Documenti di Didattica
Documenti di Professioni
Documenti di Cultura
1
Ggavrcelebulia eqskluziurad
“BYRRD ENTERPRISIS”-is mier
2
Sekvra?! daaWire TiTi Sesabamis Rilaks da nabij-nabij gaecani
videoinstruqciebs. es programa moicavs:
• videomasalas;
• reinjrebis instruqtorTa interviuebs;
• reinjerisTvis gankuTvnil saxelmZRvanelos;
• FM-7-8-is srul teqsts da kidev bevr sxvas.
aprili
2002
FmeTaurobis principebi
3
mimarTulebis da motivaciis gansazRvras brZolaSi. meTauri
gansazRvravs manevrs, cecxlis siZlieres da Tavdacvis dones,
uzrunvelyofs am elementebs Soris wonasworobis dacvas da iRebs
gadawyvetilebas, Tu rogor gamoiyenos isini mtris winaaRmdeg.
meTaurobis principebi
(1) iyavi:
(a) teqnikuri da taqtikuri TvalsazrisiT profesionali: unda SegeZlos
yvela im amocanis standartulad Sesruleba, romlis Sesrulebac,
mogeTxoveba sabrZolo davalebis dros;
(b) iseTi profesiuli Tvisebebis matarebeli, rogorebicaa: gambedaoba,
erTguleba, gulwrfeloba, kompetenturoba da komunikabeluroba.
(2) icode:
(a) meTaurobis oTxi mTavari faqtori da maTi gavlena erTmaneTze:
meTauroba, meTauri, situacia da kavSiri;
(b) sakuTari Tavi da iswrafode srulyofisken: icode Seni xasiaTis,
codnisa da unar-Cvevebis Zlieri da susti mxareebi. gamudmebiT
eZie Zlieri mxareebis srulyofis gzebi da imuSave sisusteebis
daZlevaze;
(g) gaicani Seni jariskacebi da gaufrTxildi maT keTildReobas.
moamzade isini mkacri sabrZolo pirobebisaTvis, izrune maT fizikur
moTxovnebze da usafrTxoebaze, maTi disciplinis amaRlebasa da
maT waxalisebaze.
(3)
(a) aiRe pasuximgebloba da pasuxi age sakuTar
qmedebebze. meTaurma unda gamoiCinos iniciativa, iyos sazriani
da SeeZlos brZolis velze upiratesobis gamoyeneba, rac mas
gamarjvebamde miiyvans; miiRos kritika da gamoasworos
daSvebuli Secdoma;
(b) miiRe drouli gadawyvetileba da gaaxmiane: myisierad
Seafase viTareba da gaaxmiane gadawyvetileba. Seagrove
mniSvnelovani informacia, droulad acnobe Sens jariskacebs
gadawyvetilebis Sesaxeb da gaaanalize Seni gadawyvetilebis mokle
da grZelvadiani Sedegebi;
4
(g) iyavi samagaliTo. iyavi samagaliTo Seni jariskacebisTvis.
daawese maRali, magram misaRwevi standartebi, Tavad moiqeci
ise, rogorc jariskacebisagan moiTxov da maTTan erTad gaiziare
yvela safrTxe da siZnele;
(d) uzrunvelyavi Seni xelqveiTebis informirebuloba:
daqvemdebarebulTa informirebulobis maRali done xels uwyobs maT
gadawyvetilebis miRebaSi da meTauris davalebis SesrulebaSi,
axalisebs iniciativebs, aumjobesebs jgufis muSaobas da amaRlebs
moralur mdgomareobas;
(e) gauRvive pasuxismgeblobis grZnoba Sens xelqveiTebs.
aswavle maT, gamoscade da gauRrmave ganaTleba. movaleobebis
delegireba miuTiTebs xelqveiTebisadmi Sens ndobaze da ubiZgebs
maT, ikisron meti pasuxismgebloba;
(v) darwmundi, rom davaleba aris gagebuli, gakontrolebuli
da Sesrulebuli. jariskacebma unda icodnen, ras eli maTgan: ra
ginda rom gakeTdes, rogor da rodis;
(z) Sekari jgufi; Seni jariskacebi avarjiSe manam, sanam ar
darwmundebian jgufis teqnikur da taqtikur SesaZleblobebSi.
ganaviTare gunduri suliskveTeba, rac maT uZlierebs brZolaSi
nebayoflobiT da sruli SemarTebiT Cabmis motivacias;
(T) sakuTar qvedanayofs dausaxe misi SesaZleblobebis
Sesabamisi amocana. icode Seni qvedanayofis SesaZleblobebi da
SezRudvebi. rogorc meTauri, Sen valdebuli xar gaiTvaliswino orive
es faqtori da qvedanayofs misce Sesaferisi davaleba.
5
uwevs zedamxedvelobas oceulis moqmedebas. oceulis meTauri
kargad unda icnobdes pirad Semadgenlobas da kargad unda
iyenebdes oceulis SeiaraRebas. is gansakuTrebuli pasuximgeblobiT
unda moekidos pirad Semadgenlobaze mikuTvnebuli an
mimagrebuli koleqtiuri da damxmare iaraRebis sworad ganlagebasa
da gamoyenebas. oceulis meTauri:
6
(11) meTaurobas axorcielebs aTeulis meTaurebis saSualebiT da,
mxedvelobaSi iRebs ori doniT zemdgomi meTauris Canafiqrs;
(12) atarebs winaswar varjiSs.
7
(m) uzrunvelyofs maragis ganawilebas oceulis meTauris miTiTebisa
da brZanebis Sesabamisad;
(n) uzrunvelyofs sabrZolo masalis, maragis da tvirTis saTanado da
mudmiv ganawilebas (mniSvnelovani davaleba konsolidaciisa da
reorganizaciis dros);
(o) uzrunvelyofs daSavebulTa evakuaciis gegmis saTanadod
SemuSavebasa da aRsrulebas;
(p) uzrunvelyofs imas, rom oceuli zustad gahyves oceulis meTauris
drois grafiks;
(J) qvemoT mocemulia oceulis serJantis movaleobebis da
pasuxismgeblobebis nusxa specifikuri qmedebebis dros:
8
(d) daxmarebas uwevs oceulis meTaurs kontolsa da usafrTxoebis
uzrunvelyofaSi;
(e) Tvalyurs adevnebs sabrZolo masalebisa da aRWurvilobis
reorganizacias da gadanawilebas; uzrunvelyofs piradi
Semadgenlobis mdgomareobis Semowmebas, maT Soris sabrZolo
moqmedebebis dros mokluli (KIA) da daWrili (WIA) piradi
Semadgenlobis aRricxvas;
(v) oceulis meTauris davalebiT asrulebs damatebiT davalebebs da
viTarebis Sesaxeb moaxsenebs mas.
9
(1) aTeulis meTauris movaleobebi:
(a) akontrolebs Tavisi aTeulis manevrs, cecxlis intensivobasa da
ganawilebas;
(b) akmayofilebs Tavisi aTeulis logistikur da administraciul
moTxovnebs; iTxovs da gascems sabrZolo masalas, wyals, sakveb
racions da specialur aRWurvilobas;
(g) uzrunvelyofs angariSvaldebulebas aRWurvilobaze;
(d) adgens moxsenebas daSavebulTa Sesaxeb da ganixilavs
aTeulis wevrTa moxsenebebs maTTvis miyenebuli zianis Sesaxeb;
(e) xelmZRvanelobs aTeulis SeiaraRebisa da aRWurvilobis
momsaxurebas;
(v) amowmebs jariskacTa iaraRis, tansacmlisa da aRWurvilobis
mdgomareobas;
(z) mudmivad awvdis informacias oceulis meTaursa da oceulis
serJants aTeulis mdgomareobis Sesaxeb;
(i) warudgens oceulis serJants moxsenebas sahaero sivrcis
kontrolis elementis Sesaxeb.
10
(g) inarCunebs moZraobis swor teqnikas marSutis, ritmis da
azimutis mudmivi kontroliT;
(d) Tavidan icilebs kavSiris gawyvetas;
(v) uzrunvelyofs, rom daqvemdebarebulma meTaurebma
gaavrcelon informacia, gansazRvron cecxlis seqtorebi da
Seamowmon piradi Semadgneloba.
11
mxardaWeras davalebis Sesrulebisas. rCevas aZlevs oceulis
meTaurs misi aTeulis gamoyenebis Taobaze.
12
siaSi CamoTvlilia jgufis meTauris specifikuri movaleobebi da
pasuxismgeblobebi davalebis dagegmvisa da Sesrulebisas. jgufis
meTauri xelmZRvanelobs arsebuli wesebiT.
13
(b) exmareba usafrTxoebis uzrunvelyofaSi, SenarCunebasa da
Tvalyuris devnebaSi;
(g) Tvalyurs adevnebs piradi Semadgenlobis, iaraRisa da
aRWurvilobis saboloo momzadebas operatiuli brZanebis da aTeulis
meTauris miTiTebis Sesabamisad;
(d) exmareba piradi Semadgenlobis dislokaciis adgilis datovebasa
obieqtTan Sekrebis punqtSi SesvlaSi;
(e) axdens perimetris reorganizebas dazvervis jgufis gasvlis
Semdeg;
(v) uzrunvelyofs kavSirs zemdgom StabTan;
(z) dazvervis jgufis dabrunebis Semdeg exmareba piradi
Semadgenlobis reorganizaciasa da sabrZolo masalisa da
SeiaraRebis gadanawilebaSi; uzrunvelyofs anagariSvaldebulebas
piradi Semadgenlobis da aRWurvilobis mdgomareobis Sesaxeb;
(T) Tavis jgufs acnobs dazvervis prioritetul moTxovnebs (PIR).
(i) asrulebs damatebiT davalebebs aTeulis meTauris miTiTebis
Sesabamisad.
14
(1) mkurnalobs daSavebulebs da exmareba daSavebulTa
evakuaciaSi oceulis serJantis meTvalyureobiT;
(2) exmareba oceulis meTaurs/serJants savele pirobebSi higienuri
sakiTxebis gadawyvetaSi da piradad amowmebs oceulis wevrebis
janmrTelobas da fizikur mdgomareobas;
(3) iTxovs VIII klasis (samedicino) marags oceulis serJantisagan;
(4) uzrunvelyofs maSvelis momzadebas da Tvalyurs adevnebs mis
moqmedebas;
(5) uzrunvelyofs daSavebulTa Sesaxeb gakeTebuli moxsenebis
siswores da imas, rom TiToeul evakuirebul daSavebulze sworad iyos
mimagrebuli furceli misi mdgomareobis Sesaxeb;
(6) asrulebs oceulis meTauris/serJantis mier micemul sxva
davalebebs.
15
(5) amowmebs da koordinacias uwevs aRWurvilobas;
(6) amowmebs piradi Semadgnelobis statuss;
(7) gamoscems fragmentul brZanebas (moTxovnis Sesabamisad);
(8) saWiroebisamebr uzrunvelyofs qvedanayofis erTianobas;
(9) uzrunvelyofs siwynaris dacvas da ganaTebis wesebis
Sesrulebas;
(10) sapatrulo bazis mowyobis Semdeg asrulebs gansazRvrul
qmedebebs, gansakuTrebiT, usafrTxoebis dacvasTan dakavSirebiT;
(11) atarebs rekognoscirebas (rukaze mainc);
(12) asrulebs gegmas;
(13) asrulebs davalebas.
operaciebi
marTva da kontroli
16
am nawilSi ganxilulia qvedanayofis marTvis procedurebi, sabrZolo
brZanebebi da oceulis sabrZolvelad momzadebis xerxebi. isini
gankuTvnilia nebismieri sabrZolo operaciisTvis. maTi gamoyeneba
did dros moiTxovs. Tu meTaurs sakmarisi dro aqvs, mas SeuZlia
operaciis siRrmiseuli dagegmva da momzadeba, xolo drois
naklebobis SemTxvevaSi igi eyrdnoba repeticiebs, sabrZolo
varjiSebs da mudmivmoqmed procedurebs (SOP).
17
• meTaurma unda gaiTvaliswinos iseTi faqtorebic, rogoricaa dRis
Suqi, gadaadgilebis dro, brZanebebi da repeticiebi.
viTarebis Sefaseba
1. amocanis miReba. METT-T
2. gamafrTxilebeli brZanebis
• amocanis
gacema. amocana
3. savaraudo gegmis gaanalizeba
• viTarebis mowinaaRmde
SemuSaveba. ge
4. aucilebeli gadaadgilebis gaanalizeba,
reliefi-OCOKA
dawyeba. samoqmedo
qvedanayofi
5. dazverva. gegmebis (COA)
dro
6. gegmis dasruleba. SemuSaveba
7. sabrZolo brZanebis gacema. • samoqmedo
8. kontroli gegmebis
gaanalizeba
• samoqmedo
gegmebis Sedareba
• gadawyvetilebis
18
• operaciis amocana an amocanis Sinaarsi, operaciis Sesaxeb
brZanebis gacemis dro da adgili (sakoordiancio instruqciebi).
• vin iRebs monawileobas operaciaSi? (sakoordinacio
instruqciebi).
• operaciis dro (drois grafiki).
19
SemzRudveli faqtorebi. qvemoT mocemulia yvelaze gavrcelebuli
SezRudvebis magaliTi:
• grafikuli kontrolis zomebi;
• gadakveTeT ieriSis zRude 100030 oqt. 94;
• amocanaze orientirebuli damcavi kompleqti (MOPP4)
moqmedebaSi;
• sahaero Tavdacvis SeiaraRebis mdgomareoba,
simWidrove, gamafrTxilebeli statusi, yviTeli.
• (vin?) pirveli oceuli utevs (ra?), raTa daikavos (sad?) 482 borcvi
VIC NB 457371 (luji obieqti) (rodis?) NLT 09050OZ dek.92 L 482
(lurji mizani) (ra mizniT?), raTa aseulma SeZlos
mowinaaRmdegis sameTauro bunkeris ganadgureba.
20
(b) racionaluri: qvedanayofi inarCunebs efeqturobas amocanis
Sesrulebis Semdeg;
(g) gansxvavebuli: is ar unda warmoadgendes sxva samoqmedo
gegmis mcire saxesxvaobas.
21
adgilmdebareobis mniSvelovani monakveTi, miaxloebis marSruti)
gamoyenebiT.
(a) dabrkolebebi. xelovnuri, bunebrivi da xelisSemSleli raliefis
identificireba, rac gavlenas moaxdens operaciis mobilurobaze.
(b) SeniRbva da dafarva. SeniRbvisa da dafarvis analizi xSirad
xdeba sacecxle da saTvalTvalo poziciebis gansazRvrasTan erTad.
SeiaraReba unda iyos ganlagebuli xelsayrel, aseve
mowinaaRmdegisTvis Znelad xelmisawvdom poziciebze. saxmeleTo
qvedanayofebs aqvT SesaZlebloba gaaumjobeson cudi SeniRbva da
dafarva sangrebis gaTxriT da kamuflaJis gamoyenebiT.
gadaadgilebis dros SeniRbvisa da dafarvisaTvis gamoiyeneba
adgilmdebareoba.
(g) TvalTvali da sacecxle seqtorebi. unda ganisazRvros iseTi
poziciebi, romlebic uzrunveyofen saukeTeso TvalTvals da sacecxle
seqtorebi miaxloebis marSrutze, mizanTan axlos an
adgilmdebareobis mniSvnelovan monakveTze. sacecxle seqtorebi
analizSi mTavari yuradReba eTmoba adgilmdebareobis pirdapiri
cecxliT dafarvis SesaZleblobas.
(d) mowinaaRmdegesTan miaxloebis marSruti. xdeba
mowinaaRmdegesTan miaxloebis mimarTulebis gansazRvra da misi
identificireba erTi doniT qvemoT. aseve unda iqnes gaTvaliswinebuli
sahaero da miwisqveSa mimarTulebebi.
(1) Setevis Taviseburebani:
• rogor uzrunveyofs gadaadgilebas mocemuli mimarTuleba?
• ra upiratesoba/naklovaneba aqvs TiToeul marSruts
(mowinaaRmdebis, siCqaris, dafarvisa da SeniRbvis faqtorebis
gaTvaliswinebiT)?
• rogoria mowinaaRmdegis kontrSetevis savaraudo marSruti?
22
(e) adgilmdebareobis mniSvnelovani monakveTi.
adgilmdebareobis mniSvnelovani monakveTi aris adgilmdebareoba
an raioni, romelic romelime mebrZol mxares aniWebs upiratesobas
mowinaaRmdegis Sepyrobis, SeCerebis an kontrolisas. rukisa da
Segrovebuli informaciis gamoyenebiT unda moxdes miaxloebis
marSrutze an obieqtis raionSi adgilmdebareobis mniSvnelovani
monakveTebis gansazRvra. Semdeg, unda ganisazRvros
gadamwyveti reliefi, romlis dakavebiT an gakontrolebiT SesaZlebeli
gaxdeba amocanis Sesrulebaze mniSvnelovani zegavlenis
moxdena.
(1) ra Zalebi gaaCniaT?
(2) ra droa maT gankargulebaSi?
(3) ra gavlenas moaxdenen brZolis velze myofi samoqalaqo
pirebi operaciaze?
23
e. V safexuri. dazverva. drois arsebobis SemTxvevaSi meTauri
dazvervas piradad, xolo drois ar arsebobis SemTxvevaSi rukaze
asrulebs. zogjer meTauri dazvervis Catarebisas sxvebs (mag.:
skautebs) eyrdnoba.
24
3. meTaurma unda Caataros repeticia amocanis msgavs
adgilmdebareobaze da ganaTebis msgavs pirobebSi.
4. oceulis meTaurma SeiZleba Caataros repeticia an sabrZolo
varjiSebi da daiwyos mudmivi samoqmedo procedurebi operatiuli
brZanebis miRebamde. operatiuli brZanebis miRebis Semdeg mas
SeuZlia Caataros repeticiebi mxolod amocanis konkretul
davalebebis Sesasruleblad. mniSvnelovani davalebebis repeticiaSi
Sedis:
• obieqtze mimarTuli moqmedebebi;
• sangarze, bunkerze an Senobaze mitanili ieriSi;
• ieriSis poziciaze mimarTuli moqmedebebi;
• dabrkolebebis gadalaxva (naRmebi da mavrTulxlarTebi);
• specialuri iaraRis an afeTqebebis gamoyeneba;
• moqmedebebi mterTan moulodneli kontaqtis dros.
5. repeticiis tipebi.F
(a) ukumoxseneba:
• qvedanayofis pasuxismgebeli meTaurebi moaxseneben im
moqmedebebs, romlis ganxorcielebac maT brZanebiT
moeTxovebaT.
• oceulis meTauri akontrolebs ukumoxsenebas;
• moxsendeba TanmimdevrobiT.
• repeticia, ukeTesia, orjer Catardes:
(1) fragmentuli brZanebis miRebisTanave (damadasturebeli
ganmeoreba);
(2) daqvemdebarebuli meTaurebis mier sakuTari gegmis
SemuSavebis Semdeg.
(b) arasruli qvedanayofis varjiSi tardeba:
• rodesac dro SezRudulia;
• rodesac aucilebelia usafrTxoebis uzrunvelyofa;
• Tu varjiSs qvedanayofis mTavari pirebi eswrebian;
• roca xdeba sagangebod agebuli maketebis, qviSiani
yuTebis gamoyeneba da mcire masStabis martivi modelis
Seqmna.
25
(a) ormxrivi samxedro varjiSi.
(b) rukis daxmarebiT Sesrulebuli varjiSi.
• arasryofili repeticia;
• monawileTa SezRuduli raodenoba.
(g) radiosadguris saSualebiT Sesrulebuli varjiSi.
• rodesac SeuZlebelia meTaurTa erT adgilze Tavmoyra;
• dasturdeba kavSiris SesaZlebloba.
(d) qviSiani yuTebi/adgilmdebareobis maketi.
• pasuxismgebeli meTaurebi;
• moicavs yvela sakontrolo RonisZiebas.
(e) qvebiT modelireba.
• qviSiani yuTebi/adgilmdebareobis maketi.
• modelirebisas daqvemdebarebuli meTaurebi sakuTari
danayofebis gadaadgilebas Tavad axdenen.
26
a. moxseneba. yvela informacia swrafad, srulyofilad da zustad unda
iqnes moxsenebuli. informaciis moxsenebisa da Caweris dros
gamoyenebuli unda iqnes SALUTE (zoma, qmedeba,
adgilmdebareoba, forma, dro, aRWurviloba) moxsenebis formati.
27
(4) dacva;
(5) zurgSi swrafad gadayvana.
e. moxseneba. amocanis Sesrulebis Semdeg qvedanayofSi unda
moxdes amocanis Sesrulebis Sesaxeb gamokiTxva NATO-s
standartuli moxsenebis formatiT.
1. viTareba.
a. mowinaaRmdegis Zalebi. mopovebul unda iqnes informacia
mowinaaRmdegis SemadgenlobaSi, ganlagebasa da samoqmedo
gegmaSi mniSvnelovani cvlilebebis Sesaxeb. informacia, romelic ar
aris mocemuli winaswar gamafrTxilebel brZanebaSi, SeiZleba
aRniSnuli iyos Semdgom gamafrTxilebel brZanebebSi.
b. sakuTari Zalebi (arCeviTi). miTiTebul unda iqnes mxolod
maSin, Tu mniSvnelovania gamafrTxilebeli brZanebisaTvis.
(1) zemdgomi meTauris amocana;
(2) zemdgomi meTauris Canafiqri.
28
g. mikuTvnebuli da mxardamWeri qvedanayofebi. ZalTa
sawyisi struqtura mxolod maSin unda iqnes miTiTebuli, Tu moxda
cvlilebebi mTavar qvedanayofebSi.
3. Sesruleba.
Canafiqri
a. operaciis koncefcia. mopovebuli unda iqnes rac SeiZleba meti
informacia. koncefciaSi unda iyos aRwerili manevris elementebis
gamoyeneba.
b. manevris qvedanayofebis davalebebi. daqvemdebarebul
qvedanayofebs unda miewodos informacia davalebis Sesrulebis,
aucilebeli qmedebebis dawyebis, dazveris dawyebis da usafrToxebis
uzrunvelyofis Sesaxeb.
g. sabrZolo uzrunvelyofis qvedanayofebis davalebebi. ix. 3b muxli.
d. sakoordiancio instruqciebi. srulad unda iqnes gamoyenebuli is
informacia, romelic xelmisawvdomia gamafrTxilebeli brZanebis
gacemis dros. maT Soris informacia:
• qvedanayofis formebisa da aRWurvilobis (cvlilebebi mudmiv
samoqmedo procedurebSi, mag: zurgCanTebis moxsna,
Cafxutebis moxda an daxurva),F
• drois grafikis,
• mniSvnelovan informaciaze meTauris moTxovnis,
• riskis marTvis,
• mowinaaRmdegis SecodmaSi Seyvanis miTiTebis,
• specifikuri prioritetebis, maTi Sesrulebis Tanmimdevrobis,
• brZanebebsa da repeticiebze miTiTebebis,
• Stabis Sexvedris (monawileebi, adgilmdebareoba da dro),
• adreuli gadaadglilebis droisa da Setyobinebis donis Sesaxeb.
29
4. materialur-teqnikuri uzrunveyofa (arCeviTi). aRniSnuli unda
iqnes is informacia, romelic aucilebelia operaciis logistikuri
uzrunvelyofisaTvis.
30
(nomeri)
31
maRali mTvaris amosvla mzis amosvla
dabali mTvaris Casvla mzis Casvla
qaris siCqare mTvaris faza dilis navigaciuri bindis
dasawyisi (BMNT)
qaris ganaTeba %-Si Ramis navigaciuri bindis
mimarTuleba dasasruli (EENT)
1. viTareba.
32
miznebi da maTi kerZod, mezobeli sapatrulo qvedanayofebis
gavlena sakuTar qvedanayofze.
3. Sesruleba.
33
• sxva mniSvnelovani elementebis Tu sistemebis integracias
operaciaSi. is moicavs, magaliTad, dazvervis da usafrTxoebis
elementebs, dazvervis saSualebebs, sainJinro saSualebebs da
sahaero Tavdacvas;
• amocanisaTvis mzadyofnas.
34
romlebic exeba or an met qvedanayofs. oceulis meTauri aZlevs
davalebebs daqvemdebarebul aTeulebs. am aTeulebs SeiZleba
daevaloT Semdegi specialuri jgufebis uzrunvelyofa: sadazvervo da
usafrTxoebis, moieriSe, uzrunvelyofis, daxmarebis, mis tyveTa
(EPW) da maTi Cxrekis, ganaRmvisa da amfeTqebelTa jgufebi.
detaluri informacia SeiZleba mieces oceulis serJants,
radiooperators, jariskacs kompasiT da nabijebis mTvlel jariskacs.
35
romelic sWirdeba meTaurs. igi SeiZleba Seicavdes informacias piradi
Semadgenlobis mdgomareobis, sabrZolo masalisa da meTaurobis
SesaZleblobis Sesaxeb.
36
a. zogadi. gamoyenebuli unda iqnes mudmivi samoqmedo
procedurebi, romlis meSveobiTac xdeba qvedanayofis operaciebis
Sesruleba. gansazRvruli unda iqnes aseulis arsebuli da
SemoTavazebuli uzrunvelyofis saSualebebis adgilmdebareoba,
daSavebulTa da dazianebuli aRWurvilobis Segrovebis adgilebi da
marSrutebi.
b. materialuri saSualebebi da momsaxureba.
(1) maragi
a. I klasi _ sursaT-sanovagiT uzrunvelyofis gegma;
b. V klasi _ sabrZolo masala;
g. VII klasi _ erTeulis aqsesuarebi (iaraRi);
d. VIII klasi _ samedicino uzrunveyofa;
e. IX klasi _ saTadarigo nawilebi;
v. ganawilebis meTodebi.
(2) transportireba.
(3) momsaxureba (samrecxao da saSxapeebi).
(4) teqnikuri momsaxureba (iaraRi da aRWurviloba).
a samedicino evakuacia da hospitalizacia. daWrilebis da
gardacvlilebis, sakuTari da mowinaaRmdegis piradi Semadgenlobis
evakuaciis meTodebi. unda ganisazRvros daSavebulTa Tavmoyris
punqtis (CCP) prioritetebi da adgilmdebareoba.
b. piradi Semadgenlobis uzrunvelyofa. tyveTa mopyrobis
meTodebi da tyveTa Tavmoyris punqtis gansazRvra.
5. marTva da kavSiri.
am muxlSi ganxilulia, Tu sad ewyoba sameTauro da sakontrolo
punqtebi da sad arian ganlagebuli mTavari meTaurebi operaciis
dros.
a. marTva.
(1) zemdgomi qvedanayofis meTauris da sameTauro punqtis
adgilmdebareoba.
(2) piradi Semadgenlobis pasuxismgebeli wevrebis da
sameTauro punqtis adgilmdebareoba operaciis TiToeuli fazis dros.
(3) meTauris Canacvleba.
(4) patrulis mudmiv samoqmedo procedurebTan misadageba.
37
b. kavSiri
(1) kavSirgabmulobis amoqmedebis instruqciebi (SOI)
moqmedebaSi.
(2) kavSiris meTodebis gamoyeneba prioritetulobis
Sesabamisad.
(3) piroteqnika da kavSiris saSualebebi, maT Soris _ xelis
niSnebi.
(4) koduri sityvebi.
(5) saSvi da gasando (gamoiyeneba sakuTari Zalebis zRudis
ukan).
(6) cifrebis kombinacia (gamoiyeneba sakuTari Zalebis zRudis
miRma).
(8) morbenali paroli.
(7) amocnobis niSnebi (axlo/Sori da dRis/Ramis).
6. danarTebi.
7. mosamzadebeli dro.
8. kiTxvebis dasmis moTxovna.
38
fragmentuli brZaneba ---------------------
(nomeri)
ZalTa struqtura
monacemebi amindisa da ganaTebis Sesaxeb
maRali: BMNT (dilis navigaciuri mTvaris amosvla
bindis dasawyisi):
dabali: mzis amosvla mTvaris Casvla
qaris siCqare: mzis Casvla ganaTeba %
qaris EENT (saRamos
mimarTuleba: navigaciuri bindis
dasasruli)
prognozi:
39
2. amocana (vin, ra, ra dros, sad, ra mizniT _ informacia mocemuli
zemdgomi Stabis brZanebis manevris muxlSi mocemuli instruqcia)
3. Sesruleba
g. sakoordinacio instruqciebi
(1) drois grafiki
(a) ieriSis dro
(b) obieqtTan Sekrebis punqtTan Sexvedris dro:
(g) sapatrulo bazidan (PB) gamosvlis dro
(d) bolo Semowmeba
(e) oceulis repeticia
(v) aTeulis repeticia
(z) fragmentuli brZanebis dasruleba
40
(2) gadaadgilebis gegma (moxsenebisaTvis naxazis
gamoyenebiT)
(a) marSruti (ZiriTadi da alternatiuli)
(b) gadaadgilebis Tanmimdevroba (OOM)
(g) wyoba
(d) gadaadgilebis xerxebi
(3) dazvervis prioritetuli moTxovnebi (PIR) (konkretulad am
amocanisaTvis)
(4) repeticiis gegma
(5) sapatrulo bazis gegma (Tu ar Seesabameba mudmiv
samoqmedo procedurebs)
(a) jgufebi
(b) gamoyenebis gegma
(g) samoqmedo gegma (usafrTxoebi gegma, gangaSis gegma
da BLACK and GOLD)
(d) prioritetuli samuSaoebi
(6) sahaero Setevis gegma (mocemulia zemdgomis fragmentul
brZanebaSi, Tu SesaZlebelia)
(a) raodenoba/tipi/
(b) ayvanis zonis (PZ) koordinatebi/dafrenis Tanmimdevroba
(DOL)
(g) datvirTvis dro/awevis dro/gafrenis dro
(d) tvirTis nomeri da Semadgenloba
(e) sakontrolo wertilebi sahaero marSrutze
(v) dasxdomis zona (LZ)/dafrenis Tanmimdevroba/dasxdomis
zonis dro
(z) moqmedebebi safreni aparatidan gadmosvlis Semdeg.
(T) moqmedebebi dasxdomisas
(7) SeerTebis gegma (Tu SesaZlebelia)
(a) SeerTebis dro
(b) SeerTebis adgili
(g) uZravi elementi
(d) moZravi elementi
(e) Sekrebis adgili
(v) moqmedebebi SeerTebis wertilSi
(z) axlo/Sori amocnobis niSnebi (dRis da Ramis)
41
4. materialur-teqnikuri uzrunvelyofa (zemdgomi Stabis brZanebaSi
mxolod dRevandel amocanasTan dakavSirebuli cvlilebebis SetaniT)
5. marTva da kavSiri.
a. marTva.
(a) aseulis sameTauro punqtis adgilmdebareoba
(b) oceulis meTauris adgilmdebareoba
(g) pasuxismgebeli meTaurebis adgilmdebareoba
(d) meTauris Canacvleba
b. signali
(1) radiosadguris adgilmdebareoba
(a) gadaadgilebis dros
(b) obieqtze moqmedebebis dros
(2) moqmedi kavSirgabmulobis amoqmedebis instruqciebi.
42
(b) batalionis samedicino- oceulis meTauris saxmisi
saevakuaciao sixSire:
43
repeticiebi dagegmvis procesis mniSvnelovani elementia. iseve
rogorc repeticiebi fragmentuli brZanebis gamoyenebac amcirebs
momzadebis dros da saSualebas aZlevs oceulis meTaurs
gadaadgilebisa da dazvervisaTvis gamoiyenos meti dro.
1. viTareba
a. mowinaaRmdegis mdgomareoba
(1) mowinaaRdmegis sahaero SesaZleblobebi
(2) mowinaaRmdegis haersawinaaRmdego SesaZleblobebi
(ADA)
(3) amindis mdgomareoba: ganaTeba %-Si, ganaTebis kuTxe,
navigaciis fanjara (NWG), umaRlesi zRvari da mxedveloba
(b) sakuTari Zalebis mdgomareoba
(1) qvedanayofis (qvedanayofebis) mxardamWeri operaciebi
(2) sakuTari Zalebis haersawinaaRmdego Tavdacvis
mdgomareoba.
44
2. amocana
3. Sesruleba
a. operaciis koncefcia
b. qvedanayofis elementebis amocanebi.
g. sakoordinacio instruqciebi.
(1) ayvanis zona (PZ)
(a) dasaxeleba/nomeri
(b) koordinatebi
(g) datvirTvis dro
(d) ayvanis dro
(e) niSnebi
(v) kontroli
(z) dasxdomis wyoba
(T) miaxloebis/gasvlis mimarTuleba
(i) alternatiuli ayvanis zonis (PZ) dasaxeleba/nomeri
(k) SeRwevis adgili
(l) gaSlis adgili
(2) dasxdomis zona (LZ)
(a) dasaxeleba/nomeri
(b) koordinatebi
(g) sawyisi dro
(d) niSnebi
(e) kontroli
(v) dasxdomis wyoba/mimarTuleba
(z) alternatiuli dasxdomis zonis dasaxeleba
mimarTuleba
(T) mowinaaRmdegis SecdomaSi Seyvanis gegma
(i) gaSlis gegma
(3) dabanakebis adgili
(a) kavSiri
(b) usafrTxoebis Zalebi
(4) ZiriTadi da alternatiuli sabrZolo marSrutebi
(5) gauqmebis kriteriumebi
45
(6) Camovardnili sahaero aparati/ekipaJi (evakuaciis
gansazRvruli raioni DAR)
(7) specialuri instruqciebi
(8) qvedanayofis wina xazis (FLOT) gadakveTis pirobebi
(9) sahaero aparatis siCqare
(10) sahaero aparatis frenis simaRle
(11) repeticiis grafiki/gegma
(12) mterTan kontaqtis dros Sesrulebuli moqmedebebi
(marSrutze an xmeleTze)
4. materialur-teqnikuri uzrunvelyofa
a. mowinave raionSi sawvaviT gawyobis/SeiaraRebis wertili
b. I, III da V (specifikuri) klasebi
5. marTva da kavSiri
a. meTauroba
b. kavSiri
(1) sahaero/saxmeleTo saxmisebi da sixSireebi
(2) sahaero/saxmeleTo sagangebo viTarebis kodebi
(3) paroli/cifrebis kombinacia
(4) sacecxle qseli/swrafi sacecxle qseli
(5) drois sartyeli
(6) kavSiris damyarebis dro
1. viTareba
a. mowinaaRmdegis Zalebi (amindis CaTvliT)
b. sakuTari Zalebi
g. mikuTvnebuli da mxardamWeri qvedanayofebi
2. amocana
3. Sesruleba
a. operaciis koncefcia
(1) manevri
46
(2) cecxli
b. sabrZolo qvedanayofis davalebebi
(1) marTva da kontroli
(2) usafrTxoeba
(3) niSnebi
(4) evakuacia/transporti
g. sabrZolo uzrunvelyofis qvedanayofebis davalebebi
d. sakoordinacio instruqciebi
(1) frenis marSruti
(a) zogadi
(b) sakontrolo punqtebi
(g) kavSiris sakontolo punqtebi (CCP)
_ kavSiris sakontrolo punqtebis niSnebi
_ moxsenebis dro
_ mimarTuleba kavSiris sakontolo punqtidan
(2) dasxdomis/gadmogdebis zona (DZ)
(a) adgilmdebareoba:
_ ZiriTadi
_ alternatiuli
(b) niSnebi:
_ axlo
_ Sori
(3) informacia gadmogdebis Sesaxeb
(a) momaragebis ZiriTadi da alternatiuli TariRi/dro
(b) koduri niSnebi gadmogdebis/dasxdomis zonis
Sesaxeb
(g) gadmogdebis zonis sigrZe wamebSi an
dasxdomis zonis zomebi
(d) gadmogdebis/dasxdomis zonis gauqmebis
procedurebi
(e) wyoba, simaRle da siCqare:
_ marSrutze
_ gadmogdebis/dasxdomis zonasTan
(4) moqmedeba momaragebisas mterTan kontaqtis
SemTxvevaSi
47
(5) gauqmebis kriteriumebi: marSrutze da gadmogdebis
dasxdomis zonasTan
(6) moqmedebebi gadmogdebis/dasxdomis zonasTan:
_ wvrTnebisas.
4. materialur-teqnikuri uzrunvelyofa
5. marTva da kavSiri
a. marTva
(1) patrulis me Tauris adgilsamyofeli
(2) patrulis meTauris TanaSemwis adgilsamyofeli
(3) im wevrebis adgilsamyofeli, romlebic monawileobas ar
iReben momaragebaSi
b. kavSiri
(1) haeridan xmeleTze gamosayenebeli saxmisi da
sixSireebi (ZiriTadi da alternatiuli)
(2) grZeli manZilis vizualuri niSnebi
(3) axlo manZilis vizualuri niSnebi
(4) sagangebo viTarebaSi gasatarebeli RonisZiebebi da
kavSiri
(5) tvirTis gadmogdebisas Sesasrulebeli kavSiris
procedurebi
(6) koduri sityvebi.
g. sapatrulo baza
1. viTareba
a. mowinaaRmdegis Zalebi
b. sakuTari Zalebi
g. mikuTvnebuli da mxardamWeri qvedanayofebi
2. amocana.
3. Sesruleba
a. operaciis koncefcia
(1) manevri
(2) cecxli.
b. sabrZolo qvedanayofebis davalebebi
48
(1) jgufebi:
_ usafrTxoeba
_ dazverva
_ TvalTvali
_ mosasmeni/saTvalTvalo punqtebi (LP/OP).
(2) calkeuli pirebi
g. sabrZolo uzrunvelyofis qvedanayofebis davalebebi
(1) gamoyenebis gegma
(2) operatiuli gegma:
_ usafrTxoebis gegma
_ gangaSis gegma
_ samuSaoebis prioritetuloba
_ evakuaciis gegma
_ alternatiuli sapatrulo baza (gamoiyeneba maSin, roca
ZiriTadi baza ar aris Sesaferisi da gamoiwvevs amocanis
Sewyvetas).
4. materialur-teqnikuri uzrunvelyofa
a. wyliT uzrunvelyofis gegma
b. teqnikuri momsaxurebis gegma
g. higienuri pirobebis uzrunvelyofis gegma
d. kvebis gegma
e. dasvenebis gegma.
5. marTva da kavSiri
a. marTva
(1) patrulis meTauris adgilsamyofeli
(2) patrulis meTauris TanaSemwis adgilsamyofeli
(3) patrulis sameTauro punqtis adgilmdebareoba.
b. kavSiri
(1) saxmisebi da sixSireebi
(2) koduri sityvebi
(3) kavSiri sagangebo viTarebaSi.
1. viTareba
49
a. mowinaaRmdegis Zalebi
(1) amindi:
(a) dineba
(b) wylis zedapiri
(d) qari.
(2) reliefi:
(a) mdinaris sigane
(b) mdinaris siRrme da wylis temperatura
(g) dineba
(d) mcenareuli safari.
(3) amocnoba, reliefi, moqmedebebi da siZliere
b. sakuTari Zalebi (momaragebis qvedanayofebis mxardaWera)
g. mikuTvnebuli da mxardamWeriqvedanayofebi
d. gadaadgilebis organizeba
2. amocana
3. Sesruleba
a. operaciis koncefcia:
(1) manevri
(2) cecxli.
b. sabrZolo qvedanayofebis davalebebi:
(1) usafrTxoeba
(2) Semxvedri jgufi
(a) aRWurvilobis datvirTva
(b) aRWurvilobis usafrToxeba.
(3) mesaWis da navis meTauris daniSvna
(4) navigatoris (navigatorebis) da meTvalTvalis
(meTvalTvaleebis) SerCeva
g. sakoordinacio instruqciebi
(1) gadaadgilebis wyoba da rigi
(2) ZiriTadi da alternatiuli marSruti
(3) navigaciis meTodi
(4) moqmedebebi mowinaaRmdegesTan kontaqtis
SemTxvevaSi
(5) Sekrebis adgili
(6) Casxdomis gegma
(7) gadmosxdomis gegma
50
(8) repeticiebi
(9) drois grafiki.
4. materialur-teqnikuri uzrunvelyofa
a. sakvebi racioniT uzrunvelyofis gegma
b. SeiaraReba da sabrZolo masala
g. forma da aRWurviloba
(1) niCbebisa da samaSvelo Jiletebis ganawileba
(2) gadmosxdomis Semdeg navis, niCbebis da samaSvelo
Jiletebis ganTavseba.
5. marTva da kavSiri
a. marTva
(1) patrulis meTauris adgilsamyofeli
(2) patrulis meTauris TanaSemwis adgilsamyofeli.
b. kavSiri
(1) navebs Soris da uSualod navebSi gamoyenebuli
kavSiri.
(2) koduri sityvebi.
1. viTareba
a. mowinaaRmdegis Zalebi
(1) amindi
(2) reliefi
(a) mdinaris sigane
(b) mdinaris siRrme da wlis temperatura
(g) dinebis mimarTuleba
(d) mcenareuli safari
(e) dabrkolebebi.
(3) mowinaaRmdegis adgilmdebareoba, identificireba,
moqmedebebi.
b. sakuTari Zalebi
g. mikuTvnebuli da mxardamWeri qvedanayofebi
2. amocana
3. Sesruleba.
a. operaciis koncefcia:
51
(1) manevri
(2) cecxli.
b. sabrZolo qvedanayofebis davalebebi
(1) elementebi
(2) jgufebi
(3) calkeuli adamianebi.
g. sabrZolo mxardaWeris qvedanayofebis davalebebi
d. sakoordinacio instruqciebi
(1) gadakveTis meTodebi/xerxebi
(2) usafrTxoeba
(3) gadakveTis rigi
(4) moqmedebebi mterTan kontaqtis SemTxvevaSi
(5) alternatiuli gegma
(6) Sekrebis adgilebi
(7) repeticiis gegma
(8) drois grafiki.
4. materialur-teqnikuri uzrunvelyofa
5. marTva da kavSiri
a. marTva
(1) patrulis meTauris adgilsamyofeli
(2) patrulis meTauris TanaSemwis adgilsamyofeli
(3) patrulis sameTauro punqtis adgilmdegareoba.
b. kavSiri
(1) kavSiri sagangebo viTarebaSi
(2) niSnebi.
v. SeerTebis danarTi
1. viTareba
a. mowinaaRmdegis Zalebi
b. sakuTari Zalebi
g. mikuTvnebuli da mimagrebuli qvedanayofebi
2. amocana
3. Sesruleba
a. operaciis koncefcia
52
(1) manevri
(2) cecxli.
b. sabrZolo qvedanayofis davalebebi
(1) usafrTxoebis jgufebi
(2) TvalTvalis jgufebi
(3) SeerTebis elementi.
g. sabrZolo uzrunvelyofis davalebebi
d. sakoordinacio instruqciebi
(1) SeerTebis dro
(2) SeerTebis adgilmdebareoba (ZiriTadi da alternatiuli)
(3) Sekrebis adgili
(4) moqmedebebi mterTan kontaqtisas
(5) moqmedebebi SeerTebis adgilze
(6) moqmedebebi SeerTebis Semdeg
(7) repeticiebi
(8) cecxlis SezRudvis zRude
(9) drois ganrigi.
4. materialur-teqnikuri mxardaWera
5. marTva da kavSiri
a. marTva
(1) patrulis meTauris da meTauris moadgilis
adgilsamyofeli.
(2) sapatrulo Stabis adgilmdebareoba.
b. kavSiri
(1) saxmisebi da sixSireebi
(2) saTadarigo da koduri sityvebi
(a) Sors amocnobis niSnebi
(b) axlos amocnobis niSnebi
(g) SeerTebis dasruleba.
(3) dadastureba
(4) Semoklebuli sityvebi
(5) kavSiri sagangebo viTarebaSi
(6) Sewyvetis kriteriumebi da kavSiri.
53
1. viTareba.
a. mowinaaRmdegis Zalebi
b. sakuTari Zalebi
g. mikuTvnebuli da mxardamWeriqvedanayofebi.
2. amocana
3. Sesruleba
a. operaciis koncefcia
(1) manevri
(2) cecxli.
b. sabrZolo qvedanayofebis davalebebi
g. sabrZolo uzrunvelyofis qvedanayofis davalebebi
d. sakoordinacio instruqciebi
(1) gasvlis da dabrunebis dro
(2) datvirTvis gegma da gadaadgilebis Tanmimdevroba
(3) marSruti (ZiriTadi da alternatiuli)
(4) sahaero dacva
(5) moqmedebebi mterTan kontaqtisas (samanqano
Casafrebebi) moZraobis, datviTvis an CamotvirTvis dros
(6) moqmedebebi satvirTo avtomobilidan gadmosvlis
punqtSi
(7) repeticiebi
(8) manqanis siCqare, ganawileba da evakuaciis gegma
(9) avtomoblis dazianebisas Sesasrulebeli instruqciebi
4. materialur-teqnikuri uzrunvelyofa
5. marTva da kavSiri
a. marTva _ oceulis meTauris da oceulis serJantis
adgilsamyofeli.
b. kavSiri
(1) saxmisebi da sixSireebi
(2) koduri sityvebi.
54
wesi, sakoordinacio RonisZiebebis Sesaxeb informacias awvdis
aseulis an oceulis meTauri. oceulis/aTeulis meTauri imisaTvis, rom ar
daaviwydes amocanis Sesasruleblad mniSvnelovani zomebis
miReba, SeiZleba Tan hqondes am RonisZiebebis nusxis asli.
55
(6) transportirebis/gadaadgilebis gegma
(7) momarageba (S4-Tan erTad)
(8) kavSirgabmulobis gegma
(9) mewinave qvedanayofis gasvlis da Sesvlis zRude
(10) moTxovna specialur aRWurvilobaze
(11) operaciis raionSi moqmedi mezobeli qvedanayofebi
(12) repeticiebis raioni
(13) SeWris/gaSlis meTodi.
56
(11) kavSiri (ZiriTadi da alternatiuli saSualebebi, kavSiri
sagangebo viTarebaSi da koduri sityvebi).
57
(v) reagirebis qvedanayofebi,
(z) sxva.
(12) saxmisebi da sixSireebi;
(13) piroteqnikis gamoyenebis gegma;
(14) SeZaxili da paroli, morbenali paroli, cifrebis kombinacia,
romelsac iyeneben mewinave sakuTari qvedanayofis (FFU)
poziciebis miRma;
(15) kavSiri da koduri sityvebi, romlebsac iyeneben sagangebo
viTarebaSi;
(16) damxmare qvedanayofs unda gadaeces informacia;
(17) amomcnobi niSnebi.
58
win qvedanayofis mier repeticiis adgilis usafrTxo da efeqtiani
gamoyenebis mizniT:
(1) qvedanayofis identifikacia,
(2) amocanis dasaxva,
(3) obieqtis adgilmdebareobis msgavsi reliefis SerCeva,
(4) raionis usafrTxoeba,
(5) mowinaaRmdegis SesaZleblobebis gansazRvra,
(6) fuWi sabrZolo masalis da piroteqnikis gamoyeneba,
(7) maketebis gamoyeneba,
(8) repeticiis Casatareblad gamoyofili dro (operaciis pirobebis
msgavs ganaTebis pirobebSi),
(9) transportireba,
(10) koordinacia raionSi moqmed sxva qvedanayofebTan.
59
1. artileria,
2. aviacia (gadayvana).
d. sakoordinacio instruqciebi
bortze ayvanis operaciebi (PZ)
1. dajdomis mimarTuleba
2. dajdomis dro/frenis mimarTuleba
3. bortze ayvanis zonis adgilmdebareoba/bortze
ayvanis alternatiuli zona
4. datvirTvis procedurebi
5. bortze ayvanis zonis moniSvna [paneli, kvamli,
samxedro mosamsaxure (SM), ganaTeba]
6. dagegmili safreni marSruti [sawyisi punqti (SP),
sahaero sivrcis kontrolis gegma (ACP)]
7. mwyobri: bortze ayvanis zonasTan, marSrutze,
dajdomis zonasTan.
8. koduri sityvebi: bortze ayvanis zonasTan
usafrTxoeba (dajdomamde), bortze ayvanis zonis
gaTavisufleba (pirveli da bolo safreni aparatebi)-
alternatiuli bortze ayvanis zona, bortze ayvanis zonis
saxelebi da frenis simaRle
9. taqtikuri sahaero marTveloba (TAC)/artileria
10. TiToeuli safreni aparatisaTvis gansazRvruli
mgzavrebis raodenoba
11. gadasayvani jariskacebis aRWurviloba
12. wamyvani meTaurebis gansazRvra
13. frenis Sewyvetis kriteriumebi (bortze ayvanis
zonasTan, marSrutze, dajdomis zonasTan)
dajdomis operaciebi (LZ)
1. dajdomis mimarTuleba
3. dajdomis dro
4. dajdomis ZiriTadi da alternatiuli zonebis adgili
5. dajdomis zonis moniSvna (paneli, kvamli, SM
momsaxure piri, ganaTeba)
6. dajdomis wyoba
7. koduri sityvebi, dajdomis zonis saxeli, dajdomis
alternatiuli zonis saxeli
60
8. taqtikuri sahaero mmarTveloba (TAC)/artileria,
cecxliT mxardaWeris koordinacia
9. unda iqnes Tu ara uzrunvelyofili dajdomis zonis
usafrTxoeba
61
2. alternatiuli
3. sakontrolo-gamSvebi punqtebi.
i. satvirTo avtomobilebis Sesvlis punqtiF
1. ZiriTadi
2. alternatiuli.
k. marSis dros manqanebs Soris manZili/siCare
l. kavSiri (sixSire, saxmisebi, kodebi)
m. kavSiri da procedurebi sagangebo viTarebaSi.
62
ieriSi cecxliT gasufTaveb garRveva
blokireba a dafarva
Semovla dakaveba brZolidan gamosvla
gadaadgilebis SezRudva dazverva sakuTar poziciebze
Sekaveba SenarCune dabruneba
damarcxeba ba mxardasaWerad miyola
Seyovneba usafrTxoeb dacva
demonstrireba a SeWra
ganadgureba Sepyroba dagegmili ukandaxeva
yuradRebis gadamtani dacva
Seteva cecxliT mxardaWera
fiqsireba ukan daxeva
winaaRmdegobis gaweva
izolireba
ganeitraleba
SeWra
midevneba
taqtikuri dazverva
CaxSoba
63
3. operaciebi _ samxedro moqmedeba an samxedro moqmedebis
Sesruleba brZolis an kampaniis nebismieri miznis misaRwevad.
operaciis tipebi moicavs:
(1) principebi:
(a) gaTvaliswinebuli unda iqnes meTauris survili,
(b) dagegmva unda moxdes droulad da gamudmebiT,
(g) gamoyenebuli unda iqnes miznis dadgenis yvela
saSualeba,
(d) gamoyenebuli unda iqnes cecxliT mxardaWeris yvela,
sasikvdilo Tu arasasikvdilo saSualeba,
(e) efeqturi cecxliT mxardaWerisTvis SeZlebisdagvarad
gamoyenebuli unda iqnes yvelaze dabali eSelonebi,
(v) unda moxdes cecxlze dakvirveba,
(z) gamoyenebuli unda iqnes arsebuli yvelaze efeqtiani
cecxliT mxardaWeris saSualebebi,
(T) uzrunvelyofili unda iqnes adekvaturi cecxliT
mxardaWera,
(i) Tavidan unda iqnes acilebuli cecxlis arasaWiro
duplireba,
64
(k) uzrunvelyofili unda iqnes sakuTari Zalebis da
nagebobebis usafrTxoeba,
(l) uzrunvelyofili unda iqnes mobiluroba,
(m) uzrunvelyofili unda iqnes im tipis cecxliT
mxardaWera, romelic moiTxoves,
(n) aucilebelia sahaero sivrcis gaTvaliswineba,
(o) uzrunvelyofili unda iqnes swrafi da efeqturi
koordinacia,
(p) uzrunvelyofili unda iyos cecxliT mxardaWeris
qvedanayofebis mudmivi informirebuloba.
65
(g) uzrunvelyofili unda iyos mxardaWera Setevis dros
mowinaaRmdegis mniSvnelovani miznebis ganadgurebiT,
(d) unda daigegmos siRrmiseuli da flangisken mimarTuli
cecxli,
(e) unda daigegmos cecxli konsolidaciis dros,
(v) uzrunvelyofili unda iyos kontrcecxli.
g. SesaZleblobebi
savele artileria
SeiaraReba maqsimaluri minimaluri maqsimalu dazianebi sabrZolo
manZili (m) manZili ri s radiusi swrafsrola
(m) swrafsrola gasr/wT
gasr/wT
105 mm. 11,500 0 10 gasr. 35 m 3
haubica 14,500 RAP 3 wT-Si
M102, (reaqtiuli Wurvi)
Casabmeli
105 mm. 14,500 0 6 gasr. 35 m 3 gasr.
haubica 2 wT-Si 30 wT-Si,
M119, Semdeg 1
Casabmeli gasr. wT-Si
155 mm. 18,100 0 4 gasr. 50 m 1 gasr. wT-Si
haubica 30,000 RAP 3 wT-Si
M198,
Casabmeli
155 mm. 18,100 0 4 gasr. 50 m 1 gasr.
haubica 23,500 RAP 3 wT-Si 60 wT-Si
M109A2/A3 0.5
TviTmavali
(SP)
203 mm. 22,900 0 1.5 gasr. 80 m 0.5
haubica 30,000 RAP 3 wT-Si
M110A2 SP
naRmtyorcni
SeiaraReb sabrZolo Maqsima minimalur maqsimalu dazianeb sabrZolo
a masala lu-ri i manZili ri is radiusi swrafsrola
manZili (m) swrafsrola gasr/wT
(m) gas/wT
60 mm msxvrevad- 3500 70 (HE) 30 gasr. 30 m 20
fugasuri (HE) 4 wT-Si
66
(HE),
cecxlgamCe
ni-sakvamle
(WP),
sanaTi
(ILLUM)
81 mm HE,WP, 5800 70 (HE) 25 gasr. 38 m 8
ILLUM (HE) 2 wT-Si
107 mm HE,WP, 6840 770 (HE) 18 gasr. 40 m 3
ILLUM (HE) 1 wT-Si – 9
gasr. 5 wT-
Si
120 mm HE,SMK, 7200 180 (HE) 15 gasr. 60 m 5
ILLUM (HE) 1 wT-Si
sazRvao artileria
SeiaraReba sruli muxti Semcirebuli maqsimaluri sabrZolo
muxti swrafsrola swrafsrola
gasr/wT gasr/wT
5 inC/38 15,904 8,114 20 15
5 inC/54 23,133 12,215 35 20
16 inC/50 36,951 22,951 2 1
67
(1) qvedanayofis dasaxeleba da rukis plastikuri zesadebis
Semdgeni piris oficialuri statusi.
(2) plastikuri rukis momzadebis TariRi.
(3) rukis furclis nomeri.
(4) zesadebze aRniSnuli monacemebis ZalaSi yofnis vada [dro
da TariRi (DTG)].
(5) miznebis prioritetuloba.
(6) obieqtTan Sekrebis punqtis adgilmdebareoba (ORP).
(7) saxmisebi da sixSireebi (ZiriTadi/alternatiuli).
(8) marSrutebi _ ZiriTadi/alternariuli.
(9) patrulis mier gamoyenebuli fazis zRude/sakontrolo
gamSvebi punqtebi.
(10) rezervi.
(11) rukis plastikur zesadebze ganTavsebis pirobiTi niSnebi.
(12) obieqti.
(13) miznis simboloebi.
(14) aRweris, adgilmdebareobis da SeniSvnebis sveti,
dasruleba.
68
mizani # Ria raioni da
ganusazRvreli radiusi
69
gvardia
(NG)/sazRvao
floti(N)
A-10 * sahaero Zalebi specializebuli axlo sahaero mxardaWris
safreni aparati. tvirTamweoba 2 720 kg.
maqsimaluri tvirTamweoba 7 260 kg.
F-16 * sahaero Zalebi mravalfunqciuri safreni aparati; SeuZlia F-4
da F-15 tipis safren aparatebTan erTad haeri-
haeri tipis davalebis Sesruleba. zusti
dartymis miyenebis SesaZlebloba; zebgeriTi,
tvirTamweoba 2 720 kg. maqsimaluri
tvirTamweoba 4 800 kg.
F-18 * sazRvao mrafalfunqciuri safreni aparati, romelsac
floti/samedicino SeuZlia Caanacvlos F-4. haeri-xmeleTis tipis
korpusi (MC) raketebis farTo diapazoni.
AC-130 sahaero specializebuli CAS/RACO xraxniani sahaero
Zalebi/rezervi (R) aparati. arsebobs ori modeli: modeli A
aRWurvilia ori 40 mm-iani, ori 20 mm-iani
qvemexiT da ori 7,62 mm-iani
tyviamfrqveviT, H modeli hgavs A models,
Tumca mas ar aqvs 7,62 mm-iani
tyviamfrqvevebi da erTi 40 mm-iani
qvemexi, romelic Secvlilia erTi 105 mm-iani
haubiciT. orive modeli aRWurvilia
Tanamedrove sensorebiT da damiznebis
sistemebiT, maT Soris win mimarTuli
infrawiTeli radariT (FLIR) da dabali naTebis
mqone ekranebiT. iaraRis gamoyeneba
SesaZlebelia maRali sizustiT. Tumca, safreni
aparati Zalian sustia mowinaaRdmegis
haersawinaaRmdego artileriisaTvis, ris
gamoc maTi gamoyeneba unda moxdes
dabali safrTxis garemoSi
70
(a) cecxlis koreqtireba
(b) damazianebeli cecxli
(g) CaxSoba
(d) myisieri CaxSoba.
(2) damazianebeli cecxlis mwarmoebeli elementis zoma:
rodesac moTvalTvale ver akonkretebs cecxlis mwarmoebeli
elementis zomas, gadawyvetilebas iRebs batalionis cecxlis
marTvis centri (FDC).
71
(g) raodenoba
(d) daculobis done
(e) zoma da forma (sigrZe/sigane da radiusi).
(6) brZolaSi Cabmis meTodi:
(a) koreqtirebis tipi: rodesac moTvalTvale ar iTxovs cecxlis
koreqtirebis romelime konkretul tips, xdeba miTiTebul raionSi cecxlis
gaxsna.
(1) miTiTebul raionSi moZrav miznebze warmoebuli cecxli.
(2) wertilovan miznebze warmoebuli Cawertebuli cecxli.
(7) saxifaTo siaxlove: rodesac sakuTari Zalebi miznisagan daSorebuli
arian:
(a) 600 metriT _ naRmsatyorcnis gamoyenebis SemTxvevaSi
(b) 600 metriT _ artileriisaTvis
(g) 750 metriT _ 5 inCis da naklebi kalibris sazRvao
artileriisaTvis
(d) 1000 metriT _ 5 inCze msxvili kalibris sazRvao artileriis
SemTxvevaSi
(e) 2000 metriT _ 16 inCis kalibris sazRvao artileriisas
[gaumjobesebuli Cveulebrivi sabrZolo masala (ICM) an
kontrolirebuli drois cvlileba]
(8) niSnebi gamoiyeneba moTvalTvalis amocnobis an miznebis
mosaniSnad
(9) sabrZolo masala: msxvrevad-fugasuri (HE) Wurvebis
gamoyeneba xdeba manam, sanam moTvalTvale ar moiTxovs
konkretuli saxis sabrZolo masalas.
(a) Wurvebi [HE (msxvrevad-fugasuri), ILLUM (sanaTi), ICM
(kaseturi), SMOKE (sakvamle) da a.S.]
(b) amfeTqi (swraffeTqebadi, distanciuri)
(g) Wurvebis raodenoba (meTvalTvalem SeiZleba Tavad
gansazRvros gasasroli Wurvebis raodenoba).
(11) ganawileba:
(a) 100-metriani marao
(b) Cawertebuli marao (gamoiyeneba mcire zomis mtkice
miznebze)
(g) marao miznis parametrebis mixedviT (sigane, sigrZe da
simaRle)
72
(d) gaSlili marao (gancalkevebuli afeTqebebi)
(e) paraleluri marao (xazovani mizani).
(12) cecxlis warmoebis da kontrolis meTodi
(a) cecxlis warmoebis meTodi: specialuri qvemexi da gasrolebs
Soris specialuri intervali. cecxlis koreqtirebisas Cveulebriv
iyeneben erT qvemexs gasrolebs Soris 5-wamiani intervaliT.
(b) kontrolis meTodi:
(1) “Cemi komandiT – cecxli”! moqmedebs manam,
sanam meTauri ar gascems Semdeg komandas _ “cecxlis
Sewyveta Cemi komandiT”.
(2) “ver vxedav”! meTvalTvale ver xedavs mizans.
(3) “mizanze mimarTuli cecxlis gaxsnis dro”. moTvalTvale
cecxlis marTvis centrs atyobinebs, Tu rodis surs cecxlis
gaxsna.
(4) ganaTebis gagrZeleba. moTvalTvale miuTiTebs
gasrolebs Soris intervalebs wamebSi.
(5) ganaTebis koordinireba. moTvalTvalem SeiZleba
moiTxovos intervali sanaT da msxvrevad-fugasur
Wurvebs Soris.
(6) “Sewyvite datenva”! _ gamoiyeneba datenvis procesis
gadadebisas.
(7) “Seamowme cecxli”! myisieri Sewyveta.
(8) “gaagrZeleT cecxli”! datene da gaxseni cecxli rac
SeiZleba swrafad.
(9) “gaimeore”! gaxseni cecxli miznis koreqtirebiT an mis
gareSe.
73
(2) SesaZlo Secdoma manZilSi (38 metri an meti)
(Cveulebrivi amocana)
(3) ZiriTadi mimarTuleba, 500 danayofi an meti.
orientiridan gadaxra
74
mimarTuleba 2420, marjvniv 400, ADD 400, kavSiramde.
ADD 400, miReba.
5 tanki T72 poligonze, vadastureb
5 tanki T72 poligonze, miReba juliet da November, kavSiramde
gadaadgileba
75
arsebuli dro da samoqalaqo pirebi) faqtorebis analizs. meTaurebi
imyofebian iq, saidanac ukeT SeiZleba qvedanayofis mwyobris
gakontroleba. es sacecxle jgufis meTaurs Semdegi saxis brZanebis
gacemis saSualebas aZlevs: “momyeviT da CemsaviT imoqmedeT”.
jgufis yvela jariskaci unda xedavdes Tavis meTaurs (ix. naxazi 4-1).
mwkrivi V
76
gadaadgilebas akontroleben xelis signalebiT, xolo radios iyeneben
mxolod aucileblobis SemTxvevaSi.
g. standartebi.
(1) qvedanayofi gadaadgildeba gansazRvruli marSrutiT an brundeba
ukan daniSnul adgilze operatiuli brZanebis Sesabamisad da am xnis
ganmavlobaSi yvela daniSnuli/mikuTvnebuli piradi Semadgenloba
rCeba angariSvaldebuli.
(2) qvedanayofi gadaadgilebisas iyenebs meTaurebis mier METT-TC-
is faqtorebis gaTvaliswinebiT gansazRvrul meTodebs da xerxebs.
(3) meTaurebi inarCuneben mimarTulebas (200 metris farglebSi) da
miyvebian dagegmil marSruts manam, sanam METT-TC-is faqtorebis
gamo aucilebeli ar gaxdeba marSrutSi cvlilebebis Setana.
(4) qvedanayofi gadaadgilebisas inarCunebs 3600-ian usafrTxoebas
da 100%-ian mzadyofnas.
(5) qvedanayofi inarCunebs 3600-ian usafrTxoebas da, sul cota,
75%-ian mzadyofnas droebiTi SeCerebebis dros.
(6) mowinaaRmdegesTan kontaqtis SemTxvevaSi, kontaqtSi
ebmeba qvedanayofis rac SeiZleba mcire elementi.
(7) gadaadgilebisas gamoiyeneba sakontolo zomebi (daTvla,
Sekrebis punqtebi, fazis zRudeebi da a.S.)
d. ZiriTadi.
(1) pirad SemadgenlobaSi unda gamoiyos navigaciaze
pasuxismgebeli piri. qvedanayofis winaswar momzadeba amocanis
Sesasruleblad azrs kargavs, Tu SeuZlebelia obieqtis droulad
aRmoCena an gadaadgilebaSi Seferxebis gamo moxda amocanis
Sewyveta. gadaadgilebisas patrulSi unda gamoiyos ori jariskaci
kompasiT da ori nabijebis mTvleli.
SeniSvna: elementis mimmarTvel jariskacs ar unda daekisros
mekompasis an nabijebis mTvlelis funqcia.
(2) Tavidan unda iqnes acilebuli mowinaaRmdegis mier Seni
qvedanayofis aRmoCena. qvedanayofma maqsimalurad unda
gamoiyenos reliefis dafarva da SeniRbva. Tu SesaZlebelia,
gadaadgileba unda moxdes SezRuduli xilvadobis pirobebSi, rac
saSualebas iZleva miRweuli iqnes maqsimaluri upiratesoba RamiT
77
xedvis xelsawyoebis gamoyenebiT da Semcirdes sakuTari
qvedanayofis mowinaaRmdegis mier aRmoCenis SesaZlebloba.
unda gamovlindes mowinaaRmdegis sisusteebi da unda moxdes
drouli gadaadgileba sakuTari operaciis sxva operaciebze droSi
damTxvevis mizniT, romelzedac mowinaaRmdege gadaitans
yuradRebas.
(3) usafrTxoebis uzrunvelyofa unda xdebodes mudmivad. patrulma
mudmivad unda gaataros aqtiuri da pasiuri usafrTxoebis zomebi.
jariskacs an qvedanayofs unda daevalos usafrTxoebis uzrunvelyofa
marSrutze, saxifaTo raionebSi, sapatrulo bazaze da, rac mTavaria,
obieqtis raionSi.
(4) unda moxdes cecxliT mxardaWeris dagegmva (artileria, taqtikuri
aviacia, Sveulmfrenebis daxmareba, sazRvao artileria) maSinac ki,
Tu miiCneva, rom operaciisas cecxliT mxardaWera ar iqneba saWiro.
(5) mowinaaRmdegis mdgomareobis Sesabamisad unda
ganisazRvros, gadaadgilebis sami xerxidan romelia saukeTeso. Tu
mterTan kontaqti ar aris mosalodneli, iyeneben SeuzRudav
gadaadgilebas, mterTan kontaqtis SesaZleblobis SemTxvevaSi _
dafarvis qveS gadaadgilebas, xolo mterTan aucilebeli kontaqtis
SemTxvevaSi _ dafarvis qveS gadarbenas. aTeulebi/oceulebi
Cveulebriv gadaadgildebian uerTierTdafarvis qveS.
(6) Ria reliefze, piradi Semadgenloba farTod gaSlili unda iyos. Tu
mosalodnelia mterTan kontaqti, unda gamoiyos mewinave sacecxle
jgufi, xolo sxva jgufebi ukeTeben mas dafarvas. gadaadgilebisas
unda gaices davalebebi.
(7) sacecxle jgufebi inarCuneben vizualur kontaqts, Tumca maT
Soris daculia sakmarisi manZili imisaTvis, rom mowinaaRmdegesTan
kontaqtis SemTxvevaSi mTeli patruli ar Caebas brZolaSi. sacecxle
jgufebs, flangebis ukeT TvalTvalis mizniT, aucileblobis SemTxvevaSi
SeuZliaT mwyobris gafarToeba. miuxedavad gaSlisa, piradi
Semadgenloba erTmaneTis mimarT inarCunebs igive poziciebs da
miyveba jgufis meTaurs. mxolod eqstremalur viTarebaSi SeiZleba
mwkrivis gamoyeneba.
(8) mewinave aTeulma unda uzrunvelyos frontis usafrTxoeba da
ikisros navigaciaze pasuxismgebloba. grZel manZilze
gadaadgilebisas oceulis meTaurma SeiZleba moaxdinos mewinave
78
aTeulis rotacia. zurgis sacecxle jgufi/aTeuli uzrunvelyofs zurgis
usafrTxoebas.
(9) viTarebis cvlilebis SemTxvevaSi SeiZleba Seicvalos
gadaadgilebis xerxi.
(10) sacecxle jgufis meTaurebis garda, qvedanayofis danarCeni
meTaurebi gadaadgildebian mwyobris siRrmeSi, saidanac maT ukeT
SeuZliaT qvedanayofis kontoli.
e. gadaadgilebis xerxebi
79
mxardaWera. es manZili daaxloebiT 50-dan 100 metramdea da
damokidebulia reliefze, mcenareul safarze, ganaTebisa da amindis
pirobebze.
(3) kolonaSi gadaadgilebis dros mxolod mewinave aTeuli moZraobs
urTierTdafarviT. Tumca, Tu saWiroa qvedanayofis farTod gaSla, yvela
aTeulma SeiZleba gamoiyenos gadaadgilebis es teqnika.
(4) sxva mwyobrSi aTeulebi gadaadgildebian dafarvis qveS manam,
sanam oceulis meTauri ar miscems sxva miTiTebas.
(5) dafarvis qveS gadaadgileba xasiaTdeba Semdegi niSnebiT:
• kargi kontroli
• kargi gaSla
• kargi siCqare
• kargi frontaluri usafrTxoeba.
80
warmatebuli gadarbena
meoTxe
moZraoba
pirveli moZraoba
meore moZraoba
sawyisi pozicia
gadaadgileba gadarbeniT
mesame meore
moZraoba moZraoba
pirveli moZraoba
sawyisi pozicia
81
• maqsimaluri usafrTxoeba.
brZanebis
momlodine aTeuli
damfaravi aTeuli
gadamrbeni
aTeuli
82
(3) gadaadgilebisas gasaTvaliswinebeli faqtorebi. gadaadgilebis
mimarTulebis arCevamde gadamrbeni elementi iTvaliswinebs
Semdeg faqtorebs:
• mowinaaRmdegis savaraudo adgilsamyofeli
• amocana
• marSrutebi momdevno dafarvis poziciisken
• dafarvis qvedanayofis SeiaraRebis srolis manZili
• qvedanayofis danarCeni nawilis pasuxis gacemis SesaZlebloba
• sacecxle seqtorebis mimarTuleba dafarvis Semdgom poziciaze
b. standartebi.
(1) qvedanayofi sawyis da gamSveb punqts kveTs brZanebaSi
miTiTebuli drois Sesabamisad.
(2) qvedanayofi miuyveba winaswar gansazRvrul marSruts,
inarCunebs marSis miTiTebul temps da intervals, romelic SeiZleba
Seicvalos mtris moqmedebis an zemdgomi Stabis moTxovnis
Sedegad.
g. mTavari
(1) efeqturi kontroli
(2) detaluri dagegmva
d. gasaTvaliswinebeli faqtorebi.
(1) METT-TC
• amocana _ davaleba da mizani.
83
• mowinaaRmdege _ ganzraxvebi, SesaZleblobebi da
samoqmedo gegma.
• reliefi da amindi _ gzis mdgomareoba/gamtarunarianoba da
xilvadoba.
• qvedanayofi/aRWurviloba _ piradi Semadgenlobis da maTi
aRWurvilobis Semadgenloba, radiosadgurebis da SeiaraRebis
raodenoba da tipebi.
• dro _ dawyebis dro, gaSvebis dro, marSis tempi, maT
gankargulebaSi arsebuli dro.
• samoqalaqo pirebi _ gadaadgileba dasaxlebul raionSi,
ltolvilebi, operaciis usafrTxoeba.
• ZalTa struqtura.
• sameTauro Stabi _ marTva da kontroli.
• usafrTxoeba _ mziri da mimyoli jgufi.
• ZiriTadi nawili _ ori darCenili xazis aTeuli da SeiaraRebis aTeuli.
• marTva da kontroli.
• sakontrolo zomebi.
(2) sawyisi da gamSvebi punqtebi (gansazRvruli zemdgomi
meTaurebis mier)
(a) sakontrolo punqtebi _ zemdgomi meTaurisTvis gakeTebuli
moxseneba, gamoiyeneba orientaciis SesanarCuneblad.
(b) Sekrebis an Sexvedris punqtebi _ gamoiyeneba im
SemTxvevaSi, Tu moxda elementebis erTmaneTTan daSoreba.
• meTauris adgilsamyofeli _ meTaurebi irCeven iseT
adgilsamyofels, saidanac ukeT SeZleben TavianTi
elementebis gakontolebas.
• kavSiris gegma _ radiosadguris adgilmdebareoba,
sixSireebi, saxmisebi da OPSKED.
• gadaadgilebis xerxebi.L
84
(5) marSis marSruti - Tavmoyris adgili, sawyisi punqti, gamSvebi
punqti, Sekrebis punqti, sakontrolo punqti, Sesvenebis/droebiTi
SeCerebis punqti.
(6) dawyebis dro, gamSvebi punqtidan gasvlis dro da marSis tempi.
(7) intervali marSis dros aTeulebisTvis, jgufebisTvis da
jariskacebisTvis
(8) moqmedebebi mowinaaRmdegesTan kontaqtisas _ sahaero da
saxmeleTo
(9) moqmedebebi droebiTi SeCerebis dros
(10) cecxli _ marSis cecxliT uzrunvelyofis detaluri gegma
(11) wyliT uzrunvelyofis gegma.
v. movaleoba da pasuxismxgebloba
(1) oceulis meTauri:
• marSis dawyebamde _ gascems gamafrTxilebel brZanebas,
fragmentul brZanebas, amowmebs da Tvalyurs adevnebs
marSisaTvis mzadebas.
• marSis dros _ gansazRvravs marSis dawyebis dros,
uzrunvelyofs intervalis dacvas da usafrTxoebas, amowmebs
piradi Semadgenlobis mdgomareobas, uzrunvelyofs wylis
moxmarebis da sanitaruli wesebis dacvas.
• marSis Semdeg _ amowmebs, SeuZlia Tu ara pirad
Semadgenlobas SeuZlia dasaxuli amocanis Sesruleba, Tvalyurs
adevnebs aTeulis meTaurebs da rwmundeba, rom pirad
Semadgenlobas saWoebisamebr utardeba samedicino
daxmareba.
(2) oceulis serJanti:
• marSis dawyebamde _ exmareba oceulis meTaurs, aZlevs mas
rekomendaciebs da amowmebs piradi Semadgenlobis formebs
da aRWurvilobas.
• marSis dros _ akontrolebs CamorCenili piradi Semadgenlobis
moZraobas, exmareba oceulis meTaurs Sesabamisi
intervalebis SenarCunebasa da usafrTxoebis uzrunvelyofaSi.
• droebiTi SeCerebebis dros _ uzrunvelyofs usafrTxoebas da
savele sanitarul pirobebs.
85
• marSis Semdeg _ koordinacias uwevs wylis, sakvebi racionis da
samedicino maragis ganawilebas. axdens daSavebulTa
evakuacias.
(3) aTeulis meTauri:
• marSis dawyebamde _ jgufis meTaurebs awvdis detalur
instruqciebs, amowmebs jariskacebis Ceqmebs da windebs
saimedoobaze, aRWurvilobas da tvirTis Tanabrad ganawilebas.
• marSis dros _ akontrolebs aTeuls, inarCunebs Sesabamis
intervalebs jariskacebsa da aRWurvilobas Soris, uzrunvelyofs
usafrTxoebas da inarCunebs mimarTulebas.
• droebiTi SeCerebis dros _ inarCunebs usafrTxoebas, aaxlebs
piradi Semadgenlobis wylis marags. amowmebs piradi
Semadgenlobis fizikur mdgomareobas; rwmundeba, rom maT
miiRes sasmeli wyali da saWiroebis SemTxvevaSi gamoicvales
windebi. cvlis jariskacebs Soris mZime aRWurvilobas.
• marSis Semdeg _ ikavebs Tavmoyris raionSi misi aTeulisTvis
gankuTvnil seqtors, amowmebs pirad Semadgenlobas da
viTarebis Sesaxeb moaxsenebs oceulis meTaurs, amzadebs
Tavis aTeuls amocanis SesrulebisaTvis.
(4) usafrTxoebis aTeuli:
• mewinave jgufi _ oceulis mimmarTveli elementi zveravs
marSrutis sawyis punqts, sakontrolo punqtidanve gadis
kavSirze, winaswar afrTxilebs da inarCunebs marSis temps.
• gadaadgildeba qvedanayofis ZiriTadi nawilisagan 10-20 metriT
win.
(5) saninstruqtori:
• daxmarebas uwevs oceulis meTaurs daSavebulTa
mdgomareobis Sefasebasa da maT mkurnalobaSi. aZlevs
rCevebs sameTauro jaWvs daSavebulTa evakuaciisa da
transportirebis sakiTxebSi.
(6) jariskaci:
• inarCunebs intervals, imeorebs jgufis meTauris moqmedebas,
iyenebs xelis signalebs da inarCunebs sifxizles gadaadgilebisa
da droebiTi SeCerebis dros.
86
4-3. gadaadgileba SezRuduli xilvadobis pirobebSi. RamiT an cudi
xilvadobisas oceuls unda SeeZlos iseve moqmedeba, rogorc
normaluri xilvadobis pirobebSi. RamiT da SezRuduli xilvadobis
pirobebSi oceulma unda SeinarCunos kontrolis, navigaciis,
usafrTxoebis uzrunvelyofis, gadaadgilebisa da xoxvis SesaZlebloba.
87
aRmoCena mowinaaRmdegis saTvalTvalo da RamiT xedvis
xelsawyoebis mier.
(5) xSiri SeCereba miyuradebisaTvis (SLLS) _ gaCereba,
dakvirveba, miyuradeba, suni)
(6) gadaadgilebisas warmoqmnili xmauris SeniRbva artileriis
cecxliT.
88
SesaZloa moeqces mowinaaRmdegis TvalTvalis an cecxlis qveS.
saxifaTo raionebia: Ria adgili, gza, biliki, sofeli, mowinaaRmdegis
pozicia da iseTi dabrkolebebi, rogoricaa: danaRmuli veli, mdinare da
mavrTulxlarTi. Tu SesaZlebelia, Tavidan unda iqnes acilebuli saxifaTo
raionSi gadaadgileba, xolo Tu maTi gadakveTa an gavla aucilebelia,
saWiroa sifrTxile.
a. standartebi:
(1) qvedanayofi ar aZlevs mowinaaRmdeges mTavar Zalaze
moulodneli Setevis saSualebas.
(2) qvedanayofi gadaadgildeba saxifaTo zonis paralelurad.
(3) qvedanayofi ar aZlevs mowinaaRmdeges gadamwyveti
Setevis saSualebas.
b. mTavari.
(1) axlo da Sor manZilze ganlagebuli Sekrebis punqtebis
adgilmdebareobis gansazRvra
(2) axlo, marcxena da marjvena flangis da zurgis usafrTxoebis
uzrunvelyofa
(3) saxifaTo raionis Sori mxaris usafrTxoebis uzrunvelyofa da
dazverva
(4) saxifaTo raionis gadakveTa
(5) ceclis daSenis gegma (rodesac SesaZlebelia).
89
III safexuri: aTeulis meTaurs xelis signaliT atyobineben, rom
usafrTxoa aTeulis danarCeni nawilis mier saxifaTo raionis
gadakveTa (jgufi B kvlavac ganagrZobs dafarvas).
IV safexuri: aTeulis meTauri, radiooperatori da B jgufi kveTs
saxifaTo raions (A jgufi uzrunvelyofs dafarvas).
90
moTvalTvalesTan, SeiaraRebis seqciis meTaurTan da or
jgufTan erTad kveTs saxifaTo raions.
(k) gadakveTs Tu ara saxifaTo raions, oceulis meTauri
aniSnebs mesame aTeuls gadakveTis dawyebis Sesaxeb.
(l) oceulis serJanti saninstruqtorsa da erT jgufTan erTad
kveTs saxifaTo raions mas Semdeg, rac meore aTeuli
gadakveTs mas (gadakveTis centraluri adgilis
gawmeneda).
(n) oceulis serJanti aniSnebs usafrTxoebis aTeuls
gadakveTis dawyebis Sesaxeb.
oceulis
oceulis meTauri serJanti
elodeba jgufis uzrunvelyofs
meTauris dafarvas
niSans flangidan
usafrTxoebis
Sesaxeb
91
SeniSvna 1: oceulis meTauri gegmavs cecxls qvedanayofis mier
yvela cnobili xazovani saxifaTo adgilis gadakveTisas.
SeniSvna 2: meore da mesame damfaravi aTeulebi wmenden
saxifaTo raionis gadakveTis adgils.
gagrZeleba:
• mziri aTeulis A da B jgufebi ikaveben dafarvis poziciebs.
• meore aTeuli kveTs da ganagrZobs moZraobas gansazRruli
azimutis Tanaxmad.
• oceulis meTauri saxifaTo raions kveTs radiooperatorTan,
mewinave moTvalTvales, SeiaraRebis seqciis meTaursa da
SeiaraRebis or jgufTan erTad.
• mesame aTeuli saxifaTo raionis gadakveTisas uerTdeba pirvel
aTeuls.
• oceulis serJanti saxifaTo raions kveTs saninstruqtorsa da
SeiaraRebis jgufTan erTad.
• usafrTxoebis aTeuli gadakveTisas uerTdeba meore aTeuls.
• gadaadgilebis axali TanmimdevrobiT (yofili meore aTeuli
ikavebs wina pozicias, xolo yofili pirveli aTeuli gadadis ukan da
xdeba Camketi aTeuli) oceuli agrZelebs moZraobas
gansazRvruli azimutis mixedviT.
92
(v) gansazRvruli manZilis gavlis Semdeg (romelsac miuTiTebs
oceulis meTauri) mziri aTeuli ubrundeba Zvel azimuts, xolo
nabijebis mTvleli _ Zvel manZils.
(z) Ria raionis gverdis avlis Semdeg mziri aTeuli kidev erTxel
Cerdeba da kvlav brundeba 90 gradusiT marjvniv an marcxniv,
xolo nabijebis mTvleli nabijebis Tavidan aTvlas iwyebs.
93
Sori Sekrebis punqti Sori Sekrebis punqti
qvedanayofi
qvedanayofi
axlo Sekrebis punqti axlo Sekrebis punqti
patrulireba
94
patrulireba aris amocana, romelic miznad isaxavs informaciis
mopovebas an sabrZolo operaciis Catarebas. qveiTi oceuli da aTeuli
axorcielebs ori saxis patrulirebas: dazvervis da sabrZolo. am TavSi
aRwerilia patrulirebis principebi, patrulirebis dagegmvisas
gasaTvaliswinebeli faqtorebi, patrulirebis Catareba, sapatrulo bazis
mowyoba, moqmedebebi sapatrulo bazaze da gadaadgileba
mowinaaRmdegesTan kontaqtSi Sesvlis mizniT.
e. saRi azri. meTaurma sxvisi miTiTebis gareSe unda gaakeTos is, ris
gakeTebasac misgan elian, miuxedavad misi piradi diskomfortisa da
SiSisa.
95
5-2. patrulirebis dagegmvisas gasaTvaliswinebeli faqtorebi.
am muxlSi mocemulia patrulirebis dagegmvisas gasaTvaliswinebeli
faqtorebi. aq ganxilulia ZalTa struqtura, winaswari dagegmva da
koordinacia, gegmis dasruleba da sagangebo gegma (Contingency
plan).
96
(b) samedicino da sanitarTa jgufebi. samedicino da sanitarTa
jgufebi pasuxismgebeli arian sakuTari piradi Semadgenlobis
daxmarebasa da daSavebulTa evakuaciaze.
(g) samxedro tyveebze pasuxismgebeli (EPW) jgufi. tyveebze
pasuxismgebeli jgufi pasuxismgebelia datyvevebulTa kontrolze
5 S principis da meTauris miTiTebis Sesabamisad.
(d) TvalTvalis jgufi. TvalTvalis jgufi uTvalTvalebs mizans
meTauris mier dazvervis dasrulebidan sakuTari qvedanayofis
obieqtze samoqmedod ganlagebamde. amis Semdeg isini
uerTdebian TavianT elements.
(e) moZravi Camweri. moZravi Camweri iwers amocanis
Sesrulebis dros mopovebul yvela informacias.
(v) mekompase. mekompase daxmarebas uwevs meTaurs
navigaciaSi da gamudmebiT amowmebs dasaxul kursTan
patrulis gadaadgilebis Sesabamisobas. mekompases eZleva
instruqciebi, romlebic moicaven sawyis da TanmimdevrobiT
azimutebs. sanam qvedanayofi moZraobas daiwyebs,
mekompasem kompasi sawyis azimutze unda daayenos. es
xerxi gansakuTrebiT mniSvnelovania, rodesac qvedanayofs
SezRuduli xilvadobis pirobebSi uwevs gadaadgileba. oceulis an
aTeulis meTaurma unda daniSnos meore mekompasec.
(z) mimmarTveli/nabijis mTvleli. saWiroebis SemTxvevaSi
oceulis meTauri niSnavs mimmarTvels da nabijis mTvlels.
nabijis mTvleli jariskaci iTvlis gavlil manZils. mimmarTveli
jariskaci, mekompasis an jgufis meTauris miTiTebiT, reliefis
Sesabamisad arCevs saukeTeso marSruts. damatebiT,
mimmarTveli jariskaci aseve uzrunvelyofs frontis usafrTxoebas.
97
usafrTxoebis elementSi SeiZleba Sediodes usafrTxoebis
calkeuli jgufebi, romelTagan TiToeuls dakisrebuli eqneba
sakuTari davaleba.
(g) mxardamWeri elementi. mxardamWeri elementi
uzrunvelyofs qvedanayofis piradpir da arapirdapir cecxliT
mxardaWeras.
(d) amfeTqebelTa jgufi. amfeTqebelTa jgufi pasuxismgebelia
asafeTqebeli muxtebis momzadebasa da maT afeTqebaze
obieqtze arsebuli gansazRvruli aRWurvilobis, manqanebis da
Senoba-nagebobebis ganadgurebis mizniT.
