Sei sulla pagina 1di 40

Examen Bsica Primaria Sexto Grado

1. LEE CON ATENCIN TODAS ESTAS INSTRUCCIONES ANTES DE QUE EMPIECES A RESOLVER LAS PREGUNTAS. 2. Este cuadro te ser !r" #ara $eer todas $as #re%u&tas. La res#uesta a cada u&a de e$$as de'er"s re%!strar$a a co&t!&uac!(& de cada #re%u&ta. ). Cada #re%u&ta t!e&e CUATRO #os!'$es RESPUESTAS* !&d!cadas co& $as $etras A* +* C* D, #ero s($o u&a de e$$as es correcta. -. Para co&testar* DE+ER.S LEER CON ATENCIN $a #re%u&ta / ELEGIR $a res#uesta 0ue co&s!deres correcta su'ra/a&do $a $etra 0ue co&s!deres.
Principio del formulario

Seccin 1
ESPAOL Lee co& ate&c!(& e$ s!%u!e&te te1to / res#o&de $as #re%u&tas corres#o&d!e&tes. EL PRIMER VIAJE DE OL!" Co$(& se tras$ad( a$ #uerto de Pa$os* do&de d2as a&tes #a$%a co3#rado tres cara'e$as4 $a Sa&ta Mar2a* $a P!&ta / $a N!5a. Reu&!( 6o3'res / 2 eres* / a$ 7!& !&!c!( su !a8e e$ ) de a%osto de 1-92. Dura&te $a tra es2a* $ar%a / #e&osa* se #rodu8ero& a$%u&os !&c!de&tes 0ue #&$ieran #od!do des'aratar $a e3#resa, #ero* #ese a todo* $a 7!r3e o$u&tad de Co$(& / de 0u!e&es 3"s resue$ta3e&te $o secu&da'a& tra8o e$ #re3!o 3erec!do #or a0ue$ !&tr:#!do %ru#o de &a e%a&tes. A $os sete&ta d2as de 6a'er sa$!do de Pa$os* esto es* e$ 12 de octu're de 1-92* Rodr!%o de Tr!a&a* 3ar!&ero de $a N!5a* %r!t( ;<T!erra=>* / a$ a&u&c!ar $o 0ue e2a* &o se e0u! oc(* #ues 6as de sa'er 0ue ar!as eces* e& d2as a&ter!ores* otros #a$%an %r!tado $o 3!s3o / e$ a&u&c!o resu$t( 7a$so. Lo 0ue Rodr!%o de Tr!a&a #a$%a !sto* se%?& se ac$arar2a des#u:s era u&a !s$a 0ue $os !&d2%e&as $$a3a'a& Gua&a6a&!. Los 3ar!&eros $a de&o3!&aro& Is$a de Sa& Sa$ ador* / 7ue 'a (rimera tierra de' "&e)o M&ndo 0ue e''os #!saro&. Lue%o* Co$(& descu'r!( $a !s$a 0ue 6o/ co&oce3os co& e$ &o3're de Cu'a / #oco des#u:s* /a cerca de$ 7!&a$ de su !a8e* e$ @ de d!c!e3're de 1-92* descu'r!( $a !s$a de Sa&to Do3!&%o* a $a 0ue $$a3( La Es#a5o$a. Co&7or3e a $os 3a#as de 0ue d!s#o&2a* Co$(& !3a%!&a'a estar e& $as costas de As!a* / co& esa cree&c!a e1#$or( otras !s$as / dec!d!( o$ er a Es#a5a #ara dar a $os re/es cue&ta de$ descu'r!3!e&to. 1
ACu"$ es $a 7u&c!(& de$ #r!3er #"rra7o de este te1toB

AC A'r!r u& de'ate. +C Prec!sar e$ t2tu$o. CC I&troduc!r e$ te3a. DC E1#o&er $os a&tecede&tes. +
ACu"$ de $as s!%u!e&tes o#c!o&es re?&e de 3a&era adecuada e$ orde& de $os sucesos 3"s re$e a&tes de$ te1toB

AC 1E 2E )E +C 1E 2E )E CC 1E 2E )E DC 1E 2E )E

Co$(& sa$e de$ #uerto de Pa$os co& tres cara'e$as. Co$(& $$e%a a $a !s$a Gua&a6a&!* descu'r!e&do de este 3odo e$ Co&t!&e&te a3er!ca&o. Lue%o de 6a'er descu'!erto otras !s$as* Co$(& re%res( a$ #uerto de Pa$os. Co$(& sa$e de$ #uerto de Pa$os co& tres cara'e$as. Co$(& !&7or3a a $os re/es es#a5o$es 0ue 6a descu'!erto &ue as t!erras. Co$(& co&trata a u& %ru#o de !&tr:#!dos &a e%a&tes #ara co&t!&uar e$ !a8e de e1#$orac!(&. Co$(& co3#r(* e& e$ #uerto de Pa$os* tres cara'e$as4 $a N!5a* $a P!&ta / $a Sa&ta Mar2a. Co$(& descu'r!( $a !s$a de Sa&to Do3!&%o* a $a 0ue $$a3( $a Es#a5o$a. Rodr!%o de Tr!a&a d! !sa t!erra 7!r3e* e$ 12 de octu're de 1-92. Co$(& re%res( a Es#a5a a $os sete&ta d2as de 6a'er sa$!do de Pa$os. Co$(& $$e%a a $a !s$a Gua&a6a&!* descu'r!e&do de este 3odo e$ Co&t!&e&te A3er!ca&o. Rodr!%o de Tr!a&a d! !sa t!erra 7!r3e* e$ 12 de octu're de 1-92.

ACu"$ de $os s!%u!e&tes #"rra7os #uede a%re%arse a$ 7!&a$ de El Primer Viaje de Coln s!& 0ue se a$tere e$ t!#o de $e&%ua8e 0ue se e3#$ea e& e$ te1toB

A Co$(& re%res( a$ #uerto de Pa$os e$ 1@ de 3arDo de 1-9)* do&de 7ue rec!'!do co& 8?'!$o / ad3!rac!(&* C au3e&tada :sta a causa de $os 6o3'res 'ro&ceados / $as #$a&tas / a&!3a$es 0ue* co3o #rue'a de 6a'er $$e%ado a $as $e8a&as t!erras de $as I&d!as* Co$(& 6a'2a tra2do e& sus 'arcos. + Cua&do Co$(& re%res( a$ #uerto de Pa$os* e$ 1@ de 3arDo de 1-9)* $a $e/e&da de $os !&tr:#!dos &a e%a&tes C 0ue 6a'2a& descu'!erto &ue as / 3ara !$$osas t!erras co3e&D( a correr #or todo e$ V!e8o Co&t!&e&te.

C FCr!st('a$ Co$(& 7ue u& !&tr:#!do &a e%a&te* estud!oso de $as 3ate3"t!cas / $a %eo%ra72a. Mur!( e$ 2G de C 3a/o de 1@GH e& $a c!udad es#a5o$a de Va$$ado$!d* #ero 7ue e&terrado e& $a catedra$ de Se !$$a. D Cue&ta $a 6!stor!a 0ue* cua&do Co$(& re%res( a Es#a5a* $ue%o de su !a8e #or $o 0ue :$ cre2a era& $as C I&d!as I1@ de 3arDo de 1-9)C* 7ue rec!'!do co& u&a %ra& 7!esta 0ue dur( ar!os d2as.

AE& cu"$ de $as s!%u!e&tes 7ec6as #udo ser descu'!erta $a !s$a 0ue 6o/ co&oce3os co& e$ &o3're de Cu'aB A/?date de $os datos 0ue e$ te1to a#orta.

AC E$ 2J de octu're 1-92. +C E$ @ de a%osto de 1-92. CC E$ @ de d!c!e3're de 1-92. DC E$ 1G de d!c!e3're de 1-92

E$ er'o dis(on%a e3#$eado e& e$ ?$t!3o #"rra7o !&d!ca 0ue Co$(&

AC te&dr2a 0ue 6acer sus 3a#as. +C co&ta'a co& a$%u&os 3a#as. CC e&co&tr( u&os 3a#as. DC co&su$ta 3a#as.

E& e$ tercer #"rra7o de$ te1to* $as #a$a'ras ;'a (rimera tierra de' "&e)o M&ndo> / ;e''os> 6ace& re7ere&c!a* res#ect! a3e&te* a

AC $a !s$a Gua&a6a&! / a $os !&d2%e&as. +C $a !s$a Sa& Sa$ ador / a$ %ru#o de &a e%a&tes. CC $a Is$a de Cu'a / a Co$(& / Rodr!%o de Tr!a&a. DC $a !s$a de Sa&to Do3!&%o / a $os !&tr:#!dos 3ar!&eros.

Lee &ue a3e&te e$ te1to ;E$ #r!3er !a8e de Co$(&> #resta&do es#ec!a$ ate&c!(& a $as #a$a'ras su'ra/adas. ASa'es #or 0u: todas e$$as co3!e&Da& co& ;6>B

AC Por0ue todas so& #a$a'ras der! adas de$ er'o ;6a'er>. +C Por0ue todas est"& e& a&teco#ret:r!to. CC Por0ue todas so& #a$a'ras der! adas de$ er'o ;6acer>. DC Por0ue todas a& a&tes de u& er'o e& #art!c!#!o.

Lee e$ s!%u!e&te te1to / res#o&de $as #re%u&tas corres#o&d!e&tes. O'ser a 0ue e& e$ #r!3er #"rra7o se 6a& !&troduc!do errores orto%r"7!cos de$!'erada3e&te. EL VIAJE ALREDEDOR DEL M0"DO e$ !a8e 0ue #uede co&s!derarse de 3a/or !3#orta&c!a des#u:s de$ #r!3ero de co$(&* es e$ de c!rcu&&a e%ac!(& de $a t!erra* rea$!Dado #or $a e1#ed!c!(& de 7er&a&do de 3a%a$$a&es* 8ua& se'ast!"& de e$ca&o / otros 3ar!&os. A0ue$$os audaces e1#ed!c!o&ar!os sa$!ero& de$ #uerto de Sa&$?car de +arra3eda e$ 1J de se#t!e3're de 1@19. E$ 1) de d!c!e3're de este 3!s3o a5o* ''e1a)an a A3:r!ca de$ Sur* / a$ a5o s!%u!e&te descu'r!ero& e$ #aso KKKKKKKKKKKKKK se co&oce #or estrec6o de Ma%a$$a&es. Poster!or3e&te* 3!e&tras na)e1a)an a tra :s de u& %ra& oc:a&o* a$ 0ue $$a3aro& Pac27!co* arr!'aro& a$ arc6!#!:$a%o as!"t!co 0ue KKKKKKKKKKKKKK rec!'!r2a e$ &o3're de Is$as L!$!#!&as. KKKKKKKKKKKKKKKKK de cruDar e$ Oc:a&o M&d!co* rodearo& e$ ca'o de +ue&a Es#era&Da #ara* 7!&a$3e&te* arr!'ar a Es#a5a e$ d2a H de se#t!e3're de 1@22. Co& ese %ra& !a8e* e& e$ cua$ se e3#$earo& tres a5os #ara dar $a ue$ta a$ 3u&do* se demostra)a $a redo&deD de $a T!erra. 2
E$!%e $a o#c!(& 0ue #rese&te $as #a$a'ras 0ue $e 7a$ta& a$ te1to / 0ue so& &ecesar!as #ara dar$e u& se&t!do $(%!co.

AC 0ue desde e&to&ces N des#u:s N Lue%o

+C 0ue $ue%o N a&tes N A$ 3!s3o t!e3#o CC 0ue a&tes N 3!e&tras esto suced2a N Desde a&tes DC $ue%o de 0ue N e&to&ces N A&tes 0ue

E& e$ te1to a&ter!or se 6a& su'ra/ado tres #a$a'ras 0ue #rese&ta& u& error orto%r"7!co. Lre&te a esta s!tuac!(&* Acu"$ es $a #ostura ms adec&adaB

AC Se5a$ar 0u: re%$a se !&cu3#$!(. +C Su%er!r e$ re#aso de $as &or3as orto%r"7!cas. CC Rea$!Dar $a correcc!(& a#$!ca&do $a &or3a corres#o&d!e&te. DC Po&er e& duda $os co&oc!3!e&tos orto%r"7!cos de 0u!e& escr!'!(.

14

A co&t!&uac!(& se #rese&ta& cuatro ers!o&es d!7ere&tes de$ #r!3er #"rra7o de$ te1to. E$!%e $a o#c!(& 0ue #rese&te u& uso correcto de $as 3a/?scu$as.

AC E$ !a8e 0ue #uede co&s!derarse de 3a/or !3#orta&c!a des#u:s de$ #r!3ero de Co$(&* es e$ de c!rcu&&a e%ac!(& de $a T!erra* rea$!Dado #or $a e1#ed!c!(& de Ler&a&do de Ma%a$$a&es* Oua& Se'ast!"& de E$ca&o / otros 3ar!&os. +C E$ !a8e 0ue #uede co&s!derarse de 3a/or !3#orta&c!a des#u:s de$ Pr!3ero de Co$(&* es e$ de c!rcu&&a e%ac!(& de $a t!erra* rea$!Dado #or $a e1#ed!c!(& de Ler&a&do de Ma%a$$a&es* Oua& Se'ast!"& de e$ca&o / otros 3ar!&os. CC E$ !a8e 0ue #uede co&s!derarse de 3a/or !3#orta&c!a des#u:s de$ #r!3ero de Co$(&* es e$ de c!rcu&&a e%ac!(& de $a t!erra* rea$!Dado #or $a e1#ed!c!(& de 7er&a&do de Ma%a$$a&es* 8ua& Se'ast!"& de E$ca&o / otros 3ar!&os. DC E$ !a8e 0ue #uede co&s!derarse de 3a/or !3#orta&c!a des#u:s de$ #r!3ero de Co$(&* es e$ de c!rcu&&a e%ac!(& de $a t!erra* rea$!Dado #or $a e1#ed!c!(& de Ler&a&do de 3a%a$$a&es* Oua& se'ast!"& de E$ca&o / otros Mar!&os. MA5EM65I AS 11
A Lu!s $e toc( ser e$ !s!ta&te &?3ero ) GG1 G1G e& e$ #ar0ue de d! ers!o&es. AC(3o se $ee este &?3eroB

AC Tre!&ta 3!$ c!e&tos d!eD. +C Tresc!e&tos 3!$ d!eD. CC Tres 3!$$o&es d!eD. DC Tres 3!$$o&es 3!$ d!eD.

1* Do5a Ou$!a t!e&e 1GG &ara&8as. Desea 6acer 3o&to&es !%ua$es 0ue te&%a& a$ 3e&os @ &ara&8as / co3o 3"1!3o )G* A @* 1G* 2G* 2@ C + @* 1G* 1@* 2G* 2@* )G C C @* 1G* 2G* 2@* )G C D @* 1G* 1@* 2G* @G C 1+
La 3aestra de8( $eer u& $!'ro. Mar!a&a 6a $e2do #artes* Oua& $$e a !&d!ca e$ orde& de$ 0ue 6a $e2do ms a$ 0ue 6a $e2do menosB / Da&!e$a

ade3"s &o 0u!ere 0ue so're& &! 7a$te& &ara&8as. ACu"$es de $as s!%u!e&tes ca&t!dades de &ara&8as s!r e& #ara 6acer 3o&to&es co3o desea Do5a Ou$!aB

. AE& cu"$ de $as o#c!o&es se

AC Mar!a&a* Da&!e$a* Oua&. +C Mar!a&a* Oua&* Da&!e$a. CC Oua&* Da&!e$a* Mar!a&a.

DC Da&!e$a* Mar!a&a* Oua&.

1,

Co&s!dera $a s!%u!e&te 7!%ura4

ACu"$es rectas so& #er#e&d!cu$aresB

AC A / + +C + / C CC C / D DC A / D

1-

A&a a a $a&Dar u& dado. AQu: #ro'a'!$!dad 6a/ de 0ue ca!%a )B

AC

+C

CC

DC

1.

A Gerardo $e 6!c!ero& u& descue&to de$ @P e& $a co3#ra de u& carro. ACu"$ &?3ero dec!3a$ corres#o&de a este #orce&ta8eB

AC @ +C G.@ CC G.G@ DC G.GG@

1/

U&a 3ue'$er2a t!e&e e$ 2@P de descue&to e& todos sus #roductos. Rosar!o a a co3#rar u&a rec"3ara 0ue cuesta Q12 -GG.GG* Acu"&to $e desco&tar"&B

AC Q 9 )GG +C Q ) 1GG CC Q -9H DC Q )1G

12

E$ &?3ero e!&te 3!$ cuatroc!e&tos tres se escr!'e4

AC 2G -)G

+C 2G )-G CC 2G -G) DC 2- G-)

13

U&a $ata de duraD&os e& a$32'ar d!ce e& su et!0ueta 0ue #esa G.-RG S%. AQu: 7racc!(& re#rese&ta este #esoB

AC

+C

CC

DC

2G

ACu"$ de $as s!%u!e&tes a7!r3ac!o&es es correctaB AC E$ rad!o de $a c!rcu&7ere&c!a ta3'!:& es u&a cuerda. +C E$ rad!o de $a c!rcu&7ere&c!a 3!de e$ do'$e de$ d!"3etro. CC La 3ed!da de$ d!"3etro de $a c!rcu&7ere&c!a e0u! a$e a$ cuadrado de$ rad!o. DC E$ d!"3etro de $a c!rcu&7ere&c!a es $a cuerda 3"s %ra&de.

21

O'ser a $a s!%u!e&te #$a&t!$$a.

ACu"$ de $os s!%u!e&tes #r!s3as se 7or3a co& e$$aB AC

+C

CC

DC

22

S! #ara e&du$Dar 1.@ $!tros de a%ua &eces!to 9G % de aD?car* Acu"&tos %ra3os ocu#ar: #ara - $!tros s! 0u!ero 0ue 0uede !%ua$ de du$ceB AC +C CC DC 1RG 2-G )HG -GG

2)

Ra?$ 0u!ere co&stru!r u& #r!s3a de cartu$!&a co& $as d!3e&s!o&es 0ue se 3uestra& e& $a s!%u!e&te 7!%ura4

Co&s!dera&do 0ue $os $ados de $a cara tr!a&%u$ar 0ue 3!de& ) 3 / - 3 so& #er#e&d!cu$ares* Acu"&tos 3etros cuadrados de cartu$!&a &eces!ta co3o 32&!3oB AC +C CC DC 2H -R @HG

2-

Las ca$!7!cac!o&es de $os e1"3e&es de es#a5o$ de A$e8a&dro 7uero& $as s!%u!e&tes4 R.2* R.@* J.)* R.)* R.R ACu"$ es su #ro3ed!o de estas ca$!7!cac!o&esB AC +C J.) R.2

CC DC

R.-1.1

2@

ACu"$ es e$ "rea* e& 3etros cuadrados* de $a cu'!erta recta&%u$ar de u&a 3esa 0ue 3!de G.R 3etros de $ar%o #or G.H 3etros de a&c6oB AC +C CC DC G.G-R G.-R -.R -R

2H

C$aud!a co3#ra u& %a$(& de #!&tura 0ue e0u! a$e a ).JR@ $!tros. ACu"&tos $!tros o'te&dr" s! co3#ra )R %a$o&esB AC +C CC DC 1-).R)G )1-.1@@ -1 JR@ 1-) R)G

2J

U& car#!&tero e$a'ora ca8as co& $as s!%u!e&tes 3ed!das4

ACu"$ es e$ 7actor de #ro#orc!o&a$!dad e&tre $as 3a%&!tudes de $a ca8a 1 / $a )B AC +C CC DC 1 2 ) -

2R

ACu"$es so& $as coorde&adas de$ #u&to se5a$ado e& e$ s!%u!e&te #$a&o cartes!a&oB

AC I-*)C +C I-*-C CC I)*)C DC I)*-C

29

O'ser a $a s!%u!e&te 7!%ura.

S! $as "reas de dos de sus caras 3!de& 7!%uraB AC +C CC

* res#ect! a3e&te* Acu"$ es e$ "rea tota$ de $a

DC

)G

La ca#ac!dad de u& c!&e es de 2@G #erso&as. S! e& u&a 7u&c!(& 0uedaro& desocu#adas -@ 'utacas* A0u: #orce&ta8e de$ c!&e se ocu#(B AC +C CC DC 1R.GP R2.GP 112.@P 2G@.GP

ESPAOL A co&t!&uac!(& se #rese&ta u&a e&tre !sta rea$!Dada #or Oor%e Lu!s M5!%ueD. L:e$a / res#o&de $as #re%u&tas corres#o&d!e&tes. De 3a&era !&te&c!o&a$* e& e$ #r!3er #"rra7o &o $$e a ace&to escr!to u&a #a$a'ra 0ue $o re0u!ere. Arte7 (asin 8 triste9a L$e%u: a $as 224GG 6 a casa de Car$os Arturo L(#eD* ta$ co3o e' 3e $o #!d!(. To0u: tres eces e$ t!3're / es#er: &o 3"s de cuare&ta se%u&dos. Des#u:s de este t!e3#o 7u! rec!'!do co& u& 7a3!$!ar ;AC(3o est"sB* Oor%!to> / u& 3u/ e7us! o a'raDo* como si &os co&oc!:ra3os de toda $a !da. Des#u:s de $o c&a' 3e !& !t( a #asar. Cua&do $$e%a3os a su estud!o* aco3od( dos s!$$as / d!s#uso co3o 3esa de ce&tro u&a ca8a de 3adera e& do&de %uarda'a sus acuare$as 0ue* #or su 7or3a / #or $o 3a$tratada 0ue esta'a* #arec2a 3u/ a&t!%ua. E& $a #ared te&2a e$ carte$ de u&a o'ra de teatro do&de se $e2a4 TAQu!:& 3at( a$ Co3e&dadorB TITodosC <Lue&te O e8u&a* Se5or= TPo&te c(3odo Td!8o se5a$a&do u&a de $as s!$$as. E&to&ces #e&s: 0ue era e$ 3o3e&to !d(&eo #ara !&!c!ar co& $a ses!(& de #re%u&tas / res#uestas. Cua&do $e #re%u&t: 0ue e& d(&de 6a'2a &ac!do* Car$os res#o&d!( 0ue 6a'2a &ac!do e& 19J@ e& More$!a* M!c6oac"&. No o'sta&te* de'!do a$ e3#$eo de su #adre* #as( sus #r!3eros a5os !a8a&do de c!udad e& c!udad* / &o 7ue

s!&o 6asta 0ue co&ta'a /a co& s!ete a5os de edad* 0ue 7!&a$3e&te se esta'$ec!ero& e& e$ D!str!to Ledera$. Ua e& $a ado$esce&c!a* des#u:s de co&c$u!r $a educac!(& #re#arator!a* !&%res( a $a Escue$a Nac!o&a$ de Artes P$"st!cas IENAPC* / #ara e$$o co&t( co& e$ a#o/o de su 3adre / su a'ue$o. Lue a$$2 do&de descu'r!( su erdadera #as!(&. TAPor 0u: dec!d!ste e&trar a $a ENAPB TCua&do dec!d2 e&trar a $a ENAP 7ue #or0ue Adr!a&!ta* u&a &o !a 0ue tu e* 3e co& e&c!( de 6acer$o. TACu"&do co3e&Daste a #!&tarB TUo /a #!&ta'a e& $a #re#arator!a / $a erdad es 0ue ta3'!:& te&2a 7ac!$!dad #ara $a escu$tura. Ua sa'es* $os tra'a8os 0ue te de8a& e& $a escue$aV S!e3#re saca'a d!eces / %a&a'a e& $os co&cursos de educac!(& art2st!ca. Pero /a esta&do e& $a ENAP 3e d! cue&ta de 0ue &o s($o era 7"c!$... <E& ser!o te&2a ta$e&to=* / de ser s($o u& %usto se tra&s7or3( e& u&a #as!(&. Cerca de d!eD 3!&utos estu o 6a'$a&do. AO 7uero& 0u!&ceB No s:* 0u!D"s 7uero& 3"s. La erdad es 0ue #erd2 $a &oc!(& de$ t!e3#o. Lue%o 0ue 6u'o ter3!&ado* a%radec2 su 7ra&0ueDa / &os des#ed!3os. ;Que te a/a '!e&* Oor%!to>* d!8o* ut!$!Da&do &ue a3e&te e$ d!3!&ut! o. )1 E$!%e $a o#c!(& e& $a 0ue a#arece e$ #ro#(s!to de esta e&tre !sta. AC Que e$ #?'$!co co&oDca a$ #!&tor / escu$tor Car$os Arturo L(#eD. +C Que e$ #?'$!co co&oDca $a Escue$a Nac!o&a$ de Artes P$"st!cas. CC Que e$ #?'$!co se !&terese #or $a #!&tura / $a escu$tura. DC Que e$ #?'$!co co&oDca $a casa de$ #!&tor / escu$tor Car$os Arturo L(#eD.

)2

ADe 0u: trata $a e&tre !staB AC De$ #!&tor / escu$tor Car$os Arturo L(#eD. +C De $a #roducc!(& art2st!ca de Car$os Arturo L(#eD. CC De $a Escue$a Nac!o&a$ de Artes P$"st!cas. DC De $os #!&tores &ac!dos e& e$ estado de M!c6oac"&.

))

ACu"$ de $as s!%u!e&tes o#c!o&es #rese&ta u&a o#!&!(&B AC Cua&do $$e%a3os a su estud!o* aco3od( dos s!$$as / d!s#uso co3o 3esa de ce&tro u&a ca8a de 3adera e& do&de %uarda'a sus acuare$as 0ue* #or su 7or3a / #or $o 3a$tratada 0ue esta'a* #arec2a 3u/ a&t!%ua. +C L$e%u: a $as 224GG 6 a casa de Car$os Arturo* ta$ co3o e$ 3e $o #!d!(. To0u: tres eces e$ t!3're / es#er: &o 3"s de cuare&ta se%u&dos. CC Uo /a #!&ta'a e& $a #re#arator!a / $a erdad es 0ue ta3'!:& te&2a 7ac!$!dad #ara $a escu$tura. Ua sa'es* $os tra'a8os 0ue te de8a& e& $a escue$a. DC Lue%o 0ue 6u'o ter3!&ado* a%radec2 su 7ra&0ueDa / &os des#ed!3os. ;Que te a/a '!e&* Oor%!to>* d!8o* ut!$!Da&do &ue a3e&te e$ d!3!&ut! o.

)-

S! tu !eras 0ue 6acer u&a tra&scr!#c!(& de esta e&tre !sta* Acu"$ de $os s!%u!e&tes datos te&dr2as 0ue tra&scr!'!r de 3a&era te1tua$B AC Car$os Arturo L(#eD &ac!( e& More$!a* M!c6oac"& e& 19J@. +C Cua&do $$e%a3os a su estud!o* aco3od( dos s!$$as / d!s#uso co3o 3esa de ce&tro u&a ca8a de 3adera e& do&de %uarda'a sus acuare$as 0ue* #or su 7or3a / #or $o 3a$tratada 0ue esta'a* #arec2a 3u/ a&t!%ua. CC Cerca de d!eD 3!&utos estu o 6a'$a&do. AO 7uero& 0u!&ceB No s:* 0u!D"s 7uero& 3"s. La erdad es 0ue #erd2 $a &oc!(& de$ t!e3#o. DC Lue%o 0ue 6u'o ter3!&ado a%radec2 su 7ra&0ueDa / &os des#ed!3os* ;Que te a/a '!e&>* d!8o.

)@

ACu"$ de $as s!%u!e&tes #artes to3adas de$ te1to #rese&ta u&a acotac!(&B AC VTACu"&do co3e&Daste a #!&tarB... +C VTITodosC <Lue&te O e8u&a* Se5or=... CC VTd!8o se5a$a&do u&a de $as s!$$asV DC V!&%res( a $a Escue$a Nac!o&a$ de Artes P$"st!cas IENAPCV

)H

ASa'es #or 0u: est"& escr!tas co& ace&to $as #a$a'ras Cmo* Por qu / Cundo 0ue a#arece& e& e$ te1toB AC +C CC DC Por0ue so& #a$a'ras 0ue !&troduce& #re%u&tas. Por0ue a& des#u:s de u& s!%&o de #u&tuac!(&. Por0ue so& #a$a'ras. Por0ue a& des#u:s de u& #u&to.

)J

ACu"$ de $as s!%u!e&tes #a$a'ras to3adas de$ #r!3er #"rra7o de'e $$e ar ace&to escr!toB AC +C CC DC e$ co3o s! cua$

Seccin +

Lee e$ s!%u!e&te cue&to / des#u:s co&testa $as #re%u&tas corres#o&d!e&tes4 Pasar #or e$ ce3e&ter!o A$%u!e& esta'a res#!ra&do e& 3! cue$$o. A$%u!e& a 0u!e& &o #od2a er* &! tocar. Era u& a$!e&to 6e$ado* 0ue 3e #o&2a $a car&e de %a$$!&a. Pre&d2 $a $uD de $a 3esa de &oc6e. Nada. No 6a'2a &ad!e 3"s 0ue /o e& 3! cuarto. Pero se&t2a u&a #rese&c!a* co3o s! a$%u!e& estu !era detr"s de 32. M! coraD(& $at2a 3u/ r"#!do* esta'a 3u/ asustado. Esta'a so$o e& 3! cuarto. O 'ue&o* cas! so$o. Por0ue 6a'2a a$%u!e& a62 co&3!%o* au&0ue /o &o sa'2a 0u!:& era. Me cu'r2 $a ca'eDa co& $as co'!8as. De #ro&to* se&t2 u&a 3a&o e& 3! 6o3'ro* so're $as co'!8as. La&c: u& %r!to des%arrador. T<Tra&0u!$o* Pe#e= T3e d!8o u&a oD #er7ecta3e&te 6u3a&aT AQu: te #asaB Era 3! !e8a &a&a* Te&c6a. A#art: $as co'!8as / $a a'rac:. TS!e&to 0ue a$%u!e& 3e res#!ra e& e$ cue$$o T$e d!8e* se%uro de 0ue 3e creer2a. M! &a&a cree todo $o 0ue /o $e d!%o* #ero ta3'!:& sa'e cua&do $e esto/ d!c!e&do 3e&t!ras. TEst"s asustado #or0ue tus #a#"s tu !ero& 0ue sa$!r de $a c!udad T3e d!8o. Pero de #ro&to se 3e 0ued( 3!ra&do / sus o8os se a'r!ero& 3uc6o. TAQu:B T$e #re%u&t:. TT? traes u& 3uerto #e%ado e& $a es#a$da T3e d!8o. Me $e 0ued: !e&do* aterrado. Ma3" d!ce 0ue $a &a&a Te&c6a es 3u/ su#erst!c!osa* #ero e$$a sa'e 3uc6o de 3uertos / es#a&tos . TAU a6ora 0u: 6a%oB TDe'es des6acerte de :$. TAPero c(3oB T o$ 2 a #re%u&tar* cada eD 3"s deses#erado. TAPasaste 6o/ #or a$%?& ce3e&ter!oB TS2 T$e d!8e. E&to&ces $e co&t:. Ese d2a 6a'2a !do a a&dar e& '!c! co& 3!s a3!%os Sa&t!a%o / Mar!o #ero cua&do re%res"'a3os* &os #erd!3os. De #ro&to* est"'a3os e& $o a$to de u&a $o3a* detr"s de u&a #e0ue5a 'arda. Toda $a $adera de $a $o3a esta'a $$e&a de tu3'as. La ?&!ca 7or3a de 'a8ar era cruDar e$ #a&te(& #ara sa$!r a $a carretera 0ue se e2a de$ otro $ado* as2 0ue $o 6!c!3os. Pero a$ #asar 8u&to a $as tu3'as* 3e 7!8: e& u&a 0ue se

e2a a'a&do&ada. No te&2a 7$ores / esta'a toda suc!a. De re#e&te* se&t2 co3o 0ue a$%u!e& 3e 8a$a'a $a '!c! / tu e 0ue 6acer 7uerDa #ara a a&Dar. Cre2 0ue 3e 6a'2a atorado e& a$%u&a #!edra. TNo 7ue &!&%u&a #!edra Td!8o $a &a&aT. Lue e$ a$3a de ese #o're 3uerto a'a&do&ado. Se te #e%(. Wa/ 0ue !r de &ue o a$ ce3e&ter!o / #o&er$e 7$ores. La &a&a se 0ued( co&3!%o toda $a &oc6e* 6a'$"&do$e a$ 3uerto* d!c!:&do$e 0ue de'2a o$ er a su tu3'a. Uo se&t2a su a$!e&to 7r2o / su #rese&c!a #e%ada a 3! es#a$da. A$ d2a s!%u!e&te* a#e&as a3a&ec!e&do* corta3os a$%u&as 7$ores / 7u!3os a$ #a&te(&. M!e&tras 3! &a&a reDa'a* $!3#!: $a tu3'a a'a&do&ada / $e #use $as 7$ores 7rescas. E&to&ces e$ a$!e&to e& 3! cue$$o desa#arec!(. U&a d:'!$ $uD 'r!$$( / cre2 er u&a s!$ueta 6u3a&a 0ue* $e&ta3e&te* o$ 2a a 3eterse e& $a tu3'a. A eces* $os 3uertos se te #e%a&. Eso #uede ocurr!r cua&do #asas #or u& ce3e&ter!o. +3
E$!%e $a o#c!(& 0ue 3e8or descr!'a e$ 6a'$a de$ &arrador.

AC E& #r!3era #erso&a4 cue&ta / ! e sus e1#er!e&c!as* sus #e&sa3!e&tos* sus se&t!3!e&tos. +C E& tercera #erso&a4 t!e&e co&oc!3!e&to tota$ / a'so$uto de $os 6ec6os. Sa'e $o 0ue #!e&sa& / s!e&te& $os #erso&a8es. CC E& #r!3era #erso&a4 es u& #erso&a8e 0ue aco3#a5a a$ #rota%o&!sta de $a 6!stor!a* descr!'!e&do sus e1#er!e&c!as* #e&sa3!e&tos o se&t!3!e&tos. DC E& tercera #erso&a4 s($o cue&ta $o 0ue #uede o'ser ar* $o 0ue est" aco&tec!e&do* $o 0ue est"& 6ac!e&do $os #erso&a8es. ,4
ACu"$ es e$ te3a ce&tra$ de$ te1toB

AC E$ 3!edo. +C La $ocura. CC La so$edad de $os ce3e&ter!os. DC E$ a3or e&tre u& &!5o / su &a&a.

,1

E$!%e $a o#c!(& 0ue #rese&ta e$ #$a&tea3!e&to* e$ &udo / e$ dese&$ace de$ te1to.

AC P$a&tea3!e&to. U& &!5o s!e&te 3uc6o 3!edo #or0ue #erc!'e e$ a$!e&to 6e$ado de a$%u!e& a 0u!e& &o #uede er &! tocar. Nudo. La &a&a $e d!ce a$ &!5o 0ue se tra&0u!$!ce, s!& e3'ar%o* :sta descu're 0ue e$ &!5o trae u& 3uerto #e%ado e& $a es#a$da / $e #re%u&ta 0ue s! 6a'2a #asado #or a$%?& ce3e&ter!o. E$ &!5o $e cue&ta a su &a&a 0ue #or $a 3a5a&a 6a'2a sa$!do a #asear e& '!c!c$eta co& sus a3!%os* #ero $ue%o se #erd!ero& / tu !ero& 0ue cruDar #or u& ce3e&ter!o. A$ #asar #or u&a tu3'a a'a&do&ada* s!&t!( 0ue a$%o $o dete&2a / &o $o de8a'a a a&Dar. La &a&a se 0ueda toda $a &oc6e co& :$* #!d!:&do$e a$ 3uerto 0ue re%rese a su tu3'a. Dese&$ace. A $a 3a5a&a s!%u!e&te e$ &!5o / su &a&a a& a$ #a&te(& /* 3!e&tras e$$a reDa a&te $a tu3'a* e$ &!5o $!3#!a $a tu3'a / $e #o&e 7$ores. E$ &!5o cree er u&a s!$ueta 6u3a&a 0ue $e&ta3e&te se 3et2a e& $a tu3'a / desa#arece e$ a$!e&to 0ue 6a'2a se&t!do e& su cue$$o. +C P$a&tea3!e&to. Los #adres de u& &!5o t!e&e& 0ue sa$!r re#e&t!&a3e&te de $a c!udad / de8a& a su 6!8o e& co3#a52a de Te&c6a* su &a&a. A$ erse a'a&do&ado* e$ &!5o co3!e&Da a se&t!r 3uc6o 3!edo / $$a3a a su &a&a #ara 0ue $o aco3#a5e / $e cue&te a$%u&as 6!stor!as. La &a&a $e d!ce a$ &!5o 0ue se tra&0u!$!ce. Nudo. La &a&a* 0ue es 3u/ su#erst!c!osa* e3#!eDa a co&tar$e 6!stor!as de 3uertos / 7a&tas3as* cre/e&do 0ue as2 $o%rar2a 0ue e$ &!5o se dur3!era. La &a&a $e d!ce a$ &!5o 0ue trae u& 3uerto #e%ado e& $a es#a$da / 0ue s! &o se duer3e :ste se $o $$e ar" a$ ce3e&ter!o. E$ &!5o $e #ro3ete a su &a&a 0ue !r" a $a 3a5a&a s!%u!e&te a$ ce3e&ter!o co& sus a3!%os* Sa&t!a%o / Mar!o* co& e$ #ro#(s!to de co& e&cerse de 0ue a62 &o #asa &ada* / as2 #oder su#erar su 3!edo a $os 3uertos / 7a&tas3as. Lue%o* a$ #asar #or u&a tu3'a a'a&do&ada* e$ &!5o s!e&te 0ue a$%o $e 8a$a $a '!c!c$eta / &o $o de8a a a&Dar. La &a&a se 0ueda toda $a &oc6e co& e$ &!5o* #!d!:&do$e a$ 3uerto 0ue re%rese a su tu3'a / de8e e& #aD a$ &!5o. Dese&$ace. A $a 3a5a&a s!%u!e&te e$ &!5o / sus a3!%os re%resa& a$ ce3e&ter!o / se #o&e& a $!3#!ar $as tu3'as / a ador&ar$as co& 7$ores 7rescas. E$ 3!edo a $os 3uertos 6a'2a desa#arec!do. CC P$a&tea3!e&to. U&a 3a5a&a* Pe#e / su &a&a !s!ta& e$ ce3e&ter!o #ara $!3#!ar / #o&er$e 7$ores a u&a tu3'a a'a&do&ada. Nudo. A$ 3o3e&to e& 0ue e$ &!5o #asa'a #or e$ #a&te(&* s!e&te 0ue u& 3uerto $o det!e&e / &o $o de8a #asar. X$ s!e&te u& a$!e&to 6e$ado e& su cue$$o / $a&Da u& %r!to des%arrador. La &a&a* e&to&ces* descu're 0ue e$ &!5o trae u& 3uerto #e%ado e& $a es#a$da. Dese&$ace. M"s tarde* de re%reso e& su casa* $a &a&a se 0ueda toda $a &oc6e co& e$ &!5o* reD"&do$e a$ 3uerto #ara 0ue re%rese a su tu3'a. L!&a$3e&te* e$ 3uerto de8a e& #aD a$ &!5o. DC P$a&tea3!e&to. U&a &oc6e oscura / 7r2a* u& &!5o descu're 0ue trae u& 3uerto #e%ado e& $a es#a$da. Nudo. M"s tarde* e$ &!5o e3#!eDa a se&t!r 0ue a$%u!e& se e&cue&tra e& su 6a'!tac!(& /* $$e&o de terror* $$a3a a su &a&a #ara 0ue $o aco3#a5e. A$ er $a a&%ust!a de$ &!5o* $a &a&a !&te&ta tra&0u!$!Dar$o #!d!:&do$e a$ 3uerto 0ue re%rese a su tu3'a. Dese&$ace. E$ &!5o / su &a&a a& a$ #a&te(& #ara co3#ro'ar 0ue e$ 3uerto 7!&a$3e&te 6a re%resado a su tu3'a.

