Sei sulla pagina 1di 20

Amanpha Nute' Ni

by Rev. Khoi Lam Thang


Lapau: Nu aw... Nang Kiang
by Zolianu
La: Ka Nu' Inn
by Vai
Laimai 12
Indo-Myanmar Gamgi
Huihsia Nung
Tua huihpi hangin CCJ Hall, BCM
Biakinn, Meiset quarter lui, Khuado Hall
le a vengveng pan innte pawl khat kisia hi.
Kekkia, Guahciin in phone line siat lawh ...
Laimai - 4
Lom 15 Hawm4
Dopi Kha 2013
1
Korea Zomi ten
Tedim puah
Estd. 1994 Lom 15. Hawm 4. May (Zing Kha) 2013. Zomi (Chin) Community Journal. 500 Ks
Sum le pai tawh akilei
Cancer Natna khat i
Sungthu
Laimai - 17
...tua limlang 5 te pen
Leilum Tuiphum biakinn
nawl, Lamzang lamka,
Zato nuai, Myoma Bank
mai leh Sakollam veng
Pa Khen Do te inn mai
lamkawi tengah kikoih...
Lamai 4
Zogam Zatote ah Zatding
Zatui (pawl khat) Kumpi
lampan pia zo ta
Lai - 4
Australia ah Zo ngeina
SIALSAWM & Lawm
AnNek kibawl
Lamai 4
Kansau
Tapidaw
Kum 100 Cin
Pawipi
Laimai 4
CIDAMNA: SPECIAL REPORT
Salzang le Pimpih ah
Cidamna le Naupang
Pattahna a sem
SIAMSIN te
Laimai 4
INTERVIEW
Thein
K h a i
"I GAM I
MINAM SUNG AH
AKISELCIP, A SIAM
KHANGNO TAMPI
TAK OM LAI...
Laimai 18
TRAVEL
Canada ah
Kawlgambup'
PALAIPI
(ambassador)

PA HAU DO SUAN
Lamai 4
Sinin, Semin, Mainawt Ni!
2
Vol 15. No 4
May 2013
Non-disintegration of the Union
Non-disintegration of National
solidarity
Perpetuation of Sovereignty
Zingsol laihawm sungah kigelh laite in
Zingsoltanute ngaihsutna bang hi khin lo hi.
Dal khat 500ks. Limited Circulation within
Zomi/Chin Communities.

Zingsol Laihawm Kingah Theihna Tanu te

Tedim: Tg Nang Kim Sang (09400308250)
Pa Gin Khan Khai (Chin Taung
Tan Gate, 09400312288)
Lia Dim Awi
Tonzang: Tg Thang Suan Mang (0947173010)
Kawlpi: Pa Lian Tuang (09400511757)
Tg Zam Thuam (09400307982),
Tg Bia Za Mung (09400308014)
Tg. Pau Tawi Thang (09400421981)
Mandalay:
Tg Ignatius Thang Sut Mung (09402586246)
Tg Sian Nun Siam (09444015774)
Tg Nang Khan Lian, Tg Kham Geel Cin
Tung, Tg Peter En Lam Sum, Lia Niang
Sian Ciang (096504523), Siama Ngai
Bawi (Paradise), Lia Vung Sian Ciang
Hakha: Sia Thang Za Khual (09400305308)
Dr. Nung Mun Thawn (09400305314)
Haiciin: Pastor Pau Khan Sing,
Haiciin Baptist Church
Mogok: Pa Langh Suan Thang (096538182)
Pyin Oo Lwin: Pa Lian Kaih Mang (0949331723)
Lashio: Pastor Kimpu (0949101477)
Zangkong:
Tg Thang Sian Sing (GAG) (09421103314)
Lia Niang Theih Kim (TBCY)(09420024161)
Lia Niang Mun Lun (ICC) (09428018016
Tg Chin Suan Kap (WOH) (0973033732)
Dr. Cing Zeel Niang (AZBC) (0943091230)
Tg. Pau Sian Muan, 09402609242

*Tonsim : T. Sawm Lian, ZBC
*Tamu & Lamka : Rev. Suak Do Pau
(*May 2013 akipan in kingah thei ta hi)
Zingsol kingah theihna Munte.
Kawlpi :
(1) Zingsol Store (Pa Cin Suan Thang),
(2) ZCLS Zumpi,
(3) Taungzalat Hotel,
(4) KG Store (Lan-song),
(5) Luandim LCCI,
(6) Sunway Video & Photo,
Tedim:
(1) Mala Niangtui Sai,
(2) Zolengthe Library,
(3) Chin Tuang Tan Bus-phual
Hakha: Ciimnuai Chrisitan Fellowship
Yangon :
CLC Book Store
No. 191, 39 St. Kyauktada Township,
Yangon. 01-249176, 01-252224
Mandalay : (1) Dynasty Hotel, Victoria Hotel,
MZBC, EZBC, Paradise Mission Center, TAG.
ZINGSOL PHUALPI
No. (67), 69st Street, Bet; 42nd St x Teihpan St.
Maha Aungmyay Township, Mandalay.
email: zingsol.laikhak@gmail.com
Our Three Main naTiOnal Causes Editorial Cover Photo Credit
ZINGSOL Lom 15 Hawm 4na (May 2013)
Inn
India gam sung om Zomi laizom te aw,
Zingsol Journal pen Tonsim, Tamu le
Lamka te ah zong a laidal ngiat in kisim
thei ta hi.
Champhai ah: T. Sawm Lian
ZBC Ofce, Bethel Veng, Champhai
Tamu le Lamka ah Rev. Suak Do Pau
Tonsim, Tamu, Lamka ah
ZINGSOL Kingah thei ta
Laidal Golna
11.5 Width (Aphei)
16 High (Atung)
Mun gualh zia
Color Advertisement te pen Zingsol ah
hong ki-ap hun tawh kizui in,
1. Front (Special), Back Cover
2. Laimai 3
3. Laimai 18 cih bang in kiguang deudeu hi.
4. Akisap leh laimai kibehlap hi.
Black & White Advertisement te pen,
Zingsol ah hong ki-ap hun tawh kizui in,
Laimai Taklam (odd number pages, 3,5,7,9
cbt.) te ah kiguang masa hi. Tua khit ciang
in, Laimai Veilam (even number pages, 4,
6, 8 cbt.) ah a kiguang deudeu hi.
Graphic Design lamsang
Design suaih sa hi ding a, JPEG fle type,
email or Data Disc tawh khak ding hi.
Zingsol ah Design ap ding hih leh,
1. Suahsaknop Data Laimal te
2.Suahsak nop Photography te tawh khak
ding hi.
a.Photography te pen High Resolution hi
leh hoihsuah pen hi.
3. Email pan kikhakna ah, Kawllai akihel leh
ZawGyi Font tawh khak ding kisam hi.
Design man
a. Total Page -10,000 Ks.
Ahun ni 5 a tawmpen kisam hi.
b. Half Page le tua sang aneu zaw te pen
5000 Ks hi. A hun Ni 2 a tawm pen kisam hi.
c. Design Fees pen 1 vei bek piak ding
kisam hi.
d. Zingsol pan akisuai design te Kha sim in
kipuahpha thei hi.
Mipite sung ah na theihsaknop thu te
ZINGSOL PAN TANGKO IN!
ZINGSOL in Zolai sim mimial khat
ciat i thapiakna le nulepa sanggam te i
Advertisement tawh panpihnate hong
kigawmtuah ciangin hong taangzo ahi
hi.
Gamsung, Gampua a om nulepa,
sanggam u-le-nau te in
Pasian hong piak thupha te, Mipi sung
ah i theihsaknop thu tuamtuam te i
tangkona tawh ZINGSOL Journal hong
taang suak zawh nading in, ZINGSOL
ah Advertisement nong kihel nading un
zahtakna lianpi tawh kong sam uh hi.
Your
Continuous
Supports
Keep
ZINGSOL
Shining!
1
Special Front
Cover Page
A butuam tung ah
2
Back Cover Page
Anunglam
butuam tung ah
4
Half Page
Laimai bup lang
5
Quarter Page
(Laimai 1/4)
6
1/8 Page
Aphei lam
(Landscape)
Atung
(potrait)
L
ungmuanna a om
lo hih simleitung
ah, zing vai ding ki
theikhol lo hi mah teleh, i
sisan sung a ki leh Nu'itna
hang in ma i phu zo ding
hi.
Mihing te in mi
minthang, mithupi te
a pahtawina un, amau
min vawh ni kiciamteh
hi. Gtn. St. VALENTINE
pahtawina in Valentines's
day, nasem mipi te
pahtawina in May Day
cih bang in om hi. Leitung
ah mi tampi om a, tua
teng lak pan mi tampi in
a taang khop uh ni khat
om hi.
'Nute ni' ki ci hi. Nu
pil/ hau om hi. A zawng,
ahai zong om hi. Nute
pen mihing mah hi uh a,
kicing kim zo het lo mah
ta se leh, a nuntakna na
ngawn awlmawh lo in,
tate hih leitung ong tun
theih nading, aluang na
khaam ngam uh hi. Agape
itna hangin tawntung
nuntakna i ngah a, Nute'
itna hang in leitung ah i
nungta zo hi.
Kumsim May kha,
Nipi Nihna sim a kibawl,
12 May 2013 ni a hong
tung, Nute Ni manpha
takin izat kim theih
nading in Rev. Khoi Lam
Tang thugenna le Nute
pahtawina la, lapau te
(Laimai 12) ah kong
suaksak uh hi.
Zingsol sung ah a
kisuaksak zo nai lo
Khualzin Gamvak ciang
zat theih ding thu te zong
tutung in kong suaksak
zo ta uh hi. (Laimai 14).
Editor Peter Tg En Lam
Suum in a mun a phual
va pai ngiat in hong gelh
hi a, ama laiglehzia ahi
Tangthu tomno dan tawh
hong gawm thuah hi.
Zomi sung ah sap
loh pipi a hong inntek
Zatep, Khaini akipan
Zapi (tobacco) te zatna
pan in akingah thei
Kamsung Cancer natna,
Ha & Kamsung cidamna
ding thute kicing takin
Editor Tg Nang Khan
Lian in, kum 5 sung vilvel
a Siamsinna te sungpan
in hong hawmsawn hi.
Mihing khempeuh
in nikhat niciang pello a
leitung mangpha a khak
ding te i hi a, ei ma in a
pai masa mipih te thu
zong, Laisim nulepa te
hong ngaihsut piakna
tawh kizui in "Dahna
Khawk" (Laimai 7) ah
kong suaksak uh hi.
Tudotna (Interview:
Laimai 18) ah Tedim
pan Lasiam Tein Khai i
ngaihsutna te i sim kha
ding hi.
Zingsol a taang
theihna ding hong
dinpih, Advertisement
hong pia Nulepa te tung
ah lungdam kong uh hi.
Tutung Zingsol Issue
akipan in India lam a
Zomi laizom ten zong a
laidal ngiat in sim thei ta
ding uh hi. Veina lian bek
mah tawh vaipuak hong
la Tamu pan Rev. Suak Do
Pau le Champhai pan Sia
T Sawm Lian te tung ah
lungdamna kong ko uh
hi.
Upna, Lametna, itna tawh
Zingsol tanute
II
(1) Amanpha Nute ni: Tg Sian Nun Siam (2) Kansau
Tapidaw Kum 100 Cin: Rev. Lian Za Huam (3) Indo-
Myanmar Gamgi Huihsia Nung: Pa Nung Sian
Tuang, TYF (4) Korea Zomi ten Tedim puah: Pastor
Cin Ngaih Suan (5) Pa Hau Do Suan: www.tongsan.
org. (5) Siamsin: Tg Bia Za Mung (6) Thein Khai:
Thawng Kok & Mung (Leo)
Lom 15 Hawm4
Dopi Kha 2013
3 taangkona
Korea om Zomi ten Tedim Khuapi ading
Convex Mirror Piakhia
Thupuak: Pastor Cin Ngaih Lian (ZIK Secretary)
Tedim S. Korea a om Zomi Innkuan Korea (ZIK) te
in Zogam, Tedim khuapi sungah Motor le Motor Cycle
tuangte' ading nung le mai lampi ettheihna Limlang
man (Convex Mirror) mal 5 piakhia uh hi cih kiza hi.
ZIK Tuvanpi Pastor Cin Ngaih Lian in abeisa kum 2012
sung Inn lam ciah laitak in Rev. Nang Lian Kap tung
ah a piakhiat ahi hi. Tu in tua limlang 5 te pen Tedim
khuapi sung Leilum Tuiphum biakinn nawl, Lamzang
lamka, Zato nuai, Myoma Bank mai leh Sakollam veng
Pa Khen Do te inn mai lamkawi tengah kikoih khin
ta cih Rev. Nang Lian Kap (President of Timothy Bible
College) tungtawn in kizasawn hi. 2012 Kum, Gam-uk
Kumpi Sazian ah Tedim khuapi sung ah mimal 19476
om in, Zogam sung khuapi te lak ah mimal a tampen
nihna ahi hi.
4
Vol 15. No 4
May 2013
salzang le PiMPih ah CidaMna le nauPang
PaTTahna nasePna
Salzang khua ah
"Siamsin Medical
Trip"

Salzang Kawlgam
University tuamtuam
pan Zomi sangnaupangte
kipawl na ahi Zomi
Siamsin Kipawlna (ZSK-
UM) in April 16 ni pan 20
ni dong Zogam, Tonzang
khuapi huam sung aa om
kum 400 bang a val khin
Salzang khua ah khuami
te cidamna tawh kisai
akhong in Cina etna bawl
uh hi ci-in Tg Bia Za Mung
in gen hi.
Siavuam thum, siamah
li, ha siavuan khat,
siavuan Siamsinte, siamah
Siamsinte le sangsia sin
Siamsinte kihel thei uh
hi. Mawtaw lam vangnai
lo ahih man in tai 4 ding
khawng khe tawh kipai
hi. Cina etna, sun lam
teh Sangsia Sangpi pan
Siamsin te in laihilhna nei
in nitak lam ciang khuami
te cidamna lam le pilna
thumuhna lam akhangtoh
nading in thugenna te
kinei hi.
Kawlgam bup Zomi
Siamsin Kipawlna (ZSK-
UM) pan gamsung gampua
om Zomi mipi te panpihna
tawh Buanli, Suanghoih
te ah hih bangin kipai hi
a kum sim in kum khat
khua khat ta in Zogam
bup kipai ding ahi hi.
Ref: The Public Image Vol.1,
No. 30 April 26, 2013
Pimpih Khua ah
Naupang Pattahna
le Thumopna
Pimpih Zomi Siamsin
Kipawlna - Sagaing pan
Siamsin te hanciamna
tawh Kalay myo pan tai
16 ki gamlatna Pimpih
khua ah April 3-5,2013
sung Thumopna thusinnate
lawhcing tak in kibawl thei
a khuasung nu le pate zong
thalawp takin kihel uh hi
cih thu kiza hi.
Leitung pilna tawh kisai
theihhuai thu tuamtuam
hopkhiatna le ha dam lote
Dr. Cin Hen Tang in
amawkna in bawlsakna
nei uh hi cih thu kiza hi.
Sangnaupangte adingin
pilna lunggulhna neih
theih nading, guihtheih
khamtheih pelhin gamtat
hoih neih theih nading,
tupna lian muhna tangzai
neihtheih nading , pilsin
zia tuamtuamte theihsak
nading. khuasung nulepa
te adingin, tate pattah siam
nading, a pilsinna uh ah
thapiak siama panpih
zawh nading, gamvai thute
theihna a khan nading, ha
thupitna tel aa kepsiam
nading cihte kihel hi, ci-in
Zomi Siamsin Kipawlna
Sagaing i makai khat ahi
Tg Huat Kim in gen hi.
ZSK-Sagaing te-in
hibangin i gam le i minam
ading in hong sepkhiat nate
hangin kinuam mahmah
hi, ciin Pimpih khua
pan Tg Zen Lam Tuang
in Tongsan Kalsim
thukizakna ah gen hi.
Zomi Siamsin Kipawlna
Sagaing pen Mandalay
Gamke, Sagaing khuapi
sung om Sangsia Sinna
Sangpi (Sagaing Institute
of Education) pan
Zomi Siamsin Sangsia
te kipawlna ahi hi.
Ref:Tongsan
Salsang khua sung nulepa te le Siamsin te. Photo:Bia Mung (Fb)
Sialsawm & Lawm Ann nek nuamtak
kibawl zo
Melbourne Australia Melbourne khuapi sung a om
Zomi te in 25 April, 2013. ni in Zo ngeina SIAL SAWM
& LAWM ANN NEK PAWI te nuam tak in kibawl
khawm thei uh hi cih kiza hi. Pulepi te in Tangthu
tuamtuam gen uh in nuam ki sa mahmah hi. A pai
thei Mi 300 bang kipha a Zogam sung Gullu Mual vai
tawh kisai in a pai Mimal kim in Khaicii tuh uh aa AU
$ 835.00 kingah hi. Thupuak; Taang Nang Khai, ZAA Treasurer,
Melbourne Australia
Gamsung Thuthang
Champhai ah Gideon Gospel Team te
Camping & Crusade lawhcing
Thupuak: T. Sawm Lian, Daihna Cabin
Champhai Vengthak a Zomi Baptist Church Biakinn
ah April 8 17, 2013 sungin Gideon Gospel Team
in Camping leh Crusade nei uh a, nuamin lawhcing
mahmah hi. Hih huna Speaker pen Ngennung khua
pan Evan. Tang Khan Tawn hi in, amah tawh mi 4
hong kithuah thei uh hi. Camping lut pen pasal 28 leh
numei 25 pha a, zan kikhop biakpiakna pen biakinn
kidimden hi.
