Documenti di Didattica
Documenti di Professioni
Documenti di Cultura
gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013
gmYZm
99 ZmoZmoh|h|~~aa 2013
2013 {Xdmir
gmm{hH$
{d^mJ : 1
{Xdmir : 2013
Za| Jocm...
A{Zc AdMQ> & 7
gnmXH$
{dZmoX {eagmR>
_wIn> aMZm d AH$ _mS>Ur
{Jare gh~wo
Om{hamV _mS>Ur d AH$ {Z{_Vr
gwae
o _mZo
_w{VemoYZ
{_qcX ~moaH$a
N>nmB d ~mBqS>J
AmZX cmQ>H$a
H$mn-qQ> H$nZm m. {c., nwUo 30
gmYZm H$m`mc`rZ ghH$mar
gwae
o _mZo, _Zmoha nmQ>rc, n[aVmof JmoS>~moc,o
Jmonmi Zod,o gwdUm XoR>,o {dZm`H$ ndma,
{demc {Iao, AemoH$ XodioH$a, n{S>V, gm[aH$m
H$VkVm
Amnmgmho~ gm. ao. nmQ>rc,
ho_V ZmBH$Zdao, Xmm dmo, _moX ~|,o
Oo. ~r. nmQ>rc Am{U gmYZm {__S>i
Za|Zo "{ddoH$'
m eXmcm AW {Xcm
{ddoH$ gmdV & 13
Vo Mma {Xdg...
XmgmX Xm^mocH$a & 17
ho {dm
am. J. OmYd & 26
gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013
{d^mJ : 2
mPm (Eo{Vhm{gH$)
amOrZmm
mohZ Ym[am & 59
gwhmg nierH$a
mMr wcmIV
{Z{Ic dmJio & 75
OmoS>m{o Zm YZ &
MVwa dohmao...
{dZ hS>uH$a & 91
gmYZm {deof
nmocS >m XmVrc
XmoZ ^maVr Jmdo
crH$mV XoewI & 123
"~mcHw$ma aJdVmZm
{Jare gh~wo & 43
gmYZm
99ZmoZmoh|h|~~aa2013
2013 {Xdmir
3 cmI 76 hOmamda
dn{dam
"gmYZm' gmm{hH$mm hraH$hmogdr dfmnmgyZ (2008) Xadfu ~mcHw$ma {Xdmir AH$ H$m{eV hmoV Amho. Xgm dfu
Odinmg XrS> cmI VtMr {dH$s Pmmwio S>m. Za| Xm^mocH$amZr m AH$mMr {dVaU mohr "dmMZgH$Vrm Midir'mUoM
am~dmcm gwdmV Ho$cr. n[aUmr, mJrc VrZ dfmV AZwH$ o 3 cmI 76 hOma, 4 cmI 40 hOma Am{U 3 cmI 60 hOma BVm
VtMr {dH$s Pmcr. S>m. Xm^mocH$amZr m dfum mo{hoMrhr AmIUr H$$Z R>do cr hmoVr. mwio mmZVa Vr am~{dUo ho EH$
moR>Mo AmhmZ hmoV.o nU mJrc VrZ df} mm VmcrV Vma Pmcoco (~mcHw$ma AH$mMo H$n dWmnH$) Jmonmi Zodo mZr
Vo AmhmZ dpWV nocdco. m dfu 20 Zmoh|~anV, 3 cmI 70 hOma VtMo {dVaU nyU Pmco Amho. AmUIr 45 hOma VtMr
mJUr gmYZmH$S>o Zm|Xdcr Jocr Amho, mMo {dVaU {XdmirZVa hmoUma Amho. hUOo 2013 Mm {Xdmir AH$ gdmMma cmI Vtnojm
A{YH$ Jocm Ago hUmdo cmJoc.
S>m Q>a Zgmwio m dfu cmoH$mMr ghmZw^Vy r MS> hmoVr, naVw Zm|XUr mo{hoMm "$mcmoAn' R>do Uo Am{U {dVaUmMr j
H$mdmhr nma nmS>Uo ho moR>m {O{H$arMo d H$memMo H$m AgVo, m~m~V Jmonmi Zodo Am{U mmgmo~V H$m H$aUmm
gmYZmm gd ghH$mmMo H$mVHw $ H$amdo VodT>o WmoS>Mo ...
m dfuhr ~mcHw$ma AH$mm mo{hoV AZoH$mMm gh^mJ am{hcm Amho.
aV {ejU gWoMo H$mmj amdgmho~ qeXo mZr Jom dfumUo m dfuhr 60 hOma VtMr mJUr Zm|Xdcr Am{U ZVa
"aV'Mo g{Md ZmZmgmho~ JmH$dmS> mZr AmUIr 20 hOma VtMr ^a Q>mH$mgmR>r dV:hZ nwT>mH$ma KoVcm. hS>nga (nwU)o oWrc
aVm {ejU gH$w cmZo mJrc dfumUoM m dfuhr 20 hOma Vr KoVm, mgmR>r am^mD$ Vwno d H$X JwOr mMm
ZohrmUoM Cgmh hmoVm. mMm AW EH$ cmI Vr EH$Q>m aV {ejU gWoZo KoVm AmhoV.
AmaJ m~mX oWrc gadVr ^wdZ m {ejU gWoZo 15 hOma Vr KomgmR>r gWoMo g{Md AemoH$ ^mcoamd mZr nQ>H$Z gVr
{Xcr, Va AamdVr oWrc lr {edmOr {ejU gWoMo AS>.AU eoiHo$, mMm ^m~aw H$a Am{U A{Zc nmQ>rc mZr KaMoM H$m
gOyZ 20 hOma Vr mJdm. gmJcr oWrc c>o EwH$o eZ gmogmQ>rZo ZD$ hOma Vr KoVm, mgmR>r gw^mf nmQ>rc mMr {deof
XV Pmcr. Oo.w.ZmZm R>mH$ao mZr Ywio {OmVrc gmH$s EwH$o eZ gmogmQ>rm emimgmR>r 15 hOma Vr KoVm.
m{edm XmoZ-AS>rM hOma Vo nmM-ghm hOma VtMr Zm|XUr d {dVaU H$amgmR>r XV H$aUmar hr H$mhr Zmdo : JOmZZ
H$moQ>do ma (dYm), H$moZm {ejU gWm, H$mU-S>m{| ~dcr hmZJanm{cH$m, edV {dmc (AhXnya), S>r.~r.nmQ>rc d lr {g
{edmOr amR>m ~moS>vJ hmD$g, ~m~yamd wirH$, AmVa^maVr {ejU S>i (H$mohmnya), AZV AmOJmdH$a, AmVa^maVr {ejU gWm
(AmOam), lr.Jmo.g~Zrg, {ejU S>i H$amS>, {V^m ^amS>o (gmVmam), ZmXod mir (gmJcr), S>m. {Xcrn qeXo (gmJcr), gwZrc
nmQ>rc (ZmJnya), ~m~yamd Jwad (gmJcr), gw^mf Hw$cH$Uu (VmgJmd), ~wagn>o JwOr, {dO H$amS>,o aoe JmocmdcH$a, S>r.Q>r.~S>,}
BmXr...
{edm, e^a-XmoZeo Vo hOma-~mameo VtMr {$JV IaoXr qH$dm gWmgmR>r IaoXr H$aUmao AZoH$ cmoH$ AmhoV.
am> godm Xc, hmam> AYlm {Zyc
Z g{Vr, gmZo JwOr H$Wmmcm mm H$mH$mMrhr Zm|XUr d {dVaU mo{hocm
doimodi
o r XV Pmcr Amho. doJdoJm {OmVrc {ejUm{YH$mar d H$mhr {Ohm{YH$mar mMho r ghH$m mocmMo R>aco. hmam>mMo
{ejU gMmcH$ (mW{H$ d m{H$) Am{U {ejUr amO| XS>m mZrhr dVnUo "gmYZmMm ~mcHw$ma AH$ emimZr IaoXr
H$amdm' Ago {e$mag H$aUmao n {Xco hmoV,o mMmhr Zm|XUr mo{hocm $mXm Pmcm Amho.
m gdmMo ghH$m Amho hUyZM Ho$di gmYZmcm BVm moR>m mUmV AH$ nmoMdVm Amcm Amho. m dfuMm AmUIr EH$
{deof hm Amho H$s, hmam>mVrc gd 35 {OmV m AH$mMo {dVaU Pmco Amho. hUOo gmYZmMm ~mcHw$ma AmVm pWamdcm Amho,
Ago hUmcm haH$V Agy Zo. Jom ghm dfmMm {dMma Ho$cm Va AmVmnV EHy$U 17 cmI Vr {dV[aV Pmm AmhoV.
