Sei sulla pagina 1di 134

gmYZm

9 Zmoh|~a 2013 {Xdmir

gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013

gmYZm nwT>o nwT>Mo OmV amhrc...


S>m. Za| Xm^mocH$a mMr hm Pmcr mcm AmVm gma {Xdg hmoD$Z Joco AmhoV. Amn mm maoH$mMm emoY cmJcocm
Zmhr. m gX^mVrc Amm ^mdZm AmVm {Xdmirm H$mimV Var $ H$amMo Amhr Q>miV AmhmoV. nU Varhr AmmmUoM
hmam>mVrc cmImo cmoH$mZm m dfuMr {Xdmir gmOar H$amV AmZX dmQ>Uma Zmhr. mwio "{Xdmirm ew^o N>m' ho eX
AmnMm[aH$Vm hUyZ Cmamcmhr H$mhr AW Zmhr.
Jom nYam dfmVrc gmYZmm Zm-Owm dmMH$mZm S>m. Xm^mocH$amMr IynM gd Pmcr hmoVr, ^co Vo gmYZmVyZ {chrV
AgmoV dm ZgmoV! mMo H$maU mMr ^mfUo, wcmIVr, dmnmVrc ~mVm d Xa{Mdm{hmdarc N>mQo >-o moR>o ~mBQ>g mmmao
gmYZmm dmMH$mZm S>m Q>amMo XeZ m Zm m d$nmV hmoV hmoV.o m nmd^y rda, Vo JomZVa "gmYZm'Mo Xhmhr AH$ doido a Am{U
Wmmo nVrZo N>mnmcm OmD$Z mMo {dVaU hmoV AgyZhr EH$ H$maMo [aH$monU Amhr AZw^dV hmoVmo. m H$mimV mMr
H$VaVm Amhmcm R>mr-R>mr OmUdV hmoVr, mV {deof Ago H$mhr Zmhr. nU m H$mimVrc oH$ N>mQo >m-moR>m emm jUr
mMr AmR>dU OmV hmoV hmoVr Am{U mwio m emMm AmZXhr KoVm oV ZhVm.
~mcHw$ma {Xdmir AH$mMr {dVaU mohr Am{U w {Xdmir AH$mMr Om{hamV mohr, m XmoZhr mo{hm S>m Q>amm >rZo
"moR>o e' hUmdo Aem AmhoV. Amnm AZwnpWVrV Amnm cmoH$mZr MmoI H$m Ho$co Va mMm hmoUmam AmZX S>m Q>amZm gdm}
XOmMm dmQ>V hmoVm, ho Aem gJr cjmV oVo Am{U J EH$ doJmM H$maMr CXmgr XmQy>Z oV.o hUOo mm Zgmwio oUmao
AS>Wio qH$dm mXm mMr IV EH$m ~mOycm Am{U {imcom emZVaMr CXmgr Xgm ~mOycm Aer n[apWVr {ZmU Pmcr Amho.
mVyZ ~mhoa nS>mcm {H$Vr H$mi cmJoc ho H$imdmg mJ Zmhr.
"emoY Am{U ~moY', "doJ Am{U doY', "mJmodm Am{U H$mZmogm' Aem VrZ "Wr' KoD$Z mJrc VrZ {Xdmir AH$ gmYZmZo
H$mT>co hmoV.o m dfu "Jm^m Am{U AmdmH$m' Aer Wr KoD$Z AH$ H$mT>mMm {dMma hmoVm, mmUo {ZmoOZmcm gwdmVhr Pmcr hmoVr.
nU S>m Q>amMr hm PmmZVa gmarM grH$aUo ~XcyZ Jocr Am{U hUyZ m dfu Vr "Wr' KoD$Z {Xdmir AH$ H$mT>mMm {dMma
gmoS>y Z {Xcm. nU Varhr, m {Xdmir AH$mV XmoZ {d^mJ OwiZy Amco AmhoV. n{hcm {d^mJ Va S>m Q>amm gX^mVrc coIZmMm Amho.
(hUyZ AH$mm wIn>mdahr mMm 60 dfmndy uMm $moQ>mo KoVcm Amho.) m {d^mJmVrc coIZmVyZ S>m Q>amm {$dmMo ~aoM
ncy nwT>o Amco AmhoV. AWmVM AZoH$ ncy CKS> hmoUo ~mH$s Amho. Xgm {d^mJmVrc nmMhr coImV EH$ H$maMo AVJV gy Amho.
m nmMhr coImMo {df d mVrc N>mm{Mo n{hcr Var mV H$mhr gmZ YmJo AgmMo cjmV oBc
.
m XmoZ {d^mJmm ~amo~aM "gmYZm {deof' m {d^mJmVrc {MH$ma {Jare gh~wo mm wcmIVrVyZ
hraH$hmogdmZVam gmYZmm gdm{YH$ edr mo{hoda d gmZo JwOtZm gdm{YH$ AJ hmoVo m {dfmda H$mhr H$dS>go nS>co
AmhoV. hr wcmIV {g H$amMo w H$maU, gmYZmm ~mcHw$ma AH$mMm EH$ Q>nm nma Pmcm Amho. n{hm dfu m
nmMdrm wcmZr hm AH$ IaoXr Ho$cm hmoVm Vr wco AmVm AH$amdrV OmUma AmhoV... Am{U hUyZ (nydu R>ammUo) Amhr nwT>rc
dfu "wdm {Xdmir AH$' gw$ H$aUma AmhmoV. ~mcHw$ma AH$mm Odinmg XnQ> nmZmMm d gnUy aJrV Agm wdm {Xdmir AH$
Adm 20 nmV CncY H$$Z mMm Am{U EH$ cmI VtMo C{> R>do Zy mMo {dVaU hmam>mm H$moZmH$monmV H$amMo Agm
gH$n Ho$cm Amho. AWmVM mcm AZoH$mZr gmW-gJV XoD$ Ho$cr Amho.
S>m. Xm^mocH$amZr Jocr 15 df} "gmYZm'Mr Ywam gm^miVmZm, Zw~imMr d gmYZmMr Am{U gmgmYZ{ddoH$mMr KS>r Aer
~gdyZ {Xcr hmoVr H$s, gmYZm gmm{hH$ AVhmogdr dfmnVMm dmg ghO H$$ eHo$c. S>m Q>amnmR>mno mR> AUm Ym[am Jomwio
AmMm AmYma AmUIrM H$r Pmcm Amho ho Iao, nU H$mH$mar {ddV Amnmgmho~ gm.ao.nmQ>rc d {ddV g{Md hoV ZmBH$Zdao
Am{U A {ddVmZr AmdH$ Vr "VmH$X' gmYZmm mJo C^r Ho$cr Amho. Xadfu {Xdmir AH$mgmR>r Am Om{hamVtMm dmQ>m
Amnmgmho~ CMcV Amco AmhoV, m dfu mZr Amncm dmQ>m XmoZVVrme Ho$cm Amho. AmUIr {H$VrVar {, {hVqMVH$ nwT>o Amco
AmhoV, oV AmhoV Am{U ghH$mmMm d XVrMm hmV nwT>o H$arV AmhoV. mwio gd H$mam {VHy$cVm, Q>rH$m-{Q>nUr d
AmhmZmMm gmZm H$arV gmYZm gmm{hH$ nwT>o nwT>Mo OmV amhrc!
- gnmXH$

gmYZm
99 ZmoZmoh|h|~~aa 2013
2013 {Xdmir

gWmnH$ : gmZo JwOr

Wmn`m g_Vm emVr R>odwZr ew gmYZm &


H$[aVr gmYZm `mZm R>odmo C\y$V gmYZm &&

gmm{hH$

{d^mJ : 1

{Xdmir : 2013

Za| Jocm...
A{Zc AdMQ> & 7

gnmXH$
{dZmoX {eagmR>
_wIn> aMZm d AH$ _mS>Ur
{Jare gh~wo
Om{hamV _mS>Ur d AH$ {Z{_Vr
gwae
o _mZo
_w{VemoYZ
{_qcX ~moaH$a
N>nmB d ~mBqS>J
AmZX cmQ>H$a
H$mn-qQ> H$nZm m. {c., nwUo 30
gmYZm H$m`mc`rZ ghH$mar
gwae
o _mZo, _Zmoha nmQ>rc, n[aVmof JmoS>~moc,o
Jmonmi Zod,o gwdUm XoR>,o {dZm`H$ ndma,
{demc {Iao, AemoH$ XodioH$a, n{S>V, gm[aH$m
H$VkVm
Amnmgmho~ gm. ao. nmQ>rc,
ho_V ZmBH$Zdao, Xmm dmo, _moX ~|,o
Oo. ~r. nmQ>rc Am{U gmYZm {__S>i

Za|Zo "{ddoH$'
m eXmcm AW {Xcm
{ddoH$ gmdV & 13

Vo Mma {Xdg...
XmgmX Xm^mocH$a & 17

ho {dm
am. J. OmYd & 26

gmYZm gmm{hH$mMm nwT>rc AH$


7 {S>g~| a 2013 amoOr {g hmoBc
.
(AH$mV `$ Pmco`m gdM _Vmer
gnmXH$ gh_V AgVrcM Ago Zmhr.)
^maVr dmVmm n{hm dYmnZ{XZr hUOo
15 AmJQ> 1948 amoOr, gmZo JwOtZr gw$ Ho$coco
gmYZm gmm{hH$ Jocr 65 df} AIS> H$m{eV hmoV Amho.

gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013

...H$maU Amncr dmQ>


nao$eZMr Amho
ecm Xm^mocH$a & 31

{d^mJ : 2
mPm (Eo{Vhm{gH$)
amOrZmm
mohZ Ym[am & 59

gwhmg nierH$a
mMr wcmIV
{Z{Ic dmJio & 75

OmoS>m{o Zm YZ &
MVwa dohmao...
{dZ hS>uH$a & 91

^mJrXma H$s mdgm{H$?


(dmVnyd w~ Bm BJO r dmnmMo
{~{Q>e gnmXH$)

AU {Q>H$o H$a & 107

gmYZm {deof
nmocS >m XmVrc
XmoZ ^maVr Jmdo
crH$mV XoewI & 123

"~mcHw$ma aJdVmZm
{Jare gh~wo & 43
gmYZm
99ZmoZmoh|h|~~aa2013
2013 {Xdmir

3 cmI 76 hOmamda
dn{dam
"gmYZm' gmm{hH$mm hraH$hmogdr dfmnmgyZ (2008) Xadfu ~mcHw$ma {Xdmir AH$ H$m{eV hmoV Amho. Xgm dfu
Odinmg XrS> cmI VtMr {dH$s Pmmwio S>m. Za| Xm^mocH$amZr m AH$mMr {dVaU mohr "dmMZgH$Vrm Midir'mUoM
am~dmcm gwdmV Ho$cr. n[aUmr, mJrc VrZ dfmV AZwH$ o 3 cmI 76 hOma, 4 cmI 40 hOma Am{U 3 cmI 60 hOma BVm
VtMr {dH$s Pmcr. S>m. Xm^mocH$amZr m dfum mo{hoMrhr AmIUr H$$Z R>do cr hmoVr. mwio mmZVa Vr am~{dUo ho EH$
moR>Mo AmhmZ hmoV.o nU mJrc VrZ df} mm VmcrV Vma Pmcoco (~mcHw$ma AH$mMo H$n dWmnH$) Jmonmi Zodo mZr
Vo AmhmZ dpWV nocdco. m dfu 20 Zmoh|~anV, 3 cmI 70 hOma VtMo {dVaU nyU Pmco Amho. AmUIr 45 hOma VtMr
mJUr gmYZmH$S>o Zm|Xdcr Jocr Amho, mMo {dVaU {XdmirZVa hmoUma Amho. hUOo 2013 Mm {Xdmir AH$ gdmMma cmI Vtnojm
A{YH$ Jocm Ago hUmdo cmJoc.
S>m Q>a Zgmwio m dfu cmoH$mMr ghmZw^Vy r MS> hmoVr, naVw Zm|XUr mo{hoMm "$mcmoAn' R>do Uo Am{U {dVaUmMr j
H$mdmhr nma nmS>Uo ho moR>m {O{H$arMo d H$memMo H$m AgVo, m~m~V Jmonmi Zodo Am{U mmgmo~V H$m H$aUmm
gmYZmm gd ghH$mmMo H$mVHw $ H$amdo VodT>o WmoS>Mo ...
m dfuhr ~mcHw$ma AH$mm mo{hoV AZoH$mMm gh^mJ am{hcm Amho.
aV {ejU gWoMo H$mmj amdgmho~ qeXo mZr Jom dfumUo m dfuhr 60 hOma VtMr mJUr Zm|Xdcr Am{U ZVa
"aV'Mo g{Md ZmZmgmho~ JmH$dmS> mZr AmUIr 20 hOma VtMr ^a Q>mH$mgmR>r dV:hZ nwT>mH$ma KoVcm. hS>nga (nwU)o oWrc
aVm {ejU gH$w cmZo mJrc dfumUoM m dfuhr 20 hOma Vr KoVm, mgmR>r am^mD$ Vwno d H$X JwOr mMm
ZohrmUoM Cgmh hmoVm. mMm AW EH$ cmI Vr EH$Q>m aV {ejU gWoZo KoVm AmhoV.
AmaJ m~mX oWrc gadVr ^wdZ m {ejU gWoZo 15 hOma Vr KomgmR>r gWoMo g{Md AemoH$ ^mcoamd mZr nQ>H$Z gVr
{Xcr, Va AamdVr oWrc lr {edmOr {ejU gWoMo AS>.AU eoiHo$, mMm ^m~aw H$a Am{U A{Zc nmQ>rc mZr KaMoM H$m
gOyZ 20 hOma Vr mJdm. gmJcr oWrc c>o EwH$o eZ gmogmQ>rZo ZD$ hOma Vr KoVm, mgmR>r gw^mf nmQ>rc mMr {deof
XV Pmcr. Oo.w.ZmZm R>mH$ao mZr Ywio {OmVrc gmH$s EwH$o eZ gmogmQ>rm emimgmR>r 15 hOma Vr KoVm.
m{edm XmoZ-AS>rM hOma Vo nmM-ghm hOma VtMr Zm|XUr d {dVaU H$amgmR>r XV H$aUmar hr H$mhr Zmdo : JOmZZ
H$moQ>do ma (dYm), H$moZm {ejU gWm, H$mU-S>m{| ~dcr hmZJanm{cH$m, edV {dmc (AhXnya), S>r.~r.nmQ>rc d lr {g
{edmOr amR>m ~moS>vJ hmD$g, ~m~yamd wirH$, AmVa^maVr {ejU S>i (H$mohmnya), AZV AmOJmdH$a, AmVa^maVr {ejU gWm
(AmOam), lr.Jmo.g~Zrg, {ejU S>i H$amS>, {V^m ^amS>o (gmVmam), ZmXod mir (gmJcr), S>m. {Xcrn qeXo (gmJcr), gwZrc
nmQ>rc (ZmJnya), ~m~yamd Jwad (gmJcr), gw^mf Hw$cH$Uu (VmgJmd), ~wagn>o JwOr, {dO H$amS>,o aoe JmocmdcH$a, S>r.Q>r.~S>,}
BmXr...
{edm, e^a-XmoZeo Vo hOma-~mameo VtMr {$JV IaoXr qH$dm gWmgmR>r IaoXr H$aUmao AZoH$ cmoH$ AmhoV.
am> godm Xc, hmam> AYlm {Zyc
Z g{Vr, gmZo JwOr H$Wmmcm mm H$mH$mMrhr Zm|XUr d {dVaU mo{hocm
doimodi
o r XV Pmcr Amho. doJdoJm {OmVrc {ejUm{YH$mar d H$mhr {Ohm{YH$mar mMho r ghH$m mocmMo R>aco. hmam>mMo
{ejU gMmcH$ (mW{H$ d m{H$) Am{U {ejUr amO| XS>m mZrhr dVnUo "gmYZmMm ~mcHw$ma AH$ emimZr IaoXr
H$amdm' Ago {e$mag H$aUmao n {Xco hmoV,o mMmhr Zm|XUr mo{hocm $mXm Pmcm Amho.
m gdmMo ghH$m Amho hUyZM Ho$di gmYZmcm BVm moR>m mUmV AH$ nmoMdVm Amcm Amho. m dfuMm AmUIr EH$
{deof hm Amho H$s, hmam>mVrc gd 35 {OmV m AH$mMo {dVaU Pmco Amho. hUOo gmYZmMm ~mcHw$ma AmVm pWamdcm Amho,
Ago hUmcm haH$V Agy Zo. Jom ghm dfmMm {dMma Ho$cm Va AmVmnV EHy$U 17 cmI Vr {dV[aV Pmm AmhoV.
hr mohr am~dmgmR>r dWmnZ d {dVaU H$aVmZm H$mhr wQ>r am{hm Agmg, {dVaUmV {XaJmB Pmcr Agmg
g~{ YV $s d gWmZr Amhmcm m$ H$amdo. nwT>rc dfu e {VVm wQ>r Xa H$$Z Amhr Zm XmZo AmnUmnV oD$, Vohm
AmnUmH$Sy>Z A{YH$ CgmhmZo dmJV hmdo hrM Anojm.

gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013

A{Zb
AdMQ>

Am`w`m`m EH$m Q>`mda Za| AYlm {Z_yb


ZmM H$m_
H$$ bmJbm Am{U WmoS>mM H$mimV VoM `mM Or{dVH$m` Pmb.
`m JwmV _mPmhr WmoS>m gh^mJ Amho. H$mohmnyabm Am_M H$gb Var
{e{~a hmoV. amr gJio Jnm _maV ~gbmo hmoVmo.
Hw$Ur Var H$nZm H$mT>br H$s, AmnU `m H$m_mH$S>o H$go dibmo,
Vo `oH$mZo gmJm`M. _r Iam H$gm dibmo, Vo AmR>dy bmJbmo...
{gZo_mAmYr B{S>`Z `yO XmIdVmV Ver {~hma`m XwH$mimdaVr
S>m `w_Q| > r nm{hbr Am{U OrdZM ~XbyZ Job. Vr {\$_ gwIXod `mZr Ho$`mM
ZVa H$ib. Za|Zo H$m` gmJmd? "A{Zb `m doir _Zmoha gmm{hH$mV
(Vo `m doiM bmoH${` gmm{hH$) ~wdm~mOr, AYlo{d boI {bhm`Mm.
Vo dmMyZ dmQ>b, `m jomV H$m_ H$amd.' _r AJXr _moh$Z Jobmo.
boIH$mM hU`mnojm, boIZmM ho Ho$dT> ^m`!

gmYZm
9 Zmoh|~a 2013 {Xdmir

Za| Jobm. `mMm YH$m Amogabm. AOyZ gVmn, Xw:I


_ZmV a|JmiV AmhoM. Vohr H$Yr Var OmVrb. Vohm _bm hm,
IamIwam, Amnbm Za| {Xgy bmJob. AmmmM nwgQ>gm {Xgy
bmJbm`. _bm Vmo wS>mV Agoc Va "A{Zbmom_' hUm`Mm.
AmVm "H$m`, A{Zbmom_@' Aer hmH$ _mabobm `mMm AmdmO
An>gm EoH$y `oVmo`. `mMr _bm MT>dm`Mr EH$ arV hmoVr.
""Vy H$m` ~m~m, _amR>rVbm `mVZm_ boIH$!'' Ag Vmo
_bm hUo.
`mda EH$Xm _r a`mV`m EH$m _mUgmbm Wm~db Am{U
{dMmab, ""Vwhmbm A{Zb AdMQ> _mhrV AmhoV H$m?''
Vmo _mUyg ~KVM am{hbm. _r _J _wm_ `mbm ""qhQ>
{Xbr- Vo {g boIH$?''
Vmo _mUyg ZH$mamWu _mZ hbdV hUmbm, ""Zmhr ~wdm, _r
`m dVrV Zdm Amho.'
Amhr XmoK ZVa Iyn hgbmo. "`mVZm_' hm Hw$R>bm OwZmnwamUm eX `mZo Hw$Ry>Z emoYZy H$mT>bm hmoVm, Hw$Umg R>mD$H$.
Za| hm _mPm Mmirg-nMMo mirg dfmMm {_; nU
Am_`mV \$aH$ EdT>m H$s, AmM` dmQ>md. Vmo H$mQ>Ho $moa,
gKQ>H$, hmVr `mb Vo VS>rg `m Q>mBnMm. _mP gJiM H$m_
{T>gmi, T>no mibob. _ZmV Amb VaM H$aUma, Agm bharnUm.
Za| hUOo Q>mH$ _mQ>a. Ambm H$s, `mMr _bm MT>dmMT>dr
gw$ hm`Mr. H$s _r AmoiIm`Mmo- gmho~ H$mhr Var H$m_
J`mV KmbUma. _rhr {VH$mam`m V`marV. _J Vmo H$m_
gmJ`MmM, "VwPM Vmo EoH$o b, ~mH$s Hw$UmM EoH$Uma Zmhr.'
qH$dm "VwbmM `mVb H$iV. Vy ~amo~a Vo H$m_ H$aerb.' _r
Vob bmdbo`m n{hbdmZm_mUo `m`m nH$S>rVyZ ghrgbm_V

gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013

{ZgQ>V Ago. _J Vmo _mKma Oam KoB. naV Oam doimZ hUm`Mm,
"~a, Vo H$m_ ZH$mo H$$g. `m A_`mbm ^oQ>y Z V_H$ H$m_
H$am`M. ho Va gmon H$m_ Amho; ghO H$aerb.' Ag XmoZVrZXm `m`m nH$S>rVyZ gwQ>`mda EImX H$m_ _r H$~yb
H$am`Mmo. nU {VWM Vmo Wm~m`Mm Zmhr. hUUma, "_J ho H$m_
H$aUmaM Zm Vy, _J OmVm-OmVm hohr H$m_ H$a.' hUyZ _J Xwga
H$m_ J`mV Kmbm`Mm. Vmo Om`bm {ZKm``m AmV EH$m
H$m_MwH$dy _mUgm`m J`mV nmM-ghm H$m_ KmVbobr
Agm`Mr `mZo.
`mZo ~arM VmpdH$ _mS>Ur Ho$br Agbr, AZoH$ nwVH$
{b{hbr Agbr; Var _bm `mM Ia, _wI `pV_d
gKQ>H$mMM dmQ>m`M. ASw>g> H$s gma gmb`m gw_mamg
`m`m H$~>r _S>img_moa `mZo _bm Jnm _mam`bm ~mobmdb
hmoV. Vmo AYdQ> AYma. `mV Vr VU _wb O_V hmoVr.
^oQ>VmZm, {Zamon KoVmZm "O` {edam`' hUm`Mr. _bm AmM`
dmQ>b. Za|Mr Vr ZwgVr H$~>r Q>r_ ZhVr; Vr gK{Q>V Q>r_
(Ia Va Q>mi
o r) hmoVr. `mZr `mM "O` {edam`' $nmZo
d{eQ> V`ma Ho$bob. _bm _ZmV `oV hmoV- ho H$embm? "O`
{edam`' Ag hUyZ {edmOr{df`r o_ WmoS>M `V hmoUma
Amho? H$s {edmOr{df`r g_O dmT>Uma Amho? nU `m nmoam`m
Q>r_Zo _hmam>mV MmJboM {dO` {_idbo hmoVo Iao. Am{U
Amnbm Za| (`mbm gmVmaH$a ghH$mar "Z$^mD$' hUm`Mo.)
MmJbmM IoimSy> hmoVm. Vmo am>r` nmVirdaMm IoimSy> "H$~>r
H$~>r' H$aV Xwg`m nmQ>uV {eabm Am{U gJ`mZr `mbm
Koab, Var Vmo `m`m S>mo `md$Z CS>r _m$Z gwQ>H$m H$$Z
`m`Mm. `m CS>rbm Q>mQ> `m`bm OmJmM Zgm`Mr, H$s bm~
dmg KoD$Z N>mVr ^$Z `m`Mr gmo` Zgm`Mr. Agob {VWyZ
nmM-ghm \y$Q> CM CS>r _mam`Mr- Am{U {VH$S>ho r YS>nSy>Z nm`
_moS>y Z `m`Mm Zmhr. bqS>J ~amo~a XmoZ nm`mda, _Y`m
nmQ>rda.
EH$Xm {dmnrR>m`m _XmZmV Amhr {\$aV hmoVmo. _r `mbm
`m CS>r{df`r {dMmab Am{U hQ>b, "Vr CS>r _m$Z XmId
Zm.' hUmbm, "AmVm Zmhr Ver `oUma. `mbm Iyn df Pmbr.'
_r AmJhM Yabm, "WmoS>rer XmId Zm- H$nZm Var `oBb
.'
{VW AXmOo Mma \y$Q> CMrMm AmoQ>m hmoVm. g_moa OmD$Z C^m
am{hbm Am{U EH$ nmD$b nwT> Q>mHy$Z WoQ> da Jobm Am{U C^m
am{hbm. _r WH$ Pmbmo. IaM, _mPm AmJh hUOo Ho$dT>m
AmVVm`rnUm hmoVm. nm`mbm MmJbM bmJy eH$b AgV. _wH$m
_ma Va ZH$sM. nU `mZo _mPm h> nwadbm.
mMr m H$mimV gmVmmV "gwX' (gmOdmXr wdH$
Xc) hr gKQ>Zm hmoVr. cU mZo, nmW nmoiHo$, {H$emoa
~oS>{H$hmi.... Aem AmR>-Xhm H$mH$mMm MmJcm gM hmoVm.
mm OmoaXma MMm MmcV. Vo Za| D$$ Z^mD$cm MmJcoM
Ymaoda YaV. XmoZ gJ AmR>dVmhoV. EH$Xm Za|Zo Kar N>Vmcm
cmdVmV Vmo nIm ~gdyZ KoVcm. m~amo~a ghH$mmMr Q>rH$m.

Vy S>r-cmg (nH$acocr J[a~r) hmM gmoS>y Z MZrm mJo


H$m cmJcmg? AmVm m MM}M hgy oV. nU Vohm mZm
gOmdVm gOmdVm Am{U nmcm nadmZJr H$mT>Vm H$mT>Vm
ZmH$s ZD$ Amco hmoV.o EH$Xm gmVmmV JUoe {dgOZmMr
{adUyH$ Mmccr hmoVr. Za| Vr nmhV C^m hmoVm. mMo nyduMo
H$~>rdmco { Jwcmc IoiV ZmMV hmoV.o Za|cm nmhZ mZr
mcmhr AmoT>co Am{U JwcmcmZo {^OdyZ Q>mH$co. mda
"gwX'o Ho$dT>r KZKmoa MMm. Z^mD$Zr Ago H$$M H$go
{Xco dJa.o ..
dmV{dH$ Za|Zo hm gJim CnH$ gw$ Ho$cocm. VmoM mMm
Ia Va w, nU ghH$mmMr Q>rH$m gJir EoH$y Z mMm.
CcQ> Cmao {Xcr ZmhrV H$s mZm Jn H$aV ~gcm Zmhr. Vmo
emVnUo gmogV am{hcm.
Vmo H$nH$ gKQ>H$ hmoVm. gVV H$mhr Var Zdm H$m`H$ _
`m`Mm. `m H$mimV ~m~m AmT>mdmMr "EH$ Jmd-EH$
nmUdR>m' _mohr_ gw$ Pmbobr. _r, Za| O_ob Vgo ~m~m~amo~a
Agm`Mmo. `m`m bjmV Amb- gmVmaOdi`m {nwQ>r
BW`m _{XamOdi`m V`mVb nmUr X{bV KoD$ eH$V
ZmhrV. AmYr gm_monMma, MMm Ag H$$Z `e `oBZ m, Vg `mZo
Am{U `m`m ghH$m`mZr `m{d g`mJh H$am`M R>adb.
g`mJh H$gm Pmbm, `mbm `e H$g {_imb ho \$ma gmJV
Zmhr; nU Za|M {Z`moOZH$me` AmR>dV`, Vo gmJVmo. ~mho$Z
Ambo`m Amhm gJ`m {_mMr amh`mMr `dWm `m`m
Kar Vmo H$$ eH$bm AgVm. nU `m`m EHo$H$m H$m`H$`m`m
Kar Amhm EHo$H$mMr amh`mMr `dWm `mZo Ho$br. Am_Mm
ghdmg `m`m H$m`H$`mZm {_imdm, hr `mMr H$nZm. _mPr
`dWm b_U _mZo `m Vohm nmoaJobgm AgUm`m
H$m`H$`mH$S>.o `mMr N>mQo >r eoS>dOm Imobr. OodVmZm _r `mbm
`mMr bhmZnUmnmgyZMr h{H$JV {dMmaV hmoVmo. am^a gdmX
Mmbbobm. _bm ^Q>`m`m OJmM ZdM XmbZ Iwb hmoV
Mmbbob.
gH$mir _r `mbm hQ>b, "b_U, ho gJi Vy {bhZ
H$mT>.' Vmo hUmbm, "VyM H$mT>. _bm H$m` {bhm`bm `oV` ?'
nU _r nwT> _{hZm^a amoO EH$ H$mS> b_Ubm nmR>dV
am{hbmo. _J Vmo {bhm`bm ~gbm. `mVZ `mM "Cnam' nwVH$
{bhZ Pmb. Za|Zo _mPr gmo` b_U`m Kar Ho$br ZgVr, Va
H$m` Pmb AgV; H$moU OmUo! EH$m H$m`H$ _m`m doir `mZo
_mPr gmo` EH$m Xoe_wI _wbmH$S>o Ho$br. `m_wio _bm nMHw$ir,
ehmUd Hw$ir Xoe_wIm`m OrdZmM ^mdr, AmM`H$maH$
{VVH$M XmhH$ XeZ Pmb. KamoKa Amhm H$m`H$`mZm
CVad`m`m CnH$_m_wio Ogm b_UMm \$m`Xm Pmbm, Vgm
`m Xwg`m _wbm`m ~m~VrV- _bm Xoe_wI g_mOmM AVaJ
H$ib, hm _mPmhr EH$ H$mao \$m`XmM Pmbm, ho {deof.
BV`m dfm`m Am_`m _rV H$Yr Xwamdm Ambm Zmhr. Vmo
H$Yr > Pmbm Zmhr. _r `m`m AZoH$ ImoS>m H$mT>V Ago.

VU, Jm_rU H$m`H$`m_`o gVV dmda`mZo Oer `mZr


Za|Mr ^mfm CMbbr hmoVr, VgM Za|Zohr H$mhr CMbb
hmoVM . "`m`bm, {V`m`bm' ho eX ghOnUo `m`m Vm|S>r
`oV. Vmo H$mhr Vmo eX {edr hUyZ dmnaV Zgo. Amn`m
~mob`mV Ago {ZaWH$ eX AgVmVM. nU _r `mbm
hUm`Mmo, "hr AmBMm CoI Agbobr {edr Amho.' Vmo eodQ>r
hVme hmoD$Z hUm`Mm, "~a ~m~m, MwH$b _mP.' _J _r `mZo
naV Vgo eX Vm|S>y Z H$mT>bo H$s, `m`mda Xhm n`o XS>
~gdbm. EH$Xm Vmo ~mobVmZm Vmo eX AmbmM. _r `mbm
AS>dZy hQ>b, "H$mT> Xhm n`o.' Vmo hgyZ hUmbm,
"{V`m`bm, H$ibM Zmhr H$g Vm|S>mV Amb Vo!' _r hUmbmo,
"AmVm drg n`o.' EH$Xm Va Hw$Um`m JmS>rZo Mmbbm hmoVm.
JmS>r Wm~dyZ _m`m hmVmV `mZ drg n`o R>do bo. hUmbm, "Vy
ZgVmZm Vo Vm|S>mV Amb, `mMo.'
nw`mV Vmo Am_`m KaMm nmhUm Agm`Mm. nU AmYr
H$idU Zmhr; Oodm`bm `oVmo`, ho gmJU Zmhr. `m H$mimV
amrhr Am_M Xma ZwgV T>H$bbob. Vmo Agm ~J KoD$Z hOa
hm`Mm. Vmo ^wH$o bm Amho, ho H$im`MM bJoM. _r KamVb
gJi Agob Vo `m`m g_moa R>do m`Mmo. Vmohr {_Q>`m _marV
Im`Mm. (Vrhr `mMr EH$ gd`.) gJir ^mS>r nwgZy `m`Mm.
ZVa ZimImbr YwD$Zhr Q>mH$m`Mm. _J Vmo _wS>mV `m`Mm. Vmo
`oaPmam Kmbm`Mm. diVmZm EH$m nmdbmda JaH$Z dim`Mm H$s
g_Om`M H$s AmO dmar Iwe Amho. H$Yr Vmo gwaeo ^Q>mM r
JPb JwUJwUm`Mm. `m`m AZoH$ H${dVm, JPbm Za|bm nmR>
hmo`m. JmU hUm`bm _m `mbm AmdmO ZhVm. `mZ `mMm
Xm^mobH$ar IO bmdbm, H$s Jm`mMm ZmOyH$nUm, VabnUm
niyZ OmV Ago. _J _r _Yo nS>V Ago. JmU hUVm `odmo Z
`odmo; `mbm Vo AmdS>V Ago, ho {deof. H$Yr Va "_mbdyZ Q>mH$
Xrn'gmaI amo_{ Q>H$ JmUhr. gwae
o ^Q>mM r "H$$ ZH$m EdT>mV
MMm nam^dmMr. aUmV AmhoV PwOUmao AOyZ H$mhr' hr JPbhr
_moR>_moR>mZ hUm`bm `mbm AmdS>.o
nwT> `mM _mP JyinrR> Am_`m Hw$Qw>~ nmVirdahr O_b, Vo
~aM Pmb. `mMr ~m`H$mo ebm Am{U gwZX m EH$_oH$s`m K>
_{Ur Pm`m. _wVm, `emo, h_rX Am{U _wVm `mMh r g`
AgM. H$Yr gmVm`mbm OmD$Z Amhr gJio _hm~iodabmhr
Jo`mM AmR>dV`. VgM H$mg Vbmd, ~m_Umobrn`V Ambob
H$mo`ZoM nmUr... Aer H$mhr {R>H$mUhr AmR>dVmhoV. Vr gJir
_S>ir gmYr hmoVr. ebm Am{U gwZX mV EH$ gm` Ag H$s,
XmoKtZr `m`m Zd`mZm Am{WH$ O~m~Xm`mVZy _wV Ho$b
hmoV Am{U XmoKtMo Zdao `m dmV`mMm "~am' Cn`moJ H$aV hmoV.o
`mZr _wbmM Zmd h_rX R>do b, H$maU `m AmYr _wpb_
gwYmaH$ h_rX XbdmB `mM {ZYZ Pmb hmoV. bhmZ`m h_rXMr
_bm EH$ AmR>dU Amho. {S>{bhargmR>r Ho$g Ambr H$s AmB
(ebm) hmpnQ>b_`o Om`Mr. h_rXbm AmB H$Yr Kar `oV`o
`mMr CgwH$Vm Agm`Mr. Vmo \$moZ H$am`Mm. {VH$S>o {gQ>a \$moZ

gmYZm
9 Zmoh|~a 2013 {Xdmir

`m`Mr. hm {dMmam`Mm. "Amg (J^me`mMo Vm|S>) S>m`boQ>


(_moR>m) Pmbm H$m?' `md$Z `mbm AOyZ {S>{bharbm {H$Vr
doi Amho, Vo H$im`M. Cma "hmo' Agb H$s `mMm nwT>Mm Z,
"{H$Vr q\$Jg?' EH$ ~moQ> OmBb EdT>r H$s XmoZ, VrZ? Vg
Agob Va AmB bdH$a `oUma. AmBMr _o{S>H$b n[a^mfm `mbm
`m d`mV AdJV Pmbr hmoVr. `m doiMm AdIi h_rX AmVm
Ho$dT>m emV (gm`{H$`m{Q>Q>) Pmbm Amho Am{U ~wOar _wVm
AmVm Q>rhrg_moa H$er VS>mVS>m ~mobV hmoVr.
Va, Za|{df`r gmJV hmoVmo. ~mhoa EdT>r ^mfU XoUmam Za|
Kar emV Ago. KamVbr H$m_ H$aV Ago. `mMo H$nS>o nyU
ImXrMo. ImXr `m`mH$S>o ~hYm XmXmH$Sy>Z (XodXm) Ambr
Agmdr. H$Yr N>mZN>mHo $s Zmhr, H$Yr {gZo_m-ZmQ>H$ Zmhr. Vmo
gXmgdH$mi g_{nV H$m`H$Vm hmoVm. `md$Z _r `mbm
{MS>dm`Mmo, W>m H$am`Mmo. Vmo hUm`Mm, "_bm {VW Pmon `oV.o '
IamoIa Vmo Iyn WH$V AgUma. nU `mbm WH$bobm _r H$Yr
nm{hbm Zmhr. AmOmarhr nS>bb
o m nm{hbm Zmhr. Amhm
~amo~a`mMr (_mPr, b_UMr) AZoH$ Amnaoeg Pmbr,
AmOmanU Pmbr; nU hm Agm`m Agm. `mMr Vr H$~>rVbr
CS>r _m$Z naV nm`mda C^m, Vgm!
Hw$Umbm nQ>dm`M H$g, ho `m`mH$S>Zy {eH$md. nw. b.
XoenmS>,o gwZrVm~mB gm_m{OH$ gWmZm Xa dfu XoU`m XoV. _bm
{dMmaV, "`m dfu Hw$Umbm mdr?' _r Zao M Zmd gwMdb.
H$maU `m gJ`mZr EH$ N>mQo >g X{bV dg{VJh ~mYb hmoV.
`mV gwYmaUm H$am``m hmo`m. N>mQo > dmMZmb` V`ma H$am`M
hmoV. dmMZmb`mMr H$nZm XmoKmZmhr AmdS>br. nwbZ r
gm{JVb, "Zao bm ~mobmdyZ Ko.' Za|Mr hr `mMr n{hbrM ^oQ>
Agmdr. gwZrVm~mBZr gm{JVb, "Am_Mr nmM hOmamMr XoUJr
Agob. `mV H$m` ~gob, Vo ~Km.' Za|Zo `m`m Kw$Kw$
AmdmOmV `m XmoKmZm Ag H$mhr JwS >mib H$s ~g! "Xhm hOma
{_imbo Va `mV EH$ Imobr dmT>d.y OmV _wbmMr gmo` hmoBb
.'
`mbm Vr XmoK V`ma hmoVmhoV Vmoda Za|Zo KmoS> AmUIr nwT>o
Xm_Q>b, ""_J Vwhr nMdrg hOma m, Amhr {VVHo$M AmUIr
O_dVmo. nmg hOmamda Amho `m Imo`mda _Obm MT>dy
Am{U hmb H$$. Vr A`m{gH$m hmoBb
.' dJao dJa.o BV`m
\$Q>H$i, VS>H$\$S>H$, `dhmaMVwa gwZrVm~mB... `mZmhr Za|Zo
JwS >mib H$s! `m V`ma Pm`m. nmM hOma XoUma, `m nMdrg
hOma m`bm V`ma Pm`m. _r AZoH$ H$m`H$`mZm `mnydu
nwbH $S>o KoD$Z Jobmo hmoVmo. Vo BVHo$ X~yZ Om`Mo H$s, `m`m
Vm|S>mVyZ eX \w$Q>V Zgo. nU nwT>Mr _Om Va AmaM hmoVr, Vr
EoH$m. MoH$ KoD$Z Amhr Imbr Ambmo, Va Vmo MoH$ MH$
nMmhma hOmamMm. Za|Mm MoH$ Yabobm hmV WaWa H$mnV hmoVm.
nwT>o `mZo N>mZ hmb ~mYbm. `mbm "_wVmJU' ho Zmd {Xb.
AmVm gmVm`m`m gmdO{ZH$ OrdZmV Vmo {_giyZ Jobm Amho.
`mM "XoU' hr VgM. b_U _mZo H$mohmnyahZ (niyZM)
Ambm. {VW AmVaOmVr` b H$$Z Vmo eerbm KoD$Z Ambm.

gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013

10

Hw$R>Vo ar am{hbm. Za|H$S>o Ambm. Za|bm g_Ob H$s, `m`m


KamV H$mhrM Zmhr; Vohm EHo$H$ S>~m H$mTy>Z VmXi
y , Jh, gJir
{nR>, gJi gJi KamVb {ne`m_`o AmoVV hmoVm Am{U
hUV hmoVm, "ho amh Xo Vwbm. ho KamV Agb H$s ~a.' dJa.o
b_U _bm gmJV hmoVm- "Z$^mD$Zm `m {Xder H$m` Pmb
hmoV Hw$Umbm R>mD$H$. gJi KamVb hmoV- ZhV Vo _bm {Xb. _r
J{hdabmoM.' Vohm b_U H$moU hmoVm? gmYm niyZ Ambobm
H$H$mS>mMm H$mQ>H$w im nmoa. `m AdWoV `mMm Amn`mbm
H$mhr \$m`Xm, hm {dMmahr `oU Ae`. Aem doir hr _XV?
Vrhr AmVyZ Ambobr? `m`m daH$aUr jnUm`m AmV hm
Amobmdm hmoVm. hUyZM Vmo EdT> gKQ>Z H$$ eH$bm Agob?
`mM gKQ>ZH$me` nUmbm bmJbob nm{hb, Vo "bmMr
~oS>r' `m ZmQ>H$m`m Xm`mV. H$m`H$`mZm _XV H$a`mgmR>r
Amhr "gm_m{OH$ H$VkVm {ZYr' hm Q>Q> H$mT>bm hmoVm. S>m.
bmJy `mMo A`j. `mZr {Ziy \w$bo, VZwOm, amo{hUr h>J S>r,
gwYra Omoer dJaZ| m KoD$Z Vo ZmQ>H$ ~gdb. _hmam>^a Xmam
H$$Z `mVyZ ngo C^o H$am`Mo Am{U Q>Q>_m\$V nmg
H$m`H$`mZm _XV H$am`Mr- Aer Vr H$nZm. `mM {Z`moOZ
Za|Zo Ho$b hmoV. AmYr {OW `moJ hmoUma, {VW OmD$Z `mZo
dmJV g{_`m WmnZ Ho$`m. hmbMr `dWm, CVa`mMr
`dWm- Ag gJi Ho$b. `j Xm`mV _r hmoVmo. EH$m
{R>H$mUr nmohmoM`mda {VWyZM \$moZ H$$Z nwT>`m `moJm`m
`dWo`m gyMZm XoU, {VWyZM {Vg`m {R>H$mUMr H$m` H$m`
`dWm Pmbr` Vo nmhU... ~m...~m...~m...~m... _r Va WH$
hm`Mmo. ZwgVo `moJ ZmhrV, Va `m AmYr Xwnmar Mmabm og
H$m\$ag. ZVa XoUJrXmam~amo~a MhmnmZ. `moJ doiVo gw$.
~g_`o _r S>m. bmJey Oo mar ~gm`Mmo. (hmhr Za|`m `dWobm
EH$ ^mJ. S>m. bmJyZ m hd-ZH$mo ~K`mM H$m_ _m`mda.) Vo
Za|Mr hr bJ~J- JS>~S>, Ymdni nmhZ hUm`Mo, "H$m`
_mUyg Amho hm!' `mMr {Z`moOZmMr dhr `m`m hmVmV H$m`_
Ago. Vo nmhZ S>m. bmJy EH$Xm hUmbo, "Amhr gd ZmQ>
`mdgm{`H$mZr Xm^mobH$am`m `m dhrMm A`mg Ho$bm
nm{hOo. {Z`moOZ H$g H$amd, ho `m`m nm`mer ~gyZ {eH$b
nm{hOo.'
Vmo Agm Q>mH$ _mQ>a, gKQ>H$ hmoVm; Var hoH$Q> ZhVm.
AmnU gmJm`M Am{U Xwg`mZ EoH$m`M, Aer gd` Aem
Vho`m _mUgmZm hmoD$Z OmVo. nU Za| Vgm ZhVm. `mMr
{eH$`mMrhr V`mar Ago. _r Zoh_r `m`mH$Sy>Z {eH$V
Ambobmo. Var `m`m _ZmV (Ia Va ebm`m) gmVm`mbm
`gZ_wVr H|$ H$mT>m`M Amb. Vohm Vmo nQ>H $Z Am_Mm
(_wVmJU n[admamMm) {e`hr Pmbm. Eadr Z Ho$bo`m
H$m_m_i
w o H$mZ{nirMm A{YH$ma `m`mH$S>.o nU AmVm H|$
gaH$mabm AO H$go H$am`Mo, ~amo~a Hw$R>bo Hw$R>bo H$mJX
OmoS>m`Mo, ho _r gm{JVb. Am{U `m {Z_yQ> {dm`mZo Vo gJi
{bhZ KoVb. _wVmJU_Y`m Q>qo ZJ g|Q>a_`o Vmo Am{U `mMo

ghH$mar `oD$Z ~gm`Mo. {VW Hw$UmMm ~S>Oo md ZhVm, H$s


noeb \${g{bQ>r Zh`m. {dmWu hUOo {dmWu.
ZVa `mMo "n[adVZ' ZmdmMr A{Ve` A{V_ gWm C^r
Ho$br. ebm, gm`{H$`m{Q>Q> nwV`m g Aer g_{nV Vk
_mUg Ag`mda H$m` hmoUma? Xa doir _bm, Amhmbm Hw$Ur
{dMmab- MmJb H|$ ~Km`M`; Va Amhr {Z:eH$nUo
"n[adVZ'H$S>o ~moQ> XmIdVmo. ZVa Va Vmo `m MidirMm Ogm
dVmM Pmbm hmoVm. Vmo Am{U A^` ~J ho XmoK gaH$ma`m
YmoaUmda Q>rH$m H$aVmV. Xm$Mm dmT>Vm Iyn Am{U `mVZ
gaH$mabm {_iUmam H$moQ>dYr n`mMm Q> g... dJao
AmH$S>do m`m `mZm H$em H$iVmV, Hw$Umg R>mD$H$. _r `gZr
_mUgmZm `gZmVyZ Xya H$mT>m``m H|$mer OmoS>bm Jobb
o mo.
`mnwT>o OmD$Z g^m KoD$Z bmoH$mZm `m `gZmMo VmoQ>o gmJU, dJao
OmUrd-OmJVrM H$m_hr H$aVmo. Am_`m H|$mVbr _wb
nWZmQ>h r H$aVmV. Vo ghO O_Uma, gmon dmQ>V. nU
H$m`mMm, {Z`_mMm, YmoaUmMm A`mg H$aU _hmAdKS>. naV
Vo gmaIo ~XbV AgVmV. `mMm nmR>bmJ H$gm H$am`Mm?
Za|`m AJXr {O^oda AmH$S>do mar. _bm Hw$Ur `m~m~V hUOo
gaH$mar YmoaU dJa-o Z {dMmabm; Va _r gmJVmo, `m~m~VrV
Am_Mm brS>a hUOo Za| Xm^mobH$a. `mbm ^oQ>m.
hUOo ~Km- AmYr "n[adVZ' H$mT>VmZm Vmo Am_Mm {e`
Pmbm hmoVm Am{U `m~m~VrV ~KVm-~KVm Vmo Amhm
gJ`mMm Jw$ H$Yr Pmbm, Vo g_ObM Zmhr.
Am`w`m`m EH$m Q>`mda Za| AYlm {Z_yb
ZmM H$m_
H$$ bmJbm Am{U WmoS>mM H$mimV VoM `mM Or{dVH$m`
Pmb. `m JwmV _mPmhr WmoS>m gh^mJ Amho. H$mohmnyabm
Am_M H$gb Var {e{~a hmoV. amr gJio Jnm _maV ~gbmo
hmoVmo. Hw$Ur Var H$nZm H$mT>br H$s, AmnU `m H$m_mH$S>o H$go
dibmo, Vo `oH$mZo gmJm`M. _r Iam H$gm dibmo, Vo AmR>dy
bmJbmo. {gZo_mAmYr B{S>`Z `yO XmIdVmV Ver {~hma`m
XwH$mimdaVr S>m `w_Q| > r nm{hbr Am{U OrdZM ~XbyZ Job. Vr
{\$_ gwIXod `mZr Ho$`mM ZVa H$ib. Za|Zo H$m` gmJmd?
"A{Zb `m doir _Zmoha gmm{hH$mV (Vo `m doiM bmoH${`
gmm{hH$) ~wdm~mOr, AYlo{d boI {bhm`Mm. Vo dmMyZ
dmQ>b, `m jomV H$m_ H$amd.' _r AJXr _moh$Z Jobmo.
boIH$mM hU`mnojm, boIZmM ho Ho$dT> ^m`! _r MidirV
Ambmo, nU Vo {Z{_mmnwaVM. `mZ _m Vr Midi Aer H$mhr
nwT> aoQ>br`, H$s Hw$R>`m Hw$R> OmD$Z nmohmoMbr`. `mbm Ho$aiMo
~r. o_mZX ^oQ>b.o (A~mh_ H$moday ^oQ>bo H$s Zmhr, Vo _mhrV
Zmhr.) `mZr ~wdm~mOrMm nXm\$me H$am``m `w`m
{eH$d`m. hmVmVyZ AJmam H$gm H$mT>m`Mm, dJa.o g^oV H$moUr
~m~m ~ZyZ `oUma, ho M_H$ma H$$Z XmIdUma, H$mhr _wb
{damoYr KmofUm XoUma, _J hm ~m~m ^Jdr d H$mTy>Z Q>mHy$Z `m
M_H$mam_mJM ah` g_OmdyZ gmJUma... Agm Vmo `moJ
Ago. `mMo H$m`H$V} `m `moJmV Va~oO Pmbo. JmdmoJmdr `moJ

H$$ bmJbo. \$gdUm`m ^m|Xy ~m~mMm nXm\$me H$$ bmJbo.


gJ`m _hmam>mV hbH$moi. gm_m{OH$ ~moYZm`m Midir
WS>mdV Mmb`m AgVmZm hr Midi \$mo\$mdbr AJXr
IoS>mnmS>n`V nmohmoMbr.
`m MidirV e` hmoBb
{VW `mZ _bm JmodbM. _r
`m`mgmaIm VS>mIo~X ^mfU H$aUm`m_Ybm ZhVmo.
Am_JV, _wi_wirV dmQ>b
o Ag _mP ^mfU. Vwhr H$m` H$amd,
ho gmJm`bm Or^M aoQ>V Zmhr. nU Var Za|Zo Vo MmbdyZ KoVb.
EH$Xm "^wVmMm emoY' hr emoY`mm H$mT>br. Iw H$moH$UmV. {VW
hUo- nmamnmamda, \$mm\$mmda ^wV ~gbobr AgVmV. Iyn
bmoH$mZr `mZm AS>db, dmX KmVbo. `mMo H$m`H$V} hUV, "^yV
Hw$R>o Amho Vo XmIdm.' H$s {VH$Sy>Z bmoH$ hUV. "A_`m
ZXr`m nwbmda amr ~mambm ^yV `oV. ' hr _wb {VW OmD$Z
XmIdV. bmoH$m`m $T> H$nZmer Q>H$a KoU, ho H$m_
_hmam>mV {H$`oH$ dfmV PmbobM ZhV. `m `mo`m
g_mamonmbm _bm ~mobmdb. d|Jb
w m BWo amr g^m hmoVr. {VWhr
_mPm, Za|Mm qnS> {H$Vr doJim Amho, ho {Xgb. _mP ^mfU gw$
Pmb. _r hUmbmo, "EH$mhr _mUgmZ g^oV JS>~S> Ho$br, Va _r

`mbm Midi H$am`Mr hmoVr,


Jmo>r KS>dZy AmUm``m hmo`m.
_r `mVbm ZhVmo.
Varhr Am_M Iyn g` hmoV.
`mZ _m`m nS>b
o ^y{_Ho$da H$Yr
Q>rH$m Ho$br Zmhr, H$s H$Yr H$Yr
^mfU~mOr_`o T>m~o i hmo`mda
Amjon KoVbm Zmhr.
_r _Zm`m bhar_mUo dmJUmam,
{b{hUmam; Va Vmo H$V`^mdZo`m
{Z>Zo o bT>Umam. `mZ Vmo OmXyQ>mUo m{damoYr
H$m`Xm hmdm hUyZ `mg KoVbm,
bmdyZ Yab. amOH$ma`m`m ApWa
^y{_Ho$nwT>o Zm_moha_ Pmbm Zmhr.
ho gJi AMmQ> Amho. Xg`m ~mOybm
gmYZm gmm{hH$ hmVr KoU Am{U
`mbm Hw$R>`m Hw$R>o ZoD$Z R>do U...
hohr VgM AMmQ> H$m_.
gmYZm
9 Zmoh|~a 2013 {Xdmir

11

Imbr ~goZ. Hw$Umdahr _bm _mP ^mfU bmXm`M Zmhr.'


H$mhr doimZ EH$ _mUyg H$mhr Var ~S>~S>bm. Pmb, _r
Imbr ~gbmo. Za|Zo _J g^m hmVr KoVbr Am{U Ag R>UH$mdyZ
^mfU Ho$b, H$s ~g! Hw$R> JS>~S> Zmhr, H$s Jm|Yi Zmhr.
g^oZV a bmoH$ _m`m^modVr O_bo. hUmbo, "Vwhr n{h`mXmM
d|Jw `mV `oVm`. Vw_M ^mfU EoH$m`bm Amhr gJio CgwH$VoZ
Ambmo hmoVmo. Vwhr H$m Wm~bmV? ~mobm`Mm VgM.'
_r hUmbmo, "Vwhmbm EoH$m`M hmoV Zm; _J `m JS>~S>
H$aUm`m _mUgmbm Jn H$a`mMr O~m~Xmar Vw_Mr Zmhr H$m?
_r `mbm Jnm H$gm ~gdVmo`, hr _Om ~Km`bm Vwhr O_bm
hmoVmV?' hm Za| Am{U _m`mVbm \$aH$. `mbm Midi
H$am`Mr hmoVr, Jmo>r KS>dZy AmUm``m hmo`m. _r `mVbm
ZhVmo. Varhr Am_M Iyn g` hmoV. `mZ _m`m nS>b
o
^y{_Ho$da H$Yr Q>rH$m Ho$br Zmhr, H$s H$Yr H$Yr ^mfU~mOr_`o
T>m~o i hmo`mda _r Amjon KoVbm Zmhr. _r _Zm`m bhar_mUo
dmJUmam, {b{hUmam; Va Vmo H$V`^mdZo`m {Z>Zo o bT>Umam.
`mZ Vmo OmXQ>mUo m{damoYr H$m`Xm hmdm hUyZ `mg KoVbm,
bmdyZ Yab. amOH$ma`m`m ApWa ^y{_Ho$nwT>o Zm_moha_ Pmbm
Zmhr. ho gJi AMmQ> Amho. Xg`m ~mOybm gmYZm gmm{hH$
hmVr KoU Am{U `mbm Hw$R>`m Hw$R>o ZoD$Z R>do U... hohr VgM
AMmQ> H$m_. VwbZm H$am`bmhr H$mhr gm` Agmd bmJV.
VodT>h r `m`m-_m`mV Zmhr. Varhr `mbm _r {_ hUmd?
_r `m`m Am`w`mH$S>,o d^mdmH$S>o Omo-Omo ~Kmd, VmoVmo AmM`mV ~wS>m`bm hmoV. dV:`m _`mXmMr IVhr dmQ>V.o
`m AYlo{d`m H$m_m_i
w o ~wdm~mOr H$aUm`m`m ^VmZr
`m`mda IQ>bo ^abo. Hw$R> Var Vmo hUm`mM AmR>db,
`m`mda XmoZeo IQ>bo Mmby AmhoV. EoH$`mVbr MyH$ Agob,
XmoZeoEdo Or drg AgVrb. _m`mda XmoZ IQ>bo hmoV,o Vohr drg
dfm`m AVamZo; Var _r {H$Vr ~oOma hmoVmo! Za|Zo `m IQ>`mMm
CoIhr H$Yr Ho$bm Zmhr. ^maVmV`m {Za{Zam`m ehamV
Agbobo IQ>bo H$go bT>dV Agob- {H$Vr emVnUo! VgmM
AmUIr EH$ XwYa gJ. `m`m {_mZoM `m`mda gWo`m
gX^mV IQ>bm ^abm. ho XmoKh r _mPo {_M. nU Za| H$Yr
hUmbm Zmhr H$s, Vy Oam gmJ `mbm- AmnU ~gyZ {_Q>dZy
Q>mHy$, dJa.o Vmo IQ>bm bT>V am{hbm. Vmo `mZo qOH$bmhr. nU
`mMm `mZo Omof Ho$bm Zmhr, H$s H$er {Oadbr Aer
\w$emaH$s _mabr Zmhr. `m IQ>`m_`o `mbm _Z:Vmn Pmbm
Zgob H$m? _mUgmbm Agm _Z:Vmn Hw$R>o Var ~mobZy _moH$i
hm`bm hd AgV. nU Hw$Umer Vmo ho ~mob`mM Eo{H$dmV Zmhr.
H$m Vmo ho gJi gmogV am{hbm? hr `mMr H$V`H$R>mao Vm
hUmdr H$s `m gJ`mH$S>o g_>rZo nmh`mMr `mo`mMr dmr?
`mbm `moJr hUmdg dmQ>V. H$maU Vmo H$Yrhr,
Hw$Um{df`rhr dmBQ> ~mob`mM _bm AmR>dV Zmhr. AYlm
{Z_yb
Z g{_Vr_`o O_`m-O_`mM \y$Q> nS>br Am{U em_
_mZd doJim Pmbm. `mZ `m`mda H$gbo Amamon Ho$bo ZmhrV,

gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013

12

H$s Q>rH$m. hm gKQ>ZMo H$m_ emVnUo H$aV am{hbm. hr gKQ>Zm


EH$m {XdgmV \$mo\$mdbr Zmhr; {dQ>do a drQ> R>do mdr, Aem H$mao
Vr ~mYbr Jobr`. _bm Z nS>bm`- BV`m dfm`m, BV`m
{ZH$Q> ghdmgmZVa _r `m`mH$Sy>Z H$m` CMbb? H$m`
{eH$bmo? EdT>M {eH$bmo H$s, Vmo Am{U _r doJir `pV_d
AmhmoV. doJio d^md KoD$Z O_mbm AmbmoV. Varhr Aem_`o
_r hmoD$ eH$Vo?
_J Vmo Jo`mM H$i`mda, N>mVrV H$i H$m CR>br? S>mHo $
VrZ-Mma {Xdg H$m XwIb? am{Xdg? Hw$R>`mhr AmfYmZo Z
Wm~Uma? Amn`m {OdmMm Hw$Ur Var bMH$m VmoS>bm`, Ag
CUonU AOyZ H$m `mnyZ am{hb`? "A{Zbmom_' Aer EoH$y Z
`oUmar hmH$ H$mZmda H$m gmaIr nS>Vo Amho?
_mUyg H$Yr OmUma, ho AmYr H$iV Zmhr. _bm `m`m
YmdnirH$S>o nmhZ AZoH$Xm dmQ>V Ago- `mbm KoD$Z
_wier`m OJbmV`m EImm \$m_hmD$gda Omd.
`m`mH$Sy>Z gwaeo ^Q>m `m JPbm EoH$m`mV. `mbm _r
Xm^mobH$ar IOmVbr JmUr _ZgmoV hUy mdrV. O_`mg
~mgarMm _ZmV WoQ> CVaUmam gya Var `mbm EoH$dmdm... _r
`m`mgmaIm Zgbmo, Oar `m PPmdVr OrdZmV {dgmdm Var
ZH$s hmoD$ eH$bmo AgVmo.
AmO Vmo Jo`mbm _{hZm CbQy>Z Jobm. nmo{bgmZm AOyZ
IwZr gmnS>bm Zmhr. `m_wio `m`mda Mm\$o a Q>rH$m hmoVo Amho.
`mda nH$ma, Q>rhr MZb
o dmbo hmM Z C^m H$$Z {V{H$`m
{dMmaVmV. nmobrg `mM H$m_ H$aVrb. _bm `mMr \$ma
CgwH$Vm Zmhr. Za| Jobm, hUOo JobmM; Vmo H$mhr naV {XgUma
Zmhr. AJXr JwhoJmambm nH$Sy>Z `mbm \$mer {Xb, Varhr Za|
naV {XgUma Zmhr. _bm "IwZr H$moU'nojm Za|`m gKQ>ZMo o
H$m`H$V} H$m` H$aVmhoV, `mMr CgwH$Vm OmV Amho. H$moU H$moU
{Q>H$y Z amhUma Amho? H$moU ^md{ZH$ AmH$moemZVa H$m_mVyZ
~mOybm hmoUma Amho? Y_m`m ZmdmImbr gm_m` OZmZm Hw$Ur
\$gdV Agob, Va `m{d XS> WmonQy>Z {ZYS>m N>mVrZo H$moU
C^m amhUma Amho?
H$maU Za| AgVm, Va `mZohr hoM Ho$b AgV!
- A{Zb AdMQ>
aawachat@gmail.com
ph.: 020 25659407

{ddoH$
gmdV

S>m Q>amZm {ddoH$dmXmMm hm Ad`mW d MnIb ~gUmam


bmJ$m BVH$m AmdS>bm H$s, Am^mamm ^mfUmV Vo hUmbo,
""BVH$s df {ddoH$dmXm`m gmamM H$m H$aV AgyZhr
hm Ad`mW Aem d$nmV m`mgmoa Ambm ZhVm.''
S>m Q>amgmaIm CXma AVH$aUmMm Am{U Iw`m ZmMm mUygM
BVH$m Z d nmaXeu Agy eH$Vmo. nwT>o {H$`oH$ {hZo
`m-`m doir Amhr ^oQ>bmo, `m-m doir `m`m~amo~a`m
H$m`H$`mZm {ddoH$dmXmMm hm H$m`dU H$aUmam Ad`mW
mPm CoI H$$Z Vo gmJV AgV. Am{U `m `oH$ doir r hUV Ago H$s,
"r ~mobbmo Vo Ho$di eX. nU S>m Q>amZr `m`m AWH$ H$m`mVZy
{ddoH$ `m eXmbm AW {Xbm`.'

gmYZm
9 Zmoh|~a 2013 {Xdmir

13

""H$m Zmhr? Oob H$s Vwhmbm.'' r amI ~mOybm Ho$br. {ZImao


w$bdbo, WmoS> OwO~r {ejU {X`mda H$mhr {{ZQ>mV M S>m Q>a
gamBVmgmaIo {ZIm`md$Z MnimBZo Mmby bmJbo Am{U
Am`m `mo`m nwT>`m dmgmV gmrbhr Pmbo. AmMr
r Aer {ZIm`md$Z MmbVmZm gw$ Pmbr.
bm `m doir H$nZmhr ZhVr H$s eodQ>`m dmgmn`V
emdV mZdr y`o gmOmV Od`mgmR>r Am{U Amn`m
{dkmZ{Z> {dMmam`m ~m{YbH$snmoQ>r hm { "{ZIm`mda
MmbUmam mUyg' Am{U Amn`m~amo~a`m eoH$S>mo `wdm
H$m`H$`mZm "{ZIm`mda Mmbm`bm y$Vu XoUmam mUyg' `mM
^y{Ho$V Amn`mbm gVV ^oQ>V amhrb...

S>m. Za| Xm^mobH$a `m`mer mPr OdiOdi 30 df} r


hmoVr. Vr Cmamoma dmT>VM Jobr, A{YH$ JmoS> hmoV Jobr Am{U
K>hr. `m H$mimV`m H$mhr moO`m AmR>dUtZm eX$n
XoVmZm `m {mMo ~mobHo$ S>mi
o o gmaIo ZOaogmoa `oV AmhoV.
{ZIm`mda MmbUmam mUyg
gZ 1982 Mr Jmo>. bmoH${dkmZ gKQ>Zm Am{U BVa
g{dMmar { gKQ>ZmZr {iyZ hmam>m`m 12 {OmV 46
JmdmZm ^oQ> XoUmar "{dkmZ `mm' H$mT>br hmoVr. Wr hmoVr"~wdm~mOrbm {damoY'. gmOmV`m {Za{Zam`m H$ma`m
(AJXr VWmH${WV dkm{ZH$m`mgwm!) ~wdm~mOrMm nXm$me
`m `moV`m H$m`H$ mV hmoV hmoVm. JmdmoJmdr bmoH$mMm Am{U
{deofV `wdH$mMm MmJbm {VgmX {iV hmoVm. dVmZnohr
amoO R>iH$ {gr XoV hmoVr.
`m `mo`m nw`mV`m H$m`H$ mbm ZwH$VoM gmm{OH$
H$m`mV nyUd i
o H$m H$$ nmhUmao S>m Q>a Za| Xm^mobH$a
CnpWV hmoV.o e{Zdma dmS>mgmoa hm H$m`H$ aJmV Ambm
hmoVm. AZoH$ ~wdm Oo MH$ma H$aVmV. Vo Amhr H$m`H$V} H$$Z
XmIdV hmoVmo d `m`mmJrb {dkmZhr ZmQ>` nVrZo
bmoH$mnTw >o mS>V hmoVmo. MH$mam`m {OH$mJMo bm{OH$
bmoH$mZm gO`mda ~wdmdmOrMr q~J w$Q>V hmoVr.
`mM H$m`H$ mV r Am{U BVa H$m`H$V} "{ZIm`md$Z
Mmb`mMm MH$ma' H$$Z XmIdV AgVmZm S>m Q>amZr bm
~mOybm KoVb, AmMr AmoiI Pmbr Am{U hUmbo,
""bmgwm {ZIm`md$Z MmbyZ ~Km`M`! bm Oob?''
JXuV`m H$moUrhr Amhmbm Ag {dMmab ZhV. r hQ>b,

gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013

14

ndr mobmMm mUyg


AerM EH$Xm S>m. EZ.S>r. nmQ>rb `mMr ^oQ> Pmbr. AYlm
{Zyb
Z g{VrM A`jnX Vo gm^miV Ag`m~b r
ZmnmgyZ H$VkVm `$ Ho$br. OmXQ>mUo m{damoYr {dYo`H$mgmR>r Vo
H$aV Agbo`m `m`m `ZmMrhr r m`m narZo egm Ho$br.
`mda EZ.S>r. ga moH$ionUmZo hUmbo, ""Ia Va gd H$m Za|M
H$aVmo Amho. `m`m AmJhmImVa r `m nXmda Amho,
A`jnXmMm Iam mZ `mMmM Amho.'' gmOm{V g{nV
OrdZ OJUm`m g{dMmar `o> mJXeH$m~b {H$Vr AmXa
~miJmdm ho S>m Q>amH$Sy>Z {eH$b nm{hOo, ho bm `m doir H$ib.
S>m Q>am`m IwZmnmV EZ.S>r. gamZm ^oQ>bmo. `m doir
emoH$mHw$b AdWoV Vo hUmbo, ""{ddoH$, "ndr mobmMm
mUyg' Amn`mnmgyZ {hamdbm Jobm.''
Cmam{YH$mar
S>m Q>am`m ZmMm moR>no Um $$ moR>mnaw VmM `m{XV
ZhVm. Amn`m `oH$ H$m`mV`m VU H$m`H$`mZm `mZr
OrdmnmS> o {Xb, gVV Amn`m~amo~a KoVb, ZmnmgyZ
KS>db. Zohr ^oQ>bmo H$s, Amnbo VU AZw`m`r dMm[aH$
^y{H$m gOmdyZ KoD$Z Amnbr {Za{Zamir H$m`jo H$go
gWnUo nobV AmhoV, Vo S>m Q>a gmJV. `m`m{df`r ^a^$Z
~mobV. {dZmoX, A{dZme ...`mMo CoI hmoV AgV. Amnbr
nwT>Mr $ir V`ma Ag`mM ZmoZ gmYmZ `m`m Moh`mda
{Xgm`M.
S>m. A^` ~J `mZr bm EH$Xm gm{JVb hmoV H$s,
"Cmam{YH$mar ho Amn`m Cma{H$`oMo A{YH$mar ZgmdoV,
Amn`m CmaXm{dmMo A{YH$mar Agm`bm hdoV, Ag XmXm
Ym{YH$mar hUV.'
S>m Q>amZr EH$mnojm EH$ gW Ago CmaXm{dmMo A{YH$mar
KS>dbo. AbrH$S>Mo gmYZm r{S>`m g|Q>a`o EH$Xm {ZdmV Jnm
maVmZm `m~m~VrV {ZYmV Pm`mM S>m Q>a bm gmJV hmoV.o
nU bm m ho gJi BV`m bdH$a H$embm, Ag dmQ>V
hmoV...

Agmm`
EH$Xm r Am{U mPr nZr dmgmV AgVmZm S>m Q>amMm
Hw$R>`mem H$m`H$ mV r ~mobmd hUyZ gmJ`mH$aVm $moZ
Ambm. r hQ>b, ""Aao`m, H$m` `moJm`moJ Amho! r
gmYZo`m Am gnmXH$mM (gmZo JwOtM "^maVr` gH$Vr')
nwVH$ dmMVmo` Am{U bm gmYZo`m gnmXH$mMm $moZ!''
`mda S>m Q>a hUmbo H$s, ""Aao, IT jomV`m
Vw`mgma`m mUgmbm AmO EH${dgm`m eVH$mV gmZo JwOr
dmMmdogo dmQ>VmV, hoM {H$Vr {dbjU Amho!'' Vo nwT>o hUmbo,
""S>m. ~m~mgmho~ Am~So >H$a, gmZo JwOr, JmS>Jo hmamO Am{U
H$dra ^mD$amd nmQ>rb `m`mgmaIr mUg AmO hmam>mV
H$m {XgV ZmhrV? Hw$R>o hadbm` Vmo hmam>?'' ...S>m Q>amM
~mobU r YoM VmoS>y Z hQ>b, ""VemM EH$m mUgmer r
Ammm gmjmV $moZda ~mobVmo` H$s!''
`mda `m`m {dZ`erb d^mdmZwgma nU Img rnyU
ebrV Vo hUmbo, ""{ddoH$, AmO gH$minmgyZ Vwbm Xga H$moUr
^oQ>b Zmhr H$m?...'' $moZdaM g^mfU gn`mda r Vo m`m
nZrbm gm{JVb Am{U `m mUgm`m Wmoadr~b Amhr XmoK
EH$oH$mer ~mobV am{hbmo.
S>m. ~m~mgmho~ Am~So >H$a, gmZo JwOr, JmS>Jo hmamO,
H$dra hr gmar Agmm` `$s`m {dgm`m eVH$mVbr
Agmm` `{$d. S>m Q>a ho gmm` bmoH$m`m Agmm`
H$Vt`m EH${dgm`m eVH$mVbo H$Vrdra. S>m Q>a Xm^mobH$a `m
{eIambm gbm Ho$`m{edm` {dkmZ{Z> nwamoJmr hmam>mMm
B{Vhmg AnyU amhrb.
AIoaMr mZdXZm
"gmYZm'bm 65 df ZwH$VrM nyU Pmbr Am{U 66 `m
dfm`m n{h`m AH$mM H$meZ 12 AmJQ> 2013 amoOr
Eg.E.Omoer gmoem{bQ> $mCS>e
o Z`m g^mJhmV S>m Q>amZr
Am`mo{OV Ho$b hmoV. Vmo {gZom {deofmH$ hmoVm. S>m Q>amZr
Amob nmboH$a, gmoZmbr Hw$bH$Uu Am{U bm `mgmR>r
{Z{V Ho$b hmoV. Vo Q>mi`mgmR>r r S>m Q>amZm hQ>b H$s,
""mPm Am{U {gZojo mMm Vgm WoQ> g~Y Zmhr Am{U Amnbm
A`mg Zgbo`m jom{df`r N>mVrR>mHo $nUo ^mfU m`bm Oo
{ZT>md bonU bmJV, Vo m`mV Amn nwago Zmhr!''
`mda S>m Q>a hUmbo H$s, ""Vwbm AmR>dV? EH$Xm H$mhr
dfmndy u g`mH$mir Vw`m H$m`mb`mV Jnm maVmZm Amnbr
MMm gOZerbVm d H${ ~w{mm `m {df`mda dibr Am{U
Vy {MnQ> {XXeZmgmaI C XOmM gOZerb d Img mZdr
~w{moMm {dbjU n[anmof gmYUma H$m gJUH$m`m H${
~w{mobm 35 dfm`m AWH$ gemoYZmZVahr H$a`mV H$g
An`e Amb, Vo gmJV hmoVmg. ~g, H${ ~w{mo`m
gemoYH$m`m M`mVyZ AH${ mZdr ~w{moMr namH$m>m
{MnQ> {XXeZmV H$er {XgVo, `mda Vy ~mob. mZdr ~w{mm

Am{U Z-mZdr ~w{mm `mMr ^mdr H$mimV {MnQ>{Z{VrV


hmoD$ KmVbobr ^mJrXmar H$er Agob, Vo gmJ...''
r S>m Q>am`m aUe$sbm d `moOH$Vobm ZmoZ wOam
Ho$bm Am{U bJoM hmoH$mahr {Xbm.
`m gma^mV`m m`m ^mfUmm AIoarg gmYZogmR>r
S>m Q>amZr Jobr H$mhr df Ho$bo`m AWH$ n[almMr AmR>dU
hmoD$Z bm J{hd$Z Amb. r gd lmo`mZr C^o amhZ S>m Q>amZm
Am{U {dZmoX d gmYZm Q>rbm mZdXZm mdr, Aer {dZVr
Ho$br. g^mJhmVbo gd lmoVo C^o am{hbo d `mZr ~amM doi
Q>m`mMm Cy$V H$S>H$S>mQ> Mmby R>do bm Am{U S>m Q>am{V
H$VkVm `$ Ho$br. bm Iyn ~a dmQ>b. nU `mZVa AmR>M
{XdgmV S>m Q>a Amn`mVyZ Job.o bm `m {Xder H$nZmhr
ZhVr H$s, AmnU S>m Q>amZm hr AIoaMr mZdXZm XoV
AmhmoV...
XmVdmMr oaUm
Eg.E. `mMo {MaOrd lr. A^` Omoer d `m`m nZr
`mZr Amn`m godm{ZdmrZVa Amnbo EH$ H$moQ>r n`o Eg.E.
Omoer $mCS>eo Zbm KdKdrV XoUJr`m $nmV {Xbo d `m`m
`mOmVyZ JaOy {dm`mZm {e`d`m m`mV, Ag gwMdb.
S>m Q>a Am{U lr. gw^mf dmao `mZr Iyn H$> KoD$Z Aer JaOy

EH$Xm r Am{U mPr nZr


dmgmV AgVmZm S>m Q>amMm
Hw$R>`mem H$m`H$ mV r ~mobmd hUyZ
gmJ`mH$aVm $moZ Ambm. r hQ>b,
""Aao`m, H$m` `moJm`moJ Amho!
r gmYZo`m Am gnmXH$mM
(gmZo JwOtM "^maVr` gH$Vr')
nwVH$ dmMVmo` Am{U bm gmYZo`m
gnmXH$mMm $moZ!''
`mda S>m Q>a hUmbo H$s,
""Aao, IT jomV`m Vw`mgma`m
mUgmbm AmO EH${dgm`m eVH$mV
gmZo JwOr dmMmdogo dmQ>VmV,
hoM {H$Vr {dbjU Amho!''

gmYZm
9 Zmoh|~a 2013 {Xdmir

15

wb- wbr emoYZy `mZm {e`dmr Xo`mMr `dWm Ho$br. EdT>


H$$Z Wm~Vrb Va Vo S>m Q>a Hw$R>b?o
`mZr Am{U gw^mfOtZr Iyn n[al H$$Z {e`dmr XmZ
H$a`mMm H$m`H$ Am`mo{OV Ho$bm. {g {gZo-H$bmdV
gXm{ed AamnyaH$a Am{U bm `mgmR>r {Z{V Ho$b.
lr.A^` Omoer Am{U `m`m nZrbm Amnbr XoUJr Hw$R>brhr
{gr Z H$aVm m`Mr hmoVr. nU S>m Q>amZr Omoer nVr-nZtM
`moJXmZ gmOmnwT>o AmXe hUyZ gmoa AmUb Am{U
m`mgma`m AZoH$mZm gmOmV`m X~b
KQ>H$m{df`r
Amn`m H$V`mMr OmU H$$Z {Xbr.
AmVm H$m`Xm hmoUma!
`m dfu`m Owb {h`mV r, mPo ghH$mar Am{U S>m Q>a d
`mMo ghH$mar dkm{ZH$ {>H$moZ gmOm`o H$gm Odmdm
`mg~Y r m`m H$m`mb`mV MMm H$aV hmoVmo. S>m Q>a
ZohrmUo CgmhmZo ZdZ`m H$nZm gJ`mnTw >o mS>V hmoV.o
BV`mV `mZm hdmMm $moZ Ambm hUyZ Vo $moZ KoV EH$m
H$mon`mV OmD$Z ~mobV hmoV.o $moZdaM ~mobU Pmb Am{U
EImX bhmZ yb `mbm hd Agbob H$mhr Var Iyn `ZmZr
{im`mda Og moh$Z Omd, Vgm {ZamJg AmZX S>m Q>am`m
S>m
o `mV {XgV hmoVm. Vo {Zhm`V Iyf Pmbo hmoV.o Vo bm
hUmbo, ""{ddoH$, AmVm H$m`Xm hmoUma!! `mMm $moZ hmoVm.
bm VH$mi w~ Bbm mb`mV ~mobmdb.'' Amhr gJioM
`m`m AmZXmV gh^mJr Pmbmo. nU Vo JOi Ag`mM
nwT>`m H$mhr {XdgmV {Zn Pmb. H$m`Xm nmg Pm`mM
nmhm`bm S>m Q>a AgUma ZhVo, ho Hw$Umbm R>mD$H$ hmoV? S>m Q>a
{H$Vrhr Wmoa {dMmadV Agbo Var {H$Vr {ZamJg hmoV.o ..!
emim^oQ>
S>m Q>am`m oaUoZo "gmYZm'o H$e {g Pmbo`m
ZmXod mir{bpIV gXamM nwT>o "emim^oQ>' `m ZmdmZo
nwVH$$nmV H$meZ Pmb. JmrU ^mJmV`m {Ohm
n[afXo`m H$mhr emim {H$Vr CnH$erb AmhoV Am{U `mVbo
H$mhr {ejH$-{e{jH$m {H$Vr g{nV ^mdZoZ wbmZm {eH$dV
AmhoV, ho dmMyZ r Iyn ^m{dV Pmbmo. nwT>o S>m. {dH$ gmam^mB
`mMo ghH$mar d `o> AdH$me emk S>m. EH$ZmW {MQ>Urg
`m`m mJXeZmImbr `m nwVH$mda MKCL V}$ EH$
m{hVrnQ> V`ma Ho$bm. S>m Q>amZm `mMm {deof AmZX Pmbm.
J r S>m Q>amH$S>o Aer BN>m `$ Ho$br H$s, `m nwVH$m`m
5000 VtMr EH$ MKCL Amdmr N>mn`mg Am`m
hmam>mV gdXa ngabo`m 5000 MKCL H|$mZm `oH$s EH$
V bm {Xdmir-^oQ> $nmZo nmR>dVm `oBb
d "emim^oQ>'Mm
gXe
o am`^a OmBb. S>m Q>amZr `m gyMZoM ZwgV dmJVM Ho$b
Zmhr, Va hr nyU Amdmr "Zm Z$m-Zm VmoQ>m' Vdmda MKCL
bm $$ CnmXZIM bmJob EdT>m gdbVr`m {H$VrV

gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013

16

{Xbr. ""{ddoH$, r Vw`mH$Sy>Z Z$m KoD$ eH$V Zmhr.'' B{V


S>mQ>a.
BVH$M Zho, Va bm AmJh H$$Z `m Amdmrbm mPr
VmdZm `mZr nmR>naw mdm H$$Z {bhZ KoVbr.
AmO S>m Q>amMr Aja^oQ> "emim^oQ>'`m $nmZo 5000
MS-CIT H|$m`o hmoV,o EdT>M
H$m` Vo gmYmZ...
{ddoH$dmXmMm Ad`mW
AYlm {Zyb
Z g{Vr`m am`hmogdr H$m`H$ mV `wdm
H$m`H$`mer gdmX gmY`mgmR>r S>m Q>amZr bm ~mobmdb
hmoV. S>m Q>amZr Amhm gd {m`m gmoa bmdbo`m `m
N>mQo >mem amonQ>mMm EhmZm EH$ {demb dj Pmbm hmoVm.
`m H$m`H$ mV {ddoH$dmXm{df`r ~mobVmZm r "{ddoH$' `m
eXmMr mPr `wnmr mS>br- {d hUOo {dkmZ>r AWmV
dkm{ZH$ {>H$moZ, do hUOo doXZm-ghdoXZm Am{U H$ hUOo
H$erbVm. dkm{ZH$ {>H$moZmMm AJrH$ma H$$Z gmOm{V
ghdoXZm YmaU H$aUmar, gmOmMr doXZm Xa H$aUmar AWmV
gmOmbm gwIr d g ~ZdUmar H$erbVm.
S>m Q>amZm {ddoH$dmXmMm hm Ad`mW d MnIb ~gUmam
bmJ$m BVH$m AmdS>bm H$s, Am^mamm ^mfUmV Vo hUmbo
H$s, ""BVH$s df {ddoH$dmXm`m gmamM H$m H$aV AgyZhr hm
Ad`mW Aem d$nmV m`mgmoa Ambm ZhVm.''
S>m Q>amgmaIm CXma AVH$aUmMm Am{U Iw`m ZmMm mUygM
BVH$m Z d nmaXeu Agy eH$Vmo. nwT>o {H$`oH$ {hZo `m-`m
doir Amhr ^oQ>bmo, `m-m doir `m`m~amo~a`m
H$m`H$`mZm {ddoH$dmXmMm hm H$m`dU H$aUmam Ad`mW
mPm CoI H$$Z Vo gmJV AgV. Am{U `m `oH$ doir r
hUV Ago H$s, "r ~mobbmo Vo Ho$di eX. nU S>m Q>amZr
`m`m AWH$ H$m`mVZy {ddoH$ `m eXmbm AW {Xbm`.'
eXH$moem`o eXmW ZgVmV; {VWo AgVmV {VeX.
eXmZm AW m hmoVmo S>m Q>amgma`m g{nV OrdZmVyZ. eX
AWdmhr hmo`mgmR>r H$m`mMr AmhVr mdr bmJVo Am{U H$Yr
H$Yr Va mUmMrhr..
{ddoH$ gmdV
mdmkcl.org
mob.: 98220 52914

JmS>rV ~gbmo Am{U


EH$m nmR>mno mR> VrZ ^`mU
{dZmoXr "Eg.E.Eg' Ambo.
n{hbm gmJV hmoVmXmgmX
"AmVm Var nQ>bo Zm, Amnbo YJW
Xm^mocH$a
~amo~a AmhoV? H$moUVohr MmJbo
qH$dm dmBQ> H$m Za~ir {Xbm
Va bJoM nma nS>V.o
O` {g`mam!' hm {S>{cQ> Ho$bm.
nwT>Mo {S>{cQ> Ho$bo Zmhr,
Vo ~ao Pmbo. Xgam gmJV hmoVm,
"AmVm Imbrb do~gmBQ>daMo ho nmZ nmhm.
Vw`m Zmdmgmoa XmoZ w$`m Q>mH$`mV.
`mMm AW gOVm Zm?' {Vgam gmJV hmoVm"Jmo`mV `oD$Z Y{damoYr ~mobVm`. Vwhmbm H$m`
^mdm`m mJmZo Om`M`?' r bJoM Vo gXeo mPm { gXmZX XmVo
`mbm $madS> Ho$bo. `mMm bJoM Eg.E.Eg. Ambm- "S>mo Q> dar.'

(C^o) XodXm, MmXm, Zaqgh; (IwMuda) A~y, lrnmX, Am~m, Za|, _mB, {XZmZmW, doUy;
(O{_Zrda) XmgmX, A_aOm... gmVmam : 1952

gmYZm
9 Zmoh|~a 2013 {Xdmir

17

Amhr gmV ^mD$ Am{U VrZ ~{hUr- AmO`m wbmMm


{ddmghr ~gUma Zmhr, nU EH$mM AmB`m nmoQ>mV Obobr!
mPr AmB EHy$UM JQo > hmoVr. Vr Zohr A{^mZmZo gmJm`Mr""bm Xhm wbo AmhoV. EH$mgmaIm Xgam Zmhr- Am{U
mUgmgmaIm EH$hr Zmhr!''
ho Oo H$mhr Ago Pmbo Agob, `mbm nyUn Uo O~m~Xma mPo
AmB-dS>rbM. AmO Hw$UmMmhr {ddmg ~gUma Zmhr, Ago Vo
{dbjU OmoS>no hmoV.o mPo dS>rc H$moH$UmVrb IoS>mVyZ,
Amnbo H$V d XmIdm`bm gmVmabm 1920 `m gwmamg Ambo
AgUma. MS> H$> CngyZ Vo `m doir EbEb. ~r. Pmbob.o
gmVmam ehamV `mZr Zmm{H$V $mOXmar dH$sb hUyZ Amnbm
O ~gdbm. `m doi`m qH$dm IaVa AmO`mhr
[admOmmUo Vo Xm^V hmoV.o XaamoO mimda`m XmmMo XeZ,
Kar dV:M Ho$bobr nyOm, dfmVZy XmoZXm Kar Am{U EH$Xm
JmUJmnyabm OmD$Z H$amd`mMo nmam`U. nU `mV ~gUma Zmhr,
Aer Am`m KamV EH$ `mZ~mMr oI hmoVr. mPr AmB
H$mohmnyaMr. Vr $$ amR>r MmWrn`V {eH$bobr. nU
MmWr`m narjoV Vr H$mohmnya am`mV n{hbr Ambobr.
{V`mdaMo gH$ma amOfu emhhmamOmM.o {VMo KamUo MS>
>~{w mZ. Vmo dmagmnU {Vbm {V`m AmBH$Sy>Z Ambobm. {V`m
AmBMo ^mD$ Vm`mgmho~ ZmBH$ ho `m doir {Ohm `m`mYre
hmoV.o {VMm YmH$Q>m ^mD$ M$ BbS>`o OmD$Z ~[aQ>a hmoD$Z
Ambm. w~ B C `m`mb`mMo ZmdmObobo `m`_yVu emamd
V|S>b
w H$a Vo hoM. Vo Jobo `m doir AmMm` A|Zr amR>m`m
n{h`m nmZmda AmR> H$mbMm ^bm moR>m Wim Q>mH$bm
hmoVm- "XXd r hmam>m, VwPm `m`yVu amemr AmO Jobm ao..'

gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013

18

m m`m AmBMm amemr ~mUm Oam OmXmM AgUma. `m


H$mimV {VZo Jigy KmVbo H$s Zmhr, Hw$H $y bmdbo H$s Zmhr,
H$m` bmdbo H$s AYrYr bmdbo- ho dmXmMo {df` AmhoV.
EH$ Jmo> m Z$s Amho- Am`m KamV H$Yr g`Zmam`U,
hiXr-Hw$H $y Agbo H$m`H$ Pmbo ZmhrV. Amn`mbm ZrQ>nUo Z
`oUmar BJO r hr ~mB H$mmbm Ambo`m ~m`mZm {eH$dV ~go!
`m ~mBZo AJmda H$Yr gmoZo KmVbo Zmhr. `mwio m`m
~{hUt`m AJmdahr H$Yr gmoZo ZhVo. KamV gmoZo A{O~mV
ZhVo Am{U wbt`m AJmda gmoZo AgVo, ho bm Am{U Za|bm
^mdmMr (Am{U ZVa AmMrhr!) bo Pm`mda H$mhr
H$mimnwaVo Var gObo. ho gmao nU gO`mgmaIo Amho.
d`m`m 94 `m dfu `m ~mBZo eara XmZ Ho$bobo hmoV.o Amhm
gdmZm V~r ^abobr- ""`yZV a EH$m VmgmV mPo eara
{dm`mZm {eH${d`mgmR>r hmpnQ>b`o OmUma. CJmM
aS>maS> H$aV, YS>nS> H$aV A{O~mV Om`Mo Zmhr. eara Jobo
H$s, eara gnbo. `m obo `m earambm ~Km`M` H$m`?
gJ`mZm gmoBM r doi R>adm, EH$ Om Am{U hgV-IoiV
m`m AmR>dUr H$mT>V ~gm.''
Ia Va ho nU gOUmao Amho. m, EH$ Jmo> gOmdyZ KoUo
Iyn H$R>rU Amho, nU Iyn JaOoMrnU Amho. EdT>o Q>mHo $mMo
dMm[aH$ V^oX AgVmZm m`m AmB- d{S>cmMo N>mQo >o dmX{ddmXgwm Amhr H$Yr nm{hbo ZmhrV. `mMo AJXr Jyi-Imo~ao
hmoV.o d{S>cm`m nmam`UmMo AmB gd hgVwImZo H$am`Mr Am{U
XaamoO g`mH$mir Amhm ^mdmMr OodUo Pm`mda XmoKo
Mwbrgmoa ~gyZ AJXr {ZdmVnUo hgV-IoiV JwbJy b
w y Jmo>r
H$am`Mo! AmVm gOb`- {dkmZ Am{U Y ZrQ>nUo gObobr
mUgo gmoa`m mUgmMo A{O~mV Z nQ>Umao {dMma emVnUo
EoH$y Z `mMm AmXa H$arV, Vo gOmdyZ Ko`mMm `Z H$aVmV. ho
gmao gObo, nwT>o {ddoH$mZX gOmdyZ KoV`mda. `mZr
gm{JVb`- "Y Am{U {dkmZ mUgmbm I`m AWmZo
gO`mMr hr EH$od IyU Amho.' AmUIr EH$ Amho Xm^$
Ag`mZo d{S>bmZr Amhm gd ^mdmMr Zmdo XmmMr R>do br.
XodXm, lrnmX, MmXm, XrZmZmW, Zaqgh d XmgmX. m
Za|`m doir XodXmmZr hUOo XmXmZr d{S>bmer dmX-{ddmX
Ho$bm. XmXm `m doir {ddoH$mZX` hmoV.o `mZr {ddoH$mZXmMo Za|
ho Zmd gwMdbo. AmM` hUOo, d{S>bmZr Vo mZbo. m`m
d{S>bmZm kmZodar nmR> hmoVr. KamV AZoH$ doim Vo aJmV `oD$Z
kmZodarVrb Amo`m VmbmV hUV o$`m mam`Mo. Am{U
AmM` hUOo, Za|`m Omdoir "ZmohZ `oUma, AmVm
ZmohZ `oUma' hr EH$ Amoi Vo nwZ:nwhm EH$m VrV hUm`Mo.
Va, Aem `m KamVbo Amhr Xhm OU. XodXm gdmV moR>.o
Za| gdmV bhmZ. Za| Am{U XodXm `m`mV 26 dfmMo AVa.
m`m Am{U Za|`o 8&& dfmMo AVa. IQ>minUo ~mob`mMr
gd` Agbobm Za| gmJm`Mm- ""XodXm mPo bm~Mo gIo
^mD$ AmhoV Am{U ~S>m d r OdiMo gIo ^mD$ AmhmoV!''

nU Iar n[apWVr nyU doJir hmoVr. XodXm d Za| `mMr dmr


Am{U H$m`nVr AJXr gmaIr hmoVr. XmoKho r dV:Mo gmao CYiyZ
gmOmgmR>r H$mhr Var H$aV Agm`Mo- qH$dm r `mMr Mo>m H$aV
`mZm hUm`Mmo, ""AmnU H$aVmo` Vo gmao gmOmgmR>r, Ago
Vwhr gOV AgVm Am{U Amhmbm gOmd`mMm `Z
H$aVm!'' XodXm hUOo XmXm Job,o `m doir r "AVZmX'`o
`m`mda EH$ boI {b{hbm hmoVm. Za|bm Vmo Om AmdS>bm.
hUmbm, ""~S>m, AmVm IaoM MmJbo {bhmd`mg
bmJbm`g!'' r emVnUo hQ>b,o ""Vy nU AmVm Ago N>mZ
{bhmd`mg bmJ. VwbmnU m`mda H$Yr Var {bhmd`mg
bmJUma!'' m`mhZ A{YH$ emVnUo hUmbm, ""{bhmd`mg
IaoM AmdS>b
o ao. nU H$mhr Var H$m H$am`bm bmJ. ZwgVmM
Amnbm {Q>d`m-~md`m H$arV ^Q>H$V AgVmog.''
Za| hUmbm, Vo AJXr Iao hmoV.o H$moUVrhr Midi,
gKQ>Zm, {dMmaYmam- EdT>Mo H$m`, {df` bm H$Yr ~mYZy R>do y
eH$bm Zmhr. r Amnbm AiQ>i H$arV ^Q>H$V am{hbmoAm{U Ago ^Q>H$Vm-^Q>H$Vm r gmodma, 19 AmJQ>bm amr
Jmo`mV nmoMbmo hmoVmo. 20 AmJQ> hm {Xdg {ddoH$mZXm`m
Am{U hUyZ `m Xoem`m B{VhmgmV $ma hdmMm Amho, Ago
r mZVmo. {ddoH$mZXmZm nUOr~b Agbobo o nU r
OmUVmo. n[admOH$ hUOo ^Q>H$m g`mgr, hUyZ 1890 Vo 93
Aer VrZ df} {ddoH$mZXmZr ^maV qnOyZ H$mT>bm. `m XoemMr
AmOMr ^`mZH$ n[apWVr, `mmJMr H$maUo, `mdaMr H$m`
d$nmMr Cnm``moOZm Amn`m ZmV n$s Ho$br. `m
H$mimVrb nmYyZ hmm w$b|nj
o m A{YH$ Ia eXmV qhX
Ymda Am{U ~mUemhrda AmKmV Ho$bo. nmVyZ {b{hbo"AmOMm qhX Y hm Y Zho, hm Amho gVmZmMm ~mOma!'
Xg`m nmV Ab~Pma R>mVrb {e`mZm H$i{dbo- "Amnbo
Xod AmVm OwZo PmboV. AmnUmbm Zdm Xod, Zdm Y Am{U Zdm
doX hdm Amho. H$maU Amn`mbm Zdm ^maV KS>dm`Mm Amho.'
Am{U `m Za|mZo 20 AmJQ> 1892 amoOr OwZmJS>`m Z~m~mbm
n nmR>dZy H$i{dbo- "`m`m nmMeo {nT>mZr doX hr H$m`
MrO Amho, ho nm{hbobo Zmhr; Vo ~mU AmO `m Xoembm doX
gmJVmhoV. Xodm-~mUm`m $nmZo `m XoemV AmO dmdaUm`m
amjgmnmgyZ `m XoemMo ajU H$a!' `mZVa nwhm ~amo~a EH$ df.
{X.20 AmJQ> 1893 cm Za| Ao[aHo$V nmoMbm`. gdY
n[afXoMo AmU `m`mH$S>o Zmhr. `mMr {Ir CS>{dbr OmV
Amho. `mbm `mMr qMVm Zmhr. Am{ddmg EdT>m O~aXV
H$s, Vo AmU r {idUmaM Am{U Vr n[afXhr qOH$Uma,
`mMr Imr. nU 20 AmJQ> 1893 `m nmV `mMm H$mhrhr
CoI Zmhr. hm R>mnUo gmJVmo`- "m`m Xoembm Pmbobm amoJ
Am{U `mdaMo AmfY bm VrZ dfm`m ^Q>H$ VrV gOb`'nwT>o {mZm {b{hbo`m nmV {ddoH$mZX gmJVmhoV- "H$mb~m
$T>r, nanam, `mVyZ `oUmar {nidUyH$ Xa H$$Z AmnUmbm `m
Xoembm {dkmZ{Z> ~Zdm`M`. Amn`mbm gwadmV IoS>mnmgyZ

H$amdr bmJob.'- {ddoH$mV AmZX KoUmam hUyZ {ddoH$mZX ho


Zmd `mZr KoVb`. `mnydu Za|Zo Iyn Zmd ~XbbrV. damhZJa
R>mV Vmo {d{d{XemZX hmoVm. n[admOH$ hUOo ^Q>H$m g`mgr
hUyZ qhS>VmZm H$mhr H$mi "AZm g`mgr' d H$mhr H$mi
"g{XmZX' Aer Zmd `mZo ~Xbbr.
Cm 20 AmJQ>bm bm nUOrYrb g|Q> Poph`g,
gmadV d kmZgmaH$ `m VrZ hm{dmb`mVrb {dm`m`m
EH${V oim`mV ho Iao {ddoH$mZX gOmdyZ m`MoV. ho ^mfU
kmZgmaH$ hm{dmb`mVrb m`mnH$ Hw$bXrn H$mV `mZr
R>adbo. r nUOr wm {ZdS>b` . ^maV^a qhS>VmZm
{ddoH$mZXmZm AmdS>bb
o o ho EH$od eha Amho. `mZr nmV

naVr`m dmgmV Za|`m AZoH$


AmR>dUtMo Q>b
o a ZmV `oV hmoV.o
"JwM[amV EdT>m ^`mZH$ Jmoo >r
AmhoV, {`mMr {dQ>~ Zm Amho;
J Vy nmam`UmMo OodU H$m H$aVog?'
hUyZ AmBer ^mS>Umam.
AmB `mbm `m doir Cma XoV Zgo.
ZwgVr hgV Ago. AmVm dmQ>V,o
AmB ZmV hUV AgUma"Aao aOdboZo Ho$bobo OodU
`m`m Xodmbm MmbV Agob,
Va bm H$m` AS>MU Amho?'
AmUIr EH$ Jmo>.
^wVo IaoM AgVmV H$m, ho nmhmd`mg
`mZo amr 12 dmOVm {m`m~amo~a
mhbr`m emZ^yrV
OmD$Z ~gm`Mo R>adbo. r gm$
ZH$ma {X`mda hUmbm,
""^wVo ZgVmV, ho Vwbm gOmdyZ m`bm
AaOmbm gmJy H$m?'' Vr Am`m
XmoKm`mYbr ~hrU. Om hema.
Am`m XmoKm`mVrb Z {Q>Umar
^mS>Uo {Q>{d`mMm AmQ>mHo $mQ>
`Z H$aUmar.
gmYZm
9 Zmoh|~a 2013 {Xdmir

