ORiMK Antene

Osnove radio i mobilnih komunikacija 12/5/2012
KTiOS, DEET, FTN, UNS 1

Osnovi radio i mobilnih
komunikacija
RADIO-VEZA
2. Propagacija slobodnog
EM talasa
3. Prijemna antena
Model radio-veze
1. Predajna antena
1 1 1 1
P I U
EP EI EU
T T T E = = =
1 1
I Z U
ul
=
2
1 1
I R P
Z
=
Koeficijent transmisije:
) , ( ) , , (
F
r
e
A r T
r j

= = T
= =
c
n
n
Z
H
E
n n n
H E =
c
n
n
Z
E
2
=
2 , 1 = n
1
2 2
E T
UE
U = =
2 2

=
P
T P
Karakteristina funkcija zraenja
u sfernom koordinatnom sistemu
EMT pogodni za radio-komunikacije
Pri prenosu govornog
signala u osnovnom
opsegu koristili bi se radio
talasi talasne duine 100 -
1000 km (3kHz-300Hz).
Medutim, poto antena
moe efikasno da zrai
EMT ija je talasna duina
priblina duini antene,
prenos oscilacija sa tako
velikim jeste praktino
neizvodljiv.
Iz injenice da dimenzija
antene ne moe prei
nekoliko stotina metara,
postaje jasno da su za
radio komunikacije
poeljni EMT talasne
duine koja ne prelazi
nekoliko kilometara.
Radio-Frekvencijski (RF)
spektar: 3kHz 300GHz
Funkcionalni blokovi
Pogodni EMT zahtevaju
oscilacije ija je frekvencija
znatno via nego kod govornog
signala i zbog toga se pristupa
modulaciji. Modulacija
predstavlja postupak
utiskivanja korisnog signala u
nosilac pomoni signal
dovoljno visoke uestanosti.
Obino se u prema korisnom
signalu menja amplituda, faza
ili frekvencija nosioca i u
skladu sa timpostoje
odgovarajuci tipovi
modulacije.
Iz navedenog vidimo da radio
predajni sistemsastoji iz tri
osnovna dela: izvora
naizmenine ems oscilatora,
ureaja za modulaciju-
modulatora i antene.
Prijemni deo ukljuuje antenu
koja pretvara energiju EMT u
elektrine oscilacije, uredaj za
selekciju eljnog frekvencijskog
opsega (podeena elektrina
oscilatorna kola) i uredaj za
ekstrakciju korisnog signala iz
nosioca - detektor.
ANTENE
Zraenje EM talasa
Zahteva promenu brzine
naelektrisanja, odnosno
vremenski promenljivu
struju.
U sluaju jednosmerne
struje do promena
brzine dolazi jedino na
diskontinuitetima ili
usled neprilagoenja.
Poto iz praktinih
razloga nije mogue
ubrzavati elektron due
vreme u jednomsmeru
pribegava se upotrebi
naizmenine ems.
Ona primorava
elektrone da osciluju
emitujui
elektromagnetsko
zraenje u okolni
prostor. Ovakav
provodnik koji pretvara
energiju naizmenine
ems u elektromagnetske
talase (EMT) naziva se
antena.
[C. A. Balanis: Antenna Theory Analysis and Design]
Antena
Efikasno pretvaranje
voenih u slobodne EM
talase (predajna
antena) ili slobodnih u
voene (prijemna
antena).
Ekvivalentan LC sistem
sa raspodeljenim
parametrima
Odvajanje linija polja od antene
Polje formirano u toku T/4
opada od maksimuma do
nule a zatim mu se menja
znak i u narednih T/4
dostie minimum.
Linije el. polja formirane u
toku jedne poluperiode se
zatvaraju u sebe
Linije elektrinog polja
u okolini antene
Propagacija EM talasa u prostoru
Horn antena
Numerika reenja
raspodele el. polja
korienjem Finite-
Difference Time-Domain
(FDTD) metode za
sektorsku (2D) horn antenu
koja je pobuena
sinusoidalnim naponom i
koja se nalazi u otvorenom
prostoru
The unbounded mediumis
simulated using a Berenger
Perfectly-Matched Layer (PML)
Absorbing boundary
Condition (ABC) in order to
truncate the computational
domain.
WILLIAM V. ANDREW- 1995, ARIZONA STATE UNIVERSITY
(Delimino) Reenje nehomogene
talasne jednaine
Kompleksni domen:
- Lorentz-ov uslov
Sferni koordinatni sistem
Zone zraenja
a) Reaktivna bliska zona
u kojoj dominira reaktivna
komponenta polja.
b) Zraea bliska zona
(Fresnel)
raspodela polja po
pojedinim pravcima oko
antene i dalje zavisi od
rastojanja od antene
c) Daleka zona zraenja
(Fraunhofer)
raspodela polja po
pojedinim pravcima oko
antene NE ZAVISI od
rastojanja od antene
Reenja nehomogene talasne
jednaine u dalekoj zoni zraenja
Zanemarivanjem lanova koji opadaju bre
nego 1/r
nalazimo da se E nema radijalnu komponentu
jer se potiru doprinosi lanova
Rastojanje do
izvora EM polja
Aproksimacija u
zoni zraenja
Hertz-ov dipol: EM polje
PARAMETRI ANTENA
ANTENE
Parametri antena
Parametri antene su
karakteristine veliine koji
opisuju glavna svojstva
antene i ostaju
nepromenjena, bez obzira
da li se antena koristi kao
predajna ili prijemna.
Glavni parametri antene su:
1. Polarizacija,
2. Dijagramzraenja,
3. Impedansa,
4. Usmerenost,
5. Dobitak,
6. Efektivna povrina
(visina za linijske antene),
7. irina glavnog snopa,
8. Temperatura uma,
9. Ostale elektrine i
mehanike karakteristike.
Polarizacija antene
Pod polarizacijomantene se
podrazumeva polarizacija EM
talasa koji se iri u smeru
maksimalnog zraenja antene.
Postoji:
- eliptina,
- kruna i
- linijska (vertikalna i
horizontalna).
Pored toga, moe biti leva i
desna.
Za jednu antenu proizvoljne
polarizacije mogue je pronai
drugu antenu koja ima takvu
polarizaciju da se na njenim
prikljucima ne dobije nikakav
napon, iako se nalazi u polju
zraenja prve antene. Tada se
kaze da druga antena ima
ortogonalnu polarizaciju u
odnosu na prvu.
Npr. dve eliptine antene imaju
ortogonalne polarizacije ako
imaju iste aksijalne odnose
(odnos velike i male ose),
meusobno normalne velike ose i
obrnute smerove polarizacije.
Zavisnost karakteristike zraenja od
rastojanja do antene
Dijagramzraenja
antene je,u najoptijem
sluaju, grafika
predstava osobina
zraenja antene u
funkciji prostornih
koordinata (r,,):
Ako se posmatra
zraenje u bliskoj zoni (
r<10 ), tada e
zavisnost od rastojanja
r biti razliita u raznim
pravcima i ne moe se
lan koji zavisi od
rastojanja izdvojiti kao
zaseban lan. Dijagrami
zraenja u bliskoj zoni
nazivaju se Fresnel -ovi
dijagrami !
Dijagram zraenja antene
[Balanis]: matematika funkcija
ili grafiki prikaz karakteristike
zraenja u zavisnosti of ugaonih
prostornih koordinata i .
U veini sluajeva dijagram
zraenja se defiie za zonu dalekog
zraenja (r>2D
2
/ tj. r>10 )u kojoj
dijagram ne zavisi od rastojanja do
antene. (Fraunhofer -ov dijagram)
Karakteristike zraenja:
gustina fluksa snage,
intenzitet zraenja,
jaina polja,
usmerenost,
polarizacija.
Dijagramse esto normalizuje u
odnosu na pravac maksimalnog
zraenja antene.
Dijagram zraenja u horizontalnoj i
vertikalnoj ravni
3D dijagram nepodesan je za
prikazivanje
Podesnije je dijagramzraenja
prikazati posebno u
horizontalnoj i vertikalnoj
ravni.
r
x
z
y
90
180
270
90
180
270
Horizontalna ravan
Vertikalna ravan
Snopovi zraenja
Glavni, boni i back lobe
Odreivanje dijagrama zraenja
Najtanija metoda za odreivanje
dijagrama zraenja je merenje
intenziteta EM polja na jednakim
udaljenostima od antene po
razliitimpravcima.
Mera polja (MP) je na istoj visini
kao i merena antena (odreivanje
dijagrama zraenja u horizontalnoj
travni ).
U vertikalnoj ravni dijagram
zraenja se odreuje raunski.
Merenje dijagrama zraenja
izolovane antene u gluvoj sobi
(anechoic chamber)
MP
Parametri antena: Snaga zraenja
Poynting-ov vektor
U zoni zraenja, polja i
su ortogonalni i u fazi.
Ukupna snaga zraenja
se odreuje kao realni
deo fluksa vektora
kroz povr koja
obuhvata antenu:
E
2
2
2
2
2
) , (
4 r
i
F
Z
i
Z
E
H E
r c
r
c

= = =
}
=
s
z
S d P

Re
Parametri antena: otpornost zraenja
Rz nije obina termogena
otpornost, ve karakterie
pretvaranje EM energije
(voenog talasa) u slobodan
EM talas.
Uspostavlja vezu izmeu
snaga zraenja Pz i kvadrata
referentne struje antene.
U optem sluaju:
Za Hercov dipol vai:
2
z
z
P
R
=
}
=

4
0
2
2
z
) , F(
4
R d
Z
c
( )
2
z
20 R l =
Parametri antena: impedansa
Ukoliko je otpornost
zraenja (R
Z
=R
r
) data u
odnosu na struju napajanja,
tada je ona deo ulazne
otpornosti antene. Drugi
deo ini otpornost gubitaka,
R
L
(Dulovi gubici)
Impedansa
Efikasnost zraenja
(Stepen korisnog dejstva)
Ukupna aktivna snaga
koja se dovodi na
prikljuke antene sastoji
se od snage zraenja i
snage Dulovih
gubitaka:
Korisna je samo
izraena snaga, pa je
koeficijent korisnog
dejstva:
( )
2
o go zo o
R R P + = z g g z
z
o
z
R R 1
1
R R
R
P
P
+
=
+
= =
Raspodela struja u ianoj anteni
- Stojei talas -
Stojei talasi: odnos maksimalne i
minimalne vrednosti
Koeficijent reflekcije
Ukupan talas je zbir
direktnog V
f
i reflektovanog
V
r
= V
f
VSWR
Voltage Standing Wave Ratio
Parametri antena: Ukupna efikasnost
Ukupna:
Refleksiona efikasnost:
Efikasnost zraenja
Zraenja
Parametri antena: Intenzitet zraenja
2
2
2
2 2
) , (
4

F
Z
r
dS
dP
r
d
dP
c
z z
z
=
= =
=
4
Z
Z
P
I =
d
je prostorni ugao pod kojim
se vidi iz koord. poetka.
x
y
z
d
r
S d
r
i
Izotropan izvor:
S d
}
=
4
0
z
d P
z
irina glavnog snopa
(HPBW-Half-Power BeamWidth)
ugao izmeu pravaca na kojima intenzitet zraenja opadne
na polovinu maksimalne vrednosti, odnosno polje E na
0,707Emax.
Parametri antena:
Usmerenost (Direktivnost)
Usmerenost predstavlja
odnos intenziteta zraenja u
posmatranom pravcu i
srednje vrenosti inteniteta
zraenja:
Obino se usmerenost
antene daje za pravac
maksimalnog zraenja:
Za Hercov dipol:
Direktivnost u [dB]:
( )
( )
( )
=
}
2
4
0
.
) ( 4
) (
4
1
) (
F
R
Z
P
I
d I
I
I
I
D
z
c
Z
Z
z
z
Zsr
Z
z
max
2
max
R
F 120
D D

= =
( )
( )
5 , 1
l 20
2 l 120
D
2
2
=

=
[dB] D log 10 d
10
=
Parametri antena:
Beam solid angle
A
D
=
4
max
2
2
Hertz-ov dipol: parametri
Dijagram zraenja
Snaga i otpor zraenja
Max. efekt. povr.
Parametri antena: Dobitak (Gain)
odnos intenziteta
zraenja antene u nekom
pravcu prema
maksimalnom intenzitetu
zraenja referentne
antene, pod uslovom da
se obe napajaju istom
snagom Po.
Referentne antene:
Polutalasni dipol (UKT),
Vertikalna kratka antena
(KT, CT) ili Hercov Dipol,
Najee tzv. IZOTROPNA
ANTENA (fiktivna antena
bez gubitaka, koja zrai
podjednako u svim
pravcima)
Dobitak u dB:
Zref
ZA
ref A
I
I
G =
Oref OA
P P =
( ) dB G log 10 g
iz A
=
Parametri antena: Dobitak (Gain)
U sluaju da je
referentna antena
izotropni radijator bez
gubitaka, sledi:
Ako se kao referentna
uzme druga antena,
tada vai:
P
P P
ZA
o Ziz
= =
4
P
I I
o
Ziz Zref.
= =
D
4 P
I
P
I 4
P
I 4
G
ZA
ZA
ZA
ZA
O
ZA
iz A
= =
=
iz ref
iz A
Zref
Ziz
iz
ZA
ref A
G
G
I
I
I
I
G = =
Prijemne antene
Prijemna antena transformie
deo energije slobodnog EM talasa
u voeni EM talas koji se privodi
prijemniku.
Predstavlja spregu izmeu
slobodnog EM talasa i prijemnika
koja se opisuje prenosnom
funkcijom:
PRINCIP RADA:
U provodniku antene slobodni EM
talas indukuje kondukcione
struje. Ove struje stvaraju
sekundarno (rasipno) polje.
Rezultantno polje antena
transformie u voeni EM talas.
Primarno EM polje Rasipno EM polje
Rezultantno EM polje
+
=
E T
E
=
Pod dejstvom ove EMS
u impedansi Zp na
prikljucima antene
indukovae se koja se
moe meriti
ampermetrom A :
Indukovana EMS
Prijemna antena se
nalazi u linearnoj
izotropnoj sredini i
poznato je polje u
svakoj taki provodnika.
U elementu antene
(pravac je odreen
tangentom na
provodnik) indukovae
se EMS:
) (l E
l d
( ) l d l E l d

= ) (
p
Z
o
d
l
A
d
o
d
Ukupna struja na
prikljucima:
EMS ekvivalentnog
generatora
Indukovana EMS
veza sa strujom na prikljucima
Struja je ista kao i struja
koju bi elementarni
generator d , prikljuen na
mesto ampermetra,davao u
istom elementu antene.
l d
p
Z
o
d
l
p a
Z Z +
) (l d
A
o
I d
) (l d
U
p
Z
a
Z
o
I
+
+
A
) (l d
o
d
) (l d
Pri jemni reim Predajni reim
+
o p a o
o
o
I
l I
Z Z
l d
I
l I
I d
l d d
) ( ) ( ) (
) (
+
= =
=
( )
l d l E
I
l I
L o

=
}
) (
p a L
o o
Z Z
dI I
+
= =
}

+
Ekvivalentni model prijemne antene
Antena, koja se nalazi u EM
polju, ponaa se u odnosu
na prijemnik kao generator
elektromotorne sile i
unutranje impedanse Za.
Unutranja impedansa
ekvivalentnog generatora
jednaka je ulaznoj
impedansi antene Za, kada
ona radi kao predajna.
Karakteristike prijemne
antene su odreene kada
poznajemo njene
karakteristike kao predajne
antene.
U
p
Z
a
Z
o
I
+
+
Indukovana EMS:
veza sa efektivnom duinom antene
Ako pobudno polje
potie od progresivnog
ravanskog talasa, ije je
elektrino polje u
koordinatnom poetku
Eo, tada je pobudno
polje u taki M antene:
Effektivna duina
antene
( )
( )
r
i OM j
o
e E l E

=

r
i
je vektor pravca iz koga dolazi

ravanski talas;
( )
( )
eff
i OM j
L
l E l d e l I
I
E
r

0
0
0
= =

}

( )
( )
l d e l I
I
l
r
i OM j
L
eff

=

}

0
1
Efektivna duina antene
El. polje u dalekoj zoni
Indukovana ems
Indukovana EMS: veza sa
karakteristinom funkcijom zraenja
Poto su vektori i
ortogonalni:
Ukoliko EM polje potie od
progresivnog ravanskog
talasa, ija je jaina el. polja
u koordinatnom poetku
i karakteristina funkcija
zraenja , tada je EMS
proporcionalna njhovom
skalarnom proizvodu i
talasnoj duini dolaznog
talasa. .
o
E
r
i
r ef
r r ef ef r r
ef r r
=
=
=
l
i i l l i i
l i i F
) ( ) (
) (
ef
l E F E
0 0
=
) cos(
0
0 0
=
= =
F E
F E l E
eff

o
E
Karakteristina funkcija zraenja

Polje u dalekoj zoni:
Indukovana ems:
( ) )). , ( ( ,

ef r r
l i i F =
), , (
2
0

Tx
r j
Tx
r
e
I
Z
j F E

=
,
Rx Tx
F E
=
Faktor polarizacione neusklaenosti
Polarization Loss Factor
Incidentno polje:
Polarizacija polja prijemne
antene:
Ukupna primljena snaga
Ukupna snaga koju antena
apsorbuje iz prolazeeg
ravanskog talasa jednaka je
snazi koju razvije
ekvivalentni generator:
gde su Rz, Rg i Rp otpornosti
zraenja,gubitaka i
prijemnika.
Ukupna snaga se deli na tri
dela:
Pz - snaga zraenja
(rasipanja),
Pg - snaga gubitaka,
Pp - korisna snaga koju
antena predaje potroau
(prijemniku).
( )
( )
p g z
p a
p a tot
R R R
Z Z
E
Z Z I P
+ +
+
=
+ =
2
2
2
Re
p g z tot
P P P P + + =
Parametri antena: povrine
Sve ove snage su proporcionalne gustini snage zraenja
prolazeeg EM talasa,
tj. intenzitetu vektora .
Koeficijenti srazmernosti imaju dimenzije povrine:
Zahvatna povrina:
Efektivna povrina:
Rasipna povrina:
Povrina gubitaka:
=
tot
c
P
S
=
p
eff
P
S
=
z
s
P
S
=
g
j
P
S
Nivo apsorbovane snage
Apsorbovane snage,osim od vektora , zavise i
od:
a) prilagoenja na izlazu antene,
b) pravca iz koga dolazi EM talas,
c) meusobnog odnosa izmeu
polarizacije dolazeeg talasa i
polarizacije prijemne antene (cos).
Max. snaga predata potroau
Pp je maksimalna kada:
Kada se ostvari prilagoenje
impedansi:
Nema polarizacione neusklaenosti:
Tada je:
1 cos =
F E F E =

g Z p
R R R + =
0 X X
a p
= +
g z
2 2
2
p
2
max P
R R
F K 1
R
E
4
1
P
+
= =
Efektivna povrina antene
Odnos izmeu
maksimalne snage
predate potroau i
gustine snage zraenja
EM talasa se naziva
efektivnom povrinom u
uem smislu. To je
najvea povrina talasnog
fronta EM talasa sa koje
antena moe da dostavi
snagu potroacu.
Poto je:
Koristei izraz:
sledi:
( )
( )
2
2
2
2
2
max
,
1
4

F
R R
Z
E
Z
R R
E
Z P
S
g z
c
c
g z
c p
eff
+
=
+
=
=
( ) ( )
2
z
c
, F
R
Z
, D

=
( )
( ) ( )
,
4
,
4
,
2 2
2
G D
R R
R
D S
g z
z
eff
= =
+
=
c
Z
E
2
=
Parametri antena: povrine
Efektivna povrina
Max. za prilagoenje
Absorbujua povrina
Povrinska efikasnost
Parametri antena:
Veza efektivne povrine i direktivnosti
U pravcu maksimalnog dobitka je
najvea i apsorbujua (pa i
efektivna) povrina
Uzimanjem u obzir antenske i
polarizacione efikasnosti
Parametri
antena
Friisova propagaciona formula
IANE ANTENE
ANTENE
Tipovi antena: iane (linearne)
Simetrini dipol
Veoma jednostavna
antena, na kojoj je
zasnovana osnovna
teorija antena.
Predstavlja pravolinijski
provodnik koji se napaja
na sredini, ija je duina
2l najee jednaka /2
(polutalasni dipol).
Koristi se u praksi i
2l=3/4 i 2l=3/2.
l
l
Simetrini dipol: raspodela struje
Na rastojanju z od
centra dipola raspodela
struje stojeeg talasa na
anteni moe se
predstaviti izrazom:
( ) ( ) l z i z l I z I
z o
= , sin

l = z8
l = z4
l = z2
l = Sz4
l = z
l
l
z
Simetrini dipol: karakteristika zraenja
F(0) predstavlja
karakteristini f-ju
zraenja simetrinog
dipola.
f-ja samo koordinate ,
jer dipol u horizontalnoj
ravni ima kruni dijagram
zraenja (ne zavisi od ).
( ) ( )
( )

cos
cos sin cos
,
l l
F F

= =
l = z1uu
l = z8
l = z4
l = Sz8
l = z2
Parametri dipola u funkciji njegove
duine
Otpornost zraenja za
tanke antene (z J).
U optem sluaju
otpornost zraenja
zavisi i od odnosa Jz,
gde je J prenik
provodinka
2l/
z
R
l
150
200
100
50
1 , 84
14 , 73
7 , 212
0
4
1
2
1
4
3
Ulazna impedansa dipola
Zavisi od:duine dipola, njegovog
prenika i poloaja take u kojoj
se dipol napaja.
Za dipol proizvoljne duine,
ulazna impedansa je kompleksna
veliina i sastoji se od redno
vezane aktivne i reaktivne
komponente.
0 /2 - poveanjem kraka dipola
raste ulazna otpornost od nule do
maksimuma;
za l >/2 - aktivna otpornost
opada.
Za duine kraka: l=/4, l=/2 i l=
reaktivna komponenta jednaka je
nuli (Xa=0).
Tada je aktivna komponenta
jednaka zbiru otpornosti zraenja i
gubitaka:
Kada je duina dipola neto
manja od n/2 (n=1,3,..)
reaktivna komponenta je
kapacitivna (C), a kada je neto
vea od n/2 (n=1,3,..), a neto
manja od n/2 (n=2,4,..) reaktivna
komponenta je induktivna (L).
] [ ,
ul ul
X R
l
25 . 0 5 . 0 75 . 0 1
200
200
400
600
400
600
800
800
C C
L
g z ul ul
R R R Z + = =
Polutalasni dipol
Talasna duina u
provodnicima je manja nego
u slobodnom prostoru, jer
je brzina prostiranja EM
talasa u provodnicima
manja. Zbog toga je i
stvarna duina polutalasnog
dipola manja.
Praktina formula za
izraunavanje stvarne
duine polutalasnog dipola
je:
(Normalizovana)
Karakteristina f-ja zraenja:
[ ]
( ) m
MHz f
l
5 , 142
2
=
x
y
z
M
M
l 2
z
( )
sin
cos
2
cos |
.
|
\
|
= F
1
2
max
= |
.
|
\
|
=

F
Parametri polutalasnog dipola
Intenzitet zraenja
Snaga zraenja
Usmerenost
Max. efekt. povrina
Otpornost zraenja
Impedansa
Parametri polutalasnog dipola
Maksimum se dobija za:
=0 , tako da je: f(0)=1.
U decibelima to iznosi:
Stepen korisnog dejstva
Stepen korisnog dejstva
simetrinog dipola je 1
(antena je od dobro
provodnog materijala) i
Rg0 (Rg Rz).
2
cos
) sin
2
cos(
14 , 73
120
) , (
(
(
(
D
64 , 1
14 , 73
120
= = D
dB D d 15 , 2 log 10 = =
Linarni elementi u blizini provodnih
ravni
Teorija likova
Vertikalni dipol iznad zemlje
Multiplikacija dijagrama
zraenja
Scalloping- pojava novih
snopova
Horizontalni dipol iznad zemlje
Usmerenost i otpornost zraenja
u prisustvu idealno provodne zemlje
Vertikalni dipol Horizontalni dipol
Impedansa
u prisustvu zemlje
Vertikalni dipol Horizontalni dipol
Napajanje simetrinog /2 dipola
Napaja se simetrino preko
dvoinog voda i asimetrino
preko koaksijalong kabla. Oba
naina imaju i prednosti i
nedostatke.
Dipol je simetrina struktura i
vie odgovara simetrino
napajanje - dvoini vod.
Ali dvoini vod ima veliku
karakteristinu impedansu (200
- 600), to je vee od ulazne
impedanse simetrinog dipola
(Rz=73).
Potrebno je koristiti prilagodni
element;
Impedansa voda se menja kada
se nalazi u blizini zemlje.
Koaksijalni vod ne zahteva
prilagodni element (Zc=50 ili
60 ), pa se postie da je Rz
Zc.
Problem je to je koaksijalni
vod asimetrian, pa naruava
simetriju dipola i dolazi do
promene Rz i deformacije
dijagrama zraenja antene.
Simetrirajui elementi:
4
Napajanje dipola pomou
jednoinog voda
Levi deo dipola (l1) ima ulaznu
impedansu kapacitivnog
karaktera, a desni deo
induktivnog karaktera
(otvoreni vod krai i dui od
/4).
Pomeranjem take A du dipola
menja se Ceq i Leq, a samim tim i
rezonantna otpornost.
Prilagoenje se ostvaruje kada
su karakteristina impedansa i
ulazna impedansa uvodnika
jednake:
Ako dipol i uvodnik imaju iste
prenike, prilagoenje se
postie pri:
A
m
I
m
U
l 2
1
l
1
2 l l
eq
C
A
eq
L
C U
Z Z =
l l 2 36 , 0
1
=
Dipol u obliku petlje
Dipol petlja se sastoji od dva
polutalasna dipola, meusobno
spojena na krajevima:
dipol 1 se napaja simetrino, a
dipol 2 sa krajeva.
Ako su prenici dipola isti, tada su
i maksimumi struja oba dipola
isti.
Dipol petlja zrai istu snagu kao i
pojedinani dipol koji bi imao dva
puta veu struju u maksimumu
stojeeg talasa.
Postie se vea ulazna otpornost,
a time i lake prilagoenje i iri
propusni opseg.
Otpornost zraenja ovog dipola je 4
puta vea nego otpornost zraenja
pojedinanog dipola:
Rzd=75 Rzp=475 300
Olakava prilagoenje, jer je lako
napraviti dvoini vod sa Zc=300 .
Koriste se i trostruke dipol-petlje.
Napajanje je najee kod
srednjeg elementa. Ulazna
impedansa je 5-10 puta vea od
ulazne impedanse obinog dipola.
L
generatoru Ka
1
2
) 1 , 0 03 , 0 (
) 7 , 0 4 , 0 ( = L
2
I
1
I
z o
z o
R I
R I P
4
) 2 (
2
2
=
=
Petljasta antena
Elektrino kratke antene
imaju malu otpornost
zraenja, ak manju od
otpornosti gubitaka.
Uveava se upotrebom
feritnog jezgra
Elektrino duge antene
kod kojih je obim :
Helikoidne antene, Yagi-
Uda ...
Za el. krataku petljastu
antenu maksimum
zraenja je u ravni
petlje, a pravac nule je
normalan na ravan (kao
kod Hetz-ovog dipola)
Poveanjem dimenzije
ka , maksimum se
premeta na osu petlje
(koja je normalna na
ravan petlje).
Petljasta antena
Predaja Prijem
ANTENSKA POLJA
ANTENE
Antenska polja
Kombinacija polja
zraenja vie antena u
cilju dobijanja eljenog
dijagrama zraenja.
Postie se poveanje
intenziteta zraenja u
eljenom pravcu, dok
se u ostalim pravcima
intenzitet polja svodi
na vrlo malu vrednost.
Uveanje dobitka bez
poveanja fizikih
dimenzija jedne
antene.
Antenska polja
Antenska polja se
najee grade od istih ili
slinih elemenata
(jednostavnih antena).
Osnovna podela
antenskih nizova je prema
rasporedu elemenata:
- linijski,
- ravanski i
- prostorni.
Antenska polja
Na dijagram zraenja
celokupnog ant. polja
utiu:
njegova geometrijska
konfiguracija ,
linearna, kruna,
pravougaona, sferina ...
rastojanje izmeu
elemenata,
amplitude i faze pojedinih
elemanata,
dijagrami zraenja
pojedinih elemenata.
Polje sainjeno od dva elementa
Faktor ant. polja:
Mnoenje dijagrama zraenja:
Dva paralelna dipola
Lee u istoj ravni na
rastojanju d;
Ose dipola su
normalne na osu niza.
Struje dipola imaju
iste amplitude, ali su
fazno pomerene za
ugao ;
x
y
z
d
1
2
0
osa niza

Zraenje dva paralelna dipola u ravni
normalnoj na ose dipola
Karakteristina f-ja
zraenja niza je:
Zraenje ant. niza u
simetralnoj ravni dipola je
usmereno, iako zraenje
pojedinaih dipola to nije
(kruni dijagram zraenja).
Normalizovana funkcija
zraenja za d=/2 i =0
(sinfazni dipoli) je:
) cos
2
cos(
2
cos
cos ) (

= |
.
|
\
|
+
=
d
f
A
1
r
2
r
1
2
d

+ = cos d
|
.
|
\
|
=
2
cos 2 ) ( AF

120
210
180
150
240

270
90
300
330
60
30
0
) ( f
" "
2 /
normalnoj na ose dipola
Sinfazni dipoli (=0) na
rastojanju d=:
Protivfazni dipoli (=180) na
rastojanju d=:
obrnuta situacija u odnosu na sinfazne
dipole: maksimumi na mestima
minimuma.
) cos cos( ) ( = f
120
210
180
150
240

270
90
300
330
60
30
0
) ( f

)
2
cos cos( ) (

= f
120
210
150
240
90
300
330
60
30
0
) ( f
270
180
" "
koja sadri dipole
U posmatranoj ravni dipol
ima usmerenu
karakteristiku zraenja:
Ukupna normalizovana k-ka
zraenja:
Sinfazni dipoli (=0) na rastojanju d=/2:
Sinfazni dipoli (=0) na rastojanju d=:
1
r
2
r
1 2
d
B
cos
) sin 2 cos(
) (
2 /

= F
|
.
|
\
|

=
2
cos
cos
cos
) sin 2 cos(
) (

d
f
120
210
180
150
240

270
90
300
330
60
30
0
) ( f
120
210
180
150
240
270
90
300
330
60
30
0 ) ( f
" "
2 /
Dva kolinearna dipola
smeteni su na jednoj pravoj;
rastojanje izmeu taaka
napajanja dipola je /2;
dipoli su sinfazni (=0)
Ukupni dijagram zraenja je
kruno simetrian oko ose
niza:
Zraenje je 0 u pravcu ose
dipola, a maksimalno (2x
u dalekoj zoni) u ravni
normalnoj na osu niza i
jednako udaljenoj od oba
dipola.
2 = d
sin
) cos
2
( cos
) (
2
= f
120
210
150
240
90
300
330
60
30
0
) ( f
2 /
270
180
" "
Uniforman antenski niz
Identini elementi sa
jednakim meusobnim
rastojanjima (d) i faznim
pomerajima ()!
Pravac maksimalnog zraenja
Broadside array
(transverzalno zraenje):
max. zraenja normalan na
osu niza
End-fire array
(longitudinalno zraenje):
max. zraenja u pravcu ose
niza
Projektovanje uniformnih nizova
Da bi se izbegla pojava max. u
vie prostornih pravaca (grating
lobe) d
max
< (transv. zraenje),
odnosno d
max
</2 (longitud.
zraenje)
Usmeravanje u
eljenom pravcu
0
Ulazna impedansa spregnutih antena
Antene u nizu se posmatraju kao
elektrino spregnuta kola.
Veza izmeu napona i struja na
njihovim krajevima data je
sistemom jednaina:
Z11 i Z22 su sopstvene impedanse
dipola;
Z12 i Z21 su meusobne impedanse
antena u sistemu.
Ulazna impedansa antena je:
Spregnuti dipoli:
Za d=/2 i =0 (sinfazni dipoli)
Za d=/2 i =180 (protivfazni
dipoli)
Sprega antena opada sa meu-
rastojanjem.
2 22 1 21 2
2 12 1 11 1
I Z I Z U
I Z I Z U
+ =
+ =
2
1
21 22 2
1
2
12 11 1
I
I
Z Z Z
I
I
Z Z Z
u
u
+ =
+ =
] [ ,
12 12
X R
d
5 . 1 5 . 0
2 1
20
20
40
60
40
80
12
R
12
X
12 11 2 1
Z Z Z Z
u u
+ = =
12 11 2 1
Z Z Z Z
u u
= =
Yagi-Uda antena
Predstavljaju linijski niz od nekoliko
paralelnih provodnika (dipola) koji su
uvreni na metalnom nosau.
Sastoji se od jednog aktivnog i
nekoliko pasivnih elemenata.
Pasivni elementi (reflektor i direktori) se
ne napajaju, ali u njima tee struja pod
uticajem polja aktivnog elementa.
Jagi antena obino ima 1 reflektor i 5 do
7 direktora.
Rastojanja izmeu elemenata:
Reflektor se nalazi iza aktivnog
elementa na rastojanju /4.
Direktori su ispred aktivnog elementa
na rastojanju 0,34-0,35 jedan od
drugog.
Na istom rastojanju je i prvi direktor u
odnosu na aktivni element.
Duine elemenata:
Antena ima usmeren dijagram
zraenja u smeru direktora.
1
D
2
D
3
D
4
D
maksimum
zraenja
aktivni
element
direktori
ka generatoru
reflektor
52 , 0 51 , 0 =
r
l
48 , 0 47 , 0 =
a
l
44 , 0 38 , 0 =
d
l
Karakteristika zraenja
Yagi-Uda antene
Sprega aktivnog elementa i reflektora
, pa je ulazna
impedansa reflektora induktivna.
Struja i EM polje reflektora prednjae za
T/4 u odnosu na aktivni element.
Ir prednjai za T/4 u odnosu na Ia.
Hr prednjai za T/4 u odnosu na Ha.
Jaina indukovane struje:
4 /
r
l
a
r
a
l
2 52 , 0 > =
r
l
a r
I I 9 , 0 85 , 0 =
a r
D
C
B

0
90
180
270
A
r
K
a
K
K
K
K
a
K
a
K
r
K
r
K
120
210
150
240
90
300
330
60
30
270
180
" "
) ( f
Dijagram zraenja u ravni antene
Yagi-Uda antene
Sprega aktivnog elementa i direktora
Direktor je krai od aktivnog
elementa i krai od /2, pa je njegova
ulazna impedansa kapacitivnog
karaktera.
Struja u direktoru Id zaostaje za strujom
u dipolu Ia, za T/4.
Dobijaju se slini dijagrami zraenja
kao i u sluaju aktivnog elementa i
reflektora.
Maksimumzraenja itave antene
dobija se sabiranjem sinfaznih talasa
u pravcu direktora.
4
>
D
a
r
E
a r
E E +
d1 a r
E E E + +
d5 d1 a r
E E E E + + + +
Yagi-Uda antene
Dijagrami zraenja
Usmerenost antene zavisi od njene duine,
odnosno od broja direktora.
U praksi se koristi do 18 direktora
l
0
D(dB)
1 2 3 4 5 6
5
15
10
Broj
D
Ukupna
duina l()
irina snopa u
H-ravni
4 1,6 46
9 3,3 37
13 4,7 31
20 7,0 26
30 10,4 22

120
210
150
240
90
300
330
60
30
270
180
a
R
) ( f
3
D
5
D
120
210
150
240
90
300
330
60
30
270
180
a
R
) ( f
5
D
4
D
Dijagram
zraenja u
V-ravni
Dijagram
zraenja u
H-ravni
Osobine Yagi-Uda antena
Dobre
jednostavna konstrukcija;
jednostavno napajanje
(samo aktivni element-
petlja);
zadovoljavajua usmerenost
se postie malimbrojem
direktora (5).
Loe
Sloeno podeavanje na
zadatu talasnu duinu
(duine elemenata i njihova
meusobna rastojanja);
Dijagram zraenja antene
ima odgovarajui oblik
samo pri maloj varijaciji
frekvencije generatora (
2%).
Pri varijaciji od 6-7%, antena
je razdeena i
neprilagoena.
MIKROTALASNE ANTENE
ANTENE
Mikrotalasne antene
Antene koje rade na talasnim
duinama ispod metra
(frekvencija iznad 300Hz).
Dimenzije antena su male.
Koriste se zraei elementi koji
pobuuju vei sekundarni
sistem. Na taj nain se postie
znaajna usmerenost antene.
U ovu grupu spadaju:
- reflektor antene,
- levkaste antene,
- antenska soiva,
- difrakcione antene,
- spiralne antene.
Antenska soiva
Reflektor antene
Sastoje se od primarnog
radijatora i reflektujue
povrine koja je obino
velikih dimenzija u
odnosu na talasnu duinu.
Radijator je esto
polutalasni dipol.
Reflektor moe biti:
- ugaoni,
- parabolian.
Ugaoni reflektor
Reflektujue povri su ravni koje
ine diedar sa uglom otvora , na
ijoj je simetrali postavljen
primarni radijator - polutalasni
dipol.
Uticaj reflektujuih povrina moe
se zameniti uvoenjem likova
antene u reflektujuoj ravni, kao
u ogledalu (zasnovano na teoremi
likova).
Obino se ugao bira tako da
broj likova bude konaan.
Najprostiji sluaj je za =180, kada
je reflektor ravan.
Najee se bira: =/n (n=1,2...)
Smanjenjem ugla otvora postie
se vea usmerenost reflektora.
r
x
y
z
M
M
3
=
3
+
+
+
4
3 2
1
6 5
Karakteristina f-ja zraenja
ugaonog reflektora
Elementi 1-3 i 2-4 su u fazi,
a parovi 1-3 i 2-4 su u
protivfazi, pa sledi:
za d=/2:
2
=
+
+
1
2
3
4
(
|
.
|
\
|
|
.
|
\
|
=
sin
2
cos cos
2
cos 2 ) (
d d
F
par 1-3 par 2-4
d
( ) ( ) [ ] sin cos cos cos 2 ) ( = F
90
300
330
60
30
270
) ( f
2 / = 3 / =
90
300
330
60
30
270
) ( f
2 / = 3 / =
Dijagram
zraenja u
V-ravni
Dijagram
zraenja u
H-ravni
ugaonog reflektora
Ulazna otpornost
Ulazna otpornost se nalazi
posmatranjemdipola i njegovih
likova kao spregnutih kola.
Poto su struje svih dipola jednake
po intenzitetu, a razliitih faza:
ulazna otpornost iznosi:
R11 je sopstvena otpornost, a
R12, R13 i R14 su sprene otpornosti
izmeu primarnog radijatora i
njegovih likova
Dobitak
Za =90 dobija se G=10 dB u
odnosu na izotropni radijator.
Poto je dobitak dipola u
slobodnomprostoru G=2,15 dB,
dobitak zbog postojanja reflektora
je ~ 8 dB.
1
1
4
1
2
= =
I
I
I
I
1
1
3
=
I
I
13 12 11
14 13 12 11
2 R R R
R R R R R
ul
+ =
+ =
( )
14 12
R R =
d 0
G(db)
1 . 0 2 . 0 3 . 0 4 . 0
5
10
=180
90 45 60
Parabolina reflektor antena
Koristi se u centimetarskom opsegu i
predstavlja osnovnu antenu ovog
opsega.
Sastoji se od radijatora i reflektora
koji ima oblik cilindrinog paraboloida
ili odseka paraboloida.
Optika osa je prava koja prolazi kroz
fokus i normalna je na direktrisu.
Radijator (nekoliko sinfaznih antena
smetenih na jednoj pravoj) smeta
se u fokusnu ravan, koja prolazi kroz
fokus i normalna je na optiku osu.
Broj antena u radijatoru moe biti
razliit, to zavisi od eljenog oblika
dijagrama zraenja i oblika reflektora.
Kao radijator koristi se: dipol sa
reflektorom, levkasta antena, prorezana
antena ili antena sa soivom.
Da ne bi izobliavao dijagram
zraenja, radijator mora da ima
jednostranu usmerenost i svi talasi
radijatora treba da padaju na
povrinu reflektora.
Zato se kao reflektor primenjuje dipol
zajedno sa kontrareflektorom.
direktrisa
D
l
F
ravan fokusna
otvora ravan
osa
Parabolina reflektor antena
Radijator zrai EM talase koji upadaju
na povrinu reflektora, od koga se
odbijaju i prostiru u uskom opsegu.
Zraci (1) i (2) se nakon odbijanja
prostiru paralelno sa optikom osom
parabole, kao da su izraeni iz izvora
P1 i P2.
Talasni front primarnog radijatora f1
po odbijanju od reflektora menja svoj
oblik u f2 i ovako transformisan stie
na otvor antene So.
Obino se izlazna povr So uzima kao
ravna povr.
Maksimalna direktivnost se dobija
ako su polja svih elemenata otvora
(povri So) u fazi.
Povrina otvora treba da bude takva
da obezbedi ekvifaznost polja,
odnosno da je optika duina puta
svih zraka od ie F do povri So ista.
Ako je primarni radijator takast i zrai
sferne talase, reflektor se bira tako da
sferni talas transformie u ravanski
talas. Ovaj uslov je ispunjen ako je
primarni radijator smeten u ii
reflektora.
direktrisa
2
1
P
2
P
1
F
1
N
1
M M
N
1 1 1 1 1
1
MM FM MM M P M P
FM M P
+ = + =
=

1
f
2
f
o
S
. const FNN FMM
1 1
= =
Karakteristike zraenja
paraboline reflektor antene
Poto usmerenost antene zavisi od
antenskog niza, usmerenost e biti vea
ukoliko su vee dimenzije reflektora u
odnosu na talasnu duinu.
Dimenzije radijatora se smanjuju sa
porastom radne uestanosti, odnosno
smanjenjem talasne duine. Zato je glavni
inilac, koji odreuje direktivnost antene,
odnos D/.
irina glavnog snopa takoe zavisi
od odnosa D/.
to je odnos vei, glavni snop je
ui, tj. dijagram zraenja je otriji.
irine glavnog snopa u V i H ravni
iznose:
H-ravan: H = 72/D [ ]
V-ravan: V = 80/D [ ]
Prenik D paraboloida mora biti
etiri puta vei od njegovog
fokusnog rastojanja.
120
240
90
300
330
60
30
270
180
Dijagram
zraenja u
H i V-ravni
Levkaste antene
Kao radijator koriste otvoreni kraj
talasovoda.
Otvor talasovoda se moe
posmatrati kao antenski niz,
sastavljen od mnotva
elementarnih radijatora.
Zraenje se objanjava injenicom
da u otvoru postoji promenljivo
EM polje, a dimenzije otvora su
istog reda veliine kao i talasna
duina.
Loe osobine talasovoda kao
radijatora su:
mala dimenzija zraee povrine, a
zbog toga je mala direktivnost i
irok glavni snop zraenja.
javlja se refleksija na otvorenom
kraju talasovoda, to izobliuje
dijagram zraenja i kvari
prilagoenje antene na napojni
vod.
x
y
z
a
b
Ovi nedostaci se
otklanjaju
proirenjemkraja
talasovoda u obliku
levka.
Sa veim
dimenzijama levka
postie se ui
dijagramzraenja i
vea direktivnost.
Levkaste (horn) antene
Tri su osnovna tipa levkastih
antena:
sektorski levak, kod koga je
proirena samo jedna
dimenzija talasovoda;
piramidalni levak, kod koga je
proirenje uinjeno u obe
ravni;
konusni levak, koji ima kruni
ili eliptiki otvor.
Talasni front, koji je u
talasovodu ravanski,
transformie se:
u sektorskom levku u
cilindrini, a
u piramidalnom i konusnom
levku u sferni.
l
d
h
l
Karakteristike zraenja
levkastih antena
Dijagram zraenja e zavisiti
od vrste talasa u talasovodu i
dimenzija otvora.
Ako se u talasovodu prostire
samo jedan talas, tada je
dijagram zraenja kao na
sledeoj slici:
Dimenzije levka moraju biti
pravilno odabrane, jer od njih
zavisi dijagram zraenja.
Sa proirenjem otvora levka,
irina snopa se u poetku
smanjuje,a zatim se poveava.
Dakle, pri zadatoj duini levka,
postoji optimalan ugao otvora
() pri kome je irina glavnog
snopa zraenja minimalna.
Ako se pri zadatom uglu
poveava duina levka,
dijagram zraenja se suava.
Kod veoma dugakih levkastih
antena irina glavnog snopa se
pribliava uglu otvora levka ().
Obino je potrebno ispuniti
uslov da je l 50.
120
210
150
240

300
330
60
30
270
180
ravan - H
ravan - V
Prorezana (difrakciona) antena
Sastoji se od uzanog proreza
na ravnoj ili zakrivljenoj
povrini. Duina proreza je
obino /2, ali se upotrebljava
i prorez drugih dimenzija.
Pogodnim napajanjem u
prorezu se proizvodi EM polje
upravno na duu stranu.
Prorezana antena pripada klasi
antena sa zraeim otvorom.
Napajanje se izvodi dvoinim
vodom, koaksijalnim kablom ili
se prorez moe isei na
pogodnom mestu talasovoda.
Ivice proreza se mogu
posmatrati kao dvoini
polutalasni kratkospojeni vod.
U sredini proreza je prikljueno
napajanje u takama AA1.
1
A
A
d
2 /

ORiMK Antene

Caricato da

Informazioni sul documento

Copyright

Formati disponibili

Condividi questo documento

Condividi o incorpora il documento

Opzioni di condivisione

Hai trovato utile questo documento?

Questo contenuto è inappropriato?

Copyright:

Formati disponibili

ORiMK Antene

Caricato da

Copyright:

Formati disponibili

Osnove radio i mobilnih komunikacija 12/5/2012

KTiOS, DEET, FTN, UNS 1

je vektor pravca iz koga dolazi

Karakteristina funkcija zraenja

Osnove radio i mobilnih komunikacija 12/5/2012

Potrebbero piacerti anche