga etruskt si I, II, III, IV, V, VI dhe romakt, duke marr emrin numrat romak.
Edhe shenja t tilla t kulturs s Vins si:


tregojn se banort e saj besonin tek perndia Zeus, i cili sht perndia e pellazgve.
Germa t tilla t ngjashme A dhe M jan ndeshur edhe n kulturn neolitike t Maliq-Kamnikut (pran
Kors, Shqipria lindore) dhe Cakranit (pran Fierit, Shqipria perndimore), q tregon se gjat gurvonit
shkrimi ka qen i prhapur shum gjer.


Fig. 4- Shtatore gruaje veshur me Fustanell nga Vina
N kulturn e Vins sht ndeshur edhe nj shtatore gruaje veshur me fustanell, veshjen kombtare
pellazge/shqiptare, e cila tregon lidhje tjetr t banorve t ksaj treve me strgjyshrit e shqiptarve
pellazgt.
Shkrim i ngjashm sht ndeshur edhe n Tartaria t Rumanis, rreth 120 km. n lindje t Vins, n nj
varse tjegulle, datuar e vitit 5300 p.e.s.
N varse (fig. 5) sht shkruar germa P dhe pran saj shprehja PDor (ose Pbor), e cila n gjuhn
pellazge/shqipe do t thot Dora ose bora. Kto plaka prmbajn mbishkrimin e famshm, pr t cilin
disa specialist kan shprehur mendimit se kto symbols represent the earliest known form of writing in
the world, por disa i shohin si zhgaravina.
Mbishkrime t ngjashme jan ndeshur n t gjith Europn jug-lindore si n Greqi (Rrasa Dispilio), por
edhe n Hungari, Bullgari, Rumani, Moldavi dhe n Ukrainn jugore. N mbishkrim e Dispilios (fig. 5),
datuar 5300 p.e.s., duken mjaft t qarta germat E, F, C, V, I, L n pozicione t ndryshme, t cilat jan
prdorur n alfabetet pellazg dhe etrusk.


(Fig.5 Fig.6)
T gjitha mbishkrimet e Vins, Tartarias dhe Dispilios tregojn se shkrimi me germat e alfabetit pellazgo-
etrusk sht prdorur qysh gjat mijvjearit t 6 p.e.s. n rajonin e Ballkanit.
Nga vjetrsia kto shkrime jan shum m t vjetr se sa shkrimi piktografik shumer (proto-Sumerian
pictographic script) nga Uruku i Bagdadit, q deri tani sht konsideruar si shkrimi m i vjetr n bot,
krijuar rreth vitit 3300 p.e.s. dhe alfabetit egjiptian, i datuar rreth vitit 2900 p.e.s.
G. Katapano ( 1988) flet pr alfabetin m t lasht pellazg n Egjipt nga hieroglifet egjiptiane. Ato i ka
krijuar Thoti, nj iliro/pellazg bazuar n gjuhn pellazge. T gjitha hieroglifet egjiptiane shpjegohen me
baz nga germat e alfabetit pellazg. Katapanl i daton hieroglifet egjiptiane 12.000 vjet p.e.s., gj q nuk
prputhet me t dhnat arkeologjike, q i daton ato 2900-2600 p.e.s.

Alfabeti pellazg ka vazhduar edhe gjat kohs s bronzit, ku vrtetohet me
gjetjet n Troj, Kret, Peloponez etj. Ai shfaqet n shkrimin e Linearit A t Krets dhe shkrimin e Linearit
B t Mikens. Shkrimi Lineari B sht interpretuar gabim nga anglezt Ventris dhe Kaduik, sikur i prkasin
gjuhs greke. Duke punuar me kt shkrim kemi gjetur t shkruara fjal pellazge, q gjejn shpjegimin e
plot n gjuhn shqipe (Peza L. & L.): n krahun e majt t rrass ndodhet shprehja e art: I Z A I Z = Z I
A Z I, q don t thot ZI ASHT ZI.


Zbulimi i shprehjes I Z A I Z = ZI A ZI = Zi asht Zi para dy vjetsh prbnte dokumentin m t lasht
t shkruar t gjuhs pellazge/shqipe (Peza L. & L. 2009 si e shekullit t 14 p.e.s., por sot vjetrsia e
shkrimit t gjuhs pellazge/shqipe vrtetohet edhe disa mijvjear m i lasht.
Drejtimi i leximit
I Z A I Z = ZI A ZI = Zi asht Zi
Fig. 5- Rrasa nr. 7671, q i prket shekullit t 14 p.e.s., ku lexohet shprehja pellazge
Fig. 7


Me rndsi sht t prmendim edhe mbishkrimin e quajtur Abecedari Marsiliana, i shekullit t 7 p.e.s., ku
renditet t gjitha germat etruske/pellazge. Pellazgt dhe etruskt kan prdorur formn bustrofedike t
shkrimit, nga e djallja dhe e majta, si m posht (fig. 8):



I gjith rajoni, ku ka qen e prhapur kultura e Vins, Tartaria, Dispilios, Thesalis, Cakranit, Maliqit,
Kamnikut etj., pra rajoni i Ballkanit dhe i Egjeut gjat kohs s neolitit dhe kohs s bronzit ka qen banuar
nga fiset pellazge, q prmenden n epikat e Homerit, autort e tjer antik dhe q vrtetohen edhe nga
grmimet arkeologjike. Arkeologt italian dhe amerikan n akropolin e Athins dhe vende tt tjera n
Atik kan zbuluar ngjashmri veglash dhe mjetesh me vendbanimet Sesklo dhe Dimini n Thesali, t
njohura si pellazge, (Prokopiou & Smith, 1964). Po kshtu prania e pellazgve vrtetohet nga arkeologjia
n malin Skourta n Boeoti (French 1989-1990), n ishullin e Lemnit n Egje (Hefner E.D. 1927), n
Miken dhe Peloponez
(Peza L. & L. 2009) etj. Herodoti dhe autor t tjer antik thon se pellazgt autokton kan banuar t
gjith rajonin e Egjeut dhe ishujt mesdhetar, para ardhjes s grekve rreth shekullit t 6 p.e.s.
Mbishkrimet Dipylon (i Athins), Cumae (i Korinthit), Kupa e Nestorit, t datuara t shekujve 8-7 p.e.s. dhe
q gjer m sot jan mbajtur si monumentet m t lashta shkrimore t gjuhs greke, u vrtetua se nuk kan
lidhje me kt gjuh. T ksaj natyre jan edhe mbishkrimet e lashta t Krets, t datuar fundi i shekullit t
7 fillimi i shekullit t 6 p.e.s. N kto mbishkrime kemi zbuluam vetm fjal pellazge/shqipe, q dshmon
se ato jan shkruar n gjuhn pellazge. Nga ana tjetr grekt nuk prmenden as n Iliad dhe Odise e
Homerit, t prgatitura rreth viteve 750-700 p.e.s. Kshtu del q fiset greke kan ardhur n rajonin e Egjeut
m von, n fillim t shekullit 6 p.e.s. dhe dokumentet m t vjetra greke n Lemn dhe Troj etj. ndeshen
jo para shekullit 5 p.e.s.
Zbulimi i fjalve pellazge/shqipe VIJ dhe DOR (ose bor) n kulturn Vina-Tartaria-Dispilio-Maliq-
Cakran, mijvjeari i 6 p.e.s., tregon se kjo sht gjuha m e lasht e shkruar n bot me abecedarin e saj
m t vjetrin n bot. Gjuha pellazge, shkrimi dhe alfabeti i saj, prbjn thelbin kulturor t Qytetrimi
Pellazg, qytetrimi m i lasht perndimor, pjes e t cilit jan Qytetrimi Minaik i Krets, Qytetrimi i
Trojs, Qytetrimi i Mikens, Qytetrimi hitit, Qytetrimi etrusk etj. Qytetrimi Pellazg shfaqet qysh gjat
gurmesmit, rreth 12.000 vjet p.e.s.
(Botuar pr her t par n: Konferenca e I mbi Qytetrimin Pellazg, Tiran 21-22 tetor 2011, libri i
prmbledhjeve f. 1-4s libri Shqipja Pellasge I autorit Altin Kocaqi ) /albobserver/

31 Shares
Pullumb Ahmeti, Kevin Celaj, Zenun Rexhepi dhe 63 t tjer e plqejn kt.









Aleksandri i Madh nuk ka qen grek, si kuptohet nga filmi i Oliver Stone-it. Faktet tregojn se
ai ka qen shqiptar

Aleksandri i Madh dhe Shqipria


James Wm. Pandeli

Nuk sht e habitshme q producentt apo historiant nuk kan mundur t "pushtojn" gjith
figurn e Aleksandrit t Madh. Para s gjithash, nna e tij ka qen nga fisi i ilirve
(shqiptarve). Emri origjinal i Maqedonis ka qen "Emathia" q n shqip do t thot "vendi i
madh", prej t cilit u quajt edhe Aleksandri i Madh. (E njjta gj ka ndodhur edhe me
Kostandinin e Madh, Justinianin e Madh, pra nga e njjta krahin e Maqedonis. Ndonjher
krahina, ka qen m gjithprfshirse n periudhn Romake).
Pr t kuptuar figurn e Alaksandrit si nj ushtarak, nevojitet vetm t shohsh brezat e
mvonshm t ilirve. Literatura shqiptare kur flet mbi Perandorin Otomane prmend
familjen e Qyprillinjve, me origjin nga Shqipria.
N Greqi, n fillim t 1800-s, Lord Bajroni, dshmon q familjet shqiptare, kan luftuar pr
pavarsin e Greqis dhe presidenti i par grek, ka qen George Kondouriti nga Hidra n
Shqipri. N Egjipt, Mehmet Aliu i cili e shpalli veten Mbret n fillim t 1800-s, ka pasur nj
origjin t errt shqiptare. I pari kryeministr n Itali, Francesco Crespi, ka qen shqiptar.
Duhet t jet e vshtir t ndryshosh t kuptuarit e Aleskandrit t Madh si grek, por bhet fjal
vetm pr nj krijim dhe jo pr fakte. E vrteta duhet nxjerr dhe duhet kuptuar q Aleksandri i
Madh, ka qen nj ilir (shqiptar) dhe krkimet e bra dshmojn pr karakteristikat etnike t
shqiptarve gjat shekujve. Krkohet nj mjeshtri e dukshme pr t futur n film dhe n libra
dritn e vrtetsis. Audienca duhet me t vrtet t njoh faktet dhe jo fiksionin.
Marr nga agjencia Sun-Sentinel
Florida


E identifikuar


Hylli
Gjinia:


: Aleksandri i Madh, gjuha Burashaski dhe Iliret e Pakistanit
Prgjigju #32 m: 01-12-2004, 18:17:27


London Tironc, nuk vjen Burushaski nga Shqipja, po ka lidhje me shqipen. Jane
dy gjera krejtsisht te kunderta. Shqipa evolon me shkrimet e para qe kemi te
Gjon Buzukut, ndersa kur flasim per ilirisht e per gjuhe te tjera kemi te bejme
me cfare kemi para shqipes. Me nje "lol" nuk zgjidhen keto pune plako.

E identifikuar

E porsi krypa n'Dri E porsi krandja e that n'nji flakada, U shoft me ar, me far me mal e vrri Kushdo shqyptar, q|
s'brohorit me za, Kushdo shqyptar, q| s'brohorit me uzdaj: Oh! Rrnoft Shqypni


Z!
Gjinia:


: Aleksandri i Madh, gjuha Burashaski dhe Iliret e Pakistanit
Prgjigju #33 m: 16-12-2004, 22:37:27


Ne lidhje me temen lexova shkrimin qe vijon...

Paraardhsit tan ilirt jan shprndar gjithandej. Pas betejave pa lavdi t
prijsve t tyre, ata endeshin n krkim t nj atdheu t dyt, larg nnshtrimit
dhe shfrytzimit.
N librin Arvanitasit, historiani i madh me prejardhje shqiptare, Aristidh
Kola, dshmon nj nga qindra histori t vendosjes s ilirve n nj shtet larg
Iliris. Po ashtu, edhe nj skenarist, i quajtur Hilton, xhiroi nj fis n Pakistanin
e largt. Vendi ku ishin vendosur kta njerz quhej Hundz. Hundzakt nj fis
m prejardhje ilire tashm edhe sot e ksaj dite me tradita, gjuh dhe zakone t
ndryshme sht vendosur n Kafiristan, n pjesn e Pakistanit, aty ku e kan
kufirin e prbashkt Afganistani, Pakistani, Kina e Taxhikistani. Historia e
hulumtuar deri m sot tregon se kta jan pasardhsit e 6000 lufttarve ilir t
larguar nga shteti i tyre pas vrasjes s mbretit Kliti, nga Aleksandri i Madh.
Karakteristikat e banorve t Hundzs jan t ndryshme nga ato t
pakistanezve, ata jetojn gjat, jan shtatlart dhe kan flok gshtenj, bjn
dhe pijn ver si askush tjetr nga zonat dhe rajoni ku jetojn. Flasin nj gjuh
t veant, e cila nuk shkruhet.

Shkrimi pr Hundzn po e fillojm me nj pjes t marr nga libri i Aristidh P.
Kols, Arvanitasit dhe prejardhja e grekrve, Sh.B. 55, Tiran, 2002, ku
shkruhet: Rreth 6 mij ushtar ilir, pas vrasjes s Klitit nga Aleksandri i
Madh, e veuan pozicionin e tyre prej tij dhe u endn npr Braktane, derisa
prfunduan n Kafiristanin e sotm, midis Afganistanit dhe Pakistanit verior.
Prpara pak vjetsh, skenaristi Xhejms Hilton xhiroi nj dokumentar t titulluar
Horizonte t humbura (Lost Horizons). Banort e asaj zone jan t gjat, t
bardh, me flok gshtenj dhe jetojn shum vjet. Lugina ku jetojn quhet n
ditt e sotme Hundza (Hund e vogl) dhe me t vertte kjo fush mbyllet me
nj hundz midis dy maleve q e rrethojn. Nj tjetr vendndodhje moalore
quhet Balta. Dialekti i tyre quhet Burrusheski, q do t thot gjuh e burrave.
Reaguan ndaj futjes me detyrim t fes myslimane dhe megjithat edhe sot
bjn dhe pijn (n kundrshtim nga t gjith banort e atjeshm) ver e madje
t przier me uj, si bnin t lashtt.

Shum zakone dhe tradita t tyre dshmojn prejardhjen iliro-helene t tyre;
kt e dshmon edhe Ernesto Skura n shkrimin e tij, Ilirt n Afganistan n
gazetn Lidhja t Antonio Bellushit, maj 1983. Krkimi n bibloteka dhe
internet nxori shum t dhna, sqarime, studime, receta shndeti dhe botime
pr Hundzn dhe gjuhn Burushaski, gjuhn e burrave, e cila sht nj gjuh e
pashkruar. Tani Kafiristanin e quajn Nuristan, pasi thuhet q banort kan
pranuar fen myslimane. Vendndodhja e Kafiristanit sht aty ku piqen
Afganistani, Pakistani, Kina e Taxhikistani dhe Hundza ndodhet n pjesn e
Pakistanit. Nga nj shkrim n internet shpjegohet pse ai rajon sht quajtur
Kafiristan. Shpjegimi vjen nga fjala Qafiristan, q do t thot vendi i qafirve
ose ndryshe, vendi i t pafeve sipas myslimanizmit. Tani Kafiristanin e quajn
Nuristan (vendi i drits), pasi thuhet q banort kan pranuar fen myslimane.
Hundzakt jan shum t ndryshm n krahasim me pakistanezt me lkur t
errt apo me afganistanasit, taxhikistanasit e kinezt. Hundzakt jan t
bardh dhe me mollza t kuqe. Shumica e 50 mij hundzakve kan sy blu, t
gjelbr ose boj hiri dhe flok q kalojn nga e verdha e misrit tek e zeza e
korbit.

Disa fmij kan edhe flok t kuq. Lart n male sht nj fis i madh q quhet
KALASH dhe ngjashmria e tyre me paraardhsit evropian t l me goj hapur.
Perndit e Kalasheve kryesohen nga perndia Di-Zau (Diell-Zeus). Kalasht
skalisin n portat e tyre edhe nj gj q shpreh origjinn e tyre t lasht ilire dhe
lidhjen e tyre me Aleksandrin e Madh: dy brir dhije (edhe Sknderbeu dy brir
dhije kishte n prkrenare). Nj lule t egr me ngjyr t verdh, q fmijt e
mbledhin n mal apo fush e quajn BISHA. Nj libr gjuhsor i hollsishm
pr rajonin e Hundzs sht botuar nga prof. Etienne Tiffou, Hunza
Proverbs, University of Calgary Press, Calgary, 1993. Nga ky libr tregohet se
hundzakt prdorin shprehjet apo fjalt e mposhtme: I bukur si yll (gjinia
mashkullore); E bukur si Hna (gjinia femrore); Foljet kam dhe baj n
zgjedhimet e tyre t ndryshme, si psh., e kam ba; Dhelpra e quan t thart
rrushin kur nuk e arrin; zor (vshtir); Shtrij kambt sa ke jorganin; BUE (buejt
e ars); Ku dam na zer besa; Sheja si ka ra e ka da; IN (nj_); BAR; Agon, a ke ni
(po agon, e ndjen); bubullima; ila (hapa); kurban; beson; hunda; ballkon etj.
Ndrsa t dhnat e mposhtme jan nxjerr nga libri i dr.Jay Milton Hoffman
Hunza: Fifteen secrets of the healthiest and oldest living people, Professional
Press Publishing Assoc, 5th Ed., Valley Center, 1985. Titulli i ktij libri n shqip
sht: Hunza: Pesmbdhjet t fshehtat e njerzve m t shndetshm dhe m
t vjetr q jetojn.

Hundza, vendi i vendosjes s ilirve
Pllaja e Hundzs sht 2300-2700 metra mbi nivelin e detit dhe tr lugina
rrethohet nga male me lartsi 6000-7500 metra mbi nivelin e detit. Edhe pse
vendi sht malor, ai sht shum pjellor n prodhimin e zarzavateve, frutave e
drithrave t ndryshme, si pr shembull: patate, bizele, kastraveca, grur, misr,
elb, kajsi, dardh, moll, pjeshka, kumbulla, fiq, qershi, rrush, shalqi etj.
Banort jan bujq (ar-brs) t shklqyer dhe kan krijuar nj sistem mahnits
e madhshtor taracash dhe vaditjeje pr to. Kanalet kullues, q lidhin dhe
ushqejn taracat me uj quhen KULLSE. Nj mal ngjitur me luginn sht i
mbuluar me akullnaja, t cilat rrshqasin me kalimin e kohs; ky mal quhet
RAKAPOSHI (Ra kah posht). Banort jetojn n harmoni t plot, kan
shndet shum t mir dhe rrojn gjat. Banort e Hundzs jan t gjat, rac e
bardh dhe me flok ngjyr gshtenj. Banort e Hundzs rrojn 100-140 vje
dhe nuk njohin ndonj smundje, fardolloj qoft. Njerzit jan shum
mikprits dhe ndihmues t njri tjetrit. Nuk ekziston ndonj lloj krimi n
Hunza. Nj djal i lindur ushqehet me gji pr tre vjet, kurse nj vajz pr dy vjet
dhe gjat ksaj periudhe burri dhe gruaja nuk kan marrdhnie. N Hunz nuk
ka ndarje t ifteve martesore.

Hundzakt, tradita t njjta me shqiptart e lasht
Banort plqehen t quhen Hundzak (Hunzakuts), e cila tingllon sakt sipas
shqipes. Vallet e hundzakve shoqrohen nga daullet, fyejt apo pipzat dhe
valltart krcejn t kapur dor m dor n form rrethi. Nj valle popullore e
rndsishme sht Vallja e Shpatave, q krcehet vetm nga burrat dhe valltart
vishen me rrobe me ngjyra t quajtura KAMARBUNDE. Vean shtohet se pr
Vallen e spikatur Shqiptare t Shpatave gjendet nj piktur madhshtore n
Vjen e punuar nga nj piktor i famshm austriak. N raste festimesh, m t
vjetrit veshin pelerina leshi t qndisura, t quajtura uka. Kryetari i Hunzs e
ka titullin I MIRI (The Mir). N tetor bhet festa e vers (pijes alkoolike).
Grat nuk jan t mbuluara me pere. Festa m e rndsishme sht festimi i
Vitit t Ri diellor (ashtu si pellazgt, arbresht) q festohet m 21 mars. Ky
festim quhet NA UROSH dhe dita e par e vitit t ri bie m 21 mars. N nj dit
t vetme t dhjetorit organizohen t gjitha martesat e vitit.

Zakonet shqiptare
Burrat veshin pantallona t bardha q i quajn SHALVARE (shalvar), ndrsa
grat bluzn e tyre e quajn KAMISHE. Banort tregojn histori se si ata jan
ngulmuar aty q nga koha e Aleksandrit t Madh. Nuk ka insekte, prve mizs
s zakonshme. Derri nuk ekziston atje dhe po ashtu edhe mishi i derrit nuk
prdoret pr t'u ngrn. Ata mund t quhen 99 pr qind vegjetarian, sepse
mishin e dhive t egra e han me pakic, vetm n dimr. Nuk han qen, mace,
pula apo bretkosa. Vean, dr. Hofman vrejti q banort hanin shum frutin e
kajsis dhe tulin e brthams s kajsis; biles dhe aq yndyr sa prdorin e
nxjerrin nga tuli i brthamave t kajsive. Shkrimi pr hundzakt po mbyllet me
t fshehtat e jetgjatsis s tyre, q jan prmbledhur si m posht nga dr.
Hofman, i cili e vizitoi dy her Hundzn. Sipas Hofman, hundzakt jan t
shndetshm dhe t shplodhur. Jetojn n nj klim t mir, ku mbizotron ajri
i pastr. Hundza sht nj vend me tok pjellore n thellsi. Kta banor
kryejn ushtrime fizike ditore, duke iu ngjitur dhe zbritur taracave. Po sipas
Hofman, ata bjn gjum t plot dhe n qetsi absolute pr tr natn. Prirja e
ktyre banorve sht t pijn ujin q rrjedh nga akullnajat. Preferojn ajin me
rrshir shkmbi q e quajn shllir-jete. Hundzakt nuk kan shqetsime dhe
ushqehen me vitamina dhe minerale frutash, drithra t pasitur, zarzavate.
Ushqehen me asortimente ushqimore t pasheqerosura, pa dhjamra dhe
yndyrna.

Rndsia e studimit t hundzakve
Vean, studimi i Hundzs dhe hundzakve ka rndsi t madhe pr kulturn
shqiptare, sepse, ngaq ka qen nj vend i izoluar pr mijra vjet, atje jan
ruajtur t gjalla tiparet popullore, gjuhsore e zakonore pellazge-ilire-
arbreshe-shqiptare.