19

{b{hb`- "nUOr ho EH$ dN>, gwX a eha Amho. ^maVmVrb


`oH$ eha Ago ~Z{dbo nm{hOo. m nUOrVrb ~hVme
pMZ gw{e{jV AmhoV Am{U ~hg ` qhX A{e{jV AmhoV!'
`mZVa 21 AmJQ>bm nUOrV EH$m doJ`m nwVH$mMo H$meZ
boIH$ Am{U H$meH$ `mZm $$ m`mM hVo hdo Amho.
naewam ho ~hOZ gmOmbm {hUdUmao EH$ ^`mZH$ VrH$
Amho. `mMo nwZmrdZ EH$m doJ`m H$mao AmO Ho$bo OmVo`.
S>m. meobH$amZr `m`m~b AVrd JmadmZo {b{hb`.
S>m. mYdamd {MVi|Zr Va "^JdmZ naewam- Zd{ZmV'o
hUyZ nwVH$ {b{hb`. `m gdmbm Cma XoUmao "AdVmar
naewam qhX YVmaH$ H$s maH$?' ho AOwZ O`am na~ `mMo
ho nwVH$ Amho.
{X. 19 AmJQ>bm r AJXr {ZdmV Amho. hmam>mV ^mfUo
XoV r gd qhS>bmo`- MmmnmgyZ ~mmn`V! m, Jmo`mV
`m AmnwbH$sZo, KaMm nmhUm hUyZ g`moOH$ VwMr Or
H$miOr KoVmV; `mbm VmoS> Zmhr. ^UdZr OUy VwMm
nmR>bmJ H$aV AgVmo Am{U AmnU nmoM`m`mAmYr Imobr
gOdyZ, ZmVm KoD$Z H$m`H$V} VwMr dmQ> nmhV AgVmV. r
nmoMbmo Vohm "bmoH$^yr'Mo gnmXH$ aoe H$mobdmbH$a H$m$s
Am{U ^mObobo H$mOy KoD$Z hmQ>b
o `m ImobrV mPr dmQ> nmhV
~gbob.o {X. 19 AmJQ>bm EH$m emV-g Z:pWVrV r
Pmonr Jobmo.
{X. 20 AmJQ>bm $moZMr KQ>m nwZ:nwhm dmOV Ag`mZo
bm OmJ Ambr. H$moU`m Var dm{hZrMo bmoH$ O`Vamd
gmiJmdH$a Jo`mMr ~mVr XoD$Z mPr "~mBQ>' mJV hmoV.o r
AdmH$. Y$m Ano{jV ZhVm. mPm ^{d`mda A{O~mV
{ddmg Zmhr. Xod hr gH$nZm Amho `m d$nmV bm m`
Zmhr. JUnVr {V>mnZm dJaMo m J ZM Zmhr. nU O`Vamd
mPo OdiMo {. Vo bm YmH$Q>m ^mD$ mZm`Mo. `m`m Kar
JUoe MVwWubm {V>mnZm hmoVmZm ~mhoaMm hUVm `oBb
, Agm
r EH$Q>m Agm`Mmo. `mZVa OodUmMr nJV ~gbr H$s,
O`Vamdm`m ZVa mPm nmQ>. J H$mZo `mMr wb.o Xa dfu
H$mb{ZU`bm `mZm mPm boI An[ahm` - Am{U `mV
AdW H$aUmar Jmo> hUOo, H$mhr Var IwgnQ> emoYZy Amhr
XmoKmZr EH$oH$mer hr H$mhr H$mi nyU A~mobm Yabobm.
`mVyZ r WmoS>m gmdabmo. Vmoda H$m`H$ mMo Am`moOH$ `oVmV,
gmJVmV- ""ga Vw`m ^mdmMm IyZ Pmbm`. Amhr ^mfU a
H$aVmo`. Vwhr bJoM naV {ZKm.'' Vo Z$s H$m` gmJVmhoV, ho
gOmd`mg WmoS>m doi OmVmo. m, `mVyZ gmdam`bm A{O~mV
doi bmJV Zmhr. AmBZo bhmZnUmnmgyZ Zmda EH$ {dMma n$m
Ho$bobm- "`y ho `m OJmVrb EH$od g` Amho, Am{U Vr EH$
gwX a Jmo> Amho. `mogd gmOam H$amd`mg {eH$m.' hUOo, r
AJXr {ZdmV. r hQ>b,o ""Aao, ^mfU PmboM nm{hOo. r
^mfU a Ho$bo Ago gObo, Va {OWo Agob VoWZy `oD$Z Za|
mPr Mo>m H$aob.'' mPo ~mobUo `mZm Jm|YimV Q>mH$Vo. `mZm

gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013

20

dmQ>bo AgUma, r $maM KQ>r`m {dZmoX H$aVmo` qH$dm mPo


mZ{gH$ gVb
w Z nma {~KS>b` . Vo hUVmV, ""ga, ^mfU ~X
H$aUo ~ao. H$maU Jmodm hm gZmVZ ^mVMm ~mbo{H$m Amho.
Vw`m ^mfUm`m doir Ia {ZXeZo qH$dm KmofUm XoVrb.'' r
Am`w`mV EdT>m ~XZm qH$dm bmoH${` Pmbmo`, ho bm
Am`w`mV WM H$ibo. r hQ>b,o ""r AmaJ ~mXbmhr
^mfUo XoD$Z Ambmo`. n[admamVrb S>m. mYdamd {MVio A`j
hmoV.o `mZr A`jr` ^mfUmV m`m ^mfUmMm A{O~mV
{VdmX Ho$bm Zmhr- Am{U AmO r ^mfUmV Oo gmJUma Amho,
Vo {ddoH$mZXmZr H$m` gm{JVbo, VodT>Mo gmJUma Amho. gZmVZ
^mVbm {ddoH$mZXmMo {dMma Omimd`mMo AgVrb, Va AmnU
H$m` H$aUma? AmnU EdT>Mo hUy, {ddoH$mZX `mZr dmMbobo
ZmhrV.'' {ddoH$mZX hUmboV, "{dMma $V {dMmamZoM H$moaVm
`oVmo Am{U {dMmamZoM nwgVm `oVmo.'
^mfUmbm VwS>w ~ JXu. g^mJh IyZ ^abob.o AmXmobZH$V}
Hw$R>Mo ZmhrV. Vo ~hYm AmZXmogd gmOam H$aV AgUma. m
g^mJhmVrb H$mhr wb-o wbr M$ hX Ho$ XoV hmoVr. Za|
bmoH$m`m EdT>m ZmV nmoMbm`, `mMo bm ZdbM. mPm
n[aM` H$$Z XoUmam m. H$mVmgmaIm ZmdmObobm dVm
J{hd$Z YoM Wm~bobm. mPo EH$-XrS> VmgmMo ^mfU nma
nS>b.o Vmoda $moZ Ambm- "Za|Zo earaXmZ Ho$bo hmoV,o nU
nmoQ>mQ>o Pmbobo eara VoWo XmZ hUyZ KoV ZmhrV. `mMm Xoh
gmVmabm hbdVmhoV. gmVmabm bmoH$ moR>m g`oZo OboV.
{H$mZ `mZm ^oQ>m`bm `m.' Xg`m {Xder nwVH$ H$meZ
g`mH$mir 5 dmOVm hmoV.o AmVm gmVmabm OmD$Z Xg`m
{Xder naV `oUo ghO e` hmoV.o
naVr`m dmgmV nwZ:nwhm dmOUmam Am{U VoM Vo ~mobUmam
$moZ r ~X Ho$bm. Za|er `m~m~V Pmbobr ~mobUr bm
AmR>dm`bm bmJbr. Za| bmoH$mV abobm mUyg hmoVm. `mMm
$moZ {Xdg^a dmOV Agm`Mm. nU r `m`m $moZbm H$Yr
hmV bmdbm Zmhr. H$maU {XdgmVbm EH$ Var $moZ AmB~{hUrd$Z {edr KmbyZ gmS> X ^abobm Agm`Mm. w$H$Q>mV
Ag`m Var AmnU H$embm {e`m EoH$m``m? X ^aUmar
{ZZmdr no Va T>rJ^a. gaH$maZo EH$ doi {Xbobr gwajm `mZo
ZmH$mabr hmoVr. EH$Xm r `mbm PmnboM. {dMmabo, ""Vy
gajU H$m KoV Zmhrg?'' Vmo emVnUo hUmbm, ""r PoS> JSo >
gwajm `mdr hUyZ Xod nm`mV KmbyZ ~gbobo AZoH$ AmhoV.
nU bm gndVm Amb Zmhr, Va m`m Hw$R>`m Var
H$m`H$`mbm gndVrb.'' m `mZVa Vmo Oo hUmbm, Vo
{dbjU hmoV.o Vmo hUmbm, ""`m XoemVrb n[adVZ- gVrnmgyZ
g{Vd`mn`V $$ hm Xoe `m doir nmaV hmoVm hUyZM
Pmbo- ho n[adVZ dV ^maVmV hmdo, Ago dmQ>V Agob, Va
H$mhr OUmZm ~{bXmZ Xo`mg V`ma amhmdo bmJob!''
""H$mH$m CVam'' Ago S>m`ha hUmbm, Vohm r ^mZmda
Ambmo Am{U Jm|Yibmo. Ka Va Hw$R>Mo ZhVo. CVabmo Vohm

bjmV Ambo- MS> JXu hUOo H$m` ho nhmV hmoVmo. KamnmgyZ


AYm {H$bmorQ>ada JmS>mMm IM- moQ>mar, moQ>magm`H$br...
gm`H$br, bmoH$ ~o^mZ hmoD$Z KmofUm XoV hmoV.o H$mhr OU aS>V
hmoV.o Za| EdT>m bmoH$mn`V EdT>m Odi nmoMbm` `mMr
bm IaM H$nZm ZhVr. ~hYm Za|bmhr Zgmdr. `m XoemVrb
n[adVZmMr Midi EdT>r ngabobr Amho, `mMr `m
MidirbmnU H$nZm Zgmdr..
amr 10-11 `m gwmamg XyZ Kar nmoMbmo, Va bmoH$gmoMo
{XZH$a qP~o mPr dmQ> nmhV VmQ>H$iV hmoV,o ho r {dg$ZM
Jobmo hmoVmo. gH$minmgyZ bmoH$gmm mPm VJS>m nmR>bmJ H$arV
hmoVr. Za|`m AmR>dUtMm mPm boI dm {Q>nU `mZm
a{ddma`m AH$mgmR>r hdo hmoV.o H$m`H$ mV JwV bmo` hQ>`mda
eXmH$Z H$am`bm Jmo`mMm {V{ZYr Ambm hmoVm. r gmVmabm
nmoM`mda eXmH$Z XoBZ , Ago gm{JV`mda Vmo Kar nmoMbm
hmoVm. r $ma Xbmo`, Cm gH$mir naV Jmo`mbm Om`M`- hr
mPr AS>MU `mZo gOmdyZ KoVbr. hUmbm, ""Cm ~wYdma,
hUOo Vwhr Jwdmar naV `oUma. Jwdmar Xnmar XmoZ dmOon`V
nmoMm. a{ddma`m AH$m`m bmoH$mZr Jwdmar Xnmar VrZn`V
gd AS>MUr gmogZy Wm~m`Mo R>adb.'' hQ>b,o ""nhmQ>Mo
{ZKVmo. 12 dmOon`VM nmoMVmo`- Am`w`mV WM {Xbobm
eX moS>Vmo`. gOyZ Ko.'' -{ZKVmZm H$nZmhr ZhVr, hm
eXhr moS>mdm bmJUma!
IaM gmJVmo`. amr bm AJXr emV-dW Pmon cmJbr.
gH$mir AJXr g dmQ>V hmoV.o Mhm KoVm-KoVm ZmV hQ>b.o ..
"nabmoH$, `yZV aMm dmg Ago H$mhr Agob Va AmB, dS>rb,
XmXm, Za| {VH$S>o Mhm KoVm-KoVm mPr {$aH$s VmUV AgUma.
gOm Ago Zgoc... {dMma- dohO hUOo bhat`m $nmV
{ddmV qhS>V AgVrb, Va `mo` AQ>Zo m {iVmo` H$m, ho
emoYV `m bhar qhS>V AgUma. Vmoda AmMm Jw$ AmBQ>mBZ
AmR>dbm. Vmo hUmbm`- "Xod Amho H$m Zmhr; aUmoma
ApVd Amho H$s Zmhr, `m ZmMr Cmao Xo`mBVnV mZdr |X
AOyZ {dH${gV Pmbobm Zmhr. Y, {dkmZ, VdkmZ $$ hdoV
Bbo CR>dVmV qH$dm H${dVm aMVmV. `mnojm `m H$nZm
{dg$Z, |Xb
m mU mZyZ, Amn`m ^modVmb`m mUgmZm
A{YH$ gwIr H$am`bm Am{U ^modVmbMo OJ A{YH$ gwX a
H$amd`mg bmJm...'
AmBQ>mBZ ZmVM am{hbm. VodT>mV gmoa`m ~J`mVrb
Hw$MoH$a KmBKmBZo m`m Kar Ambo. Hw$MoH$a ho B{O{ZAa. nU
A$mQ> dmMZ Agbob.o AU {Q>H$o H$aMo {. H$mb Hw$MoH$amZr
8-10 dfmndy u gm{JVbobr EH$ Jmo> bm AmR>dbr hmoVr. Vr
`mZm AmVm AmR>dV Agob H$m, hm m`m ZmVrb Z hmoVm.
nU VrM Jmo> bm nwhm AmR>dU H$$Z Xo`mgmR>r Vo Ambo hmoV.o
hr Jmo> Amho Za| Am{U AmMm EH$ ^moim^m~S>m, mm{UH$ nU
n[admamV Agbobm { aoe dobUH$a `m`mYrb gdmXmMr.
hm gdmX Hw$MoH$amgmoa KS>bm hmoVm. gdmX Agm. aoe Za|bm

hUmbm, ""S>m Q>a, VwMo { H$mhr VwMr gmR>r H$aVrb, Ago


{XgV Zmhr. Vmo gH$magma^ Amhr Ho$bm, Va Vwhmbm Mmbob
H$m?'' Za| emVnUo hUmbm, ""Aao, gmR> ho $ma bhmZ d`
Amho. r JmYrOtZm mZVmo. mUyg 125 df} OJVmo, Agm `mMm
nyU {ddmg hmoVm. r gH$mir VrZ dmOVm CRy>Z Vmg^a `moJmgZo
H$aVmo. ZVa BVa `m`m, ZVa MmbUo. H$moU`mhr {Xder,
H$moU`mhr H$m`H$ mwio `mV IS> nS>bm Zmhr. `mVyZ r {gJmaoQ>
Am{U Xm$ `m`mnmgyZ AZoH$ H$mog Xa. r Z$s 125 df}
OJUmao`- AmVm Vw`m n[admamVrb Hw$Ur, JmYtmUoM bm
H$Yr gndbm, Va Jmo> doJir!''
naVr`m dmgmV Za|`m AZoH$ AmR>dUtMo Q>b
o a ZmV `oV
hmoV.o "JwM[amV EdT>m ^`mZH$ Jmoo >r AmhoV, {`mMr
{dQ>~ Zm Amho; J Vy nmam`UmMo OodU H$m H$aVog?' hUyZ
AmBer ^mS>Umam. AmB `mbm `m doir Cma XoV Zgo. ZwgVr
hgV Ago. AmVm dmQ>V,o AmB ZmV hUV AgUma- "Aao
aOdboZo Ho$bobo OodU `m`m Xodmbm MmbV Agob, Va bm
H$m` AS>MU Amho?' AmUIr EH$ Jmo>. ^wVo IaoM AgVmV H$m,
ho nmhmd`mg `mZo amr 12 dmOVm {m`m~amo~a mhbr`m

aoe Za|bm hUmbm, ""S>m Q>a, VwMo


{ H$mhr VwMr gmR>r H$aVrb,
Ago {XgV Zmhr. Vmo gH$magma^
Amhr Ho$bm, Va Vwhmbm Mmbob
H$m?'' Za| emVnUo hUmbm,
""Aao, gmR> ho $ma bhmZ d` Amho.
r JmYrOtZm mZVmo. mUyg 125 df}
OJVmo, Agm `mMm nyU {ddmg hmoVm.
r gH$mir VrZ dmOVm CRy>Z Vmg^a
`moJmgZo H$aVmo. ZVa BVa `m`m,
ZVa MmbUo. H$moU`mhr {Xder,
H$moU`mhr H$m`H$ mwio `mV IS>
nS>bm Zmhr. `mVyZ r {gJmaoQ> Am{U
Xm$ `m`mnmgyZ AZoH$ H$mog Xa.
r Z$s 125 df} OJUmao`AmVm Vw`m n[admamVrb Hw$Ur,
JmYtmUoM bm H$Yr gndbm,
Va Jmo> doJir!''
gmYZm
9 Zmoh|~a 2013 {Xdmir

21

emZ^yrV OmD$Z ~gm`Mo R>adbo. r gm$ ZH$ma {X`mda


hUmbm, ""^wVo ZgVmV, ho Vwbm gOmdyZ m`bm AaOmbm
gmJy H$m?'' Vr Am`m XmoKm`mYbr ~hrU. Om hema.
Am`m XmoKm`mVrb Z {Q>Umar ^mS>Uo {Q>{d`mMm
AmQ>mHo $mQ> `Z H$aUmar.
AaOm Za|nojm Mma dfmZr moR>r. m`mnojm Mma dfmZr
bhmZ. Vr MS> hfma. emioV H$m` n{hbm H$mH$.
{OhmnmVirda d$d Am{U {Z~YnY}V H$m` n{hbr. `m
doir r Am{U Za| wIX~c
. $$ H$sS>mJ Umda hX S>Umao. `m
doir dm{fH$ narjoV "da`m dJmV Jobm' Am{U "da`m dJmV
KmVbm' Ago XmoZ H$ma AgV. Am`mda H$Yr da`m dJmV
T>H$bbm, Ago gmJ`mMr doi Ambr Zmhr. `mda Amhr XmoKo
Iye Agm`Mmo.
m, Za|bm H${dVm bJoM nmR> hmoV. mPohr VoM. mPr
Am{U {Xbrn mOJmdH$amMr $ma OdiMr r Amho, `mMohr
H$maU hoM. XmoKm`mhr |X Yrb H$mhr "`yamg' MwH$bob.o
H${dVm XmoZ- VrZXm dmMbr H$s nmR>! nU Za| `m~m~VrV
Am`m XmoKm`m Iyn nwT>o hmoVm. H${dVm EH$Xm ZOaoImbyZ
KmVbr H$s, Pmbr nmR>! ~{hUr`m nwVH$mVrb gd H${dVm Vmo
{Vbm KS>mKS>m hUyZ XmIdm`Mm. ~hrU hUm`Mr, ""mPr
ZOa MwH$dyZ, mPo nwVH$ KoD$Z Vy H${dVm nmR> H$aV AgUma!''
EH$Xm `mZo Om Ho$br. Zdo embo` df gw$ Pmbo hmoV.o gd
{df`mMr Zdr H$moar H$aH$arV nwVHo$ {dH$V KoD$Z gH$mir
AaOm naV Ambr. nwVHo$ MmiVmZm {V`m bjmV Ambo, `mV
amR>rMo nwVH$ Zmhr. XH$mZmV {dgabo, dmQ>Vo nS>bo H$s KamV
hadbo- `m qMVoV Vr {Xdg^a. Xnmar Za| {V`mH$S>o Jobm. Vo
nwVH$ {V`m hmVmV {Xbo. hUmbm, ""$$ Mma Vmg ho nwVH$
m`mH$S>o hmoV.o AmVm Vy gmJerb Vr `mVrb H${dVm Vwbm
hUyZ XmIdVmo!'' mYd `y{b`ZmMr "dm{KUrMo XY `mbm,
dmK ~o $mH$S>/o ^mV Vwhm H$m nS>'o hr `mMr $ma AmdS>Vr
H${dVm. mPo d AaOmMo H$mZ {H$Q>mdoV Agm Vmo {Xdg^a,
AYyZ-YyZ OmoaOmoamV hr H${dVm hUm`Mm. H${dVm hUm`Mo
`mMo ho doS> H$mbOo OrdZmV H${dVm H$a`mBVnV nwT>o Jobo hmoV.o
H$mbOo mV AgVmZm `mZo AZoH$ {dS>> ~Z JrVo Am{U JyT> H${dVm
{b{h`m. AmVahm{dmb`rZ H${dgb
o ZmV Q>m`mMm nmD$g
KoUmar `mMr H${dVm hUOo qdXm`m "XmVmnmgyZ XmVmH$S>'o `m
H${dVoMo `mZo Ho$bobo {dS>~Z.
VwPr mPr Ymd Amho
narjonmgyZ narjoH$S>o
H$mhr {Vmhr, H$mhr ghmmhr
H$mhr MwH$y Z nmg hm``m
H$mhr hImg "S>mn ' `m``m!
"{dN>m mPr nwar H$am' `m gXm~hma dJZmQ>mmUo,
gJmmUo hdr Ver dmT>dVm d ~XbVm `oUmar hr `mMr EH$
da{MV AmdS>Vr H${dVm. `m H${dVoMo eodQ>Mo H$S>do Ago-

gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013

22

narjo`m aWmV ~gyZ


kmZ `oWZy niyZ OmVo,
JmBS> dmMyZ nmg hmdo
EdT>Mo `mVyZ H$iyZ OmVo!
H${dVm H$aUm`m Za|`m Am`w`mV Ae` hm eX
ZhVm. Vmo EH$Xm H$Wm {bhrV ~gbm. r `mMr Mo>m Ho$br.
`mZo m`mer nO KoVbr. hUmbm, ""r hr H$Wm nwar H$aoZ
Am{U Vr M$ g`H$WoV N>mnyZ `oBb
!'' Vmo nO qOH$bm!`mZo Am`w`mV $$ EH$M H$Wm {b{hbr Am{U Vr gai
g`H$WoV N>mnyZ Ambr! AmUIr EH$ AmR>dU- Am`w`mV
e`Vmo Eg.Q>r.`m bmb S>`mVyZ dmg H$a`mda H$Q>mj
Agbo`m Za|bm mW{H$ emioV AgVmZm moQ>matMo $ma doS>
hmoV.o gmVmaMo aVo `m doir dmhZm{edm` moH$io. JmdmV EH$XmoZ moQ>mar, VrZ-Mma moQ>magm`H$br Am{U AmR>-Xhm
gm`H$br! Za| d `mMo { EH$ $bmJ AVamda Agbo`m
emioV niV-niV, hmVmZr Q>A
o [aJ MmbdVmo`, YoM EH$
hmV moH$im gmoS>Zy `mZo hmZ dmOdVmo`- Agm Am{d^md
H$arV, Vm|S>mZo nm-nm H$aV nwT>o OmV. `mVyZ emioV nmoMno `V
`m doir JmOboco PmOrdma- PmOrdma ho JmUo hUUo..
EH$Xm m mPo Am{U Za|Mo H$S>m`mMo ^mS>U hmoUma, Ago
gm`m gmVmam ehambm dmQ>bo hmoV.o gmVmabm Vohm XmoZ ~bmT>
Aer H$sS>mS>io hmoVr. EH$ "lrH$U H$sS>m S>i', Xgao
"{edmOr CX` S>i'. Iao Va Xmohr S>imV gd YmM,o gd
OmVtMo Am{U gd {dMmaYmamMo bmoH$ hmoV.o hVVw y d BVa Xoer
IoimMm gma `mM H$mmV Xmohr S>io gde$sZwgma H$m
H$aUmar. nU XmoKm`mV {d`m^mon`mEdT>o da. MS> Iwg.
r H$UH$sS>Mo m IoimSy>. w~ B am` H$sS>m hmogdmV {edmOr
CX` S>im`m ZmH$mda {Q>Zy gmVmam {Ohm hVVw y gKmMm
H$UYma hUyZ {ZdS>bm Jobb
o mo. Za|Zo H$Um H$sS>m S>imV
`m`bm nm{hOo H$s Zmhr? nU Zmhr, hm Amnbm gai {edmOr
CX` S>imV Jobm. Kar H$mhr ~mobm`Mr gmo` Zmhr. AmBd{S>bmZr gdmZm gm{JVbobo ""Vwhmbm `oH$mbm Oo nQ>Vo d
AmdS>V,o Vo AJXr Amhmbm Z {dMmaVm H$am. hUOo {eH$m`Mo
Va {eH$m, Zgob {eH$m`Mo Va ZH$m {eHy$. b dmQ>bo Va H$am,
Zmhr dmQ>bo Va ZH$m H$$. {ejU H$moU`m {df`mMo `m`Mo,
b Hw$Umer Am{U Ho$hm H$am`Mo, hm $$ VwMm Z Amho.''
Aem `m KamV Za|Zo {edmOr CX` S>imV OmUo MwH$sMo Amho,
ho mPo H$moU EoH$Uma?
mPr AS>MU doJir hmoVr. VwPm ^mD$ {$Vya qH$dm Jma
PmbmM H$gm, hUyZ S>imVrb { bm {hUdm`Mo. m`m
ZmV Za|Mr H$miOr. hr {edmOr CX` S>imMr mUgo H$mhr
Iar ZmhrV. r `m`mV mPm I~`m noabm`, Ago mZyZ
`mbm {~Mm`mbm YS>m {eH$dUma! Pmbo doJioM! MS> H$>,
mm{UH$ nmaXeH$ d^md, Agmm` gKQ>ZmH$me` `mwio
Vmo {edmOr CX` S>imMm hramo Pmbm. {edmOr CX` S>imMmM

Zho, Va {edmOr {dmnrR>m`m hVVw y gKmMm Vmo gbJ VrZ df}


H$UYma hmoVm. `mZo `m {dmnrR>mbm AmVa{dmnrR>r` MfH$
{idyZ {Xbm Am{U ^maVmMm n{hbm H$~>r gK `m doir
{ZdS>bm Jobm, Vohm `mV `mMr {ZdS> Pmbr!- Pmbo Vo Iao
EdT>Mo . {edmOr CX` S>i ho hmam>mVrb EH$ ~bmT> H$sS>m
S>i hUyZ C^o Amho. Za| hUOo Z$^mD$ ho `mMo Am`H$mZ
AmhoV. H$U H$sS>m S>i OdiOdi gnb` Am{U r hVVw y
Ioim`Mmo, ho gmVm`mV AmVm Hw$Umbmhr AmR>dV Zmhr!
{edmOr CX` S>imZo Za|Yrb ZoV dmMo Am{U
gKQ>ZH$me`mMo JwU AmoiIbo Am{U Omonmgbo. `mMo lo` Vmo
{edmOr CX` S>imMo Jwd` ~~Zamd CWi|Zm m`Mm.
Za| AmR> dfmMm AgVmZmM AmMo dS>rc Job.o `mwio
AmB, XmXm Am{U gwZd{hZr hr `mMr VrZ XdVo qH$dm
lmWmZo hmoVr.
XmoZ dmOVmM dmg gndyZ Jmo`mbm nmoMbmo Am{U EH$ doJioM
mJS>o m`mgmoa C^o am{hbo. nwVH$ H$meZmMm H$m`H$ nmM
dmOVm. nU Jmo`m`m "A{Zg'Zo Xnmar VrZ dmOVm emoH$g^m
R>do br hmoVr. r VoWo hOa AgoZ, hUyZ nHo$ dmQ>br hmoVr. Vgo
$bH$ bmdbo hmoV.o bm Va A{ZgYbo R>mgo
w m m{hVr Zmhr.
`mMm EH$hr H$m`H$ hr r AOyZ X$Zhr nm{hbobm ZhVm.
bm dmQ>b,o AgVrb AmR>-Xhm hmVmar mUgo. nU g^obm
Jobmo Am{U CS>mbmoM! nUOr `oWrb {dbjU gwX a Agbo`m
"`y AmQ> AS> H$Ma {~pS>J 'Mo eV, dmVmZwH$y {cV g^mJh
JXuZo VwS>~w AmogS >y Z dmhV hmoV.o r Za|Mm ^mD$ hUyZ bm
`mgnrR>mda ~gdbo. EH$mnmR>mno mR> EH$ lmoVo ~mobV hmoV.o `mV
r, nwf, hmVmao gd hmoV.o hdmMo hUOo do$ H$moH$Ur,
amR>r, qhXr, BJO r gd ^mfmV ~mobV hmoV.o `mMo {dMma
gOV hmoV.o `m XoemV ^mfmMo ^mS>U IaoM Amho Hw$R>?o Z
gOUmar Jmo> hUOo, ~mobVmZm do$ gV Am{U J{hdabobo
hmoV.o H$mhr OU Va M$ aS>V ~mobV hmoV.o Za| EdT>m
bmoH$mn`V, BVH$m `m`m ZmV Am{U H$miOmV nmoMbm
H$gm?
g^oV mOr H$m`Xmr amH$mV Ibn, ImgXma AS>. AV
H$mgma, Jmodm H$bm AH$mXrMo A`j {dUy gy`m dmK Ago
AZoH$ ZmdV lmoVo hUyZ CnpWV hmoV.o do$ ~moMao, ^oXH$ Z
{dMmaV hmoV.o `oWo Zmoha n[aH$a d `mMo r H$m ZmhrV?
H$mmV AgVrb. Amhr gOy eH$Vmo. nU `m gaH$maZo `m
IwZmMm AOyZ {ZfoY Ho$bm Zmhr. Xm^mobH$amZm lmObr
dm{hbobr Zmhr. m gZmVZ Yg Wo`m H$m`H$ mbm `mMo
JwUJmZ H$arV hr S>ir H$m C^r AgVmV?
Xg`m EH$m d`mZo {dMmabo, ""n[admamMm JmYr, Zoh$
`m`mda amJ Amho. m n[adma Vgm nQ>b
o mZm mZVmo. nQ>b
o mZr
JmoidcH$amZm nmR>{dbo`m nmV {b{hbo hmoV-o "gKmMm `m
IwZmV hmV hmoVm H$s ZhVm, Vo ZVa R>ab
o . m, Vwhr XoemV Oo

dmVmdaU {ZmU H$aV hmoVm, `m {dfmar dmVmdaUmwio hm IyZ


Pmbm`, ho AmnUmbm ZmH$maVm `oUma Zmhr.'' J hm IyZ
gZmVZ ^mV `m {dImar ^mfoV Xm^mocH$amda {bhrV hmoVm;
YH$ ` hUOo H$m` ho AZw`m`mZm {eH$dV hmoVm Am{U AmO
Xm^mocH$amZm lmObr hUyZ `mZr Omo ~r^g OHy$a
{b{hbm Amho... `mMm qhX Y Am{U qhX gH$Vr `mMo ajU
H$amd`mg H${Q>~ Agbobm gK, ^m.O.n., {d.qh.n.,
{dmWu n[afX {H$mZ {ZfoY H$m Zmhr H$aV?''
EH$ {e{jH$m $ma nmoQ>{VS>H$sZo ~mobbr. {VZo Oo ZoHo$ ^oXH$
{dYmZ Ho$bo, `mwio emoH$g^m AgyZhr jU^a hm`mMr bHo$a
ngabr. Vr hUmbr, ""hmam>mVrb ZoVo `oWo Ambo H$s, EH$m
XmV "emh-w$bo-Am~Ho $a' Ago hUVmV. Am`m
emioV`m AZoH$ wbmZm ho EH$mM mUgmMo Zmd Amho, Ago
dmQ>V.o ZVa m`m bjmV Ambo- `m Zo`mMrhr AerM gOyV
Amho! r EH$Xm EH$mbm {dZVr Ho$br. emiogmR>r nwVHo$ IaoXr

EH$ {e{jH$m $ma nmoQ>{VS>H$sZo ~mobbr.


{VZo Oo ZoHo$ ^oXH$ {dYmZ Ho$bo,
`mwio emoH$g^m AgyZhr jU^a
hm`mMr bHo$a ngabr. Vr hUmbr,
""hmam>mVrb ZoVo `oWo Ambo H$s,
EH$m XmV "emh-w$bo-Am~Ho $a'
Ago hUVmV. Am`m emioV`m
AZoH$ wbmZm ho EH$mM mUgmMo
Zmd Amho, Ago dmQ>V.o ZVa m`m
bjmV Ambo- `m Zo`mMrhr AerM
gOyV Amho! r EH$Xm EH$mbm {dZVr
Ho$br. emiogmR>r nwVHo$ IaoXr
H$am`MrV; "emh-w$bo-Am~So >H$a'
`m`m EH$m nwVH$mMo Zmd gmJm.
Vmo hUmbm, "{VH$S>o Jo`mda H$idVmo!'
AmO ~Zdbobm "OmXQ>mUo m{damoYr
H$m`mMm' gwXm `m {VKmnH $s
EH$mbmhr XmIdbm AgVm, Va `mZr
Vmo $mS>Zy hdoV CS>dbm AgVmEdT>m gm`, nMnMrV H$m`Xm!
gmYZm
9 Zmoh|~a 2013 {Xdmir

23

H$am`MrV; "emh-w$bo-Am~Ho $a' `m`m EH$m nwVH$mMo Zmd


gmJm. Vmo hUmbm, "{VH$S>o Jo`mda H$idVmo!' AmO ~Zdbobm
"OmXQ>mUo m{damoYr H$m`mMm' gwXm `m {VKmnH $s EH$mbmhr
XmIdbm AgVm, Va `mZr Vmo $mS>Zy hdoV CS>dbm AgVmEdT>m gm`, nMnMrV H$m`Xm! Am{U H$m`Xm ZrQ> Z ~ZdVm
`oUm`m `mbm Am{U g{Mdmbm bJoM ~S>V$ H$am, hUyZ
~moYZH$ma R>mH$ao `mZr emhhmamOmZm gm{JVbo AgVo!''
bmbm`m d`m`m EH$m qhX wbrZo gm{JVbo,
""bmbmdarb hm Am{U Xm^mocH$amdarb hm hr EH$mM
Vm{c~mZr dmrYyZ {ZmU hmoVmV. Amhr gmJVmo Vmo Y,
Amhr gmJVmo Vmo YJW , Amhr gmJVmo Vmo `m YJW mMm
AW- Vmo {ZyQ>nUo m` H$am, Zmhr Va a`mdarb Hw$`m`m
{nm`m mVrZo {MaS>Zy amd`mg V`ma ahm. bmbm`m doir
Jim H$mT>Umao ^maVmVbo gmao ZoVo AmO emV H$m AmhoV? ^maVr`
ggXoZo "AYlm {Zyb
Z H$m`Xm' gV H$amdm, Ago hUV nwT>o
H$m `oV ZmhrV?- nm{H$VmZ Am{U ^maV `mVrb Vm{c~mZr
S>ir Am{U am`H$V} AJXr gmaIoM H$go?''
ZVaMm nwVH$ {dmoMZmMm H$m`H$ A{YH$ dmbmJmhr
hmoVm. ""naewam hUOo ~hOZ gmOmbm Adm{ZV H$aUmao
EH$ VrH$. 21 doim Zaghma H$$Z Amhr VwMm dU Zmeof
Ho$bm, hUyZ gmJUmao... VwMm dU H$m`Mm gnmdm, hUyZ
Am`m `m VrH$mZo J^dVr mVmMr nmoQ>o $mS>Zy `mVrb
Ordgwm MoMbo. mVgmmH$ Hw$Qw>~ nVr AmVm H$m`Mr gnbr.
AmVm {nVgmmH$ Hw$Qw>~ nVr Amho. d{S>bmZr gm{JVbo Va
AmBMo S>mHo $o CS>dbo OmVo, ho bjmV R>do m...'' hUyZ gm{JVbo.
""hr VwMr hm^`mZH$ VrHo$ Vwhr $V gm{h` gb
o Zo
Am{U ApIb Am`mdV ~mU gb
o ZmV {adyZ Wm~V Zmhr.
S>m. meobH$amMo boIZ Am{U S>m. mYdamd {MVi|Mo nwVH$
`mVyZ naewammbm nwhm Wm{nV H$aVm`... OmVr` of
dmT>dVm`... mYdamd {MVi|`m nwVH$mMo Zmd Amho"^JdmZ naewam- Zd{ZmV'o . S>m. {MVio, meobH$a `mMo `m
{df`mVrb kmZ H$m`?''- do$ ~mobV hmoVo Vo ^`mdh Am{U
{dbjU hmoV.o nU `mZVa AmUIr EH$ {dbjU Jmo> KS>br.
r AZoH$ nwVH$ {dmoMZm`m H$m`H$ mbm `m Zm `m H$maUmZo
CnpWV am{hbmo`. nU r nm{hbobm hm n{hbm {dmoMZ
gma^- Om`mnydu lmo`mZr JXu H$$Z, nwVHo$ {dH$V KoD$Z
n{hbr Amdmr gndbr hmoVr.
nwVH$ {dmoMZmZVa Mhm KoVmZm Pmbobr MMm A{YH$ ^oXH$
hmoVr. EH$ OU hUmbm, ""e^a wIdQ>mMm amdU hUyZ AmO
n[adma qhS>Vmo Amho, ho AmnU ZrQ>nUo qH$dm A{O~mV bjmV
KoVbobo Zmhr. EH$ wIdQ>m "gZmVZ ^mV' hm Amho, Xgam
wIdQ>m "lram goZm' Amho. lram goZZo o wbtZm hmQ>b
o YyZ
~mhoa H$mTy>Z ~S>dbo Amho. ho qhX Vm{c~mZr AmhoV. Ia Va Vo
`m`mhr nwT>o JobVo . gagKMmbH$mZr "qhX hmBg'Mo H$mVHw $
H$$Z `mbm AmerdmX {XboV Am{U `m "qhX hmBg'Zo `mM

gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013

24

AH$mV lram wVm{cH$Mr wbmIV N>mnbr Amho. `mZo


wbmIVrV gm{JVb`, "r gKmMm Amho. hm g~Y AVyQ> Amho.
hm "AZ~Ho $o ~c' Amho. ZWwamZo JmYrMm IyZ H$$Z `m XoemMr
$ma moR>r godm Ho$br Amho, Ago r mZVmo. r `m doir AgVmo,
Va r Ho$di JmYtMm IyZ H$$Z Wm~bmo ZgVmo; Zoh$Mm nU
IyZ Ho$bm AgVm...!''
XmoZ H$m`H$ - ImonS>r AmCQ> H$aUmao. am^a EH$X
AdW Pmon. `mVyZ gH$mir bdH$a CRy>Z gmVmabm Om`Mo
hmoV.o {XZH$a qP~b
o m 12 dmOVmMm dm`Xm Ho$bobm. nU ^`m
nhmQ>o mOr H|$r` H$m`Xmr IbnmMm $moZ- "A{Zg hUVo
Vgm ^maVr` H$m`Xm hmoD$ eH$Vmo, Pmbm nm{hOo,' Ago gmJZy Vo
hUmbo, ""Jmo`m`m noS>Uo ^mJmV mOao Zmdm`m IoS>Jo mdmV
r H$mbOo MmbdVmo. VoWrb wbmZm VwMo nUOr `oWrb
H$mbOo mVrb ^mfU {mZr gm{JVb`. gH$mir 8 dmOVm gd
{dmWu OUma AmhoV. VwMo {ddoH$mZX `mZm gOmdyZ
`m`Mo AmhoV.''
hm H$m`H$ Am`w`mVrb EH$ gwdU`moJ. r ^maVmVrb d
^maVm~mhoa`mhr AZoH$ H$mbOo Mo n[aga nm{hboV. m,
{ZgJgmX`mZo CYiU Ho$bobm Agbm Xgam n[aga r nm{hbobm
Zmhr. Jmo`mV OmUm`m `oH$mZo hm n[aga nmhm`bmM hdm.
hdmMo hUOo, wbo Am{U wbr gma`mM g`oZo hmoVr.
^mfUmZVa ^oQ>y Z wbtZr Ho$di ZoHo$ Z {dMmabo ZmhrV; M$
mPm "Am`.S>r.' m{JVbm!- ZVa `mZm ZoQ>da m`mer
g{dVa MMm H$amd`mMr hmoVr. ~XbUm`m ^maVmMo Vo mohH$,
AmdmgH$ XeZ hmoV.o
m, AmVm naV {ZKm`bm ~mam dmObo hmoV.o JmS>rV
~gm`bm Jobmo Vmoda nmR>mno mR> XmoZ {dZmoXr KQ>Zm KS>`m. `m
^mfUmbm hUyZ wm S>m. X^mfr Ambo hmoV.o Vo bm WM
^oQ>V hmoV.o Vo AmR>dS>mVyZ VrZ {Xdg Jmo`mV Am{U VrZ {Xdg
X~BV Q>rg H$aVmV. `mZr bm ~mOybm KoVbo. hUmbo,
""nQ>V Zmhr. nU mPr ~m`H$mo hUVo, Za|Mr ~m`H$mo wgbmZ
AgUma. Zmhr Va Am`m "Hw$S>mi XoeH$a AmJmS> gmadV
~mU' OmVrVrb nww f wbmMo Zmd hrX R>do Uma Zmhr!'' r
hgbmo. hQ>b,o ""`mMm Z~a m. ebmd{hZr Jm`ZH$mbm{OQ>
AmhoV. nU `mgwm "Hw$S>mi XoeH$a Am JmS> gmadV ~mU'
`m OJmVrb gdlo > OmVrV O`mV! `mM Vw`m ~m`H$mobm
$moZ H$aVrb!''- bm XmXm AmR>dbo. Amn`m ^mdm~{hUtZr Ym~mhoa- {H$mZ ^mfo~mhoa b H$amdrV, Ago `mZm
ZmnmgyZ dmQ>.o $$ r `mMr BN>m WmoS>r$ma nwar H$$ eH$bmo.
mPr ~m`H$mo emk hmoVr, nU amR>r Z `oUmar qgYr d
`mVyZhr gaXmarU hmoVr. nU mPm hm AmZX nU Za|Zo bm
Cn^moJm`bm {Xbm ZhVm. Vmo XmXmZm hUmbm hmoVm,
""~S>mgmoa Xgam n`m` ZhVm. `m`mer b H$a`mMm
doSo >no Um H$am`bm Hw$R>brhr amR>r wbJr V`ma ZhVr. $V
qgYr gaXmarU wbJrM ho doSo > gmhg H$$ eH$Vo!'' m, Za|Zo

XmXmMr wbJr ApVm {hMo b wH$w X ~hmiH$a `m OmV Z


mZUm`m dmUr OmVrVrb wbmer O{dbo. wH$w X Mm ^mD$
amO| ~hmiH$a hm am> godmXbmMm nyUd i
o H$m`H$Vm Ag`mZo
Za|Mm { hmoVm. EH$ doJio b Va Za|bm H$nZmhr ZgVmZm
$$ Za|wio Pmbo. mPm ^mMm em ^mogbo "E.S>r.' Pmbm.
`mZo _rZmjr Zb~bo `m "E.Eg.' Pmbo`m wbrer b
R>adbo. AmVm _rZmjr Zb~bo ho Zmd hmam>mVrb AZoH$mZr
EoH$bobo AgUma. hr wbJr bmVyaOdi`m AhXnyaMr.
Xhmdr d ~mamdr `m ~moS>m `m Xmohr narjoV Vr hmam>mVrb
~moS>m `m gd H|$mV n{hbr Ambobr. {VMm hm {dH$ AOyZhr
H$moUr moS>bb
o m Zmhr. wbrMo dS>rc dmabob.o {V`m AmBZo d
BVa ZmVodmBH$mZr bmbm {damoY Ho$bm. `mMo hUUo gai
hmoV-o AmnU gbJa (YZJa) gmOmVbo. gbJa, YZJa
`m`mV bo Pmbr, Var $T>r-nanam `mMm Zme hmoVmo. ho EH$
doi ~mOybm R>do .y Vy EdT>r hema S>m Q>a Pmbobr. ^mogbo hUOo
ehmUd Hw$ir amR>.o `m KamV bmZVa Vwbm d Ka`mZmnU
mg hmoUma. m `m doir H$ibo H$s, em hm Za|Mm ^mMm
Amho- `m doir {VMr AmB d KaMo hUmbo, "J H$mhr haH$V
Zmhr!'- _rZmjr Amn`m bmMo lo` Za|bm XoV.o m Za|Mo
AmUIrhr H$mhr $S>o AgV. b AJXr gmYo d Zm|XUr nVrZo
Pmbo nm{hOo, ho Amnbo V Za|Zo _rZmjr d em `mZm N>mZ
nQ>dZy {Xbo. _rZmjr`m AmBMm `mbm `mdhm[aH$ H$maUmZo
{damoY hmoVm. H$maU Ago b Pmbo, Va wbrZo niyZ OmD$Z b
Ho$bo Ago JmdmVrb bmoH$ gOUma. J Amhr Za|bm Z gmJVm
EH$ `mdhm[aH$ VmoS>Jm H$mT>bm. b gmYoM d Zm|XUr nVrZo.
m, gmIanwS>m `mnydu XmoZ {hZo AmYr AhXnyabm. AJXr
JmdOodU KmbV {V`m AmBZo gmIanwS>m Ho$bm. m
gmIanwS>mbm Am`mH$Sy>Z $$ emMo AmB-dS>rb,
mder, d r Am{U XrZmZmW Ago XmoZ mm. emMo b Pmbo
2001 `o; `m`m nmM df} AmYr w$mZo b Ho$bo. {VMm
Zdam A{Ze nQ>dYZ hm A{ZgMm H$m`H$Vm. b AYao r `oWrb
{ddmh Zm|XUr H$m`mb`mV `mZr AJXr amJVo C^o amhZ Ho$bo.
Am`mH$Sy>Z ghr H$am`bm hUyZ r AZ Za| Ago XmoKo amJVo
C^o. A{ZeMo AmB-dS>rc nU AgoM amJVo C^o. hUOo bmbm
dYy-da S>it`m Zm`mVrb EHy$U Mma mUgo!

XmVo `mbm $madS> Ho$bo. `mMm bJoM Eg.E.Eg. Ambm"S>mo Q> dar.'
JmS>rV ~gbmo Am{U bJoM gwae
o mXerdmamMm $moZ Ambm.
Vo ^a^$Z ~mobV hmoV.o Vo hUV hmoV,o ""H$mb, AmO Ago XmoZ
AJbI
o r Za|da {b{hboV. Z$s dmMm. Xm^mocH$a, r
nH$ma hUyZ Mmirg df} hmam>mV gd qhS>bmo`. `m doir
WM H$mhr doJi KS>b` . Am`m JS>{MamobrnmgyZ gd
EH$ AdW doXZm ~amo~a KoD$Z bmoH$ AmnmoAmn a`mda
`oVmhoV. `oH$ JmdmV KamVrbM H$moUr Var Jobm hUyZ hwX Ho$
XoV qhS>Umao VU, hmVmao, {`m, nwf AmhoV. ho IaoM H$m
Amho?'' r ZmV hQ>b-o "n[adVZmgmR>r AdW Am{U
AmVwa, `mgmR>r H$> ^moJm`Mr V`mar Agbobr- n[adVZ Am{U
{ddoH$dmXr mUgo Amn`m^modVr `oH$ {R>H$mUr ^a^$Z
dmhVmhoV. Am{U Amnbo XXd ho H$s, "emh-w$bo-Am~So >H$a',
Am{U hmo- {b`o, Eg.E., S>mJ o `m`m `m hmam>mV, `m
hmmZdm`m CMrMo amh Xo, `m`m Odinmghr OmD$ eHo$b,
Amhm gdmZm EH$m gymV Jmodb
o , Ago ZoV d Am`mgmoa
Hw$R>Mo Zmhr...
XmgmX Xm^mocH$a
dabholkard@dataone.in
mob.: 9822503656

JmS>rV ~gbmo Am{U EH$m nmR>mno mR> VrZ ^`mU {dZmoXr


"Eg.E.Eg' Ambo. n{hbm gmJV hmoVm- "AmVm Var nQ>bo Zm,
Amnbo YJW ~amo~a AmhoV? H$moUVohr MmJbo qH$dm dmBQ> H$m
Za~ir {Xbm Va bJoM nma nS>V.o O` {g`mam!' hm {S>{cQ>
Ho$bm. nwT>Mo {S>{cQ> Ho$bo Zmhr, Vo ~ao Pmbo. Xgam gmJV hmoVm,
"AmVm Imbrb do~gmBQ>daMo ho nmZ nmhm. Vw`m Zmdmgmoa
XmoZ w$`m Q>mH$`mV. `mMm AW gOVm Zm?' {Vgam gmJV
hmoVm- "Jmo`mV `oD$Z Y{damoYr ~mobVm`. Vwhmbm H$m`
^mdm`m mJmZo Om`M`?' r bJoM Vo gXeo mPm { gXmZX

gmYZm
9 Zmoh|~a 2013 {Xdmir

25

O__`yMo JyT>
AgVo _mZdm`m
ho Vwcm nQ>V Zgo.
{ddoH$m~mhoa H$mhrhr
ZgVo _mZdm`m,
gVV nQ>drV Jocmg
{Z` Zo_mZo,
AdYo {ZgJOmV hUOo
dkm{ZH$ {ddoH$mMr
_hm`dWm
_mZcrg Vy,
{dkmZ{Z> {ddoH$dmXmMr
VwPr _emc
gVV YJYJV R>do crg Vy,
Am{U lm-AYlm`m
`wmV
Vy H$m`_M qOH$cmg,
Iam noM VyM OmUcmg {_m
eoH$S>mo AS>mUr OZm`m
{MdQ> ^_mMm
AZ `m ^_mMm \$m`Xm
KoUm`m ehm`mMm!
Y_ VwPm {df` ZhVm.
nU AdKo cmoH$^_
Va Y_J V
hohr Vy OmUco hmoV,o {_m!
Vy AmH$p_H$nUo Jocmg
\w$Q>co `m \w$`mVrc
hdogmaIm,
O__`yMo {dkmZ
OmUco Var
Vw`m hmVm`mMm
{dkmZ{Z> {ddoH$dmX
C_Joc H$Yr Amhmcm?
{dma j_d!

gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013

26

am. J. OmYd

2
EH$m A{VXa`m g\$arMm Vy dmgr
eoH$S>mo ^_ Am{U $T>r
`mMo AmoPo Ahmoam Vw`m _mWr!
Vy H$_r ~moccmg,
AVaJmerM VwPo am{XZ dmX-gdmX...
VwPr cm~Mr g\$a
AH$mcrM gncr
A{Ve` A_mZwfnUo...
H$m` H$m` hmoVo Vw`m S>mo `mV,
a$m`m Wmamo`mV?
VwPr AIoaMr gmX
Hw$UrM EoH$cr Zmhr...
g_moa`m Am|H$maodamZohr!

1
gmV` AZ ~Xc`m`m JmR>r d {ZaJmR>r
VWmH${WV Y_m_m`m`m _wcm`mImcr
OZgm_m`mV O{Q>c hmoV OmVmV,
ho OmUco hmoVo S>m Q>a Vwhr...
Y_m_m`hr ~XcV OmVo ~XcmgJ,o
hohr Vwhr AmoiIco hmoV,o
Vwhr `wJmMm dO hmVr KoVcm
AZ gmV`mcm S>mi
o g ~Z{dco,
~Xcmcm {dkmZ{Z> {ddoH$mMo A{Y>mZ {Xco...
VwPo ho {MaVZ H$m`,
Vw`mdarc Jmo`m amoIy eH$Uma ZmhrV {_m!

3
Ho$gm`m OS> OmS>OSy > OQ>m,
_m`mda nmR>rda nocUm`m
A^mJr {`m...
Hw$`m {ZX` $T>rZo cmXcoco
Vo Hw$$n AmoPo
CVadcog Vy {_m...
VwPr r_w$s {V`m Ho$gmnmgyZMr,
rdmV`mMr IarIwar dmQ>
{_m, VyM emoYcrg...!

gmYZm
9 Zmoh|~a 2013 {Xdmir

27

4
_amR>r rnwf-VUmBMm
Vw`m MidirMm Moham...
OmVrO_mVr, d`moJQ>, ehar, {e{jV AZ A{e{jV
Aem Ad`m ^maVr`VoMm Moham
AX` CgmhmZo {ZWiUmam;
nXm{YH$mar Zm__mM,
gJioM H$m`H$V} Ho$diVw`mgH$Q>.
VwPr Midi {~ZKamMr
dmVy Amcr H$s Midi Kwg_Q>V,o
EH$H$r hmoV OmVohm VwPm R>m_ {ddmg!
dmadmaMo A`mgdJ,
dmadmaMo H${VH$m`H$ _,
OdiOdi {V{XZ `m`mZ d Q>rhrda MMm,
Vy `mV gd,
Am{U Hw$R>ho r Zmhrg...
JXuV JXugmR>r amhZ
Vy {V`mnmgyZ A{chm VwPm gdmV _moR>m M_H$ma!
- AmVm, `mnwT>o {_m...?

gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013

28

5
VwPr eoH$S>mo chmZ_moR>r d$`o
cjmV am{hcr _wgo Xy nUmZo...
nmM {_{ZQ>mn dy u H$m_mV `J AgUmam Vy
ghm`m {_{ZQ>mcm _Mmda ~mocy cmJm`Mm...
gJmMo Am{M, `mMo Zo_Ho$ `moOZ,
Zo_H$m {dMma d Zo_H$m {dVma,
Zo_H$s ^mfm, WmoS>go o {dZmoXr d Zo_H$m doi...
VwPo ^mfU JwS >miyZ Xm{J`m`m _I_cr noQ>rV R>do mdo dmQ>!o
_mS>Ur Zo_H$s nU R>merd
^md lmo`mZm qOH$Umam...
~ao Pmco Vy {dkmZmMm S>m Q>a hmoVmg,
AmQ>g Mm nrEM.S>r AgVmg Va ZH$mo VodT>m
{deofU-{H$`m{deofUmV VwPo ^mfU Vw`mgH$Q> dmhZ Joco AgVo!

6
Vw`m AmdS>r AZ CgwH$Vm `mnH$
H$m_JmamnmgyZ {dMmadVmn`VgJ`mer gYr {_iVmM
ZmZm Z {dMmaV am{hcmg...
Vdo Am{U VdkmZ,
Y_ AZ amOH$maU,
AWH$maU {Z g_mOH$maU
gJ`mMr __} OmUyZ KoV am{hcmg`m`m AmVag~Y mgh,
VwPo ghO ~mocUohr {dMmamV nmS>Umao,
{ddoH$m`m Z`m {Xem gwM{dUmao;
{_m, KoV KoVM Vy XoVhr am{hcmgH$mQ>Ho $moa {dMmag` OmU`mMr VwPr Agmoer,
Vw`m Midircm {V>m {Z A{YH$ drH$mamhVm
XoV am{hcr,
{VMr `mnH$ VdVm AYmoa{o IV H$arV Jocr...!

7
eoH$S>mo n>mM m XVmdoO
g` KQ>ZmMm,
g`mVr ZoUmam
Vy {Z_mU Ho$cmg {d_mZ `wJm`m n[a^mfoV;
eoH$S>mo cmoH$^_ ^wVmIoVmM,o
OmX-M_H$mam`m dMZoM,o
^m_H$ XodXodVm AZ c~mS> ~m~m~wdmM.o ..
OZgm_m` \$gV AZ McmI
\$gdrV am{hco `wJo`wJo!
Vy Oo Oo Ho$cog Vo gm{JVcogVm|S>r AZ coIr,
amrMm {Xdg H$$Z
am{Xdg,
Midi nmR>nmoQ> AgVoH$m_mgmR>r nmR> AZ {dMmaoaUmgmR>r nmoQ>...
Vy Midir`m nmoQ>mnm`mMr
eVH$^amMr {~XmJr R>do Zy
Jocmg, {_mAmogm~moer aSy>hr Z XoVm Amhmcm!

8
S>m Q>a, Vwhr ~moccm;
""g_moa`m JXuVcm Hw$UrVar
_m`mda Jmoir PmS>m`cm Q>nZy Amho,
nU `m`m ~XH $sMr XheV _cm dmQ>V Zmhr...
~XH $s_mJMo hmV {^o AgVmV {_m,
Va Q>mH$ Vr ~XH$AmnU XmoKo {_iyZ H$memMm aVm emoY!y ''
-Vw_Mo ho ~moc S>m Q>a,
Hw$Umcm _hm`mMo dmQ>Uma ZmhrV?

gmYZm
9 Zmoh|~a 2013 {Xdmir

29

9
EH$m jUmV VwVmer g_ag
Vo gnVmM Xg`m jUr nyUV : A{c...
{_m, Vw`m `m AOy~mMo Zdc nocco _r {Z_yQ>nUonU EH$ {Xdg Z amhdyZ {dMmaco,
""S>m Q>a, ho H$go O_Vo Vwhmcm?''
`mda _moR>mZo hgyZ Vo Cmaco;
""H$mhr Zmhr hmo! Am` OQ> EOm` ~moW- Qy> ~r Ama ZmQ> Qy> ~r''
_r hmXacmoM!
S>m Q>aM nwT>o _moR>m J^ranUo hUmco,
""_mPm d^md {dcjU EH$mV{` Amho, _mUgmZm _r Q>miVmo!''
hm Va Xgam hmXam!
{cVm d A{cVm, BV`m PQ>nQ> ~XcUmam
hm ~o{_gmc {_ hmoVmg_yhmgmR>r OJUmam Am{U Amn`m EH$mVdmgmgmR>rhr!

gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013

30

10
_XmZr Ioi Vwhmcm {`,
Hw$`m`m XJcrgmR>r
H$mohmnya-~oiJmdn`V dmadma dm`m!
H$~>r Vwhmcm AmdS>,o
Vw_`m hZw_mZ CS>rZo
{H$VrVar gm_Zo qOH$co d {edN>nVr nwaH$mahr!
Vwhmcm H${dVmhr AmdS>VHo$edgwVmnmgyZ gwaeo ^Q>mn`V...
`mMr gwX a AdVaUo Vm|S>nmR>
"gmYZm'Vrc H$mhr coImda `mMr h_oem {eamo^fy Uo!
nwVH$mMr {dcjU AmoT>{d{dY coIH$mer, ~h{dY {df`mMr
_w`V: dMm[aH$
nwVHo$ dmadma {dH$V Ko`mMr gd`!
coIZhr Vwhr Ho$co
MidirMm ^ma gm^miV...
Vw_Mo d MidirMo Iao Am_dm hUOo Vw_Mr nwVHo$,
"{V{_amVZw r VoOmH$S>'o hm Vw_Mm ~hXJW ,
`mnwT>rc Midir`m {dMma-_mJmMm XrnV^!
Midi Va Ahmoam Vwhr MmcdcrMnMdrg df}
AZw`m`mMr eoH$S>mo ~m{Ho$ KoVcr...
{ZfoY, {ZXeZ,o g^m, {_adUwH$m Am{U CnmofUhr Ho$cog.
{_m,
BV`m N>mQo >m d`mV AZ Ho$di nMdrg-Vrg dfmV
_hm_mOt`m dmQ>do $Z dmQ>Mmc H$aV
Vr dmQ>M Vy {H$Vr cm~X d AmH$fH$ ~Z{dcrg!

(C^o) AemoH$ (ecmMm ^mD$), Za|, XrZmZmW, XodXm, XmgmX, AVre, g, (IwMuda) crcmdVr, ecm,
mB (ecmMr AmB), mB, hrX, cVmd{hZr, gwZ, {Mm, (O{Zrda) gVm, w$m, ApVm.
(Wi - gmVmam, mBMm 75 dm dmT>{Xdg, {X.4 {S>g~| a 1978)

mmgmoa mZr H$Yrhr mmgmR>r


mZm H$mhr H$amcm Z {imMr IV
~mocyZ XmIdcr Zmhr. nU Amhm XmoKmMr
Or eodQ>Mr wcmIV EH$m nonacm {Xcr hmoVr,
mV mZr ho OmhranUo m Ho$c hmoV H$s""ecmMm r Iyn AnamYr Amho Ag cm dmQ>V.
H$maU r {VmgmR>r H$mhr H$$ eH$cmo Zmhr.''
r hQ>c, ""Ahmo, AnamYr H$emcm dmQy>Z KoVm?
Vwhr AmhmV H$s mm~amo~a!
Am{U H$mhr Zgc Var AmnU XmoKo AgoM EH$oH$mZm
^mS>mcm Var AmhmoVM Zm. Amncr V Aer
Hw$Umhr Xgmgmoa mS>Vm oV ZmhrV.
amo{Q>H$ o H$m Hw$Urhr H$$ eH$V.
nU ho Oo EH$oH$m~c dmQ>V, Vo Ia Ia gmJU
hoM hdmM AgV. Ag AgyZhr AmnU EdT>
H$m H$m MmJc H$aVmo, {Xdg^a EH$oH$mZm
^oQ>Vgwm Zmhr, Varhr Amnmcm EH$oH$mm
emQ>H$qOM OmV {XgVmV, H$maU Amncr dmQ>
nao$eZMr Amho.''

ecm Xm^mocH$a

gmYZm
9 Zmoh|~a 2013 {Xdmir

31

Am{U d{S>bmH$S>rb Zm`mVrb {iyZ Xhm-~mam wb Amhm


^mdS>m~ amo~aM dmT>br. `m doib
o m AmM Ka N>mQo > hmoV. hUOo
Amhr gd OU Ho$di XmoZ-VrZ Imo`m`o amhV hmoVmo. BVH$m
JmoVmdim gm^mim`Mm hQ>`mda nemMr MUMU H$m`
Agm`Mr. nU Ag Agb Var Amhr gJio A{Ve`
Jw`mJmoqdXmZ amhV hmoVmo. hr gJir AmnbrM wb AmhoV,
Aer AmB~m~mMr; Va hr AmnbrM ^mdS> AmhoV, Aer Amhm
wbmMr ^mdZm hmoVr. `mwio "Amnb Am{U naH$' qH$dm "mP
Am{U VwP' hr ^oXmMr ^mdZm bhmZnUmnmgyZ Am`m Zmda
H$Yrhr q~~br Zmhr. CbQ> AmnU gJio EH$, hoM H$m` Zmda
R>gb Job. AOyZhr m`m ZmV hrM ^mdZm Amho.
Am`mnH$s H$mhr OU amR>r m`mV, Va H$mhr Bpbe
m`mV hmoV.o ~m~mZm Ag dmQ>m`M H$s mPr ~mobm`Mr nV
dJao MmJbr Amho, Vohm r Bpbe m`mV {eH$md. hUyZ
~m~mZr g|Q> Omogo $ H$mh|Q>`o mP EH$Q>rM H$m hmoBZ m, Zmd
KmVb. ho gJi `mZr Odi nwago o ngo ZgVmZm H$mQ>H$garVyZ
Ho$b. m Amhm wbmZm H$mhr H$r nSy> {Xb Zmhr. "Amhr
Vw`mgmR>r ho ho Am{U BVH$ Ho$b' Ag dm` m`m AmB~m~mZr H$Yrhr Cmab Zmhr.

mPo ~mbnU
1942 Mm dmV`bT>m Mmby hmoVm, Vohm mPo dS>rb
~oiJmd "VU ^maV'Mo gnmXH$ hmoV.o dmnmM H$m H$aVmH$aVm Oob Vg Vo dmV`m`m MidirVhr H$m H$aV AgV.
m`m d{S>bmZm `m`m bhmZnUr $mago MmJbo H$mQ>w { ~H$
OrdZ {imbo ZhVo. `m`mgmaIr Aer ${MV mUg
AgVmV H$s, `mZm gmYmZr ~mbnU {iV Zmhr. naVw
`m`m`o EHy$U OJm{df`r Am{U mUgm{df`r Iyn
MmJb
y nUm d AmWm AgVo. ZmW n dJag| maIr mUg Vohm
dmV`m`m MidirV ^y{JV Pmbobr hmoVr. Aem ^y{JV
H$m`H$`mZm amhm`bm OmJm XoU, `mMr Im`m{n`mMr
`dWm H$aU, `mZm bmJob Vr XV H$aU, Oob`o
Agbo`m H$m`H$`m`m Kar OmD$Z `m`m Ka`m S>itZm
{Xbmgm XoU, `mZm H$mhr hd-ZH$mo Vo nmhU. Vohm
MidirV`m bmoH$mH$S>o ngo ZgV, `mwio `m`mH$S>o ngo
AgV `m`mH$S>o OmD$Z Vo mJU d `mVyZ H$m`H$`mZm H$m`
hd-ZH$mo Vo ~KU AmXr {d{dY H$m mPo dS>rb A{Ve`
AmWoZo d Oob~mhoa amhZ H$aV AgV.
EH$ Hw$Qw>~ nVr Am{U AmMr KS>U
mPr AmB Jmo`mMr Amho. `m doib
o m Jmo`mV nmoVJw rOmM
am` hmoV. `mwio m`m mmMr wbo {ejUmgmR>r ~oiJmdbm
Ambr. Vr Am`mM d`mMr hmoVr. {edm`, d{S>bm`m
Zm`mVbr H$mhr wbh r Am`mH$S> hmoVr. hUOo AmBH$S>rb

gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013

32

{MaVZ y`mM amonU


Xgar hdmMr Jmo> hUOo, ~m~m Amhm wbmZm XaamoO
dmnmVrb boI dJao dmMyZ XmIdm`Mo. `mV AmMm` A`mMo
"amR>m'Yrb Iyn gwX a boI Agm`Mo. g`mH$mir AmR>ZD$bm H$mmd$Z naV Am`mZVa ~m~m Amhmbm AJbI
o
dmMyZ XmIdm`Mo. boI dmMVmZm Vmo H$gm dmMbm nm{hOo,
`mVrb {dam{MhmZgw ma-gdmXmZgw ma AmdmOmMm MT>-CVma
H$gm H$am`Mm, Hw$R>`m eXmda H$Yr {Z H$gm ^a m`Mm,
`mVbm hdmMm wm H$m` Amho B. gOyZ gmJV. `mVbr EH$
AmR>dU Aer H$s- Amn`mbm Oa Hw$Um~b MmJb gmJm`M
Agob Va AmnU H$g gmJy eH$Vmo qH$dm Hw$Um~b dmBQ>
~mobm`M Agob Va {H$Vr ~moby eH$Vmo, ho A`mZm {H$Vr MmJb
`m`M, ho Vo gmJm`Mo. Vohm Ao H$m` n.Zoh$da Iyn Q>rH$m
H$am`Mo. nU Oohm Zoh$ Job,o Vohm A`mZr Zoh$da gbJ 13
{Xdg Iyn MmJbo boI {b{hbo. `m boImMr H$mUo ~m~mZr
Amhm wbmgmR>r H$mTy>Z R>do br hmoVr Am{U Vr Amhmbm
nwZ:nwhm dmMm`bm bmdbr hmoVr.
~m~m Amhmbm doigJr {eH$dm`Mo, nU `m {eH$d`mV
AdmVd {eV Zgm`Mr. `mCbQ> mPr AmB A{Ve` {eV~
hmoVr. AmBMr AmB (AmOr) {V`m bhmZnUrM Jobr hmoVr,
`mwio AmBZ Ag R>adb hmoV H$s, {OW Hw$R> AmnU amh {VW
B{S>nS| > Q> Agb nm{hOo. {V`m ZmMr Vr R>do U hmoVr. `mwio
Vr Amhm wbmZm Iyn {eVrV dmT>dm`Mm `Z H$am`Mr.
{eVrd$Z `m XmoKmV ^mS>Uh r hm`Mr. gmh{OH$M AmMm
H$b ~m~mH$S> OmV Agm`Mm, H$maU ~o{eV amhm`bm

nadmZJr Agm`Mr. `mZr `m`m {dMmammUo Amhm wbmZm


dmT>db. "dmT>db' hU`mnojm "KS>db' Ag hUU A{YH$
g`w{$H$ R>ab
o . "{XdgmH$mR>r EH$ Var MmJbr Jmo> Ho$br
nm{hOo,' Agm EH$ gH$maM `mZr Am`mda Ho$bm hmoVm. Ia
hUOo, Amhr Vgo Jar~M hmoVmo. Ka OoVo nemda Mmbm`M.
Aem pWVrVhr dS>rb hUm`Mo H$s, ""ebm, Amn`mOdi Oo
Amho Vo H$m` OmVr Amho Ag gOm`M, hUOo Vw`mOdi
EH$ ^mH$ar Agob Va `mVbr MVH$moa Xgmgbm XoVm Ambr
nm{hOo.'' Aem {H$Vr Var Jmo>r bhmZnUrM ~m~mZr Amhm
wbmZm {eH$d`m hmo`m, `mhr nwT> OmD$Z gmJm`M Va {MaVZ
y`mM amonUM Am`m ~mbZmda Ho$b hmoV. AmO `mM bm
Iyn hd OmUdV.
AmZXmMr d gH$mamMr nwaMwS >r
EH$ hdmMr Jmo> gm{JVbr nm{hOo H$s, ~m~m JmYrOt~b
d EHy$UM `m`m Midir~b Iyn MmJb Am{U ^a^$Z
~mobm`Mo. `mZm {Xgbobo JmYrOr, JmYrOt`m Jmo>r,
JmYrOtMm {dMma qH$dm n. Zoh$ ~oiJmdbm Ambo VohmMr
`mMr ^mfU, Ag ~aM H$mhr Vo Amhmbm gmJm`Mo. {edm`
`m doir ~oiJmdmV Iyn ZmQ>H$mMo `moJ hm`Mo. mPo ~m~m
dmnm`o Ag`mZo `mZm ZmQ>H$mMo nmg H$m` `m`Mo.
`mwio ~m~m Amhmbm Xa Ionb
o m ZmQ>H$mbm KoD$Z Om`Mo. `m
CbQ> AmB hUm`Mr H$s, "ZmQ>H$ ~KyZ wb {~KS>Vrb.' mPm
^mD$ {VM EoH$m`Mm Am{U Kar ~gm`Mm. r m Oam AdIi
Ag`mZo ZmQ>H$mbm Om`MoM. `m H$mimV r Iyn ZmQ>H$
nm{hbr. hm H$mi m`mgmR>r Iyn AmZXmMm Jobm. hm H$mi
hUOo AmZXmMr nwaMwS >rM. hm AmZX Xgm~amo~a dmQy>Z
Ko`mMr EH$ gd`M bmJbr. ho H$aVmZm AmnU $ma H$mhr doJi
H$aVmo AmhmoV, Ag bm H$YrM dmQ>b Zmhr. r d^mdV
gai MmbUmar Ag`mZ OJhr VgM Amho, Ag bm
dmQ>m`M. `mwio Amn`mH$S>o Oo Amho Vo H$m` Xgmbm {Xb
nm{hOo qH$dm Xg`mer eoAa Ho$b nm{hOo, Ag bm dmQ>m`M.
`m gJ`mwio Am`m Zmda ZH$iV H$mhr MmJbo gH$ma
Pmbo. gH$mamZr AmM ~mbnU J ^abob hmoV, Ag hQ>b
Var dmdJ hmoUma Zmhr. Ag ~mbnU ${MVM Hw$Umbm {iV,
Vo m`m dmQ>mbm Amb `mM bm Iyn gmYmZ dmQ>V.
r S>m Q>a Pmbo
bm o{S>H$bbm AS>{eZ {imbr. nU nwH$iXm Km~$Z
r H$mbOo YyZ naV Kar `m`Mo. J ~m~m bm nwhm
H$mbOo `o gmoS>y Z `m`Mo. Ag H$aV-H$aVM r S>m Q>a Pmbo.
nwT>o bm E.S>r. (o{S>{gZ) H$am`M hmoV. AmMo EH$ ga
EAmagrnr (bS>Z) hmoV.o `mM {Q>qMJ Am{U Amoaeo Z Iyn N>mZ
hmoV. EH$m moR>m gaH$mar hmpnQ>bbm Vo AQ>M hmoV,o `mwio
Iyn OUmMr godm H$aVm `m`Mr. bm Ag dmQ>m`M H$s,

AmnUhr EAmagrnr H$$Z `mM H$mbOo `o {ejH$ hUyZ


amhmd. mPr BQ>Z{ en Mmby AgVmZm bm o{S>{gZ`o Iyn
N>mZ mg nS>bo hmoV.o Vr grQ> bm Z$s {iUma hmoVr.
`mgmR>r nemMr OdmOdnU Ho$br hmoVr. `m H$mbOo bm
Jar~ bmoH$mM Iyn moR> SZo Oo hmoV. {VWo Oa H$m H$am`Mr gYr
{imbr AgVr Va r hOmam|Mr godm H$$ eH$Uma hmoV.o `mwio
{VW OmD$Z bJoM H$mmbm gwdmV H$am`Mr, Agm mPm {dMma
hmoVm. m Kar `o`mMr mPr Or AmoT> hmoVr, `mwio grQ>
{iyZgwm mPm AQ>S| > g H$r nS>bm. `mwio Vo hUmbo H$s, hr
grQ> Amhr Vwbm ghm {h`mZo XoD$. J r EnrEggr`m
narjobm ~gbo Am{U VrV nmg hmoD$Z bm JSo > 2 : JPQo >So >
Am{$gaMr nmoQ> {imbr. mP nmopQ>J ~oiJmd`m {gphb
hmpnQ>b`o Pmb. `mwio AmVm naV E.S>r. o{S>{gZbm
Om`M H$s Zmhr, Agm m C^m am{hbm.
b ZmdmMr VmnXm`H$ Jmo>
`m doir mP d` gwmao nMdrg df} hmoV. m`m S>mo `mV
bmMm {dMmahr Ambobm ZhVm. naVw AmOy~mOyM OJ ~KyZ

eodQ>r m`m ZmV nwhm


{dMma `m`bm bmJbm H$s,
Hw$R> Var Am`w`mV Amn`mbm
goQ>b hmdM bmJUma Amho.
`m VmnmVyZ AmnU H$mhr gwQ>y eH$V
Zmhr. `mVyZ ZmV ZH$iV
VwbZmhr hm`bm bmJbr, H$s
hr gJir ngdo mbr, {OmgImoa
wb EH$sH$S> Am{U gmVmaMm
Vmo wbJm EH$sH$S>. m XmoKmV
Iyn $aH$ Amho. H$maU `mZ
{ZXmZ Amn`mbm nyU dmV`
{Xb Amho. {edm` Vmo bm
Iyn [anoQ>hr H$aVmo- m`mda
Iyn {dmg R>do Vmo`; $$ r
Ka Mmbdmd,
EdT>rM `mMr Anojm Amho.

gmYZm
9 Zmoh|~a 2013 {Xdmir

33

m`m AmBMr BN>m hmoVr H$s, r b Ho$bM nm{hOo. r {Vbm


hUm`Mo H$s, "Zmhr, bm AOyZ Iyn {eH$m`M`.' Am`m
EH$ b{bVm S> EH$Q>mM amhm``m. `m`mgmaIM
AmnUhr EH$Q> amhmd, Aer mPr BN>m hmoVr. nU AmB bm
{Xdg^a gmaI gmaI VoM- bmMM ~mobm`Mr. `mwio r nU
Iyn dVmJm`Mo. eodQ>r bm Ag dmQ>m`bm bmJb H$s, `mVyZ
gwQ>m`M Va AmnU b Ho$bobM Cm. r `m {gphb
hmpnQ>b`o JPQo >So > Am{$ga hmoV,o `m hmpnQ>bbm
~oiJmdmVb EH$ o{S>H$b H$mbOo AQ>M hmoV. `mwio {VWhr
bm boMaa hUyZ {eH$dm`bm Omd bmJm`M. `m H$mbOo mV
`mZm r {eH$dm`Mo, Vr ~hVHo $ wb hr S>mZo eo Z ^$Z Ambobr
hmoVr. {edm`, H$mhr OU m`mnojm d`mZhr moR>o hmoV.o mPr
~M Jm`ZH$mbm{OQ>Mr hmoVr. `mwio AmnQ>{o Q>g
{eH$dVmZm- gOm, ~mB ~miV hmoV Amho Va {dm`mZm
{eH$dVmZm ""Vy Ag Ya, Vy Ag H$a'' dJao gyMZm H$am`m
bmJV AgV. qH$dm `mZm Ob Zmhr H$s J rM `mMm hmV
Y$Z gmJV Ago. `mwio `mV`m EH$m wbmbm Ag dmQ>b
H$s, mP oM Amho `m`mda hUyZ. J `mZ bm nmoP
Ho$b. nU bm Va ho H$YrM H$ho Pmb ZhV. H$maU r EH$
{ejH$ hmoVo Am{U {ejH$ `mM ^mdZoVZy `mZm r {eH$dV
hmoV.o `mVyZ m`mgmoa EH$ ZdrZM g`m {ZmU Pmbr.
EH$sH$S>o AmB bmMm h> H$aVo`, XgarH$S>o hr Aer wb
Amn`mbm nmoP H$aVm`V. `mVyZ H$mhr Var dmQ> H$mT>mdrM
bmJUma. Zmhr Va J m VmnXm`H$ Jmo>rbm Amn`mbm
H$m`M gmmoa Omd bmJUma, Agm {dMma m`m ZmV
Kmoim`bm bmJbm.
S>m Q>amer n{hbr ^oQ>, n{hb ~mobU
m`m AmBMr EH$ rU (hUOo mPr moR>r OmD$) EH$Xm
AmBbm hUmbr H$s, ""bm EH$ Xra Amho Am{U `mM b
H$am`M Amho, Va VwPr wbJr bmMr Amho, Vohm {dMma H$a
`m`mgmR>r.'' mPr AmB hUmbr H$s, ""hmo, Mmbob.'' Ia
Va bm ho Ag XmIdyZ-{~IdyZ b H$aU wirM AmdS>V
ZhV. EH$ Va m`m {dMmamVM ho ~gUma ZhV. AmB
hUm`Mr, ""VwP gJiM OJmdoJi AgV. gmOmV amhm`M
Va OJahmQ>rmU Mmbb nm{hOo.'' Ia Va r `mwio {V`mda
Iyn amJmdbobo hmoV.o `mnydu r AmBda Aer H$YrM amJmdbobo
ZhVo. J EHo$ {Xder AmB-~m~mZr {iyZ bm EH$m JmS>rV
KmbyZ gmVm`mbm AmUb. gmVma`m `mM gXm{ed noR>Vo `m
KamV da`m O`mda mP Am{U S>m Q>amM (Za|
Xm^mobH$amM) n{hb ~mobU Pmb. n{hbr ^oQ> Pmbr. `mZr
bm n{hbm {dMmabm, ""Vwbm {gPo[aAZ H$aVm `oV H$m?
qH$dm Vwbm Ka MmbdVm Am{U gm^miVm `oBb
H$m?''
`m`mnwT>o OmD$Z `mZr bm n> gm{JVbo H$s, ""gOm, bm
{bhmdg dmQ>b Va r $$ {bhrZ, ZmoH$ar-H$m-ngm {idU

gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013

34

`m`m dmQ>b
o m Va r A{O~mV OmUma Zmhr, `mwio Vwbm gJi
gm^mimd bmJob. ~mH$s VwP Vwbm nyU dmV` Agob.'' `mM
doir bm EH$ Jmo> H$iyZ MwH$br H$s, hm mUyg H$m`
dV`m ZmV `oBb
VoM H$aUmam Amho. J `mM ho gJi
EoH$`mda bm Ag dmQ>b H$s, Amn`mbm {VW MmJbr
JPQo >So > Am{$gaMr nmoQ> Amho; Vohm Vo gJi MmJb gmoS>y Z Hw$R>
BW m mUgm~amo~a amhm`M? eodQ>r Amn`mbm {VW H$m` {Z
BW H$m`- H$mM H$am`M Amho Zm, J {VWM H$$. $ma $ma
Va OmVrV OmV AmBMm {damoY ghZ H$arZ, nU b Zmhr
H$aUma. hm {dMma ZmV n$m H$$Z r mZm gmJZy Q>mH$b H$s,
""bm H$mhr ho gJi PonUma Zmhr. `mwio r H$mhr ho b H$$
eHo$Z, Ag bm dmQ>V Zmhr.'' EdT> ~mobZy Amhr ~oiJmdbm
naVbmo. Vmo {df`hr {VWM Wm~bm.
b CaH$b
J nwT>`m XmoZ {h`mV bm nwhm bmMr Iyn nmoPg
Ambr. H$maU r EH$m o{S>H$b H$mbOo `o boMaa hmoV,o EH$m
MmJ`m {gphb hmpnQ>b`o Am{$ga hmoV.o `mwio AZoH$
wb gmJZy `oV hmoVr. hUOo hm EH$ doJimM Vmn gw$ Pmbm.
nU hr gJir gmJZy `oUmar wb Iyn ngdo mbr, MZrV OJUmar
S>ir hmoVr. hUOo mPr ZmBQ> S>Qy >r AgVmZm Vo {VW Jm`ZH$
{S>nmQ> Q| >`o Ambo Va {VW {~Aa`m ~mQ>`m nS>bo `m
{XgV. Xm$`m ~mQ>`m {Xg`m H$s mP S>mHo $ gUH$m`M
Am{U `m`mer ^mS>U hm`M. r hUm`Mo, ""r AmZ S>Qy >r
AgVmZm Am{U m`m hrV ho H$ma hmoVm H$mm Z`oV'' dJa.o
H$mhrhr Agb Var r mPr V naIS>nUo mS>V Ago. nwT>o nwT>o
Va ho gJi Iyn mgXm`H$ hm`bm bmJb. eodQ>r m`m ZmV
nwhm {dMma `m`bm bmJbm H$s, Hw$R> Var Am`w`mV Amn`mbm
goQ>b hmdM bmJUma Amho. `m VmnmVyZ AmnU H$mhr gwQ>y eH$V
Zmhr. `mVyZ ZmV ZH$iV VwbZmhr hm`bm bmJbr, H$s hr
gJir ngdo mbr, {OmgImoa wb EH$sH$S> Am{U gmVmaMm Vmo
wbJm EH$sH$S>. m XmoKmV Iyn $aH$ Amho. H$maU `mZ {ZXmZ
Amn`mbm nyU dmV` {Xb Amho. {edm` Vmo bm Iyn
[anoQ>hr H$aVmo- m`mda Iyn {dmg R>do Vmo`; $$ r Ka
Mmbdmd, EdT>rM `mMr Anojm Amho. Aer ZmMr KwgiU
hm`bm bmJbr.
J r S>m Q>amZm nwhm ^oQ>bo Am{U hUmbo H$s, bm m`m
AmB-d{S>bm~amo~a amhm`Mr BN>m Amho. ^mdm-~{hUtZmhr r
H$Yr gmoS>Uma Zmhr. ho m` Agob, Va AmnU XmoKmZr b
H$am`bm haH$V Zmhr. Vo hUmbo, ""bm Mmbob.'' ho Ag
AmM R>a`mZVa r bmbm "hmo' hQ>b. hUOo ho Ag df^a
Mmb`mda EH$XmM bhr CaH$b.
~oiJmd Vo gmVmam hm`m H$mohmnya
b H$$Z r gmVmabm Ambo. BW ~KVo Va Iyn OwZo Ka.

mPm d^md OVM Iyn {Or Am{U Am{dmgy. {H$Vrhr


AS>MUr `oD$ Xo, r `m AmohaH$ H$aV OmVo. `mwio Agob
`m n[apWVrV AmnU ZOo H$am`M, Ag r R>adb.
~oiJmdMr mPr ZmoH$ar Mmby hmoVrM. mZmhr `m doir ZmoH$ar
hmoVr. nU VrV mZm H$mhr BQ>ao Q> ZhVm. ZmV ZgVmZmhr Vo
hr ZmoH$ar H$aV hmoV.o Aem nVrZ `mZr H$mhr df Vr ZmoH$ar
Ho$br. bm mPr JPQo >So > Am{$gaMr MmJbr ZmoH$ar gmoS>m`bm
ZH$mo dmQ>V hmoV. `mwi gwdmVrM df-XrS> df r gmVmabm
am{hboM Zmhr. AYyZYyZ `oD$Z mZm ^oQ>m`Mo. J Amhm
XmoKmZmhr (~oiJmd-gmVma`m Yb) gmoBM {R>H$mU hUyZ
H$mohmnyabm- m`m {Xam`m Kar ^oQ>m`M R>adb. `mmU
Am`m {VW JmR>r^oQ>r hmoV AgV. gw>r Agob Vg EImXXgam {Xdg Amhr {VW amhm`Mmo. Am`m ggmamMr gwdmV hr
Aer Pmbr. J JV hUOo, {VW ~oiJmdmV bm bmoH$
{dMmam`bm bmJbo H$s, ""VwP Zdmgmo~V nQ>V Zmhr hUyZ Vy
BW amhVog H$m?'' ho EH$ AmUIrM gmoeb oea. m`mgmoa
AmUIr EH$ AS>MU. AmUIr EH$ {ZU` `m`Mr doi Ambr.
VmaodaMr H$gaV Am{U nwhm gmVmam
Ia Va, npbH$ gphg H${eZ Pm`mwio AmnU
S>rEMAmon`V (S>m`aoQ>a Am$ hoW Am{$ga) da`m lo`m
MT>V OmD$ eH$Vmo, {edm` Amn`m hmVmV Iyn A{YH$mahr `oD$
eH$VmV- Oo bmoH$mgmR>r AmnU A{YH$ n[aUmH$maH$ nVrZ
dmn$ eH$Vmo, Agm gJim Vohm mPm {dMma Pmbm hmoVm. `m
gJ`mV mP E.S>r. o{S>{gZ Hw$R> Var hadb hmoV. Am{U hr
Zdr dmQ> bm {imbr hmoVr. Varhr `mVyZ H$m H$aVm `oBb
,
Ag dmQ>V hmoV. `mwiMo ZmoH$ar gmoS>m``m Ho$di {dMmamZoM
bm Iyn XI Pmb. nU Xgam H$mhr n`m`hr ZhVm. gmVmabm
`m`M Agob Va H$mhr Var gwQ>UmaM hmoV. BW Am`mda w~ B
{dmnrR>mV S>rOrAmobm ({S>bmom BZ Jm`ZH$mbm{OQ>) r
doe KoVbm. ~oiJmdbm ZmoH$ar H$aV-H$aV {S>bmomhr H$aV
hmoV.o EH$mM doir XmoZ Jmo>twio Iyn VmaodaMr H$gaV Pmbr.
H$maU n{h`m {Xder Oa r S>Qy >r Ho$br, Va Mm`m-nmM`m
{Xder bm naV ZmBQ> `m`Mr. J ho XmoZ {Xdg r w~ Bbm
Om`Mo. w~ Bbm OmVmZm dmQ>Vo WmoS>m doi gmVmabm CV$Z mZm
^oQ>m`Mo Am{U J nwhm ~g nH$Sy>Z w~ Bbm OmD$Z mPr
boMg H$am`Mo. Vmon`V ZmoH$arMm n{hbm-Xgam {Xdg naV
Ambobm Agm`Mm. J nwhm ~oiJmdmV `oD$Z r ZmBQ> H$am`Mo.
hr H$gaV EH$ df Mmbbr. eodQ>r S>rOrAmo Pmbo. J E.S>r.
H$am`M, Ag nwhm S>mo `mZ KoVb. H$maU mPm `m {df`mMm
H$mhr A`mg AmYrM Pmbobm hmoVm. hUyZ r mZm hQ>b
H$s, ""bm E.S>r. nwa H$$ Xo.'' Va ho hUmbo H$s ""Zmhr,
H$maU mP ZmoH$arV Z bmJV Zmhr`, bm hr ZmoH$ar gmoS>m`Mr
Amho Am{U bdH$amV bdH$a bm MidirM H$m nyUd i
o gw$
H$am`M Amho. Am{U AmVm bm EH$Q>mbm amhm`Mmhr Iyn

H$Q>mim Ambm`, Vohm Vy gmVmabm naV `o.'' J bm mP


E.S>r. gmoS>y Z naV gmVmabm `md bmJb.
noeQ >g
boQ>r Am{U nmH$o Qg EQ>r
mZm nmMghmeo n`o nJma hmoVm, nU Vmohr VrZVrZMmaMma {hZo {im`Mm Zmhr. Vohm KamV Am{WH$ AS>MUr
gw$ Pm`m. BW `oD$Z r mPm XdmImZm gw$ Ho$bm. m`m
AmoiIr Iyn Ag`mZ XdmIm`mV noeQ > `m`bm gwdmV
Pmbobr hmoVr. `mVhr EH$ JV hmoVr H$s, Oa r {Xdgmbm
Vrg-Mmirg noeQ > Vnmgbo Va m`mOdi Xhm n`og
w m
Obobo Zgm`Mo. bm bmoH$mH$S>o ngo mJVm `m`Mo ZmhrV,
H$maU gJio OU hUm`Mo H$s, ""Amhr Z^mD$`m AmoiIrMo
AmhmoV.'' J r ngo H$go mJUma? m{JVbo Var ZVa AmUyZ
XoVmo hUm`Mo. AemVyZ m`mH$S>o Oo H$mhr WmoS>~o hV ngo
Om`Mo, Vohr XdmIm`m`m AmfYmgmR>r- gbmBZgmR>r dJao
IM hm`Mo. r `mbm Zmd {Xb hmoV "noeQ >g boQ>r Am{U
nmH$o Qg EQ>r.' {h`m`m eodQ>r KamV H$mhr nm{hOo Agb
H$s Hw$UmH$S>o ngo mJUma? EHo$ {Xder bm noeQ > VnmgyZ
{Xdg^amMo Mmirg n`o {imbo. Vo Mmirg n`o nmhZ bm

m`m AmoiIr Iyn Ag`mZ


XdmIm`mV noeQ > `m`bm
gwdmV Pmbobr hmoVr. `mVhr
EH$ JV hmoVr H$s, Oa r
{Xdgmbm Vrg-Mmirg noeQ >
Vnmgbo Va m`mOdi Xhm n`og
w m
Obobo Zgm`Mo. bm bmoH$mH$S>o
ngo mJVm `m`Mo ZmhrV,
H$maU gJio OU hUm`Mo H$s,
""Amhr Z^mD$`m AmoiIrMo
AmhmoV.'' J r ngo H$go mJUma?
m{JVbo Var ZVa AmUyZ XoVmo
hUm`Mo. AemVyZ m`mH$S>o
Oo H$mhr WmoS>~o hV ngo Om`Mo,
Vohr XdmIm`m`m AmfYmgmR>rgbmBZgmR>r dJao IM hm`Mo.
gmYZm
9 Zmoh|~a 2013 {Xdmir

35

`m {Xder Iyn Iyn AmZX Pmbm. H$maU ZmoH$ar gmoS>`mZVa


{H$Vr Var {XdgmZr r BVHo$ ngo nmhV hmoV.o bm AOyZhr
AmR>dV` H$s, r Vo ngo EH$m S>`mV R>do Zy {Xbo hmoV.o
S>m Q>amMm "YS>H$' Am{U m`mdarb XmoZ IQ>bo
nwT>o J bm BW`m ZJanm{bHo$V Mmaeo n`o nJmamMr
ZmoH$ar {imbr. `m Mmaeo n`mV r {ZXmZ AmMm ggma
^mJdy eH$V hmoV.o {edm`, {VW BV`m ~m`H$m ~miVnUmgmR>r
`oV AgVmV H$s Amn`mH$Sy>Z `mMr godmhr hmoBb
, Vohm Mmaeo
n`o Va Mmaeo n`o, Ag mZyZ r hr ZmoH$ar Z$s Ho$br. hm Omo
Am{dmmg Amho Zm, Vmo AgmM m`mV bhmZnUmnmgyZ
H$m` hmoVm. ~oiJmdmV AmnU H$go am{hbmo AZ BW H$g amhmd
bmJV` qH$dm MmJb gmoS>y Z Ambmo dJao VH$ma mPr H$YrM
ZhVr. `m~b bm H$YrM XIhr dmQ>b Zmhr. AmOhr
dmQ>V Zmhr. EH$Xm mZr BW`m ZJanm{bHo${d EH$ moR>m
bT>m Ho$bm. `m doir `mZr "YS>H$' ZmdmMm EH$ nonahr gw$
Ho$bm hmoVm. `m`m S>mo `mV n{h`mnmgyZ ho AgM H$m` H$m`
Iyn n$ Pmb hmoV H$s- EH$ nona H$mT>m`Mm, gKf H$am`Mm.
ZJanm{bHo$Vbr ZmoH$ar r AmZXmZ H$aV hmoV.o {VW dfmH$mR>r
OdiOdi XrS>-XmoZ hOma ~m`H$m {S>{bha hm``m.
`mV`m AZoH$ {S>{bharO H$mbrHo$Q>So > Agm``m. r `m
gJ`m OUtH$S>o dV OmVrZ bj m`Mo. `mM ImU{nU,
AmfY Ag gJi. nwH$iXm `m`mH$S>o AmfYmgmR>rhr ngo
Zgm`Mo. J r m`m Mmaeo n`m`m nJmamVyZ `m`mgmR>r
e^aoH$ n`mMm EH$ $S> doJim H$mTy>Z R>do m`Mo. `m e^a
n`mVZy `mMm Oob Vgm IM ^mJdm`Mo. `mV`m Hw$`m
~mBZo r {V`mgmR>r IM Ho$bobo ngo bm naV Ho$bo, Va Vo r
IM Z H$aVm nwhm `mM $S>mV Q>mHy$Z Xgm noeQ >bm
dmnam`Mo. Ag H$$Z r `mMr QrQ>Q| >nU Byh Ho$br hmoVr.
w$mbm dmT>dVm-dmT>dVm r S>m Q>a hUyZ mP ho EH$ doJi
Am`w` OJV hmoV.o S>m Q>amH$S>o gVV Iyn H$m`H$V} `m`Mo.
AmMm hmb H$m`H$`mZr ^$Z Jobb
o m Agm`Mm. m`m
d^mdmZwgma r `mZm Mhm, $ami Ag gVV H$mhr Zm H$mhr
XoV Agm`Mo. bm Ag dmQ>m`M H$s- Vo gmOmgmR>r EdT>
MmJb H$m H$aVm`V, Amn`mbm EH$ gwX a ~mihr Amho,
`m`m~amo~a Amn`mbm Iyn H$mhr eoAa H$am`bm {iV,
Vohm `mZm AmnU ~i {XbM nm{hOo d `mgmR>rM Amnbm
O Pmbobm Amho.
nm{bHo$V r o{S>H$b Am{$ga AgVmZm EH$Xm EH$ ~mi
XJmdb. `m ~mim`m earamV pQ>nb H$PZm`Q>b
AZm{bO hmo`m, hUyZ Vo Job hmoV. Ag AgyZhr
nm{bHo$V`m bmoH$mZr m`m{d hr Ho$g Q>S > Ho$br. m`m
gmo~V Agbo`m {Vhr ghH$mar S>m Q>amnH $s H$moUrhr Ag
hUV ZhV H$s, "ebm Xm^mobH$amMr ~mOy ~amo~a Amho.'
hUyZ r R>adb H$s, Amnbr ~mOy AmnUM mS>m`Mr Am{U

gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013

36

AmnU {ZXm}f AmhmoV ho {g H$am`M. `mwio `m bmoH$mZm r


`dpWV hS>b Ho$b Am{U Kar {ZKyZ Ambo. Pmb-Job {VWM
gmoS>y Z {dg$Z Om`M, hm mPm d^md. `mwio Kar Am`mda
S>m Q>amZm H$mhr gmJm`Mr gd`M bm ZhVr.
nwT>o mZr `m`m "YS>H$' Zmdm`m nona`o
ZJanm{bHo$V`m ^>mMmam~b H$mhr Var {b{hb Am{U Vo
H$aU ~mhoa H$mT>b. Xg`m {Xder nm{bHo$Vbm EH$ A{YH$mar
m`mH$S>o Ambm Am{U hUmbm H$s, ""Vw`m ZdmZo ho
gJi Ho$b`. `mbm Oam gOmdyZ gmJm. Agb H$mhr H$$
ZH$mog hUmd, Zmhr Va VwMr ZmoH$ar OmBb.'' dJa.o r `mbm
hQ>b, ""ZmoH$ar OmVo` Va OmD$ XoV H$s.'' `mZ bm nwhm
gOmd`mMm `Z Ho$bm- ""ho ~Km, g`m VwM gJi Hw$Qw>~
Vw`mM nJmamda Adb~Zy Amho. Am{U VwMr n[apWVr
hUmdr Ver H$mhr MmJbr Zmhr, ho bm m{hVo`. r
Xm^mobH$amZm- `m`m Kam`mbm bhmZnUmnmgyZ AmoiIVmo`,
Vohm Vwhr H$mhr `m ^mZJS>rV nSy> ZH$m. Vw`m Zd`mbm ho
Agbo YXo H$am`M gmoS>m`bm gmJm. gmVm`mV amhZ Ag
MmbUma Zmhr.'' r hUmbo, ""ho ~Km, `mZm H$m` gmJm`M
Am{U H$m` Zmhr gmJm`M, hm mPm M Amho. Xgar Jmo> hr
H$s, b H$aVodi
o rM AmM Ag R>abob Amho H$s, Amhr Oo
H$aVmo` Vo AJXr ~amo~a Amho Am{U `mV Xga H$moUrhr Yo Amb
Va `mM EoH$m`M Zmhr. `mwio Vwhmbm mPm amOrZmmM hdm
Agob Va Vmo XoD$Z Q>mH$Vo.'' `m doir `mZm Xgam S>m Q>a
CnbY Zg`mZ `mZr mPm amOrZmm H$mhr KoVbm Zmhr.
EdT>mda ho H$aU {VWM gnb Ag bm dmQ>b, nU Vg
Pmb Zmhr. H$maU {hZm^amV nwhm m`mda ~mbh`oMm
AmUIr EH$ IQ>bm KmVbm Jobm. EH$ AmB ~mimda Pmonbr
Am{U Vo ~mi Job. r amr ~mam-EH$ dmOVm Job.o ~mimMm
nmoQ>mQ>} [anmoQ> m{JVbm. EH$m moR>m {gphb hmpnQ>b`o
H$m Ho$b Ag`mwio bm gJi H$mhr mhrV hmoV. nU `mZr
Vmo [anmoQ> bm {Xbm Zmhr. J EH$ nona r {VWM {bhZ nwam
Ho$bm hmoVm, Vmo {VWM R>do bm. Aem doir Vmo Amn`mOdi
R>do m`Mm AgVmo. Vmo KoD$Z Om`bm r {dgabo. `m`md$Z
`mZr Ho$g C^r Ho$br Am{U ~mhoa MmH$mV ~moS> bmdbm.
EImm`m Zmdo MmH$mV ~moS> bmJbm H$s AmnU ~mXM Pmbmognbmo, Aer `m doiMr pWVr. Vmo nona {VW {dga`mwio nwT>o
H$m` H$amd, ho H$mhr bm gwMZo m. J r mZm {dMmab. ho
hUmbo H$s, Vo gJi AmVm nwhm Amn`mbm {bhZ H$mT>md
bmJob, dH$sb emoYmdm bmJob.'' dmV{dH$ Aem H$mao
m`mda Ho$g hmoUma Amho, ho Amhmbm `m noeQ >`m Zd`mZM
`oD$Z gm{JVb hmoV. H$maU `m noeQ >bm r doimodi
o r Iyn XV
Ho$bobr hmoVr Am{U `mbm Iar n[apWVrhr mhrV hmoVr. Vmo
Am`mH$S>o Ambm Am{U hUmbm H$s, ""ho ~Km Zm S>, Vwhr
Amhmbm {H$Vr XV Ho$br Amho. ~mi H$g Job, ho bm nU
m{hVo` Am{U Vwhmbm nU m{hVo`. Vo bmoH$ bm ngo XoD$Z

Vw`m{d Ag Ag H$a hUVm`V. bm Vo gmJVm`V


`mmUo Vw`m {damoYmV Vg H$am`M Zmhr. nU Vo bmoH$ bm
Iyn mg XoVm`V. r AmVm H$m` H$$?'' J `mZoM r VoWo
{dgabobm Vmo nona JwnMwn AmUyZ {Xbm Am{U J r Vr Ho$g
bT>b.o nwhm Ag`m H$Q>H$Q>r ZH$moV, hUyZ eodQ>r r ZmoH$arMm
amOrZmm XoD$Z Q>mH$bm. naVw `m bmoH$mZm Vr Ho$g Q>S >M
H$am`Mr hmoVr hUyZ Vo bm amOrZmm XoD$M XoV ZhVo.
A{VV `mZm Vmo drH$mamdm bmJbm.
KamMr AdKS> O~m~Xmar
mPr ZmoH$ar Va Jobr, AmVm Ka H$g Mmbdm`M? hm
C^m am{hbm. `m doir S>m. ~m~m AmT>md `mMr "EH$ Jmd, EH$
nmUdR>m' hr Midi OmoamV Mmby hmoVr, S>m Q>ahr `mV nyUn Uo
PmoH$y Z XoD$Z nS>bo hmoV.o `mZm Or ZmoH$ar hmoVr, Vrhr `mZr
gmoS>br hmoVr. `m{edm` Midirbm nyaH$ BVahr H$mhr Jmo>r
gmVanUo Vo H$aV hmoV.o ho Ag H$mhr H$mhr H$aV Agbo Var
"ZoH$ H$m` H$am`M' ho `mM n$ Pmbob ZhV. Vohm w$m
Mma dfmMr Pmbobr hmoVr Am{U hrX Obm hmoVm. Aem
pWVrV Ka Mmbd`mMr AdKS> O~m~Xmar bm gm^mim`Mr
hmoVr. r Og Oob Vg Ka MmbdV hmoV.o `mV r gw$ Ho$bob
Q>{ZQ>r hmo Agw{dYmOZH$ hmoV. gmm`nUo XdmImZm
hQ>`mda `m gw{dYm d gmYZ bmJVmV, Vrhr Am`mH$S>o
ZhVr. `mwio Iyn mghr hm`Mm. `mM KamV EH$m ImobrV
Amhr amhm`Mmo, Xg`m ImobrV XdmImZm Mmbm`Mm. `mwio
noeQ >Mr JXu Pmbr H$s Ka Am{U XdmImZm H$moUVm, hohr
H$im`M Zmhr. nU gmYmZH$maH$ EH$ ~m~ hmoVr- Vr hUOo,
m`m gmgy~mB BW hmo`m. `mMr bm gJ`m H$mmV IynM
XV hm`Mr. `m`mwio bm H$m ho H$m dmQ>V Zgo. hm
m`mgmR>r Iyn moR>m {Xbmgm hmoVm.
hrXMm O hm Amm Amwmcm pWaVm AmUUmam EH$
Q>{ZJ nmBQ > hmoVm. mZVa w$m Am{U hrX m XmoKmZmhr
dmT>dVmZm r {deof H$miOr KoVcr. m H$mimV r
mZgemmdaMr nwVHo$ dmMmcm gwdmV Ho$cr Am{U mVyZ
Pmcom AmH$cZmZwgma r gwdmVrMo moJ m XmoKmdaM
Ho$co. mMm mZm Am{U S>m Q>amm d mm ghOrdZmcm
Iyn $mXm Pmcm Ag mJo diyZ nmhVmZm dmQ>V.
S>mo `mV {Xdg^a Ho$di "JmYr'M
Ia Va bmhr MidirV CVam`Mr Iyn BN>m hmoVr. `m
EH$mM wmd$Z Am`mV nwH$iXm dmX hm`Mm. bm
AmR>dV H$s Vohm w$m H$mhr {h`mMrM hmoVr. EH$ ^mS>a
ZmdmM Jmd Amho {VW H$mhr bmoH$m`m O{ZrMm hmoVm, Vmo
gmoS>dm`bm ho {ZKmbo hmoV.o .. Vohm `mZr EH$ N>mQo >g AmR>-Xhm
bmoH$mM gKQ>Z C^ Ho$b hmoV. ho gJio OU `m JmdmV Om`Mo,
{VW`m bmoH$mZm ^oQ>m`Mo, `m`mer ~mobm`Mo. J `mZr

R>adb H$s "MaIm' ZmdmMr Midi Mmby H$am`Mr. `m doib


o m
`m`m S>mo `mV {Xdg^a Ho$di "JmYr'M Agm`Mo. J `mZr
Hw$Ry>Z Var H$mhr MaIo AmUbo. J `mMr Qm`b `m JmdmV`m
bmoH$mZm Vo m`Mo ...Va ho amr {ZKmbo `m Jmdmbm Om`mgmR>r
Am{U hUmbo H$s, ""AmO r `oUma Zmhr`. Cm qH$dm nadm
naV `oBZ .'' J r hQ>b, ""Ag Zmhr. r Am{U Vwhr {iyZ
Om`M, AgM Amnb R>abob Amho. Am{U w$mbm KoD$ZM r
`oUma Amho. Vwhr Og amhmb, Imb VgM rhr amhrZ, ImBZ.
bm H$mhrhr AZ H$ghr MmbV. VwhmbmM VodT>r ~Q>mQ>mMr
^mOr bmJVo.'' Vo hUmbo, ""Ag Zmhr MmbUma. Vy BWM amhm.
~mi ZrQ> dmT>b nm{hOo.'' Am{U Vo bm KoD$Z Zmhr Job.o Agm
AmMm Vohm dmX Pmbm hmoVm. r hQ>b H$s, {H$Vr {Xdg
AmnU `m {df`mda AgmM dmX KmbUma? Amn`mbm Amnbr
dmQ> emoYmdrM bmJUma.
bm EH$ Vrd IV hmoVr. Vr hUOo, m`m Zdm~amo~a
H$m H$$Z Oo Am`w` bm OJm`M`, VoM bm OJm`bm
{iV Zmhr. hUyZ J Amhr XmoKmZr Ag R>adb H$s,
e{Zdma-a{ddma AmnU nyUn Uo EH$oH$mZmM doi m`Mm.
~mH$sMr H$m BVa dmar H$am`Mr. `mVM A{ZgMr Midi Iyn

`m doib
o m `m`m S>mo `mV
{Xdg^a Ho$di "JmYr'M Agm`Mo.
J `mZr Hw$Ry>Z Var H$mhr
MaIo AmUbo. J `mMr Qm`b
`m JmdmV`m bmoH$mZm Vo m`Mo
...Va ho amr {ZKmbo `m Jmdmbm
Om`mgmR>r Am{U hUmbo H$s,
""AmO r `oUma Zmhr`.
Cm qH$dm nadm naV `oBZ .''
J r hQ>b, ""Ag Zmhr.
r Am{U Vwhr {iyZ Om`M,
AgM Amnb R>abob Amho. Am{U
w$mbm KoD$ZM r `oUma Amho.
Vwhr Og amhmb, Imb VgM rhr
amhrZ, ImBZ. bm H$mhrhr
AZ H$ghr MmbV. VwhmbmM VodT>r
~Q>mQ>mMr ^mOr bmJVo.''
gmYZm
9 Zmoh|~a 2013 {Xdmir

37

OmomV dmT>br Am{U nwT>o nwT>o Va Amhmbm hohr e` hmoBZ m.


