Sei sulla pagina 1di 28

MIZORAM PRESBYTERIAN CHURCH (Presbyterian Church of India)

KRISTIAN |HALAI PWL

PRESBYTERIAN KOHHRAN

THURIN
HRILHFIAHNA

Published by CENTRAL KRISTIAN |HALAI PAWL


(1)

(2)

THUHMAHRUAI Kristian |halai Pawl Rorel Inkhawm 2013, Lungleia neih thurel General No. 8-na Kan Kohhran Thurin hrilhfiahna hi Branch tinin uar zawka kan zir theih nan Central K|P-in hma la rawh se, tih bawhzuiin Central K|P Committee 649:VIII(2) chuan a bawhzuitu tur Sub Committee a ruat a, member-te chu: Upa Zonunmawia (Convener), Tual Upa Lalramdina Ralte, Tual Upa Lalremsiama leh Dr. Lalliansanga te an ni a. Sub Committee hian an ruahmannate Central K|P Committee-ah an thlen leh a, Central K|P Committee chuan a kaihhruaina ziak turin Rev. Dr. Tlanghmingthanga (ATC) sawm ni se, tiin a rel a, anin lawm taka lo pawmin Thurin Hrilhfiahna chu ram puma zir theih turin a lo buatsaih ta a, a chungah kan lawm takzet a ni. Thuziak chu lehkhabu te (booklet)-a siam turin, proof reading leh a siamrem ngai lai ang angte lo ena lo siamrem turin Upa F. Lalfakzuala, Republic Vengthlang kan ngen a, anin tha takin min lo chulmamsak bawk a, a chungah kan lawm takzet bawk. Kan Kohhran Thurin Hrilhfiahna hi Inkhawm vawi khata zir tura ruahman a ni a, a zirtute remchan dan anga herrem theih turah ngai bawk ila. Branch tin ten ngun takin zir tlang thei \heuh ila, a hrilhfiahna bakah pawh kan Thurin 10-te hi chu K|P member-te chuan vawng \heuh thei ila a duhawm khawp mai. Rorel Inkhawma kan lo rel thluk tawh angin, Branch tin ten ngai pawimawhin tihhlawhtlin ngei ni sela, Isua Krista rinna leh Amah anna kawnga inhruainaah pawh kan sawtpui ngeiin a rinawm. A zirtu zawng zawngte tan malsawmna lo ni mawlh rawh se.

(UPA ZONUNMAWIA) General Secretary Central Kristian |halai Pawl (3)

(4)

MIZORAM PRESBYTERIAN KOHHRAN THURIN HRILHFIAHNA

THURIN 1-NA BIBLE CHUNGCHANG


Bible Pathian Thu Bible hi Pathian thu a nih dan kan sawi fiahna \awngkam ber chu Pathian thawk khum a ni tih hi a ni. Thawk khum tih hi Grik \awng a ni a, Thuthlung Tharah chauh kan hmu a (2 Tim 3:16), Thuthlung Hlui lamah a chuang ve lo. Bible ziaktute leh zawlneite chuan an thu sawi chu anmahnia awm thu ni lovin, Pathian thu ngei a ni tih hriat nan, Lalpan a ti (Lalpa thu chhuak chuan a ti), an ti mai \hin. Pathianin zawlnei chu Hebrai \awngin emaw Grik \awngin emaw a be lo va, a lo ngaithlatu chuan ama pianpui \awng angin a lo dawng a, a hriat ang chiah chu a ngial a nganin a ziak chhawng a, a tam ber hi chu Pathian sawi chu a ni ngei a; mahse, a sawi chhuah dan leh sawi hmang hi erawh chu a ngial a ngana pawm mai chi chu a ni hauh lo tih a lang. Mihring famkim lo thu leh hla hian Pathian famkim nihna dik tak a sawi fiah phak lo a ni. Amaherawhchu, Pathian inhriattirna thu puan chhuahna hmanrua atan mihring \awng bawk kha a pawimawh leh si. Pathian chuan thu a rawn sawi a, a lo dawngtu chuan a lo dawng mai a, eng \awnga rawn sawi nge tih pawh ngaihtuah tur a awm lo, a fiah uar mai a ni; mahse, a dawng famkim zo hauh lo. A dawngtu chuan a thiam tawkin a thu dawn chu mi dang hriat turin a ziak chhawng ve leh a. A ziaktu mihring a nih avangin mihring \awngkam leh mihring thu leh hla hman a ni. Chuvangin Bible hi Pathian thu a ni a, mihring thu pawh a ni bawk tia sawi theih a ni. Mahni a\anga chhuak leh Pathian hnen a\anga kan dawn hi thliar thiam pawh a har fo reng a ni. Mi naranin Bible hi Pathian thu a nih an sawi fiah thiam lo. Amaherawhchu, kan Bible thu hi a chhiartuten an nunpui tlat chuan (5)

Pathian thu a nih dan an hmu thuk tial tial \hin, hei vang hian Israel fate pawhin Pathian hnam thlan niin an inhria a ni. A bikin Thutlung Thar hi Isua Krista chanchin ziakna a ni a, a bu lawng lawng erawh hi chu Pathian inhriattirna famkim a ni lo. Pathian inhriattirna famkim vawr tawp chu Isua Krista a ni. Bible chungchang thuah hian Dik lo awm lo tih hi a pawimawh ber lo, Pathian Thu a ni tih hi a pawimawh ber chu a ni. Heng chauh hi Pathian thawk khum kan tih zingah hian Apokrifa bute hi kan chhiar tel lo va. Roman Catholic Kohhran chuan upate thurochhiah/thu hlan chhawn (tradition) leh Isua zirtirte hi an ngai pawimawh hle. Bible aiin an ngai pawimawh mah mah emaw tih tur a ni. Bible hi kohhran siam a ni a, Bible aiin kohhran hi a ril zawk an ti a, chuvangin kohhran thu hlan chhawnte hi an ngai pawimawh a, Mari biak leh chawisan te, mi thiangthlimte hnena tawngtai te, sual ngaihdam nana thil tiha tlak (penance) te hi heng chauh tih hian a sat thla a, a huam ve lo a ni. Isua meuh paitu Mari leh mi thianghlim dangte pawh kan ngaisang tawk lo a ni mai thei, amaherawhchu, kan kristian nun intehna berah chuan chung chu a tel tur a ni lo tihna a ni. Dik lo thei lo Kan thurin hian Bible dik loh theih loh thu lam emaw a sawi tum kan ti \hin a, rinna leh thil tih tehna dik lo thei lo a nihna lam hi a sawi tum zawk chu a ni. Rinna leh thil tih tehna atan hian Kohhran thu chhuah te, Dan bu te, Inkhaihhruaina te, Inkhawmpui thu leh committee thurelte pawh hman \hin a ni. Heng bakah hian a tak taka kan tawn (experience) te, kan chhia leh \ha hriatna thiang (conscience) te leh kan ngaihtuahna fim (reason) te pawh hman a ni bawk. Heng zawng zawng hi rin tlak hle mahse a dik lo thei vek a, tihsual palh theih vek a ni. Bible erawhchu chutiang a ni lo va, a danglam ve ngai lo. (6)