Kansau Tapidaw Kum 100 cin Pawi lawhcing takin kibawl
Thupuak: Sia Pau Suan Kap
Cikha Kansauzang khua ah Kansau
Baptist Church kumza cin pawi pen abeisa
19 - 21 April, 2013 sungin nasia tak in bawl
uhi. Pawi kipat ma 16 -19 April, 2013 sung
Sakhankyi a sia Rev. Nang Khan Mung
in Jubilee crusade bawl pih a tua hangin
kitelna ngah thak mi 51 kituiphum hi.
Evan. Sia Langh Do Khup in zong atun
phetin Jubilee letsong ci-in Innsim ah
nik, puanten, dial hawm ziahziah hi. 20
April, 2013 ni in khua sian suahna, Jubilee
mualsuang honna, Jubilee Singlamteh
phuhna nei uhhi. Tua sung mah in Tamu
zatopi a Kansau khua mi Sia Pau Suan Kap
(Nursing Brother) in USA a Kansau khua
mi te panpihna tawh in, mi 750 te tung ah
zatui Teng sawm (lakh 10) man a mawkna
in hawm khia hi.
Tedim - Zone
RC Khangno Makaih
Thusinna kizo
Kalay a, Tedim Zone sung
aom pawlpi te makaihna tawh
akibawl A (2) veina Tedim Zone
khangno makai thusinna pen
April 15 pan 22 ciang Saizang
khua ah kibawl cih kiza hi.
Thusinna akah mi 200 val pha
cihi. A (3) veina Tedim Zone
khangno pawi pen Tedim,
Sakollam ah kibawl ding a, kum
nih ciang khat vei ta ki bawl
zelzelding cihthu zong kiza hi.
Sr: ZD
Haiciin Lainatna Camp Lawhcing
Haiciin Apirl 8-12, 2013 sungin Lainatna Camp
pen Haiciin ah lawhcing takin kizo hi cih thu Rev. Pau
Khan Khai tung pan in kiza hi. Haiciin khua sung om
pawlpi nam 9 om a, tutungin khuasung ah kipumkhatna
hongom in, pawlpi khempeuh avek un kipawlkhawm
thei uhhi. Papi leh tangval avek in mi 87 camp ah lut
uha, tua sung panin mi 65 in gupkhiatna angahna uh
Pasian le mite mai ah pulaak in, tuasung panin mi 40
in tuikiphumna la uhhi. April 12 ni in zingsang nai 7
panin mi 250 te in khuasung buppi thupha piakna leh
khamtheih guihtheih aom nawnlo nading thungetna
nei khawm uh hi. Kawlgam le Vaigam gamgi a om ahi,
Inn 200 val a pha Haiciin khua ah Pasian itna thu
akigen nadingin Pastor Niang Go Man i ngaihsutna
tawh kipan hi a, athu ala teng Rev. Pau Khan Khai te
innkuan in tavuan la in, asum kisam teng Pa Pau Lian
Nun, Nunpi te innkuan in hanciamna ahi hi.
Source: Rev. Pau Khan Khai, Zogam Gospel Ministry,
Ph: 0949291972
Photo: Rev. Lian Za Huam
Lom 15 Hawm4
Dopi Kha 2013
5
Tedim-Lailui lampi,
Palpha-Kuutmual lampelh kizota
Thupuak : Michael Hang
Thang, Tedim
Tedim Zogam Siadong
le Sumlepai Mangputal
Pu Nang Za Mung (Sia
Nangmung) le a pawl te
April 13 ni in golf club
lampelh ziikna mun en
kawm in Lailui khua
ah ong pai suak uh aa
khua sung nulepa te
tawh khualetui khantoh
nading Zogam khangtoh
nading thu manpha
tamtpi ki kum khawm
thei cih thu ki za hi.
2011 kum
pan in Government
Technological High
School (GTHS) sang
paam, Vankaatna phei
(Japan gal lai aa gal van
kihalna) mun teng ah
Tuamvum Golf Club
ci-in golf satna mun in
kizangh aa tuni dong
ulian uneu kimawl in pai
den uh hi. Ahi zongin
golf club sung ah Lailui
khua paina lampi om
ahih manin khua mite
ading in lauhuaina hong
om ahih manin golf club
lampelh theih nading
in Zogam Mangputal te
deihsakna tawh Budolza
(Lamto set) in tai khat le
falong khat a sau, a zaina
pi (8) a pha lampi thak
April kha bul pan in
April 13 ni dong Myone
Siipen te tungtawn in
hong ki sial sak a hih
man in ki lungdam hi.
T hu a mv u a m
Golf Club in Tedim khua
hong tawi sang tuam
in, a mun zong mun
hoih mahmah khawl
mun nuam dingin hong
lem mahmah hi. GTHS
sang pen Tedim, Lailui
gamah 2008 kum pan in
kumpi in hong lamsak
aa, sangnaupang tan (8)
tungsiah in sang zom
thei hi. 2012kum in
sangnaupang (50) val leh
sia/siam,zum nasem(30)
pha hi.
Gamsung Thuthang
Pu Chin sian Thang in zi nei kik
Thupuak : Dal Sian Hung, KL., Photo:Tongsan.org
Kawlpi Pu Cin Sian
Tang, President of
Zomi Congress for
Democracy in Zi nei
kik hi cih thukiza
hi. Azin pen Lia San
Nuam, Zampi khua
ci-in kiza hi.
April 27,
2013 (Saturday) ni-in
Zo ngeina zuthawl
piakna kinei in, April
28, 2013 Sunday, (8:00
AM) hun-in Rev. Dr.
Samuel Awn Za Dal,
Founder & President
of Rhema Bible College for Missions,
Senior Pastor of Rhema Christian Centre
in Khristian ngeina tawh kiteenna nei
sak cih thu kiza hi.
KumPI ZATO Te Ah ZATuI
(Pawl khat) KIPIA TA dING
Thupuak: Dr. Kham Za Lian
Zogam sung a Kumpi
Zato te ah zat ding
Zatui, zaha te leina ding
in Gamuk Tuneipawl in
Sumlepai phalna pia ta
uh hi.
Lupna 100 sang
a tam zaw Zatopi te ahi
Hakha le Falam ah Kha 3
sung Zatui man ding Ks
Sang 2200 (Tein) kipia hi.
Lupna 100 le a nuaisiah
Zato te pen a Zatui ngiat
mah in kipia hi. Lupna 50
Zatopi te pen Kha 1 ciang
Ks Sang 100 (Tein), Kha
3 ai Tein 300 kipia hi.
Station Hospital (Taih-
Ne Zato) te ading Kha
1ciang Sang 20, Kha 3
ai, Tein 60 man Zatui
te kipia hi. Rural Health
Centre (RHC) te ciang
dong ah Kumpi lampan
in Zatui zaha te a khong a
kipia ta ding ahi hi. X-Ray
man, Laboratory man le
Zatui pawl khat te bel
cina te mah in amau le
amah in hanciam ding a
hi hi.
ZOmI AmbASSAdOr ThAK
Kawlgam kumpi in Canada
gama Kawlgam Palai
Zumpi ah Ambassador
(Kawlgampalai) dingin
Pa HauDoSuan, Director
General (Political Dept.),
Ministry of Foreign
Afairs (MOFA) seh
a, April, 2013 sungin
Canada ah nasep zom
pah ding cih thu kiza hi.
Tedim gam, Cingpikot
khua a piang Pa Hau Do
Suan i mai ah Zomite
lak pan Kawlgam
Ambassador a sem ngei
Dr. Vum Khaw Hau & Pu
Za Hre Lian tenih bek om
ngei hi ci-in kiciamteh hi.
Kawlgam ki ukzia
kikhelna nung ah Kawl
ahi lo inntek tual minam
ten zong amau kituak
panmun te hong ngah
zo ta uh hi.
(Ref:ZBYF Tangko Lom14 Hawm4,
Photo:Tongsan.org)
Myanmar Radio & TV te pan Kawlgam Inntek
Minamte Pautawh Kigen ding
22 April 2013 Kawlgam thukizaksakna khat ahi
MRTV pan in TV Channel line thak ding khat ahi
Pyithaungsuh (Union) channel panin Kawlgam
inntek minampi (8) te pautawh 2013 September kha
sungin kipan ding hi cih thu kiza hi. Hih minampi
(8) lak ah pau namtam a paupen ahi Zo (Chin) te
pau ah Mindat le Falam pau namnih kihel ding
hi. Hih tualsuakmi te pau tawh zingsang nai 6:00
panin zan 11;00 dong kigen ding hi ci hi.
Zogam, Tedim khuapi
ah May 2, 2013 zingsang nai
01:30 pawl pan in Khal huih
leh guah nasia tak nung aa
inn le lo tampi tak kisia
cih thu Tedim Khangno
Kipawlna pan kiza hi.
Tua huihpi hangin BCM
Biakinn, CCJ Hall, Meiset
quarter lui, Khuado Hall
le a vengveng pan inn te
kisia hi. Kekkia, Guahciin
in phone line siat lawh hi.
Kawl, Zozang ah asawtnai
lo in akihong RC Biakinn a
tungkhuh Sikkang te len
a, inn pawl khat zong kisia
hi ci in, Pa Suang Khen Pau
in gen hi. May 2 ni ciang
thukizakna ah mihing a si,
a liam om lo hi ci in kiza hi.
Lamka khuapi ah zong
inn, biakinn, sanginn te
kisiat lawh Meipiakna te
kisia a May 2 ni bup Lamka
ah mei kingah lo ci thu kiza
hi.
Kawlgam sung, Sagaing
Gamke, Wet-let khua ah
zong May 1 ni nitak lam
akipan huih khauh tak
nung ahih manin khuano
10 sung ah inn 2500 kiim
kisia in, sanginn in, Kawl
Pasian te siat lawh aa mi 1
si hi cih thu kiza hi.
Zogam ah huih khauh
nungna hangin abeisa 2012
Kum April 6 le 10 sung in
Tedim le Htantlang ah
biakinnpi 3 le inn 140 val
kisiatlawh ngei hi.
May 2 ni zingsang
BCM Biakinn khum (Vei)
Meiset Zum (Tak)
Marn: TYF
New Lamka Mun khat. Marn: Tongsan.
Lanva Lui, Lamka. Marn: Biaklian Mangte
Indo-Myanmar Gamgi Huihsia Nung
6
Vol 15. No 4
May 2013
Phone bu Nam
(Handset)
Aman
(Ks)
Ciaptehna
Functions
Huawei 5700
Huawei 5736
Huawei C5720
Huawei C6200
Huawei C8650
Huawei C8810
Huawei C8812
Huawei C8813
Samsung Galaxy Y
SCH 1509
Samsung SCH 6339
Samsung TaTa F 219
S.Pone C 335
Samsung BH 189
Huawei C 5900
Samsung Y
Samsung ACT
48000
48000
49000
49000
78000
99000
110000
125000
85000
45000
60000
21000
30000
70000
150000
150000
150000
Camera, Mp3, Mp4, Blue tooth
Camera, Mp3, Mp4, Blue tooth
Camera, Mp3, Mp4, Blue tooth
Camera, Mp3, Mp4, Blue tooth
Touch Screen Function kim
Touch Screen Function kim
Touch Screen Function kim
Touch Screen Function kim
Andriod Function, Kawllai, Internet
Phone line lianbek
Camera, Mp3, Mp4, Blue tooth
Phone line lianbek
Phone line lianbek
Andriod Function, Kawllai, Internet
Andriod Function, Kawllai, Internet
Andriod Function, Kawllai, Internet
Andriod Function, Kawllai, Internet
Accident Thuthang
Thupuak: Rev. Thang Khan Khai
(Tongsan Reporter, Kawlpi)
Kawlpi-Tai 9 Tunsuk ma ah Jeep Khat
Tuahsia
April 14,2013 ni-in, Zogam Rihzua pan
Kawlpi lam zuan a tuaksuk Rihzua lambu
pa' Motor Jeep khat pen Kawlpi, Tai kua (9
Miles), BOC tunsuk ma Suhkhentha khen
khit deuhah Accident in lamkhang ah kia in,
a si aliam omlo bilbel cih kiza hi. A mawtaw
pen a sawtlo mahin Bus khat tawh kaikhia zo
pah uh ci hi. Motor kiatna tawh kisai a hang
bulpi kithei cian nai lo ci hi.
Tuikhal khua ah Cycle kitaih
April 18,2013 ni-in Kawlpi huam Tuikhal
khua sungah Khuanglian te Cycle a khawl
kimlai mi 3 a tuangkhawm Motor Cycle
khatin nasiatak phu kha uh hi. Amau a tuang
khawm mi 3 sung pan Pa Tang Suan Hau
(Kum 62), Tawmbing beh pen nasiatak liamin
Kawlpi zato kipuak pah a, Zato pan damzo
nawn loin April 21, 2013 ni-in si cih kiza hi.
Mawtaw kongkhak pan alu dawk laitak
kitaih
April 22,2013 ni-in Nyipyidaw le Yangon kikal
ah Bus tuang sanggam Falamte khat zong
Bus kongkhak (Window) pua lamah a lu dawk
khia kha in, a nawl a Bus tai khatin nawk
kha lian ahih manin sipah in, a luanghawm
Kawlpi lamah kipuato pah cih kiza hi.
Source: www.tongsan.org
ks. 1500 Man siMCard
ading PhOne-bu Te
Yangon, April 22
Kawlgam sung ah gamlutang i vaihawmna tawh
kizui a khua/a vengin hausa te tungtawn aa
kizuak 1500 ks a man CDMA 800 MHz simcard te
tawh akizang thei ding Handset namte hi bangin
kongsuak sak uhi. Hihte pen Yangon khuapi sung
aa phone sai lianpi te aa phone mante ahihi. Amunmun tawh kizui in aman
kibat loh na zong om kha thei dinghi. (soure; the voice)
Gam Sung Thuthang
Kawlgam Gamlutangpi Gam Alamsangte
pahtawina Zolia khat in ngah
30 April, 2013
Kawlgam Gambup
Lutangpi (President) pa
a sangpen pahtawina
ahi Gam Alamsangte
PahtawinaState Exellence
Award pen Kawlgam
thalkap kimawlna aa kihel
Zolia (Chin numei) khat ahi
Mai AungNgein in ngah
hi cih thu pahtawina pia
committee aa pawllutang
huh U Taung Tike in
gen hi.
Mai Aung Ngein pen
Gambuplutangpi pa
i kimawlna lam aa a
sangpen pahtawina piak
ding geelna a om mi 168
pan a kitel khia ahi hi.
Amah pen Zogam
khanglam Mindat
khuapi pan hi aa, 2002
kumin Yangon khuapi
Kyiatkasan kimawlna
phualpi ah tung aa,
2004 kumin gam aa ding
thalkap kimawlna ah
panla in leitung thalkap
kidemna te ah zong
kidem ngei hi. Khamh
(Gold medal) 26, Ngun
15 le Sumngo 11 , medal
vekpi gawm 52 ngah ahih
manin hih kimawlna lam
ah a sangpen pahtawina
angah ahi hi.
Tua bek hilo, Kawlgam
Olympic Committee leh
Kawlgam kimawlna lai
siamte kipawlna piak
kum khat sung a hoihpen
kimawlna pahtawina
zong 2 vei angah khin
ahi hi.
(source; the voice daily news,
vol.1/no.20)
Tulai Kawlgam Vanman
Yangon a teng (Pa A Ngen Za
Dal, TEO-Rtd) le Nu Dim Khan
Niang te tapa Dr. Pau Sian
Lian (Assistant Surgeon,
Hakha General Hospital)
le Tedim, Tuklai khua a teng
Pa Lam Khan Mang (Head
Master, BEPS-Rtd) le Nu Hau
Khan Cing (Head Master,
BEHS, Saizang) te tanu Lia
Zam Cin Huai (Mid-wife,
Falam General Hospital, 1st
Yr, Geo) te in April 20, 2013
(Kiginni) in Ciimnuai Christian Fellowship, Hakha ah
pumkhatsuahna nei uh hi.
Kalaymyo, Bogyoke
Road a teng Prof.
Kam Za Mung
(Proffessor/head-
Rtd) le Nu Lian Man
Cing te tapa khat bek
neihsun Dr. Kam
Hon Khai (M.B.,
B.S.) Mdy, Health
Service Officer
(PSI/Kalay) le Tedim, Lailo khua a teng Pa Dominic
Tual Za Tang le (Nu Madalena Cing Don Zam) te tanu
lianpen Lia Agatha Niang Khawl Nuam (B.Sc. Bot)
Bahaviour Change Facilitator (World Vision/
Tedim) te in April 17, 2013 (Nilaini) in Kawlpi, Tahan
AG biakinn ah pumkhatsuahna nei uh hi.
Mandalay Khuapi
Mawtaw Saikel mante
Cycle
minte
Anam Engine
Power
Aman (Ks.)
Zongshen Cyclone 110CC 770,000
New Anbo Zoke Soe (Melsia)
CZI
125C
125CC
530,000
570,000
V Anbo Zoke Soe
CZI
125CC
125CC
480,000
530,000
Suzuki Turbo pa
Turbo pa
Turbo pa
110 CC
110CC
110CC
960,000
980,000
850,000
Hero Anbo 125CC 550,000
Click 2013 1950,000
Yamaha japan made Peigol 2,000,000 5,500,000
Sym Vietnam 110 cc
125 cc
890,000 1,700,000
1,170,000 1,700,000
Zaw Kenbo nga-guh
zoke soe
czi
Super wave
can
cnc
City Sport
KhawngPYia (Lupek)
125 cc
125 cc
125 cc
125 cc
125 cc
125 cc
125 cc
110 cc
575,000
580,000
605,000
595,000
605,000
655,000
610,000
480,000 565,000
Gullu Mual Inntekte thukimna a om ciang bek in
kipan ding ci
Kawlpi, April 21 A sawtlo aa kito ding Gullumual
pen July kha sung in tawh ding vaihawnna a om hangin
inntekte thukimna a om ciang bek in toding hi cih thu
North Mining Investment Company pan thu nei U Lin
Myint in hih company le gullu mual, uiphuk mual te a
encik pawlte tawh aki muhna ah gen hi. Ko lam pan
cileng July kha khawng ciang kipan nuam ung. Ahizong
in letpadawng mual tungtawn aa thupianna hang in
kumpi in hi bang vai hawmna khempeuh inntekte
lumgkimna a om leh bek semthei ding ci ahih man in
akhawl hi ung ci-in gen hi. Hih company in Gullu mual
tawh theih nading in Zogam thunei te le inntek te tawh
nasep na hangin phattuam nading le sup nading thute
aki kupsa uh ahihi. Ref: The Public Image V1, N3 April 26, 2013 Gullu Mual pan suang te a en Zolia khat. Marn: CNRWG
LuNGdAmNA KhAwK
Marn:Sia Thang Za Khual
(Hakha)
Marn: Peter Khampu (CMedia)
Lom 15 Hawm4
Dopi Kha 2013
7 Dahna Khawk
Pi Dim Hau Ciin, Kum 78,
Naulek Beh, khualui Tunzang,
tulaitak a tenna Kawlpi in March
29, 3, 2013 ni in hong nusia a 30,
3, 2013 ni in kivui hi.
Nu Ciin Dim Niang, Kum 47,
Naulak Beh, khualui Ngennung
in, March 30, 2013 ni in Mandalay
pan in hong nusia a, April 1, 2013
ni in Tedim khua ah kivui hi.
Pu Francis Gin Khan Langh,
Kum 78, Songput beh, khualui
Saizang in April 8, 2013 ni in
Tedim pan in hong nusia a, April
10, 2013 ni in kivui hi.
Pu Gin Za Tuang, Kum 61,
Songput Beh, Lailo khua in, April
4, 2013 ni in awmsung natna
tawh hong nusia a April 8, 2013
ni in kivui hi.
Pu Kai Khan Dal (Talno aka
Bahhungh), Kum 87, Tawmte,
Tonzang khua in April 23, 2013
ni in hong nusia a April 25, 2013
ni in kivui hi.
Thupuak: Sangpi le San Lun _Tedim
Nu Cing Khua Ciin
Sezang khua Nu Cing Khua Ciin
(Pa Zam Cin Kap' nu) in March
29, 2013 Friday nitak 3:00 in
hong nusia hi.
Thupuak: Rev. Lian Za Tuang EBC, Tulsa,
USA
Pu Hil Kho Zam, Kum 74,
Suante Beh, Khualui Luang el in
April 15, 2013 ni in hong nusia hi.
Thupuak: NK Khanno
Pa Kham Pian Khup
PyiDawTar, Yangon a teng Pa Cin
Za Khup leh Nu Ciin te ta pa 5 na
Pa Kham Pian Khup (Kukik) in
Malaysia pan in, gilpi damlohna
tawh April 6,2013 zing lam nai 5
pawl in hong nusia hi.
Thupuak: Tg. Zogam Mungno (Liasua)




Pu Zel Khaw Lian
(Bu Zelman, kum 81)
Hong nusia sa (Nu Vung Khan
Niang) a it pasal, Nu Niang Za
Go (Yangon), Pa Kai Lian Khup
(Tawmvei Singapore), Pa Vung
Khan Sum (Kalay), Pa Mung
Tung Nung (Tawmvei Singapore),
Tg Suan Lian Khai (Tawmvei
Singapore) te pianna pa, Pu Col.
Khen Za Moong (Rtd) leh Pu Col.
Pau Khan Tang (Rtd) te nau,
"Zomi Nam Ni lam bang pak ding,
lia leh taang i kim nam aw, Pupa'
khangui bang i zop na, Dimtui tual
tawh lawm san'g e."
la phuak pa, Pu Zel Khaw Lian (Bu
Zelman) Kum 81 in April 7, 2013
nitak nai 4:30 in a tenna Yangon
inn pan in a it a tu/ta/u/nau leh
it leh ngaih te a tawngtung in
hong nusia hi.
A mau tawh a dah khawm,
Pa Khup Khawm Mung te innkuan
Singapore
Siapi Pu Kam Khaw Pau
April 9th, 2013 ni in Yangon,
Victoria General Hospital pan
in Siapi Pu Kam Khaw Pau,
Sangsiapi, Khuadam khua, Kum
65 in hong nusia hi.
A Zi Nu Cing Khan Ning le a tate
1. Nu Mary Hau Pian Cing, B.A;
B.T; M.A,a pasal Pa Nang Kam
Piang
2. Nu Dorcus Nian Khan Lun,
LLB, a pasal Matthias Pau Mung
( Naulak )
3. Lia Ruth Cing San Dim, B.Eco.
(Zolia 2012) USA
4. Tg. Samual Pau Sian Siam, B.A.,
(Final); Yangon Zomi Siamsin
Secretary; CLCC Joint Secretary).
Tupuak: Pau Sian Siam @ Siamte
Yangon
Pastor Pi Hau Khan Luan
(Kum 69)
Pastor Hau Khan Luan
(May 10, 1944- April 8, 2013)
Agape Zomi Baptist Church in
April 8, 2013 ni in Yangon pan
in hong nusia hi.
Atu ta te,
1.Tang Cin Khen (Ngeksih)
2. Vial Hen Pau (Paupu @ Myo
Tun) + Shanon Llewelyn
- Canada
(1) Kai Suan Lee Llewelyn
(2) Luan Sian Shae Llewelyn
3. Siama Hau Za Cing (Cingno
aka Myo Myo Chit) - Lecturer,
Kengtung University)
4. Ciin Lam Niang (Niangno aka
Sandar Suan) + Ye Chan - USA
5. Tang Cin Zam (Zampu aka
Tun Tun Suan) + Teingyi
Htun Tan - USA
(1) Dasia Luan Hoih
Thupuak: Cinpu Zomi
Pu Cin Za Mung (Hatzaw,
Kum 75)
Yangon ateeng Pu Cin Za Mung,
Hatzaw, Kum 75 in April 07,
2013 ni zingsang 5am pawlin
hongnusia cih kiza hi. Pu Cin Za
Mung pen Pi Man Ngaih Ciin ii
pasal ahi hi.
Azi Pi Man Ngaih Ciin le tate
Nu Cing Ngaih Sian te innkuan
(USA)
2) Rev Dong khan Mang te
innkuan (Yangon)
3) Nu Vung Ngaih Hau (Tai)
4) Pa Tang Khua Khai (USA)
Nu Zam Thian Cing
Khuasak, Suantak beh in
Malaysia pan in hong nusia ahih
manin, April 02, 2013 ni in Klang
Meru han ah kivui hi.
Source: Zomi Social-Welfare Malaysia
Pa Langh Kap Thang
(Tauleng, Kum 34)
Pa Kap Do Pau (Tauleng) leh Nu
Cing Ngaih Don (Lailo) te tapa,
Nu Cing Ngaih Dim (Teeklui) i
a it mahmah a Pasal, Pa Langh
Kap Tang in, New Delhi, India
gam pan in March 22, 2013 ni
in lungtang natna tawh hong
nusia hi.
Sr: Zomi Daily
Pa Suang Za Lang (Lailo)
Pa Suang Za Lang in Insein
Zatopi, Yangon panin lungtang
sihui khak natna tawh March
30, 2013 ni in hong nusia hi.
Aluanghawm pen ama pianna
Lailo khua dong ah kiciahpih hi
cih thu kiza hi.
Azi Nu Awi Sian Man (Tuimui
khua) le a tate
1.Pau Tuan Tang (Malaysia)
2. Kham Sian Khai (Malaysia)
3. Kham Khan Sian (Malaysia)
4. Tawng Za Muan (Yangon)
5. Tang Deih Piang (yangon)
6. Dim Deih Lun - Tang Kap
Lian (USA)
Pa Suang Za Lang in Tedim EPC
ah kum sawtpi a sep khit ciang
Yangon, Hlaingthar EPC zum ah
2011 kumin piang ahi hi.
Thupuak: Suanmang, Yangon
Pa Pau Khan Khai, Kum 49,
Mandalay
Gual Nam beh in April 26, 2013 ni
in Mandalay pan in hong nusia a
April 27, 2013 ni in kivui hi.
Azi Nu Niang Ngaih Lun le atate,
1) Tg Kham Khen Tang (BSc.,
Chemistry, 1st yr)
2) Tg Pau Kim Sing (BSc., Physics,
1st yr)
3) Lia Vung Ngaih Lian (Tan 9,
BEHS 10, Mdy)
Tupuak: NK Khanno
Nu Gin Sian Ning, Kum 55
Tonzag gam, Lungel khua, Mate
beh, Pa Dai Khaw Nang i Zi in
April 11, 2013 ni in Mandalay pan
in hong nusia a April 12, 2013 ni
in kivui hi.
Thupuak: Sia Muangpi_Mandalay
Tg Cin Lam Sing
(Laitui, kum 23)
Laitui khua, Pa Vungh Khaw
Mang (Gualnam beh) leh Nu
Cing Za Man te tapa neu pen,
Nu Dim San Niang (Madalay), Nu
Cing Khan Nuam (Kalaymyo),
Tg. Lang Lian Khup (Malaysia),
Pa Gin Khen Tang (Aus), Pa Do
Za Mung (US), Nu Bia Lun Cing
(Malaysia), Lia Ciang Suan Muan
(Tedim), Lia Tang Sian Dim
(Tedim)te nau Tg Cin Lam Sing
in 20th April, 2013 ni in Malaysia
pan in hong nusia hi.
Thupuak: Zomi Genvai Kipawlna
- Malaysia
Pastor Cin Sian Mung
Phaileng
Phaileng Tuiphum Pawipi te
Pastor Cin Sian Mung in India
Mizoram, Lunglei District ah
April 16, 2013 ni in hongnusia
hi. Pastor pa pen ZICC
vaihawmna tawh Maymyo
ah April 28 ni akipan May 06
nidong akibawlding Pastor
Retreat painuamlua ahih
manin, alamsapding leh sum
zattawmding in India gamah
sum thalawh in apai na pan in
a giahna ah zanin singkungpuk
khatin na delhkha ahih manin
hong nusia ahi hi.
Pastor pa in inn ah anutsiat
ahi azi leh a tate 4 omlai ahih
manin, tuate ading in thungetna
ah phawkciat ni.
Thuphuak adahpih,
Do Khan Tuang
Luttheran Theological Seminary,
Hong Kong
Ref: www.zomidaily.com,
Zomi te pen Nopna-Dahna a thupi ngaihsut minam te
i hihna, laisim nulepa te hong ngaihsut piakna te tawh kizui in,
Gam sung gam pua pan hong nusia Zomi nu le pa,
sanggam u le nau te thu te, ahi thei zahzah kaikhawm in kong suak sak uh hi.
I it i ngaih hong nusia a om leh
zingsol.laikhak@gmail.com email ah thu kipuak thei hi.
Zingsol tanute
8
Vol 15. No 4
May 2013
Khuahun (weather) et kholhna le genkholhna te hoihtak
hungaih huai
Guah masa a
zuk hun ahi
April 25 ni
pan May 15
ni sung teng in
huihpi guahpi
piang ngei zel
ahih manin
hih ni sungte
ah khuahun
etkholhna te
hoih tak hu-
ngaih huai hi
ci in khua hun tawh kisai thukansiam U Htun Lwin in April 19 ni in
gen hi.
Tuk sung in guahpi zyu lo hi. Khal sung teng in huihpi guahpi hong
piang thei zaw hi. Huihpi guahpi tawh kisai in April kha bei kuan le May
kha 15 sung teng khua hun etkholhna te hungaih huai hi. Hih hun sung ah
hong piang thei hi. Piang le zong Kawlgam sung hong nawk thei hi. A
hih hang bel a tawntungin hong nawk hi sam lo hi. Tu ciangciang bel
hong nawk ding maw nawklo ding cih et kholhna om nai kei ci in gen
behlai hi.
Tu laitak khua hun en le hang Kawlgam bup phial ii tungah myeimual
te om hi. Myei te mualbangin om leh kekkia, van-ging, gialkia, guahtai
zyu, huihpi tawh kithuah thei hi ci-in zong gen lai hi.
Hi bang aa myeite (cloud) mualbangin a om na ahang thu om in Bengala
tuipi pan tui khute, Kawlgam i nitumna leilu pam pan hong nung huih
votte tawh kigawm in nitumna lam huih honglutna le tua tuipi kim a
khua hunte hong lutna hang in tulaitak Kawlgam ah khua hun aman
lo hi ci in U Htun Lwin in gen hi.
A diakdiak in nitumna leilulam ah huih khauh zaw ahih man in Kawlgam
leilu lam ahi Zogam, Magwe, Sagaing, Mandalay le Kachin gamte ah
myeimualte tam hi ci-in gen hi.
YANGON KHUAPI MAWBI AH SUM 5000 KS.
DAL (khem) TUH KIMAN
22 April, 2013 nitak lam
nai 3pm in ah Mawbi
Agr i c ul t ur a l Bank
(lokhawhgankhawi na
bank) ah sumleitawi pia
Daw Khinkhin Soe (kum
47) i piak sum tul 5 laidal
te a tuh hi ding in ki-um
mawh aa palik lampan Bo
Kyaw Tan Naing le apawlte
sittel na bawl uhi cih thu
kiza hi. Daw Khinkhin Soe
i genna ah a beisa April 19
ni-in a neihsa bawngtal
nihte pasal nih in a leina
pan in a ngah sumdal
hi ci hi. Tua sumte tawh
bank ah leibat a pia hi aa,
a ma kiang ah tul 5 dal 68
bang om lai hi cin gen hi.
A sittel palik khat in tua
sumtul 5 dal pen kei ip
sung aa om tul 5 dal tawh
ka et kak ciang kibang hi.
A numbat kibang kihel
ahih ciangaa sum tuh a
hih lam aki thei hi ci hi.
Tua hi aa sumdal a tuh a
kem ahi Daw Khinkhin
Soe pen Taikkyi palik
zum in mawhna pohmah
489-B/489-C tawh thu a
bawl laitak uh ahi hi cih
thu kiza hi.
Hi bang mah zong
April 12th ni-in Kachin
gam, Myitkyina khuapi
ShinShin Hotel ah Sen
gammi 2 le Kawlgam mi
2 sum tul 5 dal tuh sang
270 Ks. le License neilo
motor khat tawh, March 8
ni Myitkyina KyunPyintha
veng ah cycle lei mithum
tungpan in zong tul 5 dal
tuh dal 248 tawh kiman hi.
Hih thu zui in Nagaa Hotel
ah a tung Sen gammi 3 te
tul 5 dal tuh sang 49Ks.
tawh kiman hi cih thu
kithei hi.
(source; shwenaingganthit
dialy newspaper, no.020,
the voice daily vol.1, no.14)
A ZAWNGKHAL GAMKE TE WORLD FOOD
PROGRAME (WFP) PAN HUHNA PIA DING
24 April, 2013 Kawlgam
tualsuakmi te teenna a
zawngkhal khuanote ah
nekledawn zawngkhalna,
pilna lam, le mimal siamna
khantohna ding sangte le
khua khantohna ding cih
nasepna te sep zawh na
dingin ah WFP in US dollar
Awn 167.69 huhna pia ding
hi cih thu Kawlgam gamgi
vaisai Mangpi zum pan
gen hi cih thu kiza hi.
Kum 3 sung geelna
(planning) tawh kisem
ding hi. Antang tawh
huhna, motor lam, tuilam
tawh sak ding le naupaai
nupi te thaza pia ding cih
bang te sep ding in geelna
om hi. Khua kimlepam
khantohna ding zong
sem ding hi cin gamgi
vaisai mangpi zum pan
zum nasem khat in gen hi.
2013 pan 2015 sung Kawlgam gamgi vaisai mangpi
zum le WFP te kikop in sem ding hi ci hi. Kachin
gamke, Zo (Chin) gamke, Rakhine gamke, Shan gamke,
Kayin gamke, Mon gamke, Magwe, Tanintari gam
cih te kihel hi cih thu kiza hi. (source; shwenaingganthit
dialy newspaper, no.020)
Zomi te thu Kawllai tawh nasim nop leh
www.chinworld.info ah kisim thei hi.
T
ulai Kawlgam khuahun pen manlang mahmah hi. Kawlgam makai uliante in gam le mipi
aa ding cih alim gen mah bangun tangpitangta te zatkim theih ding, a ki ummawh ngamlo
1500ks. man simcard te hawmkhia uh. Democracy lam ah kihei a pai laitak, gamkhangto te
khihna te damdam in hong kiphel ta, gamdang huhna te hong kipia ziahziah, Leitung Shwe man kiam
na huhau in Kawlgam shwe man zong kiam. Nidang aa innsung ah a kikhum Daw AungSanSuhKyi
zong leitung kimvel keei ta, Kawlgam kikhel na ah makai pi aa hong kitheihpih U TeinSein le
Daw Suh te leitung minphatnate ngah ciat uh cih kawmkal ah sum tul 5 dal a tuh lang sese..
Akaihawm NK Khanno & EL Suumpi
CdmA 800 mhZ SImCArd Te KhA
3 KIZOm IN ZuAKLAI dING
Kyat 1500 man CDMA
800 MHz simcard Awn 1
(1,000,000) hawmkhiat
ding geelna om hi aa kha
3 kizom in zuaklai ding
cih thu Kawlgam kizopna
zum (Myanmar Post &
Telecommunication) pan
kiza hi.
Mai kha lam ah zong
CDMA 800 simcard te
mah kizuak lai ding hi.
cin Mobile Engineer ukpa U
HtiWin in gen hi. 1500Ks. a
man CDMA 800 te a kizuak
hangin line a kingahlohna
munte ah WCDMA simcard
te zuak hi cih thu kiza hi.
(source; Bi weekly Eleven
no4, vol6)
Simcard te 1500Ks. ahih
hang mansuah,aa leh
20000ks pia kha ding
24 April 2013 kyat 1500
tawh a kizuak simcard te
mansuah aa i nget kik leh
sum tul 20 (20,000) pia kha
ding hi cih thu Kawlgam
thukizaksakna zum pan
kiza hi. simcard mansuah
aa i ngetkik nop aa leh sum
tul 20 pia ding cih pen
kikhel na omlo hi. CDMA
800 MHz te zong hi bang
dan mah hi. A kisia ahih
aa leh bel sum bangmah
bei lo in ki ngen kik thei
hicin Kawlgam kizopna
zum pan mobile engineer
ukpa in gen hi.
Tu laitak in mobile phone
len kitam ta aa, phone
mansuah, kiguk sak cih thu
te piang zel hi cihthu mipi te
tung pan kithei hi.(source;
Bi weekly Eleven no4, vol6)
Kawl kumthak khit ah Shwe
(gold) man tul 50Ks. bang
kiam
18 April 2013
Kawl tuibuah pawi ma in shwe
(akhauh) pekkhat khai pen
740,000Ks tawh a man kikhak
hi napi in tuibuah pawi ven khit
Kawl kumthak ah tul 50ks.bang
kiam hi cih thu kiza hi. 10 April
in leitung shwe 1 oz (1 ounce = 12
grams) pen dollar 1785 hi aa, 18
April ciangin 1 oz pen US dollar
1394 ah kiamsuk hi. Kawlgam ah
April 18 ni mah in zong pekkhak
khai pen 692,500ks. tawh pia hi
cih thu kiza hi. Tuibuah pawi sung
teng Leitung shwe mante a kiat
deudeu na hangin zong Kawlgam
shwe man zong a kiam hi ci hi.
American kumpi ten sumlom
pawm na kiamsak theihna ding
in shwe tawn leina pan khawlding
cih thulan na, Cyprus sumlom
hamsatna zunphat na dingin in
shwe kholsate Euro sum awn tampi
man zuakkhiat ding geelna cihte
hangin leitung shwe man a kiam
hi cin April 18 nin Reuters thu
kizaksakna in gen hi. (source; the
voice weekly, vol.9, no. 15)
Lom 15 Hawm4
Dopi Kha 2013
9
TiMe Magazine in kuM sawMlOM khaT sungah ThuneiPen dingin
daw aung san suh kyi Teel
American gam bulphuh
aa leitung ah lainasep lam
aminthang khat ahi Time
Magazine in a beisa kum 10
sungah thuneipen teelna ding
online panin dottel na khat
a bawlna ah NLD pawllutang
Daw AungSanSuhKyi in me
tampi tak tawh ngah hi cin
Times magazine ten pulakkhia
uhi. Hih dottel na ah a tawpna
thuap ah Pop lasa siam Lady
Gaga le Daw AungSan SuhKyi
te a tungtuang uh le Lady Gaga
in deihtelna me (Vote) 39% le
Daw Aungsansuhkyi in 61%
ngah hi cih thu kiza hi.
April kha kipat aa Time
Magazine in online panin a
dottel uh hi aa, tua mun ah
US kumpi Obama le zi Michell
Obama, presenter minthang
Oprah Winfrey, facebook
phuankhiapa Mark Zukerberg
cihte zong kihel hi ci hi.
Hih thu tawh kisai in Gamlutang
U Thein Sein tangin Tangpi
thukizaksakna a sem, U YeTut
in Daw Aung San Suh Kyi pen
democracy kikhel na ah limpha
khat hi aa i vekpi in i angtan pih
ding a kisap mah bangin i gam
kilam na ah i vekpi vaipuak te
i zawh ciatding kisam hi cin
facebook laimai ah gelh hi.
(sr; biweekly eleven no 4., vol.6)
kawlgaM gaMluTang u Theinsein in In PursuIt of Peace
MinPhaTna ngah
Kawl gam Gamlutang U
Theinsein pen International
Crisis Group in In Pursuit of
Peace cih minphatna pen 22
April in American gam Newyork
khuapi ah nitak angtanpihna
ankuang um khopna tawh pia
uh hi cih thu kiza hi.
Hih minphatna piakna ah
gamlutang U Theinsein in
video pan thugen na nei aa Hih
minphatna ka ngahna in ko
Kawlgam mipi te khutkilen in
a suakta democracy gamthak
ah kituak takin ka pai hang uh
ahi hi. Kawlgam tangpitangta
te tangin hih minphatna angah
ka hi hi. Kei tawh khut kilen
aa a paite, democracy aa ding
khutkilen aa ka tonkhoppihte
khempeuh tawh hih minphatna
kisai hi cih kong theisak nuam
hi cin gen hi.
Kilemna omlo pin democracy
kilam thei lo aa, democracy lam
lo pin kilemna kibawl thei lo
hi. Democracy vai ah lametna
thak tawh Kawlgam hong en te
zong kong muak hi. Democracy
cih ngaihsutna bek hi lo aa a
zung hoihtak in hong kha in a
kipna ding. Democracy hongpiak
suahtakna, ngahtheihthute ah
zong muhna zaitak tawh sep
ding ahi hi. Kawlgam i democracy
lamah kikhelna lamsaupi ah
Kawlgam mite tawh naitak in
nong omkhopna ding un zong
ka lamen hi cin gamlutang U
Tein Sein in gen hi.
Hih International Crisis
Group i minphatna piakna le
angtanpihna nitaak ankuang
umkhopna pen kikhelna
piangsak muhna azai makaile
kilemlohnate a vengsak, leitung
deihna bangin na a sem thuneite,
kizopna diplomacy le tangpi
policy tepan micitak te aa ding
angtanpihna hunpha khat ahi
hi cin ICG in gen hi.
Hih ICG minphatna piakna
pawipi pen a (8)veina hi ta hi.
Hi minphatna a ngah ngeite
ah US Gamlutang lui William
Jefferson, Clinton le George
H. W. Bush, Nobel Kilemna
angah Martti Ahtisaari le Ellen
Johnson Sirleaf cihte kihel uhi.
(sr; biweekly eleven no 4., vol.6)
Kawlgam tung ah galvan zuakna lohsiah a dang sum-
bawlna kikhihnate E.U in phelta
Kawlgam tung ah galvan zuakding
simloh a dang sumbawlna
khaktanna le kikhihnate E.U in
phelta cihthu 22 April aa kibawl
kikupkhopna panin genkhia uhi.
E.U in Kawlgam tung ah kikhihna
te phelna in Kawlgam i democracy
lam kikhelna te theihpihna piakna
hi ci hi. Ahih hangin galvan lam
zuak ding pen khaktan lai uh ahi
hi. A khatvei na kiphelna pen January kha in pia uh aa tua ah
Kawlgam kumpipa le kumpi lam makaite khualzintheihna visa
khaktanna pan phelkhia uh ahi hi. (sr; biweekly eleven no 4., vol.6)
Sen Communist Party i sapna tawh kizui in NLD makai
te Sen gam ah paiding
Yangon, April 23
Sen communist party i sapna tawh kizui in National League for
Democracy (NLD) makaite Sengam ah zinding hi cih thu Mr.
Shong Ye Win in ah gen hi. Kawlgam ading Sengam te Palaipi
(embassador) Mr Yan Po Lan le NLD pawllutang Daw Aung San
Suh Kyi te Daw Suh inn ah April 22 ni in ki muhna pan hih thu
hong piang ahi hi.
Mai kha sung in Sen communist party i hong sapna hangin
Sen gam pai mah nung. Zan ni in embrassor thak tawh Daw Su
a ki muhna uh ah NLD le Sen communist party te nasepkhop
ding in thukim uhi. ci-in gen beh lai hi. Sen communist party i
sapna pen gamnih kizopna a khantoh nading le Asia gam ciatciat
kipumkhat nading cih thu nih kihel hi ci hi.
(Source; Lu Htuh Pong Yeik)
Daw Aung San Su Kyi Mongolia gam ah pai
Yangon, April 24
Japan khualzinna pan hong
tungkhit ciang in NLD pawllutang
Daw Aung San Su Kyi pen Sen
gam le Russia gam kikal aa om
Mongolia gam ah kal khat sung
zin cih thu kiza hi.
Mongolia gamlutang Tsakhiagiin
Elbegdorjo i sapna hang in a pai
hi aa April 27 ciang Kawlgam pan
dingkhia hi. Hih khualzinna ah
Mongolia gam i gamlutang le Daw
Aung San Su Kyi te in Mongolia le
Kawlgam i suahtakna lampite le
thusinna (Road to Freedom and
Lessons learned) thute gending
uhi ci hi.
Hih khualzinna ah NLD
pawllutang Daw Aung San Su Kyi
i kha khat sung ah a nih vei na
leilu lam akhualzinna ahihi. Daw
Aung San Su Kyi pen 2012 kum
sung in Nitumna lam gamte ahi
Britain, Norway, Ireland, French,
Switzerland, American , Tai le
India gamte ah zin in 2013 kum
sung in South Korea le Japan gam
te ah hawh khin hi.
Mandalay ah inn 200 val MeikangTuM
April 12, 2013 ni zingsangtung
lamin Mandalay khuasung
Township nih ah inn 200 val
kaang tum cih thu kiza hi.
Meikatna munte pen Chan
Mya Thazi Township leh Pyi
Kyi Ta Kone Township sungah
hi a asi aliamgawp kuamah
omlocihkizahi.Innkangtepen
atamzawGualeSingvivetawh
akilam ahih manin, innkhat
akatkhit ciangin adangkhat
kilawhto mengmeng in inn
200 val akangtumziau ci hi.
Sr:www.zomidaily.com
10
Vol 15. No 4
May 2013
Leitung Thuthang
UN ah Malala in thugending
Pakistan, April 20
Numiete pilna sinna ding a hanciamna hang
aa Taliban te in thautawh a kap uh Pakistan
numeino Malala Yousafzai in a ma i kum 16
cinna pawi ciang New York khuapi ah thugen
ding hi ci-in Mangkang mangputalukpilui
Gordon Brown in a zumkhan sung pan gen
khia hi.
Malala in UN ah July 12 ni in thugen ding hi
ci-in UN leitungbup pilna tawh kisai thunei ahi
Gordon Brown in gen khia hi.
Malala thugenna ah khangno 4000 kim
bang kah ding in ki lam-en hi. A ma i tangthu
a kigelh laibu zong tu kumbei lam ciang
kihawmkhia ta ding hi ci-in ki gen hi.
Venezuela gam Kumpi ding in
Nicolas Marduro in ngah
Karakat, April 18.
Venezuela mipi kiteelna
(CNE) in a beisa
nipini in kumpi ding
akidempih Henrique
Capriles Radonski i
gamtat hoihloh golhguk
la in a kimawhsakna
huhau in gualzawhna a ngah Nicols Maduro
pen Venezuela gam i kumpi (2013 pan 2019)
sung a semding in zanni in mipitung ah
kitaangko khia ta hi. Venezuela gam i kumpi
thuneite, uliante le media te a kihelna pawipi
khat ah akihel CNE i pawlutang Lucyna
in Venezuela gam i kumpi dingin Nicols
Maduro a hih lam phulakkhia hi ci-in Senhua
thukizaksakna pan genkhia uhi.
Parague Gamlutang kiteelna ah
mihau Horacio Cartes in zo
Parague gamlutang kiteelna ah akihel
Colorado party pan mihau Horacio Cartes
inzo hi ci-in kiteelna tawh kisai thu neite in
April 21 ni in gen uhi. Korts pen nung kum in
gamlutang Lugo i el na athuak khit teh tu in
Parague i gamvai haksatna le zawnna abei
nading in a nawk ding ahihi. Za le khantheih
tuamtuam bawlna set anei Parague FC i bot
khat ahi Korts pen 2009 kum in gamvailam
ah alut pan ahihi. Kum 58 apha Korts pen
Parague gamlutang thak kum nga sung a
sem ding in August kha 15 ni pan kipan in
semta ding hi.
Ref: No. 4, Vol 6, April 26, 2013 Weekly 11.
Britain ah ahaupen Russia te
London, April 22 Britain gam pan kihawm
Sunday Times thukizakna ah mangkang
mihau pen mi 1000 khat lak ah Russia mihau
pi Alisher Usmanov's in nambat khat mihau
pen hi ci-in BBC ah phulakkhia hi.
Arsenal FC i share 30% nei in Russia
Metalloinvest bawlna anei kum 59 a pha
Alisher Usmanov's i hauhna pen pound 13.3
billion tawh mangkang gam Iceland (Tuikhal
Gam) ah nambat khatna in ki ciamteh hi.
Syria galkapte in damascus ah
numei le naupang kigawm mi 85
val that
Syria kumpi galkapte le gamlutang(president)
Bashar al-assad tung aa akiciam galkapte in
ninga sung kido na sung ah Damascus aa om
numei le naupang ki hel vekpi gawm mihing
85 that lum hi cih thu April 21 ni in thukitangko
nate ah ki suaksak hi.
Jdeidet al-Fadel ah mi a honpi in akithah
nathu a langpang te in agen hang in kipsakna
om nai lo hi.A beisa kum nih la in gam sung
gamlum na hang in Syria kumpi thunei te in
gam sung aa om media pawl khat khawlsak
hi. Alangpang te khat a hi Revolution
Leadershiip Council pan thunei khat in a
kithat mi a tawmpen 250 val hi ci-in gen hi.
Akithat mite anai pan akikap lum vive ahih
hangin galkapte veve in cing a ahihman in
marn zaih ding haksa hi ci hi.
Assad in migilo 270 kim aom na mun khauhpai
tak a do ahi hi. Gulani in lampi tungah a luang
98 mu in 86 pen ahi thei bang aa kilam zatui
piakna te pan liam in alup lai tak aa kithat hi
ci-in gen hi.
Pakistan palikte in kumpilui
Pervez Musharraf man
Pakistan, April 20
Pakistan palikte in kumpilui ahi Pervez
Musharraf man uhi ci-in April 19 ni in thukizakna
te ah suak hi. Khuahuam thukhenzum(District
Court) pan thukhenmangkhat in Musharraf
pen a omna inn ah ninih sung khumcip ding
in thuhkhen masa phot hi.
2007 kum march kha sung thukhenmangte
a omna inn uh ah khumcip ding hanciam
ahihman in thukhenzum in tu in Musharraf
mat dingin April 18 ni in thu a piak a hihi.
Musharraf pen gampua ah kum tampi a om
khitteh hongtung ding khasung aa kiteelna ah
a ma i party a hi All Pakistan Muslim League
(APML) a makaihding in march kha sung in
Pakistan ah hong ciah kik a hihi. Ahih zongin
tu kha kipah lamin kiteelna ah alut nading aa
asiauhna a meekhuang luina mun li ah kideih
lo khin hi.
Bangaladesh lutdaw pawllutang
pen Gamlutang (President) ding
in kiteel
Bangaladesh lutdaw pawllutang Abdul
Hamid pen gam i gamlutang dingin April 22
ni in nialna om vet lo in kiteel hi ci-in kumpi
lampan ki tangko hi.
Mai kum ciang kiteelna kibawl ding hi a a dai
lo Bangaladesh gam ah Gamlutang pen a
thupi mahmah za khat ahihi. Gamlutang Zillur
Rahman in March kha 20 ni in khang ham
natna tawh Singapore ah hong nusiat zawh
ciang thunei Bangaladesh nationalist party i
muan le saun pi ahi kum 69 apha Hamid in
gamlutang ding in a teel ahihi.
L
eitung khanghamsemsem na tawh kizui in natna thak H7N9 Sen gam pan hong kipan hi. Leitung mungte kihawi
in zinte zong ling hi. Hunte kikhel in Venezuela le Bangaladesh in kumpi thak nei hi. Hi mah taleh North Korea
le South Korea te kilem nading kikupding lemzo nai lo hi. Kum thum val bang a cing khin Syria gamsung buaina
kizom toto lai Leitung ah ahoih a bawl le asia a bawl na h om aa leilu nihsuahna lampan Russia mihau Alisher
in mangkang mihau lak ah nambat khatna ahih sam hang in nitumna lam American, Boston Marathon pawipi ah Bomb
ki puak kham sak sese Hi bang teng kawm kal ah UN aa thugen ding numei no Malala
by Peter Tg En Lam Suum & Tg Nang Khan Lian
Lom 15 Hawm4
Dopi Kha 2013
11
us bOsTOn MaraThOn PawiPi aa bOMb PuakkhaM sak
aa ki uM MawhTe kiManzO
Washington, April 20.
American gam Boston khuapi ah a beisa kal
khat lai aa kibawl Marathon kidemna ah bomb
puakkhapna tawh kizui in a ki um mawh a khat
zawpa pen Watertown khuapi ah April 19 ni
in man hi ci-in Reuters thuthangkan pawl pan
ki za hi.
Kum 19 a pha DzhokarTsarnaev pen
Watertown khuapi aa lo lai khat ah um cih uh
aatua pan palikte le FBI te kapna hangin kituk
in kum 26 a pha a u pa TamerlanTsarnaev
nangawn hunkhia man lo in a suahtak nading
in ataisuak hi.
Franklin lampi, inn nambat 67 i nung lam, mi
om nading aa kikhoih pi 22 a sau motor sung
ah a lut hi.
Tua inn pan Henberry a kici khatzatep ding
in a pusuah leh mu a hih man in palikte
phone hong set in tua pan palikte in man zo
hi ung ci-in Boston palik bu khat in gen hi.
DzhokarTsarnaev pen tulaitak in zato pi ah
zato kilumsak hi cihthukiza hi.
Ref: No.21, Vol. 349, YadanaponNewspaper.
American Texas gamke sung ah Ekleizabawlna puakkham
Texas, April 18. American gam, Texas ah ekleiza bawlna khat zanni nitak lam in puakkham
in a tawmpen mi 15 sipah in mi 170 val liam hi ci-in Senhue thukizakna pan kiphulak hi.
Ref: No.21, Vol. 347, Yadanapon Newspaper.
Leitung Thuthang
North Korea in Nuclear thautang
lawn zo kenteh ci-in Obama in
gen
Washington, April 18
American kumpi Barack Obama in North
Korea in Nuclear thautang lawn zo nailo
ding hi ci-in genkhia hi. American media
ahi NBC le Obama te i kiholimna ah North
Korea in Nuclear thautang lawt ding vai tawh
kisai NBC i dotna tawh kizui in Obama in tu
ciangciang ka kantelna uh tawh kizui in North
Korea in hibang in lawn zo nailo ding hi ci-
in genkhia hi. Korea tuikulh i kithukhauhna te
a kiamloh hang in North Korea ilauthawnna
te hongpiang takpi lo ahihman in kikupna
khat hong piang thei ding ahihman in hoih
lam manawh hi ci-in Senhue thukizakna pan
genkhia uhi.
Nuclear galvan anei gam in
akiciapteh nading in North Korea
in gen leuleu
Soul, April 22
Nuclear galvan anei gam in akiciapteh nading
in North Korea in April 23 ni in ngen leuleu
aa hih pen American tawh kikupna khatpeuh
neih ma aa akisam khat hi ci-in gen hi.
Kikupna khat peuh kipat ma in Nuclear
galvante le thutangpi te nusia nung ci-in
North Korea in atangko nading in American i
ngetna pen a sanzawh kilkel loh na pen North
korea i neih Rudawng Shin Mon thukizakna
ah gelh khia uhi.
Kikupna khat peuhpeuh pen Nuclear nei
gamte bek kikup ding hi ci-in zong gen lai hi.
North Korea pen nuclear galvan nei in
cikmah hun ciang in ciamteh ngei kei nung
ci-in American in siang tak in gen hi. North
Korea in nuclear galvan a sep nawnloh
nading anget mah bang in North Korea in
zong amau tung aa kikhat tan nate a hon
nading le South Korea tawh galvai a sin nate
uh a khawl nading in ngen hi.
Korea tuikulh ah North Korea i galvai
lauthawn nate hangin kha khat sung ki khauh
mahmah uh aa Washington, Soul le Puo Yam
te kikal ah kikupna apian zawh nading lam-et
na zong om hi. Ahi zong in kikupna akipat ma
in a lang nih un a nget kholh nate uh ki nial
tuak uhi.
Lauthawnna te nungah kikup
nading North Korea in ngen
Soul, April 20
North Korea in Souht Korea le American
gamte tawh kikupkhopna nei ding in April 18
ni in ngen uhi. Ahi zong in American le South
Korea te in hi banga a zawt bawlna te a nial
hangin a lungsim uh tawm bang khiam zaw
deuh in teh ci-in pawlkhat in gen hi.
UN i khak tan nate a hon theih nading le
South Korea le American te kipawl in gal
sinna a neih nate a tawpsiang nading cihte
aa kipan North Korea galkapte i ngetna te
nong ngaih uh leh kikupkhopna bawl ding ci-
in gen hi.
North Korea in hi bang aa ngetna pen khiatna
aneihloh lam le a telzawhloh lam South
Korea Mangzum pan in thu nei Cho Tai
Jan in thukan te kiang ah gen hi. American
gamdang mangpu John Kerry in North Korea
i ngetna te nial hi.
Ahizongin April 18 ni in North Korea in a mau
i Nuclear galvan te nusiat nading kikup ding
vai a om loh lam zong gen beh lai hi.
Ref: No.28, Vol.8, Weekly Eleven.
h7n9 naTna lungnOTe Mihing Pan Mihing kilawhna
OM/OMlO Cih a siaMTen a siT laiTak
Sengam, April 20.
Ak nattun natna thak a hi H7N9 pen
mihing pan mihing kilawh maw /kilawh
lo cih pen UN cidamna lam pan mipil te
in a sittel laitak uhi.
Shanghai aa om inn kuan khat sung ah
mikhat sang a tam zaw in natna vei in
tua inn kuan pan in a dang inkuan te
zong natbeh hi cih ki mu khia hi. Hih pen
mipan a kilawh sawn maw (akl) ak pan
maw cih pen a ki kantel laitak a hihi.
Sen gam ah a beisa kal thum lai in hih
natna H7N9 ki mu khia in hih nantna
hang in mi 17 si in mi 70 kim bang in
natna vei lai hi. Hih tawh ki sai in a kantel
ding in gamdang pan mipil 15 te Beijing le
Shanghai ah pai uhi.
H7N9 lungno i bulpi a kitheih masiah Sen
kumpi in hih natna tawh kisai bang ci vanhiam
cih pen leitung bup in a et cik laitak ahihi.
sengaM siChuan gaMke zinling Mi 150 val si
Sengam, April 20.
April 20 ni in Sen gam nitumna lam Sichuan gamke ah a khauhna 6.6 (Richter Scale) tawh
ling in mi 156 valsi in mi 5500 valliam hi ci-in Sen gam aa TV ah kiphulak hi.
Hih zinlingna pen 2008 kumlai in mi 70000 kim a sihna pen a suuk penpen in ki gen hi.
Ref: No.28, Vol.8, Weekly Eleven.
nOrTh kOrea Te nuClear kiMawlna kOi laM ah?
12
Vol 15. No 4
May 2013
NuteNi
A
khangto minamte in pianna Nute zaktakin thupi sim
ciat uh hi. Sente le Kawlte bangin pasian zahin zahtakin
bia uh hi. Leitungah Nute ni taktak hong piankhiatna
pen a nu a itluat manin pasal zong nei lo-in, a nu a sih dong
a kem Anna Jarvis hanciamna hi ci-in kiciamteh hi. Anna in
a nu sih (1905) khit ciangin nute thupina phawk phapha hi.
Nute ni neih ding hanciam hi. 1908 kum ciangin a pawlpi in
thukimpihin Nute ni bawl uh hi. Hih thu hoih kisa-in pawlpi
sung bek hi lo, US gam sungah hong kizel henhan hi. 1914 kum
ciangin US President Woodrow Wilson in gambup a bawl dingin
kipsakna thu tangko khia hi. Hi ci bangin leitung ah Nute ni
hong kizel hi. Mimal kim kihel theihna Nute ni- bawlzia ding ka
ngaihsutsut ciangin:
Nute ni Kam tawh bawl dih ni.
Pasian aw! hih bang Nu nong piak ka lungdam ci-in kam tawh
pulak ni. Tua khit ciangin, Nu aw, hong it ing. Nu aw, hong
maisak in, Nu aw, ka lungdam. cih kammalte cilbawl lo-in
pulak khia ciat ni. Zomite pen Hong it ing a kici dakdakte hi
khol lo hi hang. Ahih hangin khangthak hun ah, ngeina thak
suaksak ni.
La sasiamte la phuaksiamte in la tawh pahtawi ni.
Biakinn ah le innkuan kikhopna ah nute pahtawina thu gen ni.
Khualgam a omte in phone tawh hopih ni. Naupang a pauthei
cilte in nu nu, pa pa a cih theih lai a, nu le pa a lungdam zahin
nute lungdam mahmah uh hi. Nute lungdamna in tate a dingin
thupha ahi hi. Nu tawh a om khawmte in hong it ing i cih khit
ciang, i nu biang nam dih ni. Lungdamna khitui mualtuang
pelmawh ding hi. Nute tungah i itna, i lungdamna muhtheih
gamtatna khat teitei tawh pulak hamtang ni. Nu tawh a
omkhawm lo tate in email khak dih ni. Lai khak ni. A sihkhit
cianga email le laikhakte nute in za thei nawn lo uh hi.
Neihna tawh kizui-in letsong pia ni.
Neuno khat ahi zongin lungdam mahmah uh hi. Mangngilh
lo-in gengen uh hi. Nute ?a dam sungin i piak theihte
suangmanpha sangin manpha zaw a, a om nawn loh ciangin
bangmah kipia thei nawn lo hi. Nute tungah i lungdamna i
kamin gen khin zo ngei lo ding hi. I neihsa in lak khin zo ngei
lo ding hi. A taktak in nute in i kamsiam hong lamen masa
lo hi. I letsong lunggulh masa lo hi. Muanhuai tak a i nuntak
ding hong ngak gige hi. A khanggui a zom ding ihih lam phawk
gige uh hi. A kum uh tam deuhdeuh tate tungah hong kinga
deuhdeuh uh hi. Tua ahih manin i nuntakna tawh nute tungah
lungdam ko ni.
Nute theihin hi ta leh a theih loh in hi ta leh,
Nute muhin hi ta leh a muh loh in hi ta leh,
Nute dam lai hi ta leh a sih khit ciang hi ta leh,
Nute tawh i om khop ciang hi ta leh
i kigamlat ciang hi ta leh
Nute lunggimsak ding nuntakziate pelin,
Nute lungkimsak ding nuntakziate nei-in,
Sih dong nuntak sawm ciat ni.
Tua ciang bek in a sang penpen in Nu aw hong it mahmah ing a
cici i hi ding hi.
Tua hi leh i nute lungmuang ding hi. Koikoi ah i tung zongin a
tawldam ding hi. A sih ciang nangawn in lungkim takin leitung
nusia ding hi. Pianna nu nei nawn lote in zong thuman le
citak in nungta-gamta le hang i nu kha siangtho a omna pan
nuihmaisa-in thupha hong pia ding hi. Hih a tunga thuthum
teng lungngai kawm-in 2013 NUTE NI zang khawm ni.
Nute itna tawh,
Rev. Khoi Lam Tang
General Secretary
Bible Society of Myanmar
www.fgatulsa.com pan a ki la hi.
2013 tawh kituak ding in ki endik pha hi. Editor
Nu aw
Nang Kiang
Ka neu lai-in, ka nuthu hilh
Bengong lua ee, ka zak tha dah
Ci-in leh tai, ka bil hum ngei
Hai lua mah sing.
Ka neu lai-in, ka nun it tuam
Ka sanggam om, kei hong it kei
Ci-in nuak san, ka kha sia ngei
Hai lua mah sing.
Ka neu lai-in, ka nu ciil lua
Niik ten puan silh,
a khum a ngal, hong pia nuam kei
Ci-in ngaih sun, nuntak haksat
ka theih pih kei
Hai lua mah sing.
Tuu in, Nu aw
Na vontawi te, sim le mal ah
Ki theh thang in,
nang kia khat tang
Lungleng khua ngain,
om ni teh maw
Na thu mang lo, kei na ta hai
Tuu in na tongdam ngai nuam
Na khaliim hong bel ding in
Na anglum hong zuan tang ee
Tehpih om lo, nong itna te
Maimit suan in,
gual tung tuang ding
Hong han ciam ning
Van aa aksi, khat in tang ding
Nu aw
Na ta hong en aw
Zolianu
Ka Nu' Inn
Laphuak, Lasa: Vai
Zolengthe Band

Inn... Ka nu inn mah nuam bel
Ka nu inn kan a nuam inn om lopi
Mu keng ee ka zongzong hang
Inn hoih tampi om mah ee
Lo hoih tampi om mah ee
Tua te sang in, ka nu in nuam zaw...
Cho:
Inn ka ciah hun ding ngak lah ing..
Gam la pi ah ka om ciang...
Ka lungleng lua...
Ka nu inn nuam....
Hong phawk lua ing....
Hong ngai lua ing nu....
Tuun aw... na inn nuam ee..
Nang' anglum ah
Haksatna, tauna, lungkhamna te
om lo iin
Na inn sung ah...

Inn... ka mitkha ah mu ing
Ka ut bangbang in sumtung in
pusuak in ka nu' inn ah
Mundang, gamdang ah ka tung
zong in
Tuidang, leidang ah ka om zong..
Ka nu om na, ka nu' inn mah nuam
bel....
(Nu aw.. na inn nuam ee)
(Ka nu inn mah nuam bel)
"Nu Te Ni"
Lei tung vaan nuai, zong kha zel ing
Ka mang sung ah, na mat zel ing
Neu aa ki pan, hong cing hong khawi
Siat na phat na, lam hong lak aa
Tu hun ciang dong, mi lak lian ah
Mai neu loh nang, hong pan tah aa
Nu..na hoih na ,sim theih hi kei
Sim dang gam zang, tung ta leng zong
Tu hong nget sak, thu pha hong pia
Kata ci in, IT hong khak den
Nu..nang tung ah, sep khialh..bawl
khialh
Dawn khialh om leh, sin lung tak tawh
Tum nuam veng e, them neu hi zong
Cihtaak kei zong,"Nu Te Ni ah
Hih lapau tawh, na khe taw ah
Sin lung phah in, hong pah tawi ing
A gam la aa, Tun Nu ang....
Tg.Deric
AmAN PhA
NU TE NI
Rev. Khoi Lam Thang
Lom 15 Hawm4
Dopi Kha 2013
13
bangCih lehang
zOlai kisiM nuaMin
Tangzaisak Thei ding ihi hiaM?
Agelh: Hang Cin Hau (B.Min)
T
uciangciang Zolai
tawh ki-at thute i sim
ciangin a diakdiakin
biakna thu, pawlpi pan
thupi i sakte kitam at penpen
hi. Biaknalam a kin a ukte
in bel kisim mahmah sam a
biaknalam a kinlo a uklote
a dingin simnop huai ding
tam nai hetlo hi. Biaknalam
pan zong i zatsiam khollohna
te ah pawlpi khat leh khat i
kibatlohnate kilim atin lai
atna huhau-in a kitotlawh a
kisiatlawh zong om geihgeih
zel thei hi. Biaknalam
ahilo lakah khua tangthu
leh beh tangthu zong
kikan mahmahin a ki-
at om kawikawisam hi.
Tuate zong i at siamlohna
hangi n zum kong
mang kong nangawn
ah kitunin a kikhia ki
om geihgeih thei hi. Lai
atte in mi tampi sim nop
ding thuhoih mi tampi
phattuamna ding thulu
telin at lehang hoih
penpen ding hi. Gtn. in
lokhawhna, gankhawina,
singno cinna bang at
lehang 70-80% ahi i
mipite in kiphattuamlawh
pih thei ding hi. Tua nangawn
zong laitan 1-10 gualte ciang
tel theih dingin i at kul ding
hi. Mi tampite zat ding uuk
ding thute telin at lehang hoih
penpen khathei ding hi.
M.A tungsiahte in zong
i degree sih pihpihin
singlamteh tung bekah
suang kei ni.
Zomite sungah pilna lamah
sangpi a tungto a pil mahmah a
siam mahmah eimi lak bek zong
hilo-in leitung bup level dongin
a pil a siam ki om mahmah
khinta hi. (Zomi ci-in kaat
ciangin Tedimlam Zomite bek
ka cihna hilo-in Falam, Khalkha,
Matu, Mindat, Paletwa dongin
a gennuam ka hihi. Zomi = Chin
a kibang hi a ahi zongin ei leh
ei minam i kigen ciangin Chin
kicilo-in Zomi, Laimi, Khumi,
Khami kici hihang. Kawlte, Vaite,
Mikangte in bel Chin ong ci mah
ahi. Ahi zongin ei le ei Chin kicilo
hihang.) B.A degree ngahte in
zong laibu kici thei ding khat
peuhmah bawl ding, suaksak
ding ahoihlamin kidemin
hanciamin i minamte phattuam
pih ding thute zongin at ding
hihang. Laibu-in i suahsak pah
zawh kei leh zong manuscript i
suahsak zawh ciang a suaksak
dingin hanciam ni.
Zomi i pu i pate samat,
tangza, dolcial, thaulawng,
innpi nei ding kidem
Tanglai-in i pu i pate a mau
hun tawh kituakin na kidem
pha mahmah uh hi. Galmat,
samat, zunun kidem mahmah
uh hi. Ahi zongin tuhunin
tua bangte hun beita in kizat
theih huh hi nawnlo hi.
Tedim lam Zomite lakah a
kipilsak a kiliansak a kihausak
a kisiam sak naktam mahmah
hihang. I kipilsak, i kiliatsak,
i kihausak nop ding mah hi.
Ahi zongin i liatna, i pilna, i
hauhna, i siamna in tangpi a
phatuamsak hiam. Ei aituam
bek a ding ahi hiam, kingaihsut
mahmah ding hi. Zopaunak
Hausa ziakin tuikuang ban. Tu-
in i gam kituk dan democracy
tawh pai ding in kumpite in
ong kalsuan pihpihta ahi
hi. Kawlgam a om gamdang
aom mipil, mihaute i gamah
makai nuamin litdawk ong
bang keeita ding hi. Uttah
ci in kawk piakpiaklo in a
man bang i gam leh i minam
a ding nasem, mipite in i et
ding kisam ding hi. A kimawk
pilsak, a kimawk hauhsak, a
kimawk liatsakte ei thu tawh
tello ding hihang. Pil ing, hau
ing, lian ing, akici nuamte
ko mipite in a tuimawl beek
ne nuam, hawpnuam hi ung,
Tangpi ading phattuamna
abawllote makai dingin ong
tel hetlo ding hi ung. Na thei
khol un. Zomi bucipte napilna,
na siamna, na hauhna ong
zekkhia mengmeng un.
L a i nei l o mi na mte
mangthang ding hi. Kawlte
paunak (sapi piauhzian lumiu
piauh di, ci uh)
Minam kician khatin i kip
theihna dingin lai, pau, ngeina,
biakna, tatzia, hekzia a tuam
vilvel-in neih a kul thu ahi hi.
Khanglui i pu i pate in lai nei
khinin ui in ong neksak na ci
uh hi. Tua zomah Laipian lai
kinei-in Piancik paite leh tua
hunin hausate in tua laite tawh
thu ciamtehin lai kikhak uh
hi. Zongeina tawh
dahna, nopna ni
sagihgih lamin,
tawnzo hihang. Silh
leh tente zong na
kinei-in tudong mah
gamsung khuate ah
i zanglai hi. Dah
laa, nop laa, zawl
laa cingtakin nei-in
tulai khangnote in
i Zolai thei nawnlo
mai-in dahhuai
mahmah khinta
hihang. Mangthang
dektak hihang,
kingaihsut huai pha
mahmah khinta hi.
