Sei sulla pagina 1di 399

1

www.ebooksbrasil.org
2

Cirocdia
A cducaao dc Ciro
Xcnofonic (430 A.C.-352 A.C.}

Traduao dc
Joao Fcli Pcrcira (1822-1891}

Fonic Digiial
Digiializaao do livro cn acl
Volunc I
Classicos Jaclson
W. M. Jaclson Inc.,Fio, 1956
|Oriografia aiualizada ara i-lr Maniido o
diacriico do rcicriio|

Iconografia
www.irancIanlcr.con

Vcrsao ara cDool
cDoolsDrasil

2006 Xcnofonic
3

ndice
Xcnofonic. 8
Joao Fcli Pcrcira. 12
CIFOPEDIA. 14
LIVFO I. 15
Prologo
Ccncalogia dc Ciro
Ecrccios dc cada idadc Ocuaao das
crianas, dos ulcrcs, dos Ioncns fciios c dos
vclIos
Ciro aric con sua nac ara a Mcdia
Jovialidadc dc Ciro
Mandanc volia ara a Pcrsia, dciando scu filIo
na Mcdia Caadas dc Ciro
Princiros fciios niliiarcs dc Ciro nas froniciras
da Mcdia
Ciro iorna ara a Pcrsia
Ciro c clciio gcncral do ccrciio auiliar na gucrra
cnirc os assrios c Ciaarcs, succssor dc Asiagcs
Longo dialogo cnirc Ciro c Canliscs, duranic a
narcIa aic cIcgar Mcdia

LIVFO II. 79
Canliscs volia ara a Pcrsia Dialogo cnirc
Ciro c Ciaarcs Discurso dc Ciro aos crsas
ara a nudana das arnas
Con a noicia da aroinaao dos ininigos, Ciro
anina scu ccrciio or difcrcnics ncios
4
Eicnso dialogo cnirc Ciro c scus caiiacs
Discussao conccrncnic aos rcnios con quc
dcvian scr rcconcnsados os scrvios
Ecrccios niliiarcs iniiaao dc laialIas
canais
Ciaarcs c Ciro dao audicncia aos cnlaiadorcs
da ndia Dcicrnina-sc una ccdiao conira a
Arncnia
Ciaarcs c Ciro aricn ara a Arncnia sol o
rcicio dc una caada

LIVFO III. 118
Prisao do rci da Arncnia c dc ioda a sua fanlia
Scu julgancnio O rci da Arncnia dcclara-sc
aliado dc Ciro
Ciro c Tigrancs, filIo do rci da Arncnia, fazcn
una ccdiao conira os caldcus
O rci da Arncnia vcn icr con Ciro Fundaao
dc un casiclo Paz con os caldcus Ciro aric
da Arncnia ara a Mcdia
Dcois dc varias disosics Ciro cnira na Assria
DaialIa cnirc os ncdos c os assrios Os ncdos
fican viioriosos

LIVFO IV. 161
Fuga aos assrios Ciaarcs c Ciro discuicn sc
dcvcn ou nao crscgui-los
As iroas iodas aconanIan Ciro, dciando
Ciaarcs quasc so Fclcliao dos Iircanios, quc
cricncian ao ccrciio dos assrios
5
Dcrroia dos assrios
Projcio dc un coro dc cavalaria crsa
Fcsoluao dc Ciro a rcsciio dos ininigos
vcncidos As iroas dc Ciro assan a noiic no
acanancnio
Ciaarcs irriiado nanda rciirar os ncdos Ciro
lIc cnvia una caria c cdc un ccrciio Pcrsia
Disiriluiao dos dcsojos dos ininigos Hisioria
dc Colrias

LIVFO V. 204
Ciro confia a Arasas a guarda dc Panicia
Os ncdos csiao rcsolvidos a nao dciar a
conanIia dc Ciro
Ciro vai visiiar o casiclo dc Colrias
Ciro iraia dc salcr quais cran os aliados do rci
assrio quc iinIan noiivos ara sc quciar dcsic
Ciro iransc os icrriiorios dc Colrias c ganIa a
aliana dc Cadaias
Cadaias disc-sc a dcfcndcr os lugarcs forics
conira os assrios Ciro narcIa cn socorro dc
Cadaias
Traiao nalograda dc un dos oficiais dc Cadaias
Dcrroia dos cadusios Pacio cnirc os rcis
lcligcranics a favor dos lavradorcs
Cadaias c Ciro aricn junios, c cIcgan s
froniciras da Mcdia
Ciaarcs vcn icr con Ciro, ara dclilcrarcn a
rcsciio da coniinuaao da gucrra

6
LIVFO VI. 259
dccidida a coniinuaao da gucrra
Prcaracs gucrrciras
Arasas, Panicia c Alradaias
Enlaiada da ndia Dcsalcnio do ccrciio dc
Ciro
Discurso dc Ciro
Ciro avana frcnic do ccrciio Prcaraiivos
ara a laialIa
Anizadc dc Panicia ara con scu narido Ciro
anina as iroas

LIVFO VII. 299
Disosics ara a laialIa clcjada cnirc Ciro c
Crcso
DaialIa cnirc csics dois rncics Viioria dc
Ciro
Tonada dc Sardcs Dialogo cnirc Ciro c Crcso
Moric iragica da rinccsa Panicia
Ecdiao Caria Ecdiao Frgia
Tonada dc Dalilnia
Ciro rcicndc iornar-sc ncnos accssvcl aos scus
Ciro foriifica Dalilnia

LIVFO VIII. 348
Discurso dc Crisanias
Ecrccios a quc Ciro acosiunava os quc cran
cIanados ao conando
Mcios cnrcgados or Ciro ara sc fazcr anar
Magnificcncia dc Ciro
7
Ciro rcnia suas iroas
Ordcn con quc o ccrciio dc Ciro acanava c
dccanava
Ciro iorna airia Discurso dc Canliscs
Casancnio dc Ciro
Ciro nanda sairaas ara as rovncias
Liniics do Incrio dc Ciro
Discurso dc Ciro anics dc sua noric
Quadro conaraiivo dos cosiuncs dos crsas do
icno dc Ciro c do icno do auior
8

Xenofonte

Nasccu cn Aicnas or volia dc -428. Era dc
fanlia alasiada c convivcu con Socraics aic -
401, quando sc juniou aos ncrccnarios grcgos
quc conlaicran na Pcrsia cn favor dc Ciro, o
Jovcn. Aos a laialIa dc Cunaa, os
ncrccnarios grcgos iivcran dc fugir c Xcnofonic
foi un dos ldcrcs da lcn succdida rciirada.
Luiou novancnic conira os crsas ao lado
dos csarianos c iornou-sc anigo do rci
Agcsilaus (-396}. AconanIou-o dc volia Crccia
quando concou a Cucrra dc Corinio (-395/-387}
c consia quc ficou do lado dc Esaria duranic a
laialIa dc Qucroncia (-394}, ossivclncnic scn
ariiciar dos conlaics.
Dcvido ao scu olvio alinIancnio con os
inicrcsscs csarianos, na coca conirarios aos dc
Aicnas, os aicnicnscs cilaran-no c confiscaran
scus lcns. Esaria conccdcu-lIc, cniao, a
rocnia c una roricdadc na lida, crio dc
Olnia (-390}. Duranic os 20 anos scguinics,
Xcnofonic foi acnas un iranquilo c alasiado
roriciario rural c cscrcvcu grandc aric dc suas
olras. Aos a dcrroia dos csarianos cn
9
Lcuciras (-371}, orcn, icvc dc alandonar a
roricdadc c sc rcfugiar cn Corinio.
Anos anics, con a rcaroinaao dc Aicnas c
Esaria, scu clio Iavia sido rcvogado, nas clc
aarcnicncnic nao voliou nais airia. Scu
filIos, no cnianio, luiaran no ccrciio aicnicnsc
c un dclcs, Crilo, norrcu cn Maniincia (-362}.
Sua uliina olra arccc icr sido cscriia cn -
355 ou oucos anos dcois. c a uliina rcfcrcncia
quc icnos solrc sua vida.
Olras solrcvivcnics. Todas as suas olras
foran conscrvadas. A cronologia da naioria c
ouco caia, orcn iodas dcvcn icr sido cscriias
dcois dc -390, quando sc rciirou ara sua
roricdadc na lida. cosiunc divid-las cn
ircs gruos.
Olras quasc" Iisioricas. Analasc, Hclcnicas,
A Educaao dc Ciro (-370}, Agcsilau (-360}.
Olras socraiicas. Mcnoravcis, Aologia dc
Socraics, O Danqucic, Econnico.
Olras ncnorcs". A Consiiiuiao dos
Laccdcnnios, O Conandanic dc Cavalaria,
Hicron, Da Equiiaao, As Fcndas (-355}.
A Consiiiuiao dc Aicnas, airiluda a clc
clos aniigos, nao c dc sua auioria; Ia ianlcn
10
scrias duvidas solrc a auicniicidadc do cqucno
iraiado Da Caa.
Caracicrsiicas da olra
Xcnofonic cra un Ioncn dc aao c sua
conccao dc vida, iradicionalisia, arisiocraiica c
aniidcnocraiica, scguia dc crio as idcias
csarianas. Cono lon aicnicnsc, orcn, scniia
ncccssidadc dc discuiir, arguncniar, ondcrar,
clicar as razcs dc scus cnsancnios c aios.
Nada iinIa dc filosofo, c scus cscriios socraiicos
rocuravan acnas dcfcndcr a ncnoria do anigo
c iransniiir scus cnsinancnios.
As variadas ccricncias vividas or clc sc
rcflcicn na divcrsidadc dc sua olra; a
crsonalidadc narcanic do auior c suas idcias
aarcccn con niiidcz cn cada aragrafo. Dc
ccria forna, cssa c a rincial razao dc sua
dcficicncia cono Iisioriador. as narraiivas
conicn, rincialncnic, as lcnlranas c a visao
cssoal dc Xcnofonic. A dcsciio disso, o rclaio
dos cvcnios ocorridos cnirc -411 c -362 sao
incsiinavcis ara a rcconsiiiuiao Iisiorica da
coca.
Do onio dc visia liicrario, Xcnofonic c un
dos nodclos nais crfciios do dialcio aiico. Suas
narraiivas odcn arcccr un ouco cansaiivas
ao lciior nodcrno, orcn scu csiilo sinlcs,
clcganic c corrcio c ccriancnio un narco da
11
liicraiura grcga. Foi ianlcn un dos rinciros
cscriiorcs grcgos a cscrcvcr liografias (Agcsilau}."
FIDEIFO JF., W.A. Xcnofonic. Porial Craccia
Aniiqua, Sao Carlos. Disonvcl cn
Iii.//grccianiiga.org/Iis/Iis02c.as. Daia da
consulia. 15.08.2006.
12

Joo Flix Pereira

Joao Fcli Pcrcira (1822-1891}, fornado cn
Mcdicina c Lciras, frcqucniou ainda os cursos dc
EngcnIaria Civil, Agrononia c Concrcio.
Alandonando o ccrccio da rofissao dc ncdico,
quc ccrccu acnas duranic un ano, dcdicou a
sua aiividadc ao cnsino c divulgaao das
naicrias cn arcas iao divcrsificadas cono
Mcdicina, Hisioria, Filologia, Econonia,
Agriculiura, Cicncias Naiurais. Arovciiou o scu
salcr cnciclocdico ara cscrcvcr divcrsos
concndios c dicionarios ara uso dc cscolas dc
difcrcnics graus dc cnsino. Para alcn dc iraiados
cicnificos, iraduziu olras liicrarias do original,
scndo dc dcsiacar a Ilada c a Odisscia.
A cicnsa divcrsidadc dc docuncnios quc
inicgra a sua colcao |na Dillioicca Nacional-
Poriugal| c fundancnialncnic conosia dc
iraducs c adaiacs lascadas nos scus
nuiios conIccincnios dc lnguas (laiin c grcgo
classicos, csanIol, franccs, iialiano, inglcs,
alcnao, dinanarqucs, succo, russo, Iungaro} c
ficIas dcsiinadas claloraao dos dicionarios c
alnanaqucs dc quc foi, ianlcn, incansavcl
colalorador."
13
Fonic.
Iii.//acc.ln.i/colccocs_auiorcs/n32_crcira_joao_fcli.Iinl
dclc una das nais aniigas iraducs da
Ilada ara o oriugucs (1891}. Foi auior ianlcn
dc Noocs Ecncntucs dc Agcutuu (1871} c dc
O Pcco dos Oudocs (1873} cn quc aarccian
coligidas c nuncradas 5928 frascs oriugucsas
aconodadas a iodos os gcncros dc discursos
oraiorios... or Joao Fcli Pcrcira, ncdico,
cngcnIciro civil, c agronono, cono sc lc no
froniiscio. FanalIo Oriigao dcdicou-lIc una
'fara', daiada dc Janciro dc 1874. Allino Forjaz
dc Sanaio o arcscnia cono figura
curiosssina.
Acina csia o quc conscgui solrc clc na wcl.
a Joao Fcli Pcrcira c ao scu conIccincnio do
grcgo quc dcvcnos csia iraduao dc Cocdu.
Os Ioncns assan, as olras fican.
14

CIROPEDIA
Xenofonte
Traduo de Joo Flix Pereira
15

LIVRO I

Prologo Ccncalogia dc Ciro Ecrccios dc cada
idadc Ocuaao das crianas, dos ulcrcs, dos
Ioncns fciios c dos vclIos Ciro aric ara a Mcdia
con sua nac Jovialidadc dc Ciro Mandanc volia
ara a Pcrsia, dciando scu filIo na Mcdia Caadas
dc Ciro Princiros fciios niliiarcs dc Ciro nas
froniciras da Mcdia Ciro iorna ara a Pcrsia Ciro
c clciio gcncral do ccrciio auiliar na gucrra cnirc os
assrios c Ciaarcs, succssor dc Asiagcs Longo
dialogo cnirc Ciro c Canliscs, duranic a narcIa aic
cIcgar Mcdia.

Prlogo
Fcflciinos un dia no grandc nuncro dc
csiados oularcs quc sucunlcn ao odcr dos
ariidos, no grandc nuncro dos ariidos, no
grandc nuncro dc nonarquias c oligarquias quc
sucunlcn ao odcr dc ariidos dcnocraiicos, c
ianlcn no grandc nuncro dc rcis, quc, icndo
usurado o cciro, foran uns incdiaiancnic
rivados dclc, ouiros, cnquanio o cnunIaran,
foran scnrc oljcio dc adniraao or sua
salcdoria c fclicidadc. Igualncnic noianos quc
cnirc os ariicularcs, uns iinIan nuiios
doncsiicos, ouiros iinIan oucos, c quc csics
ncsnos lIcs nao olcdccian. Ocorrcu-nos cnfin,
16
quc os loiciros. os cguarios c iodos os asiorcs
odcn con razao scr considcrados cono rcgulos
dos aninais quc csiao dclaio da sua guarda.
Enlclidos ncsics cnsancnios, olscrvanos quc
nais roniancnic olcdcccn os aninais a scus
asiorcs, do quc os Ioncns a scus cIcfcs. Os
aninais caninIan or ondc os conduzcn,
asian nos canos a quc os lcvan, nao cniran
naquclcs dc ondc os dcsvian, c conscnicn quc
iircn dclcs iodo o rovciio. Nao consia quc
janais Iouvcssc cnirc clcs alguna scdiao, ou
ara nao scguir a voz dc scus asiorcs, ou ara
nao conscniir quc dclcs sc uiilizasscn. Pclo
conirario, a ningucn sao nais inclinados, do quc
aos quc os govcrnan c quc dclcs sc arovciian. E
quc fazcn os Ioncns? Esscs conira ningucn
nais facilncnic sc lcvanian, do quc conira
aquclc cn qucn rcconIcccn rcicnscs dc
govcrna-los. Porianio, dcduzinos dcsias rcflccs
quc nais facilidadc icn o Ioncn cn govcrnar os
aninais do quc os rorios Ioncns.
Mas dcois quc nos rccordanos quc cisiiu
un crsa cIanado Ciro, quc soulc conscrvar
sujciios ao scu donnio nuiios Ioncns, nuiias
cidadcs, nuiias nacs, fonos olrigados a nudar
dc scniincnios, c a cnsar quc nao c inossvcl
ncn difcil govcrnar os Ioncns, una vcz quc
ara isso Iaja suficicnic caacidadc. Dc fciio,
vanos quc dc lon grado sc sujciiavan ao
donnio dc Ciro, ovos quc vivian afasiados dc
17
scu rcino, disiancias dc nuiios dias c ncscs,
ovos quc nunca o iinIan visio, c ovos quc ncn
ncsno cscranas odian icr dc vc-lo. coniudo
olcdccian-lIc iodos roniancnic. Crandssina
vaniagcn lcvou csic rncic a iodos os ouiros,
quc, ou ocuaran o irono dc scus anicassados,
ou o adquiriran or conquisia. Os rcis da Ciia,
da Tracia, da Ilria c dc ouiras nacs, acsar dc
scus nuncrosos sudiios, nunca udcran alargar
scus donnios, c conicniavan-sc con govcrnar
sua gcnic. Scgundo sc diz, ainda Iojc Ia na
Euroa varias nacs auinonas, govcrnadas or
rncics indccndcnics.
Salcndo quc na sia Iavia nacs
auinonas, Ciro s-sc cn narcIa con un
cqucno ccrciio dc crsas, doninou os ncdos c
Iircanos, quc csoniancancnic rccclcran o
jugo, vcnccu a Sria, a Assria, a Aralia, a
Caadocia, anlas as Frgias, a Ldia, a Caria, a
Fcncia, a Dalilnia, a Daciriana, a ndia, a
Cilcia, os sacas, aflagnios, ncgadinos, c ouiras
nuiias nacs, quc scria rolio ncncionar.
Suljugou ianlcn as colnias grcgas da sia, c,
fazcndo una dcscida s rcgics nariinas, ncicu
dclaio do scu incrio CIirc c o Egiio. Todas
csias nacs falavan lnguas difcrcnics cnirc si, c
difcrcnics da do conquisiador; c coniudo
cncirou Ciro ianio alcn con suas arnas, c con
o icrror dc scu nonc, quc a iodos cncIcu dc
ncdo, ncnIuna ousou sullcvar-sc. E dc ial
18
nancira soulc caiar o anor dos ovos, quc
iodos qucrian vivcr sujciios s suas lcis.
Finalncnic, fcz dccndcnics dc scu incrio iao
grandc nuncro dc rcinos, quc c dificulioso
crcorrc-los, ariindo da caiial ara qualqucr
dos onios cardcais, ara lcsic ou ara ocsic,
ara o noric ou ara o sul. Indagarcnos, ois,
qual foi a origcn dcsic varao ciraordinario, qual
sua ndolc, qual sua cducaao, quc o fizcran iao
sucrior na aric dc govcrnar. Narrarcnos o quc
dclc ouvinos, c o quc udcnos alcanar or
invcsiigaao roria.
Genealogia de Ciro
Ciro cra filIo dc Canliscs, rci da Pcrsia. Esic
Canliscs cra da gcraao dos Pcrscidas, quc sc
glorian dc dcsccndcr dc Pcrscu. A nac dc Ciro
cIanava-sc Mandanc, cra filIa dc Asiagcs, rci
da Mcdia. Ciro, cujo nonc ainda Iojc c cclclrado
clos larlaros, cra dc csiaiura clcganissina, dc
un coraao cIcio dc lcncvolcncia, c nuiio
ananic da salcdoria c da Ionra. Para ganIar
alausos, sofria os naiorcs iralalIos, c
arrosiava-sc con os nais cvidcnics crigos. Tais
foran suas qualidadcs norais c fsicas, quc a
Iisioria nos iransniiiu.
Exerccios de cada idade Ocupao das crianas, dos
pberes, dos homens feitos e dos velhos
19
Ciro foi cducado scgundo as lcis da Pcrsia,
quc iodas icndcn ao lcn conun. Esias lcis
difcrcn das or quc sc rcgula a naior aric das
nacs. Na naioria das nacs c or lci crniiido
aos ais darcn a scus filIos o gcncro dc
cducaao quc lIcs araz, c cIcgados os filIos a
ccria idadc, ianlcn c lciio a csics vivcrcn
indccndcnics. Ncsics ascs so c roilido o
furio, o roulo, o cnirar violcniancnic nas casas,
os ulirajcs injusios, o adulicrio, a dcsolcdicncia
aos nagisirados, c ouiras coisas iais. O quc
infringc algun dcsics ariigos, c casiigado. As lcis
dos crsas nao sao assin, iraian dc olviar a quc
logo dcsdc a rincira idadc os cidadaos scjan
inclinados dissoluao c dcsoncsiidadc. Eis
cono clas sao disosias.
Ha una raa cIanada Elcuicra, ondc csiao
os irilunais c o alacio rcal. Ncla nao fican os
vcndcdorcs, quc con suas vozcs, inurlanidadcs,
c ordinaria azafana, confundirian a rcgularidadc
dos ccrccios. Esia raa acIa-sc dividida cn
quairo rcariics. a rincira c ara as crianas,
a scgunda ara os ulcrcs, a icrccira ara os
Ioncns fciios, a quaria ara os quc ja nao icn
idadc dc niliiar. Esics indivduos sao olrigados a
ocuar suas rcscciivas classcs. as crianas c os
Ioncns fciios, iodos os dias, logo quc ananIccc;
os vclIos so icn olrigaao dc conarcccr cn
dias narcados, nos ouiros dias vcn sc lIcs
araz; os ulcrcs cclilaiarios crnoiian arnados
20
cn roda dos irilunais; os casados, so or aviso
sao olrigados a conarcccr, ficando iodavia nal
visios sc fazcn longas auscncias.
Cada una dcsias classcs icn dozc cIcfcs
(ois dozc sao ianlcn as irilos cn quc a Pcrsia
sc dividc}. As crianas sao govcrnadas or cIcfcs
iirados da classc dos anciaos, scndo cscolIidos
os nais caazcs dc lIcs dar una cducaao
fccunda. Os ulcrcs sao dirigidos or sucriorcs
da classc dos Ioncns fciios, Iavcndo cuidado dc
fazcr sclcao dos nais idncos ara o lon
dcscncnIo dc iao inorianic ninisicrio. Os
Ioncns fciios icn cIcfcs da sua ncsna classc,
scndo cscolIidos os nais aios ara sugcrir a
scus colcgas o undonoroso csinulo dc cunrir
as olrigacs narcadas clo surcno
nagisirado. Os vclIos ianlcn icn un cIcfc da
sua classc, quc os conicnIa cn scus dcvcrcs.
Narrarcnos, agora, os ccrccios dc cada una das
idadcs, ara quc sc vcja clarancnic quao grandc
cuidado Ia na Pcrsia cn fazcr lons cidadaos.
Os ncninos, quc frcqucnian csia casa dc
insiruao, arcndcn a jusiia, c dizcn quc
andan culiivando csia viriudc, assin cono cnirc
nos dizcn quc andan arcndcndo as lciras os
ncninos quc rinciian a cursar as cscolas. Scus
rccciorcs gasian a naior aric do dia cn
julgar as acusacs, quc cnirc clcs cono cnirc os
Ioncns, icn lugar, acusacs dc furio, violcncia,
21
fraudc, ulirajc c ouiras dcssc gcncro. Una vcz
vcrificado quc qualqucr dcsics crincs foi
conciido scn noiivo jusiificavcl, una cna c
inosia ao dclinqucnic; c ao acusador, sc
rovada a injusiia da sua acusaao. Alias
casiiga, c sc casiiga con scvcridadc, un crinc, o
rincial causador dc odios cnirc os Ioncns, a
ingraiidao. Dc fciio, o rigor da uniao c ccrio,
salido quc scja quc qualqucr dcia dc scr graio,
odcndo sc-lo. Un ingraio c considcrado cono
dcsrczador dos dcuscs, dos ais, da airia, dos
anigos. A crda da vcrgonIa, quc arccc alrir
caninIo a iodos os crincs, c niina conanIcira
da ingraiidao.
Os ncninos ianlcn arcndcn a solricdadc,
c nisio sao cciiados clo ccnlo dos nais
vclIos, a qucn vccn cn coninuo ccrccio dcsia
viriudc. Arcndcn a olcdcccr a scus sucriorcs,
no quc icn un csinulo forissino, vcndo os
nais vclIos olcdcccrcn oniualncnic a scus
cIcfcs. Arcndcn a nao scr cscravos dc suas
ncccssidadcs csionacais, c ara isio concorrc
odcrosancnic vcrcn quc os nais vclIos nao
sacn anics dc scus cIcfcs, or causa dc
saiisfazcrcn iais rcciscs; ianlcn ara o
ncsno fin concorrc nao concrcn ncsa con
suas nacs, nas sin con scus ncsircs, c Iora
clos cIcfcs dcicrninada. Dc casa irazcn o
alincnio, quc consisic cn ao, conduio quc nao
assa dc nasiruo, c una vasilIa ara ir ao rio
22
luscar agua quando icn scdc. Afora iudo isio
arcndcn a nancjar o arco c a scia. Tais sao os
ccrccios das crianas aic idadc dc dczcsscis a
dczcsscic anos. Passan cniao ara a classc dos
ulcrcs. Vcjanos agora cn quc consisic o icor da
vida dcsics.
Por csao dc dcz anos dcois dc icrcn
dciado a rincira classc, ccrio nuncro crnoiia,
cono fica diio, cn roda dos irilunais, c isio con
dois fins. guardar a cidadc c ccrciiar a
icncrana. csia a idadc quc dcnanda nais
dcsvclada soliciiudc. Todo o dia csiao rcsics a
cccuiar as ordcns dos nagisirados, conduccnics
ao lcn ullico; c ncsno, sc c rcciso, assan
iodos a noiic cn roda dos irilunais. Quando o rci
vai caa, o quc faz aniudadas vczcs cn cada
ncs, lcva consigo nciadc da guarda dos ulcrcs;
os quais dcvcn ir nunidos dc arco, aljava,
csada na lainIa ou nacIado, cscudo, c duas
lanas, una ara arrcncssar, ouira ara fcrir dc
crio quando for ncccssario. A caa c un
vcrdadciro sinulacro da gucrra; or isso os
crsas sc alican ullicancnic a cla, c o rci,
cono na gucrra, c-sc icsia dos caadorcs, clc
ncsno caa, c olriga a caar sua coniiiva.
Dcsia nancira adquircn o Ialiio dc lcvaniar-sc
dc nadrugada, dc iolcrar os frios c as calnas, c
sc rcdiscn ara as grandcs narcIas.
Quanias vczcs c foroso arnar o arco, c dcscdir
a scia, ondc qucr quc o aninal aarca? Quanias
23
vczcs c rcciso quc o caador sc cncIa dc
dcnodo, aarcccndo un aninal fcroz? Porquanio
unas vczcs Ia dc fcri-lo, quando vicr
caninIando conira clc, ouiras vczcs dcvc r-sc
a colcrio dc sua invcsiida. Por conscqucncia, o
ccrccio da caa c igual ao da gucrra cn iodas as
suas arics.
Quando vao ara a caa, lcvan consigo o
janiar, quc cn iudo c scnclIanic ao dos
ncninos, scndo orcn, cono dcvc scr, nais
alundanic. Nao janian duranic a caa; c sc csia
sc dcnora, ou or livrc voniadc, ou orquc a isso
algun aninal os olriguc, o janiar c rcscrvado
ara a ccia, c no dia scguinic caan aic ao icno
da ccia, scndo csics dois dias coniados or un
so, orquc cn un so c consunido o alincnio dc
dois. Dcsia forna sc Ialiiuan a nao csiranIar,
quando na gucrra sc vircn olrigados ao ncsno.
Os aninais norios na caa lIcs scrvcn dc
conduio; nas sc nao aanIan ncnIun aninal,
nao icn nais quc nasiruo. Ora, sc algucn sc
crsuadc dc quc clcs concn c lclcn scn aciiic
o nasiruo c a agua, lcnlrc-sc quao agradavcl c
o ao, quando conido con fonc, c a agua,
quando lclida con scdc.
Os quc fican na cidadc, cnircicn-sc nos
ncsnos ccrccios da rincira classc, arnar o
arco, dardcjar as scias; o quc fazcn disuiando
cnirc si. Tcn ianlcn ccrccios ullicos, nos
24
quais sc rocn rcnios. Sc sc cnconira una
irilo, conosia dc grandc nuncro dc nancclos
lcn discilinados, valorosssinos c
olcdicnissinos, os cidadaos clogian c Ionran
nao so scu aiual cIcfc, nas ianlcn o quc os
dirigiu na rincira classc. Os quc fican na
cidadc sao igualncnic cnrcgados clos
nagisirados cn ncicr guardas, rocurar
facinorosos, crscguir ladrcs, c cn ouiras coisas
quc rcqucrcn fora c agilidadc. Esics sao os
ccrccios dos ulcrcs. Tcndo assin assado dcz
anos, cniran na classc dos Ioncns fciios, ondc
assan vinic c cinco anos, cono vanos dizcr.
Princiro quc iudo, do ncsno nodo quc os
ulcrcs, clcs csiao ronios a rccclcr as ordcns
dos nagisirados, quc os cnrcgan nos scrvios
ullicos quc ja dcnandan nadurcza dc juzo, c
ainda rcqucrcn foras cororcas. Nas ccdics
niliiarcs nao vao arnados dc arco c lana; nas
usan arnas curias, una loriga solrc o ciio, un
cscudo na nao csqucrda, ial qual cn na nao
dos crsas quando os inian, c una csada na
nao dirciia. dcsia classc quc sao iiradas iodas
as auioridadcs, cccio os ncsircs das crianas.
Passados vinic c cinco anos ncsia classc, icn os
indivduos dcla nais dc cinqucnia, c cniran
cniao na classc dos cIanados vclIos, c
cfciivancnic o sao.
25
Os vclIos nao niliian fora da airia, c
ocuan-sc aqui no julgancnio das coisas
ullicas c ariicularcs. Elcs icn a faculdadc dc
rofcrir scnicnas dc noric, c dc clcgcr iodos os
nagisirados. Sc algun indivduo da scgunda c
icrccira classc infringc alguna lci, c acusado
clos cIcfcs das irilos, ou or qualqucr ouira
cssoa, os vclIos ionan conIccincnio do crinc,
c o culsan. O rcu assa colcrio dc orolrio o
rcsio dc scus dias.
Para nais clarancnic fazcr conIcccr o rcginc
govcrnancnial dos crsas, voliarci ainda un
ouco ao ncsno oljcio, osio quc con suna
lrcvidadc, discnsando-nos dc larga difusao o
quc airas fica diio. Ha na Pcrsia ccnio c vinic nil
Ioncns, ncnIun dos quais c or lci ccludo das
Ionras c dignidadcs, scndo crniiido a iodos
nandar scus filIos s cscolas ullicas dc jusiia.
Aconiccc, orcn, quc os nandan soncnic
aquclcs ais quc icn osscs ara susicnia-los
nos csiudos. Os quc icn sido insirudos or
ncsircs ullicos nas naicrias da rincira classc,
odcn assar scgunda; c sc ncsia rccncIcrcn
iodos os rccciios da lci, odcn cnirar na
icrccira, c scrcn adniiidos s Ionras c
dignidadcs, ficando ccludos dclas os quc nao
cursaran as duas rinciras classcs. Os da
icrccira classc, quc assaran una vida
irrcrccnsvcl, cniran na classc dos anciaos.
26
Assin c csia uliina classc consiiiuda or
Ioncns scnrc iirados dc cnirc os lons.
Tal c o rcginc govcrnancnial con quc os
crsas julgan fornar oiinos cidadaos. Ainda Iojc
clcs conscrvan Ialiios quc lcn icsicnunIan
sua frugalidadc no concr, c scus csforos na
ronia digcsiao. Enirc clcs sao aios indccorosos
cusir c assoar-sc, dciar volaiizar os gazcs da
ccononia, c aic sair do lugar cn quc sc csia ara
urinar, ou ara saiisfazcr qualqucr ouira
ncccssidadc analoga.
Esias as idcias gcrais quc inIanos quc
arcscniar a rcsciio dos crsas. Agora
narrarcnos os fciios dc Ciro, cuja Iisioria
cnrccndcnos concando cla sua ucrcia.
Ciro parte com sua me para a Mdia Jovialidade de
Ciro
Aic idadc dc dozc anos ou ouco nais, Ciro
foi cducado scgundo os cosiuncs da Pcrsia,
lcvando scnrc vaniagcn a scus cociancos,
assin na facilidadc con quc arcndia, cono no
iino c varonilidadc dc suas acs. Dcois dcsia
idadc, Asiagcs, airado cla fana da lclcza c
loas qualidadcs dc scu ncio, dcscjou vc-lo c
nandou cIanar sua filIa, rcconcndando-lIc quc
o iroucssc cn sua conanIia. Mandanc
cccuiou as ordcns dc scu ai. Acnas cIcgou, c
conIcccu quc Asiagcs cra scu av, logo Ciro,
27
cono un ncnino naiuralncnic anigo dc scus
arcnics, o alraou, cono sc fora un aniigo
condisculo ou ouira cssoa con qucn Ia nuiio
icno iivcssc rclacs dc anizadc; c vcndo quc
irazia os olIos arrclicados, c una calclcira
osiia, confornc o cosiunc dos ncdos (os
ncdos ianlcn usavan caas c vcsiidos dc
urura, colarcs c ulsciras cn anlos os
unIos. clo conirario os crsas cn suas casas
ainda Iojc usan dc circna sinlicidadc ianio
no irajc cono na conida} vcndo-o, digo, assin
cnfciiado, fiiou nclc a visia, c dissc. MinIa
nac, quao gcniil nc arccc o av!" E
crguniando-lIc cla qual lIc arccia nais gcniil,
sc scu ai ou scu av, rcsondcu. MinIa nac,
ncu ai c o nais gcniil dos crsas, c dc iodos os
ncdos quc vi nas csiradas c s orias, ncu av c
ccriancnic o nais gcniil". Asiagcs o alraou,
vcsiiu-lIc una lrilIanic caa, c o Ionrou c
cnfciiou con colarcs c lracclcics. Quando saa do
alacio, consigo lcvava scnrc scu ncio,
noniado, cono clc ianlcn cosiunava, cn un
cavalo con frcio dc ouro. Ciro, quc acsar dc
scus curios anos cra ananic da clcgancia c da
Ionra, folgava cn vcsiir aqucla caa, c sua
alcgria cra dcsnarcada, quando dava lics dc
cquiiaao. Na Pcrsia c raro vcr-sc un cavalo, or
scr difcil nao so criar csia csccic dc aninais,
nas ianlcn andar a cavalo, scndo nonianIoso
o icrriiorio.
28
Un dia csiavan ara ccar, Asiagcs, sua filIa
c Ciro. Asiagcs iinIa nandado vir ara a ncsa
conduios, nolIos c iguarias dc iodas as
qualidadcs, ara quc Ciro, concndo con nuiio
razcr, scniissc ncnos as saudadcs da airia.
Av dissc Ciro adnirando iania
rofusao nuiio iralalIo Iavcis dc icr, sc vos
for rcciso csicndcr os lraos ara iodos csics
raios, c salorcar iodas csias iguarias.
Pois csia ccia dissc-lIc Asiagcs nao
ic arccc nclIor quc as ccias da Pcrsia?
Nao, av rcsondcu Ciro o caninIo
or quc nos saiisfazcnos a fonc c nais sinlcs c
nais rcio, scndo-nos lasianic ara isso ao c
carnc, cnquanio quc vos, ara o ncsno oljcio,
vos cncIcis dc fadiga, c, discorrcndo or una c
ouira aric, acnas cIcgais ondc nos Ia nuiio
cIcganos.
Mas ncu filIo iornou Asiagcs cssc
discorrcr, a quc aludcs, nao nos c dcsagradavcl.
Prova iu, c conIcccras quao saloroso c.
E dizcndo-lIc Ciro icr noiado quc clc ncsno
alorrccia os nanjarcs, crguniou-lIc Asiagcs
cn quc fundava sua conjciura.
TcnIo visio rcsondcu clc quc nao
linais a nao quando iocais no ao; c quando
29
iocais cn alguna dcsias iguarias, logo a linais,
cono alorrcccndo-vos ic-la uniada con cssas
ncsnas iguarias.
Visio assin cnsarcs rclicou Asiagcs
conc, ncu filIo, soncnic carncs. Nao qucro
quc cnagrcas aic voliarcs ao icu as.
Ao ncsno icno lIc nandou irazcr carncs
dc fcras c dc aninais doncsiicos, iudo cn grandc
alundancia. Vcndo Ciro iania rofusao,
cclanou.
Acaso nc dais, av, iao grandc
alundancia dc carncs, ara quc cu faa dclas o
quc quiscr?
Ouvindo una rcsosia afirnaiiva, Ciro
rinciiou a disirilu-las clos criados dc scu
av, acrcsccniando a cada un dclcs.
A ii, orquc roniancnic nc cnsinas a
andar a cavalo; a ii, orquc nc dcsic una lana,
a qual ainda conscrvo; a ii, orquc scrvcs lcn
ncu av; a ii, orquc rcsciias a ninIa nac.
Dcsia forna foi coniinuando a disiriluiao;
aic quc dcu iudo. Asiagcs ionou cniao a alavra
c dissc ara scu ncio.
Nao das nada ao ncu cociro Sacas,
cssoa quc cu icnIo cn ariicular csiina?
30
Sacas cra un Ioncn gcniil, c iinIa a scu
cargo conduzir ao aoscnio dc Asiagcs as
cssoas quc rccisavan falar-lIc, c roilir a
cnirada quando nao julgava ooriuna a ocasiao.
Eniao Ciro, cono un ncnino quc nada icnia,
crguniou arrclaiadancnic a scu av or quc
iinIa Sacas cn iao grandc csiina, Asiagcs
rcsondcu graccjando.
Nao rcaras con quc crfciao c
airosidadc clc nos coos dcrrana o vinIo?
Dc fciio, os cociros dos rcis da Mcdia icn
ccria clcgancia no ccrccio dc suas funcs,
lanan o vinIo con asscio, c ofcrcccn o coo
scgurando-o con ircs dcdos soncnic, dc nancira
quc os quc Iao dc rccclc-lo o odcn cgar con
facilidadc.
Av dissc Ciro, ordcnai a Sacas quc
nc cnircguc o coo, ara quc cu, lanando o
vinIo con igual crfciao, ossa ianlcn caiar
vossa csiina.
Asiagcs conscniiu. Eniao Ciro cgou do
coo, lcvou-o cono iinIa visio fazcr a Sacas, c
con ar scrio c clcganic o ofcrcccu c cnircgou a
scu av, iudo isio dc nancira quc cciiou o riso
dc Asiagcs c Mandanc. E rindo o ncsno Ciro,
corrc ara o av c cnirc scus alraos cclana.
31
Sacas, csias crdido; rivar-ic-ci dc iuas
dignidadcs. En iudo scrci nclIor cociro quc iu,
c nao lclcrci o vinIo.
Os cociros dos rcis, quando cnircgavan o
coo, scgundo o cosiunc, iiravan con una
colIcr una cqucna orao dc vinIo, quc
lanavan na nao csqucrda c sorvian. Era isio
una rccauao, ara quc, no caso dc icrcn
dciiado algun vcncno, fosscn os rinciros
cnvcncnados.
Asiagcs dissc graccjando.
Por quc razao, o Ciro, iniiando Sacas cn
iodas as coisas, so nao sorvcsic o vinIo?
Porquc icni rcsondcu Ciro quc no
coo Iouvcssc vcncno nisiurado. Quando vos
lanqucicavcis con vossos anigos no dia dc
vossos anos, cu clarancnic noici quc clc iinIa
dciiado vcncno nos coos.
E cono crcclcsic isso? crguniou
Asiagcs.
Pcrccli-o nuiio lcn rcsondcu clc.
Todos vos csiavcis crdidos dc faculdadcs
iniclcciuais c fsicas. Vossas acs cran iao
rcais, quc vos ncsnos nao conscniircis quc
fosscn raiicadas or crianas. Todos ao ncsno
icno griiavan, nao sc cnicndcndo uns aos
32
ouiros. Caniavan ridiculancnic c scn ouvircn
aquclc quc caniava, afirnavan con jurancnio
quc cra un oiino canior. Cada un dc vos galava
sua fora, c quando sc lcvaniavan ara danar,
nao so nao danavan con cadcncia, nas ncn sc
odian susicniar cn osiao vcriical. Todos
csiavan csquccidos, vos dc quc crcis rci, os
dcnais dc quc vos crcis scu rci. Foi cniao quc cu,
cla rincira vcz, arcndi quc cn iais
incurialidadcs consisiia a igual lilcrdadc dc falar.
Nao csiavcis calados un noncnio.
Pcrguniou-lIc Asiagcs sc scu ai nunca sc
cnlriagava, c rcsondcndo clc ncgaiivancnic,
iornou a crguniar-lIc cono fazia.
Saiisfaz a scdc, rcsondcu Ciro, c nada
nais. Nao icn la un Sacas, cono julgo, ara lIc
dciiar o vinIo.
Eniao Mandanc ionou a alavra, c
crguniou a scu filIo or quc iraiava Sacas iao
injuriosancnic.
Porquc o alorrco rcsondcu Ciro.
Muiias vczcs, dcscjando cu ir icr con ncu av,
csic nau Ioncn nc incdiu. Eu co-vos, av,
quc ircs dias nc dcicis icr odcr solrc clc.
E crguniando-lIc Asiagcs quc uso faria
dcssc odcr, Ciro coniinuou.
33
Pondo-nc, cono clc, oria, quando
Sacas quiscssc cnirar ara o janiar, dir-lIc-ia.
Ainda sc nao odc janiar, orquc o av csia
iraiando dc ncgocios inorianics con algunas
cssoas. Quando vicssc ara a ccia, dir-lIc-ia.
O av csia agora no lanIo. Quando vicssc con
fonc, Iavia dc lIc dizcr. O av csia agora con
suas nulIcrcs. Assin aiorncnia-lo-ia, cono clc
nc aiorncnia, quando nao conscnic quc cu va ao
vosso aoscnio.
Con iais jovialidadcs dc Ciro sc assou o
icno da ccia. Nos dcnais dias, quando scu av,
ou scu iio, qucrian alguna coisa, cra dificulioso
quc algucn os scrvissc rinciro quc clc. Tonava
Ciro circno razcr cn scrvi-los no quc odia.
Disondo-sc Mandanc a voliar ara scu
narido, cdiu-lIc Asiagcs quc dciassc ficar
Ciro. Mandanc rcsondcu quc cn iudo dcscjava
dar gosio a scu ai, nas quc lIc cusiava nuiio
dciar ficar scu filIo conira a voniadc dclc. Eniao
Asiagcs falou assin a scu ncio.
Mcu filIo, sc ficarcs conigo, Sacas nao Ia
dc olsiar a quc vcnIas a ncu aoscnio, Ias dc
icr nisso lcna lilcrdadc, c ninIa alcgria scra
roorao das vczcs quc vicrcs visiiar-nc. Scrvir-
ic-as dc ncus cavalos c dc iudo quc ic arouvcr.
Quando sarcs, lcvaras una coniiiva da iua
cscolIa. ncsa, usaras da frugalidadc quc
34
quiscrcs. Dou-ic os aninais quc aiualncnic csiao
cn ncu arquc; c ajuniarci ouiros dc varias
csccics, quc iu, logo quc sailas andar a cavalo,
crscguiras, lanaras or icrra, arnando o arco,
c dcscdindo a scia, nancira dos Ioncns
crcscidos. Dar-ic-ci ouiros ncninos quc ic
aconanIcn cn icus divcriincnios. Enfin
alcanaras dc nin iudo o quc nc cdircs.
Diias csias alavras, a nac crguniou a Ciro
sc qucria ficar ou rciirar-sc. Elc, scn vacilar,
rcsondcu incdiaiancnic quc qucria ficar. E
ouira vcz crguniando-lIc or quc, rcsondcu.
La na Pcrsia, cnirc os ncninos da ninIa
idadc sou cu o nais criio cn lidar con o arco c
scias, c iodos cono ial nc rcconIcccn. Aqui,
cnirc os ncsnos, sou o nais ignoranic na aric da
cquiiaao. Isio, ninIa nac, salci quc nc causa
grandc dcsrazcr. E sc aqui nc dciardcs, c cu
arcndcr a andar a cavalo, quando for ara a
Pcrsia arccc-nc quc Ici facilncnic dc cccdcr
csscs ncsnos quc sc disiingucn nos ccrccios
cdcsircs; c voliando Mcdia, scndo cu o nclIor
cavalciro cnirc os lons cavalciros, rocurarci
aconanIar o av na gucrra.
Mas ncu filIo iornou a nac cono
Ias dc arcndcr aqui a jusiia, csiando la os
ncsircs?
35
Nos rccciios da jusiia rcsondcu Ciro
csiou cu crfciiancnic insirudo.
Cono assin? rclicou Mandanc.
Mcu ncsirc insiou Ciro iao cnscio
nc julgava nos diiancs dcssa viriudc, quc
cIcgou a fazcr-nc juiz dc ncus condisculos.
En ccrio julgancnio cu lcvci ancadas, or nao
icr julgado con rciidao. E foi csic o caso. Un
ncnino crcscido, quc iinIa una caa nuiio
curia, iirou a ouiro ncnino ncnor a caa, quc
cra nuiio conrida, dcu-lIc a sua, c vcsiiu a
dclc. Scndo cu o juiz dcsia cndcncia, julguci quc
a anlos convinIa ficar con a caa aconodada
sua aliura. Por csia scnicna casiigou-nc ncu
ncsirc, dizcndo quc, quando cu fossc juiz dc una
causa quc vcrsassc cn scnclIanic congrucncia,
assin convinIa raiicar; nas cunrindo ajuizar
qucn cra o dono da caa, so inoriava icr cn
visia dcicrninar qucn dcvia jusiancnic ossu-
la, sc qucn a iinIa iirado fora, sc qucn a
iinIa fciio ou conrado. Dissc-nc dcois quc cra
jusio o quc csiava cn confornidadc con as lcis, c
quc sc rcuiava violcncia iudo quc a clas sc
ounIa. Ordcnava, orianio, quc o juiz rofcrissc
a scnicna visia da lci. Assin, ninIa nac,
conIco crfciiancnic os rccciios da jusiia; c
quando rccisc dc alguna clucidaao, aqui csia o
av ara na dar.
36
Mas olIa, filIo rcdarguiu Mandanc
ncn iodas as coisas quc sao jusias na Mcdia, o
sao igualncnic na Pcrsia. Tcu av fcz-sc scnIor
dc ioda a Mcdia; na Pcrsia rcuia-sc jusio icrcn
iodos igual ossc dc dirciios. Tcu ai rcgc a
cidadc scgundo os diiancs das lcis, c so rccclc o
quc csias ordcnan. A lci, nao scus dclciics, c
qucn rcgula scu govcrno. Tona conia, nao scjas
aoiiado sc ionarcs Pcrsia con nainas
rorias, nao dc vcrdadciro rci, nas dc iirano,
scgundo as quais un so odc assunir iodos os
dirciios.
MinIa nac rclicou Ciro vosso ai c
caaz dc nc incuiir o scniincnio dc ossuir
ncnos quc os ouiros. Porvcniura nao rcarais
cono clc cnsinou iodos os crsas a ossuir
ncnos quc clc? Nao icnIais ncdo, ois, quc cu
ou ouiro arcnda con clc a scr anlicioso.
Dcsia nancira discorria Ciro.
Mandane volta para a Prsia, deixando seu filho na Mdia
Caadas de Ciro
Finalncnic a nac ariiu, Ciro ficou c aqui foi
cducado. Logo Ciro iravou rclacs con os
ncninos dc sua idadc, dc nancira quc vivia cnirc
clcs faniliarncnic. Dcrcssa caiou a anizadc
dos ais, visiiando csics c dando nosiras da
afciao quc aos filIos consagrava; dc nodo quc,
sc qucrian algun lon dcsacIo da aric do rci,
37
ordcnavan a scus filIos quc cdisscn a Ciro quc
o soliciiassc. Ciro, cono cra filaniroo c ananic
da Ionra, nao fazia ouira coisa scn olicr o quc
lIc cdian. Asiagcs nao odia dciar dc anuir s
ciics dc Ciro. TinIa razcs ara isso. Duranic
una docna dc Asiagcs, Ciro nao sc rciirava un
insianic dc sua conanIia, cIorando
inccssanicncnic, c icncndo nuiio sua noric. Dc
noiic, sc Asiagcs cIanava algucn, Ciro cra o
rinciro quc ouvia, o rinciro quc corria a scrvir
o scu av. Dcsia soric ganIou radicalncnic sua
anizadc.
Talvcz algucn iacIc Ciro dc niniancnic
loquaz. nas dcvcnos advcriir quc isio roccdia
dc scus ncsnos ccrccios cscolasiicos; ois cra
or scu ncsirc olrigado nao so a dar conia dc
scus csiudos, nas ianlcn a ouvir os ouiros cn
suas conicndas. Dcnais, cono cra nuiio anigo
dc arcndcr, fazia nuiias vczcs crgunias a scus
condisculos, c s quc clcs lIc fazian, cono cra
nui vivo dc cngcnIo, rcsondia raidancnic. Por
csics noiivos arccia falar dcnasiadancnic. Mas
assin cono nos ncninos quc rcnaiurancnic
icn ganIado ccria csiaiura sc dcscolrcn iodavia
sinais infaniis quc acusan scus oucos anos,
assin ianlcn a loquacidadc dc Ciro nao cra
sinal dc anor-rorio, nas candura c dcscjo dc
agradar a scus ncsircs. Assin anics qucrian
ouvi-lo falar nuiio do quc vc-lo calado. Mas
ncdida quc ia cnirando na idadc da ulcrdadc,
38
scus discursos cran nais lrcvcs, nais laia sua
voz. EncIcu-sc dc ial iinidcz quc na rcscna
das cssoas nais vclIas sulia-lIc facc o rulor.
Ja nao iinIa aqucla lilcrdadc quc induz a icr
cnirada cn ioda aric. Tornou-sc, orianio, nais
circunsccio, c nas convcrsacs fcz-sc
gcralncnic agradavcl. Nos divcrsos oljcios solrc
quc os nancclos da ncsna idadc cosiunan
nuiias vczcs disuiar cnirc si, nao cscolIia
aquclcs cn quc salia quc lcvava vaniagcn, nas
aquclcs rclaiivancnic aos quais rcconIccia sua
roria infcrioridadc, asscvcrando scnrc quc
vcnccria scus aniagonisias. Nao odcndo ainda
susicniar-sc nuiio lcn solrc o cavalo, clc cra
iodavia o rinciro a noniar, c ncsno noniado
cnicsava o arco c disarava a scia. Quando cra
vcncido, clc rincialncnic ria da sua dcrroia.
Cono nao rccusava cnirar scgunda vcz nos
ncsnos ccriancs cn quc fora vcncido,
rocurando cniao oriar-sc con nais dcsircza,
dcrcssa conscguiu igualar os da sua idadc na
aric dc andar a cavalo, c or sua assiduidadc nao
iardou a cccdc-los. En lrcvc fcz dcsaarcccr da
iaada os aninais, crscguindo-os, fcrindo-os c
naiando-os; dc nancira quc Asiagcs nao odia
ja rcuni-los. Ciro, conIcccndo quc Asiagcs,
acsar do scu dcscjo, nao odia dar-lIc aninais
ara caar, rcciidas vczcs lIc dizia.
Mcu av, ara quc icndcs iralalIo cn
andar luscando aninais ara cu caar? Sc nc
39
dciardcs ir caa con o iio, quanios aninais vir
suorci quc os criais iodos ara nin.
Mas Ciro, ainda quc dcscjassc ardcnicncnic
ir caa fora da iaada, nao insisiia con scu av
cono cosiunava fazcr na infancia; visiiava-o
ncnos vczcs; dc nancira quc naquilo ncsno cn
quc clc anics ccnsurava Sacas, or csic lIc vcdar
a cnirada, sc Iavia iornado ara si rorio un
novo Sacas. Nao ia icr con scu av scn rinciro
salcr sc cra ocasiao ooriuna, c cdia nuiio a
Sacas quc o avisassc dc quando a ocasiao cra
cfciivancnic ooriuna c quando nao. Dcsia
nancira Sacas, assin cono iodos, o anava
afciuosancnic.
Noiando Asiagcs quc Ciro dcscjava
ardcnicncnic ir caar fora da iaada, o dciou ir
aconanIado dc scu iio c dc ouiros cavalciros
nais vclIos, quc o dcsviasscn dos lugarcs
crigosos c dos aninais lravios. Ciro
cuidadosancnic crguniava a scus conanIciros
dc quc aninais nao dcvia aroinar-sc, c quais
odia crscguir con confiana. Os conanIciros
lIc dizian.
Muiios caadorcs, or sc aroinarcn dc
ursos, lccs, javalis c onas, icn sido viinas dc
sua fcrocidadc. nas sao inofcnsivos os vcados, as
calras, as ovclIas c asnos sclvagcns. Tanlcn Ia
lugarcs iao crigosos quc nao rcqucrcn ncnos
40
cauicla quc as ncsnas fcras. Muiios caadorcs
con os rorios cavalos icn sido alisnados cn
rccicios.
Ciro rcsiava aicnao a csias coisas; nas
logo quc viu ulando una cora, csquccido dc
iudo quc acalava dc ouvir vai cn scu
scguincnio, so olIando ara o caninIo quc cla
ionava. o cavalo, saliando, ajoclIa, c ouco
faliou ara lana-lo cn icrra. Ciro susicvc-sc con
dificuldadc, o cavalo lcvaniou-sc, c clc cnirou na
lancic, disarou a scia c naiou a cora, quc cra
aninal fornoso c corulcnio. Ciro ficou nuiio
alcgrc. Os conanIciros, caninIando ara clc, o
ccnsuraran, rcrcscniaran-lIc o crigo a quc sc
iinIa cosio c o ancaaran dc acusa-lo ao av.
Ciro, icndo-sc acado, conscrvava-sc cn c, c
ouvia con csar csia rcrccnsao. Nisio ouvc un
griio, nonia a cavalo cono fora dc si, vcn un
javali corrcndo ara clc, sai-lIc ao cnconiro, c
con iania dcsircza lIc arrcncssa a lana, quc
lIc accria na fronic, c a rcsa c sua. O iio
rcrccndcu sua icncridadc; nas acsar dc
rcrccndido, Ciro cdia a conccssao dc ofcrcccr a
rcsa a scu av.
Mas sc clc soulcr dissc o iio quc iu
crscguisic una fcra, nao c a ii so quc Ia dc
incrcar, nas a nin ianlcn, or icr conscniido.
41
Sc for dc sua voniadc dissc Ciro
casiiguc-nc, nuiio cnlora, dcois dc cu lIc
ofcrcccr a rcsa. Vos ncsno, sc quiscrdcs, odcis
casiigar-nc, conquanio quc nc conccdais o quc
co.
Fazc o quc quiscrcs dissc-lIc afinal
Ciaarcs. Tu ja arcccs nosso rci.
Ciro nandou lcvar os dois aninais, c os
arcscniou a scu av, dizcndo-lIc quc ara clc os
iinIa caado. Nao lIc nosirou as scias
cnsangucniadas, nas -las ondc julgava quc clc
Iavia dc vc-las.
Mcu filIo dissc Asiagcs con saiisfaao
rccclo o quc nc ofcrcccs; nas nao icnIo rccisao
dcsias coisas ara quc iu or ninIa causa ic
conIas a crigos.
Sc nao icndcs rccisao rclicou Ciro
dcia-nc rcariir csics aninais or ncus
canaradas.
Fcaric iornou Asiagcs or qucn
quiscrcs, nao so csics aninais, nas iudo quc for
da iua voniadc.
Ciro rinciiou a disiriluiao, dizcndo.
Canaradas, noiai quao frivolancnic nos
cnircinIanos, quando anos caa dos aninais
do arquc. Era o ncsno quc caar aninais quc
42
csiivcsscn aiados. Un csao nui cqucno,
aninais fracos c cIcios dc lcra, uns coos,
ouiros csiroiados. Nos nonics c nos rados, quc
lclos aninais a aarcccn, iao corulcnios, iao
ncdios! As coras sao cono assaros, salian aic
s nuvcns. Os javalis, cono sc diz dos Ioncns
valcnics, aconcicn dc crio. sua corulcncia nao
dcia crrar o golc. A nin, ncsno norios nc
arcccn nais lclos quc vivos os quc csiao
cnccrrados na iaada. Mas acaso crniiirao
vossos ais quc vadcs a una caada?
Por ccrio rcsondcran clcs sc
Asiagcs o ordcnar.
Mas qucn Ia dc ir falar a Asiagcs?
iornou Ciro.
Qucn nclIor quc iu iornaran clcs o
odc crsuadir?
Eu insiou Ciro nao sci quc difcrcna
sinio cn nin. Nao osso falar a ncu av ncn
olIar ara clc cono danics. Fcccio ncsno, sc
assin for crcsccndo, iornar-nc inicirancnic
covardc c inlccil. Quando cu cra ncnor arccia
nuiio falador.
A isio rcsondcran clcs.
43
Nao icns razao no quc dizcs, ois iu nao
odcs fazcr nada a nosso favor, c nos Iavcnos dc
cdir a ouiro o quc ic concic cdir?
Ciro irriiou-sc con csias alavras, saiu cn
silcncio, coriando-sc a scr aninoso, c cnsando
cono Iavia dc falar a scu av scn lIc causar
dcsgosio, ara olicr sua crnissao. Enirou c lIc
falou ncsics icrnos.
Dizci-nc, av, sc un cscravo vos fugir, c
vos o aanIardcs, quc lIc farcis?
Quc ouira coisa lIc Ici-dc fazcr?
rcsondcu clc. Prcndo-o c olrigo-o a iralalIar.
E sc voluniariancnic vicr arcscniar-sc
iornou Ciro, quc lIc Iavcis dc fazcr?
Aoiio-o rcsondcu clc ara quc nao
rcincida no crinc, c dcois sirvo-nc dclc cono
anics.
Eniao iornou Ciro disondc-vos ara
nc irrogardcs cssc casiigo. TcnIo icnao dc fugir,
lcvando caa ncus canaradas.
Avisasic a icno rclicou Asiagcs
rolo-ic quc saias daqui. Scria nui dcccnic quc
cu, or causa dc locadinIos dc carnc, fizcssc
andar crranic un filIo dc ninIa filIa!
44
Ciro sujciiou-sc a csia roiliao c dciou-sc
ficar, nas irisic, con asccio carrcgado c cn
silcncio. Asiagcs, quc noiou sua grandc irisicza,
quis dar-lIc gosio c saiu a una caada.
Congrcgou nuiios infanics c cavalciros, c
ianlcn ncninos, fcz conduzir os aninais ara
lugarcs ondc cra facil o ccrccio da cquiiaao, c
Iouvc una grandc caada. Asiagcs csiava
rcscnic con iodo o aaraio rcgio, c nao
conscniia quc algucn fcrissc scn quc Ciro
csiivcssc fario dc fcrir. Esia cclusao nao
agradou a Ciro.
Mcu av dissc clc sc qucrcis quc cu
cacc con razcr, conscnii quc iodos quc nc
aconanIan crsigan c conicndan cada un
cono udcr.
Asiagcs da scu conscniincnio c, ionando
ccria osiao, dcla olscrvava os conlaicnics,
quc cIcios dc cnulaao crscguian os aninais c
dcscdian as scias. Asiagcs noiava con razcr
os novincnios dc Ciro, quc cIcio dc alcgria nao
sc calava un noncnio, c, nancira dc un cao
valcnic, griiava ao aroinar-sc dos aninais, c
aninava os conanIciros, cIanando-os clos
scus noncs. Tanlcn lIc cra agradavcl vcr scu
ncio, ora rindo-sc dc un, ora clogiando ouiro,
iudo scn sonlra dc ciunc. Finalncnic, icndo ja
nuiia caa, Asiagcs rciirou-sc. E foi iao grandc o
razcr quc icvc ncsic dia, quc, scnrc quc iinIa
45
ocasiao, voliava ao ncsno divcriincnio
aconanIado dc Ciro, lcvando grandc nuncro dc
caadorcs c ncninos, ara quc scu ncio sc
divcriissc nui jucundancnic. Assin assava Ciro
a naior aric do icno, dando a iodos ocasiao dc
razcr c lcncfcio, a ningucn dc dcsgosio.
Primeiros feitos militares de Ciro nas fronteiras da Mdia
Era Ciro cIcgado aos quinzc ou dczcsscis
anos. O filIo do rci dos assrios, quc csiava ara
casar, dcscjou or csic icno ir a una caada, c
ouvindo dizcr quc nas froniciras quc confinavan
con a Mcdia Iavia nuiia caa or causa da
gucrra nao icr crniiido as cloracs dos
caadorcs, cscolIcu csics lugarcs. Trazia ara
scgurana nuiios cavalciros c cliasias, quc
sacudisscn os aninais das lrcnIas ara as
lancics. CIcgando ao c dos casiclos, aqui
ccou, con icnao dc caar na nanIa scguinic.
Pcla iardc cIcgou da cidadc a guarda conosia
dc cavalciros c infanics, quc vinIa rcndcr a
guarniao dos casiclos. Parcccndo ao rncic
ossuir aqui un grandc ccrciio, quc sc
conunIa das duas guarnics c da gcnic quc
consigo iinIa irazido, asscniou quc cra nuiio
accriado saqucar o icrriiorio da Mcdia, cnsando
quc isio scria una aao dc nais lusirc do quc
una ariida dc caa, c quc or cla aanIarian
aninais cn grandc coia. Fonc a nanIa,
lcvaniado o rncic, narcIa frcnic do ccrciio,
46
dcia nas froniciras a infaniaria, quc cra nuiia,
caninIa con a cavalaria ara os casiclos da
Mcdia, c fica ncsic lugar con grandc nuncro dos
nclIorcs cavalciros, ara incdir quc o rcsdio
sassc conira os quc fosscn corrcndo dc irilo cn
irilo, uns or una aric, ouiros or ouira, con
ordcn dc aodcrar-sc dc iudo quc cnconirasscn
c irazc-lo sua rcscna.
Davan cccuao csia ordcn, quando
Asiagcs foi noiiciado dc icrcn cnirado ininigos
cn scu as. Logo clc con sua guarda acodc s
froniciras, aconanIado dc scu filIo c dos
cavalciros quc dc ajuniar c a iodos os ouiros
dciava ordcnado quc acudisscn. visia dos
soldados assrios osiados cn ordcn dc laialIa,
c da cavalaria cn dcscanso, os ncdos fizcran
alio. Ciro, quc olscrvava os rcaraiivos lclicos,
acodc ianlcn, vcsiindo rinciro suas arnas,
crsuadido quc nunca as vcsiiria. Tao
ardcnicncnic cscrava ocasiao dc fazcr uso
dclas! Era una arnadura nuiio clcganic, quc
scu av lIc iinIa nandado fazcr nuiio
aroriada ao coro. Assin arnado noniou a
cavalo, c s-sc a caninIo. Asiagcs, vcndo-o,
adnirou-sc, nao odcndo conjciurar qucn o
iivcssc coriado a vir icr con clc. Dissc-lIc
coniudo quc sc dciassc ficar. Ciro, icndo visia
grandc nuncro dc cavalciros, dissc ara Asiagcs.
47
Av, orvcniura sao ininigos iodos aquclcs
quc csiao inovcis solrc scus cavalos?
Asiagcs rcsondcu afirnaiivancnic, c Ciro
iornou a crguniar.
E ianlcn aquclcs quc andan corrcndo?
Tanlcn, rcsondcu clc.
OI! ois gcnic quc arccc iao covardc c
quc vcn iao nal noniada, aircvc-sc a saqucar os
nossos icrriiorios! rcciso quc alguns dc nos
corran solrc clcs.
Mas filIo, nao vcs quao nuncroso c o
csquadrao dc cavalaria? Sc narcIarnos conira
clc, scrcnos coriados. Ainda nao icnos lasianic
foras.
Mas sc vos dciardcs aqui ficar
rcdarguiu Ciro con as iroas quc vcn
cIcgando, cssc csquadrao cncIcr-sc-a dc icrror,
c nao fara novincnio algun; cnquanio quc, os
quc andan ilIando, largarao a rcsa, acnas
vircn corrcr solrc clcs.
Esias rcflccs nao arcccran dcsarrazoadas
a Asiagcs.
Asiagcs, adnirado do scu lon juzo c
cnciraao, ordcna a scu filIo quc con una
48
nanga dc cavalciros va dar solrc os quc lcvan as
rcsas, c diz.
Conira csics narcIarci cu ncsno, sc
conira ii fizcrcn algun novincnio. c dcsia soric
airairci solrc nin sua aicnao.
Ciaarcs s-sc cn narcIa icsia da nclIor
cavalaria. Ciro ouvindo isio, ronc ianlcn a
narcIa c coloca-sc na vanguarda. Ciaarcs o
scguc c os ouiros igualncnic. sua aroinaao,
os quc andavan saqucando largaran a rcsa c
fugiran. Os quc ian sol o conando dc Ciro
coriaran os fugiiivos c fcrian quanios lIcs caan
nas naos, scndo Ciro o rinciro a dar o ccnlo.
Os quc cscaavan, cran crscguidos aic scrcn
alguns dclcs arisionados. Assin cono un cao
valcnic, nas falio dc ccricncia,
inconsidcradancnic sc arrcncssa solrc o javali,
ianlcn Ciro a ncnIuna ouira coisa aicndia
scnao a fcrir o quc lIc caa nas naos.
Os ininigos, olscrvando o crigo dc scus
canaradas, fizcran avanar o csquadrao,
cscrando fazcr ccssar a crscguiao. Ciro, scn
dcsisiir, cIanava rclcio dc alcgria, cn alias
vozcs, or scu iio; coniinuou a crscguiao, c s
os ininigos cn dcsaiada fuga. Ciaarcs o scguia,
ialvcz con algun rcccio dc scr rcrccndido or
scu ai. Todos os ouiros scguian scu ccnlo,
49
nais nuncrosos agora no alcancc do quc iinIan
sido na ocasiao do conlaic.
Asiagcs, vcndo quc suas iroas crscguian
icncrariancnic, c quc os ininigos ainIados
corrian ara clas cn loa ordcn, icvc ncdo quc
alguna dcsgraa aconicccssc a scu filIo c a Ciro,
sc csics con soldados cn na ordcn sc
lanasscn solrc iroas lcn rcaradas, c scn
dilaao sc cncaninIou ara os ininigos. Esics,
vcndo quc os ncdos cniravan cn novincnio,
cnrisiaran lanas, cnicsaran arcos, c fizcran
alio, cscrando quc clcs fizcsscn o ncsno,
quando cIcgasscn a iiro dc scia, cono quasc
scnrc cosiunavan. Aic csic icno, quando
csiavan nuiio crio, arrcnciian uns conira os
ouiros, c nuiias vczcs aic loca da noiic
arrojavan scus dardos. Os assrios, logo quc
viran os scus corrcndo cn fuga ara o grosso do
ccrciio, crscguidos clos soldados dc Ciro, c ja
a iiro dc scia a cavalaria conandada or
Asiagcs, dcsvian-sc c fogcn; nas scndo
crscguidos clas foras rcunidas dos ncdos,
nuiios ficaran risionciros. Os ncdos fcrian
iudo quc aanIavan, Ioncns ou cavalos;
naiavan os quc caan. c so ccssou a crscguiao
quando cIcgaran sua infaniaria os assrios,
rcccosos dc alguna cnloscada. Asiagcs voliou
nuiio saiisfciio con a viioria cqucsirc, quc
acalava dc ganIar, nas nao salcndo o quc Iavia
dc dizcr a Ciro; orquc sc csic dcvia scr clogiado,
50
or scr o vcrdadciro auior do lon ciio do
conlaic, nao odia dciar dc scr ccnsurado, cla
icncridadc con quc nclc sc iinIa Iavido.
Con cfciio, rciiraran-sc as iroas ara a
cidadc, c clc so sc dciou ficar no cano dc
laialIa; c noniado a cavalo andou conicnlando
os norios. Os cnviados dc Asiagcs con
dificuldadc o dcsviaran dcsic csciaculo, c o
conduziran sua rcscna; aqui Ciro dciou-sc
nuiio airas dclcs, orquc cn scu av noiava
sinais dc ouca saiisfaao ao vc-lo.
Tal foi a vida dc Ciro duranic sua csiada na
Mcdia. Por ioda aric sc falava dc Ciro; cn iodas
as convcrsacs, cn iodas as caniigas cnirava o
nonc dc Ciro. Ciro, quc ao rincio cra o oljcio
das conlaccncias dc scu av, iornou-sc dcois o
alvo dc suas adniracs.
Ciro torna para a Prsia
Canliscs folgava con as noicias quc iinIa
dc scu filIo, c infornado dc suas acs, ja
rorias dc un Ioncn, o nandou cIanar, ara
acalar dc sc insiruir nos cosiuncs da Pcrsia.
Conia-sc quc, ncsia ocasiao, dissc Ciro quc
qucria ariir, ara nao dar dcsgosios a scu ai c
nao incorrcr na ccnsura dc scus conairioias.
Asiagcs, olrigado a dar scu conscniincnio, dcu-
lIc os cavalos quc clc ncsno cscolIcu, c, fciios
iodos os ncccssarios rcaraiivos, o dciou
51
ariir. Asiagcs, alcn do afcio quc lIc
consagrava, nuiria-sc dc grandcs cscranas dc
quc clc Iavia dc scr o susicniaculo dc scus
anigos, o flagclo dc scus advcrsarios.
Todos aconanIaran Ciro, ncninos,
nancclos, Ioncns, vclIos c o ncsno Asiagcs,
iudo a cavalo; c dizcn quc ncnIun voliou scn
lIc corrcrcn as lagrinas Ciro ianlcn sc aariou
dclulIado iodo cn ranio, c or scus cociancos
disiriluiu nuiios rcscnics dos quc Asiagcs lIc
Iavia dado, c una caa, quc irazia vcsiida, doou
a un dclcs, asscvcrando quc o iinIa cn
ariicular csiina. Os quc iinIan sido lrindados,
cnircgaran os rcscnics a Asiagcs, quc os
iornou a nandar a Ciro. Ciro ouira vcz os cnviou
Mcdia, con csias alavras.
Av, sc qucrcis quc nao volic vossa coric
cIcio dc orolrio, conscnii quc cada un ossua
as dadivas con quc os rcscnicci.
Asiagcs a iudo anuiu.
Ciro eleito general do exrcito auxiliar na guerra entre
os assrios e Ciaxares, sucessor de Astages
Ciro, quando voliou Pcrsia, ainda assou
un ano na classc das crianas. Scus
conanIciros, ao rincio, zonlavan da sua
vida cfcninada, quc clc na vcrdadc iinIa
adquirido na Mcdia; nas quando viran quc sc
52
aconodava con o alincnio c lclida dc quc clcs
usavan, c quc, sc cn ccrios dias dc fcsia Iavia
algunas iguarias nais dclicadas, longc dc acIar
scu quinIao dcnasiadancnic nodico, clo
conirario ainda rcariia con os ouiros; cnfin,
quando o rcconIcccran cn iudo sucrior,
olIavan ara clc con adniraao. Tcrninado csic
curso, assou classc dos ulcrcs, c ali sc
disiinguiu or sua alicaao aos divcrsos
ccrccios, or sua acicncia, clo rcsciio aos
anciaos c cla sulnissao aos nagisirados.
Enircianio norrcu Asiagcs. Ciaarcs, scu
filIo, c irnao da nac dc Ciro, concou a rcinar
na Mcdia. Ao ncsno icno o rci da Assria,
dcois dc icr vcncido a naao dos srios, sujciiado
o rci da Aralia, sulnciido os Iircanios, invadido
a Daciriana, crsuadiu-sc quc facilncnic
suljugaria iodos os ovos circunvizinIos, sc
cnfraqucccssc os ncdos, quc lIc arccian scr os
nais odcrosos. Enviou logo cnlaiadorcs aos
rncics c ovos scus iriluiarios, a Crcso, rci da
Ldia, ao rci da Caadocia, aos Ialiianics das
duas Frgias, aos carios, aflagnios, ndios c
cilcios. Encarrcgou-os dc csalIarcn nas
infornacs dos ncdos c crsas, dc
rcrcscniarcn quc csias duas nacs, nuncrosas
c oulcnias, scndo anigas c unidas or
casancnios rccrocos, cra dc icncr quc
cIcgasscn, sc sc lIcs nao fizcssc oosiao, a
csnagar as ouiras, aiacando-as succssivancnic.
53
Todos sc ligaran con clc, uns lcvados or csias
considcracs, ouiros scduzidos clos rcscnics c
clo ouro do rci da Assria, rncic nuiio rico.
Logo quc Ciaarcs, filIo dc Asiagcs, foi
infornado dos dcsgnios c rcaraiivos da
aliana, nao sc dcscuidou cla sua aric ara sc
r cn csiado dc dcfcsa. Enviou aos crsas, c ao
rci Canliscs, scu cunIado, un ncnsagciro con
ordcn crcssa dc falar a Ciro, c cdir-lIc quc,
sc os crsas dcsscn iroas aos ncdos, soliciiassc
o conando dclas.
Ciro, dcois dc icr assado dcz anos na
classc dos ulcrcs, cnirou na dos Ioncns fciios.
Foi clciio clos scnadorcs gcncral das iroas quc
dcvian narcIar ara a Mcdia, osio quc clc
acciiou. Pcrniiiran-lIc quc sc associassc con
duzcnios Ionoiinos, cada un dos quais icvc a
lilcrdadc dc agrcgar a si ouiros quairo cidadaos
da ncsna ordcn, o quc fornou un nuncro dc
nil. Dcnais, foi crniiido a cada un dos nil
Ionoiinos, quc cscolIcssc na classc infcrior, dcz
cliasias, dcz aiiradorcs dc funda c dcz lcsiciros.
o quc fazia ao iodo dcz nil lcsiciros, dcz nil
cliasias c dcz nil aiiradorcs dc funda, nao
coniando os nil Ionoiinos.
Tal cra o ccrciio confiado a Ciro. Logo quc
foi noncado, scu rinciro scniincnio foi ara
con os dcuscs. Fcz sacrifcios dclaio dc fclizcs
auscios, c ionou dcois scus duzcnios
54
Ionoiinos, quc or scu iurno cscolIcran quairo
dc scus iguais. Tcndo iodos rcunidos, lIcs dirigiu
csic discurso.
Mcus anigos, nao c so dc Iojc quc vos
conIco; cu vos cscolIi or vos icr visio, dcsdc a
vossa infancia, iao consianics cn olscrvar o quc
cnirc nos c Iavido or Ioncsio, cono ficis cn vos
alsicrdcs do quc o nao c. Vos idcs salcr or quc
noiivos cu acciici o conando, c or quc cu vos
ajunio aqui. Sci quc nossos anicassados nao
nos cran infcriorcs, c quc ncnIuna viriudc lIcs
cra csiranIa; nas nao vcjo quc vaniagcn
iirasscn disso clcs ou a rcullica. Enircianio
arccc-nc quc nao sc raiica a viriudc scnao
ara icr nclIor soric do quc aquclcs quc a
dcsrczan. Qucn sc riva dc un razcr
rcscnic, nao o faz con o scniido dc nao gozar
dclc janais; clo conirario, c a fin dc rcarar-
sc, ncsno or csia rivaao dos gozos nais
vivos, ara ouiro icno. Qucn asira a lrilIar
na carrcira da cloqucncia, nao icn or fin csiar
scnrc a falar; cscra quc, adquirindo o don dc
crsuadir, scra un dia uiil socicdadc. O ncsno
aconiccc quclc quc sc dcdica s arnas. Nao c
ara conlaicr scn dcscanso quc sc cnircga a
cnosos ccrccios; fia-sc cn quc, iornando-sc
Ialil gucrrciro, ganIara gloria, Ionras c
roscridadc. Sc cnirc csics Ioncns sc cnconira
algun, quc dcois dc longos iralalIos cnvclIccc
scn icr salido iirar algun lucro dclcs, conara-
55
lo-ci ao lavrador, quc, zcloso dc sua rofissao,
scncia c lania con o naior cuidado, c quc
dcois, cn lugar dc colIcr scus graos c aanIar
scus fruios na csiaao roria, dcia-los-ia cair
or icrra; ou a un ailcia quc, dcois dc sc icr
laloriosancnic ccrciiado, c csiar cn csiado dc
ncrcccr o rcnio, nao cnirassc na arcna. arccc-
nc quc sc odcria, scn injusiia, cIanar-lIcs
loucos.
Anigos, nunca nos aconica ial dcsgraa. c
ja quc a conscicncia nos diz quc icnos, dcsdc a
infancia, adquirido o Ialiio da coragcn c da
viriudc, vanos icr con o ininigo, quc cu sci, clo
icr visio dc crio, scr incaaz dc nos rcsisiir.
Salci quc nao sc odc janais alicar o cicio dc
lon gucrrciro quclc quc, acnas salcndo con
dcsircza vilrar un arco, dcscdir una scia, guiar
un cavalo, dcsanina quando a gucrra dcnanda
naior aiividadc, nao odcndo suoriar iralalIos
quc o orinan. ncn ianouco concic csic
cicio quclcs quc sc dcian vcnccr do sono,
quando iodas as circunsiancias da gucrra
aliancnic cdcn quc csicja alcria. Ncsic ncsno
caso csiao os nossos advcrsarios, quc aic
ignoran o nodo or quc Iao dc conoriar-sc
ara con os aliados c ara con os ininigos, c
alsoluiancnic dcsconIcccn os rccciios ainda
os nais iriviais da inorianissina aric da
gucrra. Vos, clo conirario, csiais Ialiiuados a
cnrcgar a noiic cono clcs cnrcgan o dia,
56
considcrais os iralalIos cono ncios dc iornar
agradavcl a vida, c a fonc c o vosso conduio.
cccdcis os lccs no aciiic con quc lclcis agua.
En vossas alnas sc acIa cnraizado o scniincnio
nais lclo c nais roficicnic na gucrra, qual c o
dcscjo dc gloria, quc a iudo anicondcs;
orquanio, qucn asira aquisiao dc gloria,
consiiiui-sc rigorosancnic na olrigaao dc
sujciiar-sc s nais inconoriavcis fadigas, c dc
arrosiar os nais inincnics crigos. Toda csia
cosiao c a nais caia crcssao da idcia quc
concclo dc vos; alias iludia-nc a nin ncsno;
orquc, sc o rcsuliado dcsia ccdiao nao
coincidir con o quc nc asscgura vossa inircidcz,
iodo o dano rccaira solrc nin. Porcn ninIa
ccricncia, a afciao quc nc consagrais, c a
ouca discilina dos ininigos, nc asscguran quc
nao scrao frusiradas ninIas cscranas.
Parianos orianio confiadancnic, ja quc
csianos longc dc nos crsuadirnos dc quc
injusiancnic dcscjanos ionar ossc do quc nao
nos cricncc. Agora os ininigos sc aroinan,
scndo clcs os quc roncran as Iosiilidadcs, c
nossos aliados inloran nosso socorro. Quc aao
Ia ois nais jusia do quc rccIaar os
advcrsarios, c nais louvavcl do quc auiliar os
anigos? Ainda icndcs un noiivo nais odcroso
ara csiardcs cn lcna confiana, salcrdcs quc
cnrccndi csia ccdiao nao rcscindindo dos
voios s divindadcs, quc sao scnrc o oljcio or
57
ondc conco cn iodas as cnrcsas, qucr as
grandcs qucr as cqucnas. Quc nais c rcciso
dizcr? Idc cscolIcr c rcunir os soldados; dcois
dirigi vossa narcIa ara a Mcdia. Eu
rincirancnic vou icr con ncu ai, dcois
ariirci, ara quc quanio anics nc infornc das
circunsiancias dos ininigos, faa os rcaraiivos
quc udcr, c nui galIardancnic clcjcis con o
socorro da divindadc."
Todos iraiaran dc cccuiar suas ordcns.
Longo dilogo entre Ciro e Cambises, durante a marcha
at chegar Mdia
Ciro cIcgou ao alacio, dirigiu suas
adoracs a Vcsia, Juiicr c ouiras divindadcs
iuiclarcs, c foi juniar-sc ao ccrciio, na
conanIia dc scu ai. Logo quc saran as orias
do alacio, scniiran rclanagos c irovcs, cono
sinais rccursorcs da loa foriuna da ccdiao.
Aninados or csics sinais, quc clcs julgavan scr
do dcus naino, cujos rodgios sao scnrc
claros, foran caninIando scn nais agouros.
Duranic a narcIa, Canliscs fcz a scu filIo
csic arrazoado.
Mcu filIo, quc os dcuscs ic aconanIan
rocios c lcnignos, clarancnic sc vc nos
sacrifcios c sinais cclcsics. Isio ncsno iu dcvcs
conIcccr, orquc ja dc roosiio cu ic insiru cn
58
iodas csias coisas, ara quc nao rccisasscs dc
rccorrcr a ouiros inicrrcics ara salcr os
dcsgnios das divindadcs; nais, ara quc vcndo c
ouvindo os rodgios, cncirasscs csscs dcsgnios
scn rccorrcr aos adivinIos, quc, sc quiscrcn, ic
odcn cnganar, rognosiicando coisas divcrsas
das quc os dcuscs anuncian. Tanlcn ara quc,
succdcndo nao icrcs adivinIo, nao ficasscs
crlco visia dos rodgios. Enfin, ara quc
insirudo da voniadc dos dcuscs or ncio da aric
dos agouros, dcscncnIcs icu dcvcr ara con
clcs.
Mcu ai dissc Ciro ara quc as
divindadcs quciran scnrc dar-nos consclIos
saluiarcs, cu cnrcgarci, quanio csiivcr cn nin,
iodo o cuidado dc arovciiar-nc dc vossos
rccciios. Lcnlra-nc dc vos ouvir dizcr quc
qucn dirigc suas rcccs aos dcuscs, cono
ianlcn aos Ioncns, nais facilncnic ganIa os
cfciios dc sua lcncvolcncia sulicando no icno
da roscridadc, do quc adulando na
advcrsidadc. Tanlcn dizcis quc ara con os
anigos dcvia Iavcr o ncsno conoriancnio.
Proccdcndo assin, ncu filIo,
confiadancnic arcscnias iuas sulicas cranic
os dcuscs, c cscras scr ouvido, orquc iua
conscicncia ic csia dizcndo quc nunca os
dcsrczasic.
59
Mcu ai, csiou ossudo do scniincnio dc
quc os dcuscs nc sao rocios.
Lcnlras-ic ainda, ncu filIo, daqucla
douirina cn quc anlos concordavanos, isio c,
quc as conccsscs dos dcuscs sao nais
facilncnic oliidas clo salio do quc clo
ignoranic; quc o Ioncn lalorioso iira nais
rcsuliado dc scu iralalIo do quc o ncgligcnic;
quc o cuidadoso vivc con nais scguridadc quc o
dcsacauiclado, c quc scn scrnos oniuais na
raiica dos nossos dcvcrcs nao dcvcnos ir
inlorar sua roicao?
vcrdadc rcsondcu Ciro lcnlra-nc
nuiio lcn, c con ial douirina janais cu dciaria
dc concordar. Igualncnic vos ouvia dizcr
rcciidas vczcs quc nao c jusio quc un ignoranic
na aric dc cquiiaao ca aos dcuscs una viioria
cqucsirc, quc o quc nao salc vilrar un arco ca
ara vcnccr ncsic oljcio o quc nclc sc insiruiu;
ara salvar un navio, o quc nao salc a aric dc
narcar; ara colIcr lon irigo, scn icr scncado;
ara quc o livrc dos crigos da gucrra, o quc nao
iona as ncccssarias rccaucs. Acrcsccniavcis
quc iais sulicas cran conirarias s lcis divinas,
c quc iais sulicanics nao dcvian scr ouvidos
clos dcuscs, assin cono ianlcn os Ioncns
nao dcfcrcn a ciics ilcgais.
60
Esquccias-ic, ncu filIo iornou
Canliscs daquilo solrc quc un dia cu c iu
raciocinavanos, isio c, quc dcvia scr iido na
conia dc Ioncn alalizado aquclc quc con
roccdincnio viriuoso rovia alundanicncnic
sua fanlia das coisas ncccssarias vida; c quc
sc ial Ioncn, or assin conoriar-sc, sc fazia
crcdor dos naiorcs clogios, dcvia scr oljcio da
naior adniraao aquclc quc, govcrnando os
ouiros Ioncns, lIcs forncccssc coia dc iodo o
ncccssario, c os coniivcssc no crculo dc suas
olrigacs?
Lcnlro-nc nuiio lcn. Eu iinIa a ncsna
oiniao, quc salcr govcrnar lcn cra una viriudc
nuiio rcconcndavcl; c ainda Iojc cnso do
ncsno nodo, quando conicnlo con nadurcza
a aric dc govcrnar. Mas quando lano a visia c
considcro os ouiros ovos, scus cIcfcs, scu
aircvincnio dc voliar as arnas conira nos,
arccc-nc vcrgonIoso icncr ial gcnic, c rccusar
concic-la. Todos clcs, rinciiando clos nossos
aliados, csiao crsuadidos quc os rcis dcvcn
difcrir dos sudiios, cn concr nais
suniuosancnic, ossuir naiorcs riquczas, dornir
nais c iralalIar ncnos. Eu, clo conirario, csiou
na crsuasao dc quc a difcrcna dc un cIcfc dc
csiado a rcsciio dc scus sudiios csia nao nas
conodidadcs da vida, nas cn sua vigilancia c
anor do iralalIo.
61
Mas, filIo, Ia ccrias dificuldadcs quc
dccndcn nao dos Ioncns, nas da ncsna
naiurcza das coisas, c quc con cusio sc vcnccn.
Por ccnlo, iu salcs quc, sc faliarcn os vvcrcs
ao ccrciio, icu nando solrc clc ccdo acalara.
Ciaarcs roncicu forncccr viiualIas a
iodas as iroas quc daqui forcn.
Tu vais confiado no dinIciro dc Ciaarcs?
Vou.
E salcs o csiado dc suas finanas?
Nao.
Eniao dcosiias iua confiana cn una
coisa dc quc nao icns vcrdadciro conIccincnio?
Nao salcs quc icns dc rovcr a nuiias rcciscs,
c quc agora ncsno cs conclido a fazcr nuiias c
divcrsas dcscsas?
Dcn sci disso.
Ora, sc faliar dinIciro a Ciaarcs, ou sc clc
nao quiscr cunrir a alavra quc ic dcu, quc
aconicccra a icu ccrciio? Por ccrio quc nao Ia
dc assar lcn.
Mas sc vos conIcccis, ncu ai, algun
ncio quc csicja ao ncu alcancc ara rcncdiar
62
iais ncccssidadcs, dcclarai-o cnquanio csianos
cn icrras aliadas.
Pcrgunias, filIo, sc icns algun ncio ao icu
alcancc? Pois ao alcancc dc qucn Ia dc csiar a
nancira dc nunicionar un ccrciio, scnao do
quc icn as rcdcas do conando? Tu lcvas da
Pcrsia un ccrciio dc infaniaria iao valoroso quc
nao o irocaras or ouiro nuiio naior. Con clc
juniar-sc-a a cavalaria dos ncdos, a nclIor quc
sc conIccc. Qual das nacs circunvizinIas
dciara dc olcdcccr-vos, qucrcndo airair vossa
afciao, c rcccando alguna calanidadc? En iuas
ullicas confcrcncias con Ciaarcs icn scnrc
cn visia o nuniciancnio do ccrciio. Mcsno
ara ccrccio dos soldados c lon cnrcga-los na
aquisiao das nunics. E lcnlra-ic
rincialncnic dcsic ncu consclIo. quc nao c
quando urgc a ncccssidadc quc dcvcs cnicndcr
nas roviscs; nas cnquanio iivcrcs alundancia
dc naniincnios, vai-ic scnrc rcvcnindo ara o
icno dc cscasscz. Scras nais facilncnic
aicndido cn icus cdidos sc conIcccrcn quc
csias lcn arovisionado, c icus soldados nao
icrao razao dc sc quciarcn. Alcn disio scras
nais rcsciiado, iuas iroas olcdcccr-ic-ao dc
nclIor voniadc, ou iu quciras dcsiruir algun
ininigo, ou favorcccr algun aliado; salc quc icus
discursos icrao naior grau dc confiana quando
udcrcs nosirar quc icns foras lasianics ara
fazcr lcn c nal.
63
Ciro rclicou.
Nao so, ncu ai, icn solido fundancnio o
quc acalais dc dizcr-nc, nas ianlcn c ccrio quc
os soldados nao icn quc agradcccr-nc o soldo
quc Iao dc rccclcr; c cono salcn as condics
con quc Ciaarcs os cIana cn scu aulio, iudo
o quc rccclcrcn alcn do quc foi csiiulado scra
Iavido or clcs cono galardao dc scus scrvios; c
scra nui grandc scu rcconIccincnio. Un gcncral
quc icn s suas ordcns un ccrciio con quc
odc rciriluir os favorcs dc scus anigos, icniar
iirar vingana dc scus ininigos, c nao cura dc
arovisiona-lo, cnsai vos quc c digno dc ncnor
viiucrio do quc un lavrador quc icndo icrras c
iralalIadorcs con quc as ananIc, as dcia ficar
dc ousio? Dc nin odcis conscrvar o
scniincnio dc quc nunca Ici-dc scr ncgligcnic no
arovisionancnio do ccrciio, qucr cn icrriiorios
aliados, qucr cn ininigos.
Lcnlras-ic, ncu filIo, das ouiras coisas
quc nos arccia dc gravc inoriancia nao crdcr
dc visia?
Ciro rcsondcu ncsic icor.
Muiio lcn nc rccordo. Un dia cn quc cu
vos fui cdir dinIciro ara agar ao ncsirc, quc
dizia icr-nc insirudo na cicncia dc gcncral, vos
no dcsics, c conigo iivcsics csic dialogo. Tcu
ncsirc dcu-ic alguna liao dc ccononia
64
doncsiica, visio quc os soldados cn un ccrciio
nao icn ncnos ncccssidadc do quc os doncsiicos
cn sua casa? Nao. Dcu-ic alguna liao
accrca do nodo dc conscrvar a saudc c o vigor
dos soldados, cdindo isio a aicnao do gcncral
ianio cono a csiraicgia roriancnic diia?
Nao. Ensinou-ic a nancira dc adcsirar os
soldados nos ccrccios lclicos? Nao.
Ensinou-ic a infundir coragcn s iroas, scndo a
coragcn o quc consiiiui a rincial difcrcna dos
ccrciios? Nao. Fcz-ic algun discurso a
rcsciio do nciodo dc conicr os soldados nos
liniics da olcdicncia? Nao. Eniao cn quc ic
insiruiu icu ncsirc, ara dizcr quc ic cnsinou a
cicncia dc un gcncral? Ensinou-nc a iaiica
niliiar. Ola, a iaiica niliiar! Dc quc uiilidadc
scra a iaiica niliiar, scn roviscs, scn saudc,
scn salcr as invcncs da aric na gucrra, scn
olcdicncia dos soldados! A iaiica c un cqucno
rano da cicncia dc un gcncral. Podcis vos
crgunici cu cnsinar-nc iodas cssas coisas?
Vai icr con cssoas insirudas ncsias naicrias, c
solrc cada una dclas cscuia scus discursos."
Nos iivcnos csic dialogo c dcois dcsic icno
frcqucnici cssoas quc iinIan fana dc vcrsadas
cn iais douirinas. Enquanio a naniincnios,
csiou crsuadido quc Ia dc scr lasianic o quc
Ciaarcs nos forncccr. Enquanio saudc,
ouvindo cu c vcndo quc nao so nas cidadcs, ondc
sc qucr lograr loa saudc, sc cscolIcn ncdicos,
65
nas ianlcn quc os gcncrais cosiunan lcvar
ncdicos cn suas ccdics ara curar os
soldados, assin cu, logo quc suli a csia
dignidadc, iraici dcsic oljcio, c crcio, ncu ai,
quc irago conigo cssoas nui criias na
ncdicina.
A isio rcdarguiu Canliscs.
Mcu filIo, os ncdicos sao cono os quc
rcncndan vcsiidos, orquc so curan dcois quc
as docnas icn csialclccido sua scdc no coro
Iunano; nas rcvcni-las c o quc nais ic dcvc
inoriar, ncrcccndo grandc cuidado nao
adocccrcn os soldados.
Mas cono Ici-dc cIcgar a cssc rcsuliado,
ncu ai?
Quando ic for rcciso dcnorar-ic or
algun icno no ncsno lugar, dcvcs cscolIcr un
acanancnio salulrc, no quc accriaras Iavcndo
cuidado, orquc os Ioncns cosiunan scnrc
falar accrca da salulridadc c insalulridadc dos
lugarcs. O coro c a cor dos naiurais sao
icsicnunIas claros da qualidadc da icrra. E nao
c lasianic caninar a salulridadc da icrra, c
rcciso quc onIas iodo o cuidado cn iua saudc.
Por Juiicr, cu nao cncIo nuiio o
csinago, o quc c anii-Iigicnico, c onIo ioda a
diligcncia cn digcrir lcn os alincnios. Assin
66
arccc-nc quc ninIa saudc sc conscrvara, c
ninIas foras auncniarao.
Essa ncsna diligcncia dcvcs r accrca
dos quc sao confiados ao icu conando.
Mas ara os ccrccios do coro, solcjara
icno aos soldados?
Solcja c dcvc solcjar. rcciso quc un
ccrciio lcn rcarado csicja cn coninuos
ccrccios, ou danificando os ininigos, ou
rocurando as rorias vaniagcns. Difcil coisa c
susicniar un so Ioncn na ociosidadc, nais
difcil una fanlia inicira, dificlina un ccrciio.
Un ccrciio icn scnrc grandc nuncro dc
locas, c rinciiando a gucrra con oucos
naniincnios, consonc alundanicncnic o quc
odcn ionar aos conirarios.
Scgundo nc arccc, vos qucrcis dizcr quc
ianio valc un gcncral ocioso cono un lavrador
ncgligcnic.
Eu csiou convcncido quc un gcncral
vigilanic csiara scnrc rovido (sc algun dcus sc
nao ouscr} das ncccssarias viiualIas, c salcra
nanicr a saudc dc scus soldados.
Pclo quc ioca aos ccrccios lclicos, quc
dcvcn scr oljcio da ncdiiaao dc un gcncral, sc
csic insiiiuir jogos c rouscr rcnios aos
67
vcnccdorcs, conscguira quc suas iroas csicjan
lcn ccrciiadas ara os narciais lalorcs.
Dclo cnsancnio, ncu filIo, roccdcndo
assin odcs icr a ccricza dc vcr iuas iroas
cunrindo suas olrigacs con a rcgularidadc
dc un coro dc nusica.
Para insirar coragcn soldadcsca, nada
nc arccc nais conscnianco do quc nuiri-la dc
loas cscranas.
Porcn, ncu filIo, isso c scnclIanic ao
caso dc un caador quc cIana scnrc suas
cadclas con a ncsna voz quc cosiuna cnrcgar
quando vc o aninal. Ao rincio acodcn as
cadclas roniancnic cIanada; nas sc nuiias
vczcs rccic o cngano, ja or fin nao acodcn,
cnlora scja ccria a rcsa. Eis o quc aconiccc a
rcsciio dc cscranas. Sc un Ioncn cnganar
ouiro nuiias vczcs con ligciras cscranas, ao
fin, ainda quc falc vcrdadc, nao c acrcdiiado.
Inoria nao falar afirnaiivancnic scnao do quc c
dc lcna infalililidadc; sc lcn quc ouiros,
raiicando o conirario, ossan accriar. Cunrc
conscrvar acrcdiiada a coriaao ara as ocasics
dc grandc crigo.
Por Juiicr, iuas rcflccs nc arcccn
caias. Mcu ai, cu nao nc considcro incaaz dc
nanicr os soldados na olcdicncia. Dcsdc a
infancia vos nc douirinasics ncsic oljcio,
68
olrigando-nc a scr-vos olcdicnic, c cnircgando-
nc dcois dircao dc ncsircs quc ianlcn
cigian quc cu lIcs olcdcccssc. Quando cnirci
na classc dos ulcrcs, nosso cIcfc rigorosancnic
cigia nossa olcdicncia. O oljcio rincial dc
quasc iodas as lcis nc arccc scr conscguir csscs
dois onios. nandar c olcdcccr. Por
conscqucncia, cnsando solrc clas, cn iodas vcjo
csia rincial coriaao ara conicr os Ioncns
na olcdicncia, isio c, rcconcnsar a olcdicncia
con louvorcs c Ionras, unir a dcsolcdicncia
con orolrios c ouiros casiigos.
Para conscguir una olcdicncia forada,
cssc c ccriancnic o caninIo, ncu filIo. Porcn
nais lrcvc c o caninIo dc conscguir una
olcdicncia voluniaria, quc c nuiio nais
vaniajosa. Os Ioncns olcdcccn con a nclIor
voniadc quclc quc rcuian nais salio, c or
isso caaz dc lIcs ronovcr scus inicrcsscs. Has
dc salcr quc c isio o quc gcralncnic aconiccc,
con csccialidadc nos docnics, quc roniancnic
cIanan o ncdico ara lIcs ordcnar o quc Iao dc
fazcr; nos navcganics, quc roniancnic scgucn
as ordcns do iloio; nos caninIanics, quc janais
dcsanaran scu guia. Pclo conirario, quando
cnsan quc sua olcdicncia iraz aos si alguna
calanidadc, ncn casiigos ncn rcnios sao
caazcs dc novc-los. Ningucn qucr rccclcr
rcnios quc Iao dc scr origcn dc nalcs.
69
Vos dizcis, ncu ai, quc ncnIun ncio Ia
nais cficaz ara gcrar nos Ioncns a olcdicncia
do quc arcccr nais salio do quc clcs cn scu
concciio.
vcrdadc.
Mas cono c ossvcl conscguir cn
lrcvssino icno a rcuiaao dc salio?
Conscguc-sc con facilidadc, scndo-o
cfciivancnic. Sc rcflciircs cn cada un dcsics
onios, conIcccras a vcracidadc dc ninIas
asscrcs. Sc iu, scn os ncccssarios
conIccincnios, quiscrcs arcccr Ialil agrcola,
Ialil cavalciro, Ialil ncdico, Ialil flauiisia,
Ialil, cnfin, cn qualqucr aric, inagina a
quanios ardis icns dc rccorrcr. A fin dc adquirir
fana dc salio, cnlora iu crsuadisscs a nuiios
quc arcgoasscn iua fingida salcdoria, c
ossusscs lons insiruncnios dc cada una das
arics; ainda quc sc ao rincio roduzisscs a
ilusao, logo dcois a raiica dc icu fingincnio ic
colriria dc viiucrios, c oria aicnic iua
inosiura.
Mas cono c ossvcl olicr insiruao do
quc dcvc scr vaniajoso?
Mcu filIo, assin cono iu arcndcsic a
iaiica niliiar, ianlcn odcs arcndcr iudo quc c
accssvcl conrccnsao Iunana. No quc cccdc
70
a conrccnsao c rovidcncia Iunanas, odcs scr
nais salio quc os ouiros, inicrrogando os dcuscs
or ncio da aric divinaioria, c cccuiando o quc
rcuiarcs nais accriado. rorio do Ioncn
salio curar do quc c uiil. Para caiar a afciao
dos sulordinados (oljcio da naior rclcvancia}
raiica-sc o ncsno quc ara airair a anizadc dos
anigos. Inoria dar nosiras claras dc
lcncficcncia. vcrdadc, ncu filIo, quc c difcil
csiar scnrc a fazcr lcncfcios; nas ao ncnos sc
scu conanIciro na alcgria da roscridadc, na
dor da advcrsidadc, no dcscjo dc acudir a scus
nalcs, no icnor dc scrcn cnganados, no cuidado
dc rcvcnir os cnganos. Duranic as ocracs
niliiarcs dcvc o gcncral, visia dc suas iroas,
cor-sc s calnas c aos frios, c suoriar os
iralalIos, sc for rcciso. Tudo isio concorrc ara
caiar o afcio dos soldados.
Qucrcis dizcr, ncu ai, quc o gcncral Ia
dc scr nais sofrcdor quc os soldados.
vcrdadc. nas nao crcas o anino. Os
ncsnos iralalIos nao inrcssionan do ncsno
nodo o coro do gcncral c do soldado raso. As
fadigas do gcncral sao suavizadas cla gloria quc
dclas lIc rovcn, c cla convicao dc quc scus
fciios nao fican no csquccincnio.
Mcu ai, quando as iroas csiivcrcn
rovidas dc naniincnios, gozarcn dc loa saudc,
71
udcrcn suoriar as fadigas, csiivcrcn
ccrciiadas nos ariifcios da gucrra,
anlicionarcn nosirar-sc valorosas, acIarcn
nais suavc a olcdicncia, ncsics casos nao c
rudcnic guia-las scn crda dc icno conira os
ininigos?
Ccriancnic, una vcz quc sc julguc
vaniajoso. No caso conirario, quanio naior
confiana iivcr no ncu valor c no dc ncus
soldados, ianio naior cauicla icrci. c isio cla
razao dc quc dcvc Iavcr naior cuidado na
scgurana dos oljcios dc naior valia.
Mas cono c ossvcl lcvar vaniagcn aos
ininigos?
Por Juiicr, cssa qucsiao c inorianic, c
nao dc facil soluao. Dcvcs salcr quc o gcncral
quc quiscr lcvar vaniagcn a scus advcrsarios, Ia
dc scr insidioso, dissinulado, cnganador,
nalicioso, ladrao, salicador, c cn iudo isio scr
sucrior aos conirarios.
Ola, or Hcrculcs, cn quc Ioncn c
rcciso quc cu nc convcria!
rcciso quc scjas un Ioncn nuiio jusio
c olscrvador das lcis.
Eniao ara quc nc cnsinavcis o conirario
na infancia c na adolcsccncia?
72
Por Juiicr, c ainda Iojc ic cnsino o
ncsno ara con os anigos c cidadaos. Mas ara
rcjudicar os ininigos, nao ic lcnlras quc
arcndcsic nuiias naldadcs?
Nao, ncu ai.
Eniao, ara quc arcndcis a nancjar o
arco c dcscdir a scia, a aanIar javalis con
rcdcs c fossos, a aanIar con laos os vcados, a
rocurar scnrc una osiao vaniajosa ara
aiacar os lccs, os ursos c as onas? Nao vcs quc
iodos csics ccrccios sao naldadcs, cnganos,
fraudcs, dcscjos dc nclIor osiao?
vcrdadc. nas iudo isso cra con os
aninais. orquc, ara scr rigorosancnic
casiigado, lasiava arcccr quc iinIa voniadc dc
cnganar algun Ioncn.
Isio cra assin, ncu filIo, orquc cu nao
conscniia quc dirigisscs as scias conira os
Ioncns; cnsinava a dirigi-las a un alvo, nao ara
naliraiar os anigos, nas ara no caso dc gucrra
odcrcs accriar nos ininigos. Con os Ioncns
nunca vos cnsinci a usar dc cnganos, ncn a
luscar vaniagcns. con as fcras sin, ara
arcndcrcs a nao ofcndcr os anigos, c no caso dc
gucrra nao vos faliar o ccrccio dcsias coisas.
73
Mas sc c rcciso, ncu ai, salcr fazcr lcn
c nal aos Ioncns, anlas csias coisas convinIa
arcndcr.
OlIa, ncu filIo, dizcn quc, no icno dc
nossos avos, Iouvc un ncsirc quc dava lics dc
jusiia cono iu julgas quc dcvc scr. Ensinava clc
a nao ncniir c a ncniir; a nao cnganar c a
cnganar; a nao caluniar c a caluniar; a nao
ronovcr os rorios inicrcsscs cn rcjuzo dc
ouircn c a ronovc-los. Disiinguia, orcn, quais
dcsias coisas dcvian raiicar-sc ara con os
anigos c quais ara con os ininigos. Ainda
avanava nais, cnsinando quc cra jusio cnganar
c roular os anigos, quando o lcn dcsics o
rcclanassc. Olrigava scus disculos a ccrciiar-
sc uns con ouiros ncsics nisicrcs, assin cono
dizcn quc usan na luia os grcgos, os quais
cnsinan a cnganar. Ha iodavia alguns
naiuralncnic iao rocnsos aos cnganos, s
fraudcs, c ialvcz iao inicrcssciros, quc nao sc
alsicn dc foncniar scus inicrcsscs ncsno
cusia dc scus anigos. Eniao una lci, quc ainda
Iojc guardanos, ordcnou quc sinlcsncnic sc
cnsinassc aos ncninos cono fazcnos a rcsciio
dos cscravos, a falar vcrdadc, a nao cnganar, a
nao roular, a nao ronovcr scus inicrcsscs cn
rcjuzo dc ouircn; c isio sol cna dc scrcn
casiigados. Educavan-nos ncsics Ialiios ara
vircn a scr cidadaos nais acaios. CIcgados
iua idadc, ja arccia scguro cnsinar-lIcs as lcis
74
da gucrra; orquc cducados cn icr rcsciio uns
aos ouiros, nao sc rcccava quc sc fizcsscn
cidadaos iniraiavcis.
Por Juiicr, ja quc nc insirusic iardc
ncsscs ncios dc lcvar vaniagcn aos ouiros, nao
vos alsicnIais, ncu ai, dc nc cnsinar cono,
solrc os ininigos, cu Ici-dc alcanar csia
vaniagcn.
Esrciia, ncu filIo, quanio csiivcr ao icu
alcancc, a ocasiao dc aanIar os ininigos
dcsordcnados, acIando-sc icus soldados cn
ordcn dc laialIa, dcsarnados csiando arnados
os icus, dornindo c os icus alcria, iua visia c
scn ic vcrcn, cn una osiao dcsvaniajosa c iu
cn un lugar scguro.
Cono c ossvcl, ncu ai, quc un gcncral
consiga aanIar os ininigos assin
dcsrcvcnidos?
FilIo, c foroso quc csias dcsrcvcncs
nuiias vczcs icnIan lugar, nao so no ccrciio
conirario, nas ianlcn no icu. Os soldados dc
anlos os ccrciios icn dc concr, icn dc dornir,
icn dc cla nanIa afasiar-sc do arraial, c quasc
iodos ao ncsno icno, ara saiisfazcr suas
naiurais rcciscs, icn finalncnic dc narcIar
clas csiradas, iais quais clas sao. Fcflcic cn
cada una dcsias coisas, c da iua aric csia
75
rcsguardar-ic quando ic vircs nais fraco,
aconcicr quando ic arcccr facil a viioria.
Porvcniura so ncssas circunsiancias c
ossvcl lcvar vaniagcn aos ininigos, ou cn
algunas ouiras?
En ouiras, ncu filIo, c nais vaniajosas.
ois naquclas ocasics o ininigo iona scnrc as
ncccssarias cauiclas. Mas o gcncral vcrsado na
csiraicgia incuic ao ininigo ccrio grau dc
confiana, c o aanIa dcscuidado, dcia-sc
crscguir c o c cn dcsordcn, airai o ininigo a
osics dcsvaniajosas c o aconcic. Inoria quc
iu, dcscjoso dc salcr iodos csics csiraiagcnas,
nao cnrcgucs so os quc ic cnsinarcn. iu ncsno
dcvcs invcnia-los. Os nusicos ianlcn nao usan
so das cas quc lIcs foran cnsinadas, invcnian
ouiras; c sc clcs rccclcn alausos or suas
lrilIanics invcncs, nuiio nais alaudido Ia dc
scr o gcncral quc dcscolrir novos ardis, con quc
nais facilncnic ossa surrccndcr os ininigos.
Mcsno cnrcgando iu os ariifcios quc
ccogiiavas ara aanIar os cqucnos aninais,
cnsas quc nao odcs alcanar grandcs
vaniagcns solrc os ininigos? No ino do invcrno
iu ic lcvaniavas ainda dc noiic, c ariias ara a
caa. Anics dc sc novcrcn as avcs, ja icus laos
csiavan arnados, c dc ial nancira quc o icrrcno
arccia nao icr sido ncido. TinIas cnsinado
algunas avcs, quc ic cran uicis ara cnganar as
76
ouiras; c iu, osio cn lugar dc ondc scn scrcs
visio vias o quc sc assava, iinIas o cuidado dc
ic lanarcs solrc a rcsa anics quc fugissc. Para
as lclrcs, cono clas asian na cscuridao c fogcn
da luz, criavas cadclas, quc clo faro as ian
acIar, c ara quc nao fugisscn, iinIas ouiras
dcsiinadas a scgui-las. Sc assin ncsno
cscaavan, noiavas or ondc cra scu iransiio, c
qual scu couio, csicndias as rcdcs dc ial nancira
quc dificuliosancnic as visscn, c nclas caan as
lclrcs quc vinIan cn rcciiiada fuga. Para
cviiar quc fugisscn das rcdcs, unIas guardas,
quc corrian logo solrc clas. Davas ordcn aos
guardas ara quc cn silcncio sc conscrvasscn
cnloscados, c iu ias griiando airas da lclrc;
assin a aicrravas dc soric quc incauiancnic cra
aanIada. Ora, cono ic dissc, sc usarcs dc iais
argucias conira os advcrsarios, duvido quc un so
ossa cscaar ao icu fcrro. Quando for rcciso
conlaicr cn una lancic, arnados os ccrciios,
c visia un do ouiro, c cniao quc as rcaracs
rcvias icn uiil cnrcgo, qucro dizcr, quando os
coros dc soldados csiivcrcn lcn ccrciiados,
scu anino lcn csiinulado, a aric niliiar lcn
salida. Tanlcn dcvcs icr cn visia csic rincio.
quc aquclcs dc qucn cigircs olcdicncia Iao dc
cigir quc iu cuidcs cn scus inicrcsscs. Tua
aicnao janais dcvc csiar ociosa, cnsando dc
noiic no quc Ias dc cnircicr icus soldados
duranic o dia, dc dia cogiiando qual scja o nclIor
77
cnircicnincnio ara duranic a noiic. Para quc
Ici-dc falar-ic accrca do nodo dc fornar o
ccrciio ara cnirar cn aao? Dc dirigir a narcIa
dc dia ou dc noiic, or csiradas csirciias ou
largas, ngrcncs ou lanas? Dc acanar, dc
osiar scniinclas noiurnas ou diurnas, dc
avanar conira o ininigo ou rciirar, dc invadir
una cidadc, aroinar-sc das nuralIas ou
dcsviar-sc, dc airavcssar losqucs c rios, dc
acauiclar-sc conira a cavalaria, sciciros c
arcIciros; dc rcsisiir aos ininigos, qualqucr quc
scja a forna quc lcvc icu ccrciio, c qualqucr quc
scja o lado or ondc clcs ic aiaqucn; dc dcscolrir
os lanos dos ininigos, c dc oculiar-lIcs os icus?
Toda a ninIa cicncia a csic rcsciio frcqucnics
vczcs a icns ouvido. Dcnais, iu icns iirado
rovciioso ariido das lics dc ncsircs criios.
Cunrc, orianio, cnrcgar os ncios quc ic
arcccrcn nais adcquados. Tanlcn ic qucro dar
alguns rccciios, ncu filIo, solrc csia inorianic
douirina. Scn rcccdcrcn sacrifcios c agouros,
nunca ic arrisqucs a ii c ao icu ccrciio. Pois
dcvcs salcr quc os Ioncns, ignorando o quc
nais lIcs arovciia, agcn fundados cn
conjciura. Por ccnlo. Muiios ovos,
aconsclIados or Ioncns Iavidos or
consunados oliicos, icn dcclarado gucrra a
scus ininigos c icn sido dcsirudos; nuiios
clcvaran grandc nuncro dc ariicularcs, c aic dc
cidadcs, c os ncsnos agraciados icn causado
78
sua runa; nuiios, qucrcndo icr cn lugar dc
cscravos cssoas a qucn dcvian dar cnirada cn
sua anizadc, c isio or ncio dc rccrocos
lcncfcios, foran casiigados or soliciiacs
dcsias ncsnas cssoas; nuiios, nao saiisfciios
con a aric quc lIcs iocou, rcicndcran
aossar-sc dc ioda a Icrana, c csia anliao
lIcs fcz crdcr o rorio quinIao; nuiios,
finalncnic, scnIorcs dc grandcs riquczas, or
isso ncsno crcccran. , orianio, ccrio quc as
acs insiradas or una cscolIa rudcnic, nao
sao nais rudcnics quc as filIas do acaso.
Porcn, ncu filIo, os dcuscs inoriais, quc
conIcccn o rcicriio, o rcscnic c o fuiuro,
aconsclIan os Ioncns a quc sao rocios, c
lIcs indican o quc dcvcn fazcr. Nao c ara
adnirar quc nao aconsclIcn a iodos, ois nao
sao olrigados a curar dos quc clcs nao qucrcn
airocinar.
79

LIVRO II

Canliscs volia ara a Pcrsia Dialogo cnirc Ciro c
Ciaarcs Discurso dc Ciro aos crsas ara a
nudana das arnas Con a noicia da aroinaao
dos ininigos, Ciro anina scu ccrciio or difcrcnics
ncios Eicnso dialogo cnirc Ciro c scus caiiacs
Discussao conccrncnic aos rcnios con quc dcvian
scr rcconcnsados os scrvios Ecrccios niliiarcs
iniiaao dc laialIas canais Ciaarcs c Ciro dao
audicncia aos cnlaiadorcs da ndia Dcicrnina-sc
una ccdiao conira a Arncnia Ciaarcs c Ciro
aricn ara a Arncnia sol o rcicio dc una caada.
Cambises volta para a Prsia Dilogo entre Ciro e
Ciaxares Discurso de Ciro aos persas para a mudana
das armas
Assin foran discorrcndo aic cIcgar s
froniciras da Pcrsia; c noiando quc una aguia,
avc dc lon agouro, os rcccdia, fizcran voios aos
dcuscs c Icrois iuiclarcs da Pcrsia, ara quc na
sada dc scu icrriiorio lIcs fosscn favoravcis c
lcnignos, c airavcssaran as froniciras. Scus
voios dirigiran-sc cniao s divindadcs iuiclarcs
da Mcdia, ara quc lIcs dcsscn favoravcl c
lcnigna rcccao. Dcois disio alraaran-sc,
cono cra cosiunc; Canliscs iornou ara a
Pcrsia, Ciro inicrnou-sc na Mcdia, c cIcgou ao
alacio dc Ciaarcs.
80
Alraaran-sc scgundo o cosiunc, c logo
Ciaarcs crguniou a Ciro quc foras irazia.
Eu irago rcsondcu Ciro irinia nil
soldados, quc ja scrviran aqui ncrccnariancnic.
Tanlcn vcn ccrio nuncro dc Ionoiinos, quc
nunca saran da airia.
Qual c cssc nuncro?
Scu nuncro, sc o ouvirdcs, nao vos Ia dc
agradar. nas dcvcis salcr quc, acsar dc scr
cqucno, facilncnic rcgcn os crsas, nao
olsianic scu grandc nuncro. Tcndcs rccisao
dclcs, ou o icrror anico sc aodcrou dc vos? Nao
cIcgan os ininigos?
CIcgan sin, c cn grandc nuliidao.
Cono salcis isso?
Crandc nuncro dc ncdos, vindos da
Assria, rcfcrcn iodos o ncsno, ouco variando
as circunsiancias.
Vanos clcjar conira clcs.
Assin c rcciso.
Mas ainda nc nao disscsics quais sao
suas foras c as vossas. Infornados disio,
cnsarcnos solrc o nodo dc nais
vaniajosancnic dirigir as ocracs niliiarcs.
81
Ouvc. Crcso, rci da Ldia, iraz, scgundo sc
diz, dcz nil cavalos c nais dc quarcnia nil
cliasias c arquciros; Arianas, rci da grandc
Frgia, oiio nil cavalos c nao ncnos dc quarcnia
nil lancciros c cliasias; Arilcu, rci da
Caadocia, scis nil cavalciros c nao ncnos dc
irinia nil arquciros c cliasias; Maragdo da
Aralia, dcz nil cavalciros, ccn carros c
considcravcl nuncro dc fundciros. A rcsciio dos
grcgos asiaiicos, nao sc salc sc irazcn algun
socorro. Enquanio aos quc Ialiian a Frgia do
Hclcsonio, diz-sc quc aconanIan Calcu, quc
nas lancics do rio Caisiro icn scis nil
cavalciros c dcz nil cliasias. Os carios, os
cilcios, os aflagnios, quc foran cIanados, diz-
sc quc nao vcn. O rci assrio, quc govcrna
Dalilnia c o rcsianic da Assria, arccc-nc quc
nao coniara ncnos dc vinic nil cavalciros,
considcravcl nuncro dc infanics, c sci con
ccricza quc vcn con duzcnios carros. Tal c o
cosiunc dcsic rci, quando invadc nossas
froniciras.
Por cssa vossa conia icnos quc rcsisiir a
un ccrciio dc scsscnia nil cavalos, c nais dc
duzcnios nil cliasias c arquciros. E quais sao
vossas foras?
Mais dc dcz nil cavalciros ncdos c uns
scsscnia nil cliasias c arquciros nacionais. O
82
as vizinIo dc Arncnia forncccra quairo nil
cavalciros c vinic nil infanics.
Dcssa nancira nossa cavalaria nao iguala
a icra aric da dos ininigos, a infaniaria c
quasc nciadc.
Pois quc, julgas quc sao oucos os crsas
quc vcn dclaio dc icu conando?
Sc icnos, ou nao, ncccssidadc dc nais
gcnic, Iavcnos dc discuiir. Dizci-nc agora qual c
a nancira dc conlaicr dc nossos ininigos.
Todos icn quasc o ncsno nodo dc
clcjar. Nos c clcs conlaicnos con arco c scia.
Scndo cssas suas arnas, c rcciso
conlaicr dc longc.
vcrdadc.
E a viioria scra da Iosic nais nuncrosa,
orquc nuiios fcrirao c naiarao un cqucno
nuncro con nais facilidadc do quc un cqucno
nuncro a nuiios.
En ial caso, quc nclIor ncdida odcnos
ionar do quc nandar una cnlaiada aos
crsas, a rcrcscniar quc os danosos cfciios
dcsia gucrra, no caso dc nau ciio, ianlcn Iao
dc cIcgar Pcrsia, c a cdir un aulio naior?
83
Ainda quc vcnIan iodos os crsas, nunca
scrcnos sucriorcs cn nuncro aos ininigos.
Pois vc quc nclIor ccdicnic sc Ia dc
ionar.
En icu lugar, cu quanio anics nandaria
falricar ara iodo o ccrciio, quc csia a cIcgar da
Pcrsia, arnas iguais s quc irazcn os cIanados
Ionoiinos; quc vcn a scr, una loriga ara o
ciio, un cscudo ara o lrao csqucrdo, una
csada ou nacIado ara a nao dirciia. Sc assin
fizcrdcs, or-nos-cis cn csiado dc, con ioda a
scgurana, conlaicr dc crio con os advcrsarios,
quc anicorao a fuga rcsisicncia. Sc alguns
rcsisiircn, nos os laicrcnos, vos c a cavalaria
ircis solrc os fugiiivos iao vclozncnic, quc clcs
ncn coniinuar a fuga, ncn rciroccdcr ossan.
Ciaarcs arovou csic arrazoado, nao sc
lcnlrou dc soliciiar nais socorros, c cnicndcu na
falricaao das ncncionadas arnas. Esiavan
quasc ronias, quando cIcgou da Pcrsia o
ccrciio auiliar. Ciro rcuniu os Ionoiinos, c
lIcs falou ncsic icor.
Anigos, vcndo-vos assin arnados c
disosios a clcjar c salcndo quc vossos
soldados so irazcn arnas ara conlaicr dc
nuiio longc, rcccci quc vos succdcssc alguna
dcsgraa, scndo oucos c laialIando sos. Vossas
iroas gozan dc loa saudc, forncccr-sc-lIcs-ao
84
arnas iguais s nossas. Da vossa aric csia o
incuiir-lIcs coragcn. olrigaao dc un gcncral
scr valoroso c diligcnciar quc o scjan scus
soldados.
Os Ionoiinos folgaran dc ouvir csic
discurso, crsuadidos quc assin icrian naior
nuncro dc conanIciros no conlaic. c un
dclcs, ionando a alavra, falou ncsics icrnos.
Talvcz causc adniraao, aconsclIar cu a
Ciro, quc cn nosso lugar falc clc, quando aos
nossos soldados forcn cnircgucs as arnas. Esiou
ccrio quc un orador quc icn grandc odcr ara
fazcr lcn c nal, insinua-sc naravilIosancnic no
csriio dc scus ouvinics. Suas dadivas, ainda
quc infcriorcs s quc forcn fciias or cssoas dc
igual Iicrarquia, sao scnrc iidas cn naior
csiinaao. Os crsas folgarao nuiio nais con as
coriacs dc Ciro do quc con as nossas.
Salcndo quc csia dignidadc dc Ionoiinos, a quc
sao caliados, c olra do filIo do rci c scu gcncral,
ic-la-ao or nais solida do quc sc cnsarcn quc c
olra nossa. Da nossa aric nao Ia dc Iavcr
nngua dc cuidado, ara dc iodas as nanciras
aguar scu anino. uiilidadc nossa quc clcs sc
oricn con valcniia.
Ciro cIanou iodos os soldados crsas c
rcciiou csic discurso.
85
Pcrsas, quc nasccsics c vos criasics no
ncsno as quc nos, c cujos coros nao sao
ncnos vigorosos, rcciso c quc vossas alnas nao
scjan infcriorcs. Sc na airia nao gozavcis das
ncsnas rcgalias quc nos, nao cra orquc vosso
ncriio csiivcssc cn csquccincnio, nas orquc
vossa osiao na socicdadc vos olrigava a curar
dos ncios dc vossa sulsisicncia. Dcsics ncios c
a nin quc agora cunrc iraiar con aulio dos
dcuscs. Agora, osio quc dc ccrio nodo dcvcis
rcconIcccr vossa infcrioridadc, icndcs liccna
ara usar das ncsnas arnas, arrosiar os
ncsnos crigos, c no caso dc iriunfo cigir os
ncsnos rcnios, Aic agora vossas arnas, assin
cono as nossas, cran arco c scia; c sc cn scu
nancjo crcis ncnos dcsiros quc nos, nao causara
adniraao, visio nao icrdcs ianio vagar. Mas con
csias arnas, quc aqui vcdcs, nao scrcnos
sucriorcs. Cada un icra una saia dc nalIa
adaiada ao ciio, un cscudo no lrao csqucrdo,
cono cosiunanos irazcr, na nao dirciia una
csada ou nacIado, ara fcrir o ininigo scn
rcccio dc falIar o golc. Por conscqucncia, cn
quc difcris dc nos, a nao scr no valor, o qual
coniudo nao dcvcis nosirar cn ncnor grau? Pois
quc nais razao icnos nos do quc vos ara
dcscjar a viioria, quc ianios lcns iraz aos si?
Porvcniura rclcva nais a nos quc a vos curar da
viioria, quc da aos vcnccdorcs iodos os icsouros
dos vcncidos? Finalncnic, icndcs ouvido o ncu
86
discurso. OlIai ara as arnas. Fccclan-nas os
quc quiscrcn; vao icr con scus iaiarcas, ara
quc os alisicn na ncsna conanIia quc nos. Os
quc quiscrcn ficar na classc dc soldados
ncrccnarios, conscrvcn as arnas rorias dcsia
classc.
Ciro acalou dc falar. Os crsas, crsuadidos
quc jusiancnic vivcrian ara scnrc na niscria
sc nao quiscsscn anuir ao conviic do scu gcncral,
iodos sc alisiaran c rccclcran as arnas.
Com a notcia da aproximao dos inimigos, Ciro anima
seu exrcito por diferentes meios
Enquanio nao cIcgavan os ininigos, quc ja
sc dizia vircn narcIando, Ciro icniava foriificar
os coros dc scus soldados or ncio dc ccrccio,
cnsinava-lIcs a iaiica c infundia-lIcs coragcn.
Princiro quc iudo, rccclcu dc Ciaarcs scrvidorcs
ara o ccrciio, c lIcs ordcnou quc forncccsscn o
ncccssario a cada soldado. Dcois disio, so
crniiiu s suas iroas ccrccios conccrncnics
gucrra, crsuadido quc ara cIcgar a scr disiinio
cn qualqucr aric, c rcciso nao dcsviar ara
ouira aric a aicnao. Assin lIcs roiliu o uso
do arco c scia, so conscniindo o ccrccio da
csada, cscudo c loriga. Dcsia aric soulc dis-
los ou a laialIar dc crio con o advcrsario, ou a
confcssar quc sao aliados indignos. Ora, ial
confissao c ignoniniosa, orquc salcn quc ara
87
ncnIuna ouira coisa sao assalariados scnao
ara laialIar a favor dc qucn rccclcn o soldo.
Afora isio, cono salia quc os Ioncns
rcfcrcn scnrc os ccrccios cn quc sc da
cnulaao, ros s suas iroas aquclcs quc
rcuiava scrcn-lIcs vaniajosos. Ao soldado raso
rcconcndava a olcdicncia a scus sucriorcs,
aiividadc, valor rudcnic, crcia nos iralalIos
lclicos, clcgancia nas arnas, c cn iudo isio o
dcscjo dc louvor. Ao cniadarca rcconcndava quc
fossc ial qual un soldado inircido, c quc igual
inircidcz fizcssc or Iavcr na quincuria a scu
nando confiada. O ncsno rcconcndava ao
dccadarca accrca dc sua dccuria, ao logago a
rcsciio dc sua cooric, c da ncsna soric ao
iaiarca. Igual rcconcndaao fazia a cada un dos
ouiros cIcfcs, ara quc scu conoriancnio
irrcrccnsvcl scrvissc dc ccnlo aos oficiais
sulalicrnos, c csics or scu iurno coniivcsscn
scus sulordinados nos liniics dc suas
olrigacs.
Aos iaiarcas quc nclIor adcsirasscn suas
conanIias, ronciia rcnia-los con a
dignidadc dc quiliarca; do ncsno nodo aos
dccadarcas, cniadarcas c soldados, quc sc
disiinguisscn, con os osios dc logago, dc
dccadarca c cniadarca. Dcsia nancira os cIcfcs
vian cccuiadas suas ordcns, c iodos folgavan
con a cscrana das rcconcnsas. Ciro ainda os
88
nuiria con naiorcs cscranas, roncicndo
naiorcs galardcs no caso dc grandc succsso.
Tanlcn cn gcral rounIa rcnios s
conanIias, coorics, dccurias, quincurias, quc
nais sc singularizasscn na oniual olcdicncia a
scus sucriorcs. Eran csics rcnios os quc nais
quadravan ndolc da soldadcsca. Tais cran as
roosias dc Ciro, c a naicria dos ccrccios
niliiarcs.
Enicndcu na consiruao dc ianias larracas
dc cananIa quanios cran os iaiarcas, dando-
lIcs suficicnic iananIo ara cada conanIia.
Cada conanIia iinIa ccn Ioncns. Esia forna
dc Ialiiacs conuns ara cada conanIia lIc
arccia vaniajosa; orquc nuiridos iodos dc igual
alincnio, ncnIun soldado odia alcgar or
rcicio scu ior susicnio, or na ocasiao da
laialIa icr-sc Iavido con covardia, icr-sc
nosirado infcrior a scus canaradas. Tanlcn lIc
arccia vaniajosa, or assin adquirircn os
soldados conIccincnio uns dos ouiros;
conIccincnio quc gcra o rcsciio. Na rcscna dc
cssoas dcsconIccidas, o Ioncn, cono na
cscuridao, nais facilncnic c arrasiado raiica
dc acs ccnsuravcis. Ouira vaniagcn cra
conscguir a loa ordcn das conanIias, quc or
csia nancira csiavan ordcnadas cono na ocasiao
dc narcIa. O ncsno sc odc dizcr a rcsciio das
coorics, dccurias c quincurias. Esia loa ordcn
lIc arccia convcnicnic ara cviiar a confusao, c,
89
no caso dcla, ionarcn raidancnic scus osios;
isio con a ncsna facilidadc con quc un ariisia
junia varias cas dc cdra c nadcira,
csalIadas or difcrcnics arics, sc icn crfciio
conIccincnio dos lugarcs a quc concic cada
una dclas. Era finalncnic ouira vaniagcn o
dcscjo dc sc conscrvarcn unidos, orquc noiava
quc os aninais criados juniancnic scniian
grandc saudadc no caso dc scaraao. TinIa Ciro
iodo o cuidado cn quc scus soldados, scn
csiarcn colcrios dc suor, nao janiasscn ncn
ccasscn. Para isio ou os lcvava caa ou
ccogiiava ccrios jogos violcnios, ou os ncsnos
iralalIos rccisos dirigia dc nancira quc
roduzisscn o dcscjado cfciio. Julgava isio
vaniajoso ara acIarcn a conida nais salorosa,
ara iornar o coro nais vigoroso c ara fazcr o
cansao nais suoriavcl. Tanlcn lIc arccia
quc dcsia nancira os soldados scrian nais
iraiavcis uns ara con os ouiros cono os cavalos
cnrcgados nos ncsnos iralalIos. Dc fciio, nas
clcjas solrcssai scnrc o valor dos soldados quc
sc considcran lcn ccrciiados.
Ciro nandou fazcr ara si un avilIao ondc
coulcsscn voniadc os quc clc fossc scrvido dc
adniiir sua ncsa. Quasc scnrc convidava
iaiarcas, nao dcsdcnIando, coniudo, algunas
vczcs convidar logagos, dccadarcas, cniadarcas
c soldados, c aic ncsno una quincuria, una
dccuria, una cooric, ou una conanIia inicira.
90
Esic Ionroso conviic iinIa lugar quando via quc
sc conoriavan ncdida dc scus dcscjos. A clc c
aos convidados as ncsnas iguarias cran
arcscniadas, c a ncsna aicnao iinIa con os
scrvidorcs do ccrciio. Esia classc dc gcnic nao
lIc arccia digna dc ncnos Ionra do quc os
arauios c cnlaiadorcs. Enicndia quc clcs
dcvian scr ficis, vcrsados nas naicrias da nilcia,
crsicazcs, aiivos, vclozcs, diligcnics c
aninosos; c quc alcn dc dcvcrcn ossuir iodas
as arics quc consiiiucn un Ioncn valoroso,
cunria quc csiivcsscn na crsuasao dc quc
cran olrigados a cccuiar scn a ncnor
rcluiancia as ordcns do gcncral.
Extenso dilogo entre Ciro e seus capites
Ciro nosirava-sc nui solciio cn cnircicr os
convidados con agradavcis convcrsacs c
coriacs saluiarcs. Houvc un dia csic dialogo,
a quc Ciro dcu rincio dcsia nancira.
Porvcniura julgais quc nos sao infcriorcs
os Ioncns quc nao foran cducados cono nos?
Ou clcs nao difcrirao dc nos, qucr nas
asscnllcias, qucr no cano dc laialIa?
Qual odcra scr rcsondcu Hisiascs
scu conoriancnio no cano dc laialIa, ainda
cu nao osso dizcr; nas asscnllcias confcsso quc
sao clcs inoriunos. Nao Ia nuiio icno quc
Ciaarcs cnviou cas dc carnc c ircs ou nais
91
orcs iocaran a cada un dc nos. O cozinIciro,
fazcndo a disiriluiao circularncnic, rinciiou
or nin a rincira roda; quando foi a scgunda,
cu lIc ordcnci quc rinciiassc clo uliino c
invcricssc a ordcn da disiriluiao. A csic icno
un soldado, quc csiava no ncio, dissc griiando.
injusiia nunca rinciiar clos quc csiao no
ncio. Eu, nao qucrcndo quc Iouvcssc noiivo
dc qucia, cIanci-o ara junio dc nin, c clc
olcdcccu con ioda a fornalidadc niliiar. CIcgou
nossa vcz, c cono ja os ouiros iinIan iirado, so
vinIan as ncnorcs orcs. Eniao clc, iodo
cnfadado, dissc consigo. coisa da foriuna icr
cu vindo ara csic lugar. Eu dissc-lIc. Nao vos
aflijais; vai ja concar a icrccira roda, c iirarcis a
naior orao. CIcga o cozinIciro, iiro cu
rinciro, clc cn scgundo lugar, c scguindo-sc o
icrcciro, arcccu o locado dcsic naior quc o scu;
rcjciiou o quc iinIa iirado ara iirar ouiro. nas o
cozinIciro cnsando quc clc nao qucria nais,
coniinuou a disiriluiao anics quc clc iirassc
ouiro locado. Ficou iao raivado con csic caso,
quc, icndo ja conido a orao quc anics ionara,
cIcio dc confusao c dc colcra cniornou o nolIo
quc ainda lIc rcsiava. O logago, quc csiava
roino, rcscnciando isio, laiia as alnas, c
nao sc fariava dc rir. Eu, quc ianlcn nao odia
conicr o riso, dissinulava iossindo. Ora, aqui
icndcs, Ciro, o roccdincnio dc un dos nossos
soldados.
92
Todos riran cono cra naiural, ao ouvircn
csia narraao. Dcois un iaiarca ionou a
alavra c falou assin.
Ciro, arccc quc Hisiascs dcu con un
Ioncn inoriuno. Eu, dcois quc nos dcsics as
ncccssarias insirucs, c dcscdisics as
conanIias ara nos as discilinarnos scgundo
vossas ncsnas insirucs, rinciici a ccrciiar
una cooric. Coloquci o logago cn rinciro lugar,
airas dclc un soldado nancclo, c dcois os
ouiros nos lugarcs quc nc arcccran
convcnicnics. Eu osici-nc frcnic olIando ara
a cooric, c, quando julguci a roosiio, nandci
avanar. Eniao o soldado nancclo assa adianic
do logago c narcIa na vanguarda. Quc fazcis?
dissc-lIc cu. Vou avanando, cono nandasics.
MinIa ordcn cra ara iodos avanarcn c nao
soncnic vos. Eniao clc voliou-sc ara scus
canaradas c dissc. Nao ouvis dizcr quc
narcIcn iodos? Todos assaran adianic do
logago, c narcIavan ara o lugar quc cu
ocuava. O logago cIana-os a scus osios, c clcs
clanan irriiados. A qucn sc Ia dc olcdcccr?
Un nanda avanar, ouiro nao conscnic. Eu,
quc dcsdc o rincio lcvara isio con acicncia,
iornci a forna-los, c dissc quc ncnIun
concassc a narcIar scn vcr narcIar o quc
csiava adianic, c quc sua aicnao ioda dcvia
csiar cn scgui-lo. A csic icno vcio icr conigo
un ncnsagciro, quc ariia ara a Pcrsia, c nc
93
cdia una caria, quc cu cscrcvcra ara ninIa
fanlia. Eu, cono o logago salia ondc cla csiava,
ordcnci-lIc quc fossc dcrcssa lusca-la. Elc foi
logo corrcndo; aquclc soldado, dc quc Ia ouco
falci, o scguiu con loriga c csada, ioda a cooric
o scguiu c vcio con a caria. Tao csiriiancnic
ninIa cooric guarda vossas ordcns. Os ouiros,
cono cra naiural, riran vcndo vir a caria
cscoliada.
Juiicr c nais dcuscs cclanou Ciro,
quc canaradas nos icnos, quc iao
rcconIcccdorcs sao, quc con una cqucna
rcfciao sc odc conciliar sua anizadc, c iao
olcdicnics alguns quc cccuian as ordcns anics
quc lIcs scjan iniinadas. E nao sci quc sc
ossan dcscjar nclIorcs soldados.
Ciro ria-sc, c ao ncsno icno clogiava assin
os soldados. Un iaiarca, cIanado Aglaiiadas,
Ioncn dc conlciao ausicra, quc
acidcnialncnic sc acIava na larraca, fcz csia
crgunia.
Pcnsais, Ciro, quc c vcrdadc o quc dizcn
csics Ioncns?
Quc ncccssidadc icn clcs dc ncniir?
Para fazcr rir, c or isso jacianciosos
invcnian conios dcsia ordcn.
94
Mais dcvagar, nada dc alicar-lIcs a
dcnoninaao dc jacianciosos, dcnoninaao
alicavcl aos quc sc ufanan dc nais ricos ou
nais valcnics do quc sao, c roncicn fazcr nais
do quc odcn, c iudo isio con o fiio do inicrcssc.
Aos quc rocuran divcriir scus colcgas scn
inicrcssc ariicular, scn dano dc ningucn, or
quc sc lIcs nao Ia dc alicar con nais jusiia o
cicio dc urlanos c faccios, do quc o dc
jacianciosos?
Dcsiaric Ciro dcfcndia os quc iinIan con
suas narracs divcriido a asscnllcia. O quc
Iavia narrado a jocosa Iisioria da caria,
aosirofou assin Aglaiiadas.
Salcndo vos quc so qucrcnos causar-vos
julilo, c nao rcjudicar-vos, assin ncsno nos
iraiais con iania scvcridadc; quc vigorosos
viiucrios nao nos irrogarcis, sc icniasscnos
fazcr-vos cIorar, nancira daquclcs quc dc
roosiio fazcn conosics funclrcs cn vcrsos
ou rosa ara dcsafiar as lagrinas.
MinIas viiucracs sao jusias dissc
Agiiadas c ninIa oiniao c quc qucn rovoca
o riso aos anigos, concic una aao nais
crininosa do quc o quc lIcs rovoca as lagrinas.
Sc raciocinardcs rciancnic, conIcccrcis quc falo
vcrdadc. Nao c scn fazcr cIorar scus filIos, quc
os ais lIcs conunican os diiancs da rudcncia;
95
nao c scn fazcr cIorar scus disculos, quc os
ncsircs lIcs dao a uiil insiruao. As lcis ianlcn
fazcn cIorar os cidadaos, olrigando-os a scr
jusios. E odcrcis vos dizcr quc os quc novcn o
riso fazcn os Ioncns vigorosos ou os fazcn nais
aios ara a adninisiraao ariicular ou
ullica?
Vos, Aglaiiadas, dissc cniao Hisiascs
sc quiscrdcs scguir ncu consclIo, con os
ininigos icniarcis dc loa voniadc fazcr
disiriluiao do cIoro, quc julgais dc ianio rco;
c conosco quc sonos anigos rcariircis con
lilcralidadc o riso, quc ianio dcsrczais. Has dc
icr grandc rovisao dclc cn dcosiio, visio quc o
nao consunis con os vossos anigos ncn con
vossos Ioscdcs. Porianio ncnIun rcicio valc
ara no-lo nao lilcralizar.
Vos qucrcis dissc Aglaiiadas iirar dc
nin naicria ara vosso divcriincnio?
Por Juiicr rcsondcu o logago isso
cra una loucura. Dc vos nais facil c iirar una
fasca dc fogo, do quc un ar dc riso.
A csic icno iodos os quc conIccian o gcnio
dc Aglaiiadas riran, c o ncsno Aglaiiadas nao
dc dciar dc sorrir.
96
Injusio logago dissc cniao Ciro
corroncis csic Ioncn iao scrio, fazcndo-o rir,
scndo clc ininigo do riso.
Assin acalou csia ccna. Eniao, Crisanias
ionou a alavra c dissc.
Ciro c vos iodos quc vos acIais
rcscnics, csiou crsuadido quc nossos soldados
nao icn iodos o ncsno valor; nas no caso dc
lon succsso, iodos Iao dc qucrcr igual galardao.
Ora, nada julgo nais injusio do quc scrcn o foric
c o fraco igualncnic galardoados.
Canaradas, a csic rcsciio o nclIor c
ouvir o voio do ccrciio; o qual dccidira, sc, no
caso dc viioria, rclcva confcrir a iodos iguais
galardcs, ou scrcn csics scgundo o valor dc
cada un.
Mas ara quc Iavcis dissc Crisanias
dc consuliar o ccrciio, c nao rcscrcvcr logo
cono sc Ia dc fazcr? Pois nao icndcs ja insiiiudo
jogos c roosio rcnios?
Aqui nao sc da o ncsno caso rcsondcu
Ciro o fruio dcsia ccdiao, oliido clo
iralalIo dos soldados, scra, scgundo nc arccc,
or clcs considcrado cono coisa quc lIcs
cricncc. Enquanio a ronocs osso fazc-las
scn quc clcs nc iacIcn dc injusio, orquc
97
rcconIcccn cn nin o dirciio dc govcrna-los,
aicnia ninIa Iicrarquia.
Pcnsais dissc Crisanias quc o
ccrciio rcunido dccidc quc as Ionras c dadivas
scjan disiriludas scgundo o ncriio dc cada un?
Assin nc arccc rcsondcu Ciro nao
so orquc da vossa aric Iavcis dc arovar a
uiilidadc dcsia ncdida, nas ianlcn orquc clcs
Iao dc cnvcrgonIar-sc dc sc oor a quc icnIan
naior galardao os soldados quc iivcrcn fciio nais
rclcvanics scrvios ao Esiado. E cnso quc aic os
nais fracos Iao dc alaudir csia ncdida cn rol
dos nais valorosos.
Era norncnic or causa dos Ionoiinos quc
Ciro qucria fazcr assar csia lci. Esiava
crsuadido quc clcs sc farian nais valorosos sc
soulcsscn quc a rcconcnsa Iavia dc
cnarclIar con scus aios dc valor. E agora lIc
arccia a ocasiao dc colIcr os voios, cnquanio os
Ionoiinos csiavan rcccosos dc scrcn
rcnuncrados con os ncsnos rcnios quc a
nuliidao. Todos, quc csiavan na larraca, cran
dc oiniao quc o oljcio fossc sulnciido a
discussao, c dizian quc scria arovado or iodos
quc iinIan conscicncia dc scu valor. Eniao un
iaiarca dissc con ccrio ar dc riso.
Eu conIco un soldado raso quc oinara
cla dcsigualdadc dc disiriluiao.
98
Logo un crguniou qucn cra.
un canarada ncu quc scnrc qucr icr
naior quinIao quc os nais.
Logo ouiro crguniou.
Tanlcn qucr icr naior aric no iralalIo?
Isso nao. Fui aanIado cn ncniira. Con
ioda a conlaccncia clc conccdc quc os ouiros
icnIan naior aric nos iralalIos.
Eniao Ciro rcciiou csic discurso.
Anigos, ara icr un ccrciio vigoroso c
olcdicnic, cnicndo quc soldados iais cono cssc
dcvcn scr rcfornados; orquc a gcncralidadc dos
soldados scndo ial quc vao ara ondc os
conduzcn, Ioncns viriuosos conduzi-los-ao
viriudc, Ioncns viciosos ao vcio, os quais nuiias
vczcs alcanan naior scquiio quc os viriuosos. O
vcio, caninIando or una csirada cIcia dc
dclcias, facilncnic crsuadc a scgui-lo; a viriudc,
indo or lugarcs cscarados, icn grandc
dificuldadc cn airair os Ioncns, csccialncnic
quando ouiros os convidan ara una csirada dc
facil iransiio, cn iudo suavc. Ora, os quc sao
viciosos unicancnic or covardia c indolcncia, cu
os conaro aos zangaos, quc rcjudican scus
conanIciros na rcariiao dc vvcrcs. nas os
quc alcn dc scrcn indolcnics rcclanan con
99
dcscjo naior rcconcnsa, dao icrrvcl ccnlo a
scus canaradas. E cono nuiias vczcs csics
Ioncns viciosos ganIan ccria influcncia cnirc os
ouiros, con iodo o cncnIo c rcciso lani-los do
coro do ccrciio. Nao curcis dc rccncIcr as
conanIias con cidadaos; dc iodas as nacs
alisiai os nais rolusios, quc nais Ionra vos
dccn; assin cono fazcis a rcsciio dos cavalos,
dcsrczando os do rcino, c cscolIcndo os
nclIorcs. Qucro rovar con ccnlos a uiilidadc
dcsia douirina. Cono odc corrcr con vclocidadc
un carro uado or cavalos vagarosos? Cono
odc rcinar a jusiia cn un ccrciio, scndo
injusios os soldados? Cono c ossvcl scr una
casa lcn adninisirada, sc forcn naus os
doncsiicos? Quao ncnor dano rccclc, nao os
icndo, do quc icndo doncsiicos injusios quc a
criurlan? Anigos, dcvcis salcr quc arovciia a
culsao dos soldados viciosos, nao so or sc
ficar livrc dclcs, nas os quc ainda rcsiarcn con
algun vcio iraiarao dc curgar-sc; c os
viriuosos, vcndo os viciosos colcrios dc orolrio,
coniinuarao a culiivar a viriudc con nuiio naior
ardor.
Ciro s icrno ao scu discurso, quc ncrcccu
a arovaao dc iodo o audiiorio.
Ciro cnirou dc novo a graccjar. Tcndo noiado
quc un logago fizcra scniar junio dc si un
100
Ioncn dc longas larlas c dc nui fcio scnllanic,
cIanou-o clo scu nonc c lIc dissc.
or sua gcniilcza quc vos, Sanlaulas,
nancira dos grcgos, irazcis cn vossa conanIia
csic nancclo, quc sc scniou ao vosso lado?
vcrdadc, folgo nuiio con sua rcscna c
convivcncia.
Ao ouvircn csias alavras iodos olIaran
ara o ial nancclo, c vcndo sua circna fcaldadc
uscran-sc a rir.
Sanlaulas dissc un dclcs quc
scrvio vos rcsiou csic Ioncn ara caiar a
vossa afciao?
Eu vo-lo digo, canaradas. ninIa
cIanada, ou fossc dc dia ou dc noiic, nunca csic
Ioncn alcgou o ncnor rcicio, c scnrc a
assos acclcrados nc olcdccia. Iniinadas
ninIas ordcns, nunca vi quc clc as cccuiassc
scn suar. Dcnais, con ccnlos c nao con
alavras fcz quc os dozc sc confornasscn con clc
cn olcdcccr con a ncsna oniualidadc.
OI, icndo clc iao grandcs qualidadcs
dissc un dos circunsianics nao o lcijais, cono
sc faz cnirc arcnics?
101
Nao acudiu o fcio clc nao gosia dc
iralalIos cnosos. Sc clc nc lcijassc, isso faria
as vczcs dc iodos os ccrccios.
Dcsia nancira sc cnirciinIan cn assunios
scrios c jocosos. Finalncnic fciias as icrcciras
lilacs, c invocados os dcuscs, dissolvcu-sc a
asscnllcia c cada un sc rccolIcu ao scu lciio.
Discusso concernente aos prmios com que deviam ser
recompensados os servios
No dia scguinic, Ciro rcuniu scus soldados c
lIcs falou assin.
Anigos, csia a cIcgar o dia da laialIa, os
advcrsarios vcn-sc aroinando. Sc ficarnos
viioriosos, cairao cn nosso odcr as cssoas c os
icsouros dc nossos ininigos; sc fornos vcncidos
(ianlcn nos dcvcnos lcnlrar disso} iudo quc
ossunos ira arar s naos dos ininigos.
Porianio c rcciso salcr quc quando os
conlaicnics csiao crsuadidos quc nao odcrao
olicr o iriunfo scn quc cada un onIa dc sua
aric iodos os csforos, o iriunfo c infalvcl;
orquc, cn ial caso, iudo quc c ncccssario fazcr-
sc icn ronia cccuao. Pclo conirario, sc cada
un dos soldados cnsar quc odc cnircgar-sc ao
dcscanso, orquc os ouiros surirao suas falias,
salci quc iodos clcs ccrincniarao iodos os
nalcs rcunidos. Os dcuscs icn csiaiudo quc os
quc carcccn dc csinulos ara agir con valor
102
scjan nandados or ouiros. Porianio lcvanic-sc
algun dc vos c dcclarc quc ncios julga nais
favoravcis ara aninar os soldados raiica dc
acs valorosas, sc confcrindo os rcnios aos quc
naiorcs crigos arrosiarcn, sc rcniando a iodos
scn disiinao.
Lcvaniou-sc o Ionoiino Crisanias, Ioncn
dc fraca csiaiura c ouca gcniilcza, nas dc
consunada rudcncia, c assin falou.
Esiou na crsuasao, o Ciro, dc quc
discuiis csia naicria, nao orquc cnsais quc os
naus c lons dcvan scr igualncnic
rcconcnsados, nas ara ccrincniar sc
Iavcra algucn quc sinia quc scn raiicar
ncnIuna aao ncriioria, dcvc icr aric nos lcns
oliidos clo valor dos ouiros. Eu nao icnIo cs
vclozcs ncn naos rolusias; or isso, a scr
julgado or ninIas acs cororcas, nao odcrci
scr o rinciro, ncn o scgundo, c arccc-nc quc
ncn o nilcsino c ialvcz ncn o dccino nilcsino.
Mas csiou lcn ccrio quc, sc os nais vagarosos sc
Iouvcrcn con coragcn, ianlcn cu icrci a aric
quc or jusiia nc cricnccr; orcn, sc os
covardcs nada fizcrcn, c agircn scn coragcn os
quc icn foras c valor, rcccio icr quinIao divcrso
dos quc a viioria cosiuna dar, c quinIao nais
avuliado do quc cu qucrcria.
103
Acalado o discurso dc Crisanias, lcvaniou-sc
Fcraulas, con cuja faniliaridadc Ciro sc arazia,
acsar dc sua laia csiirc. Sua rcscna cra
gravc c indicava grandc coragcn. Fcraulas falou
assin.
Ciro c nais crsas, quc rcscnics vos
acIais, agora cnso cu quc iodos nos sonos
igualncnic conciiados a orfiar clo rcnio, quc
Ia dc adjudicar-sc aos fciios dc valor. O ncsno
alincnio c ara iodos, iodos icn cnirada nas
ncsnas asscnllcias, a iodos sao roosias as
ncsnas rcconcnsas, a olrigaao dc olcdcccr
aos sucriorcs a iodos c rcscriia, c noio quc Ciro
condccora a oniual olcdicncia. Mosirar dcnodo
no cano da laialIa nao c caracicr quc
convcnIa a un c a ouiro nao, cn iodos c
rcuiado do naior ncriio. Agora sc nos arcscnia
un nodo dc clcjar cn quc iodos os Ioncns sao
vcrsados naiuralncnic, assin cono ianlcn os
aninais icn cada un sua nancira dc conlaicr,
cnsinada cla naiurcza. Assin o loi fcrc con o
cIavclIo, o cavalo con as aias, o cao con a
loca, o javali con as rcsas. Todos clcs salcn
cviiar os golcs, c isio scn icr frcqucniado un so
ncsirc. Por isso dcsdc a infancia cu salia aarar
os golcs dc quc cra ancaado, c na falia dc
ouira coisa cn quc os aarassc, csicndia os
lraos c incdia os golcs quanio nc cra
ossvcl. Ningucn nc cnsinava isio. ois aic cra
casiigado quando o fazia. Scndo cu ainda criana,
104
ondc qucr quc vissc una csada, lanava nao
dcla, salia or ondc a Iavia dc scgurar, cnsinado
so cla naiurcza, cono vos digo. Esia c ouiras
coisas fazia cu scn crnissao dc ncus ais, nas
conclido cla fora do insiinio. Sc csiava cn
lugar rciirado, iudo a quc cu odia cIcgar cra
viina dos golcs dc ninIa csada; c isio, alcn
dc nc scr naiural, cono o andar c corrcr, cra
oljcio dc razcr. Ora, ja quc icnos arnas ara
cujo uso sc rcqucr nais anino quc aric, or quc
nao Iavcnos dc cnirar con voniadc cn cnulaao
con os Ionoiinos? Os rcnios dc valor sao
iguais, c iodavia nao c igual a foriuna quc vanos
cor ao crigo. clcs ccn una vida cIcia dc
Ionras, quc sao o naior razcr do Iunano
cisiir; nos so conos una vida olscura, cIcia
dc iralalIos, dificlina dc lcvar. O quc cn nin
rincialncnic gcra naior cnulaao, c quc Ciro
Ia dc scr o juiz, Ciro quc nao julga con invcja,
Ciro, aircvo-nc a jura-lo, quc nao csiina ncnos
os soldados valcnics do quc a si rorio, c quc
icn nais saiisfaao cn rcariir con clcs scus
lcns do quc cn dcsfruia-los clc rorio. Eu lcn
sci quc os Ionoiinos sc ufanan dc icr arcndido
a suoriar a fonc, a scdc, o frio; ignoran quc
ianlcn isso nos foi cnsinado cla nais Ialil
ncsira, qual c a ncccssidadc. vcrdadc quc clcs
ianlcn irazcn arnas; orcn icn-sc alicado
ioda a indusiria a scrcn nui lcvcs. A nos,
olrigados a andar c a corrcr con grandc cso dc
105
arnas, ja csias nos arcccn anics asas do quc
cargas. Enfin, dcclaro, Ciro, quc Ici-dc cigir
una rcconcnsa quc csicja cn Iarnonia con os
scrvios quc rcsiar. A vos, conanIciros,
corio-vos a cnirar na lidc con os Ionoiinos,
quc csiao cncnIados cn conicndcr conosco.
Acalando Fcraulas dc falar, lcvaniaran-sc
nuiios ara aoiar os discursos dc anlos os
oradorcs; c foi asscniado quc os galardcs sc
confcrisscn scgundo o ncriio dc cada un, c Ciro
fossc juiz. Assin icrninou csic ncgocio.
Exerccios militares imitao de batalhas campais
Passado algun icno, Ciro convidou ara
una ccia un iaiarca con ioda a sua conanIia.
TinIa clc visio quc csic iaiarca dividira sua
gcnic cn dois gruos, c os osiara cn ordcn dc
laialIa un dc cada lado. A ioda a conanIia
dcu lorigas c cscudos. a un dos gruos forncccu
canas grossas, a ouiros dissc quc aanIasscn
iorrcs c aiirasscn. Esiando iudo ronio, dcu
sinal ara concar a lriga. Eniao os quc
dcscdian iorrcs, con clcs ian accriar nas
lorigas, cscudos, coas c crnas dc scus
aniagonisias. nas ao aroinarcn-sc uns dos
ouiros, o gruo arnado dc canas fcria as coas,
as naos, as crnas dos conirarios, c ianlcn o
dorso c as orclIas dos quc sc alaiavan ara
aanIar iorrcs. c or fin os ian crscguindo
con grandc Iilaridadc c dando forics
106
gargalIadas. Os soldados crscguidos or scu
iurno sc arnavan dc canas c fazian o quc lIcs
acalavan dc fazcr. Ciro folgava nuiio, noiando a
indusiria do iaiarca, c a olcdicncia dos
soldados, advcriindo quc csics ccrccios
adcsiravan c divcriian os soldados, c ianlcn
quc ficavan vcnccdorcs os quc vinIan arnados
cono os crsas. Convidou-os ara a ccia, c,
vcndo uns con as crnas ouiros con as naos
ligadas, crguniou o quc lIcs iinIa aconiccido.
Fcsondcran quc iinIan sido fcridos con
iorrcs. Tornou a crguniar sc quando csiavan
crio ou longc dc scus advcrsarios. Fcsondcran
quc quando csiavan longc, c quc ao
aroinarcn-sc, iudo cra divcriincnio. Os quc
iinIan sido fcridos con canas, clanavan quc
ara clcs nao fora divcriincnio, c ao ncsno
icno nosiravan as fcridas, uns nas naos,
ouiros no cscoo, alguns no rosio. Eniao, cono
cra naiural, uscran-sc a rir uns dos ouiros. No
dia scguinic viu-sc o cano cIcio dc soldados
cnircgucs ao ncsno ccrccio; c sc cnircgaran
iodos a clc, scnrc quc nao Iavia oljcio nais
scrio cn quc cuidar.
Un dia viu quc un iaiarca vinIa da aric
do rio ara o janiar con sua conanIia, ioda
fornada cn una coluna, c, quando julgou a
roosiio, ordcnou quc a scgunda, icrccira c
quaria coorics avanasscn, c quc cada un dos
logagos dividissc cn duas arics sua cooric, dc
107
nodo quc os dccadarcas vinIan a ficar na
rincira linIa. Ordcnou dcois quc iornasscn a
dividir suas coorics, dc nancira quc ianlcn os
cniadarcas vinIan a ocuar a rincira linIa.
CIcgando oria da icnda, nandou quc fosscn
cnirando ncsia ordcn, a rincira cooric, a
scgunda, a icrccira c quaria, c na ncsna ordcn
os fcz arcscniar ncsa. Ciro, cnIorado da
acicncia, discilina c zclo do iaiarca, o
convidou ara a ccia con ioda a sua conanIia.
Eniao ouiro iaiarca, quc ali sc acIava, dissc
ara Ciro.
Nao convidais ianlcn a ninIa
conanIia? Ela icn os ncsnos ccrccios anics
da ccia, c acalada csia, o oficial da uliina cooric
sai cn rinciro lugar, dc nancira quc os
soldados da rciaguarda vao agora ocuando a
vanguarda. Scguc-sc a scgunda cooric, dcois a
icrccira, dcois a quaria. Dcsiaric arcndcn a
fazcr una rciirada cn ordcn. Quando sanos a
asscio, sc narcIanos ara o oricnic, coloco-nc
cu frcnic, c scguc-nc a rincira cooric, dcois
a scgunda, icrccira c quaria, as dccurias c
quincurias; sc vanos ara o ocidcnic, sao os
uliinos soldados quc narcIan frcnic. Acsar
dcsia invcrsao, quc nc c na rciaguarda, iodos
nc olcdcccn igualncnic; c acosiunan-sc assin
a narcIar cn iodos os osios, con a ncsna
olcdicncia.
108
Ordcnais scnrc cssas cvolucs?
crguniou Ciro.
Todas as vczcs quc vanos ccar.
Eu vos convido, ois, visio quc ccrciiais
os soldados anics c dcois da ccia, dc dia c dc
noiic; con o ccrccio lIcs auncniais as foras do
coro, con a discilina as da alna. E icndo vos
fciio cvolucs dulas, c ianlcn jusio quc
icnIais un lanqucic dulo.
Mas nao Ia dc scr no ncsno dia, so no
caso quc nos dcis csinago dulo.
Tal fin icvc csia rcuniao. No dia scguinic c
no incdiaio, Ciro convidou csia conanIia, cono
iinIa ronciido; c as ouiras, asirando a igual
Ionra, iraiaran dc iniia-la.
Ciaxares e Ciro do audincia aos embaixadores da ndia
Determina-se uma expedio contra a Armnia
Un dia quc Ciro assava rcvisia s suas
iroas, cIcgou un ncnsagciro dc Ciaarcs, quc
lIc dava noicias da vinda dc una cnlaiada da
ndia, c lIc ordcnava quc voliassc quanio anics.
Por ordcn dc Ciaarcs dissc o
ncnsagciro irago-vos aqui un riqussino faio.
Elc qucr quc vos arcscnicis aos cnlaiadorcs
luzidissinancnic vcsiido, ara quc clcs noicn
cono vos lIcs aarcccis.
109
Ciro ordcnou ao rinciro iaiarca quc sc
osiassc a frcnic, fornando a conanIia cn una
so coluna, c colocando-sc dirciia. Dcois
nandou ao ncsno quc iniinassc csia ordcn
scgunda, c dcsia nancira fossc assando or
iodas clas. Assin sc cccuiou roniancnic. En
ouco icno o ccrciio arcscniava irczcnios dc
frcnic, quc cra o nuncro dos iaiarcas, c ccn dc
fundo. Fornado assin o ccrciio, osiou-sc
frcnic c rinciiou a narcIar acclcradancnic. E
advcriido quc cla rua quc dciiava ara o alacio
nao calian irczcnios Ioncns dc frcnic, nandou
quc as rinciras dcz conanIias o scguisscn,
airas dcsias fosscn as dcz incdiaias, c assin
succssivancnic. Dcscdiu dois ajudanics ara a
loca da rua, a fin dc anunciar o quc dcvian
fazcr no caso quc o ignorasscn. CIcga s orias
dc Ciaarcs, c nanda quc o rinciro iaiarca
fornc sua conanIia con dozc dc fundo, c
coloquc frcnic os dodccarcas junio do alacio.
Esia ordcn assou s ouiras conanIias c foi
cccuiada. Ciro cnirou no alacio, c iodo vcsiido
crsa, arcscniou-sc a Ciaarcs. Esic, assin
quc o viu, folgou dc sua roniidao, clo conirario
da sinlicidadc dc scu vcsiuario c dissc-lIc.
Porvcniura qucrcis aarcccr dcssa
nancira aos ndios? Eu dcscjava quc vos
arcscniasscis rinorosancnic vcsiido. Era
Ionra ara nin vcrcn clcs un solrinIo ncu
con ioda a nagnificcncia.
110
Ao quc Ciro rclicou.
Porvcniura sc nc arcscniassc vcsiido dc
urura, adornado dc lracclcics c colarcs, nas
nao roniancnic, Ionrava-vos nais do quc
olcdcccndo-vos con iania roniidao c con un
ccrciio iao nuncroso c iao lcn discilinado,
ornado cu c ncus soldados con os cnfciics do
suor c da diligcncia?
Ciaarcs, vcndo a solidcz dcsias rcflccs,
nandou cnirar os ndios. Esics disscran.
Sonos cnviados clo rci da ndia, quc
nanda salcr qual c a causa da gucrra cnirc os
ncdos c os assrios. Ouvida a vossa rcsosia,
ariircnos ara a Assria, ara nos infornarnos
do ncsno. Tanlcn vinos cncarrcgados dc
dcclarar a anlos quc nosso solcrano scguira a
arcialidadc do ofcndido.
Nos rcsondcu Ciaarcs nao
ofcndcnos o rci da Assria. Idc, c ouvi o quc clc
diz.
Ciro crguniou sc lIc cra lciio fazcr una
advcricncia, c con crnissao dc Ciaarcs, falou
assin.
Dizci ao rci dos ndios (no caso quc ncrca
a arovaao dc Ciaarcs} quc nos o clcgcnos ara
111
juiz dc nossa conicnda, sc o assrio dcclarar quc
foi or nos ofcndido.
Acalada a audicncia, auscniaran-sc os
cnlaiadorcs. Saran os ndios, c Ciro falou
assin.
Ciaarcs, quando sa da airia, nao irouc
conigo nuiio dinIciro, c so nc rcsia una
cqucnssina aric. Casici-o con os soldados.
Talvcz o quc digo vos csanic, forncccndo vos scu
susicnio; nas noiai quc o consuni cn Ionras c
lilcralidadcs con os soldados dc ncrccincnio
soncnic. Esiou crsuadido quc iodos quc
quiscrcn icr lons conanIciros cn scus
iralalIos, conscgui-lo-ao nclIor con coriacs
c lcncfcios do quc olrigando c naliraiando. Do
ncsno nodo, o gcncral, ara icr soldados
aninosos, Ia dc caiar sua afciao con lons
nodos c lilcralidadcs. O gcncral dcvc rocurar
quc os soldados lIc scjan afcios, nao invcjcn
sua roscra foriuna ncn o dcsanarcn na
advcrsa. Pcnsando assin, vcjo quc rcciso dc
dinIciro; nas, ncsic caso, scndo iao grandcs
vossas dcscsas, nao icn lugar rccorrcr so a vos.
Considcrcnos nos anlos o oljcio dc nancira quc
vos nao vcnIais a scniir a nngua dc dinIciro;
ois lcn sci. quc, csiando rovidos vossos cofrcs,
ianlcn nao scniirci sua falia, csccialncnic
scndo ara fins quc rcvcrian cn rovciio vosso.
Ha ouco vos ouvi dizcr quc o rci da Arncnia
112
concou a iraiar-vos con dcsrczo, quando icvc
noicia quc os ininigos narcIavan conira nos;
quc nao cnviou iroas ncn agou o iriluio quc
dcvia.
vcrdadc, nas cu nao sci sc c nclIor
ariir conira clc c olriga-lo a saiisfazcr o iriluio,
sc dcia-lo or cnquanio, ara nao dar lugar a
quc clc va aliar-sc con os ouiros ininigos.
Scus icrriiorios csiao alcrios?
Nao sao nuiio foriificados. Ha orcn
nonianIas ondc odc r-sc cn scgurana a si c
scus icsouros, salvo no caso dc un acriado
lloqucio, cono ouirora fizcra ncu ai.
Sc nc quiscrdcs cnviar con suficicnic
nuncro dc cavalciros, cuido quc con o socorro
dos dcuscs Ici-dc conscguir quc clc vos nandc
iroas c vos aguc o iriluio; c aic cscro quc Ia
dc iornar-sc nais nosso anigo do quc agora c.
Esiou convcncido quc clc nais dcrcssa
Ia dc ccdcr a vos do quc a nin. TcnIo ouvido
dizcr quc alguns dc scus filIos foran vossos
conanIciros na caa c or isso c rovavcl quc
vao icr convosco; c ficando csics cn vosso odcr,
as coisas corrcrao ncdida dc nossos dcscjos.
Parccc-vos quc dcvcnos oculiar csic
rojcio?
113
Sin, ara os aanIar dcsrcvcnidos.
Ouvi, ois, sc qucrcis salcr ninIa oiniao.
Muiias vczcs icnIo caado nas froniciras quc
scaran vosso rcino do da Arncnia, c ja icnIo
lcvado alguna cavalaria vossa.
O ncsno odcis agora fazcr scn roduzir
dcsconfiana aos ininigos; nas sc lcvardcs nais
iroas do quc cosiunais, infalivclncnic
susciiarao.
Mas quc lclo rcicio aic ara os nossos!
Anunciar-sc-a quc cu rojcio una grandc caada,
c ullicancnic cdirci aric dc vossa cavalaria.
Dizcis nuiio lcn. Eu so vos darci un
cqucno nuncro dc cavalos, dcclarando quc
icnciono ir aos casiclos quc dcnoran do lado da
Assria; c na vcrdadc cu qucro ir foriifica-los o
nais quc for ossvcl. Mas quando ariirdcs con
vossas iroas c iivcrdcs caado dois dias, cnviar-
vos-ci suficicnic nuncro dc cavalos c infanics,
con quc vos logo vos orcis cn narcIa. Eu, con
as rcsianics foras, osiar-nc-ci crio, ara nc
arcscniar quando for rcciso.
Logo Ciaarcs rcuniu sua cavalaria c
infaniaria, c nandou adianic ara os casiclos
carros dc vvcrcs. Ciro fcz sacrifcios cla loa
jornada c nandou cdir a Ciaarcs os cavalciros
114
nais jovcns; nas nao olsianic a voniadc dc
nuiios, so un cqucno nuncro lIc foi conccdido.
Ciaxares e Ciro partem para a Armnia sob o pretexto de
uma caada
Ja Ciaarcs ia avanando ara os
ncncionados casiclos con suas foras dc c c dc
cavalo, quando Ciro, dcois dc sacrificar aos
dcuscs cla fclicidadc da ccdiao da Arncnia,
ariiu, cono sc fora una caada. Pouco iinIa
narcIado quando una lclrc ia fugindo, c una
aguia quc ia voando con lon agouro, laiou
solrc cla, arrclaiou-a nos arcs, c solrc un
ouiciro dcvorou a rcsa. Ciro folgou con csic
rodgio, adorou Juiicr, c dissc ara qucn
csiava rcscnic.
A caada scra fcliz, sc Dcus quiscr.
CIcgando s froniciras, dcu rincio
caada, cono cosiunava. O grosso da infaniaria
c cavalaria foi adianic laicr a caa, cnquanio quc
gcnic cscolIida ioava con os aninais quc ian
fugindo, crscguia-os, c assin aanIava nuiios
javalis, vcados, calras nonicscs c asnos lravios.
Dcsia uliina csccic dc aninais ainda Iojc Ia
nuiios ncsics lugarcs. Concluda a caada,
aroinaran-sc das froniciras da Arncnia c
ccaran. No dia scguinic iornaran a caar,
cIcgando aos nonics quc dcscjavan, c ccaran,
icrninada a caada. Advcriido quc o ccrciio dc
115
Ciaarcs vinIa cIcgando, lIc cnviou un
ncnsagciro, soliciiando quc ccasscn na disiancia
dc duas arasangas. Pcnsava quc assin
surrccndcria o ininigo. Tanlcn cdia ao cIcfc
vicssc juniar-sc con clc ianio quc a ccia
icrninassc. Dcois da ccia convocou os iaiarcas,
c rcscnics quc clcs foran, lIcs falou assin.
Anigos, o rci da Arncnia cra anics aliado c
iriluiario dc Ciaarcs; agora, cono vc quc os
assrios nos fazcn gucrra, nao qucr forncccr
iroas ncn agar o iriluio. clc quc Iavcnos dc
caar, c cu vou dizcr cono dcvcnos agir. Vos,
Crisanias, dcois dc algun rcouso, narcIai con
nciadc do ccrciio crsa, c idc ocuar as
nonianIas ara ondc dizcn quc o rci cosiuna
fugir quando sc vc cn crigo. Dar-ic-ci guias.
Dizcn quc aquclas nonianIas sao nui silvosas,
dc nancira quc nao odcn olscrvar vossos
novincnios. Todavia dcscdi adianic do ccrciio
alguns soldados vclozcs, quc no irajo c nuncro
ossan scr iidos or ladrcs, os quais, sc
cnconirarcn alguns arncnios, aanIarao os quc
udcrcn, cviiando assin quc clcs vao dar aric a
scus conairioias, c os quc nao udcrcn
arisionar, afugcnia-los-ao aicrrados, dc soric
quc, nao odcndo clcs vcr o grosso do ccrciio, so
ionarao ncdidas rclaiivas a ladrcs. Eis o acl
quc icndcs dc rcrcscniar. Eu, acnas clarcar o
dia, ondo-nc frcnic dc nciadc da infaniaria c
dc ioda a cavalaria, narcIarci cla lancic ara
116
o alacio do rci. Sc sc ouscr, ncccssario c
conlaicr. sc sc rciirar, c rcciso crscgui-lo; sc
fugir ara as nonianIas, cricncc-vos nao dciar
cscaar un so arncnio. una vcrdadcira
caada; nos laicnos o cano, vos arnais as
rcdcs. Lcnlrai-vos quc, anics dc agiiar a caa, c
ncccssario incdir iodas as assagcns, c quc os
caadorcs quc as ocuarcn dcvcn csiar
cscondidos ara os aninais nao rciroccdcrcn.
Crisanias, nao faais agora o quc algunas
vczcs fazcis cla aiao quc vos doninava cla
caa. Muiias vczcs assasics ioda a noiic scn
rcgar olIo. rcciso dar algun rcouso aos
soldados, ara quc ossan rcsisiir ao sono. Vos
ianlcn scn guias cosiunavcis andar divagando
or cina das nonianIas, c corrcr solrc os
aninais ara ondc qucr quc clcs fugisscn. Agora
nao cnircis cn lugar dc difcil iransiio, ordcnai a
vossos guias quc vos conduzan clo caninIo
nais facil, no caso quc nao Iaja ouiro nuiissino
nais curio. Para un ccrciio o nais curio c o
nais suavc. Nao corrais, cono cosiunais, or
cina dos nonics, adoiai narcIa nodcrada.
Tanlcn c lon quc alguns soldados nais forics c
vclozcs algunas vczcs faan alio; os quais,
assado quc for o ccrciio, acclcrcn o asso c
anincn os ouiros a scgui-los.
Acalado csic discurso, Crisanias, ufano con
a nissao dc quc Ciro acalava dc oncra-lo,
117
rccclcu os guias, dcu as ordcns ncccssarias aos
quc Iavian dc ariir con clc c cnircgou-sc ao
rcouso. E dcois quc dorniu algun icno,
narcIou ara as nonianIas.
Ao alvorcccr, Ciro cnviou ao rci da Arncnia
un arauio con csia ordcn.
Ciro vos ordcna quc quanio anics lIc
forncais iroas, c vadcs agar-lIc o iriluio. Sc
vos crguniar ondc cu csiou, dizci-lIc a vcrdadc,
quc nas froniciras. Sc vos crguniar sc narcIo
cssoalncnic, dizci-lIc ianlcn a vcrdadc, quc
nao salcis. Sc vos crguniar quais sao nossas
foras, dizci-lIc quc nandc convosco algucn
ara sc infornar.
Ciro Iouvc or nais Iunano rcvcnir assin
o rci da Arncnia. E disosias o nclIor ossvcl
suas iroas ara narcIar c ara conlaicr, sc
ncccssario fossc, concou a narcIa. Dcu ordcn
aos soldados ara quc a ningucn naliraiasscn,
c quando cnconirasscn algun arncnio, lIcs
infundisscn confiana, c os coriasscn a vir ao
scu acanancnio vcndcr concsivcis c lclidas.
118