,*

AQu!:& es e$ #erso&a8e #r!&c!#a$ de$ cue&toB

AC E$ 3uerto. +C La &a&a. CC Mar!o. DC Pe#e.

,+

AC(3o es e$ a3'!e&te e& e$ 0ue se desarro$$a $a 3a/or #arte de $os aco&tec!3!e&tos 0ue se &arra& e& e$ te1toB

AC Es u&a 3a5a&a ca$urosa* tres &!5os se e&cue&tra& 8u%a&do e& $o a$to de u&a $o3a detr"s de u&a #e0ue5a 'arda. +C Es de &oc6e* u& &!5o / su &a&a se e&cue&tra& #$at!ca&do e& $a rec"3ara de :ste. CC Es de d2a* u& &!5o / dos de sus a3!%os a& e& '!c!c$eta #or u& #a&te(&. DC A3a&ece* u& &!5o se e&cue&tra corta&do 7$ores e& e$ 8ard2& de su casa.

,,

AE& cu"$ de $as s!%u!e&tes o#c!o&es se tra&scr!'e u&a a7!r3ac!(& de$ &arradorB

AC ;A eces $os 3uertos se te #e%a&. Eso #uede ocurr!r cua&do #asas #or u& ce3e&ter!o.> +C ;Est"s asustado #or0ue tus #a#"s tu !ero& 0ue sa$!r de $a c!udad.> CC ;Lue e$ a$3a de ese #o're 3uerto a'a&do&ado.> DC ;T? traes u& 3uerto #e%ado e& $a es#a$da.>

,-

APara 0u: re%resaro& a$ ce3e&ter!o e$ &!5o / su &a&aB

AC Para !& est!%ar 0u: era $o 0ue 6a'2a #ro ocado 0ue e$ &!5o se atorara / detu !era su 3arc6a e$ d2a a&ter!or* cua&do #asa'a e& '!c!c$eta #or e$ #a&te(&. +C Para ase%urarse de 0ue &ada raro #asa'a e& e$ ce3e&ter!o / 0ue e$ &!5o se d!era cue&ta de 0ue $as 6!stor!as de 3uertos / de 7a&tas3as so& s($o u& !& e&to de $a !3a%!&ac!(&. CC Para 0ue e$ 3uerto 0ue tra2a e$ &!5o #e%ado e& $a es#a$da re%resara a su tu3'a. DC Para reDar / $!3#!ar $as tu3'as 0ue esta'a& suc!as / a'a&do&adas.

,.

De acuerdo co& $o 0ue se d!ce e& e$ cue&to* Ac(3o era Te&c6aB

AC U&a #erso&a 8o e& 0ue te&2a u& %ra& car!5o #or Pe#e. +C U&a &!5a te3erosa a $a 0ue $e %usta'a co&tar cue&tos de es#a&tos. CC U&a 3u8er de edad a a&Dada 0ue cre2a e& asu&tos 3"%!cos / 7a&t"st!cos. DC U&a 3u8er !e8a 0ue d!s7ruta'a ate3or!Da&do a $os &!5os co& 6!stor!as de 7a&tas3as.

,/

La 7rase de$ te1to 0ue d!ce ;Era u& a$!e&to 6e$ado* 0ue 3e #o&2a $a car&e de %a$$!&a>* 0u!ere dec!r 0ue

AC de'!do a$ !&te&so 7r2o* $a #!e$ de Pe#e to3( u&a a#ar!e&c!a '$a&0uec!&a* co3o $as #$u3as de $as %a$$!&as. +C a$ 0uedar ocu$to de'a8o de $as co'!8as* Pe#e #arec2a u&a %a$$!&a esco&d!da e&tre sus #$u3as. CC Pe#e s!&t!( ta&to 7r2o de re#e&te* 0ue su cuer#o e3#eD( a te3'$ar co3o u&a %a$$!&a te3erosa. DC Pe#e se&t2a ta&to 3!edo 0ue su #!e$ to3( $a a#ar!e&c!a de $a #!e$ de u&a %a$$!&a des#$u3ada.

Lee $o s!%u!e&te4 Nos %ust( ta&to e$ cue&to ;Pasar #or e$ ce3e&ter!o>* 0ue acorda3os escr!'!r u&a &ue a #arte a$ re$ato. Xste es e$ #r!3er 'orrador de$ escr!to de Mar2a4

,2

A$ re !sar e$ #r!3er 'orrador* $a 3aestra d!8o a Mar2a 0ue de'2a ut!$!Dar %u!o&es $ar%os ITC #ara !&d!car $os d!"$o%os de $os #erso&a8es. AE& 0u: o#c!(& est"& todos $os %u!o&es $ar%os 0ue &eces!ta e$ tra'a8o de Mar2aB

AC TEsa 3!s3a tarde $$e%aro& 3!s #a#"s a casa* des#u:s de 6a'er !s!tado a 3!s a'ue$os* se e2a& ca&sados* #ues e$ !a8e 6a'2a s!do $ar%o / ted!oso. TWo$a* Pe#e d!8o 3! 3a3" s!& 3uc6o "&!3o. TLue%o* d!r!%!:&dose a $a &a&a Te&c6a AC(3o se #ort( e$ &!5oB TMu/ '!e&* res#o&d!( $a &a&a. TLue%o de %uardar e$ auto* 3! #a#" &os d!8o* a 3a&era de sa$udo4 TA$ 7!& e& $a tra&0u!$!dad / $a #aD de casa / &os d!o u& a'raDo. TM! &a&a / /o &os 3!ra3os. TArd2a e& deseos de co&tar$es a 3!s #adres de $a a e&tura de terror 0ue 6a'2a3os #asado. +C Esa 3!s3a tarde $$e%aro& 3!s #a#"s a casa* des#u:s de 6a'er !s!tado a 3!s a'ue$os* Tse e2a& ca&sados* T#ues e$ !a8e 6a'2a s!do $ar%o / ted!oso. Wo$a* Pe#e d!8o 3! 3a3" s!& 3uc6o "&!3o. Lue%o* Td!r!%!:&dose a $a &a&a Te&c6aT AC(3o se #ort( e$ &!5oB Mu/ '!e& res#o&d!( $a &a&a. Lue%o de %uardar e$ auto* Y3! #a#" &os d!8o* T a 3a&era de sa$udo4 A$ 7!& e& $a tra&0u!$!dad / $a #aD de casa / &os d!o u& a'raDo. M! &a&a / /o &os 3!ra3os. Ard2a e& deseos de co&tar$es a 3!s #adres de $a a e&tura de terror 0ue 6a'2a3os #asado. CC Esa 3!s3a tarde $$e%aro& 3!s #a#"s a casa* des#u:s de 6a'er !s!tado a 3!s a'ue$os* se e2a& ca&sados* #ues e$ !a8e 6a'2a s!do $ar%o / ted!oso. TWo$a* Pe#e Yd!8o 3! 3a3" s!& 3uc6o "&!3o. Lue%o* d!r!%!:&dose a $a &a&a Te&c6a TAC(3o se #ort( e$ &!5oB TMu/ '!e& Yres#o&d!( $a &a&a. Lue%o de %uardar e$ auto* 3! #a#" &os d!8o* a 3a&era de sa$udo4 TA$ 7!& e& $a tra&0u!$!dad / $a #aD de casaT / &os d!o u& a'raDo. M! &a&a / /o &os 3!ra3os. Ard2a e& deseos de co&tar$es a 3!s #adres de $a a e&tura de terror 0ue 6a'2a3os #asado. DC Esa 3!s3a tarde $$e%aro& 3!s #a#"s a casa* des#u:s de 6a'er !s!tado a 3!s a'ue$os* se e2a& ca&sados* #ues e$ !a8e 6a'2a s!do $ar%o / ted!oso. TWo$a* Pe#e d!8o 3! 3a3" s!& 3uc6o "&!3oT. TLue%o* d!r!%!:&dose a $a &a&a Te&c6a AC(3o se #ort( e$ &!5oBT TMu/ '!e& res#o&d!( $a &a&aT. Lue%o de %uardar e$ auto* 3! #a#" &os d!8o* a 3a&era de sa$udo4 A$ 7!& e& $a tra&0u!$!dad / $a #aD de casa / &os d!o u& a'raDo. M! &a&a / /o &os 3!ra3os. Ard2a e& deseos de co&tar$es a 3!s #adres de $a a e&tura de terror 0ue 6a'2a3os #asado. ,3
Lee &ue a3e&te e$ s!%u!e&te #"rra7o de$ cue&to4 E&to&ces $e co&t:. Ese d2a 6a'2a !do a a&dar e& '!c! co& 3!s a3!%os Sa&t!a%o / Mar!o. Nos 7u!3os 3u/ $e8os* #ero cua&do re%resa3os &os #erd!3os. De #ro&to* est"'a3os e& $o a$to de u&a $o3a* detr"s de u&a #e0ue5a 'arda. Toda $a $adera de $a $o3a esta'a $$e&a de tu3'as. La ?&!ca 7or3a de 'a8ar era cruDar e$ #a&te(& #ara sa$!r a $a carretera 0ue se e2a de$ otro $ado* as2 0ue $o 6!c!3os. Pero a$ #asar 8u&to a $as tu3'as* 3e 7!8: e& u&a 0ue se e2a a'a&do&ada. No te&2a 7$ores* co3o 3uc6as otras* / esta'a toda suc!a. E& ese 3o3e&to* se&t2 co3o 0ue a$%u!e& 3e

8a$a'a $a '!c! / tu e 0ue 6acer 7uerDa #ara a a&Dar. Cre2 0ue 3e 6a'2a atorado e& a$%u&a #!edra. AE& cu"$ de $as s!%u!e&tes o#c!o&es se #rese&ta& $as #a$a'ras 0ue !&d!ca& e$ orde& te3#ora$ de $as acc!o&es re$atadas / a/uda& a crear u& a3'!e&te de sus#e&soB

AC +C CC DC

;De #ro&to> / ;E& ese 3o3e&to>. ;E&to&ces> / ;#erd!3os>. ;Toda> / ;#a&te(&>. ;No> / ;Cre2>.

-4

E& Pasar por el cementerio* A0u!:& &arra $os aco&tec!3!e&tosB

AC E$ #ro#!o #erso&a8e 0ue ! e $os 6ec6os* #or eso 6a'$a e& #r!3era #erso&a. +C U& #erso&a8e 0ue co&oce '!e& $os aco&tec!3!e&tos* as2 co3o $os se&t!3!e&tos de todos $os #erso&a8es* #or eso 6a'$a e& tercera #erso&a. CC E$ #erso&a8e 0ue aco3#a5a a $os #rota%o&!stas de $os aco&tec!3!e&tos* #or eso 6a'$a e& #r!3era #erso&a. DC U& #erso&a8e 0ue sa'e de a&te3a&o 0u: a a suceder a$ 7!&a$ de $a 6!stor!a* #ero se 3a&t!e&e a$e8ado de $os aco&tec!3!e&tos* #or eso 6a'$a e& tercera #erso&a. MA5EM65I AS -1
Adr!a&a d!'u8( u& tr!"&%u$o e0u!$"tero de&tro de u& c2rcu$o.