Bible hi dik lo thei lo tia kan sawi hian Bible hi kan rinna leh thil tih tehna kawnga rin tlak leh hlawhchham (tlawlh) ve ngai lo tur tihna a ni. Kan rinna leh thil tiha kan inen ngilna tur ber a ni a, a aia pawimawh a awm lo va, kan tan thu tawp a ni tihna a ni. Kan thurina rinna leh thil tih tehna dik lo thei lo kan tih pawh hian a ziak dum zawng zawng leh a hawrawp tinreng hi a dik fai vek e tih lam a kawk lo. A rin tlak a, innghah ngamna tur a ni. Lei ni se, kan zawh chhungin min chimsan dawn lo, kan tum ram min thlen ngei ang tihna a ni. Bible thu ziak dik lo thei lo tih hi a pawimawh lai ber a ni lo. A pawimawh zawk chu a thuchah laipui chhandamna (nunna) thu hi thu dik (thu tak) a ni a, chuta Pathian rilru leh duh zawng kan hmuh chu dik lo thei lo a ni a, Pathian Thu a ni tih hi a ni. Pathian inhriattirna ziakna bu a ni a, hetah chauh hian Pathian mizia leh duh zawng a hriat dik theih a, chuvangin he bu chauh hi thurin leh thil tih tehna dik lo thei lo a ni. Miten Pathian thu dawng thar zel mah sela, Bible nen a inrem loh chuan hnawl mai tur tihna te, miten zirtirna thar tichhuak zel mahsela, Bible zirtirna nen a inrem loh chuan awih loh tur tihna te a ni. Chumi awmzia chu Kohhran inrelbawl nan leh inenkawl nan Bible hi hman tur a ni a, Bible thu nena inrem lo chu tih tur a ni lo va, rin tur a ni lo va, awihtur pawh a ni hek lo tihna a ni ber mai. Dik lo thei lo kan tih hian Bible \awngkam mal leh hawrawp tinte kawka sawi a ni lem lo. Matthaia 5:18 leh Luka 16:17-ah dan thu chhun han te bo ai pawha van leh khawvel boral a awl zawk tih thu khan Bible-a thu ziak hawrawp bo loh tur thu emaw a thu mal tin dik lo awm lo tih lam emaw sawi a tum lo va, a thu awmzia, a sawi tum zawk pawimawhna kha tar lan a tum a ni. A dik lo thei lo lai chu a hawrawp leh \awngkam ngau ngau ni lovin, chung hawrawp leh \awngkam, dik lo palh thei, lehlin sual palh theihten an sawi chhuah tum Pathian thu tak, a thuchah laipui zawk chu a ni. Chu dik lo thei lo Pathian thu sawi chhuahna mihring \awng leh ziak erawh hi chu (7)

sual palh thei a ni. Roman Katholik-ho ngaih danah chuan Bible chu Kohhran siam a ni a, Kohhran hi a dik lo thei lo a ni zawk tih a ni. Hei hi a awm zawk em ni a tih rum rum theih. Mahse, Bible emaw Kohhran emaw hi dik lo thei lo anga sawi uar aiin Isua Krista hi dik lo thei lo zawk chu a ni tih uar a \ha zawk ang. Rinna leh thil tih reng rengah Bible hi kan inen ngilna tur a ni, kan peng hlek emaw kan awnsan hlek emaw tur a ni lo. Kohhran tharte pawh lo ding se, an thurin chu Bible-ah a innghat tur a ni. Chutiang chuan kan rinna leh thil tih tehna tur chu Bible hi a ni a, kan thla hniam tur a nilo va, kan khum tur a ni hek lo. Pathian thawk khum Bible hi lehkhabu dang ang bawka mihringte ziak a ni a, mahse a danglamna chu Pathian thawk khuma ziak a ni. Pathianin hluma mihring a siam, nunna thaw a thawk khum a, mi nung a lo ni ta tih ang chi kha a ni lo. Pathianin lehkhabu a thawk khum ser ser a, thu nung a lo ni ta tihna a ni lo. Bible ziak tawh sa zuk thawk khum lam aiin a ziaktute chu Pathianin a kaihruai a, thu te ziak thei turin a chawk harh a. Pathianin a ziaktute a kaihhruaina leh a pawlna kal tlanga ziak a ni. Chutiang chu a nih avangin Pathian a\anga lo chhuak tihna a ni ber mai. Chu chuan lehkhabu dang aia danglam a nihzia a rawn tilang nghal a ni. Miin lehkhabu dang an chhiar dan chiah pawhin chhiar se, an chhiar tam hnuah a danglamna an hre \hin a ni. Bible thuneihna Kan thurin pakhatna hi Bible thuneihna chungnunzia puan chhuahna a ni bawk. Bible thuneihna hi rinna leh thil tih tehna sang ber leh thuneihna vawrtawp (supreme authority) a nihzia puan chhuahna a nih rualin, Roman Katholik hovin Bible (Pathian thu) aia Pope leh Bishop thuneihna sang zawka an lo zirtir \hin hnawlna a ni bawk a ni. John Calvin-a zirtirna zuiin Westminster Thurin chuan Thuthlung Hlui leh Thar bu 66 te hi Pathian thu a ni a, rinna leh thiltih (8)

tehna atan Pathian thawk khuma ziak a ni tiin a zirtir a. Thuthlung Hlui Hebrai \awnga ziak leh Thuthlung Thar Grik \awnga ziakte hi Pathian thawk khum tiin a sawi zui nghe nghe a. Pathian thu tak, dik lo thei lo a ni tih hriat fiahna leh pawmna chu rilru lama Thlarau Thianghlim hnathawh atangin a nih thu a sawi lang tel bawk a ni. Kan kohhran hringtu nu, Wales ram Kohhran chuan an thurinah Bible thuneihna leh a dinhmun hi Pathian lehkhabu zawng zawng Thuthlung hlui leh Thuthlung thar bu te hi Pathian thu an ni a Rinna leh thiltih tehna dik lo thei lo a ni tiin an puangchhuak a. Pathian a\anga chhuak ngei an nih thu leh kan chhandamna atana hriat \ul zawng zawng chuanna a nih thu puanchhuah tel a ni bawk. Bible thuneihna bul tak chu Bible hi Pathian hnen a\anga chhuak nia kan pawmna hi a ni a, chu thuneihna laipui chu Thuthlung Thara Lal Isua zirtirna hi a ni.

(9)

THURIN 2-NA, 3-NA LEH 4-NA PATHIAN LEH PATHIAN PAKHATA MI NUNG PATHUM CHUNGCHANG

Pathian Chungchang Pathian chu Thlarau, mahnia awm chawp, tawp chin nei lo, chatuan mi a ni. Thlarau a nih avangin a hmuh theih lo va, khawih theih a ni hek lo. Biak dan turah pawh thlarau leh thu tak a phut a ni. Biak dan dik thu tak, a mizia leh a duh zawng nena inmil/inrem a biak tur a ni. Pathian chu mihringte finna leh thiamna hmanga chhui chhuah rual a ni lo. Mahse, Pathian chu mihringte tan hriat theih loh a ni tihna chu a ni si lo. Pathian chu amah leh amah a inhriattir avangin mihringte tan hriat theih dan kawng a awm a ni tih Bible-in min hrilh. Amah Isua Krista leh a thu leh thil tihin Pathian chu a inhriat tir a, chu aia inhriattirna chiang leh \ha zawk a awm lo. Bible hi Pathian inpuanna hriat theihna kawng leh hmanrua pawimawh tak a ni. Pathian zia hi hriat belh zel a ni thei e, mahse mihring kan nih chhungin Bible-a a rawn inhriattirna bak hi beisei tur a awm lo. Kan hriat phak tur leh kan hriat theih chi chu a lang famkim a ni. Tunlai ang hian lehkhapuan man tlawmin ziak awlsam sela chuan Isua chanchin hi tam tham tak ziak belh tur a awm ngei ang. (Joh 21:25). Amaherawhchu kan rina kan nun theihna tawk tura ziak a ni (Joh. 20:31). Tam eng ang pawh ziak se kan rin si loh chuan eng mah a ni lo ang. Mihring kan nih chhunga Pathian chungchang kan hriat theih tur zawng zawng chu Isuaah hian a lang famkim a ni. Isuan Kei mi hmu chu Pa hmu a ni (Joh. 14:19) a ti a, beisei leh chuan tur a awm lo. Kan tana a ruat chin chu Bible-ah hian a lang kim a ni. (10)

Trinity Chungchang Thuthlung Thar hian Thuthlung Hlui ang bawkin Pathian pakhat chauh awm thu a pawm a (Mk. 12:29; Rom 3:30; Galatia 3:20; 1 Tim. 2:5; 1 Kor 8:4-6). Pathian chu Pa a nih thu te, Isua chu Pathian a nih thu te, Lalpa tia koh a nih thu te, Thlarau Thianghlim chu thiltihtheihna ang chauhva sawi lovin mi nung, mize nei, Pathian a nih thu te kan hmu. Thuthlung Tharah hian Pa chu Pathian, Fapa pawh Pathian, Thlarau Thianghlim pawh Pathian a ni tih a sawi. Pathian pakhata mi nung pathum chu engkima intluk tlang an ni chungin, hnathawhah chuan indawt awm angin Bible-ah hian a lang. Fapain Pa a tir tih kan hmu ngai lo va. Pain fapa a tir tih erawh chu kan hmu. Thlarau Thianghlimin Pa emaw Fapa emaw a tir tih kan hre ngai bawk lo. Pain Thlarau a tir tih leh, Fapain Thlarau a tir tih erawh chu kan hmu. Intluk tlang chungin dinhmun erawh chu an nei niin a lang. Pain Fapa a tir a, Fapain a Pa duh zawng tiin a chawimawi a, Fapain Pa a puang chhuak a (Mtt. 11:27) Pain a Fapa hnenah mipuite a hip khawm a (Joh. 6:44). Isua chu he leia rawng a bawl lai khan Thlarau Thianghlima tihchak a ni a (Lk. 4:1); Tho leh Krista chuan a zirtirte hnenah Thlarau Thianghlim a tir a, Thlarau thianghlim chuan Isua a chawimawi a (Joh. 16:7, 14). Thlarau Thianghlim a\ang chauh lo chuan tu man Isua chu Lalpa an ti thei lo a ni (1 Kor. 12:3). Pa leh Fapa leh Thlarau Thianghlim chuan inlungrual tak leh inrem takin rawng an bawlin an thawk ho va. Pa tel lovin Fapa rawngbawlna a kim lo va, Thlarau Thianghlim tel lovin Pa leh Fapa chauh rawngbawlna a famkim thei hek lo. Pathian Pathum tihna a ni lo Tichuan Pa, Fapa, Thlarau Thianghlim chu Pathian pathum an ni lo va, Pathian pakhata mi pathum an ni a, an intluk tlanga, an ze puite thuhmun vek an ni a, duhzawng leh an tum a inthuhmun a, an pawimawhna a intluk tlang a, an zaa tu mah thlei bik lova biak leh rin tur a ni. (11)

Pathian Pakhat tih awmzia Pathian chu pakhat a ni tih hi chhut chian chuan chhiarkawp lama pakhat ang ngawt chu a ni lo tih a hriat theih awm e. Taksa pakhat (one body) tih hian taksa peng hrang hrang inpumkhatna thu a kawk a. Ho khat tih te Pawl khat tih te hian mi chi hrang hrang pawl khata inhlawm khawm tih a kawk a ni. Kristiante chauh ni lo, Juda-te leh Muslim te pawhin Pathian pakhat chauh awm hi an ring a. Mahse pathian pakhat an pawm dan chu Kristiante pawm dan nen a inang lo. Muslim-ho chuan pathian pakhat Allah (Mohammeda) an ring a, Juda-ho chuan Jehova an be leh mai a ni. Kristiante rin anga Pathian pakhata mi nung pathum awm an ring ve lo. Chuvang chuan Kristiante rinna hi a danglam bikin a chungnung ber a, a pawimawh ber bawk a ni. Pathian chu pakhat a ni kan tih hian kawh tum leh awmze ril tak a nei a, chungte chu:1) Pathian hi a awm ngei a ni tihna a ni. Hei hian Pathian awm ring lote rinna (Atheism) zawng zawng leh zirtirna a kalhna, Pathian awm rin lohna a hnawl bawk a ni. 2) Pathian chu a awm ngei a, pakhat chauh a ni tihna a ni. Hei hian Pathian pakhat aia tam awm rinna (polytheism) a hnawl a ni. 3) Pathian pakhatah chuan mi nung pathum, chhungril lama inlaichinna nghet tak nei, mi nung hrang si an ni tih a kawk bawk. Isua Krista chu Pathian inpuan a vawrtawp a ni tih kan sawi tawh a. Isua Kristaa Pathian inpuanna hi Pathian pakhata mi nung pathum awm thu lan chianna pawh a ni. Isua thu sawi hrang hrangah pawh Pa leh Fapa leh Thlarau Thianghlim thu hi a lo lang \hin. Thlarau thianghlim chungchang a sawinaah Pa ka dil ang a, ani chuan Thlamuantu dang a pe ang che u (Joh.14:16), Pa hnen ata Thlamuantu in hnena ka tirh tur, Paa chhuak Thlarau dik tak chu a lo thlen hunah, ani chuan ka thu a hriattir ang (Joh.15:26) tiin Pa leh (12)

Thlarau Thianghlim chu mi nung hrang an nihzia fapa chuan a sawi a ni. Lal Isua nun leh rawngbawlnaah khan Pa leh fapa leh Thlarau Thianghlim thu hi a lang fiah hle. Pa chuan fapa chu a be \hin a (Mk.1:11; Lk. 3:22), Fapa pawhin Pa a be \hin a (Mt. 11:25, 26, 26:39; Joh. 11:41; 12:27, 28), chutih laiin Thlarau Thianghlim chuan Fapa chu a hruai \hin a (Mt.4:1; Mk.1:12; Lk.4:1f). Pa hnenah min dilsak reng bawk a ni (Rom.8:26). Pentikos niah leh Kohhran hmasa hunah pawh chiang takin a lang a, Stephana an den hlum lai pawh khan Thlarau Thianghlima khat a ni a, van lam a en tlat a, Pathian ropuizia leh Pathian ding lama Isua ding a hmu a, Ngai teh u, van inhawng te ka hmu a, Pathian ding lama Mihring Fapa ding pawh ka hmu a tih kan hmu (Tirh. 7:55-56). Pa leh Fapa leh Thlarau Thlianghlim te hi Pathian famkim an ni \heuh a, mahse Pathian hrang hrang an ni lo. An za hian Pathian pakhata mi nung pathum inpumkhat an ni. Lal Isuan, Tupawh mi hmu chu Pa hmu a ni (Joh. 14:9) tiin amah chu Paah a awm a, Pa pawh amahah a awm a (Joh. 14:11), Pa nen chuan pumkhat an ni tih a sawi chiang a (Joh. 17:11). Thlarau Thianghlim pawh Pa leh Fapa ata lo chhuak a ni bawk (Joh. 15:26; 16:14). Pathian pakhata mi nung pathum (Trinity) thu hi sawi fiah har tak ni mahse thu dik a ni bawk si. Bible-in Pathian nihna a sawi dan a nih avangin hrethiam vek lo mah ila pawm loh theih loh a ni. Trinity hi hun hrang hranga Pathian lan dan hrang hrang sawina a ni lo va, Pathian hi pakhat ni lova pathum (Tritheism) anga pawm hi a dik lova, Bible zirtirna nen pawh a inkalh a ni. Hre fiah thiam lo mah ila Bible sawi dan hi kan pawm lo thei lo a ni. Pathian chu hriat fai vek phak ni sela, kan Pathian atan kan duh ang em le? |ha tawk leh tling tawk kan ti ang em? I Pathian chu i biak duh dan ang ang pawm mi ni sela, i anpui a ni mai lawng maw? Pathian chuan chibai buk tlut tlut te, amah biakna tihropui hum humte (13)

ai chuan, awm dan \ha leh thil \ha tih hi a duh zawk a ni tih sakhaw dang betute aia kan hriat bik a awm em? Sakhaw dang betute aia Kristiante biak dan leh hriat dan hi a dik bik a ni kan ti thei em? Eng pawh Pa leh Fapa nena inmawi lo chu Thlarau Thianghlim nen a inmawi lo va. Mihring hi a thil tihah a mizia kan hre \hin a, thlarau hnathawh kan tih eng pawh hi Pathian mizia nena a inmawi loh chuan, Thlarau hnathawh a ni thei lo. Thlarauvin mihringte tlin tawkin a thawk \hin a, mahse mihringte ze remin a thawk ngai lo, ama ze remin a thawk \hin. Thlarau tam tak awm mah sela, Pathian chauh lo chu rin tlak leh biak tlak a awm lo. Pathian chauh lo chu Pathiana neih tlak a awm lo a ni.

(14)

THURIN 5-NA, 6-NA LEH 7-NA MIHRING, SUAL LEH CHHANDAMNA CHUNGCHANG
Bible-in mihring chungchang a sawi dan Bible-in mihring chungchang a sawi dan kawngpui awm ruah a awm a. Mihring chu Pathian siam a ni a, Pathian hawisanin sualah a tlu a, chhandamna kawng siamsak leh a ni a, chhandamna tura Krista ringtu chu chatuanin Pathian hnenah a awm ang a, ring lotu erawh chu chatuan hremhmunah a awm ang tih hi a ni. Bible zirtir dan chuan mihring chu thil nung lo piang danglam zel a\anga lo awm a ni lo va, Pathian anpuia siam a ni. Pathian anpuia siam ni mahse Pathian them chu a ni lo va, Pathian tisa peng a\anga siam a ni lo. Chuvangin engti kawng mahin Pathian a ni lo, Pathian thil siam, a siamtu rinchhana nung mai tur a ni. Hei hi mihring chungchang Bible sawi dan khaikhawmna chu a ni. Pathian anpuia siam awmzia Pathian anpui tih hi sawi dan chi hnih a awm a. A zau zawnga sawi chuan mihringin chhia leh \ha hriatna a neih te, ngaihtuah theihna a neih te leh thlarau thi thei lo a neihna hi a huap a, chung chu tluk hnuah pawh, sual hnuhma keng telin, a la nei zui zel a ni. A zim zawng chuan Pathian hriatna dik a neih te, a felna leh a thianghlimna te a kawk a, chung chu tluknaah khan a bo a ni. Pathian anpui awmzia dik tak chu Isua Kristaah tihlanin a awm. Krista chu Pathian anpui tih a ni a (2 Kor. 4:4; Kol. 1:15). Isua chu mihring famkim niin, Pathian anpui dik tak chu amahah chuan kan hmu a ni. Sual hi engtin nge a lo awm? Pathianin mihring a siamin sual sain a siam lo. Pathian hi engkim bul a nih chuan sual hi engtin nge a lo awm? Joba buah chuan Pathian chuan thil suaksual tiin, Engkim titheia chuan thil dik (15)

lo chu a ti lo vang (Job 34:10) tih kan hmu a, chuvangin sual hi Pathian siam a ni lo. Sual chu mihring zinga a luh hmain vantirhkohte zingah a in\an a, chapona, Pathian anga ropui chakna avangin Pathian lakah an hel a, Pathian anga ropui chakna vek chu mihring sualna bul pawh niin Bible-in min hrilh a ni. Suala mihring tluk thu Suala mihring tluk thuah hian mi \henkhatin Evi leh Adam-a te kha an duhthua tlu ni lovin pawng lak an ni tiin an zirtir a, rulin Evi thinlung a luah a, ei lo thei lovin a nawr a, thei ei duhna kha Evi thinlung a ni lo va, Setana thinlung, mihringa thawk zawk a ni. Chuvangin tlukna kha rilru fima thil tih sual ni lovin Setana mawina, ngaihawmna leh thiltihtheihna chuan an chhia leh \ha hriatna a bumin ei phal loh chu a ei luihtir a, anmahni duh thu reng ni lo, bumna avanga nawr luih thil a tlu angin an zirtir a ni. Hei hi Bible zirtir dan leh Kohhran pawm dan a ni lo. Kohhran zirtir dan chuan amah (mihring) duh thu ngeia suala a tluk thu hi a ni. Mihringin ama duh thu ngei leh a duhna zalen ngei hmanga sual a thlan tak thu hi zirtirna tlanglawn ber a ni. Bum an ni Evi kha bum chu a ni ngei mai, bum a nihna chu thei rah a ei avanga Pathian ang ni tura thlemna kha a ni (Gen 3:1-6). An ei a, rulin Pathian ang in ni ang a tih kha an ni leh si lo va, chu chu bumna chu a ni. Rulin a thlem lai pawh khan Pathianin thei kha ei a phal lo a ni tih an hre chiang em em a, chuti chung chuan an ei lui a ni. Chu chu Pathian thupek bawhchhiatna a ni a, chu chu an duh thu ngeia tih a ni. Thlemin an awm Thlemtu khan mihring rilruah Pathian rinhlelhna leh helna rilru neihtir turin a thlem ngei mai a; mahse, duhthlanna hmanga thu pawt chattu chu amah mihring ngei kha a ni. Chuvangin sual thiam lohna (16)

pawh a chungah a tla a, sual avanga inthiam lohna pawh a nei nghal a ni. Chuvangin mihring chuan ama duh thu ngeiin Pathian dan a bawhchhia a, chhiatna leh thiam lohnaah chuan ama duhthlanna ngei hmangin a tlu lut ta a ni. An lo sual \an dan Mihringa sual bul chu Evi leh Adama te bawhchhiatna kha a ni. Genesis 3-ah Eden huana Pathianin thei rah ei phal loh an ei avanga Pathian dan an bawhchhiat thu leh chu sual avanga mihringte chunga Pathian hremna lo thleng thu kan hmu. Sual intanna lai leh a sual lai ni bera lang chu Pathian thupek an awih duh lo va, Pathian an ringhlel a, ropui lehzual leh Pathian ang nih an chakna kha a ni. An thinlungah sual chu a awm der tawh a, chu sual chu thei an ei khan tihlan leh tihfiahin a lo awm ta a, a taka chantir a lo ni ta a ni. A \awng bul lama a awmzia chu tum \helh tihna a ni. Mihring chu Pathian nena leng dun a, Pathian chawimawi tur kha a ni a, mahse a tum tak \helhin Pathian ang nih a tum ta tlat a, a lo sual ta a ni. Tluk hnua mihring dinhmun:Suala an tluk khan mihringah sual chuan eng thil chiah nge a thlen tak? Lo lang nghal mai chu Pathian leh mihring inlaichinna lo chhiat tak thu hi a ni. Pathian aw an hriatin Evi leh Adama te khan bihruksan an duh a (Gen.3:8), saruak an nihna inhriain an zak a ni (3:7). Hetah hian an serh tihlana a awmna avanga zak ni satliah lovin an dinhmun pangngai an phak tawh loh avangin an zak a ni ang. Zahna hi miin kan awm dan leh nihna \ha lo an hmu nia hriatna a\anga lo awm a ni. Mihringin Pathian laka rilru a put chu hlauhna, zahna, sual avanga thiam lo intihna leh tlan bosan duhna a lo ni ta. Chu chu vawiin thlengin a la ni zel pawhin a lang. Kohhran zirtir dan tlangpuiah chuan tluknaah khan mihringin a tira a felna bulpui (original righteousness) a hloh va, Pathian a anna pawh tihkhawloh a ni a, a chhe lailet der a ni. Calvin-a pawhin tluk (17)

hnua mihring chu \hatna leh duhawmna pawh nei tawh lo, changpat ang lek niin a sawi ve hial a ni. Chuti chung chuan ngaihtuahna fim (reason), chhia leh \ha hriatna (conscience), hriatthiamna (understanding), leh duhthlan theihna (will) a la nei a, sualin tikhawlo tawh mah se a chhe vek lo. Pathian hriatna pawh eng emaw chen chu a la nei thei a; mahse, Pathian hnena hawi kir tur leh a duh zawng ti tura chakna erawh a nei tawh lo. Sual chuan mihring a tikhawlo a ni. William Temple-an Ka duh chuan thil \ha ka ti thei teh meuh mai; mahse ka harsatna chu ka duh \hin lo a ni a tih ang deuhin mihring chu sual avangin a khawlo zo tawh a. Sual lam a awn a, sual lam chu a \ha lo zawk tih hre chung pawhin a thlang zawk tlat \hin. Paulan thil \ha tih ka duh laiin sualna ka hnenah a lo awm \hin (Rom 7:21) a tih angin mihring chu sual lam awn leh sual hnuaia hrehawm tuar a lo ni. Chu dinhmun chhe tak ata la chhuak a, sual leh a hremna zawng zawng laka chhandamtu chu a mamawh ngawih ngawih a ni. Mihring siam thar lehna/chhandamna:Pathian anpuia siam mihringte chu sualah an tlu a, chhiatna leh thiam lohnaah an inbarh lut a, mi zawng zawng mi sual an ni vek. Mahse chu chu a tawpna a ni lo, Kristaah mihringte chu siam thara awmin Pathian faa vuah leh theihna kawngka chu hawn a ni leh ta a ni. Pathian chuan tu mah thlei bik loin Kristaah mi zawng zawng tan chhandamna a siam a, Kristaa Pathian khawngaihna dawng turin Thlarau Thianghlim chuan mihringte a pui a, chu a puihna leh sawmna chu awih a, sima Krista pawm chu Pathianin a sualte ngaidamin thiam a chantir a ni. An sualte sima Krista ringtute chu siam thar an ni a, an sualte ngaihdam niin Pathian faa vuah an ni a. Sim duh lo leh ring duh lote chuan Pathian hremna an tuar ang.

(18)

THURIN 8-NA LEH 9-NA SAKRAMEN LEH RINGTU ZAWNG ZAWNG TIH TUR CHUNGCHANG
Baptisma awmzia:Grik \awng baptizo tih hi tuia hnim, chiah, sil, theh, thlawr tiin a lehlin theih vek a ni. Kristiante hman danah chuan Pa leh Fapa leh Thlarau Thianghlim hminga tuia sil a ni. A changtu hmuh theih Kohhrana urhsun taka lawm luhna a ni (1 Kor 12:12-13). Krista thihna leh thawhlehna tawmpuina te (Rom 6: 3-7; Kol 2:11-12), Nun thara nung tura Pathian hnena inpekna te (Rom 6:3-4), tihthianghlimna leh sual ngaihdamna te (Mk 1:4; 1 Kor 6:11; Eph. 5:25-27), khawngaihna thuthlung chhinchhiahna leh nemnghehna te a ni (Rom 4:11; Gal 2:11-12). Thuthlung Thara Kohhran lo piang tir khan hei hi an ngai pawimawh hle. Sakhaw thuah Juda emaw Grik emaw an ni tawh lo va, Isua Krista ringtute an ni tawh zawk a ni tih tifiahtu lian taka tan an hmang a ni (Gal 4:25ff; 6:15f). Thuthlung Hlui thuthlung hmasa zawka chhinchhiah nana an hman serhtan chu thuthlung tharah chuan baptisma-a thlak a lo ni ta a ni. Baptisma hi Pathian Kohhranhova tel ve tura lawmluhna a nih avangin Kristiante inpumkhatna entirtu a ni bawk (1 Kor. 12:13). Kristaa Baptisma changte chu Krista chuan inthuamin (Gal 3:27) ama rualin an \hang zel tur a ni (Rom 6:5). Chuvangin Baptisma hi Chanchin |ha serh leh sang ropui tak a ni a, Krista thihna leh thawhlehna puan chhuahna a ni a, ringtu chu Krista ta leh a hnena inpe lut tur a nih puanchhuahna a ni bawk, Krista ringtute leh an fate chuan an chang ngei tur a ni a, he thil serh ngaihnep chu sual nasa tak a ni (Lk 7:30; Exod. 4:24-26). Naupang/Nausen Baptisma Thuthlung Tharah nausente baptisma chantir ngei tura sawina chiang tak a awm lo va, chutiang bawkin puitlingte chauh baptisma (19)

chantir tur a nih thu leh nausen baptisma chantir loh tur a nihna tarlanna chiang tak pawh a awm hek lo. Amaherawhchu chhungkuaa baptisma chang an awm sawi a ni fo va (Tirh. 16:15; 33:1; 1 Kor 1:16), chhungkuaah chuan naupangte an tel ve ngei turah a ngaih theih avangin nausente hi Thuthlung Thar Kohhranah an baptis ngei a rinawm. Paula chuan baptisma hi thlarau lam serhtan niin a sawi a (Kol 2:11); Thuthlung Hluiah nausente serh tan a nih avangin nausente hi baptis ngei tur an ni ang. Lal Isua pawhin naupangte a hnar lo mai ni lovin Pathian ram chu an ta a nih zawkzia a sawi a (Mt. 19:14; Mk. 10:14; Lk. 18:16). Chuvangin chu rama tel nih chhinchhiahna baptisma chu an chang ngei tur a ni. Kohhran Chanchinah Kohhran pa Tertullian-a (160-220) te, Origen-a (185-251) te hun laiin in nausen baptisma chu Kohhran tih dan phung a ni tawh tih a lang a. Alan Richardson-a chuan, Kum zabi thumna atang khan Kohhran Siam \hat huna Anabaptist-te leh a hnu deuha Baptisten an rawn sawi buai hma zawng chu nausen baptisma hi pelh awm hlek lova Kohhranin a lo kalpui chu a ni a ti. Sakramen te hi kan rinna tihchakna tura Pathian thutiam leh duhsakna chhinchhiahna leh nemnghehna a ni a, keini lamah Ama hnena kan intukluhna leh kan duhna puan chhuahna a ni. Baptisma sakramen pawh hi sual ngaihdamna leh Pathian khawngaihna thuthlung chhinchhiahna a ni a, Pathian thuthlungah chuan naupangte hmaih an ni ngai lo va, an tel zel zawkzia Lal Isua pawhin a sawi chiang hle. Sakramen hian a pianthartir chu a ni lo va, mahse chanchin \ha thutiam chu an tan dahin a awm a, a tirah lang nghal mai lo mahse, a hun takah khawngaihna chu Thlarau Thianghlimin a dawntir a ni (Gal 3:27; Tita 3:15; Eph 5:25-26, Tirh 2:38, 41). Naupangte chu Lal Isuan Ka hnenah han hruai rawh u (Mt 19:14) a ti a, chuvangin Pathian thuthlunga chhinchhiahtir leh Pathian thua enkawl zui chu ringtu nu leh pa chuan an mawhphurhna (20)

a ni. Nausen laia baptisma chantir \hin Kohhran chuan naupang enkawlna an uluk hle a, chuvangin naupangte Pathian thu zirtirna Sunday School pawh an ngai pawmawh hle zel a ni. Baptisma chantira thlawr kan ngaihnatna chhan chu, Chanchin Tha pianhmang nen inrem bera kan hriat avang a ni. Lal Isua ringtu \heuh \heuhte inang renga baptisma chantir theih dan kawng ber a ni. Damlo mu reng leh dam te, tui tamnaa mi leh tui van zualna (thlaler) a mi te inang rengin kan chantir thei a, baptisma puitling lo chang bik anga inngai an awm palh thei lo. Thlawr aia hnim hi \ha zawka ring an awm pawhin kan dem lo. Chhandam nihna tura sawi erawh chu kan awih lo a ni. Lalpa Zanriah Sakramen Lalpa Zanriah hi sawi dan chi hrang hrang a awm a:- Lalpa Zanriah (1 Kor 11:20), Inpawlna Thianghlim (Holy communion) (1 Kor 10:16), Lawmthu Sawina (Eucharist), Lawmna Ruai (1Kor 10:16, 11:24, Mtt 26:26-27), Lalpa Dawhkan (1Kor 10:21), Chhangphel (Tirh 2:42, 20:7), Inthawina tih te an ni. Lalpa zanriah tih hian hriatrengna lam a kawk deuh bik a. Kristan thil min tihsak tawhte leh tun hun thlenga min tihsak mekte min hriat chhuahtir a ni. Krista thihna leh thawhlehna hriat reng nana chhang leh uaiin chan ho hi Lalpa zanriah chu a ni. Chu chuan Krista thihna leh thawhlehna avanga ringtute thil \ha chan zawng zawng leh ringtute Krista tana an inpek ve thungna a nemnghetin a chhinchhiah a ni. Lalpa zanriahah hian Krista thihna leh thawhlehna kan hnenah leh khawvel hnenah kan puang a, chumi avanga thil \ha kan chanah lawmthu kan sawi a. Amah nen kan inpawl a, mi thianghlim kal tate nen kan inpawlna a ni bawk. Lalpa dawhkan kan kil hian Krista chu ropui takin a lo kal leh dawn a, chu chu beisei takin kan nghak mek a ni tih kan tilang bawk. Lalpa zanriah chu hun kal tawha Krista thihna hriat reng nan te, tunah amah leh kan ringtu puite nena kan (21)