hr mohr am~dmgmR>r dWmnZ d {dVaU H$aVmZm H$mhr wQ>r am{hm Agmg, {dVaUmV {XaJmB Pmcr Agmg
g~{ YV $s d gWmZr Amhmcm m$ H$amdo. nwT>rc dfu e {VVm wQ>r Xa H$$Z Amhr Zm XmZo AmnUmnV oD$, Vohm
AmnUmH$Sy>Z A{YH$ CgmhmZo dmJV hmdo hrM Anojm.
gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013
A{Zb
AdMQ>
gmYZm
9 Zmoh|~a 2013 {Xdmir
gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013
{ZgQ>V Ago. _J Vmo _mKma Oam KoB. naV Oam doimZ hUm`Mm,
"~a, Vo H$m_ ZH$mo H$$g. `m A_`mbm ^oQ>y Z V_H$ H$m_
H$am`M. ho Va gmon H$m_ Amho; ghO H$aerb.' Ag XmoZVrZXm `m`m nH$S>rVyZ gwQ>`mda EImX H$m_ _r H$~yb
H$am`Mmo. nU {VWM Vmo Wm~m`Mm Zmhr. hUUma, "_J ho H$m_
H$aUmaM Zm Vy, _J OmVm-OmVm hohr H$m_ H$a.' hUyZ _J Xwga
H$m_ J`mV Kmbm`Mm. Vmo Om`bm {ZKm``m AmV EH$m
H$m_MwH$dy _mUgm`m J`mV nmM-ghm H$m_ KmVbobr
Agm`Mr `mZo.
`mZo ~arM VmpdH$ _mS>Ur Ho$br Agbr, AZoH$ nwVH$
{b{hbr Agbr; Var _bm `mM Ia, _wI `pV_d
gKQ>H$mMM dmQ>m`M. ASw>g> H$s gma gmb`m gw_mamg
`m`m H$~>r _S>img_moa `mZo _bm Jnm _mam`bm ~mobmdb
hmoV. Vmo AYdQ> AYma. `mV Vr VU _wb O_V hmoVr.
^oQ>VmZm, {Zamon KoVmZm "O` {edam`' hUm`Mr. _bm AmM`
dmQ>b. Za|Mr Vr ZwgVr H$~>r Q>r_ ZhVr; Vr gK{Q>V Q>r_
(Ia Va Q>mi
o r) hmoVr. `mZr `mM "O` {edam`' $nmZo
d{eQ> V`ma Ho$bob. _bm _ZmV `oV hmoV- ho H$embm? "O`
{edam`' Ag hUyZ {edmOr{df`r o_ WmoS>M `V hmoUma
Amho? H$s {edmOr{df`r g_O dmT>Uma Amho? nU `m nmoam`m
Q>r_Zo _hmam>mV MmJboM {dO` {_idbo hmoVo Iao. Am{U
Amnbm Za| (`mbm gmVmaH$a ghH$mar "Z$^mD$' hUm`Mo.)
MmJbmM IoimSy> hmoVm. Vmo am>r` nmVirdaMm IoimSy> "H$~>r
H$~>r' H$aV Xwg`m nmQ>uV {eabm Am{U gJ`mZr `mbm
Koab, Var Vmo `m`m S>mo `md$Z CS>r _m$Z gwQ>H$m H$$Z
`m`Mm. `m CS>rbm Q>mQ> `m`bm OmJmM Zgm`Mr, H$s bm~
dmg KoD$Z N>mVr ^$Z `m`Mr gmo` Zgm`Mr. Agob {VWyZ
nmM-ghm \y$Q> CM CS>r _mam`Mr- Am{U {VH$S>ho r YS>nSy>Z nm`
_moS>y Z `m`Mm Zmhr. bqS>J ~amo~a XmoZ nm`mda, _Y`m
nmQ>rda.
EH$Xm {dmnrR>m`m _XmZmV Amhr {\$aV hmoVmo. _r `mbm
`m CS>r{df`r {dMmab Am{U hQ>b, "Vr CS>r _m$Z XmId
Zm.' hUmbm, "AmVm Zmhr Ver `oUma. `mbm Iyn df Pmbr.'
_r AmJhM Yabm, "WmoS>rer XmId Zm- H$nZm Var `oBb
.'
{VW AXmOo Mma \y$Q> CMrMm AmoQ>m hmoVm. g_moa OmD$Z C^m
am{hbm Am{U EH$ nmD$b nwT> Q>mHy$Z WoQ> da Jobm Am{U C^m
am{hbm. _r WH$ Pmbmo. IaM, _mPm AmJh hUOo Ho$dT>m
AmVVm`rnUm hmoVm. nm`mbm MmJbM bmJy eH$b AgV. _wH$m
_ma Va ZH$sM. nU `mZo _mPm h> nwadbm.
mMr m H$mimV gmVmmV "gwX' (gmOdmXr wdH$
Xc) hr gKQ>Zm hmoVr. cU mZo, nmW nmoiHo$, {H$emoa
~oS>{H$hmi.... Aem AmR>-Xhm H$mH$mMm MmJcm gM hmoVm.
mm OmoaXma MMm MmcV. Vo Za| D$$ Z^mD$cm MmJcoM
Ymaoda YaV. XmoZ gJ AmR>dVmhoV. EH$Xm Za|Zo Kar N>Vmcm
cmdVmV Vmo nIm ~gdyZ KoVcm. m~amo~a ghH$mmMr Q>rH$m.
gmYZm
9 Zmoh|~a 2013 {Xdmir
gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013
10
11
gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013
12
{ddoH$
gmdV
gmYZm
9 Zmoh|~a 2013 {Xdmir
13
gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013
14
Agmm`
EH$Xm r Am{U mPr nZr dmgmV AgVmZm S>m Q>amMm
Hw$R>`mem H$m`H$ mV r ~mobmd hUyZ gmJ`mH$aVm $moZ
Ambm. r hQ>b, ""Aao`m, H$m` `moJm`moJ Amho! r
gmYZo`m Am gnmXH$mM (gmZo JwOtM "^maVr` gH$Vr')
nwVH$ dmMVmo` Am{U bm gmYZo`m gnmXH$mMm $moZ!''
`mda S>m Q>a hUmbo H$s, ""Aao, IT jomV`m
Vw`mgma`m mUgmbm AmO EH${dgm`m eVH$mV gmZo JwOr
dmMmdogo dmQ>VmV, hoM {H$Vr {dbjU Amho!'' Vo nwT>o hUmbo,
""S>m. ~m~mgmho~ Am~So >H$a, gmZo JwOr, JmS>Jo hmamO Am{U
H$dra ^mD$amd nmQ>rb `m`mgmaIr mUg AmO hmam>mV
H$m {XgV ZmhrV? Hw$R>o hadbm` Vmo hmam>?'' ...S>m Q>amM
~mobU r YoM VmoS>y Z hQ>b, ""VemM EH$m mUgmer r
Ammm gmjmV $moZda ~mobVmo` H$s!''
`mda `m`m {dZ`erb d^mdmZwgma nU Img rnyU
ebrV Vo hUmbo, ""{ddoH$, AmO gH$minmgyZ Vwbm Xga H$moUr
^oQ>b Zmhr H$m?...'' $moZdaM g^mfU gn`mda r Vo m`m
nZrbm gm{JVb Am{U `m mUgm`m Wmoadr~b Amhr XmoK
EH$oH$mer ~mobV am{hbmo.
S>m. ~m~mgmho~ Am~So >H$a, gmZo JwOr, JmS>Jo hmamO,
H$dra hr gmar Agmm` `$s`m {dgm`m eVH$mVbr
Agmm` `{$d. S>m Q>a ho gmm` bmoH$m`m Agmm`
H$Vt`m EH${dgm`m eVH$mVbo H$Vrdra. S>m Q>a Xm^mobH$a `m
{eIambm gbm Ho$`m{edm` {dkmZ{Z> nwamoJmr hmam>mMm
B{Vhmg AnyU amhrb.
AIoaMr mZdXZm
"gmYZm'bm 65 df ZwH$VrM nyU Pmbr Am{U 66 `m
dfm`m n{h`m AH$mM H$meZ 12 AmJQ> 2013 amoOr
Eg.E.Omoer gmoem{bQ> $mCS>e
o Z`m g^mJhmV S>m Q>amZr
Am`mo{OV Ho$b hmoV. Vmo {gZom {deofmH$ hmoVm. S>m Q>amZr
Amob nmboH$a, gmoZmbr Hw$bH$Uu Am{U bm `mgmR>r
{Z{V Ho$b hmoV. Vo Q>mi`mgmR>r r S>m Q>amZm hQ>b H$s,
""mPm Am{U {gZojo mMm Vgm WoQ> g~Y Zmhr Am{U Amnbm
A`mg Zgbo`m jom{df`r N>mVrR>mHo $nUo ^mfU m`bm Oo
{ZT>md bonU bmJV, Vo m`mV Amn nwago Zmhr!''
`mda S>m Q>a hUmbo H$s, ""Vwbm AmR>dV? EH$Xm H$mhr
dfmndy u g`mH$mir Vw`m H$m`mb`mV Jnm maVmZm Amnbr
MMm gOZerbVm d H${ ~w{mm `m {df`mda dibr Am{U
Vy {MnQ> {XXeZmgmaI C XOmM gOZerb d Img mZdr
~w{moMm {dbjU n[anmof gmYUma H$m gJUH$m`m H${
~w{mobm 35 dfm`m AWH$ gemoYZmZVahr H$a`mV H$g
An`e Amb, Vo gmJV hmoVmg. ~g, H${ ~w{mo`m
gemoYH$m`m M`mVyZ AH${ mZdr ~w{moMr namH$m>m
{MnQ> {XXeZmV H$er {XgVo, `mda Vy ~mob. mZdr ~w{mm
gmYZm
9 Zmoh|~a 2013 {Xdmir
15
gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013
16
(C^o) XodXm, MmXm, Zaqgh; (IwMuda) A~y, lrnmX, Am~m, Za|, _mB, {XZmZmW, doUy;
(O{_Zrda) XmgmX, A_aOm... gmVmam : 1952
gmYZm
9 Zmoh|~a 2013 {Xdmir
17
gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013
18
19
gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013
20
21
gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013
22
23
gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013
24
XmVo `mbm $madS> Ho$bo. `mMm bJoM Eg.E.Eg. Ambm"S>mo Q> dar.'
JmS>rV ~gbmo Am{U bJoM gwae
o mXerdmamMm $moZ Ambm.
Vo ^a^$Z ~mobV hmoV.o Vo hUV hmoV,o ""H$mb, AmO Ago XmoZ
AJbI
o r Za|da {b{hboV. Z$s dmMm. Xm^mocH$a, r
nH$ma hUyZ Mmirg df} hmam>mV gd qhS>bmo`. `m doir
WM H$mhr doJi KS>b` . Am`m JS>{MamobrnmgyZ gd
EH$ AdW doXZm ~amo~a KoD$Z bmoH$ AmnmoAmn a`mda
`oVmhoV. `oH$ JmdmV KamVrbM H$moUr Var Jobm hUyZ hwX Ho$
XoV qhS>Umao VU, hmVmao, {`m, nwf AmhoV. ho IaoM H$m
Amho?'' r ZmV hQ>b-o "n[adVZmgmR>r AdW Am{U
AmVwa, `mgmR>r H$> ^moJm`Mr V`mar Agbobr- n[adVZ Am{U
{ddoH$dmXr mUgo Amn`m^modVr `oH$ {R>H$mUr ^a^$Z
dmhVmhoV. Am{U Amnbo XXd ho H$s, "emh-w$bo-Am~So >H$a',
Am{U hmo- {b`o, Eg.E., S>mJ o `m`m `m hmam>mV, `m
hmmZdm`m CMrMo amh Xo, `m`m Odinmghr OmD$ eHo$b,
Amhm gdmZm EH$m gymV Jmodb
o , Ago ZoV d Am`mgmoa
Hw$R>Mo Zmhr...
XmgmX Xm^mocH$a
dabholkard@dataone.in
mob.: 9822503656
gmYZm
9 Zmoh|~a 2013 {Xdmir
25
O__`yMo JyT>
AgVo _mZdm`m
ho Vwcm nQ>V Zgo.
{ddoH$m~mhoa H$mhrhr
ZgVo _mZdm`m,
gVV nQ>drV Jocmg
{Z` Zo_mZo,
AdYo {ZgJOmV hUOo
dkm{ZH$ {ddoH$mMr
_hm`dWm
_mZcrg Vy,
{dkmZ{Z> {ddoH$dmXmMr
VwPr _emc
gVV YJYJV R>do crg Vy,
Am{U lm-AYlm`m
`wmV
Vy H$m`_M qOH$cmg,
Iam noM VyM OmUcmg {_m
eoH$S>mo AS>mUr OZm`m
{MdQ> ^_mMm
AZ `m ^_mMm \$m`Xm
KoUm`m ehm`mMm!
Y_ VwPm {df` ZhVm.
nU AdKo cmoH$^_
Va Y_J V
hohr Vy OmUco hmoV,o {_m!
Vy AmH$p_H$nUo Jocmg
\w$Q>co `m \w$`mVrc
hdogmaIm,
O__`yMo {dkmZ
OmUco Var
Vw`m hmVm`mMm
{dkmZ{Z> {ddoH$dmX
C_Joc H$Yr Amhmcm?
{dma j_d!
gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013
26
am. J. OmYd
2
EH$m A{VXa`m g\$arMm Vy dmgr
eoH$S>mo ^_ Am{U $T>r
`mMo AmoPo Ahmoam Vw`m _mWr!
Vy H$_r ~moccmg,
AVaJmerM VwPo am{XZ dmX-gdmX...
VwPr cm~Mr g\$a
AH$mcrM gncr
A{Ve` A_mZwfnUo...
H$m` H$m` hmoVo Vw`m S>mo `mV,
a$m`m Wmamo`mV?
VwPr AIoaMr gmX
Hw$UrM EoH$cr Zmhr...
g_moa`m Am|H$maodamZohr!
1
gmV` AZ ~Xc`m`m JmR>r d {ZaJmR>r
VWmH${WV Y_m_m`m`m _wcm`mImcr
OZgm_m`mV O{Q>c hmoV OmVmV,
ho OmUco hmoVo S>m Q>a Vwhr...
Y_m_m`hr ~XcV OmVo ~XcmgJ,o
hohr Vwhr AmoiIco hmoV,o
Vwhr `wJmMm dO hmVr KoVcm
AZ gmV`mcm S>mi
o g ~Z{dco,
~Xcmcm {dkmZ{Z> {ddoH$mMo A{Y>mZ {Xco...
VwPo ho {MaVZ H$m`,
Vw`mdarc Jmo`m amoIy eH$Uma ZmhrV {_m!
3
Ho$gm`m OS> OmS>OSy > OQ>m,
_m`mda nmR>rda nocUm`m
A^mJr {`m...
Hw$`m {ZX` $T>rZo cmXcoco
Vo Hw$$n AmoPo
CVadcog Vy {_m...
VwPr r_w$s {V`m Ho$gmnmgyZMr,
rdmV`mMr IarIwar dmQ>
{_m, VyM emoYcrg...!
gmYZm
9 Zmoh|~a 2013 {Xdmir
27
4
_amR>r rnwf-VUmBMm
Vw`m MidirMm Moham...
OmVrO_mVr, d`moJQ>, ehar, {e{jV AZ A{e{jV
Aem Ad`m ^maVr`VoMm Moham
AX` CgmhmZo {ZWiUmam;
nXm{YH$mar Zm__mM,
gJioM H$m`H$V} Ho$diVw`mgH$Q>.
VwPr Midi {~ZKamMr
dmVy Amcr H$s Midi Kwg_Q>V,o
EH$H$r hmoV OmVohm VwPm R>m_ {ddmg!
dmadmaMo A`mgdJ,
dmadmaMo H${VH$m`H$ _,
OdiOdi {V{XZ `m`mZ d Q>rhrda MMm,
Vy `mV gd,
Am{U Hw$R>ho r Zmhrg...
JXuV JXugmR>r amhZ
Vy {V`mnmgyZ A{chm VwPm gdmV _moR>m M_H$ma!
- AmVm, `mnwT>o {_m...?
gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013
28
5
VwPr eoH$S>mo chmZ_moR>r d$`o
cjmV am{hcr _wgo Xy nUmZo...
nmM {_{ZQ>mn dy u H$m_mV `J AgUmam Vy
ghm`m {_{ZQ>mcm _Mmda ~mocy cmJm`Mm...
gJmMo Am{M, `mMo Zo_Ho$ `moOZ,
Zo_H$m {dMma d Zo_H$m {dVma,
Zo_H$s ^mfm, WmoS>go o {dZmoXr d Zo_H$m doi...
VwPo ^mfU JwS >miyZ Xm{J`m`m _I_cr noQ>rV R>do mdo dmQ>!o
_mS>Ur Zo_H$s nU R>merd
^md lmo`mZm qOH$Umam...
~ao Pmco Vy {dkmZmMm S>m Q>a hmoVmg,
AmQ>g Mm nrEM.S>r AgVmg Va ZH$mo VodT>m
{deofU-{H$`m{deofUmV VwPo ^mfU Vw`mgH$Q> dmhZ Joco AgVo!
6
Vw`m AmdS>r AZ CgwH$Vm `mnH$
H$m_JmamnmgyZ {dMmadVmn`VgJ`mer gYr {_iVmM
ZmZm Z {dMmaV am{hcmg...
Vdo Am{U VdkmZ,
Y_ AZ amOH$maU,
AWH$maU {Z g_mOH$maU
gJ`mMr __} OmUyZ KoV am{hcmg`m`m AmVag~Y mgh,
VwPo ghO ~mocUohr {dMmamV nmS>Umao,
{ddoH$m`m Z`m {Xem gwM{dUmao;
{_m, KoV KoVM Vy XoVhr am{hcmgH$mQ>Ho $moa {dMmag` OmU`mMr VwPr Agmoer,
Vw`m Midircm {V>m {Z A{YH$ drH$mamhVm
XoV am{hcr,
{VMr `mnH$ VdVm AYmoa{o IV H$arV Jocr...!
7
eoH$S>mo n>mM m XVmdoO
g` KQ>ZmMm,
g`mVr ZoUmam
Vy {Z_mU Ho$cmg {d_mZ `wJm`m n[a^mfoV;
eoH$S>mo cmoH$^_ ^wVmIoVmM,o
OmX-M_H$mam`m dMZoM,o
^m_H$ XodXodVm AZ c~mS> ~m~m~wdmM.o ..
OZgm_m` \$gV AZ McmI
\$gdrV am{hco `wJo`wJo!
Vy Oo Oo Ho$cog Vo gm{JVcogVm|S>r AZ coIr,
amrMm {Xdg H$$Z
am{Xdg,
Midi nmR>nmoQ> AgVoH$m_mgmR>r nmR> AZ {dMmaoaUmgmR>r nmoQ>...
Vy Midir`m nmoQ>mnm`mMr
eVH$^amMr {~XmJr R>do Zy
Jocmg, {_mAmogm~moer aSy>hr Z XoVm Amhmcm!
8
S>m Q>a, Vwhr ~moccm;
""g_moa`m JXuVcm Hw$UrVar
_m`mda Jmoir PmS>m`cm Q>nZy Amho,
nU `m`m ~XH $sMr XheV _cm dmQ>V Zmhr...
~XH $s_mJMo hmV {^o AgVmV {_m,
Va Q>mH$ Vr ~XH$AmnU XmoKo {_iyZ H$memMm aVm emoY!y ''
-Vw_Mo ho ~moc S>m Q>a,
Hw$Umcm _hm`mMo dmQ>Uma ZmhrV?
gmYZm
9 Zmoh|~a 2013 {Xdmir
29
9
EH$m jUmV VwVmer g_ag
Vo gnVmM Xg`m jUr nyUV : A{c...
{_m, Vw`m `m AOy~mMo Zdc nocco _r {Z_yQ>nUonU EH$ {Xdg Z amhdyZ {dMmaco,
""S>m Q>a, ho H$go O_Vo Vwhmcm?''
`mda _moR>mZo hgyZ Vo Cmaco;
""H$mhr Zmhr hmo! Am` OQ> EOm` ~moW- Qy> ~r Ama ZmQ> Qy> ~r''
_r hmXacmoM!
S>m Q>aM nwT>o _moR>m J^ranUo hUmco,
""_mPm d^md {dcjU EH$mV{` Amho, _mUgmZm _r Q>miVmo!''
hm Va Xgam hmXam!
{cVm d A{cVm, BV`m PQ>nQ> ~XcUmam
hm ~o{_gmc {_ hmoVmg_yhmgmR>r OJUmam Am{U Amn`m EH$mVdmgmgmR>rhr!
gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013
30
10
_XmZr Ioi Vwhmcm {`,
Hw$`m`m XJcrgmR>r
H$mohmnya-~oiJmdn`V dmadma dm`m!
H$~>r Vwhmcm AmdS>,o
Vw_`m hZw_mZ CS>rZo
{H$VrVar gm_Zo qOH$co d {edN>nVr nwaH$mahr!
Vwhmcm H${dVmhr AmdS>VHo$edgwVmnmgyZ gwaeo ^Q>mn`V...
`mMr gwX a AdVaUo Vm|S>nmR>
"gmYZm'Vrc H$mhr coImda `mMr h_oem {eamo^fy Uo!
nwVH$mMr {dcjU AmoT>{d{dY coIH$mer, ~h{dY {df`mMr
_w`V: dMm[aH$
nwVHo$ dmadma {dH$V Ko`mMr gd`!
coIZhr Vwhr Ho$co
MidirMm ^ma gm^miV...
Vw_Mo d MidirMo Iao Am_dm hUOo Vw_Mr nwVHo$,
"{V{_amVZw r VoOmH$S>'o hm Vw_Mm ~hXJW ,
`mnwT>rc Midir`m {dMma-_mJmMm XrnV^!
Midi Va Ahmoam Vwhr MmcdcrMnMdrg df}
AZw`m`mMr eoH$S>mo ~m{Ho$ KoVcr...
{ZfoY, {ZXeZ,o g^m, {_adUwH$m Am{U CnmofUhr Ho$cog.
{_m,
BV`m N>mQo >m d`mV AZ Ho$di nMdrg-Vrg dfmV
_hm_mOt`m dmQ>do $Z dmQ>Mmc H$aV
Vr dmQ>M Vy {H$Vr cm~X d AmH$fH$ ~Z{dcrg!
(C^o) AemoH$ (ecmMm ^mD$), Za|, XrZmZmW, XodXm, XmgmX, AVre, g, (IwMuda) crcmdVr, ecm,
mB (ecmMr AmB), mB, hrX, cVmd{hZr, gwZ, {Mm, (O{Zrda) gVm, w$m, ApVm.
(Wi - gmVmam, mBMm 75 dm dmT>{Xdg, {X.4 {S>g~| a 1978)
ecm Xm^mocH$a
gmYZm
9 Zmoh|~a 2013 {Xdmir
31
mPo ~mbnU
1942 Mm dmV`bT>m Mmby hmoVm, Vohm mPo dS>rb
~oiJmd "VU ^maV'Mo gnmXH$ hmoV.o dmnmM H$m H$aVmH$aVm Oob Vg Vo dmV`m`m MidirVhr H$m H$aV AgV.
m`m d{S>bmZm `m`m bhmZnUr $mago MmJbo H$mQ>w { ~H$
OrdZ {imbo ZhVo. `m`mgmaIr Aer ${MV mUg
AgVmV H$s, `mZm gmYmZr ~mbnU {iV Zmhr. naVw
`m`m`o EHy$U OJm{df`r Am{U mUgm{df`r Iyn
MmJb
y nUm d AmWm AgVo. ZmW n dJag| maIr mUg Vohm
dmV`m`m MidirV ^y{JV Pmbobr hmoVr. Aem ^y{JV
H$m`H$`mZm amhm`bm OmJm XoU, `mMr Im`m{n`mMr
`dWm H$aU, `mZm bmJob Vr XV H$aU, Oob`o
Agbo`m H$m`H$`m`m Kar OmD$Z `m`m Ka`m S>itZm
{Xbmgm XoU, `mZm H$mhr hd-ZH$mo Vo nmhU. Vohm
MidirV`m bmoH$mH$S>o ngo ZgV, `mwio `m`mH$S>o ngo
AgV `m`mH$S>o OmD$Z Vo mJU d `mVyZ H$m`H$`mZm H$m`
hd-ZH$mo Vo ~KU AmXr {d{dY H$m mPo dS>rb A{Ve`
AmWoZo d Oob~mhoa amhZ H$aV AgV.
EH$ Hw$Qw>~ nVr Am{U AmMr KS>U
mPr AmB Jmo`mMr Amho. `m doib
o m Jmo`mV nmoVJw rOmM
am` hmoV. `mwio m`m mmMr wbo {ejUmgmR>r ~oiJmdbm
Ambr. Vr Am`mM d`mMr hmoVr. {edm`, d{S>bm`m
Zm`mVbr H$mhr wbh r Am`mH$S> hmoVr. hUOo AmBH$S>rb
gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013
32
gmYZm
9 Zmoh|~a 2013 {Xdmir
33
gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013
34
`m`m dmQ>b
o m Va r A{O~mV OmUma Zmhr, `mwio Vwbm gJi
gm^mimd bmJob. ~mH$s VwP Vwbm nyU dmV` Agob.'' `mM
doir bm EH$ Jmo> H$iyZ MwH$br H$s, hm mUyg H$m`
dV`m ZmV `oBb
VoM H$aUmam Amho. J `mM ho gJi
EoH$`mda bm Ag dmQ>b H$s, Amn`mbm {VW MmJbr
JPQo >So > Am{$gaMr nmoQ> Amho; Vohm Vo gJi MmJb gmoS>y Z Hw$R>
BW m mUgm~amo~a amhm`M? eodQ>r Amn`mbm {VW H$m` {Z
BW H$m`- H$mM H$am`M Amho Zm, J {VWM H$$. $ma $ma
Va OmVrV OmV AmBMm {damoY ghZ H$arZ, nU b Zmhr
H$aUma. hm {dMma ZmV n$m H$$Z r mZm gmJZy Q>mH$b H$s,
""bm H$mhr ho gJi PonUma Zmhr. `mwio r H$mhr ho b H$$
eHo$Z, Ag bm dmQ>V Zmhr.'' EdT> ~mobZy Amhr ~oiJmdbm
naVbmo. Vmo {df`hr {VWM Wm~bm.
b CaH$b
J nwT>`m XmoZ {h`mV bm nwhm bmMr Iyn nmoPg
Ambr. H$maU r EH$m o{S>H$b H$mbOo `o boMaa hmoV,o EH$m
MmJ`m {gphb hmpnQ>b`o Am{$ga hmoV.o `mwio AZoH$
wb gmJZy `oV hmoVr. hUOo hm EH$ doJimM Vmn gw$ Pmbm.
nU hr gJir gmJZy `oUmar wb Iyn ngdo mbr, MZrV OJUmar
S>ir hmoVr. hUOo mPr ZmBQ> S>Qy >r AgVmZm Vo {VW Jm`ZH$
{S>nmQ> Q| >`o Ambo Va {VW {~Aa`m ~mQ>`m nS>bo `m
{XgV. Xm$`m ~mQ>`m {Xg`m H$s mP S>mHo $ gUH$m`M
Am{U `m`mer ^mS>U hm`M. r hUm`Mo, ""r AmZ S>Qy >r
AgVmZm Am{U m`m hrV ho H$ma hmoVm H$mm Z`oV'' dJa.o
H$mhrhr Agb Var r mPr V naIS>nUo mS>V Ago. nwT>o nwT>o
Va ho gJi Iyn mgXm`H$ hm`bm bmJb. eodQ>r m`m ZmV
nwhm {dMma `m`bm bmJbm H$s, Hw$R> Var Am`w`mV Amn`mbm
goQ>b hmdM bmJUma Amho. `m VmnmVyZ AmnU H$mhr gwQ>y eH$V
Zmhr. `mVyZ ZmV ZH$iV VwbZmhr hm`bm bmJbr, H$s hr
gJir ngdo mbr, {OmgImoa wb EH$sH$S> Am{U gmVmaMm Vmo
wbJm EH$sH$S>. m XmoKmV Iyn $aH$ Amho. H$maU `mZ {ZXmZ
Amn`mbm nyU dmV` {Xb Amho. {edm` Vmo bm Iyn
[anoQ>hr H$aVmo- m`mda Iyn {dmg R>do Vmo`; $$ r Ka
Mmbdmd, EdT>rM `mMr Anojm Amho. Aer ZmMr KwgiU
hm`bm bmJbr.
J r S>m Q>amZm nwhm ^oQ>bo Am{U hUmbo H$s, bm m`m
AmB-d{S>bm~amo~a amhm`Mr BN>m Amho. ^mdm-~{hUtZmhr r
H$Yr gmoS>Uma Zmhr. ho m` Agob, Va AmnU XmoKmZr b
H$am`bm haH$V Zmhr. Vo hUmbo, ""bm Mmbob.'' ho Ag
AmM R>a`mZVa r bmbm "hmo' hQ>b. hUOo ho Ag df^a
Mmb`mda EH$XmM bhr CaH$b.
~oiJmd Vo gmVmam hm`m H$mohmnya
b H$$Z r gmVmabm Ambo. BW ~KVo Va Iyn OwZo Ka.
35
gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013
36
`m doib
o m `m`m S>mo `mV
{Xdg^a Ho$di "JmYr'M Agm`Mo.
J `mZr Hw$Ry>Z Var H$mhr
MaIo AmUbo. J `mMr Qm`b
`m JmdmV`m bmoH$mZm Vo m`Mo
...Va ho amr {ZKmbo `m Jmdmbm
Om`mgmR>r Am{U hUmbo H$s,
""AmO r `oUma Zmhr`.
Cm qH$dm nadm naV `oBZ .''
J r hQ>b, ""Ag Zmhr.
r Am{U Vwhr {iyZ Om`M,
AgM Amnb R>abob Amho. Am{U
w$mbm KoD$ZM r `oUma Amho.
Vwhr Og amhmb, Imb VgM rhr
amhrZ, ImBZ. bm H$mhrhr
AZ H$ghr MmbV. VwhmbmM VodT>r
~Q>mQ>mMr ^mOr bmJVo.''
gmYZm
9 Zmoh|~a 2013 {Xdmir
37
gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013
38
39
gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013
40
gmYZm
9 Zmoh|~a 2013 {Xdmir
41
gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013
42
2012
2011
{Jare
gh~wo
2010
2009
2008
2013
gmYZm
9 Zmoh|~a 2013 {Xdmir
43
gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013
44
400 nmZr
{Xdmir AH$mVyZ
"~mc{d^mJ'
~mhoa H$mT>cm
nm{hOo,
m {dMmamVyZ
{ZKmcocm
n{hcm AH$
gmYZm
9 Zmoh|~a 2013 {Xdmir
45
gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013
46
m dfuMo
dmQ>a H$ca
wIn>
m dfugmR>r
AmYr
H$mT>cc
o o nU
a Ho$coco
gJUH$mda
aJdcoco
wIn>
gmYZm
9 Zmoh|~a 2013 {Xdmir
47
amOZ Jdg mm
"Q>r-eQ>' m Jmo>rVrc nmdS>m
gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013
48
gmYZm
9 Zmoh|~a 2013 {Xdmir
49
gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013
50
gmYZm
9 Zmoh|~a 2013 {Xdmir
51
gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013
52
_m`m ecrda hO`m AS>h|Ma Am\$ {Q>Z{Q>ZMm ^md Amho. _r `mMr {Mo gmaIr gmaIr nhm`Mmo,
`mMr ZH$c H$am`Mm `Z H$am`Mmo. dmVdm`m Odi OmUmar `m`m H$mQw>Z ecrMr
(`mVrc {Q>nco`m ~marH$ hmd^mdm_wi)o _m`mda _mo{hZr hmoVr d AmOhr Amho. _m`m {MecrMo _yi
hOMm {Q>Z{Q>Z Amho Ago _r hUoZ. A{^Zd H$mcOo cm AgVmZm _r {Mmnj
o m _mS>Ur. gOmdQ>, Q>m`nmoJm \$s
`m _m`m AmdS>`m {df`mda A{YH$ cj H|${V Ho$co hmoV.o nwT>o chmZ _wcm`m {M{ddmH$S>o dimcmo.
H$mcOo `m H$mimV _cm dgV gadQ>,o ^meH$a H$dS>r `mMo H$m_ AmdS>m`Mo, AmOhr `mZr Ho$coco H$m_
_hdmMo dmQ>V.o ^m eH$a H$dS>tMm Va _r \$ZM Amho. AmVm`m KS>rcm M_mohZ Hw$cH$Uu `mM H$m_hr
_bm ^m{dV H$$Z OmV. {MH$codaMr {d{dY nwVHo$ dmMUo, g_H$mcrZ {MH$mam~amo~a {MH$coda Jnm _maUo,
BQ>aZoQ>d$Z OmJ{VH$ {MH$cm g_OyZ Ko`mMm `Z H$aUo, VoWrc {MH$cm{df`H$ {d{dY Jnw _`o
H$m H$m Mmby Amho Vo nmhmUo , gwXeZ H$cm _M`m H$cm{df`H$ H$m`H$ _mZm OmUo,
`mVyZ _r _m`m _ZmVrb mm {MH$bm {dfH$ H$nZm VnmgyZ nmhmV AgVmo.
gmYZm
9 Zmoh|~a 2013 {Xdmir
53
gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013
54
gmYZm
9 Zmoh|~a 2013 {Xdmir
55
gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013
56
gmYZm
9 Zmoh|~a 2013 {Xdmir
57
gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013
58
59
mohZ Ym[am
gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013
60
61
gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013
62
CR>cc
o m AmdmO d gaJr H$mVrMr H$nZm, Jm_rU {dH$mgmda
{Xcocm Img ^a _cm _mocmMm dmQ>cm. Vo gd g_OmdyZ KoD$Z
XoemVrc amOZrVrcm Zdo diU Xo`mMr {ZVmV Amd`H$Vm
hmoVr. g_mO d Xoe{hVmgmR>r `mnH$ {>H$moZ drH$m$Z
O`H$me Zmam`U Am{U A` am>_o r Zo`m~amo~a gwgd mX
H$$Z `mo` _mJ H$mT>Uo `m n[apWVrV e` hmoV,o JaOoMo hmoV.o
`mEodOr ~Am, Z{XZr gnWr d BVamZr O`H$meOt{d
{ZaWH$ hrZ Amamon gw$ Ho$co. CO`m H$`w{ZQ>mM m `mV
nwT>mH$ma hmoVm. `m`m ZrVrcm EH${OZgr, g_Og am>r`
dmVmdaU Ho$hmhr _mZdV Zmhr. H$maU Vgo Pm`mg naXoer
oaUmda MmcUm`m `m ^mS>mo r njmMo ApVdM amhUma Zmhr.
