Mehmed Âkif Ersoy - Kurân-I Kerîmden Âyetler & Mevizeler

MEHMED ERSOY
Safahat ve
KUR'AN-I

DEN
AYETLER
( - Tefsir)
ME V' iZELER
HARBiNDE MCADELEDE)
Derleyen ve Y
Avukat SUAT ZHT ZALP
Ankara
Bu :
. . -' 1 \
K0LAYLI'ya, (M.
Feride AKOR'a,
Muhiddin
Mahir
Yusuf Ziya KAVAKI'ya,
(M. Akif'in Kerimeleri)
(M. Akif'in
' \ 1
(M. Akif'in
(Avukat, Edebiyat Dr.u)
Beni eden bana destek olan btn nadir
halisane arzederim.
S.Z..
Her mahfuzdur.
dahi iktihas oluna maz.
Birinci : 5000 ve 300 zel.
Ankara'da Sevin Matbaasincia i968 de
SUNARKEN
' BTN ALEMLEIN ULu' TANRIYA !IAMD vE SE&A, .
SALAT VE SELAM 'ile Trklin
ve Byk Mehiried Akif bu cildiril
dek'i ' gayemi . arzetmek isterim : . ' ' . .. .. , , . - .
'. ' '! ' . . ' : . ' . ' ' ' ;
Kerim'in., ve etmemizi
onretmesi, hakikate oJa-
ca:k (gzlem)leri, ve/ kusursuz
gsterir. eski ve bir- okuyucusu -nszn-
deki tabide karii- olarak Byk Fikir duy-
ileri gert ve uzak \!Zun
lar beni Akif .ne ? o, o O'pa neler ..
yor!. o. .-.. < ,, , ,.
Byk mer
ekler ve notlar ilavesile 1944'te yayu)lanan Kur'andan AYETLER ve
Nesirler ok. daha ve-seik an-
Iamama etti.:
Byuk . -ikari/' Ayet Mea:I-tercme'leri, .
sirler ve Balkan Harbi ile Milli Mcadele de irad Mev'izeler,
Kerim'in emirlerini zne
nfuz . : tefsir etmemize ' ge-
apta -'
Uzun AKiFve SAFAHAT konusunda
szgeen pek fi-'
khlerinin ok nerrili bir unsur olan kendi i alemine -mm-
kn halde- ok az mracaat Bunun nce
fiili bir durumdan, mevcudunun ileri geldi-

4
Bu nedenlerle Byk Mtefekkirin kanuni bul-
dum. Sz konusu ciltte mevcut Kerim Ayetlerine
ait meal ve tefsir makaleleri ile Mev'izelerin ve bulunacak emsalle-
rinin yeniden derleurnesi ve fikrimi izah eyledim; byk
miizaheret ve mazhar oldum. Tabii ve kanuni olan
murakabeleri, bilgileri derleme ve
nin varisierin cmlesine tevecch,
itimat ve mzaheretlerinden ve
etmelidir ki bu saha bir mes'uliyet bir
saha Benim naizane vazifelerinden
tela.kki tamik-i nazar. tahkiki haber ve metod erevesinde
bir tertibe gayret gstermekten ibarettir. Buna muvaffak
olabilirsem, Kerim, M. ve fikirle-
ri, ve Safahat zerinde inceleme yapanlar, mellifin metinlerini,der-
li toplu bir ciltte
Kitap iki' meydana gelmektedir. .
KI SIM : Ayetler. Burada 32 tefsir. makalesi yer
M. bu makalelerde, toplumla, insanla, dinin z mahi-
yeti. 've mkellefiyetlerile ilgili ayetler ve mefhumlar zerine nem-
le . dikkatimizi ekmektedir .
KISIM: Mev'izeler Bu BalkaiJ. Har-
binde ve Milli Mucadele& ok nemli sekiz var-
'
Her iki tertip . birer
sonuna bir lugate ve fihristler ilave
Mehmed Akif'in ve Safa-
son olduka bilgi mevcut
burada lzum grmyoruz.
ki Byk AKiF'in bu zamanlarda Mslman-
lar -yersiz ve mesnetsiz- inhim
nispette ortadan Dini Vahdetimize, Milli Birlik ve Beraber-
yine
'Kerim'de emrolunan bir Byk
bunlara genel ve Trk Toplumu
ilgileneceklere ile bu k"
tik bir amatr tevazuu ile sunmak, iin ba]J.tiyar-
..
Btn Rabbi Ulu. sonsuz minnet ve sana!
Ankara, 9.11.1968
SUAT ZHT ZALP
Avukat
KISIM
AYETLER

N ot
Byk tevekkl, kader, azim,
iman, feragat, tefrika, vahdet v.b. gibi mefhumlar ze-
rinde Safahat'ta mevcut has tahlil ve bu
makalelerde daha ve seik olarak bulmak kabildir.
Ayet Meal ve Tefsir Makalelerinden tarihlerini tes ..
pit 14 adedi tarafa maka-
leler tarihlerine gre Akif'in gn-
nn tarihleri nem
Sure ve No. larma ait. dip ile maka
Zelerin tarihlerini gsteren bu dip notlan-
mn tm Bu notZara
gerekli (S. Z. ) lzum grlme
blmdeki dip hibiri Ak if' e ait
dir.
ve ayet Byk Trk Os-
Bu Diyanet
1961 Ker'im ve Trke Meali
eserden
Ayetlerin Trk harflerile
Akif'in (Muallim) Ma-
hir delaletlerile, talebesi gen din bilginlerimizden, Avu
kat ve Edt;_biyat Doktoru Yusuf Ziya
dan
Eserlerinden Byk Trk merhum
Osman'a ve Byk Bilgin ve Yazar merhum mer
olan minnetlerimi kaydederek kendilerini rahmetle
bor bilirim.
SUAT ZHT ZALP
. H [ 1]
Bismi'llahi'r- Rahim
Elem leke sadrek
Ve veda'na anke vizrek
Ellezi. ankada zahrek
Verefa':Q.a.leke zikrek
Feinne maal'usri ysra
maal'usri ysra
Feiza fensab
Veila rebbike fergah
[ 1] Kerim'in 94 nc Sresidir. Sekiz ayet'tir.
8
M E A. Li
Biz senin mi?
ykn indirmedik mi? Sonra, ismini ykseklere
yle ise ol ki var. Evet
var. Ontin iin mcade-
lenin birini bitirince birine Bir de yalniz. Tanndan is-
te.

sresi ekseriyetin gre Mekki'dir. Duha
( ekidir). diyenler bile
Malumdur ki arrnak,
vcudun lruvvetini iin arap-
larca pek idi. Hakikat, kalp ile ra-
hat rahat ternin ederek vcudu lmvvertli tutar.
Kuvvetli kimse ise kendine hcum edenleri iin hu-
zur iinde O sebepten sadrm meserret, inibi-
sat dernek olur.
efendimiz kavmini delal .iinde,
kfr ve inad iinde grdke ii son (J.erecelerde
h2ngi yoldan Hak
nebiyyi timhteremine aramakta yolu vahiy ile gs-
terince, birdenbire oldu,
. . . .
ayetteki Vizr, yani yk. te maddi - manevi
yktr. Ancak ruha eza hakiki :Ykh' yor-
gunluktan daiha iin bu kadar bir su-
rette tasvir

.9
Evet; cehaletin en safil derekelerinde-
ki bir kavmi.; . daha sonra bir ok milletleri twhide, in-
irfana ekip gtren;
kenanndan alani:k cavidani hayat
ne kadar arka-
ne bir yk . .
Ref'l zikir den (ismini ykseklere .
ilahi ise, eianlarda, 11utbelerde kelam':ll-
bir ok yerlerinde Jlazreti Peygambetin ile
te Bir isim; daha ne kadar
kolaylik kavli eelili
'ne biiyk bir kanununa ne kat' i bir dsturuna teroman olu-
yor. Usr sz (glksz) Ysr ve ol-
mayacak; lakin mutlaka bulunanacak,
Ayeti Ierirnede (Ma'a) kelimesi irat buyu-
Zira ysr sre o kadar adeta hi
yok ta ikisi beraber.
Bu alemi hayatta insanlar trl trl eker,
trl trl musi:betlere yeis getiriderse
iin giderler; yok, o
kurtulmak, o felaketi yenmek iin sonunda mu-
vaffak olurlar. azmi
Ysr haktan duyan-
lar iin itminan ile- ne Alla- ""'
bu meyyet taJtmini, bu mekket temini
yet iin ne bir tesellidir!
Zaten midini yese, kunuta
Sa'ye mcadeleye, azme msl-
ruhudur. <<Onlar . ki bizim aba-
larlar, mutlaka bulurlar,
midi kesmeyin., kim midini
keser, ki ola! gibi daha bir ok emirler,
nehiyler gzmzn nnde dururken bu ruhtan.
lara olsun!
10
Aleyhisselat vesselam Efendimiz Allah gn-
bir Peygamber iken, ne kadar glklere, ne kadar
felake.tlere maruz Ezalar, oefalar, tehditler, lmler
iinde tek Sonradan toplanan
da ne. Lakin o
Usr ne srekli bir. Ysre inkilap
Mcahedenin birint bitirince birine mealincieki
kerime ile Allah z.lcelfll Resul gzinine diyor ki:
Madem Usrn sonu Ysrdr; gerek kendine, gerek ro-
mfit olacak birini
bitirince bu yorul. Zira bu yorgunluk
ayni
' .
ASR [2]
Bismi'allahi'r- Rahmani'r- Rahim

insane lefi husrin
atnenu ve amilus- salihati ve tevasav bil hak
ve tevasav
MEALi
Asra kasem ederim ki, insan muhakkak An-
cak olan arnali salihada bulunanlar, bir de
birbirlerine tavsiye edenler, birbirlerine tavsiye
edenler ziyanda
..
[2] Kerim'in 103 nc Suresidir. U ayet'tir.
M. Akif, bu Mfts Mehmed Abduh'un tefsi-
rine istinaden tasrih
12

olan k<wle gre bu sure Mekki' dir ( Hazreti
Peygambere Mekkede dervir'de nazil
yle rirvayet ederler ki, : ((Kur'an
bu sure insanlara e/verirdi, insanlar bu
sur e yi teemml (derin derin on-
lara ktifi gelirdi ki
(Hazreti Peygamberin gzide ikisi bir yere
gelince bu srureyi biri de ona se-
lam vermeden bu adeti, teberrk
iindir ( surtenin yz suyu hrmetine nail olmak iindir)
bulunanlar Zira ibu surei .gzini oku-
maksat iindeki hususiyle tav-
siyede Taki arka-
evvel bir vasiyet, na-
sihat varsa onu kendisine olsun.
Hilkat yahut kainattan birine
yeminetmek, Kitabul1h'da cari olan adet Bun-
daki maksat ise insanlara o cayi kasem (o yemin
olan mevdu olan edilen) hikmeti
insanlar onda bir nevi et-
hata etmekte o
da o yahut o surette itikad
edenlerin, kendilerinde
yle dinler ki, onlara gerek bu kai-
gerek onun ihtiva klevn fesad (de-
bozulan nesne) onun iin hakiki bahtiyarhk
iin bunu hor grmek, bugnrn nimetlerin-
den, zervklerinden, kamak nefislerini bru kev-
n fesad aleminin istnde bir aleme ve hasretmek
zannederlerdi.
13.
Kur'an, bu hususta tamamile
hildir!y:or. varid olan kasemler,
(yeminler) o gibi zanda kendilerine
bildirmek iin usul amlesindendir. Yani bu
_yle bir mer-
tebede bulunuyor ki onunla yemin ediyor, gya
ki tazimine arzi istihkak ediyor. her
yin haliki olan ve btn kendi vcudu
ezelisi ile kaim bulunan Azimin (Ulu Yara:damn) tazi-
mine mazhariyet kadar byiilk olabilir mi?
nedir?
olan bir cz'dr ki o da
kimsenin ister bu mddet se-
nelerin takdir olunsun da mesela yiiz sene densin, is-
terse hi tayin Yahut ile ani-
vakittir. Burada her ikisinin
olabilir. ewelkine svp adet
dlr. Evet, herkes ge1-
dike bu cehalet
der. Hayra dair murad kaffesini de kendi-
evvel olan zamana. isnad eder. Onun
iin Hak narnma yemin suretile bu
insanlar
grlen bir murad
'
yor.
manaya gre ise gerek gerek sair
kubllelere mensub bir Haremde,
yahut sair mahallerde ( ded1kduculuk, fas-
gibi, tekini berikini tnaskaraya_ almak iin hi
olmayan zaman i)in,
h in lerde bu fena bir zaman
14
bir zanm iyice yer 'Hak
bu zamanda kendilerinde yoksa
o yerleri, .gkleri yaratan cayi kasem olacak
dreeoelerde sahibi onun iin bu o
vaktin ulvi
rnek, kt yznden ziyandan bu suretle
kur'tulmak beyan
Hsran nedir?
kelimesi iki rnanadan hangisine bu-
radaki kasem, bize irad bir ha-
kikati belirtmek iin varid ki, o hakikat . de insa-
bsran Bu bir haberdir ki, tekide
Zira bir gre bu Surede
istisna edilen a'rnalin, ahvalin haricinde yle ki,
hi de :rqucip bunlann gc
re saadeti. fazilet denilen kay:l'tlavdan varestte
ka1fuak; fikir hrriyeti, fiil hrriye:ti hi bir
hi bir geri ukqada helaki
mu ci b olsa bile, dnyada hi bir. etme-,
rnek ile Yine bu gre milletler. iinde. yle-
leri ki, ferdieri heveslerine
eSir olmakla servet devam ettike kuv-
vet ve kudret sahibi olmak 'her areye vurduka
rnes'ud olmaktan geri bu
iman ister etmesinler, ister drst
lesinler, ister birbirlerine
tavsiye etsinler ister etmesinler, rniilsavi
. Bu. her ve her yerde sa-
derecede oktur .
. :Fakat Kerim'in telakkisine gre bu hare"
ket, Husr lugatda dalal, helak, nok-

san manalarma gelir.. insana
her H:sran ve hasaret de bu
Zira insan o bir faide Halbutki neti-
ce byle zuhur etmiyere:k kendisini mah-
rum bilakis iin hs-
rana Yani dalale
nefsinin arzusunu tatmin hususunda
fakat oluyor. Sa-
na elem veren seni
kalbinin sebep her
zvek iin bir
kaLbe huzur verecek, refaha
cak bir de ibilakis dalala,
sa'yinde hsrana olursun. Ayetdeki hsran ise -mut-
Dnyevi veya uhrevi kaydile mukayyed Su-
rede hah oln1ayan her mkellef iin ge-
rek bu fani hayatta, gerek onu takib edeoek-
hsnindan bir hisse Zira yukarda gibi
sure Mekkid!r. Mekki surelerdeki hitap ise bir ok
de umumidiL
nedir?
Bu suredeki iman da ve hi bir ile my-_
kayyed Bun.unla beraber
umuma hitaba en, mlayim
tarif . iin' nefsin ile :fa-
zilot ile reziletin yakinen . bu v.ar-
alemi zerinde hayra . olan,
yan, fazileti is;teyen, rezileti istemeyen mutlak: bir
vcudun yine o itminan . ile
ilahisind:en
mahrem ederek bu mmtaz sair insanlara
f6
yol gSitermek, kalplere fasid hevesierin ve misli
delillerin her yol ile
vazifesi ile mkellef da o
vaoibl v1cudun eserleriden itikad
sidir. Ta iki o sahih deliilere yndsin. o tarik ile ken-
disine telkin hakikailan iYi kabul" eF
sin, kalbinde fasid hevesiere duran ka-
o gibi fasid ile:Dde beklenilecek sirayetine
-da kat' i bir aiim ile, mdafaada bulunsun.
Yoksa iman, gibi
taklitten ibaret halde ka-
olunan Bu iman, pey-
ghl)Jberlerin gerek bir ok millet-
leri hsrandan
imandan maksat, ruhun ruhi kuvvetle-
benimsernesiine olan Mminlcr
o kimselerdir. ki ve peygamberine son-
ra hi . bir vehile Allah
le, canlarile gerek kimseler
ayeti bu hakikati dnya ve ahi-
rette ziyandan bu imana
bir msl-
man mahiyetini diline
sevkile mdafaasma imana ge-
lince, bunun Allah nezdinde. hi bir y.ktur. nk,
heJ1hangi dine mensup bir kimse, bu Allah
nezdinde ka:bul olunan irn.an, ancak :ruhun o ki,.
ruh onun sayes.inde ulv'i: bir cevherin iine his-se-
der. Kalbin o ki kalp iindeki yine kalp
eder. Ruhu, hakiki hayata ruhu kemale
ykseltecek her iman, bu trl
man halde iman dedikLeri ise, ruhlan tahrib
eden, felakete srkleyen bir
ka biT
11
A'mali saliha nedir?
a'mali saliha'ya gelince selimin
o herkese dokunur, herkesin
menrfaatile1 h:errnahenk bir
btn her trl ve 1tfeden Allaha
ifade eder. Dinin i!badetler gi-
bi. Bir da yolunda feda etmek, muihta
olanlara etmek; yahut verilen hkmim-de adaleti
gzetmek, her hangi bir kimsenin zulme jm.
kiin vermemek bir iyi hareketlerdir. Bir
da emanet gibi iffet gibi, insaf gibi, ihlas ve muhabbet gibi
gzide olan faziletlerdir.
Demek bedene bir zahiri hareket
de tecelli eden, ister ruha ait bir gze
arpan her a'mali saliha cmlesindendir. Nefis mca-
hede ile a'male a'mali benimser ve iti-
yad eder. Dinin hkmler bu a'mal evresi iin-
dedir. Onun iin kendilerine peygamber gnderilmeyen
milletierin yolile faziletler de bu a'mal
girer. A'mali yle esaslan ki, btn
insanlarca kabul ve hepsi ve
onun iin bunlar zerinde vuku bulmaz. Bu yzden
bu Kur'anda maruf,, diye bahis mevzuu edilir ve
da mnker denilir. Yani, maruf olan esaslar ak
li selimin ettikleri, mnker>> olanlar da onun red
ve inkar ile
nedir?
iki birinin bir tavsiyede
Sure:i mminlerin birbirlerine
tavsiye ettiklerinden bahsediyor. Hak,
hemen herkesee malum olmakla insanla-
bu cziyata hamlederek Mese
18
la ilerinden biri kalkarak ap olan bir
hak suretinde telakki etmek ister. suredeki hak
kelimesi tavsiy;e eden telakkisine olmak la-
gelseydi o zaman oluDdu: Her biri arka-
hak . tavsiye eder ve o tav-
. s iye .. kabul erilmesini i,s;ter. Halbuki birinin hak
olarak ve tavsriye bir ayni
kilde ve onun hak kail beklenmi-
gre o takdirde ve mcadeleye
yol aar. Ayeti bu Onun
iki her birinin hak
tavsiye etmesi, onu delille-
rini ve hakka i,in
etmesidir. tavsiye eden adam, muhata-
bmm grrse delil ikame
ederek onu yola onun istidlalde taksirini an-
larsa onu ikaz edecek, i yzne nfuz etmeksizin
yznde his ederse i yze nfuz etmesini
Fakat bu vazife bir tarafa ait iki taraf
da birbirine . ayni vazifeler le ve
budur.
tavsiye :
Birbirine tavsiye etmek a'mali saliha
cledir. Onun adile, sanile zikrolunmasmdan maksat,
hakkm ykseltmek, onun bir
anlatmaJkhr.
tavsiye eden bir kendi ile amel
etmese de bu vazifeyi yapmakla ve
tevasiye
nk tavsiye eden kimse den maksat, hak
iizere olan ve tavsiye eden dir. Zaten bir
tavsiye eden kimsenin, o en byk
gerektir. Y oiksa bir yapmayan ve
bir belli oLmayan kimse olur da
19
o davet eder, davert etse de
muvaffak olabilir? Kendileri mniker olan eik'in-
medikleri halde maruf olan (makbul ve makul
ola.n) sevk etmek isteyenlerin, muvaffak
dursun, bs.
btn tiksindirirler. Kerim,.
evvela zerinde sonra o tav-
si:ye etmesine ve da budur.
nedir?
ise btn gzide ahlakm ana
Kerimde yerde
gsteren bir delil olarak edilir. Fakat bu ileri
srmek okadar byk bir fayda temin etmez. Bize
olan nokta, Hak bu fazileti
kimselerin mutbka muvaffak mutlaka mura-
da ereceklerini mjdelemesidir.
ruhun o kudret ki yolunda cia-
g olan btn mihnetlere katlanmak, nefsin
btn germek ancak onun
sayesinde mmkndr. Btn meziyetlerin kemali,
bu meziyete Bu seeiyeden mahrum olmak, yahut
bu kudret istifade e:dememek, bir insan iin
en byk felakettir. Fertled, bu zaafa .o
lan bir milletin, her olur ve btn kuvvet kaynak-
tiikenir.
Bunu bir misal ile izah edelim :
Milletierin birine onu ge"
ri gryoruz. nedir? Cehalet ile ve
onu yenerek ilim ile iin yz e
virmektir. ilim sahibi olmak ise uzun uzadiye bir
ok Bu ve
gayreti gze yani cehalete
iktifa ediyor ve iin
de Bunlar faziletinden mahrum
10
Bunlar ilim yolunda hi bir
hi bir gayret sarf halde gay-
retlerine kuru gsrter:rnekle, gece gndz
anrmakla kendi gay-
kusurunu
Halbuki bunlar, hakiki
1
" ol-
kendilerine rehber sayarlar, tuttuk-
lan yolu tutarlar, yolunda yorgunluk-
lann bir olsun onlar gibi
abalarlar, ve
bylece sabr o yksek meziyeti haiz ilcimseler ol-
isbat ederlerdi.
Milletleri fertlere
Fertler iinde :)rleleri ki, bir
iin ve Fakat
takat getirmez. Yani sabredemez. Bylesi
hkm onun faziletinden
dur.
Yahut bir talebe, mektehine bir sene veya iki sene de-
vam eder, sonra tahsil glkleri yz
yahut anlamak hususunda
ya:hut tc.vhsil isteyer'ek ken-
disi iin daha bir srkler, da
ilim vaz geerek cehalet yoluna dalar.
hepsi ve sehat faziletinin ileri ge-
len ktlklerdir.
Tamahkar bir btn gi.ic tutmak
ve elinden Bylesi, bir ok kar-
halde hepsinden yz evirir ve hi birine de
etme:k istemez. Bylece ve zul-
milletini hor olur. Bu elini
yan sebebi olursak Sabr zaaf derhal
gze arpar. nk bu adam vahimesinde gnn
21
btrinde zerine kendisini tehdid eden zatu-
retin korkun hayaline duracak derecede bir sabr'a,
bir metanete malik kendini bu ve
milletine mutlaka olurdu.
dadanan bir adam, keyfi bir ok
heder eder. Hevesine bir adam, trl trl kepazelik-
lere dalar, nihayet gnn birinde van biter, hali fenala-
eskiden itibar sahibi halde sefalete Btn
bunlara sebebi, hava ve heveslerine mu-
kavemet gstermemesi, yani sabredememesi, kendini uurum-
lara Bu adam, te-
mayllerine ve metanet hem ser-
veti elinden gitmez, hem kendisi de bu felakete
btn rezaili saymak, hepsinin sebeplerini
olsak, ya yahut yoklu-
karar Btn faziletleri de sayacak ve faziletle-
re kan ve can veren olursak yine sabr'-<t

Mevkii bu derece yksek olan bir fazilet, Hak Buyuru-
liyakat kazanmaz ?
Hak, ilmin onunla olur.
Ve onunla btn faziletleri
faaliyete geirir, btn ktlkleri def eder ve btn iyilik-
lere verir. Bu kadar iki esas, insanlarm
rabilecekleri en herhalde en fazla
nk herkesin dikkatini zerinde top-
lamak, ve herkesi bilhassa bu iki esasa et-
mek bu sayede mmkn olur.
* * *
kadar bu izahat, Surei celidede bahis
mevzu olan btn ve insanlar iin-
, de bsrandan kimlerin
Bizim beyan manaya gre iman, insan
22
ruhunun o ki insan, fena halden kurtul-
mak iin o tavra (o teldmle)
nefsi, hay-
\ gibidir. Bir bir zevkini
gznne getirmek, gelecekte bir tasavvur ede-
bilmektir. Bu yzden lfet lezzetleri elde etmek,
istikbalde kat kat iin hayvan-
llmiyecek derecededir. Her nefis, hevesleri-
nin ve zevki elde etmek iin kuvvetlerini
her ferdi kendisi iin lezzetli, yahut
tahayyl her elde etmek, yahut muzur say-
bir mahvetmekten bir bun-
dan byk bir tasavvur olunabilir mi ? nk bu tak-
dirde arzu bir elinde grnce onu gasb
iin hcum edecek, yahut kendisi iin muzur or-
f[tdan iin
Bir tecavzn nlemek iin, hcuma
kuvvetinden bir engel yok. biri de hay-
rm, yahut faziletin yahut reziletin inan-
Herkesin : veya
ibaret. Ama o iin fena, yahut muzur ol-
kendisince msavi.
ile devrini tasvir
eden bu vaziyet, ile edernemenin ne byk
bir mahrumiyet, ve ne byk bir felaket vuzuh ile
belirtmiyar mu ? Bu en byk hsran
midir ?
Hayr ile etmek lahak olmayan
her ferdin dalaletten, ktlkten hissedar pek tabii ol-
gibi ferdin fertlerle olan
da Ama bu fert hayr il6
edebilirse vaziyet kendisine
de eza anlar. Git gide bu yzden vicdan duy-

23
Fakat hayr ile etmek kafi
taracak kuvvet, her bir hareket ve her bir amel kendisine mn-
tehi olan o fevkalhayal o kahireye iman et-
mektir. nk O'na iman etmeyen, O'na msahher
anlamayan gz kr, basireti aksak,' vehmi
bijyk ve her Bylesi, gr-
kuvvetlerin her birini, mevcudiyetinin sanar,
onun kendi zerinde messir zahip olur; Se"
bebini bir kendisine isabet ederse o
kuvvetlerden birini sebep olarak tahayyl eder, yahut
kendisine bir hayr isabet edecek olursa va
himesi o hayriin kr krne bir kaynak icad eder. Bu yz-
den ilahlar her sebebini
ve bulmak yolu yzne ve bunun neticesi olarak ha
yatma ait btn olmayan
giivenir durur. Bu ise etme-
sine, bu yzden bozulduik:a ve in-
bsrandan hsrana sebebiyet verir.
Fakat btiin kuvvetlerin bir kuvvetten
o kuvvetin de bir iradenin idare etmekte ni-
zama tabi iman eden kimse, haynn,
yahut sebebine 0luncaya kadar
bulunmak ister, yahut mukadder esbaba her
iin vacib itikad eden insan, yok ki, bu dala-
lin ve kainatta mevcut olan hep-
si de gzne msavi grnr, cmlesinin bir Allaha ait olup
bu hususta hi birinin bir olmayaca-
bir fark varsa hususiyeder itibarile ya-
kinen anlar, bu sayede kalbi her skunete
Allaha antarak a'mal ve efalin-
de .O'nun ezeli. kanununu asmaz, esbab ve tabi
nizarndan ibret huzur ve itminin iinde
kudreti mertebeyi
hi bir korkmaz olur.
24
Bu yksek hikmetin insanlar gs-
terecek, ve perdelerini aarak mjdeciler ve
gamberler zuhurunu icap inanmayan, o gzide yar-
teyid eden deliliere gz yuman
insan; bu istifade elde
edilmesi g, yahut bsbtn bir bilgilerden.
hakikatlerden mahrum meselelerin bir
anlayamaz, efalinin yolu gremez, hayra a-
isterken menfaat mid yerden zarar
grr. Acaba bundan byk bi;r ziyan olur mu ?
Fakat Allaha bizim beyan tarz-
daki kaybeden giriftar ilk
derekesi, kuclret ve azemeti btn alemini olan
Karliri Mutlak'a tam itimattan kuvvetinden mah-
rum Mahrum nimetin en hafif derecesi de
rlklerle zaman ruhun en byk
uzak en na.iz mertebesi ise
trl trl hava ve hevesler kalarak ynelece-
yolu gsterecek bir rehber iinden

Bangi mahrumiyet bundan daha byk olur ?
Fakat bu fertlere has nk millet-
let:: de fertler ,gibi bu mahrumiyete
A'mali saliha en ok, inana
Bununla beraber halk iinde da besleyenler
var: Gya, iman, tesiri olmayan, kalan bir ha-
yali, bir mahiyeti ifade eder bir kelimedir! Yahut
bir kendini 'etmek ol-
Bir muvahhid Hazre_ti
Muhammeclin mmetinden itikad ederek. sair
diniere olan kimselerden kendini gibi! Yahut
bir .dine mensup olup herkes gibi o dine ait
her itikad etmekle beraber kendini o dinin
25
harekete mecbur grmemesi gibi ! Bylp bir iman, sahibini
hsrandan kurtaramaz ! yok ki bsrandan kurtulmak
iin a'meli salih ve hareket) Bu
i; ve hareketlerin ne yukarda ih-
mal edenlere, gerek dnyada, gerek ahirette yklenecek ziyan
kadar byk ziyan tasavvur olunamaz. Hsrana bu
verdikten sonra, o kaybedenierin ve ve hare-
ketleri terk edenlerin de hsran iinde tavazzuh eder.
Cnk ayeti kerime mminlerden olmayan ve
hsran iinde ap bildiriyor.
Bunun ise hangi zamanda, hangi mekanda olursa olsun,
hangi hal zere bulunursa bulunsun, btn oldu-
yoktur.
* * *
Surei celilede milletierin de, fertlerin de ziyandan kurtu-
temin edecek iki esas (iman ve a'mali saliha) zikrolun-
duktan sonra iki esas daha varid ki, her bi-
ri fertlerin .el Bunlar, birbirine tav-
siye etmek, birbirine tavsiye etmek ! Tek fet"t,
tek eda edemez. nk birbirine tavsiye ancak m-
1\;'addit O halde ne ka
dar ok olursa olsun, milletin fertlerinden her biri .
sair fertlere talep ve iltizam ile, her sabr ve meta-
net dairesinde hareket ile vasiyette bsrandan
yoktur. tek bir bu vazifeyi ,ifa eder ve
vasiyette bulunur, lakin onun ifa bu
\ azifeden geri durursa cmlesine behemehal dnyada hsran
gelecektir. Zira bir milletin en byk haktan, ve herkesi
hakka yz evirir ve kalplerdeki ve meta-
net zaafa yok ki, o millet
rar, o milletin azmi hali ve bylece kendisi
izrnihlal uurumunu olur. Dnyada bu byledir. Ahi-
. r ete gelince, orada ziyan, vazifesini yapamayana, yahut
26
kendisine hak ve tavsiye halde bu tavsiyeyi
dinlemeyene ve kabu"I etmeyene ait olur. tavsiyede bulu-
adam, sznn dinlenmesi iin mhta
n elde etmez de ademi kabul kendisinin nasi-
hat hususunda yoldan ileri gelirse, yani o
bir suretle takdirde kabul etmesi mid olu-
nursa o zaman ahiretteki bsrandan onun da hissedar
gelir.
Ktlklerin grdkleri halde
amayan, ktlklerin nn almak iin hi bir hare-
kette bulunmayan bir millet hangi olabilir.
Ktlkler ise fertlerin ve milletierin kmesine
&ebep olur.
Birbirine tavsiyeye, birbirine tavsiyeye iki
e->as dahil oluyor ki, biri emir, mnkeri nehiy-
dir. (Marufu emir, iyiyi, is,temek, mn:l}eri
nehiy kty, irkini yasak etmek). Zira hak ile vasi-
hakka davette bulunan adam nehiy etmedike
bu vazifeyi tamamile ifa A'mali (ya:
glklerine sabr ile tavsiyede bulunan adam
a'mali rezilenin (rezil ve kt ktlklerini, gzel
lerin husule gelerek neticeleri
ve gstermedike maksada varamaz. Fertlerinden her biri elin-
den derecede bu eda etmeyen bir millet iin dn-
ya ve ahirette ziyandan imkan yoktur.
Hi.lsrandan (ziyandan) lmrtulmak isteyen her millete
eda etmek vacibdir. O da: tavsiye etmek,
korunmak, yahut birbirine birbirine tavsiye et-
mek. '
bir millet ahlaka alalmalar yznden
hayr hak narnma vuku bulan tavsiyeleri ktmsiyor,
yahut herkesi hayra davet etmek hususunda gs"
termeyi tercih ediyorsa bu hal o milleti dnyada zillet, esaret
ve izmihlale, ahirette azaba srkler.
27
Bir millet bu yolda halde onun islah
inanarak kalben
suretile, dnyadaki bsrandan olmasa bile, hrev]
I:srandan kail olmak, hi bir kimse iin caiz
olmaz. Geri bugnk mslmanlardan bir bilhassa din
2limleri buna zahib Fakat bu pek
byk hata ediyorlar. nk vazifesi, kendilerinden
yz evrilse de, m .. da, etmek ve zi
yandan yolunu gstermektir. Onun iin bu vazi-
feyi imkan yoktur. var ki gerek
Ulemaya, gerek lemadan grneniere bu vazifeyi eda iin ha-
lin, btn her milletin hususiyetlerini na-
dikkate sz sylemenin usuln
sz syleyebilmeleri iin milletierin tarihini, milletleri yksel-
tm ve alaltan arnillerin ahlak ilmine,
ruhiyat ilmine fikirler na-
yol bulur, ile bulunur, insanlar
den korunur, hayra cezbedilir gibi btn incelikle ..
ri bellerneleri ve ona gre insanlara hitap etmeleri
halka sz ettik-
leri takdirde halka bir iin veba-
lini olurlar. aciz sylemeleri
de bir fayda temin etmez. Zira bunlar dedikodu ile, elfaz m-
ile o kadar vakit kaybediyorlar ki, ettikleri bu
vakit, msbet ilimleri tahsil etmelerine fazlasile kafi gelir.
Bunlar da eski bykler gibi ilim tahsiline Allah
da onlara eder. Halbuki byle lzum-
suz bir tahayyllere dalarak vakit kaybediyor, sonra acz
iddia etmekle vebalden umuyorlar. Bunlar maze-
retlerinin kabul bir gel-
mesini beklemelidirler.
beladan kurtulmak isteyenler, tarzda a-
ve bu srenin
nk bu drt esas,
kafidir.
//,tt 4/,p 1""" "

. " .
FETIH SURESI'nden [3]
Bismi'IIahi'r-Rahmani'r-Rahim
Huvellezi ersele resulebu hi'lhuda ve dini'l-hakki li yuz.
hirehu ala'ddini kullihi ve kefa bi'llahi
MEALi
yle bir Hakimi Ezelidir ki: btn diniere galip
iin, peygamberini hem hem dini telkin
vazifesite Buna ise, Allah yeter.

Hak dini olan bilaistisna btn diniere galip ge-
bir gn gelip, yer yznde mutlak hakim
ni, Hazreti Allah, bize bu ayeti celilede vaad ediyor, hem vaad
ile de bu vaadin kat'iyetine, zatl
fi;steriyor.
''
Nr:: byk vaad, ne muazzam teyid!
Mfessirlerden bu ayeti kerimenin
bakarak daha Mekkenin fethile bu vaadi
rn tahakkuk kani oluyariarsa da bizim bu
[3] Kerim'in 48 inci Suresi dir. 29 ayet'tir. Burada 28 inci
ayet'i inceleiimektedir.
29
kanaate ancak dini galebesini, lakin kat'i,
bir galebesini grmekle olabilir.
Demek: vaadi henz tahakkuk Demek:
mazisiinden daha ok parlak bir
iman ederek ona gre en byk vazifedir. Yoksa hem
bir taraftan Allah vaadinde asla hlf etmez; asla caymaz
ni.ealindeki ayetleri dilden hem taraftan
byle en kat'i vaadi ilahinin tahakkukundan meyus olmak,
kfrn ve pek garip olur.
Bir riyazii fatinin gibi Bu din ya vahiddir, yahut
Kesir ihtimali yoktur.)) Dinin vahid oldu-
guna iman edenler, byle iki de bir gibi :
Yoksa sizler bir milmin de bir
na kafir misiniz?>> i1edef
Mslmanlara ve gerek mminlere vazife,
vaadine kat'iyetle sonra bu vaadin bir an
evvel iin ellerinden gelen hizmeti
mak, her nce iin fazilet olmak, gay-
ret ve ciddiyet nmunesi olmak,
btn gzide ve

/
"' "' .
HUCURA T SURESI'nden [4]
Bismi'llahi'r-Rahmani'r-Rahim
Ya eyyhe'n- nas inna halaknakm min zekerin ve nsa
ve cealnakm ve kaballe li inne ekremekm
inde'liahi etkakm inne'llahe a'limn habir.
MEAL
Ey insanlar, olunuz ki, Biz sizi bir erkekle bir ka-
sonra, iin her birinizi
ra, kahHelere Allahtan en ziyade kim ise,
en odur; sizin iinizi,

vakit Alery:hisselatt vesselam Efendimizin
bu tertibi hi bozmaz, bir siyah kle
Gnn birinde Efendimiz bu kleyi mescidde gremiyerek, ne-
rede Hmmadan
yoklamak iin kadar Aradan gn getikten
[4] Kerim'in 49 uncu Suresidir. 18 ayet'tir. Burada 13 nc
ayet'i incelenmektedir.
31
sonra Resuli Muhterem Efendimiz Hazretleri klenin halini
sordurup son nefese tekrar eve
mteakip cenazesini kendileri
kendileri defin
Gerek muhacirm, gerek: ensar bu pek byk bir
olarak telakki onun zerine surei Hucura-
ta mensup olan bu ayeti ikerime nazil
Erkek ile maksad Adem ile Herke-
sin kendi diyen mfessir-
Jer de ..
cemidir. kelimesini ktk lafzile ter-
cme edebiliriz ki silsile hususunda ta-
Bu tabakalar
isimleri : Fasile, Fahz, Batn, Amare, Kabile
hepsinin Yani Kabile Arnare Kabileden,
Amareden, Fahz Fasile Fahzqan, Bunu bir
misal ile gstermek denir ki: Abbas Fas>iledir; Ha-
Kusay Amaredir; Kinane Kabi-
ledir; Huzeyme
Ayeti kerime sarahaten gsteriyor ki :
kabilelere nesepleri her
hviyeti malum olmak iindir; yoksa babalarla, dede-
kcrle tefahur iin ( iin) !.
Hasebin, nesebin hi bir bildiren
disi kerime pek oktur. Haccetl vedadaki Peygamberi,
mmetin kadar
(Allahtan en ziyade korkammz kimse, Allah yaronda
en en iyiniz odur.) ilahisi Kur'anda; bunu
mfessir olan hadisi bir meydanda iken hala
bir temayz bi-
lenler var!
Ulemayi islam,iyenin en byklerinden olan zade
Ali Efendi merhum diyor ki : hatta Peygamber slale-
32
sinden olsa, asaZet davasiZe tefahre
lira bu isbat takdirde bir
cok; nki btn ve ceddi muhteremine ait olup ken-
Jisi mevkiinde kalacak. Asaletini isbat su-
rette ise; fazla olarak bir de rezileti ni yklenecek.
Mevlana Silsilei ne-
sehiniz nereye Silsilei nesebile kimse bir
yere vammaz!
'
ABESE [5]

'Abese ve tevella
En caehu'I-a'ma
Ve ma ydrike le'allehu yezzekka
Ev yezzek)i:eru fetenfe'ahu'z-zikra
Emma men
Fe ente lehu tesadda
Ve ma 'aleyke ella yezzekka
Ve emma men caeke yes'a
Ve hve JL)f).'
Fe ente 'anhu telehha.
[5] Kerim'in 80 inci Suresidir. 42 ayet'tir. Burada ilk on
ayt'i incelenmektedir.
34
MEALi
a'ma geldi diye, yzn hem hem evirdi.
Nereden biliyorsun ? O belki bulacak; yahut senden
de bu kendisine faide verecek.
Kimin var da yzn ona dn-
yorsun; halbuki onun sence bir yok.
taraftan, kimin kalbinde Allah korkusu var da sana ko-
geliyorsa ona

Bu sre hazreti Hatice ye-
Um Mektum nazil oldu. Um Mektumun
. bmi : kavli gre, Kays Amr, Um Mektum ise
validesinin
Kays Amr a'ma idi; anadan byle di-
yorlar; da sonradan rivayet ediyorlar. Ken-
disi ilk
Aleyhisselat vesselam Efendimiz henz Mekkede idi. Bir
gn Utbe, Ebu Cehil, Abbas, meyye, Velit
gibi ileri gelenleri huzuru bulunuyor, o da bun-
imana getirmek iin duruyordu. nk bunlarla
beraber bir ok dapa mslman olur, midini besliyor-
Ju. Kays oglu Amr, Hazreti Peygamberin tam bunlarla
bir gelerek, efendimizin szn : Yare-
sulellah, sana bana da de-
hatta haberi
iin, bu sz bir ka kerre idi. yle bir zamanda s-
znn kesilmesi Aleyhisselat vesselam Efendimizin
mbarek yznde tabii olarak infial eseri grl-
d; bundan Kays da evirdi. Ayetlerin
sebebi nzull bu
Hak Nebiyyi Muhteremine itab suretinde ihtar edi-
) or ki : Bu sebebile
35
szn dinlememek, kendisinden yz evirmek
Evot, kendisi fakir, gz alil; kalbi ii
Senden hikmeti can dinliyerek zaptede.:ek;
o sayede cismini btn menahiden (yasak edilen
ruhunu her trl mlevves temiz tu-
ta,cak. Yahut o hikmeti mstakbelde de, measiden
(sulardan, gnahlardan) azade temin eylemek su-
retile, biarenin yarayacak.
Beriki servet, kudret sahiplerine gelince:
da o o hak kalb yok. isiamma se-
bep olacaklar diye, yani mevkileri iin kendilerine
dnmek olamaz. kudreti hakikatta kalbi-
nin bir de hak kendini gsterince ona
inat etmiyerek inkiyat etmesiledir. Yoksa, para, mal, hasep,
kabile, hadem, ta, taht gibi aza-
rnet bu gn var yok, bir
Grlyor ki, bu kerime ile Hak mmete
edep Hem yle bir surette ki : biz o adaba sa-
bu gn milletierin en olurduk. Bu gn
de bize vazife yine bu edeb ve fazileti benimsernek ve
bu harekete dikkat etmektir.
A
SURESI'nden [6]

yettehi'uhm'l-gaviin. Elem tere ennehm fi
vadin yehimun. Ve ennehm ma la yef'alfm. il-
le'Ilezine amenu ve 'amilu's-salihati ve zekeru'Ilahe kesiran
ventesaru min ha'di ma zulimu ve seya'Iem'l-Iezine ey-
ye mnkalehin yenkalihun.
'
M E AL
ancak gider. Grmyormu-
sun ki, onlar her vadide Hem
Ieri sylyorlar. iman ederek amali salihada bulunan-
[6] Kerim'in 26 Suresidir. 227 ayet'tir. Burada son drt
37
Iarla bir de zulm grdkten son-
intikam alanlar iin sz yoktur. Zulm edenler ise bir
akibete

Bu ayetikerime srei
Hakikat, her vadiye ser-
mayei mevzuu tkendike tekinin, berikinin
namusuna hcum eden; herkesin harimi amak iin
dilini maymuncuk gibi kullanan; bir mazmun, bir kafiye
runda bin bin hikmeti kurban ediveren; bir nkte
iin, gelmiyecek rezaile aan bu serserilerin
daima bir sr kopuk ki, bunlar o herzeve-
killerin nimet eder gibi iltikam
ederlerde gezdikleri yerlere dururlar!.
gerek bu mahiyetteki gerek
mensup millet iin birer musibettirler. Evet,
itimainin en
Din a4lak Allah korkusu harnma kalbin-
de hi bir his zulme, ansamimir-
ruh gelmiyen hangi cemaatte mebzul ise,
Allah o cemaatin verecek demektir!.
yle ya, evvela bir milletin ruhu,
grlr. ruhu yksek olan bir milletin sinesinde bu
gibi sefiller, trese de reyemez. Saniyen milletin iti-
mai seviyyesini ykseltmek; bununla beraber, fikirleri
bir tesiri kalbierde his haline getirmek
ancak vazifesidir. Bu vazifenin ihmali, milletin izmih-
lalidit.
dini temizini makbul, medhul g-
rr. Aleyhisselat vesselam Efendimiz Hazretleri kirarn
iindeki dinledikten devri cahiliyette
sz erlerini de gre takdir bu-
Hamasetteki mevkii kadar yk-
38
sek olan Antara, kendilerinin anilgiyap olan
bir bahtiyar idi.
Hazreti rnerin biter, tkenir gibi de-
idi. Hatta Hazreti Abbas (Ali derecesinde kudreti
miyesi, mer kadar olan adam grmedim.)
derdi.
intikam almak ki, burada hem hu-
sus!, hem umumidir. Yani hcuma, taarruza
masumun gibi, zulm gren mil-
letini de seyfi lisanile mdafaa edecektir.
(Zulm edenlerse, bir akibete grecek-
lerdir) eelili en mehip, en parala-
Teessf olunur ki onu, ruhu dair .
bir fikir verebilecek surette nakletmek kabil Hazreti
Ebubekir abdnamesinin sonunda bu ayeti celileyi irat
tir. Cervdet merhum abdnarneyi ter-
cme
ENFAL [7]
/ f -"
j ... / ':. QL

Ya eyyhe'l-lezine amenu'stecibii li'llahi ve l'ir-resiili
de'akiim li ma yuhyikm va'lemii enne'llahe yehi'tl
ve kalbihi ve ennehi't ileyhi
MEALi
Ey iman eden kimseler, Allah ile Peygamberin size hayat
"erecek davetine icabet ediniz; hem iyi hilinizki Allah
kendisi ile kalbi girer; da malumunuz olsun ki siz-
ler onun huzurunda

Ayeti Enfal sresine mensuptur ..
Mslmanlara hayat verecek daveti, ilrne, cihada,. yahut
hasretmek Zira Evamiri ilahiyenin
kaffesi ya yahut bizi lmden
[7] Kerim'in 8 inci Sresidir. 75 ayet'tfr. Burada 24 nc
40
kurtaracak; hakiki, sermedi bir hayat ile mahiyet-
tedir.
mecbur faraizden nam,az gibi, oru
gibi, faidesi o emri yerine getirenierin mnha-
grnen, bedeni ibadetlerde bile btn cemiyet iin byk
menfaatler Evet, mmetin huzuri kamil iinde
dursun; fertlerin zaru-
riyeye riayet ederek ifa edecekleri dini hareketler bile, tabiidir
ki, kendilerini mnkerattan, rezailden olsun
hesaba gre namaz milletin
umumisi mazbut olur. Sonra, milletin muayyen zaman-
larda ayni mabetiere giderek hep birden ayni dnme-
leri; Hakka ayni huzu ile yal-
tahkim
eder.
basit hikmetleri dkmekten
emirlerin hepsinde gerek fertlerimiz, gerek cemaatlerimiz iin
yollardan tedariki, telafisi kabil -kadar b-
yk nasibei felah sylemektir.
ayeti kerimeden riyazi bir kat'iyetle hakikat an-
ki : biz dnyada mevcudiyetimizi kur-
taracak, ukbada selametimizi temin edecek; bize her
manasile hayat verecek olan bu hkmlere bize
en ve en yksek
yz elli milyonluk insan oluyor da
bir eseri hayat gsteremiyor ? oluyor da her gn binler-
ce mevcudiyetine hatime ekiliyor ? Bunu bil-
ne var ! ki dini onun blendi-
ne isyan, layetegayyer Bu-
nun ise dnyada haybet, ukbada
Ey Allah size (ilim kuvvet
adaleti dstur ittihaz edin, birbirinize
diyor. Siz bil'akis reva verir, meskenete atalete
41
zulm adet edinir; birbirinizin gzn
haktan yz evirir, namtenahi bun-
lar sizi izmihlal uurumuna gtrr. Ancak bunlardan
sayesinde felaha ve hayatta muvaffak ol-
mak mmkndr.

.... , L .. ,
SRESi'nden [8J
Bismi'llahi'r-Rahmfmi'r-Rahim
ye'mrukm en tedd'l-emanati ila ehliha ve '
iza hakemtm beyne'n-ruisi en tahkmtl bi'l-'adli inne'IIahe
nJ'imma ye'izukm bihi inne'llahe kane semi'an basira.
MEALi
olunuz ki : Allah emanetleri ebiine vermenizi, bir
de insanlar beyninde hkmederken adi ile hkm etmenizi si-
ze emr ediyor; size nasihat, ne gzel bir na-
ki, Allah hem hem grr.

A '
Ayeti celile surei Nisaya mensuptur. diyor ki:
Bu hitap btn emanetler biit:n insanlara va-
t'it olan umumi bir Bir kavle gre Kal/ei muazzama-
Osman bin Talha iin nazil ki:
[8] Kerim'in 4 nc Sresidir. 176 ayet'tir. Burada 58 inci
ayet'i incelemektedir.
43
Aleyhisselat vesselam efendimiz fetih gn Mekkeye
ce, Osman Kilbenin vermek iste
medi.. "Muhammedin gerekten Peygamber bilsey-
dim o zaman verirdim." dedi. Bunun zerine Hazreti Ali, Os
bkp Kabenitt Re
sul Ekrem efendimiz ieri girip iki rekat namaz
O zaman Abbas kendisine verilmesini; sikayet, sida-
net, yani vazifelerinin kendi
msaade istedi. onun zerine bu ayeti
kerime nazif oldu. AZ.eyhisselat vesselam Efendimiz
Osman bin Talhaya vermesini; bir de kendisinden
zr dilernesini Hazreti Aliye emretti. Ali emri yerine
getirince "Demin Jwlumu incittin. zorla elimden al-
de gnlm yle mi?" he-
def oldu. Bu sz Ali: "Allah senin Kur'an in-
dirdi" diyerek ayeti celileyi okudu. Osman din-
ledikten sonra hemen imana geldi. Bunun zerine vazifei sida-
ttetin ilelebet Osmana Hak
Hazreti Peygambere vahiy buyuruldu.
gbre de hitap, vazifelerini hakkile eda etme-
dikleri halde bulunanlara aittir.
Grlyor ki ayeti eelilde iki byk emir var; biri ema-
netlerin tevdii; de adaletin hakkile tatbiki.
(Emanet) hak, vedia, vazife bir ok manalara gelir.
Ha:kikat, kimsenin etmemek; her ferde ehliyetd
ne gre vazife tayin eylemek, tabiri
eline vermek bir selameti iin. o derecelerde zaruri-
dir ki, bu zarureti kabulde bile !
(Adil) ise btn faziletleri, btn gzellikleri toplayan fjr
Hi bir zaman ki, ehline
vermiyen, btn adaleti dsturi hareket
milletler iin ihtimali yoktur. (Memleket !a-
l ile laldn adalet ile muhafaza olunur) szn Timur-
lenk gibi bir cihangirin ne byk ibrettir!.
44
Evet, gre adam adama gre vermeli. Zira
ne kadar olursa olsun, bir vazife tasavvur edilemez ki,
ehli da kezalik kabiliyeti ne derecelerde
dun bulunursa bulunsun, hi bir adam gsterilemez ki, onun
da bir Ne byk-
her meselenin halline kafidir; ne de kk-
bsbtn ihmali muktazidir.
beri sylenen szler gayet basit bir ha-
kikatlerdir. Biz bunu itiraf ederiz. kadar var ki, kp gi-
den nice nice milletler hep bu gibi basit
yznden helak
d'u ila sebili rabbike ve'l-mev'izati'l-haseneti
ve cadilhm billeti hiye ahsen; inne rahbeke hve a'lem bi-
men dalle 'an sebllihi ve hve a'lem bi'l-muhtedin.
M E AL
yoluna hikmetle, gzel gzel nasihat-
le davet et, bir de onlarla mubahase ederken en iyi yol han-
gisi ise onu tut; senin yok mu, O, yolundan
da bilir;- hidayeti kabul edenleri de bilir.

Ayeti kerime surei Nahlin son sahifesindedir.
yoktur ki, Aleyhisselat Efendimize te-
vecch eden. bu sphani o Peygamberi gzinjn mmeti-
[9] Kerim'in 16 Sresidir. 128 ayet'tir. Burada 125 inci
ayet'i incelemektedir.
46
ne de tevecch eder. Ayetteki (Sebil = Yol) dan maksat b-
tn hakikatleri, btn faziletleri cami olan
Gayet bir din olan; daha
bir kabul etmiyenler, ya o dini ila-
hinin ruhundaki mbini ve ruhu gzini gre-
miyorlar; yahut grdkleri halde, nefsani bir sebeplerin
tesiri altmda kalarak grmek istemiyorlar.
yahut fruundan bir
kabul etmiyenlere bu Emri ilahiye tevfiki hareket olun-
maz da her mutad bu pek
ma'kus' pek menhus tesirler husule olur. Evet, dini
iin fikirlerine mlayim byle
bir harekete bsbtn kesilirler. Ha-
kayiki diniyeden, saikasile yz evirenler ise, o
muameleleri grr grmez, dine de, dine de har-
be ,
Zaten hiddetler, tazyikler, cebirler hep aczin IDe-
bir sr ki, muztar
kabulne alamaz; alsa da, mmkn
sevemez. rifk ister, ister; iknaiyat-
ta getirilecek delailin hem hakim, hem halim bir
bekler.
Resul Muhterem Efendimiz Hazretleri mucizelerinen ba-
en gstermek iktidarmda ba-
Allah yoluna getirmek iin hangi tariki ihtiyar
etmekle
Kemal in gibi ( Fikre galehf1 _yine fikrin
yahut fikirleri devirecek kendilerinde gre-
miyenler; sebili bulabilmek iin bir hayli mcahede
mevkii da iziale
Vaizlik, nasihlik, gayet va-
zifelerdendir.
Szlerini dinietebilip de efkan getiremiyen-
47
ler cernaati kabili hitap olmamalda thrnetliyerek iinden
kabiliyetsizlik ile, aczin kendilerinde ol-
hi getirmiyorlar.
mrnde medrese, rnektep uydurma
hadis ile sekiz on masaldan serrnayei rnarifet edi-
rnrni vaizlar krsilere tasarruf edelidenberi milleti
nierhurne dini hey'etinde, hazreti Peygamberi de -
yenieri tahayyl o
pak, o nezih, o ilahi bir hayalinden silindi
gitti !
Hi, cehennemle korkutrnak; ya-
hut, o pek acaip bir cennetle avutrnak mm-
kn olur mu ?
Ne gariptir ki, derse hoca efendiden icazetnarne-
den bir imtihan isteriz de vaiz
krssne karnilden hite ehliyetnarne
Halbuki aksine olmak yleya, oku-
dersi hakkile hilmiyen rnderris esasen tedrise
Zira talebe ternyiz iin
q_czine saat bile Vaizlerin
ise byle nk cernaatin bir din narnma
sylenen her sz dinlemek
lemadan Ziya merhum Bizde gayet m-
him iki vazife ki, bilittizam en ehliyetsiz ellere tevdi
olunur: ,Biri Nahiye ocuk diyor
ki, biz buna bir de ilave etmek iin hi ha-
cet grmyo:ruz.
Vaizlik, edecek sebili ta-
kafi o caddeye nerelerden sap-
mak ihtimali da iyice bilmelidir. Bir de yol
tutanlara ( dalalettesin!) demekle bitmez. Oraya
sahai tamamile tayin
sonra biarelerin eline Hele tekfir, tehdit
48
ele silahlardan Zira bunun ika
mevti maneviyi duyacak hisler pek Onun iin
(Sus! kafir oldun ... ) top gibi patlasa yine kuru
telakki olunacak r
FUSSiLET SRESi'nden [ 1 O]

Ve la ve le's-seyyietii idfe' billeti hiye ah-
sen fe ize'llezi beyneke ve beynebit adavetn ke ennehft ve-
Hyyn hamim.
MEALi
iyilikle ktlk bir olamaz, en biiykiyilik han-
gisi ise onunla defet; byle yaparsan
bulunan adam adeta dost olur.
, ..
[10] Kerim'in 41 inci Sresidir. 54 ayet'tir. Burada 34 ncti
ayet'i incelenmektedir,
so

Ayeltii kerime, Fussilet mensuptur.
diyor ki : ktlk nefslemirde
Senin nne iki iyilik zaman, nisbetle
daha byk ihtiyar et de birinden ge-
len onunla def eyle. Mesela byle bir
akla gelecek iyilik onu af etmendir;' lakin en byk iyilik faz-
la olarak kendisine iyilikte seni zem edeni meth-
etmen; ldren lmden kurtar-
man gibi.
Celaleyn'de ise (Hiye ahsen) kavli eelili gazaba sa-
hilim; af ile
Zaten bunu eden ayeti kerimede, af
ka fazla olarak bir de iyilikte bulunmak ancak sa-
denilen seciyei mbarekeden mikyasta nasip alanlar-
la byk musarrah-
halde biz Celaleyn'in miktara da
Evet, um,umiyenin bir zamanda insanlardan
o kadar byk fedakarhklar, o necip bek-
lemek, hi bir gstermek deme!Ctir.
Ancak, kUlsurlan bs-
btn izam He surette mukabeleye uhuvve-
ti islamiyeyi unutarak ebedi bir intikam gi-
bi ne grrz; ne de mil-
let menfaati
Af ile, safh ile muamelede bulunarak
'
can etmek kabil iken, bir hataya mukabele-
lerde bulunmak yznden ebeciiyen birbirine ha-
reva ?
millete etmesi hem de kendi-
lerini o mevkide gsteren zmre, yani mtefekkir tabaka, sz-
lerile, hareketlerile bir yola gtrmek-
ten ekinmeli ve halka rehber
[ll]
Bismi'llahi'r-Rahmani'r-Ralifm
Evelem yesiru fe yenzuri:t keyfe kane 'akibet'lle-
zine min kablihim kanu hm minhm kuvveten ve
asaran fi'l-ardi fe ehazehmu'llah bi ve makane
lehm mina'liahi min . vak.
ME
Yoksa, yeryznde ki, kendilerinden ev
vel gelenlerin greler? yery
znde kuvvete, medeniyete kendilerine faik iken g-
yznden Allah tekileri helak etti; hem Alla-
azabJndan bir kurtaran da
[ll] Kerim'in 40 Sresidir. 85 ayet'tir. Burada 21 inci
52

Ayeti celile El'mmin mensup olmakla beraber
evvelce'gelip giden milletierin izlerini
evvela ikbal, sonra izmihlalleri es tetkik
ediniz .. ,) IDealini ayeti kerimeye byle pir
ok yerinde tesadf olunur;
Hakikat, insan kafa gezdirmemek gezer;
yerlerde, gzn aarsfl pek byk ibretler g-
rr. Hele biz iin devri alem seyahatine pek o .kadar
hacet yok : Zira niemleketimizin her byk byk
saltanatlar, koca koca milletler nere-
sini ki, orada bir umran
!
Vaktile yerin yzn bizden ok, hem kabul etmiye-
cek kadar ok imar eden; kuvvetlerine, satvetlerine, medeni-
yetlerine, servetlerine kadar
edebilecek eserler.,b1rakan bu milletler acaba hangi zelzelenin,
hangi tesirile yeriri dibine ?
Hangi elimin olarak bu alemden git

: Halile vati t olacak bu sua1i halletmek i,in
nrsak ki, btn o felaketler, o o helakltir
Peygamberin y9lda gitmemekten ileri gel-

Peygamberler; Zloelal insanlara hem
dnyada; 'hem ukbada mesudiyetlerini kafil olacak birer
zam ediyorlar. Bu alemi hilkatte cari olan Kavanini lla-
hiyeyi kendilerine bildiriyorlar. bu mukteza-
sma tevfiki hareket ederseniz dnyada iyi bit hayat ile
-ukhada ise sermedi nimetiere mazhar olursunuz. Yok,
emirlerini dinlemezseniz, her iki dnyada da bulursu-
diyorlar
53
Milletler bu ilahi din1edike; ezeli, ebe-
di itaatten maddi, manevi her tr-
l feyzi, her trl terakkiyi elde ediyorlar. Bilakis, o
o ka-
tiyetinden, istisna kabul zuhul edecek bir
hale 'gelince hsran inip gidiyorlar.
Hem o etmirlerin ilahi iman b!ir oe-
maati onlara hakkile gsterdi-
yoldan sapmamak icap ediyor. fitneler,
tefrikalar, sefahatler, ataletler, cehaletler musaHat
milletleri izmihlal uurumuna mutlaka srklyor.
bu belalar ister yznden etsin, ister-
se esasa halde arnale ileri
gelsin, ayni elirneyi kabil geri kal-

yle ise biz de, gzmz Tarihi yle masal din-
ler gibi dinlemiyelim. Her vak'adan kendimiz iin ibretler,
hisseler memleket-
terin havasile suyu malumat edinmekle kal-
nuyarak daha byk hakikatleri de gayret edelim.
BAKARA [12]
Ve iza kile ma enzela'llah kalu bel nettebi'u
ma elfeyna 'aleyhi abaena evelev kane abahm la ya'kilune
en ve la yehtedun.
MEALi
,,
Hem onlara: "Allah ne ise ona uyunuz" denil-
zaman, "Biz daha iyi, mdavim
derler; pek ala! ya atalan bir erdi
yolu ise, yine mi uyacaklar?
[12] Kerim'in 2 nci 286 ayet'tir. Burada 170 in_ci
ss

Ayeti surei Bakar:aya mensuptur. Bununla bera-
ber, ayni meali eden ayetler de
Tercme nazmi edilin slubu hakJimine
olunursa grlr ki : Krkrne taklit edenleri, yani gre- ,
netk denilen o Akaidi
gidenleri; Allahi.i Zlcelalin Kur'anile, fJJtratile
hakikatiere gzlerini yumup
Hak, itah ile olsun, gr-
miyar da halini hikaye suretinde beyan buyuruyor.
Aniayarta bundan byk ibret, grenekiler iin de bu ka-
dar hakaret olamaz.
Hakikat, gerek dine, gerek dnyaya ait Evamiri
kendi kendi hkm-
nibtal ile evhamma kadar sama bir
hareket mutasavver midir ?
Din taklit ile kaim bilmeniri seyyiesidir ki,
birer bid'at, er hurafe miras ola ola bu
gn akaidimiz, adeta hurafat mec-
bid'at haline ! Dinin kolay kolay ta-
hattur bile edemiyoruz!
Bu gn bir bid'ati seyyieyi dinden atmak, dininen
.temellerinden birini demektir; belki ondan zi
yade mucip olur !
Grenek dinimizi tahrip kadar da
tir ... Zaten meydancia duruyor. Milleti
miyeti muhafaza ettike bir
sr bid'atle hsrandan hsrana
gariptir ki, garpta, cenupta, dn-
her by
le grdk" velvelei her en
en mstahkem bir siper gibi ykseltir durursa; mtefekkir ol-
56
icap eden havas iyi
ri de mutlaka atmak, hviyeti milliyelerini tepeden
kadar
Halbuki, yeniyi hususile lzumundan
almak; eskiyi de sabit iin atmak gerektir.
Dini taklit, taklit, taklit, taklit, se-
taklit, taklit, hlasa her taklit olan bir mil-
]etin da insan taldidi ki, kabil hakiki
bir hey'eti itimaiye vcuda getiremez; binaenaleyh
maz. Onun iin evvel beevvel mukallitlikten ve grenekiere tap-
maktan kurtulmak
'
YUSUF [13]
Ve keeyyin min ayetin fi's-semavati yemrrune
'aleyha ve hm 'anha mu'ridun.
MEALi
Hem gklerde, hem yeryznde ne kadar ibretler
ki, te tarafa evirirler de yle geer-
ler!

Ayeti surei son Biz ms-
lmanlar ezeliyetini, ebedi-
yetini, yakini bir iman ile tammak iin; yerleri gkleri, enf-
s, dolduran ibretle etme-
liyiz; her birinde tecelli eden azameti g-
zile kendi gzmzle grmeliyiz.
(Gklerde ve yerde neler var Gklerde ve yerde
neltir neler
'
[ 13] 12 nci Sresidir. 111 ayet'tir. Burada 105 inci
ayet'i. incelenmektedir.
..
58
Ayetlerimizden biri de l olan diriltmektir;
gkleri ve yeri yaratmak ayetlerindendir)
alemi hilkati, insaniyeti, namitenahi b!ir
silsilesli gsterecek o kadar oktur ki, birer bi-
rer irada olsak, hemen hemen
nakl etmemiz
Bir zamandanberi, biz afa-
azametinde olanca mehabetile, olanca vzuhile parlayan
blendini pek lakayt, pek sersem bir nazarla
gibi; bir et-
o . o ibmtengiz da ayri.i
likle, ayni tedbirsizlikle geivermek mhlikine pek kor-
kun bir surette musap olduk!
Alemi islam, gklerin, yerlerin dilin-
den bir anlamaz oldu ! Halbuki, her zerrehin kalbinde
bir manz:umei gren;
l;>ile bir devrei teldml
dan duyan Desti kudretin kaina-
ta sahifeleri gece gndz
mnzel de neredeyse hi bize sylemiye-
cek bir hale gelecek.
byklerinden biri : iki
alemi insaniye te hey' iken,
hakim on iki biz bir hey' bile
diyor.
oldu da o o mazi bize veda edip git-
ti ? Ya biz bu nne kadar gidecek mi-
yiz ? sermayei olan ayeti kerimeden
olsun ibret alarak gzmz ? Halbuki Al-
bu ayetleri bizi ilmin her vadisinde, her en
ileri sevk edecek kuvvet kudrettedir ve
de bu mervkie bir an evvel
tir.
A'RAF [14]
Ya beni ademe hzu zinetekro inde klli mescidin ve
klU ve la tsrifu innebu la yuhibb'l-msrifin.
MEALi
Ey adem her namaz temiz
giyfniniz; bir de yiyiniz, iiniz, israf etmeyiniz; iyi bili-
niz ki Allah msrifleri sevmez ..
[14] Kerim'in 7 nci Suresidir. 205 ayet'tir. Burada 30 uncu
60

A'raf sresine mensup olan bu kerimeDin nzulne
sebep olmak zere diyorlar ki, ta-
vaf ederler; sonra Gnaha girerken zerimizde bulunan li-
bas ile huzuruna diye
mescidin Beni Amir kabilesi de hac gn-
lerinde yemek koymaz, hemen lmiyecek ka-
dar bir yerlerdi. Mslmanlar taklit etmek istedi-
ler. bu emir ile nehiy ondan icap etti.)
Peygamberimizin snnetine, mslman-
Aleyhisselat vesselam Efendimizden
alan siretinc, sahabeyi k:endiler:ine it
tihaz eden selefi salibin bakacak... lakin dikkat ile
bakacak olursak pek bir surette grrz ki, dinimiz
tefritin her nevinden, her azadedir; btn
btn evamirinde kemali itidalden bir esas

Hakikat, erkekleri iin, ci-
haz gibi donanmak, yahut seyyar bir tuhafiye
girmek ne kadar gln ise; din zht
na da, eski psk paavralar iine gmlerek hem mslman-
Ian, hem terzil etmek o kadar sefil bir hareket-
tir.
Hazreti mer'in ashap mevkiini hepimiz biliriz.
Aleyhis,selat vessdam Efendimizden sonra peygamber gel-
mesine im.).<:an : mer bu muaz-
zam gnn. birinde e-
bir adam grd ki, biltizam gayet miis.tekreh
bir paa,vra zeli.l bir vaziyet ile yan
tarafa grmekten mteezzi olacak gibi gzle-
rini de duruyor! bunu grr grmez: (Byle
miskin dinimizi ldrme, hey
elindeki herifin omuzuna indivdi.
61
Zaten Aleyhisselat vesselam Efendimiz de kudreti var-
ken itina etmeyen, bir sahabeye Hak, sana
senin gnnekten

ayeti kerimede (Mescit) ki bundan
mescit hari_cinde libasa itina edilmiyecek gibi bir mana
bilir'. Anak alt taraftaki helal iiy-
net( kim yasak efti.) nfeitlindeki ayet yle sa-
rahaten gsteriyor.
etmemek yiyip imek mes'elesine gelince,
dnyada bu kadar bir kanun olamaz. Bu ayeti kerime ile
(Mi'de, dert Perhiz, hadisi
Nitekim Harunu
gayr'i bir ta:bip Calinusa bir

" //111 " ,..,,. C.J.:,o
4
/

/-z_ .)J,/:;, u:
D UHA [ 15]
Ve'd-duha. Ve'Ileyli iza seca
Ma vedde'ake rabbkeve ma kala
Ve le'Il-ahiret hayrn leke
Ve lesevfe y'tike rabbke fe terda
Elem yecidke yetimen fe ava
Ve vecedeke dallen fe heda
Ve vecedeke 'ailen fe
Fe emme'I-yetime fe la tekhar
Ve emme's-saile fe la tenher
Ve emma rabhike fe haddis.
[15] Kerim'in 93 nc Sresidir. ll ayet'tir.
63
MEALi
Gndze de, durgun geceye de yemin ederim ki
seni senden muhabbetini kesmedi; senin
iin evvelinden daha Hem sana Tannu yle verecek
ki O seni ksz hulupta
bulupta yol gstennedi mi? Yoksul bulupta zen-
gin etmedi mi? yle ise ksz sen de incitme; Soram,
isteyeni reddetme; nimetini ise her zaman ikrar et.