inpawlna te, nakinah a lo kal lehna thlir chunga chan a nihna te a huam vek a, hman, tun, leh nakin insuih zawmna a ni. Lalpa Zanriaha Krista lo tel dan Roman Catholic Kohhran chuan chhang leh uain te kha puithiamin a hlan hnuah chuan Krista taksa leh thisena chang tak tak angin an ngai a, hei hi transubstantiation an ti. Luther-a chuan chhang leh uain chu an nih pangngai la ni rengin chutah chuan Krista a lo tel a ni a ti a. Thir lingah mei a tel angin emaw lapua pawh lapua ni reng chunga tuia chiaha tui a lo pai angin chhang leh uain-ah Krista taksa a lo tel (chenchilh) angin a ngai, hei consubstantiation an ti. Zwinglia chuan tuna vana awm tawh Krista chuan tisa thil hmun bik a rawn luah lo va, Lalpa Zanriah chu Krista kan hriatrengna tura hmuh theih chhinchhiahna mai a ni a ti. Calvin-a chuan chhang leh uain te chu an danglam lo tih a pawm a, amaherawhchu Luther-a angin tisaa Krista lo tel ang chuan a pawm chuang lo. Zwingli-a angin hriatrengna maiah a ngai bawk hek lo. Krista chu Lalpa zanriahah chuan thlarauvin a lo tel a, a lo telna (awmna) chuan thlarau lam \hatna leh sawtna a siam niin a pawm. Chu thlarauva lo awm Krista chu lawm turin rinna taka changtute chu Thlarau Thianghlimin a chawikang a, khawngaihna an dawng \hin a ni a ti. Lalpa Zanriah chu mihring thil tih a nihna lam aiin mihring hnenah Pathian thilthlawn pek entirna a nihna lam uar a. Chumi dawtah chauh chuan hriatrengna ruai leh mihring te rinna puanchhuahna niin a ngai. Calvin-a leh Luther-a chuan rinna tihnghehna hmanrua atan Pathian pek a nihna chu Sakramen din chhan bulpui tak niin an pawm a ni. Sakramen chan hlawkna Sakramen hi chhandam leh chhandam loh kawnga thil pawimawh a ni lo va, chhandamna chu Krista rinnaah a innghat zawk a. Amaherawhchu Krista ringtu, chhandam fate tan chuan thlarau (22)

nun chawmna leh tihchakna te, khawngaihnaa \han lenna tura Pathian thiltihtheihna an channa a ni a, khawvel hnena Krista thihna leh thawhlehna puanna a nih avangin Krista tana thuhretu nihna a ni. Lal Isuan ropui taka a lo kal leh hma loh chu he sakramen hi vawng nung turin thu a pe a, Lalpa Zanriah kan chan ho hi Lal Isua thupek awihna a ni a, a lo kal leh ngei dawn tih tar langtu a ni bawk. Lalpa zanriah kan kil apiangin a siamna hun leh hmun lamah kan rilru chak takin a hruai a, a thisena chhandamna thuthlung thar a siam te, chuta sual ngaihdamna kan chan te a rawn tar lang nawn \hin a; mi sual kan nih min hriat thartir a, Pathian khawngaihna thil tih avanga lawm tur kan nih min rawn hrilh thar \hin a ni. Chuvangin rinna nena tih tak zeta changtute chu Thlarau Thianghlimin malsawmin, pawn lam lang thei chhinchhiahnate hmangin chhung lam thlarau \hatna leh sawtna chu an dawng a, chu chuan an nun a chawmin Pathian khawngaihna an dawng \hin a ni. He sakramen hmang hian Krista chu kan sualte tlan nan a thi a, kan hmahruaitu ni turin ropui takin a tho leh a, chu tholeh Lalpa mi nunga chu a mite nen kan inpawl a, ropui takin a lo kal leh dawn tih kan puang a, heng thil serh hmang hian amah chu kan zawm a ni. Krista thihna leh thawhlehna avanga ringtute thil chante chu nemngheh leh chhinchhiah a ni a, chutih rualin ringtute chu Krista tana rinawm turin kan intiam bawk a ni. Chu chuan rinna a tichakin amah pawlna thar min siamsak \hin a ni. Ringtu tan chaw \ha, \han lenna, inpumkhata inpawlna, hmangaihna ruai thianghlim a ni. Chuvangin Lalpa zanriah hi Krista lo kal leh hma loh chu kan nei zel tur a ni. Ringtute tih tur Kohhran ni tura inzawm khawm te, Krista sakramen leh a thil serh dang vawn \hat te, a dan zawm te, \awng\ai zel te, Lalpa ni serh thianghlim te, Amah be tura inkhawm te, A thu hrilh ngaihthlak (23)

te, Pathian malsawmna an dawn ang zela pek ve thung te, Anmahni zingah leh mi zawng zawng hnena Krista nungchang ang tihlan te, Khawvel puma Krista ram tizau tura beih te, Ropui taka a lo kal lehna hun nghah te hi a ni.

(24)

THURIN 10-NA HUN HNUHNUNG THU

Thurin sawi fel harsa tak a ni. Hun hnuhnung chungchang thurin hi thu harsa tak, kal sual pui awl tak a ni a; Kristiante pawh kan lungrual lohna ber leh kan ngaih dan a inchen lohna ber pakhat chu hun hnuhnung chungchang thuah hian a ni. He thurin avang hian kal sual pawh an tam a, nun beidawng tak leh harsa taka awm ta sawi tur pawh an awm. Pawm dan leh hrilh fiah danah fimkhur a \ul khawp mai. Nakin thu, chhui fiah theih em em ni lote fiah taka chhui tuma beih vakna te, Lal Isua lo kal hun tur ni leh kum leh darkar chhut chiam te, Lal Isua lo kal lehna \um hnih ni tura chhut te, tholeh taksa hmel hmang tur te, rorelna hnuhnung lo thlen dan tur te leh thil dangte chhui vak vak te hi thil \ul lo tak a ni. Hlawkpui aiin min tibuaitu a ni zawk thei, chuvangin fimkhur hle tur a ni. Kristiante beisei leh nghahfak a ni. A lehlamah erawh chuan hun hnuhnung thu hi Kristiante beisei innghahna thurin pawimawh tak a ni. Harsatna leh manganna te, tihduhdahna leh nekchepna kara ringtute thlamuantu leh chelh ding tlattu leh tihuaisentu, chhelna leh beiseina siamsaktu a ni. Paulan, Tun dam chhung chauhva Krista chunga beiseina kan neih chuan mi zawng zawnga khawngaihthlak ber kan lo ni ang (1 Kor 15:19) a tih ang khan hun hnuhnung beiseina tel lo chuan Lal Isua rin pawh hi thil hahthlak mai a ni ang. Hun hnuhnung thurin hi ringtute inthlamuan tawnna tur a ni (1 Thess 4:18). Hun hnuhnung thu hi thu har tak ni mah se Kristiante beisei leh chakna thahrui a ni tlat bawk si. Chu beiseina thahrui hmang chuan hrehawm tam tak karah rawngbawlin kan Lalpa tan kan rinawm tlat \hin a ni. He khawvelah hian hrehawmin awm \hin mah ila, amah vanga kan tuarna leh hrehawmna zawng zawng hi Lalpan min la tidam dawn tih kan hria. Chu hun lo thlen chu (25)