Ag Agb Var bm `m`m~b H$mhr mJm dmQ>V ZhVm.
H$maU Vo H$m` H$aVm`V ho r H$YrM OmUb hmoV, `m`m
H$mmM hd bm H$YrM AmH$ib hmoV. `mZVa `m`mda
"gmYZo'Mr O~m~Xmar nS>br.
A{ZgMr gwdmV Am{U S>m Q>am`m Am`w`mVbm
hdmMm Q>Z
A{ZgMr gwdmV Pmbr `m doir Ia Va `m`m~amo~a XmoZMmanojm A{YH$ H$m`H$V} ZhVo. Oo XmoZ-Mma r hQ>b Vo
H$moU; Va r, AU {b`o, `moVr gw^mf, g Xm^mobH$a
Am{U Ym{YH$mar ZmdmMr EH$ wbJr. A{Zg gw$ Pmbr Vr
Aer. J Amhr gd {iyZ IoS>Jo mdmV Om`Mmo. {VW OmD$Z
mZ{gH$ Amamo` hUOo H$m`, OmXyQ>mUo m, AJmV `oU Aem
{H$Vr Var doJdoJ`m Jmo>tda H$m`H$ H$am`Mmo. J EH$Xm
AU {b`oZ aeZ{bQ> hUyZ {g Agbobo ~r.omZX
`mZm gmVmabm AmUb. Am{U Amhr gdmZm {iyZ `mMo `moJ
XmIdbo. hmM Ia Va S>m Q>am`m Am`w`mVbm hdmMm Q>Z
hmoVm. H$maU ~r. omZXm`m `m `moJmV S>m Q>amZm `mM nyU
phOZM {Xgb Am{U `mVbo Vnerb `mM Z hiyhiy
OwidV Job. S>m Q>am`m ^y{H$m H$m` dMm[aH$M Agm``m.
m Hw$R>`mhr dMm[aH$Vobm H$VrMr OmoS> Zgob Va `mbm
$magm AW CaV Zmhr, `mda Vo R>m Agm`Mo. hUOo
H${VH$m`H$ m{edm` Hw$R>brhr Jmo> H$am`Mr Zmhr, hrM `mMr
^y{H$m Vo H$aV Agbo`m Hw$R>`mhr H$mmV Agm`MrM Am{U
eodQ>n`V am{hbr. ~m~m AmT>mdm`m "EH$ Jmd, EH$
nmUdR>m'`o Vo Job,o H$maU {VW H${VH$m`H$ hmoVm. gmo~V EH$
Oar mUyg Agbm Var Vo EImm IoS>mV OmUma, {VW`m
bmoH$mZm ^oQ>Uma, `m`mer gdmX H$aUma Am{U Jmdmbm EH$
H$$Z gdmgmR>rM "nmUdR>m' Iwbm H$$ZM `oUma- BVH$ gJi
Vo ^mdrnUo H$am`Mo. hr `mMr VmH$X hmoVr. `mwio ~r.omZX
`mMo `moJ nm{h`mda `mZm AmnU hr A{ZgMr Midi Iyn
^mdrnUo C^r H$$ eHy$, Ag Am{dmgnydH $ dmQ>m`bm
bmJb. hm bm dmQ>V, 1985-86 Mm H$mi Agmdm.
EH$ Hw$Qw>~ hrM AmMr Iar VmH$X
m`m EH$m {mZ "hm mUyg dVgmR>r H$mhr H$aUma
Zmhr, `mM Amn`mbmM H$amd bmJob' Ag mZyZ mZm EH$
bmQ> KoD$Z {Xbm. bmQ>Mo Oo H$mhr XrS>-XmoZ hOma n`o m`Mo
hmoV,o Vohr `m {mZM {Xbo. nwT>o J Amhr "Amn`mbm w$H$Q>
OmJm ZH$mo' hUyZ {H$Sy>H${Sy>H$ Oo H$mhr WmoS>WmoS>H$o ngo Odbo
hmoV,o `mVyZ OVrb Vgo WmoS>o WmoS>o H$$Z `m {mbm XoD$Z
Q>mH$bo. J AerM n-n OdyZ `mZr {VW Ka ~mYb. nU
bm ZdrZ Ka{~a ZH$mo hmoV. AmnU AmhmoV {VW R>rH$ AmhmoV,
Ag bm dmQ>m`M. `mwio r `mZm gmJZy Q>mH$b H$s, ""r

gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013

38

H$mhr ZdrZ KamV amhm`bm OmUma Zmhr. {dZmH$maU AmUIr


EH$ O~m~Xmar dmT>V`o . OgOg ~KVo` VgVg r Kam`m
AmV-AmVM Mmbbo`. r Vw`mgmo~V H$m`H$Vm hUyZ b
Ho$bob Amho. bm ~mhoa amhm`M hmoV, nU r AmVm nyUn Uo
Kam`m AmV Job`o . `mwio Vwhr ~mYbo`m ~J`mV r
A{O~mV amhm`bm OmUma Zmhr.'' dJa.o OdiOdi df-XrS>
df r `m KamV Jobo ZhVo. H$g ~mYb`, hohr bm mhrV
ZhV. Xa`mZ wb moR>r hmoV hmoVr. `mV AmM ho Ka AJXr
bhmZ Am{U OwZ. {VWM amhm`M, {VWM noeQ > Vnmgm`Mo,
MmXm-nYam noeQ > H$m` AS>{Q> Agm`Mo- Ag gJi hmoV.
`mVyZ J hiyhiy wbmZm Bo$eZ hm`bm bmJb Am{U Vr
gmaIr gmaIr AmOmar nS>m`bm bmJbr. hr EH$ ZdrZM g`m
CX^dbr. eodQ>r ZdrZ KamV Om`M Z$s Ho$b. nU {VW OmD$Z
H$m` H$aUma? hUOo {VW doJi nmhm`M, mM nmhm`M, J
BH$S>o XdmImZmhr nmhm`Mm. Hw$R> Hw$R> Am{U H$g nmhUma? Ag
Agb Var H$mm`m ~m~VrV mPm n{hbm {$aog mZm Am{U
`m`m H$mmbm XV H$aU hmM hmoVm, ~mH$s gJi ZVa, ho
Ag AmYrM r n$ R>adb hmoV. m`m AmBdS>bmM, ^mdmM
hUUg
w m "gmOmgmR>r Agbo`m H$mmbm W mYm`' hoM
hmoV. hUOo gnUy mPr ${br Am{U Xm^mobH$amMr ${br
`m`m mJo I~ranUo C^r hmoVr. `m AWmZ `m`m mJo
OdiOdi Hw$R>h r Z {XgUmao KamVrbM Amhr Mmirg-nmg
H$m`H$V} R>mnUo C^o hmoVmo. H$maU hm {Z^` Amho Am{U Vmo H$mhr
Var H$$ BpN>Vmo Amho, Vohm AmnU gJ`mZr Amn`mbm
e` hmoBb
Ver `mbm XV Ho$br nm{hOo. hUOo
Amn`mOdi Oo H$mhr hUyZ [agmogg} AgVrb, Vo Vo `mbm
m`Mo. CXm- Amn`mH$S>o doi Amho Va `m doiVo Vmo gmJb
o Vo
H$m H$aU, Amn`mH$S> ngo AgVrb Va `mbm Vo XoU B. Aem
H$mao `m`m{V Amhm gJ`mMr ^mdZm hr AmnbonUmMr
hmoVr. "Amnb-naH$' Ag Am`m gnUy Xm^mobH$a Hw$Qw>~ mV
Hw$Urhr, H$Yrhr Ho$bob Zmhr Am{U AOyZhr H$moUr H$aV Zmhr.
hrM AmMr Iar VmH$X hmoVr, Amho. `mwio mZm H$Yrhr
$Qeo Z ^moJmdM bmJb Zmhr. hUyZ r mZm hUm`Mo H$s,
Vwhr H$m`H$Vm AmhmV, Vw`mmJ Amnbr KaMrM BVH$s
mUg AmhoV H$s ho {XgyZ `oV Zmhr hUyZ AmnU gJ`m
AS>MUr`m n[apWVrVyZ {Z^mdyZ OmVmo.
AmMr KaMr EH$ Q>r
ZdrZ KamV amhm`bm Om`M Va Vo {Xdg^a ~KUma H$moUr
Var KamV hd. eodQ>r r m`m AmBdS>bmZm {dMmab H$s Vwhr
`oD$Z amhmb H$m BW? Zmhr Va bm pQ>g ~X H$$Z wbmZm
KoD$Z BW amhmd bmJob. Og Ka Mmbob Vg r MmbdoZ Am{U
wbmZm moR> H$aoZ. EH$mM doir Ka-wb Am{U XgarH$S>o pQ>g
H$aU hr H$gaV bm AmVm Ae` hmoV`o . ~a, wb
gm^mi`m`m ~m~VrV r $$ m`m AmBdaM {dg~Zy amh

eH$V hmoV.o H$maU bm hdr AmhoV hUyZ Vr wb Pmbobr hmoVr.


`mwio H$mhrhr Pmb Var bm `mZm MmJb dmT>dm`M hmoV. Vr
mPr n{hbr H${Q>Q| > Amho. AmB hUmbr H$s, ""Amhr Zmhr
Ag `oD$Z amhUma Omd`m`m Kar.'' r hQ>b, ""AJ ~mB,
VmoM Vw`mH$S>o `oD$Z amhUma Amho, ho Ka VwMM Amho. Amhr
$$ {VW amh. Ag AmnU Ho$b Va Vwbm Mmbob H$m?'' Va Vr
hUmbr, ""bm Zmhr MmbUma.'' J S>m Q>a {V`mer ~mobbo
Am{U Vr `m`bm V`ma Pmbr. AmB~m~m BW Ambo. hrX`m
doir `mMr nyU H$miOr KoBb
, `mbm Amnbg dmQ>b
o Aer
~mB Amhr Zobr. {V`mwi J AmM Ka `dpWV
Mmbm`M. AmB {Vbm gmJm`Mr Am{U {VZ Vo H$am`M- Ag.
~oiJmdbm mPm ^mD$- A{Zb- hmoVm. Vmo Am{U `mMr ~m`H$mo
XmoKho r BW Ambo. Aem nVrZ AmMr EH$ Q>rM V`ma Pmbr.
m`m gmgaMr S>irhr gmo~V hmoVrM. AmMo gdmMo
ZmVog~ Y A{Ve` gmhmXmMo Am{U AmnwbH$sMo AmhoV.
gmgaH$S>br gJir S>ir m`m AmBbm Iyn mZVmV. AmBbm
Vo "mB' hUVmV. hUOo Xm^mobH$am`m Hw$Qw>~ mV {VMr hUyZ
dVMr Aer EH$ Am`S|>{Q>Q>r Amho. Ver m`m ^mdmMrhrA{ZbMr- Amho. mPm ^mD$ m`mnojm Iyn hema Amho. Ag
AgyZhr Vmo hmam> ~H$o `m bo[aH$b Ho$S>abmM H$m` am{hbm,
`mZ Amnbr nmoQ> H$Yrhr ~Xbbr Zmhr H$s moeZhr H$Yr
KoVb Zmhr. H$m? Va, AmnU Jmd gmoS>y Z Jobmo Va Amnbr VmB
EH$Q>r H$m` H$aob hUyZ. EdT> gJi Vr Zmhr gm^miy eH$Uma.
{Vbm WmoS>m AmYma- ^md{ZH$ - bmJVmo. hUOo mPo gJio
emQ>H $qO `mbm m{hVr hmoV.o `mwio Vmo VgmM am{hbm.
`mZo AmM gJi Ka EH$ R>do m`Mm `Z Ho$bm. hdmM
hUOo, `mZ AmOda EH$m eXmZhr ho H$Yr ~mobZy XmIdbob
Zmhr. hm `mMm m`mgmR>r Iyn moR>m `mJ hmoVm. mPr gyZwYm- AmOhr {VM Z m`m ^mdmOdi moH$i H$aVo. {Vbm
H$mhr AS>MU Ambr Va `m`mer ~mobVo. hUOo A{Zb hm
w$m Am{U hrX `mMm EH$ nmbH$M Amho. VgmM AmUIr EH$
nmbH$ hUOo g Xm^mobH$a. g Va gH$mir ghmbm CRy>Z
hrXbm A`mgmbm CR>dm`Mm. hUOo A{Zb Am{U g `m
XmoKmZr {iyZ Za|mMr XZ{ XZ nmbH$dmMr OmJm ^$Z H$mT>br
Am{U AmMr hr gJir ${br `dpWV R>do m`Mm AmQ>mHo $mQ>
`Z Ho$bm.
H$Xm{MV Vwhmbm m ~marH$-~marH$ Jmo>r dmQ>Vrb, nU
Vem `m Ag`m Var {brMm {dMma H$aVmZm `m moR>mM
Am{U Iyn hdm`m AgVmV. m Jmo>r `$s`m KS>Ur`m
>rZ A{Ve` hdm`m AgVmV. `m`mH$S>o ZOaAXmO
H$$Z MmbV Zmhr. Am`m KamVM Amhm MmirgoH$ bmoH$mM
gKQ>Z V`ma Pmbob hmoV Am{U `mVbr `oH$ `$s
Amnmn`mbm Oob Vg `moJXmZ XoV hmoVr. doiHo $mimbm
EH$oH$mgmR>r YmdyZ `oV hmoVr. hUOo Za|mZm H$Yrhr Am{WH$
AS>MU Ambr qH$dm Za|m`m Mohmda Oar ZwgVr H$miOr

{Xgbr H$s XmgmX Vo AmoiIm`Mo Am{U d[aV ngo AmUyZ


m`Mo. qH$dm "gmYZo'V Vwbm gnmXH$ hm`M Zm Va {~ZYmV
hmo, H$mhr H$am`M Va Vy Om Am{U H$a; H$mhr AS>MUr Am`m
Va `oD$ Xo, r Amho Zm, Ag hUm`bm XodXm hmoV.o hUOo H$mhr
Pmb Va "r Amho Zm' Ag hUm`bm, mZ{gH$ Y` m`bm
Iyn mUg hmoVr. AOyZhr AmhoV. EH$m {d{e> H$mOgmR>r Vr
gJir S>ir H$m H$aV hmoVr. BVH$s moR>r ${br Hw$UmMrhr
ZgVo. mUg Aer EH$oH$mbm EH$m AZw~Y mZ OmoS>bb
o r
ZgVmV. dmV{dH$ EH$m H$mOgmR>r BVH$s gJir mUg
OmoS>bb
o Xga CXmhaU m`m ~K`mV Zmhr. nU m Jmo>r
H$Yrhr Hw$Um`m bjmV Am`m ZmhrV. bmoH$mZm Ag dmQ>m`M
H$s, `mVbm `oH$ OU doJim Amho. nU Vg Vo ZhV Am{U

Am`m KamVM Amhm


MmirgoH$ bmoH$mM gKQ>Z V`ma
Pmbob hmoV Am{U `mVbr
`oH$ `$s Amnmn`mbm Oob Vg
`moJXmZ XoV hmoVr. doiHo $mimbm
EH$oH$mgmR>r YmdyZ `oV hmoVr.
hUOo Za|mZm H$Yrhr Am{WH$
AS>MU Ambr qH$dm Za|m`m
Mohmda Oar ZwgVr H$miOr {Xgbr
H$s XmgmX Vo AmoiIm`Mo Am{U
d[aV ngo AmUyZ m`Mo.
qH$dm "gmYZo'V Vwbm gnmXH$
hm`M Zm Va {~ZYmV hmo,
H$mhr H$am`M Va Vy Om Am{U H$a;
H$mhr AS>MUr Am`m Va `oD$ Xo,
r Amho Zm, Ag hUm`bm
XodXm hmoV.o hUOo H$mhr Pmb Va
"r Amho Zm' Ag hUm`bm,
mZ{gH$ Y` m`bm Iyn
mUg hmoVr. AOyZhr AmhoV.
EH$m {d{e> H$mOgmR>r Vr
gJir S>ir H$m H$aV hmoVr.
gmYZm
9 Zmoh|~a 2013 {Xdmir

39

Zmhr. EImXr `$s Oa EH$m {d{e> {dMmamgmR>r H$m H$aV


Agob, Va AmnU {Vbm ghH$m` Ho$b nm{hOo. Amn`m`mZ
EH$ mg MmbU hmoBb
Va EH$ mg Mmbb nm{hOo, hrM Amhm
gdmMr ^mdZm hmoVr, Amho. mPr EH$ ZUX Amho, {VZ
m`mgmR>r Iyn H$mhr Ho$b. hUOo ^mdmnojmhr ho Amnb yb
Amho, BVH$ {VZ m`mgmR>r Ho$b; Oo H$moUr ghgm H$$ eH$V
Zmhr. Ia Va ho gJio hdmMo nby Hw$R> Var mJoM am{hbo.
gmOmgmoa Vo H$YrM AmboM ZmhrV. EImXm mUyg Oa ZrQ>nUo
C^m amhm`Mm Agob Va Ag EH$ MmJb Q>rdH$ Agb nm{hOo.
MmJbm H$moAaJnw nm{hOo. Vmo H$moAaJnw mZm Amn`m KamVM
{imbm.
oS> $ma BM AmXa
`mV EH$ ~m~ hmoVr. Vr hUOo, m`m `m H$mhr
emQ>H $qO hmo`m, `m `mZm Hw$Qw>~ mVb H$moUr gmJy eH$V
ZhV, Va `m gmJm`bm r hmoV.o Am{U Vo bm H$m`
hUm`Mo H$s, ""ebm, ZmVyZ r Iyn EH$Q>m Amho Am{U Vy bm
H$Yrhr gmoS>y Z OmD$ ZH$mog.'' ho EH$ dm` `mZr m`mgmR>r
hQ>b hmoV Am{U OJ`mgmR>r bm ho EH$M dm` Am`w`^a
nwao hmoV. bm ~i XoUma hmoV. `mM ~imda Vo hmam>^a {$aV
am{hbo. Amhr Va nYam-nYam {Xdg EH$oH$mM Vm|S>hr nmh
eH$V ZhVmo; ^oQ>U Va XyaM. $moZgwm Ho$boVM Aghr Zmhr.
nU H$mhrhr AS>MU Ambr Va AmnU XmoKo EH$oH$mgmR>r
AmhmoVM Am{U Amhr hmH$ ma`mZVa KamVbr hr EdT>r gmar
mUg YmdyZ `m`bm AmhoV, hm Iyn moR>m {Xbmgm hmoVm.
r dV Za|M Pmbo hmoVo
r `j Oar `m`m ~amo~a MidirV H$m H$aV Zgbo
Var Vo Hw$R>brhr Jmo> H$aV AgVmZm `mMm n{hbm `moJ
m`mda H$am`Mo.
CXm. `mZm Hw$R> ^mfU m`M Agob Va `m ^mfUmMm
n{hbm lmoVm rM Ago. hUOo gH$mir Amhr XmoKo {$am`bm
Om`Mmo. Vohm OmVmZm-`oVmZm Vo bm ^mfU EoH$dm`Mo. ho
ZohrMM. EHo$ {Xder r hQ>b H$s, ""Ahmo, hr ^mfU EoH$y Z
EoH$y Z bm Zm Om H$Q>mim Ambm`. gmaI gmaI VoM Vo H$m`
gmJVm? bm Xga H$mhr ~mobm`M AgV, Vo `m`mV VgM
amhZ OmV.'' J nmM {{ZQ> Amhr Xga H$mhr ~mobbmo H$s
bJoM Vo nwhm ^mfUmda `m`Mo. J EH$Xm dVmJyZ r hQ>b
H$s, ""bm Zm Vw`m m ^mfUmMm AmVm BVH$m amJ `m`bm
bmJbm` Zm H$s, {dMm$ ZH$m. nU Varhr r Vo drH$maVo,
H$maU mP Vw`mda Iyn o Amho.'' ho r Ag ~mobZy hr `mM
Amnb ^mfU MmbyM. J naV `oVmZm {dMmam`Mo H$s, ""H$mhr
am{hb Zmhr Zm J `mV, EImXm wm dJa.o ..'' bmhr Vo
~mobVmZm gJi bjmV R>do md bmJm`M, H$mhr am{hb H$s Zmhr
hUyZ. WmoS>`mV r dV Za|M Pmbo hmoV.o bm ~moMUmar

gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013

40

`mMr nwfYmZVm r `mZm gmJV amhm`Mo Am{U `mZwgma Vo


~XbVhr hmoV.o
r mP doJi H$m C^ Ho$b
`m H$mmMr gwdmV r n{h`mXm w$m VrZ-Mma dfmMr
AgVmZm Ho$br hmoVr. EH$ ~mB bm ^oQ>`m hmo`m. `mZr bm
`m`m gmo~V H$m H$aerb H$m, hUyZ {dMmab. {Zdo{XVm
ZmdmMm `mZm EH$ $S> {imbm hmoVm. EH$m IoS>Jo mdmV OmD$Z
H$m H$am`M hmoV. {VW `mZr nmiUmKa dJao Mmbdb hmoV. r
"hmo' hUmbo Am{U `m`m~amo~a IoS>Jo mdmV OmD$ bmJbo. Vo
H$aVm H$aVm Am{U IoS>Jo mdmV ~m`H$m~amo~a ~mobVmZm m`m
bjmV Amb H$s, `odVoam`m Imbr Agbo`m S>mJ| amda H$mhr
~m`H$m amhVmV. J r Xnmar XdmImZm Pmbm H$s OmVmZm
`m`mgmR>r JhmM {g `y{Q{eAg y$S> dJao H$$Z KoD$Z
Om`Mo `odVoam`m nm``mbm. AmR>dS>mVyZ XmoZ {Xdg. Vr
gJir Ka {$$Z r {VW`m ~m`H$mZm ^oQ>y Z wbmZm Im`bm
H$g Kmbm`M dJao gmJm`Mo. ho H$aVmZm m`m Ag bjmV
Amb H$s, m ~m`H$m Ho$dT>m S>mJ| a MTy>Z Am{U {H$Vr Xyad$Z
S>mo `mda nmUr AmUVmV! `m`mgmR>r H$moUr H$mhr H$aV Zmhr`o.
J r `m ~m`H$mer ~mobbo. Ia Va hm H$gm gmoS>dmdm
`m~b bm $ma H$mhr mhrV ZhV, Var nU bm dmQ>b H$s
AmnU H$boQ>abm OmD$Z ^oQ>b nm{hOo Am{U BWbr pWVr
gmJZy H$mhr R>mgo mJUr Ho$br Va ho H$m hmoD$Z OmBb. EH$
boIr {ZdoXZ H$$Z Omd, Ag R>ab. nU bm Hw$R> {b{hVm
`oV? J r mZm {dMmab H$s, ""Ahmo, ho {ZdoXZ bm {bhZ
mb H$m? Xgao nwf Og Amn`m ~m`H$mobm gmS>r dJao KoVmV,
Vg bm gmS>r dJao ZH$mo, $$ ho {bhZ VodT> m.'' J `mZr
EH$ Iyn MmJb {ZdoXZ {bhZ {Xb. `mda `m ~m`H$m`m gm
KoV`m. J moMm H$mT>VmZm Hw$R>`m KmofUm m``m dJao ho
gJi r `mZm {dMm$Z KoVb hmoV. H$boQ>a H$Moargmoa `m
~m`H$mZm KoD$Z Job.o {ZdoXZ {Xb. r Ho$bobm hm `Z ZVa
Xg`mZr CMbyZ Yabm Am{U nwT>o H$mhr {h`mZr `mZm nmUr
{imb. AmVm `m`m KamKamV nmUr nmoMb. AOyZhr `m
~m`H$m- AmVm Iyn hmVm`m Pm`m AmhoV- ^oQ>`m H$s bm
hUVmV, ""~mB J, Vohm Vy hmoVrg hUyZ ho Pmb ~K.'' Ia Va
r {dg$Zhr Jobo hmoVo Vo.
`mZVa EH$Xm {hbm S>i V`ma H$a`mg~Y rMm gaH$maMm
EH$ AmXoe {ZKmbm hmoVm. J r g~{ YV S>rEMAmoH$S>o Jobo
Am{U bm ho H$m H$a`mMr BN>m Ag`mM gm{JVb. `m
doir `mZmhr Amo[aEQ>eo Zbm Hw$Ur S>m Q>a Agm ^oQ>bm ZhVm.
bm Amamo`mda Iyn MmJb Amo[aEQ>eo Z Amho. ~m`H$m Om
H$aU dJa,o ho r AmYr Ho$bob hmoV. mP ho H$m Z$s Pmb.
{VW Om`Mr doihr XnmaMr Agm`Mr. J r XmoZn`V gJio
noeQ > Amd$Z Q>mH$m`Mo Am{U XmoZ Vo nmMn`V {VH$S>o doi
m`Mo. J nwhm nmMnmgyZ noeQ > Vnmgm`Mo. `m`mH$Sy>Z

{$am`bm JmS>r Agm`Mr, lmoVho r V`ma Agm`Mo. $$ r


Om`Mo, ~m`H$mZm ^oQ>m`Mo, `m`mer gdmX H$am`Mo, `mMo
OmUyZ `m`Mo, `mMo [anmoQ> m`Mo. Aer 217 S>i r Ho$br.
S>rEMAmo gmZn hUyZ hmoV.o Vo bm Iyn [anoQ> H$am`Mo. `m
H$mmVyZ bm Iyn AmZX {imbm. mPm H$mp$S>ghr Iyn
dmT>bm. `mVyZ bm ~m`H$m`m AS>MUr gOm`bm bmJ`m.
{edm`, XdmIm`mV noeQ > hUyZ `oUm`m ~m`H$m`mhr
AS>MUr r gOyZ KoV hmoVMo . Ia Va AmnU ramoJVk Pmbmo
`mMm bm dVbm AmYr Iyn amJ `m`Mm. H$maU XaamoO
~m`H$mMr hr gJir aS>JmUr EoH$mdr bmJm`Mr, {S>{bhargmR>r
am am C^ amhm, J Zdam-~m`H$m|Mr ^mS>U B.B. ZH$mo
dmQ>m`M. ob Am{U {$ob [amS>pQ>h {gpQ> {iyZ Or
oaUm Amho, Vr nwar H$a`mgmR>r Hw$Qw>~ Amho. Am{U `m MmH$Q>rV
~ir Jobb
o r hr ~mB Amho. ho bm Iyn n> H$im`M, nU `mV
BQ>ao$Aa Zmhr H$aVm `m`M. EH$Xm EH$ noeQ > Ambr Am{U
hUmbr, ""bm ~mi hd`.'' r {VMr {hQr {bhrV hmoV.o r
hQ>b, ""Vy Va BVH$s bhmZ- gmoim dfmMr {XgVog, J VwPm
Zdam H$gm Agob?'' {VZ ~mhoa ~gbo`m Zd`mbm ~mobmdb
Va Vmo EH$ nmg dfmMm ~m`m hmoVm. hr gmoim dfmMr! bm Va
~KyZM Iyn amJ Ambm. Varhr r `mbm {dMmab,
""hr VwMr ~m`H$mo Amho?''
Vmo hUmbm,
""h`, yb h`Zm hZ Va hr {Vgar ~m`Hy$ Ho$br. AmVm
{hbm Var hV` H$m, Vo ~Ky.''
r hUmbo,
""Vwhr Ag H$embm Ho$bV? VwMr VnmgUr H$m Zmhr H$$Z
KoV?''
Vmo hUmbm,
""nwfmMr Hw$R> VnmgUr H$a`mV H$m?''
r hQ>b,
""Ag Zmhr, VwMr VnmgUr H$am`bmM nm{hOo.''
J `mbm ~mhoa Om`bm gm{JVb Am{U {Vbm {dMmab,
""Vwhr {VKr `m`m~amo~a ZmXVm H$m?''
Vr hUmbr,
""Zm` ZmXZy H$m` H$aUma? wb ZmhrV Zm, `mwi naVhr
OmVm `oV Zmhr Am`m OmVrV. Amhr {VKr VemM gdVr
gdVr hUyZ amhVmo.''
r hUmbo,
""Vwbm yb hmoD$M eH$V Zmhr, H$maU Xmof hm `m`mV
Amho. Oohm VrZ ~m`H$m MmJ`m AgVmV Am{U EH$ nwf Agm
Amho, Va Xmof `m`mV Amho ho Z$sM.'' Vr hUmbr,
""Amhmbm Agb H$m` H$aVm `oV Zmhr.''
hUOo Mmirg dfmndy u ~mB dVgmR>r H$mhr H$$ eHo$b,
Agm Vmo H$mi ZhVm. `mVyZ EH$ Jmo> m`m bjmV Ambr H$s,
Amn`mbm BW ~gyZhr H$m H$aVm `oBb
. J Aem

~m`H$mgmR>r H$m` H$m` H$$ bmJbo. r m`m `o> {XamH$Sy>Z


(lr.A.Xm^mobH$a) eoVr {eH$bo. H$moUmbm eoir KoD$Z Xo,
H$moUmbm H$m|~S>m KoD$Z Xo, Ag r H$am`bm bmJbo. r `mZm
gmJm`Mo H$s, Vy Oa Xhm H$m|~S>m nmi`mg Va VwPm KaIM
Var ^mJob. ZVa `mgmR>r r m`m ZUX~o amo~a OmIoS>bm Job.o
VoWo EH$ S>m Q>a AmhoV Am{U `mZr Aem H$maM EH$ Cm
mS>b
o C^ Ho$b Ag`mM r EoH$b hmoV. {VW OmD$Z Vo gJi
nm{hb, `mMr m{hVr {idbr Am{U `m`mgmaIM mS>b
o
Amn`mbm C^ H$aVm `oBb
, Ag dmQ>m`bm bmJb....
mPm VodT>m Var Cn`moJ Amho Zm Vwbm!
`m gJ`m CnH$mV Amhmbm S>m Q>amMr Iyn XV
hm`Mr. H$mhr AS>MUr Am`m Va `m Xa H$am`bm Vo XV
H$am`Mo. r hUm`Mo H$s, ""{H$Vr VrV OJVm hmo Vwhr
{Xdg^a! {Xdg^a Zm, Vw`m S>mo `mV gmaIo {dMmamMo w$Jo
AgVmV. `mMo n{hbo `moJ Vwhr m`mda H$aV AgVm.
`mwio EH$ Iyn ~a Pmb H$s, bm Vw`mgmaIr Iyn nwVH$
dmMmdr bmJV ZmhrV Am{U AZm`goM `m OJmM Iyn MmJb
XeZ bm KS>V. `mgmR>r r H$m` VwMr G$Ur amhrZ.'' r
Ag hQ>b H$s Vo hgm`Mo Am{U hUm`Mo, ""~a, Mb- mPm
VodT>m Var Cn`moJ Amho Zm Vwbm!''
m`mgmR>r `mZm H$mhr H$am`bm Z {i`mMr IV
m`mgmoa `mZr H$Yrhr ~mobZy XmIdbr Zmhr. nU Amhm
XmoKmMr Or eodQ>Mr wbmIV EH$m nonabm {Xbr hmoVr, `mV
`mZr ho OmhranUo m` Ho$b hmoV H$s- ""ebmMm r Iyn
AnamYr Amho, Ag bm dmQ>V. H$maU r {V`mgmR>r H$mhr
H$$ eH$bmo Zmhr.'' r hQ>b, ""Ahmo, AnamYr H$embm dmQy>Z
KoVm`? Vwhr AmhmV H$s m`m~amo~a! Am{U H$mhr Zgb Var
AmnU XmoKo AgoM EH$oH$mZm ^mS>m`bm Var AmhmoVM Zm?
Amnbr V Aer AmnU EH$oH$mgmoa mS>y eH$Vmo. amo{ Q>H$
o H$m` Hw$Urhr H$$ eH$V. nU ho Oo EH$oH$m~b dmQ>V, Vo

gmYZm
9 Zmoh|~a 2013 {Xdmir

41

Ia Ia gmJU hoM hdmM AgV. Ag AgyZhr AmnU EdT>


H$m` H$m` MmJb H$aVmo, {Xdg^a EH$oH$mZm ^oQ>Vgwm Zmhr,
Varhr Amn`mbm EH$oH$m`m emQ>H $qOM OmV {XgVmV;
H$maU Amnbr dmQ> nao$eZMr Amho.''
Amhr gd H$mH$V}
S>m Q>amm hoZV a gnUy hmam>mVyZ Xm^mocH$a Hw$Qw>~ r
Am{U H$mH$V} mmH$S>o moR>m ghmZw^Vy rZo Am{U AnojZo o
nm{hco OmV Amho. {d{dY VamVZy moR>m mUmda nmqR>~m
{iV Amho. mwio gd H$mH$mdarc O~m~Xmar OmV
dmT>Uma Amho. m {Z{mmZo cm ho AmdOyZ gmJmdg dmQ>V H$s,
Xm^mocH$a Hw$Qw>~ mVrc Amhr gdOU H$mH$V}M AmhoV,
S>m Q>amMm ghdmg H$mhr ~m~VrV Amhmcm WmoS>m OmV {imcm
Agoc EdT>mM H$m Vmo $aH$.
AmVm S>m Q>a Zgmwio nwT>o H$m, Agm Z H$mH$mm
ZmV oU dm^m{dH$ Amho. Am{U Q>mHo $ AmUUmar H$Vr
H$amMr KmB hmoUho r gmh{OH$ Amho. H$maU Ver gdM AmnU
cmdyZ KoVcr Amho, nU ~Xccocr n[apWVr cjmV KoD$Z
AmnU m gdrcm waS> Kmcmcm {eH$co nm{hOo. mZdr
|XV H$mVr hmoV ZgVo, CH$mVr hmoV AgVo. Amnm ZmVrc
^mdZm d oaUm Amncr dVUHy $ R>adrV AgVmV. Am{U hUyZ
Amnco dVZ A{YH$ {ddoH$s H$go hmoBc
mH$S>o cj {Xco nm{hOo.
{ddoH$s dVZmm AmS> gmOmVrc dmW oV AgVmo.
gmOmMo {dMma ~aoM am AgVmV, mda mogqo gJ hmoU JaOoM
AgV Am{U Vr {H$m doJdmZ ZgVo. hr yc^yV gO AmnU
dmT>dcr nm{hOo Am{U nUVrZo nUVr noQ>dV OmD$Z dmQ>Mmc
Ho$cr nm{hOo. H$moUVmhr gmO EH$m MmH$Q>rV OJV AgVmo
Am{U Vr MmH$Q> moS>mMr ^rVr mcm dmQ>V AgVo. Aer
MmH$Q> moS>mcm H$moUr {ZKmcm Va, gmOmcm mMr ^rVr
dmQ>Vo Am{U J Aem cmoH$mZm gndmgmR>r gmOmH$Sy>Z
A{ddoH$s H$Vr KS>dm OmVmV.
gmO ^co {H$Vrhr JVrerc {XgV Agcm Am{U dkm{ZH$
gw{dYmMm cm^ KoD$Z OJV Agcm Var mm ZmVrc
^rVrMr MmH$Q> m moS>cc
o r ZgVo. mwio Aem MmH$Q>r
moS>mgmR>r gKf H$aUmamZr "{dZ {dZ nm{cgr'Mm Adc~
H$amcm hdm, mVyZM gmOmm A{ddoH$s H$Vr amoIVm
oVrc. AmnmV AOyZ {dZ {dZ nm{cgr {^Zcocr Zmhr, hr
Amncr moR>r mXm Amho. gmoamcm hadmMm {dMma gVV
Amnm ZmV Agoc Va AmnU Im AWmZo qOHy$ eH$Uma
Zmhr. AmnmgmR>r cT>V amhU hoM Ia qOH$U AgV. {edm,
gmOmMm BJmo XImdyZ AmnU moR>r Oc m$ eH$Uma Zmhr.
mM~amo~a gmOmH$Sy>Z hmoV Agcocr Q>rH$m PocmgmR>r
AmnU Amncr ghZe$s dmT>dV am{hco nm{hOo. m dmgmV
g d Aqhgm mMm mJ H$Yrhr H$aVm H$mm Zo. mwio
nwT>rc H$mhr df} Amnco H$m Q>mHo $Xma Zmhr Pmc Var Mmcoc.

gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013

42

mgX^mV cm Ag VrdVZo o dmQ>V H$s, H$mH$mZr Amnc


dmMZ dmT>dc nm{hOo. Amnm g^modVmcm ~XcmM
AmH$cZ dmT>dc nm{hOo. S>m Q>ahr AcrH$S>m H$mimV
mdaM ^a XoV hmoV.o
Q>mHo $mm H$Vr Z H$aVm, gmOmMm amof AmoT>dZy Z KoVm Iyn
H$mhr H$aVm oU e Amho. m gX^mV S>m Q>a AgVmZm
AmnU {H$VrVar H$VrH$mH$ gw$ Ho$co AmhoV. nmdaUnyaH$
JUnVr Agmo, qH$dm XY m, Xm$ ZH$mo; mgmam {H$VrVar
H$Vr Amnco ~i dmT>dUmm R>aUma AmhoV, gmOmMm nmqR>~m
{idyZ XoUmm AmhoV. mwio EImXm ~m~m-~wdm nH$S>mdm
qH$dm mdaM cjmV H|${V Ho$co Omdo Ago hmoD$ Zo. AmdH$
Agoc Vohm Vo H$amcmhr hdo, nU Vo Amnco w cj AgVm
H$mm Zo. mMmUo AmVaOmVr d AmVaYu {ddmh
KS>dZy AmUmgmR>r O$a Z H$amdoV, nU OmV Am{U Y
mda Q>rH$m H$amV A{YH$ doi d D$Om IM H$$ Zo. AmnU
Amnm mXm d jVm gOyZ mcm hmV Am{U m
dmT>dV mcm hmV. {dZmH$maU e$sXeZ H$$Z
gmOmm gwa{jVVocm Y$m cmdmV AW Zmhr. AemZo
gmO IdiyZ CR>Vmo, Am{U A{YH$ OmoamMm {VH$ma H$aVmo.
Vgo hmoUma Agoc Va, AmnU XgmM {XeoZo OmUma AmhmoV.
S>m Q>amZm H$moUr gndco Vo emoYmMo H$m nmo{cgmZm H$$ mdo.
Vo emoYmMm Z AmnUhr H$aUma Agy, Va AmnU Amnm
omnmgyZ {dM{cV hmoD$, Vgo hmoUo S>m Q>amZmhr AmdS>co ZgVo.
(eXmH$Z : gwerb YgH$Q>)o
ebm Xm^mobH$a
gh`moJ hmpnQ>b, gmVmam
mob. : 9011314219

2012
2011

{Jare
gh~wo
2010
2009

2008

2013

AmVmnV "gmYZm'Mo ghm ~mcHw$ma {Xdmir


AH$ {g Pmco AmhoV.
n{hco XmoZ AH$ wIn> aJrV
d AmVrc {Mo-gOmdQ> H$UYdc
m d$nmV hmoVo. ZVaMo Mmahr AH$
nyUV: ~haJr hmoVo. m gd AH$mMr
wIn>o, {Mo d gOmdQ> {Jare gh~wo
mZr Ho$cr Amho. gmYZm AH$mm
{dH$r emV {JareMm dmQ>m Iyn moR>m Amho.
mwio ^yfU amjo mZr KoVcocr
hr wcmIV, WmoS>ogo Hw$Vyhc edUmar Am{U
~aoMgo Hw$Vyhc dmT>dUmar Aer Pmcr Amho.
- gnmXH$

gmYZm
9 Zmoh|~a 2013 {Xdmir

43

^yfU : {JareOr, gmYZm gmm{hH$mMm ~mcHw$ma {Xdmir


AH$ AmVm ghm dfmMm Pmcm Amho. m ghmhr AH$mMr wIn>o
d AmVrc {Mo-gOmdQ> Vwhr Ho$cr Amho. nU n{hcm Z hm
Amho H$s, AmnU gmYZmer ZoHo$ H$Yr d H$go OmoS>co JocmV?
{Jare : gmYZm gmm{hH$mer _r AJXr AMmZH$nUo
OmoS>cm Jocmo. 1998 `m gwdmVrcm lr.crcmYa hoJS>o `m`m
ghm nwVH$mMm gM gmYZm H$meZmV\}$ {g hmoUma hmoVm.
`m nwVH$mMo H$m_ lr.A{Zc CnioH$a `m`m_m\$V _m`mH$S>o
Amco. {VWo _mPm mdoir gmYZmMo gnmXH$ Agcoco lr.dgV
~mnQ> mmer n[aM` Pmcm. `m doir _r Am{Q>Q> hUyZ
Z`mZoM gwdmV Ho$cr hmoVr Am{U ~mcdmL>_`mgmR>r {M
H$mT>Uo _cm AmdS>V hmoVo, `m_wio Vo H$m_ r drH$maco.
`mM H$mimV S>m. Za| Xm^mocH$a gmYZmMo Zdo gnmXH$
hUyZ Amco hmoVo. `m dfu`m gmYZm {Xdmir AH$mVrc
_wcm`m {d^mJmgmR>r {M H$aUma H$m, Ago S>m. Xm^mocH$amZr
cm {dMmaco Am{U Vo H$m_hr _r AmZXmZo drH$maco... Am{U
I`m AWmZo VohmnmgyZ _r gmYZmer OmoS>cm Jocmo. 1999
o S>m.Xm^mocH$amZr gmZo JwOtm {V{XZmm {Z{mmZo
wcmm AH$mgmR>r lr.amOrd Vm~o `mZm A{VWr gnmXH$
hUyZ ~mocmdco Am{U _wIn>, AmVrc {Mo d gOmdQ> `mMr
O~m~Xmar _m`mda gmondcr. Vmo AH$ hm _m`m gmYZm`m
dmQ>MmcrVcm EH$ _hdmMm Q>nm R>acm. H$maU `m AH$mM
H$m_ H$aVmZm S>m.Xm^mocH$amZr _cm nyU dmV` {Xc hmoV.
Am{U `mMm _cm MmJcmM \$m`Xm Pmcm. H$maU amOrd Vm~o
m {VW`e coIH$mer _mPm n[aM` Pmcm Am{U ~mcdmL>_`
d `mMr gOmdQ> `m{df`rMr _mPr AmdS>hr dmT>rg cmJcr.

gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013

44

Xa`mZ _r gmYZmm Zohr`m AH$mV "~mcgmYZm'


{d^mJmgmR>r {M H$mT>VM Ago.
`m H$mimV _cm nQ>V ZgUmar Jmo> EH$M hmoVr, Vr hUOo
gmYZm {Xdmir AH$mVrc "~mcgmYZm' `m {d^mJmM WmZ.
gmYZm`m {Xdmir AH$mMr n> g`m 350 Vo 400 Agm`Mr
Am{U `mVhr 16 nmZmMm "~mcgmYZm' {d^mJ gdmV eodQ>r.
`m_wio _cm Var Ag dmQ>m`M H$s mH$S>o \$maM Xcj hmoV`.
2007 nmgyZ `wdm gnmXH$ {dZmoX {eagmR> mMm gmYZm_Yrc
gh^mJ dmT>cm hmoVm Am{U Am_M Q>yqZJ hiyhiy OwiV hmoV.
{Xdmir AH$mVrc "~mcgmYZm' {d^mJm{df`rM _mP _V _r
`m`mer ~mocbmo hmoVmo. `mcmhr Vo nQ>c hmoV Am{U `m>rZo
{dMmaH$s`mhr gw$ Pmcr hmoVr. `mVyZ dVnUo _wcmgmR>r
"~mcHw$_ma' {Xdmir {deofmH$mMr {Z{_Vr gw$ Pmcr.
2008 o _wcmgmR>r dV {Xdmir AH$ H$mT>m`Mm
R>ac. amOrd Vm~o ho ~mc gm{h`mVc EH$ X_Xma Zmd Am{U Vo
gmYZmer \$ma nydunmgyZ g~{YV hmoVo. mwio Vmo gnyU AH$
`mm coIZmMm H$amMm Ago R>aco. nU ZVa AYm AH$
amOrd Vm~o `mM gm{h` (~mc{d^mJ) Am{U AYm AH$
nY}Vrc {ZdS>H$ gm{h` (Hw$_ma{d^mJ) Aer aMZm R>acr.
AH$ gOmdQ>rM H$m_ _m`mda gmon{d`mV Amc. _wIn>
aJrV Am{U AmVrc gOmdQ> d {Mo H$U-Ydc Ago d$n
R>aco. Cm_ n[aUm_mgmR>r gnyU AH$m`m nm{P{Q>h H$am``m
Agohr R>aco... Vmo AH$ H$aVmZm Cgmh, O~m~Xmar, XS>nU,
Am`w` Aem gd ^mdZmMm AZw^d r KoVcm.
aV {ejU gWom hS>nga `oWrc gmYZm {ejU
gHw$cmV `m AH$mMo H$meZ Pmco, mdoir _r Am{U amOrd
Vm~o `mZr _wcmer Jnm _ma`m. Vmo gnyU {Xdg A{Ve`
AmZXmV Jocm. `mdoir Ag cjmV Amc H$s _wcmZm Aem
d$nmV AH$ ZH$sM hdm Amho.
^yfU : n{hm ~mcHw$ma {Xdmir AH$mVrc Vwhmcm
gdmV OmV AmdS>co m "gmX' m Jmo>rmJo EH$ N>mQo >rer
ahH$Wm Amho, Ago cm H$ico... m{dfr VwmH$Sy>Z
EoH$mMo Amho.
{Jare : amOrd Vm~o mm nmM Jmo>r Am{U nYm
{d^mJmVrc nmM H$Wm {ZdSy>Z Pm`m hmo`m Am{U AH$
cmdcm Vohm XmoZ nmZo {eH$ am{hcr hmoVr, {VWo H$m` mMo
Agm Z {Z_mU Pmcm hmoVm. nY}Vrc BVa Jmo>r {VVmem
MmJm Zhm, mwio mVrc EImXr {ZdS>mV AW
ZhVm. mwio Xgm {Xder {dZmoXZo _cm AmH$me nmT>ao m
Zdmo{XV coIH$mMr "gmX' m erfH$mMr EH$ H$Wm dmMm`cm
{Xcr. _cm Vr _ZmnmgyZ AmdS>cr Am{U _r cJoMM mcm
gm{JVco H$s H$Wm Cm_ Amho, N>mnm`cm H$mhrM haH$V Zmhr.
AH$ N>mnmcm Jomda XmoZ {XdgmZr r _Zmo{dH$mg`m
H$m`mc`mV lr. AaqdX nmQ>H$a `m`mer m AH$m{df`r
~mocV AgVmZm _r `mZm gmJV hmoVmo : nYm {d^mJmV BVa

H$Wm MmJ`mM AmhoV, nU "gmX' hr H$Wm \$maM ^mQ>


Am{U doJir Amho. `m H$WoZo AH$mV OmZ AmUcr`. AmMr
MMm Mmcy AgVmZm {dZmoXhr ZwH$VmM {VWo Amcm hmoVm Am{U
Vmo emVnUo Vr MMm EoH$V hmoVm. nwT>o {hZm^amZo EH$ {Xdg
{VV`mM emVnUo {dZmoXZo "AmH$me nmT>ao' hUOo _rM Ago
gm{JVco. IaM AmM`mMm gwIX YH$m hmoVm. _J mZo
EHy$UM `m Jmo>rMr nmd^y r gm{JVcr, Vr Aer...
{eH$ XmoZ nmZmm OmJoda H$m mMo hm Z {dZmoXnwT>o
hmoVm. nydu H$YrVar `mZo mm ~mcnUmVrc EH$ AZw^d
{chZ R>do `mMo d Vmo BVa H$moR>ho r Z N>mn`mMo mcm
AmR>dco. _J `mZo hm AZw^d EH$m {mcm `m`m hVmjamV
{chm`cm gm{JVcm. AmVm H$Wm coIH$mMo Zmd H$m`, Agm Z
g_moa Am`mda `mZo AmH$me nmT>ao ho H$mn{ZH$ Zmd {chm`cm
gm{JVco. ({dZmoXMo ~mcnU m JmdmV Joco Vo Jmd S>mJ| ami d
XH$mir XoemV AgmZo {VWo nmT>ao AmH$me nhm`cm {_iV
Ago. hUyZ AZw^dH$`mMo Zmd AmH$me nmT>a!o ) Am{U _J Vr
H$Wm gmYZm gmm{hH$mV O_m Ho$cr. ZVa `mZo Vr H$Wm
nY}Vrc EH$ H$Wm hUyZ _cm dmMm`cm {Xcr hmoVr. {edm,
AOyZhr XmoKmZm Vr H$Wm dmMm`cm XoD$Z `mMr _Vo AmO_mdcr
hmoVr. mm d `m`m {VgmXmZVa Vr H$Wm ~mcHw$_ma
{Xdmir AH$mV AmH$me nmT>ao mM ZmdmZo N>mncr. (AWmV,
gnmXH$smV m "hr H$Wm nY}Vrc Zmhr' Agm CoI Ho$cm.)
XO}Xma gm{h` N>mn`m{df`rMm {dZmoXMm AmJh AmH$me
nmT>ao `m CXmhaUmVyZ n> hmoVmo. `mMr hr H$Wm Zoh_r`m
{Q>{nH$c MmH$Q>rV ~gUmar ZhVr. AJXr H$moUmhr Jm_rU d
ehar _wcmcm `oBc
Agm `wAa AZw^d `mV hmoVm.
^yfU : ~mcHw$ma AH$mMm dmg "~mc'JQ>mnmgyZ gw$
Pmcm Am{U AmVm Vmo AH$ "Hw$ma' JQ>mda A{YH$ H|${V Pmcm
Amho, mmJMr ^y{H$m H$m am{hcr Amho?
{Jare : gwdmVrMr XmoZ df} (2008, 2009) hm AH$
~mc Am{U Hw$_ma Aem XmoZ JQ>mV {d^mJcocm hmoVm. AJXr 50
Q>$o ~mc Am{U 50 Q>$o Hw$_ma Aer hr {d^mJUr hmoVr. ZVa ho
_mU 60 Q>$o Hw$_ma d 40 Q>$o ~mc Ago Pmco. AmVm Va hm
AH$ nyUn Uo Hw$_ma JQ>mdaM H|${V Pm`mMo {Xgoc. wcm_Yrc
_moR>o hmoV Om`m`m Zg{JH$ dmrcm Am{U nmcH$m`m
_mZ{gH$Vocm nm`m^yV _mZyZ ~mcHw$_ma AH$mMr {Z{_Vr
H$a`mMo {dZmoXZo R>adco, Am{U Vgo `mZo Xm^mocH$a d gnmXH$
_S>imcm `dpWV nQ>dZy {Xco. `m_wio 2009 ZVaMo
~mcHw$_ma {Xdmir AH$ ho gdM ~m~VrV _`wA[aQ>r`m {XeoZo
dmg H$$ cmJco. n[aUmr, _rXoIrc {MmMm, _wIn>mMm d
_mS>UrMm {dMma m {>H$moZmVyZ H$$ cmJcmo. H$Wm
{ZdS>VmZmMo {ZH$f n> d WoQ> Ag`mZo {dZmoXMo Am{U _mPo
~hVme doim EH$_V hmoV hmoV.o ${MVM doJir _Vo nS>V AgV.
~mcHw$_ma {Xdmir AH$m`m H$Wm_YyZ WoQ> gXe
o qH$dm
S>m`aoQ> S>mgo {Xcocm Zgmdm. `mVrb Ame` AJXr gQ>c

cohcdaMm Agmdm, ho Amhmcm _hdmMo dmQ>V hmoV.o Xgao


Ago H$s, _wcmgmR>r CncY Agco`m BVa AH$mV dm nwVH$mV
ehar dmVmdaUmMm daM_m OmUdVmo. Ago AH$ d nwVHo$ ehar
^mJmVyZM {ZKV AgVmV, `m_wio ghm{OH$M ehar gH$VrMo
{Vq~~ `mV nS>V.o nU ho OmUrdnydH $ Q>mim`Mm {dMma
gmYZmZo Ho$cm. hUOo ehar ^mJ hm nyUn Uo Z dJiVm, Jm_rU
^mJmcm mYm Xo`mMo R>aco. ~mcHw$_ma AH$mMo {dVaU
_hmam>mVrc Jm_rU ^mJmV _moR>m _mUmV hmoV,o `m_wio
dmMH$dJmMmhr {dMma `mV AV^yV hmoVm. {edm, AH$mV \$V
_mUygM H|$^mJr Agy Z`o; `m`m ~amo~arcm {ZgJ, mUr
`m`cm hdo Ago Amhmcm dmQ>V hmoV.o H$maU {ZgJ, mUr hm
Jm_rU d ehar _wcmZm OmoS>Umam g_mZ YmJm hmoVm. `mM~amo~a
Zm_m{H$V coIH$mZm `m AH$mgmR>r {c{h`mg gmJUo, Agmhr
{dMma Ho$cm hmoVm. `mVyZM ^maV gmgUo, amOZ Jdg, {_qcX
~moH$sc, AUm T>ao ,o Xmgy d `mMo {cImU dmMH${` R>aco.
~mc-Hw$_ma AH$mVrc _OHy$a d `mMr _mS>Ur `m{df`r
_m`mV Am{U {dZmoX_`o ^anya MMm hmoV AgVo. coIH$ H$moU
AgmdoV, VoM H$m AgmdoV `m{df`rMr `mMr _V Vmo _cm
gmJV AgVmo. VgoM Xa dfu dmMH$mMr dmMZm{df`rMr nmVir
H$er dmT>dVm `oBc- `m >rZohr Am_`m MMm hmoVmV.
EH$_oH$m`m {V{H$`mMm {dMma H$$Z `mVyZ Oo H$mhr MmJco
{ZKoc, `mda ^a {Xcm OmVmo. Xa dfu `m {ZU`{H$`oV _r
gh^mJr Pmcmo Amho Am{U Agm gh^mJ AgU, ho EHy$UM
AH$ MmJcm hmo`m`m >rZo \$m`XoeraM R>aV. H$maU EH$Xm
_OHy$a A{V_ Pmcm H$s, eHo$cm OmJm amhV Zmhr.
`m dfu ~mcHw$_magmR>r H$moU {c{hUma AmhoV, Zoh_rMo
coIH$ H$m` {c{hVrc, Zdo coIH$ H$moU AgUma- Aer
CgwH$Vm cmhr AgVo. CXmhaUmW- A{Zc AdMQ> `m dfu
H$m` ~a _mS>Vrc? Vo ghO Jnm _ma`mgmaIo {c{hVmV, Vo

400 nmZr
{Xdmir AH$mVyZ
"~mc{d^mJ'
~mhoa H$mT>cm
nm{hOo,
m {dMmamVyZ
{ZKmcocm
n{hcm AH$

gmYZm
9 Zmoh|~a 2013 {Xdmir

45

dmMmdogo dmQ>V.o `mZr ~mcHw$_magmR>r {c{hco`m ~moJXm nd


(2010), S>mJ| amVrc emim (2011), ^cm _mUyg (2013)
`m VrZhr H$Wmo ph`wAgMm (`m_H$VoMm) JwU Amho.
AJXr "\$o _ Qy> \$o _' Aer `m H$WmMr _mS>Ur Amho. `m`m H$Wm
dmMVmo, Vohm g_moa {MnQ> Mmcy Ag`mgmaImM AZw^d
`oVmo. `m`m `oH$ H$WoV dV {df` d Ame` Ag`mZo
gOZm`m Am{U dmMZm`m nmVirda `m H$Wm AmZX XoVmV.
`m`m H$WoV dmMH$mgmR>r EH$ OmJm AgVoM. OUy Vwhr
`m`m Jmo>rMmM ^mJ hmoVm.
^yfU : Xmgy d mmhr VrZ Jmo>r mJrc VrZ dfu oD$Z
Jom AmhoV. mm Jmo>tMo H$mVHw $ Va Iw A{Zc AdMQ>mZ r
Ho$co Amho. Va Xmgy m Jmo>t{dfr gmJm Zm...
{Jare : Xmgy d `mMr 2009`m "~mcHw$_ma' _Yrc
"JmdmV EH$ n Amc' hr {ejUmMo _hd nQ>dyZ XoUmar H$Wm
_r dmMcr Vohm, `m H$Woda N>mZ S>m`y_|Q>ar hmoD$ eHo$c Ago
_cm dmQ>co hmoVo. `moJm`moJmMr Jmo> Aer H$s, hr H$Wm `mM
CoemZo `mZr {c{hcr hmoVr. Va 2010 `m ~mcHw$_ma {Xdmir
AH$mVrc "EoZ _`amr' m Xmgy`m H$WoMo Am{U `mdfu`m
~mcHw$_ma {Xdmir AH$mVrc S>m.Za| Xm^mocH$a `m`m
"^yVm`m emoYmV Am_md`m ghc' `m H$WoMo gy gmaIoM
Amho. Aem nVr`m H$Wmda {M H$aVmZm dmMZmBVH$mM
{M H$mT>`mMm AmZX {_iVmo. _m ~mcHw$_ma 2011 `m
AH$mVrc Xmgy`mM "{ny' `m H$Woda {M H$aVmZm \$maM _Om
Amcr. H$WoV d{Uco`m ghcrMm OUy H$m` _r ^mJM Pmcmo
hmoVmo. `m ghcrMm AmZX _r _ZmV`m _ZmV AZw^dV hmoVmo.
`m H$Wo`m eodQ>m~m~V _mPr {dZmoXer MMm Pmcr hmoVr.
H$mgdmMo {ny Oo `m H$WoV had`mMo XmIdco Amho Vo eodQ>r
{_imdo H$s Z {_imdo, `mda Amhr ~amM H$mi ~mocV hmoVmo.
_m`m _Vo {ny Z {_iU hmM H$WoMm `mo` eodQ> hmoVm, H$maU
H$mhr Jmo>r Amn`m hmVyZ {ZgQy>Z OmU mVgwm EH$ J_V
AgVoo. {dZmoXcm H$WoVrc Vo {ny nwhm {_imdo Agm eodQ>
AnojrV hmoVm. Xmgymhr ZmV {Ym hmoVr, mZr doJim eodQ>
{chZ nmR>dcmhr hmoVm. nU Xmohr eodQ>mda MMm Pmcr. Am{U
_m`m darc _Vmda Am_Mo EH$_V Pmco, hUOo AmYrMmM
eodQ> H$m R>odcm... (JV hUOo m dfum AH$mV A{Zc
AdMQ>mm Jmo>rcm VrZ eodQ> mZrM R>odco AmhoV.) EHy$UM
Xmgy dm`m H$Wm_YyZ _wcmMo Hw$Vwhc, {ZamJgVm Am{U
EImm {df`mVrc g_agVm ^m{dnUo _mS>cocr {XgVo Or
_m`m {Mecrcm A{YH$ nyaH$ R>aV Amcr Amho.
^yfU : AUm T>ao o mZr XmoZ dfu m AH$mV {c{hco. m
XmoZhr Jmo>r am.qM.T>ao o mm ~mcnUmVrc IaoIaw o AZw^d
AmhoV, m Jmo>tZm {M H$mT>VmZmMm AZw^d H$gm hmoVm?
{Jare : ~mcHw$_ma AH$m_Yrc H$Wm_`o m`mda
AmYmarV `m H$Wm, Amco`m AmhoV `m gd H$Wm_`o AUm
T>oao `m`m "am_ Am{U H$Ur' d "_mimdaMm Hw$aUmoOr~wdm' `m

gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013

46

H$Wm {deof cjUr` AmhoV. `m Xmohr H$Wm_`o Jwao Am{U JmoR>m


`m ~m~r "H$m_Z' AmhoV. H$moH$Um_Yrc Cnio `m _m`m
gmgwadmS>r`m Jmdr JmoR>m Amho. VoWo Jo`mZVa Or {ZarjUo
_m`m _ZmV Zm|Xdcr Jocr hmoVr, `mMm _cm AUm T>oao `m`m
Xmohr H$WmgmR>r IynM \$m`Xm Pmcm.
gmV`mZo Amn`m AmOy~mOy`m n[agamMo {ZarjU H$aV
amhUo _cm Zoh_rM _hdmMo dmQ>V Amco Amho. {MH$mamgmR>r
Va {ZarjU hm EH$ H$maMm [a`mPM AgVmo. {ZarjUmMmM
gX^ KoD$Z gmJm`Mo Va 2012 `m ~mcHw$_ma {Xdmir
AH$mVrc gwaoIm Xidr `m`m "H$_cZo aVm emoYcm' `m
H$WoV, S>m|JamV dmQ> MwH$co`m H$m`H$`m`m EH$m JQ>mcm
Am{Xdmgr H$_cZo `m hemarZo {ZarjU AZ AZw^dm`m
Omoamda dmQ> XmIdcr `md$Z hoM {g hmoVo. gwaoIm Xidt`m
`m H$Wo_`o dmVdmMr _mS>Ur BV`m doYH$ nVrZo Ho$cocr
Amho H$s, _m`m S>mo`mg_moa cJoMM {M C^o am{hco.
^yfU : S>m. Za| Xm^mocH$amMr hm PmmZVa m dfum
AH$mV mm "cT>o AYloM'o m nwVH$mVrc dmmVH$Wm
gm{d> Ho$cr Amho. H$mc-nadmnV mm mJXeZmImcr
~mcHw$maMo H$m Vwhr H$aV hmoVm, mm H$Woda {M
H$mT>VmZm Vwm ZmVrc ^mdZm H$em hmom?
{Jare : ~mc-Hw$_ma AH$mMm _OHy$a \$m`Zc Pm`mZVa
Vmo AmnaoQ> hmoD$Z _m`mH$S>o `oVmo. `mnyduM _r Vmo EH$Xm
dmMcocm AgVmo. `m_wio _mPo {dMma gw$ Pmcoco AgVmV.
gd _OHy$a _m`mH$S>o Am`mZVa Vmo R>aco`m AmH$mamVnmZmV ~gdyZ KoVmo. gmYmaUV: `oH$ H$Wocm Mma Vo nmM nmZo
{_iy eH$VmV. `oH$ Jmo> nmZmV cmdVmZm EH$Xm dmMZ Pmco
Ag`mZo {MmgmR>r`m OmJm gmoS>Vmo Am{U gd nmZmMr EH$
{Q> H$mT>Vmo. `mMo nwhm EH$Xm dmMZ H$aVmo. {MmgmR>r
gmoS>co`m OmJm `mo` dmQ>V AgVrc Va `m OmJoV H$o
aoImQ>Z H$aVmo. H$Yr H$Yr Xgao dmMZ H$aVmZm H$mhr Z`m OmJm
gwMVmV, Z`m H$nZm gwMVmV; `mZwgma _J `mV ~Xc
H$aVmo. H$`m aoImQ>ZmMr {H$`m nyU Pm`mZVa \$m`Zc {M
H$mT>m`cm KoVmo.
`m dfu`m S>m. Xm^mocH$am`m H$Wocm n{h`m dmMZmZVa
_r Ho$di XmoZ {MmgmR>r OmJm gmoS>cr hmoVr. `mZwgma EH$
S>~coS> {M Am{U EH$ hm\$ noO {M Ago R>adco hmoVo. hm\$
noO {MmV {ejH$ _wcmZm JhnmR> g_OmdyZ gmJVm`V, Va
S>~coS> {MmV H$WoMm na_mo q~Xy "_wcmZm ^yV {Xgc' Ago
{M H$mT>m`Mo R>adco hmoVo. nU Xg`m dmMZm`m doir _cm ho
nwaog dmQ>oZm. EHy$UM S>mQ>am`m AZwnpWVrV H$m_ H$aVmZm
_ZmV H$_mcrMr ~oMZr hmoVr Am{U `mda BcmO gmnS>V
ZhVm. Xg`m dmMZm`mdoir _ZmV Amc H$s, hr H$Wm
A{YH$m{YH$ aOH$ nVrZ H$$ `m. nmZmMr _`mXm Va {ZpMV
hmoVr; nU CncY OmJoMm OmVrV OmV dmna H$am`Mm Ago
R>adco Am{U AmVm m AH$mV nmhmVm` Vr {M V`ma Pmcr.

AmO Aem nVrZ S>mQ>amMr _Vr hUyZ `m`m


H$Wm$n coIZmda H$m_ H$amd cmJU IamoIaM doXZmXm`r hmoV.
`mMr H$Wm Aem nVrZ ~mc-Hw$_ma AH$mV `mdr, `m~c
Iyn AdWVm dmQ>V hmoVr. AmOhr _ZmV {dMma `oVmo- Oa
`mZr hr {M nm{hcr AgVr, Va `mMr H$m` {V{H$`m Amcr
AgVr?
^yfU : ~mcHw$maMo H$m H$aVmZm S>m Q>amgmo~V Vwm
MMm H$moUm d$nmm Agmm?
{Jare : m dfuMm AH$ H$aVmZm S>m Q>amMr CUrd Amhm
gdmZmM ^mgcr. AH$m`m Xgm dfu Odinmg XrS> cmI
Vtm {dH$swio `m AH$m`m H$m_mV nmoQ>po e`c Amho, ho
S>m Q>am`m cjmV Amco hmoV.o {Vgm dfu hUOo gZ 2010
_`o ~mcHw$_ma AH$ aJrV Pmcm, Vohm `mZm {deof AmZX
Pmcm. AmnU MmJ`m XOmMm aJrV AH$ Am{WH$ J{UV
OwidyZ XoD$ eH$Vmo, ho cjmV Am`mda Vo `m`m Zoh_r`m
CgmhmV hUmco H$s, "ho \$maM N>mZ Pmco. AmVm AmnU hm
H$ma H${Q>`y H$$ `m.' \$V {Mm~m~V Zmhr Va AH$mMo
{dVaU, Om{hamV `m~m~Vhr Vo _cm Z {dMmam`Mo. Vy BVahr
H$m_ H$aV AgVmog Va `m AZwfJ mZo ~mcHw$_maMo {dVaU d
_mH}$qQ>J H$go H$aVm `oBc
, Agohr `mZr _cm {dMmaco hmoV.o
~mcHw$_ma AH$mgmR>r Vo gnUy _hmam>^a {\$am`Mo.
AH$m`m {Vg`m dfu (2010)cm _r `mZm hUmcmo H$s, `m
dfu AmnU AH$mMr qH$_V dmT>dy `m. H$maU BVa H$m_mMo IMhr
dmT>cc
o o AmhoV. `m doir Vo hUmco, "{H$_mZ nmM df} Var
AmnU AH$ dVmV m`Mm Amho. AmVm AH$mMm gma hmoUo
_hdmMo Amho.' S>m Q>am`m `m Xa>rMm AH$m`m InmV
_mocmMm dmQ>m Amho. Mmm dfu 4 cmI 40 hOmam`m {dH$sMm
CmH$ JmR>cm.
^yfU : n{hm dfuMo wIn> d m dfuMo wIn>
AH$mVrc OHw$amer g~Y Zgcoco Ago nyUV : doJio Amho.
Ym Mma dfmV m AH$mVrc Jmo>tMo H$mocmO {M
wIn>mda oV Ago.... Va m dfuMm ~Xc OmUrdnydH $ Ho$cm
Amho?
{Jare : ~mcHw$_ma {Xdmir AH$mV Xa dfu N>mQo >-o N>mQo >o
~Xc H$a`mV Amco, nU Q>mHo $mMo ~Xc H$a`mMo Q>mico Joc.o
`m_mJo {dZmoXMr n> d _hdmMr ^y{_H$m hmoVr. `m`m _Vo,
~mcHw$_ma hm ~S > Wm{nV hmo`mgmR>r gmV` {Q>H$dUo JaOoMo
Amho. _cm `mMr ^y{_H$m _m` hmoVr.
`m dfu`m "gmYZm ~mcHw$_ma'Mo _wIn> ho gnUy n Uo dmQ>a
H$ca_`o Ho$co Amho. `mMr h{H$JV J_Vrera Amho. AH$mgmR>r
_r \$moQ>me
o mn`m gmmZo AH$mMm ^md `V H$aUmao {M Ho$co
hmoV,o Vo AmYr`m ~mcHw$_ma AH$m`m \$ma_Q>Mo hmoV.o `mV
H$mocmO hmoVm, nU WoQ> \$moQ>mo H$mocmO_mUo Vo H$moU`mM dfu
ZhVo. `mV ~H$JmD$S>cm doJdoJ`m Wrg hmo`m. H$Wm_Yrc
Jm`mMm Ame` `mV _mS>`mMm `Z hmoVm. nU `m

_wIn>mMr aMZm hr Oam ~mcJQ>mH$S>o PwH$`mMo {dZmoXZo _m`m


cjmV AmUyZ {Xco. Am{U `m AH$mVrc H$Q>Q| > Hw$ma JQ>mH$S>o
OmV PwH$cocm hmoVm. hUyZ _J H$m` n`m` emoYVm `oBc
, Agm
{dMma Am_`mV Mmcy hmoVm. AZm`mgo doJio H$mhr nm{hOoM
Amho Am{U XmoZ {Xdg hmVmV AmhoV, Va gJUH$mda Z bmdVm
hmVmZo {M aJdy `m. Am{U g_Om {M AmdS>co Zmhr Va
AmYrMoM {M dmn$`m Ago R>aco. nyduhr gnUy AH$ dmQ>a
H$caZo H$a`mMr _mPr BN>m hmoVr. hUOo AH$mMr gd {Mo
_wIn>mgH$Q> hmVmZo H$mT>m`Mr Am{U ZVa Vr H$Z H$$Z
dmnam`Mr. `m H$m_mV _ohZV hmoVr, nU doJionUm Am{U MmJcm
[aPQ>hr {_iUma hmoVm. m doiMo o J{UV O_V Zg`mZo
H$m`wQ>a`m \$moQ>me
o mnMmM dmna _cm H$amdm cmJV hmoVm. `m
doir _wIn>m~m~V _m dmQ>a H$cao aJdbom {MmMm
dmna H$aVm Amcm. {dZmoXMo hUUo hmoVo H$s, {M gmYoM

m dfuMo
dmQ>a H$ca
wIn>

m dfugmR>r
AmYr
H$mT>cc
o o nU
a Ho$coco
gJUH$mda
aJdcoco
wIn>

gmYZm
9 Zmoh|~a 2013 {Xdmir

47

Agmdo. `mV Wr_ AgcrM nm{hOo Ago Zmhr, nU Vo {M


cjmV R>do m`cm gmono Agmdo. `mZwgma `m dfu`m ~mcHw$_ma
AH$mMo _wIn> Ho$co, Vo gmYo-gwc^ Am{U AmH$fH$ Pmco
Amho.
\$moQ>me
o mnMm {MH$mamcm \$m`Xm hmoVmo; nU {MmVrc
Zg{JH$Vm dmQ>a H$ca n|qQ>J_`o {Q>H$y Z amhVo, hoM Iao!
\$moQ>me
o mn_`o hdo Vgo AmH$ma, H$ca B\o$Q> ho ~XcVm `oVmV;
nU `mV EH$ H${_Vm AgVo. dmQ>a H$ca n|qQ>J_`o Zg{JH$Vm
AgVo. mM AZwfJ mZ Xa dfu _r {dZmoXcm hUVmo H$s, `m dfu
AmnU cdH$a gwdmV H$$ `m. nU _OHy$a {_id`mnmgyZ`m
Am{U Zoh_r`m gmm{hH$ gmYZm`m AH$mH$S>o EH$mM doir
cj mdo cmJV Ag`mZo `mcmhr cdH$a gwdmV H$aUo
AdKS> OmVo. _OHy$a Omon`V `m`m hmVr cdH$a nS>Uma Zmhr
Vmon`V ho AdKS>M Amho. R>amdrH$ _`mXZo V a `m gdM Jmo>tMr
AJXr doido a gmJS> KmcUo AdKS>M AgVo. Am{U gd {Mo
hmVr aJdyZ AH$ Vma H$aUo e hmoV Zmhr. Agmo. Varhr _r
_m `m dfu Ago R>adco Amho H$s, 2014 o _m
~mcHw$_ma`m dmMH$mZm ZdrZM AH$ Xo`mMm `Z H$$Z nmh
`m. `mV dmQ>aH$ca {MmMm gnUy n Uo dmna Ho$bobm Agoc,
Z`m ecrMm, _mS>UrMm, gOmdQ>rMm AH$ AmnU `m`mg_moa
noe H$$ `m. OUy `mZmhr ~mcHw$_magmR>r ZdrZM {MH$ma
BQ> mSo >gy Pm`mgmaIo dmQ>co nm{hOo.
^yfU : Ym Mma dfmm "H$mocmO' wIn>m{ dfr

amOZ Jdg mm
"Q>r-eQ>' m Jmo>rVrc nmdS>m

gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013

48

WmoS>mV gmJm Zm....


{Jare : ~mcHw$_ma`m _wIn>m`mM ~m~VrV Xadfu
doJio Xo`mMm `Z Amho. n{h`m ~mcHw$_ma AH$mgmR>r
H$WmnYm Ko`mV Amcr hmoVr. hm ^mJ Hw$_maJQ>mMm hmoVm, Va
Cd[aV ^mJ amOrd Vm~| `m H$WmMm (~mcJQ>mMm) hmoVm.
nY}Vrc {ZdS>co `m H$WmV Jm_rU ^mJmMm VoWrc
dmVmdaUmMm Ame` gm_mdcocm hmoVm, hUyZ _J Jm_rU
nmd^_y rMo {M {_ZrEMa nVrZo Amhr hoVnw aw ga KoVco hmoV.o
Xg`m dfu`m 2009 `m ~mcHw$_ma AH$mgmR>r Amhmcm
(AmYr`m dfunojm) gnUy n Uo doJio H$ha H$am`Mo hmoV.o `mV
AH$mVrc H$Wm_Yrc _hdmMr H$aoQ>g d `mMr g{_l aMZm
Agm {df` hmoVm.
2010 `m AH$mV A{Zc AdMQ>m `m H$WoVrc S>mJ| a
~H$JmD$S>cm Amcm Amho. AH$mVrc gd H$WmYrc EH$-EH$
nmZ OUy Amn`mg_moa CcJS>V OmVo Amho, Aer aMZm `m
H$hada Amcr Amho. `m nmZmda H$WmYrc H$aoQ>g Amcr
AmhoV. `m nmZm`m _` ^mJmVrc nmZmV ^maV gmgU|Mm
g_eoa Hw$cwnKao Amho. Vmo _`^mJr `o`mMo H$maU Vmo Im
AWmZo _amR>r ~mcHw$_ma {ddmcm `m AH$mVyZM BQ>mSo >gy
H$$Z Xo`mV Amcm hmoVm. AWmV ~mcHw$_ma`m H$hada
KoVcocr gd H$aoQ>gh r AmVyZ Oer`m Ver H$mnrnoQ> _wirM
Ho$cr ZmhrV. H$WoMm Ame` H$m`_ R>do Zy dV {Mo `mH$aVm
H$mT>cr AmhoV. `mMo doJionU On`mMm hm `Z hmoVm.

2012 Mr a Ho$cocr XmoZ wIn>o


2012 Mo ho wIn> AH$ N>mnyZ
Ammda X~m}Y dmQ>co

2011 `m AH$m`m H$hagmR>r AdMQ> `m`m


"S>mJ| amVrc emim' `m H$WoVrc _`dVu AgUm`m ~m~y `m
Zg{JH$ Wr_Mm dmna Ho$cm hmoVm. ho _wIn> ~m~My r ~mYrd
aMZm Amn`mg_moa _mS>V.o ~mcHw$_ma {Xdmir AH$mMohr AgoM
Zmhr H$m? hm AH$hr doJdoJ`m Jmo>r Amn`mcm ~mYZy M XoV
AgVmo; hUyZM hr aMZm!
~mcHw$_ma`m 2012 `m H$haMr doJirM h{H$JV Amho.
`m H$hada amOZ Jdg `m`m "YS>m@@S> Yy_' `m H$WoVrc
_mUyg Am{U {ZgJ mMm ~H$JmD$S>cm Wr_ hUyZ dmna
Ho$cocm Amho. `mZwgma docr Am{U nmZmMr aMZm `m AH$mVrc
BVa H$aoQ>g^ modVr J\w $cr Amho. gwdmVrcm H$hagmR>r hr Wr_
ZhVr. Jdg `m`mM H$WoVrc {MmMm dmna H$hada H$$Z
nm{hcm, nU Vo nwhm ~mcd`moJQ>mnwaVo _`m{XV amhV hmoV.o hUyZ
_J MH$mV dmZIS>o `m`m "q~Jmo, _cm _m\$ H$a' `m H$WogmR>r
H$mT>co `m ~moY{MmMm dmna H$$Z nmhm`Mo R>aco. `mV
_moH$im AdH$me OmV Ag`mZo d Vo {M Agcoco H$ha
\$maM [aH$m_o dmQ>V Ag`mZo Anrc hmoBZ m. hUyZ _J nwhm
Jdg `m`m H$WoVrc Ame` KoD$Z Z`mZo doctMm d {ZgJmMm
AmH$ma~ _mUyg H|$WmZr KoVcm. `m_mJo {ZgJ gndcmV Va
_mUgy gnc
o , hm H$WoMm Jm^m hmoVm. Vo {M Oam X~m}YVoH$S>o
PwH$`mgmaIo AH$ N>mnyZ Am`mZVa dmQ>c.o Agmo.
^yfU : m dfuMm AndmX Ho$cm Va mJrc nmMhr dfum
AH$mV {ZgJ OmV Amcm, mmJo H$mhr H$maUo hmoVr?
{Jare : Iao Va {ZgJ hm _wcm`m OJ`mVrc _hdmMm
KQ>H$ R>aVmo. AmVm`m H$mimV Vmo `m`mnmgyZ Xa Mmcbm
Amho, hUyZM Ame`mer EH$$n hmoUmao aJ _wIn>mda Amco

AmhoV. {Z`m Am{U {ha`m aJmMm dmna H$a`m_mJo hr gmYr


^y{_H$m Amho. AJXr AmVm`m ~mcHw$_ma {Xdmir AH$mgmR>r
dmQ>a H$caMm `moJ H$am`Mo R>aco, Vohmhr "AmnU {ZgJmnmgyZ
Xa Om`Mo Zmhr,' hmM {dMma hmoVm. _wIn>mMm dVnUo {dMma
H$aVmZmhr _ZmV gVV Ago hmoVo H$s, AmnU Omo ehar H$mocmhmc
AZw^dVmo, `m nmd^_y rda gXw a {ZgJ{M nmhUo _Zmcm
emVVm XoUmao AgVo Am{U hUyZhr ~mcHw$_ma`m _wIn>mda
emV d a` {ZgJ Am`mMo {XgVo.
gmYZm`m ~mcHw$_ma AH$mgmR>r Jm_rU nmd^_y r`m
H$WmMr {M H$aVmZm (Odinmg`m) IoS>Jo mdmcm ^oQ> Xo`mMr
_cm JaO nS>cr Zmhr. H$maU _mPo ~mcnU Owagma`m Jm_rU
^mJmV Jocc
o o Amho. n{hcr Vo Xhmdrn`VMo _mPo {ejU VoWMo
Pmco. _mPo dS>rc VoWrc mW{_H$ Amamo` H|$mV Hw$>amoJ
{d^mJmV H$m_mcm hmoV.o `m_wio Owa m Vmcw`m`m {R>H$mUr
Amgnmg`m IoS>mVrc cmoH$ `m`mH$S>o CnMmamgmR>r `oV.
chmZnUmnmgyZ _r Vo nmhV Amcmo Amho. Owa ho Vmcw`mMo
{R>H$mU Agco Var `mMm Vm|S>dim nyUn Uo Jm_rUM hmoVm. `m
^mJmV gd H$maMr eoVr hmoVr- AJXr ^mVeoVrnmgyZ \$i d
\w$ceoVrn`V. `m_wio VoWrc eoVr dmVmdaUmMm _m`mda
gH$mahr Amho. emioV doJdoJ`m Am{WH$ VamVrc _wcmMm
n[aM` hmoVm. `m`m~amo~a `m`m Kar, eoVmda, Jwhmimda
OmUo hmoB. `m doir AmnU _moR>no Ur {MH$ma hmoD$ Ago _ZmVhr
ZhVo, nU H$moR>Vo ar gmXrH$mon`mV chmZnUr nm{hcoc-o
AZw^dcoco OJ Ka H$$Z am{hcoco hmoV.o Vo ~mcHw$_ma AH$m`m
{MmgmR>r Cn`moJr nS>c.o ~Xc`m Jm_rU OrdZmMo XeZhr
_cm dmgmV d BVa H$m_m_i
w o Pmcoco hmoV.o {ZarjUeVrMm

gmYZm
9 Zmoh|~a 2013 {Xdmir

49

dmna {MH$coV MmJ`m nVrZo H$aVm `oVmo.


^yfU : ghm dfmnH $s n{hco d AmVmMo Aer XmoZ df}
gmoS>cr Va Ym Mmahr dfu amOZ Jdg mm Jmo>r hmom
Am{U m Mmahr Jmo>rV {ZgJ, mUyg Am{U mUr Amco hmoV.o
Va Oam Jdg mm coIZm{dfr WmoS>mV...
{Jare : MmJ`m Ame`mda H$m_ H$am`cm {_iUo Ogo
AmZXXm`r AgVo, VodT>Mo AmhmZm_H$hr AgVo. CXmhaUM
m`Mo Pmco Va ~mcHw$_ma AH$m_Yrc amOZ Jdg `m`m Mmahr
dfm`m H$Wm m A`V dmMZr` Am{U XO}Xma Aem AmhoV.
`m H$Wmda H$m_ H$aVmZm AmZXhr dmQ>V hmoVm Am{U AmhmZhr!
`m Xa dfu MT>`m H$_mZo dmMH${` R>a`m. "~mcHw$_ma
{Xdmir AH$m_Yrc Vw_Mm AmdS>Vm H$WmH$ma H$moU?' Agm
Z Oa _cm {dMmacm Va _r nQ>H $Z amOZ Jdg `mMo Zmd
KoBZ . `m`m H$Wm m MmJ`m AWmZo AdWVm {Z_mU
H$aUm`m AmhoV. `m H$Wm dmMyZ Vwhr {S>go qH$dm \$Q>Qo > hmoV
ZmhrV, nU {dMma H$$ cmJVm. Agm AZw^d `oUo MmJ`m
gm{h`mMo cjU Amho Ago _cm dmQ>V.o cmS>m, Q>r eQ>, _moMm,
YS>mS>@@ Yy_@@@ `m `m`m Mmahr H$Wm ~mcHw$_ma AH$m`m
^y{_Ho$Vhr {\$Q> ~gUm`m AmhoV. `m`m H$Wm~c _cm Xa
dfu AmH$fU AgVo. `m dfu Jdg `mZr H$m` ~a {c{hc
Agoc, `mMr CgwH$Vm cmJcocr AgVo. _wcm`m
AZw^d{ddmer VmXm` amIyZ {cImU H$aUmam hm coIH$
Amho. Oo Vwhmcm Eadr cjmVhr `oV Zmhr, VoXo I
o rc _mS>`mMr
`mMr j_Vm Amho, "Q>r-eQ>' `m H$WoVZy `mZr _wcm`m
{ZamJg _ZmMm R>md KoVcm`, Va "_moMm' `m H$WoVZy gm_m{OH$
dmVd _wcm`m AZw^d{ddmVyZ C^o Ho$co Amho. _wcmMo
AZw^d{dd n[andVoZo C^o H$aUo, ho AmhmZm_H$ H$m_ Amho
Am{U `mZr Vo \$ma ^mdrnUo Ho$co Amho.
^yfU : qhXr {MnQ>mV rc AV {V{>V H$dr, JrVH$ma,

gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013

50

JwcOma mm H$WoVrc KJy Am{U OmZr

nQ>H$Wm coIH$ Am{U {XXeH$ Aer AmoiI Agcom JwcOma


mm EH$m H$Woda {M H$mT>mMr gYr Vwhmcm {imcr,
m{dfr Oam {dVmamZo gmJVm?
{Jare : MmJm Ame`mm >rZo AgmM AZw^d _cm
~mcHw$_ma 2011 `m AH$mda H$m_ H$aVmZm {_imcm. {Z{m
hmoVo JwcOma `mMr "KJy d Om_Zr' hr H$Wm! gmYZo`m `oH$
~mcHw$_ma AH$mMm Ame` hm OmoaH$gM AgVmo, nU
JwcOmam`m H$WoMr J_V Oam doJir Amho. {dZmoXZo Oohm
Hw$_wXVmB H$aH$ao `mZr JwcOma `m`m "KJy Ama Om_Zr' `m
H$WoMm Ho$cocm AZwdmX XmIdcm, Vohm _cm AmZXmMm YH$mM
~gcm. JwcOmagma`m {V^mdV coIH$m`m H$Woda H$m_
H$am`cm {_iUo _cm g_mZmgmaIo dmQ>c.o nU Iar J_V nwT>o
Amho. H$WoMo erfH$ hmoVo "KJy Am{U Om_Zr'. hr EH$m n`mMr
d nVJmMr Jmo> Amho. njr KJy Am{U Om_Zr hm nVJ; nU KJy
hUOo Zo_H$m H$moUVm njr Amho, ho Vohm _cm H$mhr g_OoZm;

AZoH$mZm {dMm$Z nm{hco, {dZmoXZohr H$mhr AZwdmXH$mZm


{dMmaco nU Cma {_ioZm. `m H$WoMm {df`M KJy Ag`mZo
{MmMr _yi Wr_ VmoM AgUma hmoVm. Am{U m{dfr Va
H$mhrM CbJS>m hmoV ZhVm. eodQ>r EH$M n`m` {eH$ hmoVm
Am{U Vmo hUOo WoQ> JwcOma `mZmM KJy~c {dMmaUo. nU H$go
{dMmam`M? H$m` {dMmam`M? Amncr `m`mer AmoiIhr
Zmhr, _J Vo Cma XoVrc H$m? Ago Z _ZmV hmoV.o nU _J
R>adco, ~mocZy Va; nmh `m. g_Om, ZmhrM {_imc Cma Va,
H$mn{ZH$ njr H$mTy>.
_J eodQ>r _ZmMm {h`m H$$Z JwcOmamZm \$moZ Ho$cm. Vmo
\$moZ Am{\$g_Yrc `m`m goH$o Q>arZo CMcbm. Vo {Xdg
nmdgm`mMo hmoV.o JwcOma Q>{ \$H$_`o AS>H$coco hmoV.o Vohm
goH$o Q>ar hUmcm H$s, WmoS>m doimZ \$moZ H$am. WmoS>m doimZ
naV \$moZ Ho$bm. goH$o Q>ar hUmbm- JwcOmagmho~mZm OmoS>y Z XoVmo.
hm _cm n{hcm YH$m hmoVm. `mVyZ gmdaV Zmhr VmoM ncrH$Sy>Z
JwcOmamMm IOmVcm AmX~era AmdmO EoH$y Amcm- ""~mocrE
{JareOr!'' _J _r `mZm gm{JVco H$s, gmYZo`m ~mcHw$_ma
{Xdmir AH$mgmR>r Vw_`m "KJy Ama Om_Zr' `m H$Woda {M
H$aVmo Amho. m H$WoVcm KJy hm Zo_H$m H$moUVm njr Amho, ho
_cm H$iV Zmhr. `mda Vo hUmco, ""Aao hm! ~VmVm h & H$~wVa
hm njr Omo AmdmO H$mT>Vmo Vmo Ky@@ Ky@@ Agm AgVmo.

geoa Hw$cwnKao m ZmH$mcm {M~ H$aUo


AmZXXmr hmoV.o

amOWmZr "cmoH$H$Wm'_`o H$~wVamcm KJy hUVmV. Va, KJy


hUOo H$~wVa.'' ~mobmm AmoKmVM `mZr _cm CcQ> Z
Ho$cm H$s, Vwhmcm _mPr hr H$Wm H$er dmQ>cr? _r hQ>c,
ZM Zmhr- AmVmn`V Amco`m BVa H$Wmnj
o m Vw_Mr hr H$Wm
AJXr doJim {df` _mS>Umar Amho. `m H$WoV WmQ> H$Q>Q| > Va
AmhoM, nU EH$m doJ`m nanopQ>hZo H$WoMr aMZm Ho$cocr
Amho. `mda `mMo hUUo hmoVo H$s, ""Amn`mH$S>o _wcmgmR>r
H$Wm {chm`Mr hQ>c H$s, `m H$WoV H$mhr Var gXeo hm {XcmM
nm{hOo, Agm EH$ ^cVmM Jh coIH$mZr H$$Z KoVcocm
AgVmo. _wcmZm Ia Va H$nZm{ddmV a_m`cm AmdS>V.o Am{U
`mMo H$nZm{dd A{YH$ g hmdo Aem nVrZo AmnU
Im nwadm`cm hdo.''
~mcHw$_ma AH$m`m {Z{_mmZo am>r` nmVirda`m EH$m
_moR>m `{$_dmer _cm WmoS>m doi H$m hmoBZ m ~mocm`cm
{_imco, `mMo {dMma g_OyZ `m`cm {_imco `mMm _cm \$maM
AmZX Pmcm. `mZr _mS>co `m {dMmamer gmYZm ~mcHw$_ma
AH$mMm Coe VVmoVV OwiVmo, ho _cm Iyn g_mYmZ XoUmao dmQ>V.o
^yfU : amR>rV ~mcgm{hm{dfr {ZpMV d hdmMr
Aer ^y{H$m Agcoco ^maV gmgUo mMm "geoa' hm mZgnw
AmnU VrZ dfu ~mcHw$ma AH$mVyZ aJdcm, m
AmhmZmH$ H$mm{dfr...
{Jare : ^maV gmgUo `m`m "g_eoa Hw$cwnKao' `m
ZmH$mcm {M~ H$aUo AgoM AmZXXm`r hmoV.o gmgU|Zr
~mcHw$_ma AH$m`m _m`_mVyZM Vmo _amR>r ~mcgm{h`mV
Amn`m gdmg_moa AmUcm. `m`m~cMr _m{hVr n{h`mM
H$WoV `mZr Vn{ecmZo {X`mZo _cm EH$m Z`m _mZgnwmda
H$m_ H$am`Mo ^m` cm^co. ho gd ~mcHw$_ma_wiMo e` Pmco.
JwcOmamMm "KJy' _cm _mhrV ZhVm, nU `oWo "g_eoa
Hw$cwnKao' _mhrV AgyZhr H$nZmeVrMm dmna H$am`Mm hmoVm.
hQ>c Va AmhmZM hmoV! _m`m {Mecrda hO `m
{MH$mam`m "AS>h|Ma Am\$ {Q>Z{Q>Z'Mm ^md Amho. hOMr
ebr BVH$s ghO gmonr Am{U _ZmMr nH$S> KoUmar Amho. hOMm
hm {Q>Z{Q>Zgwm EH$ g_`m gmoS>dUmam nH$ma Amho Am{U
"g_eoa Hw$cwnKao'gmaImM Vmo gmYm Amho. Amn`mH$S>o
ah`_`VoMm emoY cmdUmao nm Zoh_r ~cXS> AgVo. gmYr
_mUgo, _wco ~wr`m Omoamda em`mMr H$Vr H$$ eH$VmV, ho
gm` {Q>Z{Q>Z Am{U g_eoa_`o Amho. nU Ago Agco Var
g_eoa d`mZo chmZ AgyZ Vmo Xoer Amho. gmgU|Zr `mMr aMZm
`moOZmnydH $ Ho$`mZo _cm ho gmao _wo cjmV KoD$Z AmO`m
H$mimer gwgJ V Aem g_eoa m nmmMo Ho$M H$am`Mo hmoV.o
gmgU|Zr {Xcocm Vnerc Am{U _mPr H$nZm d ecr dmn$Z
_r g_eoa Hw$cwnKaoMr `moOZm Ho$cr. `mZwgma `mMo H$nS>,o
hoAaQ>mBc, `mMo {_-_{Ur, OdinmgMr Zoh_rMr nmo
`mMr aofm~ {Z{_Vr Ho$cr. ~w{MmVw`g mhgH$Wm ho
hU`m_mJo gmgU|Mm ^mdr {dMma hmoVm.

gmYZm
9 Zmoh|~a 2013 {Xdmir

51

~wr`m gmmZo g_`m gmoS>d`mMm `Z H$aUmam


"g_eoa' hm ZH$sM JmoQ>m, \$mQ>a \o$Uo, JwVhoa N>mQo >y , ~mo`m
gmV~S>o `m _mZgnwm`m nVrV ~gUmam d dV:Mr dV
AmoiI AgUmam Amho. g_eoa Hw$cwnKao {M~ Pm`mZVa
gmgUo `mZm _ZmnmgyZ AmZX Pmcm. `mZm _r {M$nmZo
{Z{_cc
o m "g_eoa' \$ma AmdS>cm. Vo hUmco, ""Vwhr g_eoa
Hw$cwnKao \$ma N>mZ nVrZo H$mJXmda C_Q>dcocm Amho. AmVm
AmnU cdH$aM Vmo nwVH$$nmZo dmMH$mg_moa AmUy `m.''
g_eoa Hw$cwnKao`m {Z_m`mMr XmX hr _cm gdmV _hdmMr
dmQ>V.o
`mCcQ>, `Xm`m ~mcHw$_ma {Xdmir AH$mVrc {_Im
qgJ`m AZw^dH$WZmda H$m_ H$aVmZm ~amM H$mi _cm H$mhr

goH$XmMo AmH$S>o hm m H$WoMm H|$q~X Amho, ho cjmV Amco


Am{U J {M H$mT>Uo $maM gmono Pmco.

gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013

52

gwMVM ZhVo. Wr_ H$m` `mdr BWnmgyZ Ho$M H$go H$amdo


BWn`V. hmVmV XmoZM {Xdg {eH$ Ag`mZo H$Wm nwZ:nwhm
dmMcr Am{U _J EH$X_ cjmV Amco H$s, `m H$WoMm H|$q~Xy
Ymd`m`m e`Vr_Yrc "{dH$_r goH$ XmMo AmH$S>'o hm Amho. Vr
Wr_ _r _mS>cr Va? Am{U _J WmoS>m AdYrVM Vr {M nyU
Pmbr.
^yfU : m dfu AXc H$cm Am{U mAmYr VrZ ZmdV
emkmMo coI gmYZmV Amco. {edm, {qcX ~moH$sc
mZrgwm coI {c{hcm hmoVm. Aem coImda {M H$mT>VmZm
mXm oV AgVrc Zm?
{Jare : 2012 `m AH$mV {_qcX ~mo{H$cm`m "emioV Z
O_cocm {Z~Y' `m {df`mVrc JmYrOr {MVmaVmZm Vo emioVrc
dhr`m nmZmda VwQ>H$-VwQ>H$ aofmZr H$mT>c.o `m_mJo {dMma hm
hmoVm H$s, gnUy JmYr ho H$moUmcmM g_Ococo ZgVmV Am{U
~mo{H$cm`m Ame`mVrc JmYr `m ~mcnUmnmgyZ g_OyZ
`m`Mm `Z Amho, `m ~mcnUmV Va Ver e`Vmhr ZgVo.
VwQ>H$-VwQ>H$ d OmJm gmoS>y Z Ho$co`m `m {Mm_mJo hrM gH$nZm
hmoVr. _moR>mgmR>r {c{hUm`m ~moH$scmZr \$ma gwX a nVrZo
n{h`mXmM ~mcHw$_mamgmR>r {c{hco Am{U Vo gdmZmM ngVhr
nS>co.
O`V ZmairH$a, A{Zc H$mH$moS>H$a `m emkmZr
{c{hco`m coImV ph`wAg H$_rM hmoVr Am{U emkmMr
_wcmZm _m{hVr hmdr hUyZhr _J `mMo \$moQ>mo dmnaUo _cm
_hdmMo dmQ>c.o ZmairH$am`m "JJm{Var Am{U JQ >mH$mR>r' m
coImMm _w` ^mJ `mZm ^oQ>cc
o r moR>r _mUgo hm hmoVm. hUyZ
Vr Zmdo ZmairH$am`m \$moQ>m_o mJ`m ~H$JmD$S>cm dmna`mMr
H$nZm gwMcr. aKwZmW _meocH$amMm AmB{dfrMm AZw^d hm
H$Wm_H$ Ag`mZo `mVrc Ame`H|${V {JaUJmd H$mT>Uo
JaOoMo hmoV.o `mAmYr _r _Zmo{dH$mg H$meZmV\}$ Amcom
nT>arZmW gmdV `m`m "{JaUJmdMm nT>ar' m nwVH$mMo H$m_
Mmby AgVmZm `mV WmoS>m\$ma gh^mJr Pmbmo hmoVmo. `mMm
Cn`moJ _cm _meocH$am`m ~mcHw$_ma AH$mVrc H$Wm_H$
AmR>dUrcm {M H$mT>VmZm Pmcm.
^yfU : ghm df} $ma moR>m H$mi Zmhr, nU m AH$mm
mJrc gcJ Mmahr df} gmS>Vo rZ cmImnj
o m A{YH$ VtMr
{dH$s Pmcr Amho. hUyZ hm ghm dfmMm H$mi Vgm $ma chmZhr
dmQ>V Zmhr. Va H$m dmQ>Vo mJo diyZ nmhVmZm?
{Jare : _wcmgmR>r {MmM,o aJ-aofmMo OJ AmZXXm`r
AgVo. {M _wcmZm _OHy$a dmMm`cm CwV H$aVmV. _r Oohm
g_eoa Hw$cwnKao`m Jmo>rda {M H$aV hmoVmo, Vohm _mPm _wcJm
"ho H$m` Amho?' Ago {dMmaV hmoVm. `m doir _r `mcm Vr H$Wm
dmMm`bm gm{JVbr, nU `mZo Vr dmMbr Zmhr. nwhm WmoS>m
doimZo `mZo nyU Pmcoco {M nm{hco AZ cJoMM hUmcm,
AmVm dmMm`cmM nm{hOo- H$m` ah` Amho `mV Vo!''
_wcmgmR>r {M H$aVmZm X~m}YVm Q>mim`cm hdr, Ago _cm

_m`m ecrda hO`m AS>h|Ma Am\$ {Q>Z{Q>ZMm ^md Amho. _r `mMr {Mo gmaIr gmaIr nhm`Mmo,
`mMr ZH$c H$am`Mm `Z H$am`Mmo. dmVdm`m Odi OmUmar `m`m H$mQw>Z ecrMr
(`mVrc {Q>nco`m ~marH$ hmd^mdm_wi)o _m`mda _mo{hZr hmoVr d AmOhr Amho. _m`m {MecrMo _yi
hOMm {Q>Z{Q>Z Amho Ago _r hUoZ. A{^Zd H$mcOo cm AgVmZm _r {Mmnj
o m _mS>Ur. gOmdQ>, Q>m`nmoJm \$s
`m _m`m AmdS>`m {df`mda A{YH$ cj H|${V Ho$co hmoV.o nwT>o chmZ _wcm`m {M{ddmH$S>o dimcmo.
H$mcOo `m H$mimV _cm dgV gadQ>,o ^meH$a H$dS>r `mMo H$m_ AmdS>m`Mo, AmOhr `mZr Ho$coco H$m_
_hdmMo dmQ>V.o ^m eH$a H$dS>tMm Va _r \$ZM Amho. AmVm`m KS>rcm M_mohZ Hw$cH$Uu `mM H$m_hr
_bm ^m{dV H$$Z OmV. {MH$codaMr {d{dY nwVHo$ dmMUo, g_H$mcrZ {MH$mam~amo~a {MH$coda Jnm _maUo,
BQ>aZoQ>d$Z OmJ{VH$ {MH$cm g_OyZ Ko`mMm `Z H$aUo, VoWrc {MH$cm{df`H$ {d{dY Jnw _`o
H$m H$m Mmby Amho Vo nmhmUo , gwXeZ H$cm _M`m H$cm{df`H$ H$m`H$ _mZm OmUo,
`mVyZ _r _m`m _ZmVrb mm {MH$bm {dfH$ H$nZm VnmgyZ nmhmV AgVmo.

dmQ>V.o \$ma X~m}Y {Mo Z dmnaVm gmo`m VrH$m_H$VoMm dmna


H$$Z {Mo H$mT>Vm `oVmV. _wcmMo aJaofmMo AmH$fU cjmV
KoD$Z Q>`mQ>`mZo {Mm`m ecrMm, nanaoMm `mZm n[aM`
H$$Z mdm. ~mcHw$_ma 2012 gmR>r _wIn>mda Ho$co`m
doctMo, nmZmMo Am{U _mUgmMo {M H$Xm{MV `m_wio {deof
cjdoYr Pmco Zgmdo. _wcmZm g_Ooc Ago _mS>Uo `m~m~VrV
_hdmMo R>aVo.
{Mm_`o gm` aJgJVrMm dmna H$am`cm _cm AmdS>Vmo.
\$moQ>me
o mn_`o dmnaco OmUmao aJ ho Oam COiM Ag`mZo _r
gm` aJmMm dmna H$aVmo. AJXr cS>Ho$n n|qQ>J, dmQ>a H$ca
`mgmR>rhr _r gm` aJ dmnaco. _mPm d^mdhr gm` Amho.
H$Xm{MV hoXI
o rc `m_mJMo H$maU Agoc. _m`m {MmV {Z`m
aJmMm A{YH$ dmna Ho$`mMo {XgVo. {Zim hm _mPm AmdS>Vm aJ
Amho. `m`m {d{dY eoS> gMm dmna ~mcHw$_magmR>rhr _r Ho$cm

Amho. AWmV `m_mJohr cm{OH$ AmhoM. {ZgJmMm ^mJ hUyZ


`m`m doJdoJ`m N>Q>m VoWo _r dmnaco`m AmhoV.
`dgm`mMm ^mJ hUyZ _r Oar {M H$mT>V Agcmo Var
MmJ`m H$WmcoIZmda, _wbmZm {Mgmja H$a`mV ImarMm
dmQ>m CMcUm`m "gmYZm ~mcHw$_ma' AH$mgmo~V H$m_
H$a`mMm AmZXhr _r KoV AgVmoM. gamdmZo {M XoUo ho O_V
OmVo. nU Ame`mcm `m` XoUmao {M H$mT>`mgmR>r Or _ohZV
H$amdr cmJVo, `mMm AmZX hm `mamM AgVmo. hUyZM
~mcHw$_ma AH$mgmR>r H$m_ H$aVmZm _m`mVco 100 Q>$o
Xo`mMm `Z H$aVmo. H$m_ H$a`mgmR>r nwago o dmV` d doi
XoVmo. gnmXH$ _S>ihr _m`m H$m_mV T>dimT>di H$aV Zmhr.
{MH$mamMo _hd g_OmdyZ KoD$Z ~mcHw$_ma`m gnmXH$s`mV
VgoM Om{hamVr_`o Xa dfu _cm gm_mdyZ KoVmV. Amn`m
H$m_mMr XIc KoVcr OmUo, ho `oH$ H$cmH$mam`m {ZH$mon

gmYZm
9 Zmoh|~a 2013 {Xdmir

53

Xmgy d mm H$WoVrc {nz

dmT>rH$aVm Amd`H$ AgVo. A{YH$ MmJco H$m_ H$a`mH$[aVm


hr XIc OUy mogmhZmMoM H$m_ H$aVo. S>m Q>a Za| Xm^mocH$a
d {dZmoX {eagmR> `mZr `m~m~VrV _cm Amncm I~ra nmqR>~m
{Xcocm Amho.
^yfU : ~mcHw$ma AH$mMr Iar JV hr Amho H$s,
AH$mVrc OHy$a dmMmAmYr m AH$mVrc {Mo d gOmdQ>
nmhZM cmoH$mZm Vmo AmdS>Vmo. mwio AmmmnV Iyn {V{H$m
Amm AgVrc Vwhmcm... m {V{H$mH$S>o H$g nmhVm?
{Jare : ~mcHw$_ma AH$m~m~V {_iUm`m {V{H$`m \$ma
J_Vrera AgVmV. ~`mMXm `m chmZ _wcm`m, Hw$_mam`m
AgVmV. ~mcHw$_ma AH$mda _mPm _mo~mBc H$_mH$ N>mncocm
AgVmo.
`md$Z
_hmam>m`m
H$moZmH$mon`mVyZ,
IoS>mnmS>mVZy , XJ_ ^mJmVyZ _wco \$moZ H$aVmV, {dMmaVmV"hm {Jare gh~wMo m Z~a Amho H$m?' AmnU "hmo' hQ>c H$s
cJoMM Vo hUVmV- _cm Vw_Mo {M AmdS>c,o _cm Vw_Mr Jmo>
AmdS>cr Am{U Ago hUyZ cJoMM \$moZ R>do Zy XoVmV. _cm
`mVhr _Om dmQ>V.o AmZX hmoVmo. AZoH$ nmcH$mM,o {ejH$mM,o
H$cm{ejH$mMo \$moZ `oVmV. `mZm {Mo AmdS>cc
o r AgVmV.
_OHy$a AmdS>cc
o m AgVmo. {deofV: H$cm{ejH$ gmJVmV~mcHw$_ma AH$mVrc {Mo _wcmZm Iyn AmdS>cr AmhoV, Vo
gmaIr-gmaIr Vr {Mo nmhV AgVmV. Ver {Mo H$mT>`mMm
`Z H$aV AgVmV.'
Xg`m dfum ~mbHw$_ma AH$m`m doir 92 dfm`m
lraJ daoaH$amMm _cm \$moZ Amcm hmoVm. (gmZo JwOtZr gmYZm
gmm{hH$ gw$ Ho$co, Vohm Vo `m`mgmo~V hmoV.o Vo dV:
_mcdU`m emioV H$cm{ejH$ hmoV.o ) AH$mVrc {M nmhZ
_cm Vo EdTo>M hUmco, "X ~oQ>'. `m XmoZ eXmVM _cm Y`
Pm`mgmaIo dmQ>c.o H$Yr g_H$mcrZ H$cmH$mahr H$mVHw $
H$aVmV. Vghr Amn`mH$S>o `oH$ H$cocm {VgmX {_i`mMo

gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013

54

_mU An Amho Am{U `oH$ jomcmM ho cmJy Amho. _r


dV:cmM {dMmaVmo, AmnU Var Hw$R>o Hw$Umcm cJoM ^a^$Z
{VgmX XoV AgVmo? Agmo. Varhr Ago {VgmX gwImdyZ
OmVmV. `m~m~VrV _r EH$ hUoZ H$s, Amn`mH$S>o e`Vmo
{V{H$`m MmJcrM m`cm hdr Agm EH$ g_O Amho; nU Oa
_mPo EImXo H$m_ AmdS>co Zmhr Va `mda cmoH$mZr _moH$ionUmZo
_V O$a Zm|Xdmdo, Ago _bm dmQ>V.o H$maU `m _VmMm _m`m
>rZo nwT>rb H$m_mgmR>r {ZpMV MmJcm Cn`moJ hmoVmo.
OmoZm H$meZm~amo~a _r chmZ d Hw$_ma JQ>m`m {Mm`m
nwVH$mgmR>r H$mhr _mUmV H$m_ H$aV AgVmo. `mMm EHy$U
H$m_mH$S>o ~K`mMm {>H$moZ IynM n> Am{U Zo_H$m Amho.
"{MH$ma hUyZ Og dmV` hd AgV, Vg Vo dmV KoV
AgVmZm Vwhr {Mg
w m MmJcrM m`cm hdrV. _J `mV
VS>OmoS> ZH$mo.' Ag Vo hUVmV. OJmVrb ~mbgm{h`m`m
{d{dY XeZmZm Vo hOoar cmdyZ Amcoco AmhoV. VoWZy ~arM
nwVHo$ `mZr _amR>rV AmUcr AmhoV. `m XOmMo H$m_ AmnU
{_iyZ H$$ `m, Ago `mMo hUUo AgVo. ~mcHw$_ma gm{h`mV
`moZm H$meZmZo Amn`m MmJ`m H$m_mMr _mohmoa C_Q>dcr
Amho.
gmYZoMm ~mcHw$_ma AH$hr AgmM XOmMm AmJh YaUmam
Amho, gmV` {Q>H$dUmam Amho. gmYZmMr Q>r_ `m H$m_r A{Ve`
_ZmnmgyZ H$m_ H$aVo Amho, hUyZM "gmYZm ~mcHw$_ma' InmMo
Zdo CmH$ JmR>V Amho. `m Q>r_Mm EH$ KQ>H$ hUyZ _cm hr ~m~
{deof gwImdUmar dmQ>V.o
Vg nm{hc Va- ~mcHw$ma AH$mMr AmOdaMr dmQ>Mmc hr
AH$ _ZmV R>gdU, AerM am{hcr. AmVm BWyZ nwT>`m
AH$m_`o {M Am{U _mS>UrV H$mhr `moJ H$am`Mo AmhoV. Vo
Oohm H$aVm oVrb, Vohm AOyZ EH$ nmD$c nwT>o nS>`mMo
g_mYmZ _cm {_ioc.
{Jare gh~wo
1000scape@gmail.com
mob.: 9850150488

gmYZm
9 Zmoh|~a 2013 {Xdmir

55

gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013

56

gmYZm
9 Zmoh|~a 2013 {Xdmir

57

gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013

58

(B{Xam JmYr {S>imVrc {ZmoOZ ImmMo r mohZ Ym[am mm H$mmcmV)

mJrc 25 df} "gmYZm Q>Q>'Mo {ddV am{hcoco mohZ Ym[am mMo


15 AmQ>m~o acm {ZYZ Pmco. Jocr 30 df} mZr "dZamB' m gWom m$V
dZrH$aU d JmrU {dH$mg m jomcm dmhZ KoVco hmoV.o nU mAmYr 40 df}
Vo g{H$ amOH$maUmV hmoV.o 1970 Vo 1980 hm H$mi Va AUmm OrdZmVrc
PPmdmVr H$mcIS> hmoVm. mVhr 1975 o B{Xam JmYtZr AmUr~mUr cmJy Ho$cr,
mAmYr mm H$mec
r{d CKS> ^y{H$m KoD$Z amOrZmm XoUmao EH$od r mohZ
Ym[am hoM hmoV.o m "Eo{Vhm{gH$' amOrZmmMr amohfH$ H$hmUr, mm "gKf g$a'
(CH$f H$meZ, nwU)o m nwVH$mV Amcr Amho. Vo H$aU {g H$aUo AmdH$ dmQ>V,o
H$maU AUmm gdm}H$> H$mcIS>mm AmR>dUr OmJdUo
gmm amOH$s n[apWVrVhr oaUmXmr R>ac
o .
- gnmXH$
gmYZm
9 Zmoh|~a 2013 {Xdmir

59

mohZ Ym[am

mVm`jm`m nmMm _gwXm lr.XodH$mV ~Am `m`m


KarM V`ma Pmcm hmoVm. `mZVa _r nmR>{dcoco Cma Am{U
AmXmM {Xder Ah_Xm~mX `oWo Ho$coco ^mfU `m AZwfJ mZoM
~Am `mMo ~mocmdUo AgUma, ho CKS> hmoV.o Zamoam H$nnydu
njm`j d nVYmZ `mZm nmR>{dco`m nm`m Vr, ~moS>u
`oWrc {e{~amV d ZVa Ho$cocr ^mfUo, Ah_Xm~mXMo ^mfU
Am{U 1971 nmgyZ njmZo {Xco`m AmmgZmMr nyVV m
H$a`mgmR>r gmXa Ho$cocr {ZdoXZo d {Q>n`m ~amo~a KoD$ZM
~Am `m`m ^oQ>rgmR>r _r Jocmo. `m doir gH$miMo
gmS>A
o H$am-nmdUo~mam Pmco AgmdoV Am{U {Xdg hmoVm
a{ddma, 2 _mM 1975.
AmnMm[aH$ IwemcrMr Zmomao Pm`mZVa AmnU H$m
~moc{dco Amho, `mMr _r {dMmaUm Ho$cr.
""lr. ~mimgmho~ gmdVmMo n d `mcm Vwhr nmR>{dco`m
Cmamg~Y r _cm ~mocUo H$amd`mMo Amho.''
""_cm {_imco`m _m{hVrZwgma n Vw_`m Kar V`ma
Pmco; Vohm Vo n Vw_MoM hmoVo Ago _mZco, Va Ja R>ac
o H$m?''
~Am `m`m Moh`mdarc hm` d AdgmZ EH$X_ JiyZ
nS>co Am{U `mMm Moham nmT>am\$Q>H$ nS>cm. _m`m {dYmZmcm
{damoY H$a`mMr qh_V `mZr XmI{dcr Zmhr. `m dmXmV Z
{eaVm, ~Am `mZr EH$X_ nVYmZmMm AmYma KoVcm.
""Vw_`m Cmam_wio nVYmZ IynM ZmamO AmhoV.''
""nVYmZmZr _cm ~mocmdyZ KoV`mg _r _mPr ~mOy O$a
`m`mg_moa _mS>rZ. `mZr Vw_`m_m\$V hm {Zamon H$idmdm,
Ago nVYmZmMo d _mPo g~Y AmhoV, Ago _cm dmQ>V Zmhr.
Am{U g~Y `m Vamda Amco AgVrc, Va _r _{_S>imV

gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013

60

amhUohr B> R>aUma Zmhr.''