LIVRO III

Prisao do rci da Arncnia c dc ioda a sua fanlia Scu
julgancnio O rci da Arncnia dcclara-sc aliado dc
Ciro Ciro c Tigrancs, filIo do rci da Arncnia, fazcn
una ccdiao conira os caldcus O rci da Arncnia
vcn icr con Ciro Fundaao dc un casiclo Paz
con os caldcus Ciro aric da Arncnia ara a Mcdia
Dcois dc varias disosics Ciro cnira na Assria
DaialIa cnirc os ncdos c os assrios Os ncdos
fican viioriosos.
Priso do rei da Armnia e de toda a sua famlia Seu
julgamento O rei da Armnia declara-se aliado de Ciro
Ciro ia narcIando. O rci da Arncnia, assin
quc ouviu da loca do arauio a uliinaao dc Ciro,
rcflciiu cn scu injusio conoriancnio, nao
agando o iriluio ncn cnviando iroas, ficou
aicrrado. c sulia dc onio scu icrror quando
considcrava quc cn lrcvc sc salcria quc clc
rinciiava a r scu alacio cn csiado dc
dcfcsa. Ncsia siiuaao congrcga suas iroas c
cnvia ara as nonianIas Salaris, scu filIo nais
noo, suas filIas, sua nulIcr, sua nora c as
alfaias dc nais rco. Dcscdiu cloradorcs, quc
csrciiasscn os novincnios dc Ciro, c cnircianio
alisiava os arncnios, quc sc acIavan rcscnics.
nas cis quc vcn dizcr-lIc quc Ciro csiava
roino. Longc dc cnsar cn vir a lraos, rciira-
119
sc; o quc vcndo os arncnios, rciiran-sc ianlcn
ara suas casas ara r scus lcns cn
scgurana. Ciro, vcndo-os csalIados cla
lancic, ullicou quc os quc sc dciasscn ficar
nao scrian iraiados cono ininigos, c clo
conirario os quc fugisscn. Muiios sc dciaran
ficar; ouiros foran scguindo o rci. Os quc
aconanIavan as nulIcrcs, ioando con a
divisao dc Crisanias, quc ocuava a nonianIa,
griiaran, c dciiando a fugir, caran cn grandc
nuncro no odcr dos advcrsarios. Nao cscaaran
o filIo do rci, as nulIcrcs, as filIas c iodas as
riquczas quc lcvavan. Con csia noicia, nao
salcndo o rci dar-sc a consclIo, fugiu ara un
ouiciro. Eniao Ciro ccrcou o ouiciro, nandou
dizcr a Crisanias quc dciassc un rcsdio no
nonic, c vicssc unir-sc con clc.
Enircianio quc o ccrciio sc congrcgava, Ciro
cnviou un arauio ao rci da Arncnia con ordcn
dc lIc crguniar assin. Porvcniura qucrcis
conlaicr con a fonc c scdc, dciando-vos csiar
a, ou dcsccis ara conlaicr conosco?"
Fcsondcndo clc quc ncn una ncn ouira coisa
qucria, Ciro iornou a nandar-lIc crguniar.
Para quc csiais a osio c nao dcsccis ara
a lancic?
Porquc nao sci o quc Ici-dc fazcr.
120
Nao dcvcis vacilar; odcis dcsccr ara sc
vos fazcr jusiia.
E qucn c o juiz?
Esia claro quc aquclc a qucn Dcus
conccdcu un odcr alsoluio solrc vos.
Eniao o rci, forado cla ncccssidadc, dcsccu
lancic, c Ciro o ncicu a clc c ioda a sua
coniiiva no ncio do ccrciio, quc ja csiava iodo
rcunido.
A csic icno cIcgava dc una viagcn
Tigrancs, filIo nais vclIo do rci, quc na caa ja
fora conanIciro dc Ciro. Infornado do quc
iinIa aconiccido, incdiaiancnic foi icr con Ciro,
c vcndo scu ai, nac, irnaos, csosa, iodos
caiivos, nao dc, cono cra naiural, conicr as
lagrinas. Ciro, scn ouira dcnonsiraao dc afcio,
lIc diz;
Vindcs cn loa ocasiao ara assisiirdcs ao
julgancnio dc vosso ai.
E logo convocou os caiivos crsas c ncdos, c
ianlcn os arncnios nais disiinios, c scn
nandar rciirar as nulIcrcs quc csiavan cn scus
carros, conscniiu quc iodos o ouvisscn. Esiando
iudo ronio, Ciro falou assin.
Princiro quc iudo, aconsclIo-vos a falar
vcrdadc cn iodo csic roccsso, ara quc nao
121
conciais o naior dos dcliios. lcn salcis quc a
ncniira c o naior dos olsiaculos ara olicr
crdao. Vossos filIos, csias nulIcrcs c os
arncnios quc rcscnics csiao, conIcccn vosso
conoriancnio. Sc vos ouvircn ncniir, clcs
ncsnos cnsarao quc ronunciais conira vos a
nais scvcra scnicna, sc cIcgo a dcscolrir a
vcrdadc.
Pcrguniai, c cu rcsondcrci a vcrdadc,
aconica o quc aconicccr.
Dizci, ois. Algun icno fizcsics gucrra a
Asiagcs, ncu av naicrno, c aos ncdos?
Sin, fiz.
E vcncido or clc nao aciuasics agar-lIc
un iriluio, forncccr-lIc iroas, quando vo-las
cigissc, c nao icr lugarcs foriificados?
Assin c.
E agora or quc nao agais o iriluio c ncn
forncccis iroas, c foriificais lugarcs?
Incliu-nc a isso o anor da lilcrdadc, quc
cu dcscjava rcsiaurar, c lcgar a ncus filIos.
Dc fciio, c Ionroso ara o Ioncn o dcscjo
dc clcjar con o fin dc nao vir a cair na
cscravidao; nas dcois dc vcncido c cscravizado,
dizci-nc cono roccdcrcis con clc, no caso quc
122
sc rcvoliassc conira scus scnIorcs; Ionra-lo-cis
cono a un Ioncn assisado, ou casiiga-lo-cis
or injusio, sc o colIcsscis s naos?
Casiigava-o. Nao conscniis quc cu ninia.
Fcsondci clarancnic a csias crgunias.
Sc un gcncral vosso concicssc un crinc, dcia-
lo-cis gozar dc suas Ionras, ou sulsiiiui-lo-cis
or ouiro?
Sulsiiiua-o.
Sc iivcssc nuiias riquczas, conscniircis
quc clc as dcsfruiassc, ou rcduzi-lo-cis
olrcza?
Tirava-lIc iudo quc clc ossussc.
E sc vicsscis a salcr quc clc iinIa
corrcsondcncias con os ininigos?
Condcnava-o noric. Nao c ois nclIor
norrcr falando a vcrdadc do quc convcncido dc
ncniiroso?
A csias alavras scu filIo arrancou da calca
a iiara c rasgou a roua. As nulIcrcs fcrian-sc c
lcvaniavan grandc alarido, cono sc ja scu ai
csiivcssc norio c clas iodas crdidas.
Ciro nandou inor silcncio, c coniinuou a
falar.
123
arncnio, cscorado ncssas vossas lascs
dc jusiia, aconsclIai-nc o quc dcvo fazcr.
O rci calou-sc, duvidoso, sc aconsclIaria a
Ciro quc rofcrissc conira clc scnicna dc noric,
ou sc rciraiassc o quc iinIa diio. Eniao, Tigrancs
inicrrogou Ciro.
Visio quc ncu ai csia vacilanic, conccdcis
quc a scu rcsciio vos dc un consclIo saluiar?
Ciro, rccordando-sc quc, quando fora scu
conanIciro na caa, Tigrancs cosiunava irazcr
consigo un sofisia a qucn adnirava, dcscjou or
isso ouvi-lo, c incdiaiancnic lIc dissc quc
cuscssc o quc cnicndia.
Eu dissc Tigrancs aconsclIo-vos a
iniiar ncu ai, sc arovais scus fciios c scus
rojcios; c nao iniia-lo, sc vos arccc quc clc
roccdcu crradancnic.
Na raiica da jusiia dc nancira ncnIuna
Ici-dc iniiar un crininoso.
Assin dcvc scr.
Porianio, scgundo vosso ncsno discurso,
vosso ai dcvc scr casiigado, sc c jusio casiigar
un crininoso.
124
Mas vos, Ciro, qucrcis quc as unics
rcdundcn cn vosso rovciio ou cn vossa
dcsvaniagcn?
Ncsic uliino caso unia-nc a nin ncsno.
Pois vos fazcis a vos ncsno un grandc
dano, sc cnircgardcs noric gcnic quc csia sol
vosso odcr, quando vos rclcva nuiio sua
conscrvaao.
Quc grandc inoriancia odc icr a
conscrvaao dc Ioncns injusios!
Sin, no caso quc ainda vcnIan a scr
jusios. Scn jusiia, icnIo ara nin quc iodas as
ouiras viriudcs sao scn rco. Ora, sc nao for
jusio, quc rovciio odcra vir dc un Ioncn foric,
aninoso, criio na aric cqucsirc, rico, odcroso?
Pclo conirario, scndo jusio, iodo anigo c uiil,
iodo scrvo c lon.
Qucrcis, ois, dizcr, quc cn un so dia
vosso ai, dc injusio quc cra, sc fara jusio?
vcrdadc.
Vos cuidais quc a jusiia c una aiao dc
alna, cono a irisicza, c nao una viriudc quc sc
arcndc. Mas ara scr jusio c rcciso scr
rudcnic, c un Ioncn inrudcnic nao odc dc
rccnic fazcr-sc jusio.
125
Ora, ainda nao visics, Ciro, un Ioncn
conlaicr inrudcnicncnic con ouiro nais foric,
ficar vcncido, c dcsdc cniao nao concicr ouira
inrudcncia igual? Nao icndcs visio, quc dc duas
cidadcs cn luia, a quc fica vcncida olcdccc logo
ouira?
Mas quc dcirincnio ccrincniou vosso
ai, ara vos asscgurardcs quc clc sc fara jusio?
Pcnsar quc, luscando a lilcrdadc, caiu na
cscravidao; nao conscguir lon rcsuliado dc scus
dcsgnios, qucr sccrcios, qucr nanifcsios; ic-lo
vos cnganado con a facilidadc con quc sc cngana
un ccgo, un surdo ou un louco; vcr quc vos lIc
oculiavcis vossos rojcios, dc nancira quc nos
lugarcs quc clc iinIa or nais scguros, a ncsno
o cnccrrasics, anics quc clc crcclcssc. Enfin,
conicnlar quc vos o cccdcsics cn vclocidadc,
dc nancira quc cIcgasics con un nuncroso
ccrciio rinciro quc clc rcunissc as iroas quc
iinIa cn scu as.
Essc dcirincnio, o conIcccr a
sucrioridadc dos ouiros, arccc-vos scr lasianic
ara fazcr os Ioncns jusios?
Parccc-nc nais cficaz do quc una dcrroia
cn laialIa canal. Un conicndor quc c vcncido
viva fora, dcois dc rcsiaurar scu vigor, iorna
a cnirar na arcna; una cidadc suljugada rocura
colrar sua lilcrdadc con o aulio dc scus
126
aliados; clo conirario, o Ioncn quc conIccc a
sucrioridadc dc ouiro, olcdccc-lIc scn
violcncia.
Vos arcccis nao crcr quc os Ioncns
insolcnics, os ladrcs, os fraudulcnios, os
injusios, conIcccn os quc nao icn os scus
vcios. Nao salcis quc vosso ai concicu una
fraudc, violando os acios quc fizcra conosco, c
nao ignorando quc nos scnrc guardanos os quc
fizcnos con Asiagcs?
Eu ianlcn nao digo quc scja lasianic o
soncnic conIcccr a sucrioridadc dos ouiros,
scn a circunsiancia dc rccclcr algun casiigo,
cono csia aconicccndo a ncu ai.
A vosso ai ainda nao aconicccu nal
ncnIun, c or isso sci quc dcvc icncr os uliinos
rcvcscs.
Pcnsais vos quc alguna coisa orinc nais
o Ioncn do quc o grandc ncdo? Ignorais quc o
quc c fcrido clo fcrro, o quc sc julga scr o naior
dos iorncnios, qucr ouira vcz cnirar na luia?
Pclo conirario os Ioncns nao odcn olIar ara
aquclcs quc icncn, ainda quc csics lIcs falcn
con icrnos afciuosos.
Pcnsais, ois, quc o ncdo do casiigo
confrangc nais quc o rorio casiigo?
127
Vos lcn salcis quc cu digo a vcrdadc.
ConIcccis quao grandc nagoa sc aodcra do
anino dos quc icncn scr cairiados, scr
vcncidos no conlaic, dos quc icncn o naufragio,
os fcrros da cscravidao. clcs nao odcn concr
ncn dornir. Ora, os fugiiivos, os quc ja csiao
vcncidos, os ja cscravos, concn c dorncn con
nais saiisfaao quc os Ioncns fclizcs. Con
ccnlos nosira-sc ainda nais clarancnic o
grandc cso quc faz na alna o icnor. Alguns
dclinqucnics, scndo rcsos, c icncndo a noric,
norrcn dc ncdo, uns rcciiiando-sc, ouiros
csirangulando-sc, ouiros dcgolando-sc. Assin, dc
iodos os nalcs ncnIun nais quc o icnor
acalrunIa a alna. c ial c a aiao quc afligc
agora ncu ai, quc icnc sua cscravidao, a
ninIa, a dc sua csosa c dc scus filIos.
Assin o crcio; nas c ccrio quc o Ioncn
arroganic na roscridadc, sulnisso na
advcrsidadc, sc colra sua rincira foriuna, sc
cnsolcrlccc, c ouira vcz ccrciia suas
iravcssuras.
Nossas culas vos dao noiivo ara
dcsconfiardcs dc nos; nas csia da vossa aric
fundar casiclos, scgurar-vos dos lugarcs forics, c
lanar nao dc ouiros cnIorcs dc nossa lcaldadc.
Nao ouvircis or isso nossas qucias, orquc nos
lcnlranos quc fonos a causa dc vos Iavcrdcs
assin. Sc dcrdcs a adninisiraao da Arncnia a
128
algun Ioncn rolo, c nao nosirardcs dcosiiar
nclc ioda a confiana, olIai, nao lIc faais ao
ncsno icno o lcncfcio, c airaiais solrc vos sua
ininizadc. E sc con o iniuiio dc cviiar csia
ininizadc, lIc nao inuscrdcs condics, ara sc
nao iornar insolcnic, olIai nao vos vcnIa a scr
rcciso cnrcgar ncios nais cficazcs do quc
cnrcgasics conosco, ara rcduzi-lo a scus
dcvcrcs.
Con grandc dificuldadc nc scrviria dc
cssoas quc olcdcccsscn con consirangincnio;
aquclas, orcn, quc cu vissc dcscncnIar scus
cargos con vcrdadciro afcio ara conigo, ncssas
cu dcscularia nais facilncnic os dcfciios do quc
nas quc, alorrcccndo-nc, olcdcccsscn iodavia
con oniualidadc, nas foradancnic.
Mas qucn odcra cn icno algun
dcdicar-vos una anizadc nais csirciia do quc
nos agora?
Aquclcs quc nunca sc oriaran
Iosiilncnic conigo, no caso quc cu qucira
lcncficia-los, cono cdis quc cu vos lcncficic.
Mas, Ciro, odcis orvcniura scr nais
lilcral ara con algucn do quc ara con ncu
ai? Por dciardcs vivcr un Ioncn quc nunca
vos ofcndcu, cuidais quc csic vos Ia dc
agradcccr? Sc lIc nao iirar d cs os filIos c a
csosa, cnsais quc or isso vos Ia dc scr nais
129
graio do quc aquclc quc conIccc quc con jusiia
lIc odcn scr iirados? Qucn scniira nais do quc
nos, nao ossuirnos o rcino da Arncnia? E c
claro quc qucn nais o scniir, nais graio scra,
vindo a ossu-lo. Quando ariirdcs, sc quiscrdcs
dciar a Arncnia cn sosscgo, rcflcii, sc odcrcis
conscgui-lo nclIor, iniroduzindo un novo
govcrno, do quc dciando crsisiir o aniigo. Sc
quiscrdcs lcvar daqui un grandc ccrciio, qucn
scra nais aio ara cscolIcr os soldados do quc
aquclc quc nuiias vczcs icn niliiado sua
frcnic? Sc quiscrdcs dinIciro, qucn odcra
aronia-lo con nais facilidadc do quc aquclc quc
dirigc os ncgocios do Esiado? , lon Ciro, olIai
quc ara dciiar-nos a crdcr, nao causcis a vos
ncsno naior dcirincnio do quc ncu ai odcria
causar-vos.
Aqui Tigrancs s icrno ao scu arrazoado.
Ciro folgou nuiio dc o ouvir, orquc csiava
vcndo rcalizar-sc iudo quc roncicra a Ciaarcs,
Lcnlrava-sc dc icr diio quc coniava fazcr do rci
da Arncnia un aliado nais ficl dc quc fora
danics. En conscqucncia disio novancnic
inicrrogou o rci dc Arncnia, dcsia forna.
No caso quc cu nc confornc con as
insiancias dc vosso filIo, dizci-nc quc iroas c
quc dinIciro nc forncccrcis ara a gucrra.
130
Nada vos osso dizcr dc nais singclo, ncn
dc nais jusio, do quc dcclarar-vos quais sao
ninIas foras c ncus calcdais, ara iirardcs o
quc for dc vossa voniadc.
Elicai-vos, ois.
MinIas foras sao oiio nil cavalciros c
quarcnia nil infanics; cnquanio a calcdais,
incluindo os icsouros quc ncu ai dciou, andan
avaliados, cn raia, or nais dc ircs nil ialcnios.
Dc vossas iroas, visio csiardcs cn gucrra
con vossos vizinIos caldcus, forncccr-nc-cis
nciadc; dc vossos calcdais, cn vcz dc cinqucnia
ialcnios, quc agavcis a Ciaarcs, solvcrcis o
dulo or icrdcs faliado ao agancnio. A nin
cnrcsiar-nc-cis ccn, os quais cu roncio,
ajudando-nc as divindadcs, saiisfazcr-vos, ou
con nais cnincnics scrvios, ou con o ncsno
dinIciro, sc udcr. Sc o nao fizcr, c orquc nao
osso, c nao scrci iacIado dc falio dc fidclidadc
no acio.
Nao nc falcis assin, quc dcsaninais
ninIa confiana. Pcnsai quc iudo quc nc
dciardcs nao c ncnos vosso do quc o quc
lcvardcs.
Assin scra. Por quanio qucrcis rcnir,
vossa csosa?
131
Por quanio udcr.
E vossos filIos?
Tanlcn or quanio udcr.
Proncicis o dulo dc vossas osscs. E vos,
Tigrancs, or quanio conrais a lilcrdadc dc
vossa csosa?
Tigrancs cra casado dc ouco icno, c a
anava solrcnancira. rcsondcu quc aic con a
vida conraria sua lilcrdadc; ao quc Ciro
rcdarguiu.
Lcvai vossa csosa. Eu nunca a rcuici
cscrava, or isso quc vos nunca alandonasics
nossa arcialidadc. Vos, rci da Arncnia, rccclci
ianlcn vossa csosa c vossos filIos cn rcsgaic,
ara quc sailan quc cu nao vo-los cnircgo cono
cscravos. Agora vanos ccar, c dcois da ccia cada
una dc vos odc ir ara ondc quiscr.
Acalada a ccia, Ciro crguniou.
Tigrancs, quc c fciio daquclc Ioncn quc
vos aconanIava na caa, c a qucn vos nuiio
adniravcis?
AI! Pois nao o condcnou noric ncu ai?
Por quc dcliio?
132
Corroncr-nc cra o dcliio quc ncu ai lIc
assacava. Mas cra clc iao inculado, quc anics dc
cirar, nc cIanou c dissc-nc. Tigrancs, nao
vos cscandalizcis conira vosso ai or nc
condcnar noric, o quc clc faz c or ignorancia,
nao or naldadc; c cu rcuio involuniarios os
crros conciidos or ignorancia."
Coiiado! cclanou Ciro.
Ciro, acudiu o rci o quc naia un
adulicro nao lcva cn visia fazcr nais
circunsccia sua nulIcr, nas c orquc roula a
afciao quc so a clc c dcvida. Foi ianlcn or
ciunc quc cu condcnci cssc Ioncn, a qucn nc
arccia quc ncu filIo rcsciiava nais do quc a
nin.
Vossa falia iornou Ciro c, clos
dcuscs, una conscqucncia da fragilidadc
Iunana. Tigrancs, crdoai a vosso ai.
Concludo csic dialogo, c assin rcconciliados,
suliran a scus carros, c sc rciiraran conicnics.
CIcgando ao alacio, un galava a salcdoria dc
Ciro, ouiro scu valor, qual sua lrandura, qual
sua lclcza c csiaiura. A csic icno Tigrancs
crguniou a sua csosa Arncnia sc lIc arcccra
gcniil a cssoa dc Ciro.
Eu nao olIci ara clc rcsondcu
Arncnia.
133
Eniao ara qucn olIasics?
Para aquclc quc dissc quc conraria con
a sua vida a ninIa lilcrdadc.
Tcrninado csic coloquio, cnircgaran-sc ao
rcouso.
No dia scguinic o rci da Arncnia cnviou
rcscnics a Ciro c a iodo o ccrciio. Passou
ordcn quc os arncnios quc Iavian dc ariir ara
a Pcrsia sc arcscniasscn cn ircs dias, c cnviou
a Ciro a quaniia dula do dinIciro quc csic lIc
cdira. Ciro rccclcu a quaniia quc iinIa cigido c
iornou a rcncicr-lIc o rcsio. Ciro crguniou-lIc
qucn ia or cIcfc do ccrciio arncnio, sc scu
filIo, sc clc rorio.
Ira qucn vos dcicrninardcs dissc o rci.
Eu, dissc o filIo nunca vos dciarci,
Ciro, ainda quc va aconanIando a lagagcn.
Ciro riu-sc c cclanou.
Quanio dais, Tigrancs, a qucn disscr
vossa csosa quc vos sois lagagciro?
Nao c rcciso dizcr-lIo. cla Ia dc
aconanIar-nc, c csiara rcscnic a iodas as
ninIas acs.
icno dc fazcr os rcaraiivos.
134
Ficai ccrio quc nos arcscniarcnos con
iudo quc ncu ai nos forncccr.
Eniao os soldados foran rccclidos cn
aoscnios c sc cnircgaran ao sono.
Ciro e Tigranes, filho do rei da Armnia, fazem uma
expedio contra os caldeus
AconanIado dc Tigrancs, dos nais disiinios
cavalciros ncdos c dc alguns anigos scus, Ciro
foi clorar o as, ara cscolIcr una osiao
ara a fundaao dc un casiclo, c, cIcgando a un
alio, crguniou a Tigrancs quais cran os nonics
dc ondc os caldcus laiavan ara fazcr corrcrias
na Arncnia. Tigrancs lIos indicou, c Ciro lIc
crguniou sc csiavan dcscrios.
Nao dissc Tigrancs os caldcus scnrc
ali icn csias, quc dao sinal do quc olscrvan.
E quc fazcn clcs quando sao avisados
clos csias?
Corrcn cn sua dcfcsa.
Ciro, dcois dc olscrvar quc grandc aric do
icrrcno csiava crna c inculia, rcgrcssou a scu
acanancnio. os soldados ccaran c sc
rccolIcran. No scguinic dia aarcccu Tigrancs
aconanIado dc quairo nil cavalciros, dcz nil
arquciros c igual nuncro dc cliasias.
135
Enquanio as iroas sc ian rcunindo, Ciro
fazia sacrifcios aos dcuscs; c cono csics sc
nosirasscn favoravcis, convocou os caiiacs
crsas c ncdos, c lIcs falou assin.
As nonianIas quc daqui avisianos sao
dos caldcus. Sc nos asscnIorcarnos dclas, c
fundarnos cn scu cunc un casiclo, scrcnos
rcsciiados or arncnios c caldcus. As
divindadcs nosiran-sc rocias. A rcsicza dcvc
solrciudo aconanIar nossa coragcn. Sc nos
anicciarnos aos ininigos cn nossa narcIa, ou
Iavcnos dc ocuar o alio do nonic scn
dcscarrcgar un so golc, ou icrcnos quc cnirar
cn aao con un cqucno nuncro dc
advcrsarios, c csscs fracos. NcnIuna cnrcsa
scra nais facil c ncnos arriscada do quc csia,
Iavcndo anino c agilidadc. Corrci, orianio, s
arnas. Os ncdos narcIcn cla csqucrda,
nciadc dos arncnios cla dirciia, ouira nciadc
na vanguarda; c os cavalciros, narcIando na
rciaguarda, anincn c arcsscn a narcIa, nao
conscniindo dclongas.
Diias csias alavras, Ciro fornou o ccrciio c
osiou-sc sua frcnic. Acnas olscrvaran a
raidcz dc sua narcIa, os caldcus dcran sinal, c
griiando uns ara os ouiros, sc concaran a
rcunir.
136
Pcrsas cclanou Ciro os ininigos
advcricn quc nos arcsscnos. Sc ganIarnos
rinciro quc clcs o alio do nonic, dclaldc
cncnIarao scus csforos.
Os caldcus usan dc un cscudo c duas
lanas cada un. Diz-sc quc c a naao nais
lclicosa daquclas arics, c or scu valor c
olrcza cosiunan assalariar-sc nas ccdics
csirangciras. Scu icrriiorio, or scr nonianIoso,
c ouco alasiado.
Cono as iroas dc Ciro sc fosscn
aroinando do alio da nonianIa, Tigrancs dissc
ara Ciro.
Salcis quc lrcvc nos scra rcciso clcjar,
orquc os arncnios nao susicnian o ncio dos
caldcus?
Ciro rcsondcu quc lcn salia, c coriou os
crsas a rcararcn-sc ara crscguir os
ininigos, quando os arncnios, fugindo or
dissinulo, os iroucsscn ara crio. MarcIan
adianic os arncnios, c os caldcus, ao vcrcn-nos
aroinar-sc rcciiian-sc solrc clcs con
grandc vozcria, cono cosiunavan. Os arncnios
nao aguardan o cIoquc, os caldcus lIcs vao nas
csaduas, c vcn as ouiras foras corrcndo solrc
clcs con a csada cn unIo. Os caldcus quc
coniinuaran o alcancc norrcran; dos dcnais,
uns fugiran, ouiros ficaran risionciros.
137
ScnIorcs das nonianIas os aliados,
dcscolrian as Ialiiacs dos caldcus, c
olscrvavan quc das casas nais roinas os
noradorcs fugian. Fcunidas iodas as iroas,
ccaran. Acalada a ccia, Ciro, quc Iavia noiado
scr foric c lcn rovido dc agua o lugar ondc
csiavan vigias dos caldcus, cnicndcu logo cn
consiruir ali ncsno un casiclo. Pcdiu a Tigrancs
ara nandar dizcr a scu ai quc vicssc icr con
clc con iodos os cariniciros c cdrciros quc
Iouvcssc. Pariiu o ncnsagciro, c cnircianio dcu
conco olra con os ocrarios quc consigo
iinIa.
A csic icno iroucran rcscna dc Ciro os
risionciros aiados, alguns dclcs fcridos. Ciro
nandou dcsaia-los, cIanou os ncdicos ara
curar os fcridos, c lIcs falou assin.
Eu nao vin con roosiio dc vos crdcr
ou dc vos fazcr gucrra. ncu fin c firnar a az
cnirc os arncnios c caldcus. Anics dc nc fazcr
scnIor da nonianIa, sci quc nao vos inoriava a
az; orquc fazcis incurscs nos canos dos
arncnios, csiando cn scgurana os vossos.
Agora, orcn, rcarai cn vossa siiuaao. Eu vos
dou a lilcrdadc, c vos cnvio ara a vossa airia, a
fin dc consuliardcs con vossos conairioias sc
qucrcis gucrra ou az. No rinciro caso nao
volicis scn arnas, sc icndcs juzo; no scgundo
138
vindc dcsarnados, c cu ionarci a ciio r cn
scgurana vossas coisas.
Os caldcus, dcois dc nuiios louvorcs c
agradccincnios, uscran-sc a caninIo.
O rei da Armnia vem ter com Ciro Fundao de um
castelo Paz com os caldeus Ciro parte da Armnia
para a Mdia
Acnas noiiciado do aviso dc Ciro c do fin
ara quc o soliciiava, o rci da Arncnia ariiu con
a naior vclocidadc, aconanIado dc cariniciros
c nunido dos naicriais quc lIc arccian
ncccssarios. Logo quc avisiou Ciro, lIc falou
ncsic icor.
Quao ouco odcnos nos conIcccr o
fuiuro, c a quao grandcs cnrcsas nos
alalananos! Eu, qucrcndo rccolrar a lilcrdadc,
ca, na cscravidao, c quando nc considcrava
crdido, acIci-nc nais aforiunado quc nunca.
Enquanio aos caldcus, quc nao ccssavan dc
inquiciar-nc, cu agora os vcjo na siiuaao quc
dcscjava. E dcvcis salcr quc ara rccIaa-los
dcsics nonics, cu daria una quaniia nais
avuliada do quc a quc rccclcsics dc nin. Pclo
quc ioca aos scrvios, quc roncicsics fazcr-nc,
clcs csiao or csia via rcsiados. Mas nosso
rcconIccincnio solc dc onio, dc nancira quc
or nais quc faanos, nunca odcrcnos agar-
vos vosso ciraordinario lcncfcio.
139
Assin falou o rci da Arncnia.
Os caldcus voliaran cdindo az. Ciro
crguniou-lIcs.
Caldcus, sc rcfcris a az, nao c orquc
cscrais vivcr nais scguros do quc cn gucrra,
visio scrnos scnIorcs dos nonics?
vcrdadc.
E sc da az iirardcs ainda ouiras
vaniagcns?
Muiio nais nos lisonjcarcnos.
Sc sois olrcs, orvcniura nao c or causa
da csicrilidadc do icrrcno?
Assin c.
Qucrcis gozar da lilcrdadc dc culiivar
canos na Arncnia, agando rcndas cono os
arncnios?
Sin, conianio quc sc nos nao faa alguna
injusiia.
E vos, rci da Arncnia, qucrcis quc vossos
canos inculios scjan roicados, agando os
culiivadorcs as cosiunadas rcndas?
Isso nuiio csiino cu, ara auncniar ncus
rcndincnios.
140
Vos, caldcus, crniiis quc os arncnios
aasccnicn scus gados cn vossas nonianIas
alundanics dc asiagcns, agando clcs o quc for
razoavcl?
Sin, cssc c o ncio dc fazcr grandcs lucros
scn iralalIo.
E vos, rci da Arncnia, qucrcis arovciiar-
vos dcsias asiagcns dos caldcus, sc, agando-
lIcs una cqucna quaniia, iirardcs
avuliadssinos inicrcsscs?
Dc nuiio loa voniadc, conianio quc nao
Iaja nisso crigo.
Quc crigo odc Iavcr, icndo vos os
nonics foriificados?
Dcssa nancira, sin.
Por Juiicr rclicaran os caldcus
ncssc caso nao odcnos nos con scguridadc
culiivar ncn os canos arncnios ncn os nossos.
E sc os nonics csiivcrcn foriificados ara
vos roicgcr?
Eniao iudo vai lcn.
Mas nao ira lcn ara nos rcdarguiu o
rci da Arncnia sc ouira vcz os caldcus sc
141
fizcrcn scnIorcs dos nonics, norncnic csiando
csics foriificados.
Eu digo cono Ici-dc fazcr iornou Ciro
a ncnIun dc vos concicrci a guarda da
nonianIa, orci ncla guarniao ninIa. No caso
dc ulirajc, scguirci o ariido do ulirajado.
Ao ouvir csias alavras, anlos alaudiran, c
disscran quc so assin a az icria csialilidadc.
Dcois disio dcran dcnonsiracs rccrocas dc
lcaldadc, c convcncionaran quc os dois ovos
scrian indccndcnics un do ouiro, c Iavcria
rccirocidadc nos casancnios, na culiura das
icrras, nas asiagcns, no caso dc invasao. Fciio
csic convcnio, quc ainda Iojc icn vigor, anlos os
ovos coocraran cncrgicancnic ara a
cdificaao do casiclo.
Assonando a iardc, Ciro convidou ara sua
ncsa arncnios c caldcus, os quais ja iraiava
cono anigos. Duranic a ccia dissc un dos
caldcus.
Esias ncdidas sao dcscjavcis ara a naior
aric dc nossa naao; nas nao ara aquclcs quc,
acosiunados a vivcr dc ilIagcn c no ccrccio
da gucrra, nao salcn, ncn odcn culiivar a
icrra. Por csia razao clcs cosiunan assalariar-sc
unas vczcs nos ccrciios do rci da ndia, quc
ossui grandcs riquczas, ouiras vczcs nos dc
Asiagcs.
142
E or quc nao vcn clcs ianlcn
crguniou Ciro assalariar-sc cn ncu ccrciio?
Dar-lIcs-ci naior soldo quc ouiro qualqucr
odcra dar-lIcs.
Convicran nisso c afirnaran quc grandc
nuncro Iavia dc qucrcr. Eis o acio quc fizcran.
Tcndo Ciro ouvido quc os caldcus fazian
consianics carrciras ara a ndia, c lcnlrado dc
quc o rci dcsias arics Iavia ccdido arauios
ara caninar os noiivos da gucrra, c quc dcois
ariiran ara a Assria con o ncsno iniuiio,
dcicrninou infornar o rci ndio do quc iinIa
fciio. En ial rcssuosio, rcciiou csic discurso.
vos arncnios c vos caldcus, dizci-nc. no
caso quc cu nandc algun cnlaiador ao rci da
ndia, qucrcrcis ianlcn cnviar da vossa aric
alguns, quc o guicn, c ao ncsno icno
coocrcn con clc ara o lon ciio da
cnlaiada? Eu qucria ossuir nais grossos
calcdais, ara agar gcncrosancnic as iroas, c
rcniar Ionrosancnic os soldados disiinios.
Esia a razao quc nc inclc ao dcscjo dc ossuir
considcravcis icsouros. Eu, orcn, gosio dc
ouar os vossos Iavcrcs, orquc vos conicnlo
cono anigos; nas do rci da ndia rccclcrci dc
loa voniadc o quc clc quiscr dar. O ncu
cnlaiador, arcscniando-sc a clc, falar-lIc-a
ncsics icrnos. Sou cnlaiador dc Ciro, quc
nc nanda a vossa rcscna ara vos cor sua
143
falia dc dinIciro, csiando clc cscra dc ouiro
ccrciio da Pcrsia. (Na vcrdadc o cscro.} Sc lIc
cnviardcs a sona quc csiivcr ao vosso alcancc,
clc, sc Dcus o ajudar na cnrcsa, fara con quc
nao vos arrccndais dc vossa lilcralidadc." Assin
falara da ninIa aric. Aos vossos cnviados dai as
insirucs quc julgardcs a roosiio. Sc o rci
ndio for lilcral conosco, vivcrcnos con nais
alundancia, sc nao, cono ncnIun favor lIc
ficanos a dcvcr, odcrcnos roccdcr cono
cdircn nossos inicrcsscs.
Assin falou Ciro, cscrando quc os cnviados
arncnios c caldcus disscsscn dclc o quc dcscjava
quc or ioda aric sc roagassc. Disosias
assin as coisas, dcsfcz-sc o ajuniancnio c foran
rcousar.
No scguinic dia Ciro dcsacIou scu
cnlaiador. O rci da Arncnia c os caldcus
fizcran ariir cn sua conanIia as cssoas nais
Ialcis ara csia ncgociaao. Concludo o casiclo,
c rovido dc loa guarniao c dc iodo o
ncccssario, cnircgou o govcrno dclc a un ncdo,
quc lIc arccia nais da afciao dc Ciaarcs, c
s-sc cn narcIa, scguido dc scu ccrciio
arncnio c dc quairo nil caldcus nais valcnics.
Dcsccndo aos lugarcs Ialiiados, iodos saan dc
suas casas, Ioncns c nulIcrcs, con o quc
ossuan dc nais rccioso; c vinIan ofcrccc-lo a
Ciro, or lIcs icr dado az. O rci arncnio nao
144
lcvava a nal csia dcnonsiraao dc Ioncnagcn
rcndida a Ciro, salcndo quc con isio clc sc
dclciiava. A ncsna rainIa con as rinccsas suas
filIas c con scu filIo nais novo lIc saiu ao
cnconiro, c cnirc ouiras dadivas lIc ofcrcccu o
ouro quc Ciro nao iinIa qucrido anics acciiar.
Nao cnscis dissc Ciro quc cu qucro
scr ago dos lcncfcios quc fao. Voliai ara o
vosso alacio con cssc dinIciro, c nao conscnii
quc vosso narido o cnicrrc. Con clc fazci una
lusirosa cquiagcn dc gucrra ara vosso filIo. o
rcsio cnrcgai-o dc nancira quc asscis con
vosso narido, filIos c filIas, una vida Ionrosa,
cslcndida c jucunda. icrra c lasianic quc sc
cnircguc o coro dcois dc norio.
Diias csias alavras, foi Ciro coniinuando
scu caninIo, scguido do rci arncnio c dc iodos
os ouiros, quc o aclanavan or scu lcnfciior, c o
aconanIaran aic s froniciras. O rci, cono a
az incrava cn scus Esiados, lIc forncccu un
ccrciio nais nuncroso. Dcsia nancira Ciro sc
auscniou da Arncnia, rico con os icsouros quc
irazia, c nais rico con os dc quc odia disor,
quando iivcssc rccisao.
Depois de vrias disposies Ciro entra na Assria
No scguinic dia Ciro cnviou o ccrciio c os
icsouros a Ciaarcs, quc csiava roino, cono
roncicra. Ciro divcriia-sc cn caar con
145
Tigrancs c con os crsas nais disiinios, ondc
qucr quc ioava caa. CIcgado quc foi Mcdia,
disiriluiu dinIciro clos iaiarcas, quanio lIc
arcccu suficicnic ara odcrcn rcniar scus
sulordinados. Esiava crsuadido quc sc cada
conanIia sc fizcssc clogiavcl or scu
conoriancnio, iodo o ccrciio o scria. Sc via
alguna coisa quc udcssc scrvir dc dccoraao ao
ccrciio, fazia or olic-la c con cla Ionrava os
nais dignos, convcncido dc quc as dccoracs do
ccrciio rcvcriian cn Ionra do gcncral. Quando
fcz a disiriluiao, falou assin na rcscna dos
iaiarcas, dos logagos c dos ouiros a qucn cra
fciia.
Anigos, agora icnos razao ara nos
dciarnos doninar cla alcgria, visio vivcrnos na
alasiana c odcrnos rcniar as cssoas
lcncncriias. Mas nao risqucnos da ncnoria,
quc roccdincnio foi o nosso, quc nos granjcou
csias roscridadcs. Lcnlrcno-nos quc foran
nossas viglias, nossas fadigas, nossa agilidadc, c
o nunca ccdcr aos conirarios; c rcfliianos quc os
grandcs razcrcs c grandcs vcniuras so sc
alcanan con a olcdicncia, iolcrancia, iralalIos
c riscos.
Fcflciindo quc os coros dos soldados
csiavan assaz vigorosos ara suoriar os
iralalIos lclicos, a coragcn assaz forialccida
ara dcsrczar o ininigo, o nancjo das arnas
146
lcn salido, a olcdicncia aos sucriorcs lcn
rcconIccida, Ciro dcscjava ncicr onlros a
alguna cnrcsa, crsuadido dc quc o icnorizar
iransiorna nuiias vczcs os nais lcn dclincados
lanos. Dcnais, olscrvava quc a cnulaao
dcnasiadancnic foric nos ccrccios niliiarcs
odia convcricr-sc cn invcja. Por csias razcs
qucria clc invadir quanio anics o icrriiorio
ininigo, ccrio dc quc os crigos conuns gcran a
afciao cnirc os soldados, quc nao olIan con
invcja ara as arnas nais clcganics, ncn ara
scu dcscjo dc gloria, clo conirario louvan-nos c
alraan-nos, so aicndcndo a quc clcs iralalIan
ara o lcn gcral. Enicndcu r cn arnas o
ccrciio, c forna-lo o nclIor quc udcssc, cn
ordcn dc laialIa, c cniao convocou os niriarcas,
quiliarcas, iaiarcas c logagos. Esics oficiais nao
cniravan no nuncro do ccrciio. Quando ian
rccclcr ordcns do gcncral, ou fazcr-lIc alguna
ariiciaao, o ccrciio nao ficava scn cIcfc; cra
cnircianio conandado clos dodccadarcas c
cadarcas.
Fcunidos os diios oficiais, Ciro foi asscando
con clcs, nosirando-lIcs as loas disosics do
ccrciio, c indicando-lIcs as foras quc cscrava
dc cada un dos aliados. Dcois quc lIcs incuiiu
o dcscjo dc icniar alguna cnrcsa, ordcnou quc
fosscn cor a scus sulordinados o quc dc sua
loca iinIan ouvido c diligcnciasscn accndcr
nclcs a voniadc c o anino dc corrcr conira o
147
ininigo, c ianlcn lIcs ordcnou quc cla nanIa
aarcccsscn s orias do alacio dc Ciaarcs.
Esias ordcns foran roniancnic cccuiadas. Ao
alvorcccr do scguinic dia, acIando-sc no lugar
dcicrninado, Ciro cnirou con clcs no alacio c
falou a Ciaarcs ncsic icor.
Sci quc o quc vou dizcr ja cn ouiro icno
foi arovado nao ncnos or vos do quc or nos;
nas ialvcz vos cjcis falar na ariida das iroas,
sofrcndo nal forncccr-lIcs os naniincnios. Mas
visio quc guardais silcncio, falarci or nos c or
vos. Esiando nos ronios ara roncr as
Iosiilidadcs, iodos sonos dc arcccr quc, ara
laicr o ininigo, nao cscrcnos quc clc cnirc cn
nossas icrras, nas quc quanio anics invadanos
as suas. Duranic a csiada das iroas cn nossas
icrras, Iavcnos dc danifica-las, ncsno conira
voniadc; clo conirario, cnirando nas dos
ininigos, do nclIor grado as dcvasiarcnos. Aqui
icndcs dc fazcr grandcs dcscsas con a nossa
susicniaao, la iirarcnos o susicnio dc scus
ncsnos icrriiorios. Sc la o crigo fossc naior do
quc aqui, claro c quc dcvanos cscolIcr o lugar
nais scguro. Advirianos, orcn, quc os ininigos
sao os ncsnos, ou os cscrcnos aqui, ou os
vanos aconcicr cn scus donnios; nos os
ncsnos sonos, ou aguardcnos sua invasao, ou
os vanos luscar cn suas rorias nanscs.
Nossas iroas cncIcr-sc-ao dc coragcn, vcndo
quc dc loa voniadc vanos arrosiar con os
148
ininigos; c csics cncIcr-sc-ao dc icnor, ao
ouvircn quc, longc dc ficarnos cn casa cIcios dc
susio, aguardando quc vcnIan assolar nosso
as, vanos conirasiar scu odcr, acnas
scniinos suas ocracs, c assolanos os
icrriiorios dclcs. Ora, sc conscguirnos
disscninar o icrror cnirc os advcrsarios c a
confiana cnirc os nossos, quc vaniagcn nao
scra a nossa, c quao ncnor o crigo cn
conaraao do ininigo? Mcu iio, vos c iodos,
concordan cn quc o ciio dc una laialIa csia
nais vinculado ao anino do quc s foras fsicas.
Ciro c vos ouiros, crsas, nao inagincis
quc cu vos fornca dc nau grado os
naniincnios. Enquanio ao cnirar nas icrras da
Assria, cssc foi scnrc o ariido quc cu julguci
nais vaniajoso.
Aicnia a unifornidadc dc arcccrcs
iornou Ciro rcarcno-nos; c sc os dcuscs
arovarcn nossos dcsgnios, narcIcnos scn
inicror dilaao.
Ciro ordcnou aos soldados quc sc
rcarasscn, c fazcndo sacrifcios a Juiicr
solcrano c s ouiras dcidadcs, ara quc o
roicgcsscn, c invocando ianlcn o favor dos
Icrois da Mcdia, olicvc fclizcs rcssagios; c
rcunido ao ccrciio nas froniciras, noiou quc as
avcs agourciras voavan con lons auscios, c
149
cnirou no icrrcno da Assria. Enirando nclc,
roiciou a Tcrra con lilacs c con sacrifcios,
alacou os dcuscs c Icrois assrios. Fciias csias
coisas, iornou a sacrificar a Juiicr airio, nao
dcsrczando ncnIun dos ouiros dcuscs quc
ocorrcran sua ncnoria.
Batalha entre os medos e os assrios Os medos ficam
vitoriosos
Disosias assin as coisas, a infaniaria
narcIou adianic, c acanou a cqucna
disiancia. A cavalaria fazia incurscs, c colIia
nuiios c variados dcsojos. Lcvaniaran dcois o
acanancnio, c, rovidos dc iodo o ncccssario,
dcvasiavan os canos c cscravan os ininigos;
c cono sc divulgassc quc clcs csiavan a ncnos
dc dcz dias dc narcIa, Ciro dissc a Ciaarcs.
icno dc aconcicr os ininigos, c nao
dar a clcs ncn aos nossos o ncnor indcio dc
icnor. Cunrc quc clcs sc crsuadan quc nao
conlaicnos a nosso csar.
Cono ianlcn csia fossc a oiniao dc
Ciaarcs, o ccrciio rinciiou a narcIar cn
ordcn dc laialIa. Ccavan ainda con luz do sol,
dc noiic nao accndian fogo nos arraiais, c
adianic dclcs accndian foguciras, ara quc, scn
scrcn visios, udcsscn vcr, sc alguns ininigos
os assaliavan. Con o fin dc cnganar os
advcrsarios, nuiias vczcs as accndian airas do
150
acanancnio, c dcsia forna, cnsando quc
csiavan adianic, os csias vinIan cair cn odcr
das guardas avanadas.
Ja roinos os dois ccrciios conirarios, os
assrios c scus aliados circunvalaran scu
acanancnio, cono ainda Iojc os larlaros
cosiunan fazcr, o quc lIcs c facil or sua
nuncrosa nuliidao. Salcn clcs quc dc noiic
confusa c dificuliosancnic odc novcr-sc a
cavalaria, rincialncnic a sua. iralalIoso
csiar a dcsaiar os cavalos rcsos s
nanjcdouras, cnfrca-los, arrca-los c arnar-sc o
cavalciro c dcois dc iudo isio c inicirancnic
inossvcl cavalgar clo cano. Tais sao os
noiivos quc induzcn csics c os ouiros larlaros a
foriificar-sc cn scus arraiais c cnsan quc assin
csiao cn scgurana, c quc odcn a scu ialanic
csquivar o confliio.
AcIando-sc os dois ccrciios na disiancia dc
una arasanga, os assrios acanaran cn un
lugar circunvalado c dcscolcrio, c Ciro cn un
lugar cscuso, airas dc unas aldcias c ouiciros,
crsuadido dc quc os novincnios lclicos
incscrados sao os quc nais iniinidan os
ininigos. Esia noiic, osiadas as guardas dc
anlos os ccrciios, cnircgaran-sc ao sono. No
dia incdiaio o rci da Assria, Crcso c ouiros
caiiacs, conscrvavan as iroas cn scus
alojancnios. Ciro c Ciaarcs osiaran as suas
151
cn ordcn dc laialIa, ara rccclcr os ininigos no
caso quc avanasscn. Noiando, orcn, quc nao
saan dos arraiais, ncn clcjavan naquclc dia,
Ciaarcs cIanou Ciro c iodos os oficiais, c lIcs
dissc.
Anigos, cu cnso quc fornados cono
csianos, dcvcnos narcIar ara os
cnirincIcirancnios dos advcrsarios, dando assin
nosiras dc qucrcrnos cnirar cn aao. Sc nao
sarcn a rcclir-nos, os nossos soldados cncIcr-
sc-ao dc confiana, c clcs dc icnor, ao vcrcn o
dcsassonlro dos nossos.
Ciro rcsondcu.
Por iodos os dcuscs, o Ciaarcs, nao
faanos isso. Os ininigos, vcndo-sc scn rcccio dc
crigo, nao sc ancdroniarao con a nossa
narcIa, c quando rciroccdcrnos scn nada fazcr,
vcrao un ccrciio infcrior ao scu, olIarao ara
clc con dcsrczo, c ananIa vcn aiacar-nos con
anino nais dccidido. Pclo conirario, salcndo clcs
quc csianos aqui, scn nos icrcn visio, nao
scrcnos oljcio dc scu dcsrczo, scrcnos sin
oljcio dc scus cuidados c dc scus discursos.
Dciai-os sair dc scu acanancnio, c cniao ao
ncsno icno nosircno-nos, aconciano-los, c
arovciicno-nos da ooriunidadc.
152
Arovada csia nancira dc raciocinar, ccaran,
osiaran-sc as guardas avanadas, accndcran-
sc as foguciras c cnircgaran-sc ao sono.
No ouiro dia cla nanIa, Ciro con una
coroa na calca, aconanIado dos Ionoiinos
ianlcn coroados cono lIcs fora rcscriio,
cclclrou un sacrifcio, ao qual s icrno con
csic discurso.
Anigos, os dcuscs, scgundo nc arccc c
os adivinIos asscguran, nos roncicn a viioria.
EnvcrgonIar-nc-ia dc vos indigiiar cn ial caso
vossos dcvcrcs. Sci quc os conIcccis iao lcn
cono cu, scndo clcs consianic oljcio dc vossas
ncdiiacs, dc soric quc csiais no caso dc odcr
cnsinar os ouiros. Mas ialvcz nao icnIais ainda
ncdiiado no quc vou dizcr, c orianio cscuiai-
nc. Aos soldados quc Ia ouco niliian dclaio
dc nossas landciras, c aos quais rcicndcnos
fazcr adquirir o valor dos soldados nais aniigos,
rclcva fazcr-lIcs conIcccr quais as visias dc
Ciaarcs cn nos susicniar, qual o fin dc nossos
ccrccios, qual o dc nossas coriacs, c isio
ara quc dc lon grado cnircn cn cnulaao
conosco. Lcnlrai-lIcs dcois, quc csic c o dia cn
quc scu ncriio vai scr osio a una rova
rigorosa. Nao c ara adnirar quc Ioncns iardc
insirudos carcan das advcricncias dc ouircn.
Para qucn as faz, alcn dc scr lisonjciro, c
dcnonsiraao clara dc scu consunado valor criar
153
Ioncns valorosos. Qucn sc saiisfaz con o valor
rorio c nao cura do dos ouiros, so c valoroso
cn nciadc. Nao sou cu qucn lIcs Ia dc falar; a
vos, quc nais dc crio os iraiais, confio csia
nissao, ara quc clcs vos scjan adcrcnics. Salci
quc o aarcccr-lIcs con rcsoluao c o ncio dc
fazc-los ianlcn rcsoluios, con ccnlos c nao
con alavras. Enfin, scn da calca iirar a coroa
idc janiar, c, fciias as lilacs, iornai a vossos
osios.
Fciirando-sc os Ionoiinos, Ciro convocou os
ccrra-filas, c dissc.
Pcrsas, ora aqui csiais no lugar dos
Ionoiinos, c ianlcn csiinados, vos, quc, alcn
da rudcncia da idadc, icndcs o valor dos nais
inircidos; c or isso ocuais un lugar nao
ncnos Ionroso quc o dos oficiais da frcnic.
Colocados no uliino lugar, con vossas coriacs
auncniais a coragcn dos soldados valcnics, c
nao conscniis nas fraquczas dos covardcs. Sc aos
ouiros inoria a viioria, vossa idadc c o cso dc
vossa arnadura vo-la dcvcn fazcr csiinar
rincialncnic. Sc os oficiais da frcnic vos
coriarcn con suas vozcs a scgui-los, olcdccci;
nas ara cn nada lIcs dar vaniagcn, coriai-vos
ianlcn a narcIar vclozcs conira os ininigos.
Enfin, idc janiar, c dc coroa na calca voliai aos
rcscciivos osios.
154
Enquanio Ciro sc ocuava ncsics nisicrcs, os
assrios, quc ja Iavian janiado, saran dc scus
arraiais rcsirando coragcn, c sc fornaran cn
laialIa. O rci, quc os vinIa conandando solrc
un carro, rcciiou cranic clcs csic discurso.
Assrios, agora c a ocasiao dc dar rovas
do vosso dcnodo; c agora a ocasiao dc luiar clas
vossas vidas, cla icrra quc vos dcu o lcro,
clos larcs cn quc vos criasics, or vossas
nulIcrcs c filIos, or iudo quc no nundo icndcs
dc nais caro. Sc fordcs viioriosos, iudo isio
ficara, cono anics, cn vosso odcr; sc fordcs
vcncidos, iudo assara s naos dos ininigos. Sc
dcscjais a viioria, c rcciso quc clcjcis
inavidos. Faiuidadc c qucrcr a viioria c fugir do
ininigo, arcscniando-lIc o coro scn olIos, scn
arnas, scn naos. Faiuidadc c fugir qucn csiina
a vida, salcndo quc os vcnccdorcs a conscrvan, c
quc fugindo sc cnconira nais facilncnic a noric
do quc rcsisiindo. Faiuidadc c dcscjar icsouros c
dciar-sc vcnccr. Pois, qucn ignora quc os
vcnccdorcs conscrvan scus Iavcrcs, c rccclcn
os dos vcncidos, c quc csics crdcn iudo quc
ossucn, aic a lilcrdadc?
Enircianio rccclcu Ciro da aric dc Ciaarcs
ncnsagciros, quc lIc disscran.
icno dc narcIar conira os ininigos,
quc cn cqucno nuncro saran das foriificacs,
155
c irao cngrossando, cnquanio narcIarcnos. Nao
aguardcnos quc avulicn nais quc os nossos,
arianos conira clcs cnquanio julganos facil sua
dcrroia.
Ciaarcs rcsondcu Ciro ainda quc
dcsiruanos nciadc dc scu ccrciio, nao sc icrao
or vcncidos, c dirao quc con ncdo dc scu
grandc nuncro so aiacanos una cqucna aric.
Scr-nos-a rcciso cnirar cn nova aao, ondc
ialvcz ioncn nais cauiclosas rovidcncias do
quc ionan agora, quc sc dcian aconcicr cn o
nuncro quc nos araz.
Os ncnsagciros voliaran con csia rcsosia.
A csic icno cIcgou o crsa Crisanias c
ouiros Ionoiinos con alguns dcscriorcs. Ciro os
inicrrogou, cono cra naiural, no quc dizia
rcsciio aos conirarios. Disscran quc clcs saan
do acanancnio, quc o rci os fornava cn
laialIa c fazia nui cncrgicas coriacs, scgundo
afirnava qucn o ouvira falar.
Ciro dissc Crisanias sc ianlcn
coriardcs vossas iroas, nao lIcs infundircis
orvcniura nova coragcn?
Crisanias, nao vos causcn alalo as
coriacs do assrio. Un discurso, or nais
clcganic quc scja, nao odc no ncsno dia dar
valor a qucn o nao icn; fazcr lons arquciros,
156
lons lancciros, lons cavalciros, scn rcviancnic
salcr nancjar un arco, una scia, un cavalo; dar
novo vigor aos coros ara o iralalIo scn
ccrccio rclininar.
Mas c ja lasianic conciiar-lIcs o anino.
Porvcniura c ossvcl quc un discurso no
ncsno dia cn quc c ronunciado, cncIa dc
undonor o csriio dos ouvinics, os afasic da
csirada do vcio, os induza a arrosiar or anor da
gloria os iralalIos c os crigos, c inrina csic
scniincnio dc nancira quc clcs rcfiran norrcr
con as arnas na nao a cviiar a noric or ncio
da fuga? Nao. Para quc csics scniincnios andcn
gravados rofundancnic no coraao Iunano,
inoria rinciro quc iudo, fazcr lcis quc
asscgurcn aos valorosos una cisicncia Ionrosa
c livrc, aos covardcs una vida aljcia c cIcia dc
niscrias. Dcois c rcciso Iavcr ncsircs, quc
con alavras c ccnlos lIcs faan vcr quc o
valor c a gloria sao a origcn das naiorcs
roscridadcs, a covardia c o orolrio o gcrnc da
nais dura advcrsidadc. Cunrc csiar cnlclido
ncsias idcias ara odcr iriunfar do icnor dos
ininigos. Sc no ncsno aio dc corrcr conira os
ininigos, ara cnirar na luia, ncsia ocasiao cn
quc nuiios sc csqucccn do quc arcndcran,
udcssc un orador criar dc rccnic soldados
inircidos, nuiio facil scria arcndcr c cnsinar a
naior das viriudcs. Enquanio a nin, ncn scqucr
157
confiaria naquclcs quc sc ccrciiaran dclaio
das nossas visias, sc con vossos ccnlos lIcs
nao dcsscis a ncccssaria insiruao, c os nao
advcrisscis dc suas falias. Eu, Crisanias,
adnirar-nc-ia ianio dc quc un discurso clcganic
dcssc valor a un Ioncn dcsiiiudo dcsia viriudc,
cono sc una ca dc nusica lcn caniada
iivcssc a fora dc fazcr nusico un Ioncn
ignoranic dcsia aric.
Enquanio assin discorria, Ciaarcs ccdiu
ouiro cnviado a Ciro, dizcndo quc cra dcsaccriado
csiar icnorizando, c nao aiacar o ininigo.
Saila Ciaarcs rcsondcu Ciro quc
clcs ainda nao saran dos scus alojancnios cn
nuncro suficicnic. Anuncia-lIc isio dc nancira
quc iodos ouan. Coniudo, cn olscquio sua
voniadc, vou r o ccrciio cn novincnio.
Ecdido o cnviado, Ciro invocou a roicao
dos dcuscs, c osiou-sc frcnic do ccrciio. Os
soldados narcIavan cn ordcn, orquc iinIan
sido cnsinados a guardar scus osios; con
coragcn, cla cnulaao quc cnirc clcs sc dava,
cla rolusicz dc scus coros, c cla rcscna dc
scus oficiais. a rudcncia os fazia narcIar
alcgrcs. Lcnlravan-sc clcs dc icr arcndido quc
c nuiio scguro c facil conlaicr dc crio con os
ininigos, norncnic arquciros, aconiisias c
cavalciros.
158
Nao icndo ainda cIcgado a iiro dc scia, Ciro
anunciou a scnIa, quc cran csias alavras.
Juiicr auiliar c conduior" c icndo cla corrido
or iodo o ccrciio, rinciiou a caniar un Iino
cn louvor dos Dioscoros, c iodos rcligiosancnic
cnioaran cn alia voz. Acalado o Iino, os
Ionoiinos narcIavan alcgrcs, olIando uns ara
os ouiros, cIanando clos noncs os quc ian a
scu lado c airas c rcciindo coniinuancnic csias
alavras.
Vanos, anigos, vanos, canaradas
inircidos.
Os quc cran assin coriados, clanavan a
scus coriadorcs quc os conduzisscn con
vclocidadc. Dcsia nancira vian-sc rcinar no
ccrciio dc Ciro a coragcn, o anor da gloria, o
vigor, a confiana, o ardor cn nuiuancnic sc
coriarcn, a rudcncia, a olcdicncia, qualidadcs
csias caazcs dc ncuiralizar iodos os rojcios dos
ininigos.
Ao ircn-sc aroinando os crsas, os
assrios, quc, andando cn carros na vanguarda,
cosiunavan iravar a luia, suliran a scus carros
c sc foran cIcgando ara o grosso do ccrciio. Os
arquciros, aconiisias c fundciros, dcran dc nuiio
longc una dcscarga; os crsas coniinuaran a
avanar, c Ciro cclanou.
159
Dravos canaradas, c agora a ocasiao dc
dar rovas dc vosso dcnodo, c coriar os ouiros
con iais ccnlos.
A csias alavras, alguns, cIcios dc coragcn c
ansiando cnirar na lriga, dciiaran a corrcr, c
iodo o ccrciio os scguiu. Ciro, csqucccndo-sc dc
ir a asso, ia frcnic, corrcndo c clanando.
Qucn nc scguc? Qucn c o valoroso, quc
rinciro lanara cn icrra un advcrsario?
Esias alavras foran corrcndo dc loca cn
loca, dc nancira quc iodos dizian.
Qucn nc scguc? Qucn c o valoroso?
E assin corrian ara os ininigos. Esics, scn
o cscrar, fugiran ara scus cnirincIcirancnios,
a cuja cnirada sc airoclavan. Os crsas, quc
vinIan cn scu alcancc, fizcran grandc naiana,
assin ncsics cono nos cavalos c Ioncns quc
con scus carros Iavian cncIido o fosso con a
rcciiiaao da fuga. A cavalaria dos ncdos
aiacou a dos ininigos, -la cn fuga, crscguiu-
a, c lIc fcz grandc csirago dc Ioncns c cavalos.
Os assrios quc sc acIavan osiados solrc a
crisia do fosso, visia dcsic icrrvcl csciaculo
fugiran cIcios dc ncdo.
As nulIcrcs, ao conicnlarcn a fuga ja
dcniro dos arraiais, corrian, griiando
160
Iorrorizadas, unas con os filIos nos lraos,
ouiras fcrindo-sc, rasgando os vcsiidos, c
inlorando aos quc cnconiravan quc nao as
alandonasscn, quc dcfcndcsscn scus filIos, a
clas c a si. A csic icno, o rci con suas iroas dc
nais confiana laialIava cssoalncnic solrc os
lugarcs nais cnincnics cnirada do
acanancnio, c aninava os ouiros. Vcndo o quc
sc assava, Ciro, rcccoso dc scr sulaniado cla
nuliidao dos ininigos sc icniassc forar a
cnirada, ordcnou quc os scus sc dcsviasscn do
alcancc das scias. Eniao sc viu a loa insiruao
dos Ionoiinos na oniualidadc con quc
olcdcccran c con quc fizcran cccuiar as
ordcns do gcncral. Ja fora do alcancc das scias,
cada un ocuou o lugar quc lIc conciia, con
nais ordcn quc un coro dc nusicos.
161