ringtute nghahfak a ni a, a lo thlen ngei dawn avangin leh a lo thlen theih thuaina tur atan \hahnemngai takin rawng kan bawl tur a ni. Theologian ropui tak J. Moltmann-a chuan, Hun hnuhnung thurin hi Kristian thurina a hmawr bawkna mai a ni lo va, a nihna takah chuan Kristiante beiseina thurin a ni a, chu chuan kan beisei thilte leh chu beiseinain a chawh nun zawng zawng a huap a ni. Kristianna hi hun hnuhnung thil a ni a, hma lam ena hma lam pan zel leh chumi avanga tun hun pawh tidanglama siam \hat zelna a ni. Chuvangin hun hnuhnung thu hi kristian thurin peng khat a ni mai lo va, kan rinna siamtu leh engkim innghahna a ni a ti. Hun hnuhnung thu hi mi mal chungchanga hun hnuhnung (mahni tana ni hnuhnung) (personal eschatology) leh engkim huap hun hnuhnung (khawvel pum tana ni hnuhnung) (general eschatology) tiin a \hen theih. Hun hnuhnung thu hian Thihna, Thawhlehna, Lal Isua lo kal lehna, Rorelna Hnuhnung, Hremhmun leh Vanram thu te a huam a ni. Hun hnuhnung thu hi \awngkam khatin sawi dawn ta ila Lal Isua lo kal leh thuin a khai khawm thei ang. Lal Isua a lo kal leh huna a rawn tih tur te, ringtu leh ring lotu chan tur te a ni ber mai. Kristiante beiseina hi Pathian a innghat a ni Kristiante beiseina thurin hi mihringte hmasawnna leh hlawhtlinnaah a innghat lo va, Pa Pathian, Engkimtitheia kutah a innghat zawk a ni. Chu beiseina chu mihringte a\anga in\an ni lovin Pathian a\anga chhuak a ni. Krista chuan amah ringtute hnenah he leiah hian nun thar a pe a, mahse nun famkim zawk chu nakina chan tur a ni. Chu nun duhawm leh famkim zawk chu Pathian rinna nen a inkawp tlat a ni (Thup 21:3-4). He beiseina hi rinna nen a inkawp tlat a, thil thuhmun erawhchu an ni lo. Hun lo kal tur kan thlir hian tun hun kan hman mekah mawhphurhna lian tak kan nei tih min hriattirtu ni thei sela a \ha hle ang. Hun tawpa thil lo thleng tur suangtuahna avang leh phur lutukna avanga kan hun hman meka kan mawhphurhna tlansan leh thulh phah nana thil thlir hi a fel lo va, a him (26)

lo bawk. Mi tu pawhin hun hnuhnung beiseina a neih chuan he khawvela a mawhphurhna \ha tak leh \hahnemngai takin a thawk ngei tur a ni. Kohhran Hmasate thurinah a lang Kohhran hmasate thurinah hian Krista chu a lo kal leh ngei dawn, mitthi leh mi nung rorelsak turin a lo kal dawn, mi zawng zawng an tho ang, an thil tih ang zelin rorelsak an ni ang tih hi chiang takin a lang a, heng bak thil dang kum sang rorel, mi thianghlim lawr, sakawlh tih vel hi thurinah ziak lan a ni ngai lo. Kohhran siam \hat hnuin thurin puan chhuah tam tak a lo piang a, mahse hengah te pawh hian hun hnuhnung chu a chiang chin an la lut a, a chiang lo leh inhnial tamna chi hi chu thurinah hian an la lut ngai meuh lo. Chu chu Westminster leh Welsh Thurinah te pawh a ni. Kan kohhran thurin sawmah pawh hian hun hnuhnung thurin chu Bible-in a sawi chian chin bak telh a ni lem lo. A chiang chin tuipui a \ul Hun hnuhnung chungchanga thil chiang kan hmuh chu Lal Isua chu mitthi leh mi nung rorelsak turin a lo kal dawn, mi zawng zawng an tho leh ang a, an thil tih ang zela rorelsak an ni ang, mi felte chu thiam chantir an ni ang a, mi sualte chu hrem tura thiam loh chantir an ni ang tih hi a ni. Mi tam takin an buaipui leh an tuipui em em mahse chiang si lo chu sakawlh, mi thianghlim lawr, tihduhdahna hun leh kum sang rorel tih te hi a ni. Heng thute hian englai mahin Kohhran thurin laimu an luah ngai lo. Pathian thuin min hrilh chian a duh chu chiang tak leh fel fai takin (dik tak leh chiang takin) a sawi mai, chumi baka thil biru leh chiang vak lo tuipui chiam chiam hi a \ul lem lo a ni. Chuvangin Kohhran mite tana \ha ber chu a chiang chin leh a dik chinah nghet taka din a, a chiang lo chu buaipui teh chiam loh hi a ni. Thil pawimawh chiang sate hi nghet taka vuanin tuipui ila, thil chiang lo buaipuia inham buai chiam chiam ai chuan kan tan a \ha ber a, a him ber bawk a ni. (27)

Hun hnuhnung chungchanga Calvin-a thu sawi hi a pawimawh hle mai, Kan Lalpa aiin hunin a ken tel thil dang eng pawh buaipui zawk nei suh u tih hi. Hun hnuhnung kan thlirna hi Kristaa infawkkhawm tur a ni a, Krista aia a behbawm thil dang kan sawi vul tawh zawk chuan hun hnuhnung kan sawi dan a fuh tawh lo tihna a ni. Krista hi thil dang eng mahin a hliah tur a ni lo. Kan nghahhlelh ber leh kan chak ber pawh a hmun ropui leh a mawina zawng aiin Krista a ni tur a ni.

*****

(28)

Potrebbero piacerti anche