""Zmhr. Vgo _cm gwMdm`Mo Zmhr.''
""_r nVYmZmZm 26 \o$~dw marcm g{dVa n nmR>{dco
Amho. `mMr ^oQ> KoD$Z _moH$ionUmZo MMm H$aVmo. `mZVa nwT>rc
{ZU` KoUo _cmhr gmoBM o OmBc.''
dmV{dH$, Am_Mr MMm `oWMo gncr AgVr; naVw ~Am
`mZr _m`m{df`r H$mhr JaMma Mmc{d`mMo _m`m H$mZmda
Amco hmoV.o `mMo WmoS>o {ZamH$aU H$$Z `mdo, hUyZ _r Vmo
{df` H$mT>cm. `m doir `mZr AJXr n> eXmV `m dmmMm
BH$ma Ho$cm. dmV{dH$, `m VrZ-Mma {_mOdi ~Am `mZr
_m`m{df`r JaMma H$aUmao CXJma H$mT>co hmoV,o Vo gdOU
ImoQ>o ~moc`mMr gwVam_ e`Vm ZhVr. A{Ic ^maVr`
H$mJgo Mo A`jnX ^yf{dUmar `Vr {H$Vr chmZ Amho,
`mMoM Vo moVH$ hmoV.o Varhr Vo {dMma Xya R>do Zy gwgd mXmMm
AmJh _r H$m YarV Amho, Vo `mZm g_OmdyZ gm{JVco. njmZo
doimodi
o r {Xco`m AmmgZmMr nyVV m H$a`mgmR>r gmV`mZo
Ho$co`m `ZmMr `mZm nyU H$nZm {Xcr.
~Am `m`m ZoV dmImcr Zmoh|~a 1974 _`o ^aco`m
Zamoam H$nZo 13 H$c_r H$m`H$ _ Omhra Ho$cm hmoVm. `mnH$s
_m`m _mc`mer {ZJ{S>V Agco`m H$m`H$ _mMo H$go qYS>dS>o
{ZKV AmhoV, ho _r `mZm gmJV hmoVmo. `m doir `mZr _cm
AS>{dco.
""Vwhr _cm H$m {c{hco Zmhr?'' Aer {dMmaUm `mZr
Ho$cr. {X. 5 {S>g~| a 1974 amoOr `mg~Y r _r {c{hco`m
nmMr V _r Vm~S>Vmo~ `m`m hmVmV {Xcr. ~oKa eoV_OwamZm
KamgmR>r OmJm XoU,o ehamVrc PmonS>nQQ>mVrc gS>mg, Zi,
nmUr AmXr {H$_mZ JaOm ^mJdUo Am{U J[a~mgmR>r dV Kao
C^maUo ho Zamoam H$m`H$ _mVrc H$m`H$ _ _m`m _mc`mer
{ZJ{S>V hmoV.o `mgmR>r _`dVu emgZmZo d am`mZr nemMr
VaVyX H$aUo Amd`H$ hmoV;o `m{edm` Vmo H$m`H$ _ nyU
hmo`mMr e`Vm ZhVr, hUyZM ~AmZm n nmR>dZy g~{ YV
_`dVu _r Am{U _w`_`mMr ~R>H$ Ko`mMr {dZVr _r
Ho$cr hmoVr. _m`m nmMr V dmMV AgVmZm ~AmMo hmV
WaWaV hmoVo Am{U Moham nwhm CVacm hmoVm. ~AmMo nmMo
dmMZ Pm`mZVa _r hUmcmo,
""AmnU OZVocm dmadma AmmgZo XoVmo; _m Vr nyU
H$a`mV {VVHo$M ~o{\$H$sa amhVmo, hUyZ XoemV AgVmofmMo
dmVmdaU {Z_mU Pmco Amho. {damoYH$mZm Xmof XoV AgVmZm
Am{U O`H$me Zmam`U `mZm Xoemohr R>adrV AgVmZm AmnU
H$moR>o MwH$V AmhmoV, `mMm gmYm {dMma H$a`mg AmnU V`ma
Zmhr. hUyZM gmV`mZo AmJhmMr ^y{_H$m Ko`mMm gJ
_m`mda Amcm. AOyZhr doi Jocr Zmhr, Ago _cm dmQ>V.o
Ah_Xm~mX `oWrc _m`m {dYm`H$ gyMZmMm AmnU nmR>naw mdm
Ho$`mg EH$ Eo{Vhm{gH$ H$m` Ho$`mMo lo` AmnUmg {_iy
eHo$c.''

_mPo {dMma ~AmZr WS>nUo EoH$y Z KoVco, naVw H$mhrhr


{VgmX {Xcm Zmhr. Vo dm^m{dH$ hmoV.o O`H$meOtg~Y r
`m`m _ZmV BVH$m AmH$g d of hmoVm H$s, _mPo {dMma `mZm
M`mMr e`VmM ZhVr. OdiOdi EH$ Vmg MMm
Pm`mZVa _r CR>cmo. Vohm mVm`jm`m nmcm _r
nmR>{dco`m CmamMm `mZr CoI Ho$cm Am{U _r {Xc{Jar
`V H$amdr, Ago gwM{dco.
""~AmOr, mVm`jmZr _cm ~mocmdco AgVo, Va
MM}gmR>r _r H$moR>ho r Jocmo AgVmo. {X. 14 \o$~dw marcm mVm`j
{XrVM hmoV.o `m doir AmnU d mVm`jmZr _cm ~mocmdco
AgVo, Va `oWMo Amcmo AgVmo. `mEodOr OmUyZ~wOZy , EH$
XheVrMo dmVmdaU {Z_mU H$a`mgmR>r OmhranUo _cm X_~mOr
H$a`mMm H$Q> {XrVM aMcm Jocm Am{U `mMo `mM ^mfoV
Cma XoUo _cm H$_m Pmco. {dZ`mZo d gmO`mZo dmJ`mV
_cm AmZX hmoVmo. H$moR>ho r amJmd`mMm gJ Amcm, Va _cm
mg hmoVmo. _cm {c{hcoco n {grg md`mg ZH$mo hmoV,o Ago
AmnU AJa mVm`j hU`mg V`ma Agmc; Va
XImdco`m ^mdZm~c {Xc{Jar `V H$a`mg _r V`ma
Amho. _m X_~mOr H$$Z - amV AmdmO CR>Vm H$m_m Z`o,
Agm ~Xmo~V H$a`mMm `Z Agoc Va- {H$_mZ
_m`m~m~VrV AmnU `edr R>aUma Zmhr, Ago _cm Z_nUo
gwM{dco nm{hOo.''
""Zmhr- Zmhr, _r {dMma H$aVmo.'' Ago ~Am hUmco
Am{U _r ~mhoa nS>cmo.
gd MM}_`o ~Am `mMm Moham EImm _hmnmnr
_mUgmgmaIm {XgV hmoVm. `m`m EHy$U Am{d^mdmd$Z H$moR>o
Var H$mio-~oao cnV Amho, Ago _cm gmaIo dmQ>V hmoV.o
Xnmar EH$`m gw_mamg _r Kar Amcmo. OodU V`ma hmoV.o
gwQ>rMm {Xdg Agcm hUOo Amhr gd OU {_iyZ OodV Agy.
KamVrc _S>ir dmQ> nmhV hmoVr. OodUmgmR>r IwMuda ~gcmo.
BV`mV _mPm {MQ>Urg AmV Amcm.
""`y.EZ.Am`.Mm \$moZ Amho. \$moZ _hdmMm Amho d `mZm
Vw_`mer ~mocmd`mMo Amho.''
gmh{OH$M _r CR>cmo. \$moZ KoVcm. _mPo {_ aJamOZ
`mMmM \$moZ hmoVm.
""_mohZ, EH$ J^ra dm Amco Amho. Vwhmcm Vo nVYmZmMo
n {_imco AgocM. Vwhmcm _{_S>imVyZ H$mTy>Z Q>mH$`mV
Amco Amho.''
""aJamOZ, _cm Amn Var Vgo n Amcoco Zmhr. _r
AmmmM ~AmH$S>o hmoVmo. Vohr Vgo H$mhr hUmco ZmhrV.''
""_J... Vw_Mr {V{H$`m H$m`?''
""Aao, _cm H$mhr _mhrVM Zmhr, Va {V{H$`m H$m`
XoUma?''
Vmo \$moZ Imcr R>do Vmo VmoM nwhm KQ>r IUIUcr. nr.Q>r.
Am`. dmgWoMm `mM Ame`mMm \$moZ hmoVm. `mZmhr VgoM

Cma {Xco. VodT>mV EH$m Img JmS>rVyZ nVYmZmMm grc~X


cImoQ>m _m`mH$S>o Amcm. nVYmZmZr {c{hco hmoV,o
nVYmZ {Zdmg,
Zdr {Xcr
1 _mM 1975
{` lr. Ym[a`m,
AmnU {Xco`m H$mhr ^mfUmMo dmnmVrc Ahdmc Am{U
_hmam> Xoe H$mJgo H${_Q>r`m nmcm AmnU YmS>cc
o o Cma
dmMyZ _cm Am`mMm \$maM YH$m ~gcm. `md$Z ho gwn>
hmoVo H$s, `m~m~VMo Amnco {dMma H$mJgo njm`m
{dMmaUmcrer {_iVoOi
w Vo ZmhrV.
Amn`m _ZmV H$mhr eH$m hmo`m, Va `m _m`mn`V
nmoMdUo ho Amnco H$V` ZhVo H$m`? Aem n[apWVrV AmnU
`mnwT>o _{_S>imV amhUo `mo` R>aUma Zmhr. _r am>nVtZm
`m_mUo H$idV Amho.
Amncr Zohm{H$V,
B{Xam JmYr
nVYmZmMo n 2 _mMcm Xnmar EH$ dmOyZ nYam {_{ZQ>mZ r
_m`m hmVr Amco Agco, Var `mda 1 _mM 1975 hr VmarI
hmoVr. hUOo AmX`m amrM gd ~Zmd V`ma hmoVm. ~Amer
Pmco`m MM}_`o nVYmZ ZmamO AmhoV `mncrH$S>o _m`m
amOrZm`mg~Y r Vo EH$ eXhr ~mocbo ZhVo. _cm ~mocmdyZ
KoD$Z, B{XamOtZm _mPm amOrZm_m Ho$hmhr _mJVm Amcm AgVm
d jUmYmV Vmo XoD$Z _r _moH$imhr Pmcmo AgVmo. _m`m
dm{^_mZr d^mdmMr nVYmZmZm nyU H$nZm hmoVr. Ago
AgVmZm `m Ame`mMo n nVYmZmZr H$m {chmdo? Vo n
_m`m hmVmV nS>`mnyduM, dmn gWmH$S>o "nVYmZmZr

_mPo amOrZm_mn am>nVtZm {_imco,


naVw nVYmZmZr _cm n nmR>{dco
Agco Var am>nVtZm H$mhr
H$i{dcoco ZhVo. H$Xm{MV,
"`mnwT>o Vwhr _{_S>imV amhUo
B> hmoUma Zmhr; Vgo _r am>nVtZm
H$idrV Amho', ho g_O`m~amo~a
_r _{nX dmM{d`mgmR>r `m`mH$S>o
YmdV OmBZ d "Ago H$mhr H$$ ZH$m',
Aer {dZdUr H$arZ,
Aer `mMr H$nZm Agmdr.
gmYZm
9 Zmoh|~a 2013 {Xdmir

61

_{_S>imVyZ _cm H$_r Ho$`mMo' dm H$go Joc?o ~Am


`m`mH$Sy>Z Kar nmohmoM`mZVa H$mhr {_{ZQ>mV M nr.Q>r.Am`. d
`y.EZ.Am`. `m dmgWmMo \$moZ H$m Amco?
Coe n> hmoV.o O`H$me Zmam`U d am>r` dmr`m gd
Zo`m~amo~a nVYmZmZr gwgd mX gmYmdm, `m _mJUrcm `j
H$mJgo _YyZ \$ma _moR>m {VgmX {_i`mg gwdmV Pmcr hmoVr!
Vgo Pmco AgVo, Va _y`mMr H$Xa H$aUmao ZoVMo XoemMo ZoV d
H$$ eH$co AgVo; BVa ZoVo B{Vhmgm`m Imoc XarV \o$H$co Joco
AgVo, nmcmnmMmo`mV O_m Pmco AgVo. ho Q>mi`mgmR>r,
H$mJgo _Yrc gwgd mXmMm AmdmO ~X H$a`mgmR>r ho {dMmanydH $
aMcoco Hw${Q>c H$maWmZ hmoV.o H$mJgo njmVJV cmoH$emhr`m
nmR>rV Iwngcocm Vmo IOra hmoVm. `mM~amo~a AmUIrhr EH$
S>md hmoVm.
cmoH$g^o`m d am`g^o`m {Z`_mZwgma _{_S>imMm
amOrZm_m XoUm`m _`mcm g^mJhm_`o amOrZm`mg~Y r
Amncr ^y{_H$m {deX H$a`mMm A{YH$ma Amho. _m
_{_S>imVyZ `mcm H$mTy>Z Q>mH$`mV Amco Amho, Aem
_`mcm Vr gYr {_iy eH$V Zmhr. {ZdoXZ H$a`mMm _mPm
A{YH$ma {hamdyZ Ko`mgmR>r Am{U njmV O~aXV XheV
{Z_mU H$a`mgmR>r hm A{^Zd n{dm Q>mH$`mV Amcm hmoVm.
ggXo`m H$m_H$mOmMo {Z`_ _cm MmJcoM AdJV hmoV.o
nVYmZ d H$mJgo A`jmMm hm H$Q> CYiyZ Q>mH$`mMm _r
VH$mi {ZU` KoVcm. _`mMm amOrZm_m nVYmZm_m\$V
am>nVtH$S>o nmR>{d`mMr Wm Amho. Vr Wm JwS >miyZ R>do Zy _mPm
amOrZm_m am>nVtH$S>o Vm~S>Vmo~ admZm H$a`mMo _r R>a{dco.
gwXd mZo _mPo g{Md, Q>Zo mo dJao hOaM hmoV.o amOrZm`mMo EH$
N>mQo >go o n V`ma Ho$co. nVYmZm`m nmMr V `mcm OmoS>cr
Am{U _mPm amOrZm_m am>nVtH$S>o admZm Ho$cm. H$moUmMm
{dmghr ~gUma Zmhr- nVYmZmMo n Xnmar EH$ dmOyZ nYam
{_{ZQ>mZ r _m`m hmVr Amco Am{U nYam {_{ZQ>m `m AmV _mPo
amOrZm_m n am>nVtH$S>o admZm Pmco. _mPo am>nVtH$S>o
nmR>{dcoco amOrZm_mn Ago hmoV-o
_mM 2, 1975
Xnmar 1.30
_mZZr` am>nVrOr,
_cm nVYmZmH$Sy>Z AmmmM EH$ n Amco Amho. `mMr V
gmo~V OmoS>cr Amho. nVYmZmZr `mMr hr BN>m _cm g_j
AJa H$moUmH$adr H$i{d`mMm MmJc
w nUm XmIdcm AgVm, Va
VnaVoZo d _ZmnmgyZ _r _m`m nXmMm amOrZm_m `mZm {Xcm
AgVm. _mPo ho n hUOo ^maV emgZm`m _{_S>imVrc
_m`m nXmMm amOrZm_m hUyZ H$n`m _mZmdo. `m~m~VMr _mPr
^y{_H$m d ^m` _r cmoH$g^oV AWdm nH$ma n[afXoV _mS>rZ.
gmXa Um_.
Amncm Z_,
_mohZ Ym[a`m

gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013

62

am>nVtZm nmR>{dco`m amOrZm_mnmMr V nVYmZmH$S>o


admZm Ho$cr. Xnmar naV `o`m~c _mPo {MQ>Urg, ghm`H$ d
Q>Zo mo `mZm gm{JVco Am{U KamVrc _S>it~amo~a emVnUo
^moOZmg ~gcmo. gd KQ>ZmMr H$nZm `mZmhr Amcr hmoVr. hm
gJ Ho$hm Var `oUma, `mMr gdmZmM OmUrd hmoVr. OodU KoV
AgVmZm ~Am `m`m~amo~a Pmco`m MM}nmgyZ am>nVtH$S>o
nmR>{dco`m amOrZm`mn`V `mZm BW^Vy _m{hVr {Xcr.
_m`mnojmhr A{YH$ AmZX dmrZo d Y`mZo _m`m gm^m`dVrZo
d _wcmZr `m gd KQ>ZmMo dmJV Ho$co. _Zmo_Z gmW XoUm`m
_m`mgma`m ghH$mar `Vrcm nVYmZmZr gmYo MM}gmR>r
~mocmdy Z`o, `mMo _cm H$_mcrMo X:I Pmco. Vo EH$ X:I
dJi`mg _{nX Jo`m~c _cm H$mhrhr dmQ>co Zmhr; CcQ>
am>r` H$V` ~OmdrV AgVmZm {_imco`m _wVVoV EH$
doJioM g_mYmZ gm_mdcoco hmoV.o ^moOZm`m Q>~o cmda
~g`mnydu _r Agcocr `Vr OodU KoVm-KoVm nydd V
ImgXma ~Zcr Agcr, Var Amn`m Hw$Qw>~ r`mg_doV
Zoh_r`mM AmZXmV JnmJmo>r H$a`mV XJ Pmcr hmoVr.
gdgm_m` OZVocm {Xco`m AmmgZmMr n[anyVV m
H$a`m`m CoemZoM _r _{_S>imV gh^mJr Pmcmo hmoVmo.
`mgmR>r gmV`mZo AmJh d YS>nS> Ho$cr hmoVr. OZVoZo BVHo$
MS> gm_` {Xco AgVmZmhr nVYmZ d H$mJgo lo>tMr
MmcT>H$c _moR>r C~J AmUUmar hmoVr. amOZrVr`m gmoB H$a
imdarc JmS>r dMZnyVu`m imda AmU`mV H$moUVmhr
AS>ga ZhVm. dmadma gmJZy , no d {ZdoXZo nmR>dZy H$mhr
Cn`moJ hmoBZ m hUyZM 1973 `m AIoarg "AmnU
dMZnyVugmR>r R>mgo nmdco Q>mH$Uma Zgmc, Va _cm
_{_S>imVyZ _wV H$am', Aer {dZVr _r nVYmZmZm Ho$cr
hmoVr. `m doir `mZr {Z{V AmmgZ {Xco Am{U WmoS>m Adga
Xo`mMr BN>m X{eV Ho$cr. nVYmZmZr `V Ho$cocr BN>m
\o$Q>miyZ cmd`mMm CQ>nUm _m`mOdi ZhVm. {edm`, Vo
`mo`hr R>aco ZgVo. 1971 nmgyZ 73 AIoarn`V gVV VrZ df}
Ho$cocm amV AmJh \$cXm`r hmoBZ m, hUyZM amOrZm`mMr
^mfm _cm ~mocmdr cmJcr. nw`mcm H$m`H$`mg_moa _mPo
_ZmoJV Am{U _m`m `Wm `mZVa _r EH$Xm `Vhr Ho$`m.
JwOamV_Yrc VUmMo AmXmocZ Vrd Pmco. `m ^S>H$co`m
dmcm {~hma_`o nga`m Am{U Xoe^a AgVmofmMo \$moQ> hmoD$
cmJco. O`H$me Zmam`U gwdmVrg `m AmXmocZm_`o ZhVo,
naVw gd AmXmocZmcm {dYm`H$ diU Xo`mgmR>r AmXmocZm_`o
Vo gh^mJr Pmco. ^maVr` VUmZrhr `mMo gmodi, gmcg,
{dZ`erc ZoV d AmZXmZo _m` Ho$co. O`H$meOt`m
H$m{VH$maH$ ZoV dm_wio gd AmXmocZmcm `mnH$ d$n m
Pmco. `m AmXmocZmVrc gd _mJ`mer AWdm _mJmer _r
gh_V ZhVmo. naVw ^>mMma{damoYr _y`mgmR>r gw$ Pmcocr
_mohr_, VUm`m g_`m d gV ^mdZm cjmV KoD$Z
am>{dH$mgm`m H$m`mV `mZm gh^mJr H$$Z Ko`mgmR>r

CR>cc
o m AmdmO d gaJr H$mVrMr H$nZm, Jm_rU {dH$mgmda
{Xcocm Img ^a _cm _mocmMm dmQ>cm. Vo gd g_OmdyZ KoD$Z
XoemVrc amOZrVrcm Zdo diU Xo`mMr {ZVmV Amd`H$Vm
hmoVr. g_mO d Xoe{hVmgmR>r `mnH$ {>H$moZ drH$m$Z
O`H$me Zmam`U Am{U A` am>_o r Zo`m~amo~a gwgd mX
H$$Z `mo` _mJ H$mT>Uo `m n[apWVrV e` hmoV,o JaOoMo hmoV.o
`mEodOr ~Am, Z{XZr gnWr d BVamZr O`H$meOt{d
{ZaWH$ hrZ Amamon gw$ Ho$co. CO`m H$`w{ZQ>mM m `mV
nwT>mH$ma hmoVm. `m`m ZrVrcm EH${OZgr, g_Og am>r`
dmVmdaU Ho$hmhr _mZdV Zmhr. H$maU Vgo Pm`mg naXoer
oaUmda MmcUm`m `m ^mS>mo r njmMo ApVdM amhUma Zmhr.
XXd mZo, `m gd H$mamZm nVYmZmMr AV:W oaUm d _yH$
g_Vr hmoVr. hr gd H$Qw>Vm Am{U gKf gd Xoem`m >rZo
Ymo`mMmM Zho, Va _hmKmVH$ hmoV.o hUyZM W_ njm`m
`mgnrR>mda Am{U ZVa OmhranUo am>r` gwgd mXmMm AmJh
Ya`mV _r Amnco am>H$V`M ~OmdVmo Amho, Ago _mPr
_ZmoXdo Vm _cm gmJV hmoVr. IwemcM|S>y _mUo OrdZ `VrV
H$aUm`m ~Amgma`mMr O`H$meOtgma`m Wmoa
am>^Vmg am>mohr R>ad`mn`V _Oc Jocr; Vohm Aem CWi
Q>rH$mH$mamMr S>mHo $s {R>H$mUmda ZmhrV, Aer _mPr Imr Pmcr.
Amncr am>r` O~m~Xmar Am{U OZVocm {Xcocr n{d
AmmgZo {dg$Z am`H$Vm nj d gd Xoe gKfm`m XarV
\o$H$cm OmUma, Aer n> {Mho {Xgy cmJcr; Vohm _r
H$_mcrMm AdW Pmcmo. S>mi
o o {_Qy>Z _wH$V^m_mUo Jn
~g`mMr ^y{_H$m _r KoVcr AgVr, Va _m`m WmZmcm
`pH${MVhr YH$m ~gUma Zmhr `mMr _cm OmUrd hmoVr. naVw
IwMu`m gajUmgmR>r gd Xoe Agwa{jV H$a`mMm _cm
A{YH$ma ZhVm. pWa dmWmgmR>r gd g_mOmcm ApWa
H$aUmao ZoVo AWdm S>mi
o o {_Qy>Z `m_`o gh^mJr hmoUmao
IwMu~hma ^`mZH$ am>r` nmn H$arV AmhoV, Ago _cm dmQ>c.o
Xoe{hVmgmR>r Amncr {dYm`H$ ^y{_H$m gd Xoemg_moa R>do `mMm
_r {ZYma Ho$cm. `m ^mdZoVZy M H$mJgo d `wdH$ H$mJgo `m
{e{~amVZy Am{U mVm`jmMo X_XmQ>rMo n Am`mZVa
Ah_Xm~mX`m hoamS> cmH$s BpQ>Q>Qy >_`o "am>mnwT>rc
\$moQ>H$ g_`m Am{U _mJ' `m {df`mdarc _mPo {dMma
naIS>nUo `V Ho$co. `mnH$ am>{hVmgmR>r _{nXmda
{VcmOcr gmoS>`mV AmnU \$ma _moR>m `mJ H$aVmo AmhmoV, Ago
_cm Ho$hmhr dmQ>co Zmhr. Amn`m n{d aVmZo _mV^_y rcm
nmdZ H$aUmao ghH$mar hVm_o `m S>m
o `mZr nm{hco hmoV,o `m
S>m
o `mZm _{nX Jo`mMo X:I hmo`mMr gwVam_ e`Vm ZhVr.
_mPo amOrZm_mn am>nVtZm {_imco, naVw nVYmZmZr _cm
n nmR>{dco Agco Var am>nVtZm H$mhr H$i{dcoco ZhVo.
H$Xm{MV, "`mnwT>o Vwhr _{_S>imV amhUo B> hmoUma Zmhr; Vgo
_r am>nVtZm H$idrV Amho', ho g_O`m~amo~a _r _{nX

dmM{d`mgmR>r `m`mH$S>o YmdV OmBZ d "Ago H$mhr H$$


ZH$m', Aer {dZdUr H$arZ, Aer `mMr H$nZm Agmdr.
_mPm nyU n[aM` AgVmZm Agm {dMma `m`m _ZmV H$m Amcm
Agmdm, Vo gmJUo H$R>rU Amho. _{_S>imV Ko`mgmR>r BVa
ImgXmamMm `mg d YS>nS> nmhZ nVYmZmZm H$Xm{MV Vgo
dmQ>co Agmdo, AWdm ~Amgma`mZr Vgo AXmO ~mYZy Vmo
gm {Xcm Agmdm. {edm` _r nVYmZmH$S>o Jocmo Zmhr, Va
gai _{_S>imVyZ H$_r Ho$`m_wio ggXoV {ZdoXZ H$a`mMm
A{YH$mahr Jocm AgVm.
_mPo amOrZm_mn am>nVtZm {_iVmjUrM `m`m
{MQ>UrgmZo nVYmZm`m H$m`mc`mH$S>o MmH$er Ho$cr.
nVYmZmH$Sy>Z H$moUVohr n `m H$aUmV am>nVtH$S>o Joco
ZhVo. _mPm amOrZm_m nVYmZm_m\$V am>nVtH$S>o Jocm Zgcm
Var H$m`mZwgma Vmo _m` H$aUo am>nVtZm ^mJ hmoV.o `m
gJmVyZ _mJ H$mT>`mgmR>r H$m`XoVkmMr ~R>H$ Pmcr.
nVYmZmZr _cm _{_S>imVyZ H$_r Ho$co Amho, Ago ImoQ>o dm

ho {dMma _Zmg_moa Amco H$s,


Vr ^oQ> Q>mi`mV AmnU MyH$ Ho$cr,
Ago dmQ>V.o CcQ> gd _y`o d g~Y
JwS >miyZ R>do Umao, YmoH$o ~mO amOZrVrMo
gJ AmR>dco Am{U _m`m
amOrZm`mZVa KS>co `m KQ>ZmMm
{MnQ> ZOaog_moa Amcm H$s;
Z ^oQ>`mMm {ZU`M ~amo~a hmoVm,
Ago dmQy> cmJVo. `m_wio _m`m
ddmMo d Ap_VoMo gajU
_r H$$ eH$cmo. AmO {H$Vrhr H$R>rU
H$mimVyZ OmV Agcmo- _`dVu
_{_S>imnmgyZ _`dVu
H$mamJhmn`VMr IS>Va g\$a H$amdr
cmJcr Agcr- Var g_mYmZr {MmmZo
dm{^_mZr OrdZ OJUo _cm
e` Pmco Amho. EdT>o _m Iao H$s,
B{XamOr d _m`m_Yrc _moH$ionUmZo
MMm H$a`mMm _mJ VohmnmgyZ
H$m`_ Hw$ {R>V Pmcm.
gmYZm
9 Zmoh|~a 2013 {Xdmir

63

B{Xam JmYr : AmUr~mUr Omhra Ho$cr Vohm

nVYmZm`m H$m`mc`m_m\$V gd gV Pmco hmoVo Am{U


^maVr` AmH$medmUrd$Z Vmgm-Vmgmcm hm Ag` Mma gw$
hmoVm. VoM g` Amho, Ago {g H$a`mgmR>r Iyn IQ>nQ> Pmcr.
naVw _mPo amOrZm_mn am>nVtH$S>o nmohmoMco hmoVo Am{U doi d
VmaIogh Ver coIr nmoM _m`m hmVmV hmoVr. `m_wio `mMm
ZmBcmO Pmcm. AIoarg am>nVr ^dZmVyZ amr Iyn C{eam EH$
nH$ {grg Xo`mV Amco Am{U Omhra H$a`mV Amco H$s""nVYmZm`m g`mZwgma lr. _mohZ Ym[a`m `mMm
_{nXmMm amOrZm_m am>nVtZr drH$macm Amho.'' (2 _mM
1975)
_cm _{_S>imVyZ dJico, H$mTy>Z Q>mH$co- hr ~mV_r Amc
B{S>`m ao{S>AmoZo {d{dY ^mfm_YyZ AIS>nUo gV Ho$cr.
^maVm`m H$moZmH$mon`mV Vr nmohmoMcr. {Xr`m n[agamV _mPo
Zmd Pmcoco hmoV.o {deofV: PmonS>nQQ>m, Jar~ d`m_YyZ
amhUmao a{hdmgr Am{U _`_dJu` `m_`o _m`m{df`r
AmWm hmoVr. ~hg ` H$mJgo H$m`H$`m`m _ZmV o_ hmoV.o
\w$c_mimgh `mMr gw$ Pmcocr arK AIS> hmoVr. ggXoMo
A{YdoeZ gw$ Ag`m_wio ImgXmamMm Vi {XrVM hmoVm.
H$mJgo d {damoYr njmMo ImgXma Am{U {damoYr njmMo ZoVho r
^oQ>`mgmR>r Amco. gdmZr A{^ZXZmMm dfmd Ho$cm. _{nX
{_i{d`mgmR>r d gmogmR>r O~aXV nYm gw$ AgVm,
gwgd mXmMm AmJh Y$Z am>{hVmgmR>r r Ho$co`m `mJm~c
`m`m _ZmV H$_mcrMr H$VkVm hmoVr. ~mYH$m_ d Jh~mYUr
_mc` Am{U {Z`moOZ _mc`mVrc ^oQ>`mgmR>r Amco`m

gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013

64

chmZ-_moR>m A{YH$m`mZm `m KQ>ZMo o \$ma X:I Pmco. Jar~


g_mOmVrc Ag` H$m`H$V} d ghH$mar {_m`m S>m
o `mVrc
Aly nmhZ _rhr gXJ{XV Pmcmo. Vmon`V Vmam `o`mg gwdmV
Pmcr. XmoZ {XdgmV A{^ZXZna eoH$S>mo VmamMm Ajae: IM
nS>cm hmoVm. `m A{^ZXZm`m {T>Jm`mV d gwXm`m Aly `m
dmhmV _r ~wS>y Z Jocmo.
Xg`m {Xder dmnmV n{h`m nmZmda Xgam _OHy$a
`o`mMr e`VmM ZhVr. "lr. Ym[a`mZm _{_S>imVyZ
Kmc{dco', "dJico' B`mXr _Wio _m`m \$moQ>mgo h {g
Pmco. "Q>mBg Am\$ B{S>`m'gma`m H$mhr dmnmV EH$m
~mOycm chmZ MmH$Q>rV "am>nVtZr lr. Ym[a`mMm amOrZm_m
nVYmZm`m g`mZwgma _Oay Ho$cm Amho', ho dm Amco hmoV.o
Vmo H$ma nmhZ JwUr d AdJwUr _mUgmMr am_ JUoe JS>H$ar
`mZr Ho$cocr VwcZm _m`m ZOaog_moa Amcr. JS>H$`mZr hQ>co
Amho, "EImm nwnJwN>mV KmUoar`m \w$cmMo Jwcm~m`m
\w$cmer Oo _mU AgVo, AWdm _{XamnmZmV no`mVrc nm`mMo
Xm$er Oo _mU AgVo, VoM OJm_Yrc AdJwUr _mUgmMo JwUr
_mUgmer _mU AgVo.' dmnmVrc _OHy$a nmhZ JS>H$`mMr
VwcZm AmR>dcr Am{U OJm_`o VoM _mU Ag`mMo g`mer
Agmdo, Ago ghO _ZmV `oD$Z Joc.o
{X. 3 _mMcm gH$mirM {XrH$amMr JXu Cgicr hmoVr.
dmno g_moa N>mQo >m Q>~o cmda nS>cr hmoVr. \$moZ `oV hmoV.o
VodT>mV EH$ _hdmMm \$moZ Amcm. Vmo \$moZ hmoVm nVYmZmMo
g{Md Q>r.EZ.eofZ `mMm.

Xgam dmV`cT>m MoVdcm : (O`H$me Zmam`U)

""Ym[a`mgmh~, _ eofZ ~moc ahm h & mB_ {_{ZQ>a


AmnH$mo ~wcm ahr h& H$c amVgo dh ~hmoV naoemZ h& Amn `hm
AmBE& AmnH$m _{nX H$m _m_cm ^r V` hmo OmEJm&''
_r emVnUo EoH$V hmoVmo. g_moarc dmnmVrc R>iH$ _Wio
'Dharia sacked', 'Dharia dismissed' ZOaog_moa hmoV.o
_{_S>imMm amOrZm_m {X`m_wio AWdm nVYmZm`m
H$madmB_i
w o OZ_mZgmV d gd Xoem_`o _mPr {V_m {H$Vr
CMmdcr Amho, `mMr MrVr _r KoV hmoVmo. Aem Ad_m{ZV
AdWoV _{_S>imV naV Jocmo AgVmo, Va Vo _mPo {OdVnUr
nH$acoco _aU R>aco AgVo. Xoem`m nVYmZmH$Sy>Z ~mocmdUo
Amco, Va H$moU`mhr `VrZo Vo drH$maco nm{hOo. _r
_{_S>imVyZ ~mhoa nS>cmo Agcmo Var H$mJgo njmV hmoVmo d
B{XamOr H$mJgo `m Zo`m hmo`m. gmh{OH$M _r nVYmZmH$S>o
OmUo _mPo H$V` hmoV.o naVw _mPm amOrZm_m _Oay Pmcm
AgVmZmgwm Amc B{S>`m ao{S>Amo d dmnm_YyZ `m VhoMm
Ohar d ~XZm_rH$maH$ Mma gw$ hmoVm, Vmo _m`m ZOaog_moa
Amcm. nVYmZmH$S>o Jo`mda "_{_S>imV `mdo hUyZ
Ym[a`mZr nVYmZmMr Iyn _ZYaUr Ho$cr, naVw nVYmZmZr Vo
_m` Ho$co Zmhr.' Aer N> ~XZm_r Va hmoUma Zmhr ZmAer eH$m _ZmV Amcr Am{U _r Cma {Xco,
""eofZOr, nVYmZ O~ MmhoJr Cg g_` _ dhm hmOra
hmoZm _oam \$O h& cmoH$g^m _| _oam Q>Qo >_Q| > hmoZo Ho$ ~mX _ O$a
AmD$Jm& _Ja AmOHo$ AI~ma {Og Vahgo ^ao hE h, dh
XoIH$a AmO dhm AmZm R>rH$ Zht hmoJm& Bg AdWm _|

_{_S>c _| {\$a go gh^mJr hmoZo H$m gdmc hr nXm Zht hmoVm&


IwX Ho$ dm{^_mZ H$s Omo `Vr ajm Zht H$a gH$Vm, dh Xoe
Ho$ dm{^_mZ H$s ajm H$^r ^r Zht H$a gHo$Jm& Xmo {XZ Ho$ ~mX
_ O$a AmD$Jm& _Ja AmO _ j_m MmhVm h {H$ _ Zht Am
gH$Vm&''
eofZ Var H$m` ~mocUma? {VWoM Am_Mo ~mocUo gnco. 5
_mMcm amOrZm`m~m~V cmoH$g^oVrc ^mfU Pm`mZVa
^oQ>rgmR>r nVYmZmZm n nmR>{dco. Amn`m d^mdm_mUoM,
gmYr nmohmoM Xo`mMo gmO`hr `mZr XmIdco Zmhr.
3 _mMcm gH$mir eofZ `mMm \$moZ Am`mZVa
nVYmZmH$S>o Om`mMo _r Q>mico Vo `mo` H$s A`mo`- hm Z
_r Ho$hmhr {ZH$mcmV H$mTy> eH$cmo Zmhr. nVYmZmH$S>o
Jo`mZVa H$moU`mhr _{nXm`m Am{_fmcm _r ~ir nS>`mMr
e`Vm ZhVr. `m {Z{_mmZo `m`m~amo~a _moH$ionUmZo MMm
H$aVm Amcr AgVr. O`H$meOr `m`m~amo~a Pmcocr
g{dVa MMm `m`m H$mZmda KmcVm Amcr AgVr.
gKfmEdo Or am>r` gwgd mXmMm `Z hmoD$ eH$cm AgVm.
nVYmZmZr _mPo 26 \o$~dw marMo n AmX`m amr H$miOrnydH $
dmMcoco Agmdo. `m_wio `m`mda H$mhr n[aUm_ Pmcm
Ag`mg _m`mda Pmco`m A`m`mVyZ H$Xm{MV gwgd mXm`m
{dMmamcm `mZr _m`Vmhr {Xcr AgVr Am{U EH$ n{d am>r`
H$V` Ho$`mMo g_mYmZ {_iy eH$co AgVo. {H$_mZ, nVYmZ
B{XamOr d _mPo d`pVH$ ZmVo - Vrd _V^oX hmoD$Zhr - MmJco
am{hco AgVo Am{U nwT>rc H$R>rU H$mimV `mMm dmna H$aUo

gmYZm
9 Zmoh|~a 2013 {Xdmir

65

e` Pmco AgVo... ho {dMma _Zmg_moa Amco H$s, Vr ^oQ>


Q>mi`mV AmnU MyH$ Ho$cr, Ago dmQ>V.o CcQ> gd _y`o d
g~Y JwS >miyZ R>do Umao, YmoH$o ~mO amOZrVrMo gJ AmR>dco
Am{U _m`m amOrZm`mZVa KS>co `m KQ>ZmMm {MnQ>
ZOaog_moa Amcm H$s; Z ^oQ>`mMm {ZU`M ~amo~a hmoVm, Ago
dmQy> cmJVo. `m_wio _m`m ddmMo d Ap_VoMo gajU _r
H$$ eH$cmo. AmO {H$Vrhr H$R>rU H$mimVyZ OmV Agcmo_`dVu _{_S>imnmgyZ _`dVu H$mamJhmn`VMr IS>Va
g\$a H$amdr cmJcr Agcr- Var g_mYmZr {MmmZo dm{^_mZr
OrdZ OJUo _cm e` Pmco Amho. EdT>o _m Iao H$s, B{XamOr
d _m`m_Yrc _moH$ionUmZo MMm H$a`mMm _mJ VohmnmgyZ
H$m`_ Hw$ {R>V Pmcm.
gmo_dma, 3 _mM 1975. _m`m amOrZm`mMm Xgam {Xdg.
ggXoMo A{YdoeZ Vohm gw$ hmoV.o _{nXmMr do Imcr R>do Zy
_r _mPo ghH$mar MeoIa d H$UH$mV `m`mg_doV Q> grZo
ggX ^dZmH$S>o Jocmo. Q> grdm`mZo ngo Ko`mg ZH$ma XoD$Z
_cm n{hcm YH$m {Xcm. dmM AS> dmS>M o ew^ dofYmar godH$
Zoh_rM hgV_wImZo _cm A{^dmXZ H$arV AgV. `m {Xder
H$VmW ^mdZoZo `m gdmZr _mPo dmJV Ho$co. Vm|S>mda hm`
Zgco, Var `mMo ^mdnyU S>mi
o o ~mocHo$ hmoV.o g|Q> c hmc_Yrc
g^mgXmZr d nH$mamZr J`mV Jim KmcyZ A{^ZXZ Ho$co.
`mZVa _r cmoH$g^o`m g^mJhmV Jocmo. _cm nmhVmjUrM
gw$ Pmcocm Q>m`mMm MS> H$S>H$S>mQ>- gdmZm A{^dmXZ
H$$Z _r _m`m OmJoda ~g`mZVa emV Pmcm. {XrV
{\$aVmZm {R>H${R>H$mUr _r Vmo AZw^d KoV hmoVmo. Q> grdm`mZm
O~aXVrZo ngo mdo cmJV hmoV.o cmMmar d dmWmZo
~a~Q>co `m amOH$s` OrdZmV Anem `mJmMmhr _{h_m {H$Vr
AJmY Amho, `mMr MrVr _r jUmjUmcm KoV hmoVmo.
_hmZ _mZdr gH$VrMo Wmoa XeZ `m H$VkVoV gm_mdcoco
Amho. Amn`m mMrZ B{VhmgmnmgyZ AmYw{ZH$ ^maVmn`V
ghO ZOa {\$adcr, Varhr Vo cjmV `oV.o gmm-gnmr`m
gm_`mda gdgm_m` OZVoMr X`o qOH$`mMo CXmhaU
H$moR>ho r AmT>iV Zmhr. ^y am_MmMo _moR>no U `m`m amOnXmV
Zmhr. Amn`m d{S>cmMo dMZ nyU H$a`mgmR>r XrK dZdmg
AmZXmZo nH$a`mV Vr Wmoadr Amho. dZdmg gndyZ am_M naV
`oBn `V, dV:`m ~Yy `m nmXH$m qghmgZmda R>do Zy EImm
godH$m_mUo am`H$ma^ma Ho$cm hUyZM ^aVmcm AmnU
_mZVmo. ^JdmZ ~w d _hmdra amO_wI Agco Var {dcmgr
am`d^dmda R>mHo $a _m$Z _mZdr {V>o `m gajUmgmR>r Vo
~mhoa nS>c,o hm `mMm `mJ gdmZm AmH${fV H$$Z KoVmo.
Ohm{JarMm d Or hOay rMm ZmX gmoS>y Z, dV:`m gm_`mda
qhXdr dam`mMr C^maUr H$a`mgmR>r amZmdZmMm d
X`mImo`mVrc S>mJ| ar {H$`mMm H$>_` _mJ {edN>nVr
drH$maVmV hUyZM Amn`m X`_{Xamda Vo H$m`_ dma
hmoVmV. "AmYr cJrZ H$m|S>m`mM' Aer JOZm H$arV {ed~mcm

gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013

66

gmW XoUmao VmZmOr d eocma_m_m Amn`mcm `mgmR>rM {`


dmQ>VmV. amUr c_r~mB, dmgwXdo ~idV, dmV`dra
gmdaH$a, ^JVqgJ, Mmo$H$a~Y,y MeoIa AmPmX, ZoVmOr
gw^mf~m~y AmXr Wmoa am>dra Amn`m Agr_ `mJmVyZM Am_
OZVoMo oaUmWmZ R>aco. `oey {V, _h_X nJ~ amnmgyZ
_hm_m JmYr, _m{Q>Z `wWa qH$Jn`VMo `wJdVH$ AWdm
_mg, co{ZZ, _mAmo, Mo Jhoam, hmo {M {_h `mgmaIo
H$m{VH$maH$- H$moUrhr `m - `mJm`m A{Y>mZmVyZM {Mam`y
Pmco. nmedr gmo`m Omoamda JwUJmZmMo H${_ {ZZmX H$mhr
H$mi {Z_mU H$aVm Amco, Var {MaVZ o_mMo {X` da CV_
`mJm`m Vmam_YyZM {ZKy eH$VmV.
AWmV, `m _mZmZo _{nX gmoS>U,o hm H$mhr \$ma _moR>m `mJ
ZhVm. `m >rZo 1942 `m dmV`cT>mV AWdm 1948
_`o O{Oam gWmZda dmar H$$Z hgio d lrdYZ VmcwH$o
`j Vm`mV KoVmZm Amhr H$mhr {_mZr Ho$coco YmS>g {H$Vr
Var _moR>o hmoV.o naVw dmV`mZVa ^moJdmXmcm BVH$m D$V Amcm
H$s, ^maVr` ^mo`m-^m~S>m OZVocm Anem `mJmMo
XeZhr X{_i Pmco. `m_wiMo _{nXmMm amOrZm_m EImm
namH$_mgmaIm dmQy> cmJcm. _m`m amOrZm_m H$aUmda
XoemVrc gd ^mfm_Yrc _wI dmnm_YyZ AJcI
o {g
Pmco. H$mhtZr Q>rH$m Ho$cr Agcr, Var ~hVHo $mZr \$ma _moR>m
_mUmV JmadM Ho$cm. hr AdWm Ho$di gdgm_m` OZVoMr,
H$m`H$`mMr AWdm gnmXH$mMrM hmoVr Ago Zho; Va _moR>_moR>o
ZoVho r `mcm AndmX ZhVo. O`H$me Zmam`U `mMo `mM
gw_mamg {Xr_`o H$m`H$ _ hmoV.o EH$ ^` OZVm _moMm
Am`mo{OV H$a`mV Amcm hmoVm. `mgmR>r ghmdYr OZVm
Ad`m ^maVmVyZ `oV hmoVr. {X. 4 _mMcm amMr, JwS>JmdMm
H$m`H$ _ gndyZ {XrVrc {ZdmgWmZr Om`mnydu O`H$meOr
WoQ> _m`mH$S>Mo Amco. EH$_oH$mZm {_R>r _m$Z Amhr ^oQ>cmo.
EH$sH$S>>o _mPo A{^ZXZ H$arV AgVmZm ""_oar dOh go AmnH$mo
_{nX go Xya hQ>Zm nS>m'' Ago hUyZ `m`m ^mdZm{dde
S>m
o `mVZy ~mhoa `oUm`m AlyZ r _cm hamU Ho$co. `m Wmoa
gy`m`m `mJ_` OrdZmnwT>o _mPm `mJ EImm _oU~mrgmaIm
hmoVm. gy`mcm AYH$mamZo doT>`mZVa chmZer `moVgwm
XoXr`_mZ dmQ>mdr, `mVcmM Vmo H$ma hmoVm.
cmoH$g^oVrc _m`m {ZdoXZmgmR>r nrH$a _hme`mZr 5 _mM
1975 hm {Xdg _wH$ a Ho$cm hmoVm Am{U g^mJhm`m
H$m_H$mOmV Ver Zm|X Pmcr hmoVr. EH$sH$S>o ^oQ>rgmR>r Vw\$mZ arK
cmJcr hmoVr. {X. 6 _mM`m OZVm _moMmgmR>r {XrV Amco`m
{V{ZYt_wio Vr IynM dmT>cr hmoVr. XgarH$S>o cmoH$g^oVrc
^mfUmMr V`mar _r gw$ Ho$cr hmoVr. 4 VmaIo`m amr MeoIa,
H$UH$mV Am{U _r ^mfUmda AIoaMm hmV {\$a{d`mgmR>r
~gcmo. _mPm _gwXm V`ma Pmcm hmoVm. Amhr {VKmZr EH$
~gyZ Vmo dmMcm. `m C^`VmZr H$mhr gyMZm Ho$`m, `mMm
g_mdoe H$$Z mW{_H$ _gwmV _r `mo` Vo \o$a~Xc Ho$co.

`mZVa MeoIa d H$UH$mV `m C^`VmZr Vmo dmMcm Am{U


Z`m H$mhr X`m gwM{d`m. Am_Mr {VKmMr nwhm ~R>H$
Pmcr. `m MM}ZV a _r `mda AIoaMm hmV {\$adcm d nhmQ>o
gmS>no mM-ghm`m gw_mamg _mPo AIoaMo {ZdoXZ V`ma Pmco.
amr EH$ jU^ahr CgV Z KoVm Amhr {VKmZr {_iyZ Vo ^mfU
V`ma Ho$co. {Z`_mZwgma 5 VmaIocm gH$mir Xhm`m nydu,
nrH$a d g^mJhm`m Zo`m hUOoM nVYmZmH$S>o coIr
^mfUmMr V admZm Ho$cr. nH$mamgmR>r gm`cmoQ>mBc Vr
H$mT>`mMr `dWm Ho$cr. ZmZ dJao AmQ>mno Zy doido a
cmoH$g^oV Jocmo.
_m`m OrdZmVrc Vmo EH$ _hdnyU Eo{Vhm{gH$ {Xdg hmoVm.
cmoH$g^oMo g^mJh Am{U ojH$m`m Jc`m VwS>w ~ ^a`m
hmo`m. nH$mam`m JcarV ~OoQ>`m {Xdgmnojmhr A{YH$ JXu
Pmcr hmoVr. {H$`oH$ `o> nH$mamda C^o amh`mMr doi Amcr
hmoVr. OdiOdi gd _r, nVYmZ B{XamOr Am{U gd
{damoYr njmMo ZoVo CnpWV hmoV.o ZmomamMm Vmg gncm.
H$m_H$mOn{Ho$darc {H$aH$moi H$m_ CaHy$Z Q>mH$`mZVa
g^mnVr JwX`mcqgJ {Ym `mZr _mPo Zmd nwH$maco Am{U
Q>m`m`m {ZZmXmV _r C^m am{hcmo.
{H$Vr Var doi Q>m`mMm JOa gw$ hmoVm. _r "g^mnVr
_hmoX`' hUyZ ^mfUmcm gwdmV H$aVmM gd g^mJhmV emVVm
ngacr Am{U YraJ^ra dmVmdaUmV _mPo ^mfUdmMZ gw$
Pmco :
""g_mZZr` g^mnVr,
""_m`mda cmXcoco EH$ X:IX ggXr` H$V`
~Omd`mgmR>r _r AmO C^m Amho. H|$r` _{_S>imMo `mJn
_r H$moU`m n[apWVrV {Xco `mMo `pVJV n>rH$aU gmXa
H$aUo, ho ZH$sM gwIX Zmhr. `m g_m` g^mJhmcm Am{U `m
XoemVrc OZVocm _r O~m~Xma Amho, `mMr OmUrd R>do Zy _r ho
{ZdoXZ H$aVmo Amho.
""AmnU g`m A`V {~H$Q> n[apWVrV AmhmoV. XoemnwT>o
A^yVnyd Z C^o AmhoV. XoemMr Am{WH$, gm_{OH$ d
amOH$s` pWVr g`m gH$ _Unyd AdWoV Amho. `m
n[apWVrMm {dMma A`V g`_mZo, naVw {VV`mM Jm^r`mZo
hmoUo Amd`H$ Amho. _mPr {^ _Vo _r nVYmZmZm nydu
H$idcr ZhVr, ho `m`m nmVrc {ZdoXZ dmMyZ _cm Am`
dmQ>c;o X:Ihr Pmco. `mZr Agohr hQ>co Amho H$s, H$mJgo
njm`m YmoaUmer _r gh_V Zmhr. ho {ZH$f H$em`m
AmYmamda H$mT>`mV Amco AmhoV, ho _r g_Oy eH$V Zmhr. n>
Iwcmgm hmdm hUyZ _r ho gmJy BpN>Vmo H$s, nVYmZmZm d
njlo>tZm _mPo {dMma H$imdoV hUyZ H$mJgo njmMr `mgnrR>o
d BVa _mJ `mMm dmna _r dmadma Ho$cm Amho. g{dVa
H$m`H$ _dOm {ZdoXZ Am{U EH$ _hdmMo n {X. 19 Zmoh|~a
1974 amoOr _r _mZZr` nVYmZmZm nmR>dco hmoV.o Zamoam `oWo
hmoUm`m {e{~amV Vem VhoMm H$mc~ H$m`H$ _ hmVr

Ko`m`m CoemZo MMm hmdr, Ago _r gwMdco hmoV.o `m


XoemVrc {VJm_r eVt~amo~a `edr arVrZo gm_Zm md`mMm
Agoc; Va gm_m{OH$-Am{WH$ d amOH$s` AmKmS>mda
EH$gyr cT>m XoUo Amd`H$ Amho, Agm _mPm AmJh hmoVm.
{ZdoXZo, ^mfUo d gmdO{ZH$ dV`o `m`mmao _r hrM _mPr
_Vo _mS>cr AmhoV. {X. 26 \o$~dw mar 1975 amoOr nVYmZmZm
EH$ n nmR>dZy `mV _m`m {dMmamMo A{YH$ n>rH$aU Ho$co.
{X. 11 \o$~dw marnmgyZ nVYmZmMr ^oQ> Ko`mMm _r `Z H$arV
hmoVmo. Vo O_co Zmhr, hUyZ _r ho n {c{hco. _mPo {dMma
nVYmZmZm gVV H$imdoV, hUyZ _r gXd `Zerc am{hcmo.
A`V ZmOyH$ Am{U JwV mJwV r`m AZoH$ Zmg~ Y rMr _mPr
n> _Vo `m`mg_moa {Z^uS>nUo _mS>`mMo gmhg _r AZoH$Xm
Ho$co Amho. {X. 7 AmQ>m~o a 1974 amoOr _r `mMr `pVe:
^oQ> KoVcr Am{U "Mm[a`ey` qH$dm ge`mnX dVZ AgUm`m
`VtZm _{_S>imV R>do y ZH$m, `m_wio gaH$ma~cMm
OZVo_Yrc {dmg Zmhrgm hmoVmo', Ago `mZm n>nUo

_m`m OrdZmVrc Vmo EH$


_hdnyU Eo{Vhm{gH$ {Xdg hmoVm.
cmoH$g^oMo g^mJh Am{U ojH$m`m
Jc`m VwS>w ~ ^a`m hmo`m.
nH$mam`m JcarV ~OoQ>`m
{Xdgmnojmhr A{YH$ JXu Pmcr hmoVr.
{H$`oH$ `o> nH$mamda C^o amh`mMr
doi Amcr hmoVr. OdiOdi gd _r,
nVYmZ B{XamOr Am{U gd {damoYr
njmMo ZoVo CnpWV hmoV.o
ZmomamMm Vmg gncm.
H$m_H$mOn{Ho$darc {H$aH$moi H$m_
CaHy$Z Q>mH$`mZVa g^mnVr
JwX`mcqgJ {Ym `mZr _mPo Zmd
nwH$maco Am{U Q>m`m`m {ZZmXmV
_r C^m am{hcmo. {H$Vr Var doi
Q>m`mMm JOa gw$ hmoVm.
_r "g^mnVr _hmoX`' hUyZ ^mfUmcm
gwdmV H$aVmM gd g^mJhmV emVVm
ngacr Am{U YraJ^ra dmVmdaUmV
_mPo ^mfUdmMZ gw$ Pmco
gmYZm
9 Zmoh|~a 2013 {Xdmir

67

gm{JVco. _{_S>imV _moR>m \o$a~Xc hmoUma hmoVm, hUyZ _r


_wm_ ^oQ> KoVcr hmoVr. AWmV _m`m gyMZmMo Am{U {dZ`mMo
H$em VhoZo dmJV Ho$co OmBc, `m~c _mPm _wirM Jag_O
ZhVm. nU `mMm EH$ ghH$mar `m Zm`mZo cmoH$emhr `dWoV
`mo` dmQ>Umam _mJ gwMdUo ho _mPo H$V` hmoV,o Ago _cm
dmQ>c.o _m`m gyMZmMr _mZZr` nVYmZmZr XXd mZo XIc
KoVcr Zmhr. qH$~hZm, `m`mH$S>o Xcj
M H$a`mV Amco
Am{U `mVyZ Jag_O dmT>`mgM _XV Pmcr. naVw _mPo H$V`
nma nmS>`mV _r H$YrM Hw$MamB Ho$cr Zmhr. _cm AmO n>
Bemam mdmgm dmQ>Vmo H$s, ^>mMmamg gajU XoUmar Am{U
m_m{UH$nUmg {ejm R>mRo >mdUmar cmoH$emhr qH$dm Xgar
H$moUVrhr am`nVr \$ma H$mi {Q>H$y eH$Uma Zmhr.
""_hme`, _m`m >rZo cmoH$emhr ho amOH$s` gmm
{_i{d`mMo Am{U {Q>H${d`mMo Ho$di gmYZ Zmhr. ^maVr`
am`KQ>ZMo r C{>o d `m Agr_ `mJmVyZ Amncm Xoe dV
Pmcm, `m dmV`cT>mMr C{>o gm` H$aUmar Vr am`nVr
Amho. `m_`o gd OZVocm gh^mJr H$$Z `mdo cmJoc.

`mgmR>r emgZmZo H$mhr Z{VH$ _y`o Am_gmV H$aUo d


OZVo`m oaUm, {VMr X:Io `mMr XIc KoUo Amd`H$ AgVo.
hr am`nVr {MaH$mc {Q>H${d`mgmR>r `mMr JaO Amho. `m
_yc^yV _y`mMo nmcZ H$a`mV {T>cmB Pmcr, Va cmoH$emhrMr
emZ Am{U Am_mM Z> hmoBc
. OZVoMr JmhmUr, {V`m
_ZmVrc dmT>`m eH$m `m~c ~o{\$H$sa amhUo H$mhr H$mi e`
Amho; nU `mVM cmoH$emhr`m {dZmemMr ~rOo gm_mdcocr
AmhoV, Ago _mPo n> _V Amho. hUyZM _m`m~c Jag_O
hmoVrc, ho `mZr R>do Zy hr `m`m{d AmdmO CR>{d`mIoarO
_m`mnwT>o Xgam n`m`M ZhVm. {^ _Vo gmJUmam AmdmO
XS>nZy Q>mH$Uo H$mhr H$mi e` hmoBc
, naVw Vmo H$m`_ ~X H$aUo
Ho$hmhr e` hmoUma Zmhr. Aem `ZmVZy cmoH$emhr
H$m`nVrcm _XVhr hmoV Zmhr. cmoH$emhrV AmnUmcm
{_iUmar gmm d A{YH$ma `mMm CJ_ gdgm_m` OZVo_`o
AgVmo. hm dmhM AmQy>Z Jocm, Va Amncm AY:nmV AQ>i
Amho. Oo gmmYre AgVmV, `mMr gMmoQ>r d m_m{UH$nUm
Am{U `m`m_m\$V MmcUmam am`H$ma^ma `mdaM OZVoMm

(hmam>mMo {e>S >i : {XrV {ZmoOZ mm ^oQ>rcm Joco Vohm)

gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013

68

AmUr~mUrm H$mimVrc {ZXeZo

{ddmg d lm Adc~Zy AgVo. hoM cmoH$emhrMo Iao gm_`


Amho. hr lmM Oa T>iy cmJcr, Va {Zamem Am{U d\$`
`mIoarO H$mhrhr CaUma Zmhr. `mVyZM eodQ>r ~o~X emhr d
AamOH$Vm {Z_mU hmoBc
.
""1967`m {ZdS>UHw $mZV a Amn`mcm AgoM `
{Xgco. `m doir AZoH$ am`mV ApWaVm {Z_mU Pmcr.
H$mJgo _`o Oo Eo{Vhm{gH$ dmXi 1969 _`o Pmco, Vmo `mM
n[apWVrMm n[anmH$ hmoVm. `m njmMm Z_ H$m`H$Vm hUyZ,
H$mJgo da OZVoMr lm nwhm Wm{nV hmdr d ggXr`
cmoH$emhrdarc OZVoMm {dmg T> hmdm, `mgmR>r _r _mPm
hmV^ma cmdcm Amho. lr_Vr B{Xam JmYt`m g_W
ZoV dmImcr hr lm nwhm Wm{nV Pmcr Am{U cmoH$mZr
H$mJgo cm {Z{ddmX nmqR>~m {Xcm. 1971 `m cmoH$g^m
{ZdS>UHw $sV d 1972 `m {dYmZg^m`m {ZdS>UHw $mV `mMo
`Va Amco. 1969 Vo 1971 `m H$mimV Z`m n[apWVrcm
AZwg$Z AmnU OZVocm AZoH$ AmmgZo {Xcr. OZVocm
{Xco`m AmmgZmMr nyVu H$a`mMm {ZYma H$mJgo Zo `V Ho$cm
Amho. 1971 ZVa Amnco emgZ `m H$m`H$ _mMr m_m{UH$nUo
H$m`dmhr H$arV Amho Aer AmncrM Zho, Va OZVoMrhr Imr
nQ>dZy Xo`mMr O~m~Xmar emgZmMr hmoVr. Xm[a, ~oH$mar,
dmT>`m {H$_Vr, XZ{ XZ JaOo`m dVyM r Q>M mB Am{U `m`m
dmQ>nmMr `m` gm_wXm{`H$ `dWm, gm_m{OH$ d Am{WH$
{df_VoMo {Z_yc
Z, dmT>`m _VoXmarda {Z`U, Am{WH$ Q>m
_mJmgco`m XoemH$S>o d OZVoVrc Am{WH$ Q>m

X~c
dJu`m`m ZmH$S>o cj Xo`mgmR>r Img Cnm``moOZm,
^>mMma d H$m`m nemMo {ZXmcZ, ^y{_gwYma H$m`H$ _mMr
A_c~OmdUr, {ejUnVrV gwYmaUm, emgZ`UoMr
nwZaMZm, {ZdS>UHy $nVrV gwYmaUm `mgma`m {d{dY
g_`mda AmnU H$moUVr H$Vr H$aUma AmhmoV `mMm AmamIS>m
H$mJgo Mo 1971 d 1972Mo {ZdS>UHy $ OmhraZm_o, R>amd Am{U
nVYmZmMr dV`o `m_m\$V AmnU Omhra Ho$cocm Amho. ho
Z gmoS>d`mgmR>r OZVoMo _Z:nydH $ ghH$m` {_imdo hUyZ
AmnU Amncm R>mgo H$m`H$ _ OZVonTw >o gmXa Ho$cm hmoVm. `m
H$m`H$ _mMr A_c~OmdUr H$a`mV `m AS>MUr `o`mMm
g^d Amho, `mMr OmUrd AgyZhr hr dMZo OZVocm AmnU
{Xcr hmoVr. `mMm Amhmcm XXd mZo {dga nS>cm. g^mnVrOr,
hmM Amncm H$m`H$_ BVa amOH$s` eVtZr d `VtZr AJmda
KoVcm, Va AmnU `m H$m`H$ _mH$S>o nmR> {\$ady eHy$ H$m?
Amn`mM YmoaUmMr d H$m`H$ _mMr A_c~OmdUr H$a`mgmR>r
Ago nj AWdm ZoVo `m`m~amo~a gdmX H$a`mg {damoY H$gm
hmoD$ eH$Vmo? _cm Z_nUo, naVw {VV`mM {ZYmamZo Ago
gmJmdogo dmQ>Vo H$s, Aem H$maMm gwgd mX hmM ggXr`
cmoH$emhrMm Agc Jm^m Amho.
""ggXr` cmoH$emhrMm VamOy \$ma ZmOyH$ AgVmo. hr nVr
`edr H$amd`mMr Agoc, Va {damoYr njmZm Q>rHo$Mr d hm
H$a`mMr gYr mdr cmJVo; EdT>Mo Zho, Va `mZm
am>~mYUr`m H$m`mV AmnU gh^mJr H$$Z KoV AmhmoV, hr
^mdZmhr `m`mV AmnUmg {Z_mU H$amdr cmJVo. AmO AmnU

gmYZm
9 Zmoh|~a 2013 {Xdmir

69

gwImgrZ OZVoMo Z gmoS>d`mV _Jyc Pmcmo AmhmoV. AmOMo


Amnco CdJu` amOH$maU hrZ amOH$s` S>mdnoMmVM AS>H$y Z
nS>co Amho. Amn`m {Vnjr`mda _mV H$a`mgmR>rM Amncr
gmar H$m`eVr CYicr OmV Amho. EH$m Jar~ am>mMo AmnU
{V{ZYr AmhmoV, hr ^mdZm `m g^mJhmV ~gUmao ImgXma H$er
{dg$ eH$VmV? ^maVmVrc 70 Q>Ho$ OZVm Amn {Zaja
Amho. dmV`m`m Jo`m 27 dfmV {ZajamMo _mU gVV
dmT>VM Joco Amho. Amn`mVrc 40 H$moQ>r OZVm
Xm[aaofI
o mcrc ^`mZH$ OrdZ H$R>V Amho. 12 H$moQ>r ehar
cmoH$g`onH $s gw_mao 3 H$moQ>r cmoH$ \y$Q>nmWda, y_ nmBn_`o
qH$dm J{cN> dVrV amhV AgVmV. gw{e{jV d A{e{jV
Ago cjmdYr VU am>m`m CnmXZ-{H$`oV gh^mJr hmoD$
eH$V ZmhrV. dm{^_mZmZo OJUo `mZm Ae` Pmco Amho.
Amn`m am>aMZo`m _hmZ H$m`mV AmnU gh^mJr hmoD$
eH$Vmo, hm {ddmg AmnU VU {nT>rcm XoD$ eH$cmo Zmhr.
dV:`m gm_`mda g_ d gn OrdZ AmnU OJy eHy$, `m
VUm`m Amem-AmH$mjmMm MwamS>m hmoV Amho. gmh{OH$M `m
^`mdh n[apWVr_wio MS> gm_m{OH$ VUmd Am{U
AgVmofm`m cmQ>m {Z_mU Pmco`m AmhoV. lr. O`H$me
Zmam`U `mZr Amncr Midi gw$ H$a`mnyduM XoemV AZoH$
{R>H$mUr qhgoMo d AgVmofmMo d`\y$V CoH$ Pmco hmoV.o
VUm`m `m dcV g_`m Omon`V H$m`_ amhVrc Vmon`V
AmXmocZmMo _mU dmT>VM OmUma. hr AmXmocZo hUOo
`wdH$m`m XS>n`m Joco `m ^mdZmMo H$Q>rH$aU Amho. hr
n[apWVr AmnUmg gwYmamd`mMr Agoc, Va VU _Zm`m
Amem-AmH$mjm OmUyZ KoD$Z `mMo dcV Z gmoS>d`mgmR>r
`ZmMr namH$m>m AJH$ _mZo Ho$cr nm{hOo. `m ZmZm Ho$di
amOH$s` d$n {X`mZo Vo Z A{YH$ JwV mJwV rMo hmoVrc;
qH$~hZm, `m ZmMr gmoS>dUyH$ H$a`mEodOr AmnU Oa
Aemo^Zr` dmXJ _mOdco, Va AmnU `m C{>mn mgyZM Xya
OmD$. hUyZM `m gd dcV Zmda am>r` nmVirda gdmX
Mmcy H$amdm Am{U `m J^ra g_`m gmoS>{d`mH$[aVm EH$ am>r`
H$m`H$ _ {Z_mU H$amdm, Ago gwM{d`mMo _r YmS>g Ho$co. hm
_mPm {>H$moZ gaH$ma AWdm H$mJgo njmMo YmoaU qH$dm ggXr`
cmoH$emhrMo {gmV `m`m {d ZgyZ CcQ> gwgJ VM Amho,
Agm _mPm Z_ Xmdm Amho. gaH$ma AWdm H$mJgo {damoYr
H$moUVohr H$` _r Ho$coco Zmhr, AerM _mPr lm Amho.
""_hme`, nVYmZmZr Amn`m nmV _r _hmam> Xoe
H$mJgo g{_Vr`m A`jmZm nmR>{dco`m nmMm CoI Ho$cm
Amho. `m nm`m amOH$s` AJmMm qH$dm `mcm _r {Xco`m
CmamMm D$hmnmoh `m {R>H$mUr _r H$$ BpN>V Zmhr. nU `m
{ddoMZmer gwgJ V Agm `mVrc CVmam _r `oWo {Xcm, Va Vo
A`moOH$ R>aUma Zmhr.
""...AmO`m J^ra n[apWVrV gdmX Amd`H$ R>aVmo.
_mPm hm {>H$moZ njm`m VmpdH$ >rerhr gwgJ V Amho. {X.

gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013

70

15 \o$~dw mar 1975 amoOr (`m {Xder AmnU Amnco n


{grgmR>r {Xco, `mM {Xder) Iw nVYmZmZr {damoYr
njr`mer dmX d AZmR>m`r {damoY Q>mi`mgmR>r H$mJgo
gX`mZr gdmX H$amdm, Aem H$maMo Amnco _ZmoJV
njgX`mnTw >o ~mocVmZm `V Ho$co hmoV.o am>nVtZr {X. 17
\o$~dw mar 1975 amoOr ggXonTw >o Oo A{^^mfU Ho$co, `m_`o Vo
hUmco hmoV,o "`m _yc^yV Zmda g_mOmVrc gdmZr J^ranUo
{dMma H$$Z, Amn`m {dYm`H$ d aMZm_H$ gyMZm AWdm
Q>rH$m gmXa H$am`mV Am{U `m Zm`m am>r` gmoS>dUwH$sMo
_mJ emoYZy H$mT>`mgmR>r gaH$ma~amo~a ghH$m` H$amdo, hm
cmoH$emhrMm _mJ Amho. `mIoarO A` H$moU`mhr _mJmZo
~o~X emhr d ^_{ZamgM nXar `oBc
.' am>nVtZr `m
A{^^mfUmV _mS>cc
o o YmoaU ho H|$ gaH$maMo, H$mJgo njmMo
{dMmanydH $ R>a{dcoco YmoaU Amho. hrM _mJUr _r H$mJgo `m
{e{~amV d A` Ho$cr Amho. Vgo H$a`mV _m`m hmVyZ
H$moUVmhr Jwhm KS>cc
o m Zmhr. _r Oo H$mhr gm{JVco Amho; Vo
Xoem`m, cmoH$emhr`m, H$mJgo njm`m Am{U Amn`m
nVYmZm`m {hVmgmR>rM gm{JVco hmoV,o ho _r nwhm n> H$$
BpN>Vmo. Vgo H$aUo hmM Oa Jwhm Agoc, Va _r ho CKS>nUo
_m` H$aVmo H$s, _r Vmo Jwhm Ho$cocm Amho Am{U Xoem`m d
cmoH$emhr`m {hVmgmR>r Ho$hmhr, {H$Vrhr qH$_V mdr cmJcr,
H$moUVmhr `mJ H$amdm cmJcm, Var {Z^`nUo d nwZ: nwhm Vmo
Jwhm _r dmadma H$aUma Amho...
""am>nVtZr EImXr gyMZm Ho$cr Am{U VoM {dMma Oa
nVYmZmZrhr `V Ho$co, Va lr. O`H$me Zmam`Umgma`m
am>r` XOm`m Zo`m~amo~a qH$dm {damoYr njr`m~amo~a am>r`
nmVirda MMm H$amdr, ho gmJ`mMm _cm nyU A{YH$ma Amho.
ho njm`m YmoaUm{d Zmhr qH$dm ggXr` cmoH$emhr`m
{dhr Zmhr; qH$~hZm, Xoe g`m `m n[apWVrVyZ OmV Amho
Vr cjmV KoVm, hr _mJUr H$aUo _mPo n{d H$V`M Amho. `m
doir nanam~c A{dmg dmT>Vmo Amho, _V^oX XmdV
AmhoV; `m doir ggXr` gWoZo OZVo_`o gX^md {Z_mU
H$a`mMo d nanamV ghH$m` {Z_mU H$a`mMo H|$ Pmco nm{hOo.
_hmZ am>r` C{>o gm` H$a`mgmR>r gdmX, g_PmoVm d
ghH$m` H$aUo hm Jwhm Zmhr. _m`m ^mfUmV qH$dm am>r`
Zmdarc _m`m ^y{_Ho$V {VJm_r d gZmVZr dmr~c
H$moU`mhr H$maMr ghmZw^Vy r _r XmI{dcocr Zmhr. Amn`m
C{>nVy uAmS> `oUm`mMr _r J` Ho$cocr Zmhr; _m gm_m`
_mUgm`m
{hVmgmR>r
AmIco`m
H$m`H$ _m`m
A_c~OmdUrgmR>r gd _V^oX ~mOycm R>do Zy Oo ghH$m`
H$amd`mg V`ma AmhoV, Aem njmMo d cmoH$mMo ghH$m`
{_i{d`mgmR>r AmnU nwT>o Amco nm{hOo. gmoMr WmZo Amn`m
Vm`mV amhmdrV hUyZ Or hrZ amOH$s` ZrVr drH$macr OmVo,
`m H$joVZy am>r` C{Q>o ~mhoa H$mT>`mMm `Z _r Ad`
Ho$cm Amho.

""Amn`m YmoaUm`m A_c~OmdUrgmR>r Amhr _XV


H$arV AmhmoV, Agm Xmdm H$aUmao Am_Mo H$mhr {_ dV:Mo
amOH$s` hoVy gm` H$a`mgmR>r M{cV n[apWVrMm dmna
H$arV AmhoV. _mPo {dMma Oohm `mZm JagmoBM o dmQ>VmV, Vohm
Vo A`V dmBQ> H$mao _mPr qZXm-ZmcVr gw$ H$aVmV.
H$mJgo `m {~H$Q> H$mimMm Ja\$m`Xm Ko`mMo H$`w{ZQ>
njm_Yrc _m`m H$mhr {_mMo `Z qH$dm amOH$s` S>mdnoMmZr
gmoV ^mJr {_i{d`mMo `mMo `Z {Z{VM KmVH$ d$nmMo
AmhoV. nwamoJm_r YmoaUm_`o {XemVa Pmco H$s, `mH$S>o
gmoB H$anUo Xcj
H$amd`mMo Am{U Amnco C{> gmY`m`m
>rZo H$_r _hdm`m Aem jwH$ Jmo>tda JhO~ H$amd`mMmho `mMo V CoJOZH$ Amho. H$mn{ZH$ d AdmVd Zmdarc
jwH$ _V^oXmMm ndV C^m H$$Z H$mJgo `m m_m{UH$ d Ow`m
H$m`H$`mMr {V_m S>mJmi`mMm qZ `Z H$a`mVM Vo
JwV coco {XgVmV. nU `m nmKUmImcr `mMo X> hoVy OZVonmgyZ
`mZm cndyZ R>do Vm `oUma ZmhrV. Vo Ho$hm Var CKS>o nS>Vrc
Am{U Vdey` ^y{_H$m drH$m$Z AmnU Or H$_mB Ho$cr- Ago
`mZm AmO dmQ>Vo Amho- Vr gd H$_mBhr Vo J_mdyZ ~gVrc.
""_hme`, _r `m H|$r` _{_S>imMm gX` Pm`mnmgyZ
_m`mda gmondcocr H$m_{Jar m_m{UH$nUo d {OrZo nma
nmS>`mMm `Z Ho$cm Amho. {H$`oH$Xm, _mPo `o> ghH$mar d
ZoVo `m`mer _mPo YmoaU{df`H$ _V^oX hmoV AgV. cmoH$emhr
`dWoV ho An[ahm` Amho. nU `m OZVoMo _r {V{Z{Yd
H$aVmo, `m OZVocm d Xoemcm {Xco`m dMZmnmgyZ _r H$Yrhr
T>icmo Zmhr. Mm`m nMdm{fH$ `moOZo`m _`H$mcrZ
_y`_mnZmMo doir _mPo {dMma d gyMZm _r nVYmZmZm coIr
{X`m hmo`m. 1972 `m gmd{H$ {ZdS>UHw $sZVa H|$ d am`
gaH$mao Am{U H$mJgo njmgmR>r EH$m H$mc~ H$m`H$ _mMo
{ZdoXZ H$mJgo Zo`mZm _r {Xco hmoV.o OZVocm {Xco`m
AmmgZmMr nyVu gda hmdr, hm _mPm AmJh hmoVm.
{Z`moOZm`m {H$`oV gd Vam_Yrc OZVocm H$go gh^mJr
H$$Z KoVm `oBc
, `mg~Y rMr EH$ `moOZm _r `mM doir gmXa
Ho$cr hmoVr. gQ>~| a 1972 _`o, "dmT>`m {H$_Vr, {Z`mon`moJr
d gm_y{hH$ Cn^moJm`m dVyM o dmQ>n' `m{df`r EH$ XrK
{Q>nU {Xco hmoV.o `mda MMm hmdr d {ZU` hmdm, Agm _r
AmJh YarV hmoVmo. gm_m` _mUgmcm Amd`H$ dVyM m nwadR>m
dmOdr {H$_VrV H$a`mMr Z{VH$ O~m~Xmar gaH$maMr Amho d
Vr AmnU drH$macr nm{hOo, Ago _mPo _V hmoV.o {Z` JaOo`m
dVyM m nwadR>m H$m H$amdm, `mMm {dMma H$a`mgmR>r Zo_co`m
Ym[a`m g{_VrZo {S>g~| a 1973 _`o gaH$macm gmXa Ho$co`m
AhdmcmV _r _mPo _V AmJhmZo _mS>c.o `m AhdmcmMo nwT>o
H$m` Pmco, `mMr Amn Var _cm _m{hVr Zmhr. A. ^m. H$mJgo
g{_Vr`m {~YmZZJa (H$cH$mm) A{YdoeZmV AmnU {e{jV
VUmZm OmhranUo AmmgZ {Xcoco hmoVo H$s, Xa dfu nmM cmI
VUmgmR>r amoOJma {Z_mU H$a`mMr `moOZm gaH$ma d[aV hmVr

KoBc
. `m H$m_mgmR>r {Z`moOZ-_S>imV Omo {d^mJ gw$ H$a`mV
Amcm, `mMm _r _wI hmoVmo. `m H$m`H$ _mMr AmIUr d
A_c~OmdUr H$a`mgmR>r e` Vo gd `Z _r Ho$co. nU
1975-76 `m AWgH $nmV `m Z`m H$m`H$ _mgmR>r nemMr
H$mhrhr VaVyX H$a`mV Amcocr Zmhr, ho IoXmZo Z_yX H$amdogo
dmQ>V.o Jar~ dJmgmR>r Ka~mYUr, JhhrZm`m KamgmR>r O{_Zr
d J{cN> dVr_`o gwYmaUm H$a`mgmR>r {d{dY `moOZm`mg~Y rMr AmnU Zamoam {e{~amV Or dMZo {Xcr, `mMo _aU
gd Zo`mZm _r H$$Z {Xco. `mgmR>r cmJUmam nwago m ngm
CncY H$am, Agm AmJh Yacm; nU XXd mZo `mgmR>rhr nwaeo r
VaVyX 1975-76`m AXmOnH$mV H$a`mV Amcocr Zmhr.

Amhr H$mhr {_ g|Q> c hmc_`o


~gcmo hmoVmo. AmY_ Yrc EH$ d
ImgXma {_ gy`Z mam`U {VWo Amco.
EImm gemoYH$mcm Iyn n[al_mZVa
Zdm emoY cmJmdm Am{U `m AmZXm`m
^amV `mZo Vmo Omhra H$amdm,
Aem Am{d^mdmV Vo hUmco,
""Aao, _mohZ Ym[a`mMm amOrZm_m
d ^mfU BVHo$ ^mdr H$m R>aco,
ho Vwhmcm _mhrV Amho? _r AmmmM
_mPo mW{_H$ gemoYZ nyU Ho$co Amho.
`m _`dVu _`mMr amOrZm_m
^mfUo JmOcr, Ago _r XmoZM.
EH$ lr. gr. S>r. Xoe_wI d Xgao
lr. _mohZ Ym[a`m. Vo XmoKho r _hmam>mMo.
`m XmoKmMmhr {Ohm EH$M - Hw$cm~m,
VmcwH$mhr EH$M - _hmS>. Am{U
Vw_Mm {dmg ~gUma Zmhr,
`m XmoKmMo O_Jmdhr EH$M - ZmQ>m
(ZmVo). lr. Xoe_wI d Ym[a`m `m`m
dm{^_mZr ~m`mMo _yi nmh`mgmR>r
`m "ZmVo' Jmd`m _mVrMo d nm`mMo
gemoYZ `mnwT>o H$amdo cmJoc.''
hm`m`m H$moimV g_moarc
H$Sy> H$m\$shr JmoS> Pmcr hmoVr.
gmYZm
9 Zmoh|~a 2013 {Xdmir

71

H$m`H$ _m`m A_c~OmdUrgmR>r _r gmV`mZo Mmcdcoco


`Z Aedr Pmco. EdT>Mo Zho, Va `mMr CnojmM H$a`mV
Amcr. H$moaS>r AmmgZo XoD$Z OZVoMr X:Io Ho$hmhr Xya hmoD$
eH$Uma ZmhrV. Amnhr dMZo Am{U H$Vr `m_Yrc AVa
H$m`_M Amho.
""g`m`m `m J^ra n[apWVrV Amn`m cmoH$emhr gWm
Ho$di N>m`m`w Ioi`mVM g_mYmZ _mZrV AmhoV. Amn`mcm
{_imcocr AmhmZo {ZH$S>rMr AmhoV, n[apWVr J^ra Amho
Am{U Amnco ^{dV` nUmg cmJco Amho. AmnU d`Vw > amhZ
MmcUma Zmhr. VU AdW Pmco AmhoV, Amn`m ^{d`mMm
emoY Ko`mg Vo AmVwa Pmco AmhoV. g_mOdmXr JVrgmR>r
VUmZm gK{Q>V H$a`mMm `Z Pmcm, Va g`mMr AmhmZo hr
EH$ Zm_r gYr R>$ eHo$c. Amn`m cmoH$emhr gWm VUm`m
Amem-AmH$mjmMo VrH$ ~Z`m, VaM g`m`m gYrMm `mo`
\$m`Xm H$$Z KoVm `oBc
.
""g^mnVrOr, `m gJr AmnU, VgoM am`g^oMo A`j,
nVYmZ, gaH$ma_Yrc d ggXoVrc _mPo ghH$mar, _m`m
H$MoarVrc H$_Mmar, ggXr` H$MoarVrc H$_Mmar `m gdmZr
Ho$co`m ghH$m`m~c Am{U o_m~c _r _Z:nydH $ H$VkVm
`V H$aVmo.
""AmnUmg MmJco {Xdg `oVrc, `m AmeoZo H$mJgo njmcm
OZVoZo ^aKmog d _mUm~mhoa nm{R>~m {Xcm. OZVoMr `mJmMr
V`mar AOyZhr Amho. OZ{hVmgmR>r hmc gmog`mMrhr cmoH$mMr
{gVm Amho. `mMr ghZeVr MS> Amho. nU Amn`mcmM
AmmgZmMm {dga nS>cm Amho. OZVo`m Amem-AmH$mjmMm
MH$mMya Pmcm Amho. OZVm hr AdWm \$ma H$mi ghZ H$aUma
Zmhr. g:pWVrcm Ago diU cmJy Z`o, Ago _cm VrdnUo
dmQ>V.o `mgmR>r H$m`H$ _m`m gda A_c~OmdUrMr JaO
Amho, hUyZM _m`m njm`m H$m`H$ _mMr A_c~OmdUr
hmdr `mgmR>r AmdmO CR>dUo _cm H$_m Pmco. gdgm_m`
Jar~ OZVoMo d VUmMo {hV gmY`mgmR>r _r AmVmn`V
`ZmMr eW Ho$cr Amho. Ago H$a`mVrc YmoH$o cjmV KoD$Zhr
ho H$m` _mPo am>r` H$V` _mZyZ _r nwT>ho r H$arV amhrZ. _r `m
VdmZr Am{U _y`mZr o[aV Pmcmo Amho, `mgmR>r cT>cmo
Amho; `m`mgmR>r H$moUVrhr qH$_V Xo`mMr _mPr gXd V`mar
Amho. H$moU`mhr XS>nUm_wio _m`m gH$pnV _mJmnmgyZ _r
namdm hmoUma Zmhr. am>r` gJm _mVrc Wmoa hVm`m`m {X`
VoOmMo dc` hr _mPr oaUm Amho. g^mnVr _hme`,
_mV^_y r`m `kmV AmhVr XoVmZm _m`m ghH$m`mZm d {_mZm
_r `j nm{hco Amho. 1942 `m AmXmocZmV _hmS> Jmdmda
H$Om H$a`mgmR>r Amhr Ho$co`m gJm _mV aVm`m
Wmamo`mV nS>cc
o r _m`m {_mMr oVo _m`m ZOaog_mo$Z
Ho$hmhr Xya OmD$ eH$V ZmhrV. gmo`m A{^cmfoZo Zmhr, Va
`m n{d `mJm`m {X` _VtZr _r o[aV Pmcmo Amho. _m`m
_`mXmMr _cm OmUrd Amho. g`_mMr ~YZohr O~aXV AmhoV.

gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013

72

nU _r AmnUmg AmmgZnydH $ gmJy BpN>Vmo H$s, `oH$


gKfm_`o dmV`cT>m`m oaUm KoD$Z cT>`mMm _mPm
{ZYma A{YH$m{YH$ nmocmXr ~ZVmo, H$R>mao ~ZVmo.
""dm_r {ddoH$mZXmZr ^maVr` VUmZm Omo gXe
o {Xcm
hmoVm, Vmo CXYV H$$Z _r _mPo {ZdoXZ gndVmo. Vo hUmco hmoV,o
"Jar~, A{e{jV, AS>mUr, nr{S>V, nXX{cV `m gdmZm Vwhr
Xod _mZm. `m gdmMr godm H$aUo, hmM Iam Y_ Amho.'
""g^mnVrOr, `m XoemMr g_r d cmoH$emhr `m{df`rMr
_mPr Amg Am{U ^mdZmMr AmVVm `m_wiMo _r ho gmao gm{JVco
Amho; amJmZo qH$dm of~wrZo Zmhr. g^mJhmZo `m emV {MmmZo
_mPo ^mfU EoH$co d AmnU Or gYr {XcrV, `m~c _r
g^mJhmMm Am{U Amncm A`V Am^mar Amho.''
^mfUmda _mPm hmV d >r {H$`oH$Xm {\$acr hmoVr. `m_wio
{H$`oH$ dm`o _wImoV Pmcr hmoVr. H$moR>o Wm~mdo, H$moR>o Omoa
mdm, H$moR>o AmdmO Imcr AmUmdm- `mg~Y r`m IwUm
hmVmVrc Vrda Ho$`m hmo`m. gmh{OH$M EImm
H$cmH$mam`m A{^Z`mMm gmO MT>{dcm Jo`m_wio Vo ^mfU
A{YH$M AmH$fH$ d ^mdr R>aco. dmadma Q>m`m dmOdyZ gd
g^mJhmZo _m`m AmdmhZmZm {VgmX {Xcm. ^mfU gnco,
Vohm ^mamdco`m g^mgXmZr Q>m`mMm MS> H$S>H$S>mQ> Ho$cm
Am{U g^mJhmMo H$m_H$mO Mmcy AgVmZmhr gd {Z`_ {dg$Z
_m`mda A{^ZXZmMm dfmd Ho$cm. `m_`o ~m~y OJOrdZam_
`m`mgmaIo `o> _rhr gh^mJr Pmco hmoV.o `m doir
Q>m`m`m JOamV gh^mJr Pm`m~c ggXr` H$mJgo njmMo
{MQ>Urg am_YZ, c_rH$mV_m AmXr {_mZm H$m`H$m[aUr`m
~R>H$sV Om~ {dMma`mMm A{VaoH$gwm Pmcm.
`mnydu am`g^oV d cmoH$g^oV _mPr {H$`oH$ _hdnyU
^mfUo Pmcr hmoVr. AZoH$ gJr g^mJh JmO{d`mMo H$m_ _r
Ho$co hmoV.o naVw amOrZm`mZVa Ho$coco ^mfU AdUZr` R>aco.
am>mV d naam>mV `mcm Vw\$mZ {gr {_imcr. Xoem`m
H$moZmH$mon`mV `m{Z{_mmZo _mPr ^y{_H$m _r nmohmoMdy eH$cmo.
amOrZm`mnmR>mno mR> `m Eo{Vhm{gH$ ^mfUm~c A{^ZXZmMm
dfmd gw$ Pmcm. Vmo drH$marV AgVmZm MeoIa d H$UH$mV
`mMm _r AmdOyZ CoI H$arV Ago, H$maU `m_`o `m
XmoKmMmhr dmQ>m hmoVm. _moH$ionUmZo Ho$co`m Jm`\$moQ>m_wio Vo
^mfU H$go V`ma Pmco, `mMrhr dUZo H$mhr dmnmVZy {g
Pmcr. gd Xoemcm H$me XoUmao Vo ^mfU V`ma H$a`mgmR>r
am^a H$me OiV hmoVm Am{U _mohZ, MeoIa d H$UH$mV
`mMm hmV ^mfUmd$Z dmadma {\$aV hmoVm- Ago dUZ "Q>mBg
Am\$ B{S>`m' `m dmnmZo Ho$co hmoV.o EdT>o Iao H$s, ^maVr`
ggXo`m B{VhmgmV {MaVZ gwgd mXmMm gwJY XoUmao Vo ^mfU
AOam_a Pmco.
XmoZ-VrZ {Xdg Pmco AgmdoV. Amhr H$mhr {_ g|Q> c
hmc_`o ~gcmo hmoVmo. AmY_ Yrc EH$ d ImgXma {_
gy`Z mam`U {VWo Amco. EImm gemoYH$mcm Iyn n[al_mZVa

Zdm emoY cmJmdm Am{U `m AmZXm`m ^amV `mZo Vmo Omhra


H$amdm, Aem Am{d^mdmV Vo hUmco,
""Aao, _mohZ Ym[a`mMm amOrZm_m d ^mfU BVHo$ ^mdr H$m
R>aco, ho Vwhmcm _mhrV Amho? _r AmmmM _mPo mW{_H$
gemoYZ nyU Ho$co Amho. `m H|$r` _`mMr amOrZm_m ^mfUo
JmOcr, Ago _r XmoZM. EH$ lr. gr. S>r. Xoe_wI d Xgao lr.
_mohZ Ym[a`m. Vo XmoKho r _hmam>mMo. `m XmoKmMmhr {Ohm EH$M
- Hw$cm~m, VmcwH$mhr EH$M - _hmS>. Am{U Vw_Mm {dmg
~gUma Zmhr, `m XmoKmMo O_Jmdhr EH$M - ZmQ>m (ZmVo). lr.
Xoe_wI d Ym[a`m `m`m dm{^_mZr ~m`mMo _yi nmh`mgmR>r
`m "ZmVo' Jmd`m _mVrMo d nm`mMo gemoYZ `mnwT>o H$amdo
cmJoc.'' hm`m`m H$moimV g_moarc H$Sy> H$m\$shr JmoS> Pmcr
hmoVr.
nH$mamgmR>r V`ma R>do co`m XmoZeo VtMr Ho$hmM MQ>Ur
CS>mcr. AmUIr XmoZ-AS>rMeo Vr V`ma Ho$`m, VohmM
`mMr ^yH$ Amhr ^mJdy eH$cmo. "`J B{S>`m'_Yrc Am_Mo
ghH$mar ~mZX `mZr, `m ^mfUmMr gmaIr _mJUr hmoUma, ho
~amo~a hoaco. nwhm AmUIr EH$ am^a `mZr OmJaU Ho$co.
amVmoamV dV: w\$o VnmgyZ `mZr XmoZ hOma Vr N>mnyZ KoV`m
Am{U Xg`m {Xder gH$mir `m Vt`m JmMm ZOamUm
KoD$ZM Vo _cm ^oQ>c.o
`o> AWVk d _mOr H|$r` _r S>m. hr. Ho$. Ama. hr.
amd `mZr A{^ZXZ H$aVmZm `V Ho$co`m {dMmamV gdmMo
^md gm_mdcoco hmoV.o
""_mohZ, VwPm amOrZm_m Am{U {dMmadVH$ ^mfU ^maVr`
cmoH$emhr`m B{VhmgmV gwdUmjamV Zm|X{dco OmBc. VwPm
gwgd mXmMm AmJh hmM m n[apWVrVyZ Xoemcm `mo` _mJmda
AmUy eHo$c. _m`mgmaIo AZoH$ MmhVo H$Xm{MV ~mocUma
ZmhrV, naVw hOmamo ^maVr`m`m ^mdZm Am{U `Wm Vy `V
Ho$`m Amhog; `m gdmMr Vwcm gmW amhrc. VwPo _`dVu
gaH$mamVrc am`_{nX Joco Agco Var `m EH$mM KQ>ZZo o
{H$_`m Ho$cr Amho. H${~ZoQ> _`mnojmhr _moR>o WmZ OZVo`m
X`mV Vwcm m Pmco Amho.''
_{_S>imVyZ {Zdm Pm`mnmgyZ S>m. amd `m`m {dYmZmMr
g`Vm _r XaamoO AZw^dV hmoVmo. eoH$S>mo cmoH$ _m`m Kar JXu
H$$Z `mM ^mdZm `V H$arV hmoV.o Q> grdmco ngo Ko`mghr
V`ma ZhVo. EH$Xm gm`H$mir MeoIa, H$UH$mV d _r {\$aV{\$aV H$ZmQ> cogcm Jocmo. AZmoiIr VUmZr \y$Q>nmWd$Z
MmcUohr Ae` Ho$co. {H$`oH$ OU A{^ZXZmgmR>r nwT>o
gagmdco. Vmo~m JXu Cgicr. Am_Mm nm`r {\$a`mMm H$m`H$ _
a H$$Z Q> gr JmR>Uo An[ahm` Pmco. `m gd H$aUmV Iar
nmdVr {_imcr _m`m nwUo ehamV.
cmoH$g^oVrc ^mfUmZVa nw`mcm `o`mMm AmJh gw$ Pmcm.
_VXmagKmVrc ZmJ[aH$mZm {dmgmV KoD$Z `mZm gd H$aU
g_OmdyZ XoUo _mPo H$V`hr hmoV.o `m_mUo nw`mMm H$m`H$ _

{Z{V Ho$cm Am{U 16 _mMcm _w~ BhZ {gH$Xam~mX EogZo


gm. Ym[a`mg_doV nw`mcm Amcmo. Q>eo Zda dmJVmgmR>r Vw\$mZ
JXu Cgicr hmoVr. AmJJmS>r`m S>`mVyZ Imcr CVaUohr
AdKS> Pmco. eodQ>r Q>eo Z~mhoa `o`mgmR>r nmo{cgmMr _XV
`mdr cmJcr. Q>eo Zg_moaMo Amdma \w$cbo hmoV.o hmamda hmamMm
Am{U \w$cmMm dfmd Pmcm. gXJ{XV AV:H$aUmZo gdmMo Am^ma
_mZco Am{U e{ZdmadmS>mg_moarc Omhra g^oV _mPo {dMma
`V H$arZ, Ago gmJZy _m`m Kar Jocmo.
XmoZ {XdgmV hOmamo ZmJ[aH$ ^oQ>rgmR>r Amco. ghmZw^Vy r,
AmXa d o_mMm _hmnya cmoQ>cm. ^oQ>rg `oUm`mMo S>mi
o o AlyZ r
S>~S>~co ZmhrV, Ago Pmco Zmhr. gdgm_m` OZVoMr Am{U
{_mMr Vr Anma lm nmhZ _r Ajae: Y` Pmcmo. _`mMr
IwMu {_i{d`mgmR>r EH$sH$S>>o ^`mZH$ Mwag Mmcy AgVmZm
Amncm {V{ZYr VdmgmR>r Am{U Xoe{hVmgmR>r IwMucm
gaigai {VcmOcr XoVmo, `m EH$mM {dMmamVyZ Vohr Y` Pmco
hmoV.o `mMo H$mo_c AV:H$aU _mVogmaIo H$idico hmoV.o Xg`m
{Xder g`mH$mir e{ZdmadmS>mg_moa, VH$mcrZ _hmnma ^mB
d `m`m A`jVoImcr nwUHo $a ZmJ[aH$mZr EH$m {damQ> g^oV

""am>nVtZr EImXr gyMZm Ho$cr


Am{U VoM {dMma Oa
nVYmZmZrhr `V Ho$co,
Va lr. O`H$me Zmam`Umgma`m
am>r` XOm`m Zo`m~amo~a qH$dm
{damoYr njr`m~amo~a am>r` nmVirda
MMm H$amdr, ho gmJ`mMm _cm
nyU A{YH$ma Amho. ho njm`m
YmoaUm{d Zmhr qH$dm ggXr`
cmoH$emhr`m {dhr Zmhr;
qH$~hZm, Xoe g`m `m n[apWVrVyZ
OmV Amho Vr cjmV KoVm,
hr _mJUr H$aUo _mPo n{d
H$V`M Amho. `m doir nanam~c
A{dmg dmT>Vmo Amho, _V^oX
XmdV AmhoV; `m doir ggXr`
gWoZo OZVo_`o gX^md
{Z_mU H$a`mMo d nanamV ghH$m`
{Z_mU H$a`mMo H|$ Pmco nm{hOo.
gmYZm
9 Zmoh|~a 2013 {Xdmir