ACu"&to 3!de e$ "&%u$o ce&tra$ de esta 7!%uraB

AC J2Z +C 9GZ CC 12GZ DC 1RGZ

-*

Te&e3os u& cuadrado de H c3 #or $ado. ACu"$ ser" su "rea s! $a 3ed!da de sus $ados se du#$!caB

AC +C CC DC

-+

ACu"$ es e$ o$u3e& de $a s!%u!e&te 7!%uraB

AC +C CC DC

-,

U&a ca8a de cerea$ cue&ta co& $a s!%u!e&te !&7or3ac!(&4

UNA PORCIN4 APRO[. TA\A I)G %C PORCIONES POR ENVASE4 2ACu"&tos %ra3os #esa e$ co&te&!do tota$ de esta ca8a de cerea$B

AC 1R.G +C 22.@ CC @-G.G DC J2G.G

--

La s!%u!e&te ta'$a 3uestra u&a re$ac!(& de %o$es a&otados #or $a se$ecc!(& 3e1!ca&a de 7ut'o$ a otras se$ecc!o&es4

ACu"$ es $a 3ed!a&a de$ &?3ero de %o$es a&otados #or $a se$ecc!(& 3e1!ca&aB

AC R +C H CC @ DC 2

-.

Se t!e&e& tres ca8as 0ue co&t!e&e& ca$cetas '$a&cas / ro8as, e& $a ca8a [ 6a/ 1G ca$cetas '$a&cas / )G ro8as, e& $a ca8a U* 1@ '$a&cas / )@ ro8as, / e& $a ca8a \* - '$a&cas / H ro8as. S! se saca u&a ca$ceta a$ aDar* Ade cu"$ de $as ca8as es 3"s #ro'a'$e 0ue sea '$a&caB

AC +C CC DC

De $a ca8a [. De $a ca8a U. De $a ca8a \. De $as tres ca8as.

-/

A $o $ar%o de$ recorr!do de u& 3arat(& se !&sta$aro& tres #uestos de a'astec!3!e&to de a%ua #ara $os co3#et!dores* e& $a s!%u!e&te recta se 3uestra $a u'!cac!(& de cada u&o.

AE& 0u: #u&tos de $a recta se e&cue&tra& $os tres #uestosB

AC

+C

CC

DC

-2

ACu"&tos 3!$!$!tros 6a/ e& JGG c3) de a%uaB

AC +C CC DC MA5EM65I AS J9

G.J J.G JG.G JGG.G

ACu"$ de $as s!%u!e&tes s!tuac!o&es descr!'e u&a ar!ac!(& de #ro#orc!o&a$!dad d!rectaB AC Do5a Lu#e e&de c6!c$es a ) #or Q1.@G* H #or Q).G* 9 #or Q-.@G* etc. +C E& $a t!e&da 6a/ u&a o7erta de 8a'o&es4 1 #or QH / ) #or Q1@. CC Dos a$'a5!$es #!&ta& u&a casa e& H d2as* cuatro e& ) d2as. DC U& '!($o%o t!e&e u& cu$t! o de 'acter!as* e$ #r!3er d2a t!e&e 1G 'acter!as* e$ se%u&do d2a t!e&e 1@ / e$ tercer d2a 21.

RG

Lu!s 6!Do u& #a#a$ote e& 7or3a de estre$$a / cada u&o de sus $ados 3!de 2@ c3* co3o se 3uestra e& $a 7!%ura4

Oua& a 6acer u& #a#a$ote co& esta 3!s3a 7or3a* #ero cada u&o de sus $ados a a 3ed!r @G c3. AC(3o ser" e$ #er23etro de$ #a#a$ote de Oua&* co3#arado co& e$ de Lu!sB AC +C D!s3!&u!r" a u& cuarto. D!s3!&u!r" a $a 3!tad.

CC DC

Se cuadru#$!car". Se du#$!car".

R1 Para #re#arar 2 $!tros de ato$e* do5a Luc6a ut!$!Da AC +C CC DC de taDa de aD?car.

AQu: ca&t!dad de taDas de aD?car &eces!ta #ara #re#arar H $!tros de ato$eB 2 ) H

R2

U& ro$$o de $!st(& de 9 3etros se a a d! !d!r e& 1@ tra3os !%ua$es* A0u: 7racc!(& de 3etro 3ed!r" cada u&o de $os tra3osB AC

+C

CC

DC

R)

E& u&a receta #ara #re#arar c6oco$ate est" $a s!%u!e&te ta'$a4

ACu"$ es e$ 7actor de #ro#orc!o&a$!dad 0ue re$ac!o&a e$ &?3ero de asos de $ec6e co& e$ &?3ero de cuc6aradas de c6oco$ateB AC

+C

CC

DC

R-

E& $a 7!esta de Pe#e 6a/ - #aste$es / 1R !& !tados. S! se re#arte& e& #artes !%ua$es / s!& 0ue so're &ada* A0u: 7racc!(& de #aste$ $e toca a cada u&oB AC

+C

CC

DC

R@

Ra3!ro co3#r( @.2@ S% de aD?car* Oua& @.J@ S% / Rosa co3#r( 3"s aD?car 0ue Ra3!ro* #ero 3e&os 0ue Oua&. ACu"$ de $as s!%u!e&tes o#c!o&es se5a$a $a ca&t!dad de aD?car 0ue #odr2a 6a'er co3#rado RosaB AC +C CC DC @.9GG S% @.)J@ S% @.12@ S% @.GR@ S%

RH ACu"$ de $os s!%u!e&tes &?3eros es e0u! a$e&te a $a 7racc!(& AC +C CC DC G.12@ G.)JG.)J@ G.)R@ B

RJ U& ta0uero re0u!ere co3#rar #ara su &e%oc!o #a0uetes de de S!$o%ra3o de car&e de d! ersos cortes / est!$os4 3o$!das* des6e'radas* e&c6!$adas* etc. S! co3#ra e& tota$ R #a0uetes* e&to&ces* Acu"&tos S!$o%ra3os de car&e co3#r(B AC +C CC DC 2.G 2.H H.G 1G.H

RR Mart2& co3#r( u&a re'a&ada de de #aste$ / Er&esto co3#r( . Ro'erto co3#r( 3"s #aste$ 0ue Mart2& #ero 3e&os 0ue Er&esto. ACu"$ de $as s!%u!e&tes o#c!o&es 3uestra u&a ca&t!dad de #aste$ 0ue #ro'a'$e3e&te co3#r( Ro'ertoB

AC

+C

CC

DC

R9

Do& Ra3(& 0u!ere 6acer 'o$s!tas co& $a 3!s3a ca&t!dad de ca&!cas ade&tro. Para 0ue &o $e so're& &! $e 7a$te&* t!e&e 0ue 6acer $as 'o$s!tas co& -* co& H o co& 9 ca&!cas. ACu"$ es e$ menor &?3ero de ca&!cas 0ue #uede te&erB AC +C CC DC 2)H @J2

9G A $ e 8 a & d r o t ! e & e d o s d a d o s * c a d a u & o c o & t r e s c

a r a s a D u $ e s / t r e s c a r a s r o 8 a s . A $ $ a & D a r $ o s * A c u " $ e s s o & t o d o s $ o s r e s u $ t a d o s # o s ! ' $ e s

0 u e # u e d e o ' t e & e r B A R Co 8 o Y a D u $ / a D u $ Y r o 8 o . + R Co 8 o Y r o 8 o *

a D u $ Y a D u $ / a D u $ Y r o 8 o .

C R Co 8 o Y r o 8 o *

a D u $ Y a D u $ * a D u $ Y r o 8 o / r o 8 o Y a D u $ . D R Co 8 o Y r o 8 o *

a D u $ Y a D u $ * r o 8 o Y a D u $

* a D u $ Y r o 8 o * a D u $ Y a D u $ * / r o 8 o Y r o 8 o . 91 ACu"$ de $os s!%u!e&tes &?3eros es 3a/or a ) JH- 2)1B AC +C CC DC ) J-H 2)1 ) JH2 -)1 ) JH- )21 ) J2) H1-

ESPAOL Lee co& cu!dado. LA +OLSA Perso&a8es4 Ma%o Secu&d!&a \a#atero Mar!a&o CUADRO I Derec6a* !&ter!or de u&a #osada. ID0u!erda* ta$$er de Da#ater2a. REINALDO. T IHaciendo juegos de manos.C P!&to* #!&to* %or%or!to* de a0u2 sa$e u& #a8ar!to. ISe lo saca de la manga.C SECUNDINA. T <O6= <Qu: %rac!oso= S! #arece 0ue a a 6a'$ar. REINALDO. T IRepite el juego.C P!&to* #!&to* %or%or!to* /a se 3arc6a e$ #a8ar!to. ILo escamotea.C SECUNDINA. T <A/= <Qu: #e&a= Se 6a !do. <Que ue$ a* 0ue ue$ a* Maese Re!&a$do= REINALDO. T+asta /a de #a8ar!tos. Esto era #ara #ro'ar e$ #oder de 3! arte de 3a%!a. So/ ca#aD de co& e&cer a $as #erso&as 3"s testarudas.

SECUNDINA. T <A6= REINALDO. T AQue tu 3ar!do &o te 0u!ere co3#rar e$ est!do 0ue &eces!tasB M! arte Igesto misteriosoC $e co& e&cer". SECUNDINA. T Pero* Ac(3oB REINALDO. T Co& 3! 3ara !$$oso #oder Igestos misteriososC* co3o e$ #a8ar!to. SECUNDINA. T Pero* Maese Re!&a$do* A&o 6ar" 3! 3ar!do co3o s!e3#re 0ue $e #!do a$%o* 0ue se #o&e a ca&tar / &o co&testaB REINALDO. T Vea3os* Ac(3o #!des $as cosas a tu 3ar!doB AC(3o res#o&de :$B U* so're todo* Ad(&de %uarda e$ d!&eroB MARIANO. T IAparece.C Se5ora* A0u!ere 0ue...B SECUNDINA. T T? a tra'a8ar. REINALDO. T AQu!:& esB SECUNDINA. T No $e 6a%a caso. U& cr!ado to&to. No e&t!e&de &ada. REINALDO. T Dec2a... SECUNDINA. T <A6* s2= M! se5or Re!&a$do* /o se $o e1#$!car: todo. M! 3ar!do tra'a8a a62 3!s3o. U 3!e&tras :$ re3!e&da 'otas / cose cueros* /o #re#aro $a co3!da #ara $os 6u:s#edes. U &u&ca 3e da u&a 3o&eda. X$ co3#ra todas $as cosas* / e$ d!&ero IsigilosamenteC $o $$e a esco&d!do e& $a 7a$tr!0uera* e& u&a 'o$sa. REINALDO. T IRadiante.C AU&a 'o$saB SECUNDINA. T S2. REINALDO. T AE& $a 7a$tr!0ueraB SECUNDINA. T S2* s2. U cua&do /o &eces!to a$%o o/ a :$ /... ICambio Habla a!ora con el "APA#ER$.C <+ue&os d2as= AC(3o a e$ tra'a8oB \APATERO. T ISigue golpeando sin parar.C +!e&* '!e&. Wa/ 3uc6as cosas 0ue 6acer. AQu: #asaB SECUNDINA. T Nada. Pre%u&tarte 0u: #o&%o #ara co3er. \APATERO. T Ua sa'es. Lo de cada d2a. Co& ta$ 0ue &o 6a/a &ada 0ue co3#rar. SECUNDINA. T ADe co3!daB Nada. Pero 6a/ u& 6u:s#ed 0ue #arece 6o3're #r!&c!#a$... \APATERO. T Nada* &ada. Co3o cada d2a. Lo 0ue !3#orta es 0ue $os 6u:s#edes #a%ue& '!e&* #or0ue :sta Ise%ala la bolsaC cada d2a est" 3"s ac2a. SECUNDINA. T Desde $ue%o* 3ar!do. Pero &o !e&e& 3"s c$!e&tes #or0ue co3o 3e e& ta& #o'reto&a se 7or3a& 3a$a o#!&!(& de &uestra #osada. I&nsinuante.C ACu"&do 3e co3#ras e$ est!do &ue o 0ue 3e #ro3et!steB \APATERO. T ICantando.C Cuatro #atas t!e&e u& 'a&co* t? $e 'uscas s!e3#re tres. <A/ tr!0u!tr2* tr!0u!tr2* tr!0u!tr!0u!tr2* tr!0u!tr!0u!tr2= <Qu: 3a&2a de 3u8eres* dec!r$o todo a$ re :s= <A/ tr!0u!tr2* tr!0u!tr2* tr!0u!tr!0u!tr2* tr!0u!tr!0u!tr2= SECUNDINA. T ISigue intentando.C Pero &o es 0ue co& este est!do... \APATERO. T ICantando.C <Tr!0u!tr2* tr!0u!tr!0u!tr2* tr!0u!tr!0u!tr"= SECUNDINA. T S! &o #uedo &! sa$!r a $a ca$$e... \APATERO. T ICantando.C <Tr!0u!tr2* tr!0u!tr!0u!tr2* tr!0u!tr!0u!tr"= ICambio SEC'()&(A se *uel*e a RE&(AL)$.C SECUNDINA. T IA RE&(AL)$.C U as2 todas $as eces. REINALDO. T <+a6= No 6a/ 0ue deses#erarse. Ec6ar: 3a&o de 3! arte / de 3! astuc!a. IPiensa.C Va3os a er* At!e&es 8a'(& '$a&coB MARIANO. T IApareciendo.C E$ 8a3(& es ro8o* se5or. SECUNDINA. T Oa'(&* to&to* &o 8a3(&. IA RE&(AL)$.C S2* 6a/ 8a'(&. REINALDO. T Mu/ '!e&. U& corte de 0ueso #ara 32 / otro de 8a'(& #ara tu 3ar!do. SECUNDINA. T AE6B REINALDO. T AT!e&es !&o a5e8o e& a'u&da&c!aB SECUNDINA. T S2* se5or. REINALDO. T Pues u&a 8arra de !&o ord!&ar!o #ara 32* co& dos dedos s($o. U otra de !&o a5e8o* $$e&a* #ara tu 3ar!do. SECUNDINA. T +!e&. Pero &o e&t!e&do $o de$ 8a'(&. REINALDO. T Astuc!a / arte* arte / astuc!a.