noktada ki : Bu srel
nzulne sebep, Aleyhisselat vesselam Efendimize
ivmekte olan 'vahyin bir kesilmesidir. Bunun zerine
Allah Muhammedi zan edenler, ya-
hut yle diyenler bulundu. bizim iin zan, yahut 1nat
sevkile bu sz syliyenlerin kimler tahkika lzum
bir varsa o da surei slubu
semavisinden ki : Hak birer bi-
rer nimetleri bu sur'etle tekit ederek Nebiyyi
Muhterem (Sallallahaleyhi Vesellem) Efendimizin ruhu
itminan vermek; sebkeden o nimetierin
ilahi eseri kendisinden
inayetini KeDim Layezalin gelecekte de
ettiflrr!ek mrat ediliyor.
mUJhterem Mehmed Abdu diyoTki:
\f)urei tertibinde vaki.den ya-
hut maksut gsterir hi bir
yoktur. Zaten vahyin nereden bile-
cekler ki tutsunlar da dedi kodu
Aleyhisselat vesselam Efendimizin vahiydeki zevki lahutiye
Tabiidir ki helecan ise mut-
laka korkuyu tevlit eder. Zira hazreti Peygamber de
kendisini sair insanlardan imtiyaz vahiydir. Ni-
64
tekim (De ki: Hen sizin gibi bir Amma, bana
vahiy olunuyor) mealinde ki bir ok ayetler bu sara-
haten syler.
Demek, Hak, kederine,
yahut sruruna pnun kendi kendi he-
teskin ediyor, vahiydeki. fetretin
yle hatirma gelen sebeplerden kasem ile temin
yor.
Alemi yahut ;k'aina;ttan b1rine
yemin etmek Kur'anda cari olan
:Bundaki maksat, o kase:m olunan e::zjelde mevdu
olan hikmcti ihtar etmek; insanlar onda bir nevi tevehhm
hata eylemekte zira o
gibi yahut o surette
inananlarm kendilerinde
senin iin evvelinden daha olacak>> Mealin-
deki ayeti kerime sonradan gelecek vahiylerin evvelkilerinden
-daha nk,ri.i eLinin kemali, nimetti
onlar saye:sinde kabil edi.yor. Yoksa
Aleyhisselat vesselam Efendimiz iin ahiretin dnyadan daha
iyi pek Onun iin ahirete ahiret, tilaya da
dnya vermek okadar mlayim gelmiyor. Hakikat,
vahyin ile fark ne byktr !
ra bismi Rabbike ... >> icmal nerede, inen
ayeti o, akaide, ait tafsil
Hazreti Peygamberin yetim olup evvela dedesi. Abdlmut-
talihin,'-sonra Ebu .Tal,ibin himayesi
malumdur. Burada tafsile lzum grmyoruz.
Gelelim O seni ksz bulupta IDI ayeti
kerimeiSine. Aleyhisselat vesselam Efendimiz daha ocuklu-
iken muvahhit idi.
en temizine malik idi; Hi bir sanerne hi bir
O derece ki : Kavmi timsali
.herkes '<El Emin diye
ten, yGthut ileri daJal onun
keriminden dnyalar kadar uzak durur, tahirine yak-
millete muhterem g-
rlsn de sz dinlensin, yola gidilsin, diye
Hak onu daha iken gibi
iki lekeden tenzih
Demek, ayeti kerimedeki dalal bu manaya asla gelemez.
Ancak dalalin bir nevileri ki biri de insan
iin yollardan hangisini tutmak gelece-
mtehayyir
Evet, Ale)Thsselat vesselam Efendimiz daha Peygamber
olmazdan kavmi arasmda.ki dinine
gryordu. taraftan her ikisi de tevhit dini
olan ile Yahudilik Acaba gerek kendi, gerek
kavmi iin bu iki dinden birini semek iyi olur mu idi ? Lakin
i.immi kitap okuyup bu iki dinin tetkik
edemiyordu. da var ki Yahudilerle Nasranilerin hali
pek da akideleri ile,
arnelleri fesat ile idi.
Sonra, Peygambe:r:i, dala.Iin hayretin b-
haline zaman istila ediyordu:
seyyiesi olarak evham iinde, hurafat iinde al-
kamp duran bu kavim birbirinin itike; tefrikadan
bir taraftan Acemlerin,
taraftan girip helak uuru-
muna mahkum idi.
Evet, kurtarmak Lakin akidelerini dzelt-
cahiliyet adetlerinin tahakkmn iin ne
idi ? Hangi yoldan gitmeli idi ? Aleyhisselat
vesselam Efendimizi bu idi. Bir de, Pey-
gamber daha iken muvahhit idi, Allah zlcela-
lin btn alemi Ondan ibadete asla
66
mstahak idi. Lakin
muhhi iinde, vahyi Haltika iLbade:t ede-
Onu tenzih etmek, hangi ile tavsH eyle-
mek bulahilirdi ?
Haktan va:hiy inineeye kadar Aleyhisselat
vesselam Efendimizin hali bu Vahyin gelmesinden sonra
ise kavmini, btn kurtarmak, tenzih
etmek iin yolu hayretten
kurtuldu. Grlyor ki 0 seni bulup,ta yol gster-
medi ayetincieki dal Hazreti Peygamber zl de-
bilakis
isteyeni reddetme ayeti Sail keli-
mesini mfessirlerin dilenci manasma iken, mer-
hum Mehmed Abdu soran
ibaresile tefsir ediyor, delil olarak da diyor ki: sail
sadaka manasma (seni bulupta yol
gstermedi mi) kavli mukabil irat belki
(seni yoksul bulupta zengin etmedimi) ayetine m
olurdu. Bununla beraber bu ikinci ayete de mukabil olmak
asla sahih olamaz. Zira Peygamber ail, yani fakir idi,
lakin hi bir zaman sail (*)
(*) 1 Mart 1328 (14 Mart 1912) de
[16]
'anni's-sa'ati eyyane mrsaha
Fime ente min zikraha
ila Rabbike mn'tehaha
. ma ente mnzir men
Keennehm yevme yerevneha lem yelbesu illa
cv'duhaha.
[ 16] Kerim'in 79 uncu Suresi dir. 46 ayet'tir. Burada 42. 46
ayet'leri incelenmektedir.
68
MEALi
Senden (Saatin) ne zaman soru-
yorlar. Bunu sana ne? Onu bilmek ancak
1.1ID Sen, yalmz, korkana tehlikeleri aniatmakla
memursun. Onlar grdkleri zaman, dnyada bir
sabah, yahut bir sanacaklar.
TE FS
(En surei celileSiinin sonundaki bu ayetler k en-.
dilerinden evvel gelen ayetler gibi Mekkldir. Sebebi' nzul de
ikide birde ne za111:an vukua
gelecek? ne vakit kopacak? diye Aleyhisselat vesse-
lam Efendimizi Bu sual Peygamber iin
bir ukde oluyordu; arzusu bir trl iin-
den yola sevk etmek, haki-
kati kail::ule ikna eylemek olanlar iin pek ta:bii
olan arzu Nebiyyi Muhterem Sallallahaleyhi Vesellem
Efendimize gre de yle idi.
Hak ResulUn byle-tahakkuku mmkn ol-
mayacak nehyediyor. va
kit geirmemeyi tavsiye ediyor.) Evet, bu nehiY
mekten ,sana ne?). ayeti celilesinde vehile istifha-
inkail suretinde irat
. Yani sana ,hi taalluku bulunrrii.yan, sence
bh ihtiya bu meseley1 neden kendine ukde.
eden bir edip duruyorsun ? Bu ebed1 bir
ki, halli ilahiye Senin vazifen d-
o gnn haberdar ede-
rek mddete iinde,
69
mak suretile o yevmi hesaba ikide birde bu
suali soran inada gelince, kendi haline Zi
ra onlar bu faili ikinci bir baki ge-
dinen velvelei yeniden bir tr-
l Onun iin sen de seni
mak .. maksadile .srdkleri bu suali kendine dert etme,
bununla
Onlar, gnn grdkleri vakit zihinlerindeki su-
veri zamaniye bsbtn silinecek de demden
ba's zamana kadar geen mddeti tam bir gn ka-
dar bile tasavvur edemiyecekler. Bu zan ise ya evvelce
byle bir atiye yahut gzle-
ri nndeki ileri
gelecek.
Birinci ayetteki (Saat) yeniden dirildikleri za-
ki, o da yevmi Zaten (Saate, a:it
bilgi, Allah nezdindedir.) gibi bir ok ayetler de hep ay-
ni manaya (Eyyane Mrsaha) Saatin yani
tin ne demek oluyor. istikrar,
husul, J (Duhaha) daki
ye rcuu iki kesri yani sabah ile ayni
gne ait gstermek iindir. Dernek ki, zanlanna gc
re bir gn bile tamamile de o gnn ancak
yahut kadar (*)
('") 29 Mart 1328 (ll Nisan 1912) de
/ "' ' 4 ., ')",} }- " ... / _...)
'\:\\) .. -',._, :.. / ,,. \lli' \
.. W .. , .... .,-'
o /

[17]
Veyln li'l-mutaffifin
'ale'n-nasi
Ve iZa kalhm ev vezenhm
Ela yezunnu ulaike ennehm meb'sn
Li yevmin 'azim
Yevme yekmu'n-nas. lirabbi'l-alemin.
[17] Kerim'in 83 nc Suresidir. 36 ayet'tir. Burada 1-6
71
MEALi
Vay o eksik lenlerin, haline ki:
dolu dolu da vermek iin ler, ya-
hut tartarken ! Acaba bunlar byk bir gn iin,
Huzuru Rabbl aleminde bir gn iin
tekrar dirileceklerini hi. getirmezler mi ?

Mtaff,ifin suresi Medenidir diyorlar.
iddiada bulunanlar syliyorlar: Aleyhisselat ves-
selam Efendimiz Medineye hicret zaman
ahalisi lp tartmak hususunda pek
Sure, bunlar, yani Medineliler nazil oldu.
Allahu alem olacak: Gnn birinde
Huzuru Rabbl alemine yakinen bilmek
dursun, bu bir zan, bir tahmin, bir ihtimal ola-
rak hatwa getirmek bile bu gibi rezaili irtikaba manidir. y-
le iken da zu'mile hqki-
katta aldananlar, ziyan edenler
oluyor da bu hsrana ? Yoksa Ahiret hissinden
bunlar bsbtn m mahrum ?
A'rabinin biri Halife Abdlmelike : Allah, Mutaffifler
ne sylyor .. ki
teraziyi, ly bir az eksik tutanlara Hak o
kadar elim bir akibet Ya sen ki, kuvvetine, cebe-
dayanarak mlkn lsz,
olmak geiriyorsun, acaba
halin ne olacak? Vay senin (*).
(*) 5 Nisan 1328 (18 Nisan 1912) de
,_
A
KEVSER SURESI [18]
Bismi'Hahi'r-Rahmani'r-Rahim
a'taynake'l-kevser
Fe salli li rabhike ve'nhar
hve'l-ebter.
MEALi
}<Biz sana son derece ok verdik. yle ise iin na-
maz- kurban .. kes. ebter sana edenin kendisidir.
[18] Kerim'in 108 inci Sresidir. ayet'tir.
73

Surei Ke:vser ayet olup Mekkidir. Sebebd nzul :
hin Vail, Ebu Leihep g;ibi
mstehzileri ne zaman Aleyhisselat vesselam Efendimizin
grrlerse <<Muhammed ebter
ni bir evlat derlerdi. Hem
Hazreti Peygamber .iin byk bir kusur da
din:ine maksadile dadma ileri s-
rerlerdi.
Bundan bidayetteki fakirlik-
leri ve birer istihfaf vesilesi idi. Evet, dinin
hak delil sayarlar; ilahi bir din, servetlerin, kuv-
vetlerin sinesinden derlerdi. Zaten cehaletin hkm
zeminierin hepsinde beyinsiz kimseler
hakka, hakikata ayni
Bu dedi kodular hususile dine yeni giren-
leri incitiyordu. Bu surei celile
kfr ve mebhut iin nazil oldu.
(Biz sana kevseri verdik) Kevser kelimesi kesretten m-
balega gayesine varan demektir.
seferden gelen bir arap ne getirdi ?
Ke:vser, yani pek ok,
Ke:vser kelimesinden maksat ne pek ok ihtilaf
Khni AleyhsselM vesselam Efendiimizin
metekadar payidar olan ashap ve Kimi Kur'an,
kimi kimi tevhit, kimi iLim, hikmet, dnya ve
ahiret nimetieni olmak zere
Abbas'a Kevser cemnetteki nehir midir? de-
O nehir de Peygamberimize. verdigi
iindedit.
74
ebter sana edenin kendisidir.
Ebter ismi, nesli manasma Aleyhis-
selat vesselam Efendimize edenler onun mba-
rekine bir Zira nbvvetten evvel-
ki tarihi de gsteriyor ki herkes muhterem,
herkes nazarmda sevimli idi. Bu herifler Peygamberin
dinine Onun iin kfr, inat
zulmetlerinde gittiler. Btn manasile ebter oldular.
nk bu alemde bir ad Aleyhisselat
vesselain Efendimiz ise muhalled bir din, nam-
tenahi bir zrriyet, yani koca bir mmet (Sallalla-
haley:hi Vesel1e11n) ("')
'
(*) 12 Nisan 1328 (25 Nisan 1912) de
/,. .,.,. 1 .41

/ /

. /
TAHA [19]
izheba ila fir'avne innebu
Fe kla leh kavlen leyyinen le' allebu yezzekkeru ev
MEALi
Firavuna gidiniz, o nk Kendisine sz
syleyiniz; belki yahut iine korku gelir.

bu ayetlerdeki hitap
Musa ile Harun (Aleyhisselam) a Harun daha oldu-
[19] Kerim'in 20 nci Sresidir. 135 ayet'tir. Burada 43 44
nc incelenmektedir.
76
. iin, ederken kendisine refik edil-
mesini, Hazreti Musa, Haktan idi.
Kur' andaki her birinde byk byk i b retler
Dikkatle bakarsak ikinci ayette iki byk nkte
rrz : Allah elbette firavun un vaz
akimi asla bilirdi. Byle iken Peygamber-
lerine Belki .... diye bir mit veriyor. Siz vazifenizi azimle,
kuvveti kalib ile, itminan ile ,ifaya Evet, resuln va
zifesi Siz bu mbin iin
yola gelecek, yahut gelmiyecek, onu
meyiniz. Bunu yeis i,inde ki, o zaman
vazifei risaleti hakkile eda edemezsiniz, diyor.
Demek ki mdafaa edenler, btn dnya
firavun kesilse, hi ftur getirmiyecekler.
nkte - Firavun kfrn, bir
Hmsali idi. Musa ile Harun ise birer pel)1gamiberdi. ilfrhiye.t
firavunu yola getirmek iin Hak bu
iki vcudu bin kahire ile gnderebdlirdi. y-
le iken Sert syleyiniz, rifk mua-
melede bulununuz emrini veriyor. ilahi bi-
ze yol gstermektir. Evet biz mdafaa fikre
bir itiraz serd olunsa, sylemek dursun,
en sert, en hcumlarla bile kanaat etmeyiz de dolu-
su ! Bazen en temiz bir en murdar kfrler-
le kabul ettirmek isteriz ! En temiz, en bir maksada
byle en en rezil bir ile varmaya yelteniriz!
ancak sefil maksat takip eden reziliere ya-
birer silah olabilir.
bize bu gzel derse dikkat edersek elde
istifadeler ok byk olur ve her fazla' az-
mimiz ve terbiyemiz ykselir (*)
(*) 19 Nisan 1328 (2 1912) de
ANKEBT [20]
Ve'llezine cahedu fina le nehdiye.nnehm sbulena ve
. inne'llahe lema'al-muhsinin.
ME
O kimseler ki bizim . elbette
kenderine zaten hi yoktur
ki Allah iyilerle beraherdir.

. Bu ay:eti kerime Anke:but sresinin .
Burada mcahede bir mef'ul ile mukayyet ohi.-
rak i:rad. Bir varsa da 6 da Allah iin,
cyani iin
(Allah yolunda mcahede edenlerin Allah yolunu
[20) Kerim'in. 29. uncu Sunisidir. 69 ayet'tir. Burada son
78
suretindeki vaadi kat'iddr!. Demek,
iin Allah iin tevfik
in ktlk etmek, ihsan iyi-
lik etmek demektir. Muhsin iyi adam, iyilik eden
Ayeti kerime iyilerle beraber da gayet kat'i
bir lisanla ediyor.
Ayeti kerime bize bildiriyor ki, hangi mak-
sacia olursa olsun abalayanlar; lakin Allah iin
abalayanlar, hidayet yolunu, feyz yolunu, saadet yo-
lunu mutlak
E,vet, Allalh z.lcelftl kerimd1ir. iin
buhl mutasavver Ancak bir kerre Onun feyzi-
ni kabul edebilecek yani sonra
da emin olarak hi ftur
tevekkl diye pek ya-
hut anlamak mahiyet budur; yoksa Ar-
mut gibi miskin temennilerin, tevekklle
hi mnasebeti olamaz. demek, insan i,in
evvelce 1k:i gzkse bile, mutlaka so-
nunda tevfika mazhar bir mit, sar-
bir itminan beslemek demektir.
mcahede iinde geenler iin mev'ud ni-
met; bir tevekkl ile ise mahkum
zillet yoktur. Hakimin kavanini ebedidir, as-
la Allah o hi birini"n, hi bir
hi bir m'minin keyfi, hatta btn
rifi iin ta dil etmez ! ...
Kur'andak,i o bizim bir trl
inanmak olanca ihtar edip
durmakta iken oluyor da bir trl gzmz
ruz ? oluyor da meskenetler, ataletler, gayretsizlikler
iinde srklenip duruyoruz? yz, yz eUi milt
yona varan msliminin nedir bugnk hali ?
79
say dini, mcahede mesleki, ve ve
rehberi iken; o dini mbine intisap gden biz zaval-
muhtelif iklimlerinde miskin, zelil,
muhakkar, mahkum, bir
ediyoruz ! Lahavle vela kuvvete illa billah ! B-
tn bunlardan bir tek aresi O da dur-
madan daima iyilik iin nk ancak
bu sayede ve gayeye ermek mmkndr. (*)
(*) 26 Nisan 1328 (9 1912) de
H UCURAT [21]

ihvetn fe eslihu beyne ehaveykm
ve'tteku'llahe le'allekm trhamun.
MEALi
M'minler birbirinin bir
dirler; onun iin iki bulunuz, Allahtan da
korkunuz ki rahmetine nail olabilesiniz.

Ayeti celile surei Hucurat'a mensuptur.
Zimahseri diyor ki :
' ,
(Beyne ihvatikm) yahut (Beyne
ihvanikm) suretinde olmak-
la beraber kelime tesniye sigasile de olsa kafidir. Zira arala-
zuhur eden kimseler, en iki olur.
[21] Kerim'in 49 uncu Sresidir. 18 ayet'tir. Burada 10 un
cu ayet'i
81
lazun olunca, bulmak el-
bette daha ziyade nki iki y-
znden husule gelecek hi bir zaman yekdi-
meydan alacak fesada benzemez. ( Eha-
den murat Ev s ile Hazrac kabileleridir, di-
yenler de
Evet, hakiki mslmanlar birbirine nazarile ba-
karlar. Zaten aradaki bu kuvvette olmazsa mslman-
kuru bir unvandan ibaret demektir. dikkat olunur-
sa grlr ki, dininin hemen btn uhuvvet,
vahde:t tahkim eylemekted:ir. Namazlar, haclar, zekat-
lar, orular, ayni kibleye tevecchler, hep, msl-
birbirine
Resuli Ekrem Sallallahaleyhi V essellem Efendimiz Haz-
retleri haline mslman
buyuruyorlar. hadisi gre, hakiki
anlayabilmek iin, nfusu ne bir
yekn indirmek gelecek !
Bizler (Hi bir vcuduna bir diken batmaz
ki onun kendimde diyen bir Pey-
gamberin mmetiyiz ve bunu hi bir vakit
nld bu sayede kuvvet bulur ve
kuvveti kat kat (*)
('') 7 1328 (20 1912) de
ENFAL [22]
Ve eti'u'llahe ve resulebu ve la tenaze'u fe ve tez;
hebe inne'llahe
MEALi
Hem Allaha, hem Onun Peygamberine muti olunuz; bir-
birinizle yoksa kuvvetten
niz; bir de sabrediniz, zira yoktur ki
le beraberdir.
[22] Kerim'in 8 inci Sresidir. 75 ayet'tir. Burada 46
83

Mslmanlar ziyandan kurtulmak isterlerse; yani
dnyada sefil, ahirette rezil derlerse, kendileri iin,
surei Enfal'e mensup olan ayeti celHey:i dsturu hareket
edinmekten are yoktur.
kadar gelip geen tarihi ze-
rinde bir gezdirecek olursak, hakimin
hakikati teyit edecek namtenahi sayfalar,
hem pek pek sayfalar grrz!
Evet, hi bir yoktur ki, Allaha itaat et-
sin; Peygamberin yolda gitsin; itti-
hat olsun da o yine azametinden mahrum
Sonra hi bir yoktur ki, Evamiri
dinlemesin; Resul Muhteremin kulak vermesin;
fertleri birbirine de o yine izmihlal yu-

uurumlar hep tefrika
yznden o ise btn Evamiri
meydana
dini ahirete onlara dn-
yada insanca hem kabil ola-
gsterir. kanunlar ise kavanini
Bu alemi hilkat durduka bir bile
mesine imkan yoktur.
Tenazu birbirile tefrikalar, ihtilaflar iinde
alkalanmak birbirile millet ha-
rice mevcudiyetini muhafaza edebilecek maddi kuvvet-
tedarikine .. ne vakit, ne imkan gibi alemde
hi bir telafisi kabil kuvvei maneviyeden mah-
rum olur ki, bu en bir (Birbirinizle
Yoksa kuvvetten de neh-
yi ilahisi en sarih, en kat',i bir tarzda gs,teriyor ki: ittihattan
84
birbirile milletler evvela metanet, iti-
nefs g1bi seciy:eler:den cda sonra da
veda ediyor.
Ayeti kerimedeki (Rih) kuvvet, devlet, azarnet
Ekabiri mfessirin kelimeyi hep o suretle tefsir buyur-

isteyen millet iin lzumu,
evveliyedendir. yle birbirine heyeti mec-
bir mersus vcude olan cemaatler
topile, k:olay kolay devrilmezler. (Kale, iin-
den fetbolunur) sz ne byk bir
Ayeti celiledeki her trl germek; hi
bir hi bir tehlike metaneti elden
mamak yoksa miskin miskin oturmak, mezel-
lcte, durmak demek Tevekkl
gibi da telakki edilmekte oldu-
iin ihtara lzum grdk. (*)
,.i'"
'
('') 17 1328 1912) de
SAF [23]
Ya eyyhe'llezine amenu lime tekulune ma la tef'aliin. Ke-
bte makten inda'llahi en tekuiu ma la tef'aliin. inne'llahe yu-
yukatilune fi sebilihi saffen keennehm bnya-
nn mersus.
MEALi
Ey iman eden kimseler, bir
\
sylyorsunuz ? Sizin byle sylemeniz
indeilah ne irkin oluyor ! Allah o kimseleri sever ki :
birbirine yekpare saflar ha-
linde, Allah yolunda
[23] Kerim'in 61 inci Suresi dir. 14 ayet' tir. Burada 2- 4 lin
ciY ayet'leri incelenmektedir.
86

Bu ayeti kerime Saf suresine mensuptur. Sebebi nzul
Mslmanlar, daha farz olmazdan
evvel, ( Nezdi ilahide en makbul amel hangisidir? bilsek de
o feda ediversei<) Yahut,
Hak Bedir nail haber. verin-
ce (Bir cihat olursa biz de olanca gcmiiz sarf ederiz.) ah-
dinde (Uhut) ise szlerini yerine ge-
iin byle bir itaba mstahak
da byledir : biri muharebede ldr-
sehat iken (l-
drdm, vurdum, sebat ettim.) Binaenaleyh
tekdir ona raci
Bir gre, Suheybin kat-
lini kendisine mal etmek adam
reyince de . iin inzal
(Makt) bir adamdan irkin bir zuhurunu grp o ada-
ma eylemektir. Araplar heriften ne kadar
bilir misin!) yerinde olarak (Fulanun ma arnkatebu indi!)
derler. Bu ibaredeki makt kelimesi lafzen taaccup ze-
ne gibi gre ayeti kerimedeki (Kebura
makten) de manen, yani, zerine gelmek fiili ta-
accptr.
Hakikat, grlr ki, szn tutmarnak,
yerine getirmernek kadar sevimsiz, bununla beraber
mhlik bi"r itiyat olamaz. bu nakisa ile malul olan ce-
maat iin hela.k,tan yoktu;, "iki yiiz laf
yerini tutmaz!" diyen ne bir hikmet
tir.!
Hazreti bilafeti valilerdl(n biri ilk
defa olarak hutbe irat etmek zere, minbere lakin
bir trl (Elhamd lillah) nihaye1t:
87
(Ey cemaati mslimin,. gryorsunuz, ben yle natuk bir
adam kavval bir emirden ziyade faal
bir emire muhta diym-ek minher-
den Bunu Ehnef (V allahi minbere. bu
kadar bir- hatip grmedim.)
Acaba birbirine ne derece-
lerde muhkem ki, mer-
sus denecek kadar metin saflar vcude getirebilsinler? ta-
rihi vak'a o bize gsteriyor:
Huzeyfetl Adevi diyor ki :
(Yermuk gn kimi zi-ruh yatan, kimi bi-ruh se-
ri/en mslimin
su henz hem bir iki
yudum iiririm, hem de yzn gzn silerim, diyordum.
Nihayet kendisini bir halde buldum. "Su ister misin?"
dedim. Gzlerile "Evet" verdi. Lakin bu te
taraftan bir inilti Amucazadem suyu ona gtrmemi
etti. Gittim ki bin As Tam
bir iki yudum su anda bir az arkadan bir inilti da-
ha duyuldu. Bu sefer de suyu imekten imtina ederek,
gzlerile ona gtr dedi. Ben o son nefesin yere gittim,
lakin biareyi buldum. Hemen
na geldim, ki amuca zademe O da l-

(*) 24 1328 (6 Haziran 1912) da
RA 'D [24]
B ismi 'llahi'r-Rahmani'r-Rahim
'
Lehii )min beyni yedeyhi ve min halfibi yah-
min emri'liahi inne'llahe la ma
hatta ma bienfiisihim ve iza erade'llah bi kavmin
silen fe la meredde lehii ve ma lehm min dnibi min val.
[24] Kerim'in 13 nc dir. 43 ayet'tir. Burada ll inci
89
MEALi
nnde, melekler ki
emrile onu siyanette bulunurlar; ki,
bir kavm kendisinde olan gzide seeiyeleri Allah
. onun saadetini bozmaz; bir kerre de Hak bir kavmin
felaketini isterse, def'ine are gibi, kendileri iin
ondan sahip de yoktur.

Ayeti celile surei Ra'd'a mensuptur. Ayetteki (Mua'kkibat)
melekler kafileleridir. melaikei hatta b-
tn ecsami latifenin vcudunu inkar ediyorlar. bunlar
alemi, bilkati btn zavahirine,
btn serairine mahrem iseler ona yok!
Heyhat, her an yeni bir cihan du-
rurken, idrakimizin haricinde, hem bil-
kati kesifenin fevkinde bir silsilei mahlukat daha aca-
ba hangi delile istinaden inkar edilebilir ?
Gelelim ayeti kerimenin
gerek fertler, gerek cemaatler zerinde cari bir kava-
nini ezeliyesi ki, bir hikmeti beliga zerine mevzu olan
o kanunlar asla (Bir Millet kendisinde olan gzide
seeiyeleri Allah'ta onun saadetini bozmaz.) sure-
tindeki de kadar
edecek bir kanunu .
. muhkemei Kur'aniye bize gsteriyor ki milletierin
izzetten esfelssafilini niha-
yet mevcudiyetlerine hatime
hep o yolunu
ileri Yoksa, o yolu takip edenler, hududu
baricine iin byle bir akibet tasavvur olunamaz.
90
Zaten tarihin tekerrrden bir da kavani-
ni istisna kabul eylememesindendir.
Uzaklara hacet yok! yz elli mil-
yona varan mm:eti gzmzn nnde duruyor. K-
k bir cemaat iken har:ikalar gsteren, oihana hakim olan
bu mmet, kesretile beraber, cihanm bulu-
nuyor! Bu ne musibet:tir! Bu ne felake:ttir! Acaba bu suku-
tun sebebi, bu illeti ne\olabilir? bize
bir ok Acaba onlar
? Neuzbilh1h. Acaba rahmeti mi-
di kesecek de ? Maazallah.
Biz bu felaketlerin, bu hep kendimiz-
de hep kendi nefsimizi muhasebe
O zaman grrz ki, biz her ne ekersek kendi arnelimizin
Evet, himmeti, say'i, istikameti, if-
feti, teavn, asabiyeti, gayreti, faaliyeti mukabi-
li zillet ve
Ay eti celilenin ( Hak bir kavmin felaketini isterse)
gelince, Hak bir kavmin felaketini isterse
demek, vveri verHen gre, o kendi
muamelatile, kendi harekatile felakete istihkak gsterirse de-
)
(*) 31 1328 (13 Haziran 1912) de
[25]
Bismi'IHihi'r-Rahmani'r-Rahim
.
Va'tasimu bi habli'llahi cemi'an ve la teferreku ve'zkr
ni'mete'llahi 'aleykm iz kntm a'daen fe eliefe beyne kulubi
fe ihvanen ve 'ala huf-
ratin mine'n'nari fe minha kezalike
h ayatihi tehtedun.
[25] Kerim'in 3 nc Sresidir. 200 ayet'tir. Burada 103 n
c ayet'i incelenmektedir.

92
MEALi
Hepiniz birden tutununuz; bir-
birinizden zerinizdeki nimetini
Hani, bir zamanlar birbirinize idiniz, O
sizin kalbierinizi de Omm ltfu sayesinde ol-
dunuz; hani, bir zamanlar cehennem uurumunun.
idiniz, O sizi oradan yolu diye
ayetlerini size bylece bildiriyor.

' Ayeti celile Al-i suresine rnensuptur.
gk yznden yeryzne uzanan
gibi ahadisi.sahihaya ayeti kerimeeleki Hab-
Kur'an .. "Bundan maksad
diyenler de Zaten bu iki tevcih birbirinden de-
ki! yleya, Kur'an ise o
meali
hem dnyada hem 'llah-
kurni bsran iin, her ne surette, her ne mahiyet-
te olursa olsun, inta edecek btn hareketlerden
hizi nehyeder: ayet tercme d<;:
Bir ok iTe namtenahi mnife,
hep ya ayni gayei vahdete sevk edecek birer emri, yahut o ga-
yeden birer .nehyi tazammun ediyor.
Ne hacet! Bu evamirin, bu nevahinin hi biri olmasa, eela-
sile memur faraiz, ta in bir
ile eteklerinde bir Arnavut
da en bir uhuvvet vcude getirecek mahiyeti
haiz mi ?
Tarihi islama vukufu olanlar Muhacirine
ne byk bilirler. Evet,
1
sema-
93
hatin, insan:iyetin bu derecesi o val,;te kadar vukua
ra bile ! Halbuki, cahiliyette bunlar birbi-
rinin idiler. Muhtelif kabileler
muharebeler bitmek, tkeornek bilir idi. Ni-
tekim Evs ile Hazrac tam yz yirmi birbirini
tL sren bu muhasamata hatimeyi ms-
verdi. Kabail can iken feyzi
ile yan can oldu. bu ta:karrr eden sul-
hn teesss eden uhuvvetin sayei saadetinde pek bahtiyar bir
hayata nail olan Ceziretl Arap sakinleri putperestlik lev-
sahai nuranuru tevhide ykselrnek suretile
bakiyelerini de temin eylediler.
ayeti kerimede bir slubu imtinan ile beyan buyru-
lan; her zaman yade emir olunan nimet, bu nimeti

Bu nimet, bu birlik nimeti, dnyada en byk nimettir.
nk, bir cehennem uurumudur ve bu cehennem
kurtulmak sayesinde mmkndr. (*)
C') 13 Eyll 1328 (25 Eyll 1912) de
ENFAL [26]
Bismi'Uahi'r-Rahmani'r-Rahim
Ve'tteku fitneten la tusibenne'llez.ine zalemu
bassaten ve'lemu enne'llahe
MEALi
'
Bir de, ylesinden ki, o hibir zaman
iinizden zalimlere isabet etmez; sonra, olunuz
ki,
[26] Kerim'in 8 inci Sresidir. 75 ayet'tir. Burada 25 inci
ayet'i incelenmektedir
95

,
Bu ayetikerime (Ey m'minler, Allah ile Peygamberin si-
ze hayat verecek olan davetine icabet ediniz .... ) mealindeki
aybti .kerimenin de surei Enfal'e mensuptur.
_(Beladan demek, o getirecek sebeplerden sa-
... demektir ki, bu sebeplerinen .fitne
medluldr.
bu iki ayeti celileden hakikat sarahaten anla-
ki, her biri mslmanlar iin sermedi bir hayat olan
Evamiri ilahiye yerine getirilmiyecek; zaman kurunun
da kl eden musibetleri nlemenin
aresine olursa helak
Ne kanuni byle: kurunun da
yamyor. , on fitne binlerce, yz
binlerce, milyonlarca kln havaya savurmaktan
geri Evet, bir namerdin koca bir memleket
kurban oluyor; bir yznden cemaatler, cemiyet-
ler olup gidiyor. Hakim Ziya merhumun
gibi: Zlceldl,
Bir mlk bir harisi sitemkar iin
Bir kavmi bir ile tarzmar eder.
Pekala! byle bir, iki, on, yirmi, elli, yz ... hatta bin,
hatta bir ka bin sulunun arnelini geride kalan mil-
yonlarca Bu
suali hile
bu alemi bilkat iin, hi bir zaman bir
kanunlar o mahiyetini, ebediyetini b-
tn olan insanlara hem
za, bizim selametimize taalluk eden iyice
miz iin- gay'et basit, gayet bir surette tertip
sonra, yine bizim; selametimiz nezdi pek matlup
iqin bu yoldan
96
zira mahvolursunuz.) daima tekiarda bulun-
..... biz kalkar da o emrine kulak vermez;
yolu tutmaz; bilakis bizi, helak
La gtrmek istiyen bile bile arkasma
Adaleti ilahiye iin bizi te'dip etmemek kabil olur
mu?
(Zalimlere yoksa tehdidi gibi
zulme nehyeden, .. )
gibi basiret, ihtiyat tavsiyelerinde bulunan ayati kerime
ne kadar oktur !
Onun iin kuru ile beraber da sebep olan
felaketleri nlemek zere el ile hareket icap eder. n-
k, milli milletin el Ve bu el bir-
her nce bir zalimlerin ol-
maktan, zalimlere oyuncak olmak felakete msta-
hak olmaktan korur ve (*)
(*) 20 Eyll 1328 (3 Ekim 1912) de
MCADELE [27]
ve laike fi'l-edal-
lin. Ketebe'llah le ene ve rsuli inne'llahe kaviyyn
'aziz.
ME
biliniz ki, Allah ile Onun Peygamberine gelen-
ler yok mu, onlar en zelil Ben
de, Peygamberlerim de mutlak diye
Allah ezelde Allah ise kabil dnd-
rlemiyen bir Sadiri Zlcelaldir.
[27] Kerim'ilil 58 inci Sresidir. 22 ayet' tir. Burada 2@ -21
inci ayet'leri incelenmektedir.
98

Mcadele suresine mensup olan ayeti celile
ren Ancak, ruhi
dete dair bir fikir verecek kadar olsun, tercmesine
muktedir Yoksa, edebiyada sayesinde
selikai lfet peyda edenler iin, bu meyyet,
bu mekket tehdidi tirtir titremernek kabil
olamaz.
Evet, maziye evirirsek:
yolu peygamberlerin szne kulak ver-
miyen milletlerin, sonunda ne bir zillete olduk-
ne bir sefalet iinde alkamp gittiklerini grrz.
! Mazileri uzaklara gitmiye ha-
cet yok. devirler de bize namtenahi ibret levha-
lan gsterip duruyor : Hani eski es-
ki saadeti ? Hani eski eski izzeti ?
Bu diyar, bir zamanlar iken, ne zil-
lettir ki, bu gn adeta mlteci mevkiinde bulunuyor.! Bir za-
manlar titretirken, ne tezalettir. ki,
Bulgarlar bile bizi korkutmak midine
almazsak; drt el-
le nifaklara, hatime
vermezsek; ataletin, meskenetin haram
anlamak istemezsek; bu dini mbinin cehil ile
payidar an iman
btn daha kuvvetli olmaya
memleketimize garbiri rezaili yerine fennini,
sokamazsak .... ne bilir misiniz ? El'iyaz bil-
lah milletierin yz !
Evet, o bozgunluk damgasile kararan millet, ne
kadar bir daha asude bir ehre ile' huzuru-
na Biz pek pek sarih olan bu vaidi
99
tahakkukunu grdk. e.n
mucizelerinden biri ki, o
millet eski tamir, eski tatbir iin son-
radan iken, kabil
mahkum mebbedden hem
yok
Hner, bu vaziyete ve vakit geir-
meden, hkm giymeden toplanarak hal ve istikbali kurtar-
(*)
(*) Mehmet Akif bu Eyll 1328 (Ekim 1912
Balkan ok gnlerde
[28]
Ya eyyhe'llezine ve sabirU. ve rabitti ve'tte
ku'llahe le'allekm tflihun.
MEALi
Ey iman eden kimseler, sehat gsteriniz, hem
fazla sehat gsteriniz; daima muharebeye bu-
lununuz; bununla beraber, Allahtan her zaman korkunuz ki,
felah
,_

Bu ayeti celHe Al-i
n; ( Sabiru) emirlerinin ne iyice iin
mahiyeti icap ediyor.
[28] Kerim'in 3 nc Sresidir. 200 ayet'tir. Burada sonun
cu ayet'i incelenmektedir.
101
iin en byk fazilet, Ahlaki kuvvetlerin
hi biri bu pek kuvvet ile boy Onun iin
kadat zikredilen, kadar emr
olunan bir daha yoktur. Sah.ahei kir'am (Radiya!llah.
anhm) dan hi bininin Surei okumadan ve-
da malumdur. Bunun hikmeti de hsrandan
kurtarabilmesi iin ha,kka, saibra drt elle
tan are birbirine ihtar etmekti.
amma nedir ? Biz mslmanlar
mukaddes dursun,
nasma bile Evet, gibi zihni-
mizi meskenete, mezellete bir mefhum kaplar. Bize g
re mutlak surette (katlanmak) demektir. Neye katlan-
mak? Her ... Daha Me-
sela: Zelil olmaya, hakaret
hlasa, lekeyecek musibetlerin hepsine ! ...
Aman. yara b bi ! Kur'an ne sylyor, biz ne !
katlanmak germek demektir. Neye
germek? Evet, sonunda katlanmak
mahkum olmama.k nceden her trl
her trl zahmete mertcesine, germek.
Allah yolunda, hak yolunda, din millet
da uykusunu, feda edivermek yok 'mu ?
budur. Yoksa, bu semtine
yarak miskin miskin oturmak; sonra da hissesine rs-
(Kader byle tahamml etmeli.) diye hazma a-
hi bir zaman ile telif olunamaz.
Ne gibi mfessirin, sabra : teka-
lifi diniyeyi hakkile eda etmek veriyorlar. yleya,
teklif klfet maddesinden iin dinin btn tekalifi
ufak, byk bir'er istHzam eder. Lakin
bir 'Kerre, o kabul yznden elde edilecek
102
ti; bir kere de terki gsterecek felaketi d-

en birinc:i ,teklifi ilim midir? Pekala! ilim
tahsili iin az yani az ister ! Lakin evvela
ilmin, gerek bugnk fanide temin menfaat-
kri, gerek mr cavidanide mevkii
sck; sonra, cehaletin hem dnyada, hem ukbada ne byk
bir hecalet, ne yarnan bir rezalet gzmzn nne
getirirsek: o teklifini klfet olsa bile bin can
ile kabul etmemiz mi ?
demek ulumu tahsil iin her trl
tahamml etmek demektir; yoksa cehaletin srkleyip
mlevvesat iinde gitmek ..
Son zamanlarda ya bsbtn ortadan kal-
yahut tesini beri ederek din bir yap-
mak tredi. Biz bu sylediklerini
okuduk. "Dini dnyadan,
"Dinde teceddt getirmeli" fikr1i besliyenlerinde din-
den gafil iman ettik.
Evet, bu adamlar milyonlarca hareka-
hakim olan ruhu grmiyecek kadar gaflet gsrter-
dini ne lzumunu, ne de ta-
suvvur edemezlerdi. Kezalik dinin hviyeti dair
malumat dine yenilik sokmak
drusun, onun en eski, yani en sahih rcu etmek ihti-
milbremirui gzlerile grrlerdi.
bu gafleti, bu cehaleti de hep, demindenberi
anlatmak seciyei mbarekei
yleya, demek ki, bu adamlar ne milleti tetkik edecek, ne
de dini kadar !
Bir zarnandan beri dir, dilievde (Karakter)
gidiyor. Azim, sehat, seciye, metanet gibi szler ile tercme
edilen bu kelimenin tam rnukabili yle ise bu
103
mmete Alman, milletlerinin ahlakile mte-
hallik tavs,iyeden vaz de ona maaliyi
yi
En byk, en metin ahlak, hakiki mslmanlarda; en m-
eyyet desatiri ahlakiye ise hakiki (Ve in-
.neke le' ala hlukln azim) (i:) tarzmdakii maz-
har olan Resuli Muhterem Efendimiz bir
timsali fevkelhayali idi. O akdes'in mektebi terbiyetine
da kamil, mkemmel birer
insan hepimizin malumudur. Bu
bizim kitaplar frenklerin olduka da iti-
raf ediyor; (Gndzn btn mlkn gelen
muhtaZara veren Muhammed'in tek hurmadan
Onu da en son ge/en fakire tasadduk
ederek geceyi (Rd.) ile birlikte a olarak geirdi.) di-
yodar.
Sadedimize dnelim : Ayeti celile bizi sabra davet ediyor;
hem de kat kat faik bir sabra
davet ediyor. Biz kadar Kur'andaki o emri ilahiyi din-
hareket bu gn mazimizi
hasretle yad etmez, namusu dini, namusu milliyi
mrdar (Rabitu: harbe
bulununuz), gcnz kadar kuv-
vet kati emidere kulak verme-
iin btn alemi islam bir sahnei oldu.
Evet, kuvvet hayli mte-
vakkif idi, hala da yledir. Lakin o kuvveti elde etmek iin
ne kadar klfetler, ne kadar zahmetler varsa biz hepsini ik-
tiham. edecek, hepsine gerecek idik. Zira Kur'
rettigi o idi. Yoksa elim felaketi
oturmak
("') (Sen en ve en iyi ahlak
(*'') 6 Kanunuuevvel 1328 1912) de
HA CC [29]
Fe min karyetin ehleknaha ve hiye _zalimetn fe-
hiye haviyetn 'ala ve hi'rin mu'attaletin ve kaslin
Efelem yesiru fe tekune lehm kuluhn
lune biha ev azann yesme'une biha fe inneha la ta'me'l-ebsa
ru ve lakin ta'mel-kulub'lleti fi's-sudur.
[29] Kerim'in 22 nci Suresidir. 78 ayet'tir. Burada 45-46
105
MEALi
Zulme iin helak ne yurdlar var ki,
st ne kuyular var ki, ne yk-
sek kal'alar var ki, iinde kimseler yok! Acaba bunlar yer-
yznde hi mu ki, kalbleri, yahut g-
recek gzleri olsun ? hakikat iyi bilinmelidir ki, gzler kr
olmaz; lakin kalbler kr olur.

Bu ayeti kerime bir tehdidi mehip ile Hac su-
mensuptur.
duygusuzlukla, grgszlkle itharn
.Mekke ise de;
. milletierin izmihlalini, memleketlerin.
halinden ibret almak her devrin iin
pek tabiidir. Zira tarihin bir tekerrri daimiden ibaret oldu-
nk kanunu asla yakin derece-
sinde bir itminan edinebilmek iin, ayni hareketlerin ayni aki-
betler husule grmek, fakat gzle grmek, hem
pek ok defalar grmek Bu ise ancak (Siyru filarz)
imtisal ile kabil olabilir.
Lakin heyhat! mslmanlar, hatta dn ..
greceklerinden ne ki, saa-
dette gibi, biarelerin kalb gzleri ala-
kr ! ne beliiyecekler ki,
can !
Hakikat yle! isterse her bin lev-
ha, isterse her zerrei mevcudun bin
sayha .. Nazarlar seilmez bir karaldan
grg, kafalar iin bir grltden duygu
yok!
106
Yarabbi, en elim hsranlar, en vahim iin-
de alkamp duran iin nazar, tetkiki
haber devresi ebediyyen gelmiyecek de bu mmetin uyanma-
mi kalacak?
Ey cemaati mslimin ! Allah iin olsun
kalb gzn, can byle ! Bir
millet ne hale geliyor da topraklara seriliyor; bir vatan
oluyor da ayaklar bunu grnz, !
Hala duygusuzluk? Hala grgszlk? Etmeyiniz!
Sonra, felaket yok mu, ondan beterine,
hem Allah bin kat beterine maruz ! O
milletten eser o zaman narnusu
lam bsbtn mahvolacak; o zaman tevhidi en
murdar ayaklar o zaman, o ma'sum nasi-
yesi kfrn elile yerlerde srklenecek !
Haydi biz, duygusuz mahluklar, bu zilletlerin, bu rezalet-
lerin hepsine ( buuk gnlk ne
ri var ! ) diye kendimize teselli verelim de bile da-
haybetler, bsranlar iinde geberip gidelim!
lakin miyiz? Her
bir edecek o silsilei sefaletin
kadar la'netine hedef olmaya da katlanacak ?
Haydi buna da buna da ! Hey-
hat! ( gnlk!) bitmez tkenmez bir
hayat var ki, bu o, bizim iin namtenahi bir devrei
azaptan bir ! Acaba orada ne ?
Dnyada iken, namusu milleti bile bile heder eden biz sefiller
Huzuru ilahiye hangi yzmzle
Ey cemaati mslimin ! gryorsunuz ki, duracak zaman
: nk zaman durmuyor ! Haydi m-
binden kurtularak da ist1iyorsak
! (*)
(*) 13 Kanum1evvel 1328 (26 1912) de
HiCR [30]
inna nahnu nezzelne'z.zikre ve -inna lehu le hafizun.
MEALi
Biz indirdik, Biz; onu muhafaza edecekler de el-
bet yine Biziz.

istikbali yoktur; bi-
rinde gidecektir. diyenler, o tasavvur ettikleri
elini akubeti sevine sevine bir sefil kimse-
[30] Kerim'in 15 inci Suresidir. 99 ayet'tir. Burada Y uncu
108
lerse; kendilerine hi bir demeyiz. Yok yle de, bu
szler hakiki ise; onlara da
yuk'arki celileyi tekrar tekrar okuyun deriz.
Gryorsunuz : Allahu zlcelal Kur' ebediyetini en
kavi tekidlerle vaad buyuruyor. Vaadi ilahide hu:lf tasavvuru
kabil midir? Pek ala! muha-
faza ise muhafaza demek midir ? Msl-
tasavvur edersek yeryznde
imkan miyiz ?
O halde yeise yer var ? Bilakis
mslmanlara gayret, emel, azim, faaliyet ruhu

Yeis, imandaki daha gsterir.
bir mrnin byle bir vaadi ezeli
olur da Allah' dan midini kesebilir ? bizim o k
raman en byk yeise
kimselerden din emaneti, elbette bugn
ellerde bulunurdu.
Bize elimizi kolumuzu
mel'un yeisi kendimizi kurtarmak iin el
ele, vererok Biz bu dini ilahiyi,
Bu dini ilahi bizi ebeciiyen diyelim de bu
iman ile, bu itmi'nan ile geeeli gndzl
Ha vasdan geinenlerimiz ataletle, cehaletle, mis-.
'
kincesine bir kanaatle, bsbtn bir tevek-
kJle itharn ediyodarken kendilerinin de serapa yeis ile allide
hi ! edilirse, yeisden byk
atalet yeisden yaman zillet rehberi, yeisden fena mes
kenet sebebi olur mu ?
Yeis mi meskenetten yoksa meskenet mi yeisden
peyda oldu? kesdirilmezse de
109
ruhunu kemiren, kiurutan itimal
yeisten, ibaret pek sarih olarak grlr.
Milletin, memleketin atisi iin kendini beyhude
zmeyerek vaktini geirmenin yoluna bakmak ... Dnya-
da bundan daha sefil bir bulunamaz. Her
. nce bu kknden icabeder. nk
ilk budur. Bizim ebedi na-
ilan ediyorsa ayni ebedi ruhu iimizde
(*)
(*) 1 1329 (14 1913) de
[31]
Fe iza 'azamte fe tevekkel 'ala'llah.
MEALi
Bir kere de mi Allaha dayan

Allahu Zlcelal, Nebiyyi Aleyhisselat vesse-
lam buyuruyor ki : Dnyaya ait iyi
bulun. Bir kere de ver-
din mi, azmi ele hemen Allaha tevekkl eyle,
o yapmaya bak ...
[31] Kerim'in 3 nc Sresidir. 200 ayet'tir. Burada 159
uncu ayet'in bir incelenmektedir.
111
Azim ve tevekkl... iki azim rkn
(iki byk Bunlar islam iin istikrar im-
kim yoktur. da ki: Ne
<:izim; ne de azim tevekkl hi bir zaman kafi de-

vaktile gsterdikleri harikalar bu iki
te,mele sayesinde idi. Evet, seksen seneyi geme-
yen, milletierin gre pek addolunmak
gelen bir zaman memleketin bir ucu Pirene
ucu in sudanna ki bu muvaf-
: Mslmanlarm bir azim,
bir. tevekkl ile mcehhez, kahraman yrekli kimselerden te-
bir
Tevekkl bir nakisa, daha bir rezilet addede-
rek .bugnk onunla itham etmek kadar ser-
semlik olmaz. nk, evvela tevekkl gayet 'tryk bir seciye-
dir; saniyen bizler o seciyeye veda edeli pek ok oldu!
da syleyelim ki: biz tevekkln hakikisini mu-
rad ediyoruz. O da bir gayeye; bir maksada
yrrken hi ftur tevfiki ilahinin tecel-
lisinden emin olarak ilerlemektir.
Grlyor ki tevekkl ile atalet ( tembellik)
iki Zaten tevekkl de
budur (yani ataletin Mehmet Abduh'un dedi-
gibi kaza ve kader akidesi cebrilik tecerrd
ederse azim, cr'et, hayat, gibi mezi-
yetlerin hepsi bu akidenin pervane gibi dnmeye
"O mminlere Allah nezdinde byk
ecir var ki : Bir talnm kimseler kendilerine si-
zin iin kuvvetlerini onlardan de
dikleri zaman bu szler da
bize yeter, ne gzel derler." Ayet,i celilesi tevek-
kln olmak icap gsteriyor.
112
Ey, bu tekrimi ilahiye mazhar olan, eslafi gzin! Acaba
da bugnk
halini grmyor musunuz ? Ah ! Onlar sizin yolu
Girivei dalale
tarafgirlik iinde tanmar olup duruyorlar!
yle bir acze, yle bir meskenete, yle bir zillete ki :
yrekler dayanmaz, pare pare olur !
bir bakiyyei ruh yok mudur ki huru etsin
de kalpleri dalale fikirleri yola ge-
tirsin. Yarabbi! Bize her gibi gster. (*)
(*) 8 1329 (21 1913) da
BAKARA [32]

Ve la tekulu limen yuktel f.i emvatn bel eh-
yan ve lakin la
MEALi
<<Allah yolunda ldrlenler olanlar) l de
meyiniz; hil'akis diridir, lakin siz

Bu aye1ti kerime suve:i Al-i
resine, ait bir ayeti celilede ise (Bil'akis onlar diridir, Nezdi
ilahide merzuk oluyorlar.) denilmektedir.
Ruhun bedenden sonra payidar
imana gre muhakkak ise de, ervahi iin daha
sek, daha mmtaz bir hayat olmak tabiidir. mev'ud
[32] Kerim'in 2 nci Sresidir. ayet'tir. Burada J54 nc
ayet'i
114
olan bu bu bir hayat, bir olma-
szler mteaddittir. Meh,
med Abdu'ya gre, bu hayat bir gaybiyyedir ki,.
ona mazhariyetle ruhlardan seilecek; .o haya1
ile o hayat He olacak. Ancak, ne o haya
ne de o mahiyeti iin, bah-
sedilemez. Bunlar alemi gaybe ait o ki
vcudne iman olunur, alt Allah Zlcelale
Hakikat, Hak yolunda, Allah yolunda can edenler
elbette zekkiyeye mev'ud olan gzel hayata yz bin kere
Dnya bir mi? Burada ne eki-
lirse -tede, o biilJ::njyecek mi? O halde, Allah yolunda lenr
lerin, yani bu ekip kanile fer-
cezada biecekleri mahsul, sermedi bir nuranur-
ne olabilir ?
kendilerince bir gaye bi-
lerek onu elden iin, ok zamanlar,
karartacak kadar rezil dururken;
ne mutlu o yksek o pak hilkatlere ki, pek muazzez,
pek mukaddes bir gaye naiz bir
gibi feda ediyorlar !
gelince edemiyenler, mev'-
ud olan cavidaniyi bulmak dursun,
mddete kabil saadet yz gremezler. Servetler, sa-
manlar, refahiyeder insan iin hakiki bir mesudiyet temin
edemiyor. Bir fert yahut bir cemaat iin olur-
sa olsun yegane emel geerse, sefil,
rezil, namussuz bir hayat bir, ltime tercih edilirse; o
ferdin, yahut o cemaatin kadar nasiyesi esaret, zil-
let kurtulamaz.
Eski ve cda kerimesinin
bir kaybeden; sylyorum, o
kerimeye veda edeli kadimesinden cda alemi
115
hala bu seoiyeyi, bu hie saymak, Allah yolun
da feda edivermek sedyeyi dini mbinin bir emaneti
gibi sinesinde cemaatler, eksik Alla-
ha yz bin kerre hamdler, senalar olsun ki y-
ruhu henz Biz bu ruhu
ihek iin ne esirgememeliyiz. Zira btn
bu ruh ile kaimdir.
ile denizden glleler; tayyarelerile bulutiar-
dan mevaki gece
gndz pskren yz binlerce
sine ile 1kan mey;danda du-
ruyor. Biz bunlar iin muvaffakiyet, sair islamiye iin
de halden ibret temenni ederiz. (*)

(*) 10 1331 de
anakkale Zaferine
'
KISIM
c .. _ , '

! ..
BALKAN HARBiNDE
. . -- . '; . : . . .
A '
MILLI MilCADELEDE
N ot
Bu Mehmed Akif'in Balkan Harbi irad
4 mev' ize ( ile stiklal ir ad 4
mev'ize
Balkan Harbindeki mev'izelerin Safahattaki
tarihli mvazi grlmektedir. N e ki, Byk
Vatan bizzat kendisine has
slubu ile dile getiremeden ebediyete intikal etti. Onun can
gnlden canla bu muhte-
ve gr sesini (BYK hari)
pek mahdut ve 4 mev'izede
bulabiliyoruz.
Tarih ile sunulan birincisinin
kesin tarihi tespit tarih ve mahal-
leri
Rumi (M all) Takvimle ve Miladi Takvimle gsterilen tarih-
Zerin ve bu
gsteren kk bir metnin sonuna
.
Bu dip ayet meali'ni gsterenler
mer 1944 te Kur'andan AYETLER ve Nesir.
ler ile ciltten Kastamonu
M ev' izesine ait iki belge ve takdim (dip notunda da
vehile) keza sz geen eserden
'
(dip notu veya parantez) mevcut Ro-
men sz geen Surenin Kerim'in
suresi gsterir. Bu tarz ayet
lerimizi -,::-birinci Not'unda sz geen-
Kerim'in Trke Sure da
SUAT ZHT ZALP
BALKAN HARBiNDE
..,...,..

.. ' ..
[ 1]

Ya eyyhe'llezine 'aleykm enfsekm ...... [1]
MEALi
Ey edenler, sizden sormazlar;
siz kendinize
[1] (V). Ayet: 105. (Bir
120
Me:alini ilahi biz
alit iken, olsun ki, hi birimiz o em-
ri yerine en o nefsimizi
mura;kabe altinda geecek gn-
mrlerimiz hep
makla, lheder oLup
gidiyor.
Gerek islam cemiyetinin, gerek o bir ferdin
hayri iin teklif edilen (Neme ne stme
vazife!) , atalar sz aynen tekrar
ediyoruz; cennetlik
bile da mes:ele, Zeyd' in, hareket-
lerini gelince olanca olanca talaka-
li,mizi sarf e1;me:kten asla geri
Yer yznn drtte
ylne bir Bu
relerin hayat alenne, (dinya afal afal
bakan gzleri (N e gelenden haberim var, ne gidenden habe-
rimf) meahni ne bir beyan ille Geride ka-
lan dnen nazarlan. ise ne:kais:ile
eksikliklerile) da bir k'e-
redk ,kendi Hlasa,
ekalliyet olup gidiyor.
din, ilahi din, hem en son din
itiba,rile elini iken bizler hi
mu'tedil odemiyoruz? Bunun pek
'nk Mslman cemaatin
!amin ve gafil. Dn-
yada, bizi en mes'udu geiDrneyi
h:afil olan byle bir cehlimize kurban ettik; ha1a da edi-
yoruz. olsun.
islamiyeti arlt]k birimizde
eser ah-
121
bile unutmak derekelerine Hvet, h:a.ydi
maziden Haydi

felaketine bakarak kendimize gelmi;yoruz; 9nikr
a:dem hizim denizlerimizden uzak-
ta bulunuyor. Lakin bizim kendi gzmzn nnde geen,
kendi sitnde dnen olsun ibret
y'Oik mu?
Mslmanlar pek iyi ki, bizi taraftan
felakette her evet, bila isti!sna her ferdin bir
mes'uliye:t hissesi herkes gerek kendi ge-
rek HaHkma, gerek ifa ile
mkellef ihmal bu mu-
bu belalar, gelmiye::::e:kti.
muaihaze edivermekle huzurun-
da mes'ul olmakitan, mahkum olmaktan lmrtulamaz. Biz drt
evveline gelinciye kadar geen oturmakla;
drt seneyi de oturup sylemekle heder otti:k. Ef-
btn atalete mahkum kalarak enesi
liyen bir millet
Biz sair milletlerden o kadar r;eri ki, aradaki me-
safeyi t.ay edebilmek iin vazifed:on
ka birde olacalk idi. He:Yhat, biz-
ler o vazifeyi bile klliyen ihmal ettik. Bsk, kriik btn
vazifesi muahe:zeye, intikada
Memleketin en en dirayetli, en
en syliyen bir ka kalmak
rnuahaze ve intikad mHli selametin aresi ola-
bilirsede bu hak taammm gibi o de:va
hir kadar by:k rarhneler aar. Nitekim
milleti kknden sarsan itimai iin
de en mursap intik:ad
Sz derler, hem bu pek kor kar
122
Ancak onlar bir ok da ayak
O pek fazla idi; lakin hiffetin (ha-
bu da ayni akibeti husule getirir. Nitekim ge-
tirdi. bundan byle olsun,
aarak, .grerek ik-
male; A1laha, ibadullaha mkellef
vazifelerimizi ifaya Ye'sin ma-
yolCtur. (*)
'
(*) Tarihini tespit bu mev'izenin -metninde 2 nci
rutiyet kastedilerek, drt sene sonra
gre- Balkan Harbi ait gerekir.
MEV'iZE : [ 2]
BAYAZIT KRSSNDE
30/Kanunuevvel/1328 [12/K.Sani(Ocak)/1913] Pazar gn
Bismi'llahi'r-Ralunani'r-Rahim
Ya eyyhe'llezine li'llahi ve iza
de'akm lima yuhyikm enne'llahe beyne'l-
-mer'i ve kalbihi ve ennehu ileyhi fitneten
Ja tusibenne'llezine minkm bassaten enne'l
Iahe [2 J
[2] ENFAL (VIII). Ayet: 24, 25.
124
MEAL
(Ya eyyhe'llezine amenu) Ey camaati mslimin, ey Al-
dinine iman edenler! (htecibu) icabet {Li'llahi)
Allaha, davetine; (Ve li'r-resuli) Resuine, Re-
suli Muhteremin davetme. lima yuh.yikm)
Evet, onlann sizin iin mahz olan davetine.
. ihayat olacak bir ok evamiri
var; ohlan ifa ederseniz gerek bugnk faniyenizde,
gerek yannki mes'ut olur,
saadetle {Va'lemu enne'llahe yehul beyne'I-ill'er'i
ve kalbihi) sonra olunuz ki, Hak, kalbi
ile kendi girer; yani btn esranna
muttali olur. {Ve ennehu ileyhi da biliniz ki,
yine merciiniz Allah Zlcelaldrir.
(Ve'tteku.fitneten) O musibetten, o fitneden ki,
(La tusibenne'llezine hasseten) O bela, o fe-
lftket hi bir zaman iinizden sulu olanlara gelmez; bel-
ki umumunuza birden mstevli olur. (Va'lernu enne'llahe
Bir de gzlerinizi iyi ki,

Bu ild ayet Suvei Enfal' dedir. Allah Zlcelal buyuruyor
ki: Benim btn evamirimde, gerek size Kur'an ile bil-
gerek lisanile, srnnetile etti-
emirlenin hepsinde sizin iin hayat vardw. Hem ha-
yat? Btn manas.He bir Mrtfessirini buradaki
(Haya:t) maneviyata rnaddiyate de
ayeti ona ediyorlar. ile
m;aiddiyat, birbirinden Bedensiz mh olmaz, rUJhsuz
beden gibi.
iin, biz mslmanlar hayat var.
Mnde ise helak muhakkak.
hacet var Alemi
gelen ayetin ne kadar kat'i ne ka-
125
dar ne kadar
ofan ne kadar var'sa hep
]fa yruillden mahvoLdular.
Hak (Maliklmlkm) diyor; Bu alemlde tasar
eder; verir; _izaz ey-
ler, eder. Fakat hi rbir giS
k:i, kendisi, zil1ete, esatete, istihka:k
kesp etmeden inrNiraza olsun; hi bir millet grlemez
ki; mlkne sahip elin-
den bulunsun. rbir ka-
vanini o :kanunlar, hem ezelidir,
Hi die Ha:]( btn ha:kayiki bu. ka"
nunlamida birer rbirer mte
addit
'Gezinii arza, muhtelif
sizden miU<:derin
akuyunuz. . . ki, ayni esbaib, ayni'
rait yine ayni es:bap, ayni tah
nk ayni sebepler, daima netice
leri .tevlid eder.
Evamiri dendi mi, hepsinin: hayat var.
nef'i Hk mizarda ait bir
var ki, onlan da g,ffirz ki, her
birinde bu dnya iin de ok faydalar Mesela: Na-
maz, mslmanlara. insan gnde defa ken-
di tecdit Dnyaya da taalluku
yk, ok. insanlan ok men-
ediyor; ayni a;yni zainan-
da, yilzler ayni kabeye, ayni olm;ak
ayni kubbe:le:r ifropluyor. nk islam, dini teiVIhididir,
nkll islam Dini kadar kuiJa.
te:vhk biribirine bir din
y;oktur. 1 : 1 , 1 1 ', , , 1
126
Birlirsiniz ki, Hazreti Peygamberin bi'setinden evvel (Evs)
ile (Hazrac) k8Jbileleri arasmda tam yz yirmi sene ihtilal,
tal devam Hicaz mezibaha haline
geldi;
<tayin ibadat ile ahkam, ferdler ara-
smda temin iindir. Byile riken gryoruz
ki, mslmanlar kadar tefrika iinde iinde
bir millet yok! syledim, btn emir
lerinde hayat var. Evamiri ilahiyenin en birincisi ittihat-

Hak "Hepiniz birden habli ilahiye, Kur'a
na Kur'aniyeden Sa-
kul tefrikaya sonra mahvolursunuz. ze
rinizdeki nimetlerini getiriniz. Biliyorsunuzya: hani
niza'lar, ihtilaflar birbirinize idiniz;
sayesinde Hak kalbierinizi tevhit etti; ol
dunuz ... Hani ta cehennem uurumunun kenanna kadar gel-
idiniz. Allah sizi oradan .. "
Filhakika lisam, adetleri, her yek-
olan bu
hepsini ve arada Bu yz-
den muhtelif kavimler arasmda iMilaftan eser gruimiyor.
Hak "Ve la buyuruyor; tefrikaya
m,eyin, diyor.
- amma, btn milletievde bir ok var. Dn-
yailan iyi giddyor. Terakki edip duruyorlar. Bu
hi de izmihlaline sebep olmuyor ...
Evet, lakin onlar (Tefrika) telakki
etmiyorlar. fmka size temsil
edeyim: hizdeki mezahip gihi, ben Hanefiyim, sen
sin, sana itiraz ediyor ikimiz de ayni Halika ibadet
ediyoruz. de Peyga;rniberimiz
onlar da bu nazarla Bizde
127
byle mi? Heyhat! karar Bir
birimize kesHiyoruz. Her
o Maksat memleketin sela
filan selam1eti yoldan harekette bi
zim da bu tarafa gitmekte, diyor .. bu tefrikalar, hep
o .yzden oldu. Nihayet memleket uurumun, helak uurumu-
nun ta kadar geldi. pek ozi bir
son nefeste olsun almazsa;k, yrine
byle gidersek bitecek. Ey Cemaati
Mslimin! gznz
Biz geri dini emirleri ifa ediyoruz; fakat mak-
fevt ediyoruz; Mesela bugn camide ayni
kubbenin ayni namaz fakat
camiden yine bir birimize bigane oluyoruz. Acaba bu
namazlardan Halikin ner idi? Bize b iribirimizi
mak; mslmanlardan bir oemaat, bir cemiyet meydana getir-
mek. nk din cemaat1e kaimdir. din
Dinsiz cemaat belki cemaata olan ce-
islama olan ziyadedir. Aleyhisselat ves-
Efendimiz yle buyuruyor. Dinin btn
ruh: vahdete sevk etmektir. Biz bugn, ne oluyor biJ-
miyorum, en :millet olduk. Zahir bakar-
sm, yekpare bir ktle. Fakat halde kalbieri
Gya ki, cemi'an ve ta-
rifi ilahisi biztm i'tisam bihablillah (**) bu mu?
Sonra felaketimizin biri de
oldu. "Ya amenu lime tekulune mala tef-
'aliin. Kebure makten en tekulu mala tef'aliin.'' (Ey:
iman niin sylyorsunuz? Bu,
hareketiniz fevkalade mebguzdur; Rizayi ilahiye kl
(*) ve btn fakat kalpleri (. R.

(H) (. R.
128
liyen muhaliftir, "Kebure makten indallahi en te
kulu mala inne'llahe yuhibbiillezine yukatilne fi se
bilibi saffen kennehm hunyanun mersus." (Allah o
dan olur, o sever ki, dediklerini filen yaparlar;
szde sonra, onun sebili ilahisinde cihad eder
ler. Hem cihat ederler? btn
perin bir bina gibi dururlar da
yle merdane cihad ederler.)
biz . ne Drt sene erweline ka
ile geti. son drt
de Bir millet ki, brtn
dumrda elbette bil-
ki, mille:t1er1n Bir :millet ne
kadar ileri giderse ne ykseklere
yerde du.rdu mu mahvolur. nk insaniyet ala-
uz;:;]dardaki bir noktaya, bir gay-eye kr-
ibir sel gi!bi terakkiye
iin Bu selin nne
biz de ya ya 10 sd ile G-
btn insaniye ileriye g1diyor,
biz duruyoruz ... Bundan on sene, yirmi sene, haitta daha evvel
bu fela:keti kesdirenler, Sylediler, kulak ver-
medi,k'. Adam dedik Ne ise "M aza ma mazd." ( '")
diyelim. Geen
kalan olsun Olan oldu; diye
yeis getirmek, drt ucunu . Za-
ten bu yoktur. "La tey'esu minravhillah"
yeti ilahiden me' yus midinizi kesmeyinh:.)
"LA takiletil min rahmetmah"{**). Yeis Oyle ise
bundan iin ne yapmak gelirse yapa:hm, ve el

(*) Geen geti. (. R.
(**) midi kesmeyiniz. (. R.
Peygamber Hazrretlerine biri sordu:
- ...
129
- "El'islam husn'l-huluk." hsn ahlaktan iba-
rettir.) buyurdular.
Yine :
- Ya hsn huluk ne dir?
Buyurdular ki:
- "Sana seninle adamla ba-
seni mahrum bilmrukabele
mendir; sana zulm edeni grp affetmendir."
bundan byle riinki ah
bir' .. Maza ma maza diyelim, tefdkala-
ra iVerelim. grdk.
felaketi heprnn:rizin, hila istisna hepimizin bir
Hi k1mse :kendisini dar'aya
ih:erKes me-
sul umUJmun mesruLiyeti kendisininde
itiraf o zaman o za-
man el aresine Hkumet, millet,
... bir ok Biz bu feda-
iin: ihtiyar
AlimLer ilmirle, zenginler fakirler glerri
eli tutanlar Bu bir
bovtur. Bundan dine Her
hkumetten helde1111emeli.
nkr son midi olan :bu hkumet,
hayata zere. al-
saat tede (''') kadar onlar
Iar, briz ne kadar Iakaryt hepimiz biliyoruz. Bununla
heraber iilmitler
, iim mewcuttur. orduyu tal(
viye etrneli.
:.
(*) Balkan Harbindeki ...
: [ 3]
CAMii
25/Kfmunsani/1328 Cuma gn
Tu'ti'l-mlke men ve
tenzi'u'l-mlke ve tui'zzu men titzillu
men biyedilre'l-hayr. klli kadir. [3]
[3] (III). Ayeti: 26.
131
MEALi
(Ya Muhammed!) deki: Ey mlkn sahibi olan
Sen mlk verirsin, Sen mlk elinden
Sen aziz Sen zelil eders,in.
yalmz Senin elindedir. Sen, hi yok ki
kadirsin!
emrinin avare bir alem;
Sende, Sende ... hi bir adem!
Fakat, h:ala voud eder, kendinoe, hey
toprakta dem;
Yarm matem!
diyorsun...
Halkiki bir tasarruf var insan iin? A:s:la!
mille1t, edip bir
bir millet btn bir mlk ibi -
Alan Sens!in, veren Sensin, Senin hkmndedir dnya.
en asil
en zelil verirsin Sen!
Bu heybetler, bu bsranlar btn Senden, btn Senden!
ki me' yusane bin
Ne yerler dinLiyor; Yarab, ne gkle:r, inlerken!
insandan, eser
Diyorduk: (Bir ibuuk milyar!) tek bir
Bu mazlumine yer
Adalet du:rsun, byle bir haber
, Btn ne ister'Sen,
ilahi, bin mslman hivdan
Yanan oan, ismet, akan seller tbtn
132
Ne masum ihtiyarlar
Ne b[kes hanumanlar verdiler
hep birer insan, ibirer
hrdyet, ilahi, [eyl-i-gun o1du; .
. bir hezimet her rtaraftan runemun oldu!
gitti; gayret kudretler zeibun oldiu!
O mevcamevc sancaklar ne ser-nign oldu!
Sukutun KaLb"i belki ihun oldu.!
Ezanlar ... anlar inLetip dmtrnakta
Hilalin geti
Zaman devr-i

ey aCiizierin
yurdu ...
en vutdurdu?
Evet, miUetlerin en leim ordu,
Gelip ta ihem
Ki iin arpan yrekler
Tecelli etmedin bir kerre, Cemalinle
yz elli milyon ruhu ldrdn Celalinle!
senin - - revalin1e,
Nedir imhalin o sarmit
Nedir bu mstacel nekalin1e?
Sus ey durmaz
Ne hi dinler :mi
sen kendinden rn:it et ancak
EN'e1t, lk:!endi g:it de
Cihan kanuni sa'yin bak bir hi!sle
Ne (Leyse li'l-insani illa ma se'a) (*)
(*) kendi veriminden bir
yok. (. R.
133
ne hu dnyada, ne teki dnyada kendi
kendi bir yok.
ne onu biiyor. Hk:meden bimelk.
bu, bir kanunu, bir kanunu, hem de Kur'an
ile bir kanunudur.
. Demek, o hepsi y-
Leya, kime (Yer pek, yksek!). Acizin fi-
brtrn lk['dna;t hissiz, duygusuzl
ya sen ne Baksana hem dem VUr1Uyor-
SUil1; hem, kioca keyfine ram etmek midine
sun!
Alem, fee.a ucu iin-
de donp duruyor; ezelde hare-
keti ed:ip gidiyor. Hi bir zerre ikendi seyrinden, faali-
yetinden geri duvmuyor. Yer gk yryor;
rryor, yryor. Hi biri hepsi ca-
mit toprak
beri acaba bir lahza olsun Hey!hat!
her saat, her saniye bitmez, inkilaplar :
bulutlara su: bulutlardan su snitmcLa otlar,
ekinler, karnmda ta-
baikalar getiriyor .. Ya rtapraktan ibu.
duruyor mu? onlar da gibi
bir devre, 1hir halden bdr
geiyor.
Yer, yani Ya gk:?. o bizim dnya-
milyarlarca alem
acaba? olacak! O da yer Ev:et, bizim pek
alt da n:a-
alemlerrin .h:epsi
faaliyete o faaliyeti muhafaza edip gi-
decekler.
Biz da mahlukaJtitan ba:hsediyoruz.
HaUk, O da suretini
l34
bir faaliyetle kainati idar:e edip duruyor! Allahii Zlcdal her
an bu her an bir bir vucu
da getiriyor. lakin bizim tahayyl
kadar bir an faaliyetri rb:tn
alt st olur.
Hak, a1emi yo](,tan var etmedi.
Onun daimidir. EiV'et, Alla:hii iki muhtelif
v:ar ki, biri yok ise var
mek:te. Ancak bu iki tecelli amsmdaki zaman mesafesi
llemiyecek kadar da onun ne oluyor,
ne
mademiDi yer gk yerleri, g,k-
leri yaradan Allah yaratmaktan olmu-
yor; oturuyor da hayat
btn hi bir yerde, bir zerrede skun var
var yle sana emeksizce
byle hir midi kim veri-
yor? galiba? Belki. yleya, Mslmanlar Alla-
sevgili gruyarsun iki, alem-
de, bu alemi :bu alemi tabiatta ihi ISi!kun yok. Ms-
ise dinidir. Belki kendisidir. Dini
hatemi (Dinlerin sonuncus:udur). Bu
en mkemmeil dindir. Allah Kur' saratihaten bizt
bildiriyor ki, bu din, dini dini tahii-
dir. Lakin insaniann gafildirler de o
pak dintn iine bir aih
'
kam
Hepimiz biliyoruz, ilk sualannda ne halde
idi. o nur yi:rtrnJi sene iin
de driinyalan 'tllittu. Misli oJan bu hikrne-
ti ne idi? dini hakilki dini Hat
ta gnk g:arp m
seUemdir, Onlar da byle iinde bir
135
ok adamLar var. iki: Msl-
manlar her tarafta her tarafta gafil; Fakat
Afrika' da, in' de ilerliyor . . Bizim
misyonerlerimiz bu kadar halde yine muvaffak
tBtkik ettik, nihayet
ki gayet bir din
Fatkat sylemiyorlar: insa
niyete, medeniyete bir dindir, istemez.
meydanda. Bu gn yer yznde 350 milyon
man var. Bunlar muhtelif alar da kme kme oturuyorlar.
Hepsi mahkum, hepsi esir, hepsi cahil. buuk b:
yk bir lkede ki bu kadar milyon esaret
tutuyor ... Bu, ne haldir? Drt buuk Felemenk Cavada yirmi
milyon gibi ilerinden biri ses
. .. dininiz bir din haliniz by
le ... "
Acaba Malum ya bir dinin lehin
de, aleyhinde sylea:nek iin onu Yoksa
o dine mensup olanlann thaline kafi Er-
ediyor. Bu
larm gayet Y:
le: birzde anc:ak bir ka
Alt bilerek, bir bkt'atl
Ey Msliminl Bu din, irfan dini idi; halbuki biz
bu mil1etlerin en caihiHyiz! Bu din, dini gay
dini idi; biz ise zamanda milletierin en
d1ni 1bu gn gzken fenairklar-
dan bir danes[ Mslmanirk bize kadar gelebilir mi
idi? Elbet o byk emanet oktan kaybolur Biz Ms,
lmanlar, ben yle gryoruim, Allah ile pek Zan
nediyoruz ki,
iin . . bizler!
hude yere fecyat edip duruyoruz! Za1t'en Allah gkte, yer:de de
i36
her her yerde nazu". :B,izer idaanarlanmiZ
dan dlaib:a
- Peik:aHL Bu dualar nedir? hani bir az evtv:el Selaten
Tncin:> okuduk. yok mu? Tesiri yok mu?
.. Hay var. Fakat D:ua :p.edir? ALlarha
..Yani emirlerine. gerek Kur'a
nile, gereik lisanile, rsrnne>tile, emir-
l:eir hareket yznden olan in
sanlar Allaha rucu . tu
tarsa dua makbul olur.
1
trrl kabulne imkan Al
lah niin gnderdi? nk ,
bu idi. Bundanervrvel de bir ok edyan Fakat oi za
manlar henz ocukluk. idi.
keniale bir de:virler, biir 10k 1nkilap
lar geirdL Her dievre g,H'! din geldi. Niha-
yet Hak Hatemrl Edyan (Dinlerin sonuncusU:)
zere bu dini gnderdi ki, taJbi olanlar, dn:
yada, hem sermedi nimetiere olsunlar. Bvet,
Allah bu dini bu KtJksatla hlam;, say dini-
dir, amel dinidiir, mrcarhede Hak
rimde nerede namaz m[U!tlarka
zekat veriniz! Pekala! verir? El-
bet seweti olan. Ser:vet ne ile y:a;bi,i O
halde en ibadertri yerine getirmek bile
Kur' am kerimin: i9dr ok yerinder bize i1e, ile, m-
emir , buyruluyor. hadis hep bizi ittifa-
ka, mcaihedeye, dhada davet ediyor. B:u
ne ile
yerine gelecek? hep say ile. bida
sonmkiler gibi, gibi o muvaffa-
kiyetler, o brulahilir miydi? Ne idi .o gayre1tler,
neidi o himmetler? Her tarafa gittiler, ftw fev Ashabi Kiram

O neler> neler
-137
Sonra, ne oldu da bu haLe geldi Alemi in'de Hind'-
de, her
nuz: iinde,
bir haikl!e!
cemaatin iinde hi birimiz hihr..eyiz. ki,
n.e kadar Ms1rrnan var? Sonra o adetleri, ah
nedir; hatta nedir? olsun lki,
mizi bile yine frenik ki
mrracaaJt Bru ne
zillettir?
Hani bir uhuwet. husule getirecekti? nere"
de? Bu gn Mslmanlar kadar ve bir millet var
Her tarafta cehalet, Mslmanlar ise
iinde gidiyor. i.daresindeld
Hi nd' de yzlerce milyon nfus var. Bir
mecusi, bir Mslman. de tikisi de ay-
iinde ne
diyorlar ki, Kunban . kesin.
Halbuki mecusilerce kz bir hayvan. Bizim Ms
lmanlar .da mecu!siler;e inat
ik'z kurban ediyorlar. bunu
lere hiniy!Orlar! Yine ayni tutuyQr, mecus.ileri
cc;,milere domuz Byle, byle mecusi1eri MU.'sr-
lmanlara, Sonra yok
yere biiibirine kesHen her iki taraf yanh ya
mracaat ediyor; o da d1e.
dan geliyor. Bir Efgan emiri.
lah han Hindistana hali grdkten sonra Mslmanla
ra ki, -Yahu! ne kurban ... evet
fi:lerce vacip. Fakat mutlak kz m olmak Kei, deve,
koyun olmaz Neye byle de.

Emir de i .. Bir
dereceye kadar iki
138
in'e git. Orad:ada Neden? hep yznden. Hi
bir ilim ile payidar ola-
maz; ise cehil ile baka bulamaz. yledir:
ilme yoktur, tahamml yoktur; Msl-
dla ceihalete, ,kabil
Hepimiz bil1yoruz ki, saadete
olan ileri O
zaman iilimce, fence, o kadar ileride idik ki, frenkler tah-
sil iin ta Avrupadan gelirler: islam-
dan ders Endls bir krallar,
bir ok papazlar vaktile yledir, yurdu idi
Sonra cehalet Nihayet, biz de bu
haile geldik! bu cehaletin izalesine
sak; Yoksa tedbirlerle bit-
mez.
Hazreti bir var : Fa:kirin biri-
nin harap bir ev;i onun ba-
her gide1:1Ken, eve
ki, "Ey ibana haber vermeden da
Bir gn gelir,
ev da yurdun harebeleri
zerine
- Bana haber neye da
Ben sana her salbaih Bu
kadar olur mu?
Ev de ona derki:
- lileni azarlama, ben sana binlerce kerre
bu akiibeiti Benim kalma-
demek: La!kin ne va:kit .. ,sen hemen
bir avu DUivarlanmdaki atlaklar ih:ep birer
lisan idi. Fakat trL Beni halime
ki, halimi syliiyeyim! ..
Bizim de .. neres.i
yamamaya bakt11k: bir avu amur esasa, hi
139
bakmadl:k. Nihayet giiin geldi ki:
olunur ki, Fakat y,ine
alt da
- Ne
zaman fervt
el
Yloksa hi bir taraftan Bir za-
manlar Avrupadan sefiirler gel:ir1erdi; cuma pa-
pmek nail olmak iin aylarca
tanbu1da Bu gn is:e: hari:ciye
lisi bizim bir kelimei tayyibe sarf
mi; yaih:ut Fra:nsa bize olan bi-
raz olsun ;tadil edecek mi diye dr't gzle
ne idilk, neyiz, Fiakat beylhude irrtizar!
Bu gn cihan, khvvetten, servetten bir boyun
mez. en en Ad-
zin kimse dinlemez. kani
m dinLesin!
mfts merhum Mehmed Abduh hikaye edi-
yor. Kend.li,si bir
dan Spenser, byk bir ada-
haber Gidip grmek kendisi
Onun iin A:bduh da
Srpenser, ok iltifat biraz
tkten :
- Bizim buldun?
Abdv.h demi:;; ki :
- Efendim bana Onu ben sizden
renm,ek isterim. Siz bana
O vakit Spenser kemali teessrle szleri "Bu.-
1 rada insarniyet ma; alesef hi
riyet hisrten, insaftan bsbtn tecerrt etti. Ben hak-
nk kaviyim; sen ezilip gidiyorsun, n
l4
k kavi ... Atiyi pek fena gryorum. Biz byle iste-
medikti. Fakat byle oluyor."
medJeniyeti bir meldleniyeti ibir me
deniyeti insaniye ne nne durUilamaz.
Makine herifler; .maddi
namtenahi da gelip bizi
eziyorlar,
Bin bir daha Hay-
di verilen dinlemedik ... musi-
hetler bini bile geti. Onun iin bar,i bundan
telelfiye
Fakat Bu, mhim
bir Bundai). sene kadar ayni fe1fuket bir
milletin daha O millet harp pek b-
yk ra!hnelere Sonra ne yapa-
diye et-
tHer. her birer fikir
dermeyan Kimisi: dveli himaye
sine girelin:n; kimis[: ittifak' kimisi:
islah
edelim; bahriyernizi ileti dedi.
bir adam Sz geldi. Sen ne dersin?
Dediler. Ma;haille dedi. Hepsi grldler.
sersem, mahalle mekte:pleri bu :f1elak.ete are bula-
cak?!.. Fakat o bilocek,

arasmda etmiyen
ne orrdus:u, ne ne ne
Fikrini de ,kabul nk ge-
len felaketin, ilmiyel.erinin,
kendi daiha bir
seviyede Bunun
ZeQ'ine el ve oLdular.
Maarirf, Bizim iin are
her maarife Dnya da
141
maarifle, de maaniHe, aihiret die tmaarirf1e ... Hepsi; mr
maarifle Bizim dinin cehalete yok, dahiHer
eline geince
Kur'andla, hadisi haik:ayik var.
Onlar Bundan
yrz sene ha:k!lcile oelHeden gn
namtenaihi hkmler ediyor. Mehul hakikatler bu-
gn ediyor. Kur"an ibi-
risinin elinide olsaycih; neler ve nasil
btn dnyayt Mslman Kendi muiharref
cilinierini iin biz ne
mdafaa iin, iin sarf et-
tikleri onda bir'ini biz
lar bu halde
Biz, Msliimanhk deyince dinin salihini, devri esha:b-
ciham medeniyet,
gamberi, Bbubekir gibi, mer giibi, acaba, Oso:nan,
Ali gibi, yahut Kimm gibi adam mi Ye-
mi? Pek ala, onlar o
Kablelislam hepsi cehalet iinde idiler. en cra bir
Onlan Dini terbiye etti. Evet,
dini dini saihi<h:i.
Bu gn dinin sahibine uucu olrur? Ervet da
maarifle, iiimie olur. Cehaletle olmaz.
Bir diyor : Bir zamanlar dinler grebilirdi.
Mesela: Nasraniyet, bundan bin, iki bin sene evvel insaniyet
iin belki mfit olabilirdi; fakat bu gn Sizin
da byle. Bundan bin yz sene evvel
yarayabilirdi; fakat bugn manii terakkidir.
Buna cevap ok: Nasraniyetiniz ma-
nii terakkidir. vieda etmeden
ki edemediniz. Biz veda son-
ra Gitgide ibru hale geldik. '
142
Hi
alemi yeni bir ok
gilbi ayni terakk;i ile dini MUJhammed:i iinde, yeni ye-
ni bir ok ineeliider Ne ile ne ile
ilim ile, i:nfan ile. Btiin
bizim hep
da, huluy:orlar.
evvela milli terbiye vermeli; sonra asnn ulu-
mu fnunu Hem terbiyeye
ailelerden bunun iin de evvela kendimizi terbi-
ye etmeliyiz.
harc.'lket1eri, hu-
bir herifin kruliye-
den hevesatmdan vaz ibir va:izin
te1kvaya davet etmesi kadar olur, ne kadar maskara
olur! E>vvela ,kendimiz terbiye sonra din
bir f1kri sahih vererek bizden
.sene evrvel ayni akibeti geiren millet okumruk sayesinde
bu gn btn dnya siyasetine hakim oldu.
bize dnya bir hayat vaad edi-
yordu. vermed,i? bizim ceha:leti-
miz kadar hala da
bu hal, menhus felaketi ( *) ge-
tirdi. nk hepsi cahil. Herpirniz ka-
geti biz hala bir araya gelip de bir gre-
hareket ederek memleketin tara-
fmda :6esatlar Hkume:t, ordu bu fitneleri
yoruldu, hitap llerifler beynimize bindiler.
Donanma iin herkes Bir iki gemi Al-
mazsak Bal1kan Hkumetleri ittifak edecekler. Bir ka gemi
bu ittifaka mani olur. olsun giremez ...
('"') Balkan Harbindeki ..
143
Adam sende! dedik; hi Bulgarlar bir yere
gelir mi? Evet senin bakarsak geLmernek icap ede-
l'Ck ... LMdn geldi! Herm bu bu ,kadar fe-
Utket geldi.
A!hrvalden hecr
1
kime etsek; cevap hazir: Ah ben
yapabilirim? Ben dinimin evamirine itaat ediyorum. Na-
bol bol. Zekat... onu da
ile filan yoluna ko yduk. Hac ... gideme-
dim, fakat bizim bedel gnderdim. Gitti, geldi. Allah
kabul etsin. Evin geende en koyu
Vaktim olduka haline Eh kader
hyle lml dnya ...
hiziJm sofular hy
1
le syl,iyor. Bu mu? Haydi
lml dnya byle gideceik; ya ne Elbet
bu yani cennete
Belki. Fakat Allah byle sylemiyor, Kur'an byle bir
den venniyor, hele hadiis :hi byle demiyor.
Kur'an ne diyor: Hak sizi
lara siz de ve sehat gstermedike cennete
gireriz mi zannediyorsunuz? Sonra Peygam-
ber Sallallahaleyhi vesellem buyurdu ki," "iman
cennete giremezsiniz ... " Malum. Fakat alt var: "Birhi-
de m'min Lakin ben btn
seviyorum. Kalbirnde din
hi nefret yok:. amma gibi
hep umuru Vcuduna hiik:m olunmak iin
hari'te asan, grlmek kal-
hiye kafi Hak bu bu orulan, bu
ibadetleri emre:tmezdi. KaLben beni bu kafi!
derdi. Halbuki byle bHe ka'Lbiyemizi, ah-
vali harici ve a'mal ile ...
'0 Alilah ki, gizli her
hadisi gsteriyor ki, biz Mslman-
lar sevmezsek tam oLmaz.
144
t:a:m da DeliDek dunya
gibi, alhiret te Hem burada hsran, hem hsran.
neuzihillah mhin budur.
Mslmanlar byle Hani m'-
minler idi? hani Mslmanlar hasma bnyani
marsus Aleyhisselat Vesselam Efiendimiz buyu-
ruyor ki : "Dnyadaki Miislmanlarm hepsi bir vcudun. aza-
muhtelifesi gibidir. Birisine bir elem isabet etti mi,
ri de duyacaklar." Aleyhisselat vesselam Efendimiz: "Dnya-
br ucundaki bir Mslmana diken batsa ben onun
kalbirnde duyanm." buyuruyor.
Dini medeniyet bu, Biz
ceha1etimiz yznden dini bu: hale Din hizi bu
hale hlam meskenet dini oldu.
Kana:ati, terv:ekkl, hepsini Siyretl
Resuli, gzetmez olduk. Kirarn a-
Dini ne kadar bu-
Hazreti Omerin Islamdald mevki:i malum: Ikin-
ci hal:ife. Hazreti Peygamberin o kadar mazhar ol-
M : "Benden sonra Peygamber gelseydi Omer gelirdi,"
o ha:zret bir gn Medinedie bak-
bir adam boynunu bir tarafa
piilklm duruyor. Hemen herifin
omuwna "Miskin herif! Bizim dinimizi
byle l koyma. Allah kahretsin." Bu din mes-
kenet yoksulluk dini
Hele teve:k!kl. . . bizim mahiyette mi? Te-
vekkl, Hadisin tevekkl, b-
tn e:shaha sonra tevekkldr. Ne gzeldir
hi,kaye:si:
geceyi geirmek mechuriyetinde
Lakiin hayvanlardan iin byk bir
dibinde: :bir tilki
145
Bu acaba ne yiyor, p.e' 'iiyor? driye merak et-
Bir arahk uczaktan ibir . arslan bir
ceylan Arslan parala-
kadar Derken, tilki de srne
srne ceylamn bakiyeyi e-

Ya! demek Cen:abr Hak arnelmanda bir bile
gnderiyor. ibir tHki! fakat. yine
a yle ise ben de oraya buraya vurmak"
bir ekilip . . Herif
iner, biraz gider, yolun ilierinde bir bulur. gi-
rer. Bir iki gn bekler, .gelen giden yoik. nc
gn kadar hitap
biri ki: "Ey bu.-
dala, kailk! ne iken hu mes-
kenet ne? oluyor da kendini bir menziline in-
Git arslan ol da bakiyei gein-
s,in!;'
Sonra hakikatierin de: Biz
zannediyoruz ki, zillete tahamm1dr. Halbuki
katlanmak glklerine germektir. Ku-
r' an diyor ki : sabrediniz, hem de
msabaka ediniz, Onlardan fazla glidere geriniz.
Kur'anm bu ha:Hkatlerini ne ile ilim ile, ir-
fan ile. Biz anlamadan gidiyoruz. Bari
tefrikada bruldlll:k. Tefri-
oehalet
Ey Cemaati Mslimin! Biliyorsunuz ki : bu gn harp
var, (*) hali
can Hkmetin ise ma-
/ lum. Hei1kes elinden
(1') Ballan Harbi.
146
Zeng,i.nler ok Fulmra az ver-
mekten . . Onun iin kaldar hi hir
az ok' herkes On da verHir, on
lira da verilir. Hi kimse etmesin. mu-
hafaza iin herkes elinden gelen
zamanda
[ 4]
SLEYMANiYE KRSSNDE
Balkan hezimeti zerine
(7 1328 - 20 1913)
Ve'llezine fina le nehdiyennehiim sbulena ve in-
ne'llahe [ 4]
MEALi
Allah huyuruyor ki: (Ve'llezine) o kimseler ki
mcadele ederler, abalarlar ... (Fina), bizim
muzda. Allahu Zlcelal yle sylyor: Benim
lar, iin abalaya:n, mcaihedede bulunanlar ...
ne olacak?, (le biz onlan mutlaka
hidayet hi yok, { kendi
/ sbuli kendi Yani benim iin
[4] ANKEBUT (XXIX). Ayet: 69. (Srenin son ayeti).
148
Ian, benim mcadele edenleri ben mutlaka
tevfik Hem (le nehdiyennehm) tekiddir:
Mutlak yok, o mcahit hi bir za-
man iinde (ve
muhsinin) ey Mslmanlar, bunu olunuz ki: Allah iyi-
lerle Muhsin ihsan eden ,para veren de-
mek iyi demektir, eden demektir. Yani m-
si'nin ktlk edenin
ayeti celiledeki va,a:di ka:t'idir, sarihdir.
ye a1sla maih:al yok. vaadi hulrf kabul
etmez. bir ok yederinde
vaadinde hi hulrf yoktur. va@di, vaaldi ltfu hi hulrf
kabul etmez; vaidi, yani vaadi :byle dilerse, bel-
ki afrfeder vaadini buyurur.
Pekala! Madem yledir, madem ayeti -l<Jerime: Hak yo-
lunda Allahu Zlcelal hi bir zaman
mahrum bdiriyor; o halde nedir Msl-
bu hali 350 milyon mu, 400 milyon mu, ellianda bu
kadar Mslman var; arkta var, garpta var... var,
cenupta var... !hepsi hir:man iinde Nereye gitti
vaadi suphanisi? (lenehdiyennehm subulena)
ne oldu? hemen hemen Mslmanlar bu vaadi tah!a(k-
midi kesecekler. Hatta bir Nedir
Alemi dnen bu felaketler?
Hani sen Allah vaadinde hulrf etmez, diyordun? Pekala,
Allah ne buyuruyor: Bizim mcahede edenleri bii
mazhan. tevfik 350, yahut 400 milyon Ms-
hepsinin dehaletle Hangi'si byle
bir mcahedede bulundu? keHmei
det ile, ribadeti bedeniyet ile
Ben bu sz cebimden sylemiyorun1; ba--
Peyg:a:mberimd.z Aleyhisselat V esselam Efendimiz ne
buyuruyor: Bir adam ki derdile dertlenmez;
149
mslmaniann felaketinden mteessir olmaz; imda-
dma o adam hi bir vakit Mslman olamaz. M:s
ile Msl-
man garptekinin imdadma mu? Mslman,
din halinden mteesrsir o1du mu? Lcl-
vallah yle ise Alemi islam felaket stne felaket
birinden kurtulur kurtulmaz
etmesin!
Geende de syledim. Biz Mslmanlar bir-
birimizin Freni<
birbirimizden anerak bu ile haberdar olabiliyoruz. De
rnek Frenklerin himmeti olmasa bir iklimdeki Mslmanlar
br iklimdeki Mslmanlar iin yok hkmnde kalacak!
bizdeki bizdeki
Sonra da utanmadan, Allahtan tevfik istiyoruz?
Acaba byle bir talep iin yzmz var Biz diyoruz ki:
o halde Allah bize tevfik vermelidir. Demek sen
minnet bwakmak istiyorsun?
Ne .kadar cr'et, ne kadar hamakat! Zloelal ne
buyuruyor: Estaizulbillah 'aleyke en
ya Muhammed, geliyorlar, bir diye
seni nnnet istiyorlar. yle mi? (Kul la
ternunnit 'aleyye islamekm) habiJbim, onlara de ki: hey ser-
semler, biz Mslmari olduk diye bana minnet yklerneye
(Belillahu yemunnu 'aleykm) bilakis siz, Alla-
ha Zira bu nimeti, bu nimeti size
yle ya! Bir veren mi ahmda
yoksa o mazhar olan
Ye'se kimin var? Kim ne ki m
,bekliyor? Hangimiz ne mille,tler,
vazife hissinden bir de fedakarhk ihiss:ile mrteharsrsis ol-
/ Gece gndz hem. de cansiparane
Bizde hani say, hani hani azim? Hi biri yok; hi
bir yoik:! Dnya dunmuyor, btn mil-

letler gidiyor! Biz onlar Biz
onlar
gelen bru felaketler evvelce grtlmez bir mi
idi? Valiahi O kadar ba-
gidiyor, vatan gidiyor, dedik. kim. din-
ledi: Hi rtutahm, diye el uzat:t:uk
Felaketi hepimiz mes'ulz; Evet, hem
hem :indennas mes'u1z.
cak ferd yok. muaheze ile
ne Ken-
dinize diyor.
Herkes nefsini etsin; herkes kendi nef-
sini altmda bu1undursun. Herkes mes'ul.
hi birimiz vazifesh1i hakidie ifa edemedi. herkes
i:Ea etseydi, vatan byle olur-
du? Biz tatil ettik; ...
Zaten ile din ki. bile
yle mu? Efali mkellefin, akili olanlar iin
midir? Tekalifi btn
Aleyhisselat V esselfun Efendimiz buyuruyorlar ki:
dini ibarettir; dini de yoktur. Ha-
disi bu! bir hadis de Bir ms-
.ceffelkalem dere
cei Daha bir ka var
ki, :barei aynen mealierini sy-
leyeyim., gn herkesin nezdi iliHudeki mertebesi
Halk, arneli bulunur;
(hayJ.rh yapar) lakin Hak
na gre verir.
ama bu kadar hrmet neden? nk akhn
imanile senin bir mi ya? Sen, bren
grdk; yani klonduk. ise byle
her gn binlerce kopuyor. za"
imanma hcum ediyor. birisini
deviriyor, biri oluyor. Onti nc!si
ibiarenin mr ile geiyor, bertf ai-
terile Mslman oluyor. 'I'abiidir k.ri
onun, Allabi Peygamberimiz sen-
den, henden ok ykse!k Hi ile mesela
biir olur mu? Elbet olmaz. Ben kon-
O hazret ise, mrn :mcahede ile
Vaziyet bu merkezde hallde biz dos
ru .sebeplerini bularak rkendi-
buna .
le, bunu etmekle oluyoruz,

1
israf ediyoruz. Rumeli'yi
Bu ne Fakat biz hala sen,. ben duru-
yoruz. Ne oldu bize?
Bizde his bizde duygu Hani
herifin daVU!l
sonra davul gaHba bizim mahal-
leye Biz de byleyiz!
za biz hala uyuyornz! Sadinin ne gzel bir hikayesi
var:
Bir gece kervan gayet vasi bir
geiyordum. Pek yorgun iin bir kenarda
uyudum. Deveci geldi: Kalk, dedi, kervan geti, gitti. Sen ne
Benim de senin gibi uykum var; Ben de senin
gibi yorgunum. Ka gecedir gzme uyku yok. Fakat
l tehlikeli. solda, arkGda namtentt-
hi mehalik var. Kalk, gzn a, bak: Yolda kervandan ese'r
var ..
So'nra kervana tim ...
hazreti Sa' diyor iki: Yolda uyuyanlar gzlerini
zaman bulurlar; yolda kimseyi
ler!
152
Hikayeyi bizim haLimize ki: Ker-
van:' Milletler, l de: Bu atalettir. Madem ki dnyada
bu l geip gitmek
arkadan gelenler yolda uyu-
ezer, geerler. Kanunu !byledir: Duranilar iin
halcin yok. Durursan
ezilirsini
Tarihten aramaya ihacet va,r alhanlar
adam oldular cia bizi :Su .otuz e!V'Vel
biLmezlerdil Otuza ikadar, o da g saya;bilirlerdi!
yze kadar ibii'i de Fakat ibiilign
hale Askeri etti; siyasileri si-

gsterdi. . olan ordumuz.
Evet, sen ibu hangi mevkide
senin mevkiini eden sana gailip.
otuz iinde bu geldiler. Dn bir vilayet iken
puglln oldular; getiler. nk
O. sayede Biz ise grnie-
dik, ist:edl.k, onun iin ' .
' . n izde hissi yok. Onlar ise vazifelerini 'Lfa eUikten
da g,sit!et.rdiler. Benim Edd:rne vilayec
tl Ara a
heriflerin ne:. kadar gzrole gr-
dm. Hatta bir ikere kyn tbirinde kepetli bir bulgar
grdm. oban zannettim; lakin sonra he-
pek,. buldum. Sonra Darlfnun
mez1md tahsili bir he-
rif oban giriyor da, k}rlile,ri ediyor!
bye Biz ne Hi bir
Bundan s:onra da yapmazsak yok.
Bizi kurtaracak yegane - geendie de
maariftir .. Memlekete bu-
nu so:Karsaik: kurtuluruz, maanirf hala memlekete girme-
153
di. hi Okuyup yatZam.lar ise
ne dnyaya, ne ahirete' yarar bir ile
lar. el eminim ki yok-
sa kurtulmak yok.
Evet, din de maarifle kaim, dnya rnaarifle
kaim. din maa:rifle
ola!bilir? O da tabii. nk
gne teaili gidiyor. Mslrmanhktan bir. ok
Bugn onlar Fakat rn:azil olduklan o
ki iin kafa idi. Sonra dievirler insanlar
terakki Onun iin her din yerl.ni daiha m:-
kemmd bir dine ekildi. Ta kadar hal
byle idf. (dinlerin sonuncusu-
dur). Bundan sonra bir Dini daha gelmiyecektir.
P:ekala! olur Mslmanhik kadar gelip
gidecek insaniann ,Jiafi gelebilecek? Elbet. nk
kita:bmda, szlerinde her devrede
yacak 1::emine kafi Y almz
o ilimle meydana mi?
Arz da da birer Bizim geri milletlerr
topraktan ekin tbir az daiha gayret su
Medemi milletler ise anaden Biz
Onlar elek'trik Biz ibulu:ttan
topluyoruz; onlar bile
byle da byle.
ki milletler bu alemi bizJden ok, hem
katbul etmiyecek kadar ok msrtefid alim bir Ms-
lmnn da iNeheviyeden, cahil
mslmanlara nisbetle namtenahi hakaik Yoksa
vaktile kwdar tefsir Eslaf
' ,
Allah olsun, bir ok eserler v-
/ cude fakat kii: bu eserlerimiz
te kadar size elvedr; siz da, bizim ki
okuyunuz! ..
154
Bilakis ki: siz de hem
hem de kendi fikrinizi ilave ederek,
gre yeni yeni eserler vcude Byle byle sonu-
na kaldar
HaLk ibilmiy:or. nk cahil. Biz
oklur yazar ta!baka da makus yollara sevk
edip duruy1orue.! Drt senedir ayaklanan, nihayet bu
fel:aiketi getirenierin
di?
Hep Onlar da ne hakikati
hali fa:rik: iin, Arna-
ne geldiler! Bizi de ne hale\ geti:qd:i.Ielr!
Bu da pek Byle
dJe ayni hale gelecek. felrulreti grsrn,
de ona gre nifaklan, Eski
yarailan bir mezarlan tekrar

midi !kesmiyelim. Meyus

Zira yeis zira yeis en byk lmdr.
MCADELEDE
[5]
ZAGANOS CAMii
Cuma gn, 6 1336 (1920)
bihabli'llahi cemi'an ve la teferrekU ve'zkrii
ni'mete'llAhi 'aleykm iz kntm a'daen fe ellefe beyne kulft
/ bikm fe esbahtm bini'metihi ihvanen ve kntm 'ala
hufratin mine'n-nari fe ankazekro minhil. [ 5]
[5] (III). Ayet: 103. (Bir
156
MEALi
Hepiniz birden ara-
girmesine meydan
nimetini Hani sizler, birbirinize
Hak de Onun nime-
ti .sayesinde oldunuz. Hani sizler bir zaman uku-
mnun ta kadar de Hak sizi oradan