73

_mPm Jmad Ho$cm. Iyn dfmV VodT>r MS> g^m e{ZdmadmS>mZo


nm{hcr ZhVr.
_hmnma ^mB d A`jWmZr hmoV.o H$mJgo njmZo
A{YH$VnUo ^mJ KoVcm Zgcm, Varhr Ag` H$mJgo H$m`H$V}
`m doir hOa hmoV.o {d{dY nj, gWm d gKQ>Zm`m
nXm{YH$m`mZr nwnhma Kmc`mgmR>r EH$M JXu Ho$cr. hmamMm
IM nS>cm. hmaVw`mda hmoUmam IM AZmR>m`r AgVmo ho Iao
Agco; Var ^mdZm `V H$a`mgmR>r \w$co d S>mi
o o `mgmaIo
^mdr gmYZ Zmhr, ho _m` H$amdoM cmJoc. `mZVa
nwUHo $am`m dVrZo _hmnmamMo ^mfU Pmco.
""am>{hVmgmR>r gwgd mXmMm AmJh Y$Z Am{U `mgmR>r
_{nXmda cmW _m$Z ImgXma Ym[a`mZr EH$ Zdm namH$_ d
Zdm AmXe {Z_mU Ho$cm Amho. lr. Ym[a`m `m`m~amo~aM `m
_VXmagKmMo Ym[a`m {V{Z{Yd H$aVmV, `m nwUo ehamMr
dm{^_mZr nanam A{YH$ Cdc d VoOdr Pmcr Amho. lr.
Ym[a`m H$mJgo AWdm H$moU`mhr njmMo Agco, Varhr gd
nj^oX {dg$Z nwUHo $a OZVoMo gmao gm_` gXd `m`m_mJo
amhrc...'' `m Ame`mMo ^mdnyU ^mfU H$$Z _hmnmamZr _mPm
Jmad Ho$cm Am{U _cm ~moc`mMr {dZVr Ho$cr.
OrdZmV nwH$i gmohio nmh`mMr d AZw^d`mMr gYr
_cm {_imcr hmoVr. H$mhr gmohio {Ma_aUr` R>aVmV,
`mnH $sM Vmo EH$ gJ hmoVm. Amn`m cmS>`m
cmoH${V{ZYrMo dV:`m _VXmagKmVyZ hmoUmao H$mVHw $ _moR>o
^mdneu hmoV.o H$mhr H$mi _mPo AV:H$aU Jc~cyZ Joc.o _r
_{_S>imVyZ ~mhoa nS>cmo Agcmo, Var _r H$mJgo _`oM hmoVmo.
H$mJgo da {MS>cc
o r OZVm Vo gd ^oX ~mOycm R>do Zy _mPo EdT>o
^` dmJV H$arc, Ago _cm dmQ>Vo ZhVo. dmV{dH$, `m
{Xder _cm amUm^r_Xodr WmQmMo> ^mfU H$$Z Q>m`mda Q>m`m
{_i{dVm Am`m Ag`m. naVw Vmo _moh _r ~mOycm R>do cm.
nw`mcm `o`mnydu dmgmVM, ggXoV Ho$co`m ^mfUmMo _amR>rV
^mfmVa Ho$co hmoV.o VoM {ZdoXZ `m g^oV dmM`mMo _r R>a{dco
hmoV.o e{ZdmadmS>mg_moarc A\$mQ> g^oV coIr ^mfU hm EH$
A{^Zd `moJ hmoVm. Vmo H$ma {H$VnV _mZdoc, `m{df`r _r
gmeH$ hmoVmo. Varhr Vmo {ZU` _r KoVcm. Am_Xma, ImgXma
_S>ir JrV ^a_gmQ> ~mocVmV Am{U _w~ B, {Xrcm Joco H$s,
Zo`mg_moa eonQ>m KmcyZ _wH$V^mgmaIo dmJVmV- `m
Amjonmcmhr `m_wio MmoI Cma {_iUma hmoV.o {XrV Oo
~mocbmo, VoM _m`m _VXma ~Y-y ^{JZtZm EoH$d`mMm {ZU`
gdmZr _m` Ho$cm Am{U ggXoVrc WmQ>mV VoM ^mfU _amR>r_`o
_r dmMyZ XmI{dco. BVH$s MS> g^m... naVw Q>mMUr nS>cr Var
AmdmO `oBc
, Aer emVVm hmoVr. dm` Z dm` ZmJ[aH$
g_OmdyZ KoV hmoVo Am{U g_OyVXma {VgmX gVV XoV hmoV.o
dmMZ gn`mZVa Z_ ^mdZoZo _r H$VkVm `V Ho$cr. _r
AgVmZm gdm~amo~a {dZ`mZo dmJ`mMm `Z _r Ho$cm hmoVm.
gmoMm _X MT>U,o hr H$nZmM _cm _Oay ZhVr. Varhr

gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013

74

H$moUm`mhr _ZmV _cm gmoMr _Vr Amcr Amho, Aer H$iVZH$iV ^mdZm Pmcr Ag`mg `mZr _cm _m\$ H$amdo, Aer
{dZVr Ho$cr. Vo gmJV AgVmZm....
""hr {dZVr _r AmnUmg H$aVmo Amho, Ago Zmhr.
_{_S>imVyZ _wV Pm`mZVa N>mQo >-o _moR>o A{YH$marM H$m`_mPo {enmB, S>m`ha `m`mhr _ZmV, _cm gmoMm _X MT>cm
Amho Aer ^mdZm {Z_mU Pmcr Ag`mg `mZr _cm _ZmnmgyZ
j_m H$amdr, Ago _r gm{JVco hmoV.o ''
ho _r ~mocbmo Am{U... _m`mg_moa ~gco`m Ag`
{_m`m S>m
o `mVZy IiH$Z ~mhoa nS>Umao Aly _m`m ZOaog
nS>c.o `mM AlwnUy emV dmVmdaUmV gdmZm A{^dmXZ H$$Z
_r _mPo ^mfU gndco. Ag` cmoH$mZr hmVmV hmV KmcyZ
A{^ZXZ H$a`mgmR>r Q>Oo H$S>o Ymd KoVcr. Vo S>~S>~coco S>mi
o o
nmhZ _rhr ^mamdyZ Jocmo. _moR>m _wpH$crZo _moQ>marn`V Amcmo
Am{U VoWZy ~mhoa nS>cmo.
`m doiMm Ec. S>r. ^mdo `mMm A{^m` Amnhr _m`m
_aUmV Amho.
""Ym[a`mgmho~, Amhr XmoKho r g^ocm Amcmo hmoVmo. BVH$s
JXu hmoVr H$s, nwT>o `oUo Ho$di Ae` hmoV.o
e{ZdmadmS>mg_moarc nwcm`m Xg`m ~mOycm ~gyZ Vw_Mo
^mfU EoH$V hmoVmo. gwXd mZo eX AZ eX EoH$y `oV hmoVm. BVHo$
{dMmadVH$ ^mfU EoH$`mMr gYr \$ma dfmV {_imcr ZhVr.
{deofV: Vw_Mm g_mamon gdm`m X`mMm R>md KoUmam hmoVm.
EdT>m _moR>m _r Amn`m n>do m`mMr d S>m`haMr _m\$s
_mJVmo, ho EoH$y Z H$VkVoZo Amhm C^`VmZm ^$Z Amco...
""IamoIaM Y` Amho Vw_Mr!''
_mohZ Ym[a`m

gwhmg nierH$a mMr "amOH$maUmMm Vmio~X ' hr gmYZm gmm{hH$mVyZ


{g Pmcocr coImcm, gmYZm H$meZmm$V nwVH$$nmV Amcr Amho.
m nwVH$mMo H$meZ 17 AmJQ> 2013 amoOr nwUo oWrc
Eg.E.Omoer gmoe{cQ> $mD$S>eo Zm g^mJhmV Pmco.
gmYZmMm 66 dm dYmnZ{XZ Am{U "amOH$maUmMm Vmio~X 'Mo H$meZ
m {Z{mmZo Ammo{OV Ho$com m H$mH$ mV {Z{Ic dmJio mZr
nierH$amMr XrK wcmIV KoVcr. (S>m. Za| Xm^mocH$amMr CnpWVr Agcocm
Vmo gmYZmMm eodQ>Mm H$mH$ R>acm.) Vr gnUy wcmIV eXmH$Z H$$Z
XoV AmhmoV. gmm amOH$s, gmm{OH$ n[apWVrH$S>o {M{H$gH$
Varhr gH$mamH$ >rZo nmhVm oV,o mMo CH$> CXmhaU hUyZ
m wcmIVrMm CoI H$aVm oBc
.
- gnmXH$
gmYZm
9 Zmoh|~a 2013 {Xdmir

75

{Z{Ic dmJio

dmJio : `mM hUU bjnydH $ EoH$b OmV, Aem


AmO`m moO`m amOH$s {dcofH$mnH $s- {dMmadVmnH $s
EH$ Ago S>m. gwhmg nierH$a AmO Amn`mgmo~V AmhoV.
"dmMUm`m' Hw$Umbmhr ({deofV VUmZm!) {dMmadm H$$
eH$Um`m nierH$amMr wbmIV r AmVm gw$ H$aVmo.
XoemV`m bmoH$emhr gWmM, amOH$s` njmM Am{U
MiditM Jo`m H$mhr dfmV H$m` Pmb, ho A{Ve` `mnH$
nQ>m`m d$nmV Vwhr "amOH$maUmMm Vmio~X ' m nwVH$mVyZ
mS>b` . r hr wbmIV Vm`m {df`md$Z gw$ H$aUma Amho.
Am{U `mMm VmpdH$ D$hmnmoh nwVH$mVyZ Vwhr H$gm Ho$bm`, Vo
r ZVa OmUyZ KoUma Amho. mPm n{hbm AZ gmYm-gai
Amho- `m KS>rbm XoemV AgUm`m amOH$s` n[apWVrM
{dcofU Vwhr H$g H$amb?
nierH$a : ...hm Z {H$Vrhr gmYm-gmonm dmQ>V Agbm
Var, (ho Vwhmbmhr m{hVr`o H$s) `mM Cma VodT>h r H$mhr gmY
AZ gmon Zmhr`o.
AmmmMr n[apWVr ^maVmVrb bmoH$emhrbm Hw$R>`mhr
H$mao YmoH$mXm`H$ Amho, Ag H$moUVhr {dYmZ H$a`mM H$mhrhr
H$maU Ammm Var bm {XgV Zmhr. bmoH$emhr hr `dWmM
wimV Aer Amho H$s, `mV Vwhmbm gVV qMVm hr dmhmdrM
bmJVo. EH$XmMr "bmoH$emhr Ambr' Am{U J AmnU
H$m`gmR>r {ZqMV Pmbmo, {ZYmV Pmbmo- Ag H$Yrhr hmoD$
eH$V Zmhr. AJXr Wm{nV Aem VWmH${WV bmoH$emhr
XoemMr CXmhaU `m`Mr Pmbr Var, H$Yr EImXm {ZgZ `m
bmoH$emhrV V`ma hmoBb
Am{U A`j hmoD$Z Amn`m
A{YH$mamMm Xn`moJ gw$ H$aob, `mMm ^adgm Zmhr. VVM,

gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013

76

^maVmVrb bmoH$emhrV H$mhr wQ>r Oa AmnUmbm {XgV


AgVrb, Va {VMr dmQ>Mmb {V`m Zg{JH$ nVrZoM- AWmV
`mo` a`mZoM hmoV Amho- Ago hQ>bo nm{hOo. qH$~hZm, gJio
H$mhr gwairVnUo gw$ Amho Aer pWVr AgVr, VaM CbQ>
H$mhrer qMVm dmQ>`mgmaIr doi Ambr AgVr.
VWm{n, AmOMm hm bmoH$emhrMm ZgyZ `m`mhr
nbrH$S>Mm Amho, Ag mP V Amho. "Amn`m AmO`m
amOH$maUmVyZ H$mhr {Zn hmo`mMr e`Vm Amho qH$dm Zmhr'hm Am{U eH$m A`mgH$m`m VgoM gmm`
ZmJ[aH$m`mhr ZmV Cmamoma dmT>V Mmb`mMo {XgVo. hr eH$m
amV Amho Am{U Vr Jm^r`mZo KoVbr OmU JaOoM Amho.
EH$sH$So> bmoH$emhr ZmXVo Amho, AZ XgarH$So> {V`mVyZ $mag
H$mhr {Znhr hmoV Zmhr`o... Aer n[apWVr hr bmoH$emhr`m
{damoYH$m`m ZmVyZ bmoH$emhr{df`rMr ^rVrM KmbdyZ
Q>mH$Vo. `mZm bmoH$emhr `dWoMr ^rVr dmQ>Zo mer hmoV.o ..
{V`m{df`r H$miOr dmQ>Zo mer hmoV.o "Aer n[apWVr AmO
^maVmV CX`mg `oD$ bmJbobr Amho H$m?' hr eH$m AmO
CnpWV hmo`mbm nwaeo r OmJm Amho, ho {Z{V.
dmJio : nwVH$mVrb EH$m H$aUmV H$mhr dfmndy uMr EH$
nmhUr d {VMm Ahdmb mS>V AmnU bH$a Am{U nmobrg...
`m`gWm d amOH$s` `dWm `m`m{df`r ZmJ[aH$m`o
AgUm`m {dmgmMm CoI Ho$bm Amho. "XhmnH $s ZD$ OUmZm
bH$amda {dmg R>do mdmgm dmQ>Vmo'- Ag hm Ahdmb hUVmo.
^maVmZo bmoH$emhr `dWm drH$m$Z EdT>r df} hmoD$Zhr, AmO
bmoH$emhr{df`r MMm H$aVmZm XhmnH $s ZD$ OUmZm
(bmoH$emhr`m VwbZoV) bH$aM A{YH$ {dmgmh dmQ>mdo,
`mMm H$m` AW `mdm?...
nierH$a : `m AhdmbmVrb {ZH$fmmJo Am{U AWmVM
bmoH$m`m ZmVrb bH$am~b`m ^mdZmmJo Ia Va EH$M
Agm AW KoD$Z ~KVm `m`Mo Zmhr. `mMo XmoZ-VrZ {Zamio nby
AmhoV.
OJmVrb Odinmg gJ`mM XoemV {VHy$b gJmVrb
gH$Q>moMH$ hUyZ bH$amH$So> nm{hbo OmVo. XoemgmR>r
AS>MUr`m doir YmdyZ Om`mMo H$m ho gmm`V bH$aM
H$aV AgVo. `mwio bH$am{df`r Hw$Umbm {dmg dmQ>`mV
H$mhr Ja Zmhr, qH$dm `mV H$mhr Am`hr Ag`mM H$maU
Zmhr. qH$~hZm, EH$ {eV~ gKQ>Zm hUyZ (amOH$maUmV
bH$amZo hVjon Ho$bm Amho, Ago H$mhr Xoe gmoS>bo Va)
bmoH$mZm bH$am{df`r oM AgV!
Vwhr Omo Ammm {dMmabm Amho, `m{df`r nwVH$mVrb
mS>UrmJo WmoS>mgm doJim {dMma Amho. Vmo Agm H$s, `m
gWmer (BpQ>Q>e
w g) bmoH$mMm WoQ> g~Y gmV`mZo `oV
Zmhr, `m`m{df`r Hw$Umm $ma H$mhr VH$mar ZgVmV.
{dmghr AgVmo. g~Y Am{U gnH$ hm `m{XV Ag`mwio
bH$amgma`m gWm`o Z$s H$m` MmbV, ho gmm`mZm

H$i`mMm (bH$am`m IaoXrVyZ {ZmU Pmbo`m mMm


EImXm "AndmX' gmoS>Vm!) Xamd`mZohr `oV Zmhr. `mwio ho
KSy> eH$V. Aem gWm`m ^modVr AgUm`m db`mM EH$ gw
AmH$fUhr bmoH$m`o AgV... Am{U `m H$maUmZoM
(bH$am`m VwbZoV) nmo{bgm~bMm bmoH$mZm dmQ>Umam {dmg
H$rM AgVmo!
Iam - `m gm`mMm AW H$gm bmdm`Mm- hm Amho.
EH$sH$So> Amn`m XoemVrb bmoH$emhrMm AmnU {H$Vrhr Jmad
H$aV Agbmo Var, EHy$U gWm Mmbd`mV AmnU Am{U BWbr
bmoH$emhr `dWm An`er R>aVo Amho, ho gOyZ KoVb nm{hOo.
`m `dWoMr BWbr `mXm AmnU bjmV KoV Zmhr AmhmoV.
emgZ, nmobrg, bH$a qH$dm `m`mb`o Aem gWm AmnU
`edrnUo {ZmU Ho$`m- `m`m{df`rMo nm{d`hr
AmnUmbm {ZmU H$aVm Ambo; naVw `m`m H$m`nVtV $mago
~Xb BWo KSy>Z `oD$ eH$bobo ZmhrV. CXmhaUM `m`Mo
Pm`mg, ^maVmVrb gdm} `m`mb`mMo KoVm `oBb
. Amn`m
XoemVrb gdm} `m`mb` ho OJmVrb EH$ ~i `m`mb`
Amho, Ago hQ>bo Va Vo `mo`M Amho. AZoH$ MmJ`m d
H$`mUH$mar {ZU`mMm `mbm B{Vhmghr Amho. nU Varhr
Amnbr `m``dWm hr IamoIa EH$ `m``dWm hUyZ
Mmbd`mV Xoe hUyZ Am{U gmO hUyZhr AmnU An`er
R>abmo AmhmoV, Ag mP R>m V Amho.
gmame EdT>mM- gWm~b EH$ Va VohmM {dmg dmQy>
bmJVmo, Oohm gWm dVM EH$ dVwi
{ZmU H$aVmV Am{U
dVbm moR>no U XoD$ ~KVmV... qH$dm OZVobm H$mhr Var Oohm
XoD$ H$aVmV, Vohm `m`m~bMm {dmg dmT>rg bmJVmo.
amOH$s` nj H$m` Am{U emgZ H$m`- `m Xmohm|`mhr ~m~VrV
"{ddmg {ZmU H$$ eHo$b Ag' H$mhr KSy> eH$bob ZgU, ho
`m`mdarb {dmgm`m H$VaVobm H$maUr^yV Amho.
dmJio : ...J gJ`mV OmV Xmof `m `dJmMmM
Amho?
nierH$a : ` dJmbm Va r mYm`mZo O~m~Xma
YaoZM, `mV H$mhr eH$m Zmhr; nU gmo~VM ` dJmMr
EHy$U gO Am{U Xa>r hr Cmamoma A{YH$M `m{XV hmoV
Jobr Aghr r hUoZ. {Vga hUOo, `m ` dJmbm
^mS>dbemhrZo gWm Mmbd`mMr H$me` {idyZ {Xbr, Vmo
` dJM Oa `mMm `mo` dmna H$aV Zgob Va, `mbm
O~m~Xma Z$sM Yab nm{hOo, Aghr r AmdOyZ hUoZ!
dmJio : Amnm XoemVrb bmoH$ Am{U amOH$s nj
mmVrb ZmV, ho BVa XoemVrb ({deofV wamonmVrb) mM
H$mam Zmmnojm doJi AgmMm CoI Kmer Vwhr
Ho$bmV. ho doJionU Z$s H$m Amho?
nierH$a : wamon, Ao[aH$m Am{U {deofV BVahr H$mhr
JV ^mS>dbemhr XoemV VXmZmnwaVm gmoS>bm, Va bmoH$mMm
AZ amOH$s njmMm $magm H$mhr g~Y am{hbm AgmM

{XgyZ oV Zmhr. {VH$S>o njmM gXd ho Zm|XUrH$V AgV.


Jom gVVm H$mhr dfmV hr Zm|XUr H$r-H$r hmoV OmU
md$Z {VWm bmoH$mM njmnmgyZ ZmV VwQ>V MmbmM n>M
Amho. AmnmH$S>o Aer g^mgXmMr Zm|XM Zgmwio hm
oVM Zmhr! Varhr, mda EH$ Cnm hUyZ EH$Xm Zho Va XmoZVrZXm Ho$bom EH$m gh}VZy Amm bjmV Amb H$s, {H$mZ
VrZmVrb EH$m mUgmbm Hw$R>bm Z Hw$R>bm nj Amnm
OdiMm Amho, Ag dmQ>V AgV. mMm AW njmer AgUmao
bmoH$mMo g~Y ho ^maVmV AmOhr, AOyZhr Am{U AOyZ Var
{Q>Hy$Z AmhoV.
~a, Ag AgVmZmM ho g~Y $$ VXmZmnwaVoM AmhoV,
Aghr H$mhr Zmhr. bmoH$mZm Vo nj VXmZmnbrH$S>o OdiMo
dmQ>VmV. ^maVm`m >rZo hr OoMr ~mOyM Amho. OoMr `mgmR>r
H$s, njmdaM bmoH$mZm CmaXm`r Ag`mM XS>nU ho `mwio
AOyZhr {eH$ am{hb`! bmoH$mMo Am{U njmMo g~Y
Ag`mwio bmoH$m`m ^mdZmM, `m`m AnojmM, VmM
H$mhr Var XS>nU njmda `oV amhU AOyZhr e` Amho. gmameAmn`mH$S>Mo amOH$s` nj Amn`mbm dmQ>VmV VodT>o AOyZ
Var bmoH$mnmgyZ VwQ>bb
o o Zmhr`oV.

Ia Va amOH$mamZr {Zb}n dmrZo


H$m H$amd, Aer Anojm R>do U
MwH$sM Amho. Ag Hw$R>ho r hmoV Zmhr.
OJmV gJirH$S>MMo amOH$maUr
Amnmnbr gmo nmhZ AZ dmW nmhZM
bmoH$mMr H$m H$aV AgVmV.
bmoH$emhr gJirH$S>o AerM
{dH${gV hmoV AgVo. VrM {VMr
{H$m Amho. CXmhaUM mM Pmb Va,
EImX gmOmonmoJr {ZVH$m{bH$
Ho$di AmXe Coemm ~imda
Hw$Ur Var IVm ImV MmbdUAgm mbm amOH$maUmV ZgVmo.
IVm ImD$Z amOH$s nj
Hw$Ur MmbdV ZgVmo.
BWo "mdhm[aH$ Coe'
hm n>M AgVmo.
gmYZm
9 Zmoh|~a 2013 {Xdmir

77

dmJio : (WmoS>mV, AmnmH$S>Mo nj AOyZ {ZJaJ>


Pmbobo ZmhrV!) nU J ho ZmV... bmoH$mM Am{U njmM
^maVmVrb ZmV; ho Z$s H$em nVrZo {eH$ Amho? qH$dm Vg
Vo {Q>H$dyZ R>do mgmR>r njmZr dm bmoH$mZr Z$s H$m Z
Ho$mM gmJmb?
nierH$a : mM Cma AZoH$ ~mOy o gmnSy> eHo$b. EH$m
~mOybm Amnmbm Ag {Xgob H$s, BWbo amOH$s nj
dVbm gVV H$emM Zm H$emM Var "VrH$' ~ZdmV JwV bobo
AgVmV. Ago ho nj H$emM Var VrH$ ~Zmwi,o J
bmoH$mZmhr Vo Amnm OdiMo dmQy> bmJmMr eVm {ZmU
hmoVo.
Xga hUOo, {d{dY mJmZr ho nj bmoH$mer dVbm OmoS>y Z
KoV AgVmV. gaH$mar `moOZm bmoH$mn`V ZoD$Z XoU. .. `mZm
H$mhr nH$ dmQ>U. .. Hw$Ur IaM OmJV amOH$s` nj Agob(!)
Va, XmZmV CV$Z Am{U eodQ>n`V nmR>naw mdm H$$Z bmoH$mZm
H$mhr `moOZmMo bm^ {idyZ XoU. .. Ago mJ njmH$Sy>Z
Adb~bo OmV AgVmV. `m Aem mJmMo Q>rH$mH$ma AZoH$Xm
`mM dUZ "bm`Q>{o bP' `m gkZo o H$aVmV. ZmJ[aH$mM
Amn`m "JmhH$m`o' qH$dm Ia Va "Am{lVm`o' $nmVa
H$a`mMr {H$`m hUOo hm bm`Q>{o bP! VWm{n, hr Q>rH$m
JhrV Y$ZXoIrb Aem H$mao H$m hmoBZ m, nU nj Am{U
ZmJ[aH$ `mMo g~Y {ZmU hmoU, ho bmoH$emhr`m >rZo MmJb
Am{U Amd`H$ Amho, Ag bm dmQ>V. `mwio nj
bmoH$mnmgyZ VwQ>`mMr {H$`m Wm~Vo. Iam Vohm CX^dVmo,
Oohm "JmCS> bohb'da amOH$s` njmH$Sy>Z OmUrdnydH $ {ZmU
Ho$`m Jobo `m `m g~Y mV, da`m nmVirda OmVm-OmVm
`mdhm[aH$ AVa nSy> bmJV. WmoS>`mV, bmoH$mer AgUmao
njmMo Wm{ZH$ g~Y Am{U `mMo da`m nmVirdarb {ZU` d
`dhma `m`mV Hw$R>o Var V$mdV Ambr H$s, ho g~Y
VwQ>`mgmaIr n[apWVr {ZmU hmoV.o
dmJio : J, amOH$s` nj Amn`m ^> amOH$s` Am{U
Am{WH$ `dhmamV bmoH$mZm gh^mJr H$$Z KoVmV, `mZm
"~o{Z{${eAarO' ~ZdVmV... Am{U Amnbm amOH$s` dmW
`mVyZ gmYyZ KoVmV, Ag hUU `mo`M R>ab
o Va...?
nierH$a : ...Vwhr hUmbmV VgmM AW gdgmYmaUnUo
H$mT>bm OmVmo. nU bm Vo VodT>g m` Zmhr. wimV amOH$s`
nj $$, ^> CmoJmVM JwV bobo AgVmV, Ag Zho. EH$sH$S>o
bmoH$mgmR>r H$mhr mUmV MmJ`m `moOZm AmUyZ `m
am~d`mgmaIr H$m H$aV-H$aV XgarH$S>o Vo "BVa' CmoJ Mmby
R>do Zy AgVmV. Am{U hUyZ, `m AWmZo njm`m ^> CmoJmV
gmm` ZmJ[aH$ gh^mJr AgVmV, ho bm m` Zmhr.
Amnm XoemVrb amOH$maUmVrb Iar {Ym BWyZM gw$
hmoV.o hUOo Ag ~Km- EImXm ZJagodH$, AmXma qH$dm
ImgXma EH$m doir bmoH$mgmR>r H$mhr CnmoJr H$mhr H$aV
AgVmo... Am{U mM doir dVm Cnmm moVmnj
o m

gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013

78

Ho$dT>m Var OmXm mbmoMm mbH$hr AgVmo! hr {Ym gmYU


Amnmbm H$R>rUM.
Ia Va Hw$UmM Zmd KoD$Z gmJmMr JaO Zmhr, naVw m
{R>H$mUr AmY XoemVrb "dm.Eg.Ama. mS>b
o 'Mm XmIbm XoU
bm AmdH$ dmQ>V. AmYm V dm.Eg.Ama. ao>tZr Z$s H$m
Ho$b?... mZr M$ gWrH$aUM Ho$b. H$gb gWrH$aU?...
gaH$ma MmbdVmZm, bmoH$monmoJr moOZmgmR>r ^anya ngm AmoVZy
m bmoH$mnV nmoMVrb mMr H$miOr KomM YmoaU mZr
n>nUo nwT>mV R>do b. EH$sH$S>o ho H$aV AgVmZmM XgarH$S>o
mZr H$m Ho$b, ho OJZmohZ ao>tm gnmrH$S>o nmhVm
Amnm bjmV oBb
M! ho Vo "Xhao r gWrH$aU'.
...bm KmMnmgyZ Oo hUm`M`, Vo Vw`m bjmV
AmbM Agob. `mMm AW~moY AZoH$Xm Amnmn`m nmVirda
EH$mJr AgmM AmnU H$$Z KoV AgVmo. hUOo Ag ~KmH$Yr Var AmnU EImm Zo`mbm `m`m H$mmd$Z XodXV
mZVmo, `mbm nlr dJao XoVmo... Va XgarH$S>o `mbm
^>mMmamMm AH$ mZV bmoH$emhrMm {damoYH$ R>adyZ Q>mH$Vmo!
Ia Va amOH$mamZr {Zb}n dmrZo H$m H$amd, Aer
Anojm R>do U MwH$sM Amho. Ag Hw$R>ho r hmoV Zmhr. OJmV
gJirH$S>MMo amOH$maUr Amnmnbr gmo nmhZ AZ dmW
nmhZM bmoH$mMr H$m H$aV AgVmV. bmoH$emhr gJirH$S>o
AerM {dH${gV hmoV AgVo. VrM {VMr {H$m Amho.
CXmhaUM mM Pmb Va, EImX gmOmonmoJr {ZVH$m{bH$
Ho$di AmXe Coemm ~imda Hw$Ur Var IVm ImV
MmbdU- Agm mbm amOH$maUmV ZgVmo. IVm ImD$Z
amOH$s nj Hw$Ur MmbdV ZgVmo. BWo "mdhm[aH$ Coe' hm
n>M AgVmo. "r amOH$maUmV OmVmo, Vo mP H$mhr Var {hV,
H$mhr Var dmW AgVmo hUyZM', ho dmVd bjmV oU JaOoM
Amho. mwiMo , bmoH$emhr hr EImm nwVH$s nVrZo H$YrM
AZ Hw$R>Mo {dH${gV Pmbobr Zmhr, ho bjmV KoVb nm{hOo.
Iam nwT>o Vohm oVmo, Oohm "mPm dmW Am{U mP
dVwi
r {H$Vr mXno V dmT>dV md'- ho R>admMr doi
mmda oV,o Vohm mda bmoH$emhrVrb amOH$maUmM emne
Adb~Zy AgV. Oa r $$ dmW nmhUma Agob Va, mP
dVwi
ho EH$m mX~o mhoa moR> hmoU e Zmhr. OJmV Hw$R>ho r
nmhm (AJXr AmnU {Om{dfr gXd hmgZo o ~mobV AgVmo,
Aem Ao[aHo$H$S>ho r nmhm...) {VWm amOH$s njmZr mm
H$nm Agy XoV qH$dm io Agy XoV, nU mMo AVmoZmV $mXo
KoVmZmM AmOy~mOym bmoH$mMho r $mXo Ho$bo. hdmM hUOo
mwio Vo edr amOH$maUrhr ~Zbo. JV hUOo, AmO
AmnmnwT>o Ao[aH$m ho bmoH$emhrM EH$ MmJb CXmhaU
Amho(!); nU ho gagH$Q> MmJb hUVmZm Ammm AmnU
nm{hbobr JwV mJwV Amnm Jmdrhr ZgVo. Amnmbm JwV m ZH$mo
AgVmo, pb>Vm ZH$mo AgVo, mV {eaU ZH$mo AgV- hm
Amnbm mbo Amho... Agmo.

dmJio : bmoH$emhr gWm AmO bmoH$mZm `m`m XZ{ XZ


OJ`mV `j {dmg "{S>{cha' H$a`mV An`er R>aVm`V,
Ag Vwhr hUmbmV. hm AYnVZmMm AmoK ZoH$m H$YrnmgyZ
gw$ Pmbm Agmdm?... dmV`moma H$mimVrb g`mMm Q>nm
hUOo `m AYnVZmMm Ammmn`VMm "bmoEQ> nmBQ >' hUm`Mm
H$m?
nierH$a : bm dmQ>V, r AYnVZ hm eX dmnam`Mm
Q>mirZ. gdgmYmaUnUo Amn`mH$S>o Aer EH$ gOyV AgVo
H$s, EHo$ H$mir gma H$mhr R>rH$ Mmbbob hmoV. {deofV
Am`m am`emmVrbM H$mhr "gOwVtZwgma', Zoh$`m
H$mimVrb bmoH$emhr H$er gwairV hmoVr Am{U B{Xam~mB`m
H$mimV Vr H$er CVmambm bmJbr dJao R>mnUo mZb OmV.
bm dmQ>V, `m {dYmZm`o AeV Oar V` Agb, Var Vo nyU
I{MVM Zmhr! hUyZ AYnVZ hm eX dmnam`Mm r Q>mirZ.
KmMnmgyZ r Oo {dYmZ H$aVmo`, Vo `mnojm WmoS> doJi
Amho. mP {dYmZ Ag Amho H$s, ^maVmVrb bmoH$emhrVrb
Am{U amOH$maUmVrb Q>b
Q| > ho gWm Mmbd`mV nm{hOo VodT>
{XgV Zmhr. ~a, hr pWVr AmO CX^dbr Amho, Ag Zmhr...
Vo Vg nydunmgyZM Amho. Zmhr hUm`bm, Zoh$Zr hr pWVr
~Xb`mMm H$mhr mUmV `Z Ho$bm, ho IaM; VWm{n
^maVmVrb AmO`m EHy$U ~m{H$ dVwi
mV nmi`m OmUm`m
"nVt'Zwgma "Zoh$Zm Zmd R>do Umao ho Wmoa R>aV Ag`mwi'o
Zoh$Mm hm `Z hUmdm VodT>m AYmoapo IV Pmbobm Zmhr. naV,w
`m XoemVrb gWm Mmbd`mVrb `mXmMr AZ `mVrb wQ>tMr
OmUrd AgUmao XmoZ ZoVo H$moU, hm bm Hw$Ur {dMmabm; Va
JmYr Am{U Zoh$ hrM XmoZ Zmd r n{h`mW KoBZ !
"gopQ>o Q>{ bQ>r' AWmV ^md{ZH$Vo`m AmYmamZo bmoH$mMo
amOH$s` CoH$ dmT>d`mM H$me` `m XoemH$S>o {dnwb Amho...
`mM XS>nU AmU`mMhr H$me` `oWrb bmoH$mH$S>o Amho...
nU `m`mVrb `m D$O}M "MZbm`PoeZ' H$$Z `mM
gWrH$aU H$aU Am{U nwT>o OmD$Z `mV EH$ gWm hUyZ
(Imbr mZ KmbyZ) H$m H$aV amhU, ho Q>b
Q| > m `m XoemV
H$r Amho- hr OmUrd `m XmoKmZmhr nwano ay hmoVr.
AJXr Am~So >H$amZrXoIrb KQ>ZmWmnZoZV a {Xbobm Bemam
`mhZ H$mhr $magm doJim Zmhr. "a`mdaM amOH$maU AmVm
Wm~dm; AmVm gWm MmbdyZ mZm {^S>`mMr JaO Amho',
hoM Am~So >H$a hUV hmoV.o "nmbQ| >ar S>o moH$ gr'MmgWrH$aUmVyZ amOH$maU- hmM AW `mZm Ano{jV hmoVm. EH$
H$maMm "BpQ>Q>ew Z{bP' (gWmH$ >r) AgUmao Ago
ZoVo `m H$mimV hmoV.o
`m H$mim~b AmnU ~mobV AmhmoV, `mhr H$mimV
H$r-A{YH$ mUmV "ZmZ-na$m g'gmaIo Xmof hmoVMo H$s.
^>mMma Vohmhr hmoVmM... AmOhr Amho. hUyZ mcm WoQ>
AYnVZ Ag hUVm `m`M Zmhr. hdmMm wm Agm H$s!
dmV`mZVa`m gmYmaUV n{h`m XmoZ XeH$mV

gWrH$aUmbm Oo ~i `oWrb amOH$s` `dWoH$Sy>Z {iV hmoV,


Vo {iU m ZVa`m H$mimV H$r hmoV Jo`mM r Ad`
hUoZ. `m doJmZo gWmMm {dH$mg hmoU Ano{jV hmoV, Vmo hmoD$
Z {X`m H$maUmZo AmnU IwQ >bmo... Amnbr dmT> IwQ >br. Am{U
bjmV `mdr Aer Jmo> hUOo, `m Pm`m H$mamMr O~m~Xmar
OodT>r amOH$ma`mMr Amho, OodT>r `m`gWoMr Amho, OodT>r
emgZmMr Amho... VodT>rM `oWrb ~w{dVmMr Amho Am{U
VodT>rM Vr gmOmMrhr AmhoM!
dmJio : Zoh$-JmYtZm `m `mXmMr OmUrd AgyZhr ho
Q>b
Q| > nwT>o H$m `oD$ eH$b Zmhr? `mbm O~m~Xma H$moU?
nierH$a : EH$ ~m~ `m {R>H$mUr bjmV KoVbr nm{hOo, Vr
Aer H$s- ^maVmV Oo amOH$maU Jo`m e^a dfmV Pmb, Vo
ybV $moQ>m `m d$nmV Pmb. Vo gmV`mZo {VdmXm`m,
{VH$mam`m Am{U EH$m Q>`mda Hw$Um Z Hw$Um`m {damoYmV
AgUmaM hmoV Jo`mM {Xgob.
^maVmVrb gmdO{ZH$VoMm wima^ emoYm`Mm Pmbm, Va Vmo
hmm w$`m`o Ag`mM r hUoZ. Hw$R>`m Var EH$m
gmdO{ZH$ e$sZo Xg`m EH$m gmdO{ZH$ e$ser Q>$a
Ko`mMr V`mar- ho w$`m`m H$mmV, `m`m boIZmV hmoV.
gmdO{ZH$Vm hUOo amOH$maU Ag mZm`M Pmb Va, `mMr

wimV ^mS>dbemhr `dWoV AgUmam


gWm {ZmU H$a`mH$S>Mm H$b
Amnn`V Amn`mV {dH${gV
hmoD$ eH$bobm Zmhr, ho bjmV
KoVb nm{hOo. J `mbm
O~m~Xma H$moU?... bm dmQ>V,
^mS>dbemhr gOyZ Ko`mV
Ambob An`e ho `mmJM EH$
wI H$maU Amho. "{VH$mamMm wm
KoD$Z Hw$R>n`V amOH$maU nwT>o Mmby
R>do m`M, `mM nwago ^mZ ZgU',
ho Xga hdmM H$maU dmV`moma
H$mimVrb amOH$maUmV {XgyZ `oBb
.
B{Xam~mBda `m H$mimV Ho$br OmUmar
`{$JV Q>rH$m, ho "^mZ gwQ>`mM'
EH$ CXmhaUM hmoV.
gmYZm
9 Zmoh|~a 2013 {Xdmir

79

AmYw{ZH$ ^maVmVrb gwdmV hr w$`mH$Sy>ZM Pm`mMo {XgyZ


`oBb
. w$`mZV a`m e^aEH$ dfmMm AmT>mdm KoVbm Va H$m`
~a {XgV?... OmV, Y, ^mfm qH$dm dgmhVdmX Aem
doJdoJ`m H$maUmi
w o `oWrb gmdO{ZH$Vo`m amOH$maUmbm
gVV EH$ {VH$mamMm AZ {VdmXmMm nby bm^bm Ag`mM
`m H$mimV {XgyZ `oV. "{VdmXmVyZ bmoH$e$s C^r H$aU Am{U
{V`m aoQ>mVyZ H$mhr Jmo>r KS>dU' `mda gJi bj H|${V
Ag`mMhr {Xgob.
Zmhr hUm`bm, `oWo AZoH$mZr gWm {ZmU Ho$`m.
ZohrM hmoVm Vmo (Kmer CoI Pmbm `mmUo), `m
Mmbd`mMm! wimV ^mS>dbemhr `dWoV AgUmam gWm
{ZmU H$a`mH$S>Mm H$b Amnn`V Amn`mV {dH${gV hmoD$
eH$bobm Zmhr, ho bjmV KoVb nm{hOo. J `mbm O~m~Xma
H$moU?... bm dmQ>V, ^mS>dbemhr gOyZ Ko`mV Ambob
An`e ho `mmJM EH$ wI H$maU Amho. "{VH$mamMm wm
KoD$Z Hw$R>n`V amOH$maU nwT>o Mmby R>do m`M, `mM nwago ^mZ
ZgU', ho Xga hdmM H$maU dmV`moma H$mimVrb
amOH$maUmV {XgyZ `oBb
. B{Xam~mBda `m H$mimV Ho$br OmUmar
`{$JV Q>rH$m, ho "^mZ gwQ>`mM' EH$ CXmhaUM hmoV.
{Vga Am{U A{YH$ O~m~Xma H$maU hUOo, dmV`moma
H$mimV `m XoemV moR>m mUmda {ZmU Pmbobm ` dJ!
gWm Ag`mM hd bjmV Z `oU, hr ` dJmer {ZJ{S>V
moR>r g`m Amho. OmV-Ym`m ~mhoa nS>VmZmM (Yo
AgUmam "gWm'Mm AZ gwXm`mMm Q>nm OUy gmoS>y ZM XoV!)
AmnU gwQ>-o gwQ>o `$s hUyZ amhm`bm bmJbmo AmhmoV, Aer
mZ{gH$Vm `m dJmMr KS>br Amho. BJO rV `mbm
"B{S>ph`wEeZ' Ag hUVmV. Amhr AmYw{ZH$ Pmbmo hUOo
Z$s H$m` Pmbmo- `mMm gagH$Q> AW Omo Amhmbm bmJbm, Vmo
hUOo, OmVr-Ym`m OmoIS>mVyZ ~mhoa nSy>Z moH$i hmoU. ..
EH$ AmYw{ZH$ Am{U gwQ>r, EH$Q>r `$s hUyZ OJy bmJU. EH$
"AmQ>mo Qo >So > B{S>ph`wAb' hUyZ Amhr OJy bmJbmo. m `mM
doir `m AmYw{ZH$ gmO`dWm AgVmV, gWm AgVmV,
`m m Amhr Zmhr AJrH$ma`m. ` dJmMr hr
mZ{gH$VmXoIrb gWm Z Mmby eH$`mV Hw$R>o Var O~m~Xma
R>abr.
dmJio : IaM Amho... Amn`mbm gJ`m mMr Cma hr
"bH$ AS> hmBQ>'`oM bmJVmV. nU Ammm Vwhr
dm`.Eg.Ama. mS>b
o Mm hdmMm CoI Ho$bmV. AmO VoM
h[a`mZm, Cma Xoe, qH$~hZm hmam>mVhr hmoVmZm {XgV`.
`mH$S>o Vwhr dm`.Eg.Ama. `m`m VwbZoV H$g nmhVm?
nierH$a : VmoM Va Amho. AmYm V dm`.Eg.Ama.Zr Oo
Ho$b, Vg H$mhr H$a`mV ho gmao {H$VnV `edr hmoVm`V, ho
nmhU aOH$ R>$ eHo$b. AmVm Vwhr {Xbob h[a`mZmMM CXmhaU
nmh `m. H$m` {XgV {VWo?... CmoJnVt`m Am{U ZJa{dH$mg
H$$ BpN>Um`m {dH$gH$m`m XS>nUmImbr X~yZ Jobb
o m H$mJgo

gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013

80

nj Am{U {VWb X~mdmVb gaH$maM bm Var {XgV. Aem


H$ma`m n[apWVrwio dmW Am{U bmoH$H$`mU `m Xmohr
AmKmS>mda C^ R>mH$`mMr amOH$s` jVm jrU Pm`mMo
{XgVo. Xgam CoI AmnU Cma XoemMm Ho$bmV. {VWbr
n[apWVr `mhZ naV doJir. Cma XoemV wimVM AgUmar
ggmYZmMr H$VaVm hm EH$ hdmMm {VWo AmhoM. gmo~VM,
$m`Xm Z$s Hw$Umbm m`Mm- hm {VWo AOyZhr {eH$ AgUmam
w` dbV Amho. AmYm V dm`.Eg.Ama. ao>r `m
$m`m`m mda "AmohaH$' H$$ eH$bo. gdmZm gagH$Q>
$m`Xm Xo`mMm {ZU` Vo am~dy eH$bo, hm AmY Am{U Cma
XoemVrb n[apWVtVrb yb^yV $aH$ Amho.
hmam>mMr n[apWVr nmh `m. Jo`m drg-nMdrg dfmVrb
BWbr n[apWVr nmhVm Amn`m bjmV `oBb
H$s, bmoH$m`m
{hVmMo H$mhr {H$mZ H$m`H$ `m`mn`V nmoMd`mMr H$miOr
Ko`mM amOH$s` H$me` BW`m am``dWoV "hadcoc'
Amho. {Xdg|{Xdg Vo H$r-H$r hmoV Job Amho. gwdmVrbm
AmnU `m {S>{bha H$a`m`m jVo~b Am{U BN>~o b
~mobbmo hmoVmo- Vr hrM!
Oa `mVyZhr H$mhr ~a H$a`mMm `Z H$aV emgZ
Agob, Va Vo R>rH$M. nU amOH$s` njmM hUyZ H$mhr H$V`
Agob H$s Zmhr? hmam>mVrb amoOJma hr `moOZoM CXmhaU
nmhm- H$mJXmonr AgUmar hr `moOZm Amn`mbm `jmV
{OdVnUo H$m hUyZ ApVdmV Ag`mMo OmUdV Zmhr?...
"Am`m JmdmV amoOJma hr nm{hOoM', Ag hUyZ Amn`m
njmerM bmoH$mgmR>r ^mS>U H$aU `m doir H$mJgo `m
H$m`H$`mZr Wm~db, VohmM Ia Va `m `moOZoM ApVd
gnUma, ho {Z{V Pmb hmoV. eodQ>r {H$Vrhr Am{U H$ghr Pmb
Var, amOH$maUmV bmoH$mgmR>r ^mS>U ho JaOoMM AgV. VoM Oa
Wm~b Am{U Vwhr Oa ImXrMo AZ BrMo H$nS>o KmbyZ {ady
bmJcmV Va ^mS>UmMr YH$ Wm~brM hUyZ gOb nm{hOo!
J hmVr CaV H$m`- Va, Vr BrMr KS>r Z moS>y XoVm OodT> e`
Amho, VodT>M amOH$maU H$aU...
dmJio : hUOo, `m `moOZm nwae
o m mUmV bmoH$mn`V Z
nmoM`mV njmBVHo$M `mMo H$m`H$V}hr O~m~Xma Ag`mM
Vwhr hUmb? {ZdS>UHw $m Am`mda H$m`H$Vm hUyZ dmdaUmam
Eadr "H$mQ Q>a' qH$dm AOyZ H$mhr AgVmo, AemVyZM hr
n[apWVr CX^dVo H$m?
nierH$a : bm R>mD$H$ Amho H$s, mP hUU H$m`H$Vm
AgUm`m AZ dVbm Vg ZmnmgyZ mZUm`m Hw$Umbmhr
mgXm`H$ dmQy> eHo$b; naVw Varhr Vw`m `m mM Cma r
hmoH$mamWu XoBZ . `mM H$maU hUOo, Vr dVwpWVrM Amho.
Amnbo `{$JV `dhma Am{U Amnbo gmdO{ZH$ CnH$
`mV JV Z hmoD$ XoVm `m Xmohr Jmo>r H$em H$am``m, `mM EH$
CnOV H$me` Var Amn`mV Agmd bmJV qH$dm
amOH$maUmVyZ Vo {eH$md Var bmJV. `mVhr amOH$maUmVyZ

{eH$U hUOo, Var H$m`?... Amn`m H$m`H$`mZm R>mHo $y ZR>mHo $y Z njmZr V`ma H$aU, ho Vo {eH$U! gH$mbrZ n[apWVr
nmhVm, Ag Hw$Ur gH$ma XoUma {eH$ Ag`mM {XgV Zmhr.
Xga hUOo, ho H$m`H$V} dVbm Z$s H$moU gOVmV, `mdahr
~aMg H$mhr Adb~Zy AgV. Vwhr wimVM dVbm H$mQ Q>a,
Xbmb, `W qH$dm godm nwadUmam hUyZM Oa nmhV
Agmb... Am{U amOH$maUr, ZoVm qH$dm EH$ H$m`H$Vm hUyZ
dVH$S>o nmhUmaM Zgmb; Va Agbr nMmBV hmoU wirM
AZno{jV Zmhr.
mUg H$mhr ZwgVrM Z{VH$ ZgVmV, `mnbrH$S>ho r OJU
AgVM. hUyZ J Aem doir H$m`mMr Amd`H$Vm {ZmU
hmoV AgVo. ho OmUyZ `m`bm nwhm EH$Xm Ao[aHo$M CXmhaU
`m`M Pmb Va, amOH$ma`mMr gmdO{ZH$ H$m`} Am{U
`mdgm{`H$ BQ>ao Qg `m`mV nana JV hmoD$ Z`o, hUyZ `m
XoemZo ApVdmV AmUbo`m H$mhr H$S>H$ H$m`mH$S>o
Amn`mbm bj doYVm `oBb
- R>adyZ V`ma Ho$bo Jobb
o o Am{U
AbmVhr AmUbo Jobb
o o H$m`Xo. Amn`mH$S>o Vg AOyZ
Pmbob Zmhr... Am{U `mwiMo H$m`H$`mMr Aer mZ{gH$Vm
V`ma hmoVmZm Am{U {Xem^ybhr hmoVmZm {XgVo.
dmJio : EHo$ H$mir Odinmg `oH$ njmV H$m`H$V}
KS>d`mgmR>r {ejU {Xb Om`mMr EH$ `dWm ApVdmV
hmoVr. hr `dWmM AmVmem gnZy Jo`mwio ho Ag KS>b
H$m?...
nierH$a : hmo, ho Ia`. EH$ N>mQo > g CXmhaU AmnU
nm{hb Va Amn`m bjmV `oBb
. Vo Ag H$s, AmO H$mJgo
njmV H$m H$aUm`m H$m`H$`mbm AmnU H$mJgo `o Z$s H$m
AmhmoV, hoM {H$`oH$Xm R>mD$H$ ZgV. qH$dm Amnbm nj
^mOn`m {damoYmV H$m Amho, hog
w m `mbm R>mD$H$ ZgV.
{ejU`dWm gnw >mV Ambr H$s, ho Ag hmoD$ eH$V...
dmJio : nU {ZXmZ `m H$m`H$`mbm Amnbm nj Z$s
Hw$R>cm, ho mhrV AgU, hoM AmO nwago Zmhr H$m?...
nierH$a : Zmhr, hUOo AJXrM `m ~m~VrV Ag WoQ>
hUVm `oBb
H$m Zmhr, ho A`mgb nm{hOo. naV,w Oo nj w$Q>V
Mmbbo AmhoV, `m`m ~m~VrV ho {Z{V bmJy nS>V. hUOo
EHo$ H$miMm OZVm Xb qH$dm OwZo gmOdmXrM nmhm. `m
Xmohm|`mhr ~m~VrV "Amnb ApVd Z$s H$m Amho'- hm
`mZm AZ `m`m H$m`H$`mZm Vohmhr nS>bb
o m hmoVmM! ho r
Ho$di H$mJgo ~bM Q>rHo$M ~mobVmo` Ag Zmhr Va, AmO ho
VWmH${WV "{dMmamZr MmbUm`m' ^mOngma`m njmbmhr
{VVH$M bmJy Amho, Ag r hUoZ. {deofV `m bjUr`
JVrZo ^mOnZo Amn`m ^y{Ho$V AZ yb^yV aMZoV ~Xb Ho$bo
AmhoV, Vo nmhVm H$m`H$`mM AOmUVonU ho A{YH$M R>iH$nUo
nwT>o `oU gmh{OH$ R>ab
o . AmO ^mOno AgUm`m EImm
VU H$m`H$`mbm njmV `m`m Ag`mMm Z$s amOH$s` AW
H$m`, ho gmJVm `oBb
H$m- hm Amho.

dmJio : Vwhr Ammm EH$m J^ra wmH$S>o bj doYb`.


Odinmg gJ`mM njmV AmO hrM n[apWVr Ag`mM
{XgV`. "r AwH$ EH$ {dMma mZVmo Am{U mS>y ~KVmo, hUyZ
r AwH$ EH$m njmV Amho'- hm {dMma AmVm OdiOdi
ZmeofM Pmbm Amho. AmO`m Amn`m Y{ZanojVm...
YmYVm... qhXddmX `mdarb MMmhr {Zdi dada`mM
Pm`m AmhoV, Ag Vwhmbm dmQ>V H$m?
nierH$a : ...nwhm EH$Xm r KmerM CXYV Pmbo`m
"`dgm`' `m eX`moJmMm AmYma CmamXmIb KoBZ .
amOH$maUmH$S>o Ho$di `dgm` hUyZ nm{hb Om`mVyZ ho Ag
KS>V AgV. Vg amOH$maUmH$S>o `dgm` hUyZ nmhU H$mhr
MwH$sM Zmhr. naVw `mH$S>o {Zdi `dgm` hUyZ nmhm`bm
gwdmV Ho$br H$s, J Vwhr Hw$R>`m amOH$s` njmV AmhmV,
`mbm hd amhVM Hw$R>?o ... qH$~hZm, VgM H$mhr hd
am{hbM Va; `m doir `m H$moU`m njmVyZ "gYt`m' nm``m
MQ>MQ> CnbY hmoVrb, `m njmH$S>Mo PwH$`mMo {heo~ gw$
hmoVmV.
PQ>nQ> njmVa H$aUmao AmXma, ImgXma, r `mMr

Ho$di N>mQo >m-N>mQo >m KQ>H$mYrb


(`w{ZQg) dmBQ> amOH$maU nmhZ
amOH$maUmM gagH$Q> y`mnZ H$aU
MwH$sM R>ab
o . AmVm Vw`m VrW`mm
KS>dUm`m H$m`H$`mMM CXmhaU nmhm.
`mbm H$Xm{MV Amn`mbm Ano{jV
AgUmar OmVdmXmMr qH$dm
Y{ZanojVoMr `m`m OV Zgob.
Vr ^mfmhr `oV Zgob. nU, Agm
hm H$m`H$Vm XJbtgma`m gJr
Z$s H$m` ~a nmdb CMbVmo,
`mZwgma `mMr dMm[aH$ ^y{H$m
gOyZ KoU, ho Amnb H$m AgV;
Agb nm{hOo. (Ago H$m`H$V} E.E.
nm{b{Q>g H$$Z go`wb[ aP {eH$bobo
A`mgH$ ZgVmV! `mwio R>adyZ EImm
gm{VH$ AZ dMm[aH$ ^y{Ho$VyZM Vo
H$mhr H$aVrb, Ag Zmhr.)
gmYZm
9 Zmoh|~a 2013 {Xdmir

81

CXmhaU hd Va AmnU R>do y `m ~mOybm. nU hm `mdgm{`H$(!)


{>H$moZ H$m`H$`m`ohr AgVmoM AgVmo. {deof hUOo,
(emgZmV OmD$ BpN>Um`m EH$m gwXm`mmUoM!)
amOH$maUmV `oVmZm`m EQr nmBQ >bm, `oH$mbm "XoemMr godm
H$a`mgmR>r'M dJao `m`M AgV. Amgnmg`m AdWVoV
EH$ hVjon H$a`mMr ZmoZ Amg `oH$mMrM AgVo. nU
nwT>`m Q>`mda hm XoegodMo m wm hiyhiy ~mOybm nS>V OmD$Z
H$moU`m gYr Hw$R>,o {H$Vr Am{U {H$Vr doJmZo {iUma AmhoV, `m
J{UVm`m {XeoZo dmg gw$ hmoVmo. hUyZ J gYt`m emoYmW
njmVa H$aU qH$dm {dMmagaUrM {deof hd Z amhU, ho H$ma
gw$ hmoVmV. JVr`m {eS>m MT>`mgmR>r J Aer
`mdgm{`H$Vm gw$ Ho$cr OmVo.
`mdgm{`H$Vm (mo$o eZ{bP) dmBQ> ZgVo. {VMr MwH$sMr
dmQ> MmoImibr OmU, ho dmBQ> AgV. H$g Var AZ H$mhr Var
H$$Z doi {Z^mdyZ ZoU. .. `mgmR>r dm>b
o `m mJmMm Adb~
H$aU, `mVyZ "Z$b `mdgm{`H$VoM' nod w$Q>V AgV. AWmV,
ho H$ma $$ amOH$maUmVM AmhoV Ag Zmhr, Vo gmd{H$
AmhoV. AJXr Amn`m `dgm`mMr JaO AZ mJUr hUyZ
Hw$R>Mmhr A`mg mJo ZgUma, Hw$R>Mmhr XOm ZgUma EImX
nwVH$ qH$dm AmVaam>r` OZgYyZ Amnbo emoY{Z~Y(?)
Ho$di AmoiIrMm Jadmna H$$Z N>mnyZ KoUmao Am`mVboM
H$mhr m`mnH$... Vo AmmmM CoI Pmbm Vgo amOH$maUr... ho
Ago Z$b `mdgm{`H$Vm AJr ^$Z Agbobo gmd{H$M

gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013

82

AmhoV!
dmJio : ...Vwhr dmnaUma ZgbmV Var r AYnVZ hm
eX nwhm dmnaUma Amho. Ammm Vwhr Oo H$mhr mS>bV , `m
dMm[aH$ AYnVZmdaMm Cnm` Var H$m`?
nierH$a : Ia gmJy H$m?... "`mda Cnm` H$m`' `m mM
Cma m`mH$S>o Zmhr. `mhr nwT>o OmV r hUoZ H$s, Vg Cma
Hw$UmH$S>Mo Zgmdg
w m. `mmJM gmY H$maU hUOo, bmoH$emhr
amOH$maUmV XVr H$er H$amdr, `mMo Cnm` ~mho$Z `oD$ eH$V
ZmhrV; Vo Cnm` amOH$maUm`m {H$`oVZy M `oV AgVmV. JV
hUOo, Ag H$mhr n> gm{JVb H$s, Vo ghgm Hw$Umbm nQ>V
Zmhr.
mP m V AgM Amho H$s, amOH$maUmV `j Am{U
WoQ> dmda ZgVmZm amOH$maUmda ^m` H$$ nmhU qH$dm Vo H$g
gwYmaob, `mMr ^y{H$m mS>V amhU ho Vk hUyZgwm
`m{XVM R>aV. qH$~hZm, Vg Vo Ae`m`M Amho.
amOH$maUm`m dV`m AVJV JVr-emmVyZM `mM Oo
H$mhr ^b-~wa hm`M Agob Vo hmoD$ eHo$b. J Vr
amOH$maUmMr JVr Agy XoV, dm Vwhr hUmbmV Vg AYnVZ
Agy XoV!
dmJio : Amnmn`m VXmagKmVrb bmoH$mZm VrW`mm
dJao KS>dZy , Vr hmoQ>~H $ n$s H$$ nmhUm`m g`m`m
"{dMmagaUr'{df`rM VwM {dcofU H$m`? dMm[aH$VoMm AV
hmo`mVrbM hmhr EH$ H$ma mZVm `oBb
?

nierH$a : bm dmQ>V, Ho$di N>mQo >m-N>mQo >m


KQ>H$mYrb (`w{ZQg) dmBQ> amOH$maU nmhZ amOH$maUmM
gagH$Q> y`mnZ H$aU MwH$sM R>ab
o . AmVm Vw`m VrW`mm
KS>dUm`m H$m`H$`mMM CXmhaU nmhm. `mbm H$Xm{MV
Amn`mbm Ano{jV AgUmar OmVdmXmMr qH$dm
Y{ZanojVoMr `m`m OV Zgob. Vr ^mfmhr `oV Zgob. nU,
Agm hm H$m`H$Vm XJbtgma`m gJr Z$s H$m` ~a nmdb
CMbVmo, `mZwgma `mMr dMm[aH$ ^y{H$m gOyZ KoU, ho Amnb
H$m AgV; Agb nm{hOo. (Ago H$m`H$V} E.E. nm{b{Q>g
H$$Z go`wb[ aP {eH$bobo A`mgH$ ZgVmV! `mwio R>adyZ
EImm gm{VH$ AZ dMm[aH$ ^y{Ho$VyZM Vo H$mhr H$aVrb,
Ag Zmhr. hUyZM Vo gOyZ KoU A{YH$ JaOoM R>aV.)
J AmVm `m AWmZo gmYmaUV VrZ H$maMo H$m`H$V}
Amn`m nwT>mV {Xgy eH$Vrb. EH$ Vmo- Omo XJb H$aVmo,
XJbrbm hmV^ma bmdVmo; wm hmAmaVr dJao H$aVmo,
bmD$S>nrH$a bmdVmo. Aem `m H$m`H$`m`m ZVaMm Xgam
H$ma hUOo Vmo- Omo Amnmnb AZ Oob VodT> H$m H$aUmam
AgVmo; XJb H$aV Zmhr, `m H$mimV emV Var ~gVmo. Am{U
{Vgam H$ma hUOo Vmo- Omo XJb Wm~dm`bm... PmbM Va
hmoanibo`m XJbJVmZm XV H$am`bmhr OmVmo.
bm Ag dmQ>V H$s, `dhmamV Oohm AmnU `m
H$m`H$`mM ApVd m` H$aVmo, Vohm J `m`mgmR>r
AmnU Or {d{e>> Zmd dmnaVmo, Vr {`m hUVm `m`Mr

ZmhrV. Ammm AmnU nm{hbobo H$m`H$`mMo H$ma hUOo Ia


Va- "YmY qH$dm OmVdmXr' "`mJu', Am{U Y{Zanoj
hr Vr Zmd AmhoV!
J EH$ am`emmMm {dmWu hUyZ mP H$m H$m`?...
Va, {dH$irV Am{U Jm|YimMr dmQ>Umar hr Or AmOy~mOyMr
n[apWVr Amho, Vr Hw$R>`m Var EH$m nVera Am{U
{dcofUmH$ MmH$Q>rV mS>y Z nmhU- ho mP Ia H$m. EH$m
AWmZo Vo "hm`nmoW{o Q>H$b' AgV, hohr Ia Amho. nU, `m`m
AmYmao amOH$maUmMm EH$ AW {ZXmZ gOyZ Ko`mMr gwdmV
Var hmoD$ eH$Vo. A`Wm, amOH$maU hUOo $$ H$maWmZ...
amOH$maU hUOo $$ JmdJwS >r... amOH$maU hUOo $$
JwhoJmar Ago AmYrM AgUmao JagO A{YH$M M{cV
hmo`mMm YmoH$m gmOmbm Amho, Ag bm dmQ>V.
dmJio : bm Ammm Vw`m `m nwVH$mVrb XmoZ hdm`m
KQ>ZmH$S>o `m`M`. n{hbr 1975 Mr, Oohm AmUr~mUr bmJy
Pmbr. Xgar 1992 Mr, Oohm ~m~ar erX nmS>`mV Ambr.
n{hbrMm g~Y H$mJgo er, XgarMm ^mOner hmoVm. `m Xoem`m
dmV`moma dmQ>MmbrVrb `m Xmohr KQ>ZmZm Vwhr "Eo{Vhm{gH$'
Ag g~moYb Amho. `mM {dcofU Vwhr H$g H$amb?...
nierH$a : gmJVmo. nwVH$mV r, "^maVm`m
bmoH$emhrMr JmS>r XmoZXm imd$Z Kgabr, Vr `m XmoZ
KQ>Zm`m doir...'- Ag hQ>b` . `mM H$maU Ag H$s,
KmMnmgyZ AmnU ~mobVmo AmhmoV `mmUo `m bmoH$emhr

gmYZm
9 Zmoh|~a 2013 {Xdmir

83

`dWoMo dVMo hUyZ {H$Vrhr JwV o Agbo Varhr, H$mhr


{H$mZ Jmo>r `m bmoH$emhrVhr eodQ>r JhrV Yabo`m Agm`mM
bmJVmV. `m Jmo>r Oohm Vwhr gmoS>Vm, Xb{ jVm... Vohm VwMr
JmS>r imd$Z Kgabr, Ag hUU ^mJ R>aV.
1975 `m AmUr~mUrM nmhm. `m doir AmUr~mUr Omhra
H$aU Am{U `m nVrZo {VMr Ab~OmdUr Pmbr, Vr
Ab~OmdUr H$aU- `m Xmohr Jmo>r m`m Vo, ^maVm`m
bmoH$emhr`m dmQ>MmbrVrb EH$ hdmMm ~Ho $ hmo`m. IS>
hmo`m. AmUr~mUr bmJy H$a`mgmaIr n[apWVr Vohm IamoIaM
Ambr hmoVr qH$dm Zmhr, hm dmXmMm wm Amho. AmUr~mUr bmJy
H$aU `m doir JaOoM hmoV, Ag mZUmaohr AZoH$ OU AmO
AmhoV. nU Vmo wm AmmmnwaVm ~mOybm R>do y AmnU. `m gm`m
Jmo>r bjmV KoD$Zgwm, {S>imer MMm Z H$aVm, `amr;
am>nVtMr ghr KoD$Z, KmBKmBZo AmUr~mUr bmJy H$$Z,
{XrVrb dVmZnmMr drO VmoS>U- ho bmoH$emhr`m `m`oV
~gV, Ag bmM Zho; Va Ammm`m Q>`mda emV S>mHo $ R>do Zy
{dMma Ho$bm Va, Hw$Umbmhr dmQy> eH$Uma Zmhr! `m nVrZo
amOH$s` H$m`H$`mMo AQ>H$g Pmco... J Vo AJXr am>r`
d`gdo H$ gKmMo Agy XoV qH$dm AmUIrZ Hw$Ur... nU Vo
nmhVm, amOH$s` H$m` H$a`m~b Hw$Umbm Vwhr AQ>H$ H$aUma
Agmb, Va `m XoemVrb bmoH$emhr Kga`mM Vo bjU Amho,
AgM r hUoZ.
XgarH$S>o ~m~ar {ddg. ~m~ar yiMr erX H$m XoD$i...
Vr Z$s Hw$UmMr... {VWo XoD$i hmd qH$dm Zmhr... ho gJio
amOH$s` Am{U dmXJV wo AmhoV, ho bm m` Amho.
`m{df`r V{^Vm Ag`mMrhr e`Vm Amho. Vargwm, `m
KQ>ZHo $Vrc XmoZ-VrZ Jmo>tH$S>o {dcofUmH$ MmH$Q>rVyZ nmhU
JaOoM R>ab
o . n{hbr hdmMr Jmo> hUOo, "BWo Aem H$maM
H$mhrhr hmoUma Zmhr', Aem `m`mb`mbm {Xbo`m boIr
AmdmgZmZVahr hm H$ma hmoD$ XoUma am` gaH$ma Am{U Vmo
amOH$s` nj `m XmoKmZrhr bmoH$emhrV`m gWmH$Voer
VmaUm Ho$br, ho n> Amho. Xga hUOo, nydu AwH$ EH$m
{R>H$mUr XoD$i hmoV hUyZ {VWo g`m C`m Agbo`m
{eXr`m {R>H$mUr PwS >rZo OmD$Z Vr nmS>`mM H$` Oa Hw$Ur
H$aV Agob, Va Vo bmoH$emhrer {dgJV R>aV. PwS >rZo amOH$maU
H$aU, ho Hw$R>`mhr Q>`mda bmoH$emhr `dWoV ~gy eH$Uma
ZmhrM!
Ammm CoI Pmbo`m `m Xmohr doib
o m- {deofV n{h`m
doir (AmUr~mUrV) am`gWmM Zho, Va `m`gWmXoIrb
Pm`m H$mamV gh^mJr Ag`mM r AmdOyZ hUoZ.
"{h{~Ag H$mng 'Mo IQ>bo AmUr~mUr`m H$mimV `m doir
gdm} `m`mb`mV Job,o `m doir `m IQ>`mVrb AOXmamZm
gajU m`bm BWb gdm} `m`mb` gm$ An`er R>ab!
"KQ>ZZo o {Xbob Or{dVmM dmV`, ho AmUr~mUrV {eH$ amh
eH$V Zmhr' hm gaH$maMm `w{$dmX `m doir gdm}

gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013

84

`m`mb`mZo gneob m` Ho$`mM {XgV. {dgJVr Aer H$s,


`m doir AZoH$ hm`H$moQ> m `mnojm doJio {ZU` XoV hmoVr. J
`mbm gwr H$moQ>mM An`e H$m hUy Z`o?... `mM `m`mZo
~m~ar`m ~m~VrVhr am` gaH$ma, emgZ Am{U H|$
gaH$ma... Am{U `mIoarO amOH$s` nj hUyZ ^maVr` OZVm
njmMhr Vo An`e Amho! qH$~hZm, nwT>`m Q>`mda ^maVr`
OZVm njm`m Zo`mZr `m KQ>Z~o b `$ Ho$bob XI Ia
mZm`M Pmb... Am{U "AmMo AZw`m`r Am`m H$mV
am{hbo ZmhrV', Ag `m njm`m Zo`mM hUU g` Amho Ag
mZb Va, ~m~ar {ddg KS>U ho amOH$s` nj hUyZ ^mOnM
An`e {Z{VM R>aV. Am{U hUyZM, Aer gmd{H$ An`e
{ZmU Pmbr Va, VwMr bmoH$emhr imd$Z Kgabr, ho
mZ`mIoarO A n`m` Vw`mH$S>o {eH$ amhV ZgVmo!
gmame EdT>mM, `m Jmo>r H$i`m Va, Amn`mH$S>o
bmoH$emhr Amho hUyZ gagH$Q>nUo Amn`m nmR>rda Wmn m$Z
Ko`mMr Amnbr gd` AmnU Wm~dy.
dmJio : KmMnmgyZ Amn`m MM}V H$mJgo Am{U ^mOnMm
CoI gmV`mZo hmoVmo`. Vw`m nwVH$mVhr Vwhr `mda
g{dVa {b{hb`. bm Vwhmbm {dMmam`M`, hm H$mJgo nj
hUOo Z$s H$m` H$ma Amho?...
nierH$a : EH$m dm`mV Cma m`M Pmb Va,
"^maVmVrb Hw$Umhr ZmJ[aH$mbm `m`mV OmD$Z amOH$maU
H$aVm `oBb
, Agm Omo nj- Vmo hUOo H$mJgo nj Amho.'
H$mJgo Zo dVM Am{U A`mgH$mZr H$mJgo M Oo JVrera dUZ
H$$Z R>do b`, `mZwgma hm nj hUOo EH$ "aoZ~mo H$moA{ beZ'
Amho. AWmV Vmo BYZw`mgmaIm Amho. doJdoJio aJ EH$
AgUmam. `m`m ~amo~a nwT>M dUZ H$mJgo Mo Q>rH$mH$ma
H$aVmV. `m`m Vo, H$mJgo hm nj ^bo BYZw`mgmaIm
Agob, nU `mMo gJio aJ m CS>mbobo AmhoV.
JVrMm ^mJ Abm{hXm. nU, AZoH$ dfmMm EH$ Eo{Vhm{gH$
dmagm bm^bm Ag`mwio EH$ {d{e> agm`Z V`ma Pmbobm hm
nj Amho. `mM Vo d{eQ> Amho. Am{U hUyZM, "AmVm `m
H$mJgo M H$m` H$am`M', hm H$mJgo nwT>ho r AZ Amn`mnwT>ho r
AgUmam AmOMm Amho.
dmJio : AmVm ^mOn~b. EH$sH$S>o H$mJgo `m
gmoMmirg nmgyZ`m ^mdmbm 67 `m doir $Q>H$m ~gU...
Vo Jo`m drg dfmV EH$sH$S>o XoemVrb H$mJgo Mm EHy$U ^md
H$r hmoV OmU Am{U `mM doir ^mOnMm ^md AZoH$ am`mV
dmT>V OmU... `m ~XbmH$S>o Vwhr H$g nmhVm?
nierH$a : ^mOnMm dmT>Umam ^md hm doJim Agm
H$mTy>Z AmnUmbm ~KVm `m`Mm Zmhr. H$mJgo moma H$mim`o Or
Zdr `dWm `oD$ ~KVr`o; `mV EH$ moR>m, H$mJgo bm n`m`
R>$ eHo$b Agm, nU H$mJgo nojm doJim Agm nj hUyZ
dVbm bmoH$o Q> H$a`mMm (KS>d`mMm) `Z ^mOn
H$aVmo`... Am{U `mV Vmo ~`mnH$s `edrhr Pmbobm Amho.

`m `edr hmo`mV AZoH$ YmoH$o Ag`mMhr `m njmbm


R>mD$H$ AgUma AmhoM. `mMr qH$Vhr `mbm moOmdr bmJV
Amho. nU Amnb H$mJgo `m VwbZoV doJi AgU {g
H$a`mgmR>r Xgam n`m`hr ^mOnnwT>o CnbY Zmhr. AmnU
H$mJgo nojm doJio AmhmoV, ho gmJVmZm Q>mHo $mMr ^y{H$m Var
`mdr bmJUma qH$dm J H$mJgo gmaI Var ~ZyZ amhmd
bmJUma, ho An[ahm` Amho. (Vgm H$ZmQ>H$mV H$mJgo gmaImM
^mOn ~ZbmXoIrb!)
dVMr VwbZm H$mJgo erM gXd H$aV am{h`mwio hm Agm
emn ^mOn`m mJo H$m`MmM AgUma Amho! hUOo Ag
~Km- hUVmZm bmI "H$mJgo nojm doJim nj' Ag hQ>b Job
Varhr; AHo$ Xgao JmYr, AHo$ Xgao Zoh$, AHo$ Xgao nQ>b
o AerM VwbZm `m njmV Zohr hmoV AgVo. `mMm ZoH$m AW
H$gm KoUma AmnU?... Va H$mJgo Zo BW`m amOH$maUmH$S>o
nmh`mMr EH$ MmH$Q> {Xbr, Ag ^mOnZohr A`jnUo
m`M H$$Z Q>mH$`mM {XgU, hmM `mVyZ bmJUmam AW.
AWmV, Ag AgyZgwm ^mOn gmoS>y Zhr AZoH$ BVa nj BWo
ApVdmV AmhoV Am{U Vo AmhoV hUyZ ^mOnbm dVM Ag
EH$ WmZ R>adVm `oU e` hmoD$ eH$b`, Ag bm dmQ>V.
dmJio : A{Ve` hdmMm Agm "BVa njmMm' wm Vwhr
nwT>o AmUbm Amho. ZwH$`mM Ho$bo`m EH$m gh}V, AZoH$
ZmJ[aH$mZm H$mJgo -^mOn gmoS>y Z ho "BVa' gmoda `m`bm hdoV,
Ag {XgyZ Amb. `m BVa njmH$S>,o `m $Q>aH$S>o Vwhr H$g
nmhVm?
nierH$a : Vwhr Ammm OmJmMm CoI Ho$bmV. naVw bm
OmJm`o {deof ag Zmhr. `mEodOr AmnU Q>$o dmarV ~moby `m.
Z$s {H$Vr Q>$o V Hw$Umbm {iUma Ag`mM {Xgb` `m
gh}VZy ?... Va 21-22 Q>$o H$mJgo Am{U 28-29 Q>$o ^mOn
Aer H$mhrer hr Q>$o dmar Ammm Var {XgVo Amho. hUOo nmg
Q>$o . AmVm `m {R>H$mUr EH$ Jmo> AmnU bjmV KoVbr nm{hOo,
Vr Aer H$s `m H$maMr Q>$o dmar (nmg Q>$o ^mOn-H$mJgo
Am{U nmg Q>$o BVa) ^maVmV Jo`m drg dfmnmgyZ Var
AerM am{hbobr Amho AZ ^maVm`m M{bV amOH$maUmMm Vmo
Wm{^mdM Amho.
EH$Xm ho JhrVH$ Amn`m bjmV Amb H$s, J `mnwT>M
EHy$U AmH$bZ Amn`mgmR>r gmon hmoD$ eHo$b. AmVm
`oVmo- H$moU AmhoV ho BVa nj?... am`nmVirda amOH$s`
AmH$mjm AgUmao Oo AZoH$ JQ> AmhoV, `mM {V{Z{Yd
H$aUmao ho nj AmhoV. `mnwT>Mr EH$ BQ>apo Q>J Jmo> Aer H$s,
^maVmM EHy$U amOH$maU am`m`m MmH$Q>rVyZ ~mhoa H$mTy>Z
`mbm A{Ib ^maVr` MmH$Q> m H$$Z m`Mr, hm H$mJgo ^mOnMm `Z Mmbbobm Amho. hUOo {dMmagaUr {^
Agbr Var, `m ~m~VrV `m`m {>H$moZmV gm` Amho. Am{U
hUyZ ho Xmohr nj Oohmhr ^maVm`m gX^mV ~mobVmV, Vohm
Vo "A{Ib ^maVr`'M ~mobVmV. ^maVmM naam> YmoaU... ^maV

gaH$ma... ^maVmMr JVr- Ag H$mhrg. BVa nj,


`m`m{df`r AmnU Ammm ~mobV AmhmoV, Vo `m "A{Ib
^maVr`'`m {d ZgVmV, naVw `mMr `m gX^mH$S>o
nmh`mMr MmH$Q> A{YH$ mXo{eH$ (am`nmVirdaMr) AgVo.
VWm{n, ^maVmgma`m XoemV Aer n[apWVr AgU ho H$mhr
Iyn Adm^m{dH$ Amho, Ag hUVm `oUma Zmhr. BWo H$mhr nj
Amnmn`m am`mnaw VoM AgUma Am{U H$mhr (Agbo Va)
A{Ib ^maVr` AgUma, ho Zg{JH$M Amho.
`m AWmZ,o H$mJgo `m nmS>mdmZVaM Jo`m drg-nMdrg
dfmVb ^maVmVb njr` amOH$maU ho OmV Zg{JH$ d$nmV
Ambob Amho, `m AmYr `mbm AgUmar "EH$ njr` ^mdmMr'
AZg{JH$ {H$Zma AmVm am{hbobr Zmhr, ho m` Ho$b nm{hOo.
dmJio : Jo`m H$mhr {h`mV- AJXr oZQr
r{S>`mV`m bmoH$mH$Sy>Zhr- 1996 gmaIr n[apWVr XoemV
`oUma, AerM EH$ dmVmdaU{Z{Vr hmoV Amho. hr e`Vm Oa
Iar R>abr Am{U ^mOn dm H$mJgo `m XVrZo {Vg`m
AmKmS>rM gaH$ma gmoda Amb Va, Vo AW`mbm {ZU Agob
H$m?... ho IaM BVH$ YmoH$mXm`H$ Amho H$m? pWa gaH$ma
MmJb, hr H$nZm {H$VnV `mo` AgVo?...

Amhr Oohm am`em {eH$bmo,


VohmM bm AmR>dVXg`m hm`wmZVa BQ>brVrb
Hw$R>Mh r gaH$ma AmR>-ZD$ {h`m`mda
H$g {Q>H$V Zgo... Am{U `mwio
BQ>brMr AW`dWm H$er H$mogibr,
ho XmIdyZ XoUmar {WAar Amhmbm
{eH$dbr Om`Mr. Amhmbm
AWem H$Yr {eH$db Job Zmhr,
Vargwm "BQ>brVrb gaH$ma ApWa
Ag`mwio Vmo EH$ Jar~ Xoe Amho',
ho Amhr {eH$bmo! VWm{n,
{VW`m dVwpWVrMm H$m`H$maU g~Y
m AmnU H$Yr VnmgyZ nm{hbm Zmhr.
Amn`mH$S>Mr AmKmS>r~b AgUmar
Xam`mMr ^mdZmhr AemM H$mamV
VnmgyZ ~KVm `oBb
.
gmYZm
9 Zmoh|~a 2013 {Xdmir

85

nierH$a : wimV pWa gaH$ma MmJb H$m AgV, `mM


`dpWV Cma Am{U H$maU Hw$UrM XoV Zmhr. `mwio ho
{ZmU hmoVmV. `mmJo (pWa gaH$ma MmJb, Ag dmQ>`mmJo)
H$mhr hdmMr H$maU AmhoV. `mVrb n{hb hUOo, J^ra
d$nmMr Am{WH$ YmoaU am~dVmZm gaH$ma pWa Zgob, Va
AZoH$ AS>MUr nwT>mV `oD$ eH$VmV, ho Amho. nU JV ~Km,
r AmmmM Oo H$maU {Xb, Vo ^maVm`m ~m~VrV m VodT>g
bmJy R>abob Zmhr. Amnbm AZw^d `mnojm doJim Amho. `m
`m doir ^maVmVrb gaH$ma ApWa hmoVr, `m-`m doir
BW`m gaH$mamZr A{YH$ ZoQ>mZo {d{e> Aer Am{WH$ YmoaU
am~d`mMm Amnbm AZw^d Amho!... `mwio ^maVm{df`r
~mobVmZm r hUoZ H$s, BWo Ho$di gaH$ma pWa ZgU hr
VodT>rer H$miOrMr ~m~ Zmhr. H$miOr H$a`mMrM Oa EImXr
~m~ Agob Va, Vr gaH$ma Z$s H$m` H$m H$aVm`oV qH$dm H$aV
Zmhr`oV hr Amho.
AmVm WmoS> A{YH$ ImobmV OmV 1996 Vo 2000 `m
H$mimH$S>o bjnydH $ nmh `m. H$m` {XgV?... ^maVmV ApWa
gaH$ma Ambr, Vmo hm H$mi. {deof hUOo, "H$ mo BH$mZm{H$
namrQ>g' `m gX^mVrb- AWmV moR>m mUmdarb
gmH${bH$ Am{WH$ YmoaUm`m Adb~mMr gwdmVXoIrb `mM
H$mimV Pm`mM {XgV. WmoS>`mV, ^maVm`m nwT>`m
H$mimVrb Am{WH$ JVrMr nm`m^aUrM wir `m H$mimV
Pm`mM hUVm `oBb
! Am{U `mwiMo nwT>`m gaH$mamZm
{deofV ZmohZqgJm`m n{h`m gaH$mabm, moR>m
mUmda gmm{OH$ jomV JwV dUyH$ H$aU e` Pmb. gmame`mbm AmnU amOH$s` ApWaVoMm H$mi Ag hUVmo, `m
H$mimV Amn`mbm Am{WH$ $Q>H$m H$YrM ~gbobm Zmhr, Ag
AmO mJo diyZ nmhVm Amn`mbm R>iH$nUo {Xgy eHo$b!
dmJio : Vwhr hUV AmhmV, BW`m amOH$s` ApWaVoMm
{deof n[aUm BW`m Am{WH$ `dWoda Pmbobm Zmhr. Ag
AgVmZm, BWbm ` dJ, gw{e{jV dJ Am{U w`
dmhmVbo nH$ma m {Vg`m AmKmS>r`m n`m`mbm Xoem`m
^{dV`mgmR>r MmJbm ZgUmam n`m` mZVmV. Xoembm
AW`mH$S>o KoD$Z OmUmam n`m`, Ag `mbm hUVmV.
Vw`mgma`m {dcofH$mZo n> H$$Zhr `mZm Ag dmQ>`mM
H$maU H$m` Agmd?...
nierH$a : `mo`M Amho VwMm. nU `mM Amho Ag
H$s, ` dJ H$m` Am{U nH$ma H$m`... ho XmoKh r
"BZ`wa~o b' H$mamV moS>VmV. WmoS>`mV, `m`mV gwYmaUm
hmoD$ eH$V Zmhr, AemnH $s ho XmoK AgVmV!
^maVmVrb ` dJmMr hr mZ{gH$VmM Amho. Vwhmbm
Oa AmR>dV Agob Va, AmUr~mUr`m gwdmVr`m Q>`mda
`mM ` dJmZo AmUr~mUrbm nmqR>~m {Xbm Ag`mM {XgyZ
`oBb
. gn {Q>Vrb, hmJmB AmQ>mo `mV `oBb
, JmS>m doi`m
doir gwQ>Vrb, moM} ZgVrb dJa.o .. WmoS>`mV, EHy$U emVVm

gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013

86

`oBb
Agm H$mhrgm hmoam BW`m ` dJmMm
AmUr~mUr{df`r gwdmVrbm hmoVm. (Hw$Umbm H$emM H$mVHw $
Agob, H$mhr gmJVm `oV Zmhr. Agmo.) Va, Aem `m BW`m
nmT>anoem ehar ` dJmbm AmUr~mUr{df`rM gwdmVrM
"~a dmQ>U' , nwT>o `m`mM wbmZm "{gm' `m Vohm`m dmXJV
H$m`mImbr VwJ mV Om`bm bmJb, Vohm AmnmoAmn H$r
Pmb. J AmUr~mUr Q>mMo m`bm bmJbr.
`mVrb hdmMm ^mJ hm H$s, W`mMr AmoT> hm `
dJmMm Wm{^mdM AgVmo. Ammm`m CXmhaUmd$Z Vo n>hr
hmoV. `mwio gmh{OH$M EImX AW` `mZm nQ>V Zmhr.
`mnbrH$S>o ` dJm`m AW`m{df`r`m VmZm $magm
H$mhr AW Amho, Ag bm Var dmQ>V Zmhr! "Amn`mbm hd
`m nVrZo Xoe Mmbbm Zmhr Va, H$mhr Var MwH$sM KS>V` ',
Ag ` dJmbm dmQ>V AgV. `mnbrH$S>o `m {V{H$`oV H$mhr
{deof V` Zmhr.
CXmhaU hUyZ AmmmM (Jo`m nmM dfmVb) ZmohZqgJ
gaH$maM nmhm. ho Ia Va pWa gaH$ma Amho. J AmVm, ho
gaH$ma {ZU`M KoV Zmhr Aer Q>rH$m ` dJmH$Sy>Z Ho$br
OmVr`o. Ag H$mhr Var gVV hd AgV.
Amhr Oohm am`em {eH$bmo, VohmM bm AmR>dV,
Xg`m hm`wmZVa BQ>brVrb Hw$R>Mh r gaH$ma AmR>-ZD$
{h`m`mda H$g {Q>H$V Zgo... Am{U `mwio BQ>brMr
AW`dWm H$er H$mogibr, ho XmIdyZ XoUmar {WAar
Amhmbm {eH$dbr Om`Mr. Amhmbm AWem H$Yr {eH$db
Job Zmhr, Vargwm "BQ>brVrb gaH$ma ApWa Ag`mwio Vmo
EH$ Jar~ Xoe Amho', ho Amhr {eH$bmo! VWm{n, {VW`m
dVwpWVrMm H$m`H$maU g~Y m AmnU H$Yr VnmgyZ
nm{hbm Zmhr. Amn`mH$S>Mr AmKmS>r~b AgUmar Xam`mMr
^mdZmhr AemM H$mamV VnmgyZ ~KVm `oBb
.
AmO 1999 Vo 2004 M dmOno`r gaH$ma Am{U ZVaM
ZmohZqgJmM {ZXmZ n{hb (2004-2009) gaH$ma Oar
nm{hb Var, AmKmS>rM gaH$ma `dpWV Z MmbU... qH$dm
AmKmS>rM gaH$ma hUOo Jm|Yi, hr JagOyV AmVm Var am>r`
nmVirda Xa hm`bm haH$V Zmhr. Ho$ai, ~Jmb, hmam> `m
am`mV Va AmKmS>rMr gaH$ma Jobr {H$`oH$ df AmhoVM.
hmam>mV AmKmS>r gaH$ma Ag`mbm EhmZm drg df hm`bm
AmbrV. (Am{U gaH$ma`m AmH$S>do marda {ddmg R>do m`Mm
Pmbm Va, hmam>mMr JVr Mmbbobr Amho!) Vohm, hr
"AmKmS>r ZH$mo'Mr mZ{gH$Vm ~XbU JaOoM R>ab
o .
dmJio : Vwhr Ammm `ynrE`m n{h`m nmM dfm~b
~mobbmV. bm Vw`mH$Sy>Z `ynrE`m Xg`m ndm~b OmUyZ
`m`M`. `m Xg`m ndmM JmS> ZoH$ Hw$R>o Am{U H$g $gb?
nierH$a : r `m mM WmoS> `mnH$ Cma XoBZ . Va,
EImm njmbm Oohm {ZdS>UHw $sV `e {iV, Vohm "ho `e
H$emwio AZ H$emgmR>r {imb' `mMm {dMma H$aU `m

njmH$Sy>Z Ano{jV AgV. Vohm CX^dy eH$Vmo, Oohm ho


KS>V Zmhr.
hm njm`m ZoV dm`m H$mhrem ~ondmBV Zy CX^dy
eH$Vmo. Am{U hUyZ `m AWmZo njm`m ZoV dmbm, "2004
`o AmnU Ag H$m` Ho$b Am{U H$g Ho$b H$s, `mwio
Amn`mbm 2009 `o nwhm `e {imb' ho R>ad`mV An`e
Amb Ag r hUoZ.
Amn`mbm {imbob `e H$g dmMm`M ho H$ib Zmhr Va,
Amnb `e dm`mM OmV. ho "`e dm`m OmU' H$mJgo Am{U
`ynrE-2 `m ~m~VrV KS>b.
Xga hUOo, "AmVm H$mJgo nj gKQ>Zm hUyZ H$moU`m
a`mZo OmUma', `mMm {ZU` `m njmbm AmO`m n[apWVrV
AOyZ Var H$aVm Ambobm Zmhr. amhb JmYtZr njmVrb AVJV
{ZdS>UHw $m AmU`mMo `moJ gwdmVrbm H$mhr H$mi Ho$bo...
naV,w `m CnH$mbm njmVyZM nwago m nmqR>~m ZhVm. `mMm AWOa H$mJgo nj Hw$Ur Var AmVyZ Vm`mV KoVbm` (qH$dm
{R>H${R>H$mUr Vm`mV KoVbm`) Agm KoVbm Va, njmMm ZoVm
H$moUVohr {ZU` njmda bmX eH$V Zmhr; hrM n[apWVr
H$mJgo `ohr {ZmU Pmbr Ag`mM ZmH$maVm `m`M Zmhr.
{deof hUOo, ho $$ amhb`mM ~m~VrV hmoV Amho Ag Zmhr,
Va AJXr Zoh$`m H$mimVhr hr njmVJV Zg~Xmar dmTy>
bmJm`bm gw$ PmbrM hmoVr. `mMr gwdmV Cma XoemZo H$$Z
{Xbr hmoVr. `m AWmZo Zoh$ AZ amhb `m XmoKmM ^mJYo`
EH$M hUVm `oBb
!
Oo Zoh$Zmgwm Oy eH$b Zmhr, Vo ZVa`m H$mimVrb
Zo`mZm OU OmV XamnmV Amho Ag bm dmQ>V. `mwio
"nj hUyZ ZoV dmM An`e' ho bm Vw`m mM EH$m
dm`mVb Cma hUyZ XoVm `oBb
.
dmJio : ...`m XoemV g`m Z`mZoM EH$ "^m`{dYmVo'
AdVabo AmhoV. `m`m{df`r`m Vw`m {dcofUmIoarO
AmOMr hr wbmIV gnMy eH$Uma Zmhr. Za| moXr... Za| moXr
hm Z$s H$m` o$ZmoZo m Amho?
nierH$a : `oH$ bmoH$emhrV `m-`m doir EH$
"$Q>rZ'Mr AdWm `oV.o .. EH$ VmoMVmonUm Am{U {Z`{VnUm
`oVmo... `m-`m doir "AmnU H$mhrVar doJio AmhmoV, doJi
XoV AmhmoV', Ag hUV `mM bmoH$emhr`m MmH$Q>rV KwgUmam
Hw$Ur Var EH$ ZoVm CnOV AgVmo. AmO`m KS>rbm moXr ho
AgoM CnObobo EH$ ZoVo AmhoV!
Aem Zo`m`m CnOoMr {d{dY H$maU Agy eH$VmV. Jo`m
drg-nMdrg dfmVrb ^maVmVrb bmoH$emhrH$S>o nm{hbV Va
bjmV `oBb
H$s, {V`mV H$mhr ZmQ>nyU KS>VM Zmhr`o. J
Aem H$mhrhr {deof KS>V Zg`m`m $Q>rZ AdWoV Agbo`m
bmoH$emhr{df`rM bmoH$mYrb AmH$fU hiyhiy H$r hm`bm
bmJV. Aem Q>`mdaM, Amn`m ^mfU~mOrZo bmoH$mZm
gmo{hV H$$Z Amnb ZoV d Wm{nV H$$ eH$Umam ZoVm-

`mbm BJO rV "{S>J mJ' Ag hUVmV- CX`mg `oV AgVmo!


Agm hm ZoVm J gJi bj dVH$S>o doYZy KoVmo. Vo `mM
H$me`M AgV. `m bmoH$emhrbm EH$ "gmdVmM' d$n Vmo
XoVmo. gVV dV{df`rMr MMm bmoH$mV hmoV amhmdr, `mMr
VOdrO H$aUma ho gmdVmM d$n.
`m {R>H$mUr ho bjmV KoVb nm{hOo H$s, H$r-A{YH$
mUmV ho Ag gJirH$S>Mo hmoV AgV. gmame, moXr ZmdmMm
o$ZmoZo Z qH$dm amOH$s` K{Q>V ho `pH${MVhr AK{Q>V Zmhr`o,
ho BVa Xoemer VwbZm H$aVm Amn`m bjmVhr `oBb
M. nwhm
EH$Xm (gmoBM Ag`mwi)o MQ>H$Z Ao[aHo$M CXmhaU ~Ky `m.
Oohm Ao[aH$mXoIrb AJXrM aS>H$w S>rbm `oV,o Vohm {VH$S>ho r
Hw$Ur Var Amo~mm ZmdmMm "gmdV' AgUmam brS>a V`maM
hmoVmo! J bmoH$mZm AmZXmly dJaho r `oVmV... Amo~mm Amnbo
ZoVo Pmbo, `m AmZXmV. (nwT>o Ao[aHo$V IaM H$mhr ~Xb KS>bm
qH$dm Zmhr, hm ^mJ VyVmg Abm{hXm!)
...bm Ag {XgV H$s, hm Amn`m gmdO{ZH$
{ejUmMmM EH$ ^mJ Amho. bmoH$emhr`o Aem H$mao
AMmZH$nUo Hw$Um`m Var H$N>nr bmJ`mMr EH$ D$u
bmoH$m`m Zr `oV AgVo. Vo Agmh{OH$ Zmhr. Am{U J Aer

moXtgmam Zo`m`m CnOoMr


{d{dY H$maU Agy eH$VmV.
Jo`m drg-nMdrg dfmVrb
^maVmVrb bmoH$emhrH$S>o nm{hbV Va
bjmV `oBb
H$s, {V`mV
H$mhr ZmQ>nyU KS>VM Zmhr`o.
J Aem H$mhrhr {deof
KS>V Zg`m`m $Q>rZ AdWoV
Agbo`m bmoH$emhr{df`rM
bmoH$mYrb AmH$fU hiyhiy
H$r hm`bm bmJV. Aem Q>`mdaM,
Amn`m ^mfU~mOrZo bmoH$mZm
gmo{hV H$$Z Amnb ZoV d
Wm{nV H$$ eH$Umam ZoVm`mbm BJO rV "{S>J mJ'
Ag hUVmVVmo CX`mg `oV AgVmo!
gmYZm
9 Zmoh|~a 2013 {Xdmir

87

D$u bmoH$m`mV {ZmU Pmbr hQ>`mda, Amn`m H$N>nr


bmoH$mZm bmdyZ KoUmao ZoVho r {ZnOVmV!
dmJio : Vwhr ZwH$VmM "B{S>`Z Eog'`o moXtda EH$
boI {b{hbm hmoVm. `m`o, moXtMm EHy$U AO|S>m VrZ
wX mda C^m Amho Ag Vwhr hQ>b hmoV. `m VrZ wX m~b
WmoS> gmJm...
nierH$a : moXt{df`r bm ZmJ[aH$ hUyZ Oo H$mhr
dmQ>V, `m`mda mV H$$Z; EH$ am`emmMm {dmWu hUyZ
moXtH$S>o nmhm`Mm mPm Zohr `Z AgVmo. `m boImVhr
ZoH$m VmoM `Z r Ho$bm hmoVm. moXr g`m ZoH$ H$m`
H$aVm`V?... Va {dH$mg ZmdmMr- {Obm Hw$Ur {damoY H$aUma
Zmhr Aer- EH$ T>m~o i gdgmm` MmH$Q> Vo bmoH$mnTw >o
R>do Vm`V. moXtMm B{Vhmg nm{hbmV Va, Vo EH$ {VdmXmH$
ZoV d Amho Aer `mMr {Vm V`ma Pmbobr Amho. `m`m
~amo~a CbQ> {dH$mgm`m ~m~VrV AgV. {dH$mg hm Hw$Um
EH$m-XmoKmMm ZgVmo... Vmo gdmMm AgVmo. `mwio Vo `m
AWmZo gdmZm ApbHo$~b R>aUmam Agm "{dH$mg' XoD$ nmhUmao
gdmMo ZoVo hmoD$ nmhVm`V.
...AmVm Xgar ~mOy nmh `m. ho {dH$mgmM EH$ mS>b
o XoD$
~KVmZm moXt`m hmVr CXmhaU hUyZ w`V Oo Amho, Vo Amho
JwOamV am`. `m~b Vo ^a^$Z ~mobVm`V. AmVm mPr eH$m
Aer H$s, $$ (Am{U $$) JwOamV `m EH$m am`m~b Am{U
{VW`m {dH$mgm~b ~mobZy Vo gdmMo (XoemMo) ZoVo H$go ~Zy
eH$Vrb?... gdmZm H$N>nr H$go bmdy eH$Vrb?... `mwi,o
`mda Cnm` hUyZ Vo am>mdmXm~b ~mobVm`V!
JV Aer H$s, am>dmX hQ>bm H$s `mbm BWo Hw$UmMmM
{damoY ZgVmo. qH$~hZm, am>mdmXm~b ~mobZy Vwhr AmnmoAmn
moR>o hmoVm. gmYr Jmo> Amho- Vw`mV ^maVmMm Omd`
A{^mZ Agbm nm{hOo Ag Oa Hw$Ur Vwhmbm gm{JVb; Va
`mV MwH$sM H$m`?... moXr `mM am>dmXm`m MmH$Q>rV BWbm
{d{e> H$maMm am>dmX mS>y nmhVm`V, ho mP
`m`m~m~VrVrb {dcofU Amho. `mM qhXd bmoH$mn`V
nmoMd`mMm `mZr {ZdS>bb
o m mJ hm am>dmXmMm Amho! hm
`mMm mJ BW`m EH$m moR>m OZgwXm`mbm drH$mamh hmoD$
eH$Vmo, Aghr bm dmQ>V.
AmVm {Vgar ~mOy. ho EdT> gma H$$Zhr moXtZm nwago ~hV
{iobM `mMr hr Zg`mwio Am{U BW`m ` dJmbm
EHy$UM H$mJgo Mm ~amM amJ Ag`mwio moXtZr {Vgar KmofUm
{Xbr Amho : "H$mJgo w$ amOZrVr'- `mwio {dH$mg, qhX
am>dmX Am{U H$mJgo w$ amOZrVr Aem VrZ $`mdaVr moXr
Amnb Am`w Q| > ~oVVm`V. bmoH$m`m ZmV WmZ {idy
nmhVm`V...
AmVm Amn`m{df`r. `m gJ`m H$mamV AmnU EH$ Jmo>
H$Yrhr {dgaVm H$mm Z`o. AmnU `m S>o J mJ`m- AWmV
Aem ^mfU~mO Zo`m`m ~mOyZo Agmo qH$dm {d AgVmo...

gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013

88

nU `mbm `mMo ho VrZ doJdoJio gXeo VrZ doJdoJ`m


H$ma`m bmoH$mV Am{U {R>H$mUr $aH$ H$$Z XoVm `oVmV, ho
`mM H$me`; hUOo Vr Jmo>- Or AmnU H$Yrhr {dgaVm
H$mm Z`o!
ZwH$VM moXtZr {XrV`m EH$m E{bQ> H$mbOo `o {Xbob
^mfU AmR>dm. (AJXr KamVgwm Q>m` KmbyZ ~gUm`m Aem
bmoH$mM. ..) Vo ZOo |Q>M H$mbOo hmoV. `mwio moXtM {VWb
^mfU ho AWmVM {VW`m ZOo |Q>`m VUmZm y$Vu XoUma,
{dH$mgmM ^mfU hmoV. `mM doir `mM nw`mVb `mM
H$mimVb ^mfU nmhm. gmYmaU gwXm VmoM, nU H$mhr YmJo
doJdoJ`m nVrZo OmoS>bb
o ,o BVH$M. {XrV`m E{bQ>nTw >o
~mob`mVbm Am{U nw`mV`m ` dJmnTw >o ~mob`mVbm hm
H$m` Vmo $aH$.
VWm{n, BoO {~pS>J`m Aem H$me`mwio EImXm ZoVm
`edr hmoD$ eH$Vmo, hohr AmnU bjmV KoVb nm{hOo. `mwi,o
moXr MmJbo H$s dmBQ>... moXr {ZdSy>Z `oUma H$s `oUma ZmhrV...
`mV JwV Zy amh`mnojm moXr ho gma H$g OdyZ AmUVmV, ho
nmh`mH$S>o mPm H$b amhrb.
AmVm CaV "H$mJgo w$ amOZrVr'M H$mobrV. `m XoemV`m
`oH$ dmBQ> amOH$s` Jmo>rM grH$aU H$mJgo er OmoS>y Z, Oa
Vwhmbm Hw$Ur H$mJgo nmgyZ w$ H$aV Ag`mM gm{JVb; Va
bm Ag dmQ>V H$s, `m XoemVrb EH$m moR>m gwXm` PQ>H $Z
`m`mH$S>o OmBb... Aer hr VrZ w` e moXt`m ^m`mV
AmhoV.
dmJio : EH$m ~mOybm {dH$mgmMm wm aoQ>VmZm XgarH$S>o qhX
am>dmXmMm wmhr Vo aoQ>VmhoV. bm Vwhmbm WmoS> mJo,
B{VhmgmV `m`M`. ^maVr` OZVm njmZo 1991-92 `m
H$mimV qhXdmMm wm aoQ>bm hmoVm. AmVm moXr qhXdmMm wm
{dH$mgm`m H$dMmImbr aoQ>VmhoV. `mM ho agm`Z `edr
hmoBb
? Am{U nydu`m {Zdi qhXdmnojm ho A{YH$ KmVH$
agm`Z Amho H$m?...
nierH$a : Oa Vwhr `m`m{d Agmb Va Vo KmVH$
Amho! Am{U Oa `m`m ~mOyMo Agmb Va `m`mBVH$ MmJb
agm`Z Zmhr... nU JVrMm wm ~mOybm R>do .y Ho$di
qhXdm`m ~imda ^mOn Oohm amOH$maU H$aV hmoVm, `m doir
`mbm AVmoZmV `mXm nS>bo `m hmo`m. AmO nmhVm ^mOn
91-92 `m nwT>o drg df Jobb
o m Amho. H$mhr am`mV `m njmZo
gmmhr {idbr Amho. am`H$ma^ma Ho$bobm Amho. WmoS>`mV,
^mOn AmO EH$ AZw^dr nj Amho.
AmO ^mOnM hUU H$m` Amho?... Vmo hUVmo`- Amhr
na$m g XoVmo, `dpWV H$ma^ma H$aVmo. Amhr {dH$mg
H$aVmo. bg- Amhr Vwhmbm EH$ pWa gaH$ma Am{U ApVm
`m XmoZ Jmo>r "h`y-AS>So > gphggo ' hUyZhr XoVmo.
bm dmQ>V, ho agm`Z Oo H$mhr Amho, Vo amOH$maUm`m >rZo
A`V nmoQ>o Q> Am{U e{$embr agm`Z Amho, `mV ge` Zmhr!

dmJio : Vwhr eX $maM gmdY{JarZo dmnaV AmhmV;


haH$V Zmhr. bm Vwhmbm {dMmam`M`- 2004 nmgyZMr
amOH$s` {dcofU nm{hbr Va, "gdgmdoeH$ amOH$maU'
(Bcw{Ph nm{b{Q>g) hm EH$ eX gVV dmnabm OmVmZm
{XgVmo. AmmmMm ^mOnMm AO|S>m nmhVm, `m eXmM H$m`
^{dV` Agob, Ag Vwhmbm dmQ>V?
nierH$a : wimV Bcw{Ph nm{b{Q>g hm eX BWo XmoZ
gX^mZr Ambm. ^mOnMm qhX am>dmX hm IamoIaM
gdgmdoeH$ Amho H$s Zmhr, `m AWmZo Vmo n{h`mXm Ambm.
Xg`mXm Vmo eX Ambm Vmo ZmohZqgJm`m H$mimV.
"^maVmMr JVr hmoV AgVmZm, ^maVmVrb H$moUVmhr KQ>H$ hm
`m JVrnmgyZ ~mOybm amhVm H$mm Z`o... hUyZ gdgmdoeH$
AgU Amd`H$ Amho,' Ag H$mhrg ZmohZqgJm`m H$mimV
nwT>o Amb hmoV. WmoS>`mV, `m H$ma`m gdgmdoeH$dmbm
^maVmVrb Am{WH$ YmoaUm`o Pmbobo ~Xb MmJ`m AWmZo
H$maUr^yV hmoV.o
...J AmVm `m eXmM H$m` hmoUma? `mbm XmoZ Cma
AmhoV. n{h`m CmamZwgma, Oa "dQ> Ho$g {gZm[aAmo' PmbmM
Am{U ^mOn`m AmKmS>rM qH$dm EH$Q>m ^mOnM gaH$ma
AmbM, Va `mwio gdgmdoeH$Vo`m ^maVmVrb EHy$U
YmoaUmbm H$mhrVar Y$m bmJy eHo$b. hr EH$ e`Vm Pmbr.
m`m Vo, Xgar e`Vm OmV Amho. Vr Aer H$s^maVr` OZVm nj Agmo... H$`mUqgh AgmoV... Cm ^maVr
AgmoV... bmbH$U AS>dmUr AgmoV... Am{U hUyZ moXr
AgmoV... `mZm ^maVmVrb bmoH$emhrMm aoQ>m H$mhr mUmV Var
`m`m ^y{H$m gm` H$am`bm ^mJ nmS>b
o ! Oar Vo gmoda
Ambo, Var `mZm `m`m ^y{H$m gm` H$$ZM ZmXmd bmJob,
ho {Z{V. hdmM hUOo, ho Ho$di AmKmS>rwio hmoBb
Ag
Zho. AmKmS>rwio Va ho hmoBb
M... naV,w Vo EH$Q>o Oar gmoda
Ambo Var Vmo AO|S>m `mZm A`V gmdY{JarZo Mmbdmdm
bmJob; BVnV "ao{P{b`g', BVnV {VH$mae$s Vo `mbm qhX
hUVmV `mM qhX gmOm`o Amho, Ag mP R>m V Amho!
dmJio : Vwhr AmemXm`H$ ~mobV AmhmV. Kmer
~mobVmZm Vwhr Xg`m EH$m "^m`{dYm`mMm' CoI ~mobVm~mobVm Ho$bm hmoVm. hm Xgam ^m`{dYmVm H$moU?
nierH$a : Ia Va ho r AZoH$Xm Vwhmbmhr hQ>bb
o Amho
H$s, hr bT>V w`V BW`m m`mZr bT>dbobr bT>V Amho.
bjmV Ko`mgmaI Ag H$s, moXr g`m BoO {~pS>J`o
AmhoV Am{U `m AZwfJ mZo hr bT>V moXt`m $m`mMr Amho,
`mwio moXr `m~b ~mobVmV.
`mM doir `mbm H$mJgo Mm gmdY n{dm hUm qH$dm J
`mdhm[aH$ ehmUnUm- nU AOyZ Var `mZr `m $m`mV Z
AS>H$`mMr hemar XmIdbobr Amho. J amhb JmYr ho
^m`{dYmVo AmhoV H$m?... Va, `m AWu Vo H$mJgo Mo Cnm`j
AmhoV, `m AWu Vo Z$sM `m XoemMo ^m`{dYmVo ~Z`m`m

mJmda AmhoV. Am{U `mV H$mhr Ja dmQ>`mM H$maU Zmhr.


Agm Amho H$s, `m gJ`m H$mamV AS>MUr {H$Vr Am{U
H$moU`m AmhoV? KmerM hQ>`mmUo amhbZm `m`m
njmVyZM nwago m nmqR>~m {iy eHo$b H$m, ho Amn n> Pmbob
Zmhr. Oa `mZm hdm Vgm nmqR>~m `m`m njmVyZ {imbm, Va
moXt`m bT>VrVhr amhb JmYr `edr hmoD$ eH$Vrb. m,
`mZm hdm Vgm H$mJgo nj ~ZdVm Z `oD$ eH$U, hr `mMr
AS>MU Amho.
Xga hUOo, bmoH$mn`V nmoM`mM Oo EH$ H$me` ZoVm
hUyZ Agmd bmJV, Vo {ZXmZ AOyZn`V Var Vo XmIdy eH$bobo
ZmhrV. {Vga hUOo, amhb JmYr AOyZn`V Var "AmV ZoH$
H$m` Amho ho H$iV Zmhr,' Ag nH$o O Amho.
moXtZr {ZXmZ dVMo H$mhr nmo Var Iwbo Ho$bobo AmhoV.
Vwhr `m`m~b AZwH$y b qH$dm {VHy$b Var ~moby eH$Vm.
amhb`m ~m~VrV Vg $ma H$mhr AOyZ Var hmVr bmJV Zmhr...
J Vo `m`m phOZ~b Agmo qH$dm YmoaUm~b Agmo!
dmJio : mPm eodQ>Mm bmoH$m`m Midit`m gX^mV

"ZmZnmQ>u nmo{b{Q>H$b $me} Z' AWmV


njm`m ~mhoa amhZ H$am`M amOH$maU,
Ag EH$ Iyi Oo ^maVm`o 1970 `m
Amgnmg {ZmU Pmb; `mVyZ ho gma
KS>V Job, Ag bm dmQ>V. "amOH$s`
nj ho dmBQ>M AgVmV. {VW Om`M
hUOo hmV ~a~Q>VmVM', Aem
mZ{gH$VoVZy WoQ> amOH$maUmV Om`mMr
V`mar Z XmIdVm Vo gwYma`mMo `Z
~mho$Z hmoU, hr XamnmV Jmo> AgVo.
amOH$s` nj ZH$moVM, Aer n[apWVr
{ZmU hmoU hrXoIrb XamnmV Jmo>M
AgVo. `mwio Ho$hm Var `m MiditZm
amOH$s` njmer nwhm dVbm OmoS>y Z
`md bmJob. qH$~hZm, `m amOH$s`
njmZm BW XrK H$miM amOH$maU H$amd
Ag dmQ>V Agob, `mZmhr dVbm
Miditer OmoS>y Z `md bmJob, Ag
bm dmQ>V!
gmYZm
9 Zmoh|~a 2013 {Xdmir

89

Amho. `m gJ`m amOH$s` nmd^y rda bmoH$m`m MiditM


H$m` hmoUma?
nierH$a : ...amOH$maUmV gH$g hVjon H$$ eH$Vrb
Aem Midir XXd mZo AmO ^maVm`o ZmhrV. `mwio
MiditM H$m` hmoUma hm ZgyZ, Midir AgUma H$s ZgUma
hm R>ab
o , Ag bm dmQ>V.
XmoZ H$ma`m Midir BWo nmhm`bm {iVmV. n{hbr Amho
godmH$m`mMr Midi. `mbm gdgmYmaUnUo EZOrAmo Ag
hUVmV. Xgam MiditMm H$ma hUOo Wm{nV MmH$Q>t`m
~mhoa OmV n`m` XoD$ nmhUm`m Midir. `m MiditgX^mVhr
Jo`m H$mhr dfmV EH$ {Z{MV Aer MmH$Q> V`ma Pmbr Amho.
amOH$s` njmM Am{U amOH$maUmM EH$ doJi {dd... Am{U
`m MiditM EH$ doJi {dd! nU hrM `m AWmZo `mMr
`mXmhr Pmbr Amho.
`m $maH$Vrwio MiditM nm{d Va H$m` am{hb, nU
BW`m amOH$maUmV hVjon H$$Z Vo WmoS> g Var ~Xb`mMr
qH$dm gwYma`mMr Or EH$ VmH$X AgVo, Vr m AmnU JmdyZ
~gbmo Am{U hUyZ MiditH$Sy>Z amOH$s` njmda `m OmV
mUmV `mXm `m`bm h`mV, ~YZ `m`bm hdrV; Vr AmO
H$mhr {XgV ZmhrV, hr AS>MU Amho.
"ZmZnmQ>u nmo{b{Q>H$b $me
} Z' AWmV njm`m ~mhoa amhZ
H$am`M amOH$maU, Ag EH$ Iyi Oo ^maVm`o 1970 `m
Amgnmg {ZmU Pmb; `mVyZ ho gma KS>V Job, Ag bm
dmQ>V. "amOH$s` nj ho dmBQ>M AgVmV. {VW Om`M hUOo
hmV ~a~Q>VmVM', Aem mZ{gH$VoVZy WoQ> amOH$maUmV
Om`mMr V`mar Z XmIdVm Vo gwYma`mMo `Z ~mho$Z hmoU,
hr XamnmV Jmo> AgVo. amOH$s` nj ZH$moVM, Aer n[apWVr
{ZmU hmoU hrXoIrb XamnmV Jmo>M AgVo. `mwio Ho$hm Var
`m MiditZm amOH$s` njmer nwhm dVbm OmoS>y Z `md
bmJob. qH$~hZm, `m amOH$s` njmZm BW XrK H$miM
amOH$maU H$amd Ag dmQ>V Agob, `mZmhr dVbm
Miditer OmoS>y Z `md bmJob, Ag bm dmQ>V!
dmJio : Or Midi XmoZ dfmndy u JmOV hmoVr, `m AUm
hOmao AZ AaqdX Ho$Oardmbm`m Midir~b AmnU EdT>m
doimV H$mhrhr ~mobbmo Zmhr. AmmmM Vwhr hUmbmV H$s,
amOH$maUmV MiditZm gh^mJr hmd bmJob. J AUm`m
MidirZo gmOmda Ho$bo`m ~`m-dmBQ> ^mdmH$S>o Vwhr H$g
~KVm?... Am{U AaqdX Ho$Oardmb `mZr amOH$maUmV doemM
Oo nmD$b Q>mH$b`, `mH$S>ho r H$g ~Kmb?
nierH$a : Xgam gmonm Amho. amOH$s` njM WmnZ
Ho$`mwio AmVm Ho$Oardmbm`m njmM y`mnZ AmnU BVa
amOH$s` njmmUoM H$$ eHy$. `m njm{df`r Q>rH$mH$
^m` H$am`bm (Vmo nj WmnZ hm`bm Iyn H$r H$mi bmoQ>bm
Ag`mwi)o Amn doi Amho, Ag bm dmQ>V. Varhr, mP
`m njm~bM hUU r gmJVmo Vo Ag- OJmV`m `oH$

gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013

90

Jmo>r~b nmo{b{Q>H$br H$aoQ> ^y{H$m KoV`mZoM H$mhr


amOH$maU KS>V ZgV. Vo ZohrM `mo` R>ab
o , Ag Zmhr. hm nj
g`m `m ^y{Ho$V JwV bm m Amho.
Xgao AUm hOmao- AUm`m AmYrhr ^>mMmamMr Midi
hr ^maVmV 74 o n{h`mXm Pmbr hmoVr. VgM, AUm`m
AmYr Hw$Umbm Var "Xgao JmYr' hQ>b Job hmoV. `mwio AUm
ho PmboM Va Xgao ZgyZ {Vgao JmYr R>aVrb!
`mVbm `mnH$ Am{U J^ra wm Agm H$s,
^>mMma{damoYmMr amOH$s` Midi hmoU $ma AdKS> AgV.
Aem gWmm$V Vmo {damoY hmoU ho EH$sH$S>o JaOoM Agb, Var
`m eodQ>n`V {Q>H$U {VVH$M H$R>rU AgV. AUm`m
MidirMhr VoM hmoV` . ^>mMma{damoYr MidirM d{eQ>M
ho Amho H$s, Vr $moQ>mgmaIr CR>Vo Am{U VerM Imbrhr ~gVo.
`mM H$maU AmnU gmaoM `m Zm `m H$maMm ^>mMma H$aV
AgVmo. `mwio `m MidirM Jm^r` `m{XV amhV.
AUm`m MidirM EH$ noeb d{eQ> VodT> hmoV H$s,
`mZr (gJioM OU ^>mMma H$aV AgVmV hUyZ H$Xm{MV!)
Amn`m amOH$ma`mZm Q>mJ}Q> Ho$b hmoV. `mwio `mZm VUmMm
Am{U ` dJmMm moR>m nmqR>~mhr {imbm hmoVm. Vmo
H$mbmVamZo Amogabm Am{U AmVm Vr Midi Zmm Mmby
Amho.
(eXmH$Z : dZrc OmoJr)
- gwhmg nierH$a
suhaspalshikar@gmail.com
ph.: 020 25636995

{dZ hS>uH$a

dmamUgr : 1922

\$ma _moR>m _mUmda JwOamVr ~{Z`o n{_ {H$Zm`mZo Ho$ain`V Joc.o


{VW`m ^mfm {eHy$Z {VWoM O_ ~gdcm. AmO Ho$ai_`o AZoH$ _amR>r ~mU `mnmar
Vi R>mHo $y Z AmhoV; Oo _wimV JwOamVr `mnm`mMo _wZr_ hUyZ {VWo Joco hmoV.o
nyU X{jUoV Bcm_r gmm pWamd`mZVa n{_ {H$Zmam Vo nyd {H$Zmam Agm `mnma
gw$ Pmcm. nR>Ugma`m mMrZ ZJamMr lr_Vr _mJo nS>cr. {dOmnya, JmodiH$m|S>m,
Ah_XZJagmaIr Zdr ehao C^r am{hcr. `m gdmV lr_V eha {dO`ZJa hmoV-
~hYm OJmV n{h`m H$_mH$mM! `mMr _hVr ^maVr`mnj
o m Jmodm _mJmZo
AmV {eaco`m `wamonr` `mnmar dmemZr Zm|XdyZ R>do cr Amho.
{dO`ZJaMm nmS>md Pmcm, Vohm nmoVJw mc_`o _Xr Amcr hmoVr Am{U
{c~Z_`o cH$ AmD$Q> Pmcm hmoVm.
gmYZm
9 Zmoh|~a 2013 {Xdmir

91

OmoS>m{o Zm YZ &
MVwa dohmao...

-1XmoZ dfmndy uMm AmJQ> _{hZm. {X. 15 AmJQ>`m


gw_mamg JwOamV-gmam>_`o AmR>dS>m^a OmD$Z Amcmo.
Ah_Xm~mX, amOH$moQ>, OwZmJT>, Om_ZJa hr eha Oam ~maH$mBZo
nm{hcr- dmQ>do a cmJUmar _hdmMr _`_ Jmdohr `mhmicr.
gnmQ> Xoe, MmJco aVo (_moXt`m AmYrnmgyZMo), Am{WH$
pWVr gn Agco`m {dm`mH$S>o amh`mMr `dWm,
`m`m JmS>m godc
o m hOa; EHy$U Xmam N>mZ Pmcm. BH$S>o
Xoe^amV lr. AUm hOmao `m`m cmoH$nmc {dYo`H$m`m
_mJUrM AmXmocZ JmOV hmoV. Q>rhr MZo gZr AUmZm
MmJcM CMcyZ Yac hmoV. dmV`{XZmMm gmohim CaH$VmM
AUm CnmofUmcm ~gUma hmoV,o WoQ> {XrV! _moR>m _mUmda
cmoH$ {VWo O_Vrc, Aer gmYma Anojmhr hmoVr. KmoQ>m`mZr
Mh~mOZy r doT>co `m _Z_mohZqgJ-gmo{Z`m JmYr `m`m
gaH$macm Z_d`mV- hQ>d`mV AUm ZH$s `edr hmoUma
Am{U _J gnA
w m gaH$ma OmD$Z {VWo Za| _moXt`m ZoV dmM
amcmoAm gaH$ma `oUma, Aem MMmZm Xoe^amV CYmU Amc hmoV.
AmR>dS>m^am`m dmgmV `m _S>itZm _r ^oQ>cmo,
`mV`m EH$mZohr Za| _moXtMm H$mVHw $/Q>rH$m H$a`mgmR>r gmYm
CoIhr Ho$cm Zmhr. _r _hmam>mVyZ Amcmo Amho, hm YmJm nH$Sy>Z
"AUm hOmao H$mZ h... H$gm h, {S>nS| >~o c h Zm?' Ago Z
{dMmaco ZmhrV. gcJ AmR>dS>m^a _cm amOH$s` {dcofU
H$am`cm {_imc Zmhr. {gJaoQ> \$ma H$_r Am{U ~hVHo $ doim
Kam~mhoa/AJUmV/a`mda C^ amhZ AmoT>mdr cmJcr, Ag
Va Jo`m {H$`oH$ dfmV KS>cM ZhV. _m Varhr H$Q>mim
Amcm Zmhr, "H$maU Xoe agmVimcm Mmcbm`', "MmJcr _mUg

gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013

92

nmc_Q| >_`o {ZdSy>Z AmUcr nm{hOoV... nU nemnwT>o H$m`


H$aUma!' ..."JmYr-Zoh$ Kam`mMr Eo{Vhm{gH$ O~m~XmarM
XoemM dmQ>mi
o H$a`mMr Amho' qH$dm "EH$ doi Vo MmcVrc, nU
aVmZo hmV _mIcoco Za| _moXr ZH$moV...' dJao H$mhrM EoH$md
cmJc Zmhr hUyZ WmoS> hm`g dmQ>c; BVH$m _cm `m fT>
{V{H$`mMm H$Q>mim `oVmo!
nU _mUyg Kar amhm`cmM Am`mda `m`mer H$mhr
~mocm`cm hd, hm g`nUmhr gJirH$S>o hmoVm. n{hcmM Z
MH$mdyZ Q>mH$Umam- ""Ammm H$m AmcmV? AmR>-Xg {XZHo$ ~mX
Amn AmVo Vmo O_m>_rH$m nyam Cgd XoIZoH$mo {_cVm!'' H$U
^JdmZ hm `mMm cmS>H$m Xod! (H$m, Vo nwT>o gmJrZM!) _cm
Ym{_H$ {df`mV \$magm ag Zmhr- ho H$maU gm{JVc Var,
""~hV ~S>m \o$pQ>hc hmoVm h. AmnZo EH$ ~ma Vmo XoIZm
Mm{h`o. _{Xa_| OmZoH$m H$ncgZ WmoS>r h?'' Aer _Icmer!
EH$m {dm`m`m H$mH$mZo Va "Vwhr Amn`m gamZm BH$S>Mr
H$mhrM _m{hVr gmJV Zmhr', ho gy nH$Sy>Z (JwOamVrV) BVH$
Pmnc H$s (JwOamVr `oV Ag`m_wi)o , _rM ""dgm Hw$N> Zhr,
_wPo ^r _{Xa H$m Am{H$Q>o Ma XoIZm AN>m cJVm h&'' Ag
hUyZ `mcm gmoS>dc. AmR> {XdgmV g`m`m n[apWVr~c
dVmJmMm, {ZameoMm EH$hr CXJma Zmhr! `oH$mH$S>o EH$
ZwH$VrM KSy>Z Jocc
o r "ggog Q>mao r' hmoVr Am{U `o`m EH$XmoZ _{h`mV CncY hmoUm`m Z`m gYrH$S>Mo `oH$mMr ZOa
hmoVr.
EH$m {dm`mMo dS>rc `mMr H$hmUr gmJV hmoV.o _wimV
`mnmar AgyZhr `mZr ~mYH$m_`dgm`mV O_ ~gdcm hmoVm.
AmVm XmoZ _wcJo hmVmer Amco AmhoV, hUyZ {ZdmrMr ^mfm
gmoS>m; Vo `dgm` dmT>d`mMr $naofm {Z{V H$aV hmoV-o dZ
dJao nmhV ZhVo. _moR>m _wcJm Ah_Xm~mXcm, YmH$Q>m (_mPm
cmS>H$m {dmWu) amOH$moQ>cm. `mZ hd Va Ka`mM `dgm`mV
`md qH$dm dV:Mm doJim `dgm` gw$ H$amdm. ZmoH$ar H$am`Mm
{dMmahr _ZmV AmUm`Mm Zmhr. _r `mZm ~a dmQ>md hUyZ
Am{U Iahr hmoV, hUyZ hQ>c, ""_Zw^mB, AmnH$m ~oQ>m
BQ>{o cOQ> h, ~hV AN>r Vah gmoMVm h, XmoVm|H$o mco_
gmh H$aVm h!'' Va _Zw^mB hUmco, ""_wPo Vmo `hr Q>o gZ h&
Bg Vah dmo Q>rMa/mo\$o ga ~ZoJm& `o Zht hmoZm Mm{h`o& _Zo
CgH$mo Xmo gmc Ho$ {c`o nyZm ^oOm Vmo `hr H$hm Wm H$s VoaHo $mo Q>rMa
Zht ~ZZm h&'' ho ~y_aJ _r H$g~g nMdc, VmoM `mM nwT>c
dm` H$mZmda AmXic, ""Ama Xgar ~mV `o ~mocm Wm {H$ nyZm
Ho$ ~_Zgo H$^r {~PZog Zht H$aZm h& dmo cmoJ {g\$ ~mV H$aVo
ahVo h, {~PZog Zht H$aVo&''
_cm hgy Amc. ""_Zw^mB, nyZmH$m ~_Z Q>rMa Vmo AmnHo$
Ka_o, AmnHo$ gm_Zo ~R>m h&'' _Zw^mBhr hgco, ""Zm- Zm, Amn
Vmo h_mao _oh_mZ h& _Zo AmnH$mo {~PZog {npgnc ~Vm`m&''
nwT>o hUmco, ""_ OmXm nT>m Zht h co{H$Z H$mcOo H$m _hd _
g_PVm h & _ ^r `hm Ho$ EH$ H$mcOo Ho$ _Zqo OJ H${_Q>r_| h &''

Am`mMm YH$m, nwhm EH$Xm! WmoS> ImocmV OmD$Z {dMmac


Va H$ic H$s, Zd H$mcOo C^ amhV Amho hQ>`mda _Zw^mBZr
JmdmV`m BVa H$mcOo mVZy `m-`m {df`mMo ~hVHo $ Cm_
m`mnH$ Amn`m H$mcOo mV AmUco hmoV.o ""_ _ZOo _|Q>H$mo
nyN>Vm, Vw_H$mo H$mZ Mm{h`o Ama {\$a CgH$mo Om Ho$ nyN>Vm, Vw_H$mo
`m Mm{h`o?'' ho gmJVmZm Vo dV:erM Iyf hmoD$Z hgV hmoV!o
Om_ZJaMm {H$gm! Om_ZJa ho {nV`m`m Ammo{JH$
CnmXZmM AmJa. _m`m {dm`m`m \${_crMm XmoZAS>rMeo H$moQ>r CcmT>mcrMm `dgm`. AmVm {Vgar {nT>r `m
`dgm`mV CVacr Amho. _wcJm JmoamnmZ, XoIUm, AJmZo
JaJarV! "noQ> Zht Vmo goR> Zht' ho _m`m {dm`mZr _cm
EoH$dcoc Vd. nm{hc Va- nmoaJm nyU H$midS>cc
o m,
amoS>mdcocm WH$cocm! _r hQ>c, gdS>rZo Oam nmoQ>mV {e$Z
MmH$er H$$! nU H$maIm`mV Jo`mda H$mhr {dMmamd cmJcM
Zmhr. nw`mhZ naV Am`mda cJoM `mMr Zo_UyH$ \$mS> r_Yc
gJi H$m_ {eHy$Z Ko`mgmR>r Pmcr hmoVr! nmnS> XmohrH$Sy>Z
MmJcm ^mOyZ {ZKV hmoVm!
~a, hm {ZU` KoUmam- `m`mM {nT>rMm AmR>-Xhm dfmZr
_moR>m MwcV^mD$. Vmo \$V ~r.H$m_. hm _ZOo _|Q>Mm nX`wma
{S>cmo_m H$$Z Kar Amcocm. nU `m ^mdm`m Am{\$g_`o
IwMuda ~gV ZhVm. _r Z`m _ZOo acm J_VrZo hUmcmo,
""h_mao _mgy_, hS>g_ QwS>Q >H$m AmnZo `m H$a {X`m&'' Vmo
hgcm Zmhr; nU J^ranUo hUmcm, ""AmnZo CgH$mo Xmo gmc _|
hS>g_ nny ~Zm`m Wm! A^r Ka Am`m h; h_mao {~PZog_|
\$mS> rhr g~Hw$N> h& Xmo gmc CgH$mo dhmhr Q>qo ZJ coZm nS>Jo m, {\$a
Xgam {S>nmQ>_ Q| >!'' `mMr H$V`H$R>mao crS>a{en Kam_YyZM
Amcr hmoVr. ~mhoa OmD$Z {eH$`mMr JaOM ZhVr.
Mmodrg Vmg, VrZeo nmg> {Xdg- ~mcnU gmoS>Vm Cacocr
gJir df} {~PZog Am{U {~PZog! gJ`m gd`r {~PZog`m
AmS> Z `oVrc, AemM! gH$miM CaHy$Z XodimV OmD$Z Amc
H$s, ZmV>m H$$Z XH$mZ qH$dm Am{\$g. Oodm`cm Kar `oU qH$dm
{VH$S>Mo S>~m _mJdU. g`mH$min`V nwhm Am{\$g. gVV
_mUgmZm ^oQ>U qH$dm \$moZda ~mocU. {cImnT>rnojm O~mZ
_hdmMr. {~PZogMr e`Vm Zmhr Ag {Xgc, Va `m
`Vrcm ZmamO Z H$aVm {Zamon XoU - H$Yr Amnc `m`mH$S>o
H$m_ {ZKyZ eHo$c, Vohm `mM Xma ~X AgVm H$m_m Z`o.
Amn`m `dgm`mV`m emQ> Q>mB_/cmJ Q>mB_ MT>-CVmamH$S>o
~maH$mBZo cj R>do U, hmVmImcMr _mUg EH$mM doir YmH$mV d
o_mV R>do U, g`mH$mir naV `oD$Z Oam Q>rhr dJao nmhV OodU
CaHy$Z CmM cqZJ H$$Z Pmonr OmU. \$mcVy amOH$s` MMm,
gmoec Jm{gn, XodY_mMm AdmVd ~S>Oo md Agc H$mhr Zmhr.
(Zagr _ohVm hm XodY_m`m ZmdmZo dm`m Jocc
o m eodQ>Mm
JwOamVr Agmdm; nU JmYtZr "dUd OZ Vmo VoUo H${h`o'
cmoH${` H$$Z `mM `dpWV _mH}$qQ>J Ho$c.)
_Zw^mBZr _wcmMr H$miOr H$am`Mr JaOM ZhVr. _cm

Ah_Xm~mXcm {Xdg^amgmR>r Q> gr hdr hmoVr. _r nw`mMm aoQ> 7


. {H$._r. m`cm V`ma hmoVmo, nU `mZo "^md H$$Z' _cm
5.50 . {H$._r. da Q> gr R>adyZ {Xcr. Vmo Q> grdmcmhr Agm
~hma H$s, aoQ>~c aS>JmU Z JmVm _cm {Xdg^a gd _XV
H$$Z, {OWo _mP JwOamVr VmoH$S> nS>c {VWo X^m`mM H$m_
H$$Z `mZo BVH$ JwS>{dc O_m Ho$c H$s; _r `mcm 6 .
{H$._r. Zo ngo AmZXmZo {Xco. g`mH$mir OJX{d`mV
Am{H$Q>o Q> lr. ~miH$U Xmoer `m`m "dmVw{en' `m gWoV
Jocmo hmoVmo. Ah_Xm~mX eham`m gwemo^rH$aUm`m `m`m
H$nZm eham`m _hmnm{cHo$Zo drH$ma`m AmhoV. `mdaM
oPQ| >e
o Z nm{hc. "ZJagodH$mZm Vwhr H$g nQ>dcV?' Ag
{dMma`mda H$n_wI lr. amOrd H$R>nm{c`m hUmco,
""Amhr `m`m AmYr WoQ> cmoH$mn`V nmoMcmo. AmVm ~H$mc
{XgUmam ^mJ BVH$m gXw a {Xgoc Am{U Vmohr EH$mhr Hw$Qw>~ mcm
{dWm{nV Z H$aVm- ho nm{h`mda cmoH$mZrM Am_`m gyMZm
_m` H$aUm`mZm {ZdSy>Z {Xc.'' ho "dmVw{en'M S>m`aoQ>
_mH}$qQ>J! "Cgd nm{hcmV H$s Vwhmcm AmdS>c
o M', ho gy_
hH$_r _mH}$qQ>J! Jnm _ma`mnojm {~PZog dmT>dm`Mm Amho hr
T>Vm, KaMm {~PZog Agcm Var AdKS> dm mgmMm ^mJM

Amhmcm {H$Vrhr C_mX MT>m;o


JwOamVr XH$mZXma `m {df`mV
nS>VM ZhVo. Vo nwS>m ~mYV hmoV,o
nwS>m gmoS>V ZhVo. g`w V _hmam> Pmcm
Var AmnU XH$mZmgH$Q> BWoM amhUma,
`mMr IyUJmR> `mZr ~mYcr hmoVr.
CcQ>, "Vm`m' Am{U "nmdUm' cmoH$merAZwH$ _o _amR>r _`_dJu` Am{U
~hOZ g_mO- Oam A{YH$M _D$nUmZo
dmJV hmoV-o {JhmBH$ hmVM gwQ>Vm
H$m_m Z`o. `m {H$amUm XH$mZmV
Am_M ImV hmoV, {VWo Cm_ dmJV.
e^a/XrS>eo nJma AgUm`m
_m`m d{S>cmM {H$amUm ImV Ag
{H$Vr _moR> Agoc? _m Amhr
XH$mZmV Jocmo Am{U H$agZ^mBZr _yR>^a
({M_yQ>^a Zmhr) gmIa hmVmda R>do cr
Zmhr, Ag H$Yr Pmc Zmhr.
gmYZm
9 Zmoh|~a 2013 {Xdmir

93

AmYr {eH$mdm cmJoc hr {ejUmMr nV, ZmZ-{ZJmo{eE~c


Ag H$mhrM/ H$moUrM AgV Zmhr Am{U "^md Ho$`m{edm`
gmXm H$am`Mm Zmhr d EH$Xm gmXm Pmcm H$s `m~c VH$ma
Zmhr' hr {eV. nmhVm-nmhVm AmR> {Xdg {ZKyZ Joc.o
Ah_Xm~mXhZ {ZKmcmo, Vohm AUmMr nmoQ>g Am{U H$Q>
AmD$Q>g eha^a cmJco hmoV.o nU "AUm H$moU, H$go AmhoV' ho
CnmofU gw$ Pmc Var H$moUr {dMmac Zmhr! ~hYm Hw$Ur
{~PZogdm`mZM `dpWV "^md' H$$Z "gmXm' R>adyZ Vo
cmdco AgmdoV.
nw`mcm naV`mda "AmR>dS>m^a JwOamV_`o hmoVmo,' ho
EoH$VmM gJ`mMm EH$M Z- ""H$m` hUVmo Za| _moXr?
H$mJgo Mr hdm Q>mBQ> Zm?''
-2g_Om- hm Z IamoIaM _r _cm ^oQ>co `m {~PZog-_S>
JwOam`mZm {dMmacm AgVm, Va Cma AgM {_imc AgV""XoImo ga, _moXrH$m {~PZog nmo{c{Q>g h Ama h_H$mo AnZm
{~PZog H$aZm h& _moXr h_mao {~PZog H$mo _XV H$aVm h Bg{c`o
dmo h_mam h& {\$a dmo Mr\$ {_{ZQ>a ~Zo `m mB_{_{ZQ>a.
_moXrH$s nmQ>u `m h, CgH$s nmo{c{Q>H$c cmBZ `m h, dmo
JwOamVHo$ ~mha McoJr `m Zht McoJr- Bg_| `mZ XoZHo $mo h_mao
nmg Q>mB_ Zht&'' _moXr-^mOn-JwOamV`m XJcr - OmV/
O_mVdmXmMm R>nH$m H$moQ>mH $Sy>Z nH$m Pm`mZVahr {eH$
am{hcocr B_oO ho MM}Mo {df` \$ma Va ~S>mXo mAh_Xm~mX_Y`m m`mnH$mMo Am{U JwOamV`m ~mhoa BVa
am`mV`m _`_dJu` gw{e{jVmM.o
Am{U _cm hr _mZ{gH$Vm Zdr ZhVr, `m_wio
YH$mXm`H$hr ZhVr. {ZdS>UHw $m, MmamMr aUYw_mir,
_m`_mVZy `oUm`m ~`m-dmBQ> (g`m dmBQ>M OmV?)
~mV`m, `mM VH$mi(!) {dcofU H$a`mMm Amd AmUy
eH$Um`m "Vkm'`m MMm, AmaS>mAmoaS>m- hm nmo{c{Q>H$c
BH$mZm_rMm dadaMm _wIdQ>m AgVmo. Iar nmo{c{Q>H$c BH$mZm_r
CnmXZmMr gmYZo, `j CnmXZ, `mV`m dmT>m`mMm
`mnma, `mVyZ {Z_mU hmoUmam \$m`Xm, `mMm ~am-dmBQ>
{d{Z`moJ- `m_YyZM C^r AgVo. CnmXH$ Vo Cn^moVm
`m`m_`o EH$ cm~cMH$ gmIir nanaoZo V`ma Pmcocr
AgVo; Vr {OVH$s ^H$_ {VVH$s nmo{c{Q>H$c BH$mZm_r
^H$_- {ZXm}f Zgcr Var! hUyZ Va OmJ{VH$ _Xr, n`mMr
qMVmOZH$ AdWm, {ZXmZ Xhm cmI H$moQ>r n`mMo Jo`m Xhm
dfmVco KmoQ>mio, BYZmMo Xa d D$Om{Z{_Vr `m`mVco MT>CVma, amOH$s` ApWaVm, XheVdmX, XJcr `mV IS> nS>V
ZgVmZmhr XoemMr nman[aH$ nmo{c{Q>H$c BH$mZm_r {Q>H$y Z amhVo.
ho AWemr` {dYmZ {~PZogdm`m`m S>mo `md$Z
OmUma, ho {Z{V; nU AWem Z H$iVm Am{WH$ MmH$Q>rVcr
`mMr OmJm `mZm gmnS>cc
o r AgVo, {VWyZ Vo hcUma ZmhrV.

gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013

94

Ia Va ho nmhVM _r dmT>cmo hmoVmo, n{_ _wcSw >_`o! _m`m


Amgnmg VrZ g_mO hmoV-o `mnmar JwOamVr, H$maHw$Zr V{_i/
_`mir, H$maHw$Zr-H$>H$ar _amR>r. hUOo 1/3 JwOam`mMr
{JhmBHo$ gnUy JmdmV hmoVr. XH$mZmda`m nmQ>m JwOamVr,
`m_wio JwOamVr AmnmoAmnM dmMVm `oD$ cmJc (VgM
Amn`m gmaIm A Am{U \$ gmaIm P AgUma qhXrgwm!
H$maU a`m`m nmQ>m Vem XodZmJarV hmo`m.). ~mocm`Mr
gd` hm`cm doi cmJcm, H$maU KamVyZ "JmS>m^mBMr ^mfm'
{eH$m`cm CmoOZ AgU e`M ZhV, BVH$m 50-60 `m
XeH$mV g`w V _hmam> MidirMm Omoa hmoVm. eoH$m njmMo lr.
gr. g. gmdV Va eoOmarM amhm`Mo. `m`m Kar "_amR>m' hUOo
VwH$mam_ Jm`mBV`mM loZo dmMcm OmB. Ao Va ^cVoM
\$m_mV - _moamaOr^mBMr `oVm-OmVm aodS>r CS>d`mV `mMm
hmVIS>m! `m_wio _moamaOr Am{U JwOamVr g_mO ho _hmam>mMo
H$>a ey! `m`m hmVyZ _w~ B dmMdcr nm{hOo, Amn`mcm
105 hVm`m`m aVmMr AmU Amho; _w~ Bgh g`w V _hmam>
PmcmM nm{hOo!
Amhmcm {H$Vrhr C_mX MT>m;o JwOamVr XH$mZXma `m
{df`mV nS>VM ZhVo. Vo nwS>m ~mYV hmoV,o nwS>m gmoS>V
ZhVo. g`w V _hmam> Pmcm Var AmnU XH$mZmgH$Q> BWoM
amhUma, `mMr IyUJmR> `mZr ~mYcr hmoVr. CcQ>, "Vm`m'
Am{U "nmdUm' cmoH$mer- AZwH$ _o _amR>r _`_dJu` Am{U
~hOZ g_mO- Oam A{YH$M _D$nUmZo dmJV hmoV-o {JhmBH$
hmVM gwQ>Vm H$m_m Z`o. `m {H$amUm XH$mZmV Am_M ImV hmoV,
{VWo Cm_ dmJV. e^a/XrS>eo nJma AgUm`m _m`m
d{S>cmM {H$amUm ImV Ag {H$Vr _moR> Agoc? _m Amhr
XH$mZmV Jocmo Am{U H$agZ^mBZr _yR>^a ({M_yQ>^a Zmhr) gmIa
hmVmda R>do cr Zmhr, Ag H$Yr Pmc Zmhr. Amn`m gmdO{ZH$
hm`Hy$c`m eoOmarM "eoR> _moVr^mB nMmU am>r` emio'Mr
VrZ _Ocr ^` B_maV - nmT>`m Am{U JoAm aJmV aJdcocr
(~Zmag qhX {d{dmc`mMr H$ca H$s_, ho ZVa H$ic){X_mImV C^r hmoVr. _m Am_`m >rZo {VWcr _wc/ _wcr
nwiMQ>; Jyi-Vyn-gmIaoda nmogZy Ma~r`wV Pmcocr. Amhr
_rR>-^mH$a-Voc- MQ>Ur ImD$Z cT>d`o, {edmOrMo H$mQ>H$
_mdio!
Varhr JwOamVr {_ hmoVMo . ^mfm `m`cm cmJ`mda Va
OmVM. _r MmJcm ~moca hUyZ JaO Agoc Vohm JmoS>nUmZo
dmJyZ Q>r__`o KoV. {dHo$Q> KoVcr Zmhr Va "_oSZ Amohago `m
hmoJm, XmS>r CS>m Zo!' Agm AmJh-dOm X_hr XoV. ~g`m~g`m `m`m-_m`mVcm \$aH$ H$im`cm cmJcm. `mMo
H$nS>o OmV MmJco, hmVmV EImXr AJR>r, J`mV gmIir,
aJr~oaJ r _mc, {IemV H$m`_ WmoS>\o $ma ng;o `m`m hmVmV
KS>mi Am_`m AmYr `m`Mr. _w~ B-hrQ>rcm OmD$Z `o`mM
`mM _mU Iyn OmV. `m`m KamVcr Ym{_H$ H$m` ^c`mM
{X_mImV; `mMm Zdam Cgd Amn`m JUoemogdmnojm

lr_V. Ag H$m, Vo H$im`M Zmhr; H$maU _r emioV n{h`m


Z~ada Am{U Vo gJio Oo_Vo_ nmg Pmco H$s Iyf. `mMr
Xodihr {X_mIXma. _m`mg_moaM _wcSw >cm gwX a gJ_adar OZ
_{Xa C^ am{hc - Am_Mm `m`mer g~Y gJ_adamMo VwH$S>o
doMZy Kar AmUm`Mo Am{U Ic~`mV Hw$Qy>Z `mMr amJmoir
~ZdyZ AmBH$Sy>Z em~mgH$s {_id`mnwaVmM.
^mS>U-VQ>m C^m am{hcm H$s JwOamVr cJoM Jm`~ hm`Mo;
`mV`m `mV H$N>r ^mS>Umcm nHo$, nU ^mS>UmMr e`Vm
{XgVmM JwOamVr cJoM ni H$mT>Uma qH$dm Xmohr ~mOyZ m _mJo
AmoT>Uma. Am_`m _amR>r Q>r__Ycr ^mS>Uh r VoM gmoS>dUma"OmZo Xmo `ma - Vwhmarhr Q>r_H$m co`a h,' dJa.o JmoS>rV
gwQ>`mda dV:M Jmo`m, MmH$coQ>, {MH$s Ag H$mhr Var
KoD$Z `oUma! gK emIodahr JwOamVr {_ \$ma {Q>H$m`Mo ZmhrV.
JmYrh`oer `mMm \$magm g~Y ZhVm, ho ZVa H$ic. H$maU
Zddr-Xhmdr`m d`mVM- 15-16 `m dfu Vo Ka`m
{~PZog_`o IoMco Om`Mo. Amhr nXdrYa hmoBn `V ~hVHo $
JwOamVr {_ ~mn Pmco hmoVo Am{U Ka`m YmV goQ>c Pmco
hmoV.o XmoZ nX`mV BVH$m \$aH$! Am_`m AmoiIr`m A`V

gYZ JwOamVr Hw$Qw>~ mV EH$ ^mD$ ~rEgr Pmcm hmoVm, `mcm


hmBg MmgcagmaIm _mZ- {ZXmZ Am_`m g_moa! VgmM _mZ
Amn`mcmhr {_imdm hUyZ _r nXdrYa Pmcmo, Var `mMm
gdmV YmH$Q>m ^mD$ narjm XoVM hmoVm!
g`w V _hmam> _w~ BgH$Q> {_imcm Var hm \$aH$ {_Q>Uma
Zmhr, ho Vohm H$mhr H$ic Zmhr; Vmo EH$XmMm gmR> gmcr
{_imcm. g`w V _hmam> g{_Vr (ZVa 15-20 dfmZr am>r`
amOH$maUmV _hdmMr nU j{UH$ ^y{_H$m ~OmdUm`m OZVm
njmgmaIr) BpgV gm` hmoVmM \w$Q>cr. gmm _m H$mJgo cmM
{_imcr. _mJo diyZ nmhVmZm bjmV `oV H$s, {ZXmZ _w~ Bnaw Vr
Var g`w V _hmam>mMr Midi H$`w{ZQ> nj MmcdV hmoVm.
cJoM Wm{ZH$ {ZdS>UHw $m KoV`m Ag`m, Va g{_Vr`m
_wIdQ>mImcr _w~ B _hmnm{cH$m H$`w{ZQ>m `m hmVr OmUma,
ho CKS> hmoV. `mMm _w` VS>mIm JwOamVr `mnm`m`m
Am{WH$ {hVg~Y mZm ~gUma hmoVm, VgmM A_amR>r CmoOH$H$maImZXmamZmhr. H$maU H$`w{ZQ>mZ m S>m `m`m ~w{_mZ
ZoV dmMr OmoS> {_imcr hmoVr; ^m{fH$ cT>mM $nmVa Vo
dJcT>mV H$aUma, ho nH$ hmoV. ho gJi AmoiIyZ gd

(aoer mnmar : 1850 Vo 1870 w~ B)

gmYZm
9 Zmoh|~a 2013 {Xdmir

95

A_amR>r `mnmar-H$maImZXmamZr H$mJgo `m dMdmImcrc


_amR>r gaH$ma drH$mac Agmd! "Vm`m' Am{U "nmdUm' `m
OmoS>rcm `mZr S>mdnoMmV Mmar _wS >m MrVnQ> Ho$c. _amR>r
_mUyg hmoVm {VWoM am{hcm. 4-5 dfmVM {edgoZm C^r
am{hcr- Odinmg `mM KmofUm H$aV! Ma~r`wV, S>anmoH$
JwOamVr OmJoda am{hco. `mVco Iao {~PZogdmco AmUIr nwT>o
Joco!
amOo `oVrc-OmVrc, am`o C^r H$aVrc, EH$_oH$mMr am`o
OmoS>y Z KoVrc, Zdo _mS>{cH$ C^o H$aVrc, AmS>`m `oUm`m
amOmMo am` CXdV H$aVrc; nU Omon`V Am_ OZVm Amho,
{Vcm AmZXmZ OJm`M Amho, dV:`m {nT>rcm gwImV R>do Zy
nwT>`m {nT>m`mhr g_rMr h_r {_idm`Mr Amho- Vmon`V
OrdZmd`H$ dVy (`mMr g`m H$YrM H$_r hmoV Zmhr,
g`_mMm {H$Vrhr Mma Ho$cm Var) _moR>m Am{U dmT>`m
_mUmda cmJUma. gd dVy EH$mM XoemV nXm hmoU e`M
Zmhr, hUyZ dVy BH$Sy>Z {VH$S>o ZoUm`mMr JaO H$YrM gnUma
Zmhr, ho AmoiI`m~c `m `mnmar dJmM H$mVHw $ H$a`mMr
JaO Zmhr; nU `mMr {MH$mQ>r, Xa>r Am{U S>mdnoM g_OyZ
Ko`mMr JaO ZH$sM Amho.
_mgo nm`mVM O_ KoVmV, Vohm `mZm nmohm`cm {eH$md
cmJV Zmhr. _mc, ^md, gmXm, \$m`Xm, H${_eZ, _m{OZ,
VoOr-_Xr (AmOMr Am{U CmMr); ^md dYmaU, Imcr `oU,
H$mogiU, nwhm dYmaU, _mc BH$Sy>Z {VH$S>o ZoVmZm`m
AS>MUr,
Zg{JH$
gH$Q>,o
Mmoa-XamoS>I
o moa-^waQ>;o
{R>H${R>H$mU`m amOgmm, `mMo H$m`Xo, {Z`_, charnUm,
`oH$ {R>H$mUMm Wm{ZH$ H$a, {VW`m {JhmBH$mMr Img
AmdS-{ZdS>, gmH${VH$ H$c|S>a_mUo gU, dVdH$`o,
CnmgVmnmg, {Za{Zam`m XdVm`m (^VmZrM R>adco`m)
AmdS>r-{ZdS>r; hdm_mZm_mUo Im`m-{n`mV, nohamdmV,
Kam`m ~mYH$m_mV `oUmar {d{dYVm, ^yXoemV`m \$aH$m_mUo
-gnmQ>, S>mJ| ami, dmidQ>r, g_w{H$Zmam dm XcXcrMm,
OJcmZr doT>cc
o m dmhVwH$s`m gmYZmV nS>Umam \$aH$- `m
Am{U BVa AZV Jmo>tM ^mZ KoD$ZM hr _S>ir O_mcm `oVmV.
BVH$s df} hoM Mmcy Amho.
-3EH$m AXmOm_mUo Bgdr gZ 1 `m gw_mamg ^maVmV 10
H$moQ>r cmoH$ amhV hmoV.o MmVwd ` pWa Pmcocm hmoVm Ag Yac;
Va ~mU 4-5 Q>Ho$, j{` 20 Q>Ho$, d` 15-20 Q>Ho$
Am{U Cacoco gd \w$`mZr hQ>`m_mUo l{_H$, H$m~mS>H$>
H$aUmao ey Am{U A{Vey. ho AmH$S>o T>m~o i AmhoV, nU
d`mMr g`m j{`mhZ OmV AgU Hw$R>`mM amOgmocm
nadS>`mgmaI ZhV Am{U ho VrZ daMo dU Oa {Q>H$m`Mo
AgVrc, Va H$m~mS>H$>mgmR>r 50-60 Q>Ho$ g_mO doR>rcm
YaU ^mJM hmoV. `mVhr d` ho _wimV eoVH$arM hmoVo Am{U

gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013

96

eoVr_`o A{V[aV CnmXZ {_iy cmJ`mda `m`m (mW{_H$


AdWoV`m) `mnmamgmR>r H$mhr cmoH$ doJio Pmco d `mMm
H$mcmVamZo doJim dU Pmcm. _m ~mU Am{U j{` ho
`mZmhr d[a> Ag`m_wio `mZm Iyf R>do `mgmR>r ey
eoVH$`mZm cwQ>`mM H$m_hr d`m`m dmQ>mcm Amc.
`mnm`mda XmohrH$Sy>Z R>nH$m `o`mMr H$~Vr MmVwd `m_i
w o
AmoT>dcr. `mnmar gnmr {Z_mU H$aVmV hUyZ amOgmoZo `mZm
gd H$mao _XV H$amdr; Omon`V Vo gnmr Amn`m XoemV
AmUVmhoV Vmoda Vr Hw$R>,o H$er {_idcr- _mJ Z{VH$ hmoVm H$s
Zmhr, `m MM}V amOmZo nSy> Z`o, Ag gmJUmam AS>_ p_W
^maVmV H$YrM {ZnOcm Zmhr. `m_wio "MrZcm gamg A\y$
{dH$`m_mJo Am_Mm hoVy AmfY Z nadS>Um`m {MZr J[a~mM
X:I H$_r H$a`mMm Amho' Ag Ho$di `mnmar Am{U amOo
hUV ZhVo, nmr _S>irhr VerM dMZo PmoS>V hmoVr.
nU MmVwd ` pWamd`m`m AmYrhr `mnma AgUmaM!
_ohao JT> BW`m CIZZmV (AmO ho Jmd nm{H$VmZmV Amho. nU
A{VmMrZ ^maVdf A\$Jm{UVmZnmgyZ ~nw ZXmn`V
Am{U X{jUoH$S>o Z_Xm ZXrn`V {dVmacm hmoVm.) Bgnyd
7000 `m gw_mamg ApVdmV Agcoc n{hc ZJa gmnS>c-
`mV KameoOmar Ka Am{U _YyZ aVo Aer ZJaaMZm Amho; _Yo
Ka Am{U Amgnmg eoVrdmS>r, \$i~mJ Aer Zmhr. Aem AZoH$
JmdmZr {_iyZ Xoe-am` V`ma hmoV Ag`mg amoO`m
dmnam`m {OZgmgmR>r `mnma Am{U ~mOma `m XmoZ `Um
AgUmaM. hUOo, gmYmaU 9000 dfmnmgyZ CnmXH${JhmBH$-`mnmar Am{U ~mOma hr `dWm ^maVm_`o pWa
Amho. qgYy gH$Vr`m CIZZmVhr ~mOmamMr OmJm, Ym`mMr
JmoXm_o gmnS>br AmhoVM. `mMm AmH$ma {dVma Am{U
aMZoVbr `moOH$Vm ~{KVbr, Va Vohm `mM _mH}$Q> BH$mZm_rM
{dH${gV d$n {XgV. 9000 dfmndy u `m ^mJmV H$moUVr ^mfm
~mocbr OmV hmoVr `mMm AXmO H$aU H$R>rU Amho. H$maU
doXH$mimnmgyZ gH$V ^mfm MmamV Amcr Ag Yac, Va
7000 dfmMm {hemo~ hmoVmo- AmYrMr XmoZ hOma df} VerM
CaVmV. `m_wio ^maVmVco _wI `mnmar g_mO JwOamVrH$m{R>`mdmS>r, H$N>r, _madmS>r, qgYr- `m`m g`m`m
^mfm-~mocr-XoedmMH$ ZmdmZr A{VmMrZ H$mimV AmoiIco
OmV ZhVo. gdmMr {_iyZ EH$ dmr hmoVr, nwT>o {VMm dU Pmcm;
gH$V pWamdyZ {VMo mXo{eH$ An^e
V`ma hmoD$Z MmamV
Am`mda hr Zmdo `mZm {MH$Q>cr AgmdrV.
H$m{Q>`mMm "AWem' hm nmo{c{Q>H$c BH$mZm_rMm Am
^maVr` ~Y (AS>rM hOma dfmndy uMm) mMrZ ^maVmM
{dgZr` {M C^ H$aVmo. H$m{Q>`mMm _Zw`d^mdmH$S>o
nmh`mMm {>H$moZ \$magm CXma ZhVm Am{U am` H$aUo hUOo
H$R>mao nUo, gmdYnUo, YyVn UmZo, Ooda _wirM {ddmg Z
Q>mH$Vm {Vcm nyUn Uo XS>nUmImcr R>do Uo `mdaM `mMr {^V
hmoVr- EdT> ~mOycm R>do c, Va gnUy JW A`V VH$gJV Am{U

dmMZr` Amho. EH$M CXmhaU XoVmo- dVyM o ^md R>adVmZm


Imcrc Jmo>tMr XIc `mdr- `mMo CnmXZ Odi Pmco Amho
H$s Xa, `m CJd`m AmhoV H$s ~Zdco`m, Ag`mg `mgmR>r
cmJUmao ^mS>dc, `j ~Zd`mMm IM (H$m _mc, _Owar,
AdOmao B.), `mdaMm H$a, ^mS>dcmdaMo `mO, ^mS>o Am{U
BVa IM. ho H$m_ AmO`m nUZ-gMmcH$m`m nmVirda`m {Z`wV A{YH$m`mZo H$am`Mo Amho. H$mhr
A`mgH$m`m _VmZwgma, AWemm_`o AmO`m dm`Xo
~mOmamMmhr (futures trading) CoI Ho$cocm Amho. `mgmR>r
dVyM m ^md R>ad`mAmYr da`m gd Jmo>tMm CoI H$$Z
H$m{Q>` nwhm EH$m Z`m _wmMr ^a KmcVmo - dm`Xm H$aVmZm
Zo_`m {H$Vr _mcmgmR>r (ZJ, dOZ `mZwgma) H$ama Pmcm hmoVm,
`mMmhr {dMma Pmcm nm{hOo. `mda A{YH$ gmJUo ZcJo!
H$m{Q>` {Za{Zam`m `dgm`m`m dV gKQ>Zm (Guilds)
gmJVmo. "gm_wWm{`H$mXm`: g_`mZw~Y :&' Agm EH$ AJS>~~
eX `mZo "Wm{ZH$ ghH$mar `mdgm{`H$ gKQ>Zm' `m AWmZo
dmnacm Amho. H$a AmH$maUr, dgwcr, Q>mb
o ZmHo$ dJaM| r _m{hVr
XoD$Z Zm`mda dgwbr H$aUm`m`m gnmrH$S>o cj R>do mdo,
Agohr H$m{Q>`mZo ~Omdco Amho. Q>mc
o Zm`mda _mc gwa{jV
amhmdm hUyZ dImar Am{U amh`mMr `dWmhr gwMdcr Amho.
H$m{Q>`m`m H$mir ^maVmV 16 _hmOZnXo (_moR>r `mnmar
ehao) hmoVr Am{U _m` gm_m`mMm {dVma VwJ ^m ZXrn`V
Agmdm. `mhr H$mimV ho n`H$, n{UH$, d{UH$, n{U`m~{Z`mM `mnmamgmR>r Xoe^a {\$aV hmoV.o (_amR>r ^mfm Am{U
_hmam>mMm O_M Pmcocm ZhVm; `m_wio Vm`m, nmdUm AmXr
"KmQ>r' _S>ir H$m` hmoVr, Vo gmJVm `oV Zmhr!)
-4CmaoH$S>o H$m~moO, X{jUoH$S>o A_H$, nydH} $S>o AJ,
n{_oH$S>o AdVr, Cma-nydc
} m {h_mc`m`m nm``mer Hw$nmMmc, _` ^maVmV MoXr hr 16 _hmOZnXmnH $s _wI ehao.
`m ehamMr Zmdo hUOoM EHo$H$m _`_ amOgmoMr Zmdo. hm
Xoe qgYy Am{U {V`m CnZm- JJm, `_wZm, M~i `m ZmMr
Imoar- Vmnr, Z_Xm `m Zm Am{U X{jUoH$S>o JmoXmdar-H$Um
Zm`m nydH} $S>rc (VwcZoZ)o g_Vc ^mJmZr ~Zcocm.
O{_Zrd$Z Am{U Zm`m nm`mVyZ _mcmMr dmhVyH$ MmcV
Ago. AWemm_`o "XoeH$mcmV[aVmZm_ n`mZm_' Agm
CoI AZoH$ doim `oVmo. {Za{Zam`m F$V_y `o (H$mi)
{Za{Zam`m XoemVcm _mc BH$Sy>Z {VH$S>o OmV Ago- hm EHy$U
Xoehr AmO`m ^maVmEdT>m, H$Xm{MV WmoS>m _moR>mM hmoVm.
`mnmam`m dVy_ `o eoV_mc, gmoZ-o MmXr- Vm~-o {ego B.
YmVy; {hao, _moVr, hpVXV, H$mnyg Am{U H$mnS>; _gm`mMo
nXmW; B_maVr d OimD$ cmHy$S>, ~m~,y doV B.Mo CoI
gmnS>VmV. `mVrc `oH$ dVy dmhZ Zo`mgmR>r doJdoJir
gmYZo dmnaV AgUma. _w` gmYZo VrZ- gnmQ> XoemV ~c,

OJcmV hmr Am{U ~ma_mhr ZmdaMo nS>md. Var Ym`Yw`


dmhZ ZoUo Am{U gmJdmZr cmHy$S> BH$Sy>Z {VH$S>o nmoMdUo, `mV
O_rZ-A_mZmMm \$aH$. _m`dmZ dVy AmH$mamZo chmZ, nU
Odi ~miJ`mV MS> YmoH$m. `mgmR>r H$mhr KmoS>o dma-g{ZH$
Odi ~miJUo Amd`H$. dmidQ>r XoemV ~cmEodOr CQ>. ho
~c-CQ>mM o VmS>o ~miJUmao c_mU cmoH$ `mnmar ZhVo, `m_wio
_mcmMr H$miOr Ko`mMr O~m~Xmar naV `mnm`mMr. H$mhr
VmS>o Va 10 hOma ~cmMo AgV. OmoS>r-OmoS>rZo ~c MmcV, Ag
Yac, Va Aem VmS>mMr cm~r EH$m OmoS>rcm 10 \y$Q> OmJm
Y$Z 10 _cmMr hmoV.o XJ_ XoemV qgJc cmBZ Ho$cr Va 20
_c. EH$m_mJmo_mJ EH$ 4/5 VmS>o Mmcbo (gwajo`m >rZo Vo
Amd`H$hr hmoV) , Va a`m`m EH$m ~mOyZo 40-50 _c.
g_Om- Xg`m ~mOyZho r VgoM VmS>o Amco; Va VodT>mM XoemV

H$m{Q>`mMm "AWem' hm nmo{c{Q>H$c


BH$mZm_rMm Am ^maVr` ~Y
(AS>rM hOma dfmndy uMm) mMrZ
^maVmM {dgZr` {M C^ H$aVmo.
H$m{Q>`mMm _Zw`d^mdmH$S>o nmh`mMm
{>H$moZ \$magm CXma ZhVm Am{U am`
H$aUo hUOo H$R>mao nUo, gmdYnUo,
YyVn UmZo, Ooda _wirM {ddmg
Z Q>mH$Vm {Vcm nyUn Uo XS>nUmImcr
R>do Uo `mdaM `mMr {^V hmoVrEdT> ~mOycm R>do c, Va gnUy JW
A`V VH$gJV Am{U dmMZr` Amho.
EH$M CXmhaU XoVmo- dVyM o ^md
R>adVmZm Imcrc Jmo>tMr XIc `mdr`mMo CnmXZ Odi Pmco Amho H$s Xa,
`m CJd`m AmhoV H$s ~Zdco`m,
Ag`mg `mgmR>r cmJUmao ^mS>dc,
`j ~Zd`mMm IM (H$m _mc,
_Owar, AdOmao B.), `mdaMm H$a,
^mS>dcmdaMo `mO, ^mS>o Am{U
BVa IM. ho H$m_ AmO`m
nUZ-gMmcH$m`m nmVirda`m
{Z`wV A{YH$m`mZo H$am`Mo Amho.
gmYZm
9 Zmoh|~a 2013 {Xdmir

97

{ZXmZ EH$ cmI ~c, `m`mdaMm _mc, `m`m~amo~a


MmcUmao c_mU VmS>do mco, `mnm`mMo _wH$mX_, gajH$
KmoS>o dma... AmO`m ZeZc hm`donj
o mhr OmV JO~OmQ>
AgUma.
EH$m ~cm`m nmR>rda {ZXmZ 5 pdQ>c AmoP Yac- H$maU
g`mhr eoVH$ar ~cJmS>rVyZ H$maIm`mcm D$g KmcVmV Vohm
EH$ Q>Z D$g ZH$s AgVmo- hUOo EH$m VmS>mV 5 hOma Q>Z
_mc! ~c EH$m {Xder {H$Vr MmcV AgVrc \$ma Va 15-20
_c. _J `mMm _wH$m_, XmUm-daU, AdOS> AmoPr CVadUo,
Xg`m {Xder gH$mir hmoUmam _c_ymMm a|Xm, _mc naV
MT>dUo... amr`m _wH$m_mV VmS>m`m Q>m\$Mm dnmH$,
_mO_Om, _ZmoaO Z, ^mS>m^mS>r, _mam_m`m! _J gH$mir CRy>Z
`mhmar Am{U XnmaM OodU ~ZdyZ KoD$Z nwT>o Om`M. `oH$
am`m`m gr_oda VmS>o Wm~dUma. H$a ^am`Mm. {VWo Vohmhr
cmMcwMnV hmoVrM. _mc AmV ZoD$Z nmoMdcm H$s, `m
ZJamVcm _mc KoD$Z naV CcQ> {XeoZo qH$dm Cacocm _mc
nmoMdm`cm nwT>.o _hmOZnXmnj
o m _hmOZnWmdaM OrdZ A{YH$
gZgZmQ>r AgUma! `mVyZM BH$S>`m ~mV`m {VH$S>o
nmoMd`mMr gwdmV Pmcr. `mnm`m`m `m H$me`mMm
Cn`moJ amOo_S >ir hoa{JargmR>r H$$ cmJcr. KQ>ZmM $nmVa
h{H$JVrV hm`cm cmJc Am{U _mZdr H$nZmeVrcm _moR>m
dmd {_imcm. A{Ve`moVr_wio dmVd A{YH$ _ZmoaO H$ H$aVm
`oV, hohr g_Oc Am{U cmoH$dmL>_`mV dmgr _S>it`m
H$WmMr ^a nS>cr. `mnmar ~mhoa AgVmZm `m`m Ka`m
^mZJS>t`m H$S>m {nH$d`mcm D$V Amcm. XaXoer OmD$Zhr
Amn`m {`V_o`m AmR>dUrZo {dhiUmam "_oKXV'dmcm `j
hm {Z`_ g_Om`Mm H$s AndmX? EH$ _m ZH$s- `mnmar
{_eZda AgVmZm `mZo H$m` {c{hc, hUyZ `mMr ZmoH$ar
ZH$s Jocr AgUma!
O{_ZrdaMm `mnma hm EHy$U `mnmamMm _w` ^mJ;
g_w_mJmZho r \$ma mMrZ H$mimnmgyZ `mnma gw$ hmoVm.
OmJ{VH$ `mnmamV ^maV Am{U MrZ ho XmoZ _w` co`g hmoV.o
(50 dfmZV a hoM {M nwhm {Xg`mMr e`Vm Amho.) _m `m
XmoZ Xoem_`o A{VmMrZ H$mimV _w`V: aoe_mMmM `mnma
Agmdm, H$maU `m`mH$S>o nXm hmoUm`m BVa dVy ~he:
gma`mM hmo`m. MrZ_Yco aoer_ Am{U ^maVmVrc A`V
Vc_ _c_c OJ^a {d`mV hmoVr. VrM Jmo> Amo`
Am{e`mVrc Xoem`m ~m~VrV. Vohr CU H${Q>~Y mVcoM Xoe
Ag`m_wio _w` CnmXZo VrM- ^mV, cmHy$S>, D$g,
_gm`mMo nXmW, hpVXV B. Amnco `mnmar- OZ {VH$S>o
\$mago Joco ZmhrV. Eo{hH$ CH$fm`m ~m~VrV nyU CXmgrZ
AgUmao ~wmMo {e` _m {VH$S>o Joco hmoV!o
Xmohr A_o[aH$m, Cma ^mJ gmoS>Vm nyU Am{\$H$m, ~hVHo $
gJim n{_ `wamon, AmQ>{o c`m `m`m~c H$mhrM _mhrV
ZhV. Vo OJ AmVm`m OJm`m 1/3 EdT>M hmoV. Aa~ Am{U

gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013

98

`y `mnmar g_wmncrH$S>M,o Amnco d`-~{Z`o Amn`m


XoemnwaVo. n{e`m, B{O, BamU, BamH$ hr XodmU-KodmU
hmo`mMr _w` {R>H$mUo! `mo{V{dm, IJmoc {ZarjU, J{UV `m
{df`mV Aa~ gJ`m`m nwT>o hmoV.o ZmH$mZ`ZmV `mZm JVr
hmoVr, nU OhmO~mYUrgmR>r cmJUma cmHy$S> Am{U {eS>o
~Zd`mgmR>r cmJUmam H$mnyg ^maVmV d MrZ_`o hmoVm. `m
Xoemer MrZMm `mnma MmcV hmoVm Vmo VohmMm {gH$ $Q>,
ZVaMm Amo{n` $Q> Am{U AmVmMm Q>ao a $Q> `m _mJmZ.o ^maVr`
`mnm`mZm n{_ g_wm_YyZM `m _`-n{_ OJmer gnH$
R>do U ^mJ hmoV. cmoWmc ho OJmVc A{VmMrZ ~Xa `mM ^mJmV
Amho, hm H$mhr `moJm`moJ Zmhr. _m ^aVr-AmohmoQ>r`m
A`mgmVyZ Ho$cocr ~XamMr aMZm Am{U OhmOo AmV `o`mgmR>r
d nwhm ~mhoa Om`mgmR>r {VMm Ho$cocm Cn`moJ ZH$sM
A{^_mZmnX Amho. AmVm`m nm{H$VmZMm X{jU {H$Zmam,
cmoWmc, I~mVMo AmImV, Z_Xdo aM ^M, VmnrdaMo gwaV hr
n{_ {H$Zm`mdaMr Am ~Xao hmoVr. JwH$mimZVa Bcm_r
AmH$_Um`m aoQ>m_wio CmaoVZy X{jUoH$S>o WcmVamcm gwdmV
Pm`mda gwaVnmgyZ H$m{cH$Vn`V`m n{_ {H$Zm`mda
Mmc, Xm^moi, amOmnya, Jmodm, H$madma, H$moa dJao _moR>_moR>r
~Xao {Z_mU Pmcr. \$ma _moR>m _mUmda JwOamVr ~{Z`o n{_
{H$Zm`mZo Ho$ain`V Joc.o {VW`m ^mfm {eHy$Z {VWoM O_
~gdcm. AmO Ho$ai_`o AZoH$ _amR>r ~mU `mnmar Vi
R>mHo $y Z AmhoV; Oo _wimV JwOamVr `mnm`mMo _wZr_ hUyZ {VWo
Joco hmoV.o nyU X{jUoV Bcm_r gmm pWamd`mZVa n{_
{H$Zmam Vo nyd {H$Zmam Agm `mnma gw$ Pmcm. nR>Ugma`m
mMrZ ZJamMr lr_Vr _mJo nS>cr. {dOmnya, JmodiH$m|S>m,
Ah_XZJagmaIr Zdr ehao C^r am{hcr. `m gdmV lr_V eha
{dO`ZJa hmoV- ~hYm OJmV n{h`m H$_mH$mM! `mMr _hVr
^maVr`mnj
o m Jmodm _mJmZo AmV {eaco`m `wamonr` `mnmar
dmemZr Zm|XdyZ R>do cr Amho. {dO`ZJaMm nmS>md Pmcm, Vohm
nmoVJw mc_`o _Xr Amcr hmoVr Am{U {c~Z_`o cH$ AmD$Q>
Pmcm hmoVm.
`m nwT>`m Jmo>r Pm`m; nU _m`- JwH$mim`m Amgnmg
B{O, n{e`m, Aa~VmZ `m`m~amo~aM Jrg Am{U amo_ `m
Xoemerhr `mnma pWamdcm hmoVm. ^maVm_Y`m _gm`m`m
{OZgmMr {~co ^mJdVmZm amo_`m AW_ `m`m ZmH$s ZD$ `oV
hmoV.o cm`Zr`m nwVH$mVcm hm CVmam- ""dnmH$mV {_`mMm
dmna H$a`mMr \$eZ nmhZ Am` dmQ>V; H$maU Amn`m
dmnamVco BVa AZoH$ nXmW OmV JmoS>, {Xgm`cm OmV MmJco
AmhoV. `m {_ar_`o \$i qH$dm Vm|S>mV Q>mH$`mgmaIm N>mQo >m
nXmW hUyZ H$mhrM Zmhr. EH$ CJ {VIQ>nUm, EdT>mM H$m` Vmo
`mMm JwU! VodT>mgmR>r AmnU BV`m Xa ^maVmVyZ Vo amo__`o
AmUVmo!'' Xg`m EH$m {R>H$mUr "Aa~, ^maVr` Am{U {MZr
{_iyZ amo_Z gm_m`mMr Xa dfu H$moQ>r goQ>gM r (gmo`mMo amo_
McZ) cyQ> H$aVmV, H$maU amo_Z ~m`H$mMo {O^oMo MmoMco'

Agmhr CoI Amho. nU {_ar`m S>mo `mda {_ar dmQ>U `mcm


e` ZhV! amo_Z dnmH$mV 350 nmH$H$VtgmR>r {_ar
Amd`H$ hmoVr. Omo Xoe _gm`mMo {Og Vm`mV R>do rc,
`mcmM OJ Vm`mV R>do Vm `oBc
- Aer AdWm hmoVr.
VmXi
, {_ar Am{U _gm`mMo BVa {Og, Jh, hiX,
H$r gmIa, H$mnyg, gmJdmZ d BVa cmHy$S>, {hao, Vm~,o hmr
d hpVXV, MXZ d BVa gwJY r `o ho ^maVm_YyZ ~mhoa OmUmao
_w` nXmW. nwT>`m H$mimV `mV H$mnS> Am{U H$nS>,o Jm{cMo,
emcr, _rR>, {hao-_mUHo$ `mMr ^a nS>cr.
{Z`mVr~amo~a Am`mVhr hmoVrM. amo_H$Sy>Z gmo`mMr ZmUr,
H$mnS/{cZZ, H$mM, AmfYr _c_o, Vm~,o {Q>Z, aJ, Jh, Am{U
_`_ Vr`m {hao-_mUH$mMr. JrH$mH$Sy>Z H$mMoMr ^mS>r,
Vc_ H$mnS>, {MVmacoco {cZZ, MmXr, gmo`m`m coQ> g, aoe_r
H$mnS>, Zri `m {MOm ^maVmV `oV. MrZ_YyZ aoer_ nydmnma
`oVM hmoV. `m H$mimMm {dMma Ho$cm, Va {ZXmZ
Jwgm_m`mn`V ^maVmMm AmVaam>r` `mnma g_Vmoc,
Amn`m ~mOyZo PwH$Umam hmoVm. _mcmcm hH$_r ~mOmanoR>m
Ag`m_wio ^maVr` McZmcm qH$_V hmoVr. ^maV hm EH$ g_,
gwg H$V Am{U XrKm`w `r _mUgmMm Xoe _mZcm OmV Ago.
^maVr` _mUgo gdmeo-XrS>eo df} OJVmV, Agm CoI JrH$
{cImUmV gmnS>Vmo. {nVm_h Agcm Var ^r_ Cm_ cT>d`m
hmoVm, `mM B{JV hoM Agmd!
-5_m `m AmVaam>r` OmJ{VH$ `mnmamV ^maV Agcm, Var
^maVr` ZhVo! ^maVm_`o `mnma hr Ho$di Am{WH$ CcmT>mc
ZhVr; `mnmar AgU `mcm gm_m{OH$ gX^ hmoVm. d` hm

dU hmoVm Am{U CnmXZo OmVt_`o dmQ>cr Jocr hmoVr.


H$m{Q>`mZog
w m {dUH$a, Vm~Q> dJao 18 `mdgm{`H$m`m
gKQ>ZmMm CoI Ho$cm Amho. dU-Om{V`dWm Bar Amho,
Ago gmJUmar JrVm ZVa {c{hcr Jocr; Vr hr `dWm
Odinmg An[adVZr` R>a`m_wiMo . `oH$ OmVrdUmMo
Amhma{df`H$ {Z`_ H$S>H$ hmoV.o amoQ>r-~oQ>r `dhma Va
ZhVmM. g_w~XrMm AW g_wdmgmcm _ZmB Agm Zmhr. Vg
AgV, Va ^maVm`m {H$Zman>rZo d` _S>ir gd Xoe^a
ngacrM ZgVr. g_w AmocmS>y Z Xg`m XoemV OmD$Z- {OWco
`mnmar Am{U `mMo H$maHy$Z, Icmer, h_mc, _Oya, ZmoH$aMmH$a _S>itMo XeZ ~Xam~XamVZy KS>V hmoV- {VWcr
OrdZnVr drH$ma`mda H$S>H$ {Z~Y hmoV.o dmg H$$Z
`oUm`mgmR>r ewrH$aU{dYr, kmVmkmV nmVH$mgmR>r m`{m
`mMm gwigwimQ> hmoVm. Z nmiUm`mM gnUy Hw$Qw>~ M ~{hH$V
R>aV hmoV! Aem H$S>Ho $moQ> gm_m{OH$ _ZmB`dWo_i
w o ^maVr`
`mnmar naXoemV d{MV Joco Agco, Var Wm{`H$ _wirM Pmco
ZmhrV- EH$ Am{\$Ho$Mm AndmX dJiVm. nU Vr AJXr
AcrH$S>Mr Jmo> Amho. `mnmamgmR>r naXoer Joc Var dY_
gmoS>m`Mm Zmhr, KamVcm Ymam nyU ^maVr`M R>do m`Mm, BW`mM
_wcrer c H$$Z EH$ Va {VWo ggma WmQ>m`Mm qH$dm XmoZ
Xoem_`o `oaPm`m Kmcm``m- hm {gc{gcm AOyZhr Mmcy
Amho. [acm`g`m Yr$^mB A~mZtZr AgM Ho$c hmoV!
AmOhr A_o[aHo$VyZ AmR>dS>m^am`m aOoda `oD$Z _wO gmoS>_Ow -c VrZ {XdgmV CaH$Um`mMr CXmhaU H$mhr H$_r
ZmhrV. _m `m gm_m{OH$ {Z~Ym_i
w o OmJ{VH$ `mnmamda
^maVr` `mnmar Amncr N>mn nmSy> eH$co ZmhrV. ^maVmV _m
OJ^amMo `mnmar `oVM am{hco. `mZr BWo dImar C^ma`m,

(AhXm~mX eha : 17 do eVH$)

gmYZm
9 Zmoh|~a 2013 {Xdmir

99

`m`m gajUmgmR>r g{ZH$ ~miJco... dJao gdlVw AmhoM!


gm_m{OH$ {Z~Y ho Am{WH$ H$maU _m Zmhr; B{VhmgmMr
dmQ>MmcM Ver Pmcr. Jw gm_m` _moS>H$ircm Am`mZVa
^maVmV gd chmZ-_`_ gmmMm CX` Pmcm. AmnmngmV
gKf gw$ Pmco. hr dmr nyduhr hmoVrM, nU AmVm Vr Vrd
Pmcr. {OVH$s am`o A{YH$ {VVH$m `mnma H$Q>H$Q>rMm hmoUma,
H$maU {VVH$s McZo A{YH$! H$a AmH$maUr, dgwcr`m Vhm
doJ`m. `mVyZM JwOamVr `mnm`m_YyZM H$mhr lm\$ Pmco{Za{Zam`m am`mVco McZr n`o ~XcyZ XoU,o hm dV
`dgm` `mZr Am{U dhmUdQ>r _S>itZr nwT>o Zocm. nR>UMo
dmZdio gmdH$ma ho Amn`mH$S>M CXmhaU. `m`m dmS>mV
{Za{Zam`m n`m`m nmo`m`m W`m cmJco`m AgV Am{U
JS>r, _mocH$aUr `mda R>Mo H$miV, Agm CoI _hmXodemr
OmoetZr Ho$cm Amho. eoVr CnmXZhr `m {dH$Q>co `m Xoem_YyZ
KQ>V Mmcb. n[aUm_r, OrdZmd`H$ dVyM r CncYVm H$_r
hmoV Mmcbr; ^md dmT>V Mmcco. `mnm`mMr "{ZX` Z\o$Imoa'
Aer {V_m `mM H$mimV V`ma hmoD$ cmJcr. AmYrM ~mU d
j{` `m`m ImcM WmZ `mZm {_imcoc hmoV; AmVm
XodimZm XoU`m Am{U ^anya X{jUm XoD$Z ~mUmZm gVw >
R>do U, amOo_S >it`m AmnmngmV`m gmm nY}gmR>r g`
cmJUmaM hmoV- `m g`m`m IMmgmR>r amOmcm H$O XoU,
Amn`m amOmMm nam^d hmoD$Z IS>Ur R>acr Va Vrhr Jmoim
H$$Z XoU, ho JiVrMo H$ma dmT>V Mmcbo. AWmV `m amOmcm
IS>Ur {_imcr, Vmo amOm `m IS>UrMm Cn`moJ `m`m
am`mV`m `mnm`mgmR>r H$aUma ZhVmM!
EdT>mZo ^mJc Zmhr, hUyZ Bcm_r AmH$_UmM gH$Q>
AmR>`m eVH$mnmgyZ gw$ Pmc. {VWyZ nwT>o EH$ hOma df}
^maVr` `mnmamVyZ ^mS>dc {Z_mU hmoU Ae` Pmc. Bcm_r
AmH$_Um`m n{h`m VrZeo dfmV gnmrMr cyQ> hmoD$Z Vr
^maVm~mhoa Jocr. JPZr`m _h_Xm`m gmoaQ>r gmo_ZmWda`m
dm`m ho Va {h_ZJmM T>iT>irV Q>mHo $ hmoV! AH$am`m eVH$mV
{Xr_`o gwcVmZemhr H$m`_ Pmcr. cyQ> ^maVm~mhoa Jocr
Zmhr; nU {d{e> dJ, g_mO, KamUr, gwcVmZmMr H$Q>H$maWmZo, AmnmngmV`m cT>m`mVZy g`mMm IM Am{U
gwcVmZmZr Amncr Zmdo A_a H$a`mH$aVm ~mYco`m
_moR>_moR>m B_maVr d Eof-Amam_mMo MmoMco- H$m_ra_Yco ~\$
{XrV AmUUo, Chm`mgmR>r ~mJm-_hmc ~mYUo dJaV|
^maVmVc ^mS>dc dm`m Joc! g`mMr JaO Am{U IM ho Va
gVV dmT>Vo Am`Q>_ hmoVMo . Owc_y -O~aXVr_wio Eo{hH$
OrdZmcm {dQy>Z eoVH$ar \$ma _moR>m _mUmda ^pV_mJmH$S>o
dico Vo `mM H$mimV. eoVr CnmXZmV KQ>, Zg{JH$ gH$Q>o
`mVZy ^pV_mJ MmJcmM gmoH$mdcm. _hmam>mnwaV ~mocm`M Va
ehmOramOo `oBn `V AmemdmX, dmrY_ dJaMo Zmdhr VrZeo
df} Cac ZhV.
gVZVr OmD$Z _wJc Amco. `mZr IMm`m AmYr`m

gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013

100

H$c_mV AmUIr EH$ ^a Q>mH$cr- emgH$s` IMmMr. ^>


ZmoH$aemhr hr BJO mMr Zmhr, Va _wJcmMr XoUJr Amho. H$Mo`m,
nmocrg R>mUr, `m``dWm `m`mdaMm IM dmT>V Mmcbm.
H$maHw$ZrMm Zdm gwa{jV n`m` C^m am{hcm. Wm{ZH$ ^mfm,
gH$V Am{U am`H$`mMr CX, n{e`Z ^mfm OmUUm`m
~mS>Ji
w mMr McVr gw$ Pmcr. {cImnT>rM AdS>~ a dmT>c.
`oH$ S>m `w_Q| >`m AZoH$ Vr H$mTy>Z XVao \w$Jd`mMr gVr
Pmcr. ZH$cdrg hm Zdm `dgm`. `m gJ`mMm OmM
AWH$maU-`mnma H$aUm`mZmM W_ hmoVmo Am{U Vo Vmo ~moOm
CnmXH$ l{_H$mda Q>mH$VmV, hm AWemmMm {Zw>a {Z`_ Amho.
AmVm `mnmar eoVmda `oD$Z _mc CMcUmao XodXV am{hco
ZmhrV; H$_rV H$_r ^mdmV _mc IaoXr H$$Z ZmoH$aXmadJmH$Sy>Z
OmVrV OmV ^md CH$iUmao H$gmB dmQy> cmJco. EHy$UM
AW`dWm AmH$gV Mmcbr hmoVr. {VMm ^ma d`, ey
dUmdaM nS>Uma hmoVm. emo{fVm_`o ^mS>U cJoM gw$ hmoVmV;
emofH$mMr EH$OyQ> AmnmoAmnM hmoV.o `mnmar-eoVH$ar,
`mnmar-_`_dJu` {JhmBH$ `m gKfafo m AOyZhr H$m`_
AmhoV!
^mS>dc{Z{_Vr`m e`VmMr YyiYmU hmo`mMm
H$cem`m` {c{hcm Vmo BQ> B{S>`m H$nZr Am{U ZVa`m
{~{Q>eamO `m XmoZ `UmZr. `m XmoZeo dfmVM ^maVmMr
OJmV`m gdmV Jar~ Am{U A{dH${gV Xoem`m `mXrVcr
daMr OmJm nH$s Pmcr. H$m`Xm-gw`dWo`m ZmdmImcr
ZmoH$aemhr, nmocrg, H$moQ>H $Mo`m, ^maV EH$ R>do `m`m
"CXmm' hoVZy o g`mda (^maVr` Am{U {~{Q>e) AdmT>` IM,
EH$mM ZmoH$argmR>r XmoZ BJO mZm (`oH$mcm ghm _{hZo nJmar
aOm XoD$Z) ^maVr`m`m 10-20 nQ> OmV nJma- hr cwQ>tMr
{~{Q>e `Um. BQ> B{S>`m H$nZr`m H$mimV _g}ZarO- Ho$di
`pVJV cm^mgmR>r dmQ>c
o Vo H$aUmao- cmoH$ gnUy `wamonmVyZ
^maVmV Amco, `mnma Am{U g` `m XmoZhr jomV. `mZr
AR>am`m eVH$mV`m AXmYwX rMm \$m`Xm KoD$Z Hw$R>`mM
^maVr` gmmYm`mcm BJO (`wamo{n`Z) g` A{YH$m`m`m
_XVr{edm` VJyZ amhVm `oUma Zmhr, Aer `yhaMZm H$$Z
Q>mH$cr. _amR>e
o mhr, noedmBMr {dHo$Q>hr `mZr 19 `m
eVH$m`m gwdmVrg KoVcrM. hr {H$`m Mmcy AgVmZm 16
`m eVH$mnmgyZM ^maVmV nm` amodm``m IQ>nQ>rV AgUmao
{Z `mnmarhr Kwgco hmoVMo . `mZm 17 `m eVH$mV _w~ B
{_imcr, cmgr`m cT>mBZV a H$cH$mm Vm`mV Amco. n{_
{H$Zm`mda Jmodm gmoS>Vm `mM dMd gd dmT>V Mmcb!
`mVM nmaer `mnm`mMr ^a nS>cr. _Y`m H$mimV
BcS>_`o Ammo{JH$ H$mVr KoD$Z amoO_am cmJUm`m ^maVr`
dVyZ m `{Z{_V n`m` C^o am{hco. "\$maZo _mc' ho {V>Mo
cjU Pmc. ^maVr` H$mamJra AW`dWo_YyZ ~mhoa \o$H$co
Joco Am{U eoVrdaMm ~moOm AOyZM dmT>cm. `mVM nmaer
Am{U BJO `mnm`mZr A\y$`m `mnmamV O_ ~gdcm. `mZm

BJO gmm Am{U MMMm nmqR>~m, CmoOZ d AmerdmXhr hmoVmM.


A\y$ ho cH$ JmoS>M! {~Ja^maVr`m`m hmVr MS> Z\$m Jocm.
{~PZog pH$g AmhoV, nU hmVmV ^mS>dc Zmhr- Aer
^maVr` `mnm`mMr AdWm 19 `m eVH$mV Pmcr!
-6^maVr` AWamOH$maUmMr YyiYmU dH$s` Am{U naH$s`
XmoKho r CS>dV AgVmZm XoemVJV `mnma _m MT>-CVma gmogV
{Q>H$y Z am{hcm. `mV JwOamVr ~{Z`o _wI hmoV.o EdT>m
AdmT>` XoemV JmdmoJmd XH$mZXma ~{Z`m hmoVmM. `mM Am{U
JmdmM O{dH$ Am{WH$ ZmV hmoV. hm XH$mZXma H$moUr gV_hm_m Zmhr, ho Jmdmcm _mhrV hmoV; nU JaOdV Ag`m_wio
Zwg`m kmZmMm Cn`moJ ZhVm. Am{U XH$mZXma ho OmUyZ AgV
H$s, ^a_gmQ> Z`mMm h`mg Yacm Va JmdmVyZ Jmem JwS >mimdm
cmJoc. {O_ H$m~Qo >Zo `m`m "_m` B{S>`m' `m A`V dmMZr`
nwVH$mV `m nana Adc~Zy Ag`mMm _m{_H$ CoI Ho$cocm
Amho.
XH$mZXma ~{Z`mZm _w` AmYma hmoVm Vmo JaOo`m dVy
nwad`m`m `m`m j_VoMm. {OVH$s dVy X$Z `oUma {VVH$m
{VMm ^md MT>m, ho Xmohr ~mOyZ m _m`M hmoV. AJXr
dVw{d{Z_`m`m (barter) H$mimVgwm Wm{ZH$ dVy Am{U
X{_i dVy `m`m {H$_Vr `V _mUmVM hmo`m. ^maVr`mM
JO~Ococ gmH${VH$ H$c|S>ahr XH$mZXmamZm Vm|S>nmR> hmoV.
amoO_am dmnam`m dVy~ amo~aM amoO`m {Xdgmcm Hw$Umcm Var
H$mhr Var doJim {Og cmJVM Ago; BVHo$ Hw$imMma, dVdH$`o, Cnmg-Vmnmg, Zdg\o$S>rMo H$ma `m g_mOmV
~moH$mico hmoV.o {edm` {deof _whV mda H$am`Mo {deof {dYrhr
hmoVMo . {H$amUm-^wgmamnojm `m dVyM m nwadR>m H$a`mV OmV
Z\$m gwQ>V AgUma. ho gd hgV-IoiV nwadUmam ~{Z`m Oa
CYmarda XoUmam Agcm, Va Vmo XodXVM dmQ>Uma hmoVm.
{JhmBH$mgmR>r CYmarMr gmo` H$aUmar ImVonVhr Iyn OwZr
AgUma; H$maU df^am`m JaOm R>aco`m Ag`m, Var
mMrZ Cma ^maVmV eoVH$`m`m hmVr dfmVZy XmoZ qH$dm VrZ
doimM ngm `oUma, ho n> hmoV. ImVonVrcm nwT>-o nwT>o
gm_m{OH$ {V>mhr {_imcr. "Amhr XH$mZmV OmVmZm ~amo~a
ngo ZoV Zmhr; XH$mZXmahr ngo _mJV Zmhr; CcQ> Am_M dmJV
hmoV, Mhm-nmUr hmoV, EH$_oH$mMr {dMmanyg hmoV.o H$m` IaoXr
H$am`M Amho `m_mUo (H$mnS> IaoXr Agoc Va Ka`m {`m
B.) XH$mZmV MMm hmoV.o df^amVyZ EH$-XmoZ doim ~mH$s ^$Z
Q>mH$m`Mr-' ho AmOhr Mmcy Amho. _mc {gQ>r_ ^maVmV Amcr
hUyZ S>m`m _S>itZr Zoh_r_mUo Jim H$mT>cm hmoVmM. _m
{Ohm, VmcwH$mVamdaMo `mnmar {ZdmV hmoV.o "_mg H$e
{gQ>r_da MmcVmV; Am_Mr ImVo {gQ>r_ Amho. VrZ-VrZ
{nT>m EH$m Hw$Qw>~ mM EH$mM XH$mZmV ImV AgV. H$mQ>w {~H$
g~Y V`ma hmoVmV. XmoKmZmhr EH$_oH$mcm cwQ>m`M ZgV.

`m_wio nw`m-_w~ B~mhoa _mg MmcUma ZmhrV', Ag Vo


Am_{dmgmZo gmJV hmoV;o AmVm Va nw`mVco _mghr hUmdo
Vgo `edr Pmcoco ZmhrV, Aer MMm gw$ Amho.
d`pVH$ _hdmH$mjc
o m, Cm_ XOmcm CmoOZ Z XoUmar
MmVwd ` `dWm ~{XV Am{U Hw$ {R>V hmoUmaM hmoVr; nU
{V`m_`oM gajUhr hmoV. _m`m JmdmV Xga XH$mZ `oUma
Agoc, Va Vo _m`mM OmVr`m _mUgmM `oUma hmoV; doJ`m
`dgm`mV {ea`mM doS> YmS>g H$$Z ~{hH$mamM gH$Q>
AmoT>dZy Ko`mV Hw$UmcmM dma` ZhV. _m`m OmVrMmM
_mUyg `oUma hUOo `mM-_mP gKQ>Z (gJZ_V?) hmoUmaM`mVM Vmo ^mMm, nwV`m, OmdB, `mhr Agm H$moUr Amcm
(Am{U ~hYm VgoM `oV AgV) Va EHy$U Hw$Qw>~ mMm Z\$m dmT>Uma
hmoVm. Xgam XH$mZXma ZmVodmBH$ Zgcm Var Z\$m _m`m OmVrVM

Bcm_r AmH$_UmM gH$Q>


AmR>`m eVH$mnmgyZ gw$ Pmc.
{VWyZ nwT>o EH$ hOma df} ^maVr`
`mnmamVyZ ^mS>dc {Z_mU hmoU
Ae` Pmc. Bcm_r AmH$_Um`m
n{h`m VrZeo dfmV gnmrMr cyQ>
hmoD$Z Vr ^maVm~mhoa Jocr.
JPZr`m _h_Xm`m gmoaQ>r
gmo_ZmWda`m dm`m ho Va {h_ZJmM
T>iT>irV Q>mHo $ hmoV!
AH$am`m eVH$mV {Xr_`o
gwcVmZemhr H$m`_ Pmcr.
cyQ> ^maVm~mhoa Jocr Zmhr; nU
{d{e> dJ, g_mO, KamUr,
gwcVmZmMr H$Q>-H$maWmZo,
AmnmngmV`m cT>m`mVZy g`mMm IM
Am{U gwcVmZmZr Amncr Zmdo
A_a H$a`mH$aVm ~mYco`m
_moR>_moR>m B_maVr d Eof-Amam_mMo
MmoMco- H$m_ra_Yco ~\$
{XrV AmUUo, Chm`mgmR>r
~mJm-_hmc ~mYUo dJaV|
^maVmVc ^mS>dc dm`m Joc!
gmYZm
9 Zmoh|~a 2013 {Xdmir

101

amhUma Agoc, Va nwT>-o _mJo _cmhr `mMm \$m`Xm hmoUmaM.


AmOhr `m JwOamVr ~{Z`m_`o Aer nV Amho H$s, Zdm
`mnmar JmdmV Amcm Va `mcm YXm C^ma`mgmR>r df^a BVa
gd _XV H$aVmV. ZVa `mM ~VmZ ~gc H$s, Vmohr gdm`mV
gm_rc hmoD$Z Z`m `mnm`mZm pWa hm`cm _XV H$aVmo.
XH$mZXmamMr dmr (profession) Oer {Z{V hmoVr,
VerM CnmXH$mMrhr. eoVH$ar eoVr H$aUma hmoV.o {dUH$a
H$mnS>mMr, Vm~Q> ^mS>mHw$ S>mMr, cmohma AdOmamMr B.
~cwVXo ma nV N>mQo >m IoS>m_YyZM MmcUma hmoVr. _moR>m
ZJam_YyZ ho `mdgm{`H$ _moR>m _mUmda CnmXZ H$aUma
hmoV.o Amn`m `mnmamMr dVy EH$Xm {Z{V Ho$cr H$s, {VM
CnmXZ H$aUm`m H$mam{Jamer gmYm OwidyZ Vmo {Q>H$dU hr
`emMr Jw{H$r hmoVr. hohr g~Y {OVHo$ OwZo {VVHo$ K>; {VWohr
ImVonVM dmnacr H$s, Vo AVyQ>M hmoUma. dfmZdw f} ImV
Agco`m CnmXH$-JmhH$mH$Sy>Z EImm dfu ngo Amco ZmhrV,
Var H$moUr S>J_JV ZhV. EH$ Va EH$m XH$mZmV CYmar R>do Zy
Xg`m XH$mZmV Zd ImV gw$ H$a`mBVH$m- {JhmBH$mMm
MohamM had`mBVH$m- {dVma ZJamMm ZhVm. CYmarMr
~mV_r/Jm{gn JmdmV`m JmdmV ngam`cm Agm {H$Vr doi
cmJUma?' "{~c gmdH$me m, ngm Hw$R>o niyZ OmVmo H$m?' `m
{_>mg dm`mMm Iam AW- "Amn`mcm XmoKmZmhr `mM JmdmV
amhm`M Amho; ngo ~wS>dZy Vy niyZ-niyZ {H$Vr cm~
nierc?' dmhVwH$sMr gmYZ H$_r doJmMr AgVmZm ho JmoS>
dm` V`ma Pmc!
dU-Om{V`dWo_YyZM Amco`m EH$ Hw$Qw>~ nVrMmhr
`m g_mOmcm _moR>m AmYma {_imcm. _w` \$m`Xo XmoZ. KamVco
VU nwf BVam`m _mZmZo cdH$a c Pm`mZo H$m_oaUoMm
Cne_ hmoD$Z YmgmR>r cdH$a CncY hmoVmV, g`mH$mir
ZrQ> Kar `oVmV. KamV`m {`mhr O_V:M `mnmam`m
dmVmdaUmV dmT>co `m AgVmV, `m_wio gwZmZm Zd`mMm
`dgm` Z AmdSy>Z Hw$Qw>~ \w$Q>`mMr CXmhaUo H$_r. _wcJm
KaMm `dgm` H$am`cm ZmIyf Agcm, Va `mM _Z
did`mMo gJio _mJ WH$`mg `mcm Xgam YXm H$mTy>Z
Xo`mV `oVmo. `m{Z{_mmZo `m `mdgm{`H$mer gKQ>Z V`ma
hmoVmo. H$mhr doim Ka`m Ymcm Vmo nyaH$ YXmhr Agy eH$Vmo.
~mYH$m_`dgm`mcm B{Q>[aAa S>Ho $moaQo >a, \${ZMa dJa!o EImXm
S>m Q>a Pmcm Va `m`mM hmpnQ>c_`o eoOmar `m`mM
^mdmM qH$dm ZmVcJmM _o{S>H$c emn cJoM C^ amhV. Hw$Ur
{ejUjomV (A^mdmZoM, H$maU _Zw^mBgmaIo ~mn) {eacmM,
Var {ejU gWmZm cmJUm`m gmeogmR> dVyM r H$mQ> Q>g `m
Hw$Qw>~ mV`mM H$moUmH$S>o Var `oVmV; H$mQ>w { ~H$ ^mS>dcmMr gVV
dmT> hmoV OmVo.
^maVm_Y`m gdM {~PZogdm`mMm _w` nman[aH$
AmYma EH$ Hw$Qw>~ mMmM hmoVm; H$maU BJO BWo pWa hmoD$Z
`mZr ~H$ `dgm`mMr gwdmV H$aon`V H$mQ>w { ~H$ ^mS>dc hrM

gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013

102

EH$_od Am{WH$ VmH$X hmoVr. `m_wio ~H$`dWmhr ^maVmV


im`cm Iyn doi cmJcm. EH$ Hw$Qw>~ nVr_wio nVnoT>mgwm
ImgJr _mcH$s`m hmo`m. `m noT>mMr EH$_oH$sV gmIir
hmoVr. `m_wiMo hOmamo {H$._r. AVamda cmImo n`m`m hS >m
dQ>V hmo`m; nU hr `Um H$mhr Hw$Qw>~ m`mM Vm`mV hmoVr.
eoAaMr gH$nZm KoD$Z "nm`wca H${nQ>{ cP_' ^maVmV Amcm
Vmo 19 `m eVH$m`m eodQ>r, hUOo BcS>`m ZVa 100
dfmZr! _m BWo EH$ A{^_mZmnX Zm|X Ho$cr nm{hOo. Q>mQ>mZ r
Oohm nmocmXm`m H$maIm`mgmR>r eoAa ^mS>dc Jmoim Ho$c,
Vohm VrZ AmR>dS>mV ngo C^o am{hco. {dgm`m eVH$mV hr
`mVr A~mZtMr hmoVr; nU gwdmV Q>mQ>mn mgyZ. _m ho eoAa
Zo_Ho$ Hw$Ur KoVco, `mV Q>mQ>m Hw$Qw>~ r` {H$Vr hmoV,o `mMm ngm
H$moU`m `mnmamVyZ Amcm hmoVm (OhmO~mYUr, _mcdmhVyH$,
A\y$?)... dJao Z CaVmVM!
~{Z`m g_mO Y_dSo >m (Ia Va Vmo H$emgmR>rM "doS>m' hmoV
Zmhr) Zmhr, nU Ym{_H$ O$a Amho. XoD$igH$Vrda `mM o_
Amho Am{U Vo OZ d dUd `m Xmohr g_mOmV Amho. `m g_mOmZo
XoD$igH$VrH$S>o `mdgm{`H$ gYr hUyZhr nm{hcoc AmhoM;
Vo `m`m aVmVM Amho! nU Ho$di XodimZm XoU`m XoU,
Ym{_H$ `mm nma nmS>U `mV hm g_mO JwV Zy nS>cm Zmhr;
Cnm`m {H$Vr Q>Ho$ Y_mXm` H$am`Mm `mM `mM J{UV
AgV. Ym{_H$ H$_H$mS>, CgdmV {H$Vr doi Kmcdm`Mm
`mMhr. `m XmoZ nWmMm ^md `m`m ImgJr amhUrda {XgVmo.
Ka-Am{\$g MmJc, Amam_era, gwgm AgU; JaOonaw Vr
dmhZ d BVa gwIgmoB AgU `mZm nwaV. MS> hdo`m ~mY,
g_mOmM cj doYZy Ko`mgmR>r {Za{Zamio ZoXrnH$ H$ma H$a,
`mV ~{Z`m_S>ir \$maer nS>Uma ZmhrV. c_rnyOZm`m amr
H$m` Vo \$Q>H$o CS>dVrc, AgmM AmUIr XmoZ-Mma doim IM
H$aVrc; nU {\$OycIMuH$S>o `mMm H$c ZgVmo. {_imcocm
\$m`Xm Vo cdH$amV cdH$a {~PZogH$S>Mo didVmV.
{Z Am{U nmaer A\y$`m `dgm`mV J~a Pmco;
JwOamVr `mV ZhVo. _madmS>mZr `mnmam~ao~aM gmdH$mar
Ho$cr, JhmUdQ> `dhmamV {e$Z gmoZ- ZmU Am{U O{_ZrMm
_moR>m _mUmda gM` Ho$cm. `mgmR>r nR>mUmZm hmVmer Yac.
nwT>o nR>mUhr ImgJr gmdH$ma Pmco; `mVhr JwOamVr ZhVo.
{Z, nmaer, `y, _madmS>r ho gmmgKfmV Zoh_r AgV.
^maVm`m B{VhmgmV EH$XmM 18 `m eVH$mV OJVgoR>Mr
hdocr cwQ>y Z CXdV H$a`mMm H$ma KS>cm; nU Vo H$maWmZ
A_rMXmM hmoV. Aem ^mZJS>rVhr JwOamVr ZhVo. `mMr
"X~io, {^o, niH$mTy>' Aer g^mdZm gVVM Pmcr; nU H$Yr
{dQ>~ Zm Pm`mMr CXmhaUo gmnS>V ZmhrV. "eoR>Or-^Q>Or'
`mMr AmVyZ {_cr^JV AgVo, `m AnMmamcmhr ^Q>OtZr Cma
{Xcr VodT>r eoR>OtZr {Xcr ZmhrV. H$_rV-H$_r gKf H$aV Vo
`mnmamV {Q>H$y Z am{hco. {Xdmio H$mTy>Z Jm`~ hmoUo dJago mR>rhr
`mMr {gr Zmhr. Eo{Vhm{gH$, gm_m{OH$, gmH${VH$

H$maUmMm {dMma Pmcm; nU Ho$di n[apWVr AZwH$y c


Ag`m_wio H$moUr `edr hmoV Zmhr- gnUy g_mO Va ZmhrM;
_J Zo_H$s "`mZ~mMr _oI' Hw$R>o Amho?
-7"OoUy H$m_ VoUy Wm`, {~Om H$ao gmo JmoVm Im`' hr JwOamVr
hU gdmZm _mhrV AgVo. `mnma H$a`mgmR>rM AmnU
O_mcm Amcmo, hr JwOamVr ~{Z`mMr Imrhr AgVo Am{U
{Vkmhr! Oam ImocmV {eac, Va AWmMo AZoH$ nXa {XgVmV;
`mZo-`mZo Amnc (dU, Om{V`dWo_YyZ {Z{V Pmcoc)
H$m_ H$amd, EdT>mM AW Zmhr. Am_`m `mnmamV
Am_`mnH$sM _mUgmM dmJV Amho, Eo`mJ`mZo `mV Kwgy
Z`o; KwgcmM Va Vmo ZH$s JQ>mJ `m ImBc (ho Amhr nmh),
Agohr AW qH$dm J{^V Bemao AmhoV. JwOamVr ~{Z`mMr Hw$Qw>~ OmV hr gmIir AVyQ> AgVo. coIr H$ama dJao H$amdo cmJV
ZmhrV. {cImnT>r A`V H$_r- EImm nmH$o Q> S>m`arV`m
Zm|XrEdT>rM; nU "Amn`m' _mUgmcm "O~mZ' {Xcr H$s
{Xcr.