SECUNDINA. T IEmbobada.C <A6= REINALDO. T AU c(3o se $$a3a'a e$ #adre de tu 3ar!doB SECUNDINA. T Lore&Do* / era Da#atero ta3'!:&. REINALDO. T ICo3o 6!#&ot!D"&do$a.C AU su 3adreB IA cada res#uesta !r" su'!e&do e$ to&o de $a co& ersac!(&. R"#!do.C SECUNDINA. T AM! sue%raB Lu#erc!a. REINALDO. T AU eraB SECUNDINA. T La a&dera. REINALDO. T AU su t2oB SECUNDINA. T Leo#ardo. REINALDO. T AU su t2aB SECUNDINA. T Gu!$$er3!&a. REINALDO. T AU su a'ue$aB SECUNDINA. T Leocad!a. REINALDO. T AU su a'ue$oB SECUNDINA. T Mar!a&o. MARIANO. T IApareciendo.C D!%a* 3! a3a. SECUNDINA. T IA punto de estallar.C <Qu: #esado= <Esto/ 6a'$a&do co& este se5or= I+AR&A($ se retira con gesto de desencanto A RE&(AL)$.C Pero* Aa 0u: !e&e todo estoB ANo estar" #re#ara&do u&a 'ur$aB REINALDO. T Nada de 'ur$as. Arte / astuc!a. A&tes de co&t!&uar 6a%a3os u& trato. La 'o$sa #asar" a tu #oder. SECUNDINA. T AS2B <Qu: !$us!(&= E$ est!do* e$ est!do. ISe pone a bailar.C REINALDO. T Pero /o te&dr: 0ue 0uedar3e co& $a 3!tad de$ d!&ero. SECUNDINA. T AE6B ICon desencanto.C <A6= REINALDO. T AWa/ trato o &o 6a/ tratoB SECUNDINA. T Wo3're* A&o $e #arecer" #oco* erdadB REINALDO. T E&to&ces &o 6a'r" est!do. SECUNDINA. T <A6* s2= E$ est!do* e$ est!do. Trato 6ec6o. REINALDO. T Trato 6ec6o. I$scuro.C 92 ACu"$ de $os s!%u!e&tes %ru#os de e$e3e&tos #uede 7or3ar #arte de $a esce&o%ra72a #ara esta esce&aB AC +C CC DC Art2cu$os de coc!&a / 6erra3!e&tas #ara re#arar Da#atos. P$atos co& co3!da / u& est!do. Art2cu$os #ara 6acer 3a%!a / u&a 8au$a de #"8aros. Mue'$es &ue os / u&a a8!$$a 3u/ e$e%a&te.

9)

E$!%e $a o#c!(& 0ue descr!'a 3e8or $as caracter2st!cas #s!co$(%!cas de$ 3a%o. AC +C CC DC I&%e&!oso / e3'ustero. Ge&eroso / a3!%a'$e. A aro / desco&7!ado. I&%e&uo / cur!oso.

9-

AE& cu"$ de $as s!%u!e&tes o#c!o&es se e3#$ea e$ d!scurso !&d!rectoB AC Re!&a$do. T AU c(3o se $$a3a'a e$ #adre de tu 3ar!doB +C ;AU c(3o se $$a3a'a e$ #adre de tu 3ar!doB>. CC Re!&a$do #re%u&t( a Secu&d!&a #or e$ &o3're de$ #adre de su 3ar!do

DC T AU c(3o se $$a3a'a e$ #adre de tu 3ar!doBT

9@

Lee otra eD e$ s!%u!e&te 7ra%3e&to de $a o'ra4 SECUNDINA.Y S2* s2. U cua&do /o &eces!to a$%o o/ a :$ /... ICambio Habla a!ora con el "APA#ER$.C <+ue&os d2as= AC(3o a e$ tra'a8oB \APATERO.Y ISigue golpeando sin parar.C +!e&* '!e&. Wa/ 3uc6as cosas 0ue 6acer. AQu: #asaB SECUNDINA.Y Nada. Pre%u&tarte 0u: #o&%o #ara co3er. AQu: crees 0ue est" 6ac!e&do e$ Da#atero dura&te este d!"$o%oB AC E$ Da#atero de'e estar se&tado e& u& 'a&co %o$#ea&do $a sue$a de u& Da#ato co& u& 3art!$$o. +C E$ Da#atero de'e estar e&o8ado co& su 3u8er / %o$#ea&do $a #ared co& 3uc6a 7uerDa. CC E$ Da#atero de'e estar de #!e e& $a otra 6a'!tac!(& %o$#ea&do $a #uerta co& $a 3a&o. DC E$ Da#atero de'e estar 'a!$a&do / %o$#ea&do e$ sue$o co& $os #!es.

Co3o #arte de u& #ro/ecto esco$ar* W:ctor escr!'!( u& %u!(& teatra$ 'asado e& $a 7"'u$a ;Los dos co&e8os> de To3"s de Ir!arte. Lee co& ate&c!(& su #r!3er 'orrador.

9H

W:ctor o$ !d( co#!ar u&a #arte de$ te1to a$ tra&scr!'!r$o. La #arte 7a$ta&te es u&a acotac!(&. +usca e& $as o#c!o&es $a acotac!(& 0ue 3e8or co3#$ete e$ es#ac!o 3arcado co& ra/a. AC +C CC DC ITr!ste.C IA$e%re.C IA%!tado.C IA'urr!do.C

9J

W:ctor ta3'!:& tu o #ro'$e3as co& a$%u&os s!%&os de #u&tuac!(& e& su te1to. APuedes dec!r e& cu"$ de $os s!%u!e&tes #ar$a3e&tos est"& '!e& e3#$eados $os s!%&os de !&terro%ac!(&B AC AQu:B APode&cos d!cesB Ga$%os / 3u/ %a$%os, '!e& !sto $o te&%o

+C S2* A#or a$$2 $os eoBV #ero &o so& %a$%os CC So& #ode&cos* a/a* <0ue &o e&t!e&des de eso= DC So& %a$%os* <te d!%o= ESPAOL Lee e$ te1to / co&testa $as s!%u!e&tes #re%u&tas. CALENTAMIENTO GLO+AL I7ra%3e&toC I "& Restre#o La Oor&ada* UNAM* M:1!co 2H de d!c!e3're de 2GG@ :1; E$ I&st!tuto Goddard de $a Nasa / $a Ad3!&!strac!(& Nac!o&a$ Oce"&!ca / At3os7:r!ca de Estados U&!dos* as2 co3o $a O7!c!&a Meteoro$(%!ca de I&%$aterra a7!r3a& 0ue 199R s!%ue s!e&do e$ 0ue re%!str( 3a/or au3e&to de te3#eratura. Lue%o a#arece 2GG@* co& $a &o edad de 0ue :ste 7ue e$ 3"s ca$!e&te #ara e$ 6e3!s7er!o Norte* $o 0ue !&7$u/e de 3a&era dec!s! a e& e$ des6!e$o de$ #o$o* 0ue a su eD causa otros #ro'$e3as* co3o #or e8e3#$o $a 3uerte de osos #o$ares a$ a6o%arse e& 3ar a'!erto* $e8os de $os t:3#a&os de 6!e$o e& 0ue sue$e& ! !r. U& re#orte o7!c!a$ de$ %o'!er&o estadou&!de&se con)a'id 0ue #or $o 3e&os @G osos 3ur!ero& e& 2GG-* #or ese 3ot! o a$ Norte de $a costa de A$asSa* re%!(& 0ue re%!stra a$tos &! e$es de des6!e$o. Los osos 6a& estado #or s!%$os '!e& se%uros e& su 6"'!tat* #ero #uede& desa#arecer de'!do a $os ca3'!os c$!3"t!cos. :*; Otro !&7or3e* 7ruto de u& es7uerDo co&8u&to de $as u&! ers!dades de Ca$!7or&!a / ]as6!&%to&* ad !erte so're $a escaseD de a%ua o su #rese&c!a 3as! a e& u& deter3!&ado 3o3e&to e& c!ertas #artes de$ #$a&eta co3o e7ecto de$ ca$e&ta3!e&to %$o'a$* 0ue a$tera e$ r!t3o &atura$ de des6!e$o ade$a&ta&do $a te3#orada de $$u !as. Podr2a #e&sarse 0ue ta$ 6ec6o &o t!e&e %ra&des !3#$!cac!o&es* #ero ade$a&tar ese c!c$o / 6acer$o 3"s !&te&so t!e&e e7ectos &e%at! os so're $a ca#ac!dad de $as #resas de a$3ace&a3!e&to de$ a%ua 0ue s!r e #ara !rr!%ar t!erras de cu$t! o / %e&erar e&er%2a e$:ctr!ca. :+; E& e$ estud!o de a3'as u&! ers!dades se deta$$a c(3o e$ e7ecto !& er&adero t!e&e co&secue&c!as s!%&!7!cat! as e& $as re%!o&es de#e&d!e&tes de $a &!e e / e$ 6!e$o #ara sus #r!&c!#a$es act! !dades eco&(3!cas. Dado 0ue $a &!e e se acu3u$ar" 3e&os e& !& !er&o / se 7u&d!r" a&tes e& #r!3a era* ser" ur%e&te to3ar 3ed!das se eras #ara 0ue $as #resas #ueda& co&te&er e$ c!c$o a&ua$ de &!e e / $$u !as. De $o co&trar!o* $as !&u&dac!o&es de $as c!udades / ca3#os de cu$t! o s!tuadas a'a8o de $as #resas ser"& !&e !ta'$es e& e$ Norte / ce&tro de Euro#a / e& c!ertas #artes de Ca&ad" / Estados U&!dos. F,; Los estud!os a&tes 3e&c!o&ados !&s!ste& e& $a ur%e&c!a de reduc!r $a %e&erac!(& de d!(1!do de car'o&o I#r!&c!#a$ %as de e7ecto !& er&aderoC / otros 7actores 0ue ocas!o&a& e$ ca$e&ta3!e&to %$o'a$. Euro#a destaca co3o e$ co&t!&e&te de$ co&traste4 sus #a2ses so& $os 0ue 3"s !&s!ste& e& reduc!r e$ co&su3o e&er%:t!co* au3e&tar $a %e&erac!(& de $as e&er%2as re&o a'$es / 3e8orar $a e7!c!e&c!a e&er%:t!ca* e&tre otras cosas. T!e&e& #ara e$$o #ro%ra3as d! ersos. Pero a $a eD $os ca3'!os c$!3"t!cos 0ue re%!stra ese co&t!&e&te so& $os de 3a/or 3a%&!tud de $os ?$t!3os @ 3!$ a5os. Su7re& / su7r!r"& #or e$ au3e&to de te3#eratura Es#a5a* Grec!a* Ita$!a / $os #a2ses de$ a&t!%uo '$o0ue soc!a$!sta. :-; Au&0ue e$ 3u&do su'desarro$$ado &o co&tr!'u/e de 3a&era deter3!&a&te a$ ca$e&ta3!e&to %$o'a$* s!& e3'ar%o* 3uestra u& a a&ce 3u/ #o're e& cua&to a $a %e&erac!(& de e&er%2as &o co&ta3!&a&tes Ico3o $a so$ar / $a e($!caC / t!e&e e$e ada tasa de destrucc!(& de recursos 7oresta$es. Es e$ caso de M:1!co* +ras!$* Ve&eDue$a* Co$o3'!a / Per?. I%ua$3e&te de C6!&a* e$ 3a/or co&su3!dor de 3ater!as #r!3as* car'(& / #etr($eo. N!&%u&o de e$$os* se sa$ ar" de $os e7ectos de$ ca$e&ta3!e&to %$o'a$. 9R ACu"$ es e$ te3a #r!&c!#a$ de$ te1to a&ter!orB AC La desa#ar!c!(& de $os osos #o$ares. +C E$ ca$e&ta3!e&to %$o'a$ / sus co&secue&c!as. CC Las co&secue&c!as 0ue 6a te&!do $a escaseD de a%ua e& $os ?$t!3os a5os. DC Las d!7ere&tes 7ue&tes 0ue e$ 6o3're ut!$!Da #ara %e&erar e&er%2a.