LIVRO IV

Fuga dos assrios Ciaarcs c Ciro discuicn sc
dcvcn ou nao crscgui-los As iroas iodas
aconanIan Ciro, dciando Ciaarcs quasc so
Fclcliao dos Iircanios, quc cricncian ao ccrciio dos
assrios Dcrroia dos assrios Projcio dc un coro
dc cavalaria crsa Fcsoluao dc Ciro a rcsciio dos
ininigos vcncidos. As iroas dc Ciro assan a noiic no
acanancnio Ciaarcs irriiado nanda rciirar os
ncdos Ciro lIc cnvia una caria c cdc un ccrciio
Pcrsia Disiriluiao dos dcsojos dos ininigos
Hisioria dc Colrias.
Fuga dos assrios Ciaxares e Ciro discutem se devem ou
no persegui-los
Ciro ali csicvc duranic algun icno con scu
ccrciio ara nosirar quc csiava ronio a
conlaicr, sc algun assrio sassc dos
alojancnios; nas cono ningucn sc avcniurassc
a ial, foi csialclcccr scus acanancnios na
disiancia quc lIc arcccu a roosiio. Posiadas
as scniinclas, c ccdidos cloradorcs, Ciro
convocou os soldados, colocou-sc no ncio dclcs, c
rcciiou csic discurso.
Pcrsas, dc iodo o ncu coraao, cono
cnso quc iodos vos ianlcn fazcis, agradco
cono scnrc aos dcuscs a viioria quc acala dc
dar-nos scn o ncnor dcirincnio. Dcsdc ja vos
162
clogio a iodos, orquc iodos iivcsics aric na
viioria. Quando cu iivcr a noicia circunsianciada
do conoriancnio dc cada un dc vos cn
ariicular, nao faliarci a clogiar-vos c rcniar-
vos, scgundo vosso ncriio. Do iaiarca Crisanias,
cono clcjava ao c dc nin, nao rcciso dc
infornacs. Eu o vi clcjar, cono crcio quc iodos
vos igualncnic clcjavcis. Quando cu nandci
rciirar, cIanci-o clo scu nonc, c clc, quc ncsia
conjuniura ia a fcrir un ininigo, suscndcu o
golc, ara nais oniual scr sua olcdicncia.
Fciirou-sc c iniinou os ouiros con iania
diligcncia, quc s sua conanIia fora do
alcancc das scias anics quc os advcrsarios
crcclcsscn a rciirada, cnicsasscn os arcos c
dcscdisscn as scias. Assin a olcdicncia salvou
do crigo a clc c aos scus. A rcsciio dos quc vcjo
fcridos, Ici-dc caninar cn quc ocasiao o foran,
c cniao dirci o concciio quc dclcs fao. A
Crisanias, varao lclicoso, rudcnic, lon oficial c
lon soldado, dou o iiulo dc quiliarca, c nao nc
csqucccrci dclc quando Dcus nos conccdcr nova
viioria. A vos iodos qucro fazcr una advcricncia.
Pcnsai inccssanicncnic no quc visics duranic
csia aao, ara odcrdcs ajuizar sc o valor, sc a
fuga, sc o dcscjo dc conlaicr, sc a rcluiancia dc
cnirar na luia, salva nais facilncnic a vida; c quc
razcr iraz consigo a viioria. Vossa ccricncia, c
a lcnlrana dos aconiccincnios rcccnics, vos
consiiiuran juizcs idncos, c csiinularan vossa
163
coragcn. Agora, ccai cono Ioncns valorosos,
rudcnics c afciuosos aos dcuscs, fazci lilacs,
c cnioai un Iino, scnrc ronios a cccuiar as
ordcns quc vos forcn dadas.
Fcciiado csic discurso, Ciro noniou a cavalo
c foi icr con Ciaarcs. Dcois quc anlos
folgaran, cono cra naiural, Ciro crguniou sc
rccisava dc alguna coisa, c iornou ao ccrciio.
Ccaran as iroas dc Ciro, c, osiadas as
scniinclas cono convinIa, rcousaran. Os
assrios, con a noric do scu rci c dc quasc iodos
os nclIorcs soldados, crdcran o anino, c dc
noiic fugiran nuiios do acanancnio. Crcso c
os ouiros aliados, vcndo isio, ianlcn
dcsaninaran. As circunsiancias cran icrrvcis.
Esic dcsalcnio sc auncniava, vcndo clcs os
rinciais oficiais do ccrciio cono alicnados.
Assin duranic a noiic fugiran.
Ao dcsoniar da aurora, aarcccu dcscrio o
arraial dos ininigos, c logo Ciro fcz cnirar nclc
suas iroas. TinIan dciado grandc nuncro dc
ovclIas, dc lois c dc carros cIcios dc nuiias
coisas uicis. Dcois cniraran as iroas dc
Ciaarcs c ali janiaran. Acalado o janiar, Ciro
convocou os iaiarcas, c lIcs falou assin.
Quanios c quao grandcs lcns, quc os
dcuscs nos ofcrcccn, nos cscaan. Esiais vcndo
quc os ininigos, doninados dc ncdo, fugiran.
164
Ora sc clcs fogcn dc scus cnirincIcirancnios,
cono sc aircvcrao a ncdir conosco suas arnas
cn canina rasa? Sc anics dc ccrincniar
nosso valor nao ousaran rcsisiir, cono Iao dc
rcsisiir agora vcncidos c dcrroiados, noria no
cano a nclIor soldadcsca?
Scndo iao cvidcnic rcdarguiu un dos
ouvinics nossa sucrioridadc, or quc nao
vanos, quanio anics, no alcancc dos ininigos?
Porquc nao icnos cavalaria. Os nclIorcs
soldados, quc nais cncnIo icranos cn
arisionar ou naiar, vao noniados cn cavalos.
Podcnos -los cn fuga con o aulio dos
dcuscs; nas dar-lIcs alcancc, nao nos c ossvcl.
Pcrguniaran-lIc or quc nao ariiciava isso
a Ciaarcs.
AconanIcn-nc iodos rcsondcu clc
ara quc vcja Ciaarcs quc iodos sois do
ncsno arcccr.
Todos o scguiran, c alcgaran as razcs quc
lIcs arcccran nais adcquadas a scu fin.
Ciaarcs, ou cioso dc scrcn os crsas os
rinciros a roor csia ncdida, ou quia or
julgar accriado nao cor-sc a novos riscos
(Ciaarcs c nuiios ncdos csiavan cniao
folgando} falou ncsics icrnos.
165
Sci, clo icr visio c ouvido, quc vos,
crsas, sois dc iodos os Ioncns os quc sc
cnircgan con nais nodcraao s dclcias. Mas
ainda c rcciso Iavc-la naior nos grandcs gozos.
E quc naiorcs dclciics odcn dcsfruiar os
Ioncns do quc os quc sc vinculan nossa
rcscnic fclicidadc? Sc gozarnos dclcs con
nodcraao, odcrcnos scr vcniurosos aic
vclIicc; nas sc fornos inodcrados, cnircgucs a
razcrcs consccuiivos, olIai nao vos aconica
cono aos navcganics quc, dcslunlrados or
suas vcniuras, vao navcgando aic sc crdcrcn,
ou cono a nuiios vcnccdorcs, quc dcscjosos dc
scgunda viioria, crdcn o fruio da quc rinciro
oliivcran. Sc os ininigos quc vao fugindo fosscn
cn ncnor nuncro quc o nosso ccrciio, ialvcz
lIcs udcsscnos dar alcancc con scguridadc.
Mas rcflcii quc a viioria foi oliida solrc un
cqucno nuncro soncnic. Os ouiros nao
cniraran cn aao. Ora, sc os nao olrigarnos a
clcjar, dcsconIcccndo as nossas c as suas
foras, ir-sc-ao rciirando or ignorancia c
covardia. Sc, orcn, conIcccrcn quc c naior o
crigo da fuga do quc o da rcsisicncia, olIai nao
os faanos valorosos a scu dcsciio. Dcvcis csiar
ccrios quc vosso dcscjo cn arrclaiar-lIcs suas
nulIcrcs c filIos nao c nais vivo quc o dclcs cn
salva-los. Advcrii quc un lando dc javalis, osio
quc nuncroso, ao scr dcscolcrio, fogc con scus
filIos, c sc o caador aanIa un dcsics, ainda
166
quc ali csicja un so javali, csic volia-sc conira o
caador. Enccrrados cn scu acanancnio, os
advcrsarios crniiiran quc lIcs laicsscnos as
foras quc nos arouvc. Mas sc os aconcicrnos
cn un csaoso cano, c clcs arcndcrcn a
dividir-sc cn lrigadas, aiacando una dc frcnic,
duas clos flancos, c una cla rciaguarda, olIai
nao nos falicn olIos c lraos ara lIcs rcsisiir.
Finalncnic, vcndo cu os ncdos folgando, nao
qucro c-los a novos crigos.
Ciro ionou a alavra c dissc.
Nao qucro quc olrigucis algucn a
aconanIar-nc; nas conccdci-o a qucn quiscr.
Talvcz quc volicnos carrcgados dc dcsojos, quc
vos alcgrcn c a vossos anigos. Nos nao vanos
crscguir o grosso do ccrciio ininigo; c cono
Iavanos dc alcana-lo? Mas sc cnconirarnos
algunas foras dcsiacadas, ou dciadas airas,
cssas irarcnos vossa rcscna. Lcnlrai-vos
quc a vosso cdido vicnos dc nui longc auiliar-
vos; c or isso c jusio quc iorncnos airia con
algun galardao, c nao conficnos so cn vossos
icsouros.
Sc algun quiscr scguir-vos, agradcccr-vos-
ci.
Mandai conosco alguna cssoa dc
confiana, quc iniinc cssa vossa dcicrninaao.
167
EscolIci-a.
Por acaso csiava rcscnic un ncdo, quc
disscra scr arcnic dc Ciro, c logo Ciro dissc.
Esic nc agrada.
Va cssc coniigo; c vos, ncdo, anunciai quc
qucn quiscr odc aconanIar Ciro.
Saindo anlos, Ciro dissc ao ncdo.
agora quc vos nc Iavcis dc dcclarar sc
falavcis vcrdadc quando dizcis quc folgavcis con
ninIa rcscna.
Sc dizcis isso, nunca vos dciarci.
Porvcniura falarcis aos ouiros con cssa
rcsoluao?
Eu assin o juro, aic conscguir quc vos
ianlcn folgucis con a ninIa rcscna.
O ncdo dcscncnIou zclosancnic o cargo dc
quc o incunlira Ciaarcs, c acrcsccniava quc
nunca dciaria un rncic quc vinculava con o
valor a fornosura dc gcraao divina.
As tropas todas acompanham Ciro, deixando Ciaxares
quase s Rebelio dos hircnios, que pertenciam ao
exrcito dos assrios
Enircianio cIcgaran, cono or favor divino,
cnlaiadorcs da Hircania, naao vizinIa da
168
Assria, ouco oulosa, c or isso a cla sujciia.
Os Iircanios cran naquclc icno lons
cavalciros, c ainda Iojc o sao. or isso os assrios
sc scrvian dclcs cono os laccdcnnios dos
ciriics, nao os ouando nos iralalIos c nos
crigos. Posiavan na rciaguarda ccrca dc nil
dcsics cavalciros Iircanios, ara ccrincniarcn
o rinciro cIoquc no caso dc aconciincnio or
cssa aric. MarcIando cn uliino lugar, os
Iircanios cran ianlcn os uliinos na conduao
dc scus carros c doncsiicos. Os Iircanios,
nancira da naior aric das nacs da sia, vao
gucrra con sua fanlia, c assin foran ncsia
ccdiao. Considcrando agora quc violcncias
ccrincniavan da aric dos assrios, quc scu
rci jazia norio, quc o ccrciio csiava vcncido c
cIcio dc icrror c quc os aliados sc rciiravan
dcsaninados, cnicndcran cn arovciiar o cnscjo
ara a rcvolia, sc Ciro, confcdcrando-sc con clcs,
quiscssc ir aiacar os assrios. Con csic iniuiio
cnviaran cnlaiadorcs a Ciro, cujo nonc
adquirira cclclridadc ncsia gucrra.
Os cnviados cuscran a jusiia dc sua
aniiaiia conira os assrios, c sc lIc ofcrcccran
cono aliados c guias, sc quiscssc ir conira scus
orcssorcs. Euscran o csiado cn quc sc
acIavan os ininigos, ara inciia-lo a arnar
quanio anics una ccdiao.
169
Parccc-vos lIcs crguniou Ciro quc
ainda odcrcnos alcana-los anics dc cIcgarcn
s suas forialczas? Tcnos or inforiunio Iavcrcn
clcs cscaado.
Falava assin ara quc o iivcsscn cn grandc
conia.
AnanIa, rcsondcran clcs sc logo
cla nanIa rinciiarnos a narcIar con
vclocidadc, alcana-los-cnos. Sua narcIa c lcnia
or causa da nuliidao dc soldados c carros. E
cono ioda a noiic rcccdcnic csiivcran alcria,
ouco icn avanado.
Quc cnIor nos dais da vcrdadc dc vossa
alavra?
Sc narcIanos, logo noiic vos cnvianos
rcfcns. E vos cncnIai cranic os dcuscs vossa
alavra, c dai-nos a dcsira, ara lcvarnos a
nossos conairioias csic sinal dc vossa
fidclidadc.
Ciro jurou quc sc clcs dcscncnIasscn o
quc ronciian, scrian iraiados cono anigos
ficis, c nao iidos cn ncnor considcraao do quc
os crsas c os ncdos. Dc fciio, ainda Iojc os
Iircanios gozan dc grandc confiana, c sao
caliados aos cargos ullicos do ncsno nodo
quc os crsas c ncdos.
170
Tanio quc ccaran, nandou sair suas iroas
ainda con luz do sol, c ordcnou aos Iircanios quc
cscrasscn ara ircn con clc. Todos os crsas
saran c ianlcn Tigrancs con scu ccrciio. Os
ncdos vinIan rcunir-sc cn grandc nuncro, uns
orquc cn sua ucrcia foran anigos dc Ciro;
ouiros orquc ficaran cnIorados dc suas
nanciras, quando con clc caaran; csics orquc
qucrian nosirar-sc olrigados dc quanio clc lIcs
ciinguira o icnor; aquclcs orquc, noiando suas
loas qualidadcs, cscravan quc clc vicssc a scr
un Ioncn fcliz, grandc c odcroso; quais,
orquc dcscjavan rciriluir-lIc alguns favorcs
quc lIcs fizcra duranic sua cducaao na Mcdia
(or sua filaniroia clc oliivcra dc scu av ncrccs
ara nuiios}; quais, orquc, corrcndo a fana quc
os Iircanios ian conduzi-los viioria, dcscjavan
ariilIar a rcsa. Dcsia forna quasc iodos os
ncdos aconanIavan Ciro, cccio os oficiais da
casa dc Ciaarcs c scus sulordinados. Todos os
ouiros ariian alcgrcs, aninosos, cono qucn ia
or livrc voniadc c novido dc graiidao. Logo quc
saran, Ciro dirigiu-sc aos ncdos, c dcois dc os
clogiar, inlorou a roicao dos dcuscs c cdiu
quc lIc dcsscn ncios dc odcr rcconcnsar o
dcnodo dc scus soldados. Afinal ordcnou quc a
infaniaria narcIassc frcnic, scguida da
cavalaria, c quc quando o ccrciio fizcssc alio, lIc
cnviasscn alguns cavalciros, ara rccclcr as
insirucs ncccssarias.
171
Tonadas csias ncdidas, Ciro nandou
avanar os Iircanios, os quais lIc crguniaran
sc nao cscrava clos rcfcns ara cnIorcs dc
sua fidclidadc.
En nossa coragcn c cn nossos lraos
rcsondcu Ciro icnos csscs cnIorcs. Nos
csianos disosios a lcncficiar-vos, sc falardcs a
vcrdadc, c, sc nos cnganardcs, crcnos quc longc
dc dccndcr dc vos, dccidircnos dc vossa soric,
sc os dcuscs quiscrcn. Hircanios, visio quc dizcis
quc vossos conairioias ocuan a rciaguarda,
ao avisia-los, anunciai ara os ouarnos.
Os Iircanios avanaran, adnirados da
longaninidadc dc Ciro, scn icnor dos assrios,
dos ldios c dos ouiros aliados; nas dcsgosiosos
dc quc Ciro fizcssc cqucno calcdal da aliana
con clcs.
Ian narcIando. Dc noiic Ciro c o ccrciio
viran no ccu una luz lrilIanic, quc lIcs causou
un ncdo rcligioso, c aguou o anino conira os
ininigos. Cono narcIavan a assos acclcrados,
ao roncr da alva acIavan-sc crio dos
Iircanios. Os cnlaiadorcs, acnas os
conIcccran, disscran ara Ciro.
Sao csics os nossos conairioias. Nos os
conIcccnos clo lugar quc ocuan, c clas
nuiias foguciras.
172
Ciro dcsacIou un dos cnlaiadorcs, quc os
iniinassc a vircn juniar-sc con clc con a dcsira
lcvaniada, sc quiscsscn scr scus aliados.
Tanlcn con o cnlaiador cnviou alguns crsas,
ara avisar os Iircanios dc quc scrian iraiados
scgundo o scu conoriancnio. Enquanio Ciro
olscrvava o quc fazian os Iircanios, nandou
fazcr alio. Os rinciais ncdos c Tigrancs foran
icr con Ciro, c lIc cdiran insirucs.
Esic ccrciio quc csia roino lIcs
dissc Ciro c dos Iircanios. Un dos
cnlaiadorcs da Hircania c alguns crsas foran
dizcr-lIcs quc sc quiscsscn scr nossos aliados,
vicsscn icr conosco con a dcsira lcvaniada. Sc
clcs assin fizcrcn, rccclci-os ianlcn con
vossas dcsiras c cncIci-os dc confiana, nas sc
clcs ionarcn as arnas, ou icniarcn fugir, olIai
nao vos cscac un so.
Os Iircanios, ouvindo a cnlaiada cIcios dc
alcgria, noniaran a cavalo c vicran arcscniar-
sc con as naos lcvaniadas, cono fora
dcicrninado. Os ncdos c crsas os rccclcran do
ncsno nodo, c os aninaran.
Hircanios dissc Ciro confianos cn
vos, c cscranos ianlcn ncrcccr a vossa
confiana. En rinciro lugar dizci-nc a quc
disiancia csiao os cIcfcs dos ininigos c o grosso
do ccrciio.
173
Fcsondcran quc a ouco ncnos dc una
arasanga.
Ciro rcciiou csic discurso.
Pcrsas, ncdos, c vos, Iircanios, a qucn cu
icnIo ja na conia dc aliados c arciais, cunrc
salcr quc nas circunsiancias cn quc nos
acIanos a covardia acarrciara solrc nos as
naiorcs dcsgraas. Os ininigos conIcccn lcn as
razcs quc aqui nos irazcn. Sc os aiacarnos con
vigor c audacia, vc-los-cis cono cscravos fugiiivos
dcscolcrios, uns cdindo crdao, ouiros
cvadindo-sc, ouiros scn salcr dclilcrar. So
dcois dc vcncidos nos vcrao, janais cnsando
quc nos os agrcdsscnos, c scrao aanIados
quando ncn scqucr csiivcrcn fornados cn
ordcn dc laialIa. Sc daqui cn dianic quiscrnos
ccar, dornir c vivcr con iranquilidadc, nao
dcnos lugar a quc clcs ioncn ncdidas
rcvcniivas, c a quc sailan quc gcnic sonos.
Vcjan clcs so cscudos, csadas, nacIados c
golcs. Vos, Iircanios, narcIai na vanguarda,
ara quc con vossas arnas nos oculicnos
quanio icno for ossvcl. Quando nc aroinar
dos conirarios, fiquc conigo una conanIia dc
cavalciros dc cada naao, ara quc, ficando cu no
acanancnio, nc sirvan sc for ncccssario. Vos,
caiiacs c soldados cncanccidos no nancjo das
arnas, nosirai vossa rudcncia, aiacando cn
csquadrcs ccrrados, ara nao scrdcs rcclidos
174
clas dcnsas filciras dos ininigos. Dciai ir cn
scu alcancc os nais noos, ara scncar cnirc
clcs a noric. Escac o ncnor nuncro ossvcl. Sc
oliivcrnos una viioria conlcia, cunrc
alsicrno-nos dc saquc. O quc nao sc alsicn, ja
nao c Ioncn, c un lagagciro, quc qualqucr icn
a lilcrdadc dc iraiar cono cscravo. Nada Ia nais
lucraiivo do quc a viioria. o vcnccdor rccclc a
ossc dc iudo, Ioncns, nulIcrcs, icsouros, iodo
o icrriiorio dos ininigos. Tcndc cn visia o
conscrva-la soncnic. O ncsno ladrao vcn ao
odcr do vcnccdor. Acalada a crscguiao,
rccolIci-vos ao acanancnio ainda con luz; dc
noiic nao sc rccolIc ningucn.
Aqui s icrno a scu discurso c dcscdiu os
iaiarcas con ordcn dc dcnunciar csias coisas
aos scus dccadarcas, quc osiados frcnic
odian ouvi-los. Ordcnou ianlcn quc os
dccadarcas as anunciasscn s dccurias. Dadas
csias rovidcncias, os Iircanios narcIaran
adianic, Ciro no ccniro con os crsas, c a
cavalaria nos flancos.
Derrota dos assrios
Ao ananIcccr, noiaran os assrios sua
siiuaao. Uns asnaran clo quc vian, ouiros ja
conIccian o crigo, csics o anunciavan, aquclcs
griiavan s arnas, quais voliavan os cavalos,
quais cnirouavan o faio, aqui iiravan as arnas
dc cina das lcsias dc carga, acola arnavan-sc,
175
cn ouira aric noniavan nos cavalos, csics lIcs
nciian o frcio, aquclcs unIan as nulIcrcs
solrc as cargas, quais ionavan os oljcios dc
nais rco, quais cran aanIados quando os
csiavan cnicrrando, a naior aric fugia.
Inaginc-sc iudo o nais quc clcs farian, cccio
dcfcndcr-sc. Morrian scn dcscarrcgar un golc.
Crcso, rci da Ldia, cono cra vcrao, dc noiic
cnviou adianic cn carros suas nulIcrcs, ara
quc cla frcsca a viagcn fossc nais cnoda.
Crcso as scguia con a cavalaria. Dizcn quc fizcra
o ncsno o rci da Frgia, siiuada nas nargcns do
Hclcsonio. Esics rcis, assin quc soulcran dos
fugiiivos o quc sc assava, rinciiaran ianlcn
a fugir con a naior cclcridadc. Os rcis da
Caadocia c Aralia, cono ainda csiavan
roinos, rcsisiindo incrncs, norrcran s naos
dos Iircanios. Qucn ccrincniou naior crda
foran os assrios c aralcs, os quais, acIando-sc
cn suas icrras, nao arcssavan sua fuga. Os
ncdos c Iircanios assin crscguian viioriosos.
Ciro ordcnou aos cavalciros quc con clc iinIan
ficado quc rodcasscn o acanancnio, c
naiasscn os quc da sasscn arnados. Aos quc
nao sasscn nandava, sol cna caiial, quc
iroucsscn as arnas aiadas c dciasscn os
cavalos junio das icndas. Os cavalciros
cccuiaran a ordcn dc Ciro. As arnas foran
irazidas ara un lugar narcado, c lIcs foi osio
fogo. Noiou Ciro quc suas iroas csiavan
176
dcsrovidas dc viiualIas, c quc scn clas nao cra
ossvcl icniar ncnIuna cnrcsa dc noncnio.
Curando dos ncios dc olic-las con lrcvidadc c
alundancia, ocorrcu-lIc quc iodos os ccrciios
forosancnic iinIan cssoas cncarrcgadas do
cuidado das icndas c das nunics dc loca. E
crsuadido quc dcsia gcnic scria a naior aric da
quc acalavan dc arisionar, orquc iinIa o
cuidado das lagagcns, ullicou quc sc
arcscniasscn iodos os rovisionciros, c no caso
quc faliassc algun, conarcccssc o nais vclIo da
icnda, ancaando con cnas rigorosas o quc
dcsolcdcccssc. Elcs, vcndo quc os scnIorcs
olcdccian, oniualncnic olcdcccran ianlcn.
Prcscnics os rovisionciros, Ciro ordcnou quc sc
scniasscn os quc iinIan vvcrcs ara nais dc
dois ncscs; c, vcndo scu nuncro, nandou
ianlcn scniar os quc iinIan ara un ncs; c
quasc iodos sc scniaran. Infornado assin da
orao dc vvcrcs quc Iavia, dissc.
Sc qucrcis afugcniar os nalcs c olicr
nossa afciao, rcarai cn vossas icndas ara os
scnIorcs c scrvos o dulo das racs diarias, c
iudo o nais quc ossa lisonjcar o aciiic; orquc
acnas cIcgarcn nossas iroas viioriosas,
qucrcrao quc sc lIcs forncan vvcrcs con
alundancia. Salci quc vos c convcnicnic rccclc-
los dc nodo quc nao icnIan dc quc sc quciar.
177
As ordcns dc Ciro foran roniancnic
cccuiadas. Ciro convocou os iaiarcas c rcciiou
cranic clcs csia oraao.
Anigos, lcn salcnos quc agora nos
odanos cnircgar aos razcrcs da ncsa rinciro
quc nossos aliados, quc csiao auscnics; nas
arccc-nc quc isio nao nos arovciiaria nais,
ncn nos daria naiorcs foras, cono nosirando-
nos solciios a scu rcsciio, c fazcndo or
granjcar sua afciao. Sc nossos aliados quc agora
vao crscguindo, dclclando c naiando ininigos,
soulcrcn quc os dcsrczanos, luscando dclciics
anics dc scrnos infornados dc sua soric, colrir-
nos-cnos dc orolrio, c nossas foras dininuirao
con sua rcvolia. O cuidado quc iivcrnos con os
quc suorian os iralalIos c arrosian os crigos,
scra ara nos nais lauio lanqucic, digo, do quc
iraiarnos logo dc lisonjcar nosso aciiic. Pcnsai
quc ncsno no caso quc os aliados nao scjan
crcdorcs dc rcsciio, inoria-nos nuiio cviiar a
inodcraao na conida c lclida. Nossos lanos
nao csiao ainda dc iodo cccuiados, c agora
rcqucrcn grandc vigilancia. Os risionciros, quc
aanIanos no acanancnio, scndo cn nuncro
nais avuliado quc os nossos soldados, c csiando
solios, inoria guarda-los, ara icrnos qucn nos
rcarc os naniincnios. Nossa cavalaria acIa-sc
auscnic, c csianos con cuidado ondc cla csicja,
c sc ficara conosco, quando voliar. Porianio,
anigos, arccc-nc quc dcvcnos scr arcos, ara
178
quc nao sc aodcrc dc nos o sono, c nao nos
dcsanarc a razao. Enquanio s nuiias riquczas
quc cisicn no acanancnio, nao ignoro quc,
suosio quc clas ianlcn cricnan a nossos
aliados, odanos ionar a aric quc nos
arouvcssc. nas arccc-nc nais roficicnic quc
nos nosircnos jusios ara con clcs, ara quc
sua anizadc ara conosco sula dc onio. Mcu
voio c quc dcnos aos ncdos, aos Iircanios c a
Tigrancs, a conccssao dc rcariir os dcsojos. Sc
a nossa aric for ncnos avuliada, isio ncsno c
rovciioso, ara quc dc nclIor voniadc fiqucn
conosco. O rcsuliado dc nossa avidcz dc riquczas
scria dar-nos una ossc cfcncra; cnircianio quc,
sc dcsrczando-as, nos fizcrnos scnIorcs dos
icrriiorios quc as roduzcn, adquirircnos una
ossc consianic. En nossa airia ccrciiavano-
nos cn rcrinir a inicncrana c o inodcrado
anor do lucro, ara conlaicrnos csias
inclinacs cn ocasiao ooriuna. c quc nclIor
ooriunidadc quc a aiual odcra ofcrcccr-sc ara
nosirar o fruio dc nossos ccrccios?
Scria o naior dos alsurdos, o Ciro dissc
o Ionoiino Hisiascs cn aoio dcsic discurso
suoriarnos nuiias vczcs a fonc ara
aanIarnos un aninal dc ouca valia, c quando
sc iraia da aquisiao dc una fclicidadc conlcia,
dciarno-nos soolrar or dificuldadcs a quc so
covardcs ccdcn, nas quc sucran valorosos.
179
Todos alaudiran c Ciro iornou a ionar a
alavra c dissc.
Aicnia a unaninidadc dc nossas oinics,
nandai crcorrcr o acanancnio or cinco
soldados dos nais caazcs dc cada cooric, ara
louvarcn os quc vircn cnirciidos cn rcarar as
racs, cono scnIorcs rcrccndcrcn acrcncnic
os quc csiivcrcn ociosos.
Esia ordcn foi cccuiada.
Projeto de um corpo de cavalaria persa
Enircianio vinIan cIcgando os ncdos, uns
con carros arisionados cIcios dc roviscs, quc
Iavian ariido adianic, ouiros con carros cn
quc vinIan nulIcrcs nuiio fornosas, csosas c
conculinas. Ainda Iojc iodos os asiaiicos
cosiunan lcvar gucrra o quc icn dc naior
valor, dizcndo quc visia dos oljcios quc nais
csiinan clcjan nais dcnodadancnic ara
dcfcndc-los. Talvcz scja csia a razao.
Noiava Ciro quc as acs quc os ncdos c
Iircanios acalavan dc crcirar c os lrascs quc
or isso oliinIan, cra un dcsar ara a fana dclc
c dc scus soldados, quc cnircianio Iavian
crnanccido ociosos. Os aliados nosiraran a
Ciro a rcsa c voliaran a coniinuar a
crscguiao, dizcndo quc csia ordcn iinIan
rccclido dos scus cIcfcs. Ciro, nordcndo-sc,
180
ordcnou, iodavia, quc sc colocasscn or ordcn
os dcsojcs, c iornando a convocar os iaiarcas,
colocou-os ondc scu discurso udcssc scr ouvido
c rinciiou assin.
Anigos, arccc-nc quc iodos nos salcnos
quc sc nos cricnccsscn csics dcsojos, iodos os
crsas ficarian ricos, c csccialncnic nos, quc o
Iavcnos ncrccido or nossos scrvios. nas nao
vcjo cono ossanos janais conscgui-lo, scndo
nos insuficicnics scn un coro dc cavalaria
nacional. Nossas arnas scrvcn ara afugcniar os
ininigos, conlaicndo dc crio; nas osios clcs
cn fuga, cono scn cavalos Iavcnos dc
arisionar c naiar cavalciros, arquciros, cliasias
c aconiisias! Porvcniura rcccarao csics Iosiilizar-
nos, salcndo quc icn ianio quc icncr dc nos,
cono dc arvorcs, quc sc nao novcn? E scndo isio
assin, csia claro quc os cavalciros, nossos
aliados, julgarao icr ianio dirciio, ou ialvcz nais
do quc nos, solrc os dcsojos. Tal c a nossa
criica siiuaao. Ora, sc organizarnos una
cavalaria nao infcrior dclcs, nao c lcn claro
quc olicrcnos solrc os ininigos as ncsnas
vaniagcns, quc agora nao odcnos olicr scn o
aulio dos aliados, c quc csics scrao ncnos
vangloriados? Quando udcrnos icniar iodas as
cnrcsas, quc nos inoriara quc clcs nos
auilicn ou nao? Crcio quc ningucn ncgara as
vaniagcns dc una cavalaria nacional. Talvcz
cnconircis dificuldadcs cn sua criaao. nas
181
vanos vcr o quc icnos c o quc nos falia. No
acanancnio dos ininigos ficaran nuiios
cavalos, frcios, c os nais jaczcs ncccssarios. O
arnancnio dos cavalciros icno-lo nos, saias dc
nalIa ara colrir o coro, c lanas ara
arrcncssar c ara conscrvar na nao. Quc nais
nos falia? Honcns? dc quc ncnos rccisanos.
ningucn nos scrvira nclIor quc os nossos.
Algucn sc lcnlrara dc alcgar nossa incrcia na
aric dc cquiiaao; nas ncnIun dos quc ncla c
criio a salia anics dc a arcndcr. Algucn dira
ainda quc a arcndcran dcsdc crianas; nas
orvcniura as crianas sao nais crsicazcs quc
os Ioncns, ara arcndcr o quc sc lIcs diz c
nosira? E quais dcois dc arcndcrcn, icrao
nais vigor ara iralalIar, as crianas ou os
Ioncns? Nos icnos ara isso nais vagar quc as
crianas c os ouiros Ioncns. Nao icnos quc
arcndcr, cono as crianas, a arnar un arco, c
dardcjar una scia; orquc ja o salcnos. Nao
icnos, cono os ouiros Ioncns, dc nos
ocuarnos da culiura dc icrras, dc ccrciiar
ofcios, c dc dcscncnIar ouiras olrigacs
doncsiicas. Todo o nosso icno c dcsiinado aos
nisicrcs da gucrra. A aric dc cquiiaao nao c
cono os ouiros ccrccios gucrrciros, quc sao
uicis, sin, nas iralalIosos. En una narcIa,
quanio nais suavc c ir a cavalo do quc a c! En
una ocasiao criica, quanio nao c lisonjciro odcr
con rcsicza acudir a un anigo, c cn un
182
alcancc odcr con cclcridadc aanIar un
Ioncn ou un aninal! Quanio nao c cnodo
irazcr o aninal carrcgado das arnas dc quc Ia dc
scrvir-sc c ic-las scnrc nao! Algucn odcra
rcccar quc, sc for rcciso cnirar cn aao anics dc
lcn vcrsado na diia aric, sc iornc nau infanic c
nau cavalciro. Esia ilusao c facil dc dcsvancccr.
Tcnos a lilcrdadc dc conlaicr a c, quando
quiscrnos. Por salcrnos nancjar un cavalo, nao
nos csqucccrcnos dos ccrccios cdcsircs.
Ao icrninar Ciro csic discurso, Crisanias,
arovando, ionou a alavra c dissc.
Con ianio fcrvor dcscjo arcndcr a aric dc
cquiiaao, quc inagino quc sc cIcgo a scr
cavalciro, scrci un Ioncn con asas. Agora,
quando corro airas dc un Ioncn, fico saiisfciio
assando adianic dclc so con a calca; c sc vcjo
ir corrcndo un aninal, lisonjcio-nc dc odcr
arnar o arco c dcscdir a scia anics dclc csiar
nuiio afasiado. Scndo cavalciro, odcrci naiar
un ininigo a qualqucr disiancia quc o avisic; c
crscguindo os aninais, odcrci alcana-los c
fcri-los, ou aiirar-lIcs cono a un alvo; orquc sc
dois aninais sao vclozcs na carrcira, quando sc
aroinan, fican un a rcsciio do ouiro cono
scn novincnio. Dcnirc iodos os aninais, cu
dcscjaria iniiar os Iioccniauros, sc c vcrdadc
quc cisiiran con inicligcncia ara raciocinar,
con as naos ara agir, con a vclocidadc c fora
183
dc cavalo, dc nancira quc alcanavan qucn lIcs
fugia c dcrrulavan qucn lIcs rcsisiia. Todas
csias qualidadcs rcunirci cn nin, andando a
cavalo. con a inicligcncia raciocinarci solrc iodas
as coisas, nas naos irarci arnas, con o cavalo
irci no alcancc dos conirarios, con a fora do
lruio dcrrila-los-ci. Dcnais, nao fornarci, cono
aconiccc aos Iioccniauros, un so coro con o
cavalo, o quc c nais vaniajoso. Eu crcio quc os
Iioccniauros nao gozan dc nuiias conodidadcs
invcniadas clos Ioncns, ncn dc ouiras nuiias
ariicularcs aos cavalos. Eu, sc arcndcr a
cquiiaao, noniado farci o ncsno quc fazian os
Iioccniauros, dcsnoniado ccarci, vcsiir-nc-ci,
dornirci cono os ouiros Ioncns; dc nancira quc
scrci un Iioccniauro quc sc odc dcconor c
rcconor. Mas icrci ainda una vaniagcn solrc
csic aninal, quc vc so con dois olIos, c ouvc so
con dois ouvidos; cnquanio cu nc scrvirci dc
quairo olIos c quairo ouvidos. Dc fciio dizcn quc
o cavalo vc c ouvc nuiias coisas anics do
cavalciro c advcric csic. Porianio inscrcvci-nc na
lisia dos quc dcscjan arcndcr a aric da
cquiiaao.
E a nos ianlcn cclanaran iodos os
ouiros.
Aicnio o voio conun, insiou Ciro or
quc nao Iavcnos dc ullicar una lci cn viriudc
da qual fiquc colcrio dc orolrio o cavalciro quc
184
for cnconirado a c, scja grandc ou cqucno o
csao a andar, ara assin virnos a scr Iavidos
or Iioccniauros?
Todos alaudiran a roosia. E dcsdc aquclc
icno aic Iojc crnanccc csic cosiunc na
Pcrsia, dc soric quc ncnIun crsa dc disiinao
aarccc voluniariancnic a c. Eis os assunios
quc sc vcniilaran ncssc congrcsso.
Resoluo de Ciro a respeito dos inimigos vencidos As
tropas de Ciro passam a noite no acampamento
Ja assava do ncio-dia quando cIcgaran os
cavalciros ncdos c Iircanios con risionciros c
cavalos. Elcs nao naiaran os ininigos quc
iinIan cnircgado as arnas. A rincira coisa quc
Ciro lIcs crguniou foi sc iodos sc iinIan
salvado. Fcsondcndo clcs afirnaiivancnic, lIcs
crguniou o quc iinIan fciio. Fizcran a rcscnIa
dc suas acs, nagnificando cada una dclas.
Ciro os ouvia con julilo, c clogiava dizcndo.
Clarancnic nosirais quc vos oriasics
con dcnodo; ois agora nc arcccis naiorcs,
nais gcniis, c nais aliivos do quc anics.
Ciro coniinuou, crguniando quc csao
Iavian crcorrido, c sc o as cra Ialiiado.
Fcsondcran quc iinIan andado grandc csao,
c quc o as, alcn dc scr iodo Ialiiado, csiava
185
cIcio dc ovclIas, calras, lois, cavalos, irigo c
ouiras coisas uicis.
Duas coisas nao dcvcnos crdcr dc visia
dissc Ciro scrnos scnIorcs dos quc
ossucn csics lcns, c ficarcn clcs Ialiiando scu
as. Un icrriiorio Ialiiado c dc nuiio valor, c
alandonado dc scus Ialiianics, ianlcn rivado
fica dc roducs uicis. Enquanio aos ininigos,
fizcsics lcn cn naiar os quc ousaran rcsisiir
(cficacssino ncio ara conscrvar a viioria}, c
arisionar os quc cnircgaran as arnas. Muiio
uiil scra dar a csics a lilcrdadc; rinciro, orquc
ncn nos scra rcciso guarda-los, ncn susicnia-
los (nao scndo nosso inicnio naia-los a fonc}; cn
scgundo lugar, soliando-os, avuliara o nuncro dc
nossos caiivos; ora sc nos asscnIorcarnos dcsic
icrriiorio, iodos os scus Ialiiadorcs cairao cn
nosso odcr; c vcndo cn lilcrdadc scus
conairioias, rcfcrirao ficar c olcdcccr, a icniar
a soric dos conlaics. Eu cnso assin. sc algucn
conIccc algun lano nais vaniajoso, odc c-
lo.
Arovado csic discurso, Ciro cIanou os
risionciros c lIcs dissc.
Dcvcis a vida vossa sulnissao. Sc
coniinuardcs a agir assin, nunca vos aconicccra
nal ncnIun; a unica difcrcna consiiiuira cn
scrdcs govcrnados or novos cIcfcs. Haliiarcis as
186
ncsnas casas, culiivarcis o ncsno icrrcno,
vivcrcis con as ncsnas nulIcrcs, icrcis donnio
solrc vossos filIos, iudo cono agora. Ncn
conosco, ncn con alguna ouira naao cnirarcis
cn gucrra. Sc alguna vos ofcndcr, scrcnos nos
os vossos dcfcnsorcs. Para quc nao aconica quc
algucn vos inciic gucrra, irazci-nos vossas
arnas. os quc as iroucrcn, icrao az c iudo
nais quc lIcs roncicnos, scn fraudc; aos quc
assin nao fizcrcn, lIcs lcvarcnos gucrra. Os quc
sc nos cnircgarcn dc loa ncnic, ara nos
scrvircn con suas acs c consclIos, scrao or
nos iraiados cono lcnfciiorcs c anigos, c nao
cono cscravos. Cravai isio cn vossa ncnoria, c
idc anuncia-lo a vossos conairioias. Sc alguns
sc ouscrcn nossa voniadc, guiai-nos conira
clcs, ara quc nos os nandcnos a clcs c nao clcs
a nos.
Aqui icrninou a oraao. Os risionciros, con
iodas as dcnonsiracs dc rcsciio, disscran
quc cunririan suas ordcns.
Os risionciros ariiran.
Mcdos c Iircanios dissc Ciro c icno
dc ccarnos iodos; as coisas ncccssarias csiao
arranjadas o nclIor quc nos foi ossvcl. Idc c
nandai-nos nciadc do ao quc foi rcarado;
lasianic ara iodos nos. Nao nandcis
condincnio ncn coisa alguna dc lclcr, orquc
187
icnos disso alundancia. Vos, Iircanios, guiai-os
s icndas, os cIcfcs s naiorcs (vos as conIcccis}
c as ouiras disirilu-as cono julgardcs a
roosiio. Dcois ccai ondc quiscrdcs. En vossas
icndas iudo csia rcarado cono ncsias. Salci
uns c ouiros, quc dc noiic nos guardarcnos o
cicrior do acanancnio, c vos icndc cuidado so
do inicrior c nao largucis as arnas, orquc os
risionciros quc csiao nas icndas nao sao ainda
nossos anigos.
Os ncdos c arncnios, cono iudo csiivcssc
ronio, lavaran-sc, nudaran dc vcsiidos, c
rinciiaran a ccar. Aos cavalos ianlcn nao
faliou quc concr. Mandaran aos crsas nciadc
do ao scn conduio ncn vinIo, crsuadidos quc
iinIan alundancia disio, cono Ciro lIcs disscra.
Ciro, no quc iinIa diio, qucria significar quc a
fonc lIcs scrviria dc conduio, a agua do rio dc
lclida. Havcndo ccado os crsas, ianio quc
cscurcccu, Ciro ccdiu nuiias quincurias c
dccurias, con ordcn dc sc cnloscarcn cn roda
do acanancnio, ara incdir quc algucn
cnirassc, c rcndcr os quc fugisscn con algun
cslulIo, cono dc faio aconicccu. Muiios quc ian
fugindo, foran rcsos, c Ciro os nandou dcgolar;
c rcariiu o furio clos quc o iinIan
inicrcciado. Daqui cn dianic cra difcil vcr-sc
algucn sair dc noiic dos arraiais. Os crsas
assin assaran a noiic. Os ncdos lclcran,
concran, iocaran, c sc cnircgaran a iudo quc
188
dava alcgria. Elcs iinIan acIado no cano
nuiias coisas cn quc sc odian cnircicr os quc
quiscsscn vclar ioda a noiic.
Ciaxares irritado manda retirar os medos Ciro lhe envia
uma carta e pede um exrcito Prsia
Na ncsna noiic cn quc Ciro sc scarara dc
Ciaarcs, csic, alcgrc con a viioria, cnlriagou-sc
con scus coricsaos. Julgava clc quc, ccciuando
un cqucno nuncro, os ouiros ncdos sc
acIavan no arraial, orquc ouvia grandc rudo.
Eran os cscravos ncdos, quc, Iavcndo ionado
ao ccrciio assrio vinIo c ouiras nuiias coisas
dc concr c lclcr, na auscncia dc scus scnIorcs
lclian inodcradancnic c fazian grandc
algazarra. Ao ananIcccr, ningucn aarccia
oria dc Ciaarcs, cccio os quc con clc Iavian
ccado. Ciaarcs, ouvindo dizcr quc o
acanancnio csiava vazio dc cavalciros ncdos,
foi vcrificar, c vcndo quc assin cra, lranou dc
raiva conira Ciro c conira os ncdos, clo icrcn
dciado so, c logo, cono cra Ioncn violcnio c dc
ouco iino, ordcnou a un ncdo quc csiava
rcscnic quc con alguns cavalciros fossc quanio
anics ao ccrciio dc Ciro, c disscssc assin.
Nunca cnsci, o Ciro, quc vossa inrudcncia vos
arrasiassc a iraiar-nc iao lcvianancnic c quc
vos, ncdos, nc dciasscis so. Agora, Ciro vcnIa
sc quiscr, nas vos quanio anics arcscniai-vos".
189
ScnIor, dissc o cnviado cono Ici-dc
cu cnconira-los?
Cono cnconirou Ciro aquclcs conira qucn
Iavia ariido?
Ouo dizcr quc lIcs scrviran dc guias
alguns dcscriorcs Iircanios.
Ouvindo isio, Ciaarcs sc cascrou nuiio
nais conira Ciro, r lIc nao icr dado aric
disio; c con nais ardcncia qucrcndo cnfraqucccr
o ccrciio, nandou cIanar os ncdos, ancaando
a csics, c ancaando o cnviado, sc nao
dcscncnIassc a nissao con cncrgia. O cnviado
ariiu con ccn cavalciros, arrccndido dc nao
icr aconanIado Ciro. CIcgando a una
cncruzilIada, ionaran una csirada or ondc sc
crdcran c so cIcgaran ao acanancnio dc Ciro
dcois dc cnconirar alguns assrios fugiiivos, aos
quais olrigaran a guia-los, icndo avisiado as
foguciras. Era cla ncia-noiic. As scniinclas nao
os dciaran cnirar anics dc ananIcccr. Ao
roncr do dia, Ciro cIanou os nagos, c lIcs
ordcnou quc iirasscn dos dcsojos os oljcios quc
sc dcvian ofcrcccr aos dcuscs cla viioria.
Enquanio sc ocuavan nisio, Ciro convocou os
Ionoiinos c dissc.
Anigos, Dcus nos lilcraliza grandcs
icsouros; nas nos sonos cn cqucno nuncro
ara odcr conscrva-los. Sc nao guardarnos os
190
quc adquirinos, ouira vcz irao arar a naos
alIcias; sc lIcs onos guardas, ficanos scn
foras. Por conscqucncia, c ninIa oiniao quc
un dc vos va, quanio anics, Pcrsia, dc conia do
quc or aqui sc assa c faa logo vir un ccrciio,
sc os crsas dcscjan ossuir o scnIorio c as
roducs da sia. Vos, quc sois o nais vclIo,
arii. Eondc o quc cu acalo dc dizcr, c
acrcsccniai quc cu nc incunlo da susicniaao
das iroas quc vicrcn. Esiais vcndo os icsouros
quc ossunos, nao oculicis nada. A ncu ai
crguniai quc aric dclcs dcvo nandar ara
ofcrcccr aos dcuscs c aos nagisirados, quc aric
dcvo nandar ara o Esiado. Fcconcndai quc
cnvicn ianlcn oficiais, quc ioncn conia no quc
aqui sc assa, c ouiros ara organizar un
consclIo. Prcarai-vos, c lcvai convosco una
cooric.
Ciro cIanou dcois os ncdos, c ao ncsno
icno aarcccu o cnviado dc Ciaarcs; c na
rcscna dc iodos falou da ira dc scu iio conira
Ciro, c das ancaas dirigidas aos ncdos, c dissc
or fin quc clc nandava rciirar os ncdos, ainda
quc Ciro quiscssc ficar. Ouvindo o cnviado, os
ncdos ficaran silcnciosos, nao acIando
fundancnio ara dcsolcdcccr ao scu rci; c,
aniolIando-sc-lIcs a crucldadc dclc, icnian a
rcalizaao das ancaas, sc lIc olcdcccsscn. Ciro
ionou a alavra c dissc.
191
Enviado dc Ciaarcs, c vos ncdos, nao nc
csanio quc vosso rci, vcndo nuiios ininigos c
ignorando nossa siiuaao, icna quc nos c clc
crigucnos. Quando soulcr quc nuiios ininigos
jazcn scn vida, c os dcnais foran afugcniados,
acalara scu icnor c conIcccra quc nao foi
dcsanarado or scus anigos, quando csics
andavan dcsiruindo scus ininigos. Quc noiivo
odc clc icr ara quciar-sc dc nos, cujas
cnrcsas sao iodas cn uiilidadc sua, c nao
cccuiadas or dclilcraao nossa? Eu oliivc dclc
crnissao ara ariir convosco, c vos ncn scqucr
lIo cdisics, cono qucn dcscjava scarar-sc
dclc; vicsics ccdcndo ao conviic quc clc fcz a
qucn quiscssc aconanIar-nc. Eu sci quc a
noicia da viioria Ia dc ciinguir sua ira c icnor.
Vos, cnviado dc Ciaarcs, idc rcousar, orquc
Iavcis dc csiar cansado. Nos, os crsas, visio quc
cscranos quc os ininigos ou vcnIan conlaicr
ou rcsiar olcdicncia, forncno-nos cn ordcn dc
laialIa o nclIor ossvcl; orquc assin scra
rccncIido o oljcio dc nossos dcscjos. E vos,
cIcfc dos Iircanios, ordcnai a vossos caiiacs
quc cIancn s arnas os soldados.
Cunrida csia ordcn, o Iircanio iornou a
arcscniar-sc a Ciro, quc lIc dissc.
Lisonjcio-nc con vossa anizadc c
crsicacia, arics quc sao agora nuiio
vaniajosas; orquc sc os assrios sao ncus
192
ininigos, ara vos sao clcs nuiio nais infcsios.
Assin curcnos dc quc ncnIun dos nossos
aliados sc scarc dc nos, c nao crcanos ocasiao
dc luscar novas alianas. Ouvisics o cnviado dc
Ciaarcs, quc cIana sua cavalaria. Sc cla sc
rciirar, quc Iavcnos dc fazcr soncnic con a
infaniaria? Convcn, ois, quc cu c vos onIanos
cn raiica os ncios ncccssarios ara quc o
rorio cnviado qucira ficar conosco. Procurai
una icnda, ondc clc icnIa as naiorcs
conodidadcs. cu dar-lIc-ci un cnrcgo quc o
faa rcfcrir ficar cn nossa conanIia. Falai-lIc
ianlcn das grandcs riquczas quc iodos os
aliados cscran, sc a foriuna airocinar nossos
rojcios. DcscncnIai csia incunlcncia, c
voliai.
Enquanio o Iircanio iraiava dc rccolIcr o
cnviado ncdo, arcscniou-sc ja rcarado a Ciro
o ncnsagciro quc dcvia ariir ara a Pcrsia. Ciro
lIc rcconcndou quc cuscssc aos crsas o quc
anics lIc iinIa diio, c cnircgassc una caria a
Ciaarcs.
Eu qucro, coniinuou Ciro lcr-vos o
scu conicudo, ara odcrdcs rcsondcr s
crgunias quc clc vos fizcr.
Nao vos dcianos so, Ciaarcs. Ningucn
icn razao dc sc quciar dc scr dcsanarado or
scus anigos quando csics lIc andan dcsiruindo
193
os ininigos. A ncnIun crigo vos cuscnos, or
nos Iavcrnos afasiado. Pclo conirario quanio
nais nos alongarnos, naior c a scguridadc cn
quc vos colocanos. Nao sao os quc sc asscnian
ao c dc scus anigos os quc lIcs dao cssa
scguridadc, nas sin os quc andan ao longc
afugcniando os ininigos. Ja quc nc ccnsurais,
cnsai no ncu conoriancnio ara convosco c
no vosso ara conigo. Eu irouc-vos iroas
auiliarcs, c sc nao foran quanio cdcis, foran
quanias udc congrcgar. Vos, cnquanio csiavcis
cn icrras anigas, forncccsics-nc quanias
rcclanci, c agora, quc csiou cn icrriiorios
ininigos, cIanais, nao os soldados soncnic quc
icnIan voniadc dc sc rciirar, nas iodos scn
cccao. Tcncionava cu agradcccr a iodos vos;
nas agora nc consirangcis a csqucccr-nc dc vos,
c a nosirar iodo o ncu rcconIccincnio ara con
os quc nc aconanIaran. Coniudo nao qucro
asscnclIar-nc convosco. Mandci vir da Pcrsia
un ccrciio, c rcconcndci quc anics dc ariir
ossais disor dclc vossa voniadc. Posio quc dc
ncnos idadc, qucro dar-vos alguns consclIos.
Nao rcclancis as dadivas, quc icndcs fciio, ara
quc o rcconIccincnio nao ccda o lugar
ininizadc; quando quiscrdcs ronia olcdicncia
dc algucn, nao o cIancis con ancaas; nao
ancaccis a nuiios, dizcndo quc csiais so, ara
nao indicardcs a nancira dc vos dcsrczarcn.
Enfin, nos ircnos a vossos cs, ianio quc
194
uscrnos icrno s cnrcsas a quc ncicnos
onlros, vaniajosas igualncnic ara vos c ara
nos. Adcus."
Esic c o conicudo da caria. Enircgai-a a
Ciaarcs coniinuou Ciro c sc clc vos fizcr
algunas crgunias, rcgulai vossas rcsosias clo
quc ouvisics lcr.
Dcu a caria ao ncnsagciro c o dcscdiu,
rcconcndando-lIc quc fossc dcrcssa, ois quc
clc ncnsagciro lcn salia quanio inoriava
voliar con cclcridadc.
Distribuio dos despojos dos inimigos Histria de
Gobrias
Ja Ciro via arnados iodos os Iircanios,
arncnios c crsas, quando cIcgaran alguns
noradorcs vizinIos con cavalos c arnas. Ciro
nandou quc uscsscn as lanas, ondc ja anics
ouiras iinIan sido osias, c quc as qucinasscn,
cccio as dc quc iivcsscn ncccssidadc os
cncarrcgados disio. Quanio aos cavalos, ordcnou
quc os quc os iinIan irazido os ficasscn
guardando aic scgunda ordcn. Dcois disio
cIanou os cIcfcs dos Iircanios c dos ncdos, c
lIcs falou assin.
Anigos c aliados, nao vos adnircis quc cu
vos rcuna frcqucnics vczcs. Cono c nova nossa
aiual siiuaao, nuiias coisas csiao ainda cn
195
dcsordcn, o quc ncccssariancnic Ia dc causar
incnodo, cnquanio nao ionar iudo un
andancnio rcgular. Scndo nuiios os dcsojos c
os caiivos, c nao salcndo nos quc aric da rcsa
nos cricncc, ncn os caiivos quc scnIor Iao dc
icr, sao oucos os quc cunrcn scus dcvcrcs,
vacilando a naior aric no quc dcvc fazcr. Para
cviiar csic inconvcnicnic, fazci a disiriluiao da
rcsa. Os quc csiao alojados cn larracas lcn
rovidas dc naniincnios, dc vinIo, dc
criadagcn, dc lciios, dc vcsiidos, c dc iudo o nais
quc c rcciso ara sc vivcr conodancnic cn una
larraca dc cananIa, nao ncccssiian dc nais
nada scnao quc sc lIcs faa salcr quc ioncn
conia dc suas larracas cono dc roricdadc sua.
Aos quc sc acIarcn alojados cn larracas nal
rovidas, dai-lIcs o quc lIcs falia. Sci quc Iao dc
solrar ainda nuiias coisas, orquc os ininigos
iinIan nuiio nais do quc rccisanos ara o
nosso ccrciio. Os icsourciros do rci assrio c dc
ouiros rcis vicran icr conigo, c nc disscran quc
clcs ossuan ouro anocdado, rovcnicnic dc
iriluios. Noiificai-lIcs or un rcgociro quc vo-lo
iragan, ondc qucr quc csicjais acanados, c con
cnas quc ancdronicn os quc nao ccdcrcn.
Havcndo nao cssc ouro, rcarii-o clos infanics
c cavalciros, rccclcndo csics o dulo daquclcs,
ara odcrdcs conrar o dc quc ncccssiiardcs.
Anuncic-sc ianlcn ncrcado franco no
acanancnio, ara quc os vivandciros c
196
ncrcadorcs vcnIan vcndcr con scgurana scus
oljcios, c coriar ouiros, fazcndo-sc assin
frcqucniado o acanancnio.
Esia roclanaao foi logo fciia.
Mas cono crguniaran os ncdos c
Iircanios Iavcnos dc fazcr a disiriluiao na
vossa auscncia c dos vossos?
Porvcniura cnsais quc c rcciso
assisiirnos iodos a iodos os aios; quc nao c
lasianic quc cu cn qualqucr ocasiao advoguc
vossa causa c vos a nossa? Aquilo scria
inlicarno-nos cn naior nuncro dc ncgocios c
colIcr ncnor uiilidadc. Noiai. nos vos guardanos
a rcsa c vos a julgasics lcn guardada; agora
fazci vos a disiriluiao, quc nos a julgarcnos
lcn fciia, c cnircianio nos ocuarcnos
rclaiivancnic ao lcn conun. Vcdc quanios
cavalos icnos, c quanios nos vcn cIcgando. sc
ningucn os noniar, longc dc nos scrcn uicis,
causar-nos-ao incnodo con scu iraiancnio;
nas sc os dcrnos a cavalciros, livrar-nos-cnos
dcsic iralalIo, c auncniarcnos nossas foras.
Sc icndcs a qucn dar os cavalos, c cn cuja
conanIia vos scja nais agradavcl cor-vos aos
riscos da gucrra, dai-os a clcs, nuiio cnlora, c
sc rcfcris nossa conanIia, rcscnicai-nos con
clcs. Quando scn nos vos idcs alarlar con os
conirarios, nuiio icncnos vos aconica algun
197
dcsasirc, c nuiio icncnos o dcsar dc nao corrcr
os ncsnos crigos. Sc iivcrnos cavalos, scguir-
vos-cnos or ioda aric, c confornc julgardcs
nais roficicnic, assin luiarcnos a c ou a
cavalo, scnrc con o ncsno ardor.
Nao icnos rcsondcran clcs a qucn
dar os cavalos; nas ainda quc iivcsscnos,
qucrcndo-os vos, ningucn vos scria rcfcrido.
Fccclci-os, c disondc dclcs a vosso ialanic.
Eu os rccclo, c oala quc vcnIanos a scr
lons cavalciros. O rcsio da rcsa dividi-a cn
conun. Pondc rinciro dc aric o quc os nagos
iirarcn ara os dcuscs, c cscolIci ara Ciaarcs
o quc vos arcccr nais dc scu gosio.
rcciso disscran clcs rindo-sc
cscolIcr ara clc nulIcrcs fornosas.
Scjan nulIcrcs fornosas c o nais quc vos
arcccr. Hircanios, ondc da vossa aric iodo o
cuidado cn quc csics ncdos, quc Iao scguido
voluniarios ninIas landciras, nao icnIan
noiivo dc qucia; c vos, ncdos, rcsciiai os
Iircanios, vossos rinciros aliados, ara quc sc
fcliciicn dc nossa anizadc. Coniai ianlcn con o
cnviado dc Ciaarcs c scus conanIciros c
coriai-o a ficar conosco, ara con nais
individuaao odcr infornar Ciaarcs do csiado
das coisas. Para os ncus crsas scra lasianic o
quc vos solrar dcois dc lcn rovidos, orquc
198
fonos cducados rusiicancnic c nao con
dclicadczas. Dc fciio, cciiaranos o riso, sc nos
visscn con algun oljcio rccioso, cono Iavcnos
dc cciiar quando noniarnos a cavalo c cairnos
cn icrra.
Princiiaran a cnicndcr na rcariiao da
rcsa, rindo-sc da nova cavalaria. Ciro ordcnou
aos iaiarcas quc rccclcsscn os cavalos, os
arrcios, os noos da csirclaria, c fazcndo arics
iguais os disirilusscn soric or iodas as
conanIias. Dcois nandou ullicar quc sc
Iouvcssc no ccrciio dos assrios, dos srios, ou
dos aralcs, algun cscravo irazido fora da
Mcdia, da Pcrsia, da Daciriana, da Caria, da
Cilcia, da Crccia, ou dc qualqucr ouira aric, sc
arcscniassc. Logo concorrcu grandc nuncro a
csia voz. Ciro cscolIcu as arnas quc lIcs dava c
quc clc cnicndcria cn sua susicniaao. Logo os
conduziu aos iaiarcas, a qucn rcconcndou quc
lIcs forncccsscn cscudos c csadas ligciras, ara
odcrcn aconanIar a cavalaria c os rovcsscn
dc una orao dc vvcrcs igual dos crsas; c
quc clcs, iaiarcas, nunca acasscn. Elc, Ciro,
dcu o ccnlo, c ordcnou quc clcgcsscn cnirc os
Ionoiinos ouiros cIcfcs quc cn scu lugar
conandasscn os da ncsna classc quc ficaran
scn cavalo.
Enircncnics cIcgou a cavalo un vclIo
assrio cIanado Colrias, scguido dc criados
199
ianlcn a cavalo c iodos arnados. Os oficiais,
cncarrcgados dc rccclcr as arnas dos quc sc
arcscniavan, lIcs ordcnaran quc cnircgasscn
as lanas ara qucina-las, cono ja Iavian fciio a
ouiras. Colrias dissc quc rinciro qucria vcr
Ciro. Os oficiais dciaran ali os criados dc
Colrias, c lcvaran csic rcscna dc Ciro.
Colrias, assin quc o viu, falou ncsics icrnos.
Sou assrio dc naao. Possuo un foric
casiclo, icnIo o donnio dc largo icrriiorio, c
fornccia ccn cavalos ao rci da Assria, quc cra o
ncu nais niino anigo. Mas cono csic lon
Ioncn norrcu s vossas naos, c lIc succdcu
scu filIo, ncu inlacavcl ininigo, cu vcnIo
sulicanic rosirar-nc a vossos cs. Eu nc
cnircgo cono vosso scrvo c cono vosso aliado;
co-vos quc vingucis ninIas injurias, c vos
adoio or ncu filIo, orquc nao icnIo ncnIun
filIo varao. TinIa un filIo unico, lclo c viriuoso,
oljcio da ninIa afciao, gloria c vcniura. O rci
dcfunio, ai do quc Iojc c rci, nandou cIana-lo
ara lIc dar a nao dc sua filIa. Eu, ciasiado dc
vcr ncu filIo casado con una rinccsa, o fiz logo
ariir. Un dia o iirano quc aiualncnic rcina, o
convidou a una caada, c cono sc rcsunia or
nclIor cavalciro quc clc, o dciou caar con ioda
a lilcrdadc. Mcu filIo cnsava csiar con un
anigo. Aarcccu un urso, c crscguindo-o
anlos, o rncic, dcscdindo a scia, crrou o iiro
(oala quc assin nao aconicccssc} c ncu filIo,
200
arrcncssando a sua, lanou cn icrra o aninal. O
rncic, inciiado dc invcja, rcriniu-a coniudo.
Aarccc un lcao, c ouira vcz o rncic crra o
golc (o quc nao c ara adnirar} c ncu filIo o
lana cn icrra, cclanando. Dc dois golcs
succssivos naici duas fcras". Eniao o cunIado,
scn conicr os ncios dc invcja, arranca una
lana das naos dc un dos conanIciros c
cnicrrando-a no ciio dc ncu unico filIo lIc iirou
a vida. Dcsgraado dc nin, quc cn vcz dc un
noivo lcvci un cadavcr c ja iao vclIo sculici un
filIo dilcio, quc acnas cra cnirado na
ulcrdadc. O assassino, cono icndo crdido un
ininigo, nunca sc nosirou arrccndido, ncn
iriluiou ncnIuna Ionra sua ncnoria, ara
ciaao dc scu dcliio. Scu ai, cnalizado dc
ninIa dcsvcniura, sc coniscrou dc nin. Sc clc
ainda vivcra, cu nao viria a vossos cs quciar-
nc; orquc cnirc nos sc dcran nuiias
dcnonsiracs dc rccroca anizadc. Mas ara
con o Ionicida dc ncu filIo, quc acala dc sulir
ao irono, nunca odcrci nosirar-nc con a ncnor
sonlra dc afciao, ncn clc nc odc icr na conia
dc anigo. Elc lcn salc quais sao os ncus
scniincnios ara con clc, quao alcgrc cu vivia
anics da noric dc ncu filIo c quao cnosa lcvo
agora ninIa vclIicc no ncio da solidao c da dor.
Sc nc rccclcrdcs dclaio dc vossa roicao, c nc
dcrdcs cscranas dc vingar os nancs dc ncu
201
caro filIo, scniir-nc-ci rcnoar, vivcrci Ionrado,
c norrcrci conicnic.
Sc cssas vossas falas rcsondcu Ciro
sao a caia crcssao dc vossos scniincnios,
ouo vossos rogos, c roncio unir o assassino
con o aulio dos dcuscs. Dizci-nc. sc alcn disio
vos dciarnos a ossc dc vosso casiclo, do
icrriiorio, das arnas c da auioridadc quc anics
inIcis, quc scrvios nos rcsiarcis?
O casiclo assara a vosso donnio quando
quiscrdcs; agar-vos-ci os iriluios quc anics
agava ao rci assrio; cn icno dc gucrra
aconanIar-vos-ci con as ninIas foras. Eu
icnIo una filIa qucrida, ja casadoura, cuja nao
cu dcsiinava ara o aiual rci, nas cla nc vcio
cdir cIorando quc a nao cnircgassc ao naiador
dc scu irnao; c cu ncsic arcccr csiou. Eu a
onIo cn vosso odcr. Traiai-a con a afciao quc
cu vos consagro.
Con csias condics, cu vos dou ninIa
dcsira, c rccclo a vossa ara sinal dc vcrdadc.
Scjan icsicnunIas os dcuscs.
Fciio isio, Ciro dissc-lIc quc odia rciirar-sc
con as arnas, c lIc crguniou a quc disiancia
ficava o casiclo, ondc icncionava ir.
Sc ariirdcs ananIa cla nanIa, ao ouiro
dia csiarcis conosco.
202
Colrias dciou un guia c rciirou-sc.
CIcgaran os ncdos, dcois dc cnircgarcn
aos nagos o quc csics Iavian scarado ara os
dcuscs. EscolIcran ara Ciro una larraca nui
cslcndida, una nulIcr dc Susa Iavida cla
nais fornosa dc ioda a sia, c duas nulIcrcs
vcrsadssinas na nusica. O quc acIaran dc
nais rccioso dcois disio, cscolIcran ara
Ciaarcs; c sc nuniran dc ouiras coisas dc quc
rccisavan, ara nao sofrcr nngua duranic a
cananIa. Dc iudo Iavia grandc alundancia. Os
Iircanios ionaran ianlcn aquilo dc quc
ncccssiiavan; c o cnviado dc Ciaarcs icvc igual
aric. Enircgaran a Ciro as rcsianics larracas
ara uso dos crsas. Quanio ao dinIciro,
asscniou-sc quc dcois dc arrccadado iodo, fossc
rcariido, c assin sc fcz.
Fciio isio, Ciro nandou guardar as coisas
cscolIidas ara Ciaarcs or cssoas quc clc
salia lIc scrcn nuiio faniliarcs.
As coisas quc nc dcrdcs coniinuou clc,
dc loa voniadc as rccclo; nas sc algun iivcr
rccisao, odcra disor dclas.
Ciro dissc un ncdo ananic da nusica
onicn iardc nuiio razcr iivc cn ouvir una
das nusicas quc vos coulcran cn ariilIa. Sc
nc dcrdcs una dclas, scr-nc-a nais gosioso
vivcr na cananIa do quc cn casa.
203
Eu vo-la cnircgo, c fico nais agradccido
dando-a do quc rccclcndo-a. Tanio anclo
conrazcr convosco.
O ncdo ionou ossc da nusica, nuiio
saiisfciio.
204