(e) Cxrekis jgufi. moieriSe elementSi SeiZleba gamoiyos
orkaciani (megobari jgufi) an oTxkaciani (sacecxle jgufi)
Cxrekis jgufebi bunkerebis, Senobebis da gvirabebis gaCxrekis
mizniT. es jgufebi awarmoeben obieqtis an sasikvdilo zonis
Cxrekas daSavebulTa aRricxvis, sabuTebis da aRWurvilobis
mopovebis mizniT. tyveebze pasuxismgebeli jgufebi SeiZleba
imavdroulad gamoyenebuli iqnes, rogorc Cxrekis jgufebi.
(v) garRvevis jgufi. garRvevis jgufi brZanebis Sesabamisad
axdens dabrkolebebis garRvevas, raTa patruls obieqtis raionSi
Sesvlis saSualeba misces. es, Cveulebriv, xorcieldeba METT-TC
faqtorebis da sabrZolo varjiSis meeqvse Tavis _ “danaRmuli
mavrTulxlarTebis garRveva” _ Sesabamisad.
98
(g) usafrTxoebis elemeneti. im SemTxvevaSi, Tu aucilebelia
usafrTxoebis uzrunvelyofa da dazvervis Catareba cal-calke,
usafrTxoebis elementi usafrTxoebas saxifaTo raionSi, obieqtTan
Sekrebis punqtSi uzrunvelyofs, axdens obieqtis izolirebas da
mxars uWers dazvervis dasrulebis Semdeg oceulis danarCeni
nawilis ukan daxevas. usafrTxoebis elementi SeiZleba
Sedgebodes calkeuli usafrTxoebis jgufebisgan, romelTagan
TiToeuls SeiZleba hqondes sxvadasxva davaleba.
99
Sesruldes obieqtze, Sekrebis punqtebSi, saxifaTo raionebSi,
usafrTxoebis an TvalTvalis adgilebSi, marSrutze da gasasvlel
bilikebze. es davalebebi warmoadgenen daqvemdebarebuli
qvedanayofebis mimarT gacemuli brZanebis Sesrulebis muxlis
manevrisa da davalebis punqtebs.
(2) gadaadgilebisa da Sesrulebis dro. meTauri gamoiangariSebs
obieqtamde gadaadgilebis, obieqtis dazvervis, usafrTxoebis
uzrunvelyofis, TvalTvalis, dakisrebuli davalebebis da sakuTari
Zalebis wina xazze gasvlis dros. gegmis Sesrulebis ganmsazRvreli
faqtorebia:
• gadaadgileba: saSualod 1 km/sT-Si tyian reliefze;
• meTauris mier dazvervis Catareba: araugvianes saaT-
naxevrisa;
• usafrTxoebisa da TvalTvalis daweseba: naxevari saaTi;
• gasvla mewinave mokavSire qvedanayofis gavliT: ara
ugvianes naxevari saaTisa.
100
(b) morbenali paroli. kavSiris samoqmedo instruqciaSi SeiZleba
ganisazRvros morbenali paroli. koduri sityviT xdeba
qvedanayofis gafrTxileba, rom sakuTari Zalebi uaxlovdebian
qvedanayofs ganusazRvreli maneriT da, savaraudod,
mowinaaRmdegis midevnebiT. aRniSnuli xerxi SeiZleba aseve
gamoyenebul iqnes sakuTari Zalebis xazSi gasvlisas
jariskacebis swrafad gayvanisTvis. morbenali parolis Semdeg
asaxeleben miaxloebuli jariskacebis raodenobas.
101
gaTvaliswinebuli im tyveTa sakiTxi, romlebic SeiZleba aiyvanon
mterTan moulodneli kontaqtis Sedegad.
102
(10) moqmedeba obieqtTan Sekrebis punqtSi. obiqtTan Sekrebis
punqtSi, Cveulebriv, Semdegi moqmedebebi sruldeba:
• meTauris mier obieqtis dazverva.
• gaCereba, dakvirveba, miyuradeba, ynosva (SLLS) da
adgilmdebareobis dadgena.
• saWiroebis SemTxvevaSi fragmentuli brZanebis gacema.
• operaciis gasagrZeleblad mosamzadebeli RonisZiebebis
Catareba; magaliTad: kamuflireba, asafeTqebeli samuSaoebis
momzadeba, zurgCanTebis saTanadod dawyoba swrafi
evakuaciis mizniT; tyveTa gasakoWi saSualebebis, pirveli
daxmarebis xelsawyoebis, sakaceebis momzadeba da
SeiaraRebis Semowmeba.
• jariskacebisa da SeiaraRebis mdgomareobis Semowmeba
obieqtze moqmedebis dasrulebis Semdeg.
• sameTauro jaWvis xelaxali Seqmna obieqtze moqmedebebis
dasrulebis Semdeg.
• mowinaaRmdegesTan kontaqtis ararsebobis SemTxvevaSi
sadazvervo informacia unda gavrceldes pirad
SemadgenlobaSi.
103
(12) moqmedebebi obieqtze. TiToeuli kategoriis patruli obieqtze
asrulebs sxvadasxva saxis moqmedebas. amis Sesaxeb ixileT
patrulis sxvadasxva kategoriis ganxilva.
104
iyos ori saxis: dazvervis moTxovna (IR) da dazvervis prioritetuli
moTxovna (PIR). oceulis amocana ganisazRvreba imisda
mixedviT, Tu ra saxis informaciaa moTxovnili. patrulis
wevrebma gamudmebiT unda moipovon da gacvalon
informacia, magram amocana ar iTvleba Sesrulebulad
dazvervis yvela prioritetuli informaciis mopovebamde.
(b) Tavidan unda iqnes acilebuli mowinaaRmdegis mier
qvedanayofis aRmoCena: mowinaaRmdegem ver unda Seityos
obieqtis raionSi Cveni Zalebis arsebobis Sesaxeb. Tu
mowinaaRmdegem gaigo Cveni arsebobis Sesaxeb, man
SeiZleba gaaZlieros TvalTvali, gadaadgildes, Secvalos gegmebi
da gaaZlieros usafrTxoebis zomebi. mowinaaRmdegis mier
aRmoCenis Tavidan acilebis xerxebia:
(1) minimaluri moZraoba obieqtis raionSi (raionis
dazverva).
(2) ar unda moxdes mowinaaRmdegesTan saWiroze
metad miaxloeba.
(3) Tu SesaZlebelia, gamoyenebuli unda iqnes Sors
TvalTvalis an RamiT xedvis xelsawyoebi.
(4) kamuflaJi, SeumCnevloba, xmaurisa da Suqis
disciplina.
(5) minimaluri radiokavSiri.
(g) unda gatardes usafrTxoebis zomebi: patruls unda SeeZlos
mowinaaRmdegesTan kontaqtis gawyveta da mopovebuli
informaciiT ZiriTad qvedanayofTan dabruneba. saWiroebis
SemTxvevaSi unda moxdes mowinaaRmdegesTan kontaqtis
gawyveta da amocanis Sesrulebis gagrZeleba. usafrTxoebis
elementebi unda ganlagdnen ise, rom SeZlon dazvervis
elementebis dafarva da mowinaaRmdegis cecxlis CaxSoba, rac
dazvervis elements miscems kontaqtis gawyvetis
SesaZleblobas.
(d) ZalTa struqtura: brZanebis miRebis Semdeg oceulis meTauri
aanalizebs amocanas, raTa darwmundes, rom zustad gaigo
amocanis arsi. Semdeg is gansazRvravs Tavisi oceulis ZalTa
struqturas METT-TC faqtorebis gaTvaliswinebiT amocanis ukeT
Sesrulebis mizniT. dazvervas, Cveulebriv, aTeuli atarebs.
105
(2) davalebis standartebi.
(a) raionis dazverva. sadazvervo patruli raionis dazvervisas
agrovebs informacias dazvervis prioritetuli moTxovnebis da
brZanebaSi miTiTebuli dazvervis sxva moTxovnebis
Sesabamisad. patruli dazvervis dasrulebis Semdeg brZanebaSi
miTiTebuli drois Sesabamisad axsenebs mopovebul informacias
zemdgomebs. patrulma ar unda gasces sakuTari Tavi.
(b) zonis dazverva. zonis sadazvervo patruli gansazRvravs
prioritetul da brZanebaSi miTiTebul sxva moTxovnebs. patruli
dazvervas ise atarebs, rom mowinaaRmdegem ar aRmoaCinos.
patruli atarebs dazvervas da brZanebaSi miTiTebuli drois
Sesabamisad axsenebs zemdgoms.
106
(4) axdens obieqtis identificirebas (adgilmdebareobis
dadgenas) da awesebs TvalTvals. TvalTvalis jgufi
Sedgeba ori kacisagan, romelTagan erT-erTi saxiT
obieqtisaken dgas, xolo meore _ gamSvebi punqtisaken.
(5) daqvemdebarebulebi mihyavs win obieqtis
mosaniSnad da winsvlis arsebuli SezRudvebis
gansazRvrisaTvis da irCevs saTvalTvalo punqts.
(6) inarCunebs kavSirs oceulTan.
(7) TvalTvalis jgufs miuTiTebs obieqtze TvalTvalis
SenarCunebis Sesaxeb. TvalTvalis jgufSi wodebiT yvelaze
ufross usaxavs sagangebo gegmas.
107
(2) Tu informaciis mopoveba SeuZlebelia erTi punqtidan, unda
Seiqmnas ramdenime saTvalTvalo punqti.
(3) agrovebs informacias dazvervis prioritetuli moTxovnebis
Sesabamisad SALUTE (zoma, moqmedeba, adgilmdebareoba,
forma, dro, arWurviloba) formatis gaTvaliswinebiT.
(z) dazvervisa da TvalTvalis jgufebi saTvalTvalo punqtTan
gadaadgildebian “samyuras” meTodis gamoyenebiT. aRniSnuli
meTodis arsi imaSi mdgomareobs, rom dazvervisa da TvalTvalis
jgufebi ar moZraoben obieqtis paraleluri mimarTulebiT, inarCuneben
SeumCnevlobis eqstremalur zomebs, ar kveTen winsvlis zRvars da
maqsimalurad iyeneben dafarvasa da SeniRbvas.
(T) dazvervis Catarebisas dazvervisa da TvalTvalis TiToeuli jgufi
gamSveb punqtze Semdeg SemTxvevebSi brundeba:
(1) dazvervis prioritetuli moTxovnebiT gaTvaliswinebuli
informaciis mopovebis Semdeg.
(2) winsvlis SezRudvis zRudis miRwevis Semdeg.
(3) dazvervisaTvis gankuTvnili drois amowurvis Semdeg.
(4) mas Semdeg, Tu adgili eqna mowinaaRmdegesTan
kontaqts.
(i) gamSveb punqtSi meTauri aanalizebs mopovebul informacias da
gansazRvravs, akmayofilebs Tu ara igi dazvervis prioritetul
moTxovnebs.
(k) Tu meTauri Tvlis, rom mopovebuli informacia ver akmayofilebs
dazvervis prioritetul moTxovnebs an Tu mis da misi
daqvemdebarebuli meTaurebis mier mopovebuli informacia
mniSvnelovnad gansxvavdeba erTmaneTisgan, man SeiZleba
xelaxla gaagzavnos dazvervis da TvalTavlis jgufebi obieqtis
dasazverad. manamde, oceulis meTauri gamoscems axal 5-punqtian
sagangebo gegmas da, SesaZloa, dabrundes obieqtTan Sekrebis
punqtSi, raTa cvlilebebis Sesaxeb acnobos oceulis serJants.
(l) dazvervisa da TvalTvalis elementi gansazRvrul dros brundeba
obieqtTan Sekrebis punqtSi ise, rom mowinaaRmdebis mier
SeumCneveli rCeba.
(1) meTaurebma obieqtTan Sekrebis punqtSi unda gaavrcelon
informacia patrulis yvela wevrs Soris. informaciis gavrcelebis
mizniT radiooperatori, oceulis meTauris naxazze dayrdnobiT,
108
amzadebs obieqtis adgilis sam naxazs da unawilebs maT
daqvemdebarebul meTaurebs.
(2) oceulis meTauri zemdgom Stabs moaxsenebs nebismier
moTxovnil informacias da/an moTxovnil informacias, romelic
saWiroebs myisier reagirebas da gadis gansazRvrul raionSi.
(m) mowinaaRmdegesTan kontaqtis SemTxvevaSi:
(1) gamSvebi punqtisken gadaadgilebisas: dazvervis elementi
Seecdeba gawyvitos kontaqti da dabrundes obieqtTan Sekrebis
punqtSi, uzrunvelyos zurgCanTebis usafrTxoeba da swrafad
gamovides raionidan. usafrTxo manZilze gasvlis Semdeg
meTauri arsebuli viTarebis Sesaxeb atyobinebs zemdgom Stabs
da maTgan iRebs Semdeg samoqmedo instruqciebs.
(2) TvalTvalis dros: moTvalTvaleebi gamovlen gamSvebi
punqtidan, gaemarTebian obieqtTan Sekrebis punqtisaken da
imoqmedeben wina punqtSi miTiTebuli procedurebis
Sesabamisad.
(3) dazvervis Catarebisas: mTeli piradi Semadgenloba gaxsnis
cecxls obieqtis mimarTulebiT mWidis daclame. TvalTvalis
elementi gaxsnis cecxls tanksawinaaRmdego SeiaraRebiT
obieqtis yvelaze Zlieri iaraRis mimarTulebiT. elementebi
daSordebian obieqts da gadaadgildebian gaSvebis
punqtisaken. yvelaze maRali wodebis mqone jariskaci iTvlis
pirad Semadgenlobas da brundeba obieqtTan Serkebis punqtSi.
110
erTmaneTis marSrutebs, raTa uzrunvelyofili iyos
raionis sruli dazverva. meTauri, Cveulebriv,
inarCunebs ZiriTad Zalas obieqtTan Sekrebis punqtSi.
oceulis meTauri yvela elementis dabrunebis Semdeg
obieqtTan Sekrebis Semdeg punqtSi
gadaadgilebamde agrovebs da avrcelebs
informacias.
b. paraleluri marSrutebis meTodi. oceulis meTauri
obieqtTan Sekrebis punqtidan zonisaken mimarTul
marSrutze SeerTebis adgilad zonis Sor mxares
irCevs. dazvervis TiToeuli elementi moZraobs Tavisi
marSrutiT da SeerTebis mizniT gansazvrul drosa da
adgilze kveTs erTmaneTs.
g. yuTisebri meTodi. oceulis meTauri gzavnis
dazvervis elementebs obieqtTan Sekrebis punqtidan
iseTi marSrutebiT, romlebsac aqvT yuTis forma.
Semdeg, oceulis meTauri gzavnis sxva elements
marSrutze, romelic gadis am yuTis SigniT. yvela jgufi
uerTdeba erTmaneTs yuTis Sor adgilze.
(d) dazvervis jgufebi atareben dazvervas.
(1) gadaadgilebisas aTeuli agrovebs informacias brZanebaSi
miTiTebuli dazvervis prioritetuli moTxovnebis Sesabamisad.
(2) dazvervis jgufebis meTaurebi rwmundebian, rom naxazebSi
aRniSnulia mowinaaRmdegis poziciebi, gzebi da bilikebi.
(3) rodesac aTeuli brundeba Sexvedris axal an obieqtTan
Sekrebis punqtSi, dazvervis jgufis meTaurebi moaxseneben
oceulis meTaurs mopovebul informacias.
(4) dabruneba obieqtTan Sekrebis punqtSi an Sexvedris
punqtSi gansazRvrul dros SeerTeba.
(e) oceulis meTauri ganagrZobs dazvervis elementebis kotrols.
(1) oceulis meTauri gadaadgildeba dazvervis im elementTan
erTad, romelic qmnis SeerTebis punqts.
(2) oceulis meTauri saWiroebisamebr cvlis dazvervis xerxebs.
(3) oceulis meTauri elementebs ganusazRvravs obieqtTan
Sekrebis punqtSi dabrunebis an SeerTebis dros.
111
(4) oceulis meTauri agrovebs informacias da avrcelebs mas
pirad SemadgenlobaSi. oceulis meTauri moaxsenebs yvela
daqvemdebarebul meTaurs sxva aTeulebis mier mopovebul
informacias, Tu SesaZlebelia SeimuSavebs erT Sejerebul
naxazs da jgufis meTaurebs miscems dros, raTa maT miawodon
informacia TavianTi jgufis wevrebs.
(5) oceulis meTauri da serJanti iTvlis pirad Semadgenlobas.
(v) patruli agrZelebs dazvervas gansazRvruli raionebis srul
dazvervamde da mtrisagan SeumCneveli ubrundeba sakuTar
Zalebs.
ORP
aucilebeli davalebebi
Critical Tasks
elementebi uerTdebian
erTmaneTs zonis Sori
adgilisken moZraobis TM 1
dawyebisas TM 2 Road
• patruli ganagrZos
ORP TM 3
aucilebeli davalebebi
• ORP gausafrTxoeba da
dakaveba
• rekognoscirebis
elementebi axdenen
gansazRvruli marSrutis
dazvervas
• oceulis meTauri
akontrolebs
rekognoscirebis
elementebs.
• rekognoscirebis
elementebi uerTdebian
112
Critical Tasks
•Secure and Occupy ORP
•Recon Elements Recon
along designated Routes
ORP
•PL controls recon
elements
•Recon elements linkup as
directed in successive
ORP’s
•Patrol continues to recon
until entire zone reconned
ORP
Stream
TM 1
TM 2 Road
ORP TM 3
ORP
aucilebeli davalebebi
Critical Tasks
• ORP gausafrTxoeba da
•Secure and Occupy ORP
dakaveba
•Recon Elements Recon
• rekognoscirebis
along designated
elementebi
axdenen gansazRvruli
overlapping, fan-shaped
urTierTdafaruli,
Routes gvirilas
formis marSrutis dazvervas
•PL controls recon
• oceulis meTauri akontrolebs
elements; maintains a
rekognoscirebis
reserve at ORP
elementebs. inarCunebs
•Recon elements TM 1 TM 2
rezervs ORP-Si linkup as
directed in ORP
• rekognoscirebis elementebi TM 2
•Patrol disseminates
uerTdebian info ORP-
erTmaneTs TM 1
isbefore moving to next
mimarTulebiT ORP
ORP
gadaadgilebisas Stream
Reserve
• patruli avrcelebs
informacias Semdgom ORP- TM 2 TM 1
Road
113
suraTi 5-4. moqmedebebi obieqtze _ zonis dazverva, gvirilas
meTodi
114
g. oceulis meTauri iTvaliswinebs usafrTxoebis
moTxovnebs marSrutze mdebare punqtebze,
saxifaTo raionebSi, obieqtTan Sekrebis punqtebSi,
obieqtis raionSi mowinaaRmdegis moaxloebis
marSrutebze da a.S.
d. oceulis meTaurma aseve unda gansazRvros
brZolaSi Cabmis da brZolidan gamosvlis
kriteriumebi.
(2) oceulis meTauri Tavis aTeulebs aZlevs damatebiT
davalebebs: afeTqebebi, tyveebis Zebna, tyveebis dacva,
daSavebuli piradi Semadgenlobis mkurnaloba da
evakuacia (sakaceebis gadasatani) da sxva davalebebi,
romelTa Sesruleba aucilebelia sapatrulo amocanis
warmatebsaTvis (Tu es davalebebi ar aris mocemuli
mudmivsamoqmedo procedurebSi).
(3) oceulis meTauri gansazRvravs, Tu vin gaakontrolebs
mikuTvnebul gamocdil pirad Semadgenlobas an specialur
aRWurvilobas.
(b) meTauris mier obieqtis dazverva. sabrZolo patrulSi meTaurs
evaleba piradad Caataros obieqtis dazverva.
(1) meTauris dazvervis jgufis Semadgenloba. oceulis meTaurs
dazvervisas Tan mihyavs:
• aTeulis meTaurebi, SeiaraRebis seqciis meTauris CaTvliT.
• TvalTvalis jgufi.
• mewinave moTvalTvale.
• usafrTxoebis elementi (damokidebulia maT
gankargulebaSi arsebul droze)
(2) meTauris mier dazvervis Catareba. sabrZolo patrulSi oceulis
meTauri obieqtis dazvervisas asrulebs Semdeg damatebiT
moqmedebebs:
a. oceulis meTauri gansazRvravs gamSveb punqts
obieqtTan Sekrebis punqtsa da obieqts Soris, daaxloebiT
Sua wertilSi. oceulis meTauri ganalagebs TvalTvalis jgufs.
aTeulebi da sacecxle jgufebi calkevdebian da
gadaadgildebian gansazRvruli poziciebisaken.
115
b. oceulis meTauri gansazRvravs obieqts da sasikvdilo
zonas. is akvirdeba reliefs da gansazRvravs daucvel
teritoriaze naRmebisa da klaimorebis dayenebis adgils.
oceulis gegmaSi Setanili nebismieri cvlileba unda
ecnobos aTeulis meTaurebs.
g. Tu obieqti sasikvdilo zonas warmoadgens, sameTauro
dazvervis jgufi ar unda Sevides aseT obieqtze.
winaaRmdeg SemTxvevaSi SeiZleba darCes nakvalevi, ris
gamoc, SesaZloa, Sewydes amocanis Sesruleba.
d. oceulis meTauri adasturebs, rom ieriSisa da
mxardaWeris poziciebi da marSrutebi xelsayrelia.
e. oceulis meTauri obieqtTan Sekrebis punqtSi
dabrunebamde gamoscems xuTpunqtian samoqmedo
gegmas gauTvaliswinebel viTarebisTvis.
116
anadgurebs mowinaaRmdegis aRWurvilobas. brZanebis
gacemisas patruls brZanebaSi miTiTebul dros obieqtidan
gamohyavs piradi Semadgenloba da aRWurviloba.
(d) reidis ganxorcieleba. patruli iwyebs reids araugvianes
brZanebaSi miTiTebuli droisa, moulodnelad utevs
mowinaaRmdeges da asrulebs davalebas meTauris Canafiqris
Sesabamisad. patruli ar ebmeba gadamwyvet brZolaSi. oceuli
moipovebs informacias dazveris prioritetuli moTxovnis
Sesabamisad da ganagrZobs TanmimdevrobiT gamosvlas.
117
• Tu aucilebelia xangrZlivi droiT Casafreba, gamoyenebuli unda
iqnes erTi aTeuli da ganisazRvros obieqtTan Sekrebis punqtidan
Casafrebis adgilamde gadaadgilebis dro aTeulebis rotaciisas.
(a)kategoriebi
(1) daugegmavi Casafreba. qvedanayofi awyobs
daugegmav Casafrebas, Tu ki mowinaaRmdege imyofeba
mxedvelobis areSi da aris dro SeumCnevlad
CasafrebisaTvis. daugegmavi Casafrebis moqmedebebis
repeticia winaswar unda Catardes da jariskacebma unda
icodnen, ra unda gaakeTon meTauris niSnebze. maT unda
icodnen, rogor imoqmedon, Tu Casafrebis mowyobamde
aRmoaCina mowinaaRmdegem.
(2) winaswar dagegmili Casafreba. winaswar dagegmili
Casafreba ewyoba konkretuli miznis winaaRmdeg
winaswar gansazRvrul adgilze. winaswar dagegmili
Casafrebis dagegmvisas oceulis meTaurs esaWiroeba
Semdegi informacia: mowinaaRmdegis Zalebis zoma da
Semadgenloba, maT gankargulebaSi arsebuli SeiaraReba
da aRWurviloba.
(b) tipebi.
(1) Casafreba punqtze. punqtze Casafrebisas Seteva
xorcieldeba erT sasikvdilo zonaze.
(2) Casafreba raionSi. raionSi ewyoba Casafrebis ori an
meti punqti.
(g) wyoba (suraTi 5-5).
(1) xazovani. xazovani Casafrebisas moieriSe da
mxardamWeri elementebi ganlagdebian
mowinaaRmdegis marSrutis paralelurad. elementebi
ganlagdebian sasikvdilo zonis gaswvriv da uzrunvelyofen
cecxls flangebidan. aRniSnuli wyoba SeiZleba
gamoyenebul iqnes viwro reliefur pirobebSi, sadac
SezRudulia mowinaaRmdegis manevrirebis SesaZlebloba,
an Ria raionSi, sadac gamoyenebuli unda iqnes
mowinaaRmdegis sasikvdilo zonaSi Seyovnebis
saSualebebi.
118
(2) L formis. L formis Casafrebisas moieriSe elementi
ganlagdeba mowinaaRmdegis gadaadgilebis
mimarTulebis paralelurad sasikvdilo zonis gaswvriv am
formis Casafrebis grZel mxares. mxardamWeri elementi
ganlagdeba moieriSe elementis boloSi da marjvniv mokle
mxares. Sedegad uzrunvelyofilia orive mxridan flanguri
da grZivi cecxli. L formis Casafreba SeiZleba
gamoyenebul iqnes bilikis, gzis an mdinaris mosaxvevSi.
misi mowyoba dauSvebelia iq, sadac mokle mxare kveTs
swor gzas an biliks.
xazovani Casafreba
Linear Ambush Formation
Enemy
ne
Kill Zo Security
t
aul
Security Ass
Support
Security
L formis Casafreba
L-Shaped Ambush Formation
Enemy
Security
Su
ne
l Zo
pp
Security Kil
or
au lt
t
Ass
Security
119
• moulodneloba da siswrafe. unda moxdes mowinaaRmdegis
poziciebSi SeRweva da masze moulodneli Tavdasxma.
• koordinirebuli cecxli. unda moxdes obieqtis izolireba kargad
Sewyobili pirdapiri da arapirdapiri cecxliT.
• agresiuloba. unda moxdes mowinaaRmdegis dafarva cecxliT
da Sesruldes manevri.
• dagegmili ukandaxeva. obieqtidan organizebulad, usafrTxoebis
SenarCunebiT ukan daxeva.
120
(v) Casafrebis adgils pirvelad ikaveben usafrTxoebis jgufebi,
romlebic uzrunvelyofen flangebis usafrToebas da winaswar
gafrTxilebs. usafrTxoebis elementebi poziciebze unda
ganlagdnen manam, sanam moieriSe da mxardaWeris
elementebi gadaadgildebian gamSvebi punqtidan win.
usafrTxoebis jgufi rCeba obieqtTan Sekrebis punqtSi, Tu patruli
obieqtze Sesrulebuli moqmedebebis Semdeg gegmavs
obieqtTan Sekrebis punqtSi dabrunebas.
(z) meTauri mxardaWeris elementebs ganusazRvravs cecxlis
seqtorebs.
(1) naRmavs teritorias da awyobs dabrkolebebs.
(2) gansazRvravs cecxlis seqtorebs da awesebs
SezRudvebs, raTa ar moxdes sakuTari cecxliT sakuTari
Zalebis dazianeba.
(3) faravs moieriSe elements poziciaze gadaadgilebisas.
(T) rogorc ki mxardamWeri elementi ganlagdeba poziciaze an
oceulis meTauri gascems Sesabamis brZanebas, moieriSe
elementi gadis obieqtTan Sekrebis punqtidan da
gadaadgildeba poziciaze. moieriSe elementis moqmedebebia:
(1) oceulis miTiTebis Sesabamisad individualuri sacecxle
seqtorebis identificireba. damiznebis mimarTulebis
gansazRvra.
(2) klaimorebis da sxva damcavi saSualebebis
ganTavseba.
(3) klaimorebis, naRmebis da sxva asafeTqebeli
saSualebebis ganTavseba sasikvdilo zonaSi mdebare
mkvdar sivrceebSi.
(4) poziciebis kamuflireba.
(5) iaraRis mcvelis sabrZolo mdgomareobaSi gadayvana.
(i) usafrTxoebis elementi aRmoaCens mowinaaRmdeges,
atyobinebs oceulis meTaurs da moaxsenebs mas
mowinaaRmdegis gadaadgilebis mimarTulebis, misi zomis da
mis gankargulebaSi arsebuli nebismieri specialuri SeiaraRebis
Tu aRWurvilobis Sesaxeb. usafrTxoebis elementma aseve unda
acnobos oceulis meTaurs mzirze mdevaris arsebobis
SemTxvevaSi.
121
(k) oceulis meTauri Casafrebas iwyebs mis xelT arsebuli im
SeiaraRebis gamoyenebiT, romliTac SesaZlebelia
mowinaaRmdegisTvis maqsimaluri zianis miyeneba. man
SeiZleba gamoiyenos klaimorebi, romelTa afeTqebis
brZanebasac Tavad gascems. oceulis meTaurma aseve unda
SeimuSaos Casafrebis dawyebis sarezervo gegma im
SemTxvevaSi, Tu ZiriTadi gegmiT gaTvaliswinebuli saSualebebi
ar amoqmedda. am gegmaSi SeiZleba Sevides dazianebis iseTi
saSualeba, rogoricaa individualuri iaraRi. es informacia unda
miewodos yvela jariskacs da Catardes repeticia.
(l) oceulis meTauri unda darwmundes, rom moieriSe da
mxardamWeri elementebi cecxls gaxsnian mZime SeiaraRebiT
da rac SeiZleba zusti simWidroviT. patruls aseve unda hqondes
saSualebebi, raTa aucileblobis SemTxvevaSi SezRuduli
xilvadobis pirobebSic Seutios sasikvdilo zonaSi myof
mowinaaRmdeges. trasirebuli tyviebis gamoyeneba unda
moxdes imis gaTvaliswinebiT, Tu ramdenad daexmareba igi
mowinaaRmdeges Seni poziciebis aRmoCenaSi. oceulis
meTaurma SeiZleba gamoiyenos xelis sanaTi saSualebebi an
manaTebeli maSxalebi sasikvdilo zonis gasanaTeblad.
(m) oceulis meTauri mizanze ieriSisas iZleva cecxlis siRrmeSi
an frontze gadatanis niSans. oceulis meTauri cecxlis siRrmeSi
an frontze gadatanis Sesaxeb miuTiTebs ieriSis dawyebamde.
(n) moieriSe elementi ieriSze manamde gadadis, vidre
mowinaaRmdegis danarCeni Zalebi moaxdenen reagirebas.
(1) anadgurebs an Seipyrobs mowinaaRmdeges sasikvdilo
zonaSi.
(2) iyenebs individualurad gadaadgilebis xerxebs an
gadaadgilebisas sacecxle jgufebiT dafarvas.
(3) qmnis usafrTxoebas winsvlis zRvaris gaswvriv myofi
specialuri jgufebisaTvis da zemdgoms miawvdis
moxsenebas brZolis efeqturobis Sefasebis (ACE) Taobaze.
(o) mas Semdeg, rac moieriSe elementi miaRwevs winsvlis
zRvars, oceulis meTauri aZlevs specialur jgufebs (tyveTa
Cxrekis, daxmarebis da sakaceTa da amfeTqebel jgufebs)
TavianTi davalebebis Sesrulebis brZanebas.
122
(1) sasikvdilo zonis gasufTavebis Semdeg xdeba tyveebis
Segroveba, dacva da maTi gamoyvana am zonidan.
tyveebi da mowinaaRmdegis daWrili jariskacebi unda
ganTavsdnen gansazRvrul adgilze, romelic uzrunvelyofs
maT dafarvas da SeuZlebels xdis mowinaaRmdegis mier
maT aRmoCenas.
(2) mowinaaRmdegis daRupulTa gvamebis Cxreka unda
Catardes sasikvdilo zonis erTi mxaridan meore
mxarisken, xolo gaCxrekil gvamebs unda daedoT niSani
imisaTvis, rom teritoria srulad iqnes moculi.
mowinaaRmdegis gardacvlili piradi Semadgenlobis
Cxrekisas iyeneben orkacian jgufs (mas Semdeg, rac
Cxrekis jgufi miuaxlovdeba gvams, jgufis erTi wevri
uzrunvelyofs dacvas, xolo meore _ atarebs Cxrekas.
Tavdapirvelad, is gvams aaclis iaraRs, Semdeg, Tu gvami
wevs mucelze, mTeli taniT awveba zurgze da mxolod
mcvelis (romelic dgas gvamis TavTan) miTiTebis Semdeg
amoabrunebs mas. aRniSnuli xerxi gamoiyeneba Cxrekis
jgufis dasacavad im SemTxvevaSi, Tu gvamis qveS
moTavsebulia sabrZolo mdgomareobaSi moyvanili
xelyumbara. gvami unda gaiCxrikos detalurad Txemidan
terfamde da moSordes nebismieri qaRaldi da sxva nivTi
(samxreebi, formaze dakruli niSnebi, pistoleti, iaraRi an
RamiT xedvis xelsawyo). jgufma unda CainiSnos, Tuki
gvams Tmebi axali SeWrili aqvs da aRweros misi formis
da Ceqmebis mdgomareoba. isini aseve iniSnaven
radiosixSireebs, kavSiris samoqmedo procedurebs da
rukebs. mas Semdeg, rac jgufi detalurad Seamowmebs
gvams, is agrZelebs igive meTodiT sasikvdilo zonaSi da
mimdebare teritoriaze mowinaaRmdegis daRupuli piradi
Semadgenlobis Cxrekas.
(3) unda moxdes ukan wasaRebi an gasanadgurebeli
aRWurvilobis identificireba, Segroveba da momzadeba.
(4) amfeTqebeli jgufi amzadebs Sewyvilebul naRms (C4
da M60 Sewyvilebuli distanciuri amfeTqiT) an patruqian
yumbarebs da elodeba afeTqebis niSans. Cveulebriv, es
123
aris bolo moqmedeba, romelic unda Sesruldes manam,
sanam qvedanayofi gadis obieqtidan da usafrTxoebis
elements SeiZleba mieces obieqtTan Sekrebis punqtSi
dabrunebis niSani.
(5) unda moxdes jer daWrili sakuTari piradi Semadgenlbis
evakuacia da mkurnaloba da, mxolod Semdeg, arsebuli
drois Sesabamisad _ mowinaaRmdegisa.
(6) moqmedebebi ieriSis uZravi zRudis mqone obieqtze;
garda Cxrekis jgufisa, yvela danarCeni jgufi erTnairad
moqmedebs. isini moqmedeben samkacian jgufebad, raTa
maT SeZlon sakuTari usafrTxoebis uzrunvelyofa sasikvdilo
zonis Soreul mxares maSin, roca Cxrekis jgufi atarebs
Cxrekas. yvela brZolaSi daRupuli gadayvanili unda iqnes
sasikvdilo zonis axlo mxares manam, sanam Catardeba
maTi Cxreka.
(p) Tu flangis usafrTxoebis jgufi Sedis kontaqtSi
mowinaaRmdegesTan, is agrZelebs brZolas manam, sanam
SesaZlebelia rom ar Caebas gadamwyvet brZolaSi. is iyenebs
winaswar gansazRvrul signals, raTa aniSnos oceulis meTaurs,
rom wyvets kontaqts. oceulis meTaurma mowinaaRmdegesTan
kontaqtis gawyvetisas usafrTxoebis jgufis dasaxmareblad
SeiZleba gagzavnos mxardamWeri elementis nawili.
(J) oceulis meTauri xelmZRvanelobs ukandaxevas qvedanayofis
Casafrebidan:
• elementebi Cvelebriv ukan ixeven maT mier poziciebis
dakavebis sapirispiro TanmimdevrobiT.
• elementebi SeiZleba dabrundnen gasvlis punqtSi an
pirdapir obieqtTan Sekrebis punqtSi imisda mixedviT, Tu
rogoria daSoreba elementebs Soris.
• obieqtTan Sekrebis punqtis usafrTxoebis elements unda
ecnobos obieqtTan Sekrebis punqtSi dabrunebisas
oceulisaTvis daxmarebis gawevis Sesaxeb. is inarCunebs
usafrTxoebas maSin, roca oceulis danarCeni nawili
emzadeba Sekrebis punqtis dasatoveblad.
(r) oceulis meTauri da oceulis serJanti xelmZRvaneloben
moqmedebebs obieqtTan Sekrebis punqtSi, maT Soris,
124
ibareben angariSs piradi Semadgenlobis da aRWurvilobis
mdgomareobis da obieqtTan Sekrebis punqtSi darCenili
zurgCanTebis da sxva aRWurvilobis gamotanis Sesaxeb.
(s) oceulis meTauri avrcelebs informacias an gadaaadgilebs
oceuls usafrTxo adgilze (ara umetes obieqtidan erTi kilometris
an reliefis erTi niSanis daSorebiT) da mxolod amis Semdeg
avrcelebs informacias.
(t) saWiroebisamebr, oceulis meTauri da mewinave
moTvalTvale xsnian arapirdapir cecxls, raTa ukan daxevisas
dafaron oceuli.
LOA
6 y
Enem
7
Security
5
ault
Support Ass aucilebeli davalebebi
4
Security 3 2
1 moieriSeCritical
elements miaqvs
Tasks, cont’d.
Critical Tasks ieriSi (5).
aucilebeli davalebebi •Assault Element Assaults (5)
•Secure
ORP-is and Occupyda
gausafrTxoeba ORP winsvlis zRvaris
dakaveba. dadgena/usafrTxoebis
•Establish LOA/Security (6)
•Recon OBJ (Kill Zone) (1) uzrunvelyofa (6).
obieqtis (sicocxlisTvis saSiSi) •Consolidate/Reorganize
•Emplace Security
dazverva (1). konsolidacia/reorganizacia (7).(7)
Elements (2)
usafrTxoebis elementebis Security moTxovnis Sesabamisad
•Reposition as Req’d axali
ganTvaseba (2). Element RP poziciebis dakaveba.
•Emplace Support •Search
sasikvdilo Kill
zonis Zone
Cxreka.
mxardamWeri
(3) elementebis
2 daWrilTa mkurnaloba.
•Treat Wounded
ganTavseba (3).
•Emplace Assault
moieriSe elementebis Elements 1 moieriSe eleementi ixevs ukan.
(4)
ganTvaseba (4). mxardamWeriWithdraws
•Assault elementi ixevs
usafrTxoebis elementi ukans
•Support Withdraws
•Security Notifies PL of usafrTxoebis elementis ixevs
atyobinebs oceulis meTaurs
Enemy •Security Withdraws
mowinaaRmdegis gamoCenis ukan.
•PL Initiates Ambush
Sesaxeb. ORP patruli axdens
•Patrol konsolidacias
Consolidates in ORP
oceulis meTauri iwyebsFire obieqtTan Sekrebis punqtSi.
•Support Lifts/Shifts
Casafrebas.
cecxlis koreqtirebis
uzrunvelyofa.
126
(3) gascems cecxlis Sewyvetis brZanebas.
(k) oceulis meTauri piradi Semadgenlobidan gamoyofs
jariskacebs, romelTac unda ganaxorcielon mowinaaRmdegis
piradi Semadgenlobis Cxreka da tyveebisa da aRWurvilobis
damuSaveba.
(l) oceulis meTauri ubrZanebs oceuls ukan daixion dafaruli da
SeniRbuli marSrutiT.
(m) oceulis meTauri ibarebs angariSs, saWiroebisamebr axdens
reorganizebas, avrcelebs informacias, axsenebs viTarebis
Sesaxeb da agrZelebs amocanas miTiTebis Sesabamisad.
aucilebeli davaleba
Critical Tasks
• patruli aRmoaCens
y
•Patrol detects an enemy unit;
em
mowinaaRmdegis qvedanayofs
PLatyobinebs
da is notified meTaurs.
En
• patruli
•Patrol Cerdeba
halts and da rCeba
remains
umoZraod.
motionless
• oceulis meTauri aZlevs
Security •PL gives signal
daugegmavi for Hasty
Casafrebis
Ambush niSans.
mowyobis
• oceulis meTauri agzavnis
•PL directs elements
elementebs to covered
dafarul da
and concealed
SeniRbul positions
poziciebze.
Security • usafrTxoebis elementebi
•Security Elements move to
gadaadgildebian
flanks of patrol patrulis
flangebisken.
• •PL establishes
oceulis meTauricontrol
atarebs
measures zomebs.
sakontrolo
• oceulis meTauri iwyebs da
•PL initiates and controls
akontrolebs Casafrebas.
•
ambush
oceulis meTauri
xelmZRvanelobs
•PL directs a hastyCxrekas.
search
• patruli axdens konsolidacias da
•Patrol consolidates,
reorganizacias, ixevs ukan,
reorganizes, withdraws,
moaxsenebs da agrZelebsreports,
and continues
amocanis mission
Sesrulebs.
127
(1) oceulis meTauri sagangebo gegmas utovebs oceulis
serJants.
(2) oceulis meTauri qmnis gamSveb punqts, adgens obieqtis
adgilmdebareobas, akvirdeba obieqts da adasturebs da
aaxlebs sadazvervo informacias.
(3) sameTauro dazverva adasturebs usafrTxoebis,
mxardamWeri da moieriSe poziciebis adgilmdebareobas da
maTken mimaval marSrutebs.
(4) sameTauro dazvervis dros ar unda gamoaSkaravdes patruli.
(5) sameTauro dazverva, Cveulebriv, jer zveravs mxardaWeris
pozicebs, Semdeg ki ieriSis pozicebs.
(6) oceulis meTauri obieqtze dakvirvebis mizniT tovebs
moTvalTvaleTa jgufs.
(7) Tu sameTauro dazvervis jgufs win miuZRvis usafrTxoebis
jgufebi, dazvervis dasrulebis Semdeg meTaurebma SeiZleba
Tavisi usafrTxoebis jgufebi oceulis meTaurisa da dazvervis
jgufis sxva wevrebis ukan, obieqtTan Sekrebis punqtSi
dabrunebis SemTxvevaSi ganaTavson sabrZolo poziciebze.
(g) oceulis meTauri anaxlebs Tavis gegmas da aTeulis meTaurebs
aZlevs instruqciebs.
(1) qvedanayofebisTvis gansazRvravs poziciebs da ukan
daxevis marSrutebs.
(2) gansazRvravs obieqtze gasatarebel sakontrolo zomebs
(qvedanayofis miznebi, miznebmde misasvleli bilikebi, winsvlis
zRvari da ieriSis xazi).
(3) aTeulis meTaurebs aZlevs sakmaris dros, raTa maT
Sesabamisi informacia gaavrcelon pirad SemadgenlobaSi da
daadasturon sakuTari qvedanayofebis mzadyofna.
(d) usafrTxoebis elementebi SeumCnevlad gadaadgildebian da
ikaveben miTiTebul poziciebs, rac uzrunvelyofs droulad
gafrTxilebas da mowinaaRmdegis mxardaWerisa da Zalebis
Sevsebis gare wyaroebisagan izolirebas.
(e) mxardamWeri elementis meTauri Tavis elements
gadaaadgilebs gansazRvrul poziciaze. meTauri rwmundeba, rom
mis elements SeuZlia zusti cecxlis warmoeba obieqtze.
128
(v) oceulis meTauri moieriSe elementTan erTad gadaadgildeba
saieriSo poziciaze. saieriSo pozicia, Cveulebriv, ukanaskneli
SeniRbuli da dafaruli poziciaa obieqtamde. rogorc ki qvedanayofi
miaRwevs ieriSis pozicias, oceuli agebs SetevisTvis saWiro
mwyobrSi; aTeulebi da sacecxle jgufebi ganlagdebian ise, rom
cecxli mimarTuli iyos frontisken. oceulis meTauri:
(1) gadis kavSirze TvalTvalis jgufTan, raTa miiRos informacia
obieqtze mowinaaRmdegis moqmededebebis Sesaxeb.