Lai Siangtho sung
a lai ki-atna thutawm
Tu-in i mibup phialin Pasian
um ihita hi. Zomi Christian
ahilote in zong lai thupisa kim
hihang. I Zolai tawh Manglai,
Kawllai theilo te in thu zaipi
atheihna dingin B.A, M.A
te in thu hoih, laa hoihte at
ni. Laibu bawl hamtang ni!
EZERA 6:1
Tua ciangin kumpi Dairias
in lai manphate a kisenna
innte sungah zong hi. Ahi
zongin Babilon khua sungah
na omlo a Media gamsung
kumpi khuapi Ekbatana ah
laizial khat kimu a (simsuakin.)
Isaiah 30:8 Ru-in pai inla, hong
tung lai ding hunte ah teci
ahi ngitnget dingin amaute
maiah suangpek tungah gelh
in la, laizial khat sungah at
in. Tuhilh sia 12:12
Kata aw, na phawk ding thu
khat om hi. Laigelh a abu
bawlna in bei hun nei theilo
a laitam sin luatna in i pumpi
gimsak thei hi.
Degree neisa peuhmahin laibu
bawlin thuhoih, laahoihte gelh
in khum ni!
Hang Cin Hau, B.Min.
Khualai veng inn no.195
Tedim Khuapi
Degree neisa peuhmahin laibu bawlin thuhoih, laahoihte gelh in khum ni!
Muhna
Sang khat ah ahi hi.Sia pa in sangnaupang te khen nih in a
khen hi.A khen masa te kum 18 a pha numeino lim le a khen
nihna te kum 80 a pha piteek khat lim a pia hi.Amau lim ciat
khat le khat kigen sak lo hi.Minit nga sung bang a et sak khit
teh tua limte a la kik hi.
Tua zawh ciang a khen nih un lim a kibang khat bek en sak tuak
leuleu hi.Setkan 30 sung a et sak khit teh a la kik hi.
Sia pa in
Anunung a na et uh lim pen bang lim a hia leh?
Numei no lim hi ei sia
Dih zen lai zang, piteek lim ai veh
Khen khat le khen khat ki-ot san ngeingai uh hi.
Tua ciang in sia pa in
Dai vo dai vo..kua te maan, kua te khial kinial na bel hun bei
sak lel. Na vek un hong pai vo. Hih lim en khawm dih sin vua.
Na muh uh lim pen kawk kawm in khat le khat kitelgen dih un.
Sang naupang te in zong tua bang mah in hih pah hi.
A sawt lo in kei maan, nang khial, nang et maan kei cih te ong
dai pah hi.
Alai!! hi mah ei, nang zong maan, kei zong khial lo. Nong
genteh numeino zong piteek nu zong mu ta ing ei.
Tua ciang in sia pa in,
A taktak in cileng a nih veina na et uh lim ah numeino zong
piteek lim zong a kisuai khawm aive.A hihhang a masa pen na
et uh lim in na lungsim uh ong tuam in a nihna lim na et khop
uh teh a masa lim mah mu hi uh teh.Leitung nate zong tua bang
mah hi.Khat peuhpeuh i et teh i muh na pen ni dang lai pek pan
i tuak ngei thute,ngaihsutna te bang in a mu i hih lam phawk
ding kisam.Minit nga sung bek na muh uh lim nangawn in i
muhna ong kikhel sak hi leh,i suah a ki pan i ngah tuahkhak
thute(experience),lungsim ngaihsutna te in ong lumlet zo
mahmah ding.Tua a hih man in khat i muh zia san zia te thupi
ngaihsut sang siam in nasem khawm leng hoih zaw cih ciamteh
una cih khit ciang in pusuak vingveng ta hi.
Khat le khat i kibang kei hi.I pumpi lamzia mahmah zong i ki
lamdang hi.Tua a hih man in a sang,a niam,a thau,a gawng cih
te i om hi.I lungsim ngaihsut zia zong ki bang thei peuhmah
lo hi.I khankhiatna tawh kizui-in a kibang na khat i muh zia
kilamdang mah hi.A hi bang i muh sang in i et bang i saan
bang in a kimu ahi hi.Tua a hih ciang in a mamuhzia te thupi
bawl,eimuhna te hawmsawn in i gawmkhawm ding hi.
A kibang zo lo na thel khat tawh kitelkhial lo e...
A kibang a thupi tampi te gawm ding hi e....
muhNA
NAm NIh
(Pitek le Nungak)
Agelh: Lia Cing Van Kim
B.N.Sc, Generic
14
Vol 15. No 4
May 2013
Hih i pu pen galkap lui khat
hi. Kumpi in pibuk khang ding
cih a zak ciang in a pibuk siau
ding in Mandalay ah a pai kul
ding hi. Mibang in tuleta anei hi
leh a tute ama tang in pai ding
hi. Ahih hang in apai ding adang
kua mah om lo le thu vaikhak
ding kuamah om lo ah hih man
in amah mah a hong kithawi
ahihi. Kawlzang gam lam azi
loh sawtta le agamla pen kawlpi
ciang bek zin ngei hi. Hih bang
aa zinna ah ama i kigin ziate,
atuah khak thute sim dih ni
Den ciang Pa Sial Khupte
mawtawpi pai ding ci in na an ne
in la ki thawi mengmeng dih o.
Ka zi in pautau tak in hong
nawh hi. Kawlgam ka zinloh pen
kum 30 bang a pha hi ta hi. Ka
pibuk vai hi kei leh tu-a zong
a zin lo ding hing. Ka pibuk lak
zawh ka tate sum zonna hu hau
in Tio ah a teng ka hihi.
Ka van naguan sak khin na
hia?
Ka gensa hi in nang bek
khawng hong kingak ahih ding
kisuan huai in.
A kinawhnawh mah hi veng
aw. Ka puanten, i innkuan lai,
ka matpong ten, tua gate phone
numbatte, tua te (akp)a kim
hia?
Ataktak in Pi Chit Tar zong a
om a hihi. Amau Ph. No pen Tio-
09400457407 le Tedim,Tonzang
ph. 09 47213290, 09400310032
te ah ki dawp thei hi.
Kimmah e. Mawtaw na
kham ding leh hih ne o.
Mawtaw ka kham loh nading
in ka zi in B6 hong pia hi. B6 pen
mawtaw kham loh na ki ci hi.
Mawtaw ngak in Pa Sial
Khupte inn mai ah ka van teng
le ka gei ah ka zi tawh ka ding
lingleng uhi. Ka zi a lungnuam
lo hi ding hi ven thu tampi tak
hong vai khak hi. Mandalay na
tun ciang i vengte phone tawh
hong ho in a cih tawh. Mi mawk
up pahpah kei in a cih tawh. Na
zintun nading ei mi Hotel zong
om ci in tuate bek ah tung in
hong cih tawh kim mahmah hi.
Bang bang hita leh ka zi in hong it
a hih man in kei aa ding a patauh
man aa hong gen hi. Zong kisam
takpi mah hi.
Pai vo leh hon zui ding teng
kah dih ning ei.
Zingsang nai 9:40 AM hong
sat ciang mawtaw hawlpa En
Siam in a passengerte hong kai
khawm in kei zong kah pah
giaigiai in a tung zang ah ka van
angpon in ka tu khinkhian hi.
Tua lai in vanman tawh kizui in
mawtaw sap zong ki pia hi.
Tio pan Haimual khuathak. Tu
laitak aa Gamgi le Vanleh Kizopna
Zum (
) om hi. Tua
lai ah nailang tang ding khawng
ki khawl hi. Tua pan Haimual
khua lui ah, Muntekawn ah,
Lentang ah, Laaitui ah. Laaitui
ka tun un ah sun 12:18 PM satta
ahih ciang in Laaitui aa ansai te
ah na ka ne uhi.
Tua pan nai 1:15 PM in ka ding
khia in Tedim lam ka zuan uhi.
Mansuang lei aki ci sikgunleipi
ka zak sawt mahmah ta hi. Ko
hunlai in singlei hi in pia leng ki
huang duaiduai hi. Tu in a hih
leh ka mit tawh amu kha ta ka
hi. Tua pan Lengtong Kam Khen
te khua Lamzaang ka nawkto lai
uhi. Ka pailoh sawt mahmah a
hih man in nate na kilam dang
hi. Ko zinlai nabang nawn hetlo
hi. Tedim ka tun uh ciang in sum
nai 2:50 PM satta hi. Kawllam
pai ding mawtaw lapnawn lo ka
hih ciang in Tedim aa ka zawlpa
Khup Lang te in ah ka tung hi. A
mau inn pen Lawibual veng hi.
Tedim pen na khangto mahmah
hi. Inn hoih lo hoih zong tampi
om hi.
Ken tuleta ka neih loh hang
in ka zawlpa tate in kei aa ding
in katu kata mah a bang a hihi.
Amau bel hong maingap mello
uhi. Kei pailai khawng in neulai
mahmah uh a hih ciang aa a
ngen uh ciang hong thei nawn lo
zong hi kha ding in um ing.
Bawi hi napu mawtaw letmat
ding dawp sak ve.
Pa ken ph.no. te thei lo pi
ing. Na theih leh hong gen ve. A
mawtaw sap zong ci pah o
Shwe Ta Zin awng nawnlo
ci ahih man in Zotaang Bus ah
letmah hong kham sak hi. A
tangzangte zong om mah hi ven
ka sum zekdan tawh ka tuat teh
tutung bel a zuizo nailo ding hi
mai ing.
Tu ni pen Tedim ah ka tam kul
ding hi. Ka zawlpa in a tapa sawl
hi.
Napu khua sung va et pih ve.
Khua sungzong na thupi
mahmah hi. Sakollam a Pa Suan
Pau zato( Hornbill Nursing
Home) bang pen ei Zomite aa
ding angtan huai ka sa mahmah
hi.
Pu a mah pen Dr Piang hi ei.
Hilai aa siavuan pipa hi e. Khua
khawng pan Phone na set nopleh
hih zato phone no. 07050115,
07050264, 09400308247 hi e.
Hih teng tawh ki ho pih thei e.
Tua pan Siangsawn le Gout
tual hong et pih in tua khit teh
ka ciah uhi.
Tedim pen ka pai loh sawt
mahmah ta ahih man in khangto
ka sa mahmah hi. Zomite khua
pi hi aa mite zong kizep kipuah
zong siamthei sa ing. CMBC,
AG, EBC, TCBC, RC, le Tuiphum
biak inn te zong et lawm
thei mahmah hi. Khua sung
lawmsuah mahmah hi. I Tedim
pen i biakinnte mahmah in zong
zempha kasa mahmah hi.
Pu nitak an ne ni e. Gim niteh
zingsang nai guk ding hi e.
Tu ni bel Tedim i hoihna te va
mu kha ing in ka pai thaman om
ei. Bangbang hita leh tun khawl
nga phot ding ning e. Zingsang
lol ding ka hihteh.
Pu na van kim mate. Gate ah
pai phei ni e leh hong kha phei
ning e.
Zingsang nai 6 AM lap in gate
ka tung phei uhi.
Hih Zingsol Journal nasim
sa uh ahih leh lampi ah ka
cimphawng kasim ding pua
nuam si-ing
Pua oo ngah lua e.
Pu ci dam in natung thei o leh
maw. Na tun ciang phone hong
set o.
Passenger te i kim leh pai ni
e. Mawtaw nungzui pa hong awt
khitteh ka pai khia ta uhi. Tedim
pan Sezang, Saimual. Saimual
pan thungetna khat Pasian tung
ah ki ap na nei hong neih pih
hi. Hih pen a ki hih den khat a
hihi. Zomite Pasian tate i hih
mah bang in na i sepna peuh ah
Pasian a phawk a ko tawntung te
i hihi. Hih bang dante pen seploh
phamawh in i neih ding thupi
kasa hi.
Saimual pan Dimlo, Khuainuai,
Sozang. Sozang ah cidamna ci
in tawmvei khawl hi. Tua lai ah
Apple, Lengmaw, Tawhbat,
Tango, Aktui pumhuan, te
ankam anteh khawng kizuak hi.
Khat veivei sakhisa khawngzong
kizuak hi. Hi lai aate pen i
zogam pan aa piang sinsen te
hi in cidamna tawh zong kituak
mahmah hi.
Sozang pan Akluai. Aklui zong
ankam hoih thei taktak e. Hong
kizuak ngei ngai hi. Kei zong
kawl ah zin tung ding hi leng ka
zinte aa ding leisak mah ding hi
veng.
Akluai pan Taingen. Tai
ngenpen Tedim le Falam lamka
zong a hihi. Taingen ah zing an
ki ne hi.
Ei sum tawh kizui in i duh
dandan in kine thei hi. Taingen
pan Hiangzing (Hongciah
lamte annekna). Hiangzing pan
Teizang. Teizang pan Mualpi.
Mualpi Tai 9. Tua pan kawlzang
aki tung hi ta hi.
Ka khualzin loh a sawt tawh
zawm pian kahih man in kawlpi
ah tamding in kangaih sun hi.
Kawlpi ah ka zintun nading mun
nei lo kahih man in bang cih ding
cih ka ngaihsut laitak zingsol
sung aa Hotelte ka mu kha vat
hi. Tawng Za Lat Hotel (ph 09
57321463, 09 57321835) le Chin
Tawng Tan Hotel (073 22676,
073 22288, 0947073346)te ka
mu hi. Kei zong kalungmuan
pah in Bus phual pan peithum
mawtaw sap in a nai pen Chin
Tawng Tan Hotel ah zankhat
ka va giak hi. Hotel te lah anop
dan ei pau veve hi in ka kisap
bangbang ka dong thei hi. Amau
thusiamna tawh zingciang aa ka
zin nading vai hong lem hi.
Mandalay pai nading mawtaw
letmat vaite phone hongset sak
in hong vaikhak sak uhi.
Hi mawtaw mante pen sathau
mantawh ki zui in ki khel thei hi.
A thu a cing in a tung aa phone
numbat te tawh ki dong tel hi.
Hih te pen 2013 Jan. kha sung aa
mawtaw sap man ko gen hi.
Nang deih bangbang vai kha
in hong ci ahih man in kei zong a
dang thei tuan lo in Zotaang Bus
(Chin Tawng Tan) mah ah sun
nai 2 Pm aa ding ding in letmat
ka kham hi.
TIO PAN MANDALAY AH
KHAT VEI
Khualzinna
Aksa buhcim kuangkhat 500 Ks
Vaimincim le sa Kuangkhat 500 Ks
Buhsih le sa (Aksa/voksa) Khatvei thuk kik 1000 Ks
Buhsih le sa (Aksa/ vaksa) Kham 1500 Ks
Saphelh Bakkhat 200 Ks
Taingen ah Anman te
Bus Min Din hun Sap Man Phone Numbat
Chin Tawng Tan 2 PM 13000 Ks 073 21893, 21237, 09 47080976,
400309173
Shwe Tha Zin 2 Pm 13000 Ks 073 22672, 09 47073607,
400457725, 400457027
Thun Taut 2Pm, 3Pm,
4Pm(air con)
13000 Ks 073 21576
The Truth 2Pm 13000 Ks 09 47080881
Shin Tawng Tan 2 Pm 13000 Ks 073 21867, 09 49584090, 47213430
Kyaw Ye Za 2Pm
4Pm(aircon)
13000Ks 073 21382, 09 470734, 400478058
Bus Min Din hun Sapman(mikhat) Phone Numbat
Chin Taung Tan
(Zotaang Bus)
Micro Bus
(Mi 13 kita)
6 Am
7 - 8 Am
4,000 Ks.
5000 Ks.
07050139
09400312288
Shwe Tha Zin Bus 6 Am 4,000 Ks. 07050364(LB)
07050065(LB)
07050617(MM)
07050211(SKL)
Atangzang Maw-
taw Neu te
(Inn ah hong
samte)
7 - 8 Am 7,000 Ks
Amai buk
12000Ks
07050364(LB)
07050065(LB)
07050617(MM)
07050211(SKL)
Tedim pan Kawlpi Mawtaw te
Kawlpi pan Mandalay Mawtaw te
LB=Lawibual, MM=Myoma, SKL =Sakkollam. 2013 February hunakilahi.
Lom 15 Hawm4
Dopi Kha 2013
15
Kawlpi pan Gunkhawmah
tuapan matpong tin hongki sit
hi. Tua pan nitak an nek nading
in Kyaw khua ah kikhawl hi. An
pen Buhsih le sa hi in gilvah hi
le 1500ks hi in khatvei thukkik
hi le 1300 Ks hi. Ei sumtawh
ki tuak in nek ding hi. I tel kei
leh an manpen a saite zong
kidong thei hi. Tua pan zan kim
12:45Am kim in kani khuapi,
Ya Gyi khuakhua ki tung hi.
Hihkhua pen Mandalay lam pan
ciah leng annekna hi ci hi. Tua
pan mawtawte khat le khat ki
ngak hi. Kani khua pan nai khat
kim khawng pai le hang Chin
Dwin gunlei ki tung hi. Chin
Dwin lei pan nai lang khit ciang
Monywa ki tung hi. Monywa
tun in zing sang nai 2 Am kim
satta hi. Monywa pan Chaung
Oo, Min Mu, Sagaing, Sagaing
lei a hih Aye Ya Waddy gunlei
pi ki tawn in tua pan mawtaw
zong a ci a dam leh Mandalay
pen zingsang nai 5:30 Am kim
in ki tung hi.
Lampi pen nih om aa Gangaw
lam le Ya Gyi lam ahihi. Gangaw
lam pen tuk ciang bek in kitawn
hi. Gamla zaw hi. Tai in cileng
tai 50 bang kikhai ci in athei te
in gen hi. Ya Gyi lam pen nai
zaw hi. Ahih hangin tuk ciang
lamnal in kipai thei lo hi.
Mandalay ka tun ciang
in khua zinglai ahih man in
kacih nading ka thei kei hi.
Zotaangbus pen gate ngakte ei
mite ahih man in a mau gate ah
khuvak ngak lel in hong ci ahih
man in khuavak ka ngak hi.
Kei ka zintun na ding zong
om kei veh aw
Aw pu lau kei o hi lai ah ei
mi te Hotel on ei hih Hotel te ah
tung le teh lem mahmah in ciei.
Mandalay kawng ah mi i theih
ngeiloh te nungkhawng a mawk
zuih huai loh na thu zong hong
gen hi.Mandalay tawh kisai
hiteng thei huai ci in hong gen
hi.
Mandalay pan zintun nading
ei mi Hotel ahi Dynasty Hotel le
Victiria Hotelte om hi.
Dynasty Hotel
No.304, 81st
Street, Bet: 24th& 25th Street.
Mandalay Phone: 02 35801, 02
61689
Victoria Hotel
No. 176, 31st street, Bet:
82nd& 83rd street. Mandalay
Phone: 02 31588, 66524, Fax 02
61685
Tua bek tham lo in tuah siatna
khatpeuh i tuah leh huhnget
nading ci-in Zomi donghu
kipawlna - Mandalay (Chin
Social Welfare - Mandalay)
Phone No. 02 66524, 02 31588
zong hong gen hi.
Tu in kei zong Mandalay ah
lungnuam tak in atung kah ihi
ta hi.
I tun ngei lohna munte ah i zin ciang in a kisam lo
haksatna ki tuak kha thei hi. Mandalay kapai cil in
keibek hi in inn lam pan ka puak ci leng Kua mah
um pahpah kei in mi khem tam cih le ka zin tun
nadingte address bek ahihi. Hih bang in haksatna
ka tuah ciang lam hong lak thei ding mi ahizong lai
ahizong khat peuh om thei leh bang zah in ahoih
tam ci in ka ngaihsun kha hi. Na khempeuh aki cing
le aman gai lian ding bel hong gelh zolo ka hihman
in hih aa ding in hong thum khol ing. Kawlzang
gam lam a zin ngeilo khat peuh aa ding phat
tuamna khat peuh in a na ngeih leh ka laigelh man
om hi ci ning. Tg. Peter En Lam Suum.
Khualzinna
Laimai 18 Lasiam Thein Khai
tawh holimna pan...
Zawlla cih zong itna la mah hi
aa itna zong Pasian kiang pan
hong pai ahih man in tua bang
in ngaihsut tuan keng . A nih
in hoih sa ing.
Khangthak la ukte bang
ci bang in tha na pianuam
aa..?
Ki patkhiat ngam ding mah
kisam sa ing. Tua ciang thuak
zawh na le mai ngalna zong
kisam hi. Ei i hih theihna mi
tung i lakkhiat mateng miten
hong theilo ding hiven. I gam i
minam sung ah akiselcip a siam
khangno tampi tak om lai. Tuate
pattah nading zong mi masa te i
vaipuak khat zong hi sa ing.
Ei mi pawl khatte in lasa
siam, la phuaksiam te
mihau tam lo hi ci tua tawh
kisai nang muhdan hong
gen ve.
Hih tawh kisai in nidang in ei
mite pen i zuakna ding lah a
toi i theihsa hi napi a sum nei
keei lah hi lo in sum neilo pipi
asumh ding aa Album i bawl
pen anuh-pyin-ngea (ukna)
man taktak hi ci nuam ing.
Tu hun leuleu ciang bel ei mi
tezong mundang gamdang om
tamta ihihman in marketing
hoih mahmah ta hi cih kei
muhna hi. I late hoihin miten
deih peuh leh music(la) tawh
zong nuntakna apiang thei
dinmun tung ta hang.
Tu aa na tunna ciang le
nidang aa na ngimna a
kituak kim hia?
Ka ngimna tawh kituak in
tu aa ka tunna ciang pen ka
lungkim mahmah hi. Ahizong
in hanciam ding leh thasan
ding tampi mah om lai ei.
Kua man hong theih nailoh
nathu namthum hong gen
ve.
Um... 1. Ka lawp mahmah
nate ahihleh sempah bawlpah
manpah, ka lawp phatloh na hi
leh a hun khinkhin he hehe.
2. Mi tawh ki ciamna ka neih
leh hunlap ding hanciam
mahmah ing. 3. Vai thupi
khawng ka neih kei leh
zingsang thawhbaih ding pen
haksa sa mahmah ing.
Zingsol tawhkisai in nang ii
muhdan hong gen ve.
Zingsol pen a quality zong hoih
sa mahmah ing. Eimite sung
ah a masa pen ding in zong
um ing. Ang tang mahmah
ing . Hoih zong sa mahmah
ing. Ta ngah mahmah ing. A
sung aa thute zong hoih thei sa
mahmah ing.
Na mipite tung ah na
gennop a om dia?
Kei tha hong pia atamzaw pen
siamsin khangno te nahihman
un ka album nihna zong a
kuama peuh in tha nong
piak lai ding uh hong thuum
nuam ing. Music tawh kisai
kei i hih theih a om leh hong
contact un. Ka hih theizah in
hong panpih ding hing. Eimite
pen ukna tawh kisem hi aa
neihna tawh kisem hi lo hi cih
zong hong theisak nuam ing.
Zingsol hi taleh ka la a ngai
ka mipite khempeuh tung ah
lungdam mahmah ing. Mailam
ah zong i minam a ding i gam
a ding i pantheihna ciat pan
mapang khawm ni.
16
Vol 15. No 4
May 2013
Neuha te a hengna ding pan kidal kholhna ding
Naupang te kamsung siantho na
ding thupi hi.
- Neuno kum (1) nuai ahih
leh pat (ahkl) puanthem kawt
khutme ah vial in nauno hate
nawtsak in.
- Kum 2-3 a phak ciang hanawt
dan ding hilh in. Haza tawmkha
(bepum tangcia) le hanawtna
nem zang leh hoih pen hi. Khat
veivei ciangin amah thu tawh
nawt nuam kha thei ding aa
nang huhna deihlo thei ding
hi. Ahih hang lenkip in la huh
veve in. Nauno ten hanawt uh
hangin habalte siangkim zolo
thei ahih man hi.
- Sangkah thei gual (kum 4,
kum 5) a phak ciang hanawt
ding zongsat na ding lamlak in.
Ha nawt ciang in haza te valh
kha thei uhi. Haza phuante cilte
a siat khiat ding gen in.
Neu ha baihluatna hangin siatlawh nate
- A nung aa hong pokhia upa
hate kithuap ahih manin ha
heng baih, melsia sak cbt..
- Upa hate pona ding mun omlo
- A nuai khaguh (mandible) ha
te amai lam dawk/pho
- Upa ha te pokhiat ding zekai
- Hate i laizang line (pumpi
laizangaa line ) kipelh, kikhin
mel siasak tuam
(source; Text book of
PaediatricDentristry, Final B.D.S.,
UDM)
Ha nam nih
Ha pohun tawh kisai in ha pen namnih in kikhen hi.
Neu ha (Deciduous teeth)
Khankum (age) kha 6 (kumlang)
ah neu hate pokhiat kipan uh
aa, kum 2 le lang pan kum 3
sung in pokim khin uhi. Ha tang
vekpigawm 20 pha hi. Naupang
hate pen upa hate sangin hengbaih
(lungvei) zaw hi. Nu in nauno
kha 6 a phak ciangin kamsung
sianthona ding kinbawl sak ding
kisam hi.
Upa ha (permanent teeth)
Khankum kum 6 phak ciang po kipan hi. Kum 6-12 sungin neu ha
te alaih upa hate a tamzaw pokhia khinta hi. Kum 13 ah upa hate
(ha dong losiah) pokhia kimta hi. Hih hun ah neu hate a omlai aa
leh ha siavuante kiang ah kilak ding thupi hi. Ha dong ahihleh
khankum 18-25 hun sung ah pokhia pan hi. Ha tang vekpi 32 pha
hi. Mipawlkhatte ah hadong (last molar) a polo zong om thei hi.
Mel le kamsung kilamzia a siasak tatdan
zialetongte
Khutpi, khutmete tawp (thumb
and fnger sucking)
Cin pet (nail bitting)
Muk pet
Sawtveipi naunawithawl dawnna
Naupang citkapna vante tawpna,
petna
Hih bang zialetong a nei i naunote a
omleh a zong sat ma in kikhel na ding
thapia in. Hi bang tatdante hangin ;
A tunglam ha te pho ding hi.
A nuai hate a nung awn ding hi
Ha polai dingte zekai tuamsak hi.
Kam a cip ciang a tung le anuai
hate kikal ah lei phu (adaptive
tongue thrush)
A tung lam hate kilamzia (arch
form) toisakaa, ha nasepnate
nawngkai tuam sakbek tham lo
melsia sak mahmah hi.
Cidamna Special: Kamsung le Ha
Ha heng baih
nuam pen
Naupang ha te pen a hen hangin
a laih ding upa hate omlai hi.
Ahih hangin a mau kum tawh
kituak in neu hate zong kepcing
ding thupi mahmah hi. Upa ha
lak ah a pokhia masa pen hapi
masa (frst molar) ahi hi. Tua
hi aa hapi masa pen hengbaih
nuampen hi. Ahang in neulai
ahihmanin kamsung sianthona
lam thanem lai, nulepaten neu
ha sa awlmawh lo cih bang teng
hang ahi hi. Ha heng gollua leh
bot khiat ding kisam thei hi. Tua
hi aa hapimasa a laih ding ha om
nawnlo aa, hatok suak hi.
No 1) Haza sung ah "Fluoride 700-1000 ppm" cih lai akigelh haza te hoih
pen hi. Gtn: Colgate
No 2) Angawina, a tung lam, ha maitang nawt dan ding.
No 3) Angawina, a nuai lam, ha maitang nawt dan ding.
No 4, 5) Ha pualam, nawt dan ding. (A tung le nuai in nawt in. Phei nawt
ken.)
No 6, 7) Ha sunglam, nawt dan ding. (A tung le nuai in nawt in la Kiat
bawl in.)
hanawT dan Man
(gOlden rule)
Nisim in ha na nawt hiam?
Ha anawt den mi khempeuh in ha le kamsung tawh kisai
natna te ngah lo ding hi kici thei lo hi. Banghang hiam cihleh
hanawt dan man lohna hangin habal te a siankim lo leh hate
kikal aa om hanite bei, hani te kiasuk, ha kilok cihbang
melsiat nate piangsak thei hi. Tua hi aa, hanawt dan man
(golden rule) in tua bang poimawhna te pan nang hong dal
ding hi.
(i.) Hanawtna a zangnem (soft bristles) le fuoride (700-1000
ppm ) kihel haza zangh in.
(ii.) Ni khat nihvei, zing an nek khit le zan lupma hi leh hoih
pen hi.
(iii.) Ha maitang khempeuh nawt siangin. Ha nawt hun a
tawmpen minutes 3 bang hi leh hoih pen hi.
(iv.) Ha nawt ciangin, ha nawtna a zangnem maitang in hani
le ha kizopna mun panin a tung lamin (verticle) nawt in (ha
mai le nung anih aa kibang hi). An gawina (chew) ha maitang
te (occlusal surfaces) ahih leh a phei lam (horizontal) in nawt
in. Mun khatta ah 8 veita bang nawt in.
(v.) Lei (tongue) pen a nung lampan lei dawn lam manawh
in kiat/nawt in.
(vi.) Ha nawt khit ciang, kam khatvei bek khuah in.
KAmSuNG Le hA CIdAmNA
L
eitung ah mel hoih nuam lo mi omlo kha ding hi. A ci a sa hoihna pi ha neilo mikhat, ha tok mikhat, ha phu
mikhat pen bangzah ta in a kipuah zong in hoih hi na ci thei ding hiam? A mel hoih mahmah hang a kam-
uih sese leh bang na ci tam? Na lungsim hong lok zo veve dia? Khangno, khangham a hunlo pi gamtat khialhna
hangin hanmual lam hong paisan mitampi om hi ven na thei kha hiam?
Ha pen mihing khat i pumpi tung ah a khauhpen pumpi van khat hi. Ha in pumpi aa ding angawiset ahi hi. Ha in
mihing limlemel, kampau (awsuah) te tawh zong kisai hi. Mihing hate nihvei bek po hi. Neu tung aa hoihtak aa
kipattah na in gol ciang aa ding limpha ahi hi. Golkhit hang zong lungkia kei in tu'n zong a hun omlai hi. Kikhel
thei lai hi. Kamsung le ha tawh kisai in a pil aa siam Ha Siavuan te nang aa ding om hi. A mau kiang ah zong hawh
zel dih aw...
by Tg. Nang Khan Lian, House Ofcer, University of Dental Medicine.
KAMSUNG LE HA
CIDAMNA DING
ZUIH DING LE
PELH DING THUTE
Zing an nek khit le nitak
lup ma ha nawt hamtang
in.
Ta piangsak ahi mehteh
mehgah, singgah,
bawngnawi, aktui, ngasa,
sa cihte ne in.
A khum lua le a manlua
anne tam nek kei-in,
muam kei in.
Nektheih khat peuhpeuh
nek khit ciangin kam
khuah hamtang in.
Naupangnote zan lupciang
nawithawl dawnsak na,
khutme tawp cih dante hi
sak kei in.
Kamsung cidamna a
siasak zapi, tuibuk, khaini,
kuunza, zu cihte zangh
kei in.
Kum (1) ciang (2) vei Ha
siavuan te kiang ah kilak
tanghtangh in.
Neu ha po hun ah Nausen ten bang teng tuak
thei uh hiam?
Neuha pona lim le mel te
Ha hong po tung ding ciangin
naunote a ngeina sangin
kibawlzaw uh, kapzaw, cingh lo,
ciltui kai nena den, hani ze sa,
khutkam ah muam, muhpeuh
pet (gtn. Naupang kimawlnate)
cih bang dante kimu thei hi. Kam
sung enleng ha pona ding mun
bawk, dup, mailang bawk, an ne theilo cihte om thei hi. Hih bang
ahih leh Ha Siavuante kiang ah a manlangthei pen in kilak ding
thupi hi. Naupang pawlkhatte cisa, sungpai cih bang zong om thei
hi. Tua bang ahihleh Siavuante kiang ah lakpah in.
Neu lai in khutpi tawpna hangin ha le kamsung kilamzia kisiat lawh thei hi.
Ha a siatuamsak
gamtat ziate
Ha pen zat theih zatmawh aa
zatna (gtn. Thawl sin honciang)
A khauhlua nate haizanna
A thuk nektheih dawntheih te
muamna, hupna
Ha nak nawtluatna
Ha gawina
Avot (soft drink) tam dawn
luatna
Lom 15 Hawm4
Dopi Kha 2013
17
suM le Pai beilawh liang a akiTha lawh TawM naTna gilO khaT i sungThu
KAmSuNG CANCer
Leitung ah a limpian cancer lak ah kamsung cancer pen a
(4) na ahi hi. A dang cancer te mah bangin a hunlap in kibawl kei aa
leh sihna dong piang sak hi. Kawlgam sung ah ahih le tuap cancer,
sin cancer te mah bangin limpian mahmah hi. Zanah, zapi, kuunza
a kilim nek na gamte (gtn; India) ah limpian mahmah hi. Kamsung
cancer pen banghang aa piang cih kiciantak in ki genthei nailo hi.
Virus pawlkhatte, ni vang sung aa om UV rays te le chemical dat
pawlkhatte hangin zong piang thei hi. Ahih hangin hih a nuai aa
khamtheih guihtheih a zangte kiang ah piang phadeuh pen hi.
(a)Kuunza haina,
(b) Zanah muamna, Khaini
muamna
(c) Zu tampi dawnna
(d) Kuun gah, leikang
(thoong) zatna le
(e) Zatepna
A mapai limlemel te
Cancer a pian ma a mapai
limlemel te in kamsung le lei
(tongue) maitang ah a kang, a san
cihbang a bem in om kawikawi,
hate kiplo/ hate kiling, kamsung
meima (kalnih sung aa damlo),
kam kaak ding hamsa, lei limtat
theilo, a sa athak ne zolo cihte
kimu khia thei hi.
Kamsung liamma te
Cancer suak thei
Ha heng, ha bulsum, a
kisia ta hasuan le ha tuh (denture)
te pan a zum nate in biangsung
lam, lei (tongue) te tawh kisuk
khak na pan hongpiang khia
liamma te zong cancer suak thei
hi.
Kamsung cancer
pianmuun na munte
(a.) Biang sung lam
(b.) Lei pang/kil (lateral border
of tongue)
(c.) Lei nuai le hani
(d.) Muk (lip) te ah piang muun
pen hi.
Ki dalkholhna in kibawl
na sang manpha zaw
Kamsung cancer pen
a pian tung in ki thei kha lo,
ki awlmawh lo hi. A suksiak
tak ciang bek in kiphawk kha
pan thei hi. Tua hun ciangin
nuntakna ding lam et bei ta hi.
Tua hi aa a hoihlo gamtatna (gtn.
kuunza, zu, za, khaini, kamsung
siantholohna) te KIPAT VET
LOH DING HI. Azongsang khin
ihih leh zong lungsim kizo takin
i nusiat pah ding hi. Ha them
zum, kum sawtvei pi tak a kizang
hasuan, a kisia ta hatuh te zong
hemkhia in.
Biang sunglam, lei
(a tung anuai), na dang te ah
cibawk, meima, a kang bem,
a san bem cihte om hi ci aa na
theih phet in Ha Siavuan te
kiang ah kilak pah in.
Cidamna tawh kituak
nekledawn te ne le dawn in,
kamsung cidamna ding hanciam
leng simlei tung ah kum kicing
tak in nungta thei ding cih ahi hi.
cidamna
Kamsung meima khat pen nipi kal
2 sung in hong dam zawh kei leh
Cancer hi ding in kingaihsun thei hi.
Khai Ni, Kun-pawng (Shikhar), Sadah te hangin apiang Kamsung cancer
TObaCCO
kills!
HA HENG (DENTAL CARIES)
Ahang;
Hate kikal ah le ha maitangte ah a belh
ha bal (dental plaque) akici mittawh
akimu zolo sung ah lungnoneute kihel
uhi. Tua lungnoneu (bacteria) te le
an neng(aphadiak in a khumdat)te
kigawmna panin acid dat hongpiang
aa tua in hate na ne aa, ha heng hong
piangkhia ahi hi.
Ha heng piandan thuap thumte;
Tuapkhatna; A kipat tung in
vomciuciau hi. Hih hun laitak in Ha
siavuante kiang ah kilak leng hoihpen
pen hi.
Tuapnihna; Tuapkhatna ah
awlmawh lo-in hi ci koih leh a
sawtciangin a lum a vot dawn ciang
ha zesa ta hi. Ha maitangte ah a vom
vanggolte kimu thei hi.
Tuapthumna; A sawt ciangin ha sung
aa om sihui neute le nerve te omna Ha
sungkua (pulp chamber) sung let a, ha
natna kipanta hi.
Ha heng i nungsang siatnate
Ha hengkoihkoih leng a sawt ciangin ha
a melkikhel hi. Tuapan in natna hong
suksuah zawkna hangin kamsung le
maitang mun tuamtuamte bawk, na
in anne zolo, nasem zolo, zan lam ah
ihmuthei lo cihbang te kituak thei hi.
Ha natna a sukmahmah le ha zung a
dawn munpawl ah naikual (abscess) in
tuapan in lungnote pumpi sihui sung
kizel in nunna nangawn lauthawn zothei
hi.
Bang hang in
Kam-uih?
Kam uih pen mite tawh
kihona ahizong, kampauna
ah nawngkaisak mahmah hi.
Kam-uihte zong amauleamau
kisungsiat na hangin lungsim
gimsak tuam mahmah hi.
Kamuihna hangpen kamsung
siantholohna hang hipen hi.
Tua hi aa, kamuih hi cin na
kitheihphet in Ha Siavuante
kiang ah kilakpah in. Kam-
uihna bulpi nam 2 om hi.
Kamsung tawh kisai;
i. Kamsung siangtho lo
ii. Hani natna (periodontitis)
iii. Ha heng om
iv. Lei bal sah
v. An neng om
vi. Hasuante siangtho lo
vii. Kamsung ah meima nai om
viii. Kamsung meima, siluang
(ahkl) muat (necrosis)
ix. Chemical tuamtuam kihel nate
nekledawnna
x. Zatepna
xi. Kamsung cancer le allergic
natnate
Pumpi natna tawh kisai;
i. Huihgui (Awmsung, tuapsung) tawh
kisai natna te
ii. Gilpi um le ngoi ah natna om
iii. Kamsung kimlepam aa om pumpi
vante (perioral structure) ah natna om
iv. Lungsim van puaklahna/gimna (stress/
nervous tension)
v. Nin neihhun (numei te)
vi. Kal (renal), sin (liver), pancrease te ah
natna om.
HANI NATNA (PERIODONTITIS)
Hani natna a tam zaw pen kamsung siantho lohna hangin a
piang ahi hi. Ha nawt lohna l e hanawt dan manlo cihte hang
hi pen hi. Tualo kamsung cidamna a siasak thei gamtatna
(zateep, kuunza ne cbt..) ah zong kimu thei hi.
Hani natna
(periodontitis) i
limlemelte
Hani san, hani bawk, hani
pan siluang (a pha deuhin
hanawt laitak, a khauh
singah pet ciang) cihte
kimu thei hi. Tua panin
a suk zawk aa leh hani
thak (iching), ha kikal ah
anneng bang, an hai (chew)
ciang na, ha kiling/kilok le
ha a ma thu aa kia khia cih
bangte piang thei hi.
Hani natna le a dang
pumpi natna te
kizopna
Mi pawlkhatte ah hani natna
pen a dang natna te tawh
zong kizom thei hi. Gtn;
zun khum, sisan tawh kisai
natnate, AIDS, nau paai hun,
khangcing hun, tha neihloh
na (malnutrition) le zatui
pawlkhatte sawtvei pi zatna
cihte tawh zong kisai thei hi.
Hani natna nungsang
siatlawhna te
Ha kiling, hani sate kiam in
ha zung kidawk, hate awn,
kam uihna cihbang te leh
khat veivei hani naikual
(periodontal abscess)
cih te piang thei hi. Tua
bang dan hi leh anne zolo,
mai langkhat bawk, cisa,
gawlgui aa om sanengno
(lymphnode) te bawk cih
bang te kimu khia thei hi.
Theih ding
Hani bawk mek leng siluang,
ha nawt ciang le singgah pet
ciang siluang cih bang te a
om aa le hani natna a kipan
nuam ta hi cih theih ding
ahi hi. Tua bang dan ahih
hangin ha pen siangthotak
aa nawt ding kisam veve hi.
tawh kisai
theihnop
thu tuamtuam
te Zingsol
kidong thei hi.
Minpi, Omna, dotnop thu
te tom-kim-cing in email:
cidamna.zs@gmail.com
ah kikhak thei hi.
Akinai penpen Zingsol
laihawm ah Mimal thu te
kihel sak lo-in hong suak
sak kik ding hi ung.
Zingsol cidamna
lamsang tanute
cidamna
Kam sung siangtho leh hih bang piang
lo ding hi.
?
kaMsung le ha naTnaTe
18
Vol 15. No 4
May 2013
Tullel dawn aa heisa aw.. nang kong itna sinthu
in Hemlam sinthu hikeiitna tak sinthu hi tuang
hong niam in Zolianu aw
cih la tawh khangno te lungtang sung ah mun hong la music lam ah a madawk,
Zomi khangno music ukte aa ding a etteh huai, Rap le Rock late sa in la zong a
phuak, Zola bek thamlo aa kawlla zong a sa, Tedim khua ah a teng ngiat, Zomipi
in Tein Khai a i theih pa Pau Tein Khai tawh holimna te kong suaksak uhi.
LASIAm TheIN KhAI TAwh hOLImNA
by Peter Tg En Lam Suum & Tg Nang Kim Sang
Zingsol: U Thein Khai
aw tulaitak in bang sem
laitak na hia?
Tein Khai: Tulaitak in ka
album nihna ka bawlsan
laitak hi ei.
Bang thulupi guan na
hia leh?
Two(second)na ci ing.
Kadeihna pen kakhui bawl a
nihna le na khat peuhpeuh
eikia i sep sang nih pha leng
muibun zaw ka cih nopna hi.
Bang dan lanamte a hia?
Kuateng in featuring
hong sakpih?
Tu a ka khui nihna pen
hiphop, rap le R&B nam
vive pian hi. Featuring bel
ka lawmte u Kamsen, Mung,
Tuatuang, Lzpau, Sannuam,
Nutoih, Tlzamte le ka lawm
pawlkhat in honghuh uh.
Koi studio zang a bang
band tawh khum?
Studio bel ko a Dream Maker,
Tedim ah a tamzaw khum
ing. Tua lo teng Yangon ah
Pan Taaang kiang le Kawlpi
ah Lzpau kiang ah khum.
Music bel atamzaw keimah
i tum hi.
Hi h nakhui bawl
tawh kisai haksatna,
thangahna a omhia?
Haksatna bel tampi mah
om nakhempeuh abaihsa
hilian lo in kipat tawmtawm
hi in baihkei, ka thangahna
bel hun tampi mah la a ka
hanciam hi in muhkhiat
theih a hong om leh tua
mah ka thangahna pipen hi.
Tu laitak hiphop le Rock
koi sa nuam zaw na hia?
A nih in hoih ka sak tuak
hi. Khua hunpai zia zui in
mipite deihna mah ngaihsut
masak in nei ing.
Na la at sa la dawng bang
zah bang pha khin ding a?
Tu ciangciang pen dawng
130 pan 150 kikal phuak
ta ing.
Kawl la zong phuak veteh
aw ma te?
He, Cing Lian Moong khui
le u Dalpi khui ah hong ki
hel gemgam buang ei.
Lalam pen nang ii pianpih
ukna ahia (akl) kim le
pam hang maw?
Lalam pen nidang aa ki pan
ka ci kasa sung ah a omkhin
hi. Nu le Pa te tungpan hong
piangsuk hi mai. Kapu kapa
te piakkhiatna uknate a
luahsuk hi ing.
U TeinKhai aw na la
Tullel dawn aa heisa aw...
(Zolia nu) a cih pen na
at lai in na phawkkhak
thu pen hong gen ve hi
hi hi..(nui kawm sa in)?
Min lah deih mahmah
ahihciang aa..hi hi..
Tua la pen college ka kah
laitak aa ka-at hi. Tua lai
in bel kei tawh nuntakna a
ki bang lo kei sang a living
standard asang zaw nungak
khat hoihsa peuhmah ka hih
ciang aa tua ka ngiahsutna
tawh hong piangkhia hi ei
he hehe .
I Zogam lasiamte lak ah
kuate pakta aa kuate
thangah na hia?
Kei mai aa aphukhia masa
lasa siam khempeuh ka
zahtak veve hi. Avek un
zong thupisa mahmah ing.
Mikang lasiam kuate
la te khawng ngai mun
pen na?
Breaking Benjamin, Eminem
cihte pawl mah ngai pen ing.
Na a l bu m ma s a
NangBek series ii hong
piankhiatna thu hong
gen ve.
Tua pen series bawl sawmlian
lo in ka la neihte dawng
khatta aa khum ing .Tua leh
Lamka(Imphal) aa kapano
Go Hau kiang ah ka va khum
hi. A music te zong kei ma
tum in mixing zong kei ma
bawl hi. Tua pen kalawmte
in series khat in bawl le teh
namualsuang ding hi ci in
hong hanthot uh ciang in
kei zong sumlepaai kicing
lo hi ta leh lawmte hong
pan pihna tawh series khat
a bawl khia zo hing.
Haksatna khat peuhpeuh
thuak in nalung zing
ciang bang hih thei na
hia?
Guitar tum in lasa in
awng leng nuamsa ing.
Tu zong ngen zel ing.
Mipawlkhatte in i
Zolate zawlla tamzaw
leh khangnote in hong
deihzaw ding uh, mite
in thupi ngaihsut
zaw ding uh hi a ci
tawh pawl khatte in
lah Pasian la hi leh
hoihzaw a ci tawh hih
thu tawh kisai nang
muhdan hong gen ve.
Lamai 15 ah a zom...
Profle
A min : Pa Pau
TheinKhai(TheinKhai)
Azi : Nu Zam Deih Lun
Khualui :Lamzaang
Tenna: Tedim, Myomna
Pianpih laizom : 5 lak ah
a U pen
Uknadang :
Sport(Tennis), laisim
Nu le Pa Min : Pa
Lengtong Sua Mang &
Nu Luan San
Kammal let: Faith Moves
Mountain.
Tu laitak nasep: 2013
kumsung "Second"
album hawm khiat zawh
nang.
Laitan :B.Th, Cert.in
Church Music, B.A(Geo
2th year)
Nasep: Pianist, CMBC.
DM home studio
Kizop nading: teincaii@
gmail.com
Facebook: www.
facebook.com/Thein
Khai.
Ph: 09400302235
Interview
"I gam i minam sung ah akiselcip
a siam khangno tampi tak om lai hi." Thein Khai
Lom 15 Hawm4
Dopi Kha 2013
19 Hun-Nuam
Hun
Akisuplawhsumlepaitehanciamna
tawh kingah kik thei hi. Aki manggilh
theihnate sinkikna tawh kizong kik
thei hi. Aki khahsuah kha cidamna
zong damhtui tawh kithoih kik thei
hi. Ahih hangin mualliamsa nite
le a beikhinsa hunte cikmah hun
in kilakik thei nawnlo hi.
- Smile
Amah in hoihtak aa hun a zatsiam aa
leh amah ii a khanhun pen a kum in a
tawm hang a nai in a tam ahi hi.
Francis Bacon
Simleitung
Simleitung pen ahoih mahmah laibupi
khat tawh kibang hi. Ahih hangin
a simtheilo ta ding in man neilo hi.
Godoni
Simleitung theihsiamna in mawhsak
na sangin hoihzaw hi. Simleitung
kantel na in kantello in kihepkhiat
na sangin hoihzaw hi. Simleitung
zatsiam na in hamsiatna sangin hoih
zaw hi. Simleitung a hoih semsem
nading, a nop semsem nading sepna
in mihing te aa ding in a sang penpen
sepkhiatna ahi hi.
Sumlevangil hauhna
Sum le vangil hauhna tepen nasepna i
hongpiak khiat ahi hi.
Lock
Buaina
Tumu mi in a maa tuahkhak ding
buainate thu khat peuhpeuh sep ding
a om ciang bek in ngaihsun hi. A dang
hunte ah a dang thute ngaihsun in om
thei hi.
B. Russel
Buaina in hong buai sak se kei le tua
buaina buaisak se kei in.
Americante Paunak
Pilna laigil
Pilna laigil in a theihhuai pen thute
theih ding le a sephuai
pen nate sep ding ahi hi.
-Hampherry
Gilpi
Kuamah peuhmah gilpi-um dim lo
pin mipil hi thei lo hi.
George Elijet
Laibu
Laibu i cihpen hun a kici tuipi tung ah
a kilam meitausang tawh kibang hi.
Laisim dan ding
Mitawhkinialnadinginlaisimkei
in. Upding le keppah ding in sim kei
in. Kampau siamna ding in sim kei in.
Ahih hang tehkak ding le ngaihsutna
ding in sim in. Francis Bacon
Akaikhawm: Tg NK Khanno
Sawt Lua
Tangval hampian, 75
khawng 1, api bek tawh
om, anau khualzin ciah
hak sa lua aih ciangaa,
api kiangah,
"Pi, ka nau khualzin ong
ciah leh 'U' ka ci mai
tam"
"Lawmlawm, na
ci buang sam mah
ke"......!!!!
Ci saw sawn....
Cin Sian Mung
Om maw, Om lo?
Sia pa: Nang Pasian na
mu thei na?
Sangnaupang: Mu thei
lo
Siapa: Pasian e a ki
lawng thei na a ki khoih
thei na?
Sangnaupang: Ki lawng
thei lo, ki khoih thei lo
Siapa: Tua leh Pasian om
lo.
Sangnaupang in siapa
dong kik hi.
Sangnaupang: Siapa na
khuak na nei na?
Siapa: Nei mah.
Sangnaupang: Na khuak
na mu thei na?
Siapa: Mu thei lo
Sang nau pang: Tua leh
Siapa nang khuak nei lo
maw leh
Siampy
Tungen thei kua om
Vangleng kia ding hi ta.
Hoi dengdeng ta.
Vanleng hawl pa:
"Tulaitak ei sung ah
thungen thei kua om?"
ci a mipi te kiang ah
dong hi.
Pastor: "Kei om ing ei"
Vanleng hawl pa: "Tua leh
nang thu na ngen o sia.
Ko na tuak nung, i Huih-
Lukhu te pen mi 1 ai lian
kisam ciitciat." ci hiau.
El Sophia Alex NK Khanno
Door Lock!
Pasal khat kiang a lawm
ngaihnun, "nitak ciang
ka inn vuah ong hawh
ve, kuamah omlo ding"
ci.
Lawmpa zong lawp lua.
Nitak ciang a vahawh
depleh kuamah na omlo
takpi.
Kongkhak ah tawhtang
na ki khai beubau.
Emmanuel Muana
Nidang ciang...
Papi khat zong atapa
khat si in ah, sihgaalna
sum sazian le a sum
kituak thei mahmah
lo ahih cianga, inntek
pa in, "Nidang ciang ka
ta te asih kik ciang ken
sum sazian len ta ning"
ci.
Haa bawlna ah;
Cinapa: Siavuanpa aw tu
a ka haa nong bawhsak
pen a naalo zaw pen hi
ei, bot khial ciai!
Siavuanpa: Bot khiallo
e, hih pen zong hong na
veve ding hi ven.
"My Father"
Sangnaupang khatzong
laihuan na ah, "My
Father"(essay writing)
pai ahih ciang a ama
lotngah pen lah "my
Friend" citciat, tua leh a
ma sim Friend aki cihna
ah Father ci'n laih ziau
dan hi; a gelhdan,..
"My Father"
I have many fathers,
some are boys and some
are girls.
Tey are very kind to
me... My real Father is
my neighbour.
Khual Overdream
Ni khat an sagih vei
ne pah
Tangval khat zong
zuukham lua, an ne zolo
in a nu in "bawi aw zuu
nadawn ma taa in an ne
masa in a cih leh, a tapa
in "aw le nu" ci in, tua a
kipan ni khat an sagih
vei ta ne ci.
Tawm ngen ve cia
Pastor: "Tungen un
maw Pu Mang, muang
tak um tak, na lungsim
takpi uh tawh ngen
un. Kei bang, ka suah a
kipan tu dong ka nget
khem peuh ka ngah loh
omlo."
Pu Mang: "Sia.., tua a
hih leh, nang tawm ngen
tak ciai maw."
Vanmang
Sr:Ciamnuih Group, Facebook.
CiaMnuih: ahOih Pen zaTui
aCiik (MahMah) kaMMal Te
4 8 2
3 1
7 3
6 9 4
7 6 8 3
9 3 5
5 2
8 2
8 1 7
6
4
3
1
8
2
7
9
5
2
9
5
7
3
4
8
1
6
8
1
7
5
9
6
4
2
3
3
5
6
2
7
9
1
8
4
1
7
4
6
5
8
9
3
2
9
2
8
3
4
1
5
6
7
5
3
1
9
6
7
2
4
8
7
8
9
4
2
3
6
5
1
4
6
2
8
1
5
3
7
9
sudOku Challenge #4
20
Vol 15. No 4
May 2013
i Nampuan
i Lapau
Model
Lia Pinky Thang Sian Cing
2nd Yr, France, MUFL
Lia Annie Cing San Lun
Final Yr, France, MUFL
Photography by
April Queen
for Zingsol

Potrebbero piacerti anche