99

De acuerdo co& e$ te1to a&ter!or* A0u: causa $a 3uerte de $os osos #o$aresB AC E$ des6!e$o de $os t:3#a&os e& $os 0ue acostu3'ra& ! !r. +C La escaseD de a$!3e&to. CC Las co&sta&tes !&u&dac!o&es. DC La s?'!ta 'a8a de $as te3#eraturas de$ 6e3!s7er!o Norte.

1GG ACu"$ es u& su't2tu$o adecuado #ara e$ #"rra7o 2B AC Las u&! ers!dades 3"s !3#orta&tes de Estados U&!dos +C M:todos de !rr!%ac!(& CC Ge&erac!(& de a$%u&as 7ue&tes de e&er%2a DC Ca3'!os e& e$ c!c$o de$ a%ua

1G1 AA 0u: co&c$us!(& $$e%a e$ autor de$ art2cu$o 0ue $e2steB AC E& todos $os #a2ses de$ 3u&do se de'e& to3ar 3ed!das #ara #re e&!r e$ ace$era3!e&to de$ ca$e&ta3!e&to %$o'a$. +C +ras!$* M:1!co / Ve&eDue$a se a& a sa$ ar de $os e7ectos de$ ca$e&ta3!e&to %$o'a$. CC La ut!$!Dac!(& de $as e&er%2as so$ar / e($!ca co&tr!'u/e& e&or3e3e&te a$ ca$e&ta3!e&to %$o'a$. DC La !3#$e3e&tac!(& de #ro%ra3as 0ue 7o3e&te& e$ au3e&to de d!(1!do de car'o&o e& $a at3(s7era ser" de %ra& a/uda e& $a $uc6a co&tra e$ ca$e&ta3!e&to %$o'a$. 1G2 AQu: s!%&!7!ca $a #a$a'ra resa$tada e& &e%r!tas e& e$ #"rra7o 1B AC +C CC DC a5ad!( !&7or3( co&7!r3( ar%u3e&t(

1G) AE& cu"$ #"rra7o se e&cue&tra $a #a$a'ra su'ra/ada 0ue t!e&e u& #re7!8o 0ue !&d!ca &e%ac!(&B AC +C CC DC 1 ) @

Lee co& ate&c!(& $a s!%u!e&te &ot!c!a / res#o&de $as #re%u&tas 0ue se te #$a&tea&. E$ e&cue&tro ed!tor!a$ 3"s !3#orta&te de $a C!udad de M:1!co* $a [[[ Ler!a I&ter&ac!o&a$ de$ L!'ro de$ Pa$ac!o de M!&er2a ILILPMC* cu3#$e tres d:cadas de 7o3e&tar e$ #$acer #or $a $ectura / $a !da* #or0ue 6o/ ;Leer es estar ! o>. As2* 6asta e$ 1 de 3arDo e$ 7est! a$ de $as $etras* or%a&!Dado #or $a Lacu$tad de I&%e&!er2a* ce$e'rar" su tr!%:s!3o a&! ersar!o co& $a #art!c!#ac!(& de 3"s de HGG ed!tor!a$es / a$rededor de 11G 3!$ !s!ta&tes 0ue #odr"& d!s7rutar de u& #ro%ra3a cu$tura$ de RRG act! !dades. E& esta ocas!(& se co&3e3orar" e$ '!ce&te&ar!o de$ &ac!3!e&to de C6ar$es Dar^!& co& u& c!c$o de co&7ere&c!as* / se te&dr" a $a e&t!dad de Sa& Lu2s Potos2 co3o !& !tada* 3!s3a 0ue #rese&tar" -1

act! !dades cu$tura$es. La a#ertura de $a Ler!a estu o a car%o de$ Rector Oos: Narro Ro'$es* de Oos: .&%e$ . !$a P:reD* Secretar!o Ge&era$ de$ Go'!er&o de$ D!str!to Ledera$* / Marce$o de $os Sa&tos Lra%a* Go'er&ador de Sa& Lu!s Potos2. E& $a cere3o&!a* e$ Rector Oos: Narro su'ra/( 0ue e$ $!'ro es #arte re#rese&tat! a de $o 3"s 6u3a&o* u& art2cu$o de #r!3era &eces!dad* co3#a5ero de !da* e$e3e&to 3"%!co 0ue recuerda / e&se5a. Los autores se a&* $os $!'ros #er3a&ece& / s!e3#re e&cue&tra& $ectores. 1G- ACu"$ de $as s!%u!e&tes o#c!o&es es e$ 3e8or e&ca'eDado #ara esta &ot!c!aB AC Co3!e&Da $a ed!c!(& &?3ero [[[ de $a LILPM. +C La Ler!a I&ter&ac!o&a$ de$ Pa$ac!o de M!&er2a. CC Leer te 6ace 3"s !&te$!%e&te. DC E$ se5or Rector de $a U&! ers!dad Nac!o&a$ Aut(&o3a de M:1!co / otras !$ustres #erso&as as!st!ero& a$ Pa$ac!o de M!&er2a. 1G@ ADe d(&de es 3"s #ro'a'$e 0ue se 6a/a co#!ado esta &ot!c!aB AC De $a secc!(& cu$tura$ de u& #er!(d!co. +C De $a secc!(& de es#ect"cu$os de u& #er!(d!co. CC De $a secc!(& de &otas cur!osas de u& #er!(d!co. DC De $a secc!(& de &ot!c!as &ac!o&a$es de u& #er!(d!co.

1GH ACu"$ de $os s!%u!e&tes 7ra%3e&tos de$ te1to es #arte de u&a o#!&!(&B AC U& $!'ro es #arte re#rese&tat! a de $o 3"s 6u3a&o* u& art2cu$o de #r!3era &eces!dad* co3#a5ero de !da* e$e3e&to 3"%!co 0ue recuerda / e&se5a. +C E& esta ocas!(& se co&3e3orar" e$ '!ce&te&ar!o de$ &ac!3!e&to de C6ar$es Dar^!& co& u& c!c$o de co&7ere&c!as. CC La a#ertura de $a Ler!a estu o a car%o de$ Rector Oos: Narro Ro'$es* Oos: .&%e$ . !$a P:reD* Secretar!o Ge&era$ de$ Go'!er&o de$ D!str!to Ledera$, / Marce$o de $os Sa&tos Lra%a* Go'er&ador de Sa& Lu!s Potos2. DC La Ler!a I&ter&ac!o&a$ de$ L!'ro de$ Pa$ac!o de M!&er2a cu3#$e tres d:cadas.

A co&t!&uac!(& te #rese&ta3os e$ 'oceto de u&a carta cu/as #artes est"& desorde&adas* re 2sa$o cu!dadosa3e&te / $ue%o res#o&de $as #re%u&tas corres#o&d!e&tes. I1C ser I2C I)C I-C I@C Por este co&ducto 3e d!r!8o a usted res#etuosa3e&te #ara #o&er a sus (rde&es &uestro !c!o de #a#e$er2a / 7otoco#!ado. Muc6o &os %ustar2a &os d!era $a o#ortu&!dad de ser !r$e. Te#!c* Na/. a 2@ de 3a/o de 2GGR. A%radec!e&do de a&te3a&o su 7!&a ate&c!(&. Pro7r. Lu!s Wu3'erto Arreo$a4 Sr. O'du$!o Ca3'ero Ca3'ero

1GJ E$!%e $a o#c!(& e& $a 0ue a#areDca& correcta3e&te or%a&!Dados $os e$e3e&tos de esta carta. AC +C CC DC @* 1* 2* -* ). 2* 1* @* -* ). @* -* 1* )* 2. 2* -* 1* )* @.

1GR E$!%e $a o#c!(& 0ue descr!'a 3e8or e$ est!$o de esta carta.

AC +C CC DC

Ser!o. Lor3a$. La3!$!ar. I&7or3at! o.

1G9 ACu"$ de $as s!%u!e&tes o#c!o&es #rese&ta u& co&8u&to de #a$a'ras der! adas de $a #a$a'ra ;caDar>B AC +C CC DC caDa* caDador* cacer2a. casa* caDador* cacer2a. caDa* caDador* caser2o. casa* caDador* caser2o.

MA5EM65I AS 11G O'ser a $a s!%u!e&te recta &u3:r!ca.

ACu"$es so& $os &?3eros dec!3a$es 0ue re#rese&ta& $os #u&tos se5a$ados #or $as 7$ec6asB AC +C CC DC ).1 / @.) ).@ / @.J@ -.1 / H.1 -.@ / H.2@

111 La s!%u!e&te ta'$a 3uestra c(3o 6a au3e&tado e$ #rec!o de$ $!tro de ace!te dura&te $os ?$t!3os s!ete a5os4

AE& 0u: a5o se re%!str( e$ 3a/or au3e&to co& res#ecto a$ a&ter!orB AC +C CC DC 2GG2 2GG) 2GG2GG@

112 G$or!a !s!t( cuatro t!e&das #ara co3#arar e$ #rec!o de$ 8a3(&. S! e& todas e$ 8a3(& es de$ 3!s3o t!#o* Ae& cu"$ es 3"s 'aratoB

AC +C CC DC

Do5a Tere e&de 12@ %ra3os a Q@. Do& Oos: e&de 1@G %ra3os a QH. Do& Pa'$o e&de 2@G %ra3os a QR. Do5a Va&e e&de 1GG %ra3os a Q@.

11) Tres &!5os su'e& a $a '"scu$a / o't!e&e& $os s!%u!e&tes #esos cada u&o4 Lu!s _ )G.R S% D!e%o _ )G.@2) S% A$e8a&dro _ )G.H@ S% ACu"$ de $as s!%u!e&tes o#c!o&es 3uestra $os #esos de $os &!5os orde&ados de 3a/or a 3e&orB AC +C CC DC D!e%o* A$e8a&dro* Lu!s. A$e8a&dro* Lu!s* D!e%o. Lu!s* D!e%o* A$e8a&dro. Lu!s* A$e8a&dro* D!e%o.

11- U&a #!sta c!rcu$ar #ara '!c!c$etas t!e&e 12G 3etros de d!"3etro. S! u& c!c$!sta $e da u&a ue$ta co3#$eta a $a #!sta* A0u: d!sta&c!a 6a'r" recorr!doB ICo&s!dera AC +C CC DC 1RR.- 3 )JH.R 3 J@).H 3 11 )G- 3 _ ).1-C

11 U @ & r e c ! # ! e & t e t ! e & e u & a c a # a c ! d a

d d e 2 $! t r o s . A C u " $ e s $ a c a # a c ! d a d d e e s t e r e c ! # ! e & t e e 1 # r e s a d a e & d e c 2 3 e t r o s c

? ' ! c o s B A G C. 2 + 2 C C 2 CG D 2 CG G 11H Lee $o s!%u!e&te4 U&a e&dedora re#art!( KKKKK 3a&Da&as e& ca&t!dades !%ua$es e& 11 ca&astas. Cada ca&asta 0ued( co& -J 3a&Da&as / $e so'ra& 2. AQu: o#c!(& co3#$eta correcta3e&te e$ e&u&c!ado a&ter!orB AC +C CC DC H9 1G@ @1@ @19

11J De u& %ru#o de )G a$u3&os* e$ RG P o'tu o u&a ca$!7!cac!(& su#er!or a R. AQu: 7racc!(& re#rese&ta e$ #orce&ta8e de a$u3&os 0ue o'tu o u&a ca$!7!cac!(& su#er!or a RB AC

+C

CC

DC

11R ACu"$ de $as s!%u!e&tes 7!%uras t!e&e d!a%o&a$es 0ue 3!de& $o 3!s3o / se corta& #er#e&d!cu$ar3e&teB AC

+C

CC

DC

119 AQu: &?3ero se de'e su3ar a 1.2RJ #ara 0ue e& $a #os!c!(& de$ R a#areDca u& JB AC +C CC DC 9 G.9 G.G9 G.GG9

12G Lu!s t!e&e tres tu'os de 3eta$ 0ue 3!de& )9 3* R1 3 / @- 3, $os 0u!ere cortar e& tra3os e1actos 3a/ores de 1 3 / de $a 3!s3a 3ed!da todos, e&to&ces* Ade 0u: 3ed!das de'e cortar$os #ara 0ue &o $e so're &ada de $os tu'osB AC +C CC DC )3 H3 93 1) 3

121 Car3e& t!e&e -.12@ S% de aD?car* s! 0u!ere re#art!r$a e& @ rec!#!e&tes de ta$ 3odo 0ue 0uede $a 3!s3a ca&t!dad e& cada u&o de e$$os* Acu"&ta aD?car co$ocar" e& cada rec!#!e&teB AC +C CC DC 1.212 S% G.1212 S% R.2@ S% G.R2@ S%

122 ACu"$ de $os s!%u!e&tes cuadr!$"teros no t!e&e sus $ados #ara$e$os dos a dosB AC +C CC DC E$ rect"&%u$o. E$ ro3'o. E$ tra#eDo!de. E$ ro3'o!de.