(2) rwmundeba, rom saieriSo pozicia mdebareobs sakmaod
axlos mowinaaRmdegis mier moieriSe elementis adreulad
aRmoCenis SemTxvevaSi ieriSze SeuCerebliv gadasasvlelad.
(3) poziciaze SeumCnevlad gadaadgildeba, uzrunvelyofs
lokalur usafrTxoebas da iRebs cecxlis kontrolis zomebs.
(v) elementebis meTaurebi atyobineben oceulis meTaurs Tavisi
elementebis poziciebze ganlagebis da mzadyofnis Sesaxeb.
(z) oceulis meTauri mxardamWer elements ubrZanebs cecxlis
gaxsnas.
(T) cecxlis warmoebaSi upiratesobis mopovebis Semdeg oceulis
meTauri ubrZanebs moieriSe elementebs gadaadgildnen obieqtis
mimarTulebiT.
(1) moieriSe elementi inarCunebs cecxls manam, sanam
mowinaaRmdegesTan brZolaSia CarTuli an obieqtSi
SeRwevisTvis aris mzad.
(2) oceulis meTauri aniSnebs mxardamWer elements cecxlis
mimarTulebas da simaRleSi koreqtirebas. mxardamWeri
elementi axdens cecxlis mimarTulebis da simaRlis koreqtirebas
miTiTebis da fragmentuli brZanebis Sesabamisad.
(i) moieriSe elementi utevs obieqts da usafrTxos xdis mas.
moieriSe elements SeiZleba moeTxovos mavTulxlarTebis
garRveva. rogorc ki oceuli an moieriSe elementi daiwyebs
obieqtSi gadaadgilebas, cecxlis moculoba da sizuste unda
gaizardos. aTeulis meTaurebi Tavis sacecxle jgufebs
ganusazRvraven konkretul miznebs an obieqtebs. mxolod mas
Semdeg, rac maT mier warmoebuli pirdapiri cecxliT moxdeba
mowinaaRmdegis CaxSoba, qvedanayofis danarCen nawils
SeuZlia manevris dawyeba. rac ufro metad uaxlovdeba moieriSe
129
elementi mowinaaRmdeges, izrdeba CaxSobis da mcirdeba
manevris saWiroeba. yvela sacecxle jgufi, erTis garda, agrZelebs
CaxSobas, rac Tavisufal sacecxle jgufs mowinaaRmdegis
poziciebze SeWris saSualebas aZlevs. ieriSis dros jariskacebi
iyeneben gadaadgilebis Sesabamis individualur xerxebs, xolo
sacecxle jgufebi inarCuneben solisebr mwyobrs. obieqtis
gaCxrekvisas oceuli erT xazSi ar moZraobs.
(1) moieriSe elementi gadadis ieriSze winsvlis gansazRvrul
zRvramde.
(2) winsvlis zRvaris gaswvriv moieriSe elementis meTaurebi
uzrunvelyofen lokalur usafrTxoebas, saWiroebisamebr axdenen
konsolidacias da reorganizacias, oceulis meTaurs da oceulis
serJants awvdian moxsenebas sabrZolo masalis, daSavebulTa
da aRWurilobis mdgomareobis Sesaxeb (ACE). oceuli
uzrunvelyofs usafrTxoebas, poziciebze ganalagebs mTavar
SeiaraRebas aRmouCens pirvel daxmarebas da saevakuaciod
amzadebs daSavebulebs, axdens sabrZolo masalis da maragis
gadanawilebas pirad Semadgenlobas Soris, gansazRvrul
SeiaraRebas alternatiul poziciebze ganalagebs, Tu ieriSis dros
mowinaaRmdegem aRmoaCina maTi poziciebi, cvlis poziciebs,
raTa uzrunvelyofili iyos mravalmxrivi mxardaWera da aTeulis
da jgufis meTaurebi oceulis meTaurs warudgenen sabrZolo
masalis, daSavebulTa da aRWurvilobis mdgomareobis Sesaxeb
moxsenebas. oceulis meTauri/serJanti kontaqtis adgilze axdens
sapatrulo bazis reorganizacias.
(a) brZanebis Semdeg specialuri jgufebi asruleben
dakisrebul davalebas oceulis meTauris meTvalyureobis
qveS, romelic mdebareobs iq, saidanac ukeT aris
SesaZlebeli patrulis kontroli.
(b) specialuri jgufebis meTaurebi acnobeben oceulis meTaurs
dakisrebuli davalebebis Sesrulebis Sesaxeb.
(k) moieriSe elementi oceulis meTauris brZanebis an niSnis
micemis Semdeg gamodis obieqtidan. winaswar SeTanxmebuli
niSnebis gamoyenebiT ieriSze gadasvlis xazi iwyebs organizebul
ukandaxevas obieqtidan da, amasTanave, inarCunebs
usafrTxoebas da kontrols. moieriSe elementi gadarbeniT ixevs
130
ukan ieriSze gadasvlis xazamde da Semdeg iwyebs mwkrivSi
ukan daxevas gadasatvirTi punqtis (Choke Point) gavliT. gadasatvirT
punqtSi gasvlisas zustad unda iqnes daTvlili piradi Semadgenoba.
mas Semdeg, rac moieriSe elementi gava obieqtidan samSvidobo
manZilze da piradi Semadgenlobac daTvlilia, mxardamWeri
elementic daiwyebs ukan daxevas. im SemTxvevaSi, Tu
mxardamWeri elementi imyofeba ieriSze gadasvlis xazze,
mxardamWeri da moieriSe elementebis ukandaxeva erTdroulad
moxdeba, xolo usafrTxoebis elements ukandaxevis Sesaxeb
niSani miecema. rogorc ki mxardamWeri elementi obieqtidan
usafrTxo manZilze gava, amis Sesaxeb ecnobeba oceulis
meTaurs, romelic daukavSirdeba usafrTxoebis elements da
miscems mas ukandaxevis brZanebas. usafrTxoebis yvela jgufi
SeerTdeba gamSveb punqtSi da obieqtTan Sekrebis punqtisaken
gadaadgilebamde acnobebs oceulis meTaurs. rogorc ki piradi
Semadgenloba dabrundeba obieqtTan Sekrebis punqtSi, isini
saswrafod uzrunvelyofen TavianTi aRWurvilobis usafrTxoebas da
aweseben 3600-ian usafrTxoebas. rogorc ki usafrTxoebis elementi
dabrundeba, oceuli rac SeiZleba swrafad tovebs obieqtis raions,
Cveulebriv, 2-3 wuTSi.
(1) obieqtidan gamosvlamde amfeTqebelTa jgufi aamoqmedebs
asafeTqebel mowyobilobebs da muxtebs.
(2) mxardamWeri elementi an moieriSe elementis piradi
Semadgenlobis gansazRvruli wevrebi ukan daxevisas
inarCuneben lokalur usafrTxoebas.
(3) meTaurebi awvdian ganaxlebul angariSs da viTarebis
Sesaxeb moxsenebas (ACE moxseneba) oceulis meTaurs da
oceulis serJants.
(l) aTeulebi gamodian obieqtidan fragmentul brZanebaSi
miTiTebuli TanmimdevrobiT. isini:
(1) moaxseneben piradi Semadgenlobisa da aRWurvilobis
Sesaxeb.
(2) awvdian informacias.
(3) moTxovnis Sesabamisad axdenen aRWurvilobisa da
sabrZolo masalis gadanawilebas.
131
(m) oceulis meTauri amocanis Sesrulebis Sesaxeb moaxsenebs
zemdgoms da agrZelebs amocanas.
(1) zemdgoms moaxsenebs reidis Sefasebis Sesaxeb.
(2) acnobebs zemdgomebs nebismieri dazvervis prioritetuli
moTxovnebis (IR)/dazvervis moTxovnebis (IPR) Sesabamisad
mopovebul informacias.
Security
usafrTxoeba
usafrTxoeba
usafrTxoeba
Security
Assault
LOA •Assault Element da usafrTxoebis
ieriSi
•Pinpoint OBJ •
Assaults through OBJ
mxardamWeri
uzrunvvelyofa elementi
•Determine axdens
•Est. LOA/Security
• cecxlis
obieqtis sameTauro
Positions koreqtirebas
dazverva. manZilsa da
•Consolidate/Reorganize
mimarTulebaSi
•Establish • obieqtis
Surveillance •Reposition
• as
moieriSe elementi
Necessary adgilmdebareobis
•Confirm Plan Support
gadadis mxardaWer
ieriSze.
gansazRvra.
•Search
• OBJ
winsvlis zRudis
•Emplace Security • a
poziciebis
gansazRvra/usafrTxoebis
•Treat WoundedgansazRvra.
Element
•usafrTxoeba/S&O
uzrunvelyofa.
•Emplace Support Security/S&O •Assault Withdraws TvalTvalis daweseba.
RP • konsolidacia/reorganizacia
Element • gegmis
•Support Withdraws dadastureba
• poziciebis Secvla
•Emplace Assault • usafrTxoebis elementis
Element •Security Withdraws
saWiroebisamebr.
pozicebze ganlageba.
RP in gaCxreka.
• obieqtis
•Patrol consolidates
• mxardamWeri
ORP • daSavebulTa
elementebis poziciebze
mkurnaloba
ganlageba.
ORP • moieriSe elementi ixevs
ukan
• mxardamWeri elementi
ixevs ukan.
• usafrTxoebis elementi
ixevs ukan
• patruli axdens
132
(a) mokavSire qvedanayofebis mwyobrSi gavla. aucilebelia win
myofi mekavSire qvedanayofebis mimarTulebiT gadaadgilebis
kontroli da koordinacia. saerTod, umjobesia msgavsi
gadaadgilebebis minimumamde dayvana, raTa Tavidan iqnes
acilebuli SecdomiT mekavSire qvedanayofTan brZolaSi Cabma
da/an maTi dazvervis, saTvalTvalo da mizanSi amoRebis
xelsawyoebis amoqmedeba. garda amisa, mewinave
qvedanayofis poziciebi ganixileba rogorc maRali safrTxis
Semcveli raioni, romelsac mowinaaRmdege mudmivad
uTvalTvalebs.
(1) davalebis standartebi. qvedanayofs gahyavs Tavisi piradi
Semadgenloba da aRWurviloba win myofi stacionaruli
mokavSire qvedanayofebis gavliT araugvianes brZanebaSi
gansazRvruli droisa. mwyobrSi gavlisas ar unda moxdes arc
erTi mekavSire qvedanayofze mowinaaRmdegis moulodneli
Tavdasxma.
(2) dagegmvis faqtorebi.
(a) ZiriTadi principebi win myofi qvedanayofis mwyobrSi
gavlisas:
• mwyobrSi gavla unda moxdes rac SeiZleba swrafad.
• Tavidan unda iqnes acilebuli win myofi mekavSire
qvedanayofis cecxlis gadaRobva.
• koordinacia unda moxdes dagegmvis win, xolo
Sesrulebis procesSi SenarCunebuli unda iyos
koordinacia da kavSiri.
• unda daigegmos savaraudo gauTvaliswinebel
SemTxvevebze sapasuxo moqmedebebi.
• moZravma qvedanayofma, SeZlebisdagvarad, gverdi
unda auaros win mwyof stacionarul qvedanayofs.
• Tu SesaZlebelia, qvedanayofma gadaadgilebisas Tavi
unda Seikavos mowinaaRmdegesTan kontaqtSi myofi
sakuTari qvedanayofis mwyobrSi gasvlisgan.
(b) sakoordinacio zomebi (gamoyenebuli unda iqnes 2-7
TavSi mocemuli sakoordinacio sakontrolo sia).
• unda moxdes orive qvedanayofis identificireba.
133
• qvedanayofebma unda gacvalon informacia sakuTari
qvedanayofis zomebis Sesaxeb.
• moZravma qvedanayofma win myof qvedanayofs unda
acnobos gavlis da dabrunebis dro.
• win myof qvedanayofs unda miewodos informacia
moZravi qvedanayofis operaciis raionis (da ara
konkretuli obieqtebis an amocanis) Sesaxeb.
• unda daigegmos sadazvervo informaciis gacvla.
• unda daigegmos stacionaruli qvedanayofis poziciebis
dazverva.
• unda daigegmos taqtikuri gegmebis gacvla.
• unda daigegmos kavSirgabmulobis Sesaxeb informaciis
gacvla.
• unda daigegmos axlo da Sori amocnobis niSnebi.
• unda daigegmos megzuris gamoyeneba da
gadaadgilebis kontrolis zomebi.
• unda daigegmos gatarebis dros dasacavi usafrTxoebis
zomebi.
• unda daigegmos gatarebisas kontrolis specifikuri
zomebi (sakontaqto punqtebi, gatarebis bilikebi da
punqtebi, Tavmoyris raioni, gaSvebis punqtebi,
Tavmoyris raionebi da Sekrebis punqtebi).
• unda moxdes cecxliT mxardaWeris valdebulebebis
koordinacia da sacecxle gegmis SemuSaveba.
• unda moxdes sabrZolo materialur-teqnikuri
uzrunvelyofis koordinireba.
• unda moxdes orive qvedanayofis sagangebo gegmis
koordinireba.
(g) sakmarisi drois arsebobis SemTxvevaSi oceulis
meTaurma unda dazveros da daadginos Semdegi obieqtebis
adgilmdebareoba:
• gatarebis bilikebi da gamtari punqtebi.
• dabrkolebebi da usafrTxo bilikebi.
• gamSvebi punqtebi.
134
• Tavmoyris raionebi.
• sakontaqto punqtebi, sawyisi punqtebi da marSrutebi.
• stacionaruli Zalebis poziciebi.
• sabrZolo uzurnvelyofis da sabrZolo materialur-teqnikuri
uzrunvelyofis elementebi.
• mowinaaRmdegis poziciebi operaciis raionSi.
(3) Sesruleba (win gatareba).
(a) patruli winaswar gansazRvrul dros dafaruli da SeniRbuli
poziciebiT gadaadgildeba sakontaqto punqtisaken.
(b) ukavSirdeba stacionaruli qvedanayofis megzurebs,
romlebsac gatarebis bilikebiT da gamtar punqtebis gavliT
qvedanayofi gahyavT gaSvebis punqtamde (Release point).
(g) qvedanayofis megzurTan erTad unda dadasturdes an
ganaxldes gegma da stacionaruli qvedanayofis meTaurTan
moxdes saboloo koordinacia.
(d) megzurs patruli mihyavs gatarebis punqtisaken (PP).
gatarebis punqtisaken marSrutze megzuri xelis niSnebis
gamoyenebiT adgens sawyisi Sekrebis punqts (IRP) da
rwmundeba, rom piradma Semadgenlobam zustad gaigo
punqtis mdebareoba.
(e) patrulis usafrTxoebis elementi wmends teritorias
gamSvebi punqtidan pirvel SeniRbul da dafarul
poziciebamde.
(v) raionis gawmendis Semdeg patruli gadaadgildeba
gamSvebi punqtisaken.
(z) oceulis serJanti gamSveb punqtSi megzurTan erTad iTvlis
patrulis pirad Semadgenlobas da iRebs saboloo
sakoordinacio zomebs:
• aTanxmebs patrulis piradi Semadgenlobis raodenobas.
• aTanxmebs dros, rodesac megzuri patruls daelodeba
gamSveb punqtSi.
• aTanxmebs morbenal parols.
(T) patruli gadaadgildeba gamSvebi punqtis mimarTulebiT
da mas Semdeg, rac gaSordeba stacionaruli qvedanayofis
135
saboloo damcavi cecxlis (FPF) xazs, drogamoSvebiT Cerdeba
orientirebis da miyuradebis mizniT.
(4) Sesruleba (ukan gatareba).
(a) patruli ikavebs dabrunebis Sekrebis punqts (Reentry rally
point).
(b) oceulis meTauri radios saSualebiT ukavSirdeba win myof
qvedanayofs da atyobinebs dabrunebis Sesaxeb.
(d) kargi xilvadobis pirobebSi moZrav elements
mavTulxlarTebSi gasvlis ori SesaZlebloba aqvs, xolo
SezRuduli xilvadobis pirobebSi _ 1.
(e) dabrunebis Sesaxeb stacionaruli qvedanayofis
Tanxmobis miRebis Semdeg oceulis meTauri da usafrTxoebis
jgufi gadaadgildebian sakontaqto punqtisaken.
(1) usafrTxoebis jgufi axlo da Sori amocnobis niSnebis
gamoyenebiT amyarebs kontaqts megzurTan.
(2) megzurTan dakavSirebis Semdeg usafrTxoebis jgufs
oceuli mihyavs gatarebis punqtisaken.
(v) oceulis serJanti da megzuri gatarebis punqtSi iTvlian
pirad Semadgenlobas, amasTan, oceulis serJanti axdens
piradi Semadgenlobis TiToeuli wevris amocnobas.
(z) patruli SeuCereblad mihyveba megzurs Tavmoyris
raionisaken, romelic ganlagebulia stacionaruli qvedanayofis
zurgSi.
(T) oceulis meTauri moaxsenebs stacionaruli qvedanayofis
sameTauro punqts da awvdis taqtikur informacias meTauris
pasuxismgeblobis raionTan dakavSirebiT.
(i) oceulis meTauri uerTdeba Tavis oceuls da gadaadgildeba
brZanebaSi gansazRvruli adgilisaken.
136
(2) Tu mowinaaRmdegesTan kontaqti gatarebis
punqtisken (PP) gadaadgilebisas moxda, patruli ikavebs
sawyisi Sekrebis punqts da iyenebs mas rogorc
usafrTxoebis perimetrs, zemdgomebisagan iTxovs
brZanebas da rCeba sawyisi Sekrebis punqtSi manam,
sanam zemdgomi mokavSire qvedanayofi ar gauwevs
daxmarebas.
(3) Tu mowinaaRmdegesTan kontaqti moxda maSin,
rodesac aTeuli/oceuli gadaadgildeba gatarebis bilikze,
aseT SemTxvevaSi elementi trialdeba, brundeba ukan
gatarebis punqtis gavliT da ikavebs sawyisi Sekrebis
punqts. momxdaris Sesaxeb is acnobebs zemdgoms da
elodeba brZanebas.
(4) Tu mowinaaRmdegesTan kontaqti maSin moxda,
rodesac aTeuli/oceuli gavida gatarebis punqtidan,
magram imyofeba win myofi mokavSire qvedanayofis
saboloo damcavi cecxlis areSi, aTeulis meTauri megzurs
aZlevs instruqcias imis Sesaxeb, win unda wavidnen Tu
ukan unda dabrundnen. Tu aTeuli/oceuli brundeba ukan,
isini gamoiyeneben morbenal parols gatarebis punqtSi
Sesvlisas, amis Semdeg daikaveben sawyisi Sekrebis
punqts da acnobeben zemdgomebs. aseve,
aTeulis/oceulis meTaurs SeuZlia Tavis qvedanayofi ukan
daxios Sesabamisi sabrZolo varjiSebis gamoyenebiT da
gaagrZelos amocanis Sesruleba.
(5) Tu mowinaaRmdegesTan kontaqti xdeba mas Semdeg,
rac qvedanayofi gacdeba saboloo damcav cecxls,
qvedanayofi kontaqts wyvets an kontaqtze reagirebs
sabrZolo varjiSebis Sesabamisad.
137
qvedanayofebze. SeerTebuli qvedanayofebi eqvemdebarebian
gaerTianebul sameTauro jaWvs.
(2) SeerTebis adgilis SerCeva. meTauri arCevs SeerTebis
savaraudo adgils rukis saSualebiT an zemdgomi Stabi
gansazRvravs SeerTebis adgils. SeerTebis adgils unda hqondes
Semdegi maxasiaTeblebi:
(a) advilad amosacnobia.
(b) uzrunvelyofs SeniRbvas da dafarvas.
(g) taqtikuri TvalsazrisiT ar gaaCnia araviTari Rirebuleba
mowinaaRmdegisaTvis.
(d) mdebareobs bunebrivi dinebebisagan moSorebiT.
(e) aris advilad dasacavi.
(v) aqvs Sesvlisa da Tavis daRwevis bevri marSruti.
(3) Sesruleba.
(a) stacionaruli qvedanayofi SeerTebisas asrulebs Semdeg
moqmedebebs:
(1) ikavebs SeerTebis Sekrebis punqts araugvianes
brZanebaSi miTiTebuli droisa.
(2) uzrunvelyofs usafrTxoebas SeerTebis punqtis irgvliv,
amyarebs kavSirs da emzadeba moZravi qvedanayofis
misaRebad.
(3) usafrTxoebis jgufi wmends SeerTebis punqtis irgvliv
mdebare teritorias. Semdeg moniSnavs SeerTebis punqts
SeTanxmebuli amomcnobi niSniT. qvedanayofi
gadaadgildeba SeniRbuli da dafaruli poziciebisaken da
akvirdeba SeerTebis punqts da irgvliv mdebare teritorias.
(b) moZravi qvedanayofi SeerTebisas asrulebs Semdeg
moqmedebebs:
(1) Tu kavSirisaTvis gamoiyeneba radio, qvedanayofi
moaxsenebs Tavis adgilsamyofelis Sesaxeb fazuri
zRudeebis da sakontrolo punqtebis gavlis da sxva
sakontrolo RonisZiebebis dros.
(2) qvedanayofi droebiT Cerdeba SeerTebis punqtidan
saxifaTo manZilze dafarul da SeniRbul poziciaze
(SeerTebis Sekrebis punqti).
138
(g) oceulis meTauri da sakontaqto jgufi emzadebian
stacionarul qvedanayofTan fizikuri kontaqtisaTvis.
(1) oceulis serJants unda gadaeces sagangebo gegma.
(2) unda SenarCundes kavSiri oceulTan, dadasturdes axlo
da Sori amocnobis niSnebi SeerTebisas (kargi da
SezRuduli xilvadobis pirobebSi).
(3) unda gaicvalos axlo da Sori amocnobis niSnebi im
qvedanayofTan, romelTan SeerTebac aris dagegmili;
Catardes bolo koordinacia masTan.
(d) stacionaruli qvedanayofi ukvlevs gzas moZrav patruls
misi SeerTebis Sekrebis punqtidan stacionaruli qvedanayofis
SeerTebis Sekrebis punqtamde.
(1) SeerTeba sruldeba brZanebaSi miTiTebul dros.
(2) stacionaruli qvedanayofis mTavar nawils atyobineben
moZravi qvedanayofis gadaadgilebis dawyebas.
(e) patruli ganagrZobs Tavisi amocanis Sesrulebas
brZanebis Sesabamisad.
(4) sakoordinacio sakontrolo sia. oceulis meTauri im
qvedanayofisagan, romelTan SeerTebasac gegmavs,
moipovebs Semdeg informacias an axdens Semdegi sakiTxebis
koordinirebas:
(a) kavSiris sixSireebis, saxmisebis, kodebis da
kavSirgabmulobis sxva informaciis gacvla.
(b) axlo da Sori amocnobis niSnebis SeTanxmeba.
(g) cecxlis koordinaciis zomebis gacvla.
(d) SeerTebuli qvedanayofebis marTvis sakiTxebi da
mmarTvelobis jaWvis gaerTianebis dagegmva.
(e) SeerTebis Semdgomi moqmedebebis dagegmva.
(v) sakontrolo zomebis gacvla (sakontaqto punqtebi, fazis
zRudeebi da a.S.).
139
ukumoxseneba xdeba zepirad. Tumca, zogjer SeiZleba moTxovnili
iyos werilobiTi moxseneba. werilobiTi moxseneba unda Seicavdes
Semdeg informacias:
• patrulis ricxovnoba da Semadgenloba.
• patrulis amocana (patrulis kategoria, adgilmdebareoba da
miznebi).
• gasvlisa da dabrunebis dro.
• marSrutebi. gamoyenebuli unda iqnes sakotrolo punqtebi,
koordinatebi an rukis plastikuri zedsadebi.
• reliefis da mowinaaRmdegis poziciebis detaluri aRwera.
• mowinaaRmdegesTan nebismieri kontaqtis Sedegebi.
• sapatrulo amocanis dasrulebis Semdeg qvedanayofis
mdgomareoba, maT Soris daRupulTa da daWrilTa raodenoba.
• daskvnebi da rekomendaciebi.
(g) obieqtTan Sekrebis punqti (ORP). obieqtTan Sekrebis punqti
mdebareobs xilvadobis, smenadobis da mcirekalibriani iaraRis
srolis manZilis miRma. is, Cveulebriv, mdebareobs im
mimarTulebiT, saiTkenac qvedanayofi gegmavs gadaadgilebas
obieqtze moqmedebebis dasrulebis Semdeg. obieqtis
adgilmdebareobis dadgenamde iqmneba obieqtTan Sekrebis
savaraudo punqti.
(1) obieqtTan Sekrebis punqtis dakaveba (suraTi 5-9).
(a) patruli Cerdeba obieqtTan Sekrebis punqtidan xilvadobis
da smenadobis manZilis miRma (200-400 metri kargi
xilvadobis pirobebSi, 100-200 metri SezRuduli xilvadobis
pirobebSi).
(b) patruli usafrTxoebis mizniT Cerdeba standartuli
samoqmedo procedurebis Sesabamisad.
(g) oceulis serJantisaTvis sagangebo gegmis gadacemis
Semdeg oceulis meTauri dazvervis elementTan erTad
gadaadgildeba wina mimarTulebiT obieqtTan Sekrebis
punqtis dasazverad.
(d) aTeulis zomis patrulisaTvis oceulis meTauri obieqtTan
Sekrebis punqtis dasazverad midis mekompasesa da
sacecxle jgufebis TiTo wevrTan erTad.
140
(1) obieqtTan Sekrebis punqtis gawmendis Semdeg
oceulis meTauri or kacs tovebs sapirispiro mimarTulebiT 6
saaTis niSnulis poziciaze.
(2) oceulis meTauri obieqtTan Sekrebis punqtze
datovebul or jariskacs utovebs sagangebo gegmas da
brundeba mekompasesTan erTad, raTa patrulis ZiriTadi
nawili miiyvanos obieqtTan Sekrebis punqtSi.
(3) oceulis meTaurs patruli mihyavs obieqtTan Sekrebis
punqtisaken da erTi jgufi ikavebs saaTis isris
mimarTulebiT 3-dan 12 saaTis gavliT 9 saaTamde, xolo
meore jgufi ikavebs 9-dan 6 saaTis gavliT 3 saaTamde
mimarTulebas.
(a) oceulis zomis patrulisaTvis oceulis meTauri
moqmedebs igive TanmimdevrobiT da Tan mihyavs
iaraRis mtarebeli an msrolelis TanaSemwe TiToeuli
msroleli jgufidan da ganalagebs maT 10-2-6 saaTis
mimarTulebiT.
(1) pirveli aTeuli marSis wyobaSi aris sabaziso
aTeuli, romelic ikavebs teritorias 10-dan 2 saaTis
mimarTulebiT.
(2) mimyoli aTeulebi ikaveben 2-dan 6 saaTamde da
6-dan 10 saaTamde mimarTulebas.
(3) patrulis sameTauri elementi ganlagdeba
samkuTxedis centrSi.
(b) moqmedebebi obieqtTan Sekrebis punqtze.
amocanis Sesasruleblad qvednayofi emzadeba
obieqtTan Sekrebis puqtSi. obieqtis sameTauro
dazvervisas, maSinve, rogorc ki moxdeba obieqtis zusti
adgilmdebareobis dadgena, oceulis serJanti obieqtTan
Sekrebis punqtis centrSi daawyobs zurgCanTebs
standartuli samoqmedo procedurebis Sesabamisad.
141
aTeulis oSp. oceulis oSp.
SeCereba SeCereba
usafrTxoebis mizniT usafrTxoebis • patruli ikavebs oSp-s (5)
1 mizniT
2
142
sapatrulo bazas arasodes iyenebs orjer. Cveulebriv, sapatrulo bazis
gamoyeneba xdeba imisaTvis, rom:
• mowinaaRmdegem ver aRmoaCinos sapatrulo qvedanayofi;
• xangrZlivi dazvervis Catarebisas moxerxdes qvedanayofis
damalva;
• iaraRis da aRWurvilobis momzadebis, dasvenebis da Wamis
mizniT;
• gegmebis Sedgenis da brZanebebis gadasacemad;
• mowinaaRmdegis raionSi SeWris Semdeg reorganizaciisaTvis;
• moewyos sapatrulo baza, romelic uzrunvelyofs ramdenime
Tanmimdevruli an Tanadrouli amocanis Sesrulebas.
143
• unda SeirCes dinebebisagan moSorebuli
adgilmdebareoba.
• unda SeirCes Znelad samoZrao, magaliTad, xSiri
buCqebiTa da tyeebiT dafaruli adgilebi.
• unda SeirCes adgili, romelic iqneba wyalTan axlos.
• SeirCes adgili, romlic uzrunvelyofs karg dafarvasa da
SeniRbvas da romlis dacvac SesaZlebeli iqneba cota
xniT.
• sapatrulo baza unda mdebareobdes
mowinaaRmdegis cnobili da savaraudo
poziciebisagan moSorebiT.
• baza ar unda moewyos Senoba-nagebobebTan axlos.
• baza ar unda moewyos mTis qedebze an wveroze,
garda im SemTxvevebisa, roca amis saWiroeba
gamomdinareobs kavSirgabmulobis uzrunvelyofis
aucileblobiT.
• baza ar unda moewyos xeobebSi.
• baza ar unda mdebareobdes gzebTan an bilikebTan
axlos.
(2) meTauri gegmavs:
• saTvalTvalo punqtebs da kavSirs maTTan.
• patrulis an oceulis cecxlis warmoebis gegmas.
• gangaSis gegma.
• sapatrulo bazidan ukandaxevis gegmas, maT Soris,
ukan daxevis marSrutebs da Sekrebis, gaSvebis
punqtebs da alternatiul sapatrulo bazas.
• usafrTxoebis sistemas, romelic uzrunvelyofs piradi
Semadgenlobis konkretuli wevrebis fxizlad yofnas.
• kamuflirebis, xmaurisa da sinaTlis disciplinis
zomebs.
• aucilebeli moqmedebebis Catarebas minimaluri
gadaadgilebiT da xmauriT.
• samuSaoebis prioritetulobas.
b. sapatrulo bazis dakaveba (suraTi 5-10).
144
(1) sapatrulo bazis dazverva da dakaveba xdeba
obieqtTan Sekrebis punqtis msgavsad, im gansxvavebiT,
rom sapatrulo bazis dakavebisas oceuli Sedis 900-iani
kuTxiT (msgavsi moqmedebis Catareba damokidebulia
METT-TC faqtorebze, magram im SemTxvevaSi, Tu am
xerxiT patruli raime upiratesobas ver moipovebs,
aRniSnuli xerxis gamoyeneba ar xdeba). oceulis meTauri
Sesvlis kuTxeSi mdebare saTvalTvalo punqtze tovebs or
kacs da amis Semdeg patruli dafarviT gadaadgildeba
kuTxidan sapatrulo bazisaken.
(2) patruli gadaadgildeba sapatrulo bazaSi. aTeulis zomis
patruli Cveulebriv ikavebs sigaris formis perimetrs, xolo
oceulis zomis patruli Cveulebriv ikavebs samkuTxedis
formis perimetrs.
(3) oceulis meTauri da sxva gansazRvruli meTaurebi 6
saaTis maCveneblidan gadaadgildebian saaTis isris
mimarTulebis sawinaaRmdegod da amowmeben da
cdiloben perimetris mowyobas.
(4) mas Semdeg, rac oceuli Seamowmebs TiToeuli aTeulis
seqtors, TiToeuli aTeulis meTauri sameTauro punqtSi myof
oceulis meTaurTan gzavnis orkacian dazvervisa da
TvalTvalis jgufs (R&S). oceulis meTauri dazvervisa da
TvalTvalis samive jgufs gadascems sagangebo gegmas,
dazvervis instruqciebs da detalur miTiTebebs dazvervis
obieqtebis Sesaxeb (mowinaaRmdege, wyali, dasaxlebuli
raionebi da mosaxleoba, gzebi, bilikebi an Sekrebis
savaraudo adgilebi).
(5) dazvervisa da TvalTvalis TiToeuli jgufi gadis aTeulis
marcxena flangidan, gadaadgildeba winaswar miTiTebul
manZilze miTiTebuli marSrutiT da brundeba Tavisi aTeulis
marjvena flangSi.
(a) aTeulis zomis patruli Cveulebriv ar gzavnis
dazvervis da TvalTvalis jgufebs RamiT.
(b) Tu aris amis SesaZlebloba, dazvervisa da TvalTvalis
jgufebma unda moamzadon aTeulis win ganlagebuli
raionis naxazi.
145
(g) dazvervis dros patruli inarCunebs 100%-ian
sabrZolo mzadyofnas.
(d) Tu oceulis meTauri miiCnevs, rom
mowinaaRmdegem aRmoaCina misi qvedanayofis
nakvalevi an mas misdeven, man SeiZleba gaaCeros
qvedanayofi da SeinarCunos 100%-iani sabrZolo
mzadyofna dazvervisa da TvalTvalis jgufis
gagzavnamde.
(e) dazvervisa da TvalTvalis jgufebma SeiZleba
gamoiyenon Semdegi xerxebi _ “I”, “yuTi” an “T”. imis
miuxedavad, Tu romel xerxs airCevs jgufi, man unda
SeZlos oceulis meTauris mier moTxovnili informaciis
mopoveba.
(6) dazvervisa da TvalTvalis dasrulebis Semdeg oceulis
meTauri amtkicebs an uaryofs sapatrulo bazis
adgilmdebareobas, an gadaaadgilebs patruls, anda
iwyebs samuSaoebis prioritetulobis mixedviT Sesrulebas.
g. pasiuri (saidumlo) sapatrulo baza (aTeuli).
(1) pasiuri sapatrulo baza gankuTvnilia aTeulis an ufro
mcire zomis qvedanayofisaTvis.
(2) qvedanayofi gadaadgildeba da ikavebs sapatrulo
bazas.
(3) aTeulis meTauri rwmundeba, rom qvedanayofi
gadaadgildeba 900-iani kuTxiT gadaadgilebis
Tanmimdevrobis Sesabamisad.
(4) klaimoris tipis naRmebi unda daayenon marSrutze
sapatrulo bazis SesasvlelTan.
(5) alfa da bravo jgufebi ganlagdebian erTmaneTisagan
zurgiT da rwmundebian, rom jgufis erTi wevri mainc aris
fxizlad da uzrunvelyofs usafrTxoebas.
d. samuSaoebis prioritetuloba (aTeuli da oceuli). rogorc ki
oceulis meTauri dazvervisa da TvalTvalis jgufisagan
Caibarebs moxsenebas da sapatrulo bazis mowyobisaTvis
gansazRvrul adgils miiCnevs xelsayrelad, is prioritetebis
mixedviT iwyebs sapatrulo bazis TavdacvisaTvis
RonisZiebebis gatarebas. samuSaos prioritetebis nusxa ar
146
aris ucvleli, igi unda iTvaliswinebdes arsebul davalebebs,
dros da funqcionirebis Sefasebis standartebs. samuSaos
prioritetulobis gansazRvrisas elementis mier davalebis
warmatebiT Sesrulebis mizniT gamoyenebuli unda iqnes
mkafiod Camoyalibebuli standartebi. centralizebuli an
decentralizebuli gziT Catarebuli samuSaos kontrolis
saWiroebis aseve unda iqnes gamoyenebuli dadgenili
kriteriumebi, samuSaos prioritetuloba ganisazRvreba METT-
TC faqtorebis Sesabamisad. samuSaos prioritetuloba
moicavs (Tumca, ar Semoifargleba) Semdeg sakiTxebs:
(1) usafrTxoeba.
• gamoyenebuli unda iqnes usafrTxoebis pasiuri da
aqtiuri zomebi perimetris 100%-iT dasacavad
gamosayenebeli drois 100%-is ganmavlobaSi da,
miuxedavad imisa, Tu ra SeiaraReba gamoiyeneba,
unda moxdes adgilmdebareobis 100%-iT dafarva.
• koreqtireba unda moxdes dazvervisa da TvalTvalis
jgufebis dabrunebis Semdeg da mimdinare
samuSaos prioritetulobis safuZvelze (magaliTad,
iaraRis teqnikuri uzrunvelyofa).
• gamoyenebuli unda iqnes yvela elementi,
SeiaraReba da piradi Semadgenloba, raTa
dakmayofildes reliefTan, mowinaaRmdegesa an
arsebul viTarebasTan dakavSirebuli pirobebi.
• piradi Semadgenlobis yvela wevrs da SeiaraRebas
unda ganesazRvros cecxlis seqtorebi. SemuSavdes
aTeulebis cecxlis seqtorebis naxazebi da oceulis
sacecxle gegma.
• unda dadasturdes sabrZolo poziciebis
adgilmdebareoba, TvalTvalisa da sacecxle seqtorebi.
aTeulis meTaurebi Tvalyurs adevneben samizne
sayeebis da klaimoris tipis naRmebis ganTavsebis
process.
• gamoyenebuli unda iqnes Sesvlis da gasvlis mxolod
erTi punqti. bazaSi Sesvlisas jariskacs standartuli
147
samoqmedo procedurebis Sesabamisad
SesZaxeben.
• saxeldaxelo sabrZolo poziciebi mzaddeba, sul cota,
50 sm. siRrmis (frontisaken), romelic mcired aris
daxrili zurgisaken da, Tu aris amis SesaZlebloba,
mzaddeba xelyumbarebis Casadebi.
(2) ukandaxevis gegma. oceulis meTauri adgens
ukandaxevis niSans, ukandaxevis wyobas, oceulis
gamSveb punqts da/an alternatiul bazas.
(3) kavSirgabmuloba. uzrunvelyofili unda iyos mudmivi
kavSiri zemdgom StabTan, saTvalTvalo punqtTan da
qvedanayofis SigniT. SesaZloa, moxdes patrulis radio-
operatoris rotacia uwyveti radiomonitoringis
SesanarCuneblad, radios teqnikuri uzrunvelyofisaTvis,
oceulis meTauris Sikrikis rotacia movaleobebis efeqturad
Sesrulebisa da sxva prioritetuli samuSaos Sesrulebis
mizniT.
(4) amocanis momzadeba da dagegmva. oceulis meTauri
sapatrulo bazas iyenebs dagegmvis, repeticiebis
Casatareblad, Sesamowmeblad da momavali amocanebis
Sesasruleblad.
(5) SeiaraRebis da aRWurvilobis teqnikuri momsaxureba.
oceulis meTauri rwmundeba, rom uzrunvelyofilia
tyviamfrqvevebis, SeiaraRebis sistemebis,
kavSirgabmulobis aRWurvilobis da RamiT xedvis
xelsawyoebis (iseve, rogorc sxva aRWurvilobis) teqnikuri
momsaxureba. am erTeulebis teqnikuri momsaxurebis
mizniT daSla ar xdeba maTi wyobidan gamosvlisTanave
da demontaJi ar tardeba RamiT. Tu erT-erTi tyviamfrqvevi
gamodis wyobidan, maSin yvela danarCeni sistema zrdis
usafrTxoebis zomebs.
(6) wyliT momarageba. oceulis serJanti organizebas
uwevs wyliT momaragebis jgufebs. wyliT momaragebis
jgufs carieli zurgCanTebiT da sanivTe tomrebiT miaqvT
carieli maTarebi; amasTan, unda hqondeT kavSiris
saSualebebi da sagangebo gegma.
148
(7) kvebis gegma. usafrTxoeba da SeiaraRebis teqnikuri
momsaxureba xorcieldeba kvebamde. Cveulebriv, oceulis
piradi Semadgenlobis naxevarze meti erTdroulad ar
ikvebeba, xolo jariskacebi, Cveulebriv, sakvebs iReben
Tavisi sabrZolo poziciebidan 1-3 metris moSorebiT.
(a) dasvenebis/Zilis gegma. amocanis Sesrulebis
mosamzadeblad oceuli saWiroebisamebr isvenebs.
(b) gangaSis gegma da sabrZolo mzadyofna. oceulis
meTauri gansazRvravs gangaSis mdgomareobas da
mzadyofnis dros. is adgens gegmas, romelic
uzrunvelyofs poziciebis periodulad Semowmebas,
moTvalTvaleebis rotacias da, sul cota, erT-erTi
meTauris mudmiv mzadyofnas. Cveulebriv, patruli
mzadyofnas acxadebs standartul samoqmedo
procedurebSi miTiTebul dros (mag., 30 wT-iT adre da
Semdeg, dilis navigaciuri bindis dawyebamde an
saRamos, navigaciuri bindis dasrulebamde).
(g) maragis ganaxleba. unda Seivsos da ganaxldes
sabrZolo masala, sakvebi, aRWurviloba da a.S.
(d) sanitaruli da piradi higienis sakiTxebi. oceulis
serJanti da saninstruqtori uzrunvelyofen grZeli viwro
Txrilis momzadebas da moniSvnas, aseve, Tvalyurs
adevneben, rom ganisazRvros sapirfareSos adgilebi.
jariskacebma yoveldRiurad unda gaiparson wveri,
gaixexon kbilebi, daibanon xel-piri, iRliebi, sazardulis
midamo, fexebi da gaiwmindon Ceqmebi. sapatrulo
bazaze patrulma ar unda datovos narCenebi.
sapatrulo baza
• tyviamfrqvevis gaTvlebi
10 saaTi 1 aTeuli 2 saaTi aTeulis frontis dasafarad
• bazis zoma ganisazRvreba ganlagdebian 2, 6 da 10
METT-TC faqtorebis saaTis mimarTulebiT
Sesabamisad
• oceulis meTauri
• dazvervis da TvalTvalis gansazRvravs samuSaos
jgufebi adgilmdebareobis 6 saaTi prioitetulobas METT-TC
Seswavlas mis faqtorebis Sesabamisad.
dakavebamde axdenen.
150
• mravalmxrivi mxardaWeris moTxovnebi.
• operaciebis xangrZlivoba.
• unda moxdes jariskacebis tvirTis minimumde Semcireba,
raTa uzrunvelyofili iyos SeniRbulobis maRali done da
gadaadgilebis maRali siCqare.
• maragis ganaxleba da samedicino evakuacia.
• ZiriTadi meTaurebis da aRWurvilobis adgilsamyofeli.
• mTavari SeiaraRebis gamoyeneba.
• sapatrulo bazis mowyobis moTxovnebi.
• moqmedebaTa zonaSi Sesvlis Sinaarsi.
• kontaqtisas SeerTebis Sinaarsi.
(2) miaxloebis marSi. miaxloebis marSis arsi mdgomareobs
imaSi, rom mowinaaRmdegesTan kontaqti moxdes
qvedanayofis yvelaze mcire elementiT, rac meTaurs aniWebs
moqnilobas mowinaaRmdegis ganadgurebis an gverdis avlisas.
miaxloebis marSisas oceuli moqmedebs ufro msxvili
qvedanayofis SemadgenlobaSi. mas SeiZleba daevalos
gadaadgileba rogorc avangards, SeiZleba gadaadgildes
qvedanayofis ZiriTadi nawilis SemadgenlobaSi, SeiZleba
daevalos aseulis an batalionis zurgis da flangebis usafrTxoebis
uzrunvelyofa.
151
(6) saWiroa decentralizebuli moqmedeba.
(7) mowinaaRmdegesTan kontaqtisTvis gadaadgilebis
operaciebisas mkacrad unda iqnes gaTvaliswinebuli Semdegi:
(a) METT-TC faqtorebi.
(b) jariskacebisTvis tvirTis Semsubuqeba.
152
(2) kontaqtis damyarebis Semdeg unda moxdes kontaqtis
SenarCuneba sxva saxis brZanebis miRebamde.
Tavi VI
sabrZolo varjiSebi
153
saWiroebs myisier pasuxs; amasTan, jariskacebi davalebas unda
asrulebdnen instinqtis doneze. es SeiZleba miRweul iqnes mxolod
gamudmebuli varjiSiT. sabrZolo varjiSebi mcire zomis
qvedanayofebs uviTareben moqmedebis standartul formebs,
romlebic sasicocxlod mniSvnelovania qvedanayofis siZlierisa da
agresiulobis uzrunvelsayofad.
• sabrZolo varjiSebiT xdeba im sakvanZo moqmedebebis
identificireba, romelTa swrafad Sesrulebac moeTxovebaT
meTaurebs da jariskacebs.
• sabrZolo varjiSebis Sedegad xdeba erTi moqmedebidan meoreze
efeqturad gadasvlis unar-Cvevebis gamomuSaveba, magaliTad,
Tavdasxmidan Setevaze gadasvla.
• sabrZolo varjiSebis Sedegad gamomuSavdeba standartizebuli
moqmedebebi, romlebic oceulis an ufro dabal doneze
erTmaneTTan akavSirebs jariskacis pirad da koleqtiur davalebebs
[jariskacebi asruleben individualur davalebebs CTT da SDT
(TviTganviTarebis testi) standartebis Sesabamisad].
• sabrZolo varjiSebi TiToeuli jariskacisa da meTaurisagan
moiTxoven savarjiSos srulad gaazrebas da mudmiv praqtikul
varjiSs.
154
a. oceuli iwyebs kontaqts. oceulis meTauri gegmavs, Tu rodis da
rogor iwyebs kontaqts qvedanayofis cecxliT mxardamWeri elementi.
es elementi unda ganlagdes miTiTebul poziciaze da kontaqtis
dawyebamde unda Cautardes instruqtaJi. Tu oceuli ar iqna
aRmoCenili mowinaaRmdegis mier, I da II nabiji iqneba
mxardamWeri elementis ganTavseba poziciebze da
mowinaaRmdegis poziciebis identificireba.
b. mowinaaRmdege iwyebs kontaqts. im SemTxvevaSi, Tu
mowinaaRmdege iwyebs kontaqts, oceuli Semdeg qmedebebs
asrulebs:
(1) mowinaaRmdegesTan kontaqtSi Sesuli aTeuli reagirebs
kontaqtze (sabrZolo varjiSi 2). aTeuli cdilobs erT-erTi sacecxle
jgufiT CamxSobi cecxlis warmoebas, xolo meore jgufi axdens
manevrirebas mowinaaRmdegeze flangebidan Setevis mizniT.
aTeulis meTauri acnobebs oceulis meTaurs Tavisi moqmedebebis
Sesaxeb.
(2) oceulis meTauri, radiooperatori, oceulis mewinave
moTvalTvale, meore aTeulis meTauri da tyviamfqvevis erTi gaTvla
gadaadgildebian win, raTa SeuerTdnen mowinaaRmdegesTan
kontaqtSi myof aTeuls.
(3) mimyoli aTeulis meTauri gadaadgildeba Tavisi sacecxle jgufis
win.
(4) oceulis serJanti tyviamfrqvevis meore gaTvlasTan erTad win
gadaadgildeba da uerTdeba oceulis meTaurs. Sesabamisi
brZanebis SemTxvevaSi mas ekisreba cecxliT mxardaWeris
elementis kontroli da is tyviamfrqvevis gaTvlebs ganalagebs ise,
rom uzrunvelyos damatebiTi CamxSobi cecxli.
(5) oceulis meTauri afasebs viTarebas. flangebidan aTeulebis
warmatebuli Setevis Semdeg oceulis meTauri mimyol aTeulebs
gadaaadgilebs dafaruli da SeniRbuli marSrutiT, romelic
momzadebulia mowinaaRmdegesTan kontaqtSi myofi aTeulis
moieriSe sacecxle jgufis mier.
(6) Tu kontaqtSi myofi aTeuli ver uzrunvelyofs CamxSob cecxls,
amis Sesaxeb aTeulis meTauri acnobebs oceulis meTaurs:
(a) kontaqtSi myofi aTeuli uzrunvelyofs mxardamWer cecxls.
aTeulis meTauri ganaTavsebs Tavis aTeuls ise, rom
155
uzrunvelyofili iyos efeqturi, uwyveti cecxli mowinaaRmdegis
poziciebis mimarTulebiT. aTeulis meTauri Tavis saboloo pozicias
acnobebs oceulis meTaurs.
(b) danarCeni aTeulebi (romlebic ar imyofebian
mowinaaRmdegsTan kontaqtSi) ikaveben dafarul da SeniRbul
poziciebs da Tvalyurs adevneben oceulis flangebsa da zurgs.
(g) oceulis meTauri radiooperatorTan, oceulis mewinave
moTvalTvalesTan, axlo myofi aTeulis meTaursa da
tyviamfrqvevis erT gaTvlasTan erTad win gadaadgildeba.
156
aTeuls da tyviamfrqvevis meore gaTvlas. (oceulis meTaurma
SeiZleba ubrZanos oceulis serJants, ganaTavsos es aTeuli da
tyviamfrqvevis erTi an orive gaTvla cecxliT mxardaWeris ukeTes
poziciaze).
nabiji 4. Seteva.
Tu kontaqtSi myofi aTeuli (aTeulebi) tyviamfrqvevis gaTvlasTan
(gaTvlebTan) erTad axerxebs mowinaaRmdegis CaxSobas, oceulis
meTauri gansazRvravs, SeuZlia Tu ara mowinaaRmdegesTan
kontaqtSi ar myof darCenil aTeuls (aTeulebs) manevris Catareba. is
afasebs Semdegs:
• mowinaaRmdegis poziciebis adgilmdebareobas da dabrkolebebs.
157
• mowinaaRmdegis im Zalebis raodenobas, romelsac ebrZvis aTeuli
(mowinaaRmdegis tyviamfrqvevebis raodenoba, maT
gankargulebaSi myofi manqanebi da arapirdapiri cecxlis
gamoyenebis SesaZlebloba warmoadgens mowinaaRmdegis
siZlieris gansazRvris maCveneblebs).
• sustad dacul flangs.
• mowinaaRmdegis poziciebisaken mimarTul dafarul da SeniRbul
flangur marSrutebs.
a. dadebiTi pasuxis SemTxvevaSi oceulis meTauri axdens
SetevisTvis aTeulis (aTeulebis) manevrirebas:
(1) mas Semdeg, rac oceulis meTauri darwmundeba, rom cecxliT
mxardaWeris elementi ganlagebulia poziciaze da awarmoebs
CamxSob cecxls, moieriSe elementi (elementebi) gahyavs
saieriSod.
(2) poziciaze ganlagebis Semdeg oceulis meTauri cecxliT
mxardamWer elements aZlevs winaswar SeTanxmebul niSans
mowinaaRmdegis poziciebis sapirispiro flangis mimarTulebiT
warmoebuli cecxlis mimarTulebaSi an manZilSi cvlilebebis Setanis
Sesaxeb (moieriSe elementma unda awarmoos efeqturi cecxli
mTeli ieriSis ganmavlobaSi. pirdapiri cecxlis warmoebis
pasuxismgeblobis gadatna cecxliT mxardaWeris elementidan
moieriSe elementze mniSvnelovania).
(3) oceulis mewinave moTvalTvales mowinaaRmdegis poziciebis
izolirebis mizniT gadaaqvs arapirdapiri cecxli.
(4) moieriSe aTeuli (aTeulebi) cecxlisa da manevris gamoyenebiT
ibrZvis mowinaaRmdegis poziciebTan. oceulis meTauri
akontrolebs Tavisi aTeulebis gadaadgilebas. TiToeul aTeuls oceulis
meTauri ganusazRvravs konkretul miznebs, da ZiriTad
Zalisxmevas an adgens mTavar samanevro elements (cecxliT
mxardamWer elements unda SeeZlos moieriSe elementebis axlo
flangebis identificireba).
(5) ieriSisas aTeulis meTauri mowinaaRmdegis cecxlis
simWidrovis da sizustis da arsebuli reliefis dafarvis
SesaZleblobebis Sesabamisad gansazRvravs misi aTeulis
elementebis gadaadgilebis gzas. nebismier SemTxvevaSi
158
nebismieri jariskaci iyenebs Sesabamis individualuri
gadaadgilebis xerxs.
(a) aTeulis meTauri niSnavs erT sacecxle jgufs, romelmac
gadaadgilebisas unda uzrunvelyos danarCeni jgufebis cecxliT
dafarva.
(b) aTeulis meTauri gansazRvravs jgufis gadaadgilebis manZils
an mimarTulebas. is Tan mihyveba erT-erT sacecxle jgufs.
(g) jariskacebma unda SeinarCunon kavSiri jgufis wevrebTan
da meTaurebTan.
(d) jariskacebi cecxlis intensivobis SenarCunebis mizniT
gansazRvraven srolasa da datenvaSi daxarjul dros.
(e) moZravi sacecxle jgufi gadaadgildeba momdevno dafaruli
poziciisaken. jgufebi ieriSisas iyeneben solisebur wyobas.
jariskacebi gadaadgildebian an gadarbeniT an xoxviT.
(v) aTeulis meTauri ubrZanebs Semdeg jgufs gadaadgilebis
dawyebas.
(z) saWiroebis SemTxvevaSi jgufis meTauri ubrZanebs
jariskacebs megobar jgufebSi gadarbenas, gadanacvlebas.
megobar jgufSi gatarebuli, SeRweuli jariskacebi axdenen
TavianTi gadaadgilebis da cecxlis koordinirebas. isini
inarCuneben kontaqts Tavisi jgufis meTaurTan.
(T) jariskacebi cecxls xsnian dafaruli poziciebidan.
gadaadgilebis dawyebamde isini arCeven momdevno dafarul
poziciebs. isini axdenen gadarbenebs (gadarbenis dro ar unda
aRematebodes 5 wams) an iyeneben maRali an dabali xoxvis
xerxs reliefisa da mowinaaRmdegis cecxlis gaTvaliswinebiT.
b. uaryofiTi pasuxis SemTxvevaSi an Tu aTeuls (aTeulebs) ar SeuZlia
gadaadgilebis gagrZeleba, oceulis meTauri aTeuls (aTeulebs)
ganalagebs poziciebze mowinaaRmdegis CamxSobi cecxlis
warmoebis mizniT da moaxsenebs aseulis meTaurs. oceuli
ganagrZobs mowinaaRmdegis poziciebis CaxSobas da asrulebs
aseulis meTauris brZanebebs.
159
uzrunvelyofs lokalur usafrTxoebas (oceuli unda moemzados
mowinaaRmdegis kontrSetevis mosagerieblad. oceuli yvelaze
naklebad ieriSis daskvniT fazaSi daculi).
(1) oceulis meTauri aniSnebs cecxliT mxardaWeris elements,
gadaadgildes gansazRvrul poziciebze.
(2) oceulis meTauri TiToeul aTeuls ganusazRvravs cecxlis
seqtorebs.
(3) oceulis meTauri ganalagebs ZiriTad SeiaraRebas miaxloebis
yvelaze ufro saxifaTo marSrutis (marSrutebis) dasafaravad.
(4) oceulis serJanti koordinacias uwevs sabrZolo masalis maragis
ganawilebas.
(5) jariskacebi ikaveben saxeldaxelod Seqmnil TavdacviT
poziciebs.
(6) oceulis meTauri da misi mewinave moTvalTvale
SeimuSaveben swrafi cecxlis gegmas.
(7) aTeulebi saTvalTvalo punqtebs ganalageben
mowinaaRmdegis kontrieriSis SemTxvevaSi gafrTxilebis mizniT.
b. reorganizacia.
(1) oceuli asrulebs Semdeg davalebebs (mxolod konsolidaciis
Semdeg):
(a) xelaxla iqmneba sameTauro jaWvi.
(b) xelaxla unda ganawildes da ganaxldes sabrZolo masalis
maragi.
(g) koleqtiur iaraRTan unda daayenon momsaxure jariskacebi.
(d) xelaxla ganawildes mniSvnelovani aRWurviloba
(radiosadgurebi, RamiT xedvis xelsawyoebi, birTvuli, biologiuri
da qimiuri iaraRisagan damcavi saSualebebi).
(e) daWrilTa mkurnaloba da evakuacia.
(v) sakvanZo vakanturi Tanamdebobebis Sevseba.
(z) unda moxdes datyvevebul mowinaaRmdegeTa Cxreka,
siCumis SenarCuneba, gancalkeveba, dacva da swrafad
gadayvana tyveTa Segrovebis punqtSi.
(T) unda Segrovdes da gakeTdes moxseneba mowinaaRmdegis
xelT arsebuli informaciis da materialuri saSualebebis Sesaxeb.
160
(2) aTeulis meTaurebi oceulis meTaurs awvdian informacias
sabrZolo masalis, daSavebulTa da aRWurvilobis (ACE) Sesaxeb.
(3) oceulis meTauri agrovebs sabrZolo masalis, daSavebulTa da
aRWurvilobis Sesaxeb moxsenebebs da gadascems maT aseulis
meTaurs [an aRmasrulebel oficers (XO)].
(4) oceuli agrZelebs amocanis Sesrulebas aseulis meTauris
miTiTebebis miRebis Semdeg. aseuli mihyveba oceulis
warmatebul flangur Setevas.
161
(4) aTeulis meTauri oceulis meTaurs moaxsenebs kontaqtis
Sesaxeb da gadaadgildeba win kontaqtSi myofi sacecxle
jgufisaken.
162
b. uaryofiTi pasuxis SemTvevaSi aTeulis meTauri ganalagebs
kontaqtSi ar myof sacecxle jgufs cecxliT mxardaWeris poziciaze. is
viTarebis Sesaxeb moaxsenebs oceulis meTaurs. Cveulebriv, es
aTeuli xdeba oceulis mTavari sacecxle elementi. aTeuli ganagrZobs
mowinaaRmdegis CaxSobas da asrulebs oceulis meTauris
brZanebas (oceulis meTauri, radiooperatori, oceulis mewinave
moTvalTvale, tyviamfrqvevis erTi gaTvla da meore aTeulis meTauri,
iseve, rogorc oceulis serJanti da meore aTeulis tyviamfrqvevis
gaTvla, gadaadgildebian win brZanebis _ “sabrZolo varjiSi 1, oceulis
Seteva” Sesabamisad).
nabiji 4. Seteva.
• Tu mowinaaRmdegesTan kontaqtSi myofi sacecxle jgufi axSobs
mowinaaRmdeges, aTeulis meTauri gansazRvravs, SeuZlia Tu ara
kontaqtSi ar myof meore sacecxle jgufs manevris Catareba. is
afasebs:
• mowinaaRmdegis poziciis (poziciebis) da dabrkolebebis
adgilmdebareobas.
• mowinaaRmdegis im Zalebis raodenobas, romelsac ebrZvis
aTeuli (mowinaaRmdegis tyviamfqvevebis, maT
gankargulebaSi myofi manqanebis da arapirdapiri cecxlis
gamoyenebis SesaZlebloba aris mowinaaRmdegis Zalis
gansazRvris maCveneblebi).
• sustad dacul flangs.
• mowinaaRmdegis flangebis mimarTulebiT farul da SeniRbul
marSrutebs.
a. dadebiTi pasuxis SemTxvevaSi aTeulis meTauri axdens sacecxle
jgufis manevrirebas Setevis dros.
(1) aTeulis meTauri ubrZanebs kontaqtSi myof sacecxle jgufs,
mxari dauWiros meore sacecxle jgufs gadaadgilebisas. Semdeg is
miuZRveba an ubrZanebs moieriSe sacecxle jgufis meTaurs,
moaxdinos Tavisi jgufis manevrireba im marSutiT, romelic jgufs
gaiyvans saieriSe poziciaze (moieriSe sacecxle jgufma unda
moipovos da SeinarCunos sacecxle upiratesoba mTeli ieriSis
ganmavlobaSi. pirdapiri cecxlis warmoebis valdebulebis gadatana
163
sacecxle mxardaWeris elementidan moieriSe elementze
sasicocxlod mniSvnelovania).
(2) poziciaze ganlagebis Semdeg aTeulis meTauri mxardamWer
sacecxle jgufs aZlevs winaswar momzadebul niSnebs
mowinaaRmdegis poziciebis sapirispiro flangisaken cecxlis
mimarTulebasa da manZilze gatanis Sesaxeb.
(3) moieriSe sacecxle jgufi ibrZvis mowinaaRmdegis poziciebTan
cecxlisa da manevris gamoyenebiT (mxardamWer sacecxle jgufs
unda SeeZlos moieriSe sacecxle jgufis axlo flangis identificireba).
(a) jgufis meTauri SearCevs marSruts, romelic mas miznamde
misvlis saSualebas miscems da, amasTan, uzrunvelyofs
saukeTeso dafarvasa da SeniRbvas. Semdeg jgufis meTauri
mowinaaRmdegis frontidan siRrmeSi SetevaSi miuZRveba
solisebur mwyobrad mowyobil Tavis jgufs.
(b) sacecxle jgufis wevrebi gadaadgilebis individualuri xerxebis
gamoyenebiT gadaadgildebian an calke, an megobar jgufebSi,
amasTan, Setevis wyobaSi inarCuneben erTmaneTis mimarT
iseTive ganlagebas. gadaadgilebis dasrulebis Semdeg TiToeuli
jariskaci ikavebs SeniRbul da dafarul poziciebs da anaxlebs
cecxls.
b. uaryofiTi pasuxis SemTxvevaSi an, Tu moieriSe sacecxle jgufs ar
SeuZlia gadaadgilebis gagrZeleba, aTeulis meTauri ganalagebs
moieriSe sacecxle jgufs ise, rom gaaZlieros cecxli mowinaaRmdegis
mimarTulebiT, amis Sesaxeb moaxsenebs oceulis meTaurs da iTxovs
Semdgom miTiTebebs. aTeuli ganagrZobs mowinaaRmdegis
poziciebis CaxSobas da asrulebs oceulis meTauris brZanebebs.
164
(2) aTeulis meTauri orive sacecxle jgufs ganusazRvravs sacecxle
seqtorebs.
(3) aTeulis meTauri poziciebze ganaTavsebs ZiriTad SeiaraRebas.
(4) yvela jariskaci ikavebs saxeldaxelo TavdacviT poziciebs.
(5) aTeulis meTauri mowinaaRmdegis kontrSetevis SemTxvevaSi
SeimuSavebs cecxliT mxardaWeris winaswar gegmas. (rogorc ki
oceuli gadaadgildeba moieriSe aTeulisken, aTeulis meTauri
aRniSnul gegmas dasrulebisTvis gadascems oceulis meTaurs).
(6) aTeulis meTauri ganalagebs mewinave moTvalTvales
mowinaaRmdegis moaxloebis Taobaze gasafrTxileblad.
b. aTeuli asrulebs Semdeg davalebebs:
(1) xelaxla qmnis sameTauro jaWvs.
(2) Tavidan unda ganawildes da ganaxldes sabrZolo masalis
maragi.
(3) koleqtiur iaraRze gamwesdes momsaxure jariskacebi.
(4) unda gadanawildes mniSvnelovani aRWurviloba (magaliTad:
radio, birTvuli, biologiuri da qimiuri iaraRisagan Tavdacvis
saSualebebi, RamiT xedvis xelsawyoebi).
(5) daSavebulTa mkurnaloba da evakuacia.
(6) sakvanZo vakanturi Tanamdebobebis Sevseba.
(7) unda moxdes datyvevebuli mowinaaRmdegeebis Cxreka,
siCumis SenarCuneba, gancalkeveba, dacva da swrafad
gadayvana tyveTa Segrovebis punqtSi.
(8) unda Segrovdes masala da gakeTdes moxseneba
mowinaaRmdegis xelT arsebuli informaciisa da materialuri
saSualebebis Sesaxeb.
g. jgufis meTaurebi aTeulis meTaurs awvdian sabrZolo masalis,
daSavebulTa da aRWurvilobis Sesaxeb (ACE) moxsenebas.
d. aTeulis meTauri agrovebs sabrZolo masalis, daSavebulTa da
aRWurvilobis Sesaxeb moxsenebebs da gadascems mas oceulis
meTaurs (an oceulis serJants).
e. aTeuli ganagrZobs amocanis Sesrulebas oceulis meTaurisagan
Semdgomi instruqciebis miRebis Semdeg (oceuli darCenili aTeulebiT
agrZelebs aTeulis warmatebul flangur Setevas).
v. aTeulis meTauri oceulis meTaurs moaxsenebs viTarebis Sesaxeb.
165
sabrZolo varjiSi 2. reagireba kontaqtze
166
frontisaken. oceulis serJanti aseve gadaadgildeba win
tyviamfrqvevis meore gaTvlasTan erTad, uerTdeba oceulis
meTaurs da emzadeba cecxliT mxardamWeri elementis
kontrolisaTvis).
b. gansazRvravs, unda gamovides Tu ara brZolidan misi
aTeuli/oceuli.
g. gansazRvravs, SuZlia Tu ara kontaqtSi myof elements gaxsnas
da SeinarCunos CamxSobi cecxli (mowinaaRmdegis cecxlis
simWidrovis da sizustis Sefasebis safuZvelze).
d. afasebs viTarebas. is adgens:
• mowinaaRmdegis poziciebis da dabrkolebebis
adgilmdebareobas.
• mowinaaRmdegis Zalebis sidide (mowinaaRmdegis
tyviamfrqvevebis raodenoba, maT gankargulebaSi myofi
manqanebis da arapirdapiri cecxlis gamoyenebis
SesaZlebloba aris mowinaaRmdegis siZlieris gansazRvris
maCveneblebi).
• sustad dacul flangebs.
• mowinaaRmdegis poziciebisaken SeniRbul da dafarul
flangur marSrutebs.
e. gansazRvravs Semdgom samoqmedo gegmas (magaliTad,
cecxli da gadaadgileba, ieriSi, garRveva, bunkeris gawmenda,
Senobebsa da sangrebSi Sesvla da maTi gawmenda).
v. oceulis/aseulis meTaurs moaxsenebs viTarebis Sesaxeb da
iwyebs manevrs.
z. iZaxebs arapirdapir cecxls da marTavs mas (naRmsatyorcnebi
da artileria) (aTeulis meTaurebi cecxls iZaxeben oceulis meTauris
meSveobiT).
9. jgufis meTaurebi win miuZRvebian TavianT jgufebs. magaliTad:
“momyeviT, imoqmedeT Cemnairad”.
10. meTaurebi gascemen brZanebebsa da signalebs oceulis
sameTauro jaWvis meSveobiT.
167
metyvia
jg.meT
metyvim.
msr. . jg.meT.
msr. yum aT. msr. (yumb)
meT msr.
jg.
m aT.
eT. msr.
msr. metyviamfr. msr.
(yumb (yumb metyvia jg.
) msr. ) m
aT. meT eT.
jg.
msr. me
(yumb metyvia
)
msr.
168
jgufma/aTeulma SeiZleba gemoiyenos cecxlis warmoebis da
gadaadgilebis sxvadasxva xerxebi).
7. aTeuli/oceuli ganagrZobs gadarbenas mowinaaRmdegis
sapirispiro mimarTulebiT (aTeulma/oceulma kontaqtis gawyvetisas
unda gaagrZelos mowinaaRmdegis CaxSoba), sanam:
• daasrulebs kontaqtis gawyvetas.
• miaRwevs cecxliT mxardaWeris pozicebs.
• misi sacecxle jgufebi/aTeulebi ganlagdebian gansazRvrul
poziciebze Semdegi amocanis Sesrulebis mizniT.
8. oceulis meTaurma kontaqtis gawyvetis Semdeg unda Secvalos
gadaadgilebis mimarTuleba. Sedegad, Semcirdeba
mowinaaRmdegis mier efeqturi arapirdapiri cecxlis warmoebis
SesaZlebloba.
9. Tu aTeuli/oceuli mohyva mowinaaRmdegis damazianebeli cecxlis
qveS, jariskacebi inarCuneben erTianobas da gadaadgildebian
Sekrebis bolo punqtisaken.
10. aTeulis/oceulis meTaurebi iTvlian jariskacebs, moaxseneben,
saWiroebisamebr axdenen reorganizacias da agrZeleben amocanis
Sesrulebas.
169
suraTi 6-2. kontaqtis gawyveta
170
a. sasikvdilo zonaSi myofi jariskacebi xelyumbarebis
afeTqebisTanave gadaadgilebiTa da cecxlis gamoyenebiT
gadadian ieriSze Casafrebis mimarTulebiT.
b. jariskacebi, romlebic ar imyofebian sasikvdilo zonaSi:
• adgenen mowinaaRmdegis poziciebs.
• dauyovnebliv xsnian CamxSob cecxls mowinaaRmdegis
mimarTulebiT.
• ikaveben dafarul poziciebs.
• dazianebis zonaSi myof jariskacebs ieriSze gadasvlis
Semdeg gadaaqvT cecxli.
2. Sori Casafrebis dros (xelyumbarebis srolis manZilis miRma)
jariskacebi, romelTa mimarTulebiTac mowinaaRmdegem gaxsna
cecxli, xsnian sapasuxo cecxls, ikaveben dafarul poziciebs da
axSoben mowinaaRmdeges:
• anadgureben an axSoben mowinaaRmdegis koleqtiur iaraRs.
• kvamliT (M203) faraven mowinaaRmdegis pozicebs.
• inarCuneben CamxSob cecxls.
a. jariskacebi (jgufebi/aTeulebi), romelTac ar miuRiaT
mowinaaRmdegis cecxli, dafaruli da SeniRbuli marSrutiT
gadaadgildebian mowinaaRmdegis poziciebis naklebad daculi
flangisaken da cecxlis warmoebis da gadaadgilebis xerxebis
gamoyenebiT gadadian ieriSze.
b. sasikvdilo zonaSi myofi jariskacebi agrZeleben CamxSobi
cecxlis warmoebas da cecxli gadaaqvT moieriSe jgufis/aTeulis
mowinaaRmdegis poziciebSi SeWris Semdeg.
3. oceulis mewinave moTvalTvale oceulis meTauris brZanebis
Sesabamisad iZaxebs da marTavs arapirdapir cecxls, axdens cecxlis
koreqtirebas mimarTulebaSi da manZilSi mowinaaRmdegis pozicebis
izolirebis an mowinaaRmdegis ukan daxevis Semdeg maTze
arapirdapiri cecxliT Setevis mizniT.
4. aTeulis/oceulis meTauri moaxsenebs zemdgoms,
saWiroebisamebr axdens organizebas da agrZelebs amocanis
Sesrulebas.
msr
jg.meT .(yum metyvia
b)171
m jg.meT.
metyvia msr.jg. metyvia
SoriaTjg. msr
mf. aT.m maxlo
msr.(yum
(yumme mf. . me .(yum
m msr.
metyvia
mf.
172
(e) oceulis serJantis brZanebiT oceulis mewinave moTvalTvale
iZaxebs da marTavs arapirdapir cecxls.
2. oceulis meTauri gansazRvravs, SesaZlebelia Tu ara manevris
Catareba Semdegi faqtorebis identificirebiT:
a. mowinaaRmdegis bunkerebi, sxva mxardamWeri poziciebi da
dabrkolebebi.
b. oceulTan brZolaSi Cabmuli mowinaaRmdegis Zalebis
raodenoba. (mowinaaRmdegis tyviamfqvevebis raodenoba, maT
gankargulebaSi myofi manqanebi da arapirdapiri cecxlis
gamoyenebis SesaZlebloba aris mowinaaRmdegis siZlieris
maCveneblebi).
g. sul cota, erTi bunkeris sustad daculi flangi.
d. bunkeris flangisaken mimavali dafaruli da SeniRbuli poziciebi.
3. oceulis meTauri gansazRvravs, romel bunkerze unda miitanon
ieriSi pirvelad da kontaqtSi ar myof aTeuls ubrZanebs mis
gawmendas.
4. saWiroebis SemTxvevaSi, oceulis serJanti bunkeris izolirebis da
CamxSobi cecxlis warmoebis mizniT poziciebs ucvlis aTeuls,
sacecxle jgufs an tyviamfrqvevis gaTvlas.
5. moieriSe aTeuli oceulis meTaursa da radiooperatorTan erTad
dafaruli da SeniRbuli poziciebiT gadaadgildeba da wmends bunkers.
a. aTeulis meTauri moieriSe sacecxle jgufTan erTad dafaruli da
SeniRbuli poziciebiT gadaadgildeba bunkeris flangisaken.
(1) moieriSe sacecxle jgufi uaxlovdeba bunkers uxilavi
mxaredan ise, rom ar eRobeba cecxliT mxardaWeris elementis
cecxls.
(2) jariskacebi mudmivad adevneben Tvalyurs sxva bunkerebs
an mowinaaRmdegis sxva poziciebs.
b. bolo dafaruli da SeniRbuli poziciis dakavebisTanave:
(1) sacecxle jgufis meTauri da metyviamfrqveve rCebian
adgilze da bunkeridan warmoebuli cecxlis CasaxSobad
warmoebul cecxls umateben Tavis cecxls (maT Soris iyeneben
msubuq tanksawinaaRmdego SeiaraRebas/AT4s).
(2) aTeulis meTauri ganlagdeba iq, saidanac ukeT SeZlebs
Tavisi jgufebis kontrols. aTeulis meTauris niSanze cecxliT
173
mxardaWeris elements moieriSe sacecxle jgufis bunkerTan
miaxloebisTanave gadaaqvs cecxli bunkeris sapirispiro mxares.
(3) yumbarmtyorcneli da msroleli agrZeleben gadaadgilebas
bunkeris ukana mxridan winisken. erTi-erTi jariskaci bunkeris
gamosasvlelTan axlos ikavebs dafarul pozicias, xolo meore
jariskaci xelyumbaras xsnis rkals (ayovneben ara umetes ori
wamisa), yviris “gasrolaa” da xelyumbaras agdebs
ambrazuraSi.
(4) yumbaris afeTqebis Semdeg SesasvlelTan myofi jariskaci
Sedis bunkerSi da xsnis cecxls mokle jerebiT. jariskaci, romelic
isvris xelyumbaras, pirveli ar unda Sevides.
g. aTeulis meTauri amowmebs bunkers, raTa darwmundes, rom igi
gawmendilia. igi moaxsenebs zemdgoms, saWiroebisamebr
axdens reorganizacias da agrZelebs amocanis Sesrulebas. aTeulis
mier bunkeris warmatebiT gawmendis Semdeg oceuli utevs sxva
bunkerebs.
6. oceulis meTauri cecxliT mxardaWeris aTeuls saWiroebisamebr
ucvlis pozicias darCenili bunkerebis izolirebis da CaxSobis da,
aseve, CamxSobi cecxlis SenarCunebis mizniT.
7. oceulis meTauri cecxliT mxaradamWer erT-erT aTeuls ubrZanebs,
gadaadgildes da gawmindos Semdegi bunkeri an ubrZanebs
moieriSe aTeuls, gaagrZelos Semdegi bunkeris gawmenda.
SeniSvna: oceulis meTaurma unda gaiTvaliswinos misi moieriSe
aTeulis (aTeulebis) mdgomareoba (sabrZolo masalis mdgomareobis
da jariskacTa daRlilobis done) da saWiroebisamebr moaxdinos
aTeulebis rotacia.
a. oceulis meTauris niSanze cecxliT mxardaWeris elements
gadaaqvs cecxli bukeris im mxaris sapirispiro mimarTulebiT,
saidanac aTeuli gadadis ieriSze.
b. imavdroulad, oceulis mewinave moTavalTvales gadaaqvs
cecxli mowinaaRmdegis poziciebis izolirebis mizniT.
8. moieriSe aTeuli wmends Semdeg bunkers (ix. muxli 5).
9. oceulis meTauri moaxsenebs zemdgoms, saWiroebisamebr
axdens reorganizebas da agrZelebs amocanis Sesrulebas. oceulis
warmatebis Semdeg aseuli agrZelebs ieriSs mowinaaRmdegis
pozicebze.
174
ms
msr.
(yum
b)
jg.me
T. aT.meT..
metyvia
metyvia mf.
mf.
msr.(yumb)
msr.
175
2. oceulis meTauri gansazRvravs sangarSi Sesvlis wertils da
gadaadgilebis mimarTulebas sangris gawmendisas.
3. oceulis serJanti ganaTavsebs jariskacebs da tyviamfrqvevis
gaTvlebs sangris CaxSobis da Sesvlis punqtis izolirebis mizniT.
4. moieriSe aTeuli Sedis sangarSi da awyobs placdarms. aTeulis
meTauri erT sacecxle jgufs ubrZanebs gadavides ieriSze, xolo meore
sacecxle jgufs jer uzrunvelyos cecxliT mxardaWera da Semdeg
miyves da mxari dauWiros moieriSe sacecxle jgufs. is gansazRvravs
sangarSi Sesvlis wertils.
a. aTeulis meTauri da moieriSe sacecxle jgufi gadaadgildebian
bolo dafaruli da SeniRbuli poziciisaken, romelic mdebareobs
sangarSi Sesvlis wertilTan axlos.
(1) oceulis meTauri moniSnavs Sesvlis wertils.
(2) cecxliT mxardaWeris elements pirdapiri cecxli gadaaqvs
Sesvlis punqtidan da agrZelebs mowinaaRmdegis mosazRvre
poziciebis CaxSobas an saWiroebisamebr axdens sangris
izolirebas.
(3) moieriSe sacecxle jgufis meTauri da metyviamfrqveve
rCebian Senobis SesasvlelTan axlo mdebare poziciaze sangarSi
Sesvlisas damatebiT CamxSobi cecxlis warmoebis mizniT.
(4) moieriSe sacecxle jgufis danarCeni ori jariskaci (msroleli da
yumbarmtyrocneli) agrZelebs gadaadgilebas Sesvlis
wertilisaken. isini gadaadgildebian an gadarbeniT an xoxviT.
(5) aTeulis meTauri ganlagdeba iq, saidanac ukeT SeZlebs
Tavisi aTeulebis marTvas.
b. moieriSe sacecxle jgufis pirveli ori jariskaci (msroleli da
yumbarmtyorcneli) gadaadgildebian sangris sazRvarTan,
dawvebian zurgze sangris paralelurad; aTeulis meTauris
brZanebiT yumbarebs xsnian rkals (ayovneben ara umetes ori
wamisa), yvirian “gasrolaa” da yumbarebs isvrian sangarSi.
(1) orive yumbaris afeTqebis Semdeg jariskacebi
gadagordebian sangarSi, dgebian fexze da zurgiT
erTmaneTisken. isini sam-gasroliani jerebiT xsnian cecxls
sapirispiro mimarTulebiT. jariskacebi dauyovnebliv iwyeben
gadaadgilebas sangarSi erTmaneTis sapirispiro mimarTulebiT
da inarCuneben cecxls sam-gasroliani jerebiT. TiToeuli jariskaci
176
moZraobs manam, sanam ar miaRwevs pirvel kuTxes an
gadakveTis adgils. orive jariskaci Cerdeba da ikavebs iseT
poziciebs, raTa ar dauSvas sangarSi mowinaaRmdegis
gadaadgileba Sesasvlelis mimarTulebiT.
(2) yumbarebis afeTqebisTanave moieriSe sacecxle elementis
meTauri da metyviamfrqveve dauyovnebliv gadaadgildebian
Sesasvlelisken da Sedian sangarSi. aTeulis meTauri ubrZanebs
maT gadaadgildnen erT-erTi daculi kuTxis an gadakveTis
adgilisaken msrolelis an yumbarmyorcnelis Canacvlebis mizniT,
romelic Semdeg uerTdeba placdarmis bolosken myof Tavis
megobar jgufs.
g. aTeulis meTauri rCeba SesasvlelTan da moniSnavs mas.
d. aTeulis meTauri moaxsenebs oceulis meTaurs, rom is Sevida
sangarSi da daikava placdarmi. placdarmis dakavebis Semdeg
oceulis danarCeni wevrebi iwyeben sangris gawmendas.
e. aTeuli saWiroebisamebr axdens reorganizacias. meTaurebi
anawileben sabrZolo masalas.
5. oceulis meTauri ubrZanebs erT-erT cecxliT mxardaWeris aTeuls,
gadaadgildes sangrisaken da daiwyos misi gawmenda
placdarmidan moZraobis mimarTulebiT.
6. cecxliT mxardaWeris elementi saWiroebisamebr icvlis
poziciebs CamxSobis cecxlis SenarCunebis mizniT.
7. oceulis meTauri moieriSe aTeulTan erTan gadaadgildeba
sangrisaken.
8. moieriSe aTeuli gacdeba im aTeuls, romelic uzrunvelyofs
placdarmis usafrTxoebas, ikavebs mewinave pozicias da wmends
sangars.
a. aTeulis meTauri gansazRvravs mewinave da mimyol
sacecxle jgufebs.
b. mewinave sacecxle jgufi da aTeulis meTauri gadaadgildebian
win yvelaze ufro daculi kuTxis an gadakveTis adgilisaken.
aTeulis meTauri acnobebs kuTxis an gadakveTis adgilis damcav
jgufs, rom misi aTeuli mzad aris gaagrZelos sangris gawmenda.
mimyoli sacecxle jgufi ukan miyveba mewinave jgufs ise, rom
inarCunebs vizualur kontaqts mewinave jgufis bolo jariskacTan.
177
SeniSvna: am xerxis gamoyenebisas jgufis meTauri ganlagdeba
sacecxle jgufis ukan, raTa SeZlos Tavisi jariskacebis uSualo kontroli
(saWiroebis SemTxvevaSi _ fizikuric). sacecxle jgufis danarCeni
jariskacebi cvlian mewinave jariskacs. mewinave jariskacis rotacia
xdeba mWidebis Secvlis da yumbarebis momzadebis mizniT.
sacecxle jgufSi xdeba mewinave jariskacis rotacia, raTa
uzrunvelyofili iyos mudmivi CamxSobi cecxli moZraobis
mimarTulebiT da gagrZeldes Seteva.
g. mewinave sacecxle jgufi gascdeba elements, romelic
uzrunvelyofs placdarmis usafrTxoebas.
(1) sacecxle jgufis mewinave jariskaci gadaadgildeba
jariskacisaken, romelic icavs kuTxes an gadakveTis adgils,
dahkravs mxarze xels da eubneba “win gadavdivar”.
(2) jariskaci, romelic icavs kuTxes an gadakveTis adgils,
adasturebs _ “kargi”.
d. mewinave sacecxle jgufi iwyebs sangris gawmendas
gadaadgilebis mimarTulebiT. isini midian kuTxesTan an
gadakveTis adgilTan.
(1) meore jariskaci yumbaras xsnis rkals, yviris ‘’gasrolaa’’
da isvris mosaxvevSi.
(2) yumbaris afeTqebisTanave mewinave jariskaci Sedis
mosaxvevSi, akeTebs samgasrolian jerebs da sroliT miiwevs
win. mTeli sacecxle jgufi mas mihyveba Semdeg kuTxemde
an gadakveTis adgilamde.
e. aTeulis meTauri:
(1) ukan mihyveba mewinave jgufs.
(2) rwmundeba, rom mimyoli sacecxle jgufi gadaadgildeba
win.
(3) saWiroebisamebr, axdens sacecxle jgufebis rotacias
jariskacebis mzadyofnis SenarCunebis da ieriSis gagrZelebis
mizniT.
(4) saWiroebisamebr, oceulis meTauris daxmarebiT iTxovs
pirdapir cecxls.
178
gafrTxileba
sacecxle jgufebma unda SeinarCunon sakmarisi
intervali, raTa ar moxdes erTdroulad maTi kontaqti
erTi da igive mowinaaRmdegesTan.
179
9. oceulis meTauri axdens jariskacebis rotacias, raTa SeinarCunos
sifxizle da gaagrZelos ieriSi.
10. oceulis serJanti moiTxovs sabrZolo masalis maragis
ganaxlebas da axdens jgufebis organizebas ise, rom
uzrunvelyofili iyos sabrZolo masalis gadatana win, sangarSi.
11. cecxliT mxardaWeris elementi rwmundeba, rom sakuTari
Zalebis yvela wevri sangarSi gadaadgildeba mxolod winaswar
gansazRvruli SesasvleliT. (sangarSi gadaadgileba unda moxdes
ise, rom Tavidan iqnes acilebuli sakuTari cecxliT sakuTari Zalis
danakargebi).
12. oeulis meTauri moaxsenebs aseulis meTaurs, rom sangari
gasufTavebulia an, warumateblobis SemTxvevaSi _ rom mas ar
SeuZlia gaaagrZelos sangris gawmenda.
m
sr.
msr.(yum
jg.me aT.meT
metyvia
ms
r.
msr.(yum
metyvia
aT.m
jg.me
metyvia
180
msroleli (yumbarmtyorcneli
axdens megobari jgufis xelaxal m
formirebas) aT.m
jg.me
msr.(yum metyvia
ms
msr.(yum
jg.meT
msr.(yum metyvia
m
jg.me aT.m
metyvia
181
b. mowinaaRmdegis raodenoba (mowinaaRmdegis
tyviamfrqvevebis raodenoba, maT gankargulebaSi myofi
manqanebi da arapirdapiri cecxlis gamoyenebis SesaZlebloba
aris mowinaaRmdegis siZlieris maCveneblebi).
g. garRvevis wertili.
d. dafaruli da SeniRbuli marSruti garRvevis wertilisaken.
e. cecxliT mxardaWeris pozicia aTeulisaTvis, romelic
tyviamfqvevebiT iqneba gaZlierebuli.
3. oceulis meTauri ubrZanebs erT aTeuls, mxari dauWiros meore
aTeulis (aTeulebis) garRvevis punqtisaken gadaadgilebas. is
miuTiTebs cecxliT mxardaWeris poziciebs, marSruts misken,
mowinaaRmdegis poziciebs, romelTa CaxSobac unda moxdes,
garRvevis punqts da marSruts, romliTac oceulis danarCeni nawili
gadaadgildeba garRvevis punqtisaken.
4. oceulis meTauri gansazRvravs garRvevis aTeuls da moieriSe
aTeuls, romelic gadava ieriSze garRvevis Semdeg (moieriSe
aTeulma SeiZleba sakuTari cecxli daumatos cecxliT mxardamWeri
elementis cecxls). Cveulebriv, is garRvevis wertilisaken
gadaadgildeba dafaruli da SeniRbuli marSrutiT da dabrkolebebis
grRvevisTanave gadadis ieriSze).
5. daniSnuli aTeuli gadaadgildeba da uzrunvelyofs cecxliT
mxardaWeras.
6. oceulis serJanti tyviamfrqvevis meore gaTvlasTan erTad
gadaadgildeba win mTavar sacecxle elementTan da akontrolebs
elements.
7. oceulis meTauris niSanze mTavari sacecxle elementi:
a. pirvel rigSi, anadgurebs an axSobs mowinaaRmdegis koleqtiur
iaraRs.
b. kvamliT (M203) faravs mowinaaRmdegis poziciebs.
g. inarCunebs CamxSob cecxls SeZlebisdagvarad yvelaze dabal
doneze.
8. oceulis meTauri gansazRvravs garRvevis wertils da dafaruli da
SeniRbuli marSrutiT misken miuZRveba garRvevis da moieriSe
elementebs.
9. oceulis mewinave moTvalTvale iZaxebs arapirdapir cecxls da
marTavs mas oceulis meTauris brZanebis Sesabamisad.
182
10. garRvevis aTeuli asrulebs moqmedebebs dabrkolebis garRvevis
mizniT.
a. aTeulis meTauri ubrZanebs erT sacecxle jgufs, mxari dauWiros
meore sacecxle jgufis garRvevis wertilisaken gadaadgilebas.
b. aTeulis meTauri axdens garRvevis wertilis identificirebas.
g. mTavari sacecxle elementi agrZelebs CamxSob cecxls da
garRvevis punqtis izolirebas.
d. garRvevis sacecxle jgufi aTeulis meTaurTan erTad dafaruli da
SeniRbuli marSrutiT gadaadgildeba garRvevis punqtisken.
(1) aTeulis meTauri da garRvevis sacecxle jgufis meTauri
garRvevis wertilis dasafaravad iyeneben sakvamle yumbarebs.
oceulis mTavar sacecxle elements gadaaqvs pirdapiri cecxli
garRvevis wertilidan da agrZelebs mowinaaRmdegis mTavar
poziciebis CaxSobas. oceulis mewinave moTvalTvale axdens
arapirdapiri cecxlis koreqtirebas manZilsa da mimarTulebaSi.
(2) garRvevis sacecxle jgufis meTauri da metyviamfrqveve
ganTavsdebian garRvevis punqtis erT-erT flangze axlo
usafrTxoebis uzrunvelsayofad.
(3) garRvevis sacecxle jgufis yumbarmtyorcneli da msroleli
eZeben naRmebs, Wrian mavTulxlarTebs da gasvlisas
moniSnaven gasasvlel gzas (upiratesoba eniWeba
bangalorebis tipis naRmebis gamoyenebas).
(4) dabrkolebebis garRvevisTanave garRvevis sacecxle jgufis
meTauri da metyviamfrqveve gadaadgildebian dabrkolebebis
Sor mxares da ikaveben dafarul da SeniRbul poziciebs
msrolelTan da yumbarmtyorcnelTan erTad. jgufis meTauri
aniSnebs aTeulis meTaurs, rom ganlagdnen poziciebze da
mzad arian mxardasWerisaTvis.
e. aTeulis meTauri aniSnebs mxardamWeri sacecxle jgufis
meTaurs, gadaaadgilos Tavisi sacecxle jgufi dabrkolebebis
mimarTuliebiT da dabrkolebebs Soris. Semdeg is gadaadgildeba
dabrkolebebs Soris da uerTdeba garRvevis sacecxle jgufs, xolo
cecxliT mxardamWeri jgufis yumbarmtyorcnels da msrolels
garRvevis axlo mxares oceulis danarCeni nawilis marTvisTvis.
v. mxardamWeri sacecxle jgufi garRvevis sacecxle jgufis mier
gamoyenebuli dafaruli da SeniRbuli poziciebiT gadalaxavs
183
dabrkolebebs da ikavebs dafarul da SeniRbul poziciebs Sor
mxares.
z. aTeulis meTauri moaxsenebs oceulis meTaurs da
saWiroebisamebr axdens konsolidacias.
11. oceulis meTaurs gahyavs moieriSe aTeuli gasasvlelSi da
ganaTavsebs maT dabrkolebebis miRma oceulis darCenili nawilis
gadaadgilebis mxardasaWerad an mowinaaRmdegis poziciebze
ieriSis mitanis mizniT.
12. oceulis meTauri viTarebis Sesaxeb moaxsenebs aseulis meTaurs
da ubrZanebs Tavis mTavar sacecxle elements, gadaadgildes
dabrkolebisken da garRvevis punqtis gavliT gadalaxos dabrkoleba.
13. Tu oceuli axerxebs garRvevas da ieriSis mitanas
mowinaaRmdegis pozicebze, aseuli mihyveba oceuls.
kvamli
ms
msr.(yum
jg.me
T.
metyvia
aT.m
kvamli
ms
msr.(yum
aT.m
metyvia
jg.me
T.
184
Tavi VII
kavSirgabmuloba
7-1. AN/PRC-119
185
(3) SeamowmeT akumulatoris moqmedebis xangrZlivoba
(gamoiyeneba dasateni akumulatori BB-390).
(4) akumulatori moaTavseT yuTSi.
(5) daxureT akumulatoris yuTis Tavsaxuravi da daketeT.
(6) radio dadgiT vertikalur mdgomareobaSi.
(7) Tu ayenebT gamoyenebul akumulators, SeamowmeT
akumulatoris darCenili simZlavre Semdegnairad:
(8) FCTN daayeneT LD-ze.
(9) daaWireT BAT-s, Semdeg CLR-s.
(10) akrifeT akumulatoris mxares Cawerili cifri.
(11) daaWireT STO-s.
(12) FCTN daayeneT SQ ON-ze.
b. antena.
(1) SeamowmeT aris Tu ara dazianebuli drekadi antenis
koneqtori.
(2) moargeT drekadi antena radios.
(3) daafiqsireT.
(4) frTxilad SeuerTeT antenis baza antenis konreqtors.
(5) daafiqsireT.
(6) saWiroebisamebr mokeceT antena.
g. yurmili.
(1) SeamowmeT yurmili.
(2) SeuerTeT yurmili AUD/DATA-s da daabruneT saaTis isris
moZraobis sawinaaRmdego mimarTulebiT.
d. savele paketi.
(1) moaTavseT radio savele CanTaSi anteniT marcxena mxares.
(2) CakeceT savele CanTis Sesakravi da daketeT RvediT.
186
e. arxebis winaswari dayeneba.A
(1) CHAN daayeneT 1-ze.
(2) MODE daayeneT SC-ze.
(3) PF PWR daayeneT HI-ze.
(4) VOL daayeneT saSuloze.
(5) daayeneT DIM saaTis isris moZraobis sapirispirod.
(6) FCTN daayeneT LD-ze.
(7) gamorTeT DATA RATE.
z. sixSireebis waSla.
(1) MODE daayeneT SC-ze.
(2) CHAN daayeneT MAN-ze, airCieT miTiTebuli an sasurveli
sixSire, romlis waSlac gindaT.
(3) daaWireT FREQ-s.
(4) daaWireT CLR-s.
(5) daaWireT LOAD-s; Semdeg STO-s.
(6) FCTN dayeneT SQ ON-ze.
187
(2) CHAN daayeneT CUE-ze.
(3) SC daayeneT FH-ze.
(4) FCTN dayeneT SQ ON-ze.
(5) daaWireT STO-s (ekranze gamova SCAN).
(6) daaWireT 8-s. axla SegeZlebaT erTze meti sixSiris skanireba.
i. gaumarTaobis aRmofxra.
pr obl em
a moqm edebebi pr obl em i s aRmosaf xvr el ad
1. ar ar i s Zabva 1.a. SeamowmeT, Car Tul i a Tu ar a DIM-i .
1.b. Seamowme akumul at or i .
2. m
aRal i t oni yur m
i l Si 2.a. gawm
i ndeT yur m
i l i s kont aqt ebi .
3. ar ar i s Tanm
xl ebi t oni 3.a. gam
ocval eT yur m
il i
4. Ri l aki m
udm
i vad m
oqm
edebs 4.a. daaWir eT Ti Ti sasaubr o Ri l aks.
4.b. Seamowm eT Tanmxl ebi t oni yur m i l Si Caber vi T.
4.g. gamocval eT yur m il i.
5. ar m
uSaobs Ri l aki 5.a. gam
ocval eT yur m
il i.
6. ar xdeba gadacem
a 6.a. Seam
owm
eT ant ena.
6.b. Seam
owm
eT yur m il i.
6.g. Seam
owm
eT si xSi r e.
7. ar xdeba m
i Reba 7.a. Seam
owm
eT si xSi r e.
7.b. Seam
owm
eT ant ena.
7.2. AN/PRC-126
k. radios awyoba.
(1) SeamowmeT da daayeneT akumulatori.
(2) SeamowmeT akumulatoris yuTi _ is ar unda iyos dabinZurebuli
an dazianebuli.
(3) SeamowmeT akumulatoris moqmedebis xangrZlivoba
(gamoiyeneT mravaljeradi batareebi BB-388).
(4) moaTavseT akumulatori yuTSi.
(5) daxureT akumulatoris yuTis Tavsaxuravi da daketeT.
b. antena
(1) SeamowmeT antena dazianebaze.
(2) moargeT antena radios (Tu iyenebT drekad antenas, pirvel
rigSi CaaxraxneT bazaSi).
188
g. yurmili
(1) SeamowmeT yurmili dazianebaze.
(2) yurmili moargeT audiokoneqtors da CaaxraxneT morgebis
mizniT.
d. moqmedeba da sixSireebis dayeneba
(1) daaWireT Rilaks da CarTeT radio.
(2) daaWireT INCR Rilaks, raTa ipovoT sasurveli sixSiris pirveli
cifri.
(3) daaWireT SET Rilaks.
(4) gaagrZeleT INRC da SET Rilakze TiTis daWera manam, sanam
ekranze ar gamova sasurveli sixSire.
(5) kidev erTxel daWireT TiTi SET Rilaks, raTa daayenoT sasurveli
sixSire.
(6) Tu ismis xmovani signali, CarTeT antenis Savi Rilaki, sanam
xmovani signali ar Sewydeba.
e. gaumarTaobis aRmofxvra.
pr obl em
a moqm edebebi pr obl emi s aRm osaf xvr el ad
1. ar ar i s Zabva 1.a. SeamowmeT akumul at or i .
2. m
aRal i t oni yur m
i l Si 2.a. gawm
i ndeT yur m
i l i s kont aqt ebi da audi okoneqt or i .
3. Ri l aki m
udm
i vad am
oqm
edebul i a 3.a. daaWir eT Ti Ti sasaubr o Ri l aks yur m
i l ze.
4. ar m
uSaobs Ri l aki 4.a. daaWir eT Ti Ti sasaubr o Ri l aks r adi oze.
4.b. gam
ocval eT yur m il i.
5. ar xdeba gadacem
a 5.a. Seamowm eT ant ena.
5.b. Seamowm eT yur mil i.
5.g. Seamowm eT si xSi r e.
6. ar xdeba m
i Reba 6.a. Seam
owmeT si xSi r e.
6.b. Seam
owmeT ant ena.
6.g. Seamowm
eT yur m il i.
Tavi VIII
saxmeleTo jarebis aviacia
189
8-1. zogadi.
saxmeleTo jarebis aviacias da qveiT qvedanayofebs srulfasovani
integrireba SeuZliaT saerTo sajariso Zalebis sxvadasxva
dajgufebebSi Zlieri da moqnili sahaero moieriSe operatiuli Zalebis
Seqmnis mizniT, romelsac Tanamedrove brZolis velis mTel siRmreze,
sigrZesa da siganze, reliefis minimaluri zemoqmedebiT SeeZleba
saTanado sabrZolo simZlavris uzrunvelyofa. aRniSnuli sabrZolo
operaciebi warmoadgenen gamiznul moqmedebebs, romlebic
saWiroeben detalur dagegmvas da zustad Sesrulebas.
mowinaaRmdegeze dartyma xdeba im dros da im adgilas, sadac is
yvelaze daucvelia (ix. Tavi II, gv. 2-6, 2-22, sahaero gadaadgilebis
danarTi, 2-32 saxmeleTo jarebis aviaciis koordinacia).
190
qvedanayofebis, aRWurvilobisa da maragis sahaero
gadaadgilebisaTvis.
(4) datvirTvis gegma. datvirTvis gegma efuZneba sahaero
gadaadgilebis gegmas. is uzrunvelyofs qvedanayofebis,
aRWurvilobis da maragis ganTavsebas gansazRvrul safren
aparatSi. safreni aparatis datvirTvis dagegmvisas aucileblad
unda iqnes SenarCunebuli qvedanayofis erTianoba. sxvadasxva
safren aparatebSi erTdrouli CatvirTva SeiZleba xdebodes
marTvisa da kontrolis saSualebebis sicocxlisunarianobis
uzrunvelyofis da dajdomis zonaSi iaraRis swrafad mzadyofnaSi
moyvanis mizniT.
(5) ganTavsebis gegma. ganTavsebis gegma efuZneba
datvirTvis gegmas da masSi gawerilia bortze ayvanis zonaSi
Casvlis dro saxmeleTo Zalebis gadaadgilebis TanmimdevrobiT
(qvedanayofebi, aRWurviloba da maragi dabrunebis dros).
b. batalioni aris yvelaze dabali done, romelsac hyavs sakmarisi
raodenobis piradi Semadgenloba sahaero ieriSis operaciis
dagegmvis, koordinaciis da kontrolisaTvis. aseulis an ufro mcire
zomis qvedanayofebis operaciebis Catarebisas dagegmva xdeba
batalionis an ufro zemdgomi Stabis doneze.
g. bortze ayvanis/dajdomis zonebis SerCeva da moniSvna.
(1) bortze ayvanis/dajdomis zonebis SerCevisas mcire zomis
qvedanayofebis meTaurebma unda gaiTvaliswinon Semdegi:
(a) zoma. dajdomis wriuli punqtis minimaluri radiusi unda
iyos:
• saTvalTvalo SveulfrenebisaTvis _ 25 metri;
• UH-1, AH-1-isaTvis _ 35 metri;
• UH-60, AH-64-isaTvis _ 50 metri;
• satvirTo SveulfrenebisaTvis _ 80 metri.
(b) zedapiris mdgomareoba. Tavidan unda iqnes acilebuli
potenciuri safrTxeebi: qviSa, mtveri, Tovli, xis kunZebi, didi
qvebi da sxv.
(g) dajdomis adgilis daxriloba:
• 0%-6% _ dajdoma daxris aRma mimarTulebiT;
• 7%-15% _ dajdoma unda moxdes daxris gverdiTa
mimarTulebiT;
191
• 15%-ze meti _ ar xdeba miwis zedapirze Sexeba
(safreni aparati SeiZleba daekidos).
(d) winaRobebi. bortze ayvanis da dajdomis zonebTan
mifrenis da ukan gafrenis marSrutebis dagegmvisas
winaRobebis Sefaseba xdeba 10-dan 1-mde baliani sistemiT
(mag., sami metris simaRlis xis arsebobis SemTxvevaSi
dajdomis zonasTan miaxloebisaTvis aucilebelia 30-metriani
horizontaluri distancia). RamiT winaRobebis moniSvna xdeba
wiTeli qimiuri sanaTebiT, xolo dRisiT _ wiTeli panelebiT. niSnebi
ar gamoiyeneba maSin, rodesac SesaZlebelia
mowinaaRmdegis mier maTi aRmoCena.
(e) mifrena/gafrena. mifrena da gafrena xdeba qaris
sawinaaRmdego mimarTulebiT bortze ayvanis/dajdomis
zonebis grZeli RerZis gaswvris.
(v) tvirTi. rac ufro metia tvirTis moculoba, miT ufro didi unda
iyos bortze ayvanis/dajdomis zonebis zomebi desantis
gadasxmisa da gaSlis ukeT uzrunvelyofis mizniT.
(2) bortze ayvanis/dajdomis zonebis moniSvna.
(a) dRisiT. xmeleTze myofi gidi mewinave sahaero
aparatisaTvis bortze ayvanis an dajdomis zonebs
Semdegnairad moniSnavs: M16/M4 markis SaSxanas iWers
Tavs zemoT, an VS -17 panels iWers mkerdTan an iyenebs sxva
SeTanxmebul da amosacnob saSualebas.
(b) RamiT. koduri aso Y (an gadabrunebuli Y) gamoiyeneba
mewinave sahaero aparatis dajdomis adgilis aRsaniSnad
(suraTi 8-1). qimiuri sanaTebi an manaTobeli “baliSebi”
gamoiyeneba ganaTebis disciplinis zomebis
SesanarCuneblad. moqanave qimiuri manaToblebi aseve
SeiZleba iqnes gamoyenebuli dajdomis adgilis mosaniSnad.
frenis mimarTuleba
marcxena fexi
sawyisi mimarTuleba
marjvena fexi
192
d. sahaero ieriSis wyoba. operaciaSi monawile sahaero
aparatma SeiZleba gamoiyenos bortze ayvanis/dajdomis
zonis nebismieri qvemoT mocemuli konfiguracia, romelic
dadgenilia sahaero moieriSe operatiuli Zalebis (AATF)
meTauris da sahaero amocanis meTauris (AMC) mier:
(1) mZime marcxena an marjvena. aRniSnuli wyoba
saWiroebs SedarebiT ufro grZel, farTo dajdomis raions;
qmnis erTgvar sirTules tvirTis winaswar ganlagebaSi;
zRudavs safreni aparatis bortze ganTavsebuli
tyviamfrqvevebis CamxSob cecxls; uzrunvelyofs efeqtur
frontalur da flangur cecxls.
193
mZime
marjvena
194
suraTi 8-5. eSeloni marjvniv/eSeloni marcxniv
195
zigzagiseburi zigzagiseburi
marcxena zoli marjvena zoli
196
usafrTxoebis
jgufi
didi Ria raioni usafrTxoebis
jgufi
tye tye
gamSvebi qvedanayo
punqti fi AA
qvedanayo qvedanayo
fi AA fi AA
ekipaJ ekipaJ
i i
jgufis
jgufis meTauri
meTauri
197
(3) gadmotvirTva.
ekipaJ ekipaJ
i i
jg. jg.
m
jg.
15 metri
saWes xraxni
suraTi 8-10. gadmotvirTvis Tanmimdevroba.
CREW
ekipaJi CREW
ekipaJi
SEAT SEAT
aT.
SL BB B
B
m
jg.
TM jg.
TM aT.
m
B SL
AA BB BB B
jg. TL jg.
TM
jg. TM
jg. TM
jg. TML
meT. meT
jg.
meT
AA AA AA A TL
A
jg.
TM jg.
TM jg.
TM jg.
TML
meT.
198
SeniSvna: gadmotvirTvisaTvis gamoyenebuli unda iqnes
sahaero aparatis mxolod erTi kari, romlis mxaresac iqneba
dafaruli da SeniRbuli adgilebi.
ekipaJ i
ekipaJi ekipaJ i
ekipaJi
aT.
m jg.
SL TL
meT
SL
aT. BB BB
m
jg.
TM jg.
TM
AA BB BB BB
jg.
TM jg.
TM jg.TM jg.
TML
meT.
AA AA AA A jg.
TL meT
TM
jg. TM
jg. TM
jg. TML
jg.
meT.
199
(6) meTaurebs Tan unda hqondeT dokumenti safreni aparatis
tvirTisa da mgzavrebis Sesaxeb, romlis asli unda miawodon
zemdgom meTaurebs.
X Tavi
sawylosno-sadesanto operaciebi
200
(1) ori welvadTokiani kavi (Snaplink) aRWurvilobis TiToeul mZime
erTeulze;
(2) ori kavi welvadi TokiT, TiTo 36 metris sigrZis Tokze;
(3) erTi 4.25-metris sigrZis Toki erT jariskacze;
(4) ori kavi welvadi TokiT erT kacze;
(5) erTi wyalgaumtari CanTa radiooperatorisaTvis;
(6) sami B-7 tipis samaSvelo Jileti;
(7) sami sacurao Jileti;
(8) ori 45 metriani neilonis Toki.
201
(b) amowmebs xidis aRWurvilobis kompleqts;
(g) rwmundeba, rom 36-metriani Toki aris daxveuli.
202
meSveobiT. radiooperatori da piradi Semadgenlobis sxva
wevrebi, romelTac aqvT mZime zurgCanTebi, amagreben
damatebiT kavs TavianTi zurgCanTebis CarCoze, wveris centrSi.
(2) xidis jgufis movaleobebi Tokis xidis gamarTvis dros:L
(a) #1 jariskaci (mewinave mocurave da gaRma mxaris
maSveli):
(1) debs zurgCanTas miwaze (romlis CarCos wverzec
mimagrebulia kavi), gamoRma fiqsaciis adgilis ukan. icvams
aRWurvilobas Semdegi TanmimdevrobiT: sawylosno-
sadesanto forma (zeda Rili Sekruli, Sarvali gaxsnili),
samaSvelo Jileti B-7 an sainJinro samuSao kostumi,
aRWurvilobis qamari, iaraRi (mxarze). mas Tan miaqvs
damcavi Toki, raTa ikisros gaRma napiris maSvelis
movaleobebi.
(2) #1 jariskaci Sedis wyalSi da gadaadgildeba #2
jariskacTan erTad ise, rom imyofebodes misgan xelis
gawvdenaze mdinaris aRma mimarTulebiT. wylidan
amosvlisTanave is axdens fiqsaciis gaRma punqtis
identificirebas da mas Semdeg, rac #2 jariskaci amova
wylidan, ikavebs gaRma mxaris maSvelis pozicias, romelic
mdebareobs Tokis xidisagan mdinaris dinebis mimarTulebiT
ise, rom majaze mobmuli aqvs usafrTxoebis Toki,
aRWurvilobis qamari/SeiaraReba ganTavsebulia miwaze,
xolo samuSao kostumi uWiravs xelSi. igi icvams samaSvelo
Jilets (B-7).
(b) #2 jariskaci (Tokis mzidavi), romelsac acvia sawylosno-
sadesanto forma (iseve, rogorc #1 jariskacs), imoseba
aRWurvilobiT Semdegi TanmimdevrobiT: samuSao kostumi,
aRWurvilobis qamari (LCE), iaraRi (zurgze), avstraliuri
Camosasvleli skami (Australian Reppel Seat), ukan imagrebs
welvadTokian kavs. is gamoRma napirze fiqsaciis adgilis ukan
miwaze debs Tavis zurgCanTas (romlis wveroSic damagrebulia
kavi welvadi TokiT). misi movaleobaa gadalaxos mdinare da
gadaitanos Toki. is #1 jariskacis mier identificirebul fiqsaciis
adgilze amagrebs Toks erTi bruniT da ori naxevriani naskviT
(Round Turn and Two Half Hitches), romelic swrafad SeiZleba
203
moixsnas. bruns unda hqondes mdinaris dinebis mimarTuleba
Tokis xidis mdinaridan advilad amoRebis mizniT.
(g) #3 jariskacs (gamoRma mxaris maSveli) acvia igive
sawylosno-sadesanto forma, rogoric gaRma mxaris maSvels.
#3 jariskaci imyofeba xidisagan mdinaris dinebis daRma
mimarTulebiT manam, sanam #1 da #2 jariskacebi Sevlen
wyalSi. is Tavis zurgCanTas (romlis wveroSic damagrebulia
welvadTokiani kavi) debs miwaze gamoRma napiris fiqsaciis
adgilis ukan. misi movaleobaa swrafad moxsnas es Toki mas
Semdeg, rac oceulis serJanti gadakveTs mdinares da daTvlis
pirad Semadgenlobas. #3 jariskaci xsnis usafrTxoebis Toks
avstraliur Camosasvlel skams, bulinis bolos ukeTebs kavs,
romelzec amagrebs Tokis bulinis kavs. #3 jariskaci bolo kveTs
mdinares. mdinaris gadakveTamde is icvams samuSao
kostums da ikeTebs aRWurvilobas Semdegi TanmimdevrobiT:
B7, samuSao kostumi, aRWurvilobis qamari da iaraRi.
(d) #4 jariskaci (xidis jgufis meTauri):
(1) #4 jariskacs acvia standartuli sawylosno-sadesanto
forma aRWurvilobis qamriT, xolo satvirTo Toki mibmuli aqvs
damcav Tokze. is aris pasuxismgebeli Tokis xidis agebasa da
xidis jgufis organizebaze. is aseve pasuxismgebelia Tokis
mdinaridan amotanasa da bulinis boloebis damagrebaze.
(2) is gansazRvravs gamoRma napiris fiqsaciis adgils, kravs
Tokis mzidavi jariskacis satransporto momWeri sistemis
kvanZs (Wireman Knot) da abams piradi Semadgenlobis
wevrebs Tokis xidze. is rwmundeba, rom satransporto
momWeri kvanZi mdebareobs Tokis xidis mdinaris aRma
dinebis mxares. is rwmundeba, rom piradi Semadgenlobis
yvela wevrs acvia sawylosno-sadesanto forma, maryuJiT
arian gamombulni Tokze, saxiT dinebis aRma
mimarTulebisaken, xolo usafrTxoebis Toki gadadebuli aqvT
mxarze, aRWurvilobis qamarsa da zurgCanTaze. is aseve
rwmundeba, rom iaraRi gamobmulia Tokze. is akontrolebs
xidze moZraobis nakads. man agreTve unda gadaitanos #1
jariskacis zurgCanTa. is, Cveulebriv, bolo kveTs mdinares
204
(miyveba oceulis serJants, romelic agrZelebs piradi
Semadgenlobis daTvlas).
(e) #5 da #6 jariskacs (Tokis damWimavebi) acvia sawylosno-
sadesanto forma, Semortymuli aqvs aRWurvilobis qamari da
damcavi Toki. isini pasuxismgeblebi arian satransporto
momWeri kvanZis Sekvraze. isini aseve pasuxismgeblebi arian
#2 da #3 jariskacis Tokebis gadatanaze. gaRma napirze maTi
pasuxismgeblobaa ukanaskneli jariskacis (#3 jariskaci)
gamoyvana.
(v) #1, 2 da 3 jariskacebis zurgCanTebis gadatanaze
pasuxismgebelebi arian #4, 5 da 6 jariskacebi. #1, 2 da 3
jariskacebis zurgCanTebi CanTis CarCos wveroSi damagrebuli
zambariani kavebiT gamobmulia Tokze da #4, 5 da 6
jariskacebs gaadaqvT isini. #4, 5 da 6 jariskacebis iaraRi
damagrebulia Tokze am jariskacebsa da im zurgCanTebs Soris,
romlebic maT gadaaqvT.
(z) xidis jgufis meTauri dagegmvisas atarebs xidis agebisa da
gadakveTis repeticiebs. meTauri repeticiisaTvis arCevs
taqtikuri gegmis Sesabamis adgils.
(1) #3 jariskaci ganlagdeba xidisagan mdinaris dinebis
daRma mxares.
(2) #1 jariskaci Sedis wyalSi #2 jariskacisagan mdinaris
dinebis aRma mxares. is rCeba erTi mklavis gawvdenaze #2
jariskacisagan da saWiroebis SemTxvevaSi aRmouCens mas
daxmarebas. orive maTgani mdinares kveTs erTad mdinaris
aRma mimarTulebiT, raTa moxdes mdinaris dinebis
zemoqmedebis kompensireba. xidis jgufis meTauri aZrobs
Toks zurgCanTebs, romlebic ganTavsebulia axlo fiqsaciis
adgilisagan dinebis daRma mxares.
(T) #1 jariskaci gaRma napirze gasvlis Semdeg axdens
fiqsaciis adgilis identificirebas (im SemTxvevaSi, Tu xidis jgufis
meTaurs ar SeuZlia fiqsaciis adgilis amocnoba). #2 jariskaci
amodis gaRma napiris fiqsaciis adgilisagan mdinaris dinebis
aRma mxares. amis Semdeg xdeba Tokis gabma.
(i) radiosadgurebi da mZime aRWurviloba unda iyos
wyalgaumtari da Sesabamisad aRWurvili. piradi
205
Semadgenlobis yvela wevri icvams sawylosno-sadesanto
formas da ikravs usafrToebis Toks. oceulis serJanti
gadaadgildeba fiqsaciis adgilisaken da iTvlis pirad
Semadgenlobas.
(k) #2 jariskaci aniSnebs xidis jgufis meTaurs, rom Tokis meore
bolo moTavsebulia gaRma napiris fiqsaciis adgilze. meTauri
daqaCavs Tokis zedmet nawils, kravs ori naxevriani naskviT da
amagrebs kavebs. #2 jariskaci gaRma napiris fiqsaciis adgilze
arCevs wertils, romelic mdebareobs mdinarisagan 45-60
santimetris moSorebiT. amis Semdeg #2 jariskaci kravs mrgval
maryuJs ori naxevriani naskviT. pirveli naxevari naskvi ikvreba
ise, rom SesaZlebeli iyos misi swrafad gaxsna. #2 jariskaci
aniSnebs meTaurs da damWimavi jgufi (#2, 3 da 4 jariskacebi)
Wimavs Toks ise, rom daiWimos Tokis gadamtani jariskacis
kvanZi rac SeiZleba Zlierad gamoRma napiris fiqsaciis
adgilisaken.
(l) #1 jariskaci gadaadgildeba mdinaris daRma mimarTulebiT
da kisrulobs gaRma napiris maSvelis movaleobas.
(1) xidis jgufis meTauri miabams Toks ori naxevari kvanZiT
gamoRma napiris fiqsaciis adgilze. jgufis meTauri
ganlagdeba xidisagan mdinaris dinebis aRma mxares (saxiT
dinebis mimarTulebiT). is iwyebs piradi Semadgenlobis
wevrebis gamobmas Tokze da Tan amowmebs maT
usafTxoebas. SeniSvna: nebismieri jariskaci, romelic
cudad curavs, xidis gadakveTis dros xidze marto
unda iyos. cudad mcuravi jariskaci marto kveTs xids, rac
saSualebas aZlevs gaRma da gamoRma napiris maSvelebs
yuradReba masze gaamaxvilon.
(m) #2 jariskaci gadaadgildeba mdinaris aRma mimarTulebiT
gaRma napiris usafrTxoebis uzrunvelyofis mizniT. #5 da #6
jariskaci kveTs mdinares (Tan miaqvT #2 da #3 jariskacebis
zurgCanTebi). #5 jariskaci iTvlis pirad Semadgenlobas gaRma
napirze da xsnis maT maryuJebs Toks (is dgas xidisagan
mdinaris dinebis aRma mxares saxiT mdinaris mimarTulebiT).
#6 jariskaci win uswrebs patrulis danarCen wevrebs.
206
(n) xidis jgufis meTauri inarCunebs moZraobis nakadis
Tanmimdevrobas da uzrunvelyofs, rom xidze erTi da igive dros
ar iyos samze meti jariskaci (erTi amagrebs maryuJs, meore
dgas xidis centrSi da mesame xsnis maryuJs). rogorc ki oceulis
serJanti gamoRma napirze daTvlis piradi Semadgenlobis
wevrebs, is ukan gamoiZaxebs jariskacebs, romlebic
uzrunvelyofen marjvena da marcxena mxareebis usafrTxoebas
da ubrZanebs mdinaris gadakveTas. oceulis meTauri ukan
mihyveba usafrTxoebis jgufs. #3 jariskaci Tokze amagrebs
xidis jgufis meTauris maryuJs (#1 jariskacis zurgCanTasTan
erTad). rogorc ki meTauri gadakveTs mdinares, #3 jariskaci
xsnis gamoRma napiris fiqsaciis adgilze damagrebul Toks, xolo
jgufis meTauri _ gaRma napirze meore bolos. #3 jariskaci kravs
avstraliur Camosasvlel skams kaviT, bulinis Tokis bolos
damagrebul kavSi atarebs 36-metrian Toks da aniSnebs #4/5/6
jariskacebs, gaitanon Tokis umoqmedo nawili. #3 jariskaci win
Slis xelebs pirdapir, mdinaris gadakveTisas moZraobs mdinaris
dinebis sawinaaRmdego mimarTulebiT dinebis kompensirebis
mizniT, xolo #4/5/6 jariskacebi cdiloben mis amoyvanas.
#4/5/6 jariskacebi #1/2/3 jariskacebis zurgCanTebs
gamoabamen xids. mdinaris gadakveTa xdeba piriT dinebis
sawinaaRmdego mimarTulebiT.
(o) gaRma napirze piradi Semadgenlobis daTvlis, SeiaraRebisa
da aRWurvilobis Semowmebis Semdeg (oceulis serJantisa da
#5 jariskacis mier) piradi Semadgenloba axdens
reorganizacias da agrZelebs amocanis Sesrulebas.
(p) piradi Semadgenloba mZime aRWurvilobiT:
(1) M240 – ZiriTadi nawilebi ikvreba 7-santimetris sigrZis
TokebiT. fiqsaciis adgilis Tokis bulini gaivlis iaraRis ukana
rgolkavSi, iaraRis qveda marcxena mxares. unda Seikras
mrgvali maryuJi sasxletis damcavis irgvliv. Tokma unda
gaiaros iaraRis qveda marjvena mxares da iaraRis wina
nawilSi keTdeba bulini ori naxevriani naskviT da ori
naxevriani naskvi _ wina samizneze. Tokis muSa bolos
darCenili nawili mibmulia bulinis Tokis boloze wina
samiznisagan daaxloebiT 30 sm-is daSorebiT, romelic
207
sakmarisi unda iyos win gaSverili xelis gasayrelad. M240
Tokis xidiT gadatanisas dazRveulia wina samiznesa da ukana
rgolkavze mimagrebuli kavebiT. M240 gadaaqvs
metyviamfrqveves.
(2) erTTokiani xidis gadakveTamde uzrunvelyofili unda
iqnesPRC 119-is wyalgaumtaroba. kavi magrdeba
zurgCanTis CarCos wverze (iseve, rogorc #1/2/3 jariskacebis
zurgCanTebze). xidis jgufis meTauri zurgCanTas Tokze
amagrebs.
SeniSvna: ori kavis gamoyeneba yovelTvis iwvevs Tokis
gadaxlarTvas. zurgCanTaze morgebuli unda iyos saxelurebi.
radiosadguri radiooperators gadaaqvs.
a. moTxovnili aRWurviloba:
(1) ori sawvimari labada (“ponCo”);
(2) ori sasroli iaraRi (iaraRis magivrad SeiZleba gamoyenebul
iqnes boZi);
(3) TiToeul jgufze ori zurgCanTa;
(4) TiToeul jgufze sammetriani Toki;
(5) TiToeul jgufze erTi satvirTo Toki.
208
g. gadakveTis adgilis SerCeva: gadakveTis adgilis SerCevamde unda
Catardes adgilmdebareobis rekognoscireba. METT-TC faqtorebis
gaTvaliswinebiT, viTarebis analizis safuZvelze, meTauri irCevs
gadakveTis adgils, romelic uzrunvelyofs dafarvisa da SeniRbvis
SeZlebisdagvarad maRal dones, aqvs mdinareSi Sesvlis da
gamosvlis adgilebi, romlebic unda iyos rac SeiZleba TavTxeli.
gadakveTis maRali siCqaris uzrunvelsayofad gadakveTis SerCeul
adgils unda hqondes iseTi napirebi, romelzes jariskacebi SeZleben
swrafad da adgilad gadaadgilebas.
209
‘’ponCos’’ boloebi kididan daaxloebiT 30 santimetris moSorebiT.
‘’ponCo’’ mzad aris.
9-7. organizacia.
210
(a) TiToeul jariskacs navze unda ganesazRvros konkretuli pozicia
(ix. suraTi 9-1);
(b) unda ganisazRvros TiToeuli navis meTauri (Cveulebriv, am
movaleobas iTavsebs mesaWe);
(g) ganisazRvros navigatori (Cveulebriv _ oceulis meTauri) da,
saWiroebisamebr, meTvalTvale jgufi.
(d) ekipaJi ganlagdeba Semdegnairad (suraTi 9-2):
(e) mesaWis movaleobebi:
(1) pasuxismgebelia navis kontrolsa da ekipaJis moqmedebaze;
(2) Tvalyurs adevnebs tvirTis dabinavebas, Sekvras da
ganawilebas;
(3) inarCunebs navis kurss da siCqares;
(4) gascems yvela brZanebas.
sahaer o m
cvel i
m
eTval Tval e m
eTval Tval e
11-12 12-1
m
eTval Tval e m
eTval Tval e
9-11 1-3
m
eTval Tval e m
eTval Tval e
8-9 3-4
m
eTval Tval e m
eTval Tval e
7-8 4-5
m
esaW
e
m
eTval Tval e m
eTval Tval e
6-7 5-6
211
2 1 1 1
4 3 2 2
6 5 3 3
8 7 4 4
10 mesaWe 9 5 mesaWe 5
212
g. iaraRi mokidebulia zurgze, lula qvemoTaa daSvebuli da jariskaci
saxiT navis Sida mxaresaa mimarTuli.
d. koleqtiuri iaraRi, radiosadgurebi, sabrZolo masala da sxva didi
zomis aRWurviloba dabmulia navze navis amobrunebis
SemTxvevaSi tvirTis dakargvis Tavidan acilebis mizniT. Tu
tyviamfrqvevis lula cxelia, navze dabmamde lula unda gagrildes.
e. radiosadgurebi da akumulatorebi wyalgaumtari unda iyos.
213
(2) brZanebaze _ “imoqmedeT” _ ekipaJi imarTeba welSi da wevs
navs daaxloebiT 15-20 santimetris simaRleze.
(3) gadaadgilebisas ekipaJs marTavs mesaWe.
214
navis cxviris gavliT. grZeli daTvla gamoiyeneba mdinaris
sanapiroebTan, satvirTo trapebTan da maSin, roca Rrma wyali
SeuZlebels xdis mokle daTvlis meTodis gamoyenebas.
(d) mokle daTvla aris datvirTvis an gadmotvirTvis xerxi, romlis
mixedviTac navis ekipaJi sxdeba da gamosxdeba wyvilebad navis
gverdebidan im dros, roca navi jer kidev wyalSi imyofeba. aRniSnuli
xerxi gamoiyeneba Txel wyalSi, rac iZleva navis mdinaridan swrafad
amotanis SesaZleblobas.
(e) navis napirze Seyeneba aris navidan ekipaJis Txel wyalSi
erTdroulad gadmosxmis da wylidan navis swrafad amoyvanis xerxi.
215
gadaadgilebis
mimarTuleba
navebi
mdinare
216
9-12. amobruneba. navis gadabrunebis an gadabrunebuli navis
gasworebis varjiSebisas gamoiyeneba Semdegi brZanebebi da
procedurebi.
217
(5) mdore wyali _ mdinaris nawili, sadac eroziis an mdinaris
dinebis cvlilebis Sedegad Zalian neli dinebaa. mdore wyali
Cveulebriv gamoirCeva didi raodenobiT CaZiruli xeebiT da
narCenebiT fskerze.
(6) kunZuli _ Cveulebriv, aris msxlis formis xmeleTis nawili
mdinaris ZiriTad dinebaSi. kunZulis is mxare, romelic egebeba
mdinaris dinebas, Cveulebriv, savsea narCenebiT da sasurvelia
kunZulis am nawilisgan Tavis arideba.
(7) dineba aris monakveTis viwro nawili, romlis sigrZec,
Cveulebriv, ufro didia, vidre sigane.
(8) dineba yvelaze didia mosaxvevis gareT. TavTxeli (Txeli adgili
mdinareSi) da wyalmarCxi adgilebi gxvdeba mosaxvevebSi.
(9) marCxobi Cveulebriv mdebareobs mdinaris ZiriTad nawilTan
Senakadis SeerTebis adgilze.
(10) mesaWe da #1 jariskaci (da meTvalTvale _ Tu daniSnulia)
valdebulia daakvirdes mdinares da aRmoaCinos dabrkolebebi,
gadaxlarTuli mcenareebi da napiridan xmeleTis gamoSverili
adgilebi.
218
(b) navigatori imyofeba navis centrSi. igi ar usvams niCabs.
Ramis saaTebSi rukis gasanaTeblad is iyenebs farans ponCos
qveS. meTvalTvale (an #1 jariskaci) imyofeba navis cxvirze.
(g) navigatori gamudmebiT inarCunebs orientacias rukisa da
kompasis meSveobiT.
(d) navigatori awvdis informacias meTvalTvales mdinaris
konfiguraciis Sesaxeb da atyobinebs mosaxvevebis,
monakveTebis, ubeebis da dinebebis gadakveTis Sesaxeb.
(e) meTvalTvale miRebul informacias adarebs mis mier
danaxul niSnebs. rodesac es monacemebi erTmaneTs
emTxveva, navigatori gansazRvravs navis mdebareobas
rukaze.
(v) navigatori aseve acnobebs meTvalTvales rukis
Sesabamisad monakveTebis mTavar azimuts, xolo meTvalTvale
am informacias adasturebs kompasis gamoyenebiT.
(z) navigatori meTvalTvales awvdis informacias mxolod erTi
konfiguraciis Sesaxeb da ar gadadis axalze, sanam
meTvalTvale ar daadasturebs miRebul informacias.
(T) SeiZleba gamoyenebul iqnes acetatis furclebisagan
damzadebuli samarSruto ruka, romelsac qvemodan amodebuli
eqneba manaTobeli lenti. naxazi Sesrulebulia an masStabis
dacviT an sqematurad. aq SeiZleba mocemuli iyos reliefis
pirobebi, dinebaTa SeerTebis adgilebi da ubeebi.
219
xazi
eSeloni
sol i sebr
solisebri
i
mwkrivi
FILE
V-s formis
VEEEE
EEE
220
X Tavi
samxedro alpinizmi
(a) Tokebi
(1) Toki gankuTvnilia mcocavebis da aRWurvilobis usafrTxoebis
uzrunvelsayofad, im operaciisas, romlis drosac xdeba cicabo
kldeze asvla da Camosvla. Toki aseve gamoiyeneba Tokisagan
damzadebuli mowyobilobebis gasakeTeblad da mowyobilobebis
gadasaadgileblad.
(2) SerCeva. neilonis da kernmantelis (neilonis Toki, romelsac
faravs garsi) tipis Toki SeiZleba gamoyenebul iqnes samxedro
alpinizmSi. qvedanayofebis mier mTaSi davalebebis Sesrulebisas
ZiriTadad gamoiyeneba neilonis Toki. neilonis Tokis gamoyeneba
mravalnairad SeiZleba da misi Semowmebac advilia. Tumca
kernmantelis tipis TokTan SedarebiT nakleb gamZle da elastiuria.
kernmantelis Tokis ori tipia aRsaniSnavi: dinamikuri da statikuri.
dinamikuri Toki gamoiyeneba alpinisturi operaciebis da mTaze
asvlis dros, rodesac saWiroa Tokis gaWimva. dinamikuri Tokis
sigrZe daWimvisas grZeldeba 8-12%-iT. statikuri kernmantelis
Tokis sigrZe mxolod 2%-iT izrdeba. igi gamoiyeneba maSin, roca
221
Tokis gaWimva ar aris saWiro, magaliTad, Tokis mowyobilobebSi
(Tokis xidi an fiqsirebuli Toki). Tokis SerCevis kriteriumebia:
(a) Tokis SerCeva xdeba amocanis Sesabamisad an imis
gaTvaliswinebiT, Tu risTvis gamoiyeneba Toki.
(b) dartymis Zala (Camovardnisas mcocavze dartymis Zala)
unda iyos minimaluri.
(g) gaWimvis SesaZlebloba _ gaTvaliswinebuli unda iqnes
elastiuroba (dinamikuri tipis Tokebis Sedareba statikurTan
asvlisa da Camosvlis dros).