LIVRO V

Ciro confia a Arasas a guarda dc Panicia Os ncdos
csiao rcsolvidos a nao dciar a conanIia dc Ciro
Ciro vai visiiar o casiclo dc Colrias Ciro iraia dc
salcr quais sao os aliados do rci assrio quc iinIan
noiivos ara sc quciar dcsic Ciro iransc os
icrriiorios dc Colrias c ganIa a aliana dc Cadaias
Cadaias disc-sc a dcfcndcr os lugarcs forics conira
os assrios Ciro narcIa cn socorro dc Cadaias
Traiao nalograda dc un dos oficiais dc Cadaias
Dcrroia dos cadusios Pacio cnirc os rcis
lcligcranics a favor dos lavradorcs Cadaias c Ciro
aricn junios, c cIcgan s froniciras da Mcdia
Ciaarcs vcn icr con Ciro, ara dclilcrarcn a rcsciio
da coniinuaao da gucrra.
Ciro confia a Araspas a guarda de Pantela
Ciro cIanou o ncdo Arasas. Esic ncdo
iinIa sido scu conanIciro dcsdc a infancia, c
fora aquclc a qucn dcra a caa, ao rciirar-sc da
coric dc Asiagcs ara a Pcrsia. Ciro confiou-lIc a
guarda da icnda c da nulIcr, quc cra csosa dc
Alradaias, rci da Susiana. Quando foi ionado o
acanancnio dos assrios, scu narido iinIa ido
na qualidadc dc cnlaiador cdir aulio ao
nonarca da Daciriana. Fora cscolIido ara csia
nissao or causa dos dirciios dc Iosiialidadc,
quc cnirc anlos Iavia. Ciro ordcnou a Arasas
205
quc a guardassc aic quc scu narido a
rcclanassc.
Ciro crguniou Arasas visics a
nulIcr quc concicis ninIa guarda?
Nao.
Pois cu iivc ocasiao dc vc-la, quando a
cscolIcnos ara vos. Ao cnirarnos cn scu
avilIao, nao a conIcccnos rincira visia.
Esiava scniada no cIao, rodcada dc iodas as
suas criadas c vcsiida cono csias. Qucrcndo
salcr qucn cra a scnIora, olIanos ara iodas,
dcrcssa a disiinguinos dc iodas as ouiras, osio
quc csiivcssc scniada, colcria con un vcu, c
con os olIos rcgados no cIao. Mandano-la
lcvaniar, c lcvaniando-sc ao ncsno icno iodas
as criadas, cniao sc dcu a conIcccr or sua
csiaiura, rolusicz, Ioncsiidadc c lclcza, osio
quc csiivcssc cn irajos sinlcs. As lagrinas lIc
corrian aic aos cs, nolIando os vcsiidos. Eniao
lIc dissc o nais vclIo dcnirc nos. Nao
dcsanincis. Salcnos quc vosso narido c un
varao gcniil c Ionrado. nas aquclc a qucn vos
dcsiinanos, nao lIc da vaniagcn cn gcniilcza,
Ionra c dignidadc. Sin, scgundo nossa oiniao,
sc algucn Ia digno dc scr adnirado, Ciro, a
qucn cricnccrcis dc ora cn dianic, csia ncssc
caso." Ao ouvir csias alavras, cla rasgou o vcu
no ncio dc clanorcs, no quc a aconanIavan
206
suas criadas. Eniao lIc udc vcr a naior aric do
rosio, o cscoo c as naos. Scnrc vos digo,
Ciro, quc cu c iodos quc a viran, cnsanos quc
nao Iavcria cn ioda a sia lclcza igual. Dcvcis ir
vc-la.
O quc nc dizcis da sua rara fornosura,
aaga cn nin o dcscjo dc a vcr.
Por quc?
Porquc, sc cu, nao icndo vagar ara isso,
nc rcsolvcssc a ir vc-la, novido soncnic clo quc
nc coniais dc sua lclcza, rcccio quc csia nc
rovocassc a ir ouira vcz visiia-la, c quc dcois,
dcsrczando os ncgocios dc ninIa olrigaao, nc
cnirciivcssc consianicncnic na conicnlaao dc
sua fornosura.
Ciro, vos cnsais quc a fornosura c caaz
dc violcniar algucn a iransor os liniics dc scus
dcvcrcs? Sc assin fora, iodos nos scranos
igualncnic violcniados. Vcdc cono o fogo qucina
igualncnic a iodos. orquc isso c dc sua
naiurcza. Enquanio a nulIcrcs fornosas, uns sc
dcian ossuir dc anor or clas, ouiros nao;
ncn iodas agradan a iodos. cada un ana
livrcncnic a qucn qucr. O irnao nao ana a irna,
ncn o ai a filIa, as quais iodavia icn qucn as
anc. Afora isio, o icnor das lcis icn fora dc
rcrinir o anor. Sc una lci rcscrcvcssc quc nao
iivcssc fonc qucn nao concssc, ncn scdc qucn
207
nao lclcssc, nao Iouvcssc frio dc invcrno, ncn
calor dc vcrao, ial lci scria inccquvcl, orquc
iais scnsacs sao naiurais. O anor c livrc. o
Ioncn cscolIc csia ou aqucla nulIcr ara
oljcio dc scu anor.
Sc o anor c livrc, qual a razao or quc o
Ioncn nao odc, quando qucr, dcsisiir dc anar?
TcnIo visio nuiios ananics vcricndo lagrinas dc
dor, c cono cscravos, rcndidos ao oljcio dc scu
anor, cssoas quc anics rcuiavan a cscravidao
o naior nal. Eu os icnIo visio lilcralizar nuiias
coisas quc nao odcrian discnsar, c dcscjosos
dc sc livrarcn dcsia aiao cono dc una docna,
nao o odcrcn fazcr; clo conirario, ligados or
cla con iao viva fora, cono sc fora con una
cadcia dc fcrro. Dclaldc os ananics sc rcndcn
cono cscravos ao oljcio anado, c iodavia nao
icnian csquivar iais nalcs, anics curan dc quc
cssc oljcio lIcs nao cscac.
vcrdadc, assin roccdcn, o quc
dcnonsira sua fragilidadc. Sao iao niscravcis
quc cIcgan a dcscjar a noric, c, icndo nil
nanciras dc o fazcr, nao o cccuian. Ccnic
dcsia, icniando roular, nao salc vcnccr sua
icniaao, c fciio o roulo, vos sois o rinciro a
acusa-la c scn crdao casiiga-la, orquc nao
iinIa ncccssidadc dc furiar. O ncsno sc odc
dizcr da fornosura. cla nao olriga a anar, ncn a
icr dcscjos do quc sc nao dcvc dcscjar. Sao os
208
Ioncns dc ouco oric, quc, nao salcndo
suljugar scus dcscjos, airilucn dcois a cula
ao anor. clo conirario, o Ioncn foric c
Ionrado, acicccndo ouro, lons cavalos c
nulIcrcs fornosas, salc rcscindir dcsias coisas
iao facilncnic, quc lIcs ioca injusiancnic. Eu vi
a rinccsa dc quc falanos, c acsar dc sua
fornosura, aqui nc icndcs a cavalo junio dc vos,
c scnrc ronio a cunrir ncus dcvcrcs.
Talvcz vos afasiasscis nais dcrcssa do
quc c ncccssario ara quc o anor colIa o Ioncn
cn scus laos. Ainda quc o fogo nao qucinc
acnas sc ioca, ncn a nadcira incdiaiancnic sc
inflanc, cu nao qucro iocar o fogo ncn olIar ara
a fornosura. Arasas, cu vos aconsclIo a nao
aasccniar na fornosura or longo icno a visia;
orquc sc ara o fogo qucinar c rcciso iocar-lIc,
a fornosura fcrc con os raios do anor a qucn
ara cla dc longc olIa.
Nao vos assusicis, ncu Ciro. Ainda quc cu
csiivcssc coniinuancnic na rcscna da
rinccsa, nunca scria induzido raiica dc acs
rcrccnsvcis.
Dizcis lcn. Tonai conia dcla, cono vos
ordcnci. ialvcz quc ainda nos vcnIa a scr lcn
uiil.
Concludo csic dialogo, scaran-sc un do
ouiro. O jovcn Arasas noiava a ciraordinaria
209
fornosura da rinccsa c sua Ioncsiidadc,
olscrvava a graiidao con quc cla lIc rcirilua os
scrvios quc clc lIc fazia, nandando-o scrvir or
suas cscravas, icndo-lIc rcaradas iodas as
coisas ncccssarias quando clc cnirava na icnda, c
iraiando dclc con iodo o cuidado, sc csiava
docnic. Esic concurso dc noiivos ocasionou, o
quc nao c ara csaniar, quc o anor ionassc
ossc do coraao dc Arasas.
Os medos esto resolvidos a no deixar a companhia de
Ciro
Qucrcndo quc os ncdos c os ouiros aliados
ficasscn con clc voluniariancnic, Ciro convocou
os oficiais iodos c lIcs falou ncsic icor.
Mcdos c vos iodos, quc rcscnics vos
acIais, lcn sci quc nao foi or causa dc
dinIciro, ncn or scrvir a Ciaarcs, quc ariisics
conigo. a voniadc dc nosirar-nc vosso afcio c
Ionrar-nc vos cncnIou a fazcr una narcIa
noiurna, c a corrcr os ncsnos crigos quc nos.
Vossos scrvios, a nao qucrcr cu concicr una
injusiia, scrao rcconcnsados. Ao rcscnic nao
nc acIo cn csiado dc o fazcr c nao nc
cnvcrgonIo dc assin o dcclarar; alias julgar-sc-ia
quc ninIas roncssas sc cncaninIavan a
infundir-vos a voniadc dc nao vos rciirardcs.
Dirci nais ara ninIa jusiificaao. Posio quc
olcdcais ao nandado dc Ciaarcs, rciirando-
vos, scnrc ncu conoriancnio scra digno dc
210
vossos louvorcs, sc a foriuna nc favorcccr. Eu
nao csiou rcsolvido a rciirar-nc. Nunca scrci
iraidor lcaldadc quc jurci aos Iircanios; c
cnquanio a Colrias, quc nos ofcrccc scu casiclo,
icrriiorios c iroas, farci con quc sc nao
arrccnda dc icr luscado ninIa anizadc. Mais
quc iudo, icnos os dcuscs, quc clarancnic nos
rodigalizan scus favorcs, c cnvcrgonIo-nc dc
dcsrcza-los c ariir. Eis a ninIa rcsoluao.
Fazci vos o quc cnicndcrdcs; nas dai-nc vosso
arcccr.
O ncdo, quc cn ouiro icno disscra scr
arcnic dc Ciro, ionou a alavra c dissc.
rci (cicio c csic quc nc arccc iao
naiuralncnic conciir-vos, cono cIcfc das
alclIas cn una colncia, as quais dc loa voniadc
lIc olcdcccn. Sc fica na colncia, ncnIuna sai,
sc sai, iodas a aconanIan. Tao suavc lIcs c
scrcn or cla govcrnadas}. dos ncsnos
scniincnios csiao ossudos csics Ioncns ara
convosco. Quando da Mcdia ariisics ara a
Pcrsia, quc ncdo noo ou vclIo rocurou
rcicio ara nao vos aconanIar, aic quc
Asiagcs nos nandou voliar? Quando dcois
vicsics da Pcrsia cn nosso aulio, vinos quc
iodos os vossos anigos sc alisiavan dc loa
voniadc sol vossas landciras. c agora ncsia
ccdiao iodos os ncdos vos aconanIaran
csoniancancnic. Pcnsanos quc vossa rcscna
211
nos infundc coragcn no icrriiorio ininigo, c scn
vos icncrcnos aic voliar airia. Os ouiros
dcclarcn scus inicnios; cu, c os quc csiao
dclaio do ncu conando, nao nos scararcnos
dc vos, cuja rcscna c lcncfcios nos dao
iolcrancia nos iralalIos.
Ciro dissc Tigrancs nao vos
csanicis quc cu guardc csic silcncio. Esiou aqui,
nao ara cnirar cn discusscs, nas ara
cccuiar vossas ordcns. Mcdos, sc vos rciirasscis,
cu airiluiria vosso roccdcr insiraao dc
algun gcnio naligno, quc nao qucr vossa
fclicidadc. Qucn, nao dcsiiiudo dc juzo, voliara
as cosias aos ininigos quc vao fugindo, c rccusa
rccclcr-lIcs as arnas, as cssoas c os lcns, quc
clcs ofcrcccn? Morncnic icndo nos un gcncral,
quc nais sc araz (invoco o icsicnunIo dos
dcuscs} cn nos lcncficiar do quc cn loculciar-
sc.
Ciro cclanaran iodos os ncdos vos
nos iroucsics da airia, airia nos
rcconduzircis quando vos arcccr convcnicnic.
Crandc Juiicr dissc Ciro co-vos
quc ncus lcncfcios cccdan a dcfcrcncia con
quc csics nc iraian.
Mandou cniao quc sc uscsscn scniinclas
ara scgurana, quc os crsas disirilusscn as
icndas, as nclIorcs aos cavalciros, as ouiras aos
212
infanics, quc fosscn lcvados conanIia dos
crsas os vvcrcs rcarados, c os cavalos ja
cnsados, dc nancira quc so aos crsas ficava o
cuidado do quc cra aiincnic gucrra. Assin
assaran os dias.
Ciro vai visitar o castelo de Gobrias
No dia scguinic cla nanIa, ariiran ara o
casiclo dc Colrias, Ciro c ccrca dc dois nil
crsas a cavalo, scguidos dc ouiros ianios
arnados dc cscudos c csadas. O rcsio do
ccrciio narcIava cn forna. Ciro ordcnou quc
cada un anunciassc a scus sulordinados quc
scria casiigado iodo aquclc quc fossc cnconirado
fora da rciaguarda, ou da vanguarda, ou dos
flancos do ccrciio.
Pcla iardc do dia incdiaio, cIcgaran ao
casiclo dc Colrias c viran quc or sua forialcza
scria caaz dc rcclir conlciancnic qualqucr
invasao. Por fora das nuralIas andavan grandcs
nanadas dc lois c rclanIos dc ovclIas. Colrias
nandou dizcr a Ciro quc dcssc una volia cn
roda dos nuros, ara olscrvar sc Iavia algun
lugar accssvcl, c cnviassc dcniro do casiclo
algunas cssoas dc confiana, quc lIc
ariiciasscn o quc visscn. Dc fciio, qucrcndo
caninar sc o casiclo cra or algun lado
accssvcl ou sc Colrias lIc ncniira, Ciro dcu a
volia c noiou quc cra iao foric quc o accsso scria
inossvcl. Os quc iinIan ido icr con Colrias,
213
vicran dizcr quc Iavia no casiclo ianias
roviscs quc, scgundo lIcs arccia, na idadc dc
un Ioncn nao adcccrian nngua os quc
Ialiiavan dcniro dclc. Esia noicia causava a
Ciro ccria inrcssao. Colrias vcio icr con clc
con iodos quc Iavia no casiclo, uns irazcndo
vinIo, ouiros farinIa, ouiros lois, orcos,
ovclIas c calras, ara dar una lauia ccia ao
ccrciio dc Ciro. Disiriluran isio s cssoas a
qucn conciia ial nisicr, c rcararan a ccia.
Saran iodos do casiclo, c Colrias cdiu a
Ciro quc cnirassc con a cauicla quc lIc
arcccssc ncccssaria. Ciro nandou adianic
alguns cloradorcs con un coro dc iroas c
cn scguida cnirou. c conscrvando as orias
alcrias, cIanou iodos os scus anigos c caiiacs.
Logo quc cniraran, Colrias arcscniou a
Ciro iaas dc ouro, jarros, arnas, alfaias dc iodas
as csccics, grandc orao dc daricos, c iodas as
rcciosidadcs. Afinal arcscniou sua filIa, quc
alcn dc sua ciraordinaria lclcza cra dc
najcsiosa csiaiura. vinIa vcsiida dc luio or
causa da noric dc scu irnao.
Ciro dissc Colrias dc iodas csias
coisas vos fao doaao. Disondc dc ninIa filIa a
vosso lcl razcr. So vos roganos, cu cono ja vos
roguci, quc vingucis os nancs dc ncu filIo; cla
214
agora vos roga quc vingucis os nancs dc scu
irnao.
En ouira ocasiao vos roncii iornou
Ciro vingar-vos con iodas as ninIas foras, sc
nc nao cnganasscis. Agora quc vcjo vossa
vcrdadc, dcvo cunrir a roncssa, a qual, con o
aulio divino, fao ianlcn vossa filIa. Fccclo
vossos rcscnics, nas ara da-los a csia, c a
qucn for scu csoso. Para nin so rcscrvarci un,
o qual nao irocarci or iodas as riquczas dc
Dalilnia c dc iodo o nundo.
CIcio dc adniraao, c susciiando quc Ciro
iludia sua filIa, Colrias lIc crguniou quc
rcscnic cra cssc dc quc falava.
Eu sci rcsondcu Ciro quc Ia nuiios
Ioncns infcsios conira o crjurio, conira a
injusiia c conira a ncniira, nas cono ningucn
lIcs confia riquczas considcravcis, o odcr rcal,
casiclos foriificados, filIos qucridos, norrcn scn
osicniar suas qualidadcs louvavcis. Enquanio a
nin, ncicndo-nc vos dc ossc dc un casiclo
foriificado, dc variados icsouros, dc vossas
iroas, c dc vossa anavcl filIa, aicnicasics ao
nundo quc nao sou crjuro ara con os
Ioscdcs, ncn injusio or causa do dinIciro,
ncn quclraniador dc acios. Tal c o rcscnic a
quc nc rcfiro, do qual janais nc csqucccrci
cnquanio ossuir scniincnios dc jusiia c for or
215
clcs clogiado. Da ninIa aric luscarci galardoar-
vos con iodas as vcniuras. Nao icnIais rcccio
quc falic vossa filIa un csoso digno dcla.
TcnIo nuiios anigos, c lons, dos quais algun
dcsosara vossa filIa; nao osso dizcr sc iao rico
ou nais do quc cla. Salci, orcn, quc alguns
dclcs, nao c inciiados clo doic quc lIcs dcrdcs
quc vos Iao dc rcsciiar nais. Elcs invcjan
ninIa soric, c cdcn aos dcuscs quc os dcicn
rovar quc nao sao ncnos lcais do quc cu ara
con scus anigos, ncn dao vaniagcn aos scus
ininigos, quando os dcuscs os nao dcsfavorcccn.
Prcfcrcn a viriudc c a loa cducaao a iodos os
vossos icsouros, rcunidos aos dos srios a
assrios. dcsia qualidadc dc gcnic quc vcdcs
aqui scniada.
Pclas divindadcs dissc Colrias sorrindo-
sc nosirai-nc, Ciro, csscs Ioncns, ara vos
cdir un ara ncu gcnro.
Nao c rcciso nosirar-vos. vindc conosco,
c odcrcis aic indigiia-los a ouircn.
Diias csias alavras, Ciro iravou-lIc da
dcsira, lcvaniou-sc, c nao ccdcndo s suas
insiancias ara quc ccassc dcniro do casiclo,
saiu con ioda a coniiiva c foi ccar ao scu
acanancnio c con clc Colrias. Ciro, dciiado
solrc un nonic dc crvas, dissc ara Colrias.
216
Coniai-nc ca. icndcs naior nuncro dc
canas do quc cada un dc nos?
Por Juiicr, vos icndcs nais iacics c
nais canas do quc nos, c una Ialiiaao nais
larga, vos quc icndcs or Ialiiaao ioda a
vasiidao da icrra c iodo o ccu. Dcsia forna
vossos lciios sao ianios quanios lugarcs Ia na
sucrfcic da icrra; vossas iacarias nao sao
fciias das las quc as ovclIas roduzcn, nas sao
os ncsnos arlusios c crvas, quc nasccn nos
nonics c nos canos.
Colrias, quc cla rincira vcz ccava con os
crsas, vcndo a sinlicidadc dc suas conidas,
noiava quc os scus conian con nais aciiic. Dc
fciio, un crsa, criado nas cscolas ullicas,
visia das iguarias nao nosira sofrcguidao, ncn
con os olIos ncn con as naos, c scu csriio jaz
no ncsno sosscgo, cono sc nao csiivcra ncsa.
Assin cono os cavalciros, ao ncsno icno quc
vao cavalgando, odcn, scn criurlaao, vcr,
ouvir c dizcr o quc for ncccssario, ianlcn ncsa
cnicndcn os crsas dcvc Iavcr rudcncia c
nodcraao, c o dciar-sc vcnccr clo aciiic das
iguarias c rorio dos cacs c das fcras.
Tanlcn Colrias olscrvava as divcriidas
crgunias, quc uns a ouiros fazian, scus
rccrocos graccjos, c ouiros cnircicnincnios,
iudo scn a ncnor sonlra dc injuria, dc
217
indcccncia ou dc cscandalo; nas o quc solrciudo
lIc arccia clogiavcl, cra quc iinIan igual orao
iodos quc sc cunIan aos ncsnos riscos, c quc
o nais cslcndido lanqucic iinIa lugar ara clcs
quando adcsiravan o nclIor ossvcl scus
aliados nos ccrccios gucrrciros. Colrias
lcvaniou-sc ara sc rciirar ao scu casiclo, c dissc
a Ciro.
Nao nc adniro quc ossuindo nos naior
orao dc iaas, dc vcsiidos c dc ouro, scjanos
coniudo infcriorcs a vos. Nos curanos dc
anonioar riquczas; vos dc vos fazcrdcs nais
valorosos.
Colrias dissc Ciro aarccci cla
nanIa con a cavalaria arnada, ara quc
vcjanos vossas foras, c nos conduzais or
vossos icrriiorios, a fin dc caninarnos quc
lugarcs Iavcnos dc icr or anigos c quais or
ininigos. Diias csias alavras, dcscdiran-sc.
Ciro trata de saber quais eram os aliados do rei assrio
que tinham motivos para se queixar deste
Ao roncr da nanIa, conarcccu Colrias
con a cavalaria, c ariiu na frcnic do ccrciio.
Ciro, cono gcncral ccrio, nao aicndia soncnic
a narcIa, ia ao ncsno icno rcflciindo cono
dininuiria as foras dos ininigos, auncniando as
suas. Con csias visias, cIanou Tigrancs c
218
Colrias, os quais lIc arccian caazcs dc dar as
ncccssarias insirucs, c lIcs dissc assin.
Pcnso quc consuliando accrca da gucrra
con anigos iao ficis cono vos, nao odcrci crrar.
Vosso cncnIo cn quc o rci assrio scja vcncido,
dcvc scr ainda naior do quc o ncu. Enquanio a
nin, sc a cnrcsa for nal succdida, acIarci
ialvcz novo arlirio; clo conirario, iudo quc vos
cricncc, assara a naos alIcias. O rci nao nc
faz gucrra orquc nc icnIa odio, nas orquc lIc
faz sonlra nosso odcr. Vos, orcn, sois or clc
odiado, orquc julga quc o ofcndcsics.
Adoiai vossos lanos rcsondcran
anlos cuja loa disosiao rcconIcccnos. Nos
csianos nuiio dcscjosos dc vcr o ciio da
cnrcsa.
Dizci-nc, c so conira vos quc o rci da
Assria sc nosira infcsio, ou salcis dc alguna
ouira naao quc ianlcn lIc scja coniraria?
Por Juiicr rcsondcu Colrias os
cadusios, naao vasia c agucrrida, sao accrrinos
ininigos scus; assin cono ianlcn os sacas,
nossos vizinIos, quc Iao rovado os inulsos dc
sua iirania; orquc clc icn icniado suljuga-los
cono no-lo rcicndcu fazcr.
E julgais quc csias duas nacs sc
landcarao conosco dc loa voniadc?
219
Por ccrio, sc udcsscn aliar-sc conosco.
Pois qucn o incdc?
Os assrios, cujo icrriiorio agora vanos
isando.
E vos, Colrias, nao nc falasics conira a
grandc insolcncia dcsic nancclo, quc Iojc ocua
o irono da Assria?
Dcssa insolcncia cu ncsno fui viina.
Mas orvcniura vos soncnic
ccrincniasics os cfciios dc sua rcoicncia ou
alguns ouiros nais?
Ha nuiios ouiros. nas so vos falarci do
filIo dc un Ioncn nuiio nais odcroso, ara
nao csiar a falar quanios icn dclc rccclido
insulios. Esic nancclo, conanIciro do rncic,
cono ncu filIo, lclcndo una ocasiao cn sua
conanIia, foi or clc surrccndido c naliraiado.
Dizia o nalvado quc clc Iavia soliciiado sua
anasia; nas cra oiniao nais gcral quc o fora
orquc csia louvara a lclcza do nancclo c
augurara a diia dc qucn o iivcssc or narido.
Agora, or noric dc scu ai, succdcu-o no
govcrno dc scus Esiados.
Porvcniura csic nancclo nao nos vcra
con gosio, sc cnsar quc o vanos vingar?
220
Por ccrio, nas c dificulioso ir icr con clc.
Por quc?
Por scr rcciso assar alcn dc Dalilnia.
Quc icn isso dc dificulioso?
Porquc dcsia cidadc sairao nais iroas do
quc as vossas. Salci quc sc agora os assrios nos
irazcn ncnos arnas c ncnos cavalos do quc ao
rincio, c orquc icn olscrvado a cqucncz dc
nosso ccrciio, c csic runor sc icn largancnic
roalado. Parccc-nc, ois, nais rofcuo,
narcIar con cauicla.
Dizcis lcn, Colrias, fazcndo vcr quc
dcvcnos narcIar con grandc scgurana; nas
ncnIuna narcIa scra ara nos nais scgura do
quc irnos dircio Dalilnia, sc ncsia cidadc
csiao as rinciais foras dos ininigos. Dizcis quc
csics sao nuncrosos, c cu acrcsccnio quc scrao
fornidavcis, sc iivcrcn confiana na nuliidao. Sc
nao nos vircn, c julgarcn quc c or ncdo quc
lIcs nao aarcccnos, o icrror quc os donina
ccdcra o lugar confiana, quc scra ianio naior
quanio nais nos dcnorarnos cn aarcccr-lIcs.
Sc dcsdc ja dcnandarnos os advcrsarios,
acIarcnos uns cIorando a falia dos quc
norrcran s nossas naos, ouiros ligando as
fcridas quc lIcs fizcnos, iodos cn gcral
lcnlrando-sc do valor do nosso ccrciio, da fuga
221
cn quc os uscnos, dos nalcs quc lIcs
causanos. inalalavcl a coragcn dc un ccrciio
nuncroso, doiado dc confiana. nas sc conca a
lavrar cn scu scio o ncdo, quc c ianio naior
quanio nais nuncroso c o ccrciio, c solc dc
onio con as noicias advcrsas, con os
aconiccincnios funcsios, con a irisicza c
consicrnaao iniadas nos scnllanics, ncsic
csiado nao c facil ciingui-lo con coriacs,
ncn incuiir dcnodo aos soldados ara conlaicr,
ou ara fazcr una rciirada airosa. E quanio nais
cncrgicas forcn as coriacs, nais cvidcnic lIcs
arcccra o crigo. Considcrcnos a naicria sua
vcrdadcira luz. Sc o ciio das laialIas sc afcrissc
clo nuncro dos clcjadorcs, dcvcis icncr, nos
dcvanos conIcccr o crigo, nas sc as viiorias
csiao ligadas coragcn dos conlaicnics,
aninai-vos, quc cnirc os nossos sc cnconirara
naior orao dc soldados dccididos do quc cnirc
os conirarios.
Para quc auncnic vossa confiana, rcflcii quc
os ininigos sao agora nuiio ncnos do quc
quando foran or nos dcslaraiados, c nuiio
ncnos ainda do quc quando os fizcnos fugir. clo
conirario, os nossos csiao nais aninosos con a
clricdadc da viioria, nais nuncrosos con vossa
junao. Nao icnIais os vossos, or nodcsiia, cn
ouca conia, dcois quc sc uniran aos nossos.
Colrias, cn un ccrciio viiorioso, aic os
lagagciros narcIan con ardor. Porianio, agora
222
odcnos scr visios dos advcrsarios, c nunca lIcs
arcccrcnos nais icrrvcis do quc indo icr con
clcs. Esic c o ncu arcccr, c guiai-nos conira os
ininigos.
Ciro transpe os territrios de Gobrias e ganha a aliana
de Gadatas
Dcois dc quairo dias dc narcIa, cIcgaran
s froniciras dos Esiados dc Colrias, c cnirando
no as ininigo, Ciro nandou osiar cn ordcn
dc laialIa a infaniaria, c aqucla aric da
cavalaria quc julgou a roosiio. O rcsio nandou
corrcr o cano, con ordcn dc naiar iodos os
ininigos quc cnconirasscn arnados, c irazcr-lIc
os ouiros con o gado quc udcsscn aanIar. A
ncsna ordcn assou aos cavalciros crsas,
nuiios dos quais voliaran quciando-sc dc suas
qucdas. A rcsa foi considcravcl. visia do
cslulIo, Ciro convocou os cIcfcs dos ncdos, dos
Iircanios, c os Ionoiinos, c lIcs dissc.
Anigos, Colrias nos acolIcu a iodos con
a nais lcnigna rcccao. Sc dos dcsojos
iirarnos, scgundo o cosiunc, a aric dcsiinada
ara os dcuscs, c o quc for suficicnic ara o
ccrciio, c dcrnos o rcsianic a Colrias, scra isio
una dcnonsiraao nanifcsia dc quc aniojanos
cccdcr cn lcncfcios aquclcs quc nos
lcncfician.
223
Pronunciadas csias alavras, foran gcrais a
arovaao c os alausos.
Isso cclanou un dos ouvinics c
digno dc iodo o lcnclaciio. Colrias, quc nos
iinIa or uns niscravcis, or nao andarnos
carrcgados dc daricos, ncn lclcrnos or iaas
dc ouro, ficara salcndo quc ianlcn scn ouro sc
odc scr lilcral.
Idc coniinuou Ciro cnircgar aos
nagos a aric dcsiinada aos dcuscs, iirai a quc
for suficicnic ara o ccrciio, cIanai Colrias c
dai-lIc o rcsio.
Assin sc fcz.
Dcois disio narcIou ara Dalilnia con o
ccrciio cn ordcn dc laialIa; c noiando quc os
assrios lIc nao saan ao cnconiro, Ciro
dcsacIou Colrias a dizcr ao rci, quc sc quiscssc
vir clcjar cn dcfcsa dc scu as, clc o cscrava;
sc nao, cra foroso quc sc sulncicssc aos
vcnccdorcs.
Colrias foi aic ondc odia cIcgar scn risco, c
iniinou o rci assrio, o qual dcscdiu un cnviado
con csia rcsosia.
Colrias, vosso scnIor vos nanda dizcr quc
nao csia arrccndido dc icr dado a noric a vosso
filIo; nas sin dc vos nao icr fciio o ncsno. Sc
224
qucrcis clcjar, vindc daqui a irinia dias. agora
csianos ocuados cn rcaraiivos.
Oala quc rcsondcu Colrias cssc
arrccndincnio nunca vos dcsanarc; ois c
ccrio quc clc vos dilaccra o coraao, dcois quc sc
aodcrou dc vos.
Colrias vcio dar aric do rcsuliado dc sua
conissao, Ciro rciirou-sc con o ccrciio c dissc a
Colrias.
Nao nc inIcis diio quc o rncic
naliraiado clo rci assrio sc nos agrcgaria?
Essa ccricza icnIo, orquc ncsic oljcio
nuiias vczcs falanos sinccrancnic un con o
ouiro.
Visio isso, idc icr con clc, c rinciro
caninai quais sao suas idcias. Sc virdcs quc clc
qucr scr nosso anigo, ionai conia cn oculiar-lIc
nossa anizadc. Na gucrra nao sc odc lcncficiar
nclIor os anigos do quc arcccndo ininigo;
assin cono nao sc odc nclIor Iosiilizar os
ininigos do quc arcccndo anigo.
Sin, Cadaias conrara or lon rco o
gosio dc Iosiilizar o rci da Assria. Agora iraia-sc
dc salcr cono o rojcio scra osio cn raiica.
Dizci-nc, Colrias, o govcrnador daquclc
casiclo das froniciras, la ara a aric dos
225
Iircanios c dos sacas, o qual vos dizcis fora
cdificado ara conic-los, c ara scrvir dc laluaric
ao as, rccclcra nclc Cadaias, sc csic sc
aroinar con scu ccrciio?
Por ccrio, sc for insusciio.
Nao Iavcra a ncnor sonlra disso, indo cu
aiacar scus casiclos cono qucn qucr iona-los, c
rccIaando-nc clc con iodas as suas foras.
Tonarci ossc dc alguna dc suas forialczas; c clc
arisionara alguns dos nossos, norncnic alguns
dos arauios cnviados aos ovos quc vos dizcis
advcrsos ao rci. Os risionciros dirao quc sc
cncaninIavan ara o ccrciio a luscar cscadas
ara o casiclo. Cadaias, usando dc dissinulaao,
ira dar aric dc nossos dcsgnios ao govcrnador.
Dcssa nancira csiou crsuadido quc nao
so o rccclcra no casiclo, nas insisiira quc fiquc
cn sua conanIia aic quc vos afasicis.
Enirando clc no casiclo, odcra cnircgar-
no-lo.
A cnircga do casiclo c ccria, disondo clc
as coisas dcniro, c invadindo vos or fora
aninosancnic.
Idc ois icr con clc, dai-lIc as ncccssarias
insirucs ncsia naicria, c voliai scn dclonga.
Nada lIc odcrcis dizcr dc nais icrninanic cn
226
alono dc nossa loa fc, do quc falando do
iraiancnio quc dc nos icndcs rccclido.
Colrias ariiu. Cadaias folgou con sua
visiia, c cn iudo convcio.
Noiiciado or Colrias da fausia cccuao quc
sc cscrava do lano, Ciro foi no dia scguinic
invadir o casiclo indicado or Cadaias, c acsar
da rcsisicncia dcsic, o ionou. Dos arauios
cnviados a difcrcnics arics, Cadaias dciou fugir
uns, ara guiarcn as iroas c conduzircn as
cscadas c aanIou ouiros, quc inicrrogou na
rcscna dc nuiias icsicnunIas. Infornado dc
sua nissao, Cadaias cnicndcu logo cn rcarar-
sc c dc noiic s-sc a caninIo, ara avisar o
govcrnador. Esic da-lIc crcdiio, rccclc-o cono
auiliar, c anlos curan da dcfcsa do casiclo;
nas ao aroinar-sc Ciro, Cadaias iona ossc
do casiclo, ajudado clos risionciros crsas.
Cadaias diss as coisas do inicrior do
casiclo, c vcio icr con Ciro, a qucn dissc
adorando-o, scgundo o cosiunc.
Alcgrai-vos, Ciro.
Assin fao, nao so orquc con o favor dos
dcuscs no ordcnais, nas ianlcn orquc nc
ondcs ncssa olrigaao. Eu icnIo a ciio dciar
os ncus aliados acficos ossuidorcs dcsic
casiclo. Sc o assrio vos rivou da faculdadc dc
227
icr gcraao, nao vos rivou da dc olicr anigos.
Pclo aio quc acalais dc raiicar, conciliasics
nossa anizadc, a qual vos scra dc naior uiilidadc
do quc sc iivcsscis filIos c ncios.
Infornado do quc sc acalava dc assar, o
cIcfc Iircanio corrc ara Ciro, irava-lIc da dcsira
c cclana.
Ciro, grandc anaro dos anigos, cn
grandc rcconIccincnio nc ondcs ara con os
dcuscs, or nc icrcn dado vossa anizadc.
Idc ionar ossc dcssc casiclo, quc agora
vos olriga a icsicnunIar-nc vossa afciao.
Disondc nclc as coisas dc nodo quc csia
conquisia scja da naior vaniagcn ara vosso
as, ara os ouiros aliados, c solrciudo ara
Cadaias, quc a fcz c no-la cnircgou.
Nao c nais adcquado, quando cIcgarcn os
cadusios, os sacas c os ncus conairioias,
cIanarnos Cadaias, c consuliarnos iodos os
inicrcssados ncsia conquisia dc quc nodo sc
odcrao dcla iirar as naiorcs vaniagcns?
Ciro arovou a roosia, c dccidiu-sc quc cn
conun sc guardassc o casiclo, ara lIcs scrvir
dc laluaric conira os assrios. Esia dclilcraao
cncIcu dc nuiio naior coragcn os cadusios,
sacas c Iircanios. Os cadusios forncccran vinic
nil cliasias c quairo nil cavalciros; os sacas dcz
228
nil arquciros dc c c dois nil cavalos; os
Iircanios a infaniaria quc udcran c
rccncIcran o nuncro dc dois nil cavalos. Aic
csic icno dciavan cn scu as a naior aric
da cavalaria, or causa da na voniadc quc os
cadusios c sacas iinIan aos Iircanios. Enquanio
Ciro cnicndia na scgurana dc sua nova
conquisia, nuiios assrios, quc Ialiiavan or
aquclas aragcns, lIc vinIan irazcr arnas c
cavalos, ja con ncdo dc scus rorios vizinIos.
Gadatas dispe-se a defender os lugares fortes contra os
assrios Ciro marcha em socorro de Gadatas
Cadaias vai icr con Ciro, c diz-lIc.
Tivc noicia quc o rci da Assria,
cnraivccido clos succssos quc iivcran lugar no
casiclo, sc rcara ara fazcr una invasao cn
ncus Esiados. Sc nc conccdcis, cu icniarci
dcfcndcr os lugarcs forics. o nais ouco inoria,
Sc agora daqui ariirdcs, quando
cIcgarcis vossa casa?
Ao icrcciro dia ccarci ncla.
A csic icno ja o assrio csiara invadindo
vossas icrras.
Scn duvida. Elc sc Ia dc arcssar ianio
nais, quanio nais disianic vos vir.
229
E cn quanios dias cIcgarci cu la con o
ccrciio?
Cono clc c nuiio nuncroso, nao scrao
rccisos ncnos dc scis ou scic dias.
Parii scn inicror dilaao. cu narcIarci
cono udcr.
Cadaias ariiu, Ciro convocou iodos os
cIcfcs dos aliados, nuiios dos quais arccian
rcsirar coragcn, c lIcs falou ncsic icor.
Aliados, Cadaias, scn rccclcr dc nos
ncnIun lcncfcio, rcsiou-nos cnincnics
scrvios. Salc-sc agora quc o rci da Assria
invadc scus Esiados ara casiigar as ofcnsas quc
julga icr rccclido, c or sc crsuadir quc sc
ficarcn inuncs os quc conosco sc landcian, c
sc os aliados forcn or nos naliraiados, cn
ouco icno sc vcra inicirancnic dcsanarado.
Agora, anigos, arccc-nc Ionroso c jusio dar
rovas dc graiidao aos scrvios do lcncncriio
Cadaias, rcsiando-lIc socorros; o quc, scgundo
nc arccc, rcdundara cn vaniagcn nossa. Sc
fizcrnos vcr quc diligcncianos vcnccr con
Iosiilidadc os quc nos Iosiilizan c con
lcncfcios os quc nos lcncfician, c naiural quc
nuiios qucrcrao scr nossos anigos, c ningucn
dcscjara icr-nos or ininigos. Sc nao dcrnos
aulio a Cadaias, clos dcuscs, con quc razao
convcnccrcnos a ouircn ara scguir nossa
230
arcialidadc? Cono ousarcnos rcconizar nosso
conoriancnio? Cono odcra algun dc nos r
os olIos cn Cadaias, sc, scndo nos ianios, nos
dcianos vcnccr cn lcncfcios or un so
Ioncn, c ial cono clc.
Foi unaninc a arovaao. Ciro coniinuou.
Visio scr csia ianlcn a vossa oiniao,
narcIcn na frcnic, con as lcsias dc carga c os
carros, os soldados nais aios ara csic nisicr,
conandados or Colrias, quc conIccc os
caninIos c icn ncccssaria caacidadc. Nos
narcIarcnos con os nais rolusios cavalciros,
lcvando vvcrcs ara ircs dias. Quanio nais lcvcs
fornos, con ianio nais razcr janiarcnos,
ccarcnos c dornircnos nos dias scguinics.
MarcIarcnos ncsia ordcn. Vos, Crisanias, idc na
vanguarda con os soldados arnados dc loriga; c
cono a csirada c larga c lana, odcn ir na
frcnic iodos os iaiarcas, fornando cada un sua
conanIia cn una coluna. Assin ccrrados
narcIarcnos con nais vclocidadc c scgurana.
Mando quc vao frcnic os couracciros, quc sao a
iroa nais csada; orquc assin narcIan con
facilidadc os soldados arnados ligcira; c c or
isso quc, sc dc noiic csics narcIan na
vanguarda, sc aconiccc dcsviarcn-sc, nao adnira
csalIar-sc o ccrciio. Aos csics narcIc
Arialazo con os cliasias c arquciros crsas; o
ncdo Andanias con a infaniaria ncda; Enlaias
231
con a infaniaria arncnia; AriucIas con os
Iircanios; Tanlradas con a infaniaria dos sacas;
Daianas con os cadusios. Todos csics
conandanics onIan os iaiarcas na frcnic, os
cliasias dirciia, os arquciros csqucrda. Esia
disosiao faciliiara as cvolucs. Scguir-sc-ao os
lagagciros, cujos cIcfcs farao con quc iudo fiquc
rcarado anics dc sc dciiarcn, c cla nanIa
conarcan con as lagagcns no lugar narcado
c narcIcn cn loa ordcn. Dcois das lagagcns,
o crsa Madaias conandc a cavalaria crsica,
indo na frcnic os ccaioniarcas, fornando csics,
cono os infanics, suas conanIias cn una so
coluna. Siga-sc o ncdo Fanlacas con sua
cavalaria; vos, Tigrancs, con a vossa; c os ouiros
Iiarcas con as foras quc iroucran. Sigan-sc
os sacas, c fccIcn a narcIa os cadusios, quc
foran os uliinos quc vicran; c vos, Alccuna, quc
os conandais, nao conscnii ningucn airas dclcs.
Todos os conandanics c soldados rudcnics
narcIcn cn silcncio. Dc noiic c nais or ncio
dos ouvidos quc dos olIos, quc c rcciso scniir c
agir. As dcsordcns sao nais nocivas c nais
difccis dc sc alacar dc noiic quc dc dia. Por cssa
razao c nisicr guardar silcncio, c ocuar cada un
scu osio. Quando dc noiic for rcciso lcvaniar
cano, nuliiliqucn-sc as scniinclas, c scjan
rcndidas a niudo, ara quc una conrida viglia
lIcs nao cnlaracc a narcIa. CIcgada a Iora dc
narcIar, dc-sc sinal con una ironlcia. En
232
suna, idc rcarar-vos ara vos cncaninIardcs
Dalilnia. Os rinciros coricn os quc vao na
sua rciaguarda a scgui-los dc crio.
Concludo csic arrazoado, voliaran s suas
icndas, c no caninIo falaran da grandc ncnoria
dc Ciro, quc icndo ianias ordcns quc dar,
cIanava a iodos or scu nonc. Ciro Iavia-sc
ccrciiado nisio, orquc csiranIava quc os
ariisias nccanicos soulcsscn os noncs dos
insiruncnios dc scu ofcio, os ncdicos
soulcsscn os noncs dos insiruncnios da sua
aric, c dc iodos os rcncdios quc adninisiran, c
quc un gcncral scja iao ignoranic quc nao saila
os noncs dc scus oficiais, dos quais sc Ia dc
scrvir cono dc insiruncnios ara aiacar, ara
dcfcndcr, ara aninar c ara aicrrar.
Quando Ciro qucria Ionrar algucn, arccia-
lIc adcquado cIana-lo or scu nonc. Parccia-lIc
quc os niliiarcs, quc sc julgavan conIccidos do
gcncral, unIan iodo o cncnIo cn
dcscncnIar fciios dc coragcn no cano da
laialIa, c nao inquinar-sc con acs dc covardia.
Parccia-lIc incocrcnic iniiar ccrios scnIorcs, quc
cn suas casas dao ordcns indcicrninadancnic.
Vao luscar agua, coricn lcnIa.
A una ordcn iao vaga, olIan os criados uns
ara os ouiros, ncnIun a cccuia, iodos fican
culados, ncnIun sc julga ial, ncnIun icnc o
233
casiigo, orquc a iodos c conun a cula. Assin
cnsando, Ciro noncava scnrc aquclc a qucn
iniinava suas ordcns.
Os soldados ccaran, osiaran-sc scniinclas,
rcararan-sc as lagagcns, c dorniran. Era clo
ncio da noiic quando soou a ironlcia. Ciro dissc
a Crisanias quc sc conscrvassc frcnic do
ccrciio, c saiu con scus ajudanics. En curio
csao sc arcscniou Crisanias con os
couracciros c Ciro, dando-lIc guias, o nandou
narcIar vagarosancnic, aic scgunda ordcn,
orquc nao csiavan ainda iodas as iroas cn
novincnio. Ciro, conscrvando-sc no ncsno
lugar, ordcnava os soldados roorao quc
vinIan cIcgando, c fazia arcssar os nais
rcnissos.
Posio cn narcIa iodo o ccrciio, Ciro
ccdiu ara Crisanias alguns cavalciros, ara
lIc dizcr quc ja iudo csiava cn novincnio c quc
acclcrassc o asso. Ciro foi caninIando a cavalo
ara a vanguarda, c cn silcncio olscrvava as
conanIias. Sc via os soldados cn loa ordcn, c
narcIando calados, cIcgava-sc a clcs,
crguniava-lIcs os noncs c os clogiava; sc via
confusao, indagava a causa c cnicndia cn
rcncdia-la. Falia fazcr ncnao dc una cauicla dc
Ciro nas narcIas noiurnas. Fazia ariir adianic
do ccrciio un cqucno nuncro dc vclozcs
cloradorcs, quc udcsscn scr visios dc
234
Crisanias, c csic scr visio or clcs, ara dar aric
do quc ouvisscn ou dcscolrisscn. Un oficial,
quc os dirigia, iinIa a scu cargo anunciar o quc
julgassc a roosiio, nao inoriunando con vas
noicias. Assin narcIaran cssa noiic.
Ao alvorcccr, Ciro dciou con a infaniaria
dos cadusios, quc ia cn uliino lugar, a cavalaria
da ncsna naao, ara dcfcndc-la, c nandou
narcIar ara dianic a rcsianic cavalaria; orquc,
csiando adianic os ininigos, qucria acIar-sc cn
csiado dc conlaicr, sc lIc sasscn ao cnconiro,
ou crscgui-los, sc fugisscn. Con csic iniuiio
iinIa scnrc csquadrcs sua disosiao, uns
ara nandar cn crscguiao dos advcrsarios,
ouiros ara ficarcn dclaio dc suas ordcns.
Nunca nandava ioda a cavalaria. Dcsia nancira
ia Ciro conduzindo o ccrciio, nao ocuando un
lugar fio, cavalgando or una c or ouira aric,
c dando rovidcncias.
Traio malograda de um dos oficiais de Gadatas
Un dos rinciais oficiais da cavalaria dc
Cadaias, rcflciindo quc scria galardoado con
iudo quc Cadaias ossua, sc causassc a
dcsiruiao do rclcldc, cnviou ao rci un
ncnsagciro, criaiura dc sua confidcncia, ara lIc
dizcr quc, sc vicssc con o ccrciio assrio s
icrras dc Cadaias, arnando una cnloscada,
arisionaria o rclcldc c scus soldados.
235
Dcclarava-lIc quais cran as foras dc
Cadaias, advcriindo quc Ciro o nao aconanIava
c or ondc csic narcIava. Dizia-lIc quc sc
udcssc, voliaria airia dcois dc dar a noric
ao rclcldc, sc nao, assaria ao ncnos o rcsio dc
scus dias no scrvio do rci. Para caiar naior
crcdiio, clo ncsno ncnsagciro nandava dizcr
fanlia quc cnircgassc ao rci o casiclo quc
ossua nos icrriiorios dc Cadaias, c iudo quc
dcniro Iavia. O ncnsagciro a cavalo cn lrcvc sc
arcscnia ao rci, c dcscncnIa sua conissao. O
rci logo ionou ossc do casiclo, c cn nuiios
lugarcs foi r dc cnloscada nuiia cavalaria c
carros. Ao aroinar-sc, Cadaias dcscdiu
adianic alguns cloradorcs. O rci, assin quc os
viu, nandou quc dois ou ircs carros c un
cqucno nuncro dc cavalciros dciiasscn a fugir,
cono gcnic aicrrada or scrcn oucos. Os
cloradorcs, vcndo isio, foran-lIcs ao alcancc, c
dcran sinal a Cadaias, quc iludido foi ianlcn
crscguindo con iodo o ardor. Os assrios,
arcccndo-lIc ccria a rcsa, sacn da cnloscada.
os soldados dc Cadaias fogcn, os assrios
crscgucn-nos. O iraidor da un golc nao norial
no onlro dc Cadaias c vai rcunir-sc aos assrios.
c rcconIccido, ica csoras ao cavalo c ajuda o
rci na crscguiao. Os cavalciros ior noniados
sao aanIados clos nais vclozcs, c iodas as
iroas dc Cadaias, con as foras csiancadas cla
236
narcIa, csiavan a iquc dc ccdcr, quando
avisiaran o ccrciio dc Ciro.
A visia dcsic ccrciio foi ara clcs iao
jucunda, cono ara o navcganic a visia do orio
dcois da iorncnia. Ciro, ao rincio, ficou
surrccndido, nas vcndo o quc cra, c quc os
advcrsarios sc dirigian ara clc, avanou con o
ccrciio cn ordcn dc laialIa. Os advcrsarios
fogcn, Ciro nanda no alcancc o coro dc iroas
dcsiinado ara csias ocasics, c clc ncsno o
scguc, cono julgava convcnicnic. Muiios carros
foran aanIados, uns, or icrcn cado os
conduiorcs, ou ao voliar ou cn ouiras
circunsiancias; ouiros scndo inicrcciados clos
cavalciros. Morrcran nuiios assrios, inclusivc o
quc fcrira Cadaias. Da infaniaria quc siiiava a
forialcza dc Cadaias, uns ncicran-sc no casiclo,
quc sc rclclara conira Cadaias, ouiros
rccolIcran-sc cn una grandc cidadc cricnccnic
ao rci, ondc csic ncsno sc rccolIcu con os
carros c a cavalaria.
Dcois disio cnirou Ciro nas icrras dc
Cadaias, c, concicndo o cuidado dos fcridos s
cssoas concicnics, foi salcr cono Cadaias
csiava da fcrida. Cadaias, quc ja a iinIa ligada,
lIc saiu ao cnconiro. Vcndo-o, Ciro alcgrou-sc c
dissc.
Eu vinIa salcr cono csiavcis.
237
Pclos dcuscs rcsondcu Cadaias cu
vcnIo dc novo conicnlar o scnllanic dc qucn
icn una alna iao grandc, quc, scn ncccssidadc
dc nin, scn nc icr fciio ncnIuna roncssa,
ncn icr cn ariicular rccclido dc nin ncnIun
favor, so or lIc arcccr quc sou uiil a scus
anigos, nc acala dc rcsiar iao caiial aulio,
quc scn clc scria viina infalvcl da noric. Pclos
dcuscs, sc cu iivcssc un filIo, or ccrio quc csic
nao nc scria nais afcio do quc vos. ConIco
divcrsos filIos, c solrciudo o aiual rci da Assria,
quc dcu a scu ai nais dcsgosios do quc vos
odcra dar.
Cadaias rcdarguiu Ciro adnirais
ninIa cssoa c oniiis o quc c nais dc adnirar.
Quc c?
quc ianios crsas, ianios ncdos, ianios
Iircanios, iodos os arncnios, sacas c cadusios,
quc csiavan rcscnics, sc csncraran cn vosso
livrancnio.
Juiicr c nais dcuscs, scdc lilcrais ara
con csias nacs, norncnic ara con o rncic
quc as icn fciio iao gcncrosas. E ara quc
Ioscdcnos lauiancnic csia gcnic quc clogiais,
rccclci os rcscnics quc vos ofcrco scgundo
ninIas ossililidadcs.
238
Logo nandou irazcr grandc orao dc
naniincnios ara dcdicar aos dcuscs c
lanqucicar o ccrciio dc un nodo condigno dc
suas roczas c viiorias.
Derrota dos cadsios Pacto entre os reis beligerantes a
favor dos lavradores
O conandanic dos cadusios, quc ocuava a
rciaguarda, nao icndo iido aric na crscguiao,
quis crcirar alguna aao dc nonc, c scn o
conunicar a Ciro, fcz una corrcria ara o lado dc
Dalilnia. EsalIada a cavalaria, o rci assrio
saiu do casiclo, ondc sc rccolIcra, frcnic dc scu
ccrciio ccclcnicncnic fornado cn ordcn dc
laialIa; c vcndo quc cran so os cadusios, da
solrc clcs, naia o conandanic c ouiros nuiios,
arisiona nuiios cavalciros, c rccucra a rcsa
quc lcvavan. O rci foi crscguindo aic ondc lIc
arcccu nao Iavcr risco, c rciroccdcu. Os
rinciros cadusios quc cscaaran aarcccran
cla iardc no acanancnio. Infornado do
aconiccincnio, Ciro lIcs foi sair ao cnconiro, c
ncdida quc vinIan cIcgando os fcridos, os
rccclia, c cnviava a Cadaias, ara quc iraiassc
dclcs. rccolIia os ouiros na ncsna icnda, c clc
ncsno, auiliado dos Ionoiinos crsas, curava
dc quc sc lIcs forncccssc o ncccssario. Ncsias
ocasics as alnas scnsvcis gosian dc coocrar
con scu iralalIo. Ciro nosirava-sc consicrnado;
c ccando os ouiros Iora concicnic, clc,
239
aconanIado dc scus ajudanics c dos ncdicos,
nao qucria dciar ncnIun scn scr iraiado c or
si rorio olscrvava, c sc nao odia fazcr,
nandava gcnic sua. Dcois, cnircgaran-sc ao
rcouso.
Ao roncr da aurora, anunciou or un
rcgociro quc sc congrcgasscn os ouiros cIcfcs c
iodos os cadusios c lIcs falou ncsics icrnos.
Aliados, a csccic Iunana csia sujciia s
dcsgraas quc acalan dc succdcr. Nao c ara
adnirar quc os Ioncns crrcn; nas convcn iirar
ariido dcsics crros. Arcndanos a nunca nos
scararnos do grosso do ccrciio con foras
infcriorcs s dos ininigos. Nao qucro dizcr quc
janais sc cnrccnda ncnIuna icniaiiva con
foras ainda ncnorcs quc as do conandanic
cadusio; nas dcvc-sc fazcr ariicianic o gcncral-
cIcfc quc odc dar socorro. Acsar dcsias
cauiclas, odc a icniaiiva scr nal succdida; nas
la csia o gcncral, quc, iludindo os ininigos, odc
fazcr con quc nao aiaqucn, airaindo-lIcs a
aicnao, c r os anigos cn scgurana. Assin,
acsar dc disianics, acIan-sc ligados con o
grosso do ccrciio. Scn fazcr csia ariiciaao, o
conandanic quc sai con scus soldados cc-sc
aos ncsnos crigos cono sc csiivcssc so. Os
ininigos, sc os dcuscs favorcccrcn nossas visias,
nao iardarao a ccrincniar os cfciios dc nossa
vingana. Acnas iivcrdcs janiado, cu vos lcvarci
240
ao lugar ondc fosics dcslaraiados c
sinuliancancnic sculiarcnos os norios c
farcnos vcr aos ininigos quc o cano cn quc sc
coroaran con o iriunfo, csia cniao ocuado or
iroas nais corajosas, ara quc nao acIcn
razcr na visia do lugar ondc naiaran nossos
aliados. Sc clcs nao sarcn conira nos,
inccndiarcnos as aldcias, assolarcnos as icrras,
ara quc sc nao lisonjcicn visia do quc nos
fizcran, nas sc aflijan dc scus rorios nalcs.
Vos ouiros idc janiar, c vos cadusios, idc,
confornc o vosso cosiunc, clcgcr rincirancnic
un cIcfc, quc, con o aulio dos dcuscs c nosso,
saiisfaa vossas rcciscs; c acnas acalardcs dc
janiar, cnviai-o ninIa rcscna.
Assin sc fcz.
Ciro fcz sair o ccrciio, confirnou o osio ao
conandanic cscolIido clos cadusios, c lIc
ordcnou quc sc conscrvassc junio dclc con as
iroas, ara anina-las sc udcssc. Assin foran
narcIando. CIcgando ao lugar narcado,
cnicrraran os norios, ialaran o cano, c
voliaran con cslulIo ao icrriiorio dc Cadaias.
Ocorrcndo a Ciro quc scus novos aliados,
Ialiianics das ccrcanias dc Dalilnia, scrian
vcados dcois dc sua ariida, nandou dizcr
assin ao rci clos risionciros assrios c or un
cnlaiador.
241
Esiou ronio a nao inquiciar vossos
lavradorcs, sc ianlcn vos olrigardcs a nao
inquiciar os quc cricnccn a scnIorcs quc sc
landcaran conosco. Sc roilirdcs quc clcs
culiivcn scus canos, vossa roiliao sc
csicndcra a cqucno nuncro, or scrcn
cqucnos os icrriiorios dclcs; ao asso quc cu vos
crniiiria a culiura dc csaosos canos. No
caso dc gucrra a colIciia dos fruios cricncc ao
nais foric; c cn az cricnccra a vos. Sc algun
dos ncus sc lcvaniar conira vos, ou dos vossos
conira nin, nos anlos o casiigarcnos.
Con csias insirucs ariiu o cnlaiador.
Infornados dcsia cnlaiada, os assrios
diligcnciaran crsuadir ao rci quc acciiassc as
roosias, c dininussc quanio ossvcl os
funcsios cfciios da gucrra. O rci, ou crsuadido
clos scus, ou dc noio rorio, assin raiicou.
Convcncionou-sc quc Iouvcssc az con os
lavradorcs, gucrra con a gcnic arnada. Assin sc
cccuiou, cnquanio culiivados; nas Ciro
dcicrninou a scus aliados quc uscsscn dclaio
dc sua roicao scus canos dc asiagcn, c
conscniiu quc dcvasiasscn os dos ininigos, ara
sc iornarcn ncnos cnosos os iralalIos da
gucrra aos aliados. Na vcrdadc, cviiar a ilIagcn
nao livra do crigo, c os iralalIos gucrrciros
iornan-sc nais suavcs, vivcndo cusia dos
advcrsarios.
242
Gadatas e Ciro partem juntos, e chegam s fronteiras da
Mdia
Esiando Ciro ja ronio ara ariir, Cadaias
lIc irouc nuiios c nui variados rcscnics, quc
lcn nosiravan a grandcza dc sua casa, inclusivc
nuiios cavalos, quc iirara a scus cavalciros, dc
qucn dcsconfiava dcois da cnloscada.
Ciro lIc dissc clc iudo isio vos irago,
ara dc iudo disordcs vossa voniadc; c iudo o
nais quc ossuo, a vos cricncc. Nao icnIo ncn
icrci ncnIun filIo quc Icrdc ninIa casa; conigo
acalar-sc-ao ninIa gcraao c ncu nonc.
Ciro rcsondcu.
Os cavalos acciio cu, orquc cnicndo quc c
fazcr-vos un scrvio, dando-os a cavalciros nais
afcios nossa causa do quc os quc aic agora os
iinIan. Eu, cono Ia nuiio o dcscjo, lcvarci a
cavalaria crsica ao nuncro dc dcz nil cavalciros.
Enquanio s dcnais coisas, guardai-as aic quc
nc vcjais cn csiado dc vos nao ccdcr cn
lilcralidadc. Corrcr-nc-ia dc vcrgonIa sc vos nc
rcscnicasscis a nin nais gcncrosancnic do quc
cu a vos.
Crcio cn vos rcdarguiu Cadaias ois
conIco vossa lIancza. nas vcdc sc csiou no
caso dc odcr guardar csias coisas. Enquanio o
rci assrio nos iraiava cono anigos, nada Iavia
243
dc nais agradavcl do quc os larcs aicrnos. A
roinidadc da csaosa Dalilnia nos oliinIa
as vaniagcns dc una grandc cidadc; c as
dcsvaniagcns cviiavanos nos, rccolIcndo-nos cn
nossas nanscs. Agora quc sonos scus ininigos,
logo quc vos auscniardcs, cu c ioda a nossa casa
scrcnos or clc insidiados, c assarcnos una
vida irisic, icndo or vizinIos ininigos nais
odcrosos quc nos. Talvcz nc crgunicis or quc
nao fiz csias olscrvacs anics da ninIa
rclcliao. Ciro, insuliado c cIcio dc colcra nao
olIava ara ninIa scgurana; ninIa alna jazia
cncirada dc inacicncia or vingar-sc dos
dcuscs c dos Ioncns, crucl nao ara qucn o
ofcndc, nas ara aquclc cn qucn rcconIccc
sucrioridadc. Assin os aliados dcsic rcrolo sao
Ioncns nais rcrolos quc clc. Sc dcscolrir
algucn quc lIc faa sonlra, odcis coniar, Ciro,
quc cssc nao icrcis vos quc conlaicr, orquc
suas naquinacs crdcrao. c con iais aliados
scr-lIc-a facil ianlcn crdcr-nc.
Ciro julgou aicndvcis as razcs dc Cadaias c
dissc-lIc.
Cadaias, nao foriificasics os casiclos, ara
odcrdcs csiar cn scgurana quando a clc
fsscis? Nao sois nosso conanIciro na
ccdiao? Sc o ccu nos roicgcr, cono aic agora,
c o rci qucn vos Ia dc icncr, c nao vos ao rci.
Vindc conigo, c aconanIcn-vos aquclas
244
cssoas cuja rcscna c convivcncia vos araz.
Mui rcsiadia nc icn sido vossa aliana. da
ninIa aric farci or scr graio.
Cadaias ao ouvir csias vozcs, rcsirou un
ouco, c dissc assin.
Tcrci icno ara fazcr ncus rcaraiivos
anics dc ariir? TcnIo voniadc dc lcvar conigo
ninIa nac.
Sin, cu nc dcicrci aic quc nc aviscis quc
csiais ronio.
Cadaias, dc acordo con Ciro, rcsidiou os
casiclos, quc Iavia foriificado, c cnfardou iudo
quc cra ncccssario ara o csialclccincnio dc
una grandc casa, c nandou disorcn-sc ara
ariir nuiias cssoas dc sua confiana c ouiras
nuiias dc qucn dcsconfiava, concicndo a csias
uliinas o cuidado dc conduzircn suas nulIcrcs
c irnas ara assin ircn acnsionadas. Dcsia
forna Cadaias ariiu na conanIia dc Ciro, a
qucn ia indigiiando as csiradas, os lugarcs
rovidos dc agua, dc asios c vvcrcs.
Ao avisiar a cidadc dc Dalilnia, Ciro cnsou
quc a csirada or ondc narcIava ia dirciia s
nuralIas, c, cIanando Colrias c Cadaias, lIcs
crguniou sc Iavia ouira csirada quc nao
assassc iao crio das nuralIas.
245
ScnIor rcsondcu Colrias Ia ouiras
nuiias csiradas; nas cu julgava quc vos agora
qucrcis assar o nais crio ossvcl dc
Dalilnia, ara nosirar quao nuncroso c lcn
arnado csia vosso ccrciio. Quando vosso
ccrciio cra ncnos nuncroso, vos accrcasics dos
nuros, c vossas oucas foras foran olscrvadas;
agora, osio quc o rci icnIa fciio, cono vos
nandou dizcr, rcaraiivos ara roncr as
Iosiilidadcs, icnIo or ccrio quc, ao vcr vossas
iroas, dara or frusirados iodos csscs
rcaraiivos.
Mcu Colrias insiou Ciro arccc-nc
quc csiais adnirado dc quc cu con foras
dininuias nc accrcassc dos nuros dc Dalilnia,
c agora con nuliilicadas foras qucira assar
dcsviado dclcs. Nao scja isio oljcio dc adniraao.
Difcrcnic c dirigir un ccrciio conira o ininigo dc
assar visia dclc. Un gcncral rudcnic, quando
narcIa conira o ininigo, coloca-o dc nancira quc
ossa nanolrar ccdiiancnic c scgurana
osc a vclocidadc. Para assar visia do
ininigo, c rcciso csicndcr os carros c as nais
lagagcns, c colrir iudo con gcnic arnada, dc
soric quc o ininigo nao vcja nada dcscolcrio.
Esia disosiao olriga ncccssariancnic a
cnfraqucccr o ccrciio. Porianio, sc os
advcrsarios, saindo duna raa, aiacarcn o
ccrciio assin disosio, or qualqucr aric quc
aiaqucn icrao ccria a viioria; orquc un ccrciio
246
iao rolongado nao odc scr socorrido scnao
dcois dc longo inicrvalo, cnquanio quc os
ininigos ouira vcz sc rccolIcn. Sc dcsfilarnos
visia dc Dalilnia, so na disiancia quc for rcciso
ara quc os conirarios nos avisicn, indo nosso
ccrciio assin disosio, ficarao ancdroniados
visia dc iao grandc nuncro, ionando iudo or
conlaicnics. Sc nos vicrcn invadir, cono os
avisianos dc longc, nao nos aanIarao
dcsrcvcnidos; nas clcs ncn ial cnrccndcrao,
quando lIcs for rcciso aariar-sc nuiio das
nuralIas,, salvo no caso cn quc sc julgucn
sucriorcs cn foras, or icncrcn a rciirada.
Todos quc sc acIavan rcscnics aoiaran o
discurso dc Ciro, c Colrias s cn cccuao suas
ordcns. Tcndo ja o ccrciio assado visia da
cidadc, Ciro foriificava scnrc a rciaguarda.
Coniinuaran a narcIar or alguns dias, c
cIcgaran s froniciras dos srios c ncdos, ondc
iivcra rincio c ccdiao. Dc ircs casiclos, quc
aqui Iavia, o nais fraco foi cnirado fora; os
ouiros dois sc sulncicran, aicrrados clo nonc
dc Ciro c crsuadidos clas insinuacs dc
Cadaias.
Ciaxares vem ter com Ciro, para deliberarem a respeito
da continuao da guerra
Concluda csia cnrcsa, Ciro dcsacIou
ara Ciaarcs un cnviado, quc lIc dcvia falar
assin.
247
Vindc ao ccrciio, ara dclilcrarnos solrc
o dcsiino quc sc Ia dc dar aos casiclos quc foran
suljugados c ara, visia do csiado do ccrciio,
consuliarnos solrc ulicriorcs cnrcsas. Sc
nandardcs quc cu va asscniar o acanancnio
junio dc vos, vossas ordcns dc loa voniadc
guardarci.
O cnviado ariiu. Ciro ordcnou a Cadaias
quc ornassc con a naior nagnificcncia o
avilIao do rci da Assria, cscolIido clos ncdos
ara Ciaarcs, iroucssc ara o concicnic
aoscnio dclc as nulIcrcs c con clas as nusicas
quc foran cscolIidas ara Ciaarcs. Assin sc
cccuiou.
O cnviado dcscncnIou sua conissao.
Ciaarcs noiou quc cra nais vaniajoso quc o
ccrciio acanassc na fronicira; orquc o socorro
quc Ciro nandara cdir cra cIcgado, dc quarcnia
nil arquciros c cliasias; c vcndo quc
danificavan nuiio o icrriiorio da Mcdia, longc dc
adniiir novas iroas, dcscjava dcsfazcr-sc
daquclas. O gcncral dos crsas crguniara, cono
dizia a caria, sc rccisava daquclc rcforo, c,
rcsondcndo Ciaarcs ncgaiivancnic no ncsno
dia, ouvindo dizcr quc Ciro sc acIava crio, foi
cnconira-lo con scu ccrciio.
No dia scguinic ariiu con os cavalciros
ncdos quc ainda lIc rcsiavan. Ciro assin quc
248
crcclcu quc clc sc aroinava, lIc foi sair ao
cnconiro con os cavalciros crsas, quc cran ja
cn grandc nuncro, con iodos os ncdos,
arncnios c Iircanios, c os ouiros aliados, lcn
noniados c lcn arnados. Dcsia forna nosirava
suas foras a Ciaarcs. Ciaarcs, ao avisiar o
grandc c lusiroso aconanIancnio dc Ciro, c
olIando ara a sua cquiagcn, c cssa ouco
luzida, icvc isio or dcsonra, c ficou
scnsililizado. Ciro acou, c ia lcijar a scu iio,
scgundo o cosiunc; nas Ciaarcs, quc ianlcn
sc dcsnoniara, voliou o rosio, c longc dc rccclcr
o osculo, dclulIou-sc cn lagrinas.
Ciro ordcnou aos scus quc fosscn rcousar,
c, ionando Ciaarcs cla dcsira, o conduziu ara
dclaio dc una alncira, quc Iavia fora da
csirada, c nandando csicndcr una alcaiifa da
Mcdia, o fcz scniar. scniou-sc clc ao scu lado, c
lIc fcz csia crgunia.
Mcu iio, dizci-nc, clos dcuscs, or quc
vos agasiais conira nin? Quc visics, quc ianio
vos cnojou?
Ciro rcsondcu Ciaarcs
dcsccndcnic, quanio odc alcanar a ncnoria
Iunana, dc aniigos rcis, scndo rci ncu ai c cu
ncsno rci, nc vcjo con un aconanIancnio vil
c indigno, c vcjo-vos aconanIado dc sudiios
ncus c ouiras iroas, osicniando iodas as
249
onas da najcsiadc. Esic ulirajc, rccclido quc
fossc dos ininigos, scria cnoso, quanio nais,
or Juiicr, rccclido dc qucn nao cra dc cscrar.
Anics scr sculiado dcz nil vczcs dclaio da
icrra, do quc vcr-nc ncsic csiado dc IunilIaao,
scndo o alvo dos dcsrczcs c ludilrio. Eu lcn sci
quc nao so vos nosirais sucrior a nin; nas aic
ncus cscravos, quc nc vcn cnconirar, nosiran-
sc nais disosios a naliraiar-nc do quc a
rccclcr dc nin nau iraiancnio.
Assin dizia, c as lagrinas lIc corrian cn fio.
os olIos dc Ciro ianlcn arccian arrasados dc
ranio; nas rcrinindo-sc un ouco, ncsics
icrnos falou.
Vossas crcsscs, Ciaarcs, nao sc
fundancnian na vcrdadc c na razao, sc vos
crsuadis quc ninIa rcscna induz os ncdos a
faliar-vos ao rcsciio. Eu nao nc adniro dc vossa
colcra c vossos rcccios. Solrc sc vosso
agasiancnio conira clcs c jusio ou injusio, nada
dirci; orquc nao ignoro quc sofrcrcis nal, ouvir-
nc jusiifica-los. So avanarci quc un cIcfc quc
sc irriia conira iodos os scus sulordinados,
concic un grandc crro; c sc a nuiios iniinida,
nuiios ininigos faz; c irriiando-sc conira iodos, a
iodos sugcrc a idcia dc fornar algun conluio
conira clc. Salci quc nao vos nandci iroas scn
nin, or icncr quc vossa colcra nos ocasionassc
a iodos algun dcsgosio, o quc sc cviiara con
250
ninIa rcscna. Enquanio a vos julgardcs
ulirajado or nin, nuiio a nal lcvo, quc,
iralalIando cu afanosancnic or scr uiil aos
anigos, nc crolrcs quc cu roccdo dc un
nodo conirario a csics rincios. Mas nao nos
acuscnos a csno; sc c ossvcl, vcjanos
clarissinancnic qual c o ulirajc dc quc nc
crininais; c cu vos fao una roosia nuiio jusia
cnirc anigos. sc sc rovar quc cu vos rcjudiquci,
dcclarar-nc-ci culado; c sc ial sc nao rovar,
ncn ao ncnos o inicnio, nao confcssarcis vos quc
nao fosics or nin ulirajado?
foroso confcssa-lo.
E sc sc rovar quc cu cncnIci scnrc
iodas as ninIas foras cn vosso scrvio, nao
scrci digno anics dc louvor quc dc ccnsura?
Isso c jusio.
Vanos a considcrar cada una das ninIas
acs, ara assin vcrnos caiancnic o quc nclas
Ia dc lon c dc nau. Concccnos, sc vos arccc
suficicnic, no icno cn quc nc foi confcrido o
gcncralaio. Ao scrdcs noiiciado quc cnancs dc
ininigos ian invadir vossos donnios, cnviasics
una cnlaiada Pcrsia cdindo socorro, c a
nin cn ariicular nandasics cdir quc
soliciiassc o conando das iroas. Porvcniura nao
ccdi a vossas insiancias, nao nc arcscnici con
251
un ccrciio iao valcnic c iao nuncroso quanio
nc foi ossvcl?
vcrdadc.
Ora dizci-nc, considcrais csia nancira dc
agir cono un ulirajc ou cono un scrvio?
Naiuralncnic cono un scrvio.
Aroinaran-sc os conirarios, foi rcciso
conlaicr. Acaso olscrvasics quc cu fugissc s
fadigas ou cviiassc os crigos?
Nao, or Juiicr, nao.
nossa a viioria, fogcn os ininigos,
convido-vos a rcunirnos as foras ara no
alcancc lIcs darnos o uliino golc, c a
colIcrnos cn conun os fruios da viioria.
Porvcniura icndcs quc rcrccndcr ncsic
conoriancnio algunas visias dc inicrcssc
ariicular?
Ciaarcs ficou silcncioso.
Ciro coniinuou.
Visio quc anics qucrcis ficar calado do quc
rcsondcr a isio, dizci sc cnsais quc concii un
ulirajc quando, nao vos arcccndo scgura a
crscguiao, cu nao quis quc vos cuscsscis ao
crigo, c nc conicnici cn vos nandar cdir
252
alguns dos vossos cavalciros? Sc isio c ulirajc,
norncnic scndo cu vosso aniigo aliado, rovai-
no.
Cono Ciaarcs ficassc ainda calado, Ciro
rclicou.
Sc ainda a csia crgunia nao qucrcis
rcsondcr, dizci-nc ao ncnos sc vos ulirajci
quando, rcsondcndo-nc vos quc nao qucrcis
cor a risco os ncdos, quc quclc icno sc
cnircgavan alcgria, c nao quis dcsafiar vossa
colcra, vos cdi una coisa nuiio facil, a vos, dc
conccdcr, aos ncdos, dc cccuiar. cdi quc
dciasscis aconanIarcn-nc os quc quiscsscn.
Acsar dc vossa conccssao, cu nada conscguiria
scn fora crsuasiva. Fui icr con clcs, convcnci
ccrio nuncro c con clcs arii con liccna vossa.
Sc rcuiais isio crinc, crinc concicn iodos quc
dc vos rccclcn alguna dadiva. Pariinos alfin.
Dcsia coca cn dianic lcn conIccidos sao
nossos fciios. Nao foi ionado o acanancnio dos
ininigos? Nao norrcran nuiios dos quc vinIan
invadir vossos icrriiorios? Dos quc solrcvivcran,
nao ficaran nuiios scn arnas, nuiios scn
cavalos? Os icsouros dos quc vinIan anics
ilIar vossas icrras, os vcdcs agora nas naos dos
vossos aliados, quc os lcvan, uns ara vos,
ouiros ara si. Mas a rincial aao c, cono
vcdcs, Iavcrcn-sc alargado vossos donnios, c
dininudo os dos advcrsarios; as forialczas dcsics
253
vircn ara vosso odcr, assin cono as dc quc os
srios sc Iavian aodcrado. Ora, nao sci ara quc
Ici-dc crguniar sc csias acs sao ara vos loas
ou nas. Todavia nao onIo duvida cn ouvir dizcr
o quc cnsais a rcsciio dclas.
Ciro s icrno ao scu arrazoado, c Ciaarcs
rinciiou assin.
Ningucn odcra csiignaiizar con o fcrrcic
dc naus os scrvios quc nc rcsiasics, nas
dcvcis salcr quc quanio nais cnincnics
arcccn, nais nc orincn. Eu anics qucrcria
con ninIas foras alargar vossos donnios, do
quc vcr os ncus alargados or vos. Sc csia aao
vos cncIc dc Ionra, a nin nc colrc dc
ignonnia. Scr-nc-ia nais jucundo ofcrcccr-vos
icsouros do quc rccclcr dc vossas naos os quc
nc ofcrcccis; orquc con aquilo con quc nc
cnriqucccis, cu sinio cnolrcccr-nc; scr-nc-ia
ncnos doloroso vcr ncus sudiios quciarcn-sc
un ouco dc vos, do quc vc-los agora rccclcndo
dc vossas naos grandcs lcns. Sc csia nancira dc
raciocinar vos nao arccc logica, ondc o caso cn
vos. Sc algucn, afagando as cadclas, quc icn
crias ara guarda dc vossa casa, sc fizcr nais
conIccido dclas do quc vos sois, orvcniura
folgarcis con csic roccdincnio? Sc csic ccnlo
c ouco frisanic, cis aqui ouiro. sc algucn
soulcssc ganIar a afciao dc vossos doncsiicos
dc soric quc clcs lIc fosscn nais afcios do quc a
254
vos, orvcniura agradcccr-lIc-cis csic scrvio?
Ouiro ccnlo iirado do quc os Ioncns nais
csiinan, c cn quc julgan icr una ossc nais
osiiiva. sc algucn acariciar vossa nulIcr dc
nancira quc csia lIc scja nais inclinada do quc a
vos, orvcniura folgarcis con csic
conoriancnio? Eu cnso quc nunca vos
scniircis nais ulirajado. Enfin, vou arcscniar-
vos un caso idcniico. Sc algucn caiassc o anor
dc vossos crsas, a onio dc anics qucrcrcn
scgui-lo do quc a vos, orvcniura ic-los-cis or
anigo? Eu cuido quc scricis conira clc nais
infcsio do quc sc iivcssc norio nuiios dos
vossos. Mais. Sc algun vosso anigo, dizcndo-lIc
vos or coricsia quc iirc o quc quiscr dc vossos
lcns, iirar quanio udcr, loculciando-sc con o
quc c vosso, c dciando-vos acnas con una
foriuna ncdocrc, orvcniura nao rcuiarcis ial
anigo digno dc rcrccnsao? Ciro, sc vosso
roccdincnio ara conigo nao c csic, c ao ncnos
nuiio scnclIanic. Dizcis vos, c c vcrdadc, quc
dcclarando cu quc odcis lcvar convosco os quc
quiscsscn aconanIar-vos, ariisics con iodas
as ninIas iroas c nc dciasics so. c agora nc
irazcis o cslulIo quc aanIasics con clas, con
as quais ianlcn fizcsics avanar ninIas
froniciras. Ora cu, scn icr aric ncsias
cnrcsas, arco una nulIcr, rccclcndo
rcscnics dos csirangciros c dos ncus sudiios.
Vos icndcs raiicado acs dc Ioncn; cu arco
255
indigno dc conandar. Ciro, csias coisas cnsais
quc sao scrvios rclcvanics? Sc vos nc
csiinasscis, icrcis cviiado fazcr a ncnor lrccIa
cn ninIa Ionra c dignidadc. Quc nc inoria
quc icnIan csicndido ninIas froniciras, sc isio c
cusia dc ninIa Ionra? Eu nao icnIo govcrnado
os ncdos, or scr cfciivancnic sucrior a clcs,
nas orquc clcs cnsan quc lIcs sonos cn iudo
infcriorcs.
Ia Ciaarcs coniinuar a falar, quando Ciro o
inicrroncu, dizcndo.
Pclos dcuscs inoriais, ncu iio, sc alguna
aao raiiquci dc vosso agrado, conccdci-nc a
graa quc vou cdir-vos. ccssai dc invcciivar
conira nin. Dcois dc icrdcs ccrincniado
quais scjan ncus scniincnios ara convosco, sc
virdcs quc clcs icndcn a ronovcr vossos
inicrcsscs, alraccno-nos nuiuancnic c
confcssai quc vos rcsici scrvios. sc acIardcs o
conirario, ccnsurai-nc cniao.
Dizcis lcn; assin farci.
Pcrniiis quc vos osculc?
Sc for vossa voniadc.
Nao voliais o rosio, cono Ia ouco
fizcsics?
Nao.
256
E oscularan-sc.
Prcscnciando csic aio, os ncdos, crsas c os
ouiros (quc inquiciancnic cscravan o ciio
dcsia alicrcaao} dcran dcnonsiracs dc
alcgria. Ciaarcs c Ciro noniaran a cavalo c
ariiran na frcnic; os ncdos scguiran Ciaarcs,
cono Ciro lIcs indicara; os crsas scguiran Ciro;
os ouiros foran na rciaguarda.
Dcois quc cIcgaran ao acanancnio c
rccolIcran Ciaarcs no avilIao quc lIc fora
dcsiinado, nandaran rcarar ara clc o
ncccssario; c os ncdos, arovciiando-sc do icno
quc dccorrcu anics da ccia, lIc iroucran
rcscnics, alguns or dclilcraao roria c a
naior aric or sugcsiao dc Ciro. un lIc ofcrccia
un lclo cociro, ouiro un lon cozinIciro, csic
un adciro, aquclc un nusico, qual lIc ofcriava
do quc lIc coulcra da rcsa. Ja arrccndido,
Ciaarcs rcconIcccu quc Ciro nao dcsviara os
ncdos dc scus dcvcrcs ara con clc, c quc os
ncdos nao o rcsciiavan ncnos quc anics.
CIcgada a Iora da ccia, Ciaarcs, quc via
Ciro dcois dc longa auscncia, convidou-o ara
ccar con clc.
Discnsai-nc dc acciiar o conviic
rcsondcu Ciro nao vcdcs quc iodos csics quc
csiao rcscnics foran cIanados or nos? Nao c
jusio quc aos ncus dclciics sacrifiquc o cuidado
257
quc dclcs dcvo icr. Quando os soldados conIcccn
quc o gcncral os iraia con dcsrczo, os valcnics
iornan-sc covardcs, os covardcs fazcn-sc
insolcnics. Vos idcs ja ccar, orquc icndcs fciio
una longa jornada. Dai nosiras dc afciao aos
quc vos forcn adcrcnics c convidai-os ara a
ccia, a fin dc quc icnIan confiana cn vos. Eu
vou cuidar do quc dissc. AnanIa cla nanIa
conarcccrao vossa oria iodos os oficiais ara
dclilcrarnos solrc o quc sc dcvc fazcr daqui cn
dianic. Vos Iavcis dc roor sc sc dcvc coniinuar
a gucrra ou liccnciar as iroas.
Enquanio ccava Ciaarcs, Ciro convocou
scus anigos, cn qucn rcconIccia naior aiidao
ara dclilcrar c agir, c lIcs falou ncsic icor.
Anigos, os dcuscs ouviran nossas
rinciras sulicas. nosso iodo o icrrcno quc
Iavcnos crcorrido, os conirarios csiao
dininudos, os nossos soldados csiao
auncniados cn nuncro c valor. Sc nossos
aliados quiscrcn ficar conosco, odcrcnos
crcirar ainda grandcs fciios, ja fora das
arnas, ja con a fora dc crsuasao. Vos nao
icndcs ncnos inicrcssc do quc cu cn quc a naior
aric dos aliados sc nao scarc dc nos. Assin
cono cn una laialIa o quc faz risionciros c
Iavido clo nais inircido, ianlcn o quc arrasia
naior nuncro ao scu arcccr c rcuiado o nais
idnco no agir c falar. Nao c rcciso cnrcgar as
258
rcgras dc rciorica nos discursos fciios a cada un
cn ariicular; nas falai dc nancira quc os aios
dc vossos ouvinics scjan o docuncnio da
crsuasao. PrccncIci csia nissao. Eu vou iraiar
dc forncccr naniincnios aos soldados, ara
dcois sc asscniar sc sc dcvc ou nao coniinuar a
gucrra.
259

LIVRO VI

dccidida a coniinuaao da gucrra Prcaracs
gucrrciras Arasas, Panicia c Alradaias
Enlaiada da ndia Dcsalcnio do ccrciio dc Ciro
Discurso dc Ciro Ciro avana frcnic do ccrciio
Prcaraiivos ara a laialIa Anizadc dc Panicia
ara con scu narido Ciro anina as iroas.
decidida a continuao da guerra
Passado assin o dia, ccaran, c sc cnircgaran
ao rcouso. No dia scguinic aarcccran iodos os
aliados s orias dc Ciaarcs, quc, cnquanio sc
vcsiia, csiava ouvindo o nuiio rudo, quc fora
fazian. Enircianio os anigos dc Ciro lIc
nandavan cdir quc sc conscrvassc ncsias
rcgics. Cadusios, Iircanios, Colrias c os sacas
lIc vicran fazcr a ncsna sulica. Con o ncsno
fin sc arcscniou Cadaias da aric dc Hisiascs.
Eniao Ciro, quc salia quc nuiio icnia Cadaias,
quc clc liccnciassc o ccrciio, lIc dissc sorrindo.
claro quc foi Hisiascs qucn vos
insirou a idcia dc virdcs fazcr-nc cssa sulica.
Cadaias lcvaniou as naos ao ccu, jurou quc
nao, c coniinuou dizcndo.
260
Mas cu sci quc sc vos rciirardcs ninIa
foriuna csia crdida. Por isso inicrroguci
Hisiascs accrca dc vossa rcsoluao.
Scgundo arccc rcsondcu Ciro
rcfcri-nc inadcquadancnic a Hisiascs.
Assin c acudiu Hisiascs cu, clo
conirario, dizia a Cadaias quc vos nao odcis
crsisiir ncsic lugar orquc vosso ai vos
cIanava.
Quc dizcis, Hisiascs? iornou Ciro
aircvci-vos a asscvcrar o quc icnIo icnao dc
fazcr?
Nao rcsondcu Hisiascs nas cu
vcjo-vos doninado do dcscjo dc vos nosirardcs
aos crsas, c dc fazcrdcs a vosso ai a rcscnIa dc
vossas roczas.
Vos insiou Ciro nao dcscjais ianlcn
voliar aos airios larcs?
Nao rcsondcu Hisiascs nao voliarci
airia scn sulncicr ao donnio dc Cadaias o
Incrio da Assria.
Enquanio assin sc cnirciinIan con ion dc
scricdadc, aarcccu Ciaarcs nagnificancnic
vcsiido, c scniou-sc solrc scu irono; c rcunidos
iodos quc dcvian assisiir ao consclIo, Iouvc
silcncio, c Ciaarcs falou assin.
261
Aliados, visio quc nc acIo rcscnic, c sou
nais vclIo quc Ciro, concic-nc ionar
rincirancnic a alavra. crcio quc o rincial
oljcio dc discussao c sc sc dcvc coniinuar a
gucrra, ou dcscdir o ccrciio. Eniia cada un
scu arcccr.
O rncic da Hircania foi o rinciro a
lcvaniar-sc c dissc.
Parcccn-nc dcsncccssarias iodas as
discusscs quando os rorios succssos csiao
indigiiando o caninIo quc sc dcvc scguir. Todos
nos salcnos quc rcunidos Iosiilizanos os
advcrsarios scn grandc rcjuzo nosso; c quc
scarados nos uns dos ouiros, clcs nos fazian o
nal quc qucrian.
Quc Iavcnos dc dizcr rcrcscniou o
cIcfc dos cadusios a rcsciio dc ariirnos
scaradancnic ara as nossas airias, nos, quc
ncsno con as arnas na nao nao odcnos scn
risco afasiar-nos dc vos; nos quc cono salcis,
iivcnos dc scniir as funcsias conscqucncias dc
un lcn ouco rolongado afasiancnio?
Dcois ionou a alavra Arialazo, aquclc quc
cn ouiro icno disscra scr arcnic dc Ciro.
A ninIa oiniao, Ciaarcs, difcrc nuiio da
dos oradorcs quc nc rcccdcran. Dizcn csics
quc c nisicr ficar aqui ara coniinuar a gucrra;
262
nas cu dcclaro quc cra la na airia quc nos
csiavanos cn gucrra. Quanias vczcs
aiorncniado c ronio a acudir nao corria cu cn
dcfcsa dc nossas Icrdadcs rouladas, c dc nossos
casiclos ancaados? E iudo isio fazia cu ninIa
cusia. Agora ocuo as forialczas dos ininigos, ja
os nao icno, cono c lclo a ccnsas suas.
Concluo, ois, quc csia socicdadc cn quc
vivcnos nao dcvc dissolvcr-sc, visio quc nos
acIanos aqui cn un inicrninavcl fcsiin,
cnquanio quc cn nossa icrra vivanos
coniinuancnic cn gucrra.
aliados dissc Colrias aic agora nao
icnIo scnao quc clogiar a fidclidadc dc Ciro, quc
caiancnic icn cunrido suas roncssas. Mas
sc clc sc rciira dcsias rcgics, o rci da Assria
rcsirara, c alcn dc ficar inunc das injurias quc
fcz a vos c a nin, ouira vcz nc infligira o casiigo
dc cu icr cnirado cn vossa aliana.
Eniao ionou Ciro a alavra c falou assin.
Inircidos conanIciros, lcn rcscnic
icnIo quc o liccnciancnio do ccrciio c caaz dc
cncrvar a nossa arcialidadc, c vigorar a dos
ininigos. Os quc foran dcsojados dc suas arnas
cn lrcvc falricarao ouiras; c ouiros cavalos
olicrao os quc crdcran os scus; c os ininigos
norios scrao sulsiiiudos cla nocidadc quc vai
crcsccndo. Dcsia nancira nao c ara adnirar quc
263
clcs dcniro cn ouco nos inconodcn dc novo. E
or quc razao aconsclIci cu a Ciaarcs quc
uscssc cn discussao sc sc dcvia ou nao
dcscdir as iroas? Porquc rcccio o fuiuro;
orquc anicvcjo quc no csiado cn quc csianos
nao odcnos rcsisiir os ininigos quc vcn
narcIando conira nos. O invcrno csia a cIcgar, c
sc nos icnos ondc nos alrigucnos, disso
carcccn os soldados, os scrvcnics c os cavalos.
Enquanio a vvcrcs, or ondc iransiianos nos os
colIcnos, c ondc nao cIcgaran as nossas arnas
o ininigo icncroso os rccolIcu nas forialczas.
Dcsia forna csiao clcs dc ossc das viiualIas, c
nos nao icnos ondc rocura-las. Porianio, qucn
iao valcnic c rolusio odc cIcio dc fonc c dc frio
cncarar os advcrsarios? Sc acsar dcsias razcs,
crsisiinos cn coniinuar a gucrra, cu digo quc
nais valc dcscdir voluniariancnic as iroas, do
quc scrnos violcniados a isso clo acrio das
circunsiancias. Para coniinuar a gucrra, cunrc
ionar aos ininigos c lcvaniar or nossa conia o
naior nuncro dc raas quc for ossvcl. Assin
icrao naior coia dc vvcrcs os quc soulcrcn
colIc-los c guarda-los; c vcados scrao os quc
nao iivcrcn lugarcs foriificados. A nossa aiual
siiuaao c cono a dos navcganics no ncio do
occano, os quais, or nais quc navcgucn, ianio
scnIorio icn solrc o quc lIcs falia crcorrcr.
ScnIorcs dc raas forics, nos ficanos dc ossc
acfica do icrriiorio ininigo. Sc algucn dcnirc
264
vos rcccia scr dcsiacado ara guarncccr as
raas, quc dcnoran longc do solo airio,
dcsicrrc dc scu ciio ial icnor; orquc nos, quc
csianos scarados dc nossos larcs, nos
incunlircnos dcssas guarnics. Vos ossuis c
culiivais os icrrcnos das froniciras da Assria. Sc
nos conscguirnos conscrvar as raas la na
rcscna dos conirarios, vos, quc csiais longc,
vivcrcis cn az rofunda, orquc clcs, scgundo
crcio, nao Iao dc dciar o crigo roino ara
vos vir aiacar.
Acalado csic discurso, iodos, inclusivc
Ciaarcs, sc lcvaniaran ara dizcr quc csiavan
ronios a alraar os consclIos do orador.
Preparaes guerreiras
Cadaias c Colrias afirnaran logo quc con
liccna dos aliados cdificarian cada un scu
casiclo, ara lcncfcio dc iodos. Vcndo iao grandc
unifornidadc dc oinics, Ciro coniinuou a
oraao.
Sc sulscrcvcis ao ncu alviirc, c nisicr,
quanio anics, cnicndcr na consiruao dc
naquinas ara laicr as nuralIas dos ininigos, c
assalariar arquiicios ara a crcao dos casiclos.
Dcois disio, Ciaarcs, Cadaias, Colrias,
Tigrancs, c o rorio Ciro, roncicran quc sc
cncnIarian cada un dclcs na consiruao dc
265
una naquina. Tonadas csias ncdidas, iraiou-sc
dc rocurar arquiicios, dc arranjar naicriais dc
consiruao; c a inicndcncia das olras foi
confiada a Ioncns iidos cono caazcs dc ial
adninisiraao. Anicvcndo a dcnora dcsics
iralalIos, foi acanar cn un lugar quc rcuiava
nuiio sadio, c accssvcl aos iransorics dos
oljcios ncccssarios, c nandou foriificar os onios
nais fracos, ara aqui sc odcr csiar cn
scgurana, ncsno quando andassc longc o
grosso do ccrciio. Dcnais, infornado clos quc
conIccian aquclcs icrriiorios dos siios nais
cnodos ara os soldados, clc or aqui os
conduzia, ara lIcs forncccr viiualIas cn
alundancia, ara os iornar nais sadios c
rolusios con o ccrccio, c ara nao crdcrcn o
Ialiio dc ocuar scus rcscciivos osios duranic
as narcIas.
No ncio dcsics rcaraiivos, dcscriorcs c
risionciros lalilnicos afirnaran quc o rci da
Assria ariira ara a Ldia con grandc orao dc
ialcnios dc ouro c raia, nuiias alfaias c ouiras
riquczas. Ccralncnic sc conjciura va quc clc,
cIcio dc ncdo, ia dcosiiar scus icsouros cn
lugar scguro; nas Ciro, convcncido dc quc ia
susciiar conira clc novos ininigos, rcarou-sc
aninosancnic ara novos confliios. Conlciou a
cavalaria crsa con cavalos dos risionciros c
con os quc os aliados lIc ofcrccian. Ciro iudo
266
acciiava, fossc una loa arnadura ou un lon
cavalo.
Tanlcn rcarou carros dos quc iinIan
ionado aos ininigos c dc ouiros; nas aloliu o
nciodo dos aniigos iroianos c dos nodcrnos
circncus. Dc ouiros nao usaran aic cssc icno
os ncdos, os assrios, os aralcs, iodos os
asiaiicos. Noiou Ciro quc os soldados nais
valcnics, andando solrc os carros, acnas
cnrcgados nos arrcncsscs, nada conscrvavan
ara olicr os irofcus da viioria. Trczcnios carros
ocuavan irczcnios conlaicnics, nil c duzcnios
cavalos, c irczcnios aurigas, scnrc cssoas dc
confiana, c quc ncnIun dano causavan aos
advcrsarios. Alolido csic uso dc carros, Ciro
invcniou ouiros nais aconodados ara a gucrra,
con rodas forics ara nao quclrarcn facilncnic,
c con longos cios ara nao inclinar c cair. O
lugar cn quc o auriga sc scniava cra dc grossa
nadcira, a nodo dc una iorrc, quc lIc nao
assava dos coiovclos, ara odcr govcrnar os
cavalos. Nao falando nos olIos, irazia o auriga o
coro iodo colcrio con a arnadura. Foiccs dc
fcrro dc dois cvados dc conrincnio
guarnccian os cios cla aric dc fora das rodas
c cla aric dc dcniro, ara fcrir os ininigos quc
aiacasscn os carros. Dcsia csccic dc carros,
invcnao dc Ciro, ainda Iojc sc usa nos donnios
do rci. Ciro ianlcn iinIa grandc nuncro dc
canclos, uns fornccidos or scus aliados, ouiros
267
ionados aos conirarios. Assin sc dava cccuao
aos rcaraiivos gucrrciros.
Dcscjoso dc cnviar un csia Ldia, ara
salcr cn quc sc ocuava o assrio, julgou quc
nui idnco ara csia nissao cra Arasas, quc
guardava a lcla caiiva.
Araspas, Panteia e Abradatas
Vou coniar o quc iinIa aconiccido a Arasas.
Pcncirado dc anor or aqucla nulIcr, viu-sc
consirangido a soliciia-la ara lIc dar una
dcnonsiraao dc scus scniincnios. Ela rcjciiou
iais soliciiacs, conscrvou-sc lcal ao scu narido,
a qucn nuiio anava, osio quc csiivcssc
auscnic, c nao sc quciou a Ciro, rcccando
scncar a discordia cnirc anigos. Pcnsando quc
nao dcvia dcsisiir da cnrcsa, Arasas a
ancaou, fazcndo-lIc cnicndcr quc cnrcgaria a
violcncia, sc nao quiscssc ccdcr a suas
insiancias. Eniao a nulIcr nao oculia nais nada,
c cnvia un cunuco a Ciro, ara lIc dcclarar iudo.
Ciro, ao ouvir a narraao do cunuco, nao dc
conicr o riso, orquc Arasas lIc afirnara scr
nais foric quc o anor, c logo ccdiu Arialazo
con o cunuco, ara lIc dizcr quc nao violcniassc
una nulIcr dc ial caicgoria, nas quc lIc nao
roilia os ncios dc convcncc-la. CIcgando junio
dc Arasas, Arialazo o insuliou, cIanou-lIc
nio, injusio c inconiincnic, c dissc quc aqucla
nulIcr cra un dcosiio sagrado. Arasas
268
dcrranou lagrinas dc dor, colriu-sc dc vcrgonIa,
c cIcio dc ncdo rcccava quc Ciro o nandassc
unir. Salcndo disio, Ciro nandou cIana-lo
sua rcscna, c a sos lIc dissc.
Arasas, vcjo-vos cIcio dc ncdo c colcrio
dc vcrgonIa. FccIai o coraao a vossos
scniincnios. TcnIo ouvido dizcr quc os rorios
dcuscs, c os Ioncns Iavidos or nais scnsaios,
nao icn odido cinir-sc ao incrio do anor. cu
ncsno nao icnIo forialcza ara nc nosirar
indifcrcnic na rcscna das lclas. Mas a nin nc
dcvcis rcuiar auior dos vossos inforiunios, or
vos icr cnccrrado con un invcncvcl ininigo.
Vos sois scnrc o ncsno dissc Arasas
lrando c clcncnic ara con as fragilidadcs
Iunanas, cnquanio os ouiros Ioncns nao
ccssan dc aoqucniar-nc. Dcois quc sc
csalIou o runor dc ninIa infclicidadc, ncus
ininigos culian dc razcr, ncus anigos nc
aconsclIan quc fuja daqui, ara cviiar quc
casiigucis ncu grandc dcliio.
Ciro iornou.
Salcis, ois, Arasas, quc a favor dcssc
ncsno runor odcis scr-nc nuiio rcsiadio, c
fazcr aos aliados un scrvio rclcvanic.
Oala rclicou Arasas quc cu ainda
vos ossa scr una vcz uiil.
269
Ciro coniinuou.
Sc qucrcis assar ara o cano dos
ininigos, fingindo quc fugis dc nin, crcio quc
clcs vos acrcdiiarao.
Por Juiicr insiou Arasas ncus
anigos csalIarao quc ial c o noiivo quc icnIo
ara ir unir-nc aos conirarios.
Ciro rosscguiu.
Vos voliarcis insirudo das rcsolucs dos
advcrsarios; ois cu csiou crsuadido quc clcs
vos darao aric dc iodas as suas dclilcracs c
inicnics, or scr ial a confiana quc vos Iao dc
rcsiar, quc nao oculiarao una so coisa das quc
dcscjanos salcr.
Eu vou r-nc a caninIo dissc Arasas
scndo un grandc cnIor dc ninIa fidclidadc
ara con os ininigos, o fugir na ocasiao cn quc
dcvia ccrincniar os cfciios dc vossa ira.
Ciro foi coniinuando.
E odcis suoriar a auscncia da gcniil
Panicia?
Eu icnIo rcsondcu clc duas alnas,
cvidcnicncnic. Tal c a filosofia quc agora nc
cnsinou aquclc injusio ncsirc, o anor. Pois una
so alna nao odia scr loa c na ao ncsno icno,
270
ncn odia ao ncsno icno anar o Ioncsio c o
iorc, ncn qucrcr c nao qucrcr una coisa no
ncsno noncnio. Mas, claro c quc icnos duas
alnas. quando a loa incra, sao Ioncsias as
inclinacs; quando a na, sao dcsoncsias; c
agora quc ninIa alna loa olicvc vossa anizadc,
icn cla un donnio alsoluio.
Ciro foi or dianic.
Sc csiais rcsoluio a ariir ara o cano
dos ininigos, conoriai-vos cono vou dizcr-vos,
ara nclIor caiardcs a confiana dos
conirarios. Pariiciai-lIcs o quc or aqui sc
assa, nas dc nancira quc cssa ariiciaao so
sirva ara csiorvar a cccuao dc scus rojcios, o
quc conscguircis sc disscrdcs quc nos
rcaranos ara invadir scus icrriiorios. O ncdo
dc vcr arruinados scus lcns nao os dciarao
congrcgar-sc. Dciai-vos or la csiar quanio
icno udcrdcs. Dai-nos aric dos novincnios
dos advcrsarios, quando nuiio roinos
andarcn dc nos. Mcsno lIc odcis aconsclIar
quc forncn o ccrciio cn laialIa, quando
julgardcs nclIor ocasiao. Na volia infornar-nos-
cis a ial rcsciio; nas clcs guardarao a ncsna
forna, or icncrcn a suliia confusao ocasionada
or qualqucr nudana.
271
Arasas ariiu na conanIia dc criados
nuiio ficis, icndo diio a algunas cssoas cono
cnsava dcscncnIar a sua nissao.
Assin quc foi infornada da ariida dc
Arasas, Panicia cnviou a Ciro un ncnsagciro,
quc ncsics icrnos lIc falou.
Nao vos causc dcsrazcr a rciirada dc
Arasas ara o cano dos ininigos. Con liccna
vossa cu nandarci cIanar ncu narido, quc aqui
sc arcscniara con iodas as foras quc udcr
congrcgar; c roncio-vos quc nclc acIarcis un
anigo nuiio nais ficl quc Arasas. O ai do aiual
rci cra anigo dc ncu csoso, nas scu filIo
icniou dividir-nos. Porianio cu sci quc ncu
narido, conIcccndo sua ciulancia, dc loancnic
alandonara suas landciras ara vir alisiar-sc
dclaio das dc un caiiao cono vos sois.
Oliida a conccssao, Panicia ccdiu o
ncnsagciro. Alradaias, logo quc conIcccu os
sinais dc sua csosa, c soulc iudo nais quc
Iavia, dc loa voniadc ariiu con dois nil cavalos
ara o acanancnio dc Ciro; c acnas cIcgou ao
lugar or ondc andavan os cloradorcs dos
crsas, nandou dizcr qucn cra. Ciro
incdiaiancnic o fcz conduzir ao aoscnio dc sua
nulIcr. Logo quc sc avisiaran, os dois cnjugcs
sc alraaran, cono cra naiural cn un caso iao
incscrado. Dcois dos rinciros alraos,
272
Panicia falou a scu narido dos lons cosiuncs c
icncrana dc Ciro, c da caridadc con quc a
Iavia iraiado.
Quc Ici-dc cu fazcr cclanou Alradaias
ara dar rovas dc nosso rcconIccincnio ara
con Ciro?
Quc Iavcis vos dc fazcr rcsondcu
Panicia scnao nosirar-vos ara con clc
doninado dos ncsnos scniincnios quc clc
nosirou ara convosco?
Dcois foi Alradaias icr con Ciro, c assin
quc o viu, cgou-lIc da dcsira, c dissc.
Para agar-vos, Ciro, os lcncfcios quc nos
icndcs fciio, cu nao osso nais do quc ofcrcccr-
nc cono vosso anigo, vosso scrvo c vosso aliado,
c scr auiliador accrrino cn iodos os vossos
iralalIos.
Acciio os vossos ofcrccincnios
rcsondcu Ciro. Hojc conccdo-vos quc vadcs ccar
con vossa nulIcr. nas daqui cn dianic c nisicr
quc csicjais na ninIa conanIia con vossos
anigos c con os ncus.
Passado algun icno, vcndo Ciro
cncnIado no rcaraiivo dos carros falcaios c
dos cavalos c cavalciros arnados dc lorigas,
Alradaias quis forncccr-lIc ccn carros iirados dc
273
sua cavalaria, scnclIanics aos dos crsas, c clc
sc rcarou ara conanda-los, noniado cn un
carro dc quairo icncs uado or oiio cavalos.
Dc suas joias nandou Panicia fazcr ara clc una
couraa, un caaccic c un lraal, iudo dc ouro;
c nandou ajaczar os cavalos con arrcios dc
lronzc. Ncsias coisas Alradaias sc cnirciinIa.
Ciro, vcndo o carro dc quairo icncs, cnsou quc
sc odcria consiruir un con oiio icncs, uado
or oiio junias dc lois, ara conduzir ccrias
naquinas cn forna dc iorrcs, dc aliura dc
dczoiio cs incluindo as rodas. Esiava clc
crsuadido quc csias naquinas, siiuadas or
dciras dos conlaicnics, scrian ara csics grandc
aulio, c grandc dano ara os ininigos. Nclas
iinIa nandado fazcr araciios c ancias. cada
una cra guarnccida or vinic Ioncns. Pronio
iudo quc dizia rcsciio s iorrcs, Ciro cnsaiou c
viu quc oiio junias uavan nais facilncnic or
una iorrc con vinic Ioncns, do quc una so
junia or un carro dc lagagcns, cujo cso
ordinario c dc vinic c cinco ialcnios. Esias iorrcs,
acsar dc fciias dc nadcira da grossura da dos
icairos iragicos, conicndo vinic Ioncns c arnas,
davan a cada junia una carga ncnor dc quinzc
ialcnios. Noiando dc quao facil iransoric cran
csias naquinas, dcicrninou quc fizcsscn aric
dc scu ccrciio, cnsando quc rocurar as
vaniagcns na gucrra cra luscar a salvaao c a
fclicidadc, alcn dc scr una coisa jusia.
274
Embaixada da ndia Desalento do exrcito de Ciro
Por csic icno cIcgaran con dinIciro
cnlaiadorcs da ndia con csia ncnsagcn da
aric dc scu rci.
Ciro, cu folgo cn quc nc conuniqucis
vossas ncccssidadcs. Qucro conirair convosco
rclacs dc Iosiialidadc. A vos cnvio una sona
dc dinIciro; sc nais rccisardcs, ariiciai-no.
Mcus cnlaiadorcs icn ordcn ara olcdcccr a
vossos nandados.
Eu vos ordcno, ois, rcsondcu Ciro
quc alguns dc vos fiqucn aqui guardando csic
dinIciro, c vivan con as naiorcs conodidadcs; c
quc ircs asscn ara o cano dos ininigos,
fingindo roor-lIcs aliana con o vosso rci; nas
ara olscrvardcs o quc or la sc diz c faz, c
anuncia-lo a nin c ao rci da ndia. Sc
idoncancnic dcscncnIardcs csia conissao,
ncu rcconIccincnio ara convosco scra ainda
naior do quc o quc vos dcvo clos icsouros quc
nc irazcis. Os ncus cloradorcs, quc or la
andan vcsiidos con o irajo dc cscravos, nao
odcn vcr c anunciar scnao o quc c dc iodos
salido. Porcn Ioncns dc vossa qualidadc
odcrao aic cncirar cn scus scgrcdos.
Os ndios con gosio cscuiaran Ciro, quc
lcnignancnic os agasalIou; c, no dia scguinic
275
ariiran, roncicndo voliar lrcvc, con iodas as
infornacs quc udcsscn colIcr dos ininigos.
Ciro iinIa disosio ara a gucrra iodas as
coisas nagnificancnic, cono Ioncn dc alios
rojcios. Nao conicnic cn cccuiar o quc os
aliados iinIan dccidido, Ciro scncava a
cnulaao cnirc os anigos, dc nancira quc cada
un qucria arcscniar-sc o nais lcn arnado, o
nais Ialil cavalciro, o nais dcsiro sciciro, o nais
disiinio arquciro, c o nais sofrcdor do iralalIo.
Conscguia csic fin, lcvando-os caa, c
condccorando os quc nais sc assinalavan.
Quando via quc os caiiacs sc csncravan cn
nclIorar a discilina dc scus soldados, os
aninava con rcnios c louvorcs. Quando fazia
algun sacrifcio, insiiiua jogos dos ccrccios da
gucrra, c confcria grandcs rcnios aos
vcnccdorcs. Dcsia forna incrava cnirc as iroas
a alcgria. Ciro iinIa iudo ronio ara rcnovar as
Iosiilidadcs, cccio as naquinas. Os cavalciros
crsas cIcgavan ja a dcz nil. os carros falcaios,
fornccidos or Ciro, rccncIian o nuncro dc
ccn. os quc o susio Alradaias icniou fazcr
scnclIanics aos dc Ciro, cIcgavan ianlcn a
ccn; a ccn cIcgavan igualncnic os carros
ncdos, aos quais Ciro aconsclIara Ciaarcs quc
nudassc a aniiga forna dc carros iroianos c
llicos. En cada canclo noniavan dois
arquciros. Dcsia soric, os soldados cla naior
276
aric ja sc julgavan viioriosos, c iinIan cn
ouca conia o odcr dos ininigos.
Tais cran os scniincnios quc doninavan as
iroas quando cIcgaran os ndios quc Ciro iinIa
cnviado ao cano dos ininigos, c disscran.
Crcso foi noncado gcncral-cIcfc dos
ccrciios, c asscniou-sc cnirc os rcis aliados quc
cada un viria con iodas as suas foras, c con
sonas avuliadas, ara alisiar quanios soldados
udcsscn, c ara dadivar qucn julgasscn a
roosiio. Ja csiao assalariadas nuncrosas
coorics dc iracios arnados dc longas csadas; ja
vcn navcgando ccnio c vinic nil cgcios,
arnados dc cscudos quc lIcs cIcgan aos cs, dc
conridas lanas c dc csadas; ja ianlcn solrc
o nar vcn un ccrciio dc crios. Ja
conarcccran iodos os cilcios, os Ialiianics dc
anlas as Frgias, os licanios, os aflagnios, os
aralcs c os fcncios; os assrios vcn sol o
conando do rci dc Dalilnia. os jnios, os colios c
quasc iodos os grcgos da sia, foran olrigados a
aconanIar Crcso. Crcso nandou conirair
aliana con Laccdcnnia. O onio dc rcuniao c
junio do rio Paciolo, c daqui Iao dc narcIar ara
Tilarra; c anunciou-sc quc concorrcsscn a csic
lugar os quc iivcsscn vvcrcs ara vcndcr.
Esias noicias cran confirnadas clos
risionciros. Ciro curava dc arisionar alguns
277
ininigos, ara rccclcr iais infornacs, c cnviava
varios csias cn irajo dc cscravos, quc sc
inculcavan or dcscriorcs. Aquclas noicias
uscran cn inquiciaao o ccrciio dc Ciro. Ja os
soldados andavan nais silcnciosos do quc
cosiunavan; a alcgria cnigrou do coraao dc
nuiios. rcunian-sc cn nagoics, fazian
crgunias c conjciuras. Pcrcclcndo quc o ncdo
ia sc difundindo cnirc a soldadcsca, Ciro
convocou os cIcfcs do ccrciio c iodos aquclcs
cujo dcscorooancnio odia scr iao funcsio cono
uiil o cniusiasno; c assou ordcn aos guardas
ara nao vcdarcn a cnirada a qualqucr soldado
quc quiscssc ouvir o discurso. Fcunidos os
caiiacs, Ciro falou assin.
Aliados, cu vos convoquci or noiar o
icnor quc vos incuiiran as noicias quc
cIcgaran dos ininigos. Causa-nc csanio quc
vos ancdronicis or sc dizcr quc os advcrsarios
sc csiao congrcgando; c nao vos anincis, vcndo
quc sonos agora nuiio nais nuncrosos, c
ossuidorcs, graas rovidcncia, dc naiorcs
rccursos do quc quando os dclclanos. Dcuscs!
En quc csiado ficaria vossa coragcn sc agora
cIcgassc a noicia dc quc un ccrciio cono o
nosso narcIava conira vos. Ouvircis dizcr.
As iroas quc ja una vcz nos vcnccran, dc novo
avanan, aninadas con a rincira viioria; o
ccrciio, quc dcrroiou os nossos arquciros c
sciciros, dc novo avana nuiio nais nuncroso;
278
sua infaniaria dcsiroou cniao os nossos ccs,
agora a cavalaria vcn dcsiroar os nossos
cavalciros; c nao c con arcos ncn scias, nas con
rolusissinas lanas, quc clcs clcjan. os carros,
quc agora irazcn, nao sao fciios ara facilncnic
fugir cono anics; os cavalos, quc or clcs uan,
vcn colcrios dc saia dc nalIa; os aurigas,
scniados solrc iorrcs dc nadcira, irazcn solrc a
calca un caaccic, c una loriga colrindo a
aric do coro quc fica acina da iorrc. Os cios
dos carros sao guarnccidos dc foiccs dc fcrro,
ara odcrcn incdiaiancnic coriar as filciras
dos conirarios. Dcnais, irazcn canclos con
gcnic arnada cn cina, dos quais lasia un ara
csaniar ccn cavalos. Enfin, con as iorrcs
favorcccn os scus, c con os iiros quc dclas
fazcn, nao vos dcian conlaicr cn raso cano".
Ora sc disscsscn isio a rcsciio dos ininigos,
quc farcis, vos quc csiais iao cncirados dc
avor so or ouvir dizcr quc Crcso foi noncado
gcncral, Crcso, quc sc nosirou ianio nais
covardc quc os srios, quc csics fugiran dcois dc
vcncidos, c Crcso, rcscnciando csia dcrroia,
fugiu cn vcz dc acudir aos aliados? Alcn disso,
icnos a noicia dc quc os conirarios nao sc
rcuian caazcs dc nos rcsisiir; assalariaran
csirangciros, crsuadidos quc dcfcndcrian sua
causa nais valorosancnic do quc clcs rorios.
Mas, finalncnic, os quc julgarcn cscranosa a
siiuaao dos advcrsarios c dcscscrada a nossa,
279
odcn ir cngrossar scus laialIcs; orquc sua
auscncia scr-nos-a nais rovciiosa do quc sua
rcscna.
Ciro acalou dc falar c o crsa Crisanias
rinciiou.
Ciro, nao vos adnircis quc alguns dc
nos ficasscn irisics con aquclas noicias; nas
olIai quc nao cra or icnor, nas or ccria
inquiciaao. Assin cono ningucn odc ficar
saiisfciio, quando, indo con voniadc dc janiar,
soulcr quc c olrigado a fazcr alguna coisa anics;
assin ianlcn nos, ja cnsando quc csiavanos a
lanar a nao solrc as riquczas dos ininigos,
assin ao ouvirnos quc ainda nos faliava fazcr
alguna coisa anics, ficanos irisics, nao or ncdo
quc dc nos sc aodcrassc, nas clo dcscjo quc
inIanos dc quc cssa coisa sc iivcssc ja fciio.
Mas visio quc icnos dc conlaicr nao so na Sria,
ondc Ia nuiio irigo, gado, alnciras carrcgadas
dc fruio, nas ianlcn na Ldia, alundanic dc
vinIos, figos c azciic, c lanIada clo nar, quc
lIc iraz nais riquczas do quc sc icn visio, nao
nos inquicianos, nas cIcios dc confiana
dcscjanos ir quanio anics aossar-nos dcssa
foriuna dos ldios.
Assin falou Crisanias, c iodos os aliados
alaudiran scu discurso.
Discurso de Ciro
280
Dravos coniinuou Ciro ncu arcccr c
quc vanos dcsdc ja conira os ininigos, ara
cIcgarnos rinciro, sc udcrnos, ao lugar ondc
clcs icn suas roviscs. quanio nais rcsicza
uscrnos cn nossa narcIa, nais ccricza
icrcnos cn os aanIarnos dcsrcvcnidos. Sc
algucn conIccc un ncio nais scguro c nais
facil, conIa-o.
Muiios afirnaran quc cra convcnicnic ariir
conira os advcrsarios; nao Iouvc oosiao, c
cniao Ciro rcciiou o scguinic discurso.
Aliados; nossas alnas, nossos coros,
nossas arnas, csiao ronias, graas aos ccus,
ara cnirar cn aao; c agora c rcciso aroniar
as viiualIas ara nos c ara as cavalgaduras,
ara una narcIa dc vinic dias clo ncnos;
orquc cnso quc Iavcnos dc andar nais dc
quinzc dias scn cnconirar ondc colIc-las, or ja
icrcn sido colIidas or nos c clos ininigos.
ncccssario rovcr-nos dc lasianic ao, orquc
scn clc nao c ossvcl conlaicr ncn vivcr.
Enquanio a vinIo, lcvc cada un soncnic o quc
for suficicnic ara nos irnos Ialiiuando a lclcr
agua; ois icndo nos quc airavcssar un icrrcno
quasc csicril dc vinIas, or grandc quc fossc a
rovisao quc fizcsscnos daquclc licor, scria
scnrc dininuia. Mas ara nao scrnos
inconodados cla rivaao suliia dc vinIo,
convcn fazcr o quc vos vou dizcr. Concccnos ja
281
a lclcr alguna agua solrc a conida. Esia
nudana nao scra nuiio scnsvcl. Os quc sc
nuircn dc farinIa, cosiunan dilu-la cn agua.
iudo o quc sc cozc c rcarado con grandc
quaniidadc dc agua. Dclcrcnos una cqucna
orao dc vinIo dcois dc cada rcfciao, c nao
assarcnos nal. Esia ncsna orao ira scndo
rogrcssivancnic dininuda, aic cIcgarnos a
lclcr soncnic agua. Todas as conlcics
suoriarao scn rcjuzo csia nudana gradual.
Isio nos c cnsinado cla roria divindadc,
quando do invcrno nos conduz aulaiinancnic ao
ino do vcrao, c do vcrao ao ino do invcrno.
Scjanos scus iniiadorcs na consccuao dcsic
fin.
Nao iransoricnos lciios ara nclcs
dornirnos, iransoricnos o scu cso cn vvcrcs,
orquc a alundancia dcsics nunca c inuiil, c na
falia dc lciios nao icndcs quc rcccar noiics
incnodas. c sc assin aconicccr, fazci rccair a
cula solrc nin. Andar lcn vcsiido arovciia
scnrc na saudc c na docna. Dcvcnos fazcr
rovisao dc condincnios c acrcs c salgados,
orquc dcsafian o aciiic c conscrvan-sc nais
facilncnic. Quando cIcgarnos aos lugarcs ondc
Iaja irigo, inoria rovcrno-nos dc noinIos
oriaicis ara iriiura-lo, or scrcn csics os nais
lcvcs dc iodos os insiruncnios ara fazcr ao.
Nao nos csqucanos dc lcvar ncdicancnios,
orquc ouco carrcgan c sao dc considcravcl
282
rovciio, quando rcciso. Tanlcn dcvo falar dc
corrcancs, orquc or ncio dclcs suscndcn os
Ioncns c os cavalos o quc solrc si irazcn.
gasiados ou quclrados, nao Iavcndo con quc
sulsiiiu-los, c nisicr ficar ocioso. Os quc
arcndcran a olir lanas c lcn quc iragan o
insiruncnio rorio, c ianlcn una lina, orquc
qucn agua a lana, agua ao ncsno icno a
coragcn; ois c vcrgonIa dar rovas dc covardia,
icndo aacalado o fcrro da lana. Convcn
iransoriar loa orao dc nadcira ara carros c
carrcias. Quando Ia nuiio quc fazcr, c foroso
quc alguna coisa falic. Alcn dos naicriais c
rcciso lcvar os insiruncnios nais ncccssarios;
orquc nao Ia ocrarios or ioda aric, c un
cqucno nuncro dclcs nao lasia ara os
iralalIos dc cada dia. Cada carrcia lcvara un
sacIo c un cnadao, cada lcsia dc carga una
cnada c una foicc. Esics insiruncnios sao uicis
a cada un cn ariicular, c nuiias vczcs icn
uiilidadc gcral.
Vos, caiiacs dos soldados csadancnic
arnados, caninai sc clcs icn os vvcrcs dc quc
rccisan. nao dcicnos dc curar do quc c
ncccssario; isso scria nao cuidar dc nos ncsnos.
Vos, cIcfcs dc lagagcns, caninai sc as cargas
csiao disosias cono cu nandci; c olrigai a
oniualncnic cccuiar ninIas ordcns. Vos,
conandanics dos gasiadorcs, quc icndcs o
caialogo dos sciciros, arquciros c fundciros, or
283
nin rcfornados, dcvcis olrigar ncsia ccdiao
os sciciros a usar dc un nacIado rorio ara
coriar nadcira, os arquciros dc un sacIo, os
fundciros dc un cnadao. Todos csics narcIarao
adianic das lagagcns, divididos cn iurnas, ara,
quando convicr rcarar a csirada, cnirardcs logo
cn aao, c ara cu salcr quc lugar ocuais
quando quiscr dc vos algun scrvio. Lcvarcis
ianlcn no ccrciio ocrarios, quc iralalIcn cn
lronzc, cariniciros dc carros c saaiciros, iodos
na idadc dc cgar cn arnas, c con os rcscciivos
insiruncnios, a fin dc nao sc adcccr falia do
quc cricncc quclcs ofcios. Esics consiiiuirao
un coro scarado, c narcar-sc-lIcs-a un lugar
ondc odcrao iralalIar ara qucn lIcs quiscr
agar scus aricfaios. Sc alguns vcndcdorcs
quiscrcn aconanIar o ccrciio, Iao dc
conscrvar scus vvcrcs duranic os dias acina
ncncionados. Sc algun for cnconirado a vcndcr,
iudo lIc scra confiscado; nas dccorridos aquclcs
dias, odcn vcndcr cono quiscr. O quc lcvar
naior coia dc naniincnios scra clos aliados c
or nin rcniado c Ionrado. Sc algun dclcs
carcccr dc fundos ara fazcr suas conras, iraga
consigo cssoas quc o conIcan c nc afianccn
quc aric con o ccrciio; cu o ajudarci cono
udcr. Eis o quc cu iinIa quc dizcr. Sc algun dc
vos considcra quc ouiras coisas ossanos fazcr
ianlcn uicis, adviria-nc. Idc ois rcarar-vos,
cnquanio cu vou ofcrcccr un sacrifcio cla nossa
284
ariida; c icrninadas csias ccrinnias avisarci.
ncccssario quc cada un dos soldados, rovido dc
iudo quc ordcnci, conarca junio dc scus
oficiais, no lugar narcado; c vos, oficiais, fornai
vossas conanIias c conarccci junio a nin
ara ocuardcs vossos osios.
Ciro avana frente do exrcito Preparativos para a
batalha
Concludo csic discurso, os ouvinics foran
rcarar-sc ara a ariida c o orador foi cclclrar
o sacrifcio, icrninado o qual s-sc icsia do
ccrciio c rinciiou a narcIa. No rinciro dia o
ccrciio acanou a cqucna disiancia ara
odcrcn rcgrcssar, sc iivcssc Iavido algun
csquccincnio ou fossc ainda rcciso rovcrcn-sc
dc alguna coisa ncccssaria. Ciaarcs ficou con a
icra aric dos ncdos, ara nao dciar
dcsanarados os scus Esiados. Ciro coniinuou a
narcIa con a naior cclcridadc. CaninIava na
frcnic a cavalaria, rcccdida dos cloradorcs,
quc cran cnviados clos lugarcs nais rorios
ara cccuiar sua nissao. Airas dos cavalciros ia
a lagagcn, quc nas lancics fornava nuiias
colunas con as carrcias c lcsias dc carga.
Scguia-sc a infaniaria, dc nodo quc sc algun
lagagciro sc dciava airas, os oficiais o fazian
andar ara dianic, ara nao incdir a narcIa.
Nas csiradas csirciias as lagagcns ian cnirc os
soldados dc arnadura csada, dc soric quc
285
scnrc cra ossvcl ocorrcr a qualqucr
dificuldadc.
As difcrcnics conanIias caninIavan quasc
scnrc ao lado dc suas lagagcns, orquc assin
fora ordcnado, cccio quando Iouvcssc
olsiaculo. Cada lagagciro lcvava un sinal
fornccido clo rcscciivo iaiarca, sinal conIccido
or iodos da sua conanIia. Dcsia fciao
narcIavan iodos rcunidos, cada un icndo
cuidado dc nao dciar airas scus canaradas; or
isso nao sc vian olrigados a rocurarcn-sc uns
aos ouiros, iudo ia cn scgurana, c os soldados
cran dcrcssa rovidos do quc ncccssiiavan.
Enircianio os cloradorcs julgavan crcclcr
na lancic Ioncns colIcndo fcrragcns c lcnIa,
vian algunas cavalgaduras ja indo carrcgadas,
ouiras asiando, c la nais ao longc arccian
lcvaniarcn-sc nuvcns dc funo c ocira. Daqui
dcduziran quc o ccrciio dos ininigos andava
crio, c cnviaran un ncnsagciro a Ciro con
csias noicias. Ciro nandou-lIcs dizcr quc
coniinuasscn suas olscrvacs no ncsno lugar,
c lIc ariiciasscn o quc Iouvcssc dc novo.
Dcois dcsiacou ara a lancic una conanIia
dc cavalos con ordcn dc fazcr alguns
risionciros, os quais darian nais anlas
infornacs.
286
Enquanio sc unIan cn cccuao as ordcns
dc Ciro, csic nandou fazcr alio, ara dar lugar a
quc os soldados sc nunisscn do quc lIcs fossc
rcciso, anics dc sc aroinar do ininigo.
Ordcnou quc rinciro janiasscn c dcois sc
conscrvasscn cn arnas, ronios a rccclcr suas
ordcns. Dcois quc janiaran, clc convocou os
cIcfcs da cavalaria, da infaniaria, dos carros, das
naquinas, das lagagcns c das carrcias.
Enquanio csics sc congrcgavan, os quc iinIan
ido lancic, cIcgaran con alguns risionciros,
quc, inicrrogados or Ciro, disscran icr
caninIado ara ca das guardas avanadas, a fin
dc colIcr lcnIa c fcrragcns, orquc a rcscna dc
iao nuncroso ccrciio Iavia roduzido cscasscz
dc iudo. Ciro crguniou-lIcs.
A quc disiancia csia o ccrciio?
Elcs rcsondcran.
Duas arasangas.
Fala-sc or la nuiio dc nos?
Por Juiicr, nuiio, dizia-sc quc ja vnIcis
crio.
E or isso andavan conicnics?
Ciro fazia csia crgunia or causa dos quc
csiavan rcscnics. Os risionciros rcsondcran
a cla.
287
Nao, or Juiicr, clo conirario, andan
nuiio irisics.
Quc fazcn clcs agora?
Fornan-sc cn ordcn dc laialIa. onicn c
anics dc onicn nao icn fciio ouira coisa.
Qucn c quc da as ordcns?
Crcso, quc anda aconanIado dc un
grcgo, c dc un ncdo quc diz icr dcscriado dc
vosso cano.
Crandc Juiicr cclana Ciro oala
quc cu ossa colIcr cssc Ioncn s naos, cono
dcscjo.
Ciro nandou rciirar os risionciros, c quando
sc voliava ara os caiiacs quc csiavan
rcscnics, cIcgou una ncnsagcn do cIcfc dos
cloradorcs, anunciando quc aarccia na
lancic una grandc conanIia dc cavalos.
Nos conjciuranos acrcsccniava o
ncnsagciro quc vcn olscrvar o nosso ccrciio,
orquc adianic narcIan con vclocidadc irinia
cavalciros, ialvcz ara ionarcn os nossos osios.
Nos sonos acnas dcz.
Ciro nandou a alguns dos cavalciros, quc
cosiunava irazcr consigo, quc fosscn
288
aninosancnic cnloscar-sc junio daquclcs
lugarcs.
Quando os nossos dcz acrcsccniou clc
alandonarcn scu osio, aconcici os quc
corrcrcn a ocua-lo. E ara quc cssa grandc
conanIia dc cavalo vos nao infunda icrror,
Hisiascs, idc conira cla con nil cavalos; nas
nao lcvcis a crscguiao or lugarcs
dcsconIccidos, iraiai da conscrvaao daquclc
osio c rciirai-vos. Sc algun conirario corrcr ara
vos con a dcsira lcvaniada, acolIci-o con
lcnignidadc.
Hisiascs foi arnar-sc c ariiu cono lIc fora
ordcnado. Ainda nao iinIa cIcgado ao lugar dc
scu dcsiino, quando cnconirou con sua coniiiva
aquclc Arasas, quc Iavia sido ccdido cono
clorador, o guardador da nulIcr susia. Assin
quc o viu, Ciro lcvaniou-sc, saiu-lIc ao cnconiro
c cgou-lIc da dcsira. Os quc csiavan rcscnics,
nao salcndo nada dc sua sccrcia nissao, ficaran
csaniados, aic quc Ciro lIcs dissc.
Anigos, cis aqui un Ioncn digno dos
naiorcs cncnios. Agora ja iodos odcn salcr os
noiivos dc scu roccdincnio. Nao foi ncnIuna
aao infanc, quc o concliu a ariir, ncn foi or
icnor dc ninIa colcra; nas foi or nin cnviado
ara sc infornar do csiado dos ininigos, c no-lo
vir conunicar dcois. Dcn nc lcnlro, Arasas,
289
das roncssas quc vos fiz, c con o aulio dc
iodos quc vcdcs rcscnics, cunri-las-ci. jusio
quc iodos vos agucis un iriluio dc Ionra
longaninidadc dcsic varao. En lcncfcio nosso
clc sc cs a crigos, c carrcgou con acusacs.
Diias csias alavras, iodos alraaran
Arasas c lIc dcran a dcsira.
Dasia! diz Ciro Coniai-nos agora,
Arasas, o quc nos inicrcssa salcr, rcsciiando
cn iudo a vcrdadc. Nao dininu as foras dos
ininigos, orquc valc nais, quc rcuiando-as
grandcs, as acIcnos cqucnas, do quc
invcrsancnic.
Arasas rcsondcu.
Eu curci dc colIcr as nais caias
infornacs. conscgui aic andar osiando os
ininigos cn ordcn dc laialIa.
Salcis, ois, qual c scu nuncro c qual sua
ordcn dc clcja.
Sin, c aic sci dc quc nodo clcs icn icnao
dc iravar a luia.
Dizci-nc rinciro qual c sunariancnic
scu nuncro.
cccao dos cgcios, iodos, infaniaria c
cavalaria, csiao fornados a irinia dc fundo c
290
ocuan un icrrcno dc quarcnia csiadios. Eu iivc
iodo o cuidado dc insiruir-nc dcsia uliina
circunsiancia.
Eniao os cgcios cono csiao fornados?
Scus niriarcas os fornaran dc nancira
quc cada niradc icn ccn dc frcnic c ccn dc
lado. Dizcn scr uso airio. Foi lcn conira sua
voniadc quc Crcso conscniiu nisio, orquc clc
qucria quc scu ccrciio arcscniassc naior frcnic
quc o vosso.
Mas ara quc?
Esia claro, ara vos odcrcn ccrcar or
iodos os lados.
Vcjan la nao vcnIan clcs a scr ccrcados
cn vcz dc ccrcadorcs. Tcnos ouvido o quc nos
convinIa salcr. Agora vou cor o quc dcvcis
fazcr. Logo quc daqui sairdcs, idc caninar o quc
diz rcsciio a vossos cavalos c a vossas arnas;
orquc nuiias vczcs, or falia dc una coisa lcn
cqucna, sc iorna inuiil un Ioncn, un cavalo,
ou un carro. AnanIa cla nanIa, cnquanio cu
csiivcr cclclrando o sacrifcio, conci, c dai dc
concr aos cavalos, ara quc, quando for icno
dc cnirar cn aao, nao csicjanos cn jcjun.
Dcois disio, Arasas, colocai-vos na ala dirciia,
cono aic agora icndcs fciio, c vos, niriarcas,
conscrvai ianlcn os vossos osios. Na ocasiao
291
da laialIa ja nao c icno dc nudar as arclIas
dc un carro. Anunciai aos iaiarcas c logagos,
quc onIan scus soldados a dois dc fundo.
Cada logago conandava vinic c quairo
soldados. Eniao dissc un dos niriarcas.
Ciro, arccc-vos quc con iao ouco fundo
odcrcnos fazcr facc a iao cscssos csquadrcs?
Ciro rcsondcu ncsics icrnos.
Pois vos cnsais quc csquadrcs iao
dcnsos quc nao ossan cIcgar con as arnas aos
conirarios, causan a csics alguns danos, ou sao
dc algun rovciio ara os aliados? Eu quiscra
quc os cgcios sc fornasscn anics a dcz nil dc
fundo do quc a ccn; orquc assin icranos quc
conlaicr con nui cqucno nuncro dc
advcrsarios. Dando aos ncus soldados a forna
quc icnIo dcicrninado, crcio quc iodos cnirarao
cn aao c odcrao auiliar-sc nuiuancnic. Airas
dos soldados arnados dc couraa orci os
aconiisias, c airas dcsics os arquciros. Pois qucn
concicra o crro dc r frcnic soldados quc
confcssan sua incaacidadc ara susicniar dc
crio o cso dc una laialIa? Mas ja o odcn
fazcr, scndo colocados airas das iroas arnadas
dc loriga. Uns lanando arrcncssos, ouiros
dcscdindo scias or cina da rincira linIa,
inconodan o ininigo. Todo o nal quc sc faz aos
advcrsarios csia na razao dircia do alvio causado
292
aos aliados. Na uliina linIa orci o cIanado
coro dc rcscrva. Assin cono ncnIuna uiilidadc
icn un cdifcio scn forics aliccrccs c scn icio,
ianlcn ara ouco scrvc un ccrciio cujas
rinciras c uliinas filciras nao forcn conosias
dc soldados inircidos. Idc ois ocuar os osios
or nin dcicrninados. Vos, cIcfcs dos cliasias,
colocai na rincira linIa os vossos soldados; vos,
quc conandais os arquciros, osiai-vos logo cn
scguida; c vos, quc govcrnais o coro dc rcscrva,
osiado na uliina linIa, ordcnai a vossos
sulalicrnos quc olscrvcn os novincnios dos
soldados, aninando os valorosos, ancaando os
covardcs, c naiando os dcscriorcs. Aos quc vao
na vanguarda cricncc insirar con alavras c
ccnlos confiana aos quc vao airas; c a vos,
quc idcs na rciaguarda, concic incuiir aos
covardcs naior icrror quc o ininigo. Esias sao as
ninIas ordcns. Vos, Alradaias, quc dirigis as
naquinas, fazci con quc as arclIas quc
conduzcn as iorrcs sigan dc nui crio o
ccrciio. Vos, DaucIo, conandanic das
lagagcns, narcIai coniudo airas das iorrcs, c
ordcnai a vossos sulalicrnos quc casiigucn
rigorosancnic os quc avanarcn fora dc icno,
ou sc dciarcn airas. Vos, CarducIo, cIcfc dos
carros cn quc vao as nulIcrcs, colocai-vos
dcois das lagagcns. Tudo isio assin scguido
dara ao ccrciio a aarcncia dc nuiio nuncroso,
faciliiara os ncios dc arnar insdias aos ininigos,
293
c sc csics nos quiscrcn ccrcar, vcr-sc-ao
consirangidos a fazcr nuiio naior crculo. c csia
claro quc quanio nais icrrcno ocuarcn, nais
fracos ficarao. Fazci o quc vos ordcno. Vos,
Arialazo c Ariagcrsas, cada un frcnic dc scus
nil infanics, narcIai logo airas dos carros. Vos
FarnucIo c Asiadaics, cada un con scus nil
cavalos, nao vos onIais cnirc o ccrciio, nas
airas das carrcias scaradancnic. c dcois vindc
icr conosco, assin cono os ouiros oficiais.
nisicr quc csicjais rcarados cono sc fsscis os
rinciros quc dcvcsscis cnirar na luia. Vos,
conandanic dos soldados quc nonian os
canclos, narcIai ianlcn airas das carrcias, c
cccuiai os nandados dc Ariagcrsas. Vos, cIcfcs
dos carros, dciiai sorics, ara sc dcicrninar qual
dc vos Ia dc ir na vanguarda, con scus ccn
carros. os ouiros dois cIcfcs guarncccrao os
flancos, un cla dirciia, ouiro cla csqucrda.
Tal foi a forna quc Ciro dcu ao ccrciio.
Alradaias, rci dos susios, dissc.
Ciro, con vosso conscniincnio cu irci
osiar-nc con ninIa conanIia no lugar quc
fiquc ncsno dcfronic do ccrciio conirario.
Ciro adnirou sua coragcn, c dando-lIc a
dcsira, crguniou aos ouiros crsas, cIcfcs dos
carros, sc condcsccndian con a roosia dc
Alradaias. c cono clcs rcsondcsscn quc lIcs
294
nao csiava lcn, dciiou sorics, c Alradaias icvc o
quc dcscjava, ficando cncarrcgado dc fazcr frcnic
aos soldados cgcios. Eniao os oficiais sc
rciiraran, fizcran os scus rcaraiivos,
concran, uscran scniinclas c dciiaran-sc.
Amizade de Panteia para com seu marido Ciro anima as
tropas
Ao ouiro dia cla nanIa, cnquanio Ciro
sacrificava, os soldados, dcois dc concrcn c
fazcrcn lilacs, sc arnaran con lindas iunicas,
lclas couraas c clcganics caaccics. Nas icsias
c ciios dos cavalos uscran ornaios, ianlcn
nas crnas dos da cavalaria, c nas ilIargas dos
ocuanics dos carros. Assin as corcs do lronzc c
urura fazian lrilIar iodo o ccrciio. O carro dc
quairo icncs, uado or oiio cavalos, quc
cricncia a Alradaias, csiava cslcndidancnic
cnfciiado. Quando Alradaias ia ara vcsiir a
couraa dc linIo, nancira dc scu as, Panicia
lIc arcscniou un caaccic, uns lraais c un
lracclcic, iudo dc ouro, una caa ialar dc
urura con franjas, c un cnacIo cor dc
jacinio. TinIa cla fciio iodas csias coisas scn dar
aric a scu narido, scrvindo-lIc dc noldc os
faios ordinarios dclc. Alradaias, adnirado,
crguniou-lIc sc sc iinIa dcsfciio dc suas alfaias
ara fazcr aqucla arnadura.
Nao rcsondcu Panicia ficou-nc a
nais rica; orquc sc aos ouiros arcccrdcs o quc
295
a nin arcccis, ara nin scrcis a nais rcciosa
das alfaias.
Ao ncsno icno quc rofcria csias alavras,
lIc vcsiia a arnadura, c as lagrinas lIc corrian
clas faccs, acsar da diligcncia quc fazia ara
conic-las.
Alradaias, ja anics digno dc adniraao or
sua lcla csiaiura, agora, con a nova arnadura,
ainda arccia nuiio nais clcganic, c nosirava
iodas as aarcncias dc Ioncn livrc, cono sc
naiuralncnic o fossc. Tonou as rcdcas das naos
do auriga, c ia ja a sulir ao carro, quando
Panicia nandou rciirar os circunsianics, c dissc.
Alradaias, sc no nundo icn cisiido
nulIcrcs quc csiincn nais scus naridos do quc
a si rorias, crcio quc vos salcis quc cu sou
una dclas. ncn scra nisicr dcnonsira-lo, ois
ninIas acs icn nais fora rolaiiva do quc
longos discursos. Mas scn cnlargo dcsia
adcsao, quc lcn rcconIcccis cn nin ara
convosco, juro cla ninIa anizadc c cla vossa,
quc anics qucro aconanIar-vos ao sculcro,
norrcndo vos colcrio dc gloria, do quc vivcr
convosco, colcrios anlos nos dc orolrio. Tanio
nos dcvcnos cncnIar na raiica dc acs quc
nos Ionrcn! Crandcs olrigacs dcvcnos a Ciro,
quc, scndo cu sua caiiva c cscolIida ara clc,
ncn quis usar dc nin cono cscrava, ncn cono
296
livrc con un nonc ignoninioso. guardou-nc
ara vos, cono sc cu fossc nulIcr dc un irnao
scu. Alcn disio, quando Arasas, o ncu guarda,
sc rciirou, cu roncii a Ciro quc sc nc dcssc
liccna dc vos cnviar un ncnsagciro, acIaria cn
vos un anigo nais ficl c nais uiil do quc
Arasas.
Alradaias ciasiou-sc con csias crcsscs,
c ondo a nao solrc a calca dc sua csosa,
olIou ara o ccu, c cclanou.
Crandc Juiicr, crniii quc cu scja un
narido digno dc Panicia, c un anigo digno dc
Ciro, quc nos icn iraiado con iania dcfcrcncia.
Diias csias alavras, suliu ao carro, quc o
auriga logo fccIou. Panicia, quc ja nao odia
alraar scu narido, lcijava o carro. Esic sc ia
afasiando, c cla o ia scguindo, scn quc o
soulcssc Alradaias, quc, voliando-sc ara iras c
vcndo sua nulIcr, dissc.
Aninai-vos, Panicia, c alcgrai-vos.
scarcno-nos.
Eniao os cunucos c as criadas a conduziran
ao scu carro, dciiaran-na c a colriran con un
avilIao. Dcois disio iodas as aicncs sc
dirigiran ara Alradaias, quc, acsar dc sua
clcgancia c da dc scu carro, ningucn aic agora
297
Iavia conicnlado, cnquanio Panicia csicvc
rcscnic.
Acalado o sacrifcio con fcliz auscio, c
fornado o ccrciio cono iinIa sido ordcnado or
Ciro, csic nandou osiar scniinclas a disiancias
divcrsas, convocou dcois os oficiais, c assin lIcs
falou.
Aliados, ficis c valorosos, os dcuscs nos
aninan con os ncsnos rcssagios con quc nos
aninaran na viioria. Eu qucro quc icnIais
rcscnics aquclcs quc dcvcn cciiar vosso valor
narcial. Esiais nuiio nais ccrciiados na aric da
gucrra do quc os ininigos. Todos vos icndcs sido
juniancnic discilinados, c vivcis rcunidos Ia
nais icno do quc os advcrsarios; iodos
ariilIasics a viioria, cnquanio quc o naior
nuncro dos ininigos ariilIou o dcsiroo. Pclo
quc ioca aos soldados das duas Iosics, quc ainda
nao conlaicran, os da Iosic coniraria salcn
quc icn or canaradas gcnic covardc, c vos
icndcs a ccricza dc clcjardcs cnirc gcnic
dcscjosa dc auiliar-vos. naiural quc con a
nuiua confiana os soldados susicnicn iodos a
luia con o ncsno acordo. scn cla cada un iraia
soncnic dc cviiar o crigo. Dravos, narcIcnos
conira os ininigos. Tcnos carros arnados ara
oor a carros dcsarnados, c con cavalciros c
cavalos lcn arnados Iavcnos dc conlaicr dc
crio una cavalaria scn arnas. A infaniaria c a
298
ncsna quc ja vcnccnos; c a rcsciio dos
cgcios, suas arnas sao cono sua forna dc
clcja. scus grandcs cscudos lIcs inossililiian
os novincnios c lIcs nao crniicn olscrvar o
quc sc assa a cqucna disiancia; fornados a
ccn dc fundo, so un cqucno nuncro odcra
cnirar cn aao. Sc icniarcn roncr os nossos
csquadrcs, scra rcciso quc rinciro vcnan a
rcsisicncia dos nossos cavalos c dos quc os
colrcn; c dado o caso quc cIcgucn a ronc-los,
cono odcrao sinuliancancnic dcfcndcr-sc da
cavalaria, infaniaria c iorrcs? Os soldados quc
guarncccn as iorrcs rcsiar-nos-ao grandc
scrvio, fcrindo os ininigos c lanando o
dcscorooancnio cnirc clcs. Sc qualqucr dcnirc
vos ncccssiia dc alguna coisa, qucira dizc-lo.
Nada nos faliara con a roicao das divindadcs.
Sc algucn icn alguna coisa quc dizcr, odc
falar. sc nao, idc cunrir con os dcvcrcs
rcligiosos c dcois dc invocardcs os dcuscs a
qucn sacrificanos, idc ocuar os vossos osios.
Cada un dc vos faa a scus soldados as ncsnas
rcconcndacs quc cu vos fiz, c ara con clcs sc
nosirc digno do conando quc ccrcc, dando
rovas dc coragcn no scnllanic c nas alavras.
299

LIVRO VII

Disosics ara a laialIa clcjada cnirc Ciro c Crcso
DaialIa cnirc csics dois rncics Viioria dc Ciro
Tonada dc Sardcs Dialogo cnirc Ciro c Crcso
Moric iragica da rinccsa Panicia Ecdiao Caria
Ecdiao Frgia Tonada dc Dalilnia Ciro
rcicndc iornar-sc ncnos accssvcl aos scus Ciro
foriifica Dalilnia.
Disposies para a batalha pelejada entre Ciro e Creso
Dirigidas as rcccs aos dcuscs, os oficiais
foran ocuar scus rcscciivos osios. Ainda Ciro
c scus saicliics sc cnirciinIan nas ccrinnias
rcligiosas, quando lIcs iroucran iguarias c
licorcs. Ciro, scn sc iirar da osiao cn quc sc
acIava, concu dcois dc fazcr ollacs aos
dcuscs, c rcariiu clos quc nais rccisavan; c
fciias as concicnics lilacs c invocacs,
lclcu, no quc iodos o iniiaran. Dcois cdiu a
Juiicr airio quc fossc scu conduior c scu
conanIciro, noniou a cavalo c assou ordcns
aos quc ali csiavan. Todos os saicliics dc Ciro
iinIan as ncsnas arnas quc clc, a salcr, caas
dc urura, lorigas c caaccics dc lronzc,
cnacIos lrancos, csadas c arrcncsscs dc au
dc ccrcjcira. A arnadura da icsia, do ciio c das
ilIargas dos cavalos, cra dc lronzc, assin cono
as das cscarcclas dos cavalciros. As arnas dc
300
Ciro nao difcrian das dos ouiros, quc cran
douradas, scnao or lrilIarcn cono sc fosscn
csclIos. Esiava ja noniado c olIava or ondc
narcIaria, quando sua dirciia csialou un
irovao. Ciro cclanou.
Crandc Juiicr, scguir-vos-cnos.
E rinciiou a narcIar, lcvando dirciia o
Iiarca Crisanias con a cavalaria c csqucrda
Arsanas con a infaniaria; c rcconcndou quc
olIasscn ara a landcira, c a scguisscn a asso
igual. A landcira cra una aguia dourada,
suscnsa na onia dc una grandc lana; c ial c
ainda Iojc a landcira do rci da Pcrsia.
Trcs vczcs nandou Ciro fazcr alio, anics dc
divisar os ininigos, quc foran visios dcois dc
una narcIa dc vinic csiadios. visia un do
ouiro os dois ccrciios, Crcso noiou quc a frcnic
dc sua Iosic cccdia nuiio dc una c dc ouira
aric a da coniraria, c nandou fazcr alio ara lIc
dar a forna dc un grandc arco dc crculo, a fin
dc odcr conlaicr os crsas or iodos os lados.
Ciro nada agiu cn conscqucncia dos novincnios
dos ininigos, c coniinuou a narcIar na ncsna
ordcn; nas, olscrvando quc csicndia nuiio a
curvaiura or un c ouiro flanco dc scu ccrciio,
dissc ara Crisanias.
Noiais a quc onio cIcgan as alas do
ininigo?
301
Muiio lcn noio rcsondcu Crisanias
c nuiio nc adniro, orquc arccc quc clcs fican
nuiio afasiados do grosso do ccrciio.
vcrdadc, c ianlcn do nosso.
Mas ara quc scra lon isso?
orquc icncn nossa agrcssao, acIando-
sc as alas crio dc nos, c disianics do grosso do
ccrciio.
Mas cono odcrao clcs socorrcr-sc
rccirocancnic csiando iao dcsviados uns dos
ouiros?
claro quc quando os ininigos iivcrcn
con suas alas colcrio os nossos flancos, nos Iao
dc aiacar or iodos os lados.
E julgais uiil o csiraiagcna?
Sin, a aicndcrcn soncnic aarcncia do
nosso ccrciio; alias, c clc nais dcsvaniajoso do
quc sc aiacasscn dc frcnic. Finalncnic,
Arsanas, conduzi a infaniaria a asso ouco
acclcrado, no quc scguircis ncu ccnlo; c vos,
Crisanias, narcIai no ncsno asso frcnic da
cavalaria. Eu vou ocuar o lugar ondc crcio scr
nais convcnicnic iravar a laialIa, c irci
olscrvando o csiado dc nossas iroas; c quando
for icno dc cnirar na luia, cnioarci un Iino, c
iniiai-nc. Quando vicrnos a lraos, scrcis
302
dcrcssa infornados disso, orquc Iavcra grandc
iunulio, c cniao roncra logo Alradaias con os
carros airavcs dos ininigos. Elc vai scr ara isso
iniinado. Vos, scgui incdiaiancnic Alradaias,
ara iirardcs ariido da dcsordcn or clc
causada nas filciras conirarias. O nais quc
udcr, aarcccrci crscguindo os fugiiivos, sc os
dcuscs assin o icn dcicrninado.
Diias csias alavras, Ciro cnircgou a scnIa,
quc cra Jtc suuudo c guu, c ariiu.
CaninIando or cnirc os carros c os couracciros,
olIava ara os soldados, c a uns dizia.
Valcnics, quao agradavcl nc c a
conicnlaao dc vossos scnllanics!
A ouiros.
Valcnics, Iojc a laialIa nao so nos Ia dc
irazcr os fruios dc una viioria, nas ianlcn a
coniinuaao do gozo da quc ja oliivcnos, c una
fclicidadc conlcia!
A ouiros.
Valcnics, nao icnos noiivos ara quciar-
nos dos dcuscs, quc nos roorcionan os ncios
dc ossuir grandcs lcns; nas dai rovas dc
coragcn!
A ouiros.
303
Valcnics, ara quc nclIor ccia do quc csia
odanos nos fazcr nuiuos conviics? Agora os
lravos icn a ossililidadc dc ofcrcccr uns aos
ouiros nuiias coisas, c loas!
A ouiros.
Valcnics, lcn salcis quc crscguir, fcrir,
naiar, gozar, ouvir clogios, ficar livrc, doninar,
iais sao os rcnios do vcnccdor; sao conirarios os
do vcncido! Todo aquclc quc ana sua Ionra,
conlaia ao c dc nin, orquc cu nao adniiirci
quc sc raiiquc un so aio dc covardia ou dc
infania!
Enfin, aos soldados quc ja iinIan csiado na
rincira aao, dizia.
A vos, quc icnIo cu quc dizcr, valcnics? Ja
salcis o quc aconiccc aos lravos c aos covardcs
cn un dia dc laialIa.
Coniinuando sua digrcssao, Ciro cIcgou ao
lugar ondc Alradaias csiava c arou. Alradaias
cnircgou as rcdcas ao auriga c cncaninIou-sc a
Ciro; c os caiiacs dc carros, quc sc acIavan
roino, o iniiaran. Eniao dissc Ciro.
Alradaias, Dcus ouviu vossos voios,
conccdcndo quc vos c vossos soldados ocuasscis
a vanguarda dc nosso ccrciio. Lcnlrai-vos quc
quando for ocasiao dc clcjar, os crsas, con os
304
olIos osios cn vos, nao vos Iao dc dciar sos na
laialIa.
Alradaias rcsondcu.
Ciro, da nossa aric iudo ira lcn. O quc
nc causa alguna inrcssao sao os flancos,
orquc vcjo csicndcrcn-sc as alas do ccrciio
ininigo, lcn guarnccido dc carros c dc ioda a
casia dc soldados; c nos so alguns carros icnos
ara oor-lIcs. dc nancira quc sc nao fossc a
soric quc nc dcsiina csic lugar, cnvcrgonIar-nc-
ia dc ocua-lo. Tal c a scguridadc cn quc nc
acIo.
Ciro rclicou.
Sc da vossa aric iudo vai lcn, sosscgai a
rcsciio dos flancos; orquc cu salcrci
dcscnlaraar-nc das alas dos advcrsarios. Pco-
vos quc nao iravcis a luia anics dc vcrdcs cn
fuga aquclcs ncsnos quc vos agora icncis.
Esiando roina a ocasiao dc laialIar, iao
jacianciosancnic falava Ciro, quc alias nunca
nanifcsiava a ncnor sonlra dc jaciancia!
Quando os virdcs cn fuga coniinuou clc
ficai ccrio quc nc acIo ao c dc vos, c cniao
avanai conira os ininigos, os quais cnconirarcis
cIcios dc ncdo, c vossos soldados dc valor. Mas
cnquanio icndcs vagar, assai una conlcia
305
rcvisia a vossos carros, c aninai os soldados ao
conlaic, con cscranas c con a vivacidadc dc
vosso scnllanic. Para qucrcrcn arcccr
valorosos, lasia difundir cnirc clcs a cnulaao;
dcois iodos confcssarao nada Iavcr nais uiil do
quc o valor.
Alradaias suliu ao carro, c unIa or olra o
quc Ciro lIc acalava dc dizcr.
Ciro ariiu daqui c quando cIcgou ao flanco
csqucrdo, ondc sc acIava Hisiascs con nciadc
da cavalaria crsa, o cIanou clo nonc, c dissc.
Agora vcdc a rccisao dc vossa cclcridadc,
orquc sc naiarnos rincirancnic iodos os
ininigos, ningucn norrcra da nossa aric.
Hisiascs rcsondcu, sorrindo-sc.
Nos cncarrcgano-nos dos quc nos fican
dcfronic; iraiai dc r cn novincnio os flancos
do nosso ccrciio.
Ciro rcdarguiu.
Eu vou ja a isso, c lcnlrai-vos quc qucn
rccclc dc Dcus os rinciros sinais da viioria, nao
dcc as arnas cnquanio cisicn ininigos quc
dclclar.
306
Diias csias alavras, dirigiu-sc ara ouiro
lado, c avisiando o conandanic dos carros aqui
csianciados, lIc dissc.
Eu vcnIo irazcr-vos aulio. Quando
crcclcrdcs quc andanos a lraos no circno
das alas, icniai roncr airavcs dos advcrsarios,
orquc dc fora ficais nais scguros do quc dcniro,
ondc odcis scr cncarccrados.
CIcgando airas das lagagcns, ordcnou a
Ariagcrsas c a FarnucIo quc sc conscrvasscn
naqucla osiao con nil infanics c ouiros ianios
cavalos.
Quando virdcs acrcsccniou Ciro quc
cu aiaquci a ala dirciia, aiacai a csqucrda, quc c
a aric nais fraca do ccrciio, c conscrvai-vos
scnrc cn falangc, ara nada crdcrdcs dc
vossas foras. Os cavalos dos ininigos csiao
colocados no circno da ala; conira clcs fazci
avanar os canclos; c dcvcis csiar ccrios quc
anics da luia Iavcis dc rir cusia dos conirarios.
Fciias csias disosics, Ciro dirigiu-sc ao
flanco dirciio.
Crcso, olscrvando o coro do ccrciio, ondc
clc csiava, nais crio do ininigo do quc as alas,
quc ainda coniinuavan a alongar-sc, fcz sinal a
csias ara nao sc csicndcrcn nais c voliarcn
307
ncsic lugar. Ja iodos con os rosios voliados ara
os conirarios, dcu sinal ara avanar.
Batalha entre estes dois prncipes Vitria de Ciro
Assin ircs ccrciios ian aiacar o dc Ciro, un
cla frcnic, dois clos lados, o quc incuiia grandc
ncdo. nancira dc un cqucno iijolo cncaiado
cn ouiro naior, o ccrciio dc Ciro csiava, ncnos
cla rciaguarda, ccrcado or iodas as arics cla
cavalaria ininiga, clos Ioliias, cliofcros,
arquciros c carros. Coniudo, s ordcns dc Ciro
iodos voliaran o rosio ara os advcrsarios.
Profundo silcncio guardavan as duas Iosics,
inccrias solrc o ciio da laialIa, c quando lIc
arcccu ooriuno Ciro rinciiou o Iino, quc
iodo o ccrciio cnioou; c logo dcois invocou cn
alias vozcs a roicao dc Maric Enialio. Ciro
ronc frcnic da cavalaria, aanIa os ininigos
dc lado, c irava-sc con clcs cn un noncnio. A
infaniaria o scguc logo cn loa ordcn, c,
lanando-sc or una c or ouira aric, clcja
con grandc sucrioridadc, cono iroa ordcnada
cn falangc conlaicndo conira una ala. Os
ininigos alalaran cn dcsaiada fuga.
Vcndo ja Ciro cn novincnio, Ariagcrsas
avana conira a ala csqucrda, fazcndo ir adianic
os canclos, cono Ciro lIc Iavia rcscriio. Os
cavalos nao suoriaran sua rcscna ncsno dc
longc, c fugiran cnfurccidos, saliando, c
airoclando-sc uns aos ouiros. Tal c o cfciio quc
308
roduz nos cavalos a visia dos canclos.
Ariagcrsas narcIa frcnic dc sua iroa cn loa
ordcn conira os assrios cn confusao, nandando
avanar scus carros cla dirciia c cla csqucrda.
Os quc qucrcn cviiar o crigo dos carros, norrcn
s naos dos soldados, icsia dos quais ia
Ariagcrsas; os quc qucrcn cviiar o cnconiro
dcsics, sao arisionados clos carros.
Alradaias, scn cscrar nais icno, dissc
con voz sonora.
Anigos, aconanIai-nc.
E icou os cavalos, dciando-os iodos
cnsangucniados. Os ouiros conduiorcs dc carros
arrcncssan-sc con igual cniusiasno. Os dos
assrios fogcn, c alguns ja scn os rcscciivos
conlaicnics. Alradaias ronc airavcs dcsics
ncsnos aic falangc dos cgcios, aconanIado
dos quc csiavan nais crio. Scnrc sc icvc or
coisa lcn avcriguada quc nada iguala o dcnodo
dc una falangc conosia dc anigos. foi o quc sc
vcrificou ncsia ocasiao. Os conanIciros dc
Alradaias cran scus faniliarcs c scus
concnsais. Os ouiros aurigas, assin quc viran
os cgcios cn csquadrao ccrrado, voliaran os
carros quc ian fugindo, c os foran crscguindo.
Os cgcios, quc or causa dc suas dcnsas
filciras nao odian afasiar-sc ara alrir caninIo
assagcn dos carros dc Alradaias, cran uns
309
lanados or icrra, ouiros csnagados; c o ncsno
aconiccia s arnas, aos cavalos c s rodas. as
foiccs coriavan iudo quc aanIavan, arnas c
coros. Ncsia indizvcl confusao, os carros cn
quc ian Alradaias c scus conanIciros foran dc
cnconiro aos nonics dc cadavcrcs c dc ouiros
oljcios, c ircncndo con fora lanaran icrra
os conlaicnics, os quais, acsar das vivas
dcnonsiracs dc valor, foran norios. Os crsas,
quc os aconanIavan, iiraran ainda grandc
ariido da dcsordcn quc rcinava cnirc os
cgcios, c fizcran grandc carnificina; nas os quc
csiavan iniacios, quc cran ainda cn grandc
nuncro, avanaran conira os crsas; c cniao sc
lrandiran foricncnic as lanas, os arrcncsscs
c as csadas dos dois ariidos; nas o grandc
nuncro dos cgcios c as arnas dc quc usavan
dcran a csics a sucrioridadc. As lanas,
scnclIanics s dc quc ainda Iojc usan, cran
forics c conridas; scus cscudos colrcn-lIcs o
coro nuiio nclIor do quc as couraas c os
cscudos dc vinc, c suscnsos dos onlros
scrvcn-lIcs ara rccIaar o ininigo. Os crsas
con cscudos dc vinc nao udcran susicniar a
inciuosidadc dc iais advcrsarios, c, largando
icrrcno alno a alno, davan c rccclian fcridas,
aic quc ficaran alrigados clas naquinas. Eniao
das iorrcs foi dcscdido un cIuvciro dc scias
solrc os cgcios, c os crsas da rciaguarda nao
conscniiran quc os arquciros c aconiisias
310
coniinuasscn a rccuar; nas alando as csadas,
os olrigaran a fazcr scu dcvcr. Eniao foi
Iorrorosa a naiana, ncdonIo o csirciio das
arnas dc iodas as csccics, grandssino o alarido
dos clcjadorcs, uns cIanando or scus
canaradas, ouiros fazcndo rccrocas coriacs,
ouiros invocando os dcuscs.
Ncsic concnos aarccc Ciro crscguindo os
quc sc arcscniavan dianic dclc, c vcndo quc os
crsas largavan icrrcno, scniiu ccrio alalo; c
advcriindo quc a nancira nais facil dc olsiar ao
rogrcsso dos advcrsarios cra coriar-lIcs a
rciaguarda, assin o rcsolvcu. Manda quc o
sigan, cai solrc os conirarios dcsrcvcnidos, c
faz grandc carniccria. Foi cniao quc os cgcios
griiaran quc iinIan ininigos cla rciaguarda, c
ja lasianic fcridos assin ncsno lIcs fizcran
facc. Infaniaria c cavalaria conlaiian
roniscuancnic. Un cgcio, quc ficara
airoclado dclaio do cavalo dc Ciro, fcriu-lIc o
vcnirc con a csada; c o lruio, scniindo-sc
fcrido, agiiou-sc c sacudiu o cavalciro. Eniao sc
viu quanio valc scr un caiiao anado or scus
soldados. Un clanor gcral sc lcvaniou, c iodos
arrcncicn con igual inciuosidadc, rcclcn c
sao rcclidos, fcrcn c sao fcridos. Un dos
saicliics dc Ciro dcscc dc scu cavalo c faz sulir
scu rncic. Ja noniado, viu quc a dcrroia
lavrava or ioda aric cnirc os cgcios. A csic
icno cra cIcgado Hisiascs con a cavalaria dos
311
crsas, c ianlcn Crisanias. Ciro nao conscniiu
quc clcs aiacasscn a falangc dos cgcios; nas
ordcnou-lIcs quc a inconodasscn dc longc con
scias c arrcncsscs.
Voliando ao lugar ondc csiavan as
naquinas, Ciro suliu a una das iorrcs, dc ondc
quis olscrvar sc ainda alguna conanIia dc
ininigos sc cncnIava na luia, c viu o cano
coalIado dc cavalos, Ioncns c carros, soldadcsca
ininiga vcncida c fugindo, soldadcsca sua
viioriosa c crscguindo. So os cgcios nao
largavan icrrcno; os quais, falidos dc rccursos,
fornaran un crculo, c colcrios con scus
cscudos, so as arnas sc lIcs vian. Assin sc
conscrvavan cosios a iodas as Iosiilidadcs,
scn fazcr o ncnor novincnio. Ciro, adnirando
iania coragcn, c scniindo sua noric, nandou
ccssar a luia.
Ciro ccdiu un arauio, quc crguniou aos
cgcios sc qucrian anics norrcr or causa da
iraiao dos scus aliados do quc salvarcn a vida,
conscrvando a fana dc valorosos. Os cgcios
rcsondcran.
Cono c ossvcl quc salvcnos a vida c
conscrvcnos a fana dc valorosos?
Porquc fosics os unicos iornou Ciro
quc vinos rcsisiir aic ao uliino circno.
312
Sol quc condics nos c a vida garaniida?
Nao airaioardcs os aliados, cnircgar-nos
as arnas, c nosirar-vos anigos dos quc vos
quiscran ouar a vida, csiando na sua nao
fazcr-vos norrcr.
Sc assin fizcrnos, quc dcsiino nos qucrcis
dar?
Qucro quc cnirc nos sc csialclca un
nuiuo concrcio dc lons scrvios.
Quc lons scrvios Iao dc scr?
Dar-vos-ci naior soldo do quc vcnccis
agora, cnquanio durar a gucrra. Vindo a az, aos
quc quiscrcn ficar cn ncu as darci icrras,
cidadcs, nulIcrcs c cscravos.
Ao ouvircn csias roosias, os cgcios
cdiran quc os cinisscn dc dirigir suas arnas
conira Crcso, or scr o unico dos aliados dc qucn
nao iinIan razao dc qucia. O acio foi
cclclrado. Os dcsccndcnics dos cgcios quc
cniao ficaran vivcndo ncsias rcgics, ainda Iojc
sc conscrvavan ficis ao rci. Ciro dcu-lIcs ara
sua norada cidadcs na alia sia, quc ainda Iojc
sc cIanan cidadcs dos cgcios, c crio do nar
as cidadcs Cilcnc c Cinc, ainda Iojc Ialiiadas
or cgcios. Cclclrado o acio, o ccrciio dc Ciro
313
ariiu ncsno dc noiic, c foi acanar cn
Tinlrara.
Dos ininigos, foran os cgcios quc nais
cclclrcs sc iornaran ncsia laialIa. Do ccrciio
dc Ciro foi a cavalaria crsa quc nais gloria
alcanou; dc nancira quc ainda Iojc csia cn
noda a arnadura cniao or Ciro invcniada.
Disiinguiran-sc os carros falcaios, dc soric quc
ianlcn ainda Iojc usan dclcs os rcis da Pcrsia.
Enquanio aos canclos, so scrviran ara aicrrar
os cavalos, nao fizcran ncn rccclcran ncnIun
csirago, orquc os cavalos nao sc aroinavan.
Assin, nao olsianic arcccr quc foran uicis,
Iojc ncnIun gucrrciro gasia icno cn os criar
ara os acosiunar aos ccrccios lclicos. Ouira
vcz voliaran a fazcr scu aniigo scrvio andando
nas lagagcns.
Tomada de Sardes Dilogo entre Ciro e Creso
As iroas dc Ciro ccaran, c osiadas as
rccisas scniinclas, cnircgaran-sc ao rcouso.
Crcso fugiu inconiincnii ara Sardcs con scu
ccrciio, c os ccrciios das ouiras nacs
uscran-sc duranic a noiic cn caninIo ara
suas airias con a naior vclocidadc. Ao clarcar o
dia, Ciro dirigiu-sc logo solrc Sardcs, c cIcgado
quc foi aos nuros dcsia cidadc, diss as
naquinas c as cscadas cono ara un assalio; c
na noiic incdiaia fcz sulir cla aric nais
cscarada da nuralIa alguns caldcus c crsas,
314
guiados or un crsa quc fora cscravo dc un dos
guardas da cidadcla c iinIa arcndido o caninIo
da ara o rio.
EsalIada a noicia da ionada da cidadcla,
iodos os ldios quc guarnccian as nuralIas
fugiran ara ondc udcran. Ao alvorcccr da
nanIa Ciro cnirou na cidadc, c ordcnou quc
ncnIun soldado alandonassc scu osio. Crcso,
cnccrrado no alacio, cIanava Ciro cn alias
vozcs. Ciro dciou una guarda no alacio dc
Crcso, dirigindo-sc cidadcla, noiou quc a aric
da guarniao quc sc conunIan dc crsas
csiava ccrccndo as suas funcs, c dos caldcus
viu soncnic as arnas. Elcs iinIan ido saqucar
as Ialiiacs. Ciro cIanou os caiiacs dos
caldcus, c falou ncsics icrnos.
Scarai-vos dcsdc ja dc ncu ccrciio. Eu
nao conscniirci quc icnIan naior quinIao os
soldados quc falian aos scus dcvcrcs. Salci quc
cu iinIa dcicrninado fazcr-vos os nais ricos dc
iodos os caldcus, a vos quc nc icndcs
aconanIado ncsia ccdiao. Agora, nao vos
causc adniraao sc fordcs cnconirados cn vossa
rciirada or ininigos sucriorcs cn foras.
Ao ouvircn csias alavras, os caldcus
ficaran ossudos dc susio, c cdiran a Ciro quc
rcrinissc sua colcra, quc clcs lIc cnircgavan
iudo quc Iavian saqucado.
315
Eu nao rcciso dc nada disso rcsondcu
Ciro. Sc qucrcis acalnar ninIa colcra, cnircgai
iudo quc saqucasics aos soldados quc nao saran
da cidadcla; orquc iudo ira lcn sc iodo o
ccrciio soulcr quc os soldados quc guardan
scus osios sao os quc icn naior rcconcnsa.
Assin foi cccuiado. Ciro asscniou o cano
na aric da cidadc quc julgou nais ooriuna
ara isso, c nandou quc janiasscn scn largar as
arnas.
Dcois disio, Ciro nandou vir Crcso sua
rcscna. Crcso, assin quc o viu, cclanou.
Eu vos saudo, scnIor. Tal c o nonc quc a
foriuna quis quc daqui cn dianic vos iivcsscis c
cu vos alicassc.
Eu ianlcn vos saudo, Crcso dissc Ciro
visio quc anlos sonos Ioncns. Qucrcr-nc-cis
dar un consclIo?
Oala iornou Crcso quc cu ossa scr-
vos uiil; isso scria iralalIar ianlcn ara a
ninIa uiilidadc.
Ouvi, ois rcdarguiu Ciro. Mcus
soldados icn andado cosios s fadigas c aos
crigos, c agora quc sc vccn dc ossc da cidadc
nais rica da sia, ccciuando Dalilnia, c dc
jusiia quc scjan conicnlados. Sci quc nao
316
odcrci coniar or nuiio icno con sua
olcdicncia sc clcs nao vircn o fruio dc scus
iralalIos. Nao qucro cnircgar a cidadc
ilIagcn, orquc ficaria dcsiruda, c ncsic caso
sao os naus os quc nais arovciian.
Ouvindo isio, Crcso dissc.
Conscnii quc cu ariicic a alguns dos
aliados dc ninIa sclcao quc cu alcancci dc vos
nao Iavcr saquc, c nao lIcs scrcn iirados os
filIos c as csosas; c cu roncio quc con a
nclIor voniadc os ldios, Ioncns c nulIcrcs,
virao ofcrcccr-vos iudo quc Ia dc rccioso cn
Sardcs; c ara o ano vcrcis csia cidadc ouira vcz
alundando cn riquczas; nas sc a cnircgasscis ao
saquc, ianlcn crcccrian as arics, fonic dc
riquczas. A vos, dcois dc vcrdcs as rcciosidadcs
quc vos ofcrcccn, fica-vos o arlirio dc cnsardcs
accrca da ilIagcn. Princiro quc iudo nandai
luscar os ncus icsouros quclcs cn cujas naos
os dcosiici.
Arovados os consclIos dc Crcso, Ciro dissc-
lIc.
Dcclarai-nc ara quc scrviran as
rcsosias do oraculo dc Dclfos; orquc nc consia
quc scnrc vcncrasics nuiio a Aolo c scguisics
scnrc os scus rccciios.
317
Oala quc assin fora rcsondcu Crcso;
nas cu dcsdc o rincio ofcndi o Dcus.
Cono foi isso? rcdarguiu Ciro; csiou
adnirado.
Crcso rcsondcu ncsic icor.
Andando cu ara consuliar Aolo solrc o
quc dcvia fazcr, rincirancnic quis salcr sc
odia confiar-nc cn scus oraculos. Eniao
aconicccu-nc con o Dcus o quc cosiuna
aconicccr con os Ioncns Ionrados, os quais nao
consagran sua anizadc a qucn nao icn nclcs
confiana. ConIcccndo ncu crrado
conoriancnio, c acIando-nc nuiio longc dc
Dclfos, nandci crguniar-lIc sc cu icria filIos.
Ao rincio nao nc dcu rcsosia. Eniao cnvici-
lIc nuiias dadivas dc ouro c raia, sacrifiquci-
lIc nuiias viinas, c assin alacado rcsondcu-
nc quc cu Iavia dc icr filIos, nas ncnIun nc
dcu alcgria. un c nudo, ouiro, doiado dc
cgrcgias qualidadcs, norrcu na flor dos anos.
AcalrunIado cla soric dcsasirosa dc ncus
filIos, ouira vcz nandci a Dclfos crguniar o quc
dcvia fazcr ara vivcr fcliz os dias quc nc
rcsiavan dc vida. A rcsosia foi. ConIccci-vos,
Crcso, c vivcrcis fcliz. Alcgrci-nc con csic
vaiicnio, or inaginar quc dcscjava ninIa
vcniura qucn a fazia dccndcr dc coisa iao facil.
Na vcrdadc cu ondcrava quc conIcccr os ouiros
318
scria ou nao ossvcl; nas quc conIcccr-sc a si
scria scnrc faclino. Dcsdc csic icno,
cnquanio vivi cn az, a noric dc ncu filIo cra o
unico noiivo quc iinIa ara nc quciar da
foriuna; nas dcois quc o rci da Assria nc
crsuadiu a niliiar conira vos, a iodos os crigos
nc cus; nas dc iodos nc livrci, orquc ianio
quc nc rcconIcci incaaz dc vos fazcr gucrra,
quis Dcus quc cu c ninIas iroas nos
rciirasscnos incoluncs. Agora, orcn, cnfaiuado
con ninIas riquczas, con os cncnIcs dos quc
nc qucrian clcgcr ara scu cIcfc, con os
rcscnics quc coniinuancnic nc cnviavan, con
as lisonjas dos quc nc dizian quc sc cu quiscssc
scr gcncral iodos nc olcdcccrian, c cu viria a scr
o naior dos noriais; con iudo isio cnfaiuado,
quando iodas as nacs vizinIas nc noncaran
gcncral-cIcfc da ccdiao, acciici o gcncralaio,
crcndo quc dcsia nancira iocava o aogcu da
gloria. Eniao nc conIcci; orquc julgava scr
caaz dc vos fazcr gucrra, scndo vos dcsccndcnic
dos dcuscs, csiirc dc sanguc rcal, c culiivador
das viriudcs dcsdc os rinciros anos, c icndo cu
or rinciro asccndcnic rcal un Ioncn quc,
scgundo ouo dizcr, cra cscravo quando suliu ao
irono. Por dcsconIcccr csias coisas sou con
razao casiigado. Mas agora, Ciro, quc nc
conIco, crcs quc Aolo falou vcrdadc quando
dissc quc cu Iavia dc scr fcliz quando nc
319
conIcccssc? Fao-vos csia crgunia orquc nc
arccc quc odcis rcsondcr-nc ooriunancnic.
Ciro rcsondcu.
Sou cu, Crcso, qucn vos cdc un
consclIo a csic rcsciio. Pcnsando cn vossa
fclicidadc rcicriia, icnIo conaiao dc vos, c vos
dou ja a ossc c o gozo dc vossa csosa, dc
vossas filIas (orquc sci quc as icndcs} dc vossos
anigos, dc vossos doncsiicos, c dc vossa
cosiunada ncsa. So vos rolo os conlaics c as
gucrras.
Por Juiicr cclanou Crcso nao
lusqucis ouira rcsosia accrca dc ninIa
fclicidadc. O gozo do quc vos acalais dc
ncncionar nc fara assar a vida quc cn gcral sc
diz scr a nais vcniurosa, c quc scgundo cnso o c
cfciivancnic.
Ciro crguniou.
Mas qucn Ia quc dcsfruic cssa vida
vcniurosa?
Crcso rcsondcu.
MinIa nulIcr, quc dcsfruia cono cu iodos
os lcns c iodas as dclcias, nas scn ariiciar
dos cuidados da gucrra c das clcjas. E visio quc
rocurais ara nin a vcniura quc cu rocurava
320
ara aqucla quc cu nais csiinava no nundo,
arccc-nc quc Aolo c crcdor dc naiorcs dadivas.
Ciro adnirava a scrcnidadc dc csriio quc
Crcso crinia cn suas alavras. E daqui cn
dianic scnrc o irouc consigo cn iodas as suas
ccdics, ou orquc julgassc uiil sua
conanIia, ou ara sc livrar das inquiciacs
quc clc odia susciiar-lIc.
Morte trgica da princesa Panteia
Dcois disio cnircgaran-sc ao sono. No
scguinic dia, Ciro convocou scus anigos c os
caiiacs dc ccrciio; a uns ordcnou quc
rccclcsscn os icsouros dc Crcso, c a ouiros quc
dcsscs icsouros rincirancnic iirasscn ara os
dcuscs a aric rcscriia clos nagos; c
cncaioiado o rcsio, o uscsscn solrc carros, c
disiriluindo csics soric, os conduzisscn or
ondc a narcIa cra dirigida, ara icr nas ocasics
con quc rcniar os lcncncriios. Esias ordcns
foran cccuiadas.
Ciro cIanou alguns dc scus saicliics, quc
rcscnics sc acIavan, c fcz csia crgunia.
Algun dc vos viu Alradaias? Causa-nc
adniraao quc clc, quc aniudc nos frcqucniava,
agora nao aarca.
ScnIor rcsondcu un Alradaias ja
nao cisic, norrcu no cano dc laialIa quando
321
arrcncssava scu carro conira os cgcios. Os
ouiros, ccciuando os conanIciros dc
Alradaias, voliaran cosias, scgundo sc conia,
assin quc ouviran os csquadrcs cgcios. Corrc
a noicia quc sua nulIcr uscra o cadavcr solrc
o carro cn quc cosiunava andar, c sc
iransoriara s nargcns do Paciolo, c cnquanio
scus cunucos c criados csiao alrindo cn un alio
una cova ara cnicrra-lo, cla, scniada no cIao,
susicnia solrc os joclIos a calca do cadavcr, c
o cnfciia con scus rorios ornaios.
Ao ouvir csias noicias Ciro laicu con a nao
solrc a coa, c noniando a cavalo; aconanIado
dc nil cavalciros, cncaninIou-sc ao lugar ondc
sc assava iao irisic ccna. Fcconcndou a
Cadaias c Colrias quc o scguisscn con as
dccoracs funclrcs quc udcsscn alcanar,
ara anorialIar un anigo lcal c valoroso, c aos
quc iinIan ali nanadas dc lois, cavalos, ou
rclanIos dc qualqucr casia dc gado, as lcvasscn
ao lugar ondc soulcsscn quc clc csiava, ara
sacrificar aos nancs dc Alradaias.
Assin quc viu a rinccsa scniada no cIao c o
dcfunio csicndido, Ciro dcrranou lagrinas, c
cclanou.
alna loa c ficl, assin ic scarasic dc
nos.
322
E cgando na nao do cadavcr, csia sc
dcsuniu ao coro. Un cgcio a iinIa nuiilado
con sua csada.
Isio caccrlou a afliao dc Ciro. Panicia
lcvaniava griios dc dor, c cgando na anuiada
nao, a iornou a unir ao coro, c dissc.
Todas as arics do cadavcr sc acIan ncsic
ncsno csiado. Mas ara quc o conicnlais!
Ccriancnic cu icnIo a cula dc lIc icr
aconiccido isio; nas ialvcz vos nao scjais ncnos
culado. Eu, louca, inccssanicncnic lIc
aconsclIava quc iralalIassc or sc iornar crcdor
dc vossa anizadc, c clc nao curava dc ouira coisa
nais do quc rcsiar-vos cnincnics scrvios.
Morrcu, c vcrdadc, scn noia dc infania, c cu, quc
lIc dci a noric con ninIas coriacs, ainda
csiou scniada con vida.
Ciro, quc vcriia lagrinas cn silcncio,
lcvaniou cniao a voz, c cclanou.
Panicia, vosso narido icvc un fin glorioso,
norrcu nos lraos da viioria. Vcsii-o con csias
lugulrcs dccoracs. (Colrias c Cadaias ja
csiavan rcscnics}. Todas as Ionras lIc scrao
iriluiadas; scr-lIc-a crguido un nausolcu digno
dc vos c scr-lIc-ao inoladas as viinas quc
convcn a un Ioncn viriuoso. Vos nao ficarcis
soliiaria, vossa salcdoria c viriudc nc olrigan a
Ionrar-vos cn iudo, c vos farci conduzir ara
323
ondc quiscrdcs. Nao icndcs nais quc dcclarar
ara ondc qucrcis scr iransoriada.
Nao dcsconficis rcsondcu Panicia
quc cu vos nao indiquc o lugar ara ondc qucro
scr guiada.
Ciro rciirou-sc, lancniando a soric dc
Panicia, viuva dc ial varao, c a soric dcsic varao,
condcnado a nao vcr nais ial csosa. Panicia
ordcnou aos cunucos quc csiivcsscn auscnics,
cnquanio cIorava con dcsafogo; c sua ana
dissc quc sc dciassc csiar c lIc ordcnou quc
dcois dc sua noric a cnvolvcssc a cla c a scu
csoso na ncsna norialIa. A ana fcz diligcncia
or dissuadi-la dc scu inicnio; nas cono nao
udcssc conscgui-lo, c a vissc indignada, scniou-
sc cIorando. Panicia ua or un unIal, con
quc Ia nuiio icno andava rcvcnida, c sc
airavcssa con clc, firnando a calca solrc o
ciio do cadavcr dc scu narido. Assin acalou os
dias a lcla Panicia. A ana arrancou griios dc
afliao, c anorialIou anlos, cono lIc fora
ordcnado.
Infornado do quc iinIa succdido, Ciro
consicrnado corrc a vcr sc ainda odia acudir. Os
cunucos, quc cran ircs, suicidaran-sc no ncsno
lugar ara ondc Panicia os iinIa nandado,
acnas foran infornados dc sua noric. Conia-sc
quc ainda Iojc cisicn os iunulos lcvaniados
324
aos dois cnjugcs c aos cunucos. No alio dc una
coluna csiao cscriios cn caracicrcs srios os
noncs dos dois csosos c nais alaio csiao ircs
colunas con csia inscriao. Dos cunucos". Ao
aroinar-sc, Ciro adnirou o conoriancnio dc
Panicia, c rciroccdcu ossudo dc irisicza.
Dcois, solcnizou scus funcrais, c nandou,
scgundo dizcn, inaugurar un nagnfico
nausolcu.
Expedio Cria Expedio Frgia
Na Caria, as colcrio dc raas forics, Iouvc
or csic icno una rcvoluao c anlos os
ariidos cdiran socorro a Ciro. Ciro, quc
crsisiia cn Sardcs, cnicndcndo na consiruao
dc naquinas c aricics ara dcrrilar os nuros dos
quc nao quiscsscn olcdcccr, cnviou Caria con
un ccrciio Adusio, Ioncn nao ninguado dc
rudcncia ncn dc coragcn, c nuiio jovial. Os
cilcios c os crios nui roniancnic sc uniran a
csia ccdiao. Por csic noiivo nao foran
govcrnados or sairaas crsas, nas rcgidos or
rncics dc sua naao. Soncnic agavan un
iriluio, c fornccian iroas, quando cran
rccisas.
Adusio cIcgou Caria icsia do ccrciio, c
logo sc lIc arcscniaran cnviados dc anlas as
arcialidadcs, roniificando-sc a rccclc-lo cn
suas cidadcs con a condiao dc Iosiilizar os
conirarios. Adusio roccdia do ncsno nodo con
325
as duas faccs. a cada una dizia quc iinIa nais
jusiia quc a coniraria c quc cra nisicr oculiar-
lIc csias rclacs dc anizadc, quc con cla
naniinIa, ara odcr aanIa-la dcsrcvcnida.
Pcdia quc sc cclclrassc un jurancnio rccroco c
sinccro, clo qual os carios afirnasscn rccclc-lo
cn scus nuros ara lcn dc Ciro c dos crsas, c
clc cnirassc a ara lcn dos quc o rccclcsscn.
Assinados csics ariigos or Adusio c clos dois
ariidos, nas ncnIun dcsics salcndo o quc scus
conirarios raiicavan, o gcncral crsa cnirou nas
raas c nclas sc csialclcccu.
Assin quc ananIcccu, scniado no ncio do
ccrciio, convocou os cIcfcs dc anlas as faccs;
os quais, olIando uns ara os ouiros, sc
agasiavan cnsando icr sido iludidos. Adusio
falou-lIcs ncsics icrnos.
Eu jurci quc Iavia dc cnirar cn vossas
cidadcs soncnic ara lcncfcio dos quc nc
rccclcsscn. Ncsic rcssuosio, sc cu Iosiilizassc
a qualqucr dos ariidos, crcio quc ninIa cnirada
scria cn rcjuzo dos carios. Mas sc cu vos dcr a
az, c a anlos conccdcr quc culiivcn a icrra cn
scgurana, julgo icr vindo aqui ara vosso lcn.
Dc Iojc cn dianic c rcciso quc Iaja cnirc vos
un concrcio rccroco dc anizadc. lavrai o
cano scn icrror c ligai-vos or vnculos dc
arcnicsco. O quc nao concorrcr ara a
326
rcalizaao dcsics rincios icra or ininigo a
Ciro c a nos.
Eniao alriran-sc as orias das cidadcs; as
csiradas vian-sc coalIadas dc viandanics, quc
ian dar os rccrocos aralcns, os canos vian-
sc colcrios dc colonos, fazian fcsias cn conun,
iudo rcsirava az c alcgria. Enircianio cIcgaran
cnviados dc Ciro, quc crguniavan sc Iavia
ncccssidadc dc iroas c dc naquinas. Adusio
rcsondcu quc o ccrciio dc scu conando ja
odia scr cnrcgado cn ouira ccdiao; c s-
sc cn narcIa, guarnccidas as raas forics. Os
carios cdiran-lIc quc ficassc, c cono clc nao
anussc, nandaran cdir a Ciro quc o noncassc
sairaa daqucla rovncia.
Duranic csics aconiccincnios, Ciro iinIa
cnviado Hisiascs con un ccrciio Frgia do
Hclcsonio; c cIcgada dc Adusio, ordcnou a
csic gcncral quc sc fossc unir con Hisiascs,
ara quc nais dcrcssa os ininigos sc rcndcsscn
con a noicia da cIcgada dc ouiro ccrciio. Os
grcgos do liioral oliivcran fora dc dadivas nao
rccclcr iroas larlaras cn suas cidadcs, c
soncnic agaran un iriluio, c fornccian iroas,
quando Ciro nandava. O rci da Frgia, orcn,
rcarava-sc ara dcfcndcr suas forialczas, c
assin o dcclarou; nas dcsanarado or scus
rinciais gcncrais, lanou-sc nos lraos dc
Hisiascs, c cnircgou-sc ncrcc dc Ciro.
327
Hisiascs dciou lcn guarnccidas as raas
forics, c ariiu con o rcsio dc suas foras c con
grandc nuncro dc cavalciros frgios c cliasias.
Ciro iinIa ordcnado a Adusio quc fciia sua
junao con Hisiascs, iroucssc arnados os
frgios quc quiscsscn alraar sua arcialidadc,
iirassc os cavalos c as arnas aos quc ofcrcccsscn
alguna rcsisicncia c olrigassc csics a scguir o
ccrciio con fundas. Tudo foi cccuiado.
Ciro dciou cn Sardcs loa guarniao dc
infaniaria, c ariiu na conanIia dc Crcso, con
grandc nuncro dc carros, dc nuiios c variados
oljcios. Crcso arcscniou a Ciro or cscriio una
caia rclaao do quc os carros lcvavan, c dissc.
Con csia rclaao salcrcis qucn cnircga
oniualncnic iudo quc foi confiado sua guarda,
c qucn nao.
clogiavcl vossa cauicla rcsondcu Ciro
nas cono csscs, a qucn foran confiadas csias
riquczas, sao dignos dc ossu-las, sc ciraviarcn
alguna roularan-sc a si ncsnos.
Diias csias alavras, cnircgou a rclaao a
scus anigos c aos oficiais do ccrciio, ara
salcrcn quais dos dcosiiarios das riquczas
cnircgavan iudo or iniciro, c quais nao.
Tanlcn o aconanIavan alguns ldios, quc clc
via quc folgavan con a clcgancia das arnas, dos
cavalos c dos carros, c quc sc dcsvclavan or lIc
328
rcsiar scrvios. A csics conscniiu quc vicsscn
arnados. Aos quc narcIavan conira voniadc,
iirou-lIcs os cavalos, os quais foran disiriludos
clos crsas quc niliiavan con clc cla rincira
vcz; c qucinadas as arnas, olrigou-os a irazcr
fundas. Igualncnic consirangcu a ccrciiarcn-sc
cn nancjar a funda iodos os soldados vcncidos
quc vinIan dcsarnados; orquc cnsava quc
csia cra a arna nais roria ara cscravos. Os
fundciros, unidos s dcnais iroas, nuiias vczcs
rcsian valiosos scrvios; nas sos, ainda quc
iodos junios, nao rcsisicn a un cqucno nuncro
dc soldados arnados ara conlaicr dc crio.
Tomada de Babilnia
En sua narcIa ara Dalilnia, Ciro vcnccu
os ovos da grandc Frgia, os caadocios c os
aralcs. Con as arnas dcsics ovos arnou
quarcnia nil crsas, forncccu aos aliados nuiios
cavalos dos vcncidos, c aarcccu visia dc
Dalilnia con una cavalaria nuncrosa, nuiios
arquciros c aconiisias c fundciros scn nuncro.
CIcgado visia dc Dalilnia, ccrcou a cidadc
c foi rcconIccc-la con scus anigos c os
rinciais dos aliados. Olscrvadas as nuralIas,
disunIa-sc a rciirar-sc con o ccrciio, quando
saiu da cidadc un dcscrior, quc lIc dissc quc os
lalilnios icncionavan aiaca-lo cn sua rciirada,
orquc, olscrvado do alio das nuralIas, o
ccrciio arccia fraco. Isio nao causava
329
adniraao, orquc scndo nuiio cicnsas as
nuralIas, nao cra ossvcl osiarcn-sc a nuiios
dc fundo.
Con csia noicia, Ciro, osiado no ccniro do
ccrciio con scus saicliics, nandou quc a
infaniaria csada sc csicndcssc or una c or
ouira aric, c fossc colocar-sc or dciras da aric
do ccrciio quc nao fazia novincnios, dc soric
quc as duas onias vicsscn rcunir-sc no ccniro,
ondc clc sc acIava. Dcsia forna Ciro infundiu
confiana nao so aos quc nao sc iinIan novido,
vcndo csics dolradas suas filciras, nas ianlcn
aos quc sc novcran, orquc ficaran ncnos crio
dos ininigos.
Fcunidas as duas onias, o ccrciio fcz alio.
Os soldados csiavan con nais coragcn, uns
aninados or ficarcn colcrios cla rciaguarda,
ouiros con a rcscna dos quc adianic lIcs
ficavan. Con csia cvoluao os soldados nais
valorosos ficavan nas rinciras c uliinas filciras,
no ccniro os ncnos inircidos. Esia disosiao
faciliiava a clcja c incdia a fuga. c quanio nais
sc condcnsava o ccrciio, nais sc accrcava do
gcncral a cavalaria c a infaniaria lcvc, quc
csiavan osiadas nas alas. Assin fornadas, as
iroas sc uscran cn narcIa, rcirogradando
cnquanio csiivcran ao alcancc das scias. Dcois
voliaran, c, avanados alguns assos, viraran
ouira vcz, olIando ara a cidadc. ncdida quc
330
sc ian afasiando, fazian csias nanolras ncnos
a niudo, c logo quc sc julgaran a colcrio do
crigo, narcIaran scn inicrruao, aic quc
cIcgaran s suas icndas.
Acanadas as iroas, Ciro convocou os
rinciais oficiais, c dissc.
Aliados, olscrvada a cidadc or iodas as
arics, rcconIcci quc ningucn ousara
cnrccndcr iona-la dc assalio, aicnias a
forialcza c aliura das nuralIas. Mas cono os
lalilnios nao sc aircvcn a vir ncdir conosco
suas arnas, quanio nais avuliado for scu
nuncro nais facilncnic os vcnccrcnos cla
fonc. Sc nao roondcs ouira oiniao, a ninIa c
lloqucar a cidadc.
Crisanias crguniou.
O rio quc corrc or ncio da cidadc nao c
nais largo quc dois csiadios?
vcrdadc rcsondcu Colrias c nais
fundo quc a aliura dc dois Ioncns; dc nancira
quc o rio c ara a cidadc un onio dc dcfcsa
naior do quc os ncsnos nuros.
Crisanias iornou Ciro dcicnos o quc
c sucrior s nossas foras, c vanos dcsdc ja
ocuar-nos da falricaao dc un fosso nuiio largo
331
c rofundo, ara odcr scr guardado or una
guarniao nui cqucna.
Traadas cn roda das nuralIas as linIas dc
circunvalaao, c dciado da aric do ncio icrrcno
suficicnic ara a consiruao dc grandcs iorrcs,
Ciro cnicndcu na cscavaao dc una cicnsssina
saa, nandando lanar a icrra ara o lado dos
iralalIadorcs. Princiro consiruiu nas nargcns
do rio iorrcs solrc vigas dc alncira, quc nao
iinIan ncnos do quc ccn cs dc conrincnio
(ainda as Ia naiorcs}, orquc csia nadcira vcrga
dclaio do cso, nancira dos lurros. Ciro
qucria fazcr vcr aos lalilnios quc sc disunIa
ara un longo siio, c quc, quando o rio
conunicassc con a saa, as iorrcs nao
dcsalarian. Tanlcn lcvaniou ouiras nuiias
iorrcs solrc a icrra iirada do fosso, ara odcr
Iavcr grandc nuncro dc coros dc guarda. Tudo
isio cra osio cn cccuao. Os siiiados
cscarnccian do ccrco, orquc iinIan vvcrcs
ara nais dc vinic anos. Infornado disio, Ciro
disiriluiu o ccrciio cn dozc diviscs, ara cada
una dcsias fazcr a guarniao dc un ncs. Os
lalilnios zonlaran ainda nais dcsia ncdida,
inaginando quc os frgios, os ldios, os aralcs c
os caadocios, scndo nais adcrcnics ao scu
ariido do quc ao dos crsas, dcscriarian.
O fosso csiava alcrio. Salcndo quc cn
Dalilnia Iavia una fcsia cn quc iodos os
332
lalilnios assavan ioda a noiic cn lauio
lanqucic, Ciro, assin quc a noiic csalIou scu
cscuro nanio, fcz, fora dc lraos, conunicar o
rio con o fosso. A agua corrcu ara csic duranic
a noiic, c o rio ficou vadcavcl. Ncsias
conjuniuras, Ciro ordcnou aos quiliarcas crsas,
ianio dc infaniaria cono dc cavalaria, quc
conarcccsscn con suas foras divididas cn
dois laialIcs, c nandou quc os aliados
scguisscn os crsas na forna cosiunada.
Eniraran no rio alguns infanics c cavalciros,
ara caninar sc o lciio do rio odia scr isado
scn crigo, c, con a rcsosia afirnaiiva, Ciro
convocou os oficiais dc infaniaria c cavalaria c
falou-lIcs ncsics icrnos.
Anigos, o rio nos franqucia a cnirada na
cidadc. cnircnos ncla confiadancnic, lcnlrando-
nos quc csscs ncsnos conira qucn agora vanos,
ja nos vcnccnos, quando niliiavan juniancnic
con scus aliados, scnrc alcria, nao criurlados
clos cccssos da gula, arnados c cn ordcn dc
laialIa. Agora csiao nuiios cnircgucs ao sono,
nuiios cnircgucs ao vinIo c ncnIun cn ordcn
dc clcja. Quando nos vircn dcniro da cidadc, o
icrror ainda lIcs aiara nuiio nais os lraos. Sc
algun dc vos cnsa nos crigos quc corrcn os
quc cniran cn una cidadc ininiga, or causa
dos iiros quc odcn fazcr dc iodos os cdifcios,
csicja ccrio quc isio c agora a nosso favor, orquc
sc os lalilnios sulircn s casas ara da nos
333
naliraiarcn, icrcnos or nosso lado o dcus
Vulcano. As nadciras nuiio conlusivcis dos
oriicos, as orias dc alncira uniadas dc
lciunc, cn quc o fogo facilinancnic cgara con
o grandc nuncro dc iics, cz c csioa quc
lcvanos, roduzirao cn un insianic una
fornidavcl conflagraao. Dcsia nancira, ou Iao
dc fugir incdiaiancnic das casas, ou Iao dc
norrcr qucinados. Eia, ois, arncno-nos, c cu
irci adianic, qucrcndo Dcus. Cadaias c Colrias,
scdc nossos guias, orquc conIcccis os
caninIos. Assin quc vos virdcs dcniro da cidadc,
cncaninIai-vos cn dirciiura ao alacio dos rcis.
Nao scra dc adnirar dizian os quc
aconanIavan Colrias sc acIarnos alcrias
as orias do alacio, orquc arccc quc ioda a
cidadc icn csiado csia noiic ncrgulIada nas
dclcias dc un suniuoso fcsiin; nas ialvcz
cnconircnos adianic das orias una guarda, quc
scnrc aqui cosiuna scr osiada.
Nao dcsrczcnos ncnIuna advcricncia
iornou Ciro c vanos quanio anics aanIa-los
dcsrcvcnidos.
Diias csias alavras, as iroas sc uscran
cn novincnio. Dos quc foran cnconirados clas
ruas, uns foran norios, ouiros fugiran, ouiros
lcvaniaran griios. Os soldados dc Colrias
ianlcn griiavan cono sc fosscn scus
334
concnsais; c ionando o caninIo nais curio quc
udcran, cIcgaran ao alacio do rci, ondc sc
rcuniran s iroas dc Cadaias. As orias
csiavan fccIadas c a guarda lclia roda dc una
grandc fogucira. Lanan-sc solrc os lalilnios,
quc conunIan a guarda, c os iraian cono
ininigos. Scniido dcniro do alacio o alarido c o
iunulio, o rci nandou salcr o quc cra; c ja scus
saicliics iinIan alcrio as orias, quando os
soldados dc Cadaias sc rcciiiaran dcniro c
foran scguindo os quc lIcs fugian adianic, c
dcscarrcgando golcs solrc clcs, aic quc
cIcgaran junio do rci, quc csiava cn c con a
csada dcscnlainIada. Morrc o nonarca, c
iodos quc con clc sc acIavan, ainda quc
rcicndcran uns dcfcndcr-sc, ouiros fugir. Ciro
nandou a difcrcnics conanIias dc cavalaria,
quc corrcndo as ruas da cidadc, naiasscn iodos
quc cnconirasscn clas ruas, c anunciasscn cn
linguagcn siraca aos quc nao iinIan sado dc
suas casas, quc sc conscrvasscn nclas sol cna
dc scrcn norios. Esias ordcns cran cccuiadas.
Cadaias c Colrias fizcran sua junao con o
grosso do ccrciio, logo agradcccran aos dcuscs
or icrcn casiigado un rci nio, c lcijavan as
naos c os cs dc Ciro, ao ncsno icno quc dc
alcgria dcrranavan coiosas lagrinas. Assin quc
ananIcccu, c as guarnics das iorrcs foran
infornadas da ionada da cidadc c da noric do
rci, cnircgaran-sc. Ciro logo ionou ossc dclas, c
335
lIcs s novos rcsdios. Conscniiu quc os
norios fosscn cnicrrados or scus arcnics; c
or arauios nandou ullicar quc iodos os
lalilnios cnircgasscn as arnas, c quc sc cn
qualqucr casa alguna sc cscondcssc, iodos
norrcrian. A olcdicncia foi oniual, c Ciro as
nandou dcosiiar nas iorrcs, ara csiarcn
ronias sc fosscn ncccssarias. Dcois disio
cIanou os nagos, c cono a cidadc foi ionada
or fora dc arnas, ordcnou-lIcs quc dcdicasscn
aos dcuscs as rincias dos dcsojcs c os
icnlos. Disiriluiu as casas dos ariicularcs c os
alacios dos nagnaias clos quc clc cria icrcn
rcsiado nais cnincnics scrvios, c ouvia as
rcclanacs dos quc sc julgavan lcsados a csic
rcsciio. Dc rcsio, dccrciou quc os lalilnios
culiivasscn a icrra, solvcsscn os iriluios, c
sofrcsscn o donnio dc scus novos scnIorcs; c
quc os crsas, os quc dcsfruiavan as ncsnas
rcgalias quc os crsas, c os aliados quc
quiscsscn ficar con clc, cono scnIorcs sc
scrvisscn dos lalilnios.
Ciro pretende tornar-se menos acessvel aos seus
Ciro, quc ja dcscjava scr cn iudo iraiado con
as conicnlacs quc julgava convir cn a un rci,
quis alcanar isio con o arcccr dos anigos, ara
quc nao susciiassc a ncnor invcja o aarcccr
raras vczcs cn ullico, c con najcsioso aaraio.
Eis o ariifcio quc idcou. Un dia cla nanIa foi
336
ocuar un lugar, quc inaginou nais ooriuno, c
aqui dava audicncia a iodos; rcsondia-lIcs c os
dcscdia. EsalIada csia noicia, Iouvc grandc
concurso, c disuiava-sc solrc qucn Iavia dc scr
rinciro adniiido. Os guardas disiinguian uns
dos ouiros cono odian, ara lIcs dar
rincirancnic accsso. Quando Ciro via algun dc
scus anigos acriado no ncio da cIusna, dava-
lIc a nao, uava-o ara si c dizia-lIc.
Anigos, cscrai aqui cnquanio a nuliidao
sc nao dissia. dcois convcrsarcnos voniadc.
Os anigos cscravan; nas a nuliidao ia
cngrossando cada vcz nais, aic quc cIcgou a
noiic scn clc icr iido ocasiao dc lIcs falar. Eniao
dissc Ciro.
Anigos, c icno dc nos rciirarnos. Vindc
ananIa ccdo, orquc icnIo quc vos falar.
Os anigos ariiran dc loa voniadc c a ioda
rcssa, ois iinIan assado iodo o dia scn
saiisfazcr suas ncccssidadcs. Dcois
dcscansaran. No dia scguinic Ciro arcscniou-sc
no ncsno lugar, c a aflucncia foi nuiio naior,
ncsno anics quc os anigos conarcccsscn.
Ciro, orcn, fornou cn roda dc si un crculo dc
lancciros crsas, c dcu ordcn ara nao dciar
cnirar scnao scus anigos, os caiiacs crsas c
aliados; c congrcgados csics, rcciiou a scguinic
oraao.
337
Anigos c aliados, aic agora oliivcnos iudo
quc icnos cdido aos dcuscs; or isso nao Ia
noiivo ara nos quciarnos dclcs. Mas sc o fruio
dos grandcs fciios c nao odcr vivcr iranquilo,
ncn gozar da convivcncia dos anigos, cu
rcnuncio a ial vcniura. Onicn olscrvasics quc a
audicncia, concando cla nanIa, ainda nao
csiava noiic concluda; c Iojc vcdcs aqui naior
concorrcncia quc onicn, quc nos vcn inconodar.
Sc cu nc sujciiassc a isio, ouco fruiranos
nossa nuiua conanIia, c cu ouca
iranquilidadc odcria dcsfruiar. Ouira coisa quc
faz rir, c quc scndo cu, cono c naiural, afcioado
a vos, c conIcccndo acnas un ou ncsno
ncnIun dcsscs concorrcnics, iodos clcs
cnicndcn quc sc no acriao udcrcn assar
adianic, Iao dc scr adniiidos rinciro quc vos
audicncia. Eu dcscjava quc os quc quiscsscn
alguna coisa dc nin, fosscn rincirancnic icr
convosco, ara dc vos rccclcrcn a faculdadc dc
nc falarcn. Talvcz algucn nc crgunic or quc
nao ionci cssa dcicrninaao logo dcsdc o
rincio, c nc fazia accssvcl a iodos. Eu iinIa a
idcia quc na gucrra o gcncral dcvc scr infornado
dc iudo, c dcvc r cn raiica os ncios
convcnicnics, scn inicror a ncnor dclonga; c
quc o gcncral quc sc fazia ouco visio dciava dc
fazcr nuiias coisas ncccssarias. Agora, orcn,
quc csia acalada una gucrra iao iralalIosa,
arccc-nc quc ncu csriio dcvc gozar dc algun
338
rcfrigcrio. Porianio, csiando cu vacilanic solrc a
rcsoluao quc dcva ionar ara scgurar nossos
inicrcsscs c os dos quc nos rclcva roicgcr,
conIa cada un dc vos o quc julga nais a
roosiio.
Tal foi a oraao dc Ciro. Arialazo, aquclc quc
cn ouiro icno iinIa diio scr arcnic dc Ciro,
s-sc cn c, c dissc.
Agisics adcquadancnic, sujciiando o
oljcio discussao. En vossa ucrcia dcscjci
cnirar no rol dc vossos anigos; nas noiando quc
nao carcccis dc ncus scrvios, cnvcrgonIava-nc
dc andar visiiando-vos. Aconicccu, dcois, quc
vos cncnIasics cn quc cu lcvassc aos ncdos as
ncnsagcns dc Ciaarcs, c cu cscrava quc sc
dcscncnIassc idoncancnic csia nissao, Iavia
dc scr adniiido vossa faniliaridadc, c gozaria
dc vossa conanIia o icno quc cu quiscssc.
Mcu conoriancnio ncsia conissao foi clogiado
or vos. Dcois vicran os Iircanios soliciiar a
nossa anizadc, cn ocasiao quc nuiio
rccisavanos dc aliados, c cniao os rccclcnos
con os lraos alcrios. Quando o acanancnio
dos advcrsarios caiu cn nosso odcr, crcio quc
nao iivcsics vagar ara dc algun nodo nc
conicnlardcs, c fccIci a isio os olIos, Cadaias c
Colrias alraaran nosso ariido, o quc nc
cncIcu dc razcr, acsar dc sc iornar ainda nais
difcil o gozo dc vossa convivcncia. En scguida
339
fizcran-sc nossos anigos os sacas c os cadusios;
c cniao foi nisicr quc vos iivcsscis con clcs ccria
dcfcrcncia, cono clcs iinIan convosco. Quando
cIcganos ao lugar dc ondc Iavanos ariido,
vcndo-vos lidando con cavalos, carros c
naquinas, cri quc logo quc csiivcsscis
dcsocuado, assarcis conigo alguns insianics.
CIcgou a icrrvcl nova dc quc iodas as nacs sc
confcdcravan conira nos. cu conIcci a
inoriancia da nova, c logo rcvi quc sc a foriuna
nos favorcccssc, cu dcsfruiaria diuiurnancnic
vossa convivcncia. Agora vcnccdorcs cn una
grandc laialIa, icnos cn nosso odcr Sardcs,
Crcso c Dalilnia. iudo suoria nosso jugo.
Assin Miira nc ajudc, cono c vcrdadc quc onicn
cu nao cIcgaria ao c dc vos sc nao fosscn as
disuias, quc con nuiios iivc; c quando nc
dcsics a nao c nc nandasics cscrar, iodos
noiavan quc cu assaria iodo o dia scn concr
ncn lclcr. Porianio, sc c ossvcl quc os quc
rcsiaran nais valiosos scrvios, icnIan nais
quinIao dc vossa convivcncia, lcn csia. alias,
vou anunciar dc vossa aric quc sc rciircn iodos,
cccio nos, quc dcsdc o rincio icnos sido
vossos anigos.
Esia conclusao fcz rir Ciro c ouiros nuiios.
O crsa Crisanias lcvaniou-sc, c falou dcsia
nancira.
340
Ciro, con razao cn ouiro icno crcis
accssvcl a iodos, nao so clos noiivos quc
cuscsics, nas ianlcn orquc nao cranos
crcdorcs dc ncnIuna ariicular conicnlaao
vossa. Nos scrvanos ianlcn a nossa causa; c
rclcvava quc conciliasscis a afciao dos soldados,
ara quc clcs gosiosancnic sc cuscsscn aos
iralalIos c aos crigos. Agora, orcn, quc ja sc
nao da o ncsno caso, c c rcciso quc coniraiais
ouiras anizadcs quc julgardcs ooriunas, c
rorio quc icnIais una Ialiiaao fia. Pois
cono Iavcis dc dcsfruiar vosso gcncralaio, sc vos
soncnic fordcs rivado dc una Ialiiaao, quc c
a coisa nais sagrada, nais jucunda, nais
lcgiina, quc o Ioncn odc ossuir? E crcdcs
quc nos nao cjanos dc vos vcr suoriar as
inicncrics da csiaao, Ialiiando nos cn nossas
noradas, c icndo nais conodidadcs quc vos?
O discurso dc Crisanias foi alaudido.
Ciro fortifica Babilnia
Ciro cnirou no alacio c aqui lIc foran
cnircgucs os icsouros vindos dc Sardcs. Assin
quc cnirou, fcz sacrifcios rincirancnic a Vcsia,
dcois a Juiicr rci, c s ouiras divindadcs quc
os nagos lIc aoniavan. Dcois dcsias
ccrinnias rcligiosas, consagrou sua aicnao a
ouiros oljcios. Noiando a scu rcsciio, quc
icniava govcrnar nuiios Ioncns, c vivcr na nais
fanosa das cidadcs, nas cidadc quc lIc cra
341
circnancnic infcsia, julgou ncccssario insiiiuir
una guarda ara sua scgurana; c cono
cnsassc quc cn ncnIuna aric sc csia nais
cosio ao crigo do quc ncsa, no lanIo c na
cana, cscolIcu cssoas dc confiana quc o
scrvisscn ncsics nisicrcs.
Inaginava Ciro quc nao odia scr ficl
ncnIun Ioncn quc a ouircn iriluiassc nais
anizadc do quc quclc a qucn scrvia, c quc os
quc icn filIos, nulIcrcs dc scu ncsno gcnio, ou
ouiros oljcios dc sua afciao anorosa, dcdican-
lIcs rincialncnic sua csiina; c quc os
cunucos, scndo rivados dcsias inclinacs, sc
afcioan nuiio quclcs quc os odcn cnriqucccr,
livrar dc insulios, c cncIcr dc Ionras. E julgava
Ciro quc ningucn cra caaz dc fazcr nais
lcncfcios do quc clc. Alcn disso os cunucos,
scndo iraiados con dcsrczo clos ouiros
Ioncns, rccisavan dc qucn os roicgcssc; c
ningucn Iavcria quc nao quiscssc icr lcno
asccndcnic solrc clcs, sc nao fossc roilido. Quc
duvida odc Iavcr cn conccdcr un cargo
Ionroso a un cunuco ficl? Ciro nao acrcdiiava no
quc sc dizia dc scrcn ncnos valorosos os
cunucos. Faciocinava or analogia do quc via nos
ouiros aninais. Os cavalos fogosos, quando
casirados, crdcn a voniadc dc nordcr c a
naiural fogosidadc, c nao sao ncnos rorios
ara a gucrra; os iouros crdcn sua fcrocidadc c
olsiinaao c fican con as ncsnas foras ara os
342
iralalIos; do ncsno nodo os cacs nao iornan a
dcsanarar scus donos c nao sao iorcs ara
guardar c caar. Tanlcn os Ioncns sao nais
sosscgados, nao olcdcccn ncnos oniualncnic,
nao sao iorcs cavalciros, ncn iorcs aconiisias,
ncn sao ncnos avidos dc gloria; c conIccc-sc
ianio na gucrra cono na caa, quc a cnulaao
assisic cn sua alna. A rcsciio dc sua lcaldadc, c
na noric dc scus scnIorcs quc clcs dao os
rinciais docuncnios. Ningucn nais do quc
clcs, na advcrsidadc dc scus scnIorcs, fornccc
nais noias dc fidclidadc. E sc crdcn alguna
coisa das foras cororais, na gucrra o fcrro
iguala o fraco ao foric.
Con csias idcias, Ciro concou clos
oriciros, c cons dc cunucos ioda a sua
guarda c noiando quc nao cra suficicnic csia
guarda, aicndcndo ao grandc nuncro dc
nalfazcjos, ondcrava quais, cnirc os ouiros
Ioncns, scrian os nais ficis, ara con clcs
guarncccr o cicrior do alacio. E olscrvando quc
os crsas quc ficaran na airia, assando una
vida niscravcl c iralalIosa, or sua olrcza, cla
csicrilidadc do icrrcno, c or icrcn dc ganIar o
ao con o suor dc scu rosio, qucrcrian dc loa
voniadc vir ccrccr csia funao, cscolIcu cnirc
csics dcz nil lancciros, ara dc dia c dc noiic lIc
guardarcn o alacio, quando nclc csiivcssc
rcscnic, qucr auscnic; s aqui una loa
guarniao, aga cusia dos lalilnios, orquc
343
qucria rcduzi-los olrcza c aos liniics dc scus
dcvcrcs, c assin dcfrauda-los dc iodos os
rccursos.
A guarda insiiiuda ara scgurana cssoal
dc Ciro c a guarniao dc Dalilnia icn cisiido
aic Iojc. Considcrando cono conscrvassc scus
donnios c os acrcsccniassc dc novas acIcgas,
Ciro rcflciiu quc o cqucno nuncro dcssas iroas
assalariadas nao cra surido or scu valor, quc
nao cccdia aos dos ovos vcncidos. Assin
dcicrninou conscrvar junio dc si os valcnics quc
o conduziran viioria, c fazc-los crsisiir na
culiura das viriudcs. E ara dciar iransluzir quc
nao cra una ordcn quc lIcs iniinava, nas
qucrcndo quc clcs conIcccsscn a inoriancia da
sua csiada aqui, c os inicrcsscs dc qucn culiiva
as viriudcs, convocou os Ionoiinos, iodos
aquclcs cuja assisicncia cra ncccssaria, c iodos
quc cran or clc rcuiados dignos conanIciros
dc scus iralalIos c dc sua gloria, c rcciiou csic
discurso.
Anigos c aliados, grandcs graas dcvcnos
dar aos dcuscs or nos conccdcrcn iudo aquilo
dc quc nos julgavanos dignos. Agora ossunos
un as csaoso c fcriil, c Iavcnos dc scr
susicniados or aquclcs ncsnos quc culiivan os
canos, c icnos casas noliliadas. NcnIun dc
vos cnsc quc isio c ossuir o alIcio. una lci
dc iodos os icnos, quc, conquisiada una
344
cidadc, assan ao odcr dos conquisiadorcs as
cssoas c os Iavcrcs dos vcncidos. Porianio, nao
c injusiancnic quc sonos scnIorcs; clo
conirario, iodas as conccsscs quc fizcrnos aos
ininigos dcvcn clcs airiluir filaniroia nossa.
Eu vou cor a nancira or quc cnicndo quc nos
dcvcnos conoriar daqui cn dianic. Sc nos
cnircgasscnos ncgligcncia c voluiuosidadc dos
covardcs (csics crccn quc o iralalIo c a naior
das niscrias c a ociosidadc o naior dos razcrcs}
cn lrcvc viranos a scr inuicis ara nos ncsnos,
c crdcranos iodas as nossas conquisias. Para
gozar do nonc dc viriuoso nao c lasianic ic-lo
sido, c nisicr culiivar inccssanicncnic as
viriudcs. Assin cono as arics crdcn scu lrilIo
quando dcsrczadas, c os coros scu vigor cla
rclaaao, ianlcn a rudcncia, a icncrana c a
forialcza dcgcncran or falia dc culiura. Nao nos
dcicnos ois cngodar clos airaiivos do dclciic.
Mui gloriosa c a aquisiao dc un incrio, nas
nuiio nais gloriosa c sua conscrvaao. A
aquisiao c nuiias vczcs dcvida ncrancnic a un
rasgo dc audacia; cnquanio quc sua conscrvaao
dccndc scnrc da salcdoria, da icncrana c
da grandc vigilancia. Ncsic rcssuosio, agora
ainda c nais ncccssario culiivar as viriudcs do
quc anics dc nossas conquisias, convcncidos dc
quc, quanio nais rico c qualqucr, nais invcjas,
insdias, ininizadcs, icn quc conlaicr, con
csccialidadc sc foi violcniancnic quc adquiriu os
345
icsouros c a auioridadc. Convcn advcriir quc os
dcuscs Iao dc scr nossos roiciorcs, orquc os
nossos succssos nao foran o rcsuliado dc una
iraiao; una iraiao casiiganos nos.
Arovciicnos un ncio quc nuiio nos scrvc.
nosircno-nos nais viriuosos do quc os ovos dc
quc sonos scnIorcs, c or isso iorncno-nos
dignos dc govcrna-los. E sc c foroso conscniir
quc os cscravos ccrincnicn a scnsaao do
calor, do frio, da fonc c da scdc, cncnIcno-nos
cn aicnicar nisio ncsno un conoriancnio
nais salio. Nao insiruanos na aric niliiar, ncn
cnircicnIanos nos ccrccios lclicos aquclcs quc
nos qucrcnos quc nos culiivcn os canos c nos
agucn iriluios. Scjanos sucriorcs a clcs
ncsias naicrias, na convicao dc quc os dcuscs
faculiaran aos Ioncns csics ncios, cono orgaos
da lilcrdadc c da fclicidadc. Con o ncsno
cncnIo con quc lIcs iiranos as arnas, nao
largucnos das naos as nossas, lcn crsuadidos
dc quc quanio nais roino sc csia dclas, ncnor
c a oosiao sua voniadc. Algucn crguniara
quc vaniagcns iiranos dc icrnos sido lcn
succdidos cn nossas cnrcsas, sc ainda for
rcciso iolcrar a fonc, a scdc, os cuidados c os
iralalIos. Noicnos quc a fruiao dc una coisa c
ianio nais dclciiavcl, quanio nais cusiou a olic-
la. Os iralalIos sao o condincnio dos Ioncns
forics. Sc olicnos una coisa scn dcla rccisar,
dificuliosancnic lIc acIarcnos razcr. Sc a
346
divindadc nos conccdcu aquclas coisas, quc
rincialncnic os Ioncns dcscjan, c icnos a
lilcrdadc dc iornar scu gozo nais inicnso, icnos
solrc os indigcnics as vaniagcns dc saciar a fonc
con as nais oaras iguarias, dc acalnar a scdc
con os nais gosiosos licorcs, c dc dcscansar da
fadiga con as naiorcs conodidadcs. Por isso digo
quc nao dcvcnos sair do rcgao da viriudc, ara
dcsfruiarnos a vcniura, c nao ccrincniarnos o
naior dos dcsgosios; orquc sc c dcsagradavcl
nao conscguir un lcn, crdc-lo dcois dc
conscgui-lo c cnosssino. E quc rcicio odc
Iavcr ara scrnos agora ncnos aninosos do quc
fonos? Porquc sonos scnIorcs? Mas c rorio
quc o quc govcrna scja nais covardc do quc o
govcrnado? Porquc arcccnos agora nais fclizcs
do quc fonos? Mas dira algucn quc a covardia c
un accssorio da fclicidadc? nossa olrigaao
casiigar os cscravos viciosos. nas cono Ia dc
unir o vcio un Ioncn vicioso? Ainda nais.
assalarianos nuiios soldados ara scgurana dc
nossas casas, dc nossa cssoa; c quao
ignoninioso scria rcflciir quc o nosso lcn-csiar
dccndc dclcs c nao dc nos? Dcvcnos salcr quc
a viriudc c a guarda consianic do Ioncn
viriuoso, c quc o Ioncn cnlodado no vcio nao
dcvc cscrar lon succsso cn ncnIuna dc suas
cnrcsas. Mas quc c ncccssario fazcr ara
culiivar c ccrciiar a viriudc? Nada dc novo vos
dirci. Assin cono na Pcrsia os Ionoiinos
347
assan a vida ao lado dos irilunais, ianlcn
nos, quc csianos aqui, scndo iodos iguais,
adoicnos o ncsno icor dc vida, c fiai cn nin
os olIos ara olscrvardcs sc cunro ncus
dcvcrcs. Eu ianlcn olscrvarci vosso
roccdincnio, c confcrirci rcnios s loas acs.
Nossos filIos scjan cducados ncsics ncsnos
rincios. Con os csforos quc fizcrnos or lIcs
dar oiinos ccnlos, nos ncsnos nos
iornarcnos nclIorcs; c clcs nao sairao, ainda
quc quciran, viciosos, nao vcndo ncn ouvindo
nada quc sc asscnclIc ao vcio, c assando iodo
o dia no ccrccio das viriudcs.
348

LIVRO VIII

Discurso dc Crisanias Ecrccios a quc Ciro
acosiunava os quc cran cIanados ao conando
Mcios cnrcgados or Ciro ara sc fazcr anar
Magnificcncia dc Ciro Ciro rcnia suas iroas
Ordcn con quc o ccrciio dc Ciro acanava c
dccanava Ciro iorna airia Discurso dc
Canliscs Casancnio dc Ciro Ciro nanda
sairaas ara as rovncias Liniics do Incrio dc
Ciro Discurso dc Ciro anics dc sua noric Quadro
conaraiivo dos cosiuncs dos crsas do icno dc Ciro
c do icno do auior.
Discurso de Crisantas
Tcndo Ciro acalado dc falar, Crisanias
lcvaniou-sc c dissc.
Anigos ncus, nao c Iojc, ncn ncsia
ocasiao soncnic, quc icnIo rcconIccido quc un
lon rncic nao difcrc dc un lon ai. O ai
iralalIa ara csialclcccr solidancnic a foriuna
dc scus filIos; do ncsno nodo Ciro, clos
consclIos quc acala dc dar-nos, nosira curar dc
nos garaniir una fclicidadc duradoura. Mas cono
nc arccc quc clc iocou nui raidancnic ccrios
onios, surirci o quc faliou, a favor dos quc nao
csiao suficicnicncnic insirudos. Pco-vos quc
considcrcis sc iroas indiscilinadas ionaran
janais, ou dcfcndcran as raas dc scus aliados,
349
ou oliivcran alguna viioria. Fcflcii sc un
ccrciio c nais facilncnic dcrroiado, do quc
quando cada un cuida da scgurana ariicular;
sc iroas dcsolcdicnics foran janais lcn
succdidas. Scn olcdicncia, quc cidadcs scrian
lcn govcrnadas, quc casas lcn adninisiradas,
quc navio cIcgaria ao orio dc scu dcsiino? E
nao c sulnissao s ordcns do nosso gcncral
quc nos dcvcnos os lcns dc quc gozanos? A
sulnissao fazia quc fsscnos con ardor dc dia c
dc noiic aondc cranos cIanados; quc iudo
ccdcssc carga dc nossos laialIcs, c quc as
ordcns dc nosso cIcfc fosscn oniualncnic
cccuiadas. Ora, sc a olcdicncia c ncccssaria
ara adquirir, salci quc nao o c ncnos ara
conscrvar.
Aniigancnic nuiios dcnirc nos iinIan
scnIorcs, c nao iinIan ningucn a qucn
nandasscn. Iojc nossos ncgocios acIan-sc cn
ial csiado, quc ianlcn nos icnos cscravos, uns
nais, ouiros ncnos. Qucrcnos quc clcs nos
scjan sujciios; nao c jusio quc o scjanos ianlcn
a nossos sucriorcs? Con csia difcrcna, orcn,
quc os cscravos scrvcn or fora scus scnIorcs,
c nos, sc qucrcnos agir cono Ioncns livrcs,
dcvcnos fazcr csoniancancnic o quc rcuianos
nais digno dc louvor. OlIai ara os ascs
govcrnados or nuiios nagisirados, c vcrcis quc
aquclc cn quc os cidadaos sao nais olcdicnics c
o quc csia ncnos cosio a sofrcr a lci do
350
vcnccdor. Scdc, ois, assduos oria do alacio
dc Ciro; faanos iudo quc odc garaniir a ossc
dos lcns quc nos inoria conscrvar; csicjanos
scnrc ronios a cccuiar as ordcns dc Ciro;
sailanos quc clc nada odc fazcr ara si, quc
nao rcdundc cn rovciio nosso, orquc nossos
inicrcsscs sao conuns, c icnos os ncsnos
ininigos quc conlaicr.
Exerccios a que Ciro acostumava os que eram chamados
ao comando
Dcois dcsic discurso dc Crisanias, nuiios
dos circunsianics, crsas c aliados, lcvaniaran-
sc, arovando cn alia voz o quc acalavan dc
ouvir. Asscniou-sc quc os grandcs fosscn iodos
os dias oria dc Ciro, ara rccclcr suas ordcns,
c quc a csiivcsscn aic quc clc os dcscdissc. O
quc cniao sc asscniou, ainda c raiicado na sia,
na coric do rci, clos rinciais scnIorcs; os
Ialiianics das rovncias igualncnic sc dirigcn
oria dos govcrnadorcs. Aic aqui icnos visio
quc o fin dc iodas as insiiiuics dc Ciro cra
consolidar scu odcr c o dos crsas; or isso
foran consianicncnic susicniadas or scus
succssorcs, nao falando daquclas variacs quc
sofrcn iodos os csialclccincnios Iunanos. No
icno dos rncics viriuosos, olscrvan-sc as
lcis con caao; clas sao violadas no icno dos
naus rncics. Os scnIorcs ian, ois, iodos os
dias oria dc Ciro con scus cavalos c suas
351
arnas, scgundo a rac adoiada clos lravos quc
iinIan coniriludo ara a dcsiruiao do Incrio
da Assria.
Ciro criou difcrcnics oficiais, a qucn confiou
divcrsos nisicrcs, a colrana dos iriluios, o
agancnio das dcscsas, a inscao das olras
ullicas, a guarda do icsouro, o
arovisionancnio da sua casa. Ouiros foran
noncados ara vigiar soncnic o iraiancnio dos
cavalos c dos cacs. A rcsciio dos quc clc cscolIia
ara susicniaculos dc scu odcr, Ciro nao
concicu a ningucn o cuidado dc vclar solrc clcs,
crsuadido dc quc csia funao lIc cricncia
csccialncnic. Salia quc nas laialIas cra con
csics Ioncns a scu lado quc clc Iavia dc clcjar
c dc arrosiar os naiorcs crigos; quc cra dc sua
classc quc clc Iavia dc iirar iaiarcas dc c c dc
cavalo, gcncrais caazcs dc conandar cn sua
auscncia, govcrnadorcs dc cidadcs c rovncias, c
aic cnlaiadorcs; orquanio considcrava cono
oljcio csscncial, lcvar a calo suas cnrcsas scn
cnrcgar a fora. Ora, rcsunia quc scus
ncgocios irian nal, sc os rinciros cnrcgados
nao csiivcsscn cn csiado dc dcscncnIar suas
funcs; c quc irian lcn, sc csscs cnrcgados
fosscn iais quais dcvian scr. Fcsolvcu-sc, ois, a
cnircgar-sc ianlcn a csia sucrinicndcncia.
cnsava quc isio scria ara clc novo noiivo ara
sc cnircicr na raiica da viriudc, crsuadido dc
352
quc cra inossvcl cciiar os ouiros a cla, nao
dando clc o ccnlo.
Pcncirado dcsias vcrdadcs, Ciro cnicndia quc
ara vclar solrc os grandcs, a rincira coisa
ncccssaria cra o dcscanso; nas via, dc un lado,
quc as dcscsas ncccssarias cn un Incrio iao
vasio cono o scu, lIc nao dciava dcsrczar as
finanas; dc ouiro lado, quc sc quiscssc vclar or
si ncsno solrc clas, nao lIc solcjaria, or causa
da cicnsao dc scus donnios, un so noncnio
ara sc ocuar dc un oljcio dc quc dccndia a
salvaao do Incrio. Duscando o ncio dc odcr
ao ncsno icno adninisirar lcn as finanas c
icr dcscanso, lcnlrou-sc dc scguir a ordcn quc
sc olscrva nos coros niliiarcs. Os dccadarcas
vigian suas dccurias, c sao vigiados clos
logagos, csics clos quiliarcas, quc ianlcn o sao
clos niriarcas; dc nancira quc no nais
nuncroso ccrciio ningucn Ia quc nao
rcconIca un sucrior; c quando o gcncral qucr
-lo cn novincnio, lasia iniinar suas ordcns
aos niriarcas. Solrc csic nodclo Ciro fornou scu
lano dc adninisiraao; assin iudo sc rcgulava,
confcrindo clc con oucas cssoas, c ficava-lIc
nais icno livrc do quc a un cIcfc dc fanlia, ou
ao conandanic dc un navio. Esialclccida csia
nova ordcn, iniinou scus anigos ara quc sc
confornasscn con cla, c assin os fcz
ariicianics do ncsno dcscanso quc iinIa
oliido ara si.
353
Dcsdc logo iraiou dc iornar os Ioncns, a
qucn sc iinIa associado, iais quais clc os
dcscjava. Sc algun dcnirc clcs cra lasianic rico
ara nao rccisar dc iralalIar, c nao conarccia
sua oria, crguniava-lIc a razao disso.
Prcsunia clc quc os quc aqui vinIan con
assiduidadc, csiando coniinuancnic dclaio dc
scus olIos, c icndo cssoas viriuosas or
icsicnunIas dc scu roccdincnio, nao ousarian
raiicar ncnIuna aao vcrgonIosa ou crininosa;
c quc a auscncia dos ouiros iinIa or noiivo a
dcvassidao, alguns naus inicnics, ou a
ncgligcncia.
Diganos, ois, rincirancnic, o quc clc fazia
ara olrigar csics ncsnos a sc arcscniarcn.
Ordcnava a un dc scus nais niinos anigos quc
fossc aodcrar-sc dc scus lcns, nao dizcndo
scnao quc sc aodcrava do quc lIc cricncia. Os
quc cran assin dcsojados vinIan quciar-sc.
Ciro, duranic nuiio icno, fingia nao icr vagar
ara ouvi-los, c dcois dc os ouvir adiava nuiio o
canc da qucsiao. Escrava assin acosiuna-los
a vir coricja-lo assiduancnic, iornando-sc ncnos
odioso do quc olrigando-os or ncio do casiigo.
Tal foi o unico ncio or clc cnrcgado ara fazc-
los cnirar cn scus dcvcrcs. Ainda unIa cn
raiica ouiros ncios, cono cncarrcgar das
conisscs nais faccis c nais lucraiivas os quc
frcqucniavan o alacio, c nao conccdcr ncnIuna
graa aos quc nao conarccian. O ncio nais
354
odcroso, nas quc Ciro nao cnrcgava scnao
conira os rcfraiarios aos rcccdcnics, cra
dcsoja-los cfciivancnic dc iodos os scus lcns, c
da-los a ouiros con cujos scrvios odia nais
coniar. c dcsic nodo unIa un anigo uiil no
lugar dc un nau anigo.
Tal cra o roccdincnio dc Ciro ara con os
quc nao conarccian. Enquanio aos quc sc
arcscniavan rcgularncnic, clc cnsava quc,
scndo scu cIcfc, os ccrciiava infalivclncnic na
raiica das acs viriuosas, sc ianlcn scu
conoriancnio lIcs ofcrcccssc ccnlos dc
viriudc. Concordava cn quc as lcis cscriias
odcn concorrcr ara nclIorar os Ioncns; nas
dizia quc un lon rncic cra una lci udcntc,
quc ao ncsno icno olscrva c ordcna, c unc a
dcsolcdicncia.
Scgundo csics rincios, Ciro concou clo
culio divino, dc quc sc ocuou con nuiio zclo;
orquc iinIa cIcgado ao nais alio grau dc
roscridadc. Insiiiuiu nagos, c clc ncsno,
dcsdc o roncr da aurora adorava os dcuscs, c
ofcrccia sacrifcios aos quc cran dcsignados clos
nagos, insiiiuiao scguida scn inicrruao or
scus succssorcs. Os crsas iniiaran o zclo
rcligioso dc Ciro, na cscrana dc sc iornarcn
nais fclizcs, ionando ara nodclo un Ioncn
quc ao ncsno icno cra scu cIcfc c o nais fcliz
dos Ioncns. Dcnais, cnsavan quc roccdcndo
355
assin lIc agradarian. Dc sua aric, Ciro
considcrava a icdadc dclcs cono un cnIor da
sua scguridadc, do ncsno nodo quc os
navcgadorcs sc julgan nais scguros na
conanIia dc cssoas dc lcn do quc na dc
nios. Esiava crsuadido quc quanio nais
icncsscn os dcuscs os quc o rodcavan, ncnos
culados sc farian ara con os ouiros, c ara
con clc, quc os Iavia cncIido dc lcncfcios.
Escrava quc nosirando-sc rgido olscrvador da
jusiia, c cuidadoso cn olviar ao nau
iraiancnio dc algun dc scus anigos ou aliados,
acosiuna-los-ia a alsicr-sc dc qualqucr lucro
ilciio. Pcrsuadia-sc dc quc lIcs insiraria nclIor
o udor, sc rcsciiassc iodos, ara quc ningucn
raiicassc acs quc o fcrisscn; salia quc os
Ioncns sao naiuralncnic nais disosios a
rcsciiar nao so scus sucriorcs, nas ianlcn
scus iguais, quando csics sc rcsciian c nao
falian aos scus dcvcr cs; c quc quanio nais
nodcsia c una nulIcr, nais vcncraao insira.
Para nanicr a sulordinaao, Ciro galardoava
con nais lilcralidadc a olcdicncia ronia do quc
as acs lrilIanics c crigosas. nunca sc arrcdou
dcsia raiica. Fazia nasccr nos ouiros a viriudc
da icncrana, arcscniando-lIcs a sua ara
nodclo. Con cfciio, quando aquclc quc odc
inuncncnic scr violcnio ou injusio, salc
nodcrar-sc, os ncnos odcrosos nao ousan
concicr alcriancnic ncn violcncias ncn
356
injusiias. Fazia difcrcna cnirc udor c
icncrana. o Ioncn quc icn udor rcccia
raiicar visia dc iodos una aao vcrgonIosa; o
Ioncn icncranic ncn ncsno sccrciancnic a
raiica. Julgava quc daria una grandc liao dc
nodcraao, fazcndo vcr quc os razcrcs nao o
dcsviavan dc scus dcvcrcs. Con csic
roccdincnio conscguiu quc cn sua coric as
classcs infcriorcs iraiasscn scus cIcfcs con
dcfcrcncia c rcsciio, c quc uns c ouiros sc
iraiasscn nuiuancnic con ioda Ioncsiidadc. A
nao sc ouvian ncn os ncios da colcra, ncn os
risos da alcgria inodcrada. iudo sc assava con
dcccncia. Era assin quc os crsas vivian no
alacio dc Ciro. iais cran os ccnlos quc clcs
iinIan visia!
Para acosiunar aos ccrccios niliiarcs os
quc rccisavan dcsics ccrccios, lcvava-os
caa, orquc considcrava csic assaicno cono
una rcaraao ara a gucrra, rincialncnic
ara a cavalaria. A ncccssidadc dc crscguir un
aninal quc fogc olriga o cavalciro a firnar-sc
solrc o cavalo cn iodas as csccics dc icrrcnos,
ao ncsno icno quc o dcscjo dc fazcr valcr sua
dcsircza o iorna agil.
Ciro cnsava quc un rncic nao c digno dc
govcrnar sc nao c nais crfciio do quc scus
sudiios. Ao ncsno icno quc ccrciiava os scus,
ianlcn sc ccrciiava nais assiduancnic quc
357
ncnIun dclcs na icncrana, nas nanolras
niliiarcs c cn iodas as arics da aric da gucrra.
Con cfciio, nao os lcvava caa scnao quando os
ncgocios o dciavan sair da cidadc. Esia
coninua alicaao lIc Iavia granjcado grandc
sucrioridadc cn iodos os ccrccios. c soulc
fazcr con quc os scus alcanasscn a ncsna
sucrioridadc, ianio or scus ccnlos cono clo
cuidado dc rcniar os quc nosiravan nais
nolrc ardor, ja disiriluindo-lIcs osios disiinios
ou conccdcndo-lIcs Ionrosos rivilcgios. Disio
nascia grandc cnulaao;, iodos asiravan a
ncrcccr sua csiina.
Una das nainas dc Ciro cra quc un
rncic, ara caiar a afciao dc scus sudiios,
nao dcvc conicniar-sc dc cccdc-los cn viriudcs,
nas dcvc ianlcn usar dc ariifcio. Vcsiiu-sc
nancira dos ncdos, c fcz con quc os grandcs o
iniiasscn; orquc o irajo dc quc usan os ncdos
icn a dula vaniagcn dc oculiar os dcfciios do
coro c dar aos Ioncns una aarcncia nais
clcganic. Arovava quc os crsas iniasscn os
olIos c o rosio, ara iorna-los nais aninados.
Fcconcndava-lIcs quc nao cscarrasscn ncn sc
assoasscn na rcscna dc algucn; c quc nunca
voliasscn a calca ara olIar ara ouiro oljcio.
Tudo isio lIc arccia rorio ara iornar
rcsciiavcis os cIcfcs.
Meios empregados por Ciro para se fazer amar
358
Tais cran os ccrccios c o aaraio fausioso,
a quc Ciro acosiunava os quc clc cIanava ao
conando; cnquanio aos quc clc dcsiinava
scrvidao, longc dc os cciiar a alraar a vida
laloriosa dos Ioncns livrcs, ncn ncsno lIcs
conccdia o uso das arnas; nas curava dc quc
lIcs nao faliassc o ncccssario duranic os
ccrccios dc scus scnIorcs. Nas viagcns
nandava conduzi-los, cono rclanIos, ara
lugarcs cn quc udcsscn naiar a scdc. Iora
da conida arava, ara lIcs dar dc concr. Esia
londadc, quc cvidcnicncnic nao icndia scnao a
crciuar sua cscravidao, fcz con quc clcs, do
ncsno nodo quc os grandcs, lIc dcsscn o nonc
dc ai. Eis cono Ciro consolidou o vasio Incrio
dos crsas. Vcndo quc cnirc os ovos quc clc
acalava dc sulncicr Iavia Ioncns disiinios,
ligados cnirc si or csirciios laos dc anizadc;
quc nuiios iinIan s suas ordcns coros dc
cavalaria c infaniaria; quc alguns juniavan
nolrcza dc scniincnios os ialcnios ncccssarios
ara conandar; c quc clcs vinIan nuiias vczcs
visiia-lo, o quc cra incviiavcl, orquanio ianlcn
os cnrcgava cn scu scrvio; cnsou quc icrian
nuiias ocasics dc lIc scrcn nocivos. Fcflciindo
solrc os ncios dc sc r a colcrio dc suas
icniaiivas, cnicndcu quc nao cra convcnicnic
dcsarna-los, o quc scria fazcr-lIcs una injuria,
dc ondc odia roccdcr a runa do Incrio; c quc
nao adniii-los no alacio cra icsicnunIar-lIcs
359
alcriancnic sua dcsconfiana; c concluiu quc o
ariido nais scguro cra fazcr con quc clcs lIc
fosscn nais afcioados do quc cran cnirc si. Vou
nosirar cono o conscguiu.
Ciro aicndcu rincialncnic a nao dciar
cscaar ncnIuna ocasiao cn quc udcssc
nosirar a lilcralidadc dc scu coraao. Cono
salia quc c difcil anar os quc arcccn odiar-nos
c qucrcr lcn a qucn nos qucr nal, ianlcn
julgava quc cra inossvcl quc os quc sc
considcran csiinados alorrcan aquclcs dc
qucn icn rccclido rovas dc afciao. Enquanio
sua siiuaao o nao dciou scr lilcral, acudia s
ncccssidadcs dclcs, congraiulava-os dc suas
fclicidadcs c ranicava scus inforiunios; c logo
quc dc scr gcncroso, ordcnou quc a ncsa fossc
scnrc colcria dc iguarias, scnclIanics s quc
cosiunava icr, c quc cIcgasscn ara grandc
nuncro dc convidados. Mandava iguarias dc sua
ncsa aos scus guardas quc sc Iavian disiinguido
or sua vigilancia, zclo, ou ouiras acs
louvavcis.
O ncsno raiicava con scus criados quc
nclIor o scrvian. Dcnais, nandava irazcr sua
rcscna ioda a carnc quc lIcs csiava dcsiinada,
c sc qucria Ionrar algun dc scus anigos,
nandava-lIc un raio dc sua ncsa. Ainda Iojc
os crsas icn nuiio rcsciio aos quc rccclcn
alguna coisa da ncsa do rci, orquc csia
360
disiinao lIcs faz rcsunir quc clcs gozan dc sua
rivana. Mas nao c soncnic clas razcs
aoniadas quc as iguarias nandadas da ncsa do
rci dao ianio razcr aos quc as rccclcn; c
ianlcn orquc sao nais lcn cozinIadas.
Nao dcvo assar cn silcncio os ouiros ncios
quc Ciro dcsirancnic cnrcgava ara sc fazcr
anar. Sc clc icvc a vaniagcn dc scr o nais rico
dos Ioncns, ianlcn cccdcu iodos cn
lilcralidadc; c csia viriudc assou ara scus
succssorcs. Con cfciio, quc rncic cnriquccc
nais scus anigos do quc o rci da Pcrsia? Quc
ouiro rncic vcsic con nais nagnificcncia a
gcnic dc sua coniiiva c disirilui, cono clc,
lracclcics, colarcs, cavalos c frcios dc ouro,
ornaios dc quc na Pcrsia sc nao odc usar scn
scrcn dados clo rci? Quc ouiro solcrano
ncrcccu, clos lcncfcios quc fcz, quc scus
sudiios o rcfcrisscn a scus irnaos, ais c
filIos? E voliando a Ciro, quc ouiro conquisiador
foi, dcsdc sua noric, Ionrado con o iiulo dc ai
clos ncsnos ovos conquisiados? Tiulo quc,
dcccrio, dcnuncia quc clc foi anics un lcnfciior
do quc un csoliador.
Tanlcn salcnos quc foi or ncio dc
lilcralidadcs c Ionrosas disiincs quc clc
ganIou a afciao dcsscs Ioncns quc sc cIana os
ouudos c os oIos do rci. Sua gcncrosidadc ara
con os quc lIc irazian noicias inorianics,
361
cciiava os ouiros a olscrvar iudo quc julgavan
odcr nais inicrcssar-lIc, o quc dcu lugar a
dizcr-sc quc o rci da Pcrsia icn nuiios olIos c
nuiios ouvidos.
Nao adnira quc, ossuindo ianias riquczas,
fossc iao lilcral; nas o quc sc nao odc assaz
adnirar, c quc, scndo rci, quiscssc cccdcr a
iodos os scus anigos no cunrincnio dos
dcvcrcs dc anizadc. Conia-sc quc clc cosiunava
dizcr quc o conoriancnio do lon rci nao difcrc
do conoriancnio do lon asior; quc assin
cono o asior nao iira lucro dc scus rclanIos
scnao quando lIcs rocura o lcn-csiar dc quc
sao susccivcis, ianlcn o rci nao c lcn scrvido
or scus vassalos scnao quando concorrc ara a
sua fclicidadc. Surrccndcr-nos-a quc con iais
scniincnios clc anlicionassc disiinguir-sc cnirc
iodos cla lcncficcncia?
A csic rcsciio rcfcrirci a lcla liao quc Ciro
un dia dcu a Crcso. Diz-sc quc csic rncic lIc
rcrcscniava quc, dando con iania rofusao,
cnolrcccria, cnquanio quc odia acunular cn
scu alacio ianias riquczas, cono ningucn
janais ossura.
Quanio ouro lIc crguniou Ciro
cnsais vos quc cu Iojc icria, sc o iivcssc
acunulado dcsdc quc sou rci?
Crcso fiou una sona cnornc.
362
Pois lcn rclicou Ciro nandai con
Hisiascs, quc aqui csia, un Ioncn dc vossa
confiana; vos, Hisiascs, idc icr con ncus
anigos; fazci-lIcs salcr quc rcciso dc dinIciro,
c dizci a cada un dclcs quc nc fornca quanio
udcr.
Escrcvcu carias c cncarrcgou Hisiascs dc as
ir cnircgar. Ncsias carias, clc cdia quc o
oriador fossc rccclido cono un dc scus anigos.
Hisiascs, voliando con o cnviado dc Crcso, quc
irazia as rcsosias, dissc a Ciro.
ScnIor, odcis daqui cn dianic coniar-nc
cnirc vossos nais ricos vassalos; vossas carias
nc granjcaran inuncravcis dadivas.
Eis aqui, dissc Ciro a Crcso una
sona con quc osso coniar. considcrai o quc
ncus anigos nc ofcrcccran, c calculai a quanio
sulirao as sonas dc quc cu odcria disor no
caso dc rccisar dclas.
Crcso fcz o calculo c viu quc cccdia nuiio as
quc clc icria odido juniar sc fossc ncnos lilcral.
Vcdc iornou Ciro quc nao sou iao
olrc cono vos cnsavcis; qucrcis quc ara
cngrossar ncu icsouro, nc cuscssc ao odio
ullico, c agassc a qucn o guardassc? Mcus
anigos sao os ncus icsouros; sao una guarda
nais scgura do quc una guarda dc ncrccnarios.
363
Salci quc cu nao icnIo cla naior das fclicidadcs
o ossuir grandcs lcns unicancnic ara os
guardar; sc a fclicidadc fossc isso, nada igualaria
a dos soldados quc guarncccn una cidadc, os
quais guardan iudo quc ncla sc cnccrra. As
riquczas nao iornan fcliz scnao aquclcs quc
dcois dc ic-las adquirido or ncios jusios, usan
dclas gcncrosancnic.
Assin discorria Ciro, c scu conoriancnio
corrcsondia ao scu nodo dc discorrcr.
Sua vigilancia csicndia-sc a iudo. TinIa
noiado quc os Ioncns, cnquanio assan lcn,
iraian dc olicr iudo quc scrvc no csiado dc
saudc, dciando dc rovcr-sc do quc c uiil no
caso dc nolcsiia. Qucrcndo olviar a csic
inconvcnicnic, cIanou ara junio dc si ncdicos
Ialcis. Quando ouvia falar dc insiruncnios
uicis, dc alincnios, dc rcncdios, fazia logo
roviscs dclcs. Sc algun daquclcs or qucn sc
inicrcssava ariicularncnic, adoccia, nandava
ninisirar-lIc iodos os socorros ncccssarios. Sc o
docnic rccolrava a saudc, Ciro agradccia aos
ncdicos. Tais cran, alcn dc ouiros nuiios, os
ncios quc clc cnrcgava ara conscguir o
rinciro lugar cnirc aquclcs dc cuja anizadc
dcscjava gozar.
Magnificncia de Ciro
364
Conicnos agora con quc aaraio Ciro saiu
dc scu alacio a rincira vcz. Na vcscra da
ccrinnia nandou cIanar os cIcfcs, assin dos
crsas cono dos aliados, c lIcs dcu vcsiincnias
noda dos ncdos. Fazcndo csia disiriluiao,
dissc-lIcs quc qucria ir con clcs visiiar os
canos consagrados aos inoriais, c aqui ofcrcccr
sacrifcios.
AnanIa acrcsccniou clc anics dc
nasccr o sol, cncaninIai-vos s orias dc ncu
alacio c osiai-vos na ordcn quc Fcraulas vos
indicar. Quando cu sair, scguir-nc-cis ao lugar
quc iivcr sido dcsignado.
Dcois dc icr disiriludo aos rinciais
cIcfcs os nais lclos vcsiuarios, nandou irazcr
nuiios ouiros das nais lrilIanics corcs, c os
disiriluiu or iodos os caiiacs, dizcndo-lIcs.
Parancniai vossos anigos, cono cu vos
acalo dc arancniar.
E vos, scnIor lIc dissc un dclcs
quando Iavcis dc iraiar vossos arancnios?
O cuidado, quc icnIo dc vos rcsondcu
clc nao c ara nin un lclo arancnio?
Os cIcfcs rciiraran-sc, nandaran cIanar
scus anigos c lIcs disiriluran vcsiincnias.
365
No dia scguinic, anics dc ananIcccr, iudo
csiava rcarado. Esiava dc cada lado da rua
una ala dc soldados. Un coro dc dorforos
csiava osiado dianic do alacio, dois nil dc cada
lado. Os soldados dc cavalaria iinIan-sc dirigido
ao ncsno lugar, c sc Iavian acado, cscondcndo
as naos dclaio dc suas caas, o quc ainda sc
raiica quando sc csia cn rcscna do rci. Os
crsas csiavan dirciia do caninIo, os aliados
csqucrda; os carros csiavan ianlcn osios dos
dois lados cn nuncro igual. Alcrias as orias do
alacio, saran rincirancnic quairo iouros
solcrlos, quc Iavian dc scr inolados a Juiicr c
s ouiras divindadcs dcsignadas clos nagos.
Dcois dos iouros vinIan os cavalos dcsiinados
a scrcn sacrificados ao Sol; dcois un carro
lranco dc icnao dourado, cnfciiado con florcs,
consagrado a Juiicr. Scguia-sc ouiro carro
lranco ianlcn ornado dc florcs, consagrado ao
Sol; cnfin, un icrcciro, cujos cavalos ian
colcrios dc aircis, c airas dclc ian Ioncns, quc
lcvavan fogo cn un grandc vaso.
Enfin Ciro aarcccu solrc un cocIc, vcsiido
dc urura, c con una iiara na calca; c logo
iodos sc rosiraran c o adoraran. Logo quc o
cocIc saiu do alacio, os quairo nil dorforos sc
uscran cn narcIa, dois nil dc cada lado. Trcs
nil cunucos ricancnic vcsiidos, c arnados dc
dardos, o scguian a cavalo; dcois ian duzcnios
cavalos lcvados nao, cnfciiados con frcios dc
366
ouro, c colcrios dc aircis riscados. Scguian-sc
dois nil iquciros, airas dos quais ia, dclaio do
conando dc Crisanias, o coro nais aniigo da
cavalaria crsa, conosio dc dcz nil Ioncns;
dcois dcsic rinciro coro, ia ouiro dc dcz nil
cavalciros crsas, conandados or Hisiascs,
dcois un icrcciro caiiancado or Cadaias. En
scguida ian os cavalciros ncdos, os arncnios, os
cadusios, os sacas. Airas da cavalaria ian os
carros, dirigidos clo crsa Arialaias.
Assin quc cIcgaran aos canos
consagrados aos dcuscs, fizcran-sc sacrifcios a
Juiicr, ao Sol, Tcrra c aos Icrois roiciorcs da
Sria. Dcois dos sacrifcios, Ciro narcou un
csao dc cinco csiadios, c nandou quc os coros
dc cavalaria, divididos or nacs, corrcsscn a
galoc. Elc ncsno corrcu con os crsas, c
ganIou a viioria. Dcnirc os ncdos foi vcnccdor
Arialazo, a qucn Ciro iinIa dado un cavalo; dos
srios foi scu cIcfc Cadaias, dos arncnios foi
Tigrancs, dos Iircanios foi o filIo dc scu
conandanic, dos sacas foi un sinlcs cavalciro,
cujo cavalo sc adianiou aos ouiros quasc cla
nciadc da arcna; dcnirc os cadusios foi Faicncs
quc icvc o rcnio. Ciro nandou quc iodos os
carros corrcsscn na lancic, dcois do quc
disiriluran-sc os rcnios, quc foran lois c
ccrio nuncro dc iaas. Acalados os jogos
iornaran ara a cidadc.
367
Qucrcndo Ciro cclclrar sua viioria, convidou
scus anigos, cn quc clc via rcsciio, c nais zclo
clo auncnio dc sua auioridadc. Tanlcn
convidou o ncdo Arialazo, o arncnio Tigrancs, o
cIcfc da cavalaria Iircania c Colrias. Enquanio a
Cadaias, cono cra o cIcfc dos cunucos, c
adninisirador do alacio, quando Iavia nuiios
convidados, incunlia-sc dc r iudo cn loa
ordcn, c nao sc unIa ncsa. En iodas as
ouiras ocasics, Cadaias conia con o rncic,
dc qucn rccclia dcnonsiracs dc anizadc.
Quando os convidados cIcgaran, nao sc
scniaran ao acaso; Ciro fcz scniar-sc sua
csqucrda, quc c a aric quc nais rccisa dc scr
roicgida, o quc clc considcrava o rinciro dc
scus anigos, o scgundo dirciia, o icrcciro
csqucrda, o quario dirciia c assin aic ao
uliino.
Ciro julgava uiil nanifcsiar ullicancnic sua
csiina. Con cfciio, nao odc Iavcr cnulaao
ondc os Ioncns disiinios or scu ncriio nao
alcanan rcfcrcncias ncn rcconcnsas;
quando, orcn, os nais viriuosos sao os
rcsciiados, iodos orfia qucrcn scr viriuosos.
Ciro premia suas tropas
Concludo o lanqucic, Ciro nandou quc
iodos os aliados, quc Iavian voluniariancnic
alraado scu ariido, sc rciirasscn ara suas
icrras, cccio os quc rcfcrisscn csialclcccr-sc
368
na Assria. Os quc cran ncdos ou Iircanios
oliivcran icrras c casas, quc scus dcsccndcnics
ainda ossucn. Os quc rcfcriran rciirar-sc,
rccclcran nuiias dadivas; c iodos, soldados c
oficiais, foran cnIorados da gcncrosidadc do
rncic. Ciro nandou dcois disiriluir clo scu
rorio ccrciio os icsouros ionados cn Sardcs,
concando clos niriarcas c clos oficiais nais
ligados sua cssoa, quc rccclcran roorao
dc scus scrvios. A disiriluiao do rcsio foi
confiada aos niriarcas, ara scr fciia scgundo a
rcgra olscrvada a scu rcsciio. cada un dos
cIcfcs dava a scus sulordinados a orao quc
lIcs iocava c assin aic aos cadarcas, quc
fizcran a disiriluiao clos scus soldados
confornc o ncriio dc cada un; dc nancira quc a
rcariiao sc fcz con jusiia. Esia grandc
lilcralidadc dcu lugar a loaios difcrcnics. O
rncic, dizian uns, icn grandcs riquczas, visio
quc da con iania largucza. Quc riquczas odc clc
icr? dizian ouiros; c salido quc nao icn gcnio
ara cnicsourar, c quc gosia nais dc dar do quc
dc ossuir. Ciro, infornado do quc sc cnsava c
do quc sc dizia dclc, rcuniu scus anigos c iodos
cuja rcscna julgava ncccssaria, c lIcs falou
assin.
Anigos, icnIo visio cssoas quc qucrcn
arcccr nais ricas do quc sao. Pcnsan quc assin
gozan dc naiorcs considcracs, nas aconiccc-
lIcs rccisancnic o conirario; orquc iodo aquclc
369
quc afcia ossuir grandcs riquczas, c nao socorrc
scus anigos roorcionalncnic, soncnic ganIa
rcuiaao dc sordida avarcza. Ouiros cncnIan-
sc cn oculiar suas riquczas; csics, na ninIa
oiniao, nao sao ncnos inuicis na socicdadc;
orquc scus rorios anigos, nao conIcccndo
sua foriuna, c cnganados cla aarcncia, nao
ousan nuiias vczcs dcscolrir-lIcs suas
ncccssidadcs. Pcnso quc c dc Ioncn lcal fazcr
vcr suas riquczas c scrvir-sc dclas ara assinalar
sua gcncrosidadc. Qucro, ois, aicnicar iudo
quc ossuo. dar-vos-ci conia do quc nao osso
nosirar-vos.
Logo lIcs arcscniou grandc nuncro dc ricos
oljcios, c fcz ncnao dc ouiros quc nao csiavan
visia.
Acrcdiiai, anigos coniinuou clc quc
csics oljcios sao ianio ncus, cono vossos; cu os
icnIo a juniado, nao ara csiraga-los, nas ara
icr soncnic con quc rcconcnsar as loas acs,
c ara odcr socorrcr aquclcs dcnirc vos quc,
acIando-sc ncccssiiados, rccorran a nin.
Ordem com que o exrcito de Ciro acampava e
decampava
Ciro, vcndo algun icno dcois quc o csiado
dc scus ncgocios cn Dalilnia lIc crniiia
afasiar-sc da, fcz rcaraiivos ara assar
Pcrsia, c ariiu logo quc sc acIou rovido dc iudo
370
quc julgou ncccssario. aqui o lugar rorio
ara falar da ordcn con quc un ccrciio iao
nuncroso acanava c lcvaniava cano, c da
rcsicza con quc cada un ocuava o lugar quc
lIc cricncia. salido quc quando o rci da
Pcrsia acana, ianlcn os coricsaos o
aconanIan c sc alojan cn larracas, assin dc
invcrno cono dc vcrao.
Ciro nandou quc a cnirada dc sua larraca
olIassc scnrc ara o lado do oricnic, c fiou o
inicrvalo quc dcvia scara-la das dos dorforos.
Assinalou sua dirciia o alojancnio dos
adciros, csqucrda dos cozinIciros; ianlcn
colocou sua dirciia os cavalos, c csqucrda as
ouiras lcsias dc carga. Tudo nais foi rcgulado dc
nancira quc cada un salia lcn o lugar c o
csao quc dcvia ocuar. Quando sc lcvaniava o
cano, cada un rccolIia a lagagcn dc quc dcvia
ionar conia, ouiros a unIan solrc as
cavalgaduras. Os quc as conduzian, caninIavan
iodos ao ncsno icno ara os lugarcs quc lIcs
csiavan dcsignados, c ianlcn ao ncsno icno
carrcgavan; dc nodo quc ianio icno cra rcciso
ara lcvaniar una larraca, cono ara lcvaniar
iodas. O ncsno aconiccia a rcsciio dos vvcrcs,
orquc cada criado iinIa scu iralalIo narcado.
Nao cran soncnic os adciros c os cozinIciros, a
qucn clc dcsiinava lugarcs cnodos ara scu
iralalIo; os lugarcs dcsiinados ara as iroas
foran ianlcn cscolIidos confornc a qualidadc
371
das arnas dc quc usavan; c cada coro conIccia
iao lcn a osiao quc dcvia ocuar, quc nunca
sc cnganava.
Ciro cnsava quc, sc cra ncccssario r cn
ordcn una casa ariicular, ara salcr ondc ir
luscar as coisas dc quc Ia ncccssidadc, nuiio
nais inoriava na gucrra icr csia csiaao;
orquc quanio nais dccndcn do noncnio as
ocasics dc ocrar, nais crigoso c nao sc
arovciiar dclas quando sc arcscnian. Tanlcn
salia quc os grandcs succssos roccdcn da
cclcridadc cn arovciiar-sc do noncnio rocio.
Tais cran os noiivos quc o iornavan iao aicnio a
csias disosics.
Quando acanava, arnava-sc logo scu
avilIao no ncio do cano, or scr csic o lugar
ncnos cosio. roda dc scu avilIao alojavan-
sc, scgundo sua raiica ordinaria, scus anigos
nais niinos; incdiaiancnic dcois os cavalciros
fornavan un crculo con os conduiorcs dos
carros, quc, cono clc cnicndia, dcvian ocuar o
lugar nais scguro orquc, nao odcndo icr suas
arnas nao, carccian dc icno ara sc orcn
cn csiado dc dcfcsa. Os cliasias ficavan
dirciia c csqucrda dc scu avilIao c da
cavalaria, c os arquciros, aric frcnic, aric
airas da cavalaria.
372
Os Ioliias c os quc usavan dc grandcs
cscudos rodcavan o acanancnio nancira dc
una foric nuralIa, ara rcclir, no caso dc
aiaquc, os rinciros csforos do ininigo, c dar
icno a quc a cavalaria sc arnassc. Os Ioliias,
cliasias c arquciros, dornian nas filciras, ara
quc dc un lado os Ioliias sc acIasscn cn
csiado dc rcclir o ininigo, sc csic icniassc
surrccndcr o acanancnio duranic a noiic, c dc
ouiro lado, os sciciros dcfcndcsscn os Ioliias,
dcscdindo scias conira os quc sc aroinasscn.
As icndas dos cIcfcs disiinguian-sc or
divisas ariicularcs; c assin cono alguns criados
inicligcnics conIcccn cn una cidadc as casas dc
nuiios cidadaos, rincialncnic dos nais
noiavcis, igualncnic os ajudanics dc cano dc
Ciro conIccian ianlcn as icndas c as divisas
dos rinciais oficiais, quc sc qucrian falar a
algun, clcs nao rocuravan, corrian clo
caninIo nais curio. Cono cada naao ocuava
un onio do acanancnio, via-sc facilncnic
ondc sc guardava a discilina, c ondc as ordcns
nao cran cccuiadas. Ciro cnicndia quc, con
csias disosics, sc o ininigo aiacassc scu
acanancnio, qucr dc dia, qucr dc noiic, cairia
cono cn una cnloscada.
Ciro nao rcduzia a aric da gucrra a salcr
ordcnar un ccrciio con una frcnic naior ou
ncnor, forna-lo cn linIa, quando sc acIava cn
373
coluna, nudar a ordcn dc laialIa, confornc o
ininigo sc arcscniassc da dirciia, da csqucrda,
ou da aric dciras; cnicndia quc nao cra ncnos
csscncial salcr dividir as iroas quando as
circunsiancias o cigian, disirilu-las clas
osics nais vaniajosas, c arcssar a narcIa
ara rcvcnir o ininigo. Oinava quc cra iudo
isio quc consiiiua un Ialil gcncral. Nas
narcIas variava suas ordcns, scgundo as
conjuniuras; nas nos acanancnios raras vczcs
alicrava a disosiao, dc quc acalanos dc falar.
Ciro torna ptria Discurso de Cambises Casamento
de Ciro
Logo quc o ccrciio cIcgou Mcdia, Ciro
dissc a scu iio quc lIc Iavia dcsiinado un
alacio cn Dalilnia, ara a icr, quando fossc
Assria, una casa sua; c ao ncsno icno lIc
ofcrcccu rcscnics dc grandc rco. Ciaarcs os
acciiou, c ianlcn lIc nandou ofcrcccr, or sua
filIa, una coroa dc ouro, lracclcics, un colar c
una lcla caa ncda. Enquanio a jovcn rinccsa
coroava Ciro, dissc Ciaarcs.
ninIa filIa. cu vo-la dou or nulIcr.
Vosso ai ianlcn dcsosou a filIa dc ncu ai.
MinIa filIa c aqucla criana a qucn
coniinuancnic fazcis fcsia, aqui, cn vossa
nocidadc; sc algucn cniao lIc crguniava qucn
Iavia dc scr scu narido, cla rcsondia. Ciro". Eu
374
lIc dou cn doic ioda a Mcdia, visio quc nao
icnIo filIo varao.
ConIco rcsondcu Ciro o valor da
aliana, da cssoa c do doic. Mas anics dc vos
rcsondcr qucro olicr o conscniincnio dc ncu
ai c dc ninIa nac.
Enircianio lrindou a rinccsa con as
dadivas quc julgou scrcn nais dc scu agrado, fcz
o ncsno a Ciaarcs, c iornou dcois Pcrsia.
CIcgando fronicira, dciou a o grosso do
ccrciio, c cncaninIou-sc ara a cidadc con
scus anigos, scguido dc nuiio gado, ianio ara
os sacrifcios cono ara o fcsiin quc clc
icncionava fazcr, c irazcndo nuiios rcscnics
ara scu ai, sua nac, anigos, nagisirados,
anciaos c Ionoiinos. Todos os crsas, Ioncns c
nulIcrcs, ariiciaran dc sua gcncrosidadc. Os
rcis, scus succssorcs, ainda iniian scu ccnlo
iodas as vczcs quc visiian a Pcrsia. Dcois dcsia
disiriluiao, Canliscs convocou una asscnllcia
dos anciaos c dos rinciais nagisirados, ara a
qual convidou Ciro, c rcciiou csic discurso.
Todos vos, ncus vassalos c ncus filIos,
salcis con quc icrnura vos ano. Esia afciao quc
vos dcdico, a vos, crsas, cono vosso rci, c a vos,
Ciro, cono vosso ai, nc induz a fazcr rcflccs
quc cu julgo rclaiivas a vossos inicrcsscs
conuns. Sc laarnos a visia ara o assado, c
375
ccrio quc fosics vos, crsas, quc, fornando un
ccrciio, cujo conando confiasics a Ciro,
uscsics os fundancnios dc sua grandcza; nas
nao c ncnos vcrdadc quc foi Ciro, quc con vosso
ccrciio c con a roicao dos dcuscs, iornou
cclclrc vosso nonc c cncIcu a sia dc vossa
gloria; foi clc quc cnriqucccu os lravos quc
niliiaran dclaio dc suas ordcns; foi clc quc
agou a vossos soldados c os susicniou; foi clc,
finalncnic, quc criando un coro dc cavalaria
nacional, s os crsas cn csiado dc scrcn
scnrc sucriorcs cn cano raso. Sc nao crdcis
dc visia quc csiais ligados or olrigacs
rccrocas, vossa fclicidadc crcsccra dc dia ara
dia; sc vos, Ciro, clrio dc vossa foriuna,
quiscrdcs govcrnar iiranicancnic os crsas, cono
un ovo conquisiado; sc vos, crsas, ciosos do
odcr dc Ciro, quiscrdcs ccrcca-los; suscndcrcis
o curso dc vossas roscridadcs. Un ncio dc
rcvcnir csia dcsgraa, c aic dc vos asscgurar
ara o fuiuro novas vaniagcns, c ofcrcccr aos
dcuscs un sacrifcio cn conun, c cn sua
rcscna roncicrdcs, vos, Ciro, quc sc algucn
cnirar na Pcrsia con nao arnada, ou icniar
dcsiruir suas lcis, a dcfcndcrcis con iodas as
vossas foras; vos, crsas, quc sc algucn quiscr
rivar Ciro do Incrio, ou scarar dc sua
olcdicncia as nacs or clc sulnciidas,
corrcrcis cn scu aulio rincira ordcn quc
rccclcrdcs. Finalncnic, ninIa inicnao c
376
conscrvar csic rcino cnquanio vivcr; dcois dc
ninIa noric o irono cricncc a Ciro. clc quc Ia
dc ofcrcccr or vos aos dcuscs, quando scus
ncgocios o cIanarcn Pcrsia, os sacrifcios, quc
Iojc lIcs ofcrco. Quando clc sc acIar auscnic, o
nclIor c confiar csic sagrado ninisicrio quclc
dc nossa gcraao quc nais digno disso julgardcs.
Ciro c os nagisirados dos crsas convicran
unanincncnic cn scguir os consclIos dc
Canliscs, c ionaran os dcuscs or icsicnunIas
do acio quc fazian. Esic acio nunca foi violado
ncn clo rci ncn clos sudiios.
Logo dcois Ciro saiu da Pcrsia, c assin quc
cIcgou Mcdia, dcsosou, con conscniincnio dc
scu ai c dc sua nac, a filIa dc Ciaarcs. Ainda
Iojc sc gala a lclcza dcsia rinccsa. Dizcn
alguns cscriiorcs quc Ciro dcsosou a irna dc
sua nac; nas csia noiva scria ja nuiio vclIa.
Acalada a solcnidadc das lodas, Ciro ariiu con
sua csosa.
Ciro manda strapas para as provncias Limites do
Imprio de Ciro
Fcgrcssando a Dalilnia, Ciro cnsou quc
scria a roosiio nandar sairaas ara as
rovncias conquisiadas, con a condiao dc quc
os govcrnadorcs das raas, c os quiliarcas
dcsiacados ara difcrcnics osics, ara vclar
cla scgurana do as, nao rccclcrian ordcns
377
scnao dclc. Tonava csia rccauao ara quc sc
alguns sairaas, orgulIosos dc suas riquczas c
do grandc nuncro dc scus vassalos, iivcsscn a
insolcncia dc asirar indccndcncia, iivcsscn
logo na ncsna rcgiao iroas conira si.
Tonada csia rcsoluao, rcuniu os rinciais
cIcfcs, ara infornar os quc Iouvcsscn dc scr
govcrnadorcs, das condics con quc o govcrno
lIcs cra confiado. Ciro cnicndia quc csia
rcsoluao, ullicada dc anicnao, lIcs nao scria
cnosa. quc sc ara ullica-la sc cscrassc quc
clcs ionasscn ossc do govcrno das raas, sc
agasiarian, crsuadidos quc rovinIa da ouca
confiana quc nclcs sc dcosiiava. Esiando
rcunidos, Ciro lIcs falou assin.
Anigos, dcianos guarnics c
govcrnadorcs nas cidadcs quc conquisianos.
Quando arii, ordcnci-lIcs quc guardasscn suas
raas, c cono clcs scguiran caiancnic ninIas
ordcns, nao icnIo noiivo ara dcniii-los; nas
arccc-nc ncccssario cnviar sairaas ara as
rovncias, ara govcrnarcn os Ialiianics,
rccclcrcn os iriluios, agarcn as guarnics, c
vclarcn clos ncgocios do csiado. Parccc-nc
igualncnic ncccssario quc aquclcs dcnirc vos quc
sc acIan csialclccidos cn Dalilnia, c quc cu
odcrci nandar s rovncias ara alguna
conissao ariicular, a ossuan icrras c casas,
378
ara quc, logo quc cIcgucn, Ialiicn cn casas
suas, c ara quc os iriluios vcnIan icr a.
Ciro inicrroncu o scu discurso ara assinar
a nuiios dc scus anigos casas c vassalos na
naior aric das cidadcs conquisiadas. Esics
lcns, siiuados cn difcrcnics rcgics do Incrio,
cricnccn ainda aos dcsccndcnics daquclcs a
qucn foran dados, osio quc vivan na coric
ordinariancnic.
Quanio cscolIa dos sairaas ara a
adninisiraao das rovncias coniinuou Ciro
sou dc oiniao quc sc rcfiran os quc sc
rcuiarcn nais cuidadosos cn nos cnviarcn o
quc o solo roduzir dc nclIor c nais lclo, ara
quc, scn sairnos da airia, ariicicnos das
vaniagcns dc iodos os ascs, o quc c nuiio
jusio, orquc nos Iavcnos dc dcfcndc-los sc
forcn aiacados.
Acalando dc falar, Ciro confcriu os govcrnos
a scus anigos, con as condics anunciadas. A
cscolIa rccaiu solrc os nais caazcs. Mcgalizo
icvc a Aralia; Arialaias a Caadocia; Ariacanas,
a grandc Frgia; Crisanias, a Ldia c a Jnia;
Adusio, a Caria, quc o Iavia cdido; FarnucIo, a
Eolida c a Frgia vizinIa do Hclcsonio. A Cilcia,
CIirc c Paflagnia, quc Iavian voluniariancnic
scguido o rncic no siio dc Dalilnia, nao
rccclcran govcrnadorcs crsas; nas ficaran
379
iriluiarias. O lano, cniao adoiado or Ciro,
ainda Iojc sulsisic. as guarnics das raas
forics icn csiado aic Iojc na dccndcncia
incdiaia do rci; c clc quc noncia scus
conandanics.
Anics da ariida dos sairaas, Ciro lIcs
rcconcndou quc o iniiasscn quanio udcsscn;
quc fornasscn logo, assin dos crsas cono dos
aliados, un coro dc cavalaria c dc conduiorcs dc
carros; quc cigisscn quc os quc ossuan casas
c icrras cn scus govcrnos, sc dirigisscn s orias
dc scus alacios, quc guardasscn a icncrana,
c sc ofcrcccsscn a cccuiar o quc sc lIcs
ordcnassc; quc fizcsscn cducar as crianas
dclaio dc suas visias, cono clc raiicava cn scu
alacio; quc lcvasscn nuiias vczcs caa os
Ioncns fciios quc frcqucniasscn sua coric; c quc
os cnirciivcsscn nos ccrccios niliiarcs.
O quc iivcr coniinuou clc naior
nuncro dc carros, nais nuncrosa cavalaria, odc
csiar ccrio dc quc o Ici-dc considcrar cono
anigo ficl, cono un firnc susicniaculo do
Incrio dos crsas c do ncu odcr. Os cargos
Ionrosos scjan scnrc ocuados clos nais
dignos. Vossa ncsa scja alundanic, cono a
ninIa, ara alincniar vossa fanlia, ara
odcrdcs rccclcr vossos anigos, c ara dardcs
aos quc sc disiinguircn nosiras dc considcraao,
adniiindo-os a cla. Tcndcs arqucs fccIados;
380
susicniai nclcs caa lrava. Fazci ccrccio anics
da conida, c vossos cavalos nao conan scn icr
iralalIado. Con ioda a fora quc a naiurcza
Iunana conoria, cu, so, nao odcria dcfcndcr-
vos a iodos vos c vossos lcns; ara vos ajudar
con ncu valor c con o valor dc ncus lravos
conanIciros, c rcciso quc ianlcn vos nc
auilicis con o vosso c con o dc vossos lravos.
Pco rcfliiais quc nao ordcno a nossos cscravos
ncnIuna das raiicas quc vos rcscrcvi, c quc
nada cijo dc vos quc cu ncsno nao raiiquc.
En una alavra, coriai vossos sulordinados a
scguir vosso ccnlo, cono vos corio a scguir o
ncu.
Esias disosics sc icn conscrvado aic Iojc
scn alicraao. As guarnics c scus cIcfcs
dccndcn incdiaiancnic do rci; a oria dos
cIcfcs c coniinuancnic frcqucniada; nas casas
do ovo, cono nas dos grandcs, o cosiunc c quc
os lugarcs nais Ionrosos cricnan aos nais
dignos. Quando o rci narcIa, olscrva-sc a
ncsna ordcn dc quc falci; c acsar do grandc
nuncro dc ncgocios, un cqucno nuncro dc
oficiais dcsacIa iudo roniancnic. Ciro, dcois
dc icr insirudo os novos sairaas accrca dc scu
roccdincnio, dcois dc lIcs icr dado iroas, os
dcscdiu, advcriindo-os quc sc rcarasscn ara
cnirar cn cananIa no ano scguinic, c ara a
rcvisia gcral, quc icncionava assar aos Ioncns,
cavalos, arnas c carros.
381
Diz-sc quc c a Ciro quc sc dcvc ouiro
csialclccincnio quc cisic na Pcrsia. Todos os
anos un cnviado do rncic crcorrc con un
ccrciio as difcrcnics rovncias do Incrio. sc os
govcrnadorcs icn ncccssidadc dc socorro, clc o
rcsia; sc sao injusios ou violcnios, iorna-os
nodcrados; sc dcian dc agar os iriluios, c dc
vclar, qucr cla scgurana dos Ialiianics dc scu
govcrno, qucr cla culiura das icrras, cn una
alavra, sc falian a scus dcvcrcs, o cnviado
rcncdcia o nal; sc o nao conscguc, da conia
disso ao rci, quc dccidc cono Iao dc scr
casiigados. Esic Ioncn, cIanado Io do c, ou
nuo do c, ou o oIo do c, ccrcc nuiias vczcs
as funcs dc inscior.
ianlcn a Ciro quc sc airilui cssa invcnao
iao uiil cn un grandc Incrio, cla qual clc cra
roniancnic infornado dc iudo quc sc assava
nas nais longnquas rcgics. Dcois dc icr
caninado o quc un cavalo odia andar cn un
dia scn cansar, nandou quc nas csiradas sc
consirusscn cavalarias con csic ncsno
inicrvalo, c quc nclas sc uscsscn cavalos. En
cada una dcvia Iavcr un Ioncn inicligcnic ara
rccclcr as carias quc un corrcio irazia, cnircga-
las a ouiro corrcio c icr cuidado nos Ioncns c
cavalos quc cIcgavan cansados. s vczcs ncn
ncsno a noiic rciarda o giro dos corrcios; o quc
caninIou dc dia c sulsiiiudo or ouiros, quc
icn dc caninIar dc noiic; or isso sc icn diio
382
quc os grous nao andarian ianio no ncsno
csao dc icno. Sc csia crcssao c cagcrada,
clo ncnos c ccrio quc or icrra nao c ossvcl
viajar con naior vclocidadc.
Dccorrido o ano, Ciro rcuniu cn Dalilnia
scu ccrciio, quc sc conunIa dc ccnio c vinic
nil cavalciros, dois nil carros arnados dc foiccs,
c scisccnios nil infanics. Con csias grandcs
foras cnrccndcu a fanosa ccdiao cn quc
suljugou iodas as nacs dcsdc as froniciras da
Sria aic ao nar Eriircu; da lcvou suas arnas aic
ao Egiio, c o sulncicu ianlcn; dc nancira quc
os liniics dc scu Incrio cran, ao oricnic o nar
Eriircu, ao noric o Ponio Euino, ao ocidcnic a
ilIa dc CIirc c o Egiio, ao sul a Eiioia, rcgics
cujas circnidadcs sao quasc inaliiavcis, or
causa das inundacs ou da sccura. Ciro fiou
sua rcsidcncia no ccniro dcsics difcrcnics ascs;
assava os scic ncscs dc invcrno cn Dalilnia,
cujo clina c qucnic, os ircs ncscs da rinavcra
cn Susa, os dois ncscs dc csiio cn Eclaiana, o
quc fcz dizcr quc clc gozava dc una coninua
rinavcra.
Eran iao afcioados a Ciro quc nao Iavia
naao ou cidadc quc nao julgassc faliar a si
ncsna sc dciassc dc ofcrcccr-lIc suas nclIorcs
roducs, fruias, aninais, olras dc aric. Os
ariicularcs considcravan-sc ricos quando
iinIan ocasiao dc fazcr-lIc rcscnics; con cfciio
383
o rncic, dcois dc rccclcr dclcs coisas dc quc
iinIan alundancia, ofcrccia-lIcs ouiras, dc quc
clcs carccian.
Discurso de Ciro antes de sua morte
Assin vivcu Ciro. CIcgando vclIicc, ariiu
ara a Pcrsia; cra a sciina viagcn quc a fazia
dcois do csialclccincnio dc scu Incrio. Havia
nuiio icno quc scu ai c sua nac iinIan
norrido. sua cIcgada, fcz os sacrifcios
ordinarios, concou a dana cn Ionra dos
dcuscs, scgundo o cosiunc dos crsas, c foi
lilcral ara con o ovo. Dcois, rciirou-sc a scu
alacio, c, adorncccndo, viu cn sonIo un
crsonagcn, cujo ar najcsioso nao cra dc norial,
c quc sc aroinou dclc, dizcndo.
Prcarai-vos, Ciro, dcniro dc ouco icno
ircis icr con os dcuscs.
Ciro dcscriou c cnicndcu quc sc aroinava
o fin dc sua vida. EscolIcu viinas, c, scgundo o
riio crsa, foi fazcr sacrifcios nas nonianIas a
Juiicr roicior dc sua airia, ao Sol c s ouiras
divindadcs, dirigindo-lIcs csia sulica.
Juiicr, dcus dos ncus ais, Sol, c vos
ouiros, dcuscs inoriais, rccclci csic sacrifcio,
quc c icrno ninIa gloriosa carrcira! Dou-vos
graas clos consclIos quc dc vos rcccli or ncio
das cniranIas dos aninais, dos sinais cclcsics,
384
dos agouros, dos rcssagios, solrc o quc cu dcvia
fazcr ou cviiar; rcndo-vos graas ianlcn or
nunca icrdcs crniiido quc cu dcsconIcccssc
vossa assisicncia, ncn quc cu, no curso dc
ninIas fclicidadcs, nc csqucccssc dc quc cra
Ioncn. Pco quc conccdais dias fclizcs a ncus
filIos, ninIa csosa, a ncus anigos, ninIa
airia; c a nin un fin digno dc ninIa vida.
Dcois dos sacrifcios voliou a alacio c sc
dciiou ara rcousar un ouco. Scus lanIciros
vicran, Iora do cosiunc, falar-lIc do lanIo.
Ciro rcsondcu quc qucria dcscansar. CIcgada a
Iora dc concr, nada quis; nas cono iinIa scdc,
lclcu con razcr. AcIando-sc no ncsno csiado
nos dois dias scguinics, nandou cIanar scus
filIos, scus anigos c os rinciais nagisirados, c
cranic clcs rcciiou csic discurso.
Mcus filIos, c ianlcn vos, ncus anigos,
or nuiios sinais conIco quc csiou no fin da
ninIa vida. Quando cu ja nao cisiir, olIai-nc
cono un Ioncn fcliz; c cn vossas acs c
discursos iransirc csic scniincnio. En ninIa
infancia oliivc iodas as Ionras quc sc confcrcn a
csia idadc; consianicncnic gozci da ncsna
vaniagcn na adolcsccncia c na idadc nadura.
Scnrc nc arcccu quc ninIas foras
auncniavan con os anos, dc nancira quc na
vclIicc nao nc scnii ncnos vigoroso do quc na
nocidadc. Vi iodas as ninIas cnrcsas coroadas
385
dc succsso, iodos os ncus voios aicndidos. Vi
ncus anigos fclizcs or ncio dc ncus lcncfcios,
ncus ininigos sujciios. Anics dc nin, ninIa
airia cra una rovncia olscura da sia; dcio-a
scnIora da sia inicira; nunca crdi una so dc
ninIas conquisias. Coniudo, osio quc ninIa
vida foi un coninuo cncadcancnio dc
roscridadcs, scnrc icni quc o fuiuro nc
rcscrvassc algun rcvcs; c csia idcia nc rcscrvou
do orgulIo c dos cccssos dc una alcgria
inodcrada. Ncsic noncnio, cn quc vou dciar dc
cisiir, icnIo a consolaao dc vcr quc nc
solrcvivcrcis, vos, ncus filIos, quc o ccu nc dcu.
Dcio ncu as florcsccnic c ncus anigos na
alundancia. A nais rcnoia osicridadc odcria
scn injusiia nao nc rcuiar fcliz? Convcn,
agora, quc cu dcclarc o quc nc Ia dc succdcr,
ara rcvcnir qualqucr discordia cnirc vos. Mcus
filIos, anlos sois or nin anados con igual
icrnura; qucro, iodavia, quc a adninisiraao dos
ncgocios c a auioridadc cricnan ao nais vclIo,
quc c jusiancnic considcrado cono doiado dc
nais ccricncia. Acosiunado cn nossa airia
conun a vcr os nais novos, qucr cnirc irnaos,
qucr cnirc concidadaos, ccdcr aos nais vclIos a
rinazia, dar-lIcs os lugarcs Ionrosos, dcia-los
falar rinciro, cnsinci-vos dcsdc a infancia a
Ionrar as cssoas dc nais idadc do quc vos, c
ianlcn quis quc fsscis igualncnic iraiados
clos nais noos. A disosiao quc acalais dc
386
ouvir c, ois, confornc s nossas lcis, aniigos
usos c cosiuncs.
Assin vos, Canliscs, icrcis a coroa.
confcrcn-vo-la os dcuscs c vosso ai, no quc csia
cn scu odcr. Vos, Tanaoarcs, icrcis o govcrno
da Mcdia, da Arncnia c do as dos cadusios.
Dcio a vosso irnao una auioridadc nais
cicnsa con o iiulo dc rci, nas vossa osiao
scra nais iranquila. Quc falia ara scr conlcia
vossa fclicidadc? Cozarcis sosscgadancnic dc
iodos os lcns quc odcn iornar os Ioncns
fclizcs. A anliao dc cccuiar cnrcsas difccis,
a cnosa nuliilicidadc dc ncgocios, un icor dc
vida ininigo do rcouso, un dcscjo inquicio dc
iniiar ninIas acs, arnar ciladas c cviia-las. cis
a ariilIa do quc rcinar; vos ficarcis iscnio dc
iodos csscs cuidados, quc sao ouiros ianios
olsiaculos fclicidadc. Vos, Canliscs, nao vos
csqucais janais quc nao c csic cciro dc ouro quc
conscrvara vosso donnio. os anigos ficis sao o
vcrdadciro cciro dos rcis, c scu nais firnc aoio.
Mas nao cnscis quc os Ioncns ja nasccn
assin. sc a fidclidadc lIcs fossc inaia,
nanifcsiar-sc-ia cn iudo igualncnic, cono cn
iodos sc vccn as inclinacs quc a naiurcza da
csccic Iunana. rcciso iralalIar ara ganIar
anigos ficis; nao c o icnor, c a lcncficcncia quc
os da.
387
No caso dc julgardcs a roosiio dcvolvcr a
algucn una aric dos cuidados quc a
susicniaao dc un Incrio cigc, rcfcri vosso
irnao. Sc sonos nais unidos a nossos
concidadaos do quc aos csirangciros, aos quc
noran conosco dclaio do ncsno icio do quc
aos nossos concidadaos, cono nao Iavian dc scr
ainda nais iniinancnic unidos os irnaos
gcrados do ncsno sanguc, anancniados cla
ncsna nac, cducados na ncsna casa,
acarinIados clos ncsnos ais, c dando s
ncsnas cssoas os noncs dc ai c dc nac? Nao
afroucis csics doccs laos, a quc os dcuscs
ligaran os irnaos; acriai-os anics clos aios
rcciidos dc nuiua anizadc; c o ncio dc
consolidar ara scnrc vossa uniao. iralalIar
ara scus rorios inicrcsscs, ocuar-sc dos dc
scu irnao. Qucn nais do quc o irnao sc Ionrara
da ilusiraao dc scu irnao? Qucn icncrcnos
nais ofcndcr do quc aquclc quc icn un irnao
odcroso?
Qucn csiara nais ronio dc quc vos,
Canliscs, ara scrvir o vosso, c ira nais
corajosancnic cn scu socorro, iocando-vos dc
iao crio sua loa ou na foriuna? Vcdc dc qucn
odcrcis cscrar naior rcconIccincnio or
vossos lcncfcios do quc da aric dc un irnao?
Qucn, dcois dc vos icr cIanado cn scu
socorro, vos auiliaria dc nclIor voniadc? Ha
ouiro Ioncn quc scja nais vcrgonIoso nao
388
anar, c nais louvavcl Ionrar? En una alavra,
Canliscs, vosso irnao c o unico quc odc
ocuar, scn cciiar invcja, o rinciro lugar junio
dc vos.
Pco-vos, ois, ncus filIos, cn nonc dos
dcuscs dc nossa airia, quc vos rcsciicis un ao
ouiro, sc dcscjais agradar-nc; orquc nao cnso
quc icnIais or ccrio quc nada scrci, quando
iivcr dciado dc vivcr. MinIa alna icn aic agora
csiado oculia a vossos olIos; nas ara as suas
ocracs conIcccis quc cla cisiia. Nao icndcs
noiado dc quc icrrorcs sao agiiados os Ionicidas
clas alnas dos inoccnics quc clcs naiaran, c
quc vinganas clas iiran dcsics nios? Pcnsais
quc o culio quc sc iriluia aos norios sc icria
conscrvado sc sc julgasscn suas alnas
dcsiiiudas dc odcr? Enquanio a nin, ncus
filIos, nunca udc crsuadir-nc dc quc a alna,
quc vivc cnquanio csia unida ao coro norial, sc
aniquilc, logo quc dclc sai, orquc vcjo quc c cla
quc vivifica csics coros dcsiruivcis, cnquanio os
Ialiia. Nunca udc iao ouco crsuadir-nc dc
quc cla crca sua faculdadc dc raciocinar no
noncnio cn quc sc scara dc un coro incaaz
dc raciocnio. naiural crcr quc a alna, cniao
nais ura, c scarada da naicria, gozc
lcnancnic dc sua inicligcncia. Quando un
Ioncn norrc, vccn-sc as difcrcnics arics quc o
conunIan iornarcn a juniar-sc aos clcncnios
a quc cricnccn. so a alna cscaa visia, qucr
389
duranic sua csiada no coro, qucr dcois quc o
alandona.
Salcis quc c duranic o sono, inagcn da
noric, quc a alna nais sc aroina da
divindadc, c quc ncsic csiado nuiias vczcs rcvc
o fuiuro, orquc, scn duvida, sc acIa cniao
inicirancnic livrc. Ora, sc as coisas sao cono cu
cnso, c sc a alna solrcvivc ao coro, fazci ara
con a ninIa o quc vos rcconcndo. sc csiou
cnganado, sc a alna norrc con o coro, icnci ao
ncnos os dcuscs, quc nao norrcn, quc iudo
vccn, quc iudo odcn, quc conscrvan no
univcrso cssa ordcn inuiavcl, inalicravcl, cuja
nagnificcncia c najcsiadc sao sucriorcs a ioda
crcssao. Esic icnor vos livrc dc qualqucr aao,
dc qualqucr cnsancnio quc fira a icdadc ou
jusiia. Dcois dos dcuscs, icnci os Ioncns c a
osicridadc. Cono os dcuscs nao vos oculiaran
na olscuridadc, iodas as vossas acs scrao
visias. sc clas forcn uras c conforncs jusiia,
consolidarao vossa auioridadc; nas sc
rocurardcs nuiuancnic rcjudicar-vos,
crdcrcis iodos a confiana no concciio dos
ouiros Ioncns. Con cfciio, odcria algucn, dc
loa voniadc, fiar-sc cn vos, vcndo-vos injusios
ara con aquclc quc nais razcs icndcs ara
anar?
Sc arovais as insirucs quc vos dou, solrc
o nodo dc vos conoriardcs un con o ouiro,
390
scgui-as; sc vos arcccn insuficicnics, consuliai
a Iisioria, quc c una ccclcnic cscola. Ncla vcrcis
ais, quc icrnancnic anaran scus filIos, c
irnaos, quc vivcran na nais niina uniao. vcrcis
ouiros, quc dcran ccnlo do roccdincnio
oosio. Dcnirc Ioncns iao difcrcnics cscolIci
ara nodclos os quc sc dcran nclIor con scu
conoriancnio c scrcis salios. Parccc-nc quc
vos icnIo diio o lasianic. Quando cu norrcr,
ncus filIos, nao cnvolvais ncu coro, ncn cn
ouro, ncn cn raia, ncn cn qualqucr ouira
coisa; cnircgai-o icrra incdiaiancnic. Quc Ia
nais agradavcl do quc scr rcunido a cssa nac
conun, quc roduz, quc nuirc iudo quc Ia dc
lon? Anci nuiios Ioncns, ara nao folgar dc
quc lcn dcrcssa farci aric da lcnfciiora dos
Ioncns. Mas sinio ninIa alna alandonar-nc;
sinio-o clos sinionas quc anuncian
ordinariancnic nossa dissoluao.
Sc algun dc vos dcscja cgar cn ninIa nao
c conicnlar cn ncus olIos un rcsio dc vida,
aroinc-sc. Quando cu colrir ncu rosio, co-
vos, ncus filIos, quc ncu coro nao scja visio
or ningucn, ncn ncsno or vos. Convidai os
crsas c nossos aliados a quc sc rcunan roda
dc ninIa sculiura ara nc darcn os aralcns
dc ficar da cn dianic ao alrigo dc iodos os
aconiccincnios dcsagradavcis, qucr cu csicja no
scio da divindadc, qucr icnIa sido aniquilado.
Todos, quc a forcn, rccclan dc vossas naos o
391
quc sc cosiuna disiriluir no funcral dc un
Ioncn fcliz. Finalncnic, nunca vos csqucais
quc c fazcndo lcn a vossos anigos quc vos
orcis cn csiado dc rcrinir vossos ininigos.
Adcus, caros filIos. Adcus, anigos, rcscnics c
auscnics.
Acalando dc falar, csicndcu sua nao ara
iodos quc o rodcavan; dcois colriu o rosio c
cirou.
Quadro comparativo dos costumes dos persas do tempo
de Ciro e do tempo do autor
fora dc duvida quc o rcino dc Ciro foi o
nais florcsccnic c o nais cicnso dc ioda a sia.
Scus liniics cran, cono ja dissc, ao oricnic o
nar Eriircu, ao noric o Ponio Euino, ao ocidcnic
CIirc c Egiio, ao sul a Eiioia. Ciro cra o unico
solcrano dcsic vasissino icrriiorio. clc anava c
iraiava scus sudiios cono scus filIos; scus
sudiios, Ionravan-no cono ai. Mas logo quc clc
ccrrou as alclras, a discordia scarou scus
dois filIos. cidadcs, nacs iniciras, dciaran dc
lIcs olcdcccr; c dcrcssa sc viu una dccadcncia
gcral. Vou jusiificar o quc asscvcrci, concando
clo quc diz rcsciio rcligiao.
Aniigancnic, quando o rncic ou os
grandcs iinIan dado sua alavra, qucr fossc clo
jurancnio, qucr cla sinlcs arcscniaao da
nao, ainda quc fossc a algun crininoso,
392
cunrian-na inviolavclncnic. Sc clcs iivcsscn
sido ncnos ficis no cunrincnio dc suas
roncssas, nao sc dcosiiaria nclcs nais
confiana do quc Iojc, quc sua na fc c
conIccida; c os cIcfcs das iroas, quc dcois
aconanIaran Ciro o Moo cn sua ccdiao,
nao sc icrian fiado cn sua alavra. salido quc
csics caiiacs, iludidos cla aniiga oiniao da loa
fc dos crsas, sc cnircgaran cn suas naos, c,
lcvados rcscna do rci, foran dcgolados.
grandc nuncro dc larlaros da ncsna ccdiao,
scduzidos igualncnic or falsas roncssas,
norrcran niscravclncnic.
Os crsas sao ainda Iojc nais crvcrsos do
quc cran cniao. Aniigancnic as Ionras cran
rcscrvadas aos quc cunIan sua vida clo
scrvio do rci, quc sulnciian una cidadc, quc
suljugavan una naao, quc sc assinalavan or
qualqucr aao loa. Hojc, sc algucn, iniiando o
ccnlo dc un Miiridaics, quc airaioou scu ai
Ariolarzancs, ou dc un Fconiircs, quc,
osicrgando os nais sagrados jurancnios, dciou
rcfcns no Egiio sua nulIcr, scus filIos c os filIos
dc scus anigos, concicr una crfdia, conianio
quc csia rcvcria cn rovciio do rncic, scra
nagnificancnic rcconcnsado. Daqui nascc quc
iodas as nacs asiaiicas sao injusias c crfidas
or causa da influcncia quc os cosiuncs do ovo
doninanic icn scnrc solrc os dos ovos
393
sulnciidos. Eis ja un onio cn quc os crsas dc
Iojc sao iorcs do quc os dc ouiro icno.
Sua dcravaao nao sc nanifcsia ncnos cn
sua avarcza. Ja nao sao os crininosos soncnic,
cono cra aniigancnic, os quc sao nciidos nas
riscs; ianlcn sc rcndcn os inoccnics, ara
fora-los a conrar sua lilcrdadc, dc nodo quc
os ricos nao icn ncnos quc icncr do quc os
grandcs dclinqucnics. Nao ousan oor-sc aos
ininigos odcrosos; do quc rcsulia quc qualqucr
naao cn gucrra con os crsas odc
inuncncnic fazcr corrcrias cn scu as; jusio
casiigo dc sua inicdadc ara con os dcuscs, c
das suas injusiias ara con os Ioncns; nova
rova do quanio icn dcgcncrado dc suas aniigas
viriudcs.
Passo a coniar as nudanas solrcvindas cn
sua nancira dc vivcr. Una lci roilia cusir c
assoar-sc. a lci iinIa or fin, nao, dcccrio,
arovciiar un Iunor sucrfluo, nas foriifica-los,
acosiunando-os a consuni-lo clas fadigas c clo
suor. Elcs icn con cfciio conscrvado o uso dc
nao cusir ncn assoar-sc, nas crdcran o dc
iralalIar.
Scgundo ouira lci, clcs nao odian concr
scnao una vcz or dia, ara icrcn nais icno dc
cnircgar-sc a scus ncgocios c aos ccrccios
cororais. Conscrvaran a raiica dc una rcfciao
394
soncnic, nas concn-na Iora dos quc janian
nais ccdo, c coniinuan aic Iora cn quc sc
dciian os quc gosian dc vclar nais.
Era-lIcs roilido lcvar ara a ncsa grandcs
vasos dc vinIo, orquc sc cnicndia quc o cccsso
da lclida cncrva o coro c a alna ao ncsno
icno. A roiliao sulsisic ainda; nas clcs
lclcn con iao ouca nodcraao, quc cn vcz dc
lcvarcn os vasos, sao clcs rorios quc sao
lcvados, or nao icrcn fora ara sair dirciios.
Scus anicassados, scgundo una aniiga
raiica, nao conian ncn lclian duranic as
narcIas, ncn saiisfazian ullicancnic
ncnIuna das ncccssidadcs, quc sao sua
conscqucncia. Esia raiica sulsisic ainda; nas
fazcn narcIas iao curias, quc sua alsiincncia
nada icn quc adnirc.
Aniigancnic, ian iao frcqucnicncnic caa,
quc csic ccrccio cra suficicnic ara os Ioncns c
ara os cavalos. Dcois quc o rci Ariacrcs c
scus coricsaos sc dcran ao vinIo, rcnunciaran
caa; c sc algucn, ara sc acosiunar fadiga,
coniinuou a caar con scus cavalciros, airaiu
solrc si o odio dc scus iguais, ciosos dc sua
vaniagcn solrc clcs.
O uso dc cducar as crianas oria do
alacio icn-sc conscrvado aic Iojc, nas nao sc
lIcs cnsina a noniar a cavalo, orquc nao Ia
395
ocasiao cn quc ossan fazcr lrilIar sua
dcsircza. A coric cra una cscola, ondc arcndian
a jusiia, orquc a vian a cquidadc rcsidir aos
juzos; Iojc, clo conirario, vccn iriunfar os quc
dao nais dinIciro. As crianas arcndian a
conIcccr as roricdadcs das lanias, a fin dc sc
scrvircn ou sc alaicrcn dclas, confornc fosscn
uicis ou nocivas. Iojc arccc quc nao arcndcn a
disiingui-las scnao ara salcrcn fazcr o naior
nal ossvcl; or isso nao Ia as cn quc os
cnvcncnancnios scjan nais frcqucnics.
A vida dos crsas c Iojc nuiio nais
voluiuosa do quc cra no icno dc Ciro. Sc lcn
quc dcsdc cniao adoiasscn o irajo dos ncdos,
scus cosiuncs rcsscniian-sc ainda da cducaao
viril quc rccclian na Pcrsia; Iojc carcccn das
viriudcs dc scus anicassados, c conscrvan a
nolcza dos ncdos. Mas ariicularizcnos nais
csic ariigo.
Nao sc conicnian cn dornir cn canas
nacias; os cs dos lciios dcscansan solrc
alcaiifas, quc, ccdcndo ao cso, olsian a quc sc
sinia a rcsisicncia do avincnio. Usan dc iodas
as iguarias dc quc cn ouiro icno usavan, c
iodos os dias invcnian ouiras novas; icn ncsno
cssoas assalariadas ara isso. No invcrno, nao
sc liniian a colrir a calca, o coro c os cs;
colrcn dc clcs as naos, c ncicn os dcdos cn
csccics dc csiojos. No vcrao, a sonlra dos
396
losqucs c dos rocIcdos nao os saiisfaz; rccorrcn
aric, ara iorna-la nais cscssa. Cosian nuiio
dc ossuir grandc nuncro dc vasos rcciosos, c
nao sc cnvcrgonIan dc adquiri-los or ncios
iorcs. Tao grandcs sao os rogrcssos quc cnirc
clcs icn fciio a injusiia c a sordida scdc dc ouro!
Una aniiga lci lIcs roilia andar a c, c o fin
dcssa lci cra fazcr lons cavalciros; nas clcs icn
nais alcaiifas solrc scus cavalos do quc solrc
scus lciios, c curan ncnos dc andar lcn a
cavalo do quc dc sc scniarcn voluiuosancnic.
Pclo quc diz rcsciio gucrra, scria ossvcl
scrcn Iojc os ncsnos quc cran ouirora? No
icno dc scus anicassados, os grandcs
agrcgavan-sc aos ccrciios con ccrio nuncro dc
cavalciros alisiados cn scus donnios; c quando
sc iraiava da dcfcsa do as, as guarnics das
raas cniravan cn cano ncdianic ccrio soldo.
Hojc, os grandcs, con o fin dc lucrarcn aquclc
soldo, iransfornan cn cavalciros scus oriciros,
adciros, cozinIciros, cociros, lanIciros,
guarda-rouas, criados dc ncsa, c ouiros. Por
conscqucncia, scus ccrciios, osio quc
nuncrosos, sao fracos, cono c facil cnsar, vcndo
scus ininigos crcorrcrcn o icrriiorio da Pcrsia
nais livrcncnic do quc clcs rorios.
Ciro, ara olrigar sua cavalaria a conlaicr
dc crio, iinIa-lIc iirado as arnas dc arrcncsso.
iinIa colcrio os Ioncns c os cavalos dc arnas
397
dcfcnsivas c dado a cada cavalciro una azagaia
foric. Hojc nao conlaicn ncn dc longc ncn dc
crio. A infaniaria csia arnada, cono no icno
dc Ciro, dc cscudo, csada c nacIado, nas nao
icn coragcn ara sc scrvir dcsias arnas. Os
carros falcaios ja nao sao cnrcgados con o fin
ara quc Ciro os nandara consiruir. Por ncio
das rcconcnsas c disiincs, quc clc dava aos
conduiorcs, cciiou dc ial nodo sua coragcn quc
sc lanavan inciuosancnic airavcs das nais
dcnsas filciras. os crsas, Iojc, fazcn iao ouco
caso dclcs, quc acnas os conIcccn; cnsan quc
odcn conduzir nuiio lcn un carro scn sc
ccrciiarcn nisso. Salcn, c vcrdadc, dirigir os
cavalciros conira o ininigo; nas anics dc
cIcgarcn a clc, uns dcian-sc cair dc roosiio,
ouiros acian-sc ara fugir, dc soric quc os
carros, nao icndo qucn os govcrnc, nuiias vczcs
lIcs causan nais dano do quc aos ininigos.
Finalncnic, os crsas nao dissinulan sua ouca
Ialilidadc na aric niliiar; conIcccn sua
infcrioridadc, c nao ousan cnirar cn cano scn
icrcn grcgos cn scus ccrciios, qucr scja a
gucrra cnirc clcs qucr conira os ncsnos grcgos.
Sua naina c nunca fazcr gucrra aos grcgos scn
scrcn auiliados or iroas da ncsna naao.
Parccc-nc icr dcscncnIado a nissao quc
nc rous. Provci quc os crsas c os ovos
sujciios ao scu donnio, icncn nuiio ncnos os
dcuscs, rcsciian ncnos scus arcnics, icn
398
ncnos cquidadc uns ara con os ouiros, c ncnos
valor na gucrra, do quc aniigancnic. Sc algucn
iivcr ouira oiniao, caninc as acs dclcs c vcra
confirnado o quc cu dissc.

FIM

399


Proilido iodo c qualqucr uso concrcial.
Sc vocc agou or cssc livro
VOCE FOI FOUDADO!
Vocc icn csic c nuiios ouiros iiulos CFTIS
dircio na fonic.
www.cloolslrasil.org
2006 Xcnofonic

Vcrsao ara cDool
cDoolsDrasil

__________________
Agosio 2006

Potrebbero piacerti anche