12) Er&esto e&co&tr( u& #e&t"%o&o re%u$ar e& su $!'ro de recortes de 3ate3"t!cas* e$ cua$ t!e&e d!'u8ado e$ s!%u!e&te "&%u$o4

ACu"&to de'e 3ed!r este "&%u$oB AC +C CC DC 1GRZ J2Z @-Z )HZ

12- Desde u& a !(&* Er&esto to3( u&a 7oto de$ terre&o 0ue ocu#a e$ #ue'$o do&de :$ / su 7a3!$!a ! e&.

S! $a esca$a a $a 0ue est" $a 7oto es 1412@GGG e&to&ces* Acu"$ ser" $a d!sta&c!a rea$ de $a 3ed!da 3arcada e& $a 7oto de$ terre&o de$ #ue'$o de Er&estoB AC +C CC DC 1 GGG 3 1 GG 3 1GG S3 1G S3

12@ Co&s!dera $a s!%u!e&te 7!%ura4

ACu"$ de $os "&%u$os 3arcados es a%udoB AC +C CC DC A + C D

12H U&o de 3!s de#ortes 7a or!tos es e$ 'a$o&cesto* s! d!ce& e& $as &ot!c!as 0ue u&o de 3!s 2do$os e& este de#orte 3!de a#ro1!3ada3e&te H.RR #!es de a$tura* e&to&ces Acu"$ ser" su estatura e& 3etrosB Irecuerda 0ue 1 3 e0u! a$e a ).2R #!esC. AC +C CC DC 2.29 2.2@ 2.G9 2.GR

12J Se a#$!c( u& e1a3e& de 1@ #re%u&tas a u& %ru#o de 2G a$u3&os. E$ &?3ero de ac!ertos o'te&!do #or cada u&o 7ue e$ s!%u!e&te4

S! se co&s!dera 0ue $os a$u3&os 0ue te&%a& J ( 3e&os ac!ertos e& e$ e1a3e& estar"& re#ro'ados* A0u: #orce&ta8e de a$u3&os re#ro'(B AC +C 2P -P

CC DC

1@P 2GP

12R Co& 1GG % de ca7: de %ra&o se #re#ara& R taDas de ca7:* co& -GG % se #re#ara& )2 taDas / co& JGG % se #re#ara& @H taDas. ACu"$ de $as s!%u!e&tes ta'$as re#rese&ta $a ca&t!dad de taDas 0ue se #re#ara& co& )GG* @GG / RGG %ra3osB AC

+C

CC

DC

ESPAOL Lee $o s!%u!e&te4 A $os #!es de $os A&des* e& $a Pata%o&!a ar%e&t!&a* ! !( 6ace 1)@ 3!$$o&es de a5os u&a e1tra5a 'est!a co& ca'eDa de d!&osaur!o* #ero co& co$a de #eD. As2 $o a7!r3a& u& %ru#o de c!e&t27!cos ar%e&t!&os e& u& art2cu$o 0ue a#arec!( im(reso e& $a re !sta Science e& no)iem$re de$ 2GG@. Los !& est!%adores 6a& 'aut!Dado a este re#t!$ 3ar!&o co3o GodD!$$a* au&0ue su &o3're or!%!&a$ es )a,osaurus andiniensis. E$ e0u!#o c!e&t27!co descu'r!( e& 199H e$ 7(s!$ de cr"&eo co3#$eto de JH ce&t23etros de $ar%o e& Pa3#a Tr!$* 0ue es u&a re%!(& a$ &oreste de $a #ro !&c!a de Neu0u:&. A$ #arecer* a$%u&os ec!&os 0ue deam$&'a$an #or $a Do&a e&co&traro& d! ersos 7(s!$es a&!3a$es / $os $$e aro& 6asta e$ 3useo de $a $oca$!dad* $o 0ue #ro#!c!( 0ue se or%a&!Dara u&a e1#ed!c!(& #ara 'uscar sus restos. U& 7(s!$ es u&a !3#res!(&* est!%!o o 3o$de 0ue de&ota $a e1!ste&c!a de or%a&!s3os a&t!%uos. Los descu'r!dores de GodD!$$a co&s!dera& 0ue se trata de u& de#redador acu"t!co #oco co3?& /a 0ue &o se ase3e8a a otros d!&osaur!os 3ar!&os* ta$es co3o $os ictiosaurios o e$ not!osaurus. Tres so& $as #r!&c!#a$es d!7ere&c!a e&tre e$ )a,osaurus andiniensis / $os otros d!&osaur!os 3ar!&os4 su ta3a5o. GodD!$$a a$ca&Da'a $os ).9G 3etros desde $a &ar!D 6asta $a co$a* sus am('ias 3a&d2'u$as* 3ed!a& u&os -H c3* / sus 1) d!e&tes a7!$ados de %ra&des d!3e&s!o&es 0ue ut!$!Da'a #ara des%arrar a sus #resas. 129 ACu"$ crees 0ue sea e$ 3e8or t2tu$o #ara este te1toB AC GodD!$$a ! !( e& $a Pata%o&!a. Descu'!erto u& de#redador acu"t!co de a#ar!e&c!a !&s($!ta. +C <E$ ata0ue de GodD!$$a= CC Wace 1)@ 3!$$o&es de a5os* e& $o 0ue 6o/ es $a Pata%o&!a ar%e&t!&a* ! !( u& e1tra5o re#t!$. DC V!s!te $a Pata%o&!a. U& $u%ar $$e&o de a&!3a$es !&s($!tos.

1)G ACu"$ de $as s!%u!e&tes o#c!o&es resu3e 3e8or e$ #r!3er #"rra7o de$ te1toB AC U& %ru#o de c!e&t27!cos d!ce 0ue 6ace 3uc6o t!e3#o cerca de $os A&des* e& $o 0ue 6o/ es Ar%e&t!&a* ! !( u&a e1tra5a cr!atura $$a3ada )a,osaurus andiniensis. +C A $os #!es de $os A&des* e& $a Pata%o&!a ar%e&t!&a* ! !( 6ace 1)@ 3!$$o&es de a5os u&a e1tra5a 'est!a co& ca'eDa de d!&osaur!o* #ero co& co$a de #eD. As2 $o a7!r3a& u& %ru#o de c!e&t27!cos ar%e&t!&os e& u& art2cu$o 0ue a#arec!( !3#reso e& $a re !sta Science e& &o !e3're de$ 2GG@. Los !& est!%adores 6a& 'aut!Dado a este re#t!$ 3ar!&o co3o GodD!$$a* au&0ue su &o3're or!%!&a$ es )a,osaurus andiniensis. CC E& e$ a5o 2GG@* u& %ru#o de c!e&t27!cos ar%e&t!&os #u'$!caro& e& $a re !sta Science* 0ue 6a'2a& descu'!erto a GodD!$$a e& $a Pata%o&!a. DC E$ )a,osaurus andiniensis* ta3'!:& co&oc!do co3o GodD!$$a* 7ue u& re#t!$ co& co$a de #eD 0ue ! !( 6ace 1)@ 3!$$o&es de a5os e& $a Pata%o&!a ar%e&t!&a. 1)1 ACu"$ de $as s!%u!e&tes orac!o&es es u&a de7!&!c!(&B AC U& 7(s!$ es u&a !3#res!(&* est!%!o o 3o$de 0ue de&ota $a e1!ste&c!a de or%a&!s3os a&t!%uos. +C E$ e0u!#o c!e&t27!co descu'r!( e& 199H e$ 7(s!$ de cr"&eo co3#$eto de JH ce&t23etros de $ar%o e& Pa3#a Tr!$. CC A $os #!es de $os A&des* e& $a Pata%o&!a ar%e&t!&a* ! !( 6ace 1)@ 3!$$o&es de a5os u&a e1tra5a 'est!a. DC Los descu'r!dores de GodD!$$a co&s!dera& 0ue se trata de u& de#redador acu"t!co #oco co3?&. 1)2 AE& cu"$ de $os s!%u!e&tes 7ra%3e&tos a#arece u&a e1#$!cac!(&B AC A$ #arecer* a$%u&os ec!&os 0ue dea3'u$a'a& #or $a Do&a e&co&traro& d! ersos 7(s!$es a&!3a$es / $os $$e aro& 6asta e$ 3useo de $a $oca$!dad. +C E$ e0u!#o c!e&t27!co descu'r!( e& 199H e$ 7(s!$ de cr"&eo co3#$eto de JH ce&t23etros de $ar%o e& Pa3#a Tr!$* 0ue es u&a re%!(& a$ &oreste de $a #ro !&c!a de Neu0u:&. CC GodD!$$a a$ca&Da'a $os ).9G 3etros desde $a &ar!D 6asta $a co$a* sus 3a&d2'u$as 3ed2a& u&os -H c3 / te&2a 1) d!e&tes a7!$ados de %ra&des d!3e&s!o&es. DC A $os #!es de $os A&des ! !( 6ace 1)@ 3!$$o&es de a5os u&a e1tra5a 'est!a co& ca'eDa de d!&osaur!o* #ero co& co$a de #eD. 1)) AC(3o es e$ cuer#o de$ DaSosaurus a&d!&!e&s!s o GodD!$$aB AC T!e&e ca'eDa de d!&osaur!o / co$a de #eD. +C T!e&e ca'eDa de d!&osaur!o / &o t!e&e co$a de #eD. CC No t!e&e ca'eDa de d!&osaur!o / t!e&e co$a de #eD. DC No t!e&e ca'eDa de d!&osaur!o &! ca'eDa de #eD.

1)- E$!%e $a o#c!(& e& 0ue se ut!$!ce& e8e3#$os. AC Los descu'r!dores de GodD!$$a co&s!dera& 0ue se trata de u& de#redador acu"t!co #oco co3?& /a 0ue &o se ase3e8a a otros d!&osaur!os 3ar!&os* ta$es co3o $os ictiosaurios o e$ not!osaurus. +C A$ #arecer* a$%u&os ec!&os 0ue dea3'u$a'a& #or $a Do&a e&co&traro& d! ersos 7(s!$es a&!3a$es / $os $$e aro& 6asta e$ 3useo de $a $oca$!dad. CC Los !& est!%adores 6a& 'aut!Dado a este re#t!$ 3ar!&o co3o GodD!$$a* au&0ue su &o3're or!%!&a$ es )a,osaurus andiniensis. DC GodD!$$a a$ca&Da'a $os ).9G 3etros desde $a &ar!D 6asta $a co$a* sus 3a&d2'u$as 3ed2a& u&os -H c3 / te&2a 1) d!e&tes a7!$ados de %ra&des d!3e&s!o&es 0ue ut!$!Da'a #ara

des%arrar a sus #resas. 1)@ Re%resa &ue a3e&te a$ te1to / 728ate '!e& e& $as #a$a'ras 0ue est"& su'ra/adas. ASa'es #or 0u: todas e$$as se escr!'e& co& ;3> !&ter3ed!a / &o co& ;&>B AC +C CC DC Por0ue a&tes de ;'> / ;#> s!e3#re se escr!'e ;3>. Por0ue so& #a$a'ras de $a 3!s3a 7a3!$!a. Por0ue des#u:s de oca$ s!e3#re se escr!'e ;3>. Por0ue &o so& #a$a'ras esdr?8u$as.

1)H Lee &ue a3e&te $a ?$t!3a #arte de$ te1to4 Tres so& $as #r!&c!#a$es d!7ere&c!as e&tre e$ )a,osaurus andiniensis / $os otros d!&osaur!os 3ar!&os4 su ta3a5o* GodD!$$a a$ca&Da'a $os )*9G 3etros desde $a &ar!D 6asta $a co$a, sus a3#$!as 3a&d2'u$as* 3ed2a& u&os -H c3* / sus 1) d!e&tes a7!$ados de %ra&des d!3e&s!o&es 0ue ut!$!Da'a #ara des%arrar a sus #resas. E& e$ #"rra7o a&ter!or se ut!$!Da& $os dos #u&tos #ara AC +C CC DC !&troduc!r $os e$e3e&tos e& u&a e&u3erac!(&. !&troduc!r u&a !dea co&trar!a. !&troduc!r u&a c!ta te1tua$. !&troduc!r u& d!"$o%o.

Potrebbero piacerti anche