(d) gaTvaliswinebuli unda iqnes wona (Tokis sigrZe da
gawyvetis zRvari).
(e) unda SeirCes mravalmxrivi gamoyenebis Tokebi.
(v) cnobili unda iyos gawyvetis zRvari, SerCeuli Tokis
maxasiaTeblebi da SesaZleblobebi.
222
10-3. kvanZebi.
a. ZiriTadi kvanZebi.
(1) kvadratuli kvanZi (Square Knot) (suraTi 10-1). es aris ori Tokis
urTierTgadamkveTi gadabma, romlis drosac Tokis Tavisufali
boloebi gadabmis Semdeg gamodis ukan Tokis uZravi nawilis
mxares erTmaneTisagan 1800-iT. TiToeuli Tavisufali bolos
dazRveva xdeba samyuras formis kvanZiT (Overhand Knot) Tokis
uZrav mxares.
kvadratuli kvanZi
kvadratuli kvanZi
(2) wriuli maryuJi ori naxevarnaskviT (Round turn two half hitches) (suraTi
10-2). gamoiyeneba Tokis erTi bolos fiqsaciis adgilze misabmelad.
aRniSnuli kvanZis dros Toki akeTebs erT mTlian wres fiqsaciis adgilis
irgvliv ise, rom orive rgoli mdebareobs erTmaneTis paralelurad da
exeba erTmaneTs, Tumca ar kveTs. orive naxevari kvanZi mWidrod
aris moWerili wriuli maryuJis sapirispiro mimarTulebiT, romelsac
223
Camketi wverSi aqvs, xolo misi sigrZe ar unda iyos 10 santimetrze
naklebi.
(3) rviani naskvi Tokis boloze (End of the rope clove hitch) (suraTi 10-3).
rviani naskvi Tokis bolos aris fiqsaciis kvanZi, romelic saWiroebs
mudmivad daWimul mdgomareobaSi yofnas. fiqsaciis adgilis irgvliv
keTdeba ori wre diagonaluri CamketiT. Tokis brunebs Soris ar unda
iyos Tokis sisqeze meti manZili. Camkets unda hqondes gaqaCvis
sapirispiro mimarTuleba. Camketi keTdeba Tokis gaqaCvis
sapirispiro mimarTulebiT. kvanZis Sekvris Semdeg darCenili kudis
sigrZe ar unda iyos 10 santimetrze naklebi.
224
(4) rviani naskvi Tokis SuaSi (Middle of the rope clove hitch) (suraTi 10-4).
rviani naskvi Tokis SuaSi aris fiqsaciis Sua adgilis kvanZi, romelic
gamoiyeneba Tokis Sua nawilis fiqsaciis adgilze dasamagreblad.
kvanZi qmnis or wres diagonaluri CamketiT fiqsaciis adgilis irgvliv.
Tokis brunebs Soris ar unda iyos Tokis sisqeze meti manZili.
Camkets unda hqondes wevis sapirispiro mimarTuleba.
(5) Tokis skami marcxena xelis muxruWiT (Rappel seat left hand brake)
(suraTi 10-5). Tokis skami gamoiyeneba CamosvlisaTvis da SeiZleba
Seikras ise, rom misi gamoyeneba SesaZlebeli gaxdes marcxena an
marjvena xeliT.
225
suraTi 10-5. Tokis skami marcxena xelis muxruWiT
fexis Tasmebi ar kveTen erTmaneTs, unda Semoikras dundulebze da
Seikras. fexis Tasmebi qmnian Camket naxevarnaskvebs welis
irgvliv Semoxveul Tokebze. kvadratuli kvanZi ikvreba Sesabamisad
TeZos marjvena nawilze ori samyuras formis naskviT. kudebi unda
iyos 16 santimetis sigrZis. karabini saTanadod aris damagrebuli
yvela Tokis irgvliv, romlis gasaxsneli iReba maRla da gare
mimarTulebiT. karabini ar unda exebodes kvadratul an samyuras
fomris kvanZs. Tokis skami unda iyos imdenad mWidrod Sekruli,
rom SeuZlebeli iyos xelis Cateva sxeulsa da Tasmebs Soris.
b. rviani kvanZebi.
(1) rviani maryuJi (Figure 8 loop) (suraTi 10-6). rviani maryuJis
kvanZi gamoiyeneba Tokis bolos fiqsirebuli maryuJis
gasakeTeblad. misi Sekvra SeiZleba Tokis bolos an Tokis
nebismier adgilze. rviani maryuJis kvanZebi ikvreba ori
urTierparaleluri Tokebisagan, romlebic qmnian 8-is formas. Tokebi
ar unda iyos erTmaneTze gadaxlarTuli. TiToeuli maryuJi aris
sakmarisad didi karabinis dasamagreblad. ormagi rviani maryuJis
Sekvris Semdeg unda darCes, sul mcire, 10 sm sigrZis bolo.
226
(2) ormagi rviani maryuJi (Rerouted figure 8 knot) (10-6). ormagi rviani
matyuJi gamoiyeneba ori paraleluri TokiT mTavar Tokze mcocavis
misabmelad. rviani maryuJi fiqsaciis adgilisagan daSorebulia
maryuJis diametris manZiliT. kvanZis Sekvris Semdeg darCenili
kudis sigrZe unda iyos, sul mcire, 10 santimetri.
g. specialuri kvanZebi.
(1) kvanZi “prusiki” Tokis boloSi (End of the rope prusik) (suraTi 10-8).
“prusiki” Tokis boloSi gamoiyeneba moZravi Tokis uZrav Tokze
misamagreblad. kvanZi Sedgeba ori wrisagan, Tokis swori nawilis
perpendikularuli CamketiT. bulini ikvreba Camketisagan
araumetes 15 santimetris moSorebiT. bulinis kvanZis Sekvris
Semdeg darCenili kudis sigrZe ar unda iyos 10 santimetrze
naklebi. kvanZebi ar unda moZraobdnen fiqsirebul Tokze.
muSa bolo
daaxloebiT 30 santimetris
sigrZis
227
(2) kvanZi “prusiki” Tokis SuaSi (Middle of the rope prusik) (suraTi 10-
9). “prusiki” Tokis SuaSi gamoiyeneba fiqsirebul Tokze moZravi
Tokis misamagreblad mis nebismier sigrZeze. kvanZi Sedgeba ori
brunisagan Tokis swori nawilis perpendikularuli CamketiT. wreebi
ar kveTen erTmaneTs, bulini ar unda iyos horizontaluri
Camketisagan 15 santimetrze metiT daSorebuli. kvanZma
Tavisuflad ar unda imoZraos fiqsirebul Tokze.
228
uZravi nawili
sxeulis
4-6 rgoli mimarTulebiT
erTi
mklavis
uZravi nawili
sigrZe
229
usafrTxoebis Toki
mcocavi Toki
230
suraTi 10-12. meqanikuri dazRveva (Munter Hithc Belay)
231
a. balansirebuli cocva: SesaZlebelia xelisa da fexis Sesabamisi
mosaWidebis gamoyeneba.
b. daWimuli TokiT cocva an cocva uSualo daxmarebiT:
(1) xelis da fexis SezRuduli moWidebisas.
(2) dayrdnoba xelisa da fexis xelovnur mosaWidebze
(aterierebi).
232
oceulis feris wveri
wiTeli usafrTxoebis
wiTeli usafrTxoebis salte - Ziri
salte - Ziri
wiTeli
usafrTxoebis
salte - Ziri
233
(a) A-CarCo (suraTi 10-14). gamoiyeneba xelovnuri simaRlis
Sesaqmnelad. xelovnur simaRles saWiroebs Semdegi ori sistema:
vertikaluri awevis Toki da droebiTi ganivi RerZi.
(b) fiqsirebuli Toki. gamoiyeneba rTul reliefze piradi Semadgenlobis
gadaadgilebis gasaadvileblad. igi saSualebas aZlevs mZime tvirTis
mqone pirad Semadgenlobas gadalaxos saxifaTo samTo marSrutebi
swrafad da usafrTxod. aRniSnuli mowyobilobis gasamarTavad
aucilebelia Semdegi faqtorebis gaTvaliswineba:
(1) unda SeirCes yvelaze xelsayreli, advilad gadasalaxi
adgilmdebareoba. Tavidan unda iqnes acilebuli dabrkolebebi;
(2) unda arsebobdes fiqsaciis SesaZlebloba (xelovnuri da
bunebrivi);
(3) adgili unda iyos usafrTxo qvis da yinulis cvenis TvalsazrisiT;
(4) gaTvaliswinebuli unda iqnes taqtikuri faqtorebi;
(5) gabmuli Tokis simaRle unda iyos muxlsa da gul-mkerds Soris;
(6) Toki unda daiWimos Zlierad, garda im adgilebisa, sadac
xvdeba dabrkolebebi, romelTa gverdis avlac gardauvalia. am
adgilebze Toki unda iyos sakmarisad moSvebuli, romelic mcocavs
dabrkolebebis gverdis avlis saSualebas miscems;
(7) Tokebi ar unda kveTdnen erTmaneTs. mcocavma arc erT
wertilSi ar unda gadakveTos Tokis bolo;
(8) uzrunvelyofili unda iyos Sualeduri fiqsaciis adgilebis sakmarisi
raodenoba.
fiqsaciis
adgili
samyurasebr
kvanZi kaviani
welvadi Tokis
irgvliv samyuraseb
ri kvanSi
ori
urTierTgadamkveTi
calke dafiqsirebuli
maryuJebi 234
suraTi 10-14. A-CarCo/vertikaluri awevis Toki
TokiT Seikras
kvanZi “prusiki”
A-CarCos win da
ukan
235
individualuri
satransporto
damWimavi
sistema
(e) Tokis xidi (suraTi 10-16). Tokis xidebi gamoiyeneba mTaSi iseTi
mdinaris gadakveTisas, romlis siRrmec aRemateba adamianis TeZos
simaRles. aseTi mdinareebis gadakveTa saSiSia, radganac dineba
SeiZleba iyos Zaliani Zlieri. moulodnelma wvimam an daTbobam
wynari dineba SeiZleba gadaaqcios wylis Zlier nakadad. xidebs
Soris maqsimaluri sigrZe, romelzec SeiZleba gaidos xidi 37-metriani
TokiT, 20 metria. mdinaris gadakveTisas gaTvaliswinebuli unda
iqnes Semdegi:
(1) piradma Semadgenlobam icis wyalSi gadarCenis xerxebi, maT
Soris wyalSi moulodnelad Cavardnis SemTxvevaSi samoqmedo
RonisZiebebi;
(2) gadakveTisaTvis unda SeirCes Sesabamisi adgili;
(3) unda SeirCes mosaxerxebeli gaRma da gamoRma fiqsaciis
adgilebi;
(4) unda SeirCes datvirTvis da gadmotvirTvis platformebi;
(5) momzaddes piradi Semadgenloba da aRWurviloba;
(6) maSvelebi unda ganlagdnen poziciebze;
(7) xidi unda iyos rac SeiZleba daWimuli, xolo xidis damWimav
jgufSi ar unda Sediodes 6 kacze meti;
(8) xidi unda iyos muxlidan mkerdamde simaRlis;
(9) gadakveTis xerxebi: komandos xoxva, maimunisebri xoxva,
tirolis gadakveTa.
(10) erTTokian xidze erTdoulad SeiZleba imyofebodes mxolod erTi
kaci;
236
(11) orTokian xidze _ sam kacamde (erTi _ xidis dasawyisSi,
meore _ centrSi da mesame _ xidis boloSi).
237
suraTi 10-17. Camosvla
(b) mowyoba:
(1) unda SeirCes da Semowmdes xelsayreli fiqsaciis ZiriTadi da
alternatiuli adgilebi.
(2) Camosvlis wertils unda hqondes fiqsaciis ZiriTadi da
alternatiuli adgilebi.
(3) Camosvlis wertili Tanabrad aris daWimuli fiqsaciis yvela
wertils Soris.
(4) roca SesaZlebelia, gamoiyeneba ormagi Toki.
(5) Toki unda wvdebodes gadmotvirTvis plaTformas.
(6) adgils unda hqondes datvirTvis da gadmotvirTvis xelsayreli
plaTformebi.
(7) piradi Semadgenloba, romelic muSaobs kldis kidesTan, unda
iyos dabmuli.
(8) unda SeirCes xelsayreli marSruti, romelic ar gaivlis aramyar
zedapirze da mosalodneli ar iqneba qvis cvena.
(g) moqmedeba:
(1) piradi Semadgenlobis is wevrebi, romlebic imyofebian
Camosvlis adgilis wverSi, unda hqondeT kavSiri Camosvlis ZirTan;
(2) damzRvevi piri dgas TiToeuli Tokis ZirSi;
(3) Camosvlisas mcocavs SeuZlia daSvebis regulireba;
238
(4) mcocavs unda ecvas xelTaTmanebi da exuros Cafxuti;
(5) Camosvlis Semdeg mcocavi aTavisuflebs Toks.
Tavi XI
Tavis daRweva/gadarCena
239
11-1. Tavis daRweva. rodesac mtrul garemoSi moqmedebisas
xvdebi izolaciaSi rogorc individualurad, aseve jgufis
SemadgenlobaSi, Tavis daRwevis da gadarCenis unarCvevebi
mniSvnelovanwilad ganapirobeben sakuTar ZiriTad ZalebTan
SeerTebis SesaZleblobas.
11-2. gadarCena.
240
gadalaxvas. jariskacisaTvis nacnobi unda iyos is emociuri
mdgomareoba, romelic axlavs TivTgadarCenis RonisZiebebs.
sakuTari Tavis codna ukiduresad mniSvnelovania gadarCenisas.
jariskacma zustad unda icodes, Tu rogor SeuZlia daupirispirdes
seriozul stresul mdgomareobas, SiSs, tkivils, travmebs,
avadmyofobas, sicives, sicxes, SimSils, daRlilobas, uZilobas,
mowyenilobas, simartoves da izolacias.
b. jariskaci SeZlebs Seasustos da gadalaxos mtris teritoriaze
izolirebisagan miRebuli Soki im SemTxvevaSi, Tu TavSi eqneba
mTavari sityva: “gadarCena” (S-U-R-V-I-V-A-L).
(1) S - Seafase viTareba, Seafase garemo, Seafase sakuTari fizikuri
mdgomareoba, Seafase sakuTari aRWurviloba.
(2) UU - “moCqares mougviandeso”. gadaadgilebis swrafad
dawyeba ar aris aucilebeli. dagegme gadaadgileba.
(3) R - gaxsovdes Seni adgilmdebareoba mowinaaRmdegis
qvedanayofebTan da mis mier kontrolirebad teritoriebTan
mimarTebaSi.
(4) V - daZlie SiSi da panika.
(5) I - improvizacia sasargebloa. unda SegeZlos garemoSi arsebuli
bunebrivi sagnebis saWiroebisamebr gamoyeneba. gamoiyene
fantazia.
(6) V - ar daiviwyo sicocxlis mniSvneloba. gaxsovdes mizani _
gaaRwio cocxalma. sijiute, Sens winaSe arsebuli problemebis da
dabrkolebebis winaSe qedmouxreloba Segmatebs fizikur da
moralur Zalas.
(7) A - daakvirdi adgilobrivebs, maT yoveldRiur saqmianobas.
rodis, sad da rogor moipoveben sakvebs da sasmel wyals.
(8) L - gamoiyene goneba. aiTvise ZiriTadi unar-Cvevebi.
241
anaTebs da qmnis Crdils. miwaSi unda CairWos 90 santimetris
sigrZis swori joxi da mimarTuleba unda ganisazRvros qvemoT
mocemuli diagramis Sesabamisad (suraTi 11-1).
242
g. CrdiloeT zomier sartyelSi Cveulebrivi saaTiT mimarTulebis
gansazRvra Semdegnairad xdeba:
(1) mcire zomis joxi unda CaerWos miwaSi ise, rom warmoiqmnas
gamokveTili Crdili;
(2) saaTi unda ganTavsdes miwaze ise, rom saaTis maCvenebeli
isari mimarTuli iyos Crdilis gaswvriv;
(3) saaTze unda ganisazRvros Sua wertili saaTis maCvenebel
isarsa da 12 saaTs Soris da gaivlos warmosaxviTi xazi saaTis
centridan am wertilis gavliT. es warmosaxviTi xazi aris
CrdiloeTidan samxreTisken mimarTuli xazi. amis Semdeg SeiZleba
ganisazRvros sxva mimarTulebebi.
243
11-4. wyali. Tavis gadarCenis mcdelobisas wyali aucilebelia. wylis
gareSe adamians ar SeuZlia didxans gaZleba, gansakuTrebiT cxel
garemoSi, sadac adamiani oflis saxiT Zalian bevr siTxes kargavs. civ
garemoSic ki adamians dRe-Ramis ganmavlobaSi esaWiroeba
daaxloebiT ori litri wyali. adamianis organizmis sam meoTxedze
meti siTxes warmoadgens. organizmi siTxes kargavs sicxis, sicivis,
stresis da daZabulobis Sedegad. organizmis normaluri
funqcionirebisaTvis aucilebelia dakarguli siTxis Sevseba. ase rom,
erT-erTi mTavari amocanaa wylis adekvaturi maragis mopoveba.
244
(4) gadasxmis da dajdomis zonebi;
(5) wylis saidumlo samalavebi;
(6) mowinaaRmdegis alternatiuli da perspeqtiuli miznebi.
245
plastikuri Tavsaxuravi
unda damagrdes
qviSiT an miwiT sasmeli mili
tenis warmomqmneli
mwvane
mcenareuloba
konteineri
246
iqnes, rom mocemuli mcenaris mopoveba SesaZlebelia sakmarisi
raodenobiT da Rirs mis mopovebaze droisa da Zalisxmevis
daxarjva. sakvebis vargisianobis SemowmebisaTvis SeiZleba saWiro
gaxdes testis gamoyeneba, romelic SeiZleba gagrZeldes 24 saaTi:
(1) testireba unda Cautardes potenciuri sakvebis mxolod
garkveul nawils.
(2) mcenare unda daiSalos mTavar Semadgenel nawilebad:
foTlebi, Rero, fesvebi, kvirti da yvavili.
(3) unda ganisazRvros, aqvs Tu ara potenciur sakvebs Zlieri an
mware suni. Tumca, mxolod suniT SeuZlebelia sakvebis
vargisianobis dadgena.
(4) potenciuri sakvebis Wama ar SeiZleba testirebis dawyebidan
8 saaTis ganmavlobaSi.
(5) sakvebis Sxamianobis Semowmeba unda moxdes
Semdegnairad: mcenaris nawili unda daidos idayvis an majis Sida
mxares. rogorc wesi, 15 wuTi sakmarisia Sesabamisi reaqciis
gamosavlenad.
(6) tesirebis dros ar SeiZleba arafris sakvebad miReba, garda
gawmendili wylisa da mcenaris im nawilebisa, romlebic ukve
SeamowmeT.
(7) unda aiRoT mcenaris garkveuli raodenoba da moamzadoT ise,
rogorc apirebT mis miRebas.
(8) sakvebad momzadebuli ulufis pirSi Cadebamde SeexeT
sakvebs bageebiT, raTa Semowmdes, aris Tu ara sakvebi mwveli
an iwvevs Tu ara qavils.
(9) Tu sami wuTis Semdeg tuCebze ar gamovlinda uaryofiTi
reaqcia, sakvebis mcire nawili unda daidoT enaze 15 wuTiT.
(10) uaryofiTi reaqciis ararsebobis SemTxvevaSi sakvebi unda
daiReWos da gaCerdes piris RruSi 15 wuTis ganmavlobaSi. ar
SeiZleba misi gadaylapva.
(11) 15 wuTis Semdeg cxelebis, qavilis, gaSeSebis da
damwvrobis SegrZnebis ararsebobis SemTxvevaSi SeiZleba
sakvebis gadaylapva.
(12) aucileblad unda daicadoT 8 saaTi. Tu am drois ganmavlobaSi
SeiniSna raime uaryofiTi reaqcia, aucilebelia pirRebinebis
gamowveva da didi raodenobiT wylis miReba.
247
(13) uaryofiTi reaqciis ararsebobis SemTxvevaSi SeiZleba
naxevari finjani igive mcenaris miReba imave wesiT. amis
Semdeg aucilebelia 8 saaTiT mocda. uaryofiTi efeqtis ararsebobis
SemTxvevaSi mocemuli mcenare vargisia sakvebad.
248
b. 11-5 suraTis Sesabamisad SesaZlebelia kauWebis da harpunebis
(xelis Subi) gakeTeba da maTi gamoyeneba Tevzis dasaWerad,
sasrolad da miwis amosaTxrelad.
249
(2) aucileblad unda icodeT xafangis dageba.
(3) potenciurma nadavlma ver unda Seityos Casafrebuli monadiris
arsebobis Sesaxeb.
250
unda damzaddes xafangis ganTavsebis adgilidan moSorebiT,
Semdeg unda moxdes maTi gadatana da adgilze dageba. amiT
SesaZlebelia adgilobrivi mcenareulobis dazianebis Tavidan acileba,
rac amcirebs potenciuri nadavlis mier xafangis aRmoCenis
SesaZleblobas. ar SeiZleba axlad moWrili mcenareebis gamoyeneba
xafangebis da maxeebis dasagebad. axlad moWrili mcenare
gamoyofs wvens, romelic gamoscems suns da afrTxobs cxovels.
251
moxvevas da iZulebulia wavides win, xafangisaken. Tumca, zogierTi
saxeobis cxoveli msgavs SemTxvevaSi amjobinebs ukan daxevas.
arxi ar unda iyos gadaulaxavi winaRoba. arxSi cxoveli unda Sevides
da gadaadgildes ise, rom ver amCnevdes mas. ukeTesi efeqtisaTvis,
arxi unda amcirebdes bilikis siganes da unda iyos potenciuri
nadavlis sxeulze odnav ganieri. es konstruqcia unda aigos
xafangidan cxovelis savaraudo sigrZis moSorebiT, xolo Semdeg arxi
unda gafarTovdes.
(1) maxe saterfuliT (suraTi 11-6). maxe saterfuliT gamoiyeneba
mcire zomis nadavlis dasaWerad. bilikze unda gaiTxaros Txeli
ormo. orkapa (kapebiT qvemoT) joxebi unda CavarWoT bilikis erT
mxares ormos TiToeul kuTxeSi. orive kapiani joxi erTmaneTs unda
daukavSirdes ori swori horizontalurad mdebare joxiT. ramdenime
swori joxi unda ganTavsdes ormos Tavze ise, rom maTi erTi bolo
ganTavsdes qveda horizontalur joxze, xolo meore bolo _ miwaze,
ormos meore mxares. ormo unda daifaros joxebis sakmarisi
raodenobiT ise, rom potenciurma nadavlma erT-erT maTgans
mainc daabijos. Tokis erTi bolo unda damagrdes xis totis
gadmokidebul an gadmoxril boloze. toti unda moixaros da
ganisazRvros 5 santimetris sigrZis sasxleti kauWis damagrebis
adgili. Tokis meore bolo qmnis maryuJis formis xafangs. maryuJi
unda ganTavsdes ormos Tavze gadadebuli joxebis Tavze.
horizontaluri joxebis perpendikularuli mimarTulebiT Tavsdeba
sasxleti joxi, romelzec magrdeba daWimuli Toki. qveda
horizontaluri joxi ubralod unda iWerdes damsxlet joxs. rogorc ki
cxoveli dadgeba xvrelis Tavze moTavsebul joxebze, qveda
horizontaluri joxi qvemoT Caiwevs, sasxleti joxi eSveba da
maryuJi iWers cxovlis fexs.
axalgazrda xe
sasxleti joxis dawolis
Sedegad horizontaluri
arxi
joxebi ar vardebian
Zirs
252
suraTi 11-6. maxe saterfulebiT
z. cxovelis daWera SesaZlebelia xafangebis, maxeebis an iseTi
xafangebis meSveobiT, romlebic iyeneben mZime sagnebs cxovelis
mosaklavad. maxe warmoadgens iseT yulfs, romelSic vardeba an
ebmeba cxoveli. maxis gasakeTeblad SeiZleba paraSutis Tokebis,
mavTulebis, axalgazrda mkvrivi xis qerqis gamoyeneba.
(1) maxe damWeri yulfiT, (suraTi 11-7) Cveulebriv, monadires
moqmedebis adgilidan moSorebis saSualebas aZlevs. misi
mowyoba yvelaze advilia da saWiroebs nakleb dros. aRniSnuli
saxis maxe gansakuTrebiT efeqturia kurdRlis dasaWerad.
damWeri yulfiT maxis mosawyobad Toks unda gaukeTdes bulini
an “eleqtroxelosnis” kvanZi (Tu maryuJi keTdeba mavTuliT
maryuJis dazRveva unda moxdes mavTulis boloebis erTmaneTze
gadagrexviT). Tokis (mavTulis) meore bolo unda gatardes
maryuJSi, romelic qmnis maxes. igi unda iyos cxovelis Tavze didi
da tanze patara. Toki unda miebas (mavrTuli miemagros) magar
tots. toti unda iyos sakmarisad grZeli rom gadawvdes bilikis
meore mxares da damagrdes buCqze an sxva raime sayrdenze
(ori mokle orkapa). xafangSi Sesuli cxoveli gadaswevs damWer
joxs da awveba mas, sanam ar gaixlarTeba xafangSi. Tavis
daRwevis nebismieri mcdeloba ufro da ufro uWers maryuJs
cxovels.
253
qvemoT zemoT
mavTulis boloebi
gadaxveulia erTmaneTze
arxi
254
suraTi 11-8. Camketi tipis maxe
xedi winidan
255
suraTi 11-8a. xafangi, romelic msxverpls vardniT klavs
256
saaTis ganmavlobaSi. Tu mowamluli imyofeba zRvasTan axlos,
aucilebelia zRvis wylis daleva da pirRebinebis gamowveva.
(b) Tevzi swrafad fuWdeba, gansakuTrebiT cxel amindSi, amitom
Tevzis daWeris Semdeg aucilebelia misi rac SeiZleba swrafad
momzadeba.
(g) Tevzs unda moscildes layuCebi da didi sisxlZarRvebi,
romlebic mdebareoben xerxemlis gaswvriv (Tu Tevzi Samfurze
unda Seiwvas, mas SeiZleba Tavi ar movaWraT).
(d) Tu Tevzs 10 sm-ze meti sigrZis muceli aqvs, aucilebelia am
Tevzis gamoSigvna.
(e) Tevzs unda moscildes qercli an kani.
(v) SesaZlebelia Tevzis mTlianad Camocma joxze da Ria cecxlze
Sewva. Tumca, kangaucleli Tevzis moxarSviT SesaZlebelia meti
sakvebi Rirebulebis SenarCuneba. Tevzis kanis qveS
moTavsebulia cximi da zeTi, romelic xarSvis procesSi ar
ikargeba. nebismieri meTodi, romliTac SeiZleba mcenareuli
sakvebis momzadeba, SeiZleba gamoyenebul iqnes Tevzis
mosamzadebladac.
(z) mzeze gamosaSrobad Tevzi unda Camoikidos totze an
dalagdes cxel qvebze. roca Tevzi gamoSreba, sasurvelia zRvis
wylis misxureba an, Tu SesaZlebelia, damarileba. zRvis
produqtebis Senaxva ar SeiZleba kargad gamoSrobis da
damarilebis gareSe.
(2) gvelebi. yvela Sxamiani Tu uSxamo wylisa da xmeleTis gveli
sakvebad vargisia.
257
gvelis Sublze, raTa gvelma ver SeZlos Tavis mobruneba da kbena.
gveli sakvebad mzaddeba Semdegnairad:
(a) magrad dauWireT Tavi da moaWeriT daniT.
(b) gauWeriT muceli Txeli grZeli naseriT da gamoSigneT
(Signeuloba SeiZleba gamoyenebul iqnes satyuaras
mosamzadeblad xafangebisa da maxeebis mowyobisas).
(g) gaatyaveT gveli (kanisagan SeiZleba damzaddes qamari,
sartyeli da a.S.).
258
ketis an Subis dakvriT. mokvlisTanave aucilebelia cxovelis
sisxlisgan dacla, rac yelis gamoWris Sedegad SeiZleba moxdes.
Tu gamoSignuli cxovelis garkveul manZilze gadatanaa aucilebeli,
sasurvelia, cxoveli ar gaatyavoT. tyavi icavs mas
dabinZurebisagan. Tu SesaZlebelia, damuSavebuli nadavli unda
gasufTavdes gamdinare wyalTan axlos, sadac SesaZlebeli iqneba
nawlavebisa da sakvebad vargisi nawilebis gasufTaveba-garecxva
da gagrileba. rwyilebi da sxva parazitebi toveben cxovelis
gacivebul sxeuls, amitom, Tu SesaZlebelia, nawlavis
gawmendasa da gatyavebamde sasurvelia daelodoT mis
gacivebas. cxovelis gatyaveba xdeba Semdegnairad (suraTebi
11-10 da 11-11):
(a) daawvineT cxoveli zurgze, mucliT zemoT, Tu SesaZlebelia,
amozneqil adgilze. sayrdenad SeiZleba gamoyenebul iqnes
qvebi an buCqi.
(b) cxovels moacileT genitaliebi da curi.
(g) moacileT sekreciuli jirkvlebi usiamovno sunis Tavidan
asacileblad.
(d) kani unda gaiWras mucelze kudidan kisris mimarTulebiT.
kanze naseri unda iyos nazi, raTa ar daziandes muclis Rru.
(e) SeasrialeT dana kanqveS da ise moacileT qsovilebi
erTmaneTs, rom ar daazianoT muclis Rru. gaWris adgilze
akeceT kanis boloebi, raTa balani iyos xorcisagan mocilebuli.
(v) gaxliCeT mkerdis Zvali da gaxseniT mkerdis Rru. es
SesaZlebelia mkerdis Zvlis cal mxares neknebis gadaWriT.
(z) gadaWeriT sasunTqi da saylapavi milebi Tavis fuZesTan rac
SeiZleba axlos.
(T) saWmlis momnelebeli traqtis wina bolos gaTavisuflebis
Semdeg unda amoiWras ukana bolo, Tumca manamde
aucilebelia gamoSigvna, nawlavebi unda gadaWraT mxolod iq,
sadac saWiroa.
(i) Sardis buSti gadaWeriT frTxilad, ise, rom ar daazianoT
(Sardis CaRvram SeiZleba gaafuWos xorci).
(k) amoacaleT Sardis buSti.
(l) anusis xvrelis irgvliv kani amoWeriT wriulad.
259
(m) daaweqiT amoWril nawils SigniT da Semdeg moaSoreT
sxeuls.
(n) awieT an gadaabruneT sxeuli ise, rom daicalos sisxlidan.
SeniSvna: SeecadeT SeinarCunoT rac SeiZleba meti sisxli,
radgan is warmoadgens kvebis da marilis wyaros. moxarSeT
sisxli.
(o) moacaleT tyavi, fexebis Sida mxares fexis gaswvriv unda
gakeTdes naseri Cliqebamde an TaTebamde. Semdeg kanis
bolo amoabruneT da frTxili moZraobiT CaWeriT kansa da xorcs
Soris arsebuli Sre tyavis mTlianad gaZrobamde.
(p) cxovelis Signeuloba TiTqmis mTlianad gamosadegia. guli,
filtvebi da Tirkmelebi vargisia sakvebad. amoWeriT guli,
gaxseniT da dacaleT parkuWebi sisxlisagan. Tirkmelebi unda
daiWras naWrebad da, wylis sakmarisi raodenobis arsebobis
SemTxvevaSi, dalbes da gairecxos. yvela cxovelSi, garda
irmisebrTa ojaxis warmomadgenlebisa, naRvlis buSti (mcire,
muqi feris gamokveTili struqturis mqone buSti) RviZlsaa
mikruli.
(J) zogjer naRvlis buSti gamoiyureba rogorc buStuki RviZlze.
naRvlis buStis mosaZrobad unda daiWiroT buStis zeda nawili
da SemoWraT buStis ZirSi mdebare RviZlis nawili wriulad.
naRvlis buStis dazianebis da xorcze naRvlis daRvris
SemTxvevaSi aucilebelia misi saswrafod garecxva, raTa
Tavidan iqnes acilebuli xorcis gafuWeba. moaSoreT naRvlis
buSti mTlianad.
260
CaWeriT tyavi sxeulis
garSemo
261
gaasufTaveT piris Rru da amoWeriT ena. moxarSvis an Sewvis
Semdeg enas unda gamoaZroT kani. xorcis CamoWramde
SeiZleba mTliani Tavis Sewva Ria cecxlze. Tvalebi vargisia
sakvebad. Tvalebs moaSoreT badura da moamzadeT. tvinic
vargisia sakvebad. ufro metic, zogierTi mas delikatesad
miiCnevs. tvini aseve gamoiyeneba tyavis dasamuSaveblad.
(q) didi zomis cxovelis myesebi da iogebi SeiZleba
gamoyenebul iqnes Tokebis dasamzadeblad.
(R) Zvlis tvini mdidaria sakvebi nivTierebebiT. gatexeT Zvali da
gamoiReT Zvlis tvini. Zvali SeiZleba gamoyenebul iqnes iaraRis
gasakeTeblad.
(y) Tu arsebuli viTareba da dro iZleva amis saSualebas,
sasurvelia xorcis nawili SeinaxoT Semdgomi
gamoyenebisaTvis. haeris sakmaod dabali temperaturis
SemTxvevaSi SesaZlebelia xorcis gayinva. Tbil klimatur
pirobebSi xorcis garkveuli droiT Sesanaxad aucilebeli iqneba
xorcis gaxmoba an Sebolva. xorcis erTi Ramis ganmavlobaSi
Sebolva inaxavs xorcs erTi kviriT, xolo ori Ramis ganmavlobaSi
_ 2-4 kviriT. xorcis gasaxmobad an Sesabolad daWeriT is
daaxloebiT 6 mm-iani sisqis naWrebad. haerze
gamoSrobisaTvis CamokideT xorcis naWrebi qarisa da mzis
cxeli sxivebis zemoqmedebis pirobebSi cxovelisagan
miuwvdomel adgilze. xorci unda daifaros buzebisa da
mwerebisagan dacvis mizniT.
(S) xorcis Sesabolad aucilebelia daxuruli sivrce, magaliTad,
vigvami (cxovelis tyavisagan gakeTebuli konusiseburi tenti)
(suraTi 11-12) an ormo, agreTve SeSa. umjobesia foTlovani xis
SeSa. ar gamoiyenoT wiwvovani xis SeSa, magaliTad, fiWvi,
soWi, naZvi an kedari, radgan am xis jiSebis SeSisagan
gamonabolqvi kvamli xorcs usiamovno gemos aZlevs.
262
ponCo an paraSutis
qsovili
xis koWebisagan
Seqmnili konusi
xorcis naWrebi
cecxlis dasanTebi
ormo
vigvami
263
11-8. TavSesafari. TavSesafars SeuZlia daicvas adamiani mzis,
mwerebis, qaris, wvimis, Tovlis, cxeli da civi temperaturisa da
mowinaaRmdegis TvalTvalisagan. zog SemTxvevaSi TavSesafris
mowyoba SeiZleba iyos sakvebisa da wylis mopovebaze ufro
mniSvnelovani amocana.
264
suraTi 11-13.
265
(8) ponCos centris gamagreba aseve xdeba miwaSi joxis
CarWobiT da ponCos centris gamagrebiT, Tumca, aRniSnuli xerxi
mniSvnelovnad zRudavs sivrces da moZraobis SesaZleblobas.
(9) qarisa da wvimisagan dacvis mizniT damatebiT SeiZleba
totebis, buCqebis, zurgCanTebis da sxva aRWurvilobis
Semowyoba TavSesafris gverdebze.
(10) siTbos dakargvis Semcirebis mizniT saizolacio masalad
SeiZleba gamoyenebul iqnes miwaze dafenili foTlebi an fiWvis
wiwvebi. SeniSvna:Ldasvenebisas miwasTan kontaqtiT SeiZleba
daikargos sxeulis siTbos 80%.
(11) mowinaaRmdegis mier Tqveni aRmoCenis Tavidan
asacileblad aucilebelia TavSesafris siluetis dadableba:
(a) damWeri Tokebi welis simaRlidan muxlis simaRlemde unda
Camoiwios.
(b) ori muxlamde simaRlis joxi daamagreT or centralur
naxvretSi (aseve ponCos kideze arsebul naxvretebSi), xolo
ponCo daxareT miwisaken da daamagreT wvetiani joxebiT.
266
(2) 3 m-iani Zelis erTi bolo CamodeT horizontalur sayrdenze.
ponCos gadaxuruli TavSesafris msgavsad, savele TavSesafris
daxrili mxare mimarTuli unda iyos qarisaken.
(3) Zelebis gadasabmelad SeiZleba axalgazrda xis an lianebis
gamoyeneba.
(4) TavSesafris CarCo unda amoivsos buCqebiT, foTlebiT,
wiwvebiT an balaxiT, rac kulisis formiT unda daewyos.
(5) TavSesafarSi dasawolad daafineT Tiva, foTlebi, wiwvebi an
balaxi.
(6) civ amindSi TavSesafarSi SeiZleba moewyos cecxlis amrekli
kedeli (suraTi 11-14). kedlis gasamagreblad miwaSi CaarWeT oTxi
1.2 m-is sigrZis joxi; sayrdenebs Soris daawyveT morebi;
sayrdenebis boloebi SekariT ise, rom morebi iqve darCnen.
morebs Soris arsebuli sivrceebi amoavseT totebiT. sul mcire
mondomebiT SeiZleba gakeTdes saSrobi cxauri: moWeriT 1.5 sm-
is diametris koWebi (sigrZe damokidebulia TavSesafris sayrdensa
da cecxlis amrekli kedlis wveros Soris manZilze). koWis erTi bolo
unda daidos TavSesafris horizontalur sayrdenze, xolo meore _
refleqtoris kedlis wveroze. koWebze daawyveT da daamagreT
mcire zomis joxebi. am mowyobilobis gamoyeneba SeiZleba
tansacmlis, xorcis da Tevzis gasaSrobad.
267
suraTi 11-14. savele TavSesafari
268
(4) cecxlis danTebis mizani.
(5) ramdenad axlos imyofeba mowinaaRmdege.
xe kvamlis
gasafantad
haeris nakadi
269
15-35 sm-is
25-30 sm.
diametris Ria
ormo
15-20 sm.
20-25 sm
270
(2) farduli. CaarWeT axlad moWrili xis joxi miwaSi 300-iani kuTxiT.
joxis bolo miSverili unda iyos qaris mimarTulebiT. moaTavseT fiCxi
(sul cota, erTi peSvi) fardulis siRrmeSi. moukideT cecxli fiTils.
rogorc ki fiTilisagan cecxli gadaedeba fiCxs, daumateT fiCxi da
SeSa da cecxli gaRvivdeba.
(3) jvaredini Txilili. amoTxareT miwaSi daaxloebiT 30 sm-is
sigrZis jvaredini Txrili. Trilis siRrme unda iyos daaxlebiT 7-8 sm.
jvris centrSi CadeT didi raodenobiT fiTili. fiTilze piramidiseburad
daawyvT fiCxi. Txrilebis meSveobiT cecxls qvemodan miewodeba
haeri, romelic cecxlis gaRvivebas Seuwyobs xels.
vigvami farduli
271
diagnozis dasma da mkurnaloba. qvedanayofs aseve unda hqondes
sabrZolo operaciebis dros daRupulTa (KIA) movlis gegma.
12-3. nakbenebi.
nakbenebi
tipi pirveli daxmareba
gvelis 1. daSavebuli moaSoreT gvels.
nakbeni 2. daSavebuls moxseniT beWdebi da samkaulebi.
3. daamSvideT daSavebuli.
4. nakbenze daadeT 1-2 TiTis siganis momWeri
naxvevi. naxvevsa da kanis zedapirs Soris
SesaZlebeli unda iyos erTi TiTis Secureba. mklavisa
da fexis dakbenisas erTi naxvevi daadeT nakbenis
zeda mxares, xolo meore _ qveda mxares. Tu nakbeni
xelze an terfzea, unda daidos erTi momWeri naxvevi
majaze an koWze
5. dakbenili kiduri uZravad unda iyos dafiqsirebuli
gulis doneze qvemoT.
6. Tu SesaZlebelia, mokaliT gveli (ar dauzianoT Tavi
da ar CaigdoT safrTxeSi sakuTari janmrTeloba) da
gadaagzavneT is daSavebulTan erTad.
7. dauyovnebliv aRmouCineT adekvaturi samedicino
daxmareba.
Savi qvrivi 1. daamSvideT daSavebuli.
obobas 2. mobaneT nakbeni.
nakbeni 3. Tu SesaZlebelia, daadeT yinuli.
272
4. moiZieT samedicino daxmareba.
tarantulis, 1. mobaneT nakbeni.
morielis, 2. Tu SesaZlebelia, daadeT yinuli.
termitebis 3. gamoiyeneT saWmeli soda, kalaminis losioni da
nakbeni xorcis damarbilebeli tkivilisa da qavilis
Sesamsubuqeblad.
4. Tu nakbeni (nakbenebi) saxeze, kiserze (sasunTqi
gzebis blokirebis SesaZlebloba) an genitaliebis
midamoSia, Tu Zlieri reaqciaa an nakbeni saSiSia,
daSavebuli amyofeT rac SeiZleba wynarad da
saswrafod aRmouCineT samedicino daxmareba.
273
barakuda, 2. Tavidan aicileT daSavebulis SokSi Cavardna.
aligatori 3. uzrunvelyaviT sicocxlis SesanarCuneblad saWiro
RonisZiebebi.
4. orTopediuli dazianebebis arsebobis SemTxvevaSi
daadeT artaSani.
5. dauyovnebliv aRmouCineT samedicino
daxmareba.
ku, 1. kargad daamuSaveT Wriloba.
gvelTevza, 2. saWiroebis SemTxvevaSi daadeT artaSani.
marjani
meduza, 1. cxvirsaxociT frTxilad moaSoreT miwebebuli
anemoni sacecebi.
2. daadeT gaTxelebuli amiaki, alkoholi, xorcis
damarbilebeli an talkis fxvnili
zRvis 1. daamuSaveT Wriloba Tbili wyliT 30-60 wuTis
zRarbebi, ganmavlobaSi.
skarosi, 2. Semdeg aRmouCineT pirveli daxmareba
moluskebi
274
saxmisi (da winsarTi _ Tu is gamoiyeneba)
SeiZleba gadaices daSifvris gareSe.
3 pacientebis moaxseneT mxolod saWiro informacia,
raodenoba daSifreT raodenoba da Semoklebuli ricxvebi
(#)-1-gadaudebeli _ sicocxlis/kidurebis
mxedvelobis gadarCena. evakuacia
unda moxdes 2 saaTis ganmavlobaSi.
(#)-2-prioritetuli - evakuacia unda
moxdes 4 saaTis ganmavlobaSi.
(#)-3-rutinuli - evakuacia unda moxdes
24 saaTis ganmavlobaSi.
(#)-4-dauyovnebeli - evakuacia unda
moxdes rac SeiZleba male
Tu erTi moTxovnisas xdeba ori an meti
kategoriis moxseneba, TiToeul kategorias
Soris gamoiyeneT sityva ”pauza”.
4 moTxovnili daSifreT Sesabamisi Semoklebuli ricxvebiT:
specialuri 5 - araferi
aRWurviloba 6 - amwe
7 – Stokes litter
8 - penetratori tyeSi/junglebSi
5 pacientebis moaxseneT mxolod saWiro informacia,
raodenoba daSifreT informaciis saWiro raodenoba da
tipebis gamoiyeneT Semoklebuli ricxvebi. Tu
mixedviT sahaero samedicino evakuacia moTxovnilia
orive tipisaTvis, tipebs Soris gamoiyeneT
sityva ”pauza” (#)9 - sakace; (#)0 -
ambulatoriuli (mjdomare).
6 ayvanis zonis 1 - raionSi ar aris mowinaaRmdegis cocxali
usafrTxoeba Zala
2 - raionSi mowinaaRmdegis cocxali Zalis
SesaZlo arseboba (safreni aparati frTxilad
uaxlovdeba ayvanis zonas)
3 - raionSi mowinaaRmdegis cocxali Zalis
275
arseboba (safreni aparati frTxilad
uaxlovdeba ayvanis zonas)
4 - raionSi mowinaaRmdegis cocxali Zalis
arseboba (moTxovnilia SeiaraRebuli
eskortireba)
5 - mSvidobiani periodi
7 ayvanis adgilis daSifreT Sesabamisi Semoklebuli ricxvebi:
moniSvnis 5 - paneli.
xerxebi 6 - piroteqnikuri niSani.
7 - kvamli.
8 - adamiani.
9 - qsovilis an paraSutis naWeri.
0 - xis totebi, tyis nawili an erTad dawyobili
qvebi.
1 - sasignalo lampa an farani.
2 - manqanis sinaTle.
3 - cecxli.
8 pacientis ar aris saWiro TiToeul kategoriaSi Semavali
erovneba da pacientebis ricxvis gadacema. daSifreT
statusi mxolod Sesabamisi Semoklebuli ricxvebi.
4 - amerikeli samxedro piri.
5 - amerikeli samoqalaqo piri.
6 - araamerikeli samxedro piri.
7 - araamerikeli samoqalaqo piri.
8 - tyve.
9 radiaciuli, es xazi unda mieTiTos mxolod saWiroebis
biologiuri da SemTxvevaSi. daSifreT Sesabamisi
qimiuri Semoklebuli ricxvebi:
dasnebovnebis 9 - radiaciuli
done 0 - biologiuri
1 - qimiuri
2 - mSvidobiani periodi
276
a. simptomebi:
(1) sisxldena.
(2) deformacia.
(3) ugono mdgomareobaSi yofna.
(4) mexsierebis dakargva.
(5) yurebidan da cxviridan sufTa sisxlis an siTxis dena.
(6) Tavbrusxveva.
(7) pulsis cvlileba.
(8) sunTqvis problemebi.
(9) gulisreva an pirRebineba.
(10) krunCxvebi.
(11) metyvelebis darRveva.
(12) gonebis dabindva.
(13) Tvalebis CaSaveba.
(14) Zilianoba.
(15) mxedvelobis problemebi.
(16) paralizeba.
(17) Tavis tkivili.
b. mkurnaloba:
(1) gaaTavisufleT sasunTqi gzebi.
(2) daadeT saxvevi dazianebul adgilze.
(3) ar daamuSaoT Wriloba.
(4) gaaTbeT daSavebuli.
(5) ar gamoaZroT CarWobili ucxo sxeuli Tavidan.
(6) ar aWamoT, araferi daalevinoT daSavebuls.
(7) ar gamoiyenoT morfini an smgavsi preparatebi.
(8) nu ecdebiT gamosuli tvinis qsovilis Tavis adgilze moTavsebas.
(9) sasunTqi gzebi unda iyos gasufTavebuli.
(10) daSavebuli daawvineT Wrilobis sapirispiro mxares.
277
dazianeba niSnebi/simptomebi pirveli daxmareba
sicivisgan miyenebuli dazianebebi
moyinva gawiTlebuli, 1. Cveulebriv, unda
SeSupebuli, cxeli, moxdes dazianebuli adgilis
mtkivneuli, qavilisadmi daTboba (sxeulis siTbo).
midrekili kani. sicivis 2. ar SeiZleba moyinuli
Semdgomi adgilis dazela an masaJi.
zemoqmedebis 3. aRmouCineT samedicino
pirobebSi SesaZlebelia daxmareba
dazianebuli kanis
(sisxlmdeni wylulebi)
inficireba
datenianebuli dazianebuli nawilebi 1. sxeulis dazianebuli ubnis
/tranSeisebur aris civi, gaSeSebuli da TandaTanobiT gaTboba
i fexi tkivilis grZnoba ar haeris Tbili nakadiT.
gaaCnia. gaTbobis 2. ar SeiZleba kanis
Semdeg sxeulis masaJi an dazelva.
dazianebuli ubnebi 3. daicaviT dazianebuli
SeiZleba iyos cxeli, nawilebi travmisagan.
mwveli da mCxvletavi 4. kargad gaamSraleT fexi.
tkivilebiT. bolo faza: ar SeiZleba siaruli.
dazianebul ubanze kani 5. aRmouCineT samedicino
aris fermkrTali, molurjo daxmareba.
elferiT; pulsi mcirdeba,
Cndeba beberebi, kani
SeSupebulia, gaTbobis
Semdeg iwyeba
sisxldena da SeiZleba
ganviTardes gangrena.
yinvis zedapiruli: siwiTle, 24- zedapiruli:
nakbeni 36 saaTis 1. gaaTbeT daSavebuli;
ganmavlobaSi Cndeba frTxilad gaaTbeT
beberebi da cildeba dazianebuli adgilebi.
kani. 2. gaaTavisufleT moWerili
278
Rrma: win uswrebs tanisamosisgan. unda
zedapiruli yinvis moxdes daSavebulis
nakbeni; kani izolireba.
umtkivneuloa, Rrma:
fermkrTalia, moyviTalo 1. daicaviT sxeulis
elferiT, cvilisebri, dazianebuli ubani
Sexebisas aris myari, Semdgomi
beberebi Cndeba 12-36 dazianebebisagan.
saaTis Semdeg. 2. rac SeiZleba swrafad
gauwieT samedicino
daxmareba.
279
ukontrolo. sxeulis daSavebuls.
temperaturis 4. mzad unda iyoT
Semdgomma vardnam reanimaciuli RonisZiebebis
SeiZleba gamoiwvios Casatareblad (xelovnuri
Sokuri da komatozuri suTqva da gulis masaJi).
mdgomareoba. 5. dauyovnebliv gauwieT
samedicino daxmareba.
Zlieri hipoTermia:
1. swrafad daastabilureT
sxeulis temperatura.
2. Tavidan aicileT siTbos
Semdgomi dakargva.
3. frTxilad moepyariT
daSavebuls.
4. rac SeiZleba swrafad
gadaiyvaneT uaxloes
samedicino
dawesebulebaSi.
sicxiT gamowveuli dazianebebi SeniSvna 2,3
gadametxure daSavebuls aqvs 1. daSavebuli gadaiyvaneT
biT mklavebis, fexebis CrdilSi da moasusteT
gamowveuli da/an muclis kunTebis moWerili tansacmeli.
krunCxvebi krampi (spazmi). 2. dazaralebuls nel-nela
daSavebuli SeiZleba mieciT daaxloebiT erTi litri
iyos ofliani da hqondes wyali erTi saaTis
wyurvilis Zlieri ganmavlobaSi.
grZnoba. 3. daakvirdiT daSavebuls
da saWiroebis Sesabamisad
mieciT wyali.
4. krunCxvebis gagrZelebis
SemTxvevaSi aRmouCineT
samedicino damxareba.
siTburi daSavebuli ganicdis 1. daSavebuli gadaiyvaneT
gamofitva madis dakargvas, Tavis CrdilSi, gril adgilze da
280
tkivils, momatebul mouSviT moWerili
oflianobas, sisustes an tansacmeli.
moTenTilobas, 2. daasxiT wyali
Tavbrusxvevas, daSavebuls da dauniaveT,
gulisrevas, kunTebis raTa gaizardos aorTqlebiT
krunCxvebs. kani aris gamowveuli gaciebis
notio, fermkrTali da efeqti.
webovani. 3. mieciT daSavebuls sul
cota, erT litramde wyali
dakarguli siTxis
Sesavsebad.
4. auwieT fexebi.
5. simptomebis gagrZelebis
SemTxvevaSi aRmouCineT
samedicino daxmareba.
siTburi/mzis wydeba oflis gamoyofa 1. daSavebuli gadaiyvaneT
dartyma (kani cxeli da mSralia), CrdilSi, gril adgilze da
SeiZleba hqondes Tavis mouSviT tansacmeli, xolo,
SeniSvna 4 tkivili, Tavbrusxveva, Tu arsebuli viTareba iZleva
gulisreva, pirRebineba, amis saSualebas, gaxadeT
aCqarebuli pulsi da kidec.
sunTqva, Semcivneba, 2. CasviT civ wyalSi. Tu civi
gonebis dabindva. abazana ar aris
moulodnelad SeiZleba xelmisawvdomi, mklavebi
ganviTardes kolafsi da da fexebi dauzileT civi
daSavebulma dakargos wyliT. dauniaveT
grZnoba. am daSavebuls, raTa gaizardos
SemTxvevaSi aorTqlebiT gamowveuli
daSavebuli gacivebis efeqti.
saWiroebs 3. Tu daSavebuli gonzea,
gadaudebel nel-nela mieciT erTi litri
samedicino wyali.
daxmarebas. 4. moiZieT samedicino
daxmareba da, rac
281
SeiZleba swrafad,
moaxdineT daSavebulis
evakuacia. CaatareT
sicocxlis SesanarCunebeli
RonisZiebebi.
282
cecxlgamtar zonarze (Time fuse) an dartymiTi moqmedebis milze
(Shock tube). amfeTq-detonatori maalebel milaksa (Fuse igniter) da
sadetonacio zonarTan (Detonating cord) erTad SeiZleba gamoyenebul
iqnes sxvadasxva sacecxle sistemebis mosawyobad.
283
(1) qarxnuli wesiT daxveuli 9.1 metris sigrZis dartymiTi
moqmedebis milaki.
(2) moZravi “J”-s formis maryuJi mimagrebulia
sadetonacio zonarze (Detonating cord)D swrafad da advilad
dasamagreblad.
(3) amfeTqi-detonatorisagan erTi metris moSorebiT
magrdeba wiTeli droSa, xolo ori metris moSorebiT _ yviTeli
droSa.
(b) M14.
(1) qarxnuli wesiT daxveuli 7.4 metris sigrZis
cecxlgamtari zonari.
(2) inicirebisaTvis SeiZleba gamoyenebul iqnes maalebeli
milaki an asanTi.
(3) mTeli sigrZis wvis saerTo dro daaxloebiT xuTi wuTia.
(4) yviTeli saxvevebi aRniSnaven erTwuTian intervalebs.
(g) M15.
(1) ori amfeTq-detonatori, romelic qarxnuli wesiT aris
daxveuli 21 metris sigrZis dartymiTi moqmedebis milSi.
(2) TiToeul amfeTq-detonators aqvs Semayovnebeli
elementebi, rac uzrunvelyofs safexurebrivi detonaciis
SesaZleblobas.
284
(a) M12. qarxnuli wesiT daxveuli 152 metris sigrZis
dartymiTi moqmedebis mili, romelic daxveulia muyaos
koWze.
(b) M13. qarxnuli wesiT daxveuli 304 metris sigrZis
dartymiTi moqmedebis mili.
285
(8) cecxlgamCens moxseniT damcavi Wilibi.
(9) muxti moiyvaneT moqmedebaSi ise, rom cali xeliT geWiroT
cecxlgamCeni, xolo meore xeliT swrafad gaswioT gasawevi
rgoli.
286
13-9. afeTqebis Sedegebis simulireba (Demolition Effects Simulator DES).
afeTqebis Sedegebis simulireba aris afeTqebis swavlebisa da
repeticiis martivi da xarjTefeqtiani gza. afeTqebis simulirebisas
gamoyenebuli muxtebis ageba SesaZlebelia im masaliT, romelic
xelmisawvdomia momaragebis Cveulebrivi arxebiT.
a. masala.
(1) muyaos yuTi.
(2) daxveuli zonari.
(3) daaxloebiT 1,1 kg carcisa da qviSis nazavi (50/50).
(4) sadetonacio zonari, daaxloebiT 1,2 metri.
(5) amfeTq-detonatori, M14.
(6) maalebeli milaki, M81.
b. ageba.
(1) naxazis Sesabamisad muyaosgan gamoWeriT Sabloni
(suraTi 13-1).
21
8 1/2”
52” sm
5 sm
2”
30
12”
sm
43
17”
sm
suraTi 13-1. simulatoris Sabloni
(2) naxazis mixedviT aawyveT yuTi. yuTi SekariT zonariT.
(3) yuTi naxevramde gaavseT qviSisa da carcis nareviT.
SeamowmeT, rom yuTSi ar moxvdes qva an raime msxvili
nivTi.
(4) yuTs gaukeTeT kvanZi.
(5) yuTi bolomde gaavseT carcisa da qviSis nareviT.
287
(6) yuTis zeda safarze gaakeTeT xvreli. sadetonacio zonaris
Tavisufali bolo CauSviT xvrelSi, sul cota, 45 santimetris
sigrZeze.
(7) daxureT safari da SekariT zonariT.
(8) aamoqmedeT muxti sasurveli raodenobis distanciri
amfeTqiT da M81 cecxlgamCeniT.
Tavi XVI
operaciebi dasaxlebul punqtSi
288
14-2. operaciis tipebi urbanul garemoSi.
289
operaciebs urbanul garemoSi (magaliTad, mZevalTa
gaTavisufleba). am tipis operaciebs, Cveulebriv, atareben
gaerTianebuli specialuri operaciebis Zalebi. es operaciebi Zalian
gavs aSS-s policiis operaciebs, romlebsac atareben specialuri
SeiaraRebisa da taqtikis jgufebi (SWAT). es operaciebi SeiZleba
moicavdnen TanamSromlobas amerikul Zalebsa da maspinZeli
qveynis policiur Zalebs Soris. marTalia, regularuli Zalebi uSualod
ar atareben msgavsi qirurgiuli sizustiT Catarebul operaciebs,
Tumca maT SeiZleba mxari dauWiron msgavs operaciebs raionis
izolirebis, usafrTxoebisa da mosaxleobis kontrolis an samZebro-
samaSvelo jgufebiT uzrunvelyofiT.
(d) meTauri mzad unda iyos dasaxlebul punqtSi erTi tipis brZolis
meore tipiT swrafad Sesacvlelad. qalaqis brZolebma uCvenes,
rom operaciebis mdgomareoba dasaxlebul punqtSi SeiZleba
swrafad gauarsedes mebrZolebis winaswar gafrTxilebis SezRuduli
SesaZleblobebis an misi saerTod ararsebobis SemTxvevaSi. advili
SesaZlebelia, rom stabilurobisa da mxardaWer operaciebSi
monawile Zala moulodnelad aRmoCndes brZolaSi.
14-3. dasaxlebul punqtSi samxedro operaciis (MOUT) Catarebis
principebi.
(a) moulodneloba. daartyi mowinaaRmdeges im dros da im
adgilze an ise, risTvisac is mzad ar aris. warmatebisaTvis
mTavaria moiereiSe elementisaTvis upiratesobis
mopoveba.
(b) usafrToxeba. arasodes misceT mowinaaRmdeges moulodneli
upiratesobis mopovebis saSualeba.
(1) SeinarCuneT operaciis yvela faza.
(2) oTxganzomilebiani brZolis veli (simaRle, siRrme, sigane,
miwisqveSa sivrce).
(3) yovelTvis uzrunvelyavi 3600-iani usafrTxoeba
(gaiTvaliswine maRali adgilebi da miwisqveSa sivrce).
(4) amocana ar aris dasrulebuli, sanam qvedanayofi rCeba
dasaxlebul punqtSi. urbanul garemoSi operaciaSi monawileTa
statusi ar iZleva imis saSualebas, rom usafrTxoeba gagebul
290
iqnes Ria reliefis standartebiT. gadarCenisaTvis mTavaria
yovelTvis icode yvelaferi Seqmnili viTarebis Sesaxeb.
(g) simartive. moamzadeT gasagebi, martivi gegma da daiyvaneT
daqvemdebarebulebamde Semoklebuli formiT zustad da
srulyofilad gagebis mizniT.
(1) gegma yovelTvis unda iyos martivi.
(2) darwmundiT, rom piradma Semadgenlobam gaigo
amocana da meTauris Canafiqri.
(3) dagegmeT da moemzadeT yvelaze cudi SedegisTvis.
(d) siCqare. sabrZolo operaciis ritmi.
(1) imoqmedeT usafrTxoebis uzrunvelmyofi elementis
msgavsad.
(2) gadaadgildiT swrafad, magram frTxilad.
(3) mwyobri gadaadgileba xels uwyobs swraf gadaadgilebas da
piriqiT.
(4) ar gadaadgilde ise swrafad, rom ver SeZlo
mowinaaRmdegesTan brZolaSi Seucdomlad Cabma.
(5) gamoimuSave lodinis taqtikuri gamoyenebis Tviseba.
(e) agresiuli moqmedeba. gaanadgure mowinaaRmdege
moulodneli, gamanadgurebeli ZaliT.
(1) siCqare da agresia qmnis moulodnelobas.
(2) ar misce mowinaaRmdeges reagirebis saSualeba.
(3) agresia unda iyos fizikuri da mentaluri.
14-4. METT-TC-s (amocana, mowinaaRmdege, sakvanZo
reliefi, cocxali Zala, dro da samoqalaqo pirebi) faqtorebi.
dasaxlebul garemoSi sabrZolo operaciebis efeqturad dagegmvis
mizniT meTaurma unda gamoiyenos qvedanayofis marTvis
procedurebi da Caataros METT-TC-is faqtorebis srulyofili analizi. es
aris dagegmvis sfecifikuri saxelmZRvanelo, romelic gamoiyeneba
dasaxlebul punqtSi sabrZolo operaciebis dagegmvisas. amocanis
dagegmvis Sesaxeb ufro detalurad ixileT II Tavi.
291
(1) ZalTa ganlageba. unda moxdes mowinaaRmdegis ZalTa
cnobili da savaraudo adgilmdebareobis gansazRvra obieqtSi da
mis irgvliv, magaliTad: danaRmuli velebis, dabrkolebebis da
gamagrebuli punqtebis cnobili da savaraudo adgilmdebareoba.
(2) Semadgenloba da siZliere. unda moxdes mowinaaRmdegis
ZalTa struqturis, cocxali Zalis, savaraudo siZlieris da adgilobrivi
mosaxleobidan mxardaWeris donis analizi dazvervis
monacemebis safuZvelze.
(3) piradi Semadgenlobis moralur-fsiqologiuri mdgomareoba.
unda moxdes mowinaaRmdegis mimdinare mzadyofnis
mdgomareobis analizi dazvervis monacemebis safuZvelze,
magaliTad: arsebuli amindi, aris Tu ara mowinaaRmdege
kargad momaragebuli, bolo xanSi hqondaT Tu ara warmateba
mowinaaRmdegesTan brZolaSi, hqondaT Tu ara didi msxverpli
da a.S.
(4) SesaZleblobebi. unda ganisazRros, risi gamoyeneba
SeuZlia mowinaaRmdeges Sens winaaRmdeg, magaliTad,
mowinaaRmdegis SeiaraReba, saartilerio saSualebebi, sainJinro
saSualebebi, sahaero Tavdacva, radiaciuli, qimiuri da biologiuri
safrTxeebi, siTburi/Ramis xedvis xelsawyoebi, axlo sahaero
mxardaWera, javSanteqnika da a.S.
(5) savaraudo samoqmedo gegma. dazvervis monacemebze
dayrdnobiT unda ganisazRvros, rogor warmarTavs
mowinaaRmdege brZolas Tavisi operacis raionSi (Seni
operaciis raionSi da mis irgvliv).
g. reliefi.
(1) meTaurma unda Caataros dasaxlebuli punqtis reliefis
detaluri analizi. gaTvaliswinebuli unda iqnes dasaxlebuli
punqtebis tipebi da nagebobaTa Semadgenloba.
(2) reliefis analizisas gamoyenebuli unda iqnes OCOKA
operaciis raionSi da mis irgvliv.
(a) TvalTvali da cecxlis seqtorebi: qvedanayofi yovelTvis
unda iyos mzad dasaxlebul punqtSi SezRuduli xilvadobis
pirobebSi operaciis Casatareblad. SezRuduli xilvadoba
gulisxmobs SezRudul ganaTebas, bunebrivi da xelovnuri
292
faqtorebiT warmoqmnil dabindebas. meTauri unda
darwmundes, rom piradi Semadgenloba aRWurvilia
adekvaturi saSualebebiT, rac miscems maT dasaxlebul
punqtSi zemoT CamoTvlil pirobebSi moqmedebis
SesaZleblobas.
(b) dafarva da SeniRbva: meTaurma unda Caataros rogorc
periferiuli, aseve qalaqis Sida nawilis dawvrilebiTi analizi.
meTaurebma unda gansazRvron obieqtebamde
gadaadgilebis iseTi marSrutebi, romlebic uzrunvelyofen
moieriSe Zalebis saukeTeso dafarvas da SeniRbvas.
meTaurma damatebiT unda gamoiyenos SezRuduli
xilvadobis upiratesoba, raTa piradi Semadgenloba maTi
saboloo ieriSis/garRvevis poziciamde SeumCnevlad
gadaadgildes. ieriSis saboloo poziciaze ganlagebis moieriSe
Zala rac SeiZleba swrafad, ramdenadac es taqtikurad aris
SesaZlebeli, unda moxvdes SenobaSi, romelic uzrunvelyofs
damatebiT dafarvas da SeniRbvas. meTaurma am
upiratesobis srulad sargeblobisaTvis unda icodes sibneliT
sargebloba da gaaCndes lodinis “taqtikurad gamoyenebis
Tviseba”. dasaxlebul punqtSi mebrZoli qvedanayofis yvela
wevrma kargad unda icodes xmaurisa da ganaTebis wesebi.
jariskacebma Tavi unda aaridon araaucilebel xmovan
komunakiacias, maT kargad unda icodnen dRis ganaTebis
Sesabamisi gamoyeneba da SezRudon kontaqti iq, sadac
SesaZlebelia mowinaaRmdegis mier maTi aRmoCena.
(g) dabrkolebebi: dasaxlebuli punqtis periferiaSi, iseve,
rogorc Tavad punqtSi, mravladaa bunebrivi da xelovnuri
dabrkolebebi. meTaurma unda Caataros marSrutebisa da
obieqtebis, agreTve miwisqveSa nagebobebis detaluri
dazverva, gaTvaliswinebuli unda iqnes marSrutis
koreqtirebis da specialuri aRWurvilobis saWiroeba.
(d) sakvanZo reliefi. analizis Sedegad unda dadgindes,
romeli Senobebi, gzajvaredinebi, safreni aparatebis
afrenis/dasmis zonebi, aeroportebi da amaRlebuli adgilebia
taqtikuri TvalsazrisiT mniSvnelovani sakuTari da
mowinaaRmdegis ZalebisTvis. garda amisa, meTaurma unda
293
gansazRvros misi operaciis raionSi mdebare is
infrastruqtura, romelic mowinaaRmdeges mianiWebs
taqtikur upiratesobas brZolis velze. es SeiZleba iyos
sakomunikacio centrebi, samedicino, samTavrobo da
fsiqologiuri TvalsazrisiT mniSvnelovani Senoba-nagebobebi
da a.S.
(e) miaxloebis marSrutebi: gaTvaliswinebuli unda iqnes
gzebi, gzajvaredinebi, SidasaxmeleTo sawylosno gzebi da
miwisqveSa nagebobebi (metro, kanalizacia da Senobis
qveda nawili). meTaurma unda moaxdinos raionis
klasificireba sxvadasxva saxiT rogoricaa: SesaZlebelia
gadaadgileba, SesaZlebelia nela gadaadgileba an
gadaadgileba SeuZlebelia.
294
iseve, rogorc nebismieri sxva samxedro operaciis Catarebis
SemTxvevaSi, meTaurma unda daniSnos repeticiis dro. operaciebi
dasaxlebul punqtSi moiTxoven iseTi individualuri, koleqtiuri da
specialuri davalebebis Sesrulebas, romlebic ar gvxvdeba naklebad
kompleqsur reliefSi warmoebuli operaciebisas. aRniSnuli davalebebi
moiTxoven damatebiT dros gasufTavebis, garRvevis, dabrkolebebis
Semcirebis, daSavebulTa evakuaciisa an mxardamWeri jgufebis
repeticiisTvis. damatebiT gaTvaliswinebuli unda iqnes saerTo-
sajariso elementebTan repeticiis dro. es SeiZleba iyos:
• artileria,
• javSansatanko elementebi,
• aviacia,
• sainJinro elementebi da sxva.
295
esrole manam, sanam Zirs ar daecema. refleqsuri sacecxle
varjiSebi tardeba gaxelili TvalebiT.
296
aseve Tavidan unda aicilos Senobis kuTxidan lulis gamoCena, rasac
“droSis frials” eZaxian.
297
(2) #2 jariskaci uSualod #1 jariskacis ukan dgas da,
Cveulebriv, ekisreba Sesvlis da gawmendis jgufis wevris
funqcia.
(3) #3 jariskaci, Cveulebriv, jgufis meTauria da sityvieri da
fizikuri (SexebiT) brZanebebis gacemazea pasuxismgebeli.
jgufis meTauri unda flobdes informacias arsebuli viTarebis
Sesaxeb davalebis, sakuTari Zalebis da mowinaaRmdegis
moqmedebebis gaTvaliswinebiT. erT-erTi xerxia #3
jariskacisaTvis gamrRvevis funqciis dakisreba. gamrRvevma
jariskacma SeiZleba gamoiyenos garRvevis Semdegi sami
xerxi:
• balistikuri [gluvluliani iaraRi (Shotgun), SaSxana da a.S.],
• meqanikuri (xuliganis iaraRi, rkinis Zeli, uro da a.S.),
• asafeTqebeli (karis saxeluris muxti, jaWvuri muxti, E-s
formis muxti da a.S.).
(4) #4 jariskaci, Cveulebriv, aris metyviamfrqveve da
SeiaraRebulia M249 xelis tyviamfrqveviT. is pasuxismgebelia
ukana flangis usafrTxoebaze, Cveulebriv, bolo Sedis oTaxSi da,
meTauris moTxovnis SemTxvevaSi, uzrunvelyofs yvelaze met
sacecxle simZlavres. meore xerxia #4 jariskacis gamoyeneba
gamrRvev jariskacad.
298
iataki sakmarisad mtkicea). msxvrevadi xelyumbarebi
afeTqebisas warmoqmnian uzarmazar wnevas da namsxvrevebs,
ris meSveobiTac SeuZliaT daazianon msubuqi nagebobebi. jgufis
wevrma unda SeZlos cecxlis kontroli da erTmaneTisagan
mowinaaRmdegisa da aramebrZoli pirebis gamorCeva. oTaxSi ar
unda Sevides orze naklebi kaci. #1 da @#2 jariskacebma
SeiZleba daiyviron _ “mokle oTaxi” im SemTxvevaSi, Tu oTaxi
Zalian mcirea mTeli jgufis Sesasvlelad.
299
#2 jariskaci gadaadgildeba kedlis gaswvriv #1 jariskacis
sapirispiro mimarTulebiT. #1 da #2 jariskacebi wmenden
garRvevis wertils, romelic warmoadgens moulodneli safrTxis
wertils maTTvis da gadaadgildebian gabatonebuli kuTxisaken. #3
jariskaci oTaxSi gadaadgildeba #2 jariskacis sapirispiro
mimarTulebiT karisagan, sul cota, erTi metris moSorebiT. #4
jariskaci gadaadgildeba #3 jariskacis sapirispiro mimarTulebiT.
mas Semdeg, rac gaiwmindeba oTaxi da yvela jariskaci miaRwevs
Tavisi dominirebis adgils, isini Cerdebian. SeniSvna: jgufis yvela
wevri oTaxis Tavdapirveli gawmendis Semdeg mzad unda iyos
nebismier poziciaze (#1-4) samoqmedod. jgufis yvela wevri
momzadebuli unda iyos yvela poziciaze samoqmedod.
l. oTaxis Caketva.
300
(1) viTarebis gakontroleba oTaxSi.
(2) gamoyenebuli unda iqnes gasagebi, xelis mokle niSnebi.
xmovani brZanebebi unda iyos minimumade Semcirebuli
sakuTari jgufis wevrebis gaurkvevlobis da mimdinare
procesebis Sesaxeb mowinaaRmdegis (romelic SeiZleba iyos
meore oTaxSi) informirebis ardaSvebis mizniT. es zrdis
moulodnelobis SesaZleblobas da moieriSe Zalas aZlevs imis
saSualebas, rom droze aRmoaCinos moaxloebuli
mowinaaRmdege.
(3) aucilebelia fizikuri da fsiqologiuri upiratesobis mopoveba.
(4) unda moxdes usafrTxoebis uzrunvelyofa da unda gakeTdes
moxseneba Seqmnili viTarebis Sesaxeb.
(5) oTaxis swrafi daTvaliereba Weris CaTvliT (daTvaliereba sam
ganzomilebaSi).
(6) gardacvalebis identificirebisaTvis gamoyenebuli unda iqnes
refleqsuri reagirebis xerxi (TvalSi Cartyma).
(7) unda moxdes oTaxis Cxreka prioritetuli sadazvervo
informaciis da Rirebuli tvirTis aRmoCenis mizniT dasaxuli
amocanisa da arsebuli drois Sesabamisad.
(8) piradi Semadgenloba tovebs oTaxs.
(9) gawmendili oTaxi unda moiniSnos (qimiuri sanaTebiT,
sainJinro lentiT, carciT, saRebaviT, VS-17 paneliT da a.S.).
oTaxis dakaveba centrSi mdebare kariT
suraTebi: 15-5-1°a-d
1
1
301
2
4 3 2 4 3
1
1
2 3 4 2
3
302
nabiji 1: #3 jariskaci wmends nabiji 1: #4 jariskaci wmends
moulodnel safrTxes, moulodnel safrTxes,
gadaadgildeba #2 jariskacis gadaadgildeba #3 jariskacis
sapirispiro mimarTulebiT, sapirispiro mimarTulebiT da
wmends karebis gasasvlels da Cerdeba gabatonebis wertilSi.
Cerdeba gabatonebis wertilSi.
1
1
303
4 3 2 4 3
2
2
1 3
1 3
304
jariskacis sapirispiro sapirispiro mimarTulebiT da
mimarTulebiT, wmends karebs Cerdeba gabatonebis adgilze.
da Cerdeba gabatonebis
wertilSi.
mravalircxovani
jgufi/mravaloTaxiani Senoba
#2 oTaxi
1
#1 oTaxi
3
4 2
suraTi 14-5-3
305
nabiji 2: aTeulis meTauri #2 oTaxis Sesasvleli karis
mdebareobis mixedviT gansazRvravs meore jgufis
mimarTulebas #1 oTaxSi Sesvlisas.
nabiji 3: pirveli jgufi iSleba oTaxSi, raTa meore jgufs
oTaxSi gadaadgilebis saSualeba misces.
nabiji 4: meore jgufi dgeba marcxniv da emzadeba
#2 oTaxSi Sesasvlelad.
kibis ujredi
2 1
3 2
3 4
2
4 1
1 4
Figure 14-5-4
suraTi 14-5-4
STEP 1: The #1 man pulls security on the highest point he
can see / engage.
STEP 2: The #2 man moves up the stairs on the inside
nabiji
with the #31:
man to#1 jariskaci
a point that he can see uzrunvelyofs
/ engage the misi
mxedvelobis/cecxlis
next landing, where he turns gaxsnis yvelaze
around and continuesmaRali
to move wertilis
up to the next landing.
usafrTxoebas.
STEP 3: The #3 man moves up the stairs with the #2 man
on the outside and engages the threat on the immediate
landing.
STEP 4: The #4 man moves up the 306 stairs with the #1 man,
on the squeeze, the #2 man turns around to engage the
next landing.
nabiji 2: #2 jariskaci adis kibeze #3 jariskacis Sida
mxares im wertilamde, saidanac is SeZlebs
dainaxos/gaxsnas cecxli kibis baqnis mimarTulebiT,
sadac is trialdeba da adis kibeze Semdgom
baqnamde.
nabiji 3: #3 jariskaci adis kibeze #2 jariskacis gare
mxares da uxsnis cecxls baqanze moulodnelad
gamoCenil mowinaaRmdeges.
nabiji 4: #4 jariskaci adis kibeze #1 jariskacTan
erTad, #2 jariskaci brundeba, raTa Semdeg baqanze
myof mowinaaRmdeges gauxsnas cecxli.
nabiji 5: #2 jariskaci ikavebs #1 jariskacis seqtors.
#3 jariskaci ikavebs #2 jariskacis pozicias, #4
jariskaci _ #3 jariskacis pozicias, #1 jariskaci ikavebs
#4 jariskacis pozicias.
SeniSvna: ZiriTadad kibis ujredis dakavebisas
saWiroa ori jgufis amoqmedeba.
3 4
2 1
4 3
1 2
Figure 14-5-5
suraTi 14-5-5
STEP 1: The #1 man checks high to insure there is no opening on the landing or between the stairs.
nabiji 1: #1 jariskaci amowmebs im sivrces, romelic kibis maRla
STEP 2: The #2 man pulls long security to the next bend or landing.
STEP 3:mdebareobs,
The #1 man or #3 imaSi dasarwmuneblad,
man with the #2 man move up the rom kibis
steps. baqani
As they an the
approach kibeebs
corner the
#2 man will tap the #1 man on
Soris sivrce ar aris Ria. the shoulder signaling that he is with him.
STEP 4: Keying off the #1 man’s movement, they will both simultaneously break around the corner.
STEP 5: If no fire is received #2 man will move to the opposite wall and continue to move up until they
reach their objective.
STEP 6: The #3 and #4 men will continue to move 307 3 to 4 steps behind.
NOTE: Do not get locked into security position. (e.g. Inside stairwell)
Do not get spread out thin or separated by more than one floor of stairs.
nabiji 2: #2 jariskaci uzrunvelyofs SedarebiT xangrZliv usafrTxoebas
momdevno kibis momdevno kuTxemde an baqnamde.
nabiji 3: #1 an #3 jariskaci #2 jariskacTan erTad adis kibeebze.
rogorc ki isini miuaxlovdebian kuTxes, #2 jariskaci mxarze dakravs
xels #1 jariskacs da amgvarad aniSnebs, rom masTanaa.
nabiji 4. #1 jariskaci wyvets moZraobas da orive maTgani Cerdeba
kuTxesTan.
nabiji 5. mowinaaRmdegis cecxlis ararsebobis SemTxvevaSi #2
jariskaci gadaadgildeba sapirispiro mxares mdebare kedelTan da
orive maTgani agrZelebs kibeze asvlas miznis miRwevamde.
nabiji 6. #3 da #4 jariskacebi adian kibeze win mimavali
jariskacebisagan kibis 3-4 safexuriT dabla.
SeniSvna: usafrTxo adgili ise unda SeirCes, rom operaciis
Sesrulebis dros jariskacs hqondes Tavis daRwevis SesaZlebloba
(mag., kibis ujredSi). jgufi ar unda gaifantos an gaiSalos erTi sarTulis
kibeebze met manZilze.
gadaadgileba derefanSi
gadaadgileba derefanSi:HALLWAY
gamwmendi jgufi (jgufebi) gadaadgildeba
MOVEMENT
derefanSi frontaluri usafrTxoebis uzrunvelsayofad (jvaredini
Hallway
usafrTxoebis Movement:
xerxi). Clearing
ixileT suraTiteam(s) move down the hallway utilizing
14-5-6
the frontal security (cross cover technique). See Figure 14-5-6.
2 1 1 1
4 3 2 2
3 3
T-Shape Intersection
4 4
erTi jgufis gadaadgileba ramdenime jgufis
derefanSi gadaadgileba derefanSi
Single Team Hallway Movement Multiple Team Hallway
2 Movement
2
1 1
1 1 suraTi 14-5-6
2 2 Figuregzajvaredini
T-s formis 14-5-6
308
STEP 1 STEP 2
nabiji 1 nabiji 2
suraTi 14-5-7
nabiji 1. orive #1 jariskaci imuxleba da faravs sakuTar seqtors.
nabiji 2. TiToeuli orkaciani jgufi winaswar gansazRvrul niSanze
Cerdeba kuTxesTan da ikavebs cecxlis sakuTar seqtors.
SeniSvna: am xerxiT SeiZleba moxdes kuTxis dinamiuri
gawmenda.
dinamiuri
Dynamic Corner kuTxe
1 3
2
3
4
4
Figure 14-5-8
suraTi 14-5-8
nabiji
STEP 1: #1#1da
1: The and #2
#2 manjariskacebi
as they approachkuTxesTan
the corner theymiaxloebisas ar amcireben
have to clear do not slow down.
STEP 2: The #2 man will tap the #1 man on the shoulder about 2 - 3 meters away from the
gadaadgilebis
corner letting the #1siCqares.
man know the #2 man is with him.
STEP 3: Keying off the #1 man’s movement they both break the corner simultaneously.
nabiji
STEP 4:2:ThekuTxemde
#1 man goes to low2-3 metris
to a knee, moSorebiT
the #2 man stays high. #2 jariskaci mxarze
dakravs
STEP 5: Ifxels #1 jariskacs
the Rangers dafire
are not receiving amgvarad aniSnebs,
the #2 man rabbits rom
/ moves to the masTanaa.
far side.
STEP 5: The #1 and #2 man take up sectors of fire.
nabiji
STEP 6:3:The#1 jariskaci
#3 and #4 man takeCerdeba
long security inda #2 jariskacTan
the direction of movement. erTad ikaveben
kuTxes.
309
nabiji 4: #1 jariskaci imuxleba, xolo #2 jariskaci rCeba gamarTuli.
nabiji 5: Semxvedri cecxlis ararsebobis SemTxvevaSi #2 jariskaci
gadaadgildeba Sor mxares.
nabiji 6: #3 da #4 jariskacebi ikaveben TavianTi cecxldaSenis
seqtors.
\
gzajvaredini
Three Way Intersection
4 3
2 1
6 5
4 3
2 1
Figure 14-5-9
suraTi 14-5-9
TEP 1: The #1- 4 men will use one of the corner clearing techniques to clear the corner that they h
nabiji 1: #1-4 jariskacebi sakuTari kuTxis gasawmendad iyeneben
TEP 2: The #5 and #6 man move through the intersection and enter the room as the #1 and #2 ma
kuTxis ifgawmendis
pick cross coverage erT-erT
they are entering xerxs.
more hallway.
TEP 3: The nabiji
#3 and 2:#4 man will then
#5 da follow into thegadaadgildebian
#6 jariskacebi stack as a four mangzajvaredinze
team, or they willda
become
ank security Sedian
if enteringoTaxSi
more hallway.
iseve, rogorc #1 da #2 jariskacebi, xolo Tu
TEP 4: The #1 and #2 man will provide security where needed unless they are needed in the room
gzajvaredinis Semdeg grZeldeba derefani, #5 da #6 jariskacebi
f entering more hallway the #1 man will become center ling security and the #2 man will become re
gzajvaredins kveTen jvaredini dafarvis qveS.
310
nabiji 3: #3 da #4 jariskacebi gadaadgildebian oTxkacian jgufSi,
xolo gzajvaredinis Semdeg derefnis gagrZelebis arsebobis
SemTxvevaSi uzrunvelyofen flangebis usafrTxoebas.
nabiji 4: #1 da #2 jariskacebi saWiroebisamebr uzrunvelyofen
usafrTxoebas oTaxSi. derefnis gagrZelebis arsebobis SemTxvevaSi
#1 jariskaci uzrunvelyofs centris, xolo #2 jariskaci _ zurgis
usafrTxoebas.
311
am xerxebis gamoyenebiT garRvevisas reinjeri xarjavs nakleb
energias da zogavs dros.
(1) meqanikuri garRvevis xelsawyoebi:
(a) xuliganis iaraRi (gamoiyeneba nebismieri saxis karisa da
fanjris gasaRebad).
(b) uro (masiuri karis, boqlomebisa da fanjris CarCoebisaTvis).
(g) Zalayini (nebismieri saxis karis, msubuqi kedlebisaTvis).
(d) mkvnetara (liTonis badis RobeebisaTvis, boqlomebisa da
mavrTulxlarTebisaTvis).
(e) gela (msubuqi karisa da boqlomebisaTvis).
(v) xerxi (Robeebis, msubuqi karebis, boqlomebisaTvis).
312
nivTiereba, maT Soris qimiuri nivTierebebi da samSeneblo
masalebi. afeTqebis xerxis gamoyenebisas yovelTvis arsebobs
xelmeored afeTqebis da cecxlis gaCenis riski.
(4) muxtebi. garRvevisas SeiZleba gamoyenebul iqnes
sxvadasxva saxis muxti. muxtis efeqturad gamoyenebisaTvis
pirad Semadgenlobas unda Cautardes Sesabamisi wvrTnebi.
qvemoT mocemulia muxtebis tipebi:
(a) wylis impulsi (liTonis/xis kari).
(b) elastiuri xazovani muxti (xis kari).
(g) kedlis asafeTqebeli muxti (qvis/aguris kedeli).
(d) jaWvis kibe (liTonis badis kedeli).
(e) E-tipis silueti.
(v) mavrTulxlarTebis sawinaaRmdego muxti (mavrTulxlarTebi).
313
gasarRvevi qvis an mainicirebel swrafad asawyobi axlavs
muxti aguris i sistema, - mizanze swrafad namsxvrevebi
kedlis sadetonacio ganTavsebis - ver anadgurebs
garRveva zonari SesaZlebloba armaturas
- afeTqebas Tan
axlavs maRali
wneva
mavrTulxlarTis xvrels C-4; ZiriTadi - advilad - gaZlierebuli
sawinaaRmdeg sammag mainicirebel gasakeTebeli mavTulxlarTis
o muxti mavTulxlarT i sistema, - advilad srulad gadaWris
sa da sadetonacio gansaTavsebeli mxolod 50%-iani
mavTulis zonari SesaZlebloba.
badis
RobeSi
warmoqmni
s xvrels,
romelic
sakmaod
didia
manqanis
gasasvlelad
wylis impulsis aRebs ZiriTadi - advilad asagebi - sayrdeni Zelis
muxti msubuq mainicirebel - mcire raodenobis gamoyenebis
liTonis da i sistema, namsxvrevebi (Tu SemTxvevaSi
xis karebs sadetonacio ar aris namsxvrevebis
zonari gamoyenebuli arsebobis safrTxe
sayrdeni Zeli) - mimagrebis
xerxis
gamoyenebisas
aucilebelia
sifrTxile
-transportirebisas
SeiZleba
daiRvaros
Semcveli
siTxeebi
314
315