XXd mZo, `m gd H$mamZm nVYmZmMr AV:W oaUm d _yH$
g_Vr hmoVr. hr gd H$Qw>Vm Am{U gKf gd Xoem`m >rZo
Ymo`mMmM Zho, Va _hmKmVH$ hmoV.o hUyZM W_ njm`m
`mgnrR>mda Am{U ZVa OmhranUo am>r` gwgd mXmMm AmJh
Ya`mV _r Amnco am>H$V`M ~OmdVmo Amho, Ago _mPr
_ZmoXdo Vm _cm gmJV hmoVr. IwemcM|S>y _mUo OrdZ `VrV
H$aUm`m ~Amgma`mMr O`H$meOtgma`m Wmoa
am>^Vmg am>mohr R>ad`mn`V _Oc Jocr; Vohm Aem CWi
Q>rH$mH$mamMr S>mHo $s {R>H$mUmda ZmhrV, Aer _mPr Imr Pmcr.
Amncr am>r` O~m~Xmar Am{U OZVocm {Xcocr n{d
AmmgZo {dg$Z am`H$Vm nj d gd Xoe gKfm`m XarV
\o$H$cm OmUma, Aer n> {Mho {Xgy cmJcr; Vohm _r
H$_mcrMm AdW Pmcmo. S>mi
o o {_Qy>Z _wH$V^m_mUo Jn
~g`mMr ^y{_H$m _r KoVcr AgVr, Va _m`m WmZmcm
`pH${MVhr YH$m ~gUma Zmhr `mMr _cm OmUrd hmoVr. naVw
IwMu`m gajUmgmR>r gd Xoe Agwa{jV H$a`mMm _cm
A{YH$ma ZhVm. pWa dmWmgmR>r gd g_mOmcm ApWa
H$aUmao ZoVo AWdm S>mi
o o {_Qy>Z `m_`o gh^mJr hmoUmao
IwMu~hma ^`mZH$ am>r` nmn H$arV AmhoV, Ago _cm dmQ>c.o
Xoe{hVmgmR>r Amncr {dYm`H$ ^y{_H$m gd Xoemg_moa R>do `mMm
_r {ZYma Ho$cm. `m ^mdZoVZy M H$mJgo d `wdH$ H$mJgo `m
{e{~amVZy Am{U mVm`jmMo X_XmQ>rMo n Am`mZVa
Ah_Xm~mX`m hoamS> cmH$s BpQ>Q>Qy >_`o "am>mnwT>rc
\$moQ>H$ g_`m Am{U _mJ' `m {df`mdarc _mPo {dMma
naIS>nUo `V Ho$co. `mnH$ am>{hVmgmR>r _{nXmda
{VcmOcr gmoS>`mV AmnU \$ma _moR>m `mJ H$aVmo AmhmoV, Ago
_cm Ho$hmhr dmQ>co Zmhr. Amn`m n{d aVmZo _mV^_y rcm
nmdZ H$aUmao ghH$mar hVm_o `m S>m
o `mZr nm{hco hmoV,o `m
S>m
o `mZm _{nX Jo`mMo X:I hmo`mMr gwVam_ e`Vm ZhVr.
_mPo amOrZm_mn am>nVtZm {_imco, naVw nVYmZmZr _cm
n nmR>{dco Agco Var am>nVtZm H$mhr H$i{dcoco ZhVo.
H$Xm{MV, "`mnwT>o Vwhr _{_S>imV amhUo B> hmoUma Zmhr; Vgo
_r am>nVtZm H$idrV Amho', ho g_O`m~amo~a _r _{nX
63
gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013
64
gmYZm
9 Zmoh|~a 2013 {Xdmir
65
gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013
66
67
gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013
68
X~c
dJu`m`m ZmH$S>o cj Xo`mgmR>r Img Cnm``moOZm,
^>mMma d H$m`m nemMo {ZXmcZ, ^y{_gwYma H$m`H$ _mMr
A_c~OmdUr, {ejUnVrV gwYmaUm, emgZ`UoMr
nwZaMZm, {ZdS>UHy $nVrV gwYmaUm `mgma`m {d{dY
g_`mda AmnU H$moUVr H$Vr H$aUma AmhmoV `mMm AmamIS>m
H$mJgo Mo 1971 d 1972Mo {ZdS>UHy $ OmhraZm_o, R>amd Am{U
nVYmZmMr dV`o `m_m\$V AmnU Omhra Ho$cocm Amho. ho
Z gmoS>d`mgmR>r OZVoMo _Z:nydH $ ghH$m` {_imdo hUyZ
AmnU Amncm R>mgo H$m`H$ _ OZVonTw >o gmXa Ho$cm hmoVm. `m
H$m`H$ _mMr A_c~OmdUr H$a`mV `m AS>MUr `o`mMm
g^d Amho, `mMr OmUrd AgyZhr hr dMZo OZVocm AmnU
{Xcr hmoVr. `mMm Amhmcm XXd mZo {dga nS>cm. g^mnVrOr,
hmM Amncm H$m`H$_ BVa amOH$s` eVtZr d `VtZr AJmda
KoVcm, Va AmnU `m H$m`H$ _mH$S>o nmR> {\$ady eHy$ H$m?
Amn`mM YmoaUmMr d H$m`H$ _mMr A_c~OmdUr H$a`mgmR>r
Ago nj AWdm ZoVo `m`m~amo~a gdmX H$a`mg {damoY H$gm
hmoD$ eH$Vmo? _cm Z_nUo, naVw {VV`mM {ZYmamZo Ago
gmJmdogo dmQ>Vo H$s, Aem H$maMm gwgd mX hmM ggXr`
cmoH$emhrMm Agc Jm^m Amho.
""ggXr` cmoH$emhrMm VamOy \$ma ZmOyH$ AgVmo. hr nVr
`edr H$amd`mMr Agoc, Va {damoYr njmZm Q>rHo$Mr d hm
H$a`mMr gYr mdr cmJVo; EdT>Mo Zho, Va `mZm
am>~mYUr`m H$m`mV AmnU gh^mJr H$$Z KoV AmhmoV, hr
^mdZmhr `m`mV AmnUmg {Z_mU H$amdr cmJVo. AmO AmnU
gmYZm
9 Zmoh|~a 2013 {Xdmir
69
gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013
70
KoBc
. `m H$m_mgmR>r {Z`moOZ-_S>imV Omo {d^mJ gw$ H$a`mV
Amcm, `mMm _r _wI hmoVmo. `m H$m`H$ _mMr AmIUr d
A_c~OmdUr H$a`mgmR>r e` Vo gd `Z _r Ho$co. nU
1975-76 `m AWgH $nmV `m Z`m H$m`H$ _mgmR>r nemMr
H$mhrhr VaVyX H$a`mV Amcocr Zmhr, ho IoXmZo Z_yX H$amdogo
dmQ>V.o Jar~ dJmgmR>r Ka~mYUr, JhhrZm`m KamgmR>r O{_Zr
d J{cN> dVr_`o gwYmaUm H$a`mgmR>r {d{dY `moOZm`mg~Y rMr AmnU Zamoam {e{~amV Or dMZo {Xcr, `mMo _aU
gd Zo`mZm _r H$$Z {Xco. `mgmR>r cmJUmam nwago m ngm
CncY H$am, Agm AmJh Yacm; nU XXd mZo `mgmR>rhr nwaeo r
VaVyX 1975-76`m AXmOnH$mV H$a`mV Amcocr Zmhr.
71
gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013
72
73
gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013
74
H$moUm`mhr _ZmV _cm gmoMr _Vr Amcr Amho, Aer H$iVZH$iV ^mdZm Pmcr Ag`mg `mZr _cm _m\$ H$amdo, Aer
{dZVr Ho$cr. Vo gmJV AgVmZm....
""hr {dZVr _r AmnUmg H$aVmo Amho, Ago Zmhr.
_{_S>imVyZ _wV Pm`mZVa N>mQo >-o _moR>o A{YH$marM H$m`_mPo {enmB, S>m`ha `m`mhr _ZmV, _cm gmoMm _X MT>cm
Amho Aer ^mdZm {Z_mU Pmcr Ag`mg `mZr _cm _ZmnmgyZ
j_m H$amdr, Ago _r gm{JVco hmoV.o ''
ho _r ~mocbmo Am{U... _m`mg_moa ~gco`m Ag`
{_m`m S>m
o `mVZy IiH$Z ~mhoa nS>Umao Aly _m`m ZOaog
nS>c.o `mM AlwnUy emV dmVmdaUmV gdmZm A{^dmXZ H$$Z
_r _mPo ^mfU gndco. Ag` cmoH$mZr hmVmV hmV KmcyZ
A{^ZXZ H$a`mgmR>r Q>Oo H$S>o Ymd KoVcr. Vo S>~S>~coco S>mi
o o
nmhZ _rhr ^mamdyZ Jocmo. _moR>m _wpH$crZo _moQ>marn`V Amcmo
Am{U VoWZy ~mhoa nS>cmo.
`m doiMm Ec. S>r. ^mdo `mMm A{^m` Amnhr _m`m
_aUmV Amho.
""Ym[a`mgmho~, Amhr XmoKho r g^ocm Amcmo hmoVmo. BVH$s
JXu hmoVr H$s, nwT>o `oUo Ho$di Ae` hmoV.o
e{ZdmadmS>mg_moarc nwcm`m Xg`m ~mOycm ~gyZ Vw_Mo
^mfU EoH$V hmoVmo. gwXd mZo eX AZ eX EoH$y `oV hmoVm. BVHo$
{dMmadVH$ ^mfU EoH$`mMr gYr \$ma dfmV {_imcr ZhVr.
{deofV: Vw_Mm g_mamon gdm`m X`mMm R>md KoUmam hmoVm.
EdT>m _moR>m _r Amn`m n>do m`mMr d S>m`haMr _m\$s
_mJVmo, ho EoH$y Z H$VkVoZo Amhm C^`VmZm ^$Z Amco...
""IamoIaM Y` Amho Vw_Mr!''
_mohZ Ym[a`m
75
{Z{Ic dmJio
gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013
76
77
gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013
78
79
gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013
80
{eH$U hUOo, Var H$m`?... Amn`m H$m`H$`mZm R>mHo $y ZR>mHo $y Z njmZr V`ma H$aU, ho Vo {eH$U! gH$mbrZ n[apWVr
nmhVm, Ag Hw$Ur gH$ma XoUma {eH$ Ag`mM {XgV Zmhr.
Xga hUOo, ho H$m`H$V} dVbm Z$s H$moU gOVmV, `mdahr
~aMg H$mhr Adb~Zy AgV. Vwhr wimVM dVbm H$mQ Q>a,
Xbmb, `W qH$dm godm nwadUmam hUyZM Oa nmhV
Agmb... Am{U amOH$maUr, ZoVm qH$dm EH$ H$m`H$Vm hUyZ
dVH$S>o nmhUmaM Zgmb; Va Agbr nMmBV hmoU wirM
AZno{jV Zmhr.
mUg H$mhr ZwgVrM Z{VH$ ZgVmV, `mnbrH$S>ho r OJU
AgVM. hUyZ J Aem doir H$m`mMr Amd`H$Vm {ZmU
hmoV AgVo. ho OmUyZ `m`bm nwhm EH$Xm Ao[aHo$M CXmhaU
`m`M Pmb Va, amOH$ma`mMr gmdO{ZH$ H$m`} Am{U
`mdgm{`H$ BQ>ao Qg `m`mV nana JV hmoD$ Z`o, hUyZ `m
XoemZo ApVdmV AmUbo`m H$mhr H$S>H$ H$m`mH$S>o
Amn`mbm bj doYVm `oBb
- R>adyZ V`ma Ho$bo Jobb
o o Am{U
AbmVhr AmUbo Jobb
o o H$m`Xo. Amn`mH$S>o Vg AOyZ
Pmbob Zmhr... Am{U `mwiMo H$m`H$`mMr Aer mZ{gH$Vm
V`ma hmoVmZm Am{U {Xem^ybhr hmoVmZm {XgVo.
dmJio : EHo$ H$mir Odinmg `oH$ njmV H$m`H$V}
KS>d`mgmR>r {ejU {Xb Om`mMr EH$ `dWm ApVdmV
hmoVr. hr `dWmM AmVmem gnZy Jo`mwio ho Ag KS>b
H$m?...
nierH$a : hmo, ho Ia`. EH$ N>mQo > g CXmhaU AmnU
nm{hb Va Amn`m bjmV `oBb
. Vo Ag H$s, AmO H$mJgo
njmV H$m H$aUm`m H$m`H$`mbm AmnU H$mJgo `o Z$s H$m
AmhmoV, hoM {H$`oH$Xm R>mD$H$ ZgV. qH$dm Amnbm nj
^mOn`m {damoYmV H$m Amho, hog
w m `mbm R>mD$H$ ZgV.
{ejU`dWm gnw >mV Ambr H$s, ho Ag hmoD$ eH$V...
dmJio : nU {ZXmZ `m H$m`H$`mbm Amnbm nj Z$s
Hw$R>cm, ho mhrV AgU, hoM AmO nwago Zmhr H$m?...
nierH$a : Zmhr, hUOo AJXrM `m ~m~VrV Ag WoQ>
hUVm `oBb
H$m Zmhr, ho A`mgb nm{hOo. naV,w Oo nj w$Q>V
Mmbbo AmhoV, `m`m ~m~VrV ho {Z{V bmJy nS>V. hUOo
EHo$ H$miMm OZVm Xb qH$dm OwZo gmOdmXrM nmhm. `m
Xmohm|`mhr ~m~VrV "Amnb ApVd Z$s H$m Amho'- hm
`mZm AZ `m`m H$m`H$`mZm Vohmhr nS>bb
o m hmoVmM! ho r
Ho$di H$mJgo ~bM Q>rHo$M ~mobVmo` Ag Zmhr Va, AmO ho
VWmH${WV "{dMmamZr MmbUm`m' ^mOngma`m njmbmhr
{VVH$M bmJy Amho, Ag r hUoZ. {deofV `m bjUr`
JVrZo ^mOnZo Amn`m ^y{Ho$V AZ yb^yV aMZoV ~Xb Ho$bo
AmhoV, Vo nmhVm H$m`H$`mM AOmUVonU ho A{YH$M R>iH$nUo
nwT>o `oU gmh{OH$ R>ab
o . AmO ^mOno AgUm`m EImm
VU H$m`H$`mbm njmV `m`m Ag`mMm Z$s amOH$s` AW
H$m`, ho gmJVm `oBb
H$m- hm Amho.
81
gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013
82
AmhoV!
dmJio : ...Vwhr dmnaUma ZgbmV Var r AYnVZ hm
eX nwhm dmnaUma Amho. Ammm Vwhr Oo H$mhr mS>bV , `m
dMm[aH$ AYnVZmdaMm Cnm` Var H$m`?
nierH$a : Ia gmJy H$m?... "`mda Cnm` H$m`' `m mM
Cma m`mH$S>o Zmhr. `mhr nwT>o OmV r hUoZ H$s, Vg Cma
Hw$UmH$S>Mo Zgmdg
w m. `mmJM gmY H$maU hUOo, bmoH$emhr
amOH$maUmV XVr H$er H$amdr, `mMo Cnm` ~mho$Z `oD$ eH$V
ZmhrV; Vo Cnm` amOH$maUm`m {H$`oVZy M `oV AgVmV. JV
hUOo, Ag H$mhr n> gm{JVb H$s, Vo ghgm Hw$Umbm nQ>V
Zmhr.
mP m V AgM Amho H$s, amOH$maUmV `j Am{U
WoQ> dmda ZgVmZm amOH$maUmda ^m` H$$ nmhU qH$dm Vo H$g
gwYmaob, `mMr ^y{H$m mS>V amhU ho Vk hUyZgwm
`m{XVM R>aV. qH$~hZm, Vg Vo Ae`m`M Amho.
amOH$maUm`m dV`m AVJV JVr-emmVyZM `mM Oo
H$mhr ^b-~wa hm`M Agob Vo hmoD$ eHo$b. J Vr
amOH$maUmMr JVr Agy XoV, dm Vwhr hUmbmV Vg AYnVZ
Agy XoV!
dmJio : Amnmn`m VXmagKmVrb bmoH$mZm VrW`mm
dJao KS>dZy , Vr hmoQ>~H $ n$s H$$ nmhUm`m g`m`m
"{dMmagaUr'{df`rM VwM {dcofU H$m`? dMm[aH$VoMm AV
hmo`mVrbM hmhr EH$ H$ma mZVm `oBb
?
gmYZm
9 Zmoh|~a 2013 {Xdmir
83
gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013
84
85
gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013
86
`oBb
Agm H$mhrgm hmoam BW`m ` dJmMm
AmUr~mUr{df`r gwdmVrbm hmoVm. (Hw$Umbm H$emM H$mVHw $
Agob, H$mhr gmJVm `oV Zmhr. Agmo.) Va, Aem `m BW`m
nmT>anoem ehar ` dJmbm AmUr~mUr{df`rM gwdmVrM
"~a dmQ>U' , nwT>o `m`mM wbmZm "{gm' `m Vohm`m dmXJV
H$m`mImbr VwJ mV Om`bm bmJb, Vohm AmnmoAmn H$r
Pmb. J AmUr~mUr Q>mMo m`bm bmJbr.
`mVrb hdmMm ^mJ hm H$s, W`mMr AmoT> hm `
dJmMm Wm{^mdM AgVmo. Ammm`m CXmhaUmd$Z Vo n>hr
hmoV. `mwio gmh{OH$M EImX AW` `mZm nQ>V Zmhr.
`mnbrH$S>o ` dJm`m AW`m{df`r`m VmZm $magm
H$mhr AW Amho, Ag bm Var dmQ>V Zmhr! "Amn`mbm hd
`m nVrZo Xoe Mmbbm Zmhr Va, H$mhr Var MwH$sM KS>V` ',
Ag ` dJmbm dmQ>V AgV. `mnbrH$S>o `m {V{H$`oV H$mhr
{deof V` Zmhr.
CXmhaU hUyZ AmmmM (Jo`m nmM dfmVb) ZmohZqgJ
gaH$maM nmhm. ho Ia Va pWa gaH$ma Amho. J AmVm, ho
gaH$ma {ZU`M KoV Zmhr Aer Q>rH$m ` dJmH$Sy>Z Ho$br
OmVr`o. Ag H$mhr Var gVV hd AgV.
Amhr Oohm am`em {eH$bmo, VohmM bm AmR>dV,
Xg`m hm`wmZVa BQ>brVrb Hw$R>Mh r gaH$ma AmR>-ZD$
{h`m`mda H$g {Q>H$V Zgo... Am{U `mwio BQ>brMr
AW`dWm H$er H$mogibr, ho XmIdyZ XoUmar {WAar
Amhmbm {eH$dbr Om`Mr. Amhmbm AWem H$Yr {eH$db
Job Zmhr, Vargwm "BQ>brVrb gaH$ma ApWa Ag`mwio Vmo
EH$ Jar~ Xoe Amho', ho Amhr {eH$bmo! VWm{n, {VW`m
dVwpWVrMm H$m`H$maU g~Y m AmnU H$Yr VnmgyZ
nm{hbm Zmhr. Amn`mH$S>Mr AmKmS>r~b AgUmar Xam`mMr
^mdZmhr AemM H$mamV VnmgyZ ~KVm `oBb
.
AmO 1999 Vo 2004 M dmOno`r gaH$ma Am{U ZVaM
ZmohZqgJmM {ZXmZ n{hb (2004-2009) gaH$ma Oar
nm{hb Var, AmKmS>rM gaH$ma `dpWV Z MmbU... qH$dm
AmKmS>rM gaH$ma hUOo Jm|Yi, hr JagOyV AmVm Var am>r`
nmVirda Xa hm`bm haH$V Zmhr. Ho$ai, ~Jmb, hmam> `m
am`mV Va AmKmS>rMr gaH$ma Jobr {H$`oH$ df AmhoVM.
hmam>mV AmKmS>r gaH$ma Ag`mbm EhmZm drg df hm`bm
AmbrV. (Am{U gaH$ma`m AmH$S>do marda {ddmg R>do m`Mm
Pmbm Va, hmam>mMr JVr Mmbbobr Amho!) Vohm, hr
"AmKmS>r ZH$mo'Mr mZ{gH$Vm ~XbU JaOoM R>ab
o .
dmJio : Vwhr Ammm `ynrE`m n{h`m nmM dfm~b
~mobbmV. bm Vw`mH$Sy>Z `ynrE`m Xg`m ndm~b OmUyZ
`m`M`. `m Xg`m ndmM JmS> ZoH$ Hw$R>o Am{U H$g $gb?
nierH$a : r `m mM WmoS> `mnH$ Cma XoBZ . Va,
EImm njmbm Oohm {ZdS>UHw $sV `e {iV, Vohm "ho `e
H$emwio AZ H$emgmR>r {imb' `mMm {dMma H$aU `m
87
gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013
88
89
gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013
90
{dZ hS>uH$a
dmamUgr : 1922
91
OmoS>m{o Zm YZ &
MVwa dohmao...
gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013
92
93
gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013
94
gmYZm
9 Zmoh|~a 2013 {Xdmir
95
gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013
96
97
gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013
98
gmYZm
9 Zmoh|~a 2013 {Xdmir
99
gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013
100
101
gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013
102
gmYZm
9 Zmoh|~a 2013 {Xdmir
103
gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013
104
105
gX^1. ~H$ Qy> X yMa : $Q>g Am$ H$m{S>Q>r Q>So > BZ B{S>m- {Ooe ehm, {ddOrV aW.
2. X H$gmBO Amg$S> {hQ>ar Am$ B{S>Z {~PZog- {O| {nmQ>r, moVr OwmZr.
"co' ($mD$S>eo Z $ma {c~ac AS> ZOo |Q> EwH$o eZMo Yw[aU S>m. B{Xam nm[aI Am{U lr.namJ ehm mmer doimodi
o r
Pmcom MMm Am{U "{~PZog ${cr'YyZ Amcom Amm AZoH$ {dmmer macom Jnm mMmhr AmYma m coImcm
Amho.
gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013
106
AU {Q>H$o H$a
107
dmV`nyd w~ B`m
BJO r dmnmMo {~{Q>e gnmXH$
gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013
108
109
gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013
110
Oo. E. crZ :
"X ~m~o JPQo >'Mo ZmdV gnmXH$
gmYZm
9 Zmoh|~a 2013 {Xdmir
111
gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013
112
gmYZm
9 Zmoh|~a 2013 {Xdmir
113
gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013
114
1.
2.
3.
4.
Wmg Oo. ~oZQo > : "Q>mBg Am$ B{S>m' H$m{eV H$aUmm H$nZrMo XmoZhr ^mJrXma yI
w r nS>mwio ~oZQo > mZm
"~m~o JPQo >'YyZ ~mocmdco Joc.o
E$. E. H$mocZ : "X Q>mBg Am$ B{S>m'Mo Zqo OJ nmQ>Z a Am{U "{Q>{nH$c {nMg Am$ X B{S>Z Zo{Q>hO' m nwVH$mMo coIH$
cmodQ> $o Pa ( 1871-1926) : mm OmmVrc gdm{YH$ doVZ {idUmao gnmXH$.
Q> co arS> : mMr gnmXH$nXmMr 17 dfmMr XrK H$maH$sX S>m. yB Q> mmnojm WmoS>rM moR>r hmoVr.
gmYZm
9 Zmoh|~a 2013 {Xdmir
115
gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013
116
1.
2.
~r. Or. hmZuZ (1873 Vo 1948) : "~m~o H$m{ZH$c'Mo gnmXH$ Agcoco hmZuZ dmV g{ZH$mZm AmncoM nwT>mar dmQ>V.
Vo yiMo Ohmc JQ>mMo, nU eodQ>r JmYtMo AZwmr Pmco.
mo$o ga AmmBZ dwS>hmD$g : mV {~{Q>e {dZmoXr coIH$ nr.Or.dwS>hmD$g mMo ~Y.y "X Q>mBg Am$ B{S>m'o mZr Senex
m ZmdmZo coIZ Ho$co.
gmYZm
9 Zmoh|~a 2013 {Xdmir
117
gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013
118
gmYZm
9 Zmoh|~a 2013 {Xdmir
119
gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013
120
gmYZm
9 Zmoh|~a 2013 {Xdmir
121
gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013
122
AU {Q>H$o H$a
aroontikekar@gmail.com
mab.: 9821259512
crH$mV XoewI
123
gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013
124
125
gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013
126
gmYZm
9 Zmoh|~a 2013 {Xdmir
127
gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013
128
gmYZm
9 Zmoh|~a 2013 {Xdmir
129
gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013
130
gmYZm
9 Zmoh|~a 2013 {Xdmir
131
gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013
132
gmYZm
9 Zmoh|~a 2013 {Xdmir
133
gmYZm
{Xdmir 9 Zmoh|~a 2013
134