"Oo XoeZm amOm ~onmar, EZr Om {^Imar' hr Xgar hU


da`m hUrcm OmoS>cr, Va AOyZ doJim AW {ZKVmo. Amn`m
YmV amOmZoXI
o rc cwS>~Sy > H$aVm H$m_m Z`o, hm Bemam n>
Amho. amOmZo am` H$amd, Am_`m YmV cj Kmc`mnojm
dmOdr H$a `mdm (H$a AdmOdr dmQ>cm Va `mVyZ hOma
nidmQ>m H$mT>Vm `oVmVM), gH$Q>m`m doir Amhr `mcm
_XVhr H$$; nU `mnma Am_`mM hmVmV amhUma! amOmZo
`mnm`mH$S>o {deof cj md, Ag hm g_mO AS>_
p_W_mUo hUmcocm Zmhr. Am_Mm YXm {Zd}YnUo H$$
Xo`mVM amOmM ^c Amho Am{U OoMh r, Ag hm g_mO hUVmo
Amho; H$maU AS>_ p_W`m H$mimV `wamonr` Xoe ZwH$VoM
OmJ{VH$ `mnmamV CVaco hmoV.o _m ^maVmVco ~{Z`o Vmon`V
{ZXmZ XmoZ-AS>rM hOma dfmV chmZ-_moR>o gmmYmar,
`m`mV`m cT>m`m, IwZer, amOH$maUr S>mdnoM (ndramOO`MX), gm_m`mMr C^maUr Am{U {dZme, AmH$_U H$$Z
BWoM Wm{`H$ Pmco`mZr AmUcocr Zdr gH$Vr... ho gJi
nMdyZ Amncm `mnma dmT>dV hmoV.o
Za| _moXtMr JwOamV_Ycr cmoH${`Vm Vo "{~PZog \$| S>cr'

(phQ>m[o am Q>{Zg : w~ B, 19 do eVH$)

gmYZm
9 Zmoh|~a 2013 {Xdmir

103

AmhoV hUyZM Amho Am{U VmodaM amhUma Amho. _moXr Am{U


amd gK `m`m {dMmamVcm \$aH$hr BWo cjmV `oVmo. gKmMr
B{VhmgmMr _mS>Ur gd AmH$_H$mZm Cnao R>adVo; nU _moXtZr
`m JwOamVr {~PZogdm`mMr _Zo (gmV Var) qOH$cr AmhoV,
Vo JwOamVr _m gdM Z`m g_mOmH$S>-o AmOMo AmH$_H$
Agco Var CmMr {JhmBHo$ hUyZM nmhV hmoV.o `m_wio
~S>mo mcm _amR>r amOm, OwZmJT>cm _wgc_mZ Z~m~, S>mJ ^mJmV
Am{Xdmgr, Ah_Xm~mXcm g{_l gmm-g_rH$aU AgyZhr
~{Z`mZm H$Yr AS>MU {Z_mU Pmcr Zmhr. hUOo amOm `mZm
gajU XoV hmoVm, H$s Vo `m-`m amOmcm MwMH$m$Z Amncm
{hV^mJ gmYV hmoV?o
AerM {Vgar hU Amho- gmXmo E ^md! dVy XH$mZmV nSy>Z
amh`mnojm cdH$amV cdH$a {dH$cr OmU ho `edr {~PZogM
gy AgV, hm Pmcm mW{_H$ AW. dVy {OVH$s OwZr hmoVo
{VVH$s Vr ZmedV Agcr Va Iam~ hmoV,o nU ZmedV Zgcr
Var {JhmBH$m`m gVV ~Xc`m Am{U OmV MmoIX i ~ZV
OmUm`m AmdS>r_mUo Vr "AmD$Q> Am\$ \$eZ' hmo`mMm
YmoH$mhr AgVmo. hUyZ H$mhr doim `m {H$_Vrcm Vr {dH$cr
OmBc, VmoM {VMm ^md (_y`) _mZmdm cmJVmo! -hm Xgam
AW. {Vgam AW _mZgemr` Amho. {JhmBH$mcm ZwgVr dVy
ZH$mo AgVo; Va _r KmgmKrg H$$Z, XH$mZXmamcm Mma ngo H$_r
H$am`cm cmdyZ MmJcr dVy (BVamnj
o m) dVmV {_idcr, ho
g_mYmZhr hd AgV. H$maU Agm gmXm H$aUm`mcm g_mOmV
_mZ AgVmo. H$o, Zd{eHo$ cmoH$ `mcm KoD$ZM IaoXrcm ~mhoa
nS>VmV.
XH$mZXmamM _mZgem doJi AgV; Vr {H$`m `mM doir
gw$ AgVo. {JhmBH$mcm gVw > H$$Z, _mc {dHy$Z \$m`Xm
{_idm`MmM AgVmo- hm `mMm gmXm. {JhmBH$ _m{hVrM
Agc, Va `mcm nadS>c
o AgmM _mc H$mTy>Z XmIdm`Mm.
Z`m {JhmBH$m`m {IemV H$m` Agoc, ho n{h`m Mma-nmM
{_{ZQ>mV gamBV XH$mZXmamcm H$iVM. `oH$ _mcmV ham`Q>r
AgVo Vr Ho$di ~mhoaMr Zho- {H$_VrMr! `m_wio VrM hU
"{JhmBH$mcm nadS>c
o Vmo gmXm, hmM ^md' Aer ~XcVo.
_mcmda {H$_Vr`m {MR>R>m Ag`m Var H$mhr aH$_ H$_r
H$a`mBVH$ _m{OZ R>do cocM AgV. "EH$M ^md' hr nmQ>r
_amR>r XH$mZXmamH$S>o _m AgUma Am{U Vr BVH$s OwZr,
H$iH$Q>, aJ CS>mcocr AgVo H$s; Vr ~XcyZ Zdr
cmd`mBVH$mhr Z\$m hmoV Zgmdm!
gd Ka {~PZog_`o hQ>`mda gmYmaU VrZ {nT>m
XH$mZmV {XgVmV. gdmV gr{ZAa _S>ir JmXrda ~gyZ
\$moZd$Z gmXo H$aV AgVmV. _Ycr {nT>r YmdnirMr H$m_XH$mZmV _mc `oU, Z`m _mcm`m IaoXrMr `dWm, BVa H$mhr
H$m`Xoera H$m_ CaH$`mV _ Ag`mZo XH$mZmV `oD$Z-OmD$Z
AgVo. gdmV VU nmoa AS>aQ>qo ZJ AgVmV. gH$mir `oD$Z
XH$mZ, XH$mZmg_moaMr OmJm PmSy>Z dN> H$aU, _mc ZrQ>

gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013

104

(XH$mZXma : BQ> ~Jmc 1866)

Amd$Z R>do U, nmUr ^$Z R>do U, Img {JhmBH$mgmR>r Mhm


dJao gmJU, amr XH$mZ ~X H$aU- hr `mMr H$m_.
J`mdaMm gr{ZAa gmJc
o `m_mUo {JhmBH$mcm Z H$Q>miVm
_mc XmIdU, ho Xga Q>qo ZJ. \$m`Zc {~c H$aVmZm KmgmKrg
hmoD$Zhr \$m`Xm H$gm CaVmoM, ho {eH$U AmnmoAmnM hmoV. Am{U
{~PZog_`o ZmZ-{ZJmo{eE~c Ag H$mhr ZgV. g^mfUH$cm
Am{U Amn`m `mnmamM AWem _mhrV Agc H$s, gmXm
ZH$s hmoUmaM AgVmo. JwOamVr ~{Z`mZm "gwna {ZJmo{eEQ>a'
hUVmV Vo `m_wiMo . qg`mH$Sy>Z _mc KoD$Z Vmo _madmS>mcm
{dHy$Zhr Jwmy ~{Z`m m{\$Q>_`oM amhVmo; hm {H$gm JwOamVr
A`V A{^_mZmZo gmJVmV.
hUyZ Va H$U ^JdmZ hm `mMm cmS>H$m Xod; JmonmcH$U,
amYmH$U hm dada H$am`Mm On! H$UmBVH$m O~aXV
nQ>dmnQ>dr H$aUmam Xod OJmV Pmcm Zgoc. ZmVodmBH$mZm R>ma
_maU, JmontMr d nidyZ ZoU, H$mad-nmS>d MwcV ^mdmVc
^mS>U noQdy>Z Xmohr Hw$imZm X~c
H$aU Am{U `m_mJo EH$
VdkmZ C^ H$$Z "`mcm _r _macm, `mcmhr _m`m hmVyZ
_o`m_wio gXJVr {_ioc' ho `m`m Ka`m _S>itZm nQ>dZy
XoUmam H$U hm Am ~{Z`mM! gmY CXmhaU- ^maVr` `wm`m
AmYr AOwZ d X`m}YZ H$Umcm ^oQ>m`cm Joc.o EH$mcm `mZ
g` {Xc Am{U Xg`mH$S>o dV: Jocm. hUOo `wmMm {ZH$mc
H$gmhr cmJVm, Var H$Um`m >rZo "{dZ {dZ' {g`wEeZM

hmoVr! H$madmVcm ^r_ `mZo {_>mg dmJUwH$sZo nmS>dmH$S>o


didcm hmoVmM; nwT>-o _mJo VmnXm`H$ R>aUm`m H$Umcmhr
nQ>dm`Mm `Z MmcyM hmoVm- B.B.
{dgm`m eVH$mVcr JwOamVr ggog Q>mao r hUOo Yr$^mB
A~mZr. KamoKa OmD$Z _mc {dH$`mnmgyZ gwdmV H$$Z EH$
MS> gm_m` C^o H$aUmao Yr$^mB {ZJmo{eEeg_`o A`V
MVwa, gmdY Am{U gJr {ZX`hr hmoV-o ho gdmZmM _mhrV
Amho. B{S>`Z Eogm amOrd JmYt`m {damoYmV`m
_mo{h_oMm EH$ ^mJ hUyZ [acm`gcmhr MmJcrM Pi ~gcr
hmoVr. `m H$mimV Eog Q>md g`m n|Q> hmD$g_`o am_ZmW
JmoEH $m g_moa`m Q>r-nm`da nm` R>do Zy ~gco AmhoV Am{U EH$
eXhr Z ~mocVm Yr$^mB `mMo nm` MonVmhoV, ho ` AZoH$mZr
nm{hc hmoV. `mM Yr$^mBMr eoAa hmoS>g `m g^m_Ycr
^mfUo hm `dWmnZemm`m {dm`m`m A`mgmMm ^mJ
Pmcm Amho.
gmXm H$aVmZm ~{Z`o {O^oda IS>rgmIa R>do Zy AgVmV.
H$maHw$Zmcm gmho~, Hw$U`mcm nQ>c
o , H$m`H$`mcm ZoVm,
{H$aH$moi XH$mZXmamcm eoR> hUU; {JhmBH$m`m d`m_mUo
~mnyOr, ^mB, ~oQ>m {H$dm _mVmOr, ~hoZ-^m^rOr, ~oQ>r hUU;
H$m`m {JhmBH$mcm ho Vw_`m ngZ{ cQ>rcm emo^c
o hUU,
Vw_`m KamV ~J`mV emo^Zy {Xgoc Aer ^cmdU H$aU Am{U
eodQ>r Vwhr AmcmV hUyZ `m {H$_Vrcm dVy {Xcr, Eadr
Ymcm H$R>rU {Xdg AmhoV ho Z MwH$Vm gmJU, gdM _wI
amOH$s` njmZm `m`m VwcZm_H$ VmH$Xr_mUo {ZYr XoU,
Cnd_y`m_mUo Wm{ZH$ _S>imZm dJUr XoU, XH$mZmg_moa
{^H$mar \$ma doi C^m am{hcm Va {JhmBH$ XgarH$S>o OmBc
hUyZ `mZmhr dmQ>c
o m cmdU... eodQ>r ho gJio "AmohahoS> g'
"gmXmo E$ ^md' H$aVmZm {JhmBH$mH$Sy>ZM dgyc H$aU. OmVmOmVm gmJm`cm nm{hOo H$s, ~{Z`m`m ^mfoV AmXamWu ~hdMZ
\$V dV_mZH$mimV AgV- _mUyg g_moa Agon`V. nmR>r_mJo
~mocVmZm Xod, Y_Jw $, ZoVm, `mnmar, H$maImZXma, KamVco
`o>- gdmMm CoI EH$dMZrM AgVmo!
{ZU` MwH$cm, Va Vmo ~Xc`mV ~{Z`o Vna AgVmV.
{V>Mo m _wm H$aV ZmhrV qH$dm AmOn`V EdT>o ngo KmcyZ Pmco
AmhoV, AmUIr WmoS>o KmcyZ nmh- Agm doS>m AmemdmXhr
ZgVmo. H$mc`m ZwH$gmZrMr MMm H$a`mnojm Vo ImV cJoM ~X
H$$Z CmM ZwH$gmZ Wm~dm, Aem AWmMrhr EH$ hU Amho.
AmUIr EH$ hU Oam {d{M Amho. _moT> ~{Z`m ZmdmMr EH$
nmoQ>OmV Amho. "Vm|S>mda H$moS> CR>c Var Mmcoc, nU _moT>
~{Z`mcm KamV KoD$ Z`o (`m`mer `dhma H$$ Z`o)' Aer Vr
hU Amho. AZmdio ~mU Ogo ~moc`mV nQ>mBV hUyZ
`m`m Vm|S>r cmJy Z`o, Vgm H$mhrgm `m nmoQ>OmVr~c nydJ h
Amho H$s YXm Agcm Var Vmo _moT> ~{Z`mBVH$m "YXdo mBH$'nUo
H$$ Z`o, Aer H$mhr gyMZm Amho? MmoIS>Mo Yr$^mB A~mZr
`mM nmoQ>OmVr_Yco hmoV.o `m`mda {d{Y{ZfoYey`VoMo Amamon

Zoh_rM Ho$co Joc.o `m doJ`m hUrMo g_mOemr` {dcofU


H$am`Mr JaO Amho.
H$_rV H$_r _m{OZ_`o {JhmBH$mcm OmVrV OmV gVw >
R>do Zy ngm OmoS>m`Mm- `mVcm ~amM ngm nwhm `mnmamV JwV dyZ
`mnma dmT>dm`Mm, ho JwOamVr ~{Z`mM gy. `mgmR>r `mZm
{JhmBH$mMr _mV^mfm ~mocmdrM cmJVo Am{U {VMo qYS>dS>ho r Vo
H$mT>VmV. nU _amR>r, ~Jmcr, nOm~r, V{_i cmoH$m_mUo
d^mfo~c \$ma A{^_mZ YaV ZmhrV. JwOamVr _amR>rMo Z_wZo
dmn$Z {dZmoX H$aU, ho Va Zoh_rMM- nwc `m coIZmV `mMr
^anya CXmhaUo AmhoVM. nU BJO r ^mfocmhr `mZr VrM
dmJUyH$ {Xcr Amho. "AmQ>a X \$gZ XoAa {dc ~r Zog BZ
X hmoc' Aer "EZmCg_|Q>' Vo {dZmgH$moM H$aVrc, nU
H$moUVrhr ^mfm ~mocm`cm cmOUma ZmhrV. _m`m `m
AmR>dS>m^a`m dmgmV 'Pay toll and Walk tall' Aer nmQ>r
EH$m Q>mc
o Zm`mda nm{hcr hmoVr. ho `_H$ JwOamVrM Owidy
OmUo!

H$_rV H$_r _m{OZ_`o


{JhmBH$mcm OmVrV OmV gVw > R>do Zy
ngm OmoS>m`Mm- `mVcm ~amM ngm
nwhm `mnmamV JwV dyZ `mnma
dmT>dm`Mm, ho JwOamVr ~{Z`mM gy.
`mgmR>r `mZm {JhmBH$mMr _mV^mfm
~mocmdrM cmJVo Am{U {VMo qYS>dS>ho r
Vo H$mT>VmV. nU _amR>r, ~Jmcr,
nOm~r, V{_i cmoH$m_mUo
d^mfo~c \$ma A{^_mZ YaV ZmhrV.
JwOamVr _amR>rMo Z_wZo dmn$Z
{dZmoX H$aU, ho Va Zoh_rMMnwc `m coIZmV `mMr ^anya
CXmhaUo AmhoVM. nU BJO r ^mfocmhr
`mZr VrM dmJUyH$ {Xcr Amho.
"AmQ>a X \$gZ XoAa {dc ~r
Zog BZ X hmoc' Aer "EZmCg_|Q>'
Vo {dZmgH$moM H$aVrc, nU H$moUVrhr
^mfm ~mocm`cm cmOUma ZmhrV.
gmYZm
9 Zmoh|~a 2013 {Xdmir

105

-8XH$mZXma-`mnmar Aer {V_m hOmamo dfmnmgyZ Onco`m


~{Z`m`m B{VhmgmMr hr EH$ PcH$. ^maVm_`o 19 `m
eVH$m`m Xg`m ^mJmV `m{H$ CnmXZmM (_`w\$ M[aJM)
`wJ gw$ Pmc, Vohm JwOam`m`m hmVmV ^mS>dc H$_r hmoV
`mMm CoI _mJo AmcmM Amho. _m, Z`m `wJmMr Mmhc `mZm
cmJcr hmoVr d Ammo{JH$ ^mS>dcemhr`m AWemmMm
AWhr `mZr g_OmdyZ KoVcm hmoVm. ^maVm_`o H$mnS>CmoJ
gw$ H$a`mMm `Z 1848 _`o gwaV ehamV lr.aUN>mSo >cmc
N>mQo >mcmc mZr Ho$cm hmoVm. ho ZmJa ~mU d gaH$mar ZmoH$a
hmoV.o H$Xm{MV mwiMo mZm Vohm e Amc Zgmd. Ym
H$mimV 1854 o w~ BV lr.H$mdgOr ZmZ^mB Xmda (nmaer
mnmar) mZr ~m~o pnqZJ AS> drphJ H$nZr gw$ Ho$cr.
aUN>mSo >cmc ghOmghOr hma mZUmmnH $s ZhVo. 1858

o gw$ Pmcom AhXm~mX pnqZJ Am{U drphJ H$nZrV


d[a> hm drH$m$Z mZr Amnc dZ nyU Ho$c!
BWyZ nwT>Mm ^maVr mnma-CmoJmMm B{Vhmghr amoMH$,
amomMH$ Am{U oaH$M Amho.
{dZ hS>uH$a
vinay.freedom@gmail.com
mob.: 9890166327

gX^1. ~H$ Qy> X yMa : $Q>g Am$ H$m{S>Q>r Q>So > BZ B{S>m- {Ooe ehm, {ddOrV aW.
2. X H$gmBO Amg$S> {hQ>ar Am$ B{S>Z {~PZog- {O| {nmQ>r, moVr OwmZr.
"co' ($mD$S>eo Z $ma {c~ac AS> ZOo |Q> EwH$o eZMo Yw[aU S>m. B{Xam nm[aI Am{U lr.namJ ehm mmer doimodi
o r
Pmcom MMm Am{U "{~PZog ${cr'YyZ Amcom Amm AZoH$ {dmmer macom Jnm mMmhr AmYma m coImcm
Amho.

gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013

106

dmV`nyd w~ B`m BJO r dmnmMo {~{Q>e gnmXH$

AU {Q>H$o H$a

1. $mOr H$mdgOr ~mZmOr (1786-1851)


"X ~m~o Q>mBg'm yi mcH$mnH $s
EH$od qhXWmZr.
2. OmO yB Q
gnmXH$, "X ~m~o Q>mBg' (1840-1858)
3. am~Q> ZmBQ> (1820-1890)
"~m~o Q>mBg'Mo, "X Q>mBg Am$ B{S>m'o
$nmVa H$aUmao.
4. Wmg wc :"X Q>mBg Am$ B{S>m'm am~Q>
ZmBQ> m gnmXH$mMo nmQ>Z a Am{U dWmnH$.

Eo{Vhm{gH$ {>H$moZmVyZ Oo`mMm qOH$bo`m bmoH$mer hmoUmm dVZmMm


H$moUr $magm {dMma H$arV Zmhr. nU Ago hQ>bo OmVo H$s,
qhXr bmoH$mer dmJVmZm {~{Q>emMr dmJUyH$ gOg hmoVr,
{Vbm H$Xm{MV `m` hUUo e` Zmhr. {~{Q>e-qhXWmZr
dmgWm`m YS>nS>r`m dmQ>MmbrV `mZr Omo mJ nH$abm hmoVm,
`mV ^mJrXmar H$r Am{U `mdgm{`H$ y`mMr nmR>amIU
A{YH$ A{YH$ hmoVr, ho XmIdUmar AZoH$ CXmhaUo `m dmgWm`m
B{VhmgmVyZ XmIdVm `oVrb. `mV ghVr qH$dm gmWrXmar ZhVrM
Ago hUVm `oUma Zmhr, H$maU `dgm`mV Vr H$Yrhr Am{U Hw$R>ho r AgUmaM!
AmOhr {VMo ApVd `m `dgm`mV AmhoM!
gmYZm
9 Zmoh|~a 2013 {Xdmir

107

dmV`nyd w~ B`m
BJO r dmnmMo {~{Q>e gnmXH$

hmm JmYt`m dmV`mZo nwZrV Pmbo`m "{U^dZ'`m


dmVyV "Eg.nr.JmoXaoO OeVmXr' `m {Z{mmZo
Am`moObo`m `m`mZmgmR>r Am{V H$$Z gm{ZV
Ho$`m~b W r S>m. Cfm R>$a `mMo Z:nydH $ Am^ma
mZVmo. Jo`m eVH$mVrb ^maVmMo EH$ gwnw Am{U AmYw{ZH$
am>o r Eg.nr.JmoXaoO `mZm {dZ lmObr AnU H$a`mMr
gYr `mZr bm {Xbr. AdKS> gmm{OH$ g`m hmVmiUm`m
w~ BH$am`m `mXrV Eg.nr.JmoXaoO `mMo Zmd AJH$mH$mda
hmoV.o IarIwar, {XbXma Am{U mZdr y`mda An[a{V lm
R>do Umar nmaer gmOmVrb EH$ `$s Aer Eg.nr.Or.`mMr
AmoiI hmoVr. H$m`m{df`r H$iH$i, CmoOH$Vm, mZdVm
Am{U Z{VH$ y`o `mMm gwX a gJ `m`m `{$dmV
Pmbobm hmoVm. `m H$maUmwio JmoXaoO ho Zmd Q>mQ>m Am{U
OrOr^m` `m Zmdm~amo~aM EH$ ~S >Zo hUyZ AmOhr Cmabo
OmVo. `m`m CH$fm`m n{h`m H$mhr {XdgmnmgyZ hr Hw$Qw>~ o
gmm{OH$ F$U OmUyZ KoD$Z `mMr naVo$S> H$a`mg {eH$br
Am{U Vr dmr AJr ~mUdyZ `m H$boV Vr nmaJVhr Pmbr.
`mwiMo `m A$mQ> Am{U {Z`ZyVZ ~ZV OmUm`m w~ B
ehamV `m H$mhr Hw$Qw>~ mZm Img AmXamMo WmZ {imbobo Amho.
r Eg.nr.Ot.Zm Oo WmoS>o $ma nm{hbo, `mVyZ m`m ZmV
`m`m~b`m AmXamMm Am{U WmoadrMm EH$ H$m` R>gm
CQ>bm. Eg. nr. Ot.Mo AJXr AZno{jVnUo bS>Z `oWo o
2000 `o d`m`m 88 `m dfu {ZYZ Pmbo, nU `m`m
d`mMr Am{U ddmMr OmUrd H$YrM Pmbr ZhVr. H$maU
`mMr H${VerbVm, OmJ$H$Vm Am{U gmm{OH$ m~m~VMr
Vii AIoan`V H$m` hmoVr. n`mdaU, bmoH$g`m{Z`U

gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013

108

Am{U Hw$Qw>~ {Z`moOZ, {ejU, gmOH$`mU, gmam`o,


H$bm d nwamVdem Am{U `mM~amo~a `oUmao nwamVZ
H$bm{dH$ma d Eo{Vhm{gH$ dmaemMo OVZ `m gdM Jmo>t`o
`mZm dma` hmoV.o Vo A{ddm{hV hmoV,o `mwio `m`m
AV:H$aUmVrb gmar OmJm OUy gmO{hVm`m {dMmamZr
`mnbobr hmoVr. AmYw{ZH$ ^maVm`m Ammo{JH$ C^maUr`m
hdm`m O~m~Xmar~amo~aM gmO{hVmgmR>rhr H$mhr Var Ho$bo
nm{hOo, hr {VVH$sM CH$Q> H$iH$i `m`m ZmV hmoVr.
`mV CmoJnVr Oo.Ama.S>r. Q>mQ>mM o Vo gH$mbrZ hmoVo Am{U
dV ^maV ho EH$ d`nUy Ammo{JH$ am> ~Zbo nm{hOo,
`mgmR>r`m `m`m XaXeu `ZmVhr Eg. nr. Or. gh^mJr
hmoV.o `mZr Amn`m OrdZmV AIoar-AIoarg XmoZ hdm`m
KmofUm OZVobm {X`m- "Xoembm XV H$a`mgmR>r w~ B
dmMdm' (goh w~ B Qw> hon B{S>`m) Am{U "^maVm`m doJdmZ
JVrgmR>r gm m' (hon q~J Ada B{S>`m An- {$H$br!).
`m XmoZ KmofUmd$ZM `mMr am>{Z>m {H$Vr Ia hmoVr `mMr
H$nZm `oV.o bm Agohr H$ibo Amho H$s, `m darb XmoZ
KmofUmZm AZwg$Z EH$ `mnH$ H${VH$m`H$ `mZr V`ma Ho$bm
hmoVm. `mV nwT>rb H$m`dmhrgmR>r {Z{V {Xem XmIdbobr
Amho. `m hmnwfmbm Z:nydH $ lmObr!
0
w~ BVrb BJO r dmnmMm Iam Am{U gdgmdoeH$ B{Vhmg
Amn nyUn Uo CnbY Pmbobm Zmhr. "Q>mBg Am$
B{S>m'gma`m moR>m dmnmH$S>ho r `mMm gnUy B{Vhmg
Zmhr. Iao Va AR>amdo eVH$ d EH$mo{Ugmdo eVH$ `m H$mimVrb
{d{dY dmnmMo mbH$sh$ H$go ~XbV Jobo Am{U
gnmXH$nXmMr O~m~Xmar H$moUr H$moUr gm^mibr hmoVr, ho
OmUyZ KoUo AmVm WmoS>o AdKS>M Amho. AmO`mmUo `m
H$mimV gnmXH$, mbH$, wH$, H$meH$ `mMr A{YH$V
m{hVr {g H$am`bm bmdUmam H$m`Xm ApVdmV ZhVm.
EH$mo{Ugm`m eVH$mV w~ BV AZoH$ BJO r dmno {g hmoV
hmoVr. `mVbr ~arMer Anm`wfrM R>abr qH$dm Xgm EImm
moR>m d Am{WH$Q>m ~i dmnm`o {dbrZ Var Pmbr.
`m`mnH$s H$mhtMr mbH$s dV `$sH$S>o hmoVr, `mwio
`mMo Am`w` WmoS>o Am{U ^mdhr `m{XV hmoVm. Amem
dmnmMo OwZo AH$ hVJV H$aUohr $mago e` Zmhr. EH$mM
ZmdmMr nU doJdoJ`m H$mbIS>mV H$m{eV Pmbobr Aer
dmnohr `m doir {g Pmbr hmoVr. n[aUm hmM H$s, `m
H$mi`m dmnmMm gJ B{Vhmg gOyZ KoUo $ma AdKS>
Amho.
`m `m`mZmV r w~ BVrb `m {~{Q>e-B{S>`Z qH$dm
Abmo-B{S>`Z hQ>`m OmUm`m. dmnmMm {dH$mg `m`m
gwdmVrnmgyZ Vo Xoembm amOH$s` dmV` {ion`V`m
H$mimn`V H$gm hmoV Jobm, `mMm EH$ mJmodm m`m An
`ZmZo Oob Vgm d VodT>m KoUma Amho. `mV `m dmnm`m

gnmXH$s` H$V dm~m~Vhr WmoS>o A`mgmH$ {ZH$f H$mT>mdo


bmJVrb. r $$ EH$m Eo{Vhm{gH$ {>H$moZmMm AmYma KoD$Z
gH$mbrZ KQ>ZmMo {H$aH$moi gX^ XoVmZm, AbrH$S>rb
dmnr` B{VhmgmVrbhr H$mhr Jmo>tMr Zm|X KoD$ BpN>Vmo.
Abmo-B{S>`Z, `mMmUo {~{Q>e-B{S>`Z `m gkm
AmbQy>Z-nmbQy>Z H$m dmna`m Jo`m, `mMo n>rH$aU H$aUo
OarMo Amho. `mMm g~Y {~{Q>e dgmhVH$mimV qhXWmZmV
amhUm`m {~{Q>e gmOmer Amho; 1947 `m AmYr`m
H$mbIS>mV `oWo Wm{`H$ Pmbo`m {~{Q>emgmR>r `m eXmMm
dmna Ho$bm AgyZ, `mcm Bpbe d qhXr g{l nmbH$d
AgUm`m ZmJ[aH$mMm gX^ Zmhr. {deofV: Bpbe {nVm Am{U
qhXVmZr mVm `m`m An`mMm `oWo gX^ Zmhr. 1916 nmgyZ
Abmo-B{S>`Z `m gkMo m A{YH$V dmna g{l nmbH$dm`m
gX^mV H$a`mV Ambm, Var {~{Q>e hm Xoe gmoS>y Z Jo`mZVahr
H$mhr H$mi hr gkm yi AWmZo dmnabr Jobr.`mM yi AWmZo
Vr `m `m`mZmV dmnabr Amho.
gZ 1818 Vo 1947 `m H$mimVrb qhXr d {~{Q>e
`m`mYrb g~Y m~b ~aoM H$mhr {b{hbo Jobo Amho. `m
boIZmnH$s Oo`m`m dmJUwH$sg~Y mV A{YH$V {bImU
{ddoH$mnojm ^mdZoMr dmQ> YaUmao Amho. bm `m~m~V A{YH$
`mnH$ Am{U CXma {>H$moZ drH$m$Z Oo`mMr dVUHy $ hr
Oo`mmUoM AgUma, `m dmVdmMm drH$ma H$amdmgm dmQ>Vmo.
Oa {OV Am{U Oo`m`m ^y{H$mV AXbm~Xb KS>br AgVr
Am{U qhXr bmoH$mZr BbS>da dMd {idbo AgVo Va qhXr
bmoH$ {~{Q>emer H$mhr doJ`m nVrZo dmJbo AgVo H$m, Agm
CnpWV H$amdmgm dmQ>Vmo. {~{Q>emMm qhXr bmoH$m~bMm
{>H$moU qH$dm `mMr dmJUyH$, `m`mV Imobda Obo`m
CXmaVdmXr nanami
w o ~arM MmJbr hmoVr Am{U AZoH$ gJmV
Vr amV qH$dm `m` Zgbr Var {ZXmZ dmOdr hmoVr, Ago
VH$mbrZ gmOYw[aUmZm dmQ>V Ago. ^maVmVrb {~{Q>em`m
XrK emgZH$mim`o EH$m {d{e> H$mbIS>mVM m
emgZmZo gmm`dmXmMr MwUHy $ XmI{dbr hmoVr Am{U bm
dmQ>Vo H$s, Vmo H$mbIS> ge CR>mdmMm hmoVm; H$m{VH$maH$mMm
hmoVm.
AbZ Oo. JrZ~Ja `mZr Abmo-B{S>`Z dmL>`m`m
gX^mV Amn`m X {~{Q>e BoO BZ B{S>`m - E Q>S>r BZ X
{bQ>aMo a Am$ Bn[o a`brP, 1880-1960 (Amg$S> `w{Z.
og, bS>Z, 1969) - `m JW mV VrZ H$mbIS> nmS>bo AmhoV.
1880 Vo 1910 `m H$mbIS>mbm Vo Am{dmg nd (Eam Am$
H$mp$S>g) hUVmV.; 1910 Vo 1935 `m H$mbIS>mbm Vo
eH$m nd (Eam Am$ S>mD$Q>) hUVmV, Va 1935 Vo 1960 `m
H$mbIS>mbm CXmgr nd (Eam Am$ obH $br) hUVmV. r `m
VrZ H$mbIS>m `m AmYr`m AmUIr XmoZ H$mbIS>mM m {ZX}e
H$$ BpN>Vmo - Vo hUOo 1818 Vo 1857 ho emoYH$ nd (Eam
Am$ Ebmoaeo Z) Am{U 1857 Vo 1880 ho gmjmH$ma nd

(Eam Am$ [a`bm`PoeZ). ho Ago H$mbIS> H$emgmR>r nmS>m`Mo


`mMo Cma AmoKmV n> hmoBb
M.
n{ qhXWmZmVrb n{h`m qqQ>J og(N>mnImZm)Mr
C^maUr H$a`mMo lo` BQ> B{S>`m H$nZrMo EH$ Xbmb ^rOr
nmaI Am{U hoZr {hb `m XmoKmH$S>o ggmZ OmVo. `mZr
1674`o `mMr gwdmV Ho$br. gwaV `oWrb ^rOr nmaI `mZr
Bpbe BQ> B{S>`m H$nZr`m gMmbH$mZm n nmR>dZy w~ Bbm,
~mUr (amR>r) ^mfm d {bnr OmUUmam H$moUr Var H$m`j
qQ>a (N>nmB` MmbdUmam)' nmR>{d`mMr {dZVr Ho$`mMr Zm|X
Amho. `m qQ>abm Xa dfu 50 n`o Agm mo~Xbm gVV VrZ df}
Xo`mMm H$amahr Pmbm. Aem VhoZo hoZr {b ho {~{Q>e JhW
w~ B ~oQ>mMo qQ>a hUyZ nmR>{dbo Job.o w~ BV Vo qqQ>J og,
Q>mBn Am{U MmJ`m VrMm H$mJX KoD$Z 1674 `o XmIb
Pmbo. 1674 ho df hUOo N>nVr {edmOrhmamOm`m
am`m{^foH$mMo df. ^rOr nmaI `mZm bdH$aM CbJS>bo H$s,
hoZr {b ho $$ qQ>a AmhoV, N>nmBVk AmhoV; Vo `m ogMo

1840 `o S>m. yBQ> `mZm


H$mQ>bS >hZ nwhm ~mobmdyZ
Ko`mV Ambo. `mZVa m `mZr
1840 Vo 1857 Aer V~b
gbJ 17 df} gnmXH$nXmMr
O~m~Xmar drH$mabr. hr O~m~Xmar
KoV`mda `mZr "~m~o Q>mBg'Mo
$n AmybmJ ~Xbbo.
`m nm`m mbH$mZr 1850 `o
`mMo ^mJ^mS>db dmT>dZy `m nmMo
$nmVa X{ZH$mV Ho$bo. Vr VmarI hmoVr
2 gQ>~| a 1850. hm ~Xb
KS>dZy AmUVmZm `mgmo~V EH$
Bemamhr {Xbm Jobm- "Oo H$moUr
`m nmVrb H$moUVmhr OHy$a
nydn admZJr{edm` CMbVrb
(d XgarH$S>o dmnaVrb), `mZr
{ddoH${damoYr dVZ Ho$bo Amho,
Ago mZyZ `mZm `mMr
H$m`Xoera ^anmB H$amdr bmJob.'
gmYZm
9 Zmoh|~a 2013 {Xdmir

109

H$nmoOa hmoD$ eH$V ZmhrV. ^rOr nmaI `mZm amR>r Am{U


XodZmJarVrb OHw$amMo pIio OwidUmam (H$nmoOa) hdm hmoVm.
BQ> B{S>`m H$nZr`m gMmbH$mer `mZr nwhm gnH$ gmYbm.
eodQ>r 1678 `o w~ Bbm EH$ XodZmJar Ajao OwidUmam
H$nmoOa YmS>`mV Ambm; nU `mZVa nwT>rb e^a dfmV
w~ BVrb qqQ>J `dgm`mMr {H$VnV dmT> AJa JVr Pmbr,
`m~bMr AJXrM OwO~r m{hVr CnbY Amho.
w~ B`o qqQ>J ogMr WmnZm Pm`mZVa nwT>rb 125
dfmV H$moU`mhr dmnr` hmbMmbr Pm`mMr Zm|X AJa
m{hVr Zmhr. w~ BVrb n{hbo H$meZ EImm dmnmMo ZhVo,
Va "H$b|S>a $ma X B`a Am$ Ada bmS> 1780' ho hmoV.o "V
H$agoQ>Or BZ X ~Oma' `m qqQ>J og`o N>mnbobo w$bHo$n 34
nmZmMo H$b|S>a w~ BV AdVabo. nU `mM dfu qhXWmZr
nH$m[aVoMm n{hbm AdVma "~|Jmb JPQo >' `m dmnm`m $nmV
nmhm`bm {imbm. `m nmbm "{hH$sO JPQo >' Ago Zmd nS>b.o
Vo H$bH$`mV e{Zdma 29 OmZodmar 1780 `m {Xder {g
Pmbo. nU n{hbm dYmnZ{XZ nmh`mBVHo$ Am`w`hr `mbm
bm^bo Zmhr.

"X Q>mBg Am$ B{S>m'm gnmXH$mMr Imocr (Zmoh|~a 1898)

gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013

110

dmnmMo `wJ w~ BV AdVa`mgmR>r m AmUIr ZD$ df}


bmJbr. w~ BV 1789 `o "~m~o hoamS>'`m H$meZmbm
gwdmV Pmbr, nU H$mhr {XdgmVM "~|Jmb JPQo >'mUo
`mMmhr An`y Pmbm. nU w~ BH$amZm dmnmMr CUrd $ma
{Xdg ^mgbr Zmhr. H$maU H$mhr {XdgmVM 1790 `o "~m~o
Hw$[a`a' ho ehamVrb Xgao dmVmn Xa e{Zdmar gH$mir
dmMH$mZm {iy bmJbo. {d` Ae~Za ho gaH$mar A{YH$mar
`mMo H$meH$ hmoV.o Ae~Za ho `mM H$mimV w~ BMo eoar$hr
Pmbo hmoV.o `m Jmo>r bjmV KoVm, "~m~o Hw$[a`a'YyZ H$moU`m
H$ma`m ~mV`m Am{U `m g~Y mVrb Q>rH$m{Q>nUrMm OHy$a
{Xbm OmV hmoVm, `mMr H$nZm Amn`mbm `o`mgmaIr Amho.
H$meZm~amo~aM dmnmMr mbH$shr `mZVa Ae~Za
`m`mH$S>o Jobr. Oo. Ama. ~r. OrOr^m` `m`mH$Sy>Z `m~m~V
Aer m{hVr {iVo H$s "~m~o Hw$[a`a'YyZ 1831 n`V gaH$mar
{ZdoXZo d hH$y (AmS>g Am$ JhZQ| >) {g hmoV hmoV.o
`mYrb BVa OHw$amMo boIH$ `m H$mi`m H$mhr m`da
`$s hmo`m. `mV Oog {H$Q>me (1765-1832),
mD$Q>Q>A
w Q> Ep$Q>Z (1779-1859) H$Zb hmg
Ho$ZoS>r (1784-1841), ga AboPmS>a ~g (1805-

Oo. E. crZ :
"X ~m~o JPQo >'Mo ZmdV gnmXH$

hoar H$dZ (1845-1892)


{~{Q>e nVYmZ cS>Q>Z Am{U
w~ BMo JhZa cmS> ao mMo {damoYH$

JQo >Z Joar :


w~ BMo JhZa cmS> ao mMo
H$>a gWH$

1841), hoZr am{bgZ (1810-1895) Am{U AboPmS>a


~ob (`y 1853) `m S>itMm gmdoe hmoVm. ~m~o
Hw$[a`a'`m H$meZmbm 50 df} nyU Pm`mda `mMr mbH$s
h$o ~moS>Zo , hoZr $mgQo >, Ama.S>`y.H$m$S> Am{U OeoQ>Or
OrOr^m` `m`mH$S>o Ambr. `mZVa "~m~o Hw$[a`a'bm nYH$
hUyZ "~m~o JPQo >' dmng>rV Ambo; "~m~o JPQo >' `mM ZmdmZo
doJdoJ`m H$mimV H$m{eV Pmbo`m VrZ dmnmnH $s ho
n{hbo. S>bg {ZH$gZ `mZr 1790 `o ~m~o JPQo > ogMr
WmnZm Ho$br Am{U ZVa 25 OyZ 1790 `m {XdgmnmgyZ Xa
ewH$ dmar brZ `m`m gnmXZmImbr Vo {g hmoD$ bmJbo.
S>`y.Eg.Hy$na ho `mMo qQ>a hmoV.o
"~m~o JPQo >'`m Om{hamVrVrb OHy$a Agm hmoVm, w~ B
(~m~)o eham`m EH$m {d{e> (^mJmo{bH$) WmZmwio
^maVmVrb Xgm H$moU`mhr {~{Q>e dgmhVrnojm gdgmYmaU
Am{U ObX ~mV`m {i`mMm mJ hUyZ `oWrb
dmn`dgm`mg hd Amho. "~m~o JPQo >'Yrb `wamo{n`Z
~mV`mMr I~a XoUmam OHy$a hm BVa H$moU`mhr ehamVrb
dmnmnj
o m A{YH$ d ObX I~a XoUmam Agob.'
brZ`m {ZdmrZVa 1890 `o W Hw$Ur {$AamZ
ZmdmMm gnmXH$ Pmbm, nU bdH$aM AS>m $g nmon
gnmXH$nXmda Ambo. hr ZoUyH$ Pm`mda w~ BMo eoar$
hUyZhr `mMr ZoUyH$ Pmbobr hmoVr. VWm{n, df^amVM `mMo
{ZYZ Pmbo d gnmXH$mMo nX nwhm [aH$mo Pmbo. `mZVa
gr.Oo.o$Aa `m JhWmZr gnmXH$nX drH$mabo. naVw VH$mbrZ
gaH$mar {ZU`mda Ho$bo`m Q>rHo$wio gaH$maMm amof mZr
AmoT>dZy KoVbm Am{U `mMr Vm~S>Vmo~ admZJr m`Xoer

H$a`mV Ambr. ga ES>S > doQ> `m gwr H$moQ> Am$ ~m~o


(1862 n`V ~m~o hm`H$moQ> `mM ZmdmZo AmoiIbo OmV
hmoV)o `m aoH$mS>a (AmOMo Mr$ OQ>rg) gdm} `m{`H$
A{YH$m`mda o$Aa `mZr Ho$bobr H$R>mao Q>rH$m `m`m AJmer
Ambr. AWmV, `m dmnm`m gnmXH$nXmda Ambo`m
~`mM A{^OZm`m Z{e~r hoM {bpIV `mdoir hmoV.o
EH$mo{Ugm`m eVH$m`m nydmYmV "~m~o JPQo >'bm w~ BVrb
nmaer gmOm`m amofmbm Vm|S> mdo bmJbo. w~ BVrb pZ
{eZar S>itMo H$m`- {deofV: $s MM Ag|br `m gWoMo
aoh. S>m. OmZ {dgZ (`mZr Hy$b d H$mbOo `mMr WmnZm
Ho$br)- `m`m H$m`m~m~V "~m~o JPQo >'Zo `$ Ho$bobr Vo
njnmVr AmhoV, Agm nmaer gmOmMm Amamon hmoVm. `mMm
n[aUm AWmVM "~m~o JPQo >'`m dmMH$dJmda Pmbm Am{U hr
n[apWVr 1840 n`V am{hbr. `mZVa `m nmMr mbH$s
~Xbbr Am{U `m~amo~aM `mMo Zmdhr. n[apWVr`m
XS>nUmwio "~m~o JPQo >'Mo n[adVZ "OQ>bZ JPQo >'`o Pmbo.
nU `m Z`m ZmdmMr ZdbmBhr bdH$aM gnbr Am{U
df^amVM OmZ H$mZZ `mMr Zdo gnmXH$ hUyZ {ZdS> hmoVmM
nwhm OwZo "~m~o JPQo >' ho Zmd `m dmnmbm {imbo. w~ B`m
gmdO{ZH$ OrdZmV H$mZZ `mMm H${Verb gh^mJ hmoVm. EH$
MVwa d$m hUyZ `mMr ehamV `mVr hmoVr, nU
n`dgm`mbm bmJUmao gnmXH$mMo "nmUr' AJr ZhVo.
`mwio `mZm bdH$aM BbS>bm naVmdo bmJbo. nU BbS>`o
`mZr H$m`Xo{df`H$ {ejU nyU H$$Z arVga gZX KoVbr
(1853) Am{U H$mhr dfmZr Vo nwhm qhXWmZmV naVbo Am{U
"~m~o JPQo >'Mr O~m~Xmar `m`m AZwnpWVrVrb gnmXH$ Oo.

gmYZm
9 Zmoh|~a 2013 {Xdmir

111

E. brZ `m`mH$Sy>Z nwhm hmVr KoVbr. H$mZZ `mMr


d{H$br OoVoM Mmby hmoVr. nU `m`mmJo AmVm ~[aQ>a hr
CnmYr hmoVr. `mwio w~ B eha Am{U ~oQ> n[agamMo w`
nmobrg {OQQo > hUyZ `mMr {Z`w$s Pmbr. Vr O~m~Xmar
`mZr `mMr H$Vr {~KS>no `V {Z>Zo o gm^mibr. 1874 `o
m`^yrbm naVVmZm gwdPo `oWo `mMo {ZYZ Pmbo, Vo
`m`nrR>mMo wI gX` AIoan`V am{hbo. w~ B`m
`w{Z{gnb H$mnm}ae
o ZMo Vo H$mhr H$mi A`jhr hmoV,o `mMr
gmj `w{Z{gnb H$mnm}ae
o Z`m g^mJhmVrb `mMm nwVim
AmOhr XoVmo.
Mr$ o{gS>o gr {OQQo > hUyZ H$mZZ `m`m ZoUwH$sZVa
`mZm "~m~o JPQo >'Mo `dWmnZ ZrQ> nma nmS>Uo Ae` Pmbo,
hUyZ `mZr Oo.E.brZ ("JmBS> Qy> ~m~'o wio {g
Pmbob)o `m`m hmVr gmondbo (1859) Iao, nU brZ `mZm
`m O~m~XmarVyZ df^amVM Xahr Ho$bo. 1863 n`V H$mZZ
`mZr nmMo gnmXZ H$aVmZm `dWmnZmMr Ywamhr dm{hbr, nU
AIoa eodQ>r `mZm "~m~o JPQo >' ho ogg brZ AS> emZ
`mZm {dH$mdo bmJbo. Z`m `dWmnZmV "~m~o JPQo >'Zo
ehamVrb gmm{OH$ KS>mmoS>t`o bj Kmb`mMo {deof
H$V` 1860 Vo 1870 `m Xhm dfmV ~Omdmdo bmJbo. 1840
`m XeH$mVrb H$mhr H$mi `m`m gaH$ma{damoYr
VXeZmwio emgH$m`m dVwi
mV `mbm XfUohr {imbr
hmoVr. {~{Q>e YmoaUmg~Y r H$S>H$ ^mfoV {Z^gZm H$aUmam
OHy$a WM `m dmnmZo {g Ho$bm. "EH$ qhX' `m ghrZo
{b{hbobr Or EH$Xa AmR> no {g Ho$br Jobr Vr {~{Q>e
am`H$`mda gS>H$y Z Q>rH$m H$aUmar hmoVr. Vr gd ^mH$a nmS>w aJ
VIS>H$a (1816-1847) `mMr hUOo gmm{OH$ Am{U
Ym{H$ gwYmaH$ hUyZ {d`mV Agbobo XmXmo~m d
S>m. Ammam VIS>H$a `m`m ~YMy r hmoVr. H$nZr gaH$mada
"^maVmbm AmOn`V {imbobm gdmV moR>m emn' Agm n>
R>nH$m ^mH$a nmS>w aJ VIS>H$a `mZr R>do bm Am{U `mVyZ `m
gaH$ma~b n{h`mXmM n> eXmV OmhranUo AgVmof H$Q>
Pmbm. `mZVa`m H$mimV XmXm^mB ZmamoOtMr gw{g "~Zo SZo
{WAar' ^mH$a nmS>w aJ VIS>H$am`m `m Cmam`m nm^y rda
AmYmabr hmoVr. "~m~o JPQo >'`o AZoH$ {ghV boIH$mMo
{bImU {g hmoV Ago. `mV ga ~mQ>b
{$Aa (18161873), ga OmO ~S>d Sw > (1834 -1917), Oo.Eb.{H$nqbJ
(1837 -1911) ho AmQ> Hy$bMo mo$o ga Am{U {d`
dS> dW (1835-1917) ho Ep$Q>Z H$mbOo Mo {pgnb
`mgmaIo ZmdV hmoV.o
w~ BV 1789 Vo 1819 `m Vrg dfm`m H$mimV $$ XmoZM
wI dmno H$m{eV hmoV hmoVr. 1819 `o Oo.EM.Q>m $sba
(1800-1885) `mZr W{JV Pmbobo "AmJg' ZmdmMo
H$meZ ~m~o H$m{ZH$b' `m Z`m ZmdmZo Mmb{d`mg hmVr
KoVbo. Vo `mZr VrZ df} Mmbdbo Am{U 1822 `o

gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013

112

Q>m $sbaZr qhXVmZ gmoS>bm hUyZ H$meZ nwhm W{JV


Pmbo. Vo nwhm qhXWmZmV Ambo Iao , nU `mZr Amnbr
nH$m[aVm w~ BVZy H$bH$`mH$S>o di{dbr. w~ B Am{U
H$bH$mm `m Xmohr ehamVrb n`dgm`mV `mMo `moJXmZ
~amM H$mi Pmbo. Vo 1843 `o nwhm bS>Zbm naVbo Vo
bS>ZYrb ZmQ>jom`m AmoT>rZo. nU VoWo `mZm $ma `e
{imbo Zmhr. Q>m $sba `mZr Amnbo nH$m[aVoVrb AZw^d
"Q>mBg Am$ B{S>m' `m nmVyZ 1872 `m Owb {h`mV 2
,10, 17 , 23 d 24 `m VmaImZm EHy$U nmM boImVZy mS>bo
AmhoV. `mZVa boImMo nwVH$hr H$m{eV Pmbo, Agm CoI
{iVmo. `m H$mimVrb dmnr` dmVmdaUm~b "Q>mBg Am$
B{S>m'Zo Amn`m 17 Owb 1872`m AH$mV Aer Zm|X Ho$br
Amho...
...`m H$mimV (1830) "X ~m~o Hw$[a`a' ho n {V>Mo o
mZbo OmV hmoV.o `mVrb OHy$a daModa XgarH$S>o CV Ho$bm
OmV hmoVm, `mMr ^anya egmhr Ho$br OmV hmoVr. Am{U Vo
dm^m{dH$M hmoV.o bmS> {d` ~|qQ>Jbm ^anya H$a {idyZ
XoUmar Or no hmoVr, `m`mer "~m~o Hw$[a`a' H$m`M ghV
Agm`Mo.''
gZ 1838 `m AIoarg w~ B ehamVrb wI dmVmnmV
"~m~o JPQo >', "~m~o Hw$[a`a' Am{U "~m~o Q>mBg' hr VrZ hmoVr.
`mnH $s "~m~o Q>mBg' `mM dfu gw$ Pmbo hmoV.o {gog [a`Z
nmoVg `m EH$m H$Q>Z`m nZr. `mZr amUr phQ>m[o a`m
`m`m H$ma{H$Xu`m gwdmVrbm w~ B eha H$go {XgV hmoV,o
`m~b {b{hbo Amho. "doQ>Z B{S>`m BZ 1838' `m 1839
`o {g Pmbo`m {IS> JW mV `m H$mi`m w~ B`m
OrdZmMo dUZ Amho. Vmon`V phQ>m[o a`Z amOdQ>rMo H$m`Xo
w~ Bn`V nmoMbohr ZhVo. {gog nmoVg {b{hVmV,
"gdgmYmaUnUo gwYmaUm`m {XeoZo ^maVmMr doJdmZ dmQ>Mmb
gw$ Pmbobr {XgVo. ` dJmV {Xgy bmJbobm hm ~Xb `mZm
CH$fmH$S>o KoD$Z OmBb.'
w~ BVrb JVr`m dmVmdaUmMo EH$ CXmhaU XoVmZm `m
{b{hVmV, "`oWrb Wm{ZH$ dmnOJV A{YH$ {V{>V Am{U
hdmMo hmoV Mmbbobo Amho.' dmnmMo Ago hd dmT>V
Mmbbo, `mMr H$mhr H$maUo AgUmaM!
dmnmdarb OmMH$ {Z~Y Am{U gaH$mar {Z`UmMo {Xdg
gnbo hmoV.o w~ BMo VH$mbrZ JhZa bmS> boAa `mZm Vr ~YZo
H$m` R>do m`Mr hmoVr, nU `m`m BN>{o d JhZa OZab ga
Mmg oQ>H$m$ `mZr 1835 `o Vr H$mTy>Z Q>mH$br. `mwio
qhXWmZMr dmno w$Vo`m Z`m hdoV mg KoD$ bmJbr. .
J "~m~o Hw$[a`a' Am{U "~m~o JPQo >' `mZr {imbo`m
dmV`mMm Zgmo$ Cn`moJ H$m H$$Z KoD$ Z`o? `mMo CXmhaU
gmoa R>do Zy MmJbr dmno ~mOmamV AmUy nmhUmm g{dMmar
S>itZm EH$ H$mao CmoOZM bm^bo. `mwio w~ B ehamV
`jmV EH$ MV` {ZmU Pmbo hmoV.o

""w~ B eha CgmhmZo ^abo Amho. `m CgmhmMo H$Q>rH$aU


1836 `o "M|~a Am$ H$mg'`m gWmnZo`o Pmbo.
H$nZrMo AmXoen 1834 `o mJo Ko`mV Ambo Am{U ImgJr
gWmer `mnma Iwbm Pmbm. X ~H$ Am$ ~m~o ZwH$VrM da `oV
Amho. AmJ~moQ>tMr dmhVyH$ Am{U `wamonbm OmoS>Umar dmQ> `m
{df`mda XaamoO gJirH$S>o MMm d dmXmdmXr Mmby Amho.
w~ B`o dmnmZm BVHo$ AZwH$y b dmVmdaU AmVmn`V H$YrM
ZhVo Am{U hr gYr nH$S>Umar mUgo Z`m `mnmar Kam`mer
~her g~{ YV AmhoV. `mnma Am{U ~qH$J `m`mYrb Z$m
nydu BQ> B{S>`m $g {JiH$ V H$arV hmo`m, Vmo {idyZ `m
Z`m `mnmmZm dmQy>Z `m`Mm Amho.''
`m Z`m dm`dgm`m`m gmhgmV CV$ nmhUmao hmoV-o
ogg o$W AS> H$nZr; ogg. ~mD$Z[aJ AS> H$nZr; [aMr,
Qw>AS> AS> H$nZr, pH$Za AS> H$nZr, {d` {ZH$mob AS>
H$nZr, {S>amo AS> H$nZr; {hpJZgZ, H$mS>d b
o AS> H$nZr,
ES>`y AS> H$nZr, m{Q>Z ao AS> H$nZr, {JbS>ag; EdmQ>
AS> H$nZr, $mOr H$mdgOr, ~m~o MQg , {d` hmdS>,
{d` mQ> `,y H$bH$mm ~[aQ>a Am{U S>m. {d` H$s ,
o{S>H$b pQ>eZa `m gdmZr EH$ `oD$Z Z`m dmnmMo
ZmH$aU "~m~o Q>mBg AS> OZb Am$ H$mg' Ago Ho$bo Am{U
Vo Xa ~wYdmar d e{Zdmar Ago AmR>dS>mVyZ XmoZ doim H$m{eV
H$a`mMo R>adbo. S>m. Oo.B.~Zo mZZm `mZr gnmXH$ Zobo.
S>m. ~Zo mZ ho Am`[ae hmoV.o BbS>Yrb gH$mbrZ dH$s`
Am{U dkm{ZH$ n{H$m`o `mMo CoIZr` `moJXmZ hmoV.o
`mZm EH$mM doir XmoZ ^y{H$m {Z^mdm``m hmo`m- "~m~o
Q>mBg'Mo gnmXZ Am{U M|~a Am$ H$mgMo g{MdnX. nU Owb
1839 `o w~ Bbm Am`mZVa dfmVM H$mbmZo `mMm
XXd r `y Pmbm. Am{U d`m`m Ho$di 36 `m dfu Pmbobm
`mMm An`y "~m~o Q>mBg'bm $ma moR>m Y$m XoD$Z Jobm.
dmV{dH$ 1839 Am{U 1840 hr XmoZ df} w~ BVrb
dmn- OJVmbm $ma moR>m $Q>H$m XoUmar R>abr. H$mbam gmWrZo
VrZ CX`mowI nH$mamMo ~ir KoVbo. H$b ZmdmMo "~m~o
JPQo >'Mo gnmXH$, $gmo ZmdmMo "~m~o Hw$[a`a'Mo CngnmXH$ ho
S>m. ~Zo mZ~amo~a H$mbmMo ~ir R>abobo AmUIr XmoZ nH$ma.
S>m. ~Zo mZ ho `m gdmV A{YH$ ~w{mZ d Hw$eb hmoV.o `mZr
w~ B`m gH$mbrZ nH$m[aVoda Amn`m n{h`mM boImVyZ
EH$ doJir N>mn CQ>dbr. "~m~o Q>mBg'`m n{h`mM AH$mV
BbS>Zo qhXWmZH$S>o Ho$bo`m Xbj
m~b naIS> Q>rH$m H$$Z
$ma WmoS>Mo Bpbe bmoH$ `m Xoembm ^oQ> Xo`mg V`ma AgVmV,
`mH$S>o bj doYbo Amho. S>m. ~Zo mZ `mZm H$moU`mhr {>H$moZmVyZ
qhXWmZMr ^yr Ho$di VdkmZm`m A`mgmgmR>r Zho, Va
BVahr `mdhm[aH$ ~m~VrVhr Amgw` {ZmU H$aUmar dmQ>V
hmoVr.
`m "~m~o Q>mBg'Mr dm{fH$ dJUr Vrg n`o Am{U m{gH$
Xhm n`o hmoVr. `m nmVrb gwdmVr`mM EH$m Om{hamVrV

nwT>rb H$maMm OHy$a Amho- ""`m nmV amOH$maU, {dkmZ


Am{U gm{h`{df`H$ Cmmom OHy$a daModa CnbY hmdm,
Aer MmoI `dWm H$a`mV Ambr Amho. ZmJar, bH$ar d
Zm{dH$ godmYrb hmoUmao ~Xb- ~T>`m Am{U `m`mer
g~{ YV hdm`m Jmo>tMr Zm|X {Z`{VnUo d `dpWV
R>do `mV `oBb
. nm`m OHy$a-V^mVrb H$mhr ^mJ Wm{ZH$
Am{U BbS>Yrb `mnmar OmVrgmR>r amIyZ R>do bobm Agob.
`mV Am{WH$ KS>mmoS>tMr A`mdV d A{YH$V m{hVr,
`{$JV qH$dm gmdO{ZH$ ~m~VrVrb VH$mar `mMr `mo` XIb
KoD$Z MmH$er H$a`mV `oBb
. `m KQ>Zmdarb MMm w$nUo
Am{U {Z:njnmVrnUmZo Aer H$miOr KoD$Z Mmb{dbr OmBb
H$s, `mVrb ^mfm Am{U EHy$U gya hm H$moUmbmhr XImdUmam
Zgob. {~{Q>e Am{U `wamo{n`Z amOH$maUm`m gX^mV`m~b Bpbe dmMH$ $ma gdXo Zerb Amho- doJdoJ`m
amOH$s` njm`m wInmVrb boImMm Amd`H$ ^mJ H$mTy>Z
{g Ho$bm OmBb Am{U `mVrb VVmVao d ^mdZmMr XIb
AJbI
o mVyZ Ko`mV `oBb
.''
"~m~o Q>mBg'Mo gMmbH$ Am{U gnmXH$ `mZr darb
n[aN>Xo mV `$ Ho$bobr CXmm C{>o AmO`m H$mimV`mhr
nH$m[aVobm mJXeH$ R>aUmar AmhoV.
"~m~o Q>mBg'Zo BbS>YyZ EH$ wUVk mJdyZ
`m`mm$V Wm{ZH$ H$mam{JamZm AjaOwiUrMo (H$nmoqOJ)
H$m {eH${d`mMo R>a{dbo. BbS>YyZ AmUIrhr H$mhr
H$nmo{PQ>g Am{U erZda H$m H$aUmao qQ>g 1842 `o
AmU`mV Ambo. `m H$mimVhr dmnmbm bmJUmm
H$mJXm`m {Z`{V Am{U nwaeo m nwadR>mMm hmoVmM! Aem
gd mZm Vm|S> XoV "~m~o Q>mBg'Mr Am{WH$ Am{U gnmXH$s`
Aem XmoZhr nmV`mda JVr Mmby hmoVr. `m JVrMo JH$ Ago
H$s, ^maVmVyZ BbS>`o admZm hmoUmm AH$mMr g`m 1841
`o 77,000 hmoVr Vr 1842 `o 1,06,830 EdT>r Pmbr.
`mVrb 39,983 hUOo OdiOdi Mmirg Q>$o AH$
w~ B`m Q>mBg H$MoarVyZM nmR>{dbo OmV hmoV.o AWmVM, `m
AH$m`o "X ~m~o Q>mBg Wbr gar Am$ B{S>`Z BQ>{o bOg'
(nydu ~mV`mZm hUOo "`yO'bm BQ>{o bOg' hUV!) `mMmhr
gmdoe Ago.
"~m~o Q>mBg'`m mbH$s`o (mom`Q>a{en) 1846
Am{U nwhm 1850 `o Ago XmoZ doim ~Xb Pmbo; `m doir
`wamo{n`Zm~amo~a H$mhr qhXWmZr ^mJYmaH$hr nm`m
`dWmnZ g{VrV Ambo. Varhr `mMr gW JVr gw$M hmoVr.
S>m. ~Zo mZ `m`m {ZYZmZVa gnmXH$nXmda Ambobo S>m. OmO
`yB Q> (1805-1860) `m`mwiMo Vr e` Pmbr. H$mhr
{XdgmZV a S>m. `yB Q>Zm H$mQ>bS >bm naVmdo bmJbo. `m`m
JahOoarV "~m~o Q>mBg'Mo gnmXZ Ep$Q>Z H$mbOo Mo
S>m. h|S>agZ `mZr H$amdo, Aer {dZVr `mZm H$a`mV Ambr.
"~|Jmb o{S>H$b gphg'Mo S>m. ZmBQ> d `m`mer ZmgmY`

gmYZm
9 Zmoh|~a 2013 {Xdmir

113

Agbobo am~Q> ZmBQ> `mZr nmMr mbH$s ~amM moR>m H$mi


AZw^dbr Am{U H$mhr {hZo `m dmnmMo gnmXZhr Ho$bo.
VWm{n, 1840 `o S>m. `yB Q> `mZm H$mQ>bS >hZ nwhm
~mobmdyZ Ko`mV Ambo. `mZVa m `mZr 1840 Vo 1857
Aer V~b gbJ 17 df} gnmXH$nXmMr O~m~Xmar nobbr. hr
O~m~Xmar KoV`mda `mZr "~m~o Q>mBg'Mo $n AmybmJ
~Xbbo. `m nm`m mbH$mZr 1850 `o `mMo ^mJ^mS>db
dmT>dZy `m nmMo $nmVa X{ZH$mV Ho$bo. Vr VmarI hmoVr 2
gQ>~| a 1850. hm ~Xb KS>dZy AmUVmZm `mgmo~V EH$
Bemamhr {Xbm Jobm- "Oo H$moUr `m nmVrb H$moUVmhr OHy$a
nydn admZJr{edm` CMbVrb (d XgarH$S>o dmnaVrb), `mZr
{ddoH${damoYr dVZ Ho$bo Amho, Ago mZyZ `mZm `mMr
H$m`Xoera ^anmB H$amdr bmJob.'
Aem H$maMm Bemam H$Xm{MV AmO AWmZr dmQ>b
o ; nU ho
bjmV R>do bo nm{hOo H$s, {Q>H$y Z amh`mgmR>r, ^rfU nY}bm
Vm|S> Xo`mgmR>r H$amdm bmJUmam gKf `mwio hm Bemam
An[ahm` hmoVm.
X "~m~o JPQo >' ho n JhUw$ hmoD$Z nwhm H$m{eV hmoD$
bmJbo hmoVo Am{U "~m~o hoamS>' ZmdmMo Zdo {-gmm{hH$ gw$
Pmbo hmoV.o w~ BV 1854 `o BJO r VrZ X{ZHo$, VrZ {gmm{hHo$ Am{U Mma gmm{hHo$ `mMo H$meZ hmoV hmoV.o
S>m. `yB Q> hm OZVoH$Sy>Z D$Om {idUmam mUyg hmoVm Am{U
w~ B`m ^m{VH$ d ~m{H$ JVrH$aVm hUyZ
{ejUgmamnmgyZ Vo eha gwYma`mn`V, AJXr doYemio`m
C^maUrn`V AJr - hm{Q>H$Mab gmogm`Q>r (H${f-$bgdYZ
gWm), X ~m~o {OAmJm {$H$b gmogm`Q>r (`m gWoMo H$m`dmh
S>m. `yB Q> dV:M gVV drg df} hmoV)o , Jh]Q> g|Qb

`w{P`- `mbm AmVm ^mD$ XmOr dVwgJ h mb` Ago


hUVmV- `m gdm`m C^maUrgmR>r `mZr {OdmMo amZ Ho$bo.
`mMm {edS>rYrb ~Jbm ho VU w~ B-gwYmaH$m`m
^oQ>rJmR>rMo EH$ H|$ hmoV.o S>m. `yB Q> `mMo H$m BVHo$ Cm H$mao
Mmby hmoVo H$s, Vo 1857 ZVahr BWo {Q>H$y Z amh eH$bo AgVo;
nU 1857 Yrb EVoer`m`m CR>mdm~m~V `mMo AmJhXamJh H$nZr`m eoAahmoS>am`m {damoYr hmoV.o {~{Q>e
gmmYmm`m {damoYmV ~S> H$aUmm qhXr bmoH$mZm H$moU`mhr
H$maMr X`mm`m XmIdy Z`o, Aem H$ma`m YmoaUmMm
S>m. `yB Q> `mZr CKS> d Omhra AmJh Yabm. hUyZ
`m`mdarb amJmwio `mMm CoI "bS>r `yB Q> (a$mibobm
Am{U a${nnmgy)' Agm hmoD$ bmJbm. Ag` ^mfoV `mZr
Ho$bo`m VXeZmwio `mZm `mMo nX Jdmdo bmJbo.
dmnm`m qhXWmZr eoAahmoS>amZr "~m~o Q>mBg'`m
gnmXH$nXmd$Z `mMr CMb~mJS>r H$a`mgmR>r hmV{idUr
Ho$br. EImm OIr qghmmUo S>m. `yB Q> `mZr "~m~o
Q>S >S>' YyZ Ohar eXmV Amnbr H${$`V mS>m`bm gwdmV
Ho$br. "~m~o Q>mBg'YyZ {ZKm`mda Amn`m w~ BVrb

gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013

114

H$m{Q>e {m`m gmmZo `mZr Amnbr H${$`V mS>`mgmR>r


"~m~o Q>S >S>' gw$ Ho$bo hmoV.o hr EH$M KQ>Zm `m`m H$m`mMo
ZmJ[aH$mZm dmQ>bb
o o mob Am{U `jmV `m`m nXamV
nS>bb
o o mn `m`m`o `oD$Z C^r am{hbobr {XgVo, hr moR>rM
XXd mMr Jmo> Amho. `mnwT>rb XdX{dbmg Agm- 1860 `o
S>m. `yB Q> `mMo {ZYZ Pm`mZVa bJoM 1861 `o "~m~o
Q>S >S>' hoM "Q>mBg Am$ B{S>m'`o {dbrZ Pmbo. `yB Q>ZV a
am~Q> ZmBQ> `mZr "~m~o Q>mBg'Mr gnmXH$s` gyo hmVr KoVbr.
"~m~o Q>mBg'Mo "Q>mBg Am$ B{S>m'`o Pmbo`m
n[adVZ- {H$`oMo IaoIaw o gmjrXma am~Q> ZmBQ> ho hmoV,o nU
"Q>mBg Am$ B{S>m'Mm nwT>rb B{Vhmg OmUyZ Ko`mAmYr `m
doi`m BVa H$mhr dmnmMm WmoS>`mV AmT>mdm `mdm bmJob.
1840 `o XmoZ Zdr m{gHo$ "~m~o J{PZ' Am{U "~m~o
nmo{Q>J J{PZ' hr gw$ Pmbr. Mma dfmZV a hUOo 1844
`o "~m~o {dQ>Zgo ' ho Ym{H$ gmm{hH$ gw$ Pmbo, nU Vo XmoZ
dfmVM hUOo 1846 `o JwS >mimdo bmJbo. 1845 `o gw$
Pmbobo "~m~o ob' hUOo BbS>Yrb dmMH$mgmR>r gmXa
Ho$bobr w~ BVrb {h`m`m KQ>ZmMr Or Ago. `mM dfmV
"~m~o nmo{Q>J [ay' ho Zdo m{gH$ "~m~o JPQo >'`m
H$m`mb`mVyZ {g hmoD$ bmJbo. `mwio ~m~o nmo{Q>J
J{PZbm Y$m ~gbm. hiyhiy w~ BVrb Z`m dmnmMr
VgoM {Z`VH$m{bH$mMr g`m `mZVa dmT>V Jobr. "X noQ>Qo >a'
ZmdmMo gmm{hH$ 1847 `o gw$ Pmbo; Va ^m`Iim ogYyZ
1854 `o "~m~o $mQ>b
u J{PZ' {iy bmJbo.
`m Abmo-B{S>`Z {Z`VH$m{bH$mMr Zm|X AmUIr EH$m
hdm`m {Z`VH$m{bH$m`m Zm|Xr{edm` nyU hmoUma Zmhr. "{X
Abmo-B{S>`Z {n[a`m{S>H$b {bQ>aMo a' (1887, Zdr Amdmr)
`o Aer m{hVr {Xbobr Amho H$s, {Vmhr gm{hp`H$ AmT>mdm
Ko`mgmR>r w~ BV "$mQ>b
u [ay' H$m{eV H$amdo, Aer `moOZm
R>abr. hr `moOZm Owb 1854 `o EM.Eb. AS>gZ - Oo `m
doir nmo{b{Q>H$b {S>nmQ> Q| >Mo goH$o Q>ar hUyZ H$mH$mO nmhV
hmoV-o `mZr {Xbo`m EH$m ^moOZgma^mV M{Mbr Jobr. `m
doir CnpWV S>itV- {d` hmdS> (nwT>o AS>hmoH$o Q> OZab
Pmbo), `mMo ~Yy ES>dS> hmdS> (nwT>o w~ B emgZmMo EH$
gX`), EM.~r.B. $sAa (nwT>o "ga' nXdr {iyZ ga ~mQ>b

$sAa hUyZ AmoiIbo OmD$ bmJbo), EM.H$m{Z~oAa


({gphb B{O{ZAa), H$Q>Z [aAa (nwT>o bH$ar Im`mMo
g{Md), aoh. {${bn AS>agZ (gXa AXmbVMo a{OQma),
OmZ H$mZZ (nwT>rb H$mimV d[a> nmobrg {OQQo >), h~Q>
{OamS> (nwT>rb H$mimV JQ > o{S>H$b H$mbOo Mo {pgnmb) Am{U
gr.Oo.AH$mBZ (nwT>rb H$mimV w~ B gaH$maMo EH$ gX`)- ho
gd m`da hmoV.o "X Bpbe BZ doQ>Z B{S>`m'Mo boIH$ aoh.
nr. AS>agZ `mZm `m "$mQ>a br [ay'Mo gnmXH$ Zo`mV
Ambo. `mZVa Pmbo`m XrK MM}V Agm {ZU` Ko`mV Ambm
H$s, "Ho$di EVoer` {df`m`m n[aKm~mhoa`mhr H$mhr

{df`mda boIZ drH$ma`mV `mdo'. "$mQ>b


u [ay' A`V
`edr Pm`mMr Zm|X Amho. `mV {g Pmbo`m H$mhr
boIZmV Cm gm{hp`H$ JwU AmhoV. {deofV: ES>dS> hmdS>
`mMo {bImU A`V gj R>abo. boImnH $s AmUIr EH$
{d` oH$nrg WH$ao `m`mda hmoVm. WH$ao `mZr dVM
"AmVmn`V m`m {bImUmdaMm r dmMbobm gdm}H$> boI'
Agm `mda {Zdmim {Xbm hmoVm. nU ho $mQ>b
u'gwm OmV
H$mi OJy eH$bo Zmhr. 1857 `m OyZ-Owb {h`mV `mMo
H$meZ Wm~bo. `mMo gnmXH$ aoh. nr.AS>agZ `mMo {ZYZ
Am{U Xoe^aMm 1857Mm {~{Q>e{damoYr CR>md `mwio Vo ~X
nS>bo.
`m gwmamg H$m{eV hmoV Agbo`m ~hg `
{Z`VH$m{bH$mMr n[apWVr Aer hmoVr. `m`mnH$s A{YH$me
~X nS>br qH$dm nwT>rb H$mhr dfmV Xgm moR>m nmH$S>o
AmoT>br OmD$Z `mMm ^mJ ~Zbr. 1861 n`V`m `m
H$mbIS>mV Z`m nmMm CX` Am{U Ow`m H$mhtMm An`y
Ago w~ BVrb dmnr` OJVmMo {M hmoV.o
S>m. `yB Q> `m`mZVa "~m~o Q>mBg'Mo gnmXH$ hUyZ am~Q>
ZmBQ> (1820-1890) `mMr ZoUyH$ Pmbr. Vo H$Q>ba, nma
Am{U H$nZrMo {V{ZYr hUyZ qhXWmZmV Ambo hmoV.o "~m~o
Q>mBg'`o S>m. `yB Q> `m`m aOo`m {XdgmV `mZr H$m`H$mar
gnmXH$ hUyZ Ho$bobo H$m` CoIZr` hmoV.o Oohm S>m. `yB Q>
`mZm gnmXH$nXmd$Z Xa Ho$bo Job,o Vohm `m OmJr am~Q> ZmBQ>
`mMr {ZdS> Pmbr. `mZr dmMH$mMm, eoAahmoS>amMm Am{U
`mVrb qhXWmZr eoAahmoS>amMm {dmg naV {idbm. am~Q>
ZmBQ> gnmXH$ Pm`mZVa `mZr Wm`g wb `m`mer ^mJrXmar
H$$Z "~m~o Q>mBg' {dH$VM KoVbm. `m `dhmamV `mZr

1.
2.
3.
4.

XmI{dbobr Hw$ebVm "~m~o Q>mBg'Mm ^m`moX` H$aUmar R>abr.


Wm`g wb ho w~ BVM E`wH$o eZ gmogm`Q>r`m ogMr
O~m~Xmar Ko`mgmR>r hUyZ qhXWmZmV Ambo hmoV.o Vo "~m~o
Q>mBg'Mo {~{PZog ZOo a ~Zbo Am{U `mZr Amnbo ghm`H$
hUyZ S>mgo m^m` $mOr `m nmaer gmOmVrb B{VhmgH$mamMr
ZoUyH$ Ho$br. ZmBQ>-wb hr OmoS>r {VWoM Wm~br Zmhr.
mbH$sh$mV `j ~Xb H$$Z Ko`mAmYr "~m~o Q>mBg'Zo
"~m~o Q>S >S>' Mo {dbrZrH$aU H$$Z KoVbo (31 {S>g~| a 1859).
`m XmoZ dmnmMo grbZ H$aUo Amd`H$ hmoV,o H$maU `mMo
H$S>do {VnYu dmn Agbo`m "~m~o JPQo >'bm
Oo.E.brZ `m ^mdembr gnmXH$mMo ghH$m` bm^bo hmoV.o
`mda mV H$a`mgmR>r "~m~o Q>mBg'`m Z`m gMmbH$mZr
"am`Q>g EOgr' `m dmVmha gWobm bS>ZhZ A{YH$ ObX
dmVm nmR>{d`mMr `dWm H$a`mg gmJ`mV Ambo Amho, Ago
Omhra Ho$bo. hr Zdr `dWm 1860 n`V {Q>H$y Z am{hbr Am{U
ZVa Vr ~X nS>br. qhXWmZmV 1855 nmgyZ Vmagodm gw$ Pmbr
hmoVr. `mZVa nwT>rb Xhm dfmV bS>Zer gnH$ gmYUmar Ho$~b
godm gw$ Pmbr. "am`Q>g `yO EOgr' 1866 n`V Mmby
am{hbr hmoVr.
am~Q> ZmBQ> gnmXH$nXr AmUIr H$mhr df} am{hbo. Amn`m
dmnm`o `mZr gVV H$mhr Var Zdo ~Xb KS>dZy AmU`mMm
MJ ~mYbm hmoVm. "~m~o Q>mBg' Am{U "~m~o Q>S >S>' `mMo
{dbrZrH$aU 18 o 1861 nmgyZ H$$Z `mZr "X Q>mBg Am$
B{S>m' gw$ Ho$bm.. "X Q>mBg Am$ B{S>m' `m ZmdmnwT>o "BZ
{dM X ~m~o Q>mBg AS> X ~m~o Q>S >S> Ama BZH$mnm}aQo >So >' Ago
eX hmoV.o Z`m gMmbH$mZm Ago dmQ>bo H$s, w~ B EhmZm
^maVmMr Am{WH$ amOYmZr Pmbobr Amho. `mwio w~ BVrb
Amn`m dmnmbm gmh{OH$M am>r` dmnmMm XOm {iUo

Wmg Oo. ~oZQo > : "Q>mBg Am$ B{S>m' H$m{eV H$aUmm H$nZrMo XmoZhr ^mJrXma yI
w r nS>mwio ~oZQo > mZm
"~m~o JPQo >'YyZ ~mocmdco Joc.o
E$. E. H$mocZ : "X Q>mBg Am$ B{S>m'Mo Zqo OJ nmQ>Z a Am{U "{Q>{nH$c {nMg Am$ X B{S>Z Zo{Q>hO' m nwVH$mMo coIH$
cmodQ> $o Pa ( 1871-1926) : mm OmmVrc gdm{YH$ doVZ {idUmao gnmXH$.
Q> co arS> : mMr gnmXH$nXmMr 17 dfmMr XrK H$maH$sX S>m. yB Q> mmnojm WmoS>rM moR>r hmoVr.

gmYZm
9 Zmoh|~a 2013 {Xdmir

115

`mo` Amho. `m nm`m H$ma{H$XuVrb Xgam ~Xb `mZVa


OdiOdi Xhm AmR>dS>mZr Ambm, Oohm "~m~o Q>{o bJm$ AS>
Hw$[a`a' `m EH$ OmZodmar 1847 amoOr EH$oH$mV {dbrZ
Pmbo`m XmoZ nmYyZ {ZKmbo`m nmbm bdH$aM "Q>mBg
Am$ B{S>m'Zo {JiyZ Q>mH$bo. AWmVM Z`m nmbm Amn`m
W`m~amo~a `mVrb gdM KQ>H$mMr Zmdo XoUo e`
Zg`mwio AIoa $$ "X Q>mBg Am$ B{S>m' EdT>Mo
erfH$WmZr H$m` am{hbo . (28 gQ>~| a 1861) `mgmR>r ZmBQ>
`mZr Or H$maUo {Xbr, Vr- "w~ B hr qhXWmZMr Am{WH$
amOYmZr ~Zbobr Amho, Oar Amn gdm} gaH$ma `m ehamV
nmohmoMbobo Zmhr; Var XoemVrb gd doJdoJ`m H$ma`m
m{hVrgmR>r bmoH$mMr ZOa ~m~o ogH$S>Mo bmJbobr AgVo'Aer hmoVr...
ZmBQ> OdiOdi 16 dfmZV a m`Xoer hUOo BbS>bm
1894 `o {ZKmbo. qhXWmZMm hUOo w~ BMm {H$Zmam
gmoS>`mnydu w~ B`m ZmJ[aH$mZr `mMm gH$ma gma^ KS>dZy
AmUbm Am{U `mZm EH$ bmI n`mMr Wbr XoD$Z `m`m
AVwbZr` dmnr` H$m{Jarbm XmX {Xbr. `m nemMm Cn`moJ
ZmBQ> `mZr X{jU qhXWmZmVrb H$m$s BQ>Qo >Mo eoAa Ko`mgmR>r
Ho$bm. aOoda Om`mnydu aohaS> $mpgg ~ob `m nw`mOdi`m
IS>H$s `oWrb MMMo MboZ `mZm gnmXH$s` O~m~Xmar
Ko`m~b gwM{dbo. `m {d{M ZoUwH$sZo AgVmofmMr {R>UJr
nSy>Z `mVyZ moR>mM dmXJ {ZmU Pmbm.
ZmBQ> `mZm 1869 `o "Q>mBg Am$ B{S>m' gmoS>Uo ^mJ
nS>b;o H$maU `mMo `m`m ^mJrXmam~amo~a- Wm`g wb
`m`m~amo~a Pmbobo V^oX. ZmBQ>-wb {ddmXmVyZ, EImm
MmJ`m arVrZo am~dbo`m ^mJrXmarMmhr eodQ> H$gm X:IX
hmoD$ eH$Vmo, `mMm ~moY hmoVmo. VrZ o$~dw mar 1869 `m
"Q>mBg Am$ B{S>m'd$Z Ago gOVo H$s, am~Q> ZmBQ> `mZr
Wm{ZH$ `m`mb`mH$Sy>Z Wm`g wb `m`m{damoYmV gnmXH$s`
H$m`mV H$moUVrhr T>dimT>di AJa AS>Wim Z AmU`mMm
AmXoe {idbm hmoVm. EH$ Owb 1868 `m {Xder nanam`m
ghVrZo XmoKmZrhr ^mJrXmar {ZH$mbmV H$mT>br hmoVr. nU Ago
R>ad`mV Ambo hmoVo H$s, am~Q> ZmBQ> AmUIr EH$ df, Xa
{hZm 1300 n`o EdT>m doVZmda gnmXH$ hUyZ H$m
H$aVrb. ^mJrXmar gmoS>`mMm mo~Xbm hUyZ `mZm . EH$
bmI VrZ h`mV (.40,000 Zmoh|~a 1868 `o;
.40,000 OyZ 1869 `o Am{U Cabobo 20,000 OyZ
1870 `o) {iVrb. nU XmoKmYbm d`{$H$ gKf eodQ>r
Aem Q>`mda nmohmoMbm H$s, Wm`g wbZo 23 OmZodmar
1869 amoOr EH$ n {bhZ gnmXH$ ZmBQ> `m`mda Agm Amamon
Ho$bm H$s, ZmBQ>Zo H$moUr EH$m {d` {g Zmdm`m w~ B`m
mUgmbm BbS>H$Sy>Z `oUmm Vmam dmMm`bm XoD$Z `m`m
mo~X`mV KoVbobo 4000 n`o H$nZr`m {hemo~mV XmIdbobo
ZmhrV. ZmBQ>Zo hm Amamon gm$ YwS>H$mdyZ bmdbm, nU `mwio

gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013

116

gKfmMr {R>UJr nSy>Z ^mJrXmar moS>rV {ZKmbr. ZmBQ> `mZr


w~ BV "B{S>`Z BH$mZm{Q>' ZmdmMo m{gH$ gw$ Ho$bo. nU
bdH$aM ZmBQ> H$bH$`mbm nmohmoMbo. {VWo `mZr w~ BV gw$
Ho$bobo "B{S>`Z Q>Qo g Z' ZmdmMo n H$bH$`mVrb "$| Sg
Am$ B{S>`m' `m nmer gr{bV Ho$bo. nwT>o "B{S>`Z Q>Qo g Z'
`mM ZmdmZo Mmby am{hbobo ho X{ZH$ ZmBQ> `m`m wbmZr
Zmdm$nmg AmUbo Am{U "X Q>Qo g Z' `m W`mImbr Vo
qhXWmZmV Am{U qhXWmZm~mhoahr {d`mV Pmbo.
Wm`g wb 1879 `o {Zdm Pm`mZVa "Q>mBg Am$
B{S>m' OZab {d` Zmgmo brg (1825-1889) `mZr
{dH$V KoVbo. OZab brg ho ~Jmb Amu`o hmoVo Am{U
nmdm` {df`mdarb {dmZ Aer `mMr `mVr hmoVr. am~Q>
ZmBQ> `mZr "Q>mBg Am$ B{S>m' gmoS>`mda Q>r..EM.JrZ `m
Amg$S> H$mbaZm gnmXH$nX XoD$ Ho$bo hmoV,o nU `mZr Vo
ZmH$mabo. AJXr An H$mi Vr OmJm bwB OoqZJ `mZr ^$Z
H$mT>br. bwB OoqZJ ho bS>Z`m "Q>mBg' `m nmMo {deof
dmVmha hUyZ qhXWmZmV Ambo hmoV.o ZVa Vo "`y`mH$ Q>mBg'Mo
gnmXH$ Pmbo. ZmBQ>ZV a "Q>mBg Am$ B{S>m'Mo gnmXH$ hUyZ
CUrd ^$Z H$mT>br Vr S>`y.m{Q>Z dwS> `mZr (18281907). m{Q>Z dwS> `m H$mimV "bH$o Q>a Jm{S>` Z' `m
dmnmV hmoV.o S>`y. m{Q>Z dwS> ho JmonmbH$U JmoIbo `mMo
Zohr hmoVo Am{U `m`yVu hmXod JmoqdX amZS>o `mMo {e` hmoV.o
JmoIbo `mZm JmYrOr Amnbo amOH$s` Jw$ mZV. dwS> `mZr
1884 `o "qWO Am$ B{S>`m oS> boZ' `m ZmdmMo EH$
nwVH$ {g Ho$bo. `mZr "Q>mBg Am$ B{S>m'`o
{b{hbo`m ~hVHo $ AJbI
o mMo ho gH$bZ Amho. `m`m
boIZmVyZ qhXWmZmVrb "gmho~' S>itMr AH$maU {eaOmoar d
CQ>nUm `m~bMm dVmJ R>m`r-R>m`r `$ hmoVmZm {XgVmo.
aodo{Z{Vr Am{U `dWmnZ hm `mMm AmdS>Vm {df`. aodo
A{YH$mar dJm`m `dWmnZmVrb {T>gminUmda `mZr
Amn`m boIZmVyZ ~aoM H$moaS>o AmoT>bo AmhoV.
m{Q>Z dwS> `m`mZVa JQ >Z JoAar ho "Q>mBg'Mo gnmXH$
~Zbo. "~m~o JPQo >'Mo mbH$-gnmXH$ hUyZ Vo {gr nmdbo
hmoV.o JQ >Z JoAatZm VoWo 1877 `o hoZr H$dZ (18451892) `mMr "~m~o JPQo >'`o gmW {imbr. ZVa "~m~o JPQo >'
gmoS>y Z JoAar "Q>mBg Am$ B{S>m'`o XmIb Pmbo. Oohm
H$dZ "Q>mBg'`o Ambo, Vohm JoAatZm nwhm "~m~o JPQo >'Mo
gMmbH$nXmda ~mobmdUo Ambo Am{U "Q>mBg Am$ B{S>m'
gmoS>y Z XoD$Z `mZr Vo drH$mabo. Y`m H$mimV H$dZ "Q>mBg
Am$ B{S>m'Mo mbH$-gnmXH$ ~Zbo Am{U Aem H$mao EHo$
H$miMo ho XmoZ ghH$mar XmoZ {^ {>H$moZ KoD$Z AIoan`V
EH$oH$mMo nYH$ Am{U {damoYH$ am{hbo.
H$dZ ho wimV H$dr hmoV;o ZVa Vo nH$ma ~Zbo. `mV
Bpbe H$dr {d` dS> dW `mMo Vo XaMo ZmVodmBH$ hmoV.o (EHo$
H$mir w~ B Bbm`mV `m H$drMo {H$mZ VrZ Am hmoV.o

Ep$Q>Z H$mbOo Mo {pgnmb {d` dS> dW hohr `mMo ZmVy


hmoV.o `w{S>{e`b H${eZa H$bH$mQ> Ho$ZoS>r- `mZr "AbH$mQ>{ hb' `m Q>mno U ZmdmZo {bImU H$aV Amn`m "X bmQ>
S>m{o {Z`Z' `m JW mVyZ {~{Q>em`m qhXWmZ{df`H$ YmoaUmda
H$S>H$ Q>rH$m gmoS>bo hmoVo Vohr- `m H${damOmMo ZmVyM hmoV.o )
qhXWmZmV `o`mnydu "gmamo AS> gmJ' `m W`mImbr EH$
nwVH$ H$m{eV Ho$bo hmoV.o `mV H$mhr gw{g H$dt`m
dmL`rZ YS>nS>r~bMm, gKfm~bMm A`V gX`VoZo doY
KoVbm Amho. gm{h`OJVmV `mMr H$sVu Vo qhXWmZmV
`o`mnyduM ngabr hmoVr. `mZr 1873 `o "{hQr Am$
npbqeJ' ho nwVH$ {g Ho$bo, `m`o gm{h`{df`H$
H$mhr ZmoaO H$ H$Wm Am{U bS>ZYrb JW `dgm` `mMr
m{hVr {Xbobr Amho. `m`m AZoH$ gm{h`H$VtnH$s H$mhr
H$Vr {ZZmdr AmhoV. H$dZ `m`mwio "Q>mBg Am$ B{S>m'bm
EH$ {deof gm{hp`H$ XOm {imbm, Vmo `m H$mimV X{i

1.
2.

hmoVm. H$dZ `m`mdarb `m`m {ZYZmZVa bJoM {b{hbo`m


EH$m boImV (X bmo~ QmQ >a BZ B{S>`m, 1895 `m`o gm{d>)
mo$o ga .m`Ho$b pbZ ho Ep$Q>Z H$mbOo Yrb ZmdV
m`mnH$ {b{hVmV- "`m`m AV:H$aUmV, hmnm{bHo$Vrb
{dVS>dmX qH$dm amOH$s` , MMm `mnj
o m bKw{Z~YmZm
A{YH$ OmJm Amho. "Q>mBg Am$ B{S>m' `m`m
mJXeZmImbr Omon`V {ZKV hmoVm, {VVH$s df} `m nm`m
nmZmYyZ `m`m `m dmL`rZ AmWoMo XeZ daModa KS>V Jobo
Amho.'' mo.pbZ ho gOy eH$bo, H$maU Vo dV:
Ep$Q>Z H$mbOo `o Bpbe dmL` {eH$drV hmoV.o
""H$dZ`m H$mimVrb "Q>mBg Am$ B{S>m'`o ~arM moR>r
OmJm gm{hp`H$ OHw$amgmR>r, hUOo n[aerbZmgmR>r IM
Ho$bobr Ago. Xa e{Zdmar hdm`m V^-boIZmda
gm{hp`H$ MMm hmoV AgV qH$dm qhXWmZmer H$r-OmV
mUmV g~{ YV Agbo`m EImm Z`m nwVH$mMr nS>VmiUr

~r. Or. hmZuZ (1873 Vo 1948) : "~m~o H$m{ZH$c'Mo gnmXH$ Agcoco hmZuZ dmV g{ZH$mZm AmncoM nwT>mar dmQ>V.
Vo yiMo Ohmc JQ>mMo, nU eodQ>r JmYtMo AZwmr Pmco.
mo$o ga AmmBZ dwS>hmD$g : mV {~{Q>e {dZmoXr coIH$ nr.Or.dwS>hmD$g mMo ~Y.y "X Q>mBg Am$ B{S>m'o mZr Senex
m ZmdmZo coIZ Ho$co.

gmYZm
9 Zmoh|~a 2013 {Xdmir

117

AJa gH$g narjUhr Ago. EHy$UM, `m nmMr H$mhr n>o


A{^OmV gm{h`mZo g AgV.''
hUyZM, Oohm 1880 `o JQ >Z JoAar "~m~o JPQo >'`o
Jobo d `mMo mbH$-gnmXH$ ~Zbo, Vohm hoZr H$dZZm
gnmXH$s` gyo hmVr Ko`m~m~V gmJ`mV Ambo. `mZr Vr
O~m~Xmar BV`m CXonUmZo nma nmS>br H$s, Oohm "Q>mBg
Am$ B{S>m'Mo mbH$ OZab Zgmo brg 1889 `o {ZYZ
nmdbo; Vohm `m`m `wnmV Zm|X Ho$`mmUo Vo dmn
{dH$V Ko`mMm n{hbm h$ H$dZ `mZm Xo`mV Ambm. H$dZ ho
nanam{Z> {~{Q>e dJmMm {V{ZYr hmoV.o qhXWmZr bmoH$m`m
amOH$s` AmH$mjmMr H$dZ `mZm Oamhr H$Xa ZhVr. nwamoJmr
JhZa bmS> ao 1885 Vo 1890 `m H$mimV w~ B Bbm`mMm
H$ma^ma nmhV hmoV.o wimV S>M Agbobo bmS> ao H$dZMo OUy
hmS>da r hmoV.o bS>Q>Z`m `m {e`m`o H$dZ EH$hr MmJbr
Jmo> nmh eH$bo ZmhrV. `mZr w~ B`m hmZJanm{bHo$bm EH$
CXma KQ>Zm ~ZdyZ {Xbr, Or ^maVmVrb BVa AZoH$ eham`m
ho`mMm {df` R>abr.
w~ B`o 1883 `o XmoZ Abmo-B{S>`Z X{ZHo$ BJO r
dmMH$m`m {d^mOZmg H$maUr^yV R>abr. {d^mOZ hm eX `m
gX^mV `oWo WmoS>m AVwV Amho, H$maU ~aoMgo dmMH$ XmoZhr
nmMo dJUrXma hmoV.o Vo {Xdg `m{XV gma, OZmZgmV H$r
Hw$Vyhb Am{U ~mVr AS>MUrMr Agbr Va Vr Z N>mnVm mJo
R>do `mH$S>o gnmXH$mMmhr H$b Ago.
"Q>mBg Am$ B{S>m' Am{U "~m~o JPQo >'YyZ `m doir
EH$mMr Img {ZdS> H$a`mgmaIo H$mhr ZhVo. "A$dm
ngadUm`m' ~mV`m qH$dm ^mZJS>t`m dmVm `m`mnmgyZ hr
Xmohr dmno w$ hmoVr. `mYyZ `$ Ho$`m OmUmm
VmMmM hmoVm. `oH$ amOH$maUr Am{U Q>rH$mH$ma XmoZhr
dmnmVrb AJbI
o dmM`mgmR>r CgwH$ AgV, hUyZ Vo
Xmohr no IaoXr H$$Z `m`mVrb eh-H$mQ>eh qH$dm $moQ>{V$moQ> AZw^d`mMm `Z H$arV. `m dmnm`m
gnmXH$mYyZ Va {dVd OmV ZhVm, BVHo$ Amnmn`m
Vm~b Vo AmJhr hmoV.o JQ >Z JoAar, Oo "JPQo >'Mo mbH$gnmXH$ hmoV,o `mZr nydu Q>mBgMo gnmXZ Ho$bobo hmoVo Am{U
H$mhr H$mi H$dZ `mMo ghm`H$ hmoV.o nU `oH$ wmda `mMo
V^oX AgV. `mZVa JoAatZr Oo.E.brZH$Sy>Z "JPQo >'Mr
IaoXr Ho$br. `m`m ZmoH$aemhrdarb naIS> Q>rHo$wio Vo n
EVoer`mgmR>r EH$ XrnV^ ~Zbo. mJ{VH$ CXmaVdmX Am{U
qhXWmZr bmoH$m`m AmH$mjmMr XIb `mwio Vo {deof MM}V
Ambo. `mMdoir H$dZ A{VaoH$s nanamdmXm`m Amhmar OmV
AgVmZm {Xgbo. Vo ZmoH$aemhrMo amoIR>mHo $ gWZ H$arV am{hbo
Am{U Abmo-B{S>`Z VdkmZmMo H$S>do nwaH$V} ~Zbo.
qhXWmZr bmoH$mZm `m`m h$mgmR>r H$moUVrhr gdbV XoUo hr
"dXoem'er Ho$bobr VmaUm Amho, Ago Vo mZrV. JoAar m
bmS> ao `m`m nwamoJmr VmZm Am{U qhXWmZbm AZwH$y b

gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013

118

YmoaUmZm w$ ZmZo nmqR>~m XedrV AgV.


bmS> ao `m`mZVa m H|$ gaH$ma`m YmoaUmMr ghr-ghr
Ab~OmdUr H$a`mMr B`m YaUm`m JhZamMr amJM
w~ BV bmJbr. Aem JhZam`m H$nmN>mImbr "Q>mBg'Zo
~migo Yabo. H$dZ `mMo 1892 `o AH$mbr {ZYZ Pmbo. nU
Vmon`V "Q>mBg Am$ B{S>m' ho ~oiJmd Vo o$>m (g`m
nm{H$VmZmV) EdT>m MS> ^mJmo{bH$ jomV bmoH${` Am{U
gwT> dmn ~Zbo hmoV.o Amn`m {Vn`mMo ho CmwJ `e
JoatZm mZ{gH$ CXdVVoH$S>o KoD$Z Job.o "gem~amo~aMr e`V
qOH$br hUyZ {eH$mar Hw$`m~amo~a {eH$marbm {ZKmbo Am{U
Vm|S>Ker nS>b.o ' Ago nQ> bmohoQ> `m `m`m gH$mbrZmZo
{b{hbo Amho. H$dZ`m {ZYZmZVa H$mhr dfmZr JoarMm `y
Pmbm; Vmon`V "~m~o JPQo >'hr `wnW mbm bmJbo hmoV.o `m
qhXWmZr S>itZm `m dmnmMm EHo$ H$mir AmYma dmQ>V hmoVm,
`mZrhr `m`mH$S>o nmR> {$a{dbr hmoVr.
H$dZZo ho dVmZn VH$mbrZ {~{PZog ZOo a Mmg Ho$Z
`m`m ^mJrXmarV {dH$V KoVbo. hr VU OmoS>r w~ B ehamV
`m`m nVera H$mmwio Am{U ghO-gwb^ `dhma d dVZ
`m`mwio Iyn bmoH${` Pmbr hmoVr. nU Ho$Z-H$dZ
^mJrXmargwm $ma H$mi {Q>H$br Zmhr. 1892 `o "Q>mBg
Am$ B{S>m'~amo~a 15 df} Kmbd`mZVa aOoda OmVmZm qhXr
hmgmJamV nr.AS> Amo Q>ra`o H$dZMo AZno{jV {ZYZ
Pmbo. {ZYZmMo H$maU hmoVo A{V-n[al. `mMo ^mJrXma Ho$Z
`mMo VrZ dfmV (1895) `mM n[apWVrV ~moQ>rVyZ dmg
H$aVmZm {ZYZ Pmbo. {ZYZmdoir H$dZMo d` hmoVo 47 Va
WH$bo`m d AmOmar Ho$ZMo d` AdKo 45 dfmMo hmoV.o XmoKmMho r
A`gH$ma ES>Z `oWMo Pmbo Am{U `m`m H$~arhr
eoOmareoOmar ~mY`m Jo`m. OUy H$mhr `ybmhr `m XmoZ
^mJrXmamZm $ma H$mi doJdoJio R>do Vm Ambo Zmhr. `yZo XmoZ
Aem ~w{mZ bmoH$mZm CMbbo H$s, `mZr w~ BVrb ~m{H$
Am{U dMm[aH$ jomV ~aoM `moJXmZ mdo Aer Anojm hmoVr.
(w~ B`m ~mm `m CnZJamV Mmg Ho$Z `mMo maH$ hUyZ
bSg ES>H$S>o OmUm`m a`mbm `mMo Zmd Xo`mV Am`mMr
Zm|X Amho. Ho$Z ho ~mm `w{Z{gnm{bQ>rMo H$mhr df} A`j hmoVo
Am{U A`V bmoH${` hmoV.o dmV`moma H$mbIS>mVrb
~hVHo $mZm ho mhrV Zg`mwio "Ho$Z' `m eXmMo nmQ>rda
{b{hbobo noqbJ 'Kane' ho "H$mUo' Ago dmMbo OmVo. Am{U
H$mUo Zmdm`m H$moUm AmO AkmV Agbo`m gmOgodr
`$s`m aUmW ho Zmd `m a`mbm Xo`mV Ambo, Aer
gOyV AmO`m bmoH$Vt{ZYtZr H$$Z KoV`mwio AmOhr
`m a`mMo Zmd ~Xbbobo Zmhr!)
XmoZhr ^mJrXmamMo AH$mbr {ZYZ Pm`mwio {X Ho$Z, H$dZ
AS> H$nZrbm mbH$M Cabm Zmhr. Aer {d{M n[apWVr
AmoT>dbr. `m n[apWVrV Wmg Owdb
o ~oZQo > `mMm "Q>mBg Am$
B{S>m'`o doe Pmbm. "~m~o JPQo >'Mo gnmXH$ JQo >Z JoAar

AgVmZm ~oZQo > VoWo CngnmXH$ hmoV.o `mZr 1897 n`V


"Q>mBg'Mo gnmXH$ hUyZ H$m Ho$bo Iao, nU npbqeJ
hmD$gMm A`j hUyZ m `mZr AIoan`V H$m Ho$bo.
`m`mgmo~V H$mobZ ho JhW hmoV.o 1925 `o `mMo {ZYZ
Pmbo. nU `m`m npbqeJ hmD$gMo Zmd "~oZQo >-H$mobZ'
AgoM AmOn`V VgoM Amho. ~oZQo > `mMr bmS> ao
`m`mg~Y mVrb Vo Amn`mnojm {^ AmhoV, `mMr H$dZZm
H$nZm hmoVr, Var ~oZQo > `mMr H$dZer r hmoVr, hr r
gdmZmM kmV hmoVr. ~oZQo >Zm "Q>mBg Am$ B{S>m'Mr A{eH$
mbH$s Am{U gnmXH$nX drH$ma`mMr {dZVr H$a`mV Ambr,
Vohm `mZr XmohrMm drH$ma Ho$bm. `m `dhmamV Ho$Z `mMo
^mJrXma hmoV.o VWm{n, Xd `m`mgmR>r doJirM `moOZm AmIV
hmoV.o H$maU Ho$Z `mMo 1895 `o {ZYZ Pmbo. `mZVa ~oZQo > ho
"Q>mBg Am$ B{S>m'Mo EH$od mbH$ ~Zbo.
Ago {XgVo H$s, 1895 n`V w~ BMo dmnOJV ho {e{jV
`mdgm{`H$mEdo Or H$mhr ~w{mZ hmoVH$$ bmoH$m`m hmVr
hmoV.o nU Wmg ~oZQo > `mZr nH$m[aVoMo kmZ nyUn Uo AdJV
Ho$bobo hmoV.o Q>mBgMo AmYrMo XmoZ mbH$ (mom`Q>g) hoZr
H$dZ Am{U Mmg Ho$Z `mZr `m`m AZno{jV {ZYZmwio
Am{U H$moUr dmaghr gy{MV Z Ho$`mwio "Q>mBg' dmn AZmW
Pmbo hmoV.o `m`m nmbH$dmMr O~m~Xmar `mdr, hr
"Q>mBg'`m H$Mm`mZr Am{U godH$mZr Ho$bobr {dZVr
~oZQo >nTw >rb moR>r gwdUgY r hmoVr. Vr gmYyZ ~oZQo > `mZr Amnbm
H$m`j `dWmnH$s` gM C^ma`mg gwdmV Ho$br. ZOo a
hUyZ bS>ZhZ E$.E.H$mobZ `mZm `mZr ~mobmdyZ KoVbo.
H$mobZ ho `jmV wU `dgm`mV CVabobo Am{U
X{ZH$m`m wUmMm AZw^d Agbobo hmoV.o H$mhr H$mimZVa
wUVk H$mobZ ho ~oZQo > `mMo `dgm`mVrb ^mJrXma ~Zbo.
H$mobZMo wUH$me` `m`m "{Q>{nH$b {nMg Am$
B{S>`Z Zo{Q>hO ~rBJ [amS>eg $m noebr {noAS>
hS>H$bS> $moQ>mJo m g {dW {S>pH$pQ>h boQ>a og' (qhXVmZr
EVoer`mMr Img hmVmZo aJ{dbo`m {MmMr `m`m
dUZmgH$Q> N>m`m{Mo) (1897), `m nwVH$md$Z bjmV `oV.o
gnmXH$s` O~m~Xmar {Z^md`mgmR>r ~oZQo > `mZr {~Q>mb
o hZ
bmodQ> $o Pa (1871-1926) Am{U Q> bo arS> (18721969) `mZm AZwH$ o gnmXH$ Am{U CngnmXH$m`m OmJoda
~mobmdyZ KoVbo. `m {XdgmnmgyZ qhXWmZmVrb "Q>mBg Am$
B{S>m'Mr {dH$mgm`m {XeoZo dmQ>Mmb gmV`mZo Am{U
gw{Z{VnUo hmoV am{hbr. bmodQ> $o Pa `mMr `m`m H$mimVbm
OJmVrb gdm}H$> nH$ma hUyZ `mVr Pmbr. `m`mYrb
CX`mowI nH$mamZo Or H$mhr n{hbr nmdbo Q>mH$br, `mV
{deof KQ>ZmMr m{hVr nwad`mgmR>r Img dmVmhamMr ZoUyH$ ho
EH$ hmoV.o bmodQ> $o PaZr "Q>mBg'BVH$m XO}Xma ~Zdbm H$s,
bmS> H$PZ `mZr `mbm Am{e`mVrb "gdm}H$> dmn' hUyZ
Jma{dbo. $o Pa `mZr 1907 `o gnXH$nX gmoS>VmZm Q> bo arS>

`m`mgmR>r gwpWa gnmXH$s` AmgZ Am{U qhXWmZmVrb d


qhXWmZm~mhoarb MS> g`o`m BJO r dmMH$m`m ew^o N>mM o
^mS>ma mJo R>do bo hmoV.o `m doir Ago mZbo OmV hmoVo H$s,
"Q>mBg Am$ B{S>m'`m gnmXH$mMr ZoUyH$ hr hdm`m
>rZo w~ BVrb JhZa`m ZoUwH$shZ WmoS>rerM H$r Agob.
(AmnU XoemVrb Xgm H$mH$mMr O~m~Xmar gm^miV AmhmoV
Am{U Amn`mbm W H$mH$m`m OmJoda hUOo
nVYmZnXmda nmohmoM`mMr Oamhr BN>m Zmhr, ho "Q>mBg'`m
A{bH$S>`m EH$m gnmXH$mMo CXJma `mM gOwVrda
AmYmabobo AgmdoV. Eo{Vhm{gH$ AkmZmwio H$Xm{MV `m
gnmXH$mMr bmoH$mZr Hw$Mo>mhr Ho$br Agob Am{U `m Z`m
gnmXH$mbmhr darb gX^mMr {H$VnV OmUrd Agob, `mMr
H$nZm Zmhr.)
"Q>mBg Am$ B{S>m'Mr gwdmVrMr H$m`mb`o Hw$bm~m
H$mOdo`m Q>mHo $mbm Agbo`m mUoH$Or no{Q>Q> {~pS>J`o
hmoVr. `mZVa `mMo WbmVa H$mH$mZo Xa$moS> amoS>,
{{bQ>ar o$Aa, $moQ> {d^mJ, ~ob boZ, oS>mOo QrQ>, 1905
n`V Or BmaV "$moS> Mnb
o ' hUyZ AmoiIbr OmV hmoVr
{V`mgmoaMr BmaV Am{U "2, MMJQo > QrQ>' Ago hmoV Job.o
1886 Vo 1889 `m dfmV `m nmMr H$m`mb`o nmagr ~Pma
QrQ>`m X{jU H$monmbm ogg Ho$n AS> H$nZr`m
XH$mZmeoOmarM Agbo`m bmb {dQ>m `m BmaVrV hmoVr. `m
nm`m gd H$Mo`m 1998 `o H${WSb`m gmoa Agbo`m
BmaVr`o hmb{d`mV Am`m (ZVa `mM OmJoV am`b
BewAag H$nZrMo H$m`mb` Ambo). 1903 `m dfu AIoa
phQ>m[o a`m Q>{Zg aodo Q>e
o Z`m gmoa`m ^` BmaVrV
"Q>mBg'Mm O H$m`Mm ~g{d`mV Ambm, `m`o
"Q>mBg'Mm N>mnImZm Am{U "Q>mBg Am$ B{S>m' gyhm`m
H$meZmMr w` H$m`mb`o AmVmAmVmn`V hmoVr. AmVm ngmam
IynM dmT>`mwio Vrhr eham`m A` ^mJmV ngam`bm
bmJbr AmhoV.
Xa`mZ`m H$mimV "~m~o JPQo >'Mo H$m` Pmbo?
Oo.E.brZZo `m nmbm EH$ {V>m d W` {idyZ {Xbo
hmoV.o `mZo 1880 `o Vo n JQ >Z JoAarbm {dH$bo. JoAarZohr
Vo brZ`m YmoaUmbm AZwg$Z Mmby R>do bo. JoAar`m
{ZYZmZVa Or.Or.{nQ>Z `m`m XVrZo JoAat`m nZrZo
`mMr O~m~Xmar 1906 n`V gm^mibr. `mZVa EH$m gyhmZo
Vo 1914 n`V H$go~go gm^mibo Am{U J m ~X Ho$bo.
w~ BVrb gm`X{ ZH$m~b BWo H$mhr gmJUo AZmR>m`r R>aUma
Zmhr. 1861 `o Mmby Pmbobo n{hbo g`mH$miMo n
"BphqZJ Hw$[aAa' ho hmoV.o Oohm "~m~o Q>{o bJm$' d "Hw$[a`a'
EH$ Ambo Am{U "Q>mBg Am$ B{S>m'`o {iyZ Job;o Vohm
ogYrb H$mhr hdmH$mjr H$mJmamZr EH$m nmaer
`mnmm`m nmqR>`mda og {dH$V KoD$Z EH$ gm`X{ ZH$ gw$
Ho$bo, nU Vo Mmbbo Zmhr. Xgam Agm EH$ `Z- "AS>hmoH$o Q>

gmYZm
9 Zmoh|~a 2013 {Xdmir

119

Am$ B{S>`m' `m gm`X{ ZH$m~m~V Pmbm. ga {$amoOehm ohVm,


S>m. Wmg bZr (1823-1903) Am{U BVa H$mht`m
nwT>mH$mamZo ho gm`X{ ZH$ 15 OmZodmar 1886 `o Mmby Pmbo.
Jmog ZmdmMo JhW `mMo gnmXH$ hmoV.o 1883 `o Vo
gm`X{ ZH$ OhmJra P~mZ (1848-1928) Am{U BVa
^mJYmaH$mZm {dH$`mV Ambo. `m`m mbH$s`o 1894
`o nwhm ~Xb Pmbm. Vo "w~ B JPQo >'Mo EH$ dmVmha
E$.E$.JmS>Z `mZr {dH$V KoVbo. OdiOdi EH$ XeH$^a
"AS>hmoH$o Q> Am$ B{S>`m' `edr arVrZo Mmbbo. nU AIoa
`mMm {db` "qhXWmZ' nmV Pmbm. `mZVa 1923 `o
"B{S>`Z S>b
o r ob' Am{U "{X BphqZJ `yO Am$ B{S>`m'
(1983 nmgyZ W{JV) hr XmoZ no Mmby Pmbr. n{hbo n
OhmJra no{Q>Q> `m`m mbH$sMo, Va Xgao "Q>mBg Am$ B{S>m'Mo
^mdS> hmoV.o ~r.Or.hm{ZZ (1873 -1948) `mZr "~m~o
H$m{ZH$b'Mr gm`Amdmr hUyZ 1931 `o "~m~o g|{Q>Zb'
Mmby Ho$bo.
AmYrM CXYV Ho$bo`m H$mhr dmnmIao rO BVa H$moUVohr
gH$miMo BJO r dmn- Zmd Ko`mOmoJo 1838 Vo 1913 `m
H$mbIS>mV N>mnbo OmV ZhVo. "~m~o H$m{ZH$b'Mm CX` 1913
`o Pmbm. ga {$amoOemh ohVm `mMo gnmXH$ hmoV.o w~ BVZy
{ZKUmao EH$mM ZmdmMo Vo {Vgao dmn hmoV.o AmYr`m XmoZ
"H$m{ZH$g'nH$s EH$ Oo.EM.Q>m $sba 1819 Vo 1822 `m
H$mimV H$m{eV H$arV hmoV.o Va Xgao Abmo-JwOamVr X{ZH$
~amOr H$agoQ>Or JmYr ho 1880 `m XeH$mV. {Vgao "~m~o
H$m{ZH$b' gnmXH$s` YmoaUmwio EH$X nwT>o Ambo, H$maU `m
H$mimV qhXWmZr bmoH$m`m dmV`m`m mJUrMm H$moR>o Var
AmdmO CR>Uo hr H$mimMr JaO hmoVr. hm{ZZ `m`m gnmXH$s`
mJXeZmImbr Mmbdbo`m "X ~m~o H$m{ZH$b'`o
EVoer`mZm `mMr JmhmUr d Anojm Bpbe gmOmgmoa
H$Q> H$a`mg `mgnrR> {imbo Am{U amOH$s` dmV`mgmR>r
gaH$ma~amo~a gZXera gKf H$a`mg EH$ XmZhr {imbo.
"~m~o H$m{ZH$b'Mo H$meZ nmh`mgmR>r ga {$amoOehm
ohVm OJbo ZmhrV. Vo 1915 `o W {g Pmbo.
{$amoOehm `m gma^mV Zg`mwio AZw^dm`m
mJXeZmA^mdr nmVrb Ohmb ^mfm Am{U naIS>nUm `mwio
Vo A{VaoH$s `m gXamV nS>b.o `mMm n[aUm hUyZ "~m~o
H$m{ZH$b'da gd ~mOyZ r dmXio MmbyZ Ambr. hm{ZZ `mZm
hnma H$a`mV Ambo Am{U CngnmXH$ Eg.E.~b
o dr (18411949) `mZm `m AmR> dfmV YyZ-YyZ WmZ~Vmhr
nH$mamdr bmJbr. hm{ZZ `m`m {ZYZmZVa mmS>Hy $
{nMhmb "H$m{ZH$b'Mo gnmXH$ Pmbo Am{U `m`mmJyZ nwhm
~b
o drM gnmXH$nXmda Ambo. eodQ>`m ndmV amOH$s`
dmV`mgmR>r Mmbbo`m JmYrOt`m Midirbm "H$m{ZH$b'Zo
^$ nmqR>~m {Xbm. "H$m{ZH$b'Mo H$meZ 1959 `o ~X
Pmbo, `mM~amo~a "~m~o g|{Q>Zb
o 'Mrhr gmr Pmbr.

gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013

120

Q> bo arS> `mZr 1907 Vo 1923 Aer 17 df} "Q>mBg Am$


B{S>m'Mo gnmXZ Ho$bo. `m dmnm`m XrS>eo dfm`m
B{VhmgmV EH$mM `$sMr gnmXH$s` H$maH$sX EdT>r moR>r
Am{U AIS> WM Zm|Xdbr Jobr. S>m. `yB Q> `mMrhr
gnmXH$s` H$maH$sX moR>r hmoVr, arS>`m H$mbIS>mnojm Vr
WmoS>rerM H$r hmoVr. dmn- `dgm`mH$S>o nmh`mMr arS>Mr
>r hr bmodQ> $o PamUoM ~arMer `mdgm{`H$ hmoVr. arS>
`m`m gnmXZH$mimV "Q>mBg Am$ B{S>m' ho VmZm- hUOoM
{dMmamZm AmH$ma Xo`mMo gmYZ ~Zbo hmoV.o `mwio
emgZmVrb d[a> A{YH$mar dJmbmhr `mV {g Pmbo`m
Vmda {dMma H$amdm Ago dmQ>V Ago. Q> bo arS> `mZr OmJ{VH$
`wm`m ~mV`m Zwg`mM N>mnyZ qH$dm `mda MMm H$$Z
Amnbr gnmXH$s` ^y{H$m {Z^mdbr Zmhr; Va `mM~amo~a
qhXWmZmVrb am>dmXmMm CJ qH$dm CbQ>Umm `oH$ Z`m
dfm~amo~a Vrd hmoV Mmbbobm dmV`bT>m, `mhr {df`mMm
name Vo Amn`m nmVyZ KoV hmoV.o Oar "Q>mBg Am$ B{S>m'Mo
dmV`nyd H$mimV {~{Q>e gaH$mabm nyU nmqR>~m qH$dm AmYma
XoUo ho YmoaU hmoV,o H$mhr ~m~VrV gaH$maYm{OUo Ago gnmXH$s`
YmoaU hmoV,o Varhr Q> bo arS> `mMm {>H$moZ {H$`oH$ ~m~VrV
{Z:njnmVr d AZmJhr hmoVm. arS> `mMr {V{Mo "{X B{S>`m
Am` `y : 1897-1947' `m ZmdmZo 1952 `o JW d$nmV
{g Pmbobr AmhoV. `mV arS> `m`mgma`m V`ma nH$mamZo
^maVm`m Ii~iOZH$ H$mbIS>mVrb mUgo Am{U KQ>Zm
`mMo Ho$bobo {dcofU IamoIaM {dMma H$a`mgmaIo Amho.
Q> bo arS>ZV a "Q>mBg Am$ B{S>m'`o gnmXH$s` nXmda
Ambobo Eg.Q>r.eonmS> (1880-1951) `mMo H$m A{YH$M
AdKS> hmoV.o 1923 Vo 1932 hr ZD$ df} `mMm gnmXH$s`
H$mbIS> hmoVm. hUOo, Vo A{YH$M mgXm`H$ Am{U dmXir
H$mbIS>mV gnmXH$s` H$m H$arV hmoV.o `mZm AmVm Z`mZo da
`oUm`m "$s og OZb'gma`m dmV`mH$mjr am>r` ^mdZoZo
o[aV Agbo`m dmnmer nYm H$amdr bmJV hmoVr. am>r`
^mdZonTw >o ~mH$s`m ^mdZm ZohrM {$`m nS>VmV. eonmS>Z m
~hYm w~ B `m `m`m AmdS>`m eham`m B{Vhmgm`o
A{YH$ dma` hmoV.o w~ B eha `mZm IamoIarM $ma AmdS>V
hmoV.o `mZr Amn`m VrZ Cn`w$ nwVH$m`m m`mVyZ "{X
^m`Iim b~ 1833-1916- E {hQr' (1916), "~m~o
bog Zog AS> QrQ> Zog' (1917) Am{U "~m~'o (1932)
w~ B`m B{VhmgH$mamZm F$Ur H$$Z R>do bo Amho. WmZr`
B{Vhmg `m B{Vhmg boIZm`m ZdemIoMo VrZ CH$> ZwZo
`mZr w~ BH$amgmR>r mJo R>do bo. `mMr VrZ hr nwVHo$ w~ BMo
B{VhmgH$ma AmOhr A{YH$mar JW hUyZ mZVmV Am{U
A`mgVmV.
"Q>mBg Am$ B{S>m' ho dmn AS>MUr`m H$mimV
hmVmiUmao bmJmonmR> {Vgao gnmXH$ $mpgg bmo (18931972) ho hmoV.o eonmS> `m`mZVa `mZr gnmXH$nXmMr

O~m~Xmar drH$mabr. `yPrbS>Yrb EH$ `mV


`J{MH$ma- `mZm "nm{m` OJmda ^md Q>mH$Umam
`J{MH$ma' Ago g~moYbo Jobo Vo- S>po hS> bmo (18911063) `mMo $mpgg bmo ho ~Y.y S>po hS> bmo `mZr ^maVmVrb
amOH$s` `J{MH$mamMr EH$ {nT>r KS>{dbr, Ago hQ>co Var
Mmbob. Ama.Ho$.bU, ~mi R>mH$ao Am{U XrZmZmW Xbmb hr
`mVrb H$mhr R>iH$ Zmdo. {~{Q>e gmm`mMo ^maVmVrb {Xdg
^abo AmhoV Am{U AmO Zm Cm hm Xoe qhXr mUgm`mM hmVr
gmondyZ Amn`mbm Omdo bmJUma `mMr OmUrd 1945 `o
Pm`mda ^maVmVrb BJO r dmnm`o {~{Q>emZm dmQ>V
Agbobo dma` AmnmoAmnM H$r hmoD$ bmJbo. "~oZQo >,
H$mobZ AS> H$nZr'`o Xmb{`mZr dma` XmI{d`mZVa
ga $mpgg bmo `mZr gnmXH$nXmd$Z {Zdm hm`Mo R>adbo
(1948).
w~ BVrb Bpbe nH$m[aVoMm Eo{Vhm{gH$ AmT>mdm "Xr
BS>QQo >So > drH$br Am$ B{S>`m' `m nm`m CoImIoarO AnyUM
Amho. AmR>dS>mVrb ~mV`mMo AmH$fH$nUo Ho$bobo gH$bZ ho
`mMo gwdmVrMo d$n hmoV;o nU `mbm Oohm aoIm{MmMr
OmoS> {imbr, Vohm `mMm {dVma AZno{jV YS>m`mZo hmoV
Jobm. 1896-97 `m moR>m XH$mimV XH$miJV ^mJmVrb
{deof dmVmhamH$Sy>Z `oUmm OHw$ambm OmoS> hUyZ n{hbr
H$mhr {Mo AH$mV Q>mH$`mV Ambr. `mwio AH$mMr mJUr
EdT>r dmT>br H$s, dmnm`m `dWmnH$mZm EH$ gnUy doJim
{d^mJ H$mTy>Z {Mo N>mn`mgmR>r bmJUmao OdiOdi AYm Q>Z
bmg V`ma H$a`mMr `dWm H$amdr bmJbr. n{h`m 49
dfmV `m gmm{hH$mbm "{X Q>mBg Am$ B{S>`m BbQQo >So >
drH$br' Ago hQ>bo OmV Ago. VgoM "Q>mBg Am$ B{S>m'Mo
gnmXH$ hoM "BbQQo >So > drH$br'Mo gnmXZ H$arV. `m H$mimV
dmno a{ddmar ~X AgV. "drH$br'Mr bmoH${`Vm `m H$mimV
Aer dmT>V Jobr H$s, `m doir ghm`H$ ga`dWmnH$
(A{g.OZab ZOo a) hUyZ "Q>mBg'`o XmIb Pmbobo VU
EZ.Oo.h{Q>Z (1920) `mZm AmUIr EH$ amoQ>ar erZ AmUyZ
`m~amo~aM "$moQ>mJo `wa' Q>{o ZH$Mm dmna H$a`mg gwdmV
H$amdr, Ago gwMbo. "drH$br'H$Sy>Z `m H$nZobm CmoOZ
{iyZ Vr drH$mabr Jobr. 1929 `o Q>mBg Am$ B{S>`mMo
"drH$br' ho dV H$meZ Pmbo. "BbQQo >So > drH$br Am$
B{S>`m' `m ZmdmZo {g Pmbo`m Z`m AdVmamMo OZH$
EZ.Oo.h{Q>Z ho hmoV;o Am{U ZmdmVrb ~Xb hrgwm `mMrM
H$nZm hmoVr. `m gmm{hH$mMo n{hbo gnmXH$ Q> bo OogZ
(1894-1976) hoM 1947 n`V "drH$br'Mo gnmXH$ am{hbo.
dmV`bT>m`m H$mbIS>mV w~ BVrb BJO r
n`dhmamMm B{Vhmg gmm`dmXr Am{U am>dmXr Aem XmoZ
nana{damoYr {dMmam`m gKfmZo ^abobm Amho. dm^m{dH$M
`m H$mimVrb dmno d {Z`VH$m{bHo$ `mMm ^a dm{dVaUmnojm
{d{e> VmMm gma H$a`mda Ago. Aem H$maMo XIb

Ko`mOmoJo Mmby Pmbobo Zdo dmn "$s og OZb' ho hmoV.o


Eg.gXmZX (1900-1953) ho `mMo OZH$ hmoV.o Vo 1930
`o gw$ Pmbo. `mAmYr XmoZ df} am>dmXr amOH$s` {dMmam`m
gmaUm`m hoVZy o gXmZX `mZr "$s og B{S>`m EOgr'"E$.nr.Am`' `m ZmdmZo dmgWm H$mT>`mMm `Z Ho$bm
hmoVm; nU Vmo {Z$i R>abm. VWm{n, gXmZXmMo "$s og' dmn
hr XIb Ko`mOmoJr e`Vr dmn- OJVmV AdVabr hmoVr.
"Q>mBg Am$ B{S>m'`m B{VhmgmV Wmg ~oZQo > `mMo Oo WmZ
Amho, VodT>Mo hdmMo WmZ gXmZXmMo "$s og OZb'`m
B{VhmgmV Amho. "$s og OZb' ho dmn am>r` n hUyZ
AmoiIbo OmB. dmV{dH$, H$moU`mhr H$maMr ^$ Am{WH$
jVm ZgVmZmhr gXmZXmZr ho dmn Mmby Ho$bo Am{U
{VV`mM {OrZo Mmb{dbo. `mZr 1932 `o `m nmMr gmO
Amdmr "$s og ~wb{o Q>Z' hohr Mmby Ho$bo. `mZVa "$s og
OZb'Mr a{ddmaMr Amdmr hUyZ "^maV-`moVr' ho nhr
Mmby Ho$bo. gXmZXmMo AmUIr EH$ `moJXmZ hUOo, VU
Cgmhr nH$mamZm `mZr {ejU XoD$Z V`ma Ho$bo. `m`mnH$s
H$mhrOU XoemVrb dmno d {Z`VH$m{bH$m`m `dWmnZmV
doe H$$Z C nXmda Jobo Am{U dmMH$mZm ^anya dMm[aH$
`moJXmZ Ho$bo. EZ.Oo.h{Q>Z `mZr Xa`mZ`m H$mimV
d[a>m~ amo~a Pmbo`m V^oXmi
w o "Q>mBg Am$ B{S>m' gmoS>bm
Am{U E.Ama.O`H$a, nr.EZ.hga Am{U VoO~hmXa gy
`m`mgma`m ^maVr` Zo`mZm gmo~V KoD$Z dV:Mo "gS>o
Q>S >S>' ZmdmMo Zdo gmm{hH$ gw$ Ho$bo. "gS>o Q> S>S>' Mo
H$m`mb` gwdmVrbm ~m~o gm`H$b AS> moQ>a H$nZr`m
gS>hQ> {~O n[agamVrb BmaVrV hmoV.o bdH$aM Vo ggyZ S>mH $
{d^mJmV hbdmdo bmJbo. h{Q>ZZo ho dmn MmbdVmZm
AZoH$ gnmXH$ ~Xbbo. aS>pb$ J|O, EM.B.~r. H$Q>br,
wbb
o r, $gr H$aOr`m... `mnH $s $gr H$aOr`m `mZr pbQP
ZmdmMo gmm{hH$ Am{U ZVa H$mhr H$mimZo "S>b
o r' dmn
MmbdyZ ~arM {gr {idbr; nU h{Q>ZZm m "gS>o
Q>S >S>' Am{U "m{ZJ Q>S >S>' `m`m H$meZm`m doir AZoH$
AmnmtZm Vm|S> mdo bmJbo. AIoa h{Q>Z `mZr Vo n mg
`oWrb CmoJnVr amZmW JmoEH $m `mZm {dHy$Z Q>mH$bo. JmoEH $mZr
"B{S>`Z Eog' `m erfH$mZo Vo Mmbdbo Am{U nwT>rb H$mimV
`mMr H$sVu {XJV Ho$br. "gS>o Q>S >S>' hohr `mZr Amn`m
dmn JQ>mV gmrb H$$Z KoVbo.
dmV`moma H$mbIS>mV Bpbe dmn`dgm` ^a^amQ>rbm
Ambm, nU dmV`nyd H$mimVrb nH$m[aVonj
o m dV
^maVmVrb n`dgm`mMr OmV $ma doJir hmoVr. amOH$s`
hdmmZmV hmoUmm ~Xbm~amo~aM ^maVmVrb- {deofV:
w~ BVrb m`m`o AmybmJ ~Xb KSy>Z Ambo. `mM~amo~a
dmno Am{U `m`mer {ZJ{S>V OJhr ~XbV Job.o dmno d
g~{ YV nH$ma g`oZo dmT>bo Am{U hr eVJw{UV hmoV Job.o
nU hr H$Wm doJir Amho Am{U {V`m H$WZmgmR>r doJim doi

gmYZm
9 Zmoh|~a 2013 {Xdmir

121

d `mgnrR> dmnamdo bmJob.


bm ho {deofH$$Z gmJmdogo dmQ>Vo H$s, `m {R>H$mUr
w~ BVrb n`dgm`mbm AmOMo d$n AmUyZ Xo`mgmR>r
`mZr hm`mg Ho$bo, `mMr Zm|X H$aUo Amd`H$ Amho.
~r.E.b~mar (1853-1912) ho EH$ Ago Zmd Amho H$s,
`mZr Mmbdbobo B{S>`Z noQ>Qo >a, Am{U "{X BQ> AS> doQ>'
ho n gmm{OH$-Ym{H$ gwYmaUmMo EH$ wI dmhH$ ~Zbo.
nU BJO r dmnmVZy am>r` MidirMo nS>gmX doJ`m nVrZo
CQ>dZy gV H$a`mV `mMm qghmMm dmQ>m hmoVm, `m
Eg.ZQ>amOZ `mMo m{bH$ `moJXmZ {dgaVm `o`mOmoJo Zmhr.
darb gnUy ^mfUmV r dmgmh{VH$ (H$bmo{Z`b) Am{U
gmm`dmXr (Bnr[aA{bpQ>H$) ho XmoZ eX H$Q>mjmZo dJibo
AmhoV. `mMo EH$M H$maU H$s, `m XmoZ eXmZm AmVm VQ>WVm'
am{hbobr Zmhr. `m`mda BVa AZoH$ gkmMm ^ma Amho. bm
Ago dmQ>Vo H$s, am>r` Am{U gmm`dmXr `m XmoZhr ~mOyM r
CH$Q>, qh Ii~i AmVm {Zdibr Amho; pWa Pmbobr
Amho. Vohm EH$m `mnH$, A{YH$ CXma d g`r ^mdZoVZy
{~{Q>e Am{U qhXWmZr `m`m Zm`mMm doY KoUo JaOoMo Amho
Am{U `m H$maMo H$Q>rH$aU AmVm e`hr Amho. Eo{Vhm{gH$
{>H$moZmVyZ Oo`mMm qOH$bo`m bmoH$mer hmoUmm dVZmMm
H$moUr $magm {dMma H$arV Zmhr. nU Ago hQ>bo OmVo H$s, qhXr
bmoH$mer dmJVmZm {~{Q>emMr dmJUyH$ gOg hmoVr, {Vbm
H$Xm{MV `m` hUUo e` Zmhr. {~{Q>e-qhXWmZr
dmgWm`m YS>nS>r`m dmQ>MmbrV `mZr Omo mJ nH$abm
hmoVm, `mV ^mJrXmar H$r Am{U `mdgm{`H$ y`mMr
nmR>amIU A{YH$ A{YH$ hmoVr, ho XmIdUmar AZoH$ CXmhaUo `m
dmgWm`m B{VhmgmVyZ XmIdVm `oVrb. `mV ghVr qH$dm
gmWrXmar ZhVrM Ago hUVm `oUma Zmhr, H$maU `dgm`mV
Vr H$Yrhr Am{U Hw$R>ho r AgUmaM! AmOhr {VMo ApVd `m
`dgm`mV AmhoM! AndmX dJiVm ho {~{Q>e gnmXH$ ~hVmer
`m`m `mdgm{`H$ y`mer {Z>m amIyZ hmoV.o dmn
MmbH$mMo mJXeZ Am{U gnmXH$m`m {dMmamMm H$b, AZw^d
d VH$ `mZm dmno ~mYbobr AgV. `m gnmXH$mZr doimodi
o r
{~{Q>emZm AZwH$y b AJa {VHy$b ^y{H$m KoV`m. ~m~o JPQo >Zo
^mH$a nmS>w aJ VIS>H$a `mMr {~{Q>e YmoaUmMm {ZfoY H$aUmar
no N>mnbr; S>m. OmO `yB Q>Zo ^maVr`m`m {damoYr ^y{H$m
KoVbr hUyZ `mZm "~m~o Q>mBg'`m qhXr gMmbH$m`m
AmXoemZwgma nX gmoS>mdo bmJbo- `m KQ>Zm `mMm nwamdm XoVmV.
`m g~Y mV ghgm H$moUm`m ZOaoV Z ^aUm`m g`wAb
{S>~rMo CXmhaU XoVm `oBb
. `mMm ^mD$ {d` {S>~r hm
{~{Q>e gaH$ma`m qhXWmZ{df`H$ YmoaUmMm H$R>mao Q>rH$mH$ma
hmoVm. g`wAb {S>~r hm H$R> H$dZMm 1883 Vo 1886 `m
H$mimV COdm hmV gObm OmV hmoVm. Vmo dV: CXmaVdmXr
`m Zm`mZo gaH$ma{damoYr VUmbrMm hmoVm Am{U Amnbr
^y{H$m OmhranUo gmJ`mMm ~mUoXmanUm `m`mOdi hmoVm.

gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013

122

bS>Zbm naV`mZVagwm {hXr gwYmaH$mer Vmo g~Y amIyZ


hmoVm.
"Q>mBg Am$ B{S>m'`m n{h`m e^a-gdmeo dfmV hoZr
H$dZ Vo $mpgg bmo `m`m H$ma{H$Xu`m H$mbIS>mV "Q>mBg'
gmm`emhrMm hVH$ R>abm hmoVm. bmoH$m` {Q>iH$m`m
ZoV dmMo P|S>o gd XoemV bmJV AgVmZm `m H$mimV ge
am>dmXmMohr CoH$ dmadma hmoV hmoV.o JQo > {~Q>ZYrb "bS>Z
Q>mBg'gma`m `m`m ^mB~X m~m~V H$mhr gmJVm `o`mgmaIo
Zgbo Var `oWo am`H$`mZm ghH$m` H$amd`mMo H$s `mdgm{`H$
Zr{Vmm gm^miyZ {Z`mV dmJm`Mo, `m gnmX>H$mgmoarb
mMo Cma nmMo gMmbH$, gnmXH$ `m`m YmoaUmda ~aoMgo
Adb~Zy hmoV.o gdM {~{Q>e B{S>`Z dmnmda gmm`dmXr,
gaH$maYm{OUr qH$dm {~{Q>emMr H$S> KoUmar dmno Agm
H$m`Mm N>mn maVm `oUma Zmhr. gmm`emhrMm dmagm
bm^bm hUyZ "Q>mBg Am$ B{S>m'bm IV dmQ>`mMo H$maU
Zmhr, H$maU `m dmaem`m dmQ>MmbrVhr H$mhr VoOdr Q>no
AmhoVM.
doiA
o ^mdr A{YH$ ImobmV OmD$Z r Abmo-B{S>`Z nmZr
w~ BVrb ~w{Vm`m AZoH$ {nT>mMr gmm{OH$-amOH$s`
^y{H$m H$er KS>dV Zobr `mMo y`mnZ H$$ eH$V Zmhr.
EH$mo{Ugm`m eVH$mV Am{U {dgm`m eVH$m`m nydmYmV
Abmo-B{S>`Z dmnmZm {iUmam BJO r dmMH$mMm nmqR>~m
X^J bm hmoVm. VWm{n, ~hVme dJUrXma XmohrH$S>o VoM hmoV,o
Ago mZm`bm haH$V Zmhr. `m {XdgmV dmnmMm gma
VwbZoZo H$r hmoVm; {ejUmA^mdr bmoH$mYrb Hw$Vyhbhr
H$rM hmoV.o AmO Omo OHy$a N>mnUo JagmoBM o Amho, Vmo
CmgmR>r amIyZ R>do bm OmB. H$emMr H$moUmbm KmB Zgm`Mr.
`mwio "Q>mBg Am$ B{S>m' H$m` Am{U `mMo gH$mbrZ H$m`
`m`mV {deof AmdS>-{ZdS> H$a`mgmaIo H$mhr ZhVo. Varhr
`oH$ dmn Amnbr dV AmoiI gm^mi`mgmR>r YS>nS>V
hmoV.o gma dmT>bm, Var AmOMrhr n[apWVr doJir Zmhr!
(CmoJnVr Eg.nr. JmoXaoO `m`m OeVmpX{Z{m
w~B`m {U^dZ `oWo 23 o 2013 amoOr
{Xbo`m BJO r `m`mZmMm
hm Hw$wX H$aH$ao `mZr Ho$bobm AZwdmX)

AU {Q>H$o H$a
aroontikekar@gmail.com
mab.: 9821259512

crH$mV XoewI

(OmZJaMo hmamO {XpdOqgJOr mmgmo~V nmo{ce wc)o

Ia Va _r H$mohmnyacm (2009Vo 2012) {Ohm{YH$mar hUyZ VrZ df} hmoVmo.


dirdS>o d JmYrZJacm (~mcmN>S>r) AZoH$Xm Jocmo hmoVmo. nU `m doir _cm
nmocS >-dirdS>Mo m g~Y _mhrV ZhVm. nU H$mohmnya gmoS>`mda JVdfu
_m`m dmMZmV ^mH$a n|T>maH$amMr "VnmodZ' hr H$mohmnya`m 1940-50 `m
H$mcIS>mdarc H$mX~ar dmMZmV Amcr Am{U `mVcm {H$emoad`rZ Zm`H$ d EH$ WmoS>r _moR>r
Agco`m nmoagdXm nmo{ce VUr`m cmo^g _rMm ^mJ _cm _Zdr ^mdcm.
_J _r JyJc gM H$$Z _m{hVr {_idcr Am{U ^maVmVrc EH$ amo_mMH$ nmocS >nd
_m`mg_moa gmH$ma Pmco. _J JVdfu AmQ>m~o a 2012 _`o {\$_{gQ>r- OoWo _r g`m
`dWmnH$s` gMmcH$ Amho- VoWo nmocS >Mo ^maVmVrc amOXyV d dm{U`XyV Amco.
`m`mer ~mocVmZm `mnydu H$mohmnyacm H$coQ>a Ag`mMm CoI ghO Ho$cm,
Vohm Vo hUmco, ""Amhr _mJ`m AmR>dS>mVM VoWo OmD$Z Amcmo.''
_J Am_`m dirdS>do arc Jnm aJ`m. `m_wio _mPm `m {df`mVcm ag A{YH$M dmT>cm.
gmYZm
9 Zmoh|~a 2013 {Xdmir

123

nmobS >`m X`mVrb XmoZ ^maVr` Jmdo : ~mbmN>S>r Am{U


dirdS>o
AWmV
{Vr` _hm`wmVrc {Zdm{gV nmo{ce cmoH$m`m ^maVr`
{Zdmg N>md`m
-1EH$m o_H$hmUrMr nmd^_y r
"Oohm BVa _mUgo Am_Mr _wco R>ma H$arV hmoVr, Vohm Vwhr
`mZm dmMdy eH$cmV.' (When others were killing our
children, you were able to save them.)

Zdr {Xr `oWo am>nVr ^dZmV VH$mcrZ am>nVr {V^mVmB


nmQ>cmZm 2008 `m gQ>~| a _{h`mV Pmco`m AmnMm[aH$
amOZ{VH$ d$nm`m ^oQ>r_`o {e>mMma ~mOycm R>do V
^mdZmde hmoV nmocS > XoemMo VH$mcrZ nVYmZ S>mZo mS> Q>H$
darc_mUo hUmco hmoV.o `mMm gX^- Xg`m _hm`wm`m
doir Oohm gQ>~| a 1939 _`o npM_ ~mOyZo {hQ>ca`m ZmPr
goZZo o d nydH} $Sy>Z gmo{dEV `w{Z`Z`m cmc goZZo o `wamonmVcm
N>mQo >m Agcocm nmocS > Xoe AmngmV dmQy>Z KoVcm hmoVm. Oo
nmo{ce cmoH$ gmo{dEV `w{Z`ZZo gVrZo g~[o a`m`m N>i
N>md`mV R>do co hmoV,o `mZm O_Zr`m AmH$_UmZVa XmoV
am>mV gm_rc Pm`mZVa {~Q>Z`m X~mdmImcr gmd{H$ _m\$s
{Xcr. `mMr g`m AXmOo drg Vo Vrg cmI EdT>r hmoVr.
`mnH $s 500 AZmW ~mcHo$ Om_ZJa (JwOamV) gWmZmV
~mcmN>S>r `oW,o Va gw_mao 5000 OU dirdS>o (H$mohmnya) `oWo
1942 Vo 1949 `m H$mimV {Zdm{gV hUyZ am{hco. ZmPr
O_Zr d cmc gmo{dEV `w{Z`Z`m A_mZwf-A_mZdr

gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013

124

dmJUwH$s`m nm^_y rda ^maVr`mZr Or Am{V`ercVm


XmIdcr, `m~c nmocS > AmOhr H$Vk Amho. `m`m
nVYmZmMo ho _ZmnmgyZMo ^mdmoH$Q> CXJma H$s- "Oohm g~Y
OJ Am_`m nmo{ce _wcmZm _mam`cm Q>nc hmoV, Vohm
^maVr`mZr `mZm CXma Aml` {Xcm; EdT>M Zho, Va o_ d
g_mZmZ dmJdc.' hr H$hmUr {Vr` _hm`wmZVa Ver
AkmVM am{hcr, nU AcrH$S>o {Vcm COmim {_imcm d
H$mePmoVmV Amcr- Vr ~mcmN>S>r d dirdS>o {Zdm{gV
N>md`mV am{hco`m d AcrH$S>no `V h`mV Agco`m
nmocS >`m ZmJ[aH$m`m Imcrc H$Vr_wi.o
AmO OoWo g{ZH$s emim Amho, `m ~mcmN>S>r_`o 1942
_`o AZmW nmo{ce _wcmgmR>r Om_ZJa`m _hmamOmZr
dV:`m ImgJr CnmVyZ 500 AZmW _wcmgmR>r ~amH$dOm
Kao d emim-XdmImZm ~mYcm hmoVm, `mMo Caco-gwaco
Adeofhr 2002 `m H$N>_Yrc _hm^`H$a ^yH$ nmZo Z> Pmco
hmoV.o nU VoWo nmocS >`m ZmJ[aH$mZr E{c 1989 _`o
nmocS >`m nVYmZm`m ^maV^oQ>rXa`mZ ~mcmN>S>rcm
1942-46 Xa`mZ AZmW ~mcH$ hUyZ am{hco`m Am{U
Om_ZJaMo _hmamO {XpdO`qgJmMo {nVVw ` o_ cm^co`m
dm`gcm Q>m`nwcm, pQ>\$Z ~wH$modH$s d A` H$mhtZr nwT>mH$ma
KoD$Z ~mcmN>S>r`m g{ZH$r emioV EH$ YmVwH$m_ Agcocr nmQ>r
(coQ>) g^ma^nydH $ ~gdcr. {V`mdaMm qhXr ^mfoVcm
_OHy$a Agm Amho"Om_ZJa H$s ^y_r H$mo Um_, {OgZo {Vr` {d-`wHo$
H$R>mao dfm]H$o XmamZ hOmamo ~oKa nmo{ce ~m|H$mo eaU Xr Ama
AnZm A{VWr ~Zm`m. Am^mar h nmo{ce OZVm Ama ~mcmN>S>r
(Om_ZJa) {e{~a Ho$ do nmo{ce N>m- Omo 1942 go 1946 VH$
`hm aho.'
hr ~mP YmVy_Yrc H$moard nmQ>r PoS>. H$moanmcH$s `m
dmVw{demaXmZ- Omo dV: 1942 Vo 46 Xa`mZ ~mcmN>S>rcm
am{hcm hmoVm, `mZo- ~Zdcr. qhXr d BJO r _OHw$am`m _Yo
EH$ AmB d XmoZ _wcm`m {V_m AmhoV. EH$ _yc hmVm_`o, Va
Xgao nm`mer Amho. hr ^maV_mVoMr (_Xa B{S>`mMr) VrH$m_H$
AmH$Vr Amho. dV:Mo Z AgVmZm ^maVmZo nmocS >`m AZmW
_wcmZm CXma d o_i Aml` {Xcm, ho PoS>. H$moanmcH$scm
`mVyZ `V H$am`M hmoV!
^maVmMo ho o_i Am{V` d nmhUMmamMo _mZq~Xy AWmVM
Om_ZJaMo `m H$mimMo gWm{ZH$ _hmamO {XpdO`qgJ hmoV.o
Vo dV:cm Amn`m EVoer` Oo_mUoM `m nmo{ce _wcmMho r
"~mny' (dS>rc) hUdyZ `m`Mo. `mMr H$Vrhr VerM o_i
{n`mMr hmoVr. hUyZ AmOhr nmo{cemgmR>r ~mcmN>S>rMr hr
g{ZH$s emim VrWWi ~Zcr Amho. EAa H$_moS>a ({Zdm)
gwaZo qgJ `mJr- Oo Om_ZJa`m EAa~ogMo _wI H$_mqS>J
Am{\$ga hmoV,o `mMo Imcrc CXJma hr YmVyMr nmQ>r
~gd`m_mJMr nmo{ce ZmJ[aH$mMr ^mdZm d _hmamOmM

{nVVw ` AmXm` AYmoa{o IV H$aVo.


""~mcmN>S>r H$nMr OmJm nmo{ce ZmJ[aH$mgmR>r AmVm
VrWWi ~Zcr Amho. VoWo {Vr` _hm`wm- Xa`mZ am{hco`m
nmo{ce _wcmMr Om_ZJaer gXd OmoS>co amh`mMr ^mdZm Vrd
d Imoc Amho. `mnojm Oo "dgwYd Hw$Qw>~ H$_' `m ^maVr`
{dMmaYmao_mUo g~Y OJ EH$ Hw$Qw>~ _mZm`Mo, `m Om_ZJa`m
_hmamOmZm `mnojm A{YH$ g_nH$ _mZdXZm AgyM eH$V
Zmhr.''
nmocS >`m _ZmV _hmamOm {pdO`qgJm~c EdT> __d
H$m Agmd? EH$ Va gdW_ `mZr Oohm OJmda A{Yam`
JmOdUmam {~Q>Z gwQ>H$m Pmco`m {Zdm{gV nmo{cem`m
nwZdgZm~m~V V`mV-_`mV H$aV hmoVm d `m`mdarc
hmoUm`m g^m` IMm`m AmeH$o Z {ZU` Ko`mMm Q>miV
hmoVm; Vohm g~[o a`m d H$PmH$VmZ`m gVr`m
l_N>md`mVrc Cnmg_ma, _`y, amoJamB d ZaH$Vw`
OrdZm`m AJmda ehmao AmUUm`m nmo{cem`m H$hm`m EoH$y Z
dyZ OmV, _mZdVmdmXr ^y{_H$m KoV _hmamOmZr 500 nmo{ce
AZmW _wcmMr gnUy O~m~Xmar Ko`mMo d`\y$VuZ Omhra Ho$co
Am{U {~{Q>emZm eaq_Xo H$arV `m`m nwZdgZmgmR>r ^mJ nS>co
(`m_wiMo {~{Q>emZm dirdS>o (H$mohmnya) `oWo gw_mao Xhm hOma
nmo{ce cmoH$mMo N>mdUrdOm Jmd dgdmdo cmJco; VgoM d X.
Am{\$H$m, AmQ>{o c`m d BVa {~{Q>eA{H$V XoemV `mZm Aml`
mdm cmJcm). _hmamOmZr ~mcmN>S>r `oWrc _wcmZm o_ d _m`m
{Xcr, dmadma ^oQ>r XoD$Z d`pVH$ cj nwadc. _wcmMo
Zohg_c
o Z, nmocS >Mm dm{fH$ {Xdg d {g_g gmohim AmXr
H$m`H$ _mV OmVrZ gm_rc hmoV _wcm_`o Vo {_gim`Mo. _wcmZm
Vo Zoh_r hUm`Mo, ""Vwhr dV:cm AZmW g_Oy ZH$m, _r
Vw_Mm "~mny' (JwOamVr_Yrc d{S>cmZm dmnacm OmUmam eX)
Amho.'' ho `mMo eX AZmW-Almn nmo{ce ~mcH$m`m _Zmda
_m`oMr hiwdma \w$ H$a Kmcm`Mo. H$nZm H$am- nmocS >_`o AJXr
H$mod`m d`mV O_Zr d a{e`m`m ~m~dfmdmVyZ dmM`mZVa
H$S>m`mMr WS>r Agcocm g~[o a`m Am{U H$S>H$ D$Z d
H$moUVrM gw{dYm Zgco`m H$PmH$VmZ`m damU XoemV
~mcnU hadyZ ~gco`m, ~mam-~mam Vmg H$m_ H$amd
cmJco`m, Cnmg_ma d amoJamBMm gm_Zm H$am`m cmJUm`m
{Znmn AZmW nmo{ce _wcmda EH$ _hmamOm _wcm_mUo o_
H$aVmo- `m_wio {H$Vr {Xcmgm {_imcm Agoc! _J hr
"~mcmN>S>r`Z' _wco `mZm H$er {dg$ eH$Vrc?
`m "~mcmN>S>r`Z' _wcmZr nmocS >_`o "Om_ZJa c~'
WmnZ Ho$cm. "BS>m-o nmo{ce gmogm`Q>r' Wm{ncr d EH$_oH$mer
OmoS>cc
o r am{hcr. H$maU Vr gmar a{e`m`m l_ N>md`mV
~mcnU hadyZ ~gcocr _wco ~mcmN>S>r`m gwa{jV d C~Xma
OJmV _hmamOm`m o_i N>N>m`oV Mma df} AmZXmV am{hcr
hmoVr. `m`m `m "H$m_Z ~mqS>J'Mm Mw~ H$ hmoVm- _hmamOm
{pdO`qgJ.

`m ~mcmN>S>r`Zr 1947 _`o `Z H$$Z nmocS >Mr


amOYmZr dmgm_Yrc EH$m emiocm _hmamOm Om_ZJagmho~
{XpdO`qgJOtM Zmd {Xc. `m emio`m H$m[aS>ma _`o OUy
^maV gmH$ma Pmcm Amho. VoWo ^maVr` Wio d dmVyM r AJ{UV
N>m`m{Mo, n|qQ>O, ^maVr` Z`_wmMo \$moQ>m,o amJmoir,
hVH$co`m dVy, ^maVr` Xod-XodVm`m _yVr`m {MmZr
emioMr `oH$ q^V gOcr Amho. VoWo 1999 _`o {eH$Umao
{dmWu, nmcH$ d {ejH$mM gmd_V KoD$Z Om_ZJagmho~
{XpdO`qgJOtZm emioZo {MZ nanaoZgw ma "nQ> Z g|Q>'
"nmcH$gV' hUyZ EH$_VmZo Omhra Ho$c. `oWo ~mcmN>S>r`Z
Zoh_r ^oQ> XoVmV d Amn`m _wcm-ZmVdS>mZ m VoWo XmIc
H$aVmV. amo_Z JwQ>mdo H$r `m ~mcmN>S>rcm am{hco`m nmo{ce
`VrMr H$`m Bhr{cZm JwQ>mdo H$s hUVo- ""_mPr H$`m
_m[a{e`mcm {ejUmgmR>r `m _hmamOm Om_ZJagmho~ emioV
doe {_imcm, Va _r dV:cm ^m`dmZ g_OoZ. VoWo {Vcm
{V`m AmOmo~mMr H$hmUr d nmocS >-^maV g~Y mMm ^mdnyU
B{Vhmg g_Ooc.''
nmocS >`m _ZmV ~mcmN>S>r d _hmamOm~c o_, AmnwcH$s
Amho; VgM dirdS>o (H$mohmnya)`m a` gwIXm`r

nmocS >`m _ZmV ~mcmN>S>r


d _hmamOm~c o_, AmnwcH$s Amho;
VgM dirdS>o (H$mohmnya)`m
a` gwIXm`r AmR>dUrhr. `oWo Va
nmM hOmamnj
o m OmV nmo{ce {`m,
_wco d H$mhr _moOH$s nwf_S>ir Mma df}
dmV` H$$Z hmoVr. EH$ AIo
nmo{ce Jmd- `mV emim, Kao, nmoQ>
Am{\$g, mWZgo mR>r MM, IoimMo _XmZ,
H$mD$Q> Am{U _ZmoaO ZmgmR>r
EH$ {WEQ>agwm ~mYco Joco hmoV.o
AmOhr `m AmR>dUr gmJ`mgmR>r
gmjrXma hUyZ H$mohmnyaMr gyZ Pmcocr
dmS>m Zmo{dH$m hr nmocS >Mr {Zdm{gV
hUyZ dirdS>go Amcocr H$`H$m
o_mV nSy>Z dgV H$merH$a `m ~mU
VUmMr ~m`H$mo Pmcr Am{U AmO
ZdXrVhr {V`m `m H$mi`m
_Vr {OdV AmhoV.
gmYZm
9 Zmoh|~a 2013 {Xdmir

125

AmR>dUrhr. `oWo Va nmM hOmamnj


o m OmV nmo{ce {`m, _wco
d H$mhr _moOH$s nwf_S>ir Mma df} dmV` H$$Z hmoVr. EH$
AIo nmo{ce Jmd- `mV emim, Kao, nmoQ> Am{\$g,
mWZgo mR>r MM, IoimMo _XmZ, H$mD$Q> Am{U _ZmoaO ZmgmR>r
EH$ {WEQ>agwm ~mYco Joco hmoV.o AmOhr `m AmR>dUr
gmJ`mgmR>r gmjrXma hUyZ H$mohmnyaMr gyZ Pmcocr dmS>m
Zmo{dH$m hr nmocS >Mr {Zdm{gV hUyZ dirdS>go Amcocr H$`H$m
o_mV nSy>Z dgV H$merH$a `m ~mU VUmMr ~m`H$mo Pmcr
Am{U AmO ZdXrVhr {V`m `m H$mi`m _Vr {OdV
AmhoV.
dirdS>Mo m H$n AmVm 1948 _`o ^maVmMr \$miUr hmoD$Z
{Zdm{gV hUyZ Amco`m qgYr cmoH$mMo JmYrZJa ZmdmZo
`mnmar-ImgH$$Z H$mnS> H|$ Pmcm Amho. VoWo `m H$mir
dma`mZVa X\$Z Ho$co`m gma-E|er H$~ar {MZ X\$Z^y_rV
AmhoV, Vo dJiVm d dmS>m H$merH$a hr r dJiVm, `m 75
dfmndy u`m nmo{ce Jmdm`m H$mhrhr IwUm Ca`m ZmhrV. nU
OJ^a {dIwaco`m d E|er-ZdXr`m d`mV AmOhr h`mV
AgUm`m nmo{cem`m _ZmV H$adradmgr`mZr Oo o_-g_mZ
{Xcm d `mZm AmXamZ dmJdc, `m`m JmoS> _Vr {OdV
AmhoV. `m_wio 1994 _`o Agmo{gEeZ Am\$ nmo{ce BZ
B{S>`m (E.nr.Am`.) cS>Z`m H$mhr gX`mZr H$mohmnyacm ^oQ>
XoD$Z Ow`m _VtZm COmim {Xcm d `m`m _ZmV `oWo `m
_VtZm {MaVZd Xo`mgmR>r EH$ _Vr-V^ C^mamdm, Aer
H$nZm Amcr. `mZr dJUr O_m Ho$cr d OmZ {gS>c
o o gr `m
dmVw{demaXmZ- Omo dirdS>Vo Mma df} {dmWu hUyZ hmoVm,
`mZo- _Vr-V^mMm AmamIS>m ~Zdcm. `mMo _hmc_r
_{Xam`m dmVwaMZoer gm` Amho. `m _Vr-V^mMo AZmdaU
3 \o$~dw mar 1998 amoOr N>nVr lr_V emh_hmamO d nmocS >Mo
H$mpgc OZac BaoZDo $P _mH$g Am{U nmo{cg MmO X A\o$Ag
S>m. {H$PQ>m\o $ S>~o {ZH$s `m`m hVo Pmco. `m doir ~arM
nmo{ce _S>ir Img CnpWV am{hcr hmoVr.
nmocS >_`o `wmMr Pi nmoMco`m nmo{cemMo XmoZ JQ>
AmhoV. EH$ a{e`mVrc g~[o a`mMr WS>r, Cnmg_ma d N>imVyZ
~MmdcoV, `mMm g~[o a`m{H$g (Sybiryakis) Zm_H$ JQ>; Va
Xgam ^maVmV g_mZmZo amhV C~Xma OrdZ OJco, `mMm
BS>m{gg (Indasys) hm JQ> hmo`. ~mcmN>S>r d dirdS>Mo o
BS>m{gg EH$_oH$mer g_mZ Ym`mZo ~mYco Joco AmhoV. Vo Xa XmoZ
dfmZr ^maVmV EH$ `oD$Z ^oQ>VmV d Ow`m _VtZm COmim
XoVmV. `m`m 1973 _Yrc ^oQ>rMo \${cV hUOo `mZr V`ma
Ho$cocm "`wW BZ dirdS>'o hm AmR>dUtMm Am~_ hmo`! AmVm
`mVrc ~arMer _S>ir {ZYZ nmdcr AmhoV. hUyZ
E.nr.Am`.Mo gX`d `m`m _wcmZm {Xco OmD$ cmJco Amho.
`mMr 2009 Mr dirdS>o d H$mohmnyaMr ^oQ> hr gdmV VmOr
hUmdr cmJoc. {X. 8 d 9 \o$~dw mar 2009 cm 24 nmo{cemZr
^oQ> {Xcr. `mnH $s AH$am 1944-48 Xa`mZ am{hcoco d`mod

gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013

126

hmoV, Va 5 OU `mMr _wc-o _wcr hmo`m; ~mH$sMo `mMo nVr


qH$dm nZr hmoV.o `mZr dirdS>o Q>eo Zcm ^oQ> {Xcr; VgoM
~mcnUr OoWo ZXrV gya _marV nmoh`mMm AmZX cwQ>cm, `m
nMJJm ZXrMm KmQ> d OoWo H$mD$Q>{Z{_m AZoH$ ghcr Pm`m,
`m nhm`mghr `mZr ^oQ>r {X`m. Q>mD$Zhmc d _hmdra
CmZmV `mMm ZmJar gH$ma Pmcm Am{U N>nVr
emh_hmamOmgmo~V amOdmS>mV ZmVmhr Pmcm. w~Q> ~mH$ZZ
`m gX^mV AM{~V hmoV CXJma H$mT>co H$s, ""_r H$Yr
dZmVhr H$nZm Ho$cr ZhVr H$s, Amhmg N>nVr (_hmamO)
`m`m amOdmS>mda nmhUo hUyZ ~mocmdyZ gH$ma H$aVrc,
ZmV>m XoVrc. EHo$ H$miMo Jar~ d Cnmg_marZ V Agco`m
Amhm nmo{cemZm ^maVmV emhr nmh`mMm XOm {Xcm OmVmo, ho
Ho$dT>o Zdc hQ>co nm{hOo!''
hm nmocS >Mm ^maVmer ^md{ZH$ ZmV Agcocm AZmoIm
B{Vhmg Vgm \$magm kmV Zmhr. `mcm `m Xhm-nYam dfmV
COmim {_imcm Amho. ~mcmN>S>r d dirdS>o `oWo AZwH$ _o nmQ>r
cmdyZ d _Vr-V^ C^m$Z nmo{cemZr Vr _Vr H$VkVmnydH $
Oncr Amho. hm gmam B{Vhmg _moR>m ^mdneu VgmM X`J_
Amho. Vmo `m coIm`m $nmZo _amR>r dmMH$mnTw >o AmU`mMm hm
Angm `Z Amho.
Ia Va _r H$mohmnyacm (2009Vo 2012) {Ohm{YH$mar
hUyZ VrZ df} hmoVmo. dirdS>o d JmYrZJacm AZoH$Xm Jocmo
hmoVmo. nU `m doir _cm nmocS >-dirdS>Mo m g~Y _mhrV
ZhVm. nU H$mohmnya gmoS>`mda JVdfu _m`m dmMZmV
^mH$a n|T>maH$amMr "VnmodZ' hr H$mohmnya`m 194050 `m H$mcIS>mdarc H$mX~ar dmMZmV Amcr Am{U `mVcm
{H$emoad`rZ Zm`H$ d EH$ WmoS>r _moR>r Agco`m nmoagdXm
nmo{ce VUr`m cmo^g _rMm ^mJ _cm _Zdr ^mdcm. _J
_r JyJc gM H$$Z _m{hVr {_idcr Am{U ^maVmVrc EH$
amo_mMH$ nmocS >nd _m`mg_moa gmH$ma Pmco. _J JVdfu
AmQ>m~o a 2012 _`o {\$_{gQ>r- OoWo _r g`m
`dWmnH$s` gMmcH$ Amho- VoWo nmocS >Mo ^maVmVrc amOXyV
d dm{U`XyV Amco. nmocS >`m gmH${VH$ _`mZm {\$_{gQ>r
nmhm`Mr hmoVr. `m`mer ~mocVmZm `mnydu H$mohmnyacm
H$coQ>a Ag`mMm CoI ghO Ho$cm, Vohm Vo hUmco,
""Amhr _mJ`m AmR>dS>mVM VoWo OmD$Z Amcmo.'' _J
Am_`m dirdS>do arc Jnm aJ`m. `m_wio _mPm `m
{df`mVcm ag A{YH$M dmT>cm. _J AZwamYm ^>mMm`mMo "X
goH$ S> hmo_cS> Am\$ nmo{ce [a`wOrO BZ B{S>`m' ho nwVH$ hmVr
Amco. Vo `mZr A`V n[al_nydH $ {c{hco Amho. AmUIr
Agohr g_Oco H$s, H$mohmnyaMo gmjonr nH$ma gwYmH$a H$m{eX
`mZr `mda H$mhr \w$Q> {cImU Ho$c Amho. `mZr _cm 'Poles
in India 1942-48 (Second world war story)' ho
gnm{XV BJO r nwVH$ {Xco. Vo XVmdoO d AmR>dUt`m AmYmao
gnm{XV Ho$coco A{YH$V nwVH$ Amho. ZoQ>d$Z _cm 1992

_`o _m[a`m dmZ S>ao qcS>Z `m nmo{ce _{hcoM-o Or ~mcmN>S>r


d dirdS>o `m Xmohr {R>H$mUr `m H$mir hmoVr- 'An unforgettable journey' ho nwVH$ JyJcd$Z S>mD$ZcmoS> H$$Z dmMVm
Amc. `mIoarO JyJc`m Ag` gmBQ> gd$Z VwH$S>mVwH$S>mZo _m{hVr {_idV Jocmo. `m gdmMm hm H$mocmO
d$nmVcm X`neu [anmoQ>mO hmo`.
-2{Vr` _hm`wmVrc nmocS > d {Zdm{gVmM ^maVmVrc
AmJ_Z!
Odinmg gdmeo dfmZV a- n{h`m OmJ{VH$
_hm`wmZVa- nmocS >cm dmV` m Pmco. gZ 1919 Mr
n[ag emVVm n[afX d dmgm{cg`m H$amamZ nmocS >Mr gr_maofm
{ZpMV Pmcr. nydH} $S>rc gr_maofm 1919-1921 H$mimVrc
nmocS >-gmo{dEV `wm_wio d Img H$$Z M_H$ma hUmdm Aem
1920 `m- `mM dUZ "{_aH$c Am\$ {dVwcm' `m ZmdmZ
Ho$c OmV, `m `wmV 70 {S>phOZ g` Agco`m cmc goZMo m
20 {S>phOZ g`m{Zer nmo{ce goZZo o Omog\o $ {ncgwS>H$s`m
ZoV dmImcr XUXUrV nam^d Ho$cm d `mMo "~moeophH$
H$mVr'Mo dmao `mZm O_Zrn`V `m`Mo hmoV,o Vo amoIco. VgoM
O_Zr `mda hH$ gmJm`Mr, Vo S>mZ{PH$ ~Xa nU nmocS >Zo
Amn`mH$S>o amIco. WmoS>`mV, Xg`m _hm`wm`m doir
O_Zr d gmo{dEV `w{Z`Z ho XmoKho r nmocS >da Ima ImD$Z hmoV.o
{X. 1 gQ>~| a 1939 cm Xg`m _hm`wmcm Vm|S> \w$Q>`mda
Xmohr am>mZ r dmar H$$Z {Z_m-{Z_m ^mJ dmQy>Z KoVcm.
`mMm _Zgw~m nmocS > hm Xoe `wamon`m ZH$memd$Z H$m`_Mm
{_Q>dZy Q>mH$mdm, Agm hmoVm; nU B{VhmgmMm XmIcm Amho H$s,
Agm EImm Xoemcm Xgam Xoe H$Yr {_Q>dZy Q>mH$Vm `oV Zmhr.
phEVZm_ d A\$Jm{UVmZ hr VmOr CXmhaUo hoM
{H$mcm~m{YV g` AYmoa{o IV H$aVmV. nU {hQ>ca`m O_Z
dem~m~V`m AdmVd H$nZm Am{U "~moeophH$ H$mVr'
g`~imda OJ^a nga{d`m`m gmo{dEV `w{Z`Zm`m
AdmOdr _hdmH$mj_o i
w o d {dVmadmXr YmoaUm_wio {Vr`
_hm`wmcm gwdmV hmoVmM gQ>~| a 1939 _`o _{hZm-gdm
_{h`m`m PwO ma {VH$mamZVa nmocS > nam^yV Pmco.
gZ 1939 `m AmJQ>_`o O_Zr d gmo{dEV `w{Z`Z_`o
"_mocmoQ>mo h-[a~ZQ>mn nQ>' hm nanamda AmH$_U Z H$a`mMm
H$ama Pmcm hmoVm. nU `m~amo~a EH$ Jw moQ>mHo $mchr Pmcm
hmoVm. `mZwgma npM_ nmocS > d {cWw`{ Ze$ O_ZrZo; Va nyd
nmocS >, {\$ZcS>, BQ>m{o Z`m, cmQ>{d`m d ~ogmam{~`m ho gmo{dEV
`w{Z`ZZo dmQy>Z `m`Mo. `m Jw moQ>mHo $mc_mUo 1 gQ>~| a
1039 cm O_ZrZo, Va 17 gQ>~| a 1939 cm gmo{dEV `w{Z`ZZo
hm H$$Z nmocS > {JiH$ V Ho$co. O_ZrZo Amn`m Vm`mVrc
nmo{be ZmJ[aH$mZm- Img H$$Z `y cmoH$mZm gai-gai
"JgM|~a'_`o _mac. _m gmo{dEV `w{Z`ZZ `mda H$S>r H$arV

dirdS>o JmdmV nmo{ce wcmMm gm^mi H$aUmar ^maVr {hcm

"JgM|~a'_Yrc jUmYmV `oUma _aU ~a Agm AKmoar d


A_mZdr N>i Ho$bm. gw_mao Vrg cmI nmo{ce r-nwf-_wc-o
~mio, g{ZH$ d emgH$s` H$_Mm`mZm g~[o a`m d
H$PmH$VmZmV gVrZo ~imMm dmna H$arV nmR>dZy gVr`m
l_ N>md`mV `m`mH$Sy>Z dVmV OJc gm\$ H$aUo,
aodocmBg Q>mH$Uo, ImUrV H$m_ H$aUo Aer Ca\$moS>r H$m_
H$$Z KoV hm N>i Ho$cm hmoVm. `mMo ho H$` _mZdVodarc EH$
\$ma _moR>m H$cH$ Amho, ho {Z{ddmX g` Amho. H$m_ H$$Z KoD$Z
da nwago o Im`cm Z XoU,o {ZdmgmXr mW{_H$ gw{dYmhr Z XoU-o
Ago A_mZdr A`mMma Ho$co. ~mam-~mam VmgmMo H$m_, A`V
H$_r Amhma, H$Yrhr nmoQ>^a Oodm`cm Z {_iU, amoJamB,
AmfYmonMma Z H$aU, `m_wio hmoUm`m _`Hy $S>o Xcj
... ho
gmo{dEV `w{Z`ZMo H$` _Z gw H$$Z Q>mH$Vo. nU nmocS >M XXd
Ag H$s, `mZr {Vr` _hm`wmV ho N>i Va ghZ Ho$coM, nwhm
nmo{ce Am_uZ `wmV {~{Q>em~amo~a d ZVa gmd{H$ _m\$sZVa
gmo{dEV `w{Z`Z~amo~a cTy>Z O_Zrcm nam^yV H$a`mV gmW
{Xcr; Varhr `mZVa `mZm Iao dmV` Z XoVm gmo{dEV
`w{Z`ZMo nmocS > hUOo ^mdjo _mZyZ VoWrc H$`w{ZQ>
{Z`{V H$igyr cw{~Z amOdQ> _m` H$$Z nmo{cemZm dm`mda
gmoS>c.o VgoM `mZm ~{cXmZmMr d XmoV am>m `m {dO`mV
_hdmMr ^y{_H$m ~Omdcr, `mMrnU ~yO {~Q>Z d A_o[aHo$Zo
amIcr Zmhr. Ho${Q>Z A`mMmamMm nXm\$me (OoWo cmc goZZo o
gw_mao nmM hOma nmo{ce g{ZH$ EH$mM doir _m$Z nw$Z Q>mH$co
hmoV)o Pmcm, Var nmocS >`m {hVmgmR>r _mQ>m n[afXo_`o AmJh
Yacm Zmhr d nwT>o coH$ dmcogmZ H$`w{ZQ> amOdQ> CcWyZ
Q>mH$`mda IaIaw dmV` {_idc; Vohm Hw$R>o gmo{dEV
`w{Z`ZMo nmocS >darc A`mMma OJOmhra Pmco... nU Xmohr

gmYZm
9 Zmoh|~a 2013 {Xdmir

127

_hm`wmV hmoanico`m nmocS >cm ~S>m am>mZ r- {~Q>Z, \$mg


d A_o[aHo$Z- `m` {Xcm Zmhr, ho Eo{Vhm{gH$ g` CaVoM.
{hQ>caZ 1940 _`o AmH$_U Ho$`mZVa XmoV am>mV gm_rc
Pmco`m gmo{dEV `w{Z`ZH$Sy>Z `m`mMr Anojm H$aU `WM
hmoV. dmV{dH$, gmd{H$ _m\$sZVa gmo{dEV ^y_rV {Zdm{gV d
`w~XrVyZ nmo{be g` V`ma Pmc. `mZ cmc goZgo _doV
O_Zrda {ZUm`H$ `e {_idc, Varhr _mQ>m n[afXoV
Q>m{cZZo XmS>JmB H$$Z nmocS >darc ^wd gmoS>`mg ZH$ma
{Xcm d {VW H$igyr "cw{~Z gaH$ma' WmnyZ Amnc dMd
nwT>rc VrZ XeHo$ H$m`_ amIc!
nyd nmocS > Vm`mV KoV`mda Q>m{cZZ Ethnic cleansing
YmoaU Adc~V `m ^mJmMr S>_o moJm \$s ~Xc`mMm KmQ> KmVcm.
cmoH$mMo ey R>adV nmocrg, ^y{_Ymar eoVH$ar, MMMr _mUgo,
ZmoH$aehm, OOog, {ejH$ AmXr KQ>H$mVrc _hdmMr _mUg
R>ma _macr Am{U _J nmo{ce ZmJ[aH$mM gVrZ WcmVa
H$a`mMm amjgr KmQ> KmVcm. \o$~dw mar 1940 _`o
H$S>m`m`m WS>r`m _mog_mV n{hc WcmVa KS>dZy AmUc d
`mZm g~[o a`mV nmR>dc. E{c 1940 _`o Xga WcmVa
KS>dZy nmo{ce cmoH$mZm H$PmH$VmZmcm nmR>dc. OyZ 1940
_`o {Vga, Va Owb 1940 _`o MmW gVrM WcmVa (mass
deportion) H$$Z gw_mao 20 Vo 30 cmI (AOyZhr hm AmH$S>m
{ZpMV Pmcocm Zmhr.) cmoH$mZm gmo{dEV `w{Z`Z`m {d{dY
^mJmV "JwcmJ' Zm_H$ N>iN>md`mV R>do c. H$_r Xm_ XoV,
Ajae: Cnmg_ma H$arV `mMo XmoZ df Oo hmc Ho$co; `mcm
_mZdr B{Vhmgm`m H$m`mV VmoS> Zmhr. Varhr {hQ>caMr OodT>r
^gZm Pmcr, "{OZmo gmBS>' de-ghmamMo IQ>co ^$Z AZoH$
O_ZmZm {ejm Ho$cr; Vg H$mhr Q>m{cZ d `m`m H$y aH$_m
A{YH$m`m~m~V Pmc Zmhr. OJ^amVco S>mdo ~w{dV `m~m~V
gmoB H$a _mZ ~miJyZ hmoVo d AmOhr AmhoV. `m AZpdV
A`mMmamVZy Amn`m Agr_ {M{ZQ>rdarc loZ nmo{ce
r-nwf VJ Y$Z am{hco, hohr g`.
gVrMo WcmVa d H$PmH$VmZm_Yrc _m[a`m`m
`m~m~V`m AmR>dUr {V{Z{YH$ hUyZ nmhVm `oVrc. {VZ
'An unforgettable journey' `m nwVH$mV g{dVanUo H$WZ
Ho$co Amho, Vo gjno mZ Imcrc_mUo gmJVm `oBc
...
{X. 12 E{c 1940 cm Xg`m WcmVam`m doir _m[a`m
dmZS>ao {cS>Zo `m Kamda _`amr a{e`m`m AmO`m
Ho$.Or.~r. Mm VH$mcrZ AdVma Agco`m EZ.Ho$.hr.S>r.`m
g{ZH$mZr Wmn _macr d XmoZ VmgmV gm_mZmgh gmo{dEV
`w{Z`Z_`o WcmV[aV hmo`mgmR>r gm amhm, Ag \$_mdc.
`m S>`mVZy JwamMr dmhVyH$ hm`Mr, `m JwS>g Q>Zo _`o {Vcm
d Ag` nmo{ce r-_wcmZm H$m|~c. gw_mao XrS> _{h`mMm
IS>Va dmg... S>`mV mV:{dYrgmR>r EH$ ^moH$ nmS>cc
o . ..
Pmonm`cm H$m`, ~gm`cmnU YS> OmJm Zmhr. XaamoO gyn d
{e`m ~So >Mo _moOHo$M, ^yH$hr Z ^mJco OmUmao ^moOZ.

gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013

128

dmgmVrc WS>r d amoJmZ dmQ>Vo M AZoH$ _mUg _ocr. Cacocr


H$PmH$VmZ`m {d{dY ^mJmV nmoMdcr Jocr. _m[a`mM Hw$Qw>~ `mV {VMr AmB d ^mdS> hmoVr- `mZm AH$_moqcH$ mVmVrc
H$mP{Q>{gH$ `oWrc H$mochmO hUyZ AmoiIc OmUm`m
gm_wXm{`H$ eoVrda dg{d`mV Amc. VoWo gVrZo eoVrMr
H$m_... AmOda KamV C~Xma OrdZ OJUm`m, gmo{dEV
`w{Z`Z`m VwcZoV gwIdVy AgUm`m d ~mhoa H$m_ Z
H$aUm`m nmo{be {`mZm eoVmV ~mam-~mam Vmg H$m_ H$amdo
cmJco. _m[a`m`m `m AmR>dUr A`V {dXmaH$ AmhoV.
{dVma^`m_wio `m A{YH$ Z gmJVm EdT>Mo H$WZ H$aUo nwago o
R>ac
o H$s, nmo{ce r-_wcmZm `m XmoZ dfmV AIS> l_,
Jwcm_r, A`m`, Cnmg_ma d amoJamBcm ~ir nS>md cmJc hmoV.
{~{Q>em`m X~mdmZ d nmo{ce g` O_Zr {d
cT>`mgmR>r {_imd, `m CoemZ a{e`mZ 1942 _`o gmd{H$
_m\$s Omhra Ho$cr. nmo{ce g`XcmZ _J gmo{dEV `w{Z`Z`m
X{jU ^mJmV AZoH$ H|$o C^m$Z, {~Q>Zda X~md Q>mHy$Z `m`m
{d{dY A{H$V XoemV nmo{ce ZmJ[aH$mZm {Zdm{gV hUyZ
dg{d`mM _mocmM H$m_ Ho$c.
gmo{dEV `w{Z`Z hm IS>m` Xoe hmoVm (`mMo {dKQ>Z
hmo`mnydu), `m_wio gmd{H$ _m\$sZVa _XV H|$mda nmoMUo ho
nU nmo{ce r-_wcmgmR>r {X` hmoV.o ngo ZmhrV, dmhVwH$s`m
Anw`m gw{dYm, _wVVm AmXoe d phgm {_i`m`m AZV
AS>MUtda _mV H$arV gw_mao cmI^a nmo{be nhocdr `m
n{e`Z (BamUr) ~XamV nmoMco. _m\$s Omhra hmoD$Zhr ZVa
nmo{ce Am_ugmo~V Ho${Q>Z h`mH$mS>m`m CKS> hmo`mZ _V^oX
Pm`m_wio ZVa`m nmo{ce WcmV[aVmZm phgm Z {X`m_wio
AZoH$mZm `w gnno `V VoWMo {IVnV nS>md cmJc hmoV.
_m[a`mgmaIr Zer~dmZ ~mcHo$ d {`m nhcodr ~XamVyZ
do>m _mJ} H$amMr, _J _~w Bg nmoM`m. VoWo 1939 nmgyZ
nmo{ce H$mgwcQo > H$m`aV hmoVr. `m AVJV nmo{ce aoS>H$ mg
gWm WmnZ H$a`mV Amcr Am{U `m_m\$V {Zdm{gV
nmo{cemZm _XV XoUo gw$ Ho$cr. `w{de [acr\$ EOgr
(Oo.Ama.E.) hr OmJ{VH$ gWm {Zdm{gVmgmR>r- Img H$$Z
`y {Zdm{gVmgmR>r H$m`aV hmoVr. ^maVmVrc H$amMr, _w~ B d
H$cH$mm hr `y d BVa {Zdm{gVmZm BVa Om`mgmR>r Q>m{ PQ>
nmBQ > g hmoVr. nmo{ce aoS>H$ mgcm VH$mcrZ Q>mQ>mg ma`m
CmoJnVtZr ^ard Am{WH$ _XV nU Ho$cr hmoVr. `m H$m_mV
nmo{ce H$mpgc OZacMr (nr.gr.nr.Mr) nZr H$sam
~mZm{gZH$m A`V {H$`merc hmoVr. dmS>m S>m`ZmodH$m hr
JmYrdmXr nmo{ce _{hcm- {Ocm ~mnyZ r C_mXodr Ag Zmd {Xc
hmoV d Or "{WAmgm{\$H$c' gmogm`Q>r`m H$m_mer gc hmoVr,
{VZo- d H$samZo ^maVmV AZoH$ ehao {\$$Z nmocS >darc
A`mMmamMr _m{hVr {Xcr Am{U OZOmJVr Ho$cr. `m_wio
gWm{ZH$ d CmoJnVtH$Sy>Z `mZm Am{WH$ d dVw$nmZo ^ard
_XV {_iy cmJcr hmoVr. AZmW nmo{ce ~mcH$mZm Aml`

Xo`mMo Om_ZJa`m _hmamOmZr _m` Ho$`mZVa H$sam d


C_mXodrZo {~{Q>emZm amOr H$$Z ghm Q>H$ nmR>dZy gw_mao {XS>eo
~mcHo$ AH$m~mX-_oghoX-do>m-H$amMr _mJ} _w~ Bcm
AmUcr. VoWo `m`mda AmfYmonMma Ho$co, `mZm MmJco A d
{dlmVr {Xcr Jocr Am{U _J ~mcmN>S>r`m N>mdUrMo H$m_ nyU
Pm`mda E{c 1942 _`o n{h`m Q>`mV 150, Va 8
AmJQ> 1942 amoOr 220 AZmW _wc,o H$mhr {`m d EH$-XmoZ
mT> nwf ~mcmN>S>rcm Joco Am{U EH$ Zdo nd gw$ Pmco.
-3~mcmN>S>rcm AZmW nmo{cemZm {_imcocr {nVN>m`m
"Don't condsider yourselves as orphans, you are
now Nawanagris and I am your Bapu, father of all
Nawanagirs including you!'' (Vwhr dV:cm AZmW g_Oy

ZH$m, Vwhr AmVm ZdmZJarMo (gWmZmMo Zmd) Pmco AmhmV.


_r gd ZdmZJar`m ZmJ[aH$m_mUo Vw_Mm nU "~mny' (dS>rc)
Amho.)
H$nZm Ho$cr, Va _Z ^$Z `oV. XmoZ df} g~[o a`m d
H$PmH$VmZmV ~mcnU hadyZ ~gcocr d AZmW Pmcocr ~mcHo$
hOmamo _cmMm IS>Va dmg H$$Z- `m XoemMr _m{hVr Zmhr,
^mfm `oV Zmhr d dmVmdaU {^ Amho- VoWo gWmZmMm _hmamOm
`m AZmW nmo{be ~mcH$mZm _r Vw_Mm ~mn Amho d dV:cm
AZmW g_Oy ZH$m, Agm {dmg `mM ~mcN>S>rcm dmJV
H$aVmZm XoVmo! nwT>rc Mma df} gw_mao hOma^a AZmW _wcmMm
{n`m`m _m`oZ _hmamOmZr gm^mi Ho$cm d `mZm gd gw{dYm
dV:`m ImgJr CnmVyZ nwad`m. `mMo emco`
Zohg_c
o Z, Ym{_H$ gU d {g_g_`o dV:M amOonU
{dg$Z gm_rc Pmco. gmo{dEV `w{Z`ZMm A`m`-A`mMma,
Cnmg_marZ nmoico`m d AZmW Pmco`m `m nmo{ce ~mcH$mZm
{H$Vr _Z:dm` d {Xcmgm {_imcm Agoc `mMr H$nZm
H$am... hUOo gma-nMmhma dfmZV ahr `mZm
"~mcmN>S>r'`m ZmdmZ H$m CM~iyZ `oV Agoc, ho g_Oy eH$V!
_hmamOm {XpdO`qgJOr ho Om_ZJa gWmZmMo 1933 Vo
1947 `m H$mcmdYrV amOo hmoV.o Vo {d`mV {H$Ho$Q>nQy>
aU{OVqgJmMo YmH$Q>o ~Yy hmoV.o `m`m ZmdmZo aUOr gm_Zo
AmOhr ^adco OmVmV. Vo {~{Q>e Am_u_`o goH$ S> coQ>ZQ >
hUyZ 1919 _`o Oy Pmco. Vo 125 amOnyV B\$Q>rV hmoV.o Vo
godVo H$Q>ZnXmn`V nmoMco d 1931 _`o `mZr {Zdmr
KoVcr. XmoZM dfmZr aU{OVqgJOt`m {ZYZmZVa Vo JmXrda
{damO_mZ Pmco.
Xg`m _hm`wm`m doir _hmamO ho M|~a Am\$ {gogMo
Hw$cnVr (Mgca) hmoVo d `m Zm`mZo {~{Q>e gm_m`m`m
Bnr[aAc dma H$mpgcMo nX{g gX` hmoV.o Or{Zhm_`o
crJ Am\$ Zoeg`m (`wZmoMm nydml_rMm AdVma) Pmco`m
n[afXo_`o grAmonrMo Hw$cnVr hUyZ g{H$` gh^mJr hmoV.o

`mMo ~Yy aU{OVqgJOtMr Or{Zhm_`o _mc_mm hmoVr. VoWo


`mMr {g nmo{ce {n`mZmodmXH$ S>m. Bgr nS> do H$ser ^oQ>
Pmcr (W_ _hm`wmXa`mZ- 1919-20 _`o) d Oo nwT>o
nmocS >M-o n{h`m _hm`wmZVa dV Pmco`m nmocS >M-o
nVYmZ ~Zco. {Vr` _hm`wH$mimV EH$Xm _hmamO d
S>m. Bgr nS> do H$sMr ^oQ> Bnr[aAc dma H$mpgc`m EH$m
~R>H$s`m {Z{_mmZo Pmcr. S>m. Bgr `mZr `mZm gmo{dEV
`w{Z`Z_Yrb WcmV[aV nmo{ce r-_wcm`m hmc-Ano>mM r
_m{hVr {Xcr. _hmamO `m_wio dco d `mZr 500 Vo 1000
nmo{ce AZmW _wcmMr O~m~Xmar Ko`mMo Omhra H$$Z Q>mH$co.
`mMr AmOhr h`mV Agcocr H$`m hfXHw$_marOtZr ho Z_yX
Ho$co Amho. _hmamOmMr hr C\y$V _XVrMr KmofUm ^maVmVrc
nmocS >Mo VH$mcrZ amOXyV `wJ{o Z`wO ~mZmqgH$s `mZr CMcbr d
{~{Q>e gaH$maer MMm H$$Z "VmH$X `moOZm' _Oay H$$Z
KoVcr Am{U ghm Q>H$_YyZ _XVrgmR>r gmYZgm_Jr nmR>dZy
150 nmo{ce AZmW _wc,o H$mhr _moO`m {`mZm ^maVmV_w~ BV AmUbo. _hmamOmZr g_w{H$Zmar ~mbmN>S>rbm
`m`mgmR>r {Zdmg d {ejUmgmR>r Kao, B_maVr ~mY`mda
E{c 1942 _`o hr _wco VoWo Amcr. _hmamO dV: OmVrZo
`m`m dmJVmcm CnpWV hmoV.o
~mcmN>S>r ho Jmd Om_ZJanmgyZ 17 _cmda Amho. VoWo
_hmamOmZr `m doir gw_mao XrS> cmI n`o IMyZ Vrg _moR>m
~amH$s, XmoZ ^moOZ H$j (d`nmH$Kamgh), H$_Mmar
{ZdmgWmZo, Vrg ~oS>Mo hmpnQ>c, XdmImZm, AmnaoeZ
{WEQ>a, ZmoH$amgmR>r Kao, ZmZJho d Q>m` coQg ~mYcr. nmo{ce
amOXyV `wJ{o Z`wO ~mZmqgH$sMr g_mOgodVo ag AgUmar nZr
H$sam hr ~mcmN>S>rcm nmo{ce _wcm`m n{h`m VwH$S>rg_doV
Amcr hmoVr. `m N>mdUr`m `dWmnZmMr gd O~m~Xmar \$mXa
cwQ>mH$S>-o Oo dV: {Zdm{gV hmoV-o Xo`mV Amcr. H$S>H$
{eV, C Z{VH$Vm d _wcmMo {ejU d {dH$mgmH$S>o `mZr
OmVrZo Cm_ arVrZo cj nwadrV _wcmMr O~m~Xmar g_WnUo
nocbr. _hmamOmMo ~mcmN>S>rMo Chmir {ZdmgWmZ hmoV;o
`mVrc ~mJ, $eH$moQ> d OcVaU Vcmd nmo{ce _wcmgmR>r
Iwcm H$$Z {Xcm hmoVm. \$mXa cwQ>m`m _XVrcm 30 {Zdm{gV
nmo{ce _{hcm hmo`m. `oH$ _wcm_mJo . 40 {V_mh IM Ho$co
Om`Mo, Vo \$ma OmV Zgco Var g~[o a`m d H$PmH$VmZ`m
Cnmg_ma d AZmamo`m`m nmd^_y rda g_mYmZH$maH$ hmoV.o
_w` hUOo, l_N>md`mVco gVrMo Ca\$moS>r H$m_ d
AmMr-^wH$o Mr ^mV ZhVr.
emim, H$mD$Q> d MM^modVr nmo{ce _wcmMm {XZH$_
{eVera ~mYcm Jocm hmoVm. {ejUmMm IM {~{Q>e ^mJdV
hmoV.o ~mcmN>S>rcm 40 nmo{ce {ejH$ (nmocS >_Yrc emco`
A`mgH$_ {eH$d`mgmR>r) d BJO rgmR>r nmM {ejH$ Zo_co
Joco hmoV.o `oWo nmo{ce g`mVco XmoZ {ejH$ gm_rc Pmco. EH$
B{VhmgmMo am|H$mo d emar[aH$ {ejUmgmR>r AQ>mZo r _m{Z`mH$ ho

gmYZm
9 Zmoh|~a 2013 {Xdmir

129

XmoKo {dm{W{` hmoV.o ImgH$$Z AQ>mZo r `mZr _wcm`m


H$sS>m{dH$mgmgmR>r `Z H$$Z Am{U _hmamOmMr _XV {_idyZ
EH$ Q>{o S>`_, Ymdn>r d `m`m_emim ({O_) ~mYcr. _wco
\w$Q>~mc d ~mHo$Q>~mc Ioim`Mr.
Aem VhoZo emV d gwa{jV {dm{WOrdZ hmoV.o nwago o gH$g
A, Amamo`godm d `m`m_m_wio _wcmMr Am`mZVa Or
Vmoim_mgm H$Vr hmoVr, Vr AmVm `dpWV Pmcr. _wcm`m
Moh`mdaMo hm` nwhm naVco. _hmamOm ~mcmN>S>rcm dmadma
^oQ> XoD$Z nmhUr H$am`Mo d _wcmVhr {_gim`Mo. `m H$mir
gw>r`m doir ~mJS>Um`m _moam`m W`mMm nmR>cmJ H$arV
_moa{ngo O_m H$am`Mm `mMm N>X hmoVm. ~mcmN>S>rcm ^`H$a
C_m Ag`m_wio amr MmX`mV gmH$a (\w$Q>~mc) Ioim`Mo.
_wco AZoH$ mUr- CXm. H$mgd, _wJ gy d harU nmim`Mo.
_wcmZr nmocS > d VoWrc gH$Vr {dg$ Z`o, hUyZ nmo{ce
{ejH$mZr {deof cj nwa{dco hmoV.o _wcmgmR>r gJrV d Z`mMo
dJ gw$ Ho$co. EH$Xm `m`m gmH${VH$ H$m`H$ _mg _hmamO
OmVrZ CnpWV hmoV.o `m`m CnpWVr_wio EH$ nmo{ce _wcJr
BVH$s Zhg Pmcr H$s, {Vcm ZmMVm `oBZ m. Vohm _hmamO dV:
_Mmda Joc,o `m _wcrcm Yra XoV {V`mg_doV Z` Ho$co.
`m_wiMo ~mcmN>S>r`ZgmR>r _hmamO IaoIaw o "~mny' ~Zco hmoV,o
ho {Z:ge`.
_hmamOmZm nmocS >`m ^{dV`m~c Iar H$iH$i hmoVr d
~mcmN>S>rVrc AZmW-EH$mH$s _wcmMr _mZ{gH$Vm H$m` Agoc,
`mMr OmUnU hmoVr. Vo `mZm Zoh_r Yra m`Mo. o[aV H$am`Mo.
nmocS > cdH$aM dV hmoBc
d _wcmZm _m`Xoer g_mZmZ OmVm
`oBc
, Agm {dmg Vo m`Mo. EH$Xm _wcmnTw >o ^mfU H$aVmZm
_hmamO hUmco,
""Vw_`m H$mD$Q>Mm JmS>na Q| > hUyZ _cm d _hmamUrcm
Amn`m_`o Ag`mMm ~h_mZ dmQ>Vmo. AmnU dOm`m
XmS>mV MmXrMo {Iio R>mHo $co, Vo Cm Vw_`m ey`m
edno{Q>H$o V R>mHo $co OmVrc d Vwhmcm Vw_Mo dmV` {_ioc. _r
nmocS >Mm d Vw_Mm {ddmgy {_ d gmWrXma gXd amhrZ. _mPr
nmocS >`m ^{d`mgmR>r Zoh_rM ghdoXZm d ghmZw^Vy r Amho.
_mPr Imr Amho H$s, EH$ {Xdg nmocS > dV hmoBc
d Vw_Mr
OJ{g "nmo{ce MoVZm (pn[aQ>)' gd {dnarV n[apWVrda
_mV H$aoc. _o JmS> cog `y AS> coQ> `y [aQ>Z Qw> E \$s AS> hnr
hmo_cS>.''
~mcmN>S>rcm Ho$di mW{_H$ {ejUmMr gmo` hmoVr.
dirdS>mcm nmo{ce N>mdUr 1944 _`o gw$ Pm`mda VoWo
_m`{_H$ d `mdgm{`H$ {ejUmMr gmo` Ho$`m_wio BWyZ _wco
nwT>rc {ejUmgmR>r nmR>dcr Om`Mr. nU Xya Joco Var _hmamO
`m`m _XVrcm Zoh_rM Vna Agm`Mo.
gZ 1944 _`o O_ZrMm nmS>md Pmcm d 1945 _`o
{hamo{e_m-ZmJmgH$sgh A_o[aHo$Zo AUw~m~ Q>mHy$Z Xg`m
_hm`wmMr B{Vlr Ho$cr. nU nmocS >_`o XmXm{Jar H$arV

gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013

130

Q>m{cZZo Amn`m {Z`UmV amhUmao cw{~Z gaH$ma Wmnco


Am{U 1946 _`o ~mcmN>S>rMm H$n ~X H$a`mMr doi Amcr.
nU nmocS >_`o Agco`m H$`w{ZQ> cw{~Z gaH$maMr ^rVr d
{VaH$ma dmQ>V Ag`m_wio `m _wcmZm Om`Mo ZhVo, Aem
gw_mao 81 _wcmZm _hmamOmZr Om_ZJa`m `m`mc`mVyZ
H$m`XoeranUo XmH$ KoD$Z nwT>rc {ejU d ^{dV`mgmR>r
`m`m BN>o _mUo `mZm A_o[aHo$cm \$mXa cwQ>mgo mo~V
nmR>dco.
`m_wio gw_mao gma dfmZr nmocS >Zo _hmamOmZm _aUmonamV
"H$_mS>a H$mg Am\$ X AmS>a Am\$ X _o[aQ> Am\$ X nmo{ce
[anpcH$' hm gdm} ZmJar g_mZ ~hmc H$$Z Amncr
H$VkVm `V Ho$cr Amho.
mo.cmoS>H$mo~H$s `m nmocS >`m ^maVmVrc AmYr`m
amOXVmZ ~mcmN>S>rVrb H$mim~Xc Amn`m ^mdZm Aem
`V Ho$`m"This is true and captivating story of the 'aam admi'
in both India and Poland. It is a story hidden like a precious stone in history. We are not satisfied with the common mans knowledge of the story and intend to take it
in various forms.''

-4^maVr` nmo{ce Jmd- dirdS>o


"It was a home away from home, a sunny, peaceful
refuge after the horrowing deprivation of years spent in
forced exile in the U.S.S.R. Offcourse, there was no
running water or electricity, no glass windows or solid
doors and only charcoal stove for cooking. But the mat
doors could be closed and even locked with a padlock,
giving much needed privacy and semblance of normal
life after years of communal living. What a joy it was to
tend the narrow slips of gardens along the cool
varandahs, to grow ones own banana, papaya or canna
trees.''

nmM Vo Xhm hOma nmo{ce r d _wco dirdS>o `oWo 1944 Vo


48 Xa`mZ am{hcr. `mMr darc {V{Z{YH$ d$nmMr ^mdZm
H$s, ho KamnmgyZ Xa Agcoc KaM Amho- ho Xe{dVo H$s,
gmo{dEV `w{Z`Z_Yrc hmc-Ano>m d OJ`m`m gKfmZV a
`mZm dirdS>Vo dm` cm^co d _Z:emVr {_imcr. Kamcm
hamS>m Amho d Xma ~X H$$Z ImgJr OJVm `oV. `m gm`mgm`m gwI-gw{dYmZmhr Vo gmo{dEV `w{Z`Z_`o nmaIo Pmco
hmoV.o KamnwT>o ~JrMm H$aUo d \$iPmS>o cmdyZ `mMm AmdmX
Ko`mV `mZm Amnc nmocS >_Yrc Jmd AmR>dV hmoV!
WmoS>`mV, ^maV^y_rVrb H$mohmnya gWmZm_Yrc dirdS>o `m
$nmZ `mZm `mM nmocS >M Jmd cm^c hmoV!

nmocS >Mo ^maVmVrc amOXV S>m. B. ~mZ{gZ~r 1941 nmgyZ


^maVm_`o nmo{ce {Zdm{gVmZm dgdc Omd, `mgmR>r {~{Q>e
gaH$maH$S>o nmR>naw mdm H$arV hmoV.o 1942 `m gQ>~| a_`o
{ZU` hmoD$Z ^maVmV 5000 nmo{ce {Zdm{gVmMr gmo` H$a`mV
`mdr, Ago hmBgam` Am\$ B{S>`mcm H$i{d`mV Amc. `m
{ZU`m_mJo Om_ZJa`m _hmamOmMm 500 AZmW _wcmZm
~mcmN>S>rV Aml` Xo`mMm YmS>gr d _mZdVmdmXr {ZU` hmoVm,
ho {Z:ge`. _J N>mdUrgmR>r OmJoMm emoY gw$ Pmcm.
~mcmN>S>rV _wcmZm _co[a`m`m dmadma CX^dUm`m gmWrcm
~ir nS>md cmJc hmoV. `m nm^_y rda Amamo`gn OmJm
{~{Q>e nmhV hmoV.o nwhm aodo Q>eo ZOdiMr OmJm hdr hmoVr.
`m_wio AIoarg `mMm emoY H$mohmnyaZOrH$`m dirdS>o `oWo
gncm. gw_mao 250 EH$a OmJoV dirdS>o `oWo nmo{ce H$mcZrdOm
Jmd dgc Joc. _ogg qhXVmZ H$Q>eZ H$nZr- _w~ Bcm
~mYH$m_mM H$mQ> {_imc. `oWo 140 \${_cr cmg (`oH$
cmH$_`o 12 Hw$Qw>~ mMr Kao), Q>m\$gmR>r 10 cmg, 75
ZmZJho (EHy$U 750 Imo`m), 70 emMmc`o, ghm
A{YH$m`mMo ~Jco, 10 emimB_maVr, EH$ Q>mA
o a$_ d EH$m
Q>m\$ _ogMo ~mYH$m_ H$a`mV Amco. AmR> OmZodmar 1944 cm
dirdS>o dgmhVrMm CXKmQ>Z g_ma^ Pmcm, nU {~{Q>e
ZrVr_mUo H$mohmnya`m _hmamUrg {Z_{V H$a`mV Amco
ZhVo.
`m JmdmV H$m` ZhVo? emim, nmoQ> Am{\$g, MM,
cm`~ar, IoimMr _XmZo... JmdmgmR>r cmJUm`m gd gw{dYm
{dH${gV H$a`mV Am`m hmo`m. "_MQ> qg{S>H$o Q>' WmnyZ
`mMr H$mQ>o H$mohmnwamVrc _mV~a _S>itZm Xo`mV Amcr.
KmoS>H$| Zm _mg-_N>rMo XH$mZ, {H$myaZm ~So >Mm Q>mc
,
_hmJmdH$a d Jm`H$dmS>mZ m Q>e
o Zar, naXoercm {H$amUm,
BJi|Zm H$moigm d Ho$amo{gZ Am{U BZm_XmamZm H$mnS> XH$mZ...
dirdS>o H$n~mhoa nmo{cem`m gw{dYogmR>r gw$ H$a`mMr
nadmZJr {Xcr hmoVr.
`m dVr_`o m_w`mZo nmo{ce {`m d nmM Vo nYam
dfmn`VMr _wc-o _wcr `mMm ^aUm hmoVm. hUyZ {ejUmgmR>r
VrZ mW{_H$ emim, VrZ ~mcdmS>m, VrZ _m`{_H$ emim,
EH$ hm`Hy$c, EH$ `mdgm{`H$ {ejUmMo hm`Hy$c gw$
H$a`mV Amco. 1028 _wco mW{_H$ emioV, Va 453
hm`Hy$c_`o {eH$V hmoVr. emco` gH$w cmV hVH$cm
{ejUmgmR>r dH$emn, emar[aH$ {ejUmMm {d^mJ, H$mD$Q>,
gmH${VH$ H$m`H$ _ {d^mJ, AZmWml_ d EH$ {WEQ>ahr hmoV.o
200 ~oS>Mo hmpnQ>c, gmV-AmR> S>m Q>g d 16 Zg}g
Amamo`godgo mR>r {Z`wV Ho$`m hmo`m.
dirdS>o H$n`m `m H$mhr "w_Z BQ>ao Q> Q>mao rO'1. dirdS>o nmoQ> Am{\$g_`o gmimoIo ZmdmMm nmoQ_mQ>a
hmoVm. `mcm nmo{ce cmoH$mMr AdKS> Zmdo {~ZMyH$ CmaVm
`m`Mr. Amn`m ZmVodmBH$m`m `mcr-Iwemcr`m

~mV`mgmR>r nmo{cemZm gmimoIo XodXVmhZ H$_r ZhVm. `mZm


no `m`Mr ZmhrV, `mZm "cdH$aM n `oBc
' Agm Yra Vmo
m`Mm.
2. em_amd Jm`H$dmS> hm _MQ> g qg{S>H$o Q>_`o H$maHy$Z
hmoVm. `mZo nmo{ce ^mfm Am_gmV Ho$cr, `m_wio gm`m
nmo{cemgmR>r Vmo EVoer` ^maVr`mer gnH$mgmR>r _hdmMm d
^ademMm Xdm hmoVm.
3. nmo{ce _wco d Wm{ZH$ _wcmZr gdW_ ^mfoMm AS>ga
Xa Ho$cm. Q>Zo rcmg ham{g_moh`m AmR>dUr_mUo _wco W_
_amR>r d nmo{ce ^mfoV`m {e`m {eH$cr. nmo{ce _wco
^H$mamVr {e`m XoV, Va _amR>r _wco AI{cV nmo{ce_`o
`mZm nmT>ar _mH$S>o hUyZ {MS>dV.
4. nmo{ce {`m YrQ> hmo`m. `m ^maVr`mer ghOVoZo
~mocm``m. `mZm Amn`m Kar MhmnmZmcm ~mocmd`m`m.
VgoM ^maVr` Kar Am_U Amco, Va N>mQo >m-N>mQo >m
^oQ>dVyg h Om``m.
5. am_amd BJio d em_amd Jm`H$dmS>`m _Vo, nmo{ce Jmoao
AgyZhr ^maVr`mZm g_mZVo`m VdmZo dmJdm`Mo. `mMr hr
H$Vr {~{Q>em`m VwN>Vo `m d X`_dm`m dmJUwH$s`m
nmd^_y rda gwIX dmQ>m`Mr.
dirdS>Vo C {ejUmMr gmo` Zg`m_wio _moR>m _wcmZm
hm`Hy$cZVa H$amMr, _w~ B, nmMJUr`m emimV nmR>{dco
Om`Mo. CoIZr` ~m~ hUOo, ZD$ _wcr n|qQ>J`m {ejUmgmR>r
_w~ B`m Oo. Oo. Hy$c Am\$ AmQ>g _`o nmR>{d`m Jo`m
hmo`m. _wco hm`Hy$c {ejUmZVa OJ^amV XmoV am>mg mo~V
O_Zrer cT>Um`m nmo{ce goZmXcmV dIwfrZ Om`Mr.
Mmirg _wco 1944 _`o dirdS>o d ~mcmN>S>r_YyZ cS>Zcm
nmo{ce _[aZ gphggo cm Oy Pmcr hmoVr. _wcr Z{gJ d
Q>m`qnJ H$mogg} cm ngVr m``m, H$maU `mZm H$mohmnya d
_w~ B `oWo N>mQo >r-_moR>r ZmoH$ar ghOnUo CncY hm`Mr.
gmo{dEV `w{Z`ZZo gmd{H$ _m\$s Omhra Ho$`mZVa gmo{dEV
^y_rV C^ma`mV Amco`m goZVo ~hg ` nmo{ce gm_rc
Pmco; Va cmI^a r d _wc-o _wcr ^maV, X. Am{\$H$m AmXr
{~{Q>e dgmhVt_`o WcmV[aV Pmcr hmoVr. dirdS>_o `ohr
_moOH$sM nwf_S>ir Amcr hmoVr. `m_wio VoWo nmo{ce {`m d
^maVr` VgoM {~{Q>e nwfm`m AZoH$ o_H$hm`m AmH$mamg
Am`m.
dmS>m Zmo{dH$m hr `wH$o Z_Ycr hQ>m nmB{Z`mcm JmdMr _wcJr
Oohm {Zdm{gV hUyZ dirdS>Vo Amcr hmoVr, Vohm Vr ^a
Vm`mV hUOo 17-18 dfmMr hmoVr d \$moQ>mo H$mT>`m`m
{Z{_mmZo H$mohmnya`m dgV H$merH$a`m gnH$mV Amcr. `m
XmoKmM o_H$aU gw$ Pmc d Vo cmV n[ad{VV Pmc. dmS>m
_J _mcVr H$merH$a Pmcr d AmOhr Vr H$mohmnyacm Amho.
`m`m cmcm {~{Q>e EOQ> H$mohmnyaZo {damoY Ho$cm hmoVm d
dgVmcm ZmoH$ar {_iUma Zmhr Aer Y_H$shr {Xcr hmoVr. nU

gmYZm
9 Zmoh|~a 2013 {Xdmir

131

`mcm Z Ow_mZVm `mZ {_mgh H$ncm `oD$Z "{Xcdmco


Xh{Z`m co Om`|J'o Q>mBcZo {Vcm Zocr d {ddmh Ho$cm. {Vcm
dgVZ o_mV H$m` hQ>c, ho gmJVmZm d dmS>m {_H$scnUo
hUVo, ""Vmo hUmcm hmoVm- OmoB H$moM_ gm`~r (`m H$mh_
N>~o m), hUOo _cm Vy \$ma AmdS>Vgo . `mncrH$S>o `mMr nmo{ce
^mfm Jocr Zmhr, nU _r _m ew _amR>r ~mocVo, nwaUnmoirhr
H$$ eH$Vo.''
dmS>m H$merH$aZ _wcmIV XoVmZm EH$m dmVmhmamcm hohr
gm{JVc hmoV H$s, BVa H$mhr {`mZr nU ^maVr`mer Kamo~m
Ho$cm, g~Y OmoS>c;o nU `w gn`mda `m naV Jo`m. _r _m
o_ d {Z>Zo o BWoM H$mohmnyacm- BWcrM hmoD$Z am{hco!
nmMJUr`m g|Q> nrQ>a Hy$c_`o _wc,o Va g|Q> Omog\o $
H$mh|Q> Hy$c_`o _wcr {eH$m``m. {VWo dirdS>ho Z AZoH$
nmo{ce _wc-o _wcr C {ejUmgmR>r Jo`m hmo`m. `m emim_`o
{~{Q>emgmo~V AZoH$ lr_V gWm{ZH$ amOm-_hmamOmMr _wco
Agm`Mr. Ada _wamO hm AmOMm `o> nm{H$VmZr nH$ma
1942 Vo 47 H$mimV nmMJUrV {eH$m`cm hmoVm. `m`m
AmR>dUrZwgma nmo{ce _wc-o _wcr A`V gH$mam_H$ {dMmamMr
hmoVr. AZoH$ H$cm_`o Vr drU hmoVr. emio`m {pgnmcZo
EH$Xm Xmohr emim`m _wcm-_wctZm EH$ AmUyZ MhmnmZ Ho$co
hmoV.o {VW EH$m N>mQo >m _wpb_ gWmZmMm {g d A`V gwX a
nmo{ce _wcrM W_XeZr o_ Owico Am{U H$mcmVamZo Vr
`mMr ~oJ_ Pmcr.
WmoS>`mV gmJm`M Pmc Va, r-nwf AmH$fU gmd{H$
AgV Am{U Xoe-Y_-^mfm d gH$VrMm AS>ga Z Ow_mZVm
o_-_r OwiVo-\w$cVo. nwhm AZoH$ df} XoemnmgyZ Xa, nwhm
Jmdr OmD$ H$s Zmhr hr YmVr AgUm`m d EH$mH$s OJUm`m
nmo{ce {`mMm gnH$ `m`Mm Vmo \$V ^maVr`mer. `m`mV
`wamonr` _moH$ionUm hmoVm; `m_wio AZoH$ o_H$hm`m,
earag~Y d cg~Y Pmco. `wmMr nmd^_y r, XyaXoerMo
{Zdm{gV OJU, VU d`, nmo{ce nwfmMr gmW-gJV Zmhr,
_wc`mM _moR>r hmoVmM g`mV cS>Z-A_o[aHo$cm OmU... `m
nm^_y rda _Z:dm` cm^`mda Zg{JH$ ^mdZm OmJV hmoU
dm^m{dH$ hQ>c nm{hOo. `mVyZ \w$cUmar EH$-EH$ o_AmH$fU-g~Y mMr H$hmUr EH$-EH$ H$mX~ar dm {MnQ>mMm
{df` hmoD$ eHo$c, Ag _cm EH$ coIH$ hUyZ dmQ>V. _r dV:
J^ranUo `m dirdS>o d ~mcmN>S>r`m nmo{ce cmoH$m`m
dmV`mda EH$ H$mX~ar {c{h`mgmR>r A`mg H$arV Amho;
gmYZgm_Jr OwidV Amho. hm EH$ AmVaam>r`- Img H$$Z
BS>m-o nmocS > H$mo-moS>eZ {MnQ>mMm {df` Amho. Agmo.
1945 _`o `w gn`mZVa _mQ>m n[afXoZV a ho n> Pmco
H$s, nmocS > hm gmo{dEV `w{Z`Z`m {Z`UmImcrc H$`w{ZQ>
Xoe amhUma Amho. dirdS>Mo o ~hg ` nmo{ce H$o gr {d^mJmMo
hmoV,o Omo AmVm gmo{dEVMm ^mJ Pmcm hmoVm. Z`m cw{~Z
gaH$macm {~Q>ZZ _m`Vm {X`mZVa ^maVmVrc nmo{cemZm

gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013

132

bdH$amV bdH$a naV nmR>{d`m`m hmcMmcr gw$ Pm`m.


n{h`mXm 1946 _`o ~mcmN>S>r N>mdUr ~X H$$Z VoWrc _wco
dirdS>c
o m WcmV[aV Ho$cr. {~{Q>e hmBgam`Mm AmXoe
AgyZhr 1948 n`V dirdS>o H$n Mmcy am{hcm. `mMo dS>rc
dm BVa ZmVodmBH$ g`mV hmoV,o `mZm {~Q>Z_`o gwc^ doe
hmoVm. H$mhr OU AmQ>{o c`m, `yPrcS> d X. Am{\$Ho$V Joc.o
H$mhr _moOHo$ ^m`dmZ A_o[aHo$V Joc.o ~mH$s`mZm nmocS >cm
H$`w{ZQ> gaH$ma`m "{dM hqQ>JMr' ^rVr AgyZhr naVmdo
cmJco. _m `mZr ^maVr`mer c Ho$c, Aem AmR>-Xhm
nmo{ce {`m ^maVmV ^maVmVrc hmoD$Z am{h`m.
_VtZm COmim Xo`mgmR>r H$mhr nmo{ce 2009 _`o Amco
Am{U `mZr dirdS>o Q>eo Z, nMJJMo m KmQ>, nhmim, _hmdra
CmZ- OoWo _Vr-V^ C^macm Amho- d dirdS>o `m
X\$Z^y_rbm ^oQ>r {X`m. ^maVmVc dirdS>o ho nmo{ce Jmd
`m`m _ZmV {H$Vr Ka H$$Z Amho, ho `md$Z cjmV `oV.
Cnghma
Aer hr dirdS>o d ~mcmN>S>r`m {Zdm{gV N>md`mMr,
nmo{ce r d _wcmMr H$hmUr. hr H$hmUr Oncr nm{hOo d
{V`mV n[al_nydH $ AOyZ ^a Q>mH$cr nm{hOo. nmocS >gmR>r Vr
_hdmMr Amho, H$maU `mZm OJmV gdW_ ^maVmZ 1942
`m Midir`m YJYJ`m H$mcIS>mV Am{U ZVa nS>co `m
"X JQo > \o${_Z Am\$ ~Jmc'`m nmd^_y rda o_mZ Aml` {Xcm.
^maVm`m "dgwYd Hw$Qw>~ H$_' {dMmaYmaoM `mnojm _moR> Xga
amOH$s` CXmhaU {_iU Ae` Amho. OmV, Y_, de d
Xoemnojm _mUwgH$s _moR>r AgVo, ho Z`m {nT>rda R>g{d`mgmR>r
hr H$hmUr Oncr nm{hOo; gm[aV Ho$cr nm{hOo.
^maVmgmR>r nU hr H$hmUr _hdmMr Amho. AmO`m
Ag{hUy, qhgH$ d OmVr`-Ym{_H$ ImoQ>m Ap_Vo`m
nmd^_y rda ^maVmMr gd Xoe-Y_mH$S>o g_mZVoZ d _mZdVoZ
nmh`mMr dm^m{dH$ d Zg{JH$ dmr AZ gH$ma AmhoV, ho
nwhm Z`mZo nQ>dZy Xo`mgmR>r ~mcmN>S>r d dirdS>o hr VrHo$
_hdmMr AmhoV. H$Xm{MV _rM ho H$mX~armao d O_c Va
{\$_mao H$$ eHo$Z, Ag dmQ>V. nU _rM Zho, Va AZoH$mZr
AZoH$ nVrZo hr H$hmUr A_a Ho$cr nm{hOo, ho {Z:ge`.
lr. c_rH$mV Xoe_wI
mob. : 9325297509
laxmikant05@yahoo.co.in

gmYZm
9 Zmoh|~a 2013 {Xdmir

133

gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013

134

Potrebbero piacerti anche