NguyÔn ThÞ Ngäc Minh GVto¸n

THPT Chuyªn Lµo Cai

Ph¬ng tr×nh bÊt ph¬ng tr×nh mò

A/Ph¬ng ph¸p ®a vÒ cïng c¬ sè vµ ®Æt Èn sè phô:
Bµi 1: Gi¶i c¸c ph¬ng tr×nh vµ bÊt PT sau:
2 2 2
1/ 25 x  2 x 1
 9 x  2 x 1
 34.15 x 2 x 2/ 22 x
2 2
1 x
 9.2 x  22 x  2  0
2 2
3/ 32 x  8.3x  x4
 91 x4
 0 4/ 32 x  2.3x  x  6  32 x 12  0
Bµi 2:

       
cosx cosx cosx cosx
1/ 74 3 74 3  4 2/ 2 3 2 3 4

1 12
3/ 2
3x
 6.2 x   1
23 x 3 2x
Bµi 3:

   
2 x  x2 2 x  x2 2
1/ 3  5  3 5  21 2 x  x  0 2/ 2(5 x  24)  5 x  7  5 x  7
11.3x 1  31
3/ 13x  5  2(13x  12)  13x  5 4/ 5
4.9 x  11.3x 1  5
Bµi 4:
   
x x
1/ 5  21  7. 5  21  2 x 3 2/125 x  50 x  23 x1
x x
3/ 3x 1  22 x 1  12 2  0 4/ 3x  9.2 x  5.6 2
Bµi 5:
2 2
1/ 9sin x  9cos x  10

         
x x x x x
2/ 26  15 3  2. 7  4 3  2. 2  3  1. 3/ 3  2 2 2  1  3 (3)

     
2x x x
HD: PT (3) t¬ng ®¬ng víi PT 2 1  2 1 3 §Æt 2  1  t >0
PT trë thµnh :t3-3t-1=0 .§Æt t=2y >0 PT trë thµnh : 8y3-6y-1=0
<=> 2(4y3-3y)=1(3’)
XÐt c¸c nghiÖm cña PT trong ®o¹n [-1;1] ®Æt y=cosu do y thuéc ®o¹n [-1;1] =>
  2
 u  k
u   0;   PT trë thµnh 2(cos u-3cosu)=1<=> 2cos3u=1 <=> 
3 9 3
 u   0;  

 7 5  7 5
=> u  ;u  ;u  => y  cos ; y  cos ; y  cos
9 9 9 9 9 9
Lµ 3 nghiÖm ph©n biÖt cña PT (3’) .V× PT bËc 3 cã tèi ®a 3 nghiÖm do ®ã ngoµi
3 nghiÖm trªn kh«ng cßn nghiÖm nµo kh¸c ë ngoµi ®o¹n ®ang xÐt. Mµ do y>0
  

 
x
=> t  2co s => 2  1  2cos  x  log 2 1  2cos 
9 9  9
4/cotg2 =tg2 +2tg2
x x x+1
(§HAN-99)

B/Ph¬ng ph¸p sö dông tÝnh ®¬n ®iÖu cña hµm sè :

C¬ së lý thyÕt : 3 Bµi to¸n c¬ b¶n (Nªu ,c/m ,híng dÉn häc sinh sö dông)
Bµi 1 : Gi¶i c¸c PT
1/ 5 x  12 x  13x 2/ 5cosx  12cosx  13cosx

       
x x x x
3/ 5 3 5 3  2x 4/ 10 2  14  10 2  14  16 x
Bµi 2:

Cuéc sèng kh«ng ®ßi hái b¹n ph¶i giái nhÊt ,nhng ®ßi hái b¹n ph¶i nç lùc
nhiÒu nhÊt
NguyÔn ThÞ Ngäc Minh GVto¸n
THPT Chuyªn Lµo Cai
x
1/ 2 x  3x  5 x  10 x 4/ 2 x  3x  5 2

 
x
2/ 3x  4 x  12 x  13x 5/ 9 x  5 x  4 x  2 20

      5
x x x x
3/ 2 x  3 2  1 6/ 3 2 3 2
Bµi 3:
1/ 3.25 x  2  (3x  10)5 x 2  3  x  0 2/ 25 x  2.(3  x)5 x  2 x  7  0
  x  1
2 2
3/ 2.2 x  3.3x  6 x  1 4/ 2 x 1  2 x x

2 2 2 2
5/ 2sin x
 3sin x  2cos x  3cos x  2cos 2 x 6/ 9 x  2.( x  5)3x  9(2 x  1)  0
Bµi 4:
1 x 2
2 x 1  2 x  1 1 2 x
1 1
1/  0 2/ 2 x2
 2 x2
 
2 1
x
2 x
3/ 5  4 x  1
x
4/3 +2x=3x+2
x

HD: XÐt hµm sè f(x)= 5 x  4 x  1 HD: Hoµn toµn t¬ng tùphÇn 3 PT cã

hai
Cã f’(x)=5x.ln5-4 => f’(x)=0 <=> nghiÖm x=0 ;x=1
4
x  log 5 => lËp BBT xÐt tÝnh §§ 6/3x+5x=6x+2
ln 5
Cña h/s nh vËy H/S cã mét kho¶ng §B
Mét kho¶ng NB nh vËy PT cã kh«ng
qu¸2 nghiÖm vµ dÔ thÊy PT cã 2
nghiÖm x=0;x=1 .HoÆc AD B§T BÐcnuli
 
2
5/ 27 x  6 x 2  4 x  1 .9 x . HD:Hoµn toµn t¬ng tù sau khi chia c¶ hai vÕ cho 9x vµ ®¹t
Èn phô 3x -2x=u PT trë thµnh 3u=2x+1
2

C/Ph¬ng ph¸p l«garÝt ho¸ :

Bµi 1:
x 1 x 1
1/ 5 x.x 1 8 x  100 2/ 3x.2 x 1  72 3/ 5 x.8 x  500 NghiÖm: x=10; x= 1/10
D/Ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ vµ ,mét sè PP kh«ng mÉu mùc
2 2
1/ 8sin x  8cos x  9  2cos 2 y
cos 2 x
 2
     
sin 2 x co s 2 x cos 2 x
2/ 2  2  2 2  2 2   1  
 2  
3/ x4-8ex-1>x(x2ex-1-8) 4/ 4 x 2  x.2 x 1  3.2 x  x 2 .2 x  8 x  12
2 2 2

5/ 4 x 2  x.3 x  31 x  2 x 2 .3 x  2 x  6 6/ 51+x+51-x=3x+3-x+41-x+41+x

2 2 2 2 2 2
7/ 196cos x
 196sin x  100cos x  100sin x  16cos x  16sin x

x x
1  1 a2   1 a2 
8/ 1  sin x.2  sin 2 2 x  cos 2 x 9/ 4 x2 3 x  2  4 x 2  6 x 5  42 x2 3 x  7
2 cos 2 x
10/  
   1
2  2a   2a 

11/ cos 72  cos36  3.2
0 0 x
  
12/ 6x+2x=5x+3x HD: Sö dông §L Lagr¨ng
PP:B1:Gäi  lµ nghiÖm cña PT
B2:BiÕn ®æi PT trë vÒ d¹ng f(a)=f(b) tõ ®ã chØ ra ®îc HS f(x) kh¶ vi vµ liªn
tôc
f (b)  f (a)
trªn [a;b] khi ®ã AD §L Lagr¨ng  c  (a; b) sao cho f '(c)  0
ba
B3: Gi¶i PT f’(c)=0 tõ ®ã t×m ®îc 
Cuéc sèng kh«ng ®ßi hái b¹n ph¶i giái nhÊt ,nhng ®ßi hái b¹n ph¶i nç lùc
nhiÒu nhÊt
NguyÔn ThÞ Ngäc Minh GVto¸n
THPT Chuyªn Lµo Cai

B4 :Thö l¹i
Trë l¹i PT trªn :
Gäi  lµ nghiÖm cña PT => cã 6  5  3  2 (1)
xÐt HS f(t)= (t  1)  t  víi t>0
tõ (1) => f(5)=f(2) ,do ®ã theo §L Lagr¨ng tån t¹i c thuéc kho¶ng (2;5) sao cho
f (5)  f (2)
f '(c)   0 =>   (c  1) 1  c 1   0 <=>  =0 hoÆc  =1
52
Thö l¹i thÊy tho¶ m·n
E/Ph¬ng tr×nh bÊt PT cã chøa tham sè
1/T×m a sao cho BPT sau nghiÖm ®óng víi  x  0

   3 5
x x
a.2 x 1  (2a  1) 3  5 0
2/ T×m m sao cho BPT sau nghiÖm ®óng víi  x  0

   7 3 5
x x
12(2m  1) 7  3 5  (2m 2  m).2 x 3
2 2
3/Gi¶i vµ biÖn luËn PT : 5 x  2 mx  2  52 x  4 mx  m  2  x 2  2mx  m
4/ Gi¶i vµ biÖn luËn BPT : m2-25x+1-8m.5x>0
5/T×m m ®Ó PT sau cã nghiÖm:  
m 2x  2  1  1  2x
6/T×m m ®Ó BPT sau cã nghiÖm: 16 -(m-1)22x+m-1=0 x
2 2
7/T×m m ®Ó PT sau cã nghiÖm: 9 x 2 x  3( x 1)  m
8/T×m m ®Ó BPT sau sau nghiÖm ®ung víi mäi x: 25x-(2m+5)5x+m2+5m>0
9/Cho BPT : 9x-(2m-1)3x+m2+m2-m  0 .T×m m ®Ó BPT nghiÖm ®óng víi mäi x  2
m 2m  1
10/Cho PT : x   m  4  0 .T×m m ®Ó PT cã hai nghiÖm x1 ;x2
4 2x
tho¶ m·n : -1<x1 <0<x2
ax 1  ax
11/Gi¶i vµ biÖn luËn: x  (Víi 0<a  1)
a  1 1  2a  x
2 2 2
12/T×m m ®Ó BPT sau cã nghiÖm: 2sin x  3cos x  m.3sin x

   
x x
13/T×m m ®Ó PT sau cã ®óng mét nghiÖm: 5 1  m 5 1  2x
14/ Gi¶i vµ biÖn luËn BPT : m2-9x+1-8m.3x>0 (T¬ng tù bµi 4)
15/ Gi¶i vµ biÖn luËn BPT : m2-2.4x+1-m.2x+1 < 0
1 1
16T×m m sao cho PT sau cã hai nghiÖm d¬ng ph©n biÖt : 91 x 2  m.31 x2  2  0
2
17/T×m m ®Ó BPT sau ®©y v« nghiÖm : 2( m 1) x  2 x 4 m 3  (2  m 2 ) x  3  4m
2
HD:Sö dông PP hµm sè .ViÕt l¹i BPT díi d¹ng 2( m 1) x  (m 2  1) x  2 x 4 m 3  x  4m  3
XÐt hµm sè f(t)=2t+t lµ hµm sè §B trªn R …….KQ:m=1
   
tgx tgx
18/Cho PT 3  2 2  3 2 2 m
a/ Gi¶i PT víi m=6
  
b/ T×m m ®Ó PT ®· cho cã ®óng hai nghiÖm thuéc kho¶ng   ; 
 2 2

Cuéc sèng kh«ng ®ßi hái b¹n ph¶i giái nhÊt ,nhng ®ßi hái b¹n ph¶i nç lùc
nhiÒu nhÊt