Ey Musl:man!
Cihan alt S!t olurlCen seyre yle da,
Bugn bir sersedsin, derbedersin k.endi
Hayat elbetJte ... Lakin, ettir irhkak;
ku:blbeler, bir S!es
Bu milyarlarca davadan ki inler enginler;
,bir masUiffiu rkim
Emekler:Ken sabi tavrile topraklarda sen hala;
bir de istila;
Yanar gezdirir beyninde
CeihenneimLer yzdrtir rkal:binde
bir sezer
izler h:ilkatten.
'
zama,n olmakta;
O, istiyor hakim kesi1me:K bu'di mutlaka!
elik sahipken, :bir kol
saltanat bak da hayran ol!
bir kol milyonlarca
Y ekahenk
Bu:gn ferdi mesainin btn ibir hs.ran,
Birer beyihude alnindan!
Ciihan yoktur
Gp boyla:san, hatta,
b:ynle tek, devri devri cemiyet;
fstemezsen, yoksa iin niyet.
vahdet tanmar olsun diyip islama;
da iri:mndan,
.
bir hkm kat'i var ,Id yok meydan:
Cemaatten
Nedir kadar ykselterek bir
eylemek zaten
milletller var 1bir seyr et,
ahenk ey !iyorlar; da al ibret.
lakin,
Ya sen mahkum iken,
hangi ellerdeyse arbk. sen;
Behimi bir en byk hissen!
Ezilmek', inlea:nek, yatmak, silrunmek var ki adettir;
lran1 dnyada mahkumine en son :bir
Desen bin kere o, kanma:z; hem niin
Ya sen a:nasrun
Bu hrriyet, bu hak bizden bugn &hengi sa'y ister;
drt ahndan, hep ter.
157
Evet, biz Mslmanlar cihan
temkikiler, narrn:Litenaihi ihi:ldlaplar geirir.:
bak sion sene:! erde
lbir ok felaketler yagd1; El'an ilemizi
158
Sebebi? Hep din gibi, dn-
ya bilgane

henkesin E:vet, btn
O halde
biz de Lakin bilirsiniz
JJk!rnak yine Herihangi iha:k olur-
sa olsun ihka:k olunmadl!k!a olarak sa-
hibine hi bir menrfaat temin etmez. BUign hangi milletin
adaletine elinizde kuwetiniz rderdi-
nizi Yok, yapmaz da onun
mssine, hissine ilticaya
randan bir netice elde edemezsiniz. istihkak
misrin, ma.hJkemeye gitsen Yok-
sa milyonlarca, miilyarlaroa maihluk:
- bu benden kimse alamaz!..
Diye dururken senin, ibenim bir bir
merhamet ... ihi tesiri ol-
maz, duyulmaz. ocuk yrmezden 'erviVIel ki
emekler. Biz Mslmanlar da henz y-
sabiler yerlerde emekler bir de g-
zmz grdk milletler uu-
yorlar. Gelip Ldeki tepesine
Iar. Biz adam :vapur
letemezken herifler Bahri geiyorlar. Nev-
ki mesafe
bizim bir yoldur. Berlinden uuyor-
lar, konuyor1ar. Biz ise .hala yer yznde yrmeyi
temin edemedik. Tabiart elik bir

1
kainata hakilm oluyror? bu kadar trubil
kUIV!vetleri hkm var. Bu kadar
gren bir rkol koldur. Bun-
la:nn hepsi bir araya mesai geeeli
dzl nk ki
159
meseler kendilerini her <taraftan du-
Bu ol-
de mmkn
biz derdimizin :bulduk. zaru-
reti grnce biz ise o zarureti iin
bu viicude hakle bir-
temin etmek dhetine
hUigiink ta'l'Z itibarHe bir insan
tek bir gremiyor. Btn cemiyetler,
milletler meydana getiriliyor. Ne fa:brikalar, ne de
mir ne ne limanlar, ne hastahaneler, ne ca-
miler, ne mektepler, ne ne de din ve lll.ij:dafaa
edecek toplar, 1tfeikler, cephaneler ... hi bir ferdin
sayi ile, yani tek kabil Bugn ha-
yat yle bir -ki tek' bir
dan damlayan gz gibi dklp gidiyor, ihi
bir fayda temin etmiyor. Ne bir yere binlocce
alin birden O Vakit say'in yer yznde bir ese-
ri, bir izi
***
Madem ki &arf olunan
tur, biz de vaihdeti teJm.in ederek topluca
Cemaatsiz cemaatten aynimaya gel-
mez, kesafet peyda etmesi iin
Ufak Biliyorsunuz ki ya-
tefdka tohumlanin
Bir hayli de Biz bugn al-
inim inim felaike:tleri eLbette grmeyecek
ReT ne ise esetfin yoktur. Maziden
ibret Mslmanlar istiyorlansa cemaat
nibka, gray
meydan en ufa::K szlerden, en
grnen hareketlerden bile Yok, is-
160
temezlerse ona diyecek y01k. Ancak bu hal ile insan gbi
mak elde gibi ta e1de nk biz
g;n fe-
ki hizi
da hayvandan Hayvan gibi hesap-
. Itremin ederler. Dn-
yedi iklim drt sr sr, ordu ordu getir-il-
renk renk mahkum ne halde
gz:m:zle grdk. Maazallah ibiz de onlar gibi oluruz.
Biz . onlar da
bizi ylece
* **
Acaba biz Mslmanlar bu hale il-
letini ben ,gryorum: gnden itjiQaren ba-
ediblerimiz,
muharrirlerimiZ bize iin , mid . verecek
bir Ben :
- Biz Siz ok fe-
na gnler

- ocuklar, Siiz geeeli gndful ki bu memleket
kurtuisuri ...
Diye bizleri sa'ye, sev,k edecekleri rast
gelen adaau kalplerimize
Garbin ki :
'
'-'--- Evlatlar, gryorsunuz ya, bizim
da ok var. Bu telafi edecek surette
Yoksa daha geride
fiitur ..
Evet, byle diyeceklerdL Lrukin demediler. Bilakis yz. bine.
ler
1
ce bu devletin k'ail idi. Bit Avru-
terftlkkileri .gzle;:dmizi taraftan mu;
161
bitilmizin giJbi - inakus
1
telkinler:i
Onn iin 'ileri gidemetdHc: Hala o yeis
Hi' biz O ki bir
ok celi1esile mmeti islamiyeyi yeisden, azinisizHkten
ediy:or.
"ya beniyye'zhebu fetehassesi't Yusufe
ve ehihi ve la. tey' esu min ravhi'llahi innehu la yey' esu min
ravhi'llahi ille'l-kavmu'l-kafiriin" yani. gidimz, Yu-
sufla Allahin inayetiniden midini-
zi Zira. iyi hilill:iz ki kafiderden Al-
inayetinden nlidini kesmei/'
Demek: bir msLman inayetindJen, mer-
hametinden kfrdr.
Sonra l:Lioirde "Kale ve . men yakna.tu min rahmati
rabbihi bruyruluyor. Bu ayeti lcerime Hazreti ib-
mhimin varid Melekler: Allah sana ha-
lini selim, bir edecektir'. dediiler. o da ben
doksan geldiim. Bundan sonr:a olur .mu?''
diyince hizim sana mjde Sa-
bu saadetin husrul midiini kesme.
die:diler. Bunun fu:.e:rine Hazreti
rahim: inayetinden, kereminden ancak
dalale midi kesebilir, yeise buyurdular.
iin ye'se yoktur.
= AJlahtan kesrnek Haram da
kfrdr,
yolu tutmamak tarbii olmaz.
inayetini 1tiemenni elbette :o inayete crz'i olsvn is-
tihk:a:k holdur. rvar ki o fieyze isrtidad

Kitabru:llah' da "Ve'llezine cahedft fina S
bulima ve inne'llahe Bvet bu
162
ayeti kerime gsteriyor Iki Allah yolunda, hak yolun-
da mcahede edenler iin tevfik, hidayet mev'uddur, muhak
O halde daha ne ,istiyoruz? Niin bu feyze, bu inayete
kabi1iyet gsterebilmek iin
Bu drnyada hi Ne servete, tl:e
hate, ne alkla, ne ilme, ne ahlaka, hi bir
maz. milyonlarca metin
hatler hir an iinde en temiz huylar kirlenir.
Hlasa maddi, ne varsa hi biri iin
beka. edilmez. En ker.
Dnyaya meydan okuyan saltanatlar, gider.
huzurunda titreten kudretler bir bir
girer. Gvenerek, dayanacak: bir ki o da an-
cak merhameti, inayetklir.
etmeli. Onun
Cemaati el ele vermeli, Evet, vahdet
dnya iin de, ahiret iin de.
bundan bin yz sene ewel en
cra bir bir kandil gibi parla-
az zaman iinde o 'kandil byd, oldu. Daha b-
yd, oldu. Nuru btn sene
bin seneJik bir tealiye oldu. Bu
bariyetin ( oornain) ha-
el evvel
senelerce, hatta sren bir in-
tae eden, ne kadar kabile varsa
hepsini
Bilirsiniz ki, Kirarn ,iki Ansa:r, Muhaci
rin .. Bu isimler Hak kendilerine
ti ... Ansar esasen Muhacirin
velce Mekkeli olup da eza ve
Aleyihisselat Vesselam Merlineye
ret edenlerdir. Bu feda-
163
tarihi alemde hi bir misli
Kirarn (Ev<s) ile (Haz:rec) kabilesine mensuptur. Bu iki kabile
esasen amca Lakin mruru zaman ile
Hazredlik meselesi bu iki binbirine
iptidaiye, en milletlerde bile, asa-
biyet en muhasamata sebebiyet verir.
te muhambe yz seneden fazla devam
etti. Hatta Hicretten bir sene evvel de ayni harp
Bunlar islam ile olunca islam
oldular. Peygamber AleyisseH1ma destek oldular.
iin can etmeye
***
giyd:tkleri liha:slar neresrinden eskirdi, bi-
lir m.dsiniz? nik daima
saflar adeta giJbi idi. O
cutlar yekpare birer duvar su
hava Gryorsunuz ya, Ves:selam Efen-
dimizin saflan Clltf neden
Hep camaati
***
bu hali o zaman Medine'de bulu-
nan yahudilerin gitmiyoi'du. Hatta gnn birinde
bir va:k'a oldu: ihtiyar yahudinin b1ri ki Ansari Ki-
ramdan bir ka gen bir arada tasarvvur edilenii-
yecek bir samirniyetle ffil;lsahebe ediyorlar. He-
rif bunu grnce atisinden kendi rkt.

- Ne olacak bu, dedi; bir az byle giderse bize ek
rnek kalmayacak: ...
Bunun zerine bir buldu.
- Git, E:vs ile Hazrec
lat, ge!
164
De:di. O da gitti. tarafa ait olup
bi:ten olmak
okudu. Bunun zerine gten\)lik iher
galeyana geldi. Her biri kendi ka'brile-
alevloodi. Hat-
ta biri:
- o
ortaya Bunun
- Hay ne korkumuz 'Var?
Dediler. hari-
cindeki bir zere
iken vakadan olan Aleyhis:sala:t Efendimiz
hemen oraya Haz,reti Peygamberi g.r!iince: her iki ta-
durdu. Efendimiz yk;sekce bir ye-
re :
-Ey mslmanlar! Allahtan korkunuz, Allahtan korku
nuz! daha ben iken, henz araruz
da bulunurken cahiliyet davalarile mi ayaklaruyorsunuz? Bu
hareketlerinizin akiheti nereye musu-
nuz? ..
Mealinde gayet mes:s:ir, ve muhtasar bir hut-
be irad bruyu.vdular. Bunun zerine: her 1ki
geldi. nadim olamk

bru mteakip celile nazil oldu ki: "Ya
amenft in tuti'ft ferikan ...
tehtedun" Bu ayetlerin meali :
Ey kendilerine sizden evvel kitap gnde-
bir uyacak siz ile
onlar sizi yeniden kfre sokarlar. siz
henz ayati celilesi okunup dururken,
Peygamberi iinizde bu suretle kfr
yolunu Kim
165
sanlacak olursa yolu olur; Ey
Allahtan icab ,ederse ylece korkunui! Ve an
cak Mslman olarak can veriniz. Sonra, he
piniz birden hahli ilahiye Sakm ay
ginnesine meydan
nimetini Ham sizler birbirinize
idiniz; Hak kalpleriDizi :IJeyzi ile de
onun sayei nimetinde oldunuz. Ham sizler bir zaman
ukurunun. ta kadar de Hak
sizi oradan belki . tariki hidayeti
diye, Hak ayati celilesini size byle sarih olarak teb
buyuruyor ... >>
bin yiiz bu kadar sene eMvel olan bru ce-
lilenin kadar rbakidiir. nuzuli olan
vak'a maalesef tekerrr edip duruyor. Mslman-
lar mudb olaeak en UJfak
lerden, intac edecek en hafif hareketlerden, szler-
den elkinmdidir. ... Bunlar
El Asla
meyus Emin ki canla ara-

bundan sonra ALemi ts13:m
1
ceJal,
cemale iiJikila.p edecektir. nmzde hamdolsun bir
retler var. Bugn Mslmanlar d.nyay1,
gerefk k'e[]dilerinin dnyadaki mevkilerini arhk anlamaya
Sonra gzleri bsbtn Mslmanlar
kurtarmaya, kendi :ii:hilmk etmeye
1kadar zillet iinde, iindie kala-
Ona gre
dan merhamet, adalet dilenmenin, mrvvet, insaniyet
menin heyih:ude bilfiil grdler;
s.iLkin:iy:orlar. ibru inti-
devam edeoek, htn Cihani hlama za-
manda bir gn gelecek ki isirum
166
ketini, azametini yine iSitirdad edecektir. Btn
ceJ:1y'anlar bir az eskisinden bir az da-
ha emin olunuz ikii ibu hep va
mdafaa yolunda ma:sruf olan bu Ale:.
mi galeyanlan, rteza:hrleri sayesindedir.
* * *
Ey ern
1
aati Mslimin! Memleketlerinizi kurtarmak iin
devam eden bir noktaya s10n dierece dikkat
etmelisiniz! Bru bu din
ve vatan gayesine mteveccih yar ve nazannda
,komite:cilik
g1bi hislerden klliyen mberra uzak
takilere tamamile gelmelidir. Bu zerre: ik:adar
sarsacak harekete, bir sze meydan ve-
rilmemelidir. Husus! emeller, hususi iltihadlar, hususi
olarak kalbinde nk ga
ye birdir. Efrad o
cek bir inhiraf son derece: muhta vahdeti
termelinden sarsmaya kafidir. Onun bundan son derecede

* * *
Cemaat iinde herkesin uhdesine bir vazifei vata-
niye, bir feriza:i diniye ki onu ifa hususunda zerre ka
dar gstermek caiz Bu hususta hi fert ke
nam ekilerek seyirci kalamaz. ka-
dar onu ieri girmek, harimi namus ve
mizi istiyor. Bu taarruza ik:o:ymak
erkek, oluk ocuk, gen, ihtiyar ... her fert iin ayn oldu-
bir lahza henkes
sarf ile ml<.elleftir. iyla iin Ka
resi nin, bu kahraman islam m:UJhitinin vaktile ne ooyk feda
malumudur. Rumeli'yi
hep bu topraktan baba O kah
etmelisiniz:
167
luyu mdafaa hususunda vilayetlere n ayak
siz ihraz ettiniz." bu
kadar artar gider.
ye>ti, istiklali, saadeti, dnyalar ma
sun ve mahfuz (*)
(*) [0 gn btn memlekef Camiine
cami
_ mevizesi bir o kadar ... 28.
nunusani 1337. (28. Ocak 1921) tarihinde Sebilur
ve bu 24. 1337
mektubundan.] (. R. sz geen 1944. s: 193.)
'
[6]
NASRULLAH
Trk Milletine hitap
Kastamonu 19 1336 { 1920)
Cuma
Bismi'llahi'r-
Ya eyyuhe'llezine la tettehizU bitaneten min dftni
kun:l li! ye'lilnekll111 veddu. ma
min ef:vahihlm. ve ma tU:hft sudurqhu:m ekber, kad
beyyenna lekml-ayaU in kntm ta'kilun. [ 6]
[6] (III). Ayet: 11&.
169
> (Ya eyyuhe'llezine amenu la bitaneten min
nikum) ey. iman olanlar, ey mslmanlar, iinizden ol,
s,ize kimselerden. ittihaz. ..
Ayeti ( bitane) i1i her
trl emanet edilen dost, yancan mah-
yle bitane ki (la ye'lunekum ha-
balen) sizlere mazarrat ika etmekten, aramza fitneler;
fesadlar sokmaktan hi bir vakit geri Ellerinden
gelen hi birini sizden { veddu ma
sizin musibetlere felaketieTe
isterler. min efvahiil:m) gnnyr
sunuz, besledikleri
dklyor. Eve ma tuhfi suduruhum ekber) bununla beraber
yreklerinde, sinelerinde gizlemekte olduklan kinler, garez;.,
ler, husumetler, o bir trl zabtedemeyip de ka-
adavetten ok byktr, ok
(Kad lekml-ayati in krntm ta'kililn) bizler size
her biri ibret olan ayetlerimizi byle sa
rih bir surette bildirdik sizler karadan, iyiyi ktden
seer, bu
hikmetlerin, bu ibretlerin muk:tezasmca hareket ederek hem
dnyada, hem ukbada felah bulursunuz.
Ey Miislmanlar, iin bu ayeti celileye ittt1badan
ka selamet yoLu yoktur. Takib edilecek dsturu
bu ayeti celilede Binaenaleyh
mea.1i ulvisini bir kere de ifade edelim. Hak
buyuruyor ki :
- Ey niminler, size ellerinden gelen yapmak.
tan ekinmeyen,bu hususta hi bir
niZe kimseleri kendinize mahremi esrar dost,
ittihaz etmeyiniz. sureti hakdan grnerek size gtt.
ler yz gstermelerine, ister gibi
.170
asla gece gndz isteyip durduk-
sizin felaketinizden, izmihlalinizden, esaretinizden
bir size kalplerinde besledikleri
o kadar ki bir trl zabtedemiyorlar da
Halbuki yreklerinde kk olan
ile kabili ondan
ok ok btn hakikatleri, celi
lemizle sizlere ediyoruz, bildiriyoruz.
dareynde zelil olmak, hsran,
da kalmak istemezseniz bizim celilemizin ha
reket ederek felah bulursunuz.
Bu ayeti celile surei AI-i Surei Tvhede de:
Ey Mslmanlar, Hak iinizden hak yolunda mca
hedede bulunanlan, Allah ile onun Resuli Muhtereminden, bir
de mminlerden kendisine dost ittihaz eyleyenleri grmedik
e sizler yle zannediyorsunuz?
Bu iki ayeti edileden kerime daha ki
hep ayni
***
Ey Ce.maati Mslimin! iin kendi bile
sylemek Ben de hti.r zamanlar Kita
tilarvet ederiken bu celileye geldike acaba
sair milletiere bir az mu? Yaban
daha olmak icab etmez mi idi?
gibi bu
bdr
o iimden skp kadar
hayli mcadelelere mecbur bu
ne idi? hir az ,tabii g
rrz. yle ya, gzmz Avrupa Avrupa ir
Avrupa adaleti, Avrupa umumiyesi
bir Kiminin kimJ.nin ha:miyeti,
kiminin kiminin doldurdu.
Lisan bilenlerimiz bu heriflerin
171
bilmeyenlerimiz tercmelerini ok'uduk. hele ede
biyatlanmn 'insani, itimai mevzulan
gitti. Melliflerin ahlakiye ve insaniyelerini,
bu itibaren
Bu szlerile z
leri asla mna,sebet, bir
trl okuyup
olan bu hata bir zamanlar bana da oLdu. Bereiret v:er
sin ki ilerledi, hususile Asya
milietlenin esaret al
tma, biare insanlara reva
grdkleri zulm, gadn, hakareti grnce
Demin rvesveselere
ettim.
Dnyada anlayan ve da
iki cmle ile hlasa edebilen bir Mslman varsa o da eazimi
mmetiten Hersekli hoca Kadri efendi merhum,-
dur. Alemi en fedakar, en faziletli
prens Abbas Halim bir gn
ki :
"Hoca Kadri efendiyi zaten
uluvvi hayran olurdum. Bir Fransa'ya
Paris'te ilk isim bu muhterem ziyaret ol-
du: Kendisite bir az sonra de:dim ki :
- Hocam! senelerdenberi burada oturuyorsun.
ulUmuna, cidden bir nadirei
Yakinen tabiidir ki tecrbeni, grgn, art.
isterim, buldun?
- Bu gzel Evet pek ok
gzel Lakin bilmelidir ki o gzel
hepsi, evet hepsi
Hakikat, Hoca merhumun gibi
leri, irlanlan, medeniyetteki, sanayideki temkik:Heri inkar olu
nur Ancak insaniyetlerini, insanlara olan
172
muameLelerini bu te:rarokiledle l
rnek fenleJ:"ini
!kiendilerine asla asla

brtrn insanlara, bilhassa
yle yle nusumederi ki, hi bir suretle teskin
Sureta geinirler.
dan diye dururlar. Hele biz :biz
taa:s:subla itharn ederler Dnyada
bir millet varsa Ta
hi olmayan bir millet o da bizle-
riz.
Ey Cemaabi Bilirim bu szlerim sizin sene
bir az ge-
lecektir. Onrun iin bir m
1
i:stail :
Bilirsiniz k'i bizim Umumiye girmemizden en ok
olan bir va11sa o da ilitar
edeym hen Umum:iye girrnek mi
girm
1
emek 'mi mi idiik, ibir a:z
ge mi girmemiz ? .. gibi hi birini
O
min bir var ki biz bir
likde olara:k harbe Yzbinlerce yoobin
lerce hanrrnan snd. gitti;
iin ne Ne
btn btn milletterin ila
harp bir zamanda byle olan
sinelerine gazete1er:ile,
rile, brtrn edip1eri1e, bi.hn muiharrirlerile bizi
Bu Um
1
umi
senesinde hen mhim bir ile Beriine O ara
bk Almanya hkumeti bize dedii iki :
173
__,_ Bizim
usiar A!Imanlar gibi mrte-
fennin bir oluyor da Mr:slmanlar Tir.kleOC'
ittifak ediyorlar? Bu, ibizim iin mi-
dir? ... diyorlar. Aman, eserler biz
Taki
bir din, da ,insan
taayyn
idi. nk Alman milleti naza
rmda
ka bir gazetecileri, hele ms
dlenil:ip rde ulumu fnununa,
ahlak ve adatma geinen
milletin ihizim aleyhimize okadar mit
bir surette :k'i, arada bir bir ba-
imkan yoktu. Biz o kendimizi onlara
iin talbii rkad!ar U1kin ta:ma
mile id!dia edlemem. t:aas-
subu yaman! bir kanaatler
ne mani oluyor.
Harp bilirsiniz Almanya
bul'a Biz Mslmanla1r halifenin mttefiki
() ikra:mrda ibulu
Bu 6' kadar ileri ki da-
yani minarelerini .kandil rgecesri
gibi kandillerle Alman dostluk yurdu kurula
oak denirldi, bol keseden bir kru oamimiziheriflerer ek
tik Ha! Gelelim ibu grd-
mUikaheleye! Kds rbizi:m elimizden
zaman hu Haribi Umumi zerine byk bir te-
sir ika Yani Filistin cephesinin muhaterbe
epeyce B1na
enaleyh mttefiki:miz olan Almanlarla yine
bir o[mayan lbu bizim krud!ar mte
'174
icab ederdi. Ey Cemaati Mslimin! ki
Kuds, velevki eline olSIU.n, bu
memleketin eline gemesi, bu cephenin y-
znden bizim Mslman-
elinde, Trklerin elinde da da olsa
olan eline diyerek
ayin Evierini Bu men
edip elektrik fenerlerini sndrnceye kadar Avus-
turya taassubun ta-
rafta, hangi rtarafta
bu misallerle de kadar
yoktur.
***
dinsiz derler. Size hir haki-
kat daha syleyim mi? Dnyada din ile en az olan
bir memleket (\narsa o da bizim cu-
ma halde Kastamonu'nun en bir camHnde, g-
ryorsunuz ya, ka cemaat bulunuyor! en ma-
mur, en yeni memlek'eti olan Berlin'de pazar gn byk ki-
liseler dolar. Hem kiliseleri dolduran avam-
. dan ibaret zannetmeyiniz. Btiln zenginler, milletin mnevver
mensup adamlar, temiz
. halk bu cemaati
yet cumartesi gnnden etinizi, tedarik etmezse-
niz pazar gn a nk kopsa dini bir gn
olan pazar gn hi bir du-
sofraya atunnazlar, sofradan ka1kmazlar.
Rumeli :z;enginlerinden hir adam li ziraat tahsili
iin bir Amedkaya Jrerndi
dan Diyor ki :
- Memleketin acemisiyim. layikile bilmiyo-
rum. New-York'ta bir otelde bulunuyorum. Gece
odada bir piyano
'175
dedim. perdeleri zerinde hafife gezdiri-
yordum. Aradan iki dakika henz ki ka-
yumruk inmeye Ne oluyoruz? diye a-
Bir de ki otelcinin hiddetinden kesil-
benim ne
ne ne hltisa hi tutar bir
yerimi o gece eizzesinden,
yani velilerinden birisinin gecesi Geceyi o veliye hrme-
ten ibadetle geirmek icab Piyano almak maazallah
kfr derecesinde memleketin acemisi
bu benden oldu-
kadar akla setim.
Ey Cemaati Mslitmin! Bizim cuma
nmken tavla nadir vak'a-
lardan zannederim.
Gryorsunuz, herifler dinlerine
yeti diniye meselesinde ne kadar i.ileri Bu da sebep-
siz nk bir az by-
ynce dini, milli telkirrat ile kulaklan dolar.
adavet hisleri her bilistifade ken-
dilerine verilir. Kendi cinslerinden, kendi dinlerinden, kendi
renklerindeb olmayan insan
ibunlann iyice O bun-
bir hele bir Mslman sevrr..esine imkan yok-
tur. meydana gertirctilkleri tr resimlerle,
gayet roman-
lada, -siyasileri gazetelerle hep bu-hislerini
dururlar.
ya, bJz onlar
riliyor? Bu heri:l:ilere olan hi 1bir on-
nk medeni-
yetin-bu onlara uymazsak milleti-
mizi imkan yok.
176
Biz Mslmanlar bin tarihinden itibaren
ise gzlerini
terakki ettiler. ki denizie-
rin dibinde gemi Havalarda ordular
yorlar. Madem ki bu
dde etmek O halde onla-
nil kuvvet narnma neleri varsa elde etmek iin
mak hepimize Ne haoet! (Ve e'iddit lehm me
steta'tum min kuvvetin = ne kadar kuv-
vet tedarik etmeye, imkan derhal ha-
Emri ilahisi sarihtir.
maya yoktur. O halde sokulan
Htneleri, daiha bin tr-
l sebeplerini el ele,
Biriden h1.11gn
dinyadakri Yalmz a-
bir Tpla,r, tfekler,
ditferler, limanlar, yollar, varprurlar,
bize stn milyar bir ka mil-
yon frenge eden esiba;b ve anoak ce-
miyetler, Demek,
mslmanlar
<l!hiretleri-
ni da Her ev-
vel vahdet, teavn. Bir :kere ibrun:u e1de alt .ta-
inayemile
Bununla beraber icabmda An-
cak bu bir vakit i y:zn
Yani ticarerti-
narnma ederse,
mmkn olursa inentfiaatler bun-
larla ederek ittifa;k' ederiz. bu pa-
zarhklarda son dereede gzl gelir.
Biz Mslmanlar ise maalesef gerek tiimizdeki, gerek
szne da iti-
etmiyoruz. Onlardan klalu kendi
kendi giydirmek iin Cena-
Hak, ( inneme'l-m'minune ihv1etun = Mminler, . hirhirle-
r.inin bir
lar olsun ki biz, o ok uzakta An-
cak ayda, alemde bir kere camiye geliyoruz. Huzuru de
Fakat bitirip koltuklaya-
rak biribirimize derhal ya ya.
ihi olmazsa bigane Ayati var, nam-
tenahi ehadis,i var. Bunlava gre: Mslmanlardan biri
ikendi z bilmedilke, meser-
retHe mes:rur, musilbetile, matemile tam
Mslman olamaz. kemali Mslmine
ka:imdir. Mslmanlann derdim, kendine dert et-
meyen Mslman huyuran Resuli Hakim ( Sallalla
haleyhi V esellem Efendimiz Hazrederi) hadisi
. buyuruyor ki: br ucundaki bir msl-
bir diken batacak olsa ben onun ken-
dimde duyanm. Btn mslmanlar bir araya gelerek tek bir
vcudu meydana getiren muht,elif uzuvlara benzerler,
bir uzvuna bir bir isabet etse kaf
fesi o uzvun elemine ortak gibi bir Mslman
da musibetine, matemine kabil
Mgane kalamaz. Kalabiliyorsa demek ki Mslman de

li'l-mu'mini ha' duhu
ba'dan>) :::: Bir mminin mmine vaziyeti yekpa
re bir duvan vcude getiren birbirine
vaziyet gibidir. yle. yle
Hadiis,i elbette K:ira:m
vahde1t, muhabbet, teavn malumudur.
1.78
Bu din bu en sevgili Huzuru ce-
maatle zaman adeta -- maruf
Je- sabun ihalini okadar ha-
!ki zerlerindeki libaslar daima omuz
eskirdi. O muazzam s:ad.ilar, mselsel yekpare
yam eder, yle rkua yle
bu namaz haricinde de bylece devam
eder @derdi. O sayededir ki Vesselarn
Efendimizin oe1ilelerinden itibaren yirmi 1ptuz sene

Hadis siyer Tarihi islam sayfala-
geirince hayran
olmamak elden gelmiyor. 'alel kuffari bey-
nehm (Kafirlere sert, birbirine merhamedi,) vas-
tasvir huyurulan o kahraman fitret1er hakikat bdr"'"
birleri ne kadar ne derecelerde rikkatli
idiler, ise ( ezllleten 'alel
mu'minin, eizzeten 'alel kafirio = mtevaz1..,
halim, selim, rahim, kafidere ise vakur, metin, me
kin, olmak ol
sun, biz bu bu meziyetlerden, byklkler-
den mahrum olduk. Dinimizden alimayanlara
mdahane, nezaket Binbiri-
mizi ise bir suda istiyoruz. Cesaretimiz, katbar
hep kendi
(Be'suhm beynehm cemi'an ve kulu-
buhm = kendi kendilerine oldu mu hcumlan
Zahir hallerine baksan toplu bir
sin. Halbuki hepsinin hislerle
mealincieki ayeti celile, ki bugn ta-
mamile bizim halimizi g,sterir oldu. Bundan ne kadar
icab eder, onu siz takdir ediniz .
.,, * *
Ey Cemaati Msliminl Kerim tilavet ederken bir
J79
ok yerlerde snnet lafzi eeliline tesadf edersiniz. evet me-
sela ( Snnetellahi'lleti kad halet fi'ihadih - Sftnnetellahi fil-
lezine halev min kabl- ve len tecide li-snneti'llahi
-snnete men kad erselena) gibi daha bir ok kerime
de hep bu snnet kelimesini okursnnuz. sn-
net, snneti snneti
cmlemizin malumu, Kur'amn snneti ise
ezeU ve ebedi olan kanunu demektir. Evet, Allahu Zlcelalin
bu alem c:ar:i bi.r ok var. ne
aylarda,
yerlerde, gklerde, bilme-
ne kadar bunlann hepsinde
kanunlar Bu kanunlar iin insan-
larm tertib ettikleri kanunlar mrsrz Ta ezel-
de ilahi ibda olunan bu hkmlerin,
bu hi bir maddeSii, hi bir bir
Bunun byle Kita:bullah da bize
sarahaten alemlerde
haMm olan Sneni yani ezeli ve ebedi
bir tarafa da insan kmeleri, be-
demek olan milletler, mmetler zerinde hkm
sren Kanunu ilahiyi tetkik edelim. Evet milletlerde cari o,lan
bu kanunun mahiyetini biz MsLmanlar
Haktan, yani onun bize Hakiminden
mmeti islamiyenin dnyada, ukhada
temin eden emirler yok
mu, her biri, bir yani bir kanunu-
dur. "ve la tefrikadan, hislerinden
uzak olunuz, "ve la tenaze'u" ey Mslmanlar gir-
meyiniz, sonra meskenet, oebanet, aciz, ftur -
ker de devletiniz, roudretiniz, kuvveti-
niz, dinizden gider sebatdan, katli-
yen bir bir ok
emirler var ki milleti bun-
180
tevlfiki zaruridir. De-
istiklali, selameti iln, arala-
rmda Lzumu Kanunu 1lahi
.. '

Ey Cemaaiti MilLetler 'topla, trlJekle, ordu-
lada, tayyarelade mroak ara-
henfues kendi dwdine,
klendi temin etmek sevdiasma
kale iinden sz
kadiar Evet, dnyadia bu
bu bir tarilmni
le bir geirecek cenupta,
garpta ne kadar, Mslman hkumetleri hepsi-
nin yznden, aralannda lh:adis olan :fitnele,r,
yznden istiklaller1ne ettiklerini, ba?-
ka milletierin gri'z.
Alblba:ser, Endl:slmer, Gazneviler, Sel-
Tunuslular, OezairHler ...
hep but hislerine iin
Biz byk
A:kdeniz, koca KamiLeniz
bulunan cesim ontasHllda birer
gl Viyana nler.inde
nanmalarliillilz Hind ra-
ik}im,i, bshtn olan bir
ok milletleri
Arnavut her ka-
vim kendi bir t:Jarafa
da iyla iin btn va-
.gle gle, .feda Fakat araJmza
tara:fmdan trl trl trl
ekilen .fitne, fesad ibi:z;im
bdle
O demin Art]k eski esiki

iineilen [Y!iiz PJ
ren kendi aralarmda biz Msl
manlarm memur onlar getirerek
birer .
ahv:erdiler. ibir !bile
yamayacark getirdiler.
Size bir vak' a : ..
Orada bir Mslmanla Bahsimiz
etti. Dedim :
- milylon1uk k!oca
asker az kUJV'Vet oluyor da bu
bir iklim edHebiliyor?
Bu sua:lim zerine o zat iki :
- O devletirn ricalinden birile samimi
Sizin geleni ben de de, ki: G-
nn, yahut senenin birinde mesela hkumeti el-
li bin bir ordu servk edecek olursa
siz ne "Hi bir Mdafaa ol-
iin kendilerine teslim eder
iyi biZiniz ki biz hi bir zaman
sevk edebilecek derecede
meydan Memleketle-
rinde bitmez tkenmez meseleler Onlar birbirlerile
gz aamazlar ki bir kere olsun dnp
vakit bulabilsinler."
E:Y Cem:a:ati MsHmin! Bi-
zim daihili me-
seleler yoik mu, meselesi, mese-
lesi, Arnavutluk ibilmea:n ... hep-
si Onlar yle ol-
bugnk Dzce, Yozgad, Biga,
Gnen, Konya herp o me'lun
kime kimin bitbirimizin
anlamak zannediyorum Jci
tir. Allah iin olsill!n n-
k byle e1:imiz;de kalan bir
aNU da ekilip gitmek: iin arka ta-
bir yerimiz yoktur. kap-
k10ca yer
biz yle bir
olur'Sak sokacak delik
SEVR
suLh bizim
iin dnya yznde hayat hayat imrk:am
Bu bir hayli yeniden hal
fikrini yokladnn .. ki bir
ri yok V geinen ibu pek
biliyor, ilimleri son derecede demalt
ise thi bir haberdar memleke-
tin kenarlan, yani Hicaz gibi, bir iki yer elimiz-
den: olup bHecek; RumeH, Su-
riye yine ibizdle ifti iftile esnaf san'-
atile, lema tacar
olacwkl Heyhatl ne
getirmek iin geoeli gndzl biz ise hala ne gibi
h1yalarla avutuyoruz!... Allah iin olsun,
maddelerini okuyunuz.
Okumak birisine da dinleyiniz.
onu gn aoaJba nemiz
Bir ,kere hi bir atalca
da dahil halde denizin br mem-
lek'etler kamilen gidiyor. Halife diye htan;buJ'da bir
!<,endisine - Papa gi-
bi- yediyz asker bulundun:nak veriliyor. Ms-
lmanlar bu sefer
183
atalca sahip iin ki, ek-
mece istedikleri kadar asiirer bir
zuhu:r gilhi
ibir sual olacak: :
-Neden
sine da ...
bu kadar gel-
b:s-
hem hem
elinde iin bir
ise aresiz tedarilk: ... An-
ya, Y rm an elinde demek, dai:ina
mwhta bulunm
1
ak de-
i:nektir. Rumelinin, istanbul'un, vilayetinin
elinde ne demektir, biliyor mUJSQl[luz?
. bir Trk Mslman Vaktile eski Yuha
nistanla rum ise da Mslman
Bugn o tek bir Bu m-
salaha mucibince verilecek memleketlerde de bir mddet son-
ra ayni hal ruhura gelecektir. Evet, Mslman ahali katliam
ile edilecektir.
*' * *
Bu
takib :
biziden kadar fazla adam kendi-
sinden son. derecede az Linsan etmek O 'oobep
ten, tararEtan Rum, Ermeni eteleri edecek; bunlara
para, Trkler arasmda :k'a:t1iam .
. taraftan Msliimanlar, Trkler para ile,
yaihut . ile buLarak, hizi hir!bidanize
ki bu olup duruyor. Anadolrmrm i
. Ba-
.. olduk da
dibine kadar sokuldular.
iM
Noozbillah muahedeyi meobur olduk mu, Anado-
luda ibir a:niktar !lm'V-
Vieti Bu j iinde mik-
tarda Yahudi bulunracruk. yzde 0'11-
ki hep gele-
AnadoJu her bir ecuebi

Mesela zabiti
btn inzibat zaman
g1bi Rum, Ermeni 'ejtieleri
Netekinn. bu Kar!s'da,
gzel tatibik
ettiler.
Bilirsiniz Anadolu'nun iik:i isik:'e1esi Biri
ibiri buuik: bu
ikti nihayet buluyor. ihjze
idaresi, .k;aani-
len dalhil bir
nun elinde bulunuyor. Bu
ki:m
rk!aracak. Gmruk tarifesini,
Hman tarifesini ona gre ederek Msl-
man tamamile iflas Zaten mrtarekJedenbe'ri
el \hep byle
Bundan ma:ksat ise fa-
kir, sefil
***
Bu devletimizin
bir \tara-
Bu ibir adam
vey sahibi ibu
O
vergi-
ler hep Ermerrilerin
185
bizim mekitep1<:tr alip
Jar, olaca:kla:r. ziraati elleiline
Bizden wgad
* * *
. Gelelim meselesine: Ey Mrslimin; .Fa:-enke
bir keldrn:e var: bizim bihniye-
rek, keyfi yahut ecnebilere eski imtiyazlar
bir adliyeye Mesel& tiimizde
yan ecne:bi biri yapsm
.. Caniyti ywkiala:ma'K iin mutlaka
mensurp olunduk-
tan sonra sefai1etine tesl,im edilmeili. Binaenaleyth bru
hizim Adam
adam 'vururlar, adaim ibecikinin
emlak . Btn yanl,anna
Biz bu ibidayetindle
k'aib:ul giJbi bunlar yine avde<t
edeceik. Hem avdet edecek, biliyor musunuz? Avrupa dev-
letleri olan o !imtiyazlar Rumlara,
Ermenilere, bunun ne demek ol-
ibile ana.ar.
Gelelim bru iJktisadi

temett, 'belediye saire gibi
Rumlar, Yahudiler, de mstesna
btn Mslmanlar btn
lilli:slimler
'i;:**
Ya gmrkler meselesi. . . O da ibir afet! Biz mem
lek:etler gibi Memlek:etimize
ku1an .
kir en ibi:rind seibep ibuidur. Bunu bir az izah ede-
lim,. ele .. Rusya. giibi, Romanya:
gibi memlekeerde pek ucuza
Hetriflerin de ok
186
kolayhkla arpa, gnde"
riyodar. Binaenaleyh bu istan:brul
ekini bizden, yani Anadolu'dan daha ucuza mal
edebilirler. iftilerimiz .ise gibi
byk: para He
hem hem\ fakir Buna ne are olaibilir?
Evet, are hariten ekin ve sa:ir yiyecek yle
bir g:mruk ki, ibu :verecek tccar
piyasada Anadoludan . gidecek maldan daha
sa:tma:k meoburiyetinde Fransa gibi,
ok zengin olmayan kendi kyllerini hep
bill: usul sayesinde Bizde ise areye m-
racaat timbil gibi

Gelelim sanayie: ki rbir ok ham
keten, kenevir, pamuk, yn, tiftik, deri; sonra
trl 'trl madenleT. Biz bunlardan istifade .. Me-
sela. dokuma yahut demir amaya kal-
fabrikalarile
O halde ne Bizim sanayimiz de sanayi de-
recesini buluncaya k:adar hariten gelecek mamulat zerine
gmriik :k'oyabilmeliyiz. hi
bir hi bir bir sene bile
-Bili11siniz ki kendimize mahsus bezlerimiz var
Bunlar her Ahali
mize de bir ok menfaat ediyordu. Ha:llbruki ecnebi fa:b-
r1kalarile rekalbet ezildi gitti. halde
ziraatini, sanayiini ileri ticaretini de gay-
ri mslimle11in vermemesi
ta!biidir ki sefil olur, olur. Haydutluktan yapa
cak bir bulamaz.
* * *
ibir mhim var. Onu tetki.k edelim: Neden
temin iin bu kadar
187
Ev:e:t, bunlar llarbi Umuminin bidayetinde biz ib:tn mdJ,letle-
iin teik!rar
edip iin
altmdJa bulunan yz mil-

yon Mslimana da istiklal geldi. da, Hind' de bir"
biri onlar bu kendi-
lerine mahsus olan bir bunla-
bir daha iin dnyada bir Msl-
moo mistakil
sonra ise mstakil olarak :iki MsLman hkumet ki
biri bizdik. de idi. -Biliyorsunuz ki Hkumeti
Himayelerini gi-
bi Acemkrin boynuna O halde biz
Ey Cemaati Mslimin! Biz ise Alemi ba-
olarak ehli btn Ms-
selametlerini, ol-
iin bizde1D1
"Yzlerce milyon :bizim hir mersa-
olan ne eihemmli:yeti
hiliniz avu !btn ALemi isl<amda pek ib-
pek byk Btn Mslmanlar bi-
lirler ki maazallah Trk Milletinin devriLmesi btn
B'l:n Miislman 'en zel-
zeldere gibi hasara mtea-
kip de hart:ta daiha dn elimizide iken bugn
gal bulunan Irak'da, zuhur eden ihtilaller, is-
yanlar, gsteriyor ki, biz Trikiye yle
ve dolayrsile bir
O bizi mahvetme-
ye ne menvaatleri o kadar
diyeceksiniz k,i:
- Bugn btn dnyaya hakim olan satveti kar-
bizim ne ehemrniyetimiz olur senin
gibi bizim grnrn birinde kor'ksun.lar da bu
ihtiyatlara lzum

Onlar
s:eneyi, haitta gelecek bir ika asJ.r taihmin
etmek ffisteder. siyaseti
te o 'sayesinde ne oldular, hale
getirdiler, gruyorsunuz. ibir vilayetten
ibaret bir brile Jrendi
larile, yani muztar olamazlar.
- Pekala! Ne Uzun zamanlardanberi de.
vam eden dahili hai1ici muhareheler, BaLkan
besile Harhd. Umumi, can kan
para hi bir ibu :kadar
kuvvetli. sulhiy:eyi ar naar kabul Bu
bir
dan benzer.
yun egeceik! ...
Peik 1ki nokta VM. Bir hay-
durolar aldl!klan isrteseler, ze-
el:oosesini isteseler, patbucunu,
ibiz de LMdn bu-
nunla: ki. ihed:liin
:
- BoyTilunu ru:zat! diyiorlar. Maldem ki tek-
lif bu ArtJJk ibrunu ihi kimsre edemez, :Us
ter .isrtemez abalar, nefsini
son derecesine kadar .
Ey Cemaat'i Mslimin! ibru:gn bizden istedikleri, ne
filan viilayet, ne filan
dini-
Jmizd:ir,
*' * *
Bir de o msellah kabul
l?'eik
Biz zaruri
189
olan !hayat ibir az daha seibat e:dece:K oJur-
sak emin olunuz olup gidecekler. Galiiba
Biraz iza;h edelim.
KuMderinin rpek byk
miz iki 'Var :
Biri kendi tabiri v:ehile tehlikesi, kom-
nistlik
hesaba
da ona ellerinden gelen. tatbikten geri
.. yed!i bu
harp ioor 01k alt etti. Bir ok
art1Jk insanlar-
dan eislk!isli giJbi Mah-
kum milletleT kendilerinin hakim milletler elinde ne byk
bir bu sefer
kitm1erin d6k:tklerini Harbin her
trl Hi.iJcum nedir,
olur? En son icad silah1aii', !bombalar
Hepsini Hele
da han be
v:erd1k1eri vaadierin hi birinin 'Jsh rfash bu
le iin ihrriyet, refah, yz
grmek nas:ip iyke yakin ettiler.
dhan cilian Hele hi o bulun-
Bilurmum byk bir
bir uyamkbk: .
denilecek m-
die ibir taraftan fikirler
heryerde btn ibru hareketler
altmda 'torplanaraJk :titre;.
tiyor.
tkinci g1elince: denilen ibu hareket
kaLbine bir
Setnelwd:enberi altmda i:in kaynayarak
A'vrupa duran bru bUign
190
yanar alevler Bu
Paris, L011dra, Roma oralarda yer
yer olrdu. nk ne
ne kadar buna Zaten byle
bir iin her tarafmda
sahJiplerile ger:g:}nlik
bHhassa bu muih:arebe son dereceyi bul-
Ruslar n ayak bit-
mez tkenmez hl'l!k ile
yeksan edli.noe; Avrupa'daki sos:y<alistler de az
rnet,ti. Bu diyor
--,- Bu harp, bu yedi devam eden afet lrk,
elli milyon harp he-
sebep oldu. Bir o da bu
bik:es, ibir ihalde manevi bir lme
Netice ne oldu? Bir ka zalim htik!rrnet istibda-
Milyarlarca servet sah:iibi hir hazi-
nelerint doldurdu.
sefaletiini ddji_;Lmeyecek derecelere getir-
di. Ahlruk haya maysiyet
insaf narnma bir s>ildi sprrd. Kim-
senin kimseye emniyeti, Alemi her
trl duygulanndan hayvanlar der'e-
kesine O halde biz iin hangi gayeye hiz-
met olduk? Bununla sulh diye ortaya
hezeyannameler bundan byle asla hu-
zur :temin etmiyocektir. Bilaids aralarmdaki
husumetleri, reka:betleri, kinleri, intikam hisleDini :Osib-
tn buna tahamml edemez.
Artrk sefil maihiyetleri btn 11e meydana b-
1Jn bu btn bu yerine yenileri-
ni ...
bu
Garbin oktanberi byle bir zuhu-
191
runu gzlere pek parlak medeniye
ti iinden ri:rrlieiye gnn
Benim bu
btitr szm va1:1sa, o garp
o rezil a1Cit11in an ewel ile yelk:san
temenniden
Ey Mslimin! bu szlerimden benim ilim
maarif
Benim insanlar
narnma ibir varsa, o da mahasile
pek yksek, namus lu, bir medeniyettir, yani bir mede-
niyeti medeniyeti temkkisini ma-
kat'iyyen o bs-
btn etti. iihmal etmedi; brile bile payimal etti.
ne mal
ki bu ,sefer gzlerile
dir.
Avrupa hkumetlerini komnizm tehlikesi de bu-
dur. Btn devletler, bu tehHke
ve
Ah, s.iz o elinden neler ek-
musunuz? Smrgeciler olunan
hangi memleketin bir gitseniz maihalle
ki biri smrgedlere, ye:dilere aiittir. Hi !iin
cemiyerine girerbilmek Bir yerli
temiz istese, vermeye meabur
diferlere binseniz grr
1
snz ki yerliler iin vagonlac
Hastaillanelere gidiniz, Biareler
o vagonlara binmeye, o yatmaya S-
mrgecilere:
- Niin bu insan muamelesi
Diye
192
- Maymunlar olur, olmaz

Bir sm:rJgeK::i, yerliyd. g,iibi dver; ceza gel.
rnez. pek ile kurtulur.
Yerlinin yzdie tamam al
olunur. Yerli nfu-
sun te .. Bu se-
falet BJrtlyor. Hunda:n !bir
sene milyon. yeJ1li Bu
son iLk: senesi ise ayni helak
o1an1ann mi!klt1an milyonu sene e'V'Vel
bi!r yerli, :g;nde bizim; iLe
bu kazan paraya Bununla yer-
li fazla verilr. ibu ;vergiler ne
olur, bilir misilniz? ms-
.ahaHs,i nilfaik fesald
sarf edilir. Bvet, yz sene lkesi va
rida:tmdan tamam yz milyon se-
fer yapmak iin Smiirgedler buradaki ku-
iin
bile Bunlar yerli mah-
vetmek iin hi mel'anetten durmazlar. milyon
yerli iin lise derecesi 'tek var. Smr-
geciler bu Bit yerli en
bile Bycek ce-
zaya berherle-
rin usturatan polis
,Gelin bir 'az da geelim.
da smiirgeciLer hayvan muamele-
si edilir. Yahudiler
hi birini Mslrfunanla:ra gelinoe, bi-
zim hepsini
smrgecilerin vaz'ettti.k:leri de .ver'ir-
ler. Bunun iin' ibiar,e Mslmanlar

>
s:uretHe 90k ya-
hut Yahudilerin ze:rine mecbur olurlar. Bu mecbu-
para malla-
da: Mslmi:mlann vergisile be-
hi ibir Mslman aza bulunamaz. bu1unur-
l'ey sahibi olamaz. Gerek Cezaitr' de, Tunus'dia kabile-
Ierin .. Lakin bu mer'alar muttasrl
sm11gedler ta:rafmdan bedava Iiin hiare Ms-
lmanlar Zaruri ola:raik cenu-
ba, yani tle
tettnlekeler,ine k'endi milletleri iin ZJaman,
elindeki bedava Bununla kaimayarak,
o yeni kye olan suyu Mslman kyler:inden
getirip, Bu s:uretle vtiicude ge-
tirilen her kyne bulmak' iin yine Msl-
man Onlavdan rs:U-
mile o kyn Bir smrge-
ci, aleyhinde ikamei dava etmez. nku lzum gr-
mez. Onu isterSJe ldtrr.
Ey Cemaati Zaman, msait olsa size
adaletinden (!), (!) bir
ok parlak daha Mamadli :i'bret alacak-
h::.r iin bu da sefaletierinin
de:recesini o hi ol-
maZ/sa felakete :iin g/zrmz a
bizi de .onlann haline getirmek iin
elindie :i!ki var. Ziya:de yok, nk
gerek kemdyert itibari:le olan
ni
Bu iki kuvvetin birincisi Yunan ordusu, ikincisi
keti:mizde daha nifak!
Zaten bu ikinci kuvvet olmasa hi ehemmiyeti
yoktu. Biz alarak el ele gn ina-
yeti Hakla memleketimizi, istiklalimizi mu
194
viiayati ahalisi gznzn nnde du-
ruyor. ne demek gzlerile
iin, bu serfer Ani-
JJkmasma meydan
Can cana, vei'diler; kendi-
lerini esraret almak iin hudut boyundia gzetip
duran tanmar ettiler. K:ars en bir
kaleye dikerrek i:leriye gilttiler.
o ili:san
yursun; Anadolumuzun garbindeki bu sefil da Errne-
nilerin akibete ...
-Amin! ...
Bizi mahv iin tertib edilen muahedei sulhiye
mcahitlerimiz
beri taraftaki vazife
Anadolumuzun ellietlerindeki denize dke-
rek o murdar bsbtn Zira o par
islam iin, Trk iin bu diyarda beka
yoktur.
Ey Cemaati Mslimin! bilirsiniz M iin-
de bu dini IIl!ibin, :bU mbarek yurt bizle!ie ve-
hu suphani siyanet
feda seller gibi
lar, meydanlarmda Rayeti
yerlere Mbarek yur-
dun hq,rimi pakine ayak
]3Jda, intikal ede ede bize kadar gelen bu emane-
ti kbraya hiyanet kadar. zillet ta:sa:vvur mi? Yoksa
bizler o muazzam ecda:dm miyiz? el.ine ge-
en Mslman hali bizim iin en messir bir lev-
hai ibrettir. Endls nrne Ci:ha-
hu en mamur, en medem, en i'klirnti vaktile
sinesinde on milyon Mslman bugn
1.95
tek gelemezs:iniz.
afa:kma o minarenin
yerlerindeki an lk:ulelerinden bugn teslis aksediyor.

ken buUik
mdafaadan aciz kalan bu oJsun. ib-
da son bu gzel
Ye'si, meskeneti, ihti.
ibiisibtn azme,
Hak yolunda iin nwyda-
na azim ve iman sahiplerile
Ya bize tevfikini gnder!
-Amin!
yol hangisidir, millete gs1t:er!
-
Ruhi ldrecek.
Zulm iiSei mehilbin gerek,.
Nare heraber bu
yakma ilahi!
-Amin!
Alemi bir fitne;
kaynayava:k gitti o girdap iine.
Maihvolan aileler bir sr
arvarelerin hali de malumundur.
olmaz ki :tezelzl veriyor enin?
bu hazin velvele yamb!
-Amin!
Mslman yurdunu her yerde vur:du;
B:ir bu toprak dininiizin son
O da: mi, dini mbin;
eyLeme yara:b onu olsun!
-
V' elhamd'llillahi'r-Rabbilalemin. . --<:i
196
BYK VAAZ'LA BAZI BELGELER (*)
Merhum Nasrullah camili kur-
ssnden T/rk milletine illi'taben irad ve hakikati
btn ile bu ' m<fY'ize, o zaimJan memle-
her her mii!eaddidl
her yere
vesika, vuzuh
ile :
Elcezire cephesi Akif'e
te1graf:
Nasrullah Camii irad mev'izeyi
havi ancak bir elde Diyar-
bekirin camii kebirinde Cuma sonra edi-
lerek m'minini envari maneviyesinden hisseyabi te-
nevvr ve tefeyyz Fakat bu istifade pek mahdut
cephe eden Eldziz, Diyarbekir,
Bitlis Van vilayetlerile civar mstak.il
da nasibedar edilmek. ve hukuku. doftruya
dlini:ze ait olmak zre Diyarbekir tab ve tek-
sir btn cepheye tevzi
mesaii diyanet ve vatan perverinizi eylemesi temenni-
sile takdim eylerim.
de :
Elcezi:re K. Nihat
10/2/337
Elcezire Hazretle
rine;
acizanemdeki tevecchati devletlerine an samimil-
kalb ederim. Nasrullah krssndeki mev'izenin
o havalide ve o cephedeki btn him-
(*) . R. Sz geeri 1944. s: 320, 321'den aynen

197
met ve delalet, cidden sezavari minnettir. Hak, pek
mettar bir rkn kahraman ordumuzu zafer-
den zafere isa! ve mmeti islamiyede in
mzdad buyursun. Amin.
16 337
Mehmed A.kif
O zaman Ankarada olan
da 314 nc (17 1337) veri.yor:
Nasrullah krssndeki mev'izayi ihtiva eden
ikirnci defa da kllisi garp ordusuna gnde
ciketle o da Msait bir zamanda nc bir
defa.
bu .NasruUah
krssnde irad ettigi me:v'izenin btn millete
ok iy;i ve herkese
hususunda son mressir ile gs
te riyor. (mer
: [ 7]
KASTAMONU KAZALARlNDA
Cuma gn 10 Kanunevvel 1336 (1920)
- '
Hadisi

. . Seyusii:;u ummeti dau'l-umem: ve'l-bataru ve't
tekasftr fid-dunya ve't-tehasd
smme yeki'tn'l-haracu
,. 'J. '
'
MEALi
Peygamberimiz buyuruyor ki : Benim de
mmetierin olduklan ki, bu
nankrlk, soysopla vnmek, dnya iin
birbirile birbirinden nefret etmek, birbirini
kanmak Bu belalara tutulduktan sonra haddi
cak ve bu sebebi mehul bir kital zu
hura gelecektir.
'
Peygamiber Efendimizin bu hadisini ira:d ettikten sonra
bir hadisi mealini Buyururlar iki :
Hi yok ki sizler de, sizlerden evvelki milletierin tut
yolu izini
takib edeceksiniz. Bu o kadar ifrata varacak-
ki, onlar bir kertenkele de olsalar siz de ar
kalanndan gireceksiniz.
199
d!ki hadisi noktada ki
bizler gerek yani bilerek, gerek y-
yani bilmeyerek miUetlerin
bizi uuruma

Aleyhisselat Vesselam Efendimiz bu ikinci hadisi bu:-
zaman
in) :
- Ya Resulullah! gnn birinde byle arkalarma
mmetler Yahudilerle diye
lar. Resul Efendim,iz de oevaben : .
- Ya olacak? ..
mmeti son zamanlarda tur-
tugu bizi izmihlal uuru-
munun ikenanna kadar getiren gzmz, .nnden
Ne:biyyi Muazzam ( SallaUahaleyhi Ve-
sellem) Efendimiz bdn yz kadar sene' evvel
haber verilen ahval tamamile zUJhura
tir. Fahri Alem Efendimizin mucizelerinden biri
de hadi,si senetlerile, raviledle birlik,te mu-
sarrah olan, rivayet edHen iki Evet, m-
meti Allalun snnetine sanl-
maktan geeli hasiret
farik edemez ha:le geldi. Diyanet, ka:vmiyet, lisap:,
muhit, . jtibarile kel}disine hi
bilalds. bsbtn olan kr korline taklide
Aleyhissalat. Vesselam .. Efendimizin gi-
bi milletk:;r kertenkele inine
o da ye:ltend:i. Ara .= ..
-- Yahu! Nereye gidiyorsunuz? Bu
hangi ak11bete musunuz?
ne mustekimen fettebi'uh vela tettebi'u-s-subple fe
tefertaka. bikm 'an sebilihi)., yapi, yolum#Hr
200
ki dos hi bilmez. Siz ancak bu yolu /tutu
:nuz; sola: sapan yollara Sonra
yolundan olursunuz. illa-
UI1uH<Unuz mu?
Diyenler oldu ise de hi kulak asan Arap
nadeyete hayyeri - ve lakl.n
la hayate limen tnad[" can kan kal-
ki sylenen :sz de
ise MaaJ:1i ib diyor ki:
diri bir duyumbi-
Va es:efa ki adamda hayat denilen. devletli-
den eser yok!"
yle ya, millelti islamiye histen, hareketten mahrum ol-
almakta felaket
olmaz idi? . toplayarak kendisini
her rtaraftan esaret,
icld? ne szleri
bir musibet derler. Biz rb1r binlerce mu-
grdik fertler iin, iin
en varsa o da
kadar
Ey Cemaati Mslimin! Hale marziy:i ibir g-
nnden geiriniz.
Afdkalarda, ilerinde, Filipin daha bil-
mem nerelerde olan ne zelil, ne
fil, ne, hakir bir mr smir-
ne gibi mezalime mraruz bil-
Anadolu'daki, brei-
mtemadiyen durmakta olan
nz. Evet, s:izin uzak ait
yoktur. iink ')nlada nik} ilminiz yok.
nk sizler hir iki da. yanm
olmak suretile. eda e:tmekten 1baret Zaten
201
btn dnya yzndeki Mslmanlarm felaketine be:lli
bir sebep va11sa, o dia ibir kl yani bir
ok evamir ve hinaena
leyh Mslman ben Ms
iin ne
Narsa hepsini birden eda etm:es;i ihi
Evet, bir yere oradaki Ms-
lmantla:ddia namaz grrsnz. Miilkell:efiyert va-
ran mmetin musaili bulursunuz. bi-
namaz pek mahdutt'ur. Lakin ki namaz
miyeti bulunan farizai hi tkimse eda etmiyor. Yine o
cemaat kadar, meyhanelerde
grrsnz. bir Mslman. yurduna. orada
bilfarz namazla oruca halb'l.llki
Ms.limjn amsmda hkm sriirmesi iicab vahdet-
ten, me11hamet hislerinden eser
bir ahali-
nin hemen kaHesini hac bulursunuz. Aralarmda teK-
rar Hicaza olanlara nadir t,e:s:adf edersiniz. Bunun
la beraber o memleketinde hi bir va-
kit bid'a:tler, alay alay sr
srr rezil adetleT iinde, iinde

***
Ey Cemaati Mslimin! BeHd
( anha) validemize, Peygamberimiz
deyhi Vesellem) Efendimizin hiasaten
beyan rica efendimiz
de:
- Kur'an yok mu? o Nebiyyi Muazza-
Kur'an idi ...
Yani Peygambevimi:n biirt1n harek:M,l, se-
kenati, tamamile Khabullaha uygundu. Ona zerre kadar
hi bir hi bir hali yoktu. m-
met iin mukteda onun
onun kendisine edinmek, midir?
Elbette O halde bizler [Efetu'minune biba'di'l-kitaH
v'e tekfurU.ne biba'din = Yoksa sizler bir
na iman ediyorsunuz da inkar ediyorsunuz?]
ilahiye hedef iin
Demin ,gi!bi dinin bir kUl ve bu
kll iki cz'ne Mslman olama-
iyice
Namazlar, zekatlar, orular, haclar, teavnler, is-
mdafaa iin cihadlar; tefrikadan
ekinmeler; vahdetler, uhuvvetler; birbirine merhamet
ler, fisebilillah infaklat... hepsi
bortur. Namaz zekat olmaz. Hacca
gitmekle cihad borcu denmez. Mslmanlar tefri-
kalar, ]karan bir adam iin zekat hi bir va
kit fidyei necat bedeli) ola
maz. biz kadar
bu szler de nk hi bir teklifi yoktur ki,
mala yutak olsun, yani takat getivilemiyecek derecelerde
bulunsun. Evet, ysr dinidir, kolayhk dinidir. Aley-
hiS'srelat Vesselam Efendimiz [inne haze'ddine ysrn == hi
yoktur ki, bu din buyuruyorlar. mme
ti merhumenin mkellef gerek mali gerek bedeni, b-
tn ibadetler tetkik edilse grlr ki hep onun menfaatine,
kendi Yoksa Hak ganiyyn anU
(*) Senin, benim, bunun
klliyen Biz o ibadetlere, o Her
gn tekrar tekrar Surei
ne demektir, musunuz? Kendisi 1btn kainat
(*) Btn tHemlerden bir kimseden beklemez.
(. R.
203
tan, hi bir hususta m,uhta ibtn
kaina:t her hususta ona muhta, ona
ihtimal ahdestler, gusuller, namazlar, orular, halar, ze-
katlar, teavnler, sayler, mcahedeler sana geliyor, sana
gi.il gel,iyor da din vicdani bir ol-
hi byle bir teklifler diyorsun.
bu emirlerin menbatleri mu-
sun? Acaba kendi kendi vic-
kendi kendi hlasa kendi
ve dolayrsile !btn cemaatin saadetini, selametini temin
iin bu ilahi yerine kalabile
cekmisin? ki senin\insan olman iin, insanca
lp gitmen iin hakiki Mslman olmandan are yok-
tur.
Veledetke ummuka yeibne ademe bakiyen
Vennasu yadihaJmne surura
F1eched linefs:1ke en tekune iza beJ<:ev
Fi yevmi daihiken mesrura
diyen byk bir hikmet Henz olan
pek bir bu suretle et-

Yadmda zamanlar
Sen idin, glerdi alem? .
Bir yle mr geir ki: olsun
sana hande, halka matem.
Rabkat yledir. Bir ocuk dnyaya zaman ferya-
da Evet, ko-
nusu ise sevinirler, byyp ba-
gelince o ocUJk iin mr geirmek
zaman gl e grle, sevine
sevine gidecek, arkada da pek namuslu, pek
bir vcut kaybettik! diye bir surette icab
yoksa:
204
Ne kendi eyledi rahat, ne halka verdi huzur
gitti oihandan, kubur!

Ey Cemaati Mslimin! drt et-
hayat nedir, biliyor musunuz? Bizim
Kim :bu dinin yol:dan lmlerrin en . m:esudu
lerek kadlat Yoksa dnyada, ttk
bada rezil olur ki ibunun neruzubillah
derler. Allah cmlenizi byle bir bru
yursun ..
***
-Amin! ...
Ey Cem:aati Ms1imin! Byle dua ile ibitmez. y-
le Aleyhissalat Vesselfun Efendimiz
toplar, selameti, ne
hepsini Haktan niyaz ederek onlara da amin dedirt
tiri:rdi. byle en sevgili ku1u, en son
ve.en muhterem peygamberi olan o dini, ke-
.i'yla! hi bir an

mr saadetleri ibadet iinde, ta

at iinde, iinde, ii:nJde; faaliyetler iin
de geti. Medinei hcumundan
mak vuran kendileri
tu. efendilerimiz iinde o
kadar zenginler ve bu:
rin her biri s10n
kadar feda etm,eyi cana minnet
kimseden bir is,temedi. avucund:akini
vererek ketndis,inin beniher a
zamanlar vaki Geceleri kadar huzu-
ru aynl'mayan, 'tehecrotten olmayan
gndzleri btn mmetin mersalihile,
tan Medinenin en 'cTa fakir bir aya
20.5
gider, sorar, hir varsa
1

Hul,efayi az. ok cmleni-
zin olsun bizlere ki dinin ruhunu,. Aley
hiss:alat Efendimizin hmayununu,
siyasetini k:lliyen Hi ibir kere
olsun getirmiyoruz. Fa:hri Alem Efendimiz
tile bu kadar iken her birine bu derecele1:1dle ala-
ka:dar, bu derecelerde ibu rahim bi:zJer
bUign . aksine olaralk
ayn, klliyen hihaiber, biribirimize bsbtn yaban:
ne
kadar Mslman da
Kasta-
Kastamonulu Sivashdan, Siva:sh Erzurumludan,
Erzurumlu acaba hi Yahut
ha:berdar olmak lzumunu bir kerre olsun mu:?
birbirimize irtikab bu duygusuzluk,
bu neticesidir ki silahile, parasile
yunan eteleri, koca vilayetini, koca Bursa
vilayetini yakarak, Anadolunun soku
luyor da beri taraftaki Mslmanlarflan halife ordusu geU"
diye istikbale sersemler bile bu
lunuyor! dnya dnya gafletin, cehaletin, kr
bu mertebesi ne ne de
elinde, altmda bulundu
biare sefaletin, Zl,llmn, tahakkmrn
dayandamayacak altmda inim inim btn
dnya biliyor da bizler bilmiyoruz. cehlin bu dere
cesi de mutlaka, tahsil ile elde emlmek laznn gelecek/
Ibenden daha iyi an.
cak bilmiyor grnyor. kendi-
sinden bir v:azif1e, fe:dakarl11k Byle
bir bulunanlara Maazallaih isti
206
devam etse, ilerlese, elimize kalEm vilayet de
nense, hlasa iS!tika1imize hatime acaba
esir olmakla, mahkum olmakla zannediyoriar.
bir zanda pek Salta-
olan MsLman
memlleketlerini grmyor musunuz? O biareler
zalim hi hir insan muamelesi grmemekle be-
raber Asker mi vermi-
yorlar? Trl trl namlada kadar
vergiler mi dea:niyorlar? Hem verdik;leri
can ediyor? dedrkleri vergHer ne gjbi mak-
s-atlar gidiyor, musunuz? yedi
senedenberi ederek katan bu
sonunda ka-
hep esaretleri altmda inlemekte olan mahkum mil-
letleri, bdlhassa Afrika Asya sr sr, mil
yon milyon hem de en ndeki safiara sr-
inekle Benimle beraber Almanya' da da
Hind, Cezair, Tunrus, Fas Rus da
Volga
balat.la, snglerle sevk ettikleri din
halini grseydiniz! Ben bu Almanya'da
Kendilerile ya, mr:mde okadar
manzaraya o limdar ya-
hasbihaller
eline bu bi-
areler yurtlanndan mervcutllarm yzde
kamilen helak ki :
- Evvela bizi ettiler: Sizin halifenizle mttefikiz,
onun olan almanlarla harb ediyoruz. O halde sizin
de halifenize etmeniz dinen borcunuzdur. dediler.
Sonra hakikat meydana cebre, mracaat etti-
ler. Askere gitmemek isteyenlerin hapi!iler,
inlettiler. Evini, Bundan
.son 4kmeyecek
207
olursak ailelerimizi edeceklerini tekrar tekrar syle-
diler. Bizim memleketimizdeki o-
bugn o kafirlerin elinde rehimdir. ne halde
Allahtan kimse bilmez. Bizi daima en nce
ki safZara veriyorlar. nmzde cehennemler
arkada bizimkilerin bulunuyor. Ne iler-
imkan var, ne de geri takati Hele bu cehen-
neme niin beynimiz
Evet, insan feda eder. Lakin bu da dnya iin, ahiret
iin, muazzez bir gaye olur. Biz biareler ise
zerimizdeki zulmn, tahakkmn devam ettirmek iin lii
yorduk. Bizi bu cehenneme srkleyenler ise lmemizi de,
ldrmemizi de kendileri iin bir kazan bilerek ona gre dav-
Ey Trk mslmanlari Allah bizim
mahkumiyete sizler de Hakimiyetini-
zin, istiklalinizin biliniz. nk dnyada onsuz ya-
Biz bunu pek pek uzun
tecrbelerden sonra siz o tecrbeZere maruz
..
Biare Tunuslunun bu szler ara-
dan sene hala en hassas, en ra-
klik Hem o btn vet-
beraber felaketin fani
yani bu gnlk dnry'aya ait olan Ah,
musi:betin en yaman bir ciheti var ki, onu
Kffar askerile beraber olarak kffar
bir taraftan kfr, zulmr, fcuru yer yzn
de idameye, taraftan milyara ehli
mazlum temine bu
hiisrani
ebedidir,
Ne milletin ne kendi iin;
can aduvvi iirtl
ki sen, ha:ba hariminamusun.
208
altmda dursun!
***
On sene kadar oluyor, din
bir muhanide mlak'i Kendisinden bize al.e:mi is-
lam r1oa Bu
kie-
mali minne:tle kiabul buyurdu, sren hir ha-
Bir ok manzaraLar Sonun-
da dedli ki:
- Ey Trk olunuz ki Mslman
kavuran Alemi
nr Hisseden kalbi a
balayan eli, kolu da Trkiye'dir. Adalet perdesi, adalet
mesi altvnda irtikab zulm kalmayan bu ne
diyor bilir misiniz? Biz
demir penemiz iine bu vcudun
abalamakta olan elini, kolunu geldi. Zi-
ra bu el, bu kol hareket kabiliyetini muhafaza biz is-
tikbalden pek o kadar emin Ey Trk
bunlardan insaniyet, ada-
let, merhamet, mertlik gibi beklemeyin. Si-
ze ihtar etmek bir nokta var ki o da
dur: Alemi elini kolunu yani istiklali-
nize, hakimiyetinize hatime ekmek iin
cebre, harbe mracaat etmiyecektir. Bir ta-
raftan memleketinizde bitmez. tkenmez nifaklar, fesatlar, is-
yanlar, fdtaller taraftan hku-
metleri sizin aleyhinize kurutmak
isteyecek tir. Drt aydanberidir, iinizde Ha-
linizi kemali dikkatle tetkik ediyorum. Trl isimler, trl
killer meydan almaya bir ok tefrika
gryorum ki hepsinde hissediyo-
rum. Dnyada istiklaline sahip bir Hkumeti var ki
o da sizsiniz. Aman vahdeti sarsacak en ufak bir
209
harekete bile meydan vermeyiniz. Sonra btn
akibeti pek vahim olur.
Ey Cemaati Msliinin! Bu Hindli szleri biz-
ler iin olac:aik kadar Aradan on ge-
ti, bir ok hadiseler zuhura geLdi. vuiku bulaca-
gzmzl:e grdk. Lakin
hi bir yoktur, ibret
Hamdolsun bugn aleminde byk bir
intibah her din
bir ok yerlerde El
le ederek beri olan
. esaret Bu urak ibir
mazhariyet kahraman mcahitlerimizin gs-
bu cephelerde gstermeye oldu-
gn islam iin en bir g:n o
gn peik
)
[8]
28 Mart 1337 (1921). Cuma gn

- Ya beniyye'zhebu fe tehassesu min Yusufe ve ehihi
ve la min ravhi'Ilahi, innebu la yey'esu min ravhi'IIahi
ille'l-kavmu'l-kafirn. (Yusuf Su resi. (XII.) Ayet: 87.}
MEALi
- gidiniz, Yusufla
Bir de inayetinden, rahmetinden, tevfikinden
midi kesmeyiniz. Zira iyi olunuz ki kafirlerden
iin inayetinden, tevfikinden
kesmek, ye'se kabil
2- Kale ve men yaknatu min rahmeti rabbihi .ille'ddal
Itin. (Hicr Silrest (XV.) Ayet: 56.) '
M E AL
2 - dedi ki: dalala olanlardan
kim midini kesebilir.
, .. ::'\ , -:,..

, !-
-'-"'- , / ' ,, ;) ,; .

.
3 Kul ya esrefU 'ala enfusihim la takna
tu cemi'an,
hti .. Ayet:, 53.)
212
MEALi
3 - Ya Muhammed de ki : Ey nefislerine olan
merhametinden midi, asla
kesmeyiniz! Allah, btn griablan ID yoktur
ki o esirgeyicidir.
4 -- La yes'emu'l-insanu min ve iza messe-
fe (Fussilet {XLI.) Ayet: 49.)
MEALi
4 - tanunayan insan, talebinden
usanmaz, kendisine bir zarar dokundu mu, hemen ye' se d
midini keser.
Acaba neden bu derece ve israrla
nehiy ediliyor? Neden yeis, dalal ile, kfr He bir tutuluyor?
Bu biraz tetkik edelim. Evet, uzun uzadiye
ye hacet yok. Bir Mslman ye'se gibi Hak-
fii sebillah vaad
nusreti tnkar o;1uyor! Hi. bir suret-
:213
le hulf etmesl.ne; imkan edile-
meyen Vaadi ye. inanmamak acaba Mslmanhkla . te'lif
edilebilir mi? yle ya! Hergn namazla11da, [innal.
laha yuhlifu'l-mi'a. tuhlifu'l-mi'adi = Allahu
celal asla vaadinde hulf etmez; Yarabbi sen hi bir zaman
dinde hulf etmezsin,] diyen dini btn bir
olur da bir az fena ye'se d
va'dine olan biir

Ey Mslimin! Bu alemder hi bir kuwete; hi: bir
hir hi bir cemaate gvenilmez! Dnya-
yeTinde!ll ki bir inkilap .ile
milyonlarca esir eden kudretLer bir
bir -diye dillerde destan en korkun
saltanatlar bitmez zan-
nolunan servetler bir an iinde ib.ie iniyor; dn btn kainata
okuyan bugn btn
. . . '
.. ihi bir . e,
hi bir zerre kadar
bir o da Cena!bL inayet
tidir". da
onun da yzlerine . hi
haJde ezeli ve olan
tini inkar Dnyada bu kadar kor-
kun bir mi?
***
Gl'(YoJ1U!trl. ki bir
eli-
mizde son mdafaa veriyor, k:an-
o cephelevin bulunanlardan
bir da.ellerini her tvl muvaffaki-
yetten midini hissiz hareketsiz en yaman, en
aki:ootleri bekleyip duruyor. Zaten yeis bundan bir ne-
tice .kil. Dikkat olunursa meyus olmak demek
meskenere, bir demektir. Ruha yeis deni
len o mel'un kt m vcu:tta hareket
say mcahede kalmaz. o ze:hrin maneviya-
meydan verm,emek-
tedir. Evvela azim ile, sonra tevekkl ile memur olan Msl,-
manlar iin yeis o mihJik afete
dinin, eldien gitmesine hadi olur ki byle
hir 'akibete mhin deder. Felaketin bu derecesinden
bu mmeti siyanet buyursun -Amin!
***
Ey Cerriaati Mslimin! size azim ile,
tevekkl ile memur bahsettim. Evet . Hak
Resuli Muhteremine buyuruyor ki: Fe'fu vesteg-fir le-
hum ve filemri feiza 'azemte feteve.kkel :=
Onlann (yani gnr. Kendileri
iin talebinde bulun, dnya onlarla
vere et. Bir kerre de mi Allaha dayan. Bu hitap
her ne kadar Nehiyyi Ekrem SallalH'th
aleyhi Vesellem Efendimize ise de bizlerin de ayni o emir ile
mkellef yoktur .
.. AZim ne 'demektir? Azim bir iin
ona canla karar vermek demektir. Tevekkl
ise o husul iin olan hepsini tedarik
ettikten sonra Hakka bel onun tevfikini
yrekten inanmak, demektir. Tevekkl biz
Mslmanlar pek Bu
iin geliniz yine mracat edelim. Zlcelal:
iin indallah ecri azim ki bir
gelip.de,bunlara: sizi mahviin btn kuvvet
terini onlardan dedikleri zaman;
bu sz onlan korkutmak Allaha,
tine olan da. "Allah bize kafidir,
Ona bel O, ne gzel bel bir kadir
dir" derler.]
Aleyhisselat Vesselfun sohbetine
nail olan, ve o
Bkmelden I(tiram efendilerimizin .
celile ile tasvir huyurulan hali, rtevekkln en bir m,isa-
lldir. biter, Kul ede-
rek AllaJ:un da bu kendisinden
olarak ona gre azrtb!den dn-
mez, mesaisinde, hietanetle . Glevam
eder, gider. ,-
Ye'se bir Mslman iin
cak mani, vanlamayacak gaye tevek-
kle le her t dde edilir,
mak.la ancak mertebe Bir:i
Zlcelala has olan mertebesi, de Hateml
biyadan sonra kimseye veri1miyecek olan nbvvet
sidir, bu_ iki mertebeden hi bir mertebe yoktur ki a-
bir Mslman iin ona varmak kabil . _
O halde ye'sin yo-
lunda mcahede edenlere mev'ud olan nusreti ede-
liyakat kazanmak _iin hi. bir
ket, hi bir faaliyet miyiz,? Bir
yaya hakim iken bundan sonra ebediyen aLtmda
Zillet iinde, sefalet iinde, yumruk
hakaret srnrnek de .
haki siyahtan tutma.aiak nefsini;
Sabit ol dehr1i bi
Hake yz kaimse yer stnde hayat,
et hakin,
Ey M:slimin! kapanma-
iin o
kaJ hir lazrm Nusmt
I1inde esip duruyor; bu ezeli ve ebedi tenef-
fs etmekten bir ihtiya Ne dur:uyorsl\l
nuz? Sizler byle ye'se islam iin bir halas
aresi dinin son yurdu. olan bu topraklar
da mutlaka bizim elimizden diye ktrmler gibi
elleri ne olur? Hi
yor musunuz?
Size bu krsden
edecek nk ibreti maziden .l1alden
misaller . getirmek daha kestirme olacak. Mar'' v:e Ada
na bir avu kahraman bir senedir
<toplanna geriyorlar. Etraftan ciddi bir im
dad bir hal
de en silahlarlq. msellah bulunan ordula-
duruyorlar. .gibi
gibi inen glleler sonuna
kadar mdafaa iin ahde can kaygusu, lm
korkusu gibi zerre kadar tesiri
evvela sonra hcumuna g'
geren; bundan silahlarile teslih edi
len Er'menilerin de trl trl mel'anetlerine, hiyanetlerine
maruz kalan bir avu Mslman ye'se Azme sa
kuvvetle, s:ilahla mcahede
"Ve cundena (*) huyuran Allahu Zl-
celalin vaadi ezelisine kalbinin btn samirniyetile Ya
ni tevekkln btn manasile Hakka ol
du. Bu sayededir ki o merv'ud olan Allaihu Zl-
celal bizim olarak
, yolda bir vaadimiz sebk Hi yoktur ki nusre
(*) Muhakkak ki bizim galib gelir. (. R.
217
timize mazhar olacak olanlar ancak kendileridir. Ve muhak
ki galebe edecek olanlar ancak bizim
Madem ,ki mcahede
min:lere nusreti madem ki ina
yetinden, merhametinden midi ye'se kfr-
den bir o haLde bu meskenetin, bu ye'sd.n,
bu ataletin hi :bir suretle tevili kalbil olur mu? Zaten y-
zndeki milyara esa-
ret atinda bundan bir sebep aransa buluna-
bilir mi? Dnyanm hangi gitseniz, islamiye-
den dinleserriz hep o mel'un ye.is
ille malul girrsnrz. mmeti menhume-
ye bu iman ta
ta bu kadar bir birden gibi
histen, hareketten mahrum Biz hu .kiirsiiden
onu tetkik edecek Biz k!en ye'-
s,in iki alemde cellbedece:k ibir fufiet bil
meyenlere. anlatarak Cemaati Muslimini byle bir
tahzir
***
Ey Ta alemi ervahta ikrar
bu dini mbin, izzet azarnet dini:dir, saadet dinidir.
Zillet dini dini sefalet dini
dir. i'la iin
ne, cenubuna nne dikilrnek isteyen trlr trl engel-
mez:aihimi geen olsun
O size dnyalar va,si bir
memleket, titreten hir saltanaJtla tar,i!hler dolusu me-
Y.a sizler miraJs olarak
ne gideceksiniz? Her
hissei bulunan namtenahi Mslman yurt-
e!limiz:den rkara bugn yle bir hale ki
maazallah yeni bir yok! imkan
fari etSielk !ney dan yok! nmzdeki srp
sak, dini, namusu, ayali
racak bir yer Bunu hi bir zaman
dan Anadolunun kyne :kadar sokulmak iste
yen maazallah bir az daha ilerleyecek olsa ne yapa
nereye gideceks:iniz? Kaacak yer iin ka
zaya nza diyerek yerde yle mi? He
nz haldmiyetim,ize, istildalimize hatime o
mel'un, o . eline geen. din
ne gibi muamele grdklerini hi mi
Ben buna imkan vermiyorum. nk hayale gelmez ca-
trl trl ldrlen biare
lerin gklere kadar Seller gib[ akan masum, kan
ufuklar kesildi. En yrekleri mer
hamete getiren o muhrik o eninleri
duydu. Siz Hlagnun
Iann Endls'te vcude feci o vah
nmunelerini, o krler grd. Siz gr-
mediniz mi? din
felaketine bu kalmak, Allah iin
sun syleyiniz, Hak ken-
dine dert etmeyen mslman diyen Peygamberin hu-
zuruna acaba hangi yzle
Geliniz, inayetinden ye' se sureti1e bilerek,
bilmiyerek dalalet silkinip Ce-
kJudretine, azametine, vaadi ilahisinin hulf
sinden heraatine olan ede,Jim barigahi mer;
' . 1
hametine. Yzlerce senedenberi celalin
den tecellisini iin hisran
kalan, haybet ve bunalan drtyz
milyon felatketzedeye nuri cemalile tecelli etmesini Hak
tan niyaz edel<im.
O nuru gnder, llahi, oldu, yeter!
bir sabah ister.
inayetinle halas et ki; dalga dalga zalam
duran islam!
Bu secdegaha yanan iin!
Btn soluklan feryad olan iin;
Harimi Kaben iin, en iin;
AvaHmindeki ayati bi hisabm iin;
Nasibi daimi hsran mmet iin;
O bikes mmete vaad saadet iin;
Yegane siraci sermed iin;
Resuli muhteremin, Muhammed iin;
Bir az glsn
Hududu yok mu bu bitmez,
O, bir zamanlar, ilahi, zemine hakim
git gide mahrum olunca azminden,
Bsaretin ne kadar varsa ...
Vatanlannda garip oldu kendi
O azmi sen vereceksin ki seyran,
Soluk benizlel'e kan, inleyen can.
O ruhu ver "ki, ilahi, edip dinin,
Zemine feyzini mazinin ...
. Rabbilalemin
219
Rumi (Mali) Takvim ile Miladi Takvim
zerinde bir :
Rumi (Mali) Takvim ile Takvim gn,
ay ve 2 nci devrinde ve ihan
Harbinin Kabul edilen bir ka-
nunla: . .
On gnlk fark;
iki takvim 13 gnlk giderilmesi iin:
15 1332 gnn (28 tekabl eder) Takib-
eden gnn 16 1332 (aradaki 13 gilnliik
giderilmesi iin) 1 Mart 1333 kabul
tir.
iki fark;
iki iki
si iin: 1333 senesinin son iki ( 1 Martta gre
11 ve 12 nci Kanunusani ve Yok
larak 31 Kanunuevvel 1333' takibede,n gnn 1 Kanunusani
1334 kabul 1 Kanunusani 1334'te 1 Ocak
1918'e tekabl bu tarihten itibaren her iki takvimin
gn ay ve tamamen birbirine
mev'izelerde rasianacak ( ) parantez iindeki miladi
takvim bu tarihin ifadesini de gs-
terir.
Cumhuriyet devrinde 2. Kanunuevvel 1341 de ( 1925) ka-
bul edifen 698 Kanunun 2 nci maddesi: 1341 senesi Ka-
nunuevvelinin 31 inci gnn takip eden gn 1926;senesi Ka-
nunusanisinin 1 inci gndr hkm ile Rumi takvi-
mi terkederken, pratik yrrliikteki takvimin sade-
ce Takvim ay gn ve ynnden
bir
SUAT ZHT ZALP
LGATE (*)
A
<\hadis-i mnife - Yksek hadis-
ler
- Art ardallar,
Akaid _;_ Akideler, inanlar
alem - Allah en iyi bi-
lendir-.
-
Anilgiyap yoklu-

Tam ruh
ile
Ansamim-l-kalp - Tam kalp
ile
Ansar - Peygamberimize ve ar-
bulu-
nan Medineli-
ler
B
Bahir - parlak
:Qakiyye-i ruh - Ruh
Bakiye-i - Av
Bakiye-i vcut - Gvde
Ba's - lmden sonra
Bid'at - Hz. Peygamberden son-
ra dine
Bikes :.._
Bi'set '-- Bir peygamber gndere-
rek
Buhl - Hasislik
Blend - Yksek, ali
mersus - bir
birine duvar
c
Cavidani - Daimi, ebedi, skrek
li .
Cayi Kasem-Yemin yeri (Ko-
nusu)
baki - Sonsuz bir hayat
alemi, Srekli dn
ya
Umran -
(mamur) dnya
- Kaynama,
D
Dalal - yoldan
(mec.
Dareyn - Dnya ve iki
dnya
- des-

('') Bu lgatenin ltfeden, Yar
(1 inci Hakimlerimizden
. M. Zerrin Akgn'e halisane
Lgate 1944 ciltte mevcut . R. ait dip
da ve szcklerin, metinlerde
kast edilen ile yetinilerek Bu so-
nucu bazan kelimeler yerine iki kelimelik terkipler
..
M. Akif'in metinde -parantez iinde- kelime-
leri tekrar lgateye
(Suat Zht zalp)
222
sayha - ve-
rici
Desatiri ahlakiye - Ahlaki pren-
. sipler
Din-i Mbin - din
etmemek - Esirgememek
E
Ebnayi .millet - Millet
Ebrar- z sz (ken-
dilerinden- ziyade topluma
-hizmet edenler)
Ecir __..:. Sevap, bedel
Edyan -:c- Dinler
Efrad - (Ferd'ler)
Ekmel"i edyan - Dinlerin en ka-
mili,
inad -
Kirarn - Hz. Peygambe-
rin yksek
Eshab v.e Etba' - Hazreti pey-
gamberin mslim
ve onlardan
sonra gelen nesiller
Eslaf - Atalar
Evamiri ilahiye - buy-
ruklar
F
ilahi - erdem
Felilh - Kurtulma
- ok ge-
ok, verimli olan
Yokluk

Furkan -
isimlerinden bi-
ri"dir)
Ftr - yeis
G
Gayei v@hdet -'- Birlik lks
H
- Hizmet edici
Haib - Mahrum, bo-
giden
- Hakikatler (gerek-
ler)
Hamd -
senada bulun
mak)
Hanman - Ev, hark, ocak
llaremsaray - Mekkede maruf
oian yer (Harem)
Harim-i esrar - En gizli
Hasep- Soy, ecdat olan
n
Hasir - Zarara ziyana
- kk
mekten azade anla-
gelen nlem
- Bir
gsterecek de-
recede- olanlar
Hateml enbiya - Peygamber-
lerin sonuncusu (Hz. Mu-
. hammed)
Havas-Toplumda yksek
. ka
Haybet --'- Mahrum, mP-yus ol-
ma (Mahrumiuk)
Hikmet-i beliga ..;_. Etkileyici ne
denler
Hufre - ukur
Hulf - Verilen sz yerine getir-
memek
-'- .
- grlt,
. Hsn ahlak - Gzel huy
Hiicceti kahire - Su gtrmez
deiller eziei biirhanlar
Hiisran - Zarar, ziyan, meyusi
yet
itimai ,_ Sosyal zarar,
soysal ziyan
mbin - bs-
ran, katmerli ziyan

Zorluk

-
- Usan getirecek kadar
srekli istekte bulunmak
- Ganimet olarak al-
mak
-
Mbrim - Kesin ihti-
ya
dinimiz - Din
rimiz
- Gayret ve sebat ile
.
etmek - ge-
rnek
...:.. Ykseltmek
- inan
- Yutmak, yutulmak
- gibi davran-
ma, alman emre uyarak
davranma.
- zenerek iyilik etme
- nezdinde
- Aralma
- kaybetmek
- Boyun
- Uyanma
- indirmek,
- yol gstermek
- Delil getirmek
- Hor gre-
miyenler
-, Hor grmek, horla-
mak
223
stilzam etmek, gerek-
rnek
"'"'" getirmek
-
- Skun, emniyet
- Haberdar olma,
renme
-
mek,
- kmek,
K
Kabail - Kabileler
KabJel islam -'-- ey,
vel
Kavli Celil - Byk, etkileyici
sz
Kelammullah -
Kerim- Uiyezal - ve y-
sonsuz olan (mak-
sat
- Ynelme-
ler
- Toptan ldrme
Kunut - Meyusiyet, mitsizlik,
mit ke.sme
L
-- Sz
- Kudretsiz, kuvvetsiz
gsz
Layetegayyer - Asla
- irkin, fena
Levs - Pislik
Leyl-i - Gece rengi, karan-

M
Maaliyi - yk-
sekiilieri
Maarif-i iptidaiye -
Malizi Klfet -
klfet
1
zalur!et
224
Maliklmlk - Btn blkn
sahibi
Manii terakki - ilerlemeye en-
gel
Ma'reke - yer
Masiva - olan
(Mesela: Masiva'ul

- vlerek be-

Mazhariyet - grnrne-
si, zuhur
Mebguz -
Medbul - Kendisine bir gir-
olan
- Delil is-
pat iin ne srlen
Mehabet - Ululuk, byklk,
hey b et
Mehip - Ulu, byk
!\fel'abe . - Oyuncak
Menhus - U
Merzuk - doyurul-

Meserret - Sevin, esenlik
Meskenet - Durgunluk, tenbel-
lik, hareketsizlik
Mevdu -
Mev'ud - Vaad
Meyyit- l
Mezellet - .Horluk, zelillik
Muhacirin -
g edenler
Muhakkar - Kakarete

Muhalled - Srekli olarak otur-
lmsz
Muhasamata hatime -
son
Muhtazar - lme pek ziyade

Mukteda - rnek
Munkalip - Dnen,
Musap - Musibete
Mutaffifler - Eksik tartanlar

Muvahhit -
inanan, birleyen
- gev-
etmezlik
- ve
Mekket - Tekid tek-

Meyyet -

Mfessiri izam - Byk mfes-
sirler
Mhlik - Helak eden, yok eden
Mn'kad - eden, boyun
e yen
Mnkati -
Msabher - Gz el-
de itaate
Mstehab - Gzel ve iyi
- arzulu
Mteezzi - eza duyan
Mtehallik - ah-
laklanan
Mtena'im - Nimet iinde bulu-
narak rahat eden
N
Naiz - ok kk, nemsiz
Nagah - Birdenbire,
Nasibe-i felah -
yolu
Nasihlik- Nasihat eden
Nasiye -
Nazm- Celil - Byk, etkileyici
szler
Nehyi -
mesi
men
Nekal =
Nevahi - Yasaklar
Nifak - yzllk, a-
mak
Nigehban-
Nimeti uzama - En byk ni-
met
Nisyan- Unutmak

mr cavidani - Ebedi hayat
R
Rahim - Esirgeyen, ba-

- Esirgeyen, koruyan,
esirgemesi bol
Rahmet - Esirgeme, merhamet,

Rifk -
Runemun - Yz gsterici, zu-
hur eden
s
- sa-

Sabah-m hayr-i hrriyet - Hr-
riyetin
Safh - Yz evirme, su
lama
Safi! - alak
Sahabe-i Kirarn - Peygamberin

Sahlr - Byler gibi etki yapan
gzel
Salah iinde - En gzel ve en
temiz ahlak iinde
Sanem - Heykel, put
Satvet - kertici, iktidar,
gllk
Sayha -
Sebil-i hak - Hak yolu
Sebkeden - geen
225
- Yksek, fazi-
letli huylar
kerimesinin - ok de-
meziyetlerinin
Seeiye-i mbarek e - Verimli. se-
ci ye, mbarek
Semahat - Cmertlik, y-
reklilik
Sena - Medih,
Selika-
Seren cam - gelen ders
almacak olan
Sermedi - Srekli, daimi
- tersine dn-
talihsiz
Seyf.,i lisan - dil
Seylabe Sel, su
Seyyie - Ktlk, su, ktll<
ekilen
- Kuvvet ve
kudretimizin n
Siyret-i Eshab - Peygamberin

yolu
Siyr-u filarz - Yeryznde gezip

Sitre-i Kerim'in
114 blmnden her biri
Suver-i - rktc
grntler
Suver-i zamaniye - Zaman ve
mekan iinde
zihinde suretler

- Belalar, musibetler
Yrklilik, korkmaz-

salibi -
- irkin. bir ktlk
- irkin, kt
- Adet, alarnet
226
-

- l
-
- Acunda olup bi-
tenler
T
Taat
yerine
Tahkik-i haber - Verilen bilgi-
yi incelemek
Tamik-i nazar - derin-

Tasadduk - Sadaka vermek
Tatbir - Temizlemek
Tay edebilmek - Uar gibi sr'-
atle geebilmek
Tazim - Byklemek, ululamak
etmeyen-
bulunan
Teavnler -
Tedenniye - ve al-

Tefrika -
Tekalifi diniye - Dini mkellefi
yetler
Tekfir - hkmetmek
Tekrim - Byltmek
Telif olunamaz - Uygun
rlemez
Tenkil - korku vere-
cek i b ret olacak
muamele
Terzil - Rezil etmek,
mak
iinde -
iinde
Tetkiki haber - Verilen Bilgiyi
incelemek
Tevhid - Birlik bir-

mebhut - ve

u
Uhuvvet, Vahdet - ve
birlik
Ukba-
Ukde-i hanr - Gnl
nafia - msbet ilimler,
fenler

lfet - dostluk
mmel - Mminlerin
validesi
slubu imtinan- Minnet ve
ran ifade eden slup ile
V
Vacibul vcud - Hak
(Allah)
Vaidi - tehdidi
Varid - Gelen
Vazifei risalet . - Peygamberlik
vazifesi, vazifesi
Vediatullah - emaneti
Velvelei hayal: - Hayat grl-
ts
y
Yevmi hesab-Hesap gn
z
akdes - En mukaddes zat
Zekkiye (ze!dyye) ..,.. Temiz, ha-
lis
Zevki lahuti - Madde st ve
ruhani zevk
Zerrei mevcud - zerresi
Zi-ruh -
Zhd - Dnyaya gster-

Zlcelal - Sonsuz sa;
hib olan

Sunarken
KISIM
AYETLER
Sayfa
3
6
1 - (XCIV) 7
2 ASR (C III) 11
3 - FETiH Suresinden (XLVI) -Ayet: 28 28
4 - HUCUMT Suresinden (XLIX) -Ayet: 13 30
5 - ABESE Suresinden (LXXX) -Ayet: 1-10 33
6 - ARA Suresinden (XXVI) - Ayet : 224- 227 36
7 - ENFAL Suresinden (VIII) -Ayet: 24 39
8 - Suresinden (IV) - Ayet : 58 42
9 -,- NAHL Suresinden (XVI) -Ayet: 125 45
10 -:- Suresinden (XLI) - Ayet : 34 49
228
Sayfa
11 - Suresinden (XL) - Ayet : 21 Sl
12 - BAKARA Suresinden (II)- Ayet: 170 S4
13 - YSUF Suresinden (XII) -Ayet: lOS S7
14 - A'RAF Suresinden (VII) -Ayet: 30 S9
lS - DUHA (XCIII) 62
16 - Suresinden (LXXIX) -Ayet: 42-46 67
17 - Suresinden (LXXXIII) - Ayet: 1-6 70
18- KEVSER (CVIII) 72
19 - TAHA Suresinden (XX) - Ayet: 43- 44 7S
20 - ANKEBT Suresinden (XXIX)- Ayet : 69 77
21 - HUCURAT Suresinden (XLIX) -Ayet: 10 80
22 - ENFAL Suresinden (VIII) -Ayet: 46 82
23 - SAF Suresinden (LXI) --,- Ayet : 2 - 4 8S
24 - RA'D Suresinden (XIII) -Ayet: U 88
2S - Suresinden (III) -Ayet: 103 91
26 - ENFALSuresinden (VIII)- Ayet: 2S 94
27 - MCADELE Suresinden (LVIII) - Ayet: 20-21 97
'
28 - Suresinden (III) . .,...- Ayet: 200 100
29 - HACC Suresinden (XXII) - Ayet : 4S - 46 104
30 - Sresinden (XV) - Ayet : 9 107
31 - Suresinden (III) -,.- Ayet : 1S9 110
32 - BAKARA (II) - Ayet : 1S4 113
229
KlSlM
M E V ' z' E L E R
Sayfa
HARBiNDE :
Not 118
Mev'ize: 1
MAiDE (V) Ayet : 105 (Bir 119
Mev'ize: 2
BAYAZIT KRSSNDE
30/K.Evvel/1328 (12/K.Sani/1913) Pazar gn
ENFAL (VIII) Ayet : 24- 25 123
Mev'ize: 3
FAT H CA M ER F N D E
25/ K.Sani/1328 Cuma gn
iMRAN (III) Ayet : 26 130
Mev'ize: 4
SLEYMANiYE KRSSNDE

ANKEBT (XXIX) Ayet : 69
MCADELEDE :
Mev'ize: S
ZAGANOS
(1920) Cuma gn
147
ALA (III) Ayet: 103 (Bir 155
230
Sayfa
Mev'ize: 6
N A S R U L L A H K R S S N D E N
Trk Milletine hitap
Kastamonu (1920) Cuma gn
(III) Ayet : 118 168
BYK VAAZ'la ilgili belgeler ' 196
Mev'ize: 7
10/Kanunuevvel/1336 (1920) Cuma gn
Hadisi
Mev'ize: 8
28/Mart/1337 (1921) Cuma gn
198
YSUF (XII) Ayet : 87 210
(XV) Ayet: 56 211
ZMER (XXXIX) Ayet: 53 211
(XLI) Ayet: 49 212
EKLER KlSMI
Rumi (Mali) Takvim ile Miladi Takvim zerinde
220
L G AT E 221
. '
N D E K L E R 227
SRE ADI ALFABE ile 231
SRE (KUR'AN-1 No. su 235
Birinci 238
DA GIT I M 239
Bu kitapta mevcut
ADLARlNI,
Kitapta bulunduklan SAYFALARI Gsterir
ALFABE SIRASI ile

\ __ /
SRENiN:
Kerim'deki Srenin Kitaptaki
ADI: No: AYET'i Sayfa No:
----------
ABESE 80 10 33
3 26 130
iMRAN 3 103
91, 1.55
iMRAN 3 118 168
3 159 110
iMRAN 3 200 100
-232
ALFABE SIRASI ile

Kerim'deki Srenin
ADI: No: AYET'i Sayfa, No:
ANKEBT 29 69 77,147
A'RAF 7 30
59
ASR 103 1-3 ll
(Srenin tm)
BAKARA 2 154 113
BAKARA
2 170 54
DUHA 93
ll
62
(Srenin tm)
ENFAL 8 24
39, 123
ENFAL
8 25
94, 123 .
'
ENFAL 8 46
82

48
28
28

41
34
49
233
ALFABE SIRASI ile
S R E N N.:
Kerim'deki
ADI : No :
41
HACC 22
15
15
HUCURAT 49
HUCURAT 49
94
tm)
KEVSER
tm)

108
5
83
Srenin Kitaptaki
AYET'i Sayfa No:
49 212
45, 46 104
9 107
56 211
10 80
13 30
1- 7
72
lOS 119
1. 6 70
234
ALFABE SIRASI ile
SRENiN:
Kerim'deki Surenin Kitaptaki
ADI: No: AYET'i Sayfa No:
MCADELE 58
20, 21 97
40
21
NAHL 16
125
45
79 42-46. 67
4
58 42
RA'D
13 ll 88
SAF
61 2-4 85
ARA
26 224-227 36
TAHA
20
43, 44
75
'
YSUF
12
87 210
YSUF
12
105 57
ZMER
39
53 211
Bu kitapta mevcut
KUR'AN-I SIRALARINI

Kitapta bulunduklan SAYFALARI Gsterir
SRE SIRA No. su ile

No: ADI:
No: Kitap Sayfa No :
2 BAKARA
154 113
2 BAKARA 170 54
3 26 130
3 103 91, 155
3 118 168
3
159 110
3 200 100
4 58 42
236
SRE SIRA No. su ile
S UR E N
No: No: Kitap Sayfa No :
s MAiDE

119
7 A'RAF 30 59
8 ENFAL 24 39,
8 ENFAL 25 94,
8 ENFAL 46 82
YSUF 87 210
YSUF lOS 57
13 RA'D
ll 88
107
56 211
NAHL
12S 4S
20
lAHA 43,44 7S
22 HACC 4S,46
26 ARA
224-227 36
29 ANKEBT 69 77, 147
237
SRE SIRA No. su ile
SREN
No: ADI: No: Kitap Sayfa No :
.39
ZMER 53 211
40 21
41 34 49
41 49 212
48 FET 28 28
HUCURAT 10 80
49 HUCURAT 13 30
58 MCADELE 20,21 97
61 SAF 2-4 85
79 NAZiAT 42 -46 67
80 ABESE 1 -10 33
83 1-6 70
93
DUHA (Tm).
1-11 62
94 (Tm) 1-8 7
103 ASR (Tm) 1-3 11
108 KEVSER (Tm) 1-3 72
Birinci :
Mevzuun ve nnde elden gelen gayreti
birlikte halde, maalesef
lerde 1 - 2 nokta silinmesi, tartipte birka harf ve imiada
blmler birlik gzden
Kolayca bu hatalar iin - cetveli eklemedim.
Okuyucunun dikkatine ve iltica ederim.
Kapak kompozisyonumuzu son anlarda ele derin ve ince g-
ile bezeyen gen mitlerimizden Behi SMEN'e sevgi dolu te-

uzun sre devam eden elden gelen dikkat
ve esirgemeyen EGEMEN messesesine,
MATBAASININ gle yzl sahibi Bahri BAKAN'la
Remzi YANANGNL'e ve btn te-
ederim.
Btn alemierin ULU TANRI sonsuz minnet ve. SANA.
SUAT ZHT ZALP
DAGITIM:
1 - Kitap btn yurtta kitab evlerine peyder-
pey gnderilmektedir. delalet etmek isteyen
bilgi istemeleri, rica olunur.
2 - ANKARA'da :
(Anafartalar P. Kutusu: 22. Ankara) veya:
(Anafartalar Cad. 119-120 S. Z. . Ankara)
adreslerine mektupla, veya :
(Ankara Tel : ll 2155 e) not ettirllerck, adres ve miktar
bildirilirse
demeli gndermelerde 15 T.L. na posta gideri veya
masraf eklenmez. Giderler denir.
(Kitabevleri'nin tabiidir)
3 -
Btn kitabevlerine tevzi edilmektedir. (Sirkeci,
Cad. MHRDARZADE Han Kat: 3, No: 327
adresinden toptan veya tek tek temin edilebilir. Bu adrese mek-
tupla, veya Tel: 22 08 98'e) not ettirerek adres ve miktar
takdirde yukardaki (2 nci maddedeki)
DEMELi gnderilir.
4 - DiGER YERLER'de :
Yukardaki imkanlardan
Mahalli BANKASI delaletile,
EMNiYET SANDIGI ANKARA 20946-0 hesaba
veya
EMNiYET SANDIGI Ank. 723- 7
hesaba
- S. Z. ZALP 15 TL. takdirde
Gnderen'in BANKAYA ADRESiNE
- mektupla veya sair bir bildirime hacet .
kitap teaahhtl olarak durum mektupla teyid edilir.
Bankaya adresierin ve tam bildirilmesi rica olunur.
SUAT ZHT ZALP

Mehmed Âkif Ersoy - Kurân-I Kerîmden Âyetler & Mevizeler

Caricato da

Informazioni sul documento

Titolo originale

Copyright

Formati disponibili

Condividi questo documento

Condividi o incorpora il documento

Opzioni di condivisione

Hai trovato utile questo documento?

Questo contenuto è inappropriato?

Copyright:

Formati disponibili

Mehmed Âkif Ersoy - Kurân-I Kerîmden Âyetler & Mevizeler

Caricato da

Copyright:

Formati disponibili

MEHMED ERSOY

midi !kesmiyelim. Meyus

altmdJa bulunan yz mil-

mr saadetleri ibadet iinde, ta

Potrebbero piacerti anche