EL NUEVO TESTAMENTO

Ja ua ra 'da'yo cohi bi gohmi Oja y ja'i

en el otom de Tenango

La Liga Bblica
Las Sagradas Escrituras para Todos

La Liga Bblica 5C primera edicin 1975 [otn] La Liga Bblica versin electrnica 2009 La Liga Bblica 1975 Publicado por

El Nuevo Testamento en el otom de Tenango

Se permite copiar, distribuir y comunicar pblicamente esta obra bajo las siguientes condiciones: Reconocimiento. Reconozca a la Liga Bblica los derechos que tiene en la impresin o distribucin de esta obra, deslindndola de responsabilidad alguna por cualquier uso que se le de a la presente publicacin. No comercial. No puede utilizar esta obra para fines lucrativos. Sin obras modificadas. No se puede alterar, transformar o generar una obra a partir de sta.

INTRODUCCIN
Este libro es una traduccin del Nuevo Testamento de la Santa Biblia al idioma otom como se habla en el municipio de Tenango de Doria, Hidalgo, y sus alrededores. Se le llama Nuevo Testamento o Nuevo Pacto, porque habla sobre el nuevo pacto o convenio que Dios ha hecho con la humanidad. El apstol Pablo escribi lo siguiente acerca de dicho pacto: Esta forma en que Dios nos pone en la debida relacin con l, es por medio de la fe en Jesucristo; y lo hace con todos los que creen, sin hacer diferencia, pues todos han pecado y estn lejos de a presencia salvadora de Dios. Pero Dios en su bondad los pone en la debida relacin con l mismo de una manera gratuita, porque los ha salvado por medio de Cristo Jess. (Romanos 3:22-24, Versin Popular.) Cuando el Nuevo Testamento fue escrito por primera vez, fue escrito en el idioma griego del primer siglo. Pero desde entonces el mensaje ha sido traducido para pueblos de todo el mundo. Hasta ahora ha sido traducido a casi seiscientos idiomas. El propsito de esta traduccin al otom es que aquellos que la lean puedan entender este mensaje tan clara y fcilmente como los primeros lectores lo entendieron en el griego. Una vez que el significado del texto en griego fue determinado, los traductores se esforzaron en expresar este mismo texto en una forma natural en otom. Esto significa que el vocabulario, las construcciones gramaticales, el orden y tamao de las oraciones, las formas retricas, las expresiones idiomticas y el estilo son lo ms apegados posible a un otom natural y no son forzadas de una forma innatural a imitar las caractersticas del griego o del espaol. Alguna informacin implcita en el texto griego ha sido expuesta explcitamente en otom para comunicar el mismo mensaje que el texto original comunic a sus lectores. Cuando el lenguaje figurativo o los

modismos no comunicaban el mismo significado en otom, entonces fueron usados todos los recursos que estaban disponibles en otom para comunicar el significado propuesto. Cuando se deba hacer una decisin entre varias interpretaciones del significado del pasaje, muchas traducciones y comentarios fueron consultados para determinar la mejor forma de traducirla. Aquellos que tienen la fortuna de entender el otom y el espaol, encontrarn que estudiando el Nuevo Testamento en ambas lenguas les capacitar para entenderlo tan bien como nunca antes lo haban hecho.

ACLARACIONES SOBRE EL ALFABETO OTOM

El otom es un idioma distinto al espaol; sin embargo, muchas de las letras son las mismas que tiene el alfabeto espaol. Adems, el otom tiene otros sonidos que no se encuentran en el espaol y que es necesario escribir con letras distintas para completar el alfabeto otom. Vocales nasalizadas se presentan subrayadas. a como en la palabra ya cabeza. i como en la palabra gui grillo. u como en la palabra gu oreja. como en la palabra u mosquito. Letras del alfabeto espaol con uso especial. h como en la palabra haho zorra. x como en la palabra xito botella. z como en la palabra za rbol. Otras letras distintas. como en la palabra como en la palabra como en la palabra como en la palabra d ojo. u rana. ni gallina. j frijol.

El saltillo o pausa entre dos letras se indica por la letra . como en la palabra foyo perro. Combinaciones especiales. t como en la palabra ts como en la palabra c como en la palabra th como en la palabra to piojo. tsi diente. cya vbora. tha mazorca.

NDICE
Ra Mateo ................................................................................1 Ra Marcos .............................................................................68 Ra Lucas..............................................................................110 Ra Xuua ..............................................................................175 Hechos ................................................................................224 Romanos .............................................................................285 1 Corintios ..........................................................................315 2 Corintios ..........................................................................345 Glatas ................................................................................365 Efesios .................................................................................375 Filipenses ............................................................................385 Colosenses...........................................................................392 1 Tesalonicenses .................................................................399 2 Tesalonicenses .................................................................405 1 ra Timoteo .......................................................................409 2 ra Timoteo .......................................................................418 Ra Tito ................................................................................424 Ra Filemn..........................................................................427 Hebreos...............................................................................429 Ra Santiago .........................................................................451 1 ra Bdu ............................................................................458 2 ra Bdu ............................................................................465 1 ra Xuua ............................................................................470 2 ra Xuua ............................................................................477 3 ra Xuua ............................................................................479 Ra Judas .............................................................................481 Apocalipsis..........................................................................484

Nuna ra Mateo, ja ua y hya bi 'yo't'i ngue te bi 'ytra Jesucristo.

ra mam na ra Salomn, gue'a ra 'danxu mar xisu ndu ra Uras, bi nthatui ra David. 7 Ra Salomn, ra pap na ngue ra Roboam. Ra Roboam, ra pap na ngue ra Abas. Ra Abas, ra pap na ngue ra Asa. 8 Ra Asa, ra pap na ngue ra Josafat. Ra Josafat, ra pap na ngue ra Joram. Ra Joram, ra pap na ngue ra Uzas. 9 Ra Uzas, ra pap na ngue ra Jotam. Ra Jotam, ra pap na ngue ra Acaz. Ra Acaz, ra pap na ngue ra Ezequas. 10 Ra Ezequas, ra pap na ngue ra Manass. Ra Manass, ra pap na ngue ra Amn. Ra Amn, ra pap na ngue ra Josas. 11 Ra Josas, ra pap na ngue ra Jeconas co 'nhmi 'da y n'yoh. Gue'a ra pa'a ngue y judo bi ma mabnt'i , bi ts'its'i i map' ja ra hi Babilonia. 12 M'mfa p'ya ra Jeconas, ra pap na ngue ra Salatiel. Ra Salatiel, ra pap na ngue ra Zorobabel. 13 Ra Zorobabel, ra pap na ngue ra Abiud. Ra Abiud, ra pap na ngue ra Eliaquim. Ra Eliaquim, ra pap na ngue ra Azor. 14 Ra Azor, ra pap na ngue ra Sadoc. Ra Sadoc, ra pap

Ra Mateo

Ja ua ra lista ngue y mboxita ra Jesucristo, guehna ra mbom'mto na ngue ra David. Ra David, ra mbom'mto na ngue ra Abraham. 2 Ra Abraham, ra pap na ngue ra Isaac. Ra Isaac, ra pap na ngue ra Jacob. Ra Jacob, ra pap na ngue ra Jud co 'n' mi 'da y n'yoh. 3 Ra Jud, ra pap na ngue ra Fares 'nhra Zara. Nu ra mam ya yonc'i ya, ni hu ngue ra Tamar. Ra Fares, ra pap na ngue ra Esrom. Ra Esrom, ra pap na ngue ra Aram. 4 Ra Aram, ra pap na ngue ra Aminadab. Ra Aminadab, ra pap na ngue ra Naasn. Ra Naasn, ra pap na ngue ra Salmn. 5 Ra Salmn, ra pap na ngue ra Booz. Nu ra mam na ra Booz ni hu ngue ra Rahab. Ra Booz, ra pap na ngue ra Obed. Nu ra mam na ra Obed, ni hu ngue ra Rut. Ra Obed, ra pap na ngue ra Isa. 6 Ra Isa, ra pap na ngue ra dast'abi David. Ra David, ra pap na ngue ra Salomn. Nu

Ja ua ra lista ngue y thu hu ya y mboxita ra Jesucristo.

Ra Mateo1,2 na ngue ra Aquim. Ra Aquim, ra pap na ngue ra Eliud. 15 Ra Eliud, ra pap na ngue ra Eleazar. Ra Eleazar, ra pap na ngue ra Matn. Ra Matn, ra pap na ngue ra Jacob. 16 Ra Jacob, ra pap na ngue ra Jos, nu na r damme ra Maya. Guehna ra Maya r mam ra Jess. A nu na ra Jess, ni hu ngue ra Cristo, guehna b t'ts'i ngue di ndast'abi. 17 Janangue 'd'ma goho y pap bi m'mi ngue bi m'mhy basi , b fdi ngue ra Abraham asta ra David. 'D'ma goho y pap bi m'mi, b fdi ngue ra David asta gue'm mi mbnty judo ngue bi ts'ixp ja ra hi Babilonia. B f' y pa' p'ya ngue bi m'mhmi 'd'ma goho y pap asta gue'm mi m'mhra Cristo.

2 ngue ra Jess. Porque nu n, guehna da yany ja'i ja y ts'oqui na bi 'ymbi . 22 Ya bi nja gtho ya y hya ya para ngue di nja'a te ra hya bi bnnbabi r pngahya Oja bi ma, bi 'yna: 23 Nu'a n'na ra hmute xisu da hya r basi ngue dra ts'nt'. Nu'm bi m'mi, di hu ngue ra Emanuel, bi 'yna. A nu na ra Emanuel i nne da ma ngue ya 'daua di 'bhm Oja. 24 Mi nnu'a nt'aha ra Jos, bi 'yt'e tengutho xi xihra anx nu na r m'mnhni Oja. Bi zixra Maya p'ya ngue di m'mhmi . 25 P hi mbi ddi mnte ra pa bi hya r basi ra Maya. Mi z mi m'mhr mdi ts'nt' ra Maya, nu na ra Jos i huti ngue ra Jess.

b njap' b mi hra Jesucristo. Nu na ra Maya ya xi nhohra hya ngue di nthatui ra Jos. P hante ngue da m, ya mi ha r basi . P ra Espritu Santo'a bi japi ngue bi hya r basi . 19 A nu na ra Jos, ya ja ngue da 'yt'e ngue r damme. Mi z mi badi ngue ya ha r basi ra Maya, bi ne ra Jos ngue xta 'yt'e te mmamp' ja ra ley ngue xti nxu mmi r xisu. P hi mbi nepe xta mbadi xangu y ja'i te xta 'yt'e. 20 Mnte di n'yomfni te ja ngue da 'yrbya, nu'm mi n'aha, bi nu n'na r anx Oja 'm mi n'ui . Bi 'ymbi : Ague Jos r mbom'mto'i ra David, ogu su gu mm'a ni xisu ra Maya. Porque nu'a r basi ha'a, gue'a ra Espritu Santo bi japi bi hya r basi . 21 Nu na ra Maya, di m'm'a n'na r ts'nt' 'n gdi huti

18Ngu na

Ya bi mi hra Jesucristo.

Nup' ja ra hni ni Beln ngue ra hi Judea, ja bi mi p' ra Jess. Guehya y pa mi ndast'abi ra Herodes, g madi manda'a ra xqui'a. Nup' ja ra dani hni Jerusaln bi zp' 'da y n'yoh ngue ja y mfadi ngue di xdi te ga 'yo y s, bi 'yp' ja n'na ra hi ni bxyadi. 2 Bi 'ynnbya, bi 'ymbi : Hap 'bhra 'une nu'a bi mi hya, nu na r dast'abi y judio? Porque nup' ni bxyadi d handhe n'na ra das, gue'a ra hmya'a ngue ya bi mi . A nuy, nn h ga thannehe ya bi 'yna. 3 Nu na ra dast'abi Herodes mi z mi 'yhna ra hya na, ya da zhr n'yomfni ngue su. Da guehy mmngu Jerusaln, g bi nsu. 4 Nu na ra dast'abi bi zonhni gtho' y hmu y mmcja, da guehy xnnbate ngue ra ley. Bi 'yrpa ra

Bi ma nthanne ra Jess.

3 nt'nni ngue hap ja ngue di mi hra Cristo nu na b x Oja ngue di ndast'abi. 5 Nuya bi t'rpa ra nt'nni p'ya, bi 'ymbra Herodes: Nup' ja ra hni ni Beln ngue ra hi Judea ja di mi p'. Porque gue'a ra hya bi 'yotr pngahya Oja'a, bi 'yna: 6 Nup' ja ra hni ni Beln ngue ra hi Judea, man'na tate'a ngue gtho y dani hni ja'a ra hi'a. Porque ja da pmp' n'na ra dast'abi nu'a di mandagui ' ma ja'i ngue y judo. 7 A nu na ra Herodes nt'ag ui tho bi zon' y n'yoh tra nt'nni , na ngue padi te ga 'yo y s. Ra Herodes bi 'ynni tema pa b fdi bi nqui ra s. 8 Mi xifi hanja p'ya, nu na ra Herodes bi 'ymbi : Ni mh Beln, b homhm ra 'une asta gue'm gu ti mhm. Nu'm gu ti mhm p'ya, gd 'yhmi ua ngue gu xicj njuani , n'namhma ngue 'nqui ga mma ngue ga ma thanne bi 'ymbi . 9 Nuya y n'yoh, mi 'y'a ra hya bi xihra dast'abi, bi ma. Nu'a ra s xi hyanda m'mt'o p' ni bxyadi, mahmbi hyandi ngue b ja ra s p' ha ni ma. Nup' ja ra ngu 'bhra 'une ja sp' r thai ra s, gue'a hantho'a. 10 Mi z mi hyandi hap xa ja ngue da zni , janjuani di johya. 11 Mi zmp' ja ra ngu, bi yt'ambo. Bi nu ngue 'bp' ra 'une conna Maya r mam. G bi ndantyhmu' y n'yoh ngue bi danne ra 'une. Bi xhy 'bni ngue bi hyahra oro op', conna hoga bopo mahotho ga yni 'n man'na ra hoga bopo ni hu ngue ra mirra, g bi u nni . 12 M'mfa p'ya, nu'm mi n'ahya y n'yoh, bi 'yut'a Oja ngue nu'm

Ra Mateo2 bi mengui , ya hi ndi map' ha 'bhra Herodes. Sinoque n'nan'yo man'na ra 'yu di mengui .
Bi ts'ixra Jess i map' ja ra hi Egipto.

ya y n'yoh, nu'a n'na r anx Oja bi nu ra Jos 'm mi n'aha ngue bi n'ymbi : Dami nangui n'na zihmantho, gu sixra 'une co 'nhr mam. Gui 'dagui, i map' ja ra hi Egipto. Ja b m'mp' asta gue'm ga xi'i ngue gu pengui . Porque nuy, ra Herodes da hyonna 'une ngue da hyo bi 'ymbi . 14 Nxu i tho'a ra ora'a, p ra Jos n'na zihmantho bi nangui ngue bi zixra 'une conn mam. Bi ma, i ma Egipto. 15 Ja b m'mp' asta gue'm mi du ra Herodes. Ngu na bi nja para ngue di nja ya y hya bi bnnbabi r pngahya Oja da ma ngue bi 'yna: Ga ma si ma Ts'nt' b 'b'a Egipto, bi 'yn'Oja.

13Mi ma

Herodes ngue nuya y n'yoh bi nyaui ngue honna 'une ya hi n'i mengb ha 'bi, man'natho bi mbcu p'ya. Bi mnhy soldado p' ja ra hni ni Beln ngue b ho y ts'nt' nu' 'b'a nyo jya pani gai . Gtho matht'i ra hni ni Beln bi tho y ts'nt'. Porque y n'yoh bi xifi ngue hi ngui tho'a nyo jya xi mdi bi nu ra s. 17 Ra nddu mmi bi nja tengutho ra hya bi 'yotra pngahya Jeremas, bi 'yna: 18 Nup' ja ra hni ni Ram bi t'de ngue janjuani ngue ya du mmi n'na ra xisu, 'n

16Mi bahra

Xangu y 'une bi thop' ja ra hni ni Beln.

Ra Mateo2,3 zoni . Guehna ra Raquel i zoni ngue xi thopy basi . 'N hi mbi ne xt nhojpabi r mmi porque ya g xi du y basi .
Nu na ra Jess i ts'ixp ja ra hni ni Nazaret.

4 Porque ya da guehy pa jap'ya da 'yu Oja ngue di manda ua bi 'ymbi . 3 Nu na ra Xuua guehna bi manna pngahya Isaas 'm mi nya ngue bi 'yna: Da t'de te da man'a n'na nc'i da manna hya p' ja ra dapo ngue da 'yna: Dami nsh ya, porque ya b p' ra Hmu, da 'ymby ja'i . 4 Nu r he ra Xuua, gue' y xingu ra cameyo ntt'e ngue ra u lu. Di ngt'a n'na ra xifani . Nu'a te si p'ya, y mmcja t'axi mi sa. 'N ra t'afi t'asa ti mp' ja ra dapo mi si. 5 Xangu y ja'i bi zp' 'bhra Xuua ngue xra hya bi ma. Bi zp' y ja'i b nxp ja ra hni ni Jerusaln, gtho' y hni ni ja'a ra hi Judea, gtho' y xqui ngue ra dathe Jordn, g b hy ja'i . 6 Nuya y ja'i bi ma ngue ja y ts'oqui, guehya bi xixyabi ra Xuua p' ja ra dathe Jordn. 7 Mi nu ra Xuua ngue mandngu dy judo 'bp' ni 'yh di xixyabi . 'Bp' y fariseo, 'bp' y saduceo. Bi 'ymbya: Gu th tengutho ty c'ya ngue 'da'm b p' ra sibi. Xiya, hague gni pahm ngue b p' ra ndate castigo di nja? 8 Dami 'yth ra nho, n'namhma di nqui ngue ya g hyhm p' ra nts'o. 9 'Yo s gu na ngue ya hi nte gu jah ngue y mbom'mto'ah ra Abraham. Porque d xi'ah ngue nuua ja y do ja ua, da z da 'yt'Oja ngue da bcua y mbom'mto ra Abraham. 10 Gu th tengut ho y za hi ngui zdi, gu njath p'ya. P ya ja ra acha da 'yxy za. Gtho y za hi ngui nne di nzdi, da t'ts'i ngue da ma nt'udi . 11 A nugui , majuani

ra Herodes, nup' Egipto mambi 'bhra Jos bi n'ui 'm mi nxui ngue n'na r anx Oja bi 'ymbi : 20 A nuy, dami sixra ts'nt' conn mam, i map' ja ra hi Israel. Porque ya bi du ra Herodes nuna mi nne xta hyo ra ts'nt' ya bi 'ymbi . 21 Nu na ra Jos p'ya, bi zixra ts'nt' conn mam, bi ma i map' ja ra hi Israel. 22 P mi 'y p'ya ngue nu na ra Arquelao r ts'nt' ra Herodes, guehna mi ndast'abi p' ja ra xqui mi nne xt ma. Porque bi ponnbabi ndu r pap. Ra Jos p'ya bi zu xt map' ja ra xqui ngue ra hi Judea madi manda na. Mahmbi n'ui ra Jos p'ya, bi sifi ngue di map' ja ra hi Galilea. 23 Mi zmp' ja ra hi Galilea, bi m'mp' ja ra hni ni Nazaret. Ngu na bi 'yt'e para ngue di nja ya y hya xi many pngahya Oja ngue bi 'yna: Nu n, di huty ja'i ngue ra mmngu Nazaret.

19Mi du

Nu' y pa' p'ya, nuna ra Xuua mi tra nxixya p' ja ra hi Judea, mi d'mi bi xihra hya y ja'i bi mpti p' ja ra dapo. 2 Bi 'ymby ja'i : Dami 'b'ni mmih, gui hyhm p' ra nts'o gni 'yoh.

Nu na ra Xuua bi 'ytra nxixya bi xihy ja'i ngue di ns, da d'mra Jess b p'.

5 ngue nuya y ja'i i mma ngue da hyp' ra nts'o, guehya dadi xixyabi conna dehe ya. P b p' man'na da 'ytra nxixya conna sibi 'm bi ha'ah ra ts'di ra Espritu Santo. Nu na, man'na tate na ngue nug. Hap gue ga sc tengu na? 12 Guehna da huanhy ja'i na tengutho 'm mahoqui ra trigo, n'nani ni ma y xi. Ra trigo p'ya, mapti ngue da 'bts'i. Nu'a r xi p'ya, da t'up' ja ra sibi hi njam'm da hut'i .

Ra Mateo3,4 ngue ja da smhya p' ra zithu, da hyonnbi ha di mstho ra hya di manda Oja. 2 Mnte nyote ma pa, ra pa ra xui hi mbi zi ra hm. M'mfa p'ya, ya bi z ngue mathoguitho tu manthu hu. 3 Ra zithu p'ya bi guarb 'bhra Jess. Bi hyonnbi ha di 'ytra ts'oqui, bi 'ymbi : Nu'm ngue gue'e r Ts'nt''i Oja, dami 'yt'e ngue y do jan da gohi di nthu hm bi 'ymbi . 4 Mi dahra Jess, bi 'ymbra zithu: Nup' ja ra Maca Libro, nt'ot'i p' ra hya ngue na: Nu ra ja'i hi nda ne da 'yde te mman'Oja, madague'a da zi ra hm ra ja'i , p ya hi nda z di m'mi. 5 Ra zithu p'ya, bi zixp ja ra maca dani hni Jerusaln, bi ntp' ja r 'bet'e ra ni ja. 6 Bi 'ymbi : Nu'm gue'e r Ts'nt''i Oja ya, dami nscua ya. Porque nt'ot'i p' ja ra Maca Libro ra hya ngue na: Nu na Oja, da pnhy anx ngue da m'i. Da 'yt'e ngue njanate gdi st'a hi, n'namhma ngue hi ndi n'na ni gua y do bi 'ymbi . 7 Mi dahra Jess, bi 'ymbra zithu: Xquet'a nt'ot'i ra hya p' ja ra Maca Libro ngue nuna Oja, hi njonda znnbi te da 'yt'e para ngue da fadi ngue'm majuani te mma ogue hi n'na. 8 Ra zithu p'ya bi zixp b ja n'na ra danyu ni . Bi japi ngue da hyandi gtho y nacin i ja r ngni nxi mhi. 'N da hyandi te g ra nho ga 'bi. 9 Bi 'ymbi : Nu te g gu handya, g ga 'da'i ngue'm gui ndantyhmu gui thannegui bi 'ymbi . 10 P ra Jess bi 'ymbi : Dami 'uegue gr zithu. Porque nt'ot'i p' ja ra Maca Libro ngue

ra Jess b nxp ja ra hi Galilea, bi zp' ja ra dathe Jordn mi 'bhra Xuua ngue bi xixyabi . 14 P ra Xuua hi ngui nne xt xixyabi ra Jess. Bi 'ymbi : Nug go d nneg ngue gui xixyagui , 'n go gni 'yh ngue ga xixya'i ya bi 'ymbi . 15 P ra Jess bi 'ymbra Xuua: Dami ne ngue gui xixyagui , porque jatho ga t'ui'a te g di manda Oja bi 'ymbi . Janangue ra Xuua bi xixyabi ra Jess. 16 Hntho bi nxixya ra Jess, bi ma nenthe p'ya. Bi nu ngue bi xohra c'amahts'i . Nu'a ra Espritu Santo, ntho n'na ra paloma p' i hnu, ngue bi zp' ja r ya ra Jess. 17 Bi t' p'ya ngue b nya Oja maya, bi 'yna: Nu na 'bcua ya, guehna ma Ts'nt' dadi madi . A nuy, janjuani ngue ja gamph conn nguehna bi 'yna.

13Nu na

Ra Xuua bi xixyabi ra Jess.

Ra Espritu Santo bi zixp b ja ra dapo ra Jess para

Ra zithu bi hyonnbi ha di 'ytra ts'oqui ra Jess.

Ra Mateo4 hnt'a ra Hmu Oja ja ngue da ma nthanne, hi njom man'na. 11 Nu'a ra zithu p'ya, bi zop' ra Jess, bi ma. B hy anx p'ya ngue bi mts'i.

6 man'na, ra Andre. Nuya yonc'i ya, mi nty xit'a p' ja ra dehe ngue pahua. 19 Mi nu ra Jess, bi 'ymbi : Ma ga mmh n'y. Ya hi ngy hua gu thui ya, sinoque ga xn'naui ha gdi thui y ja'i ya bi 'ymbi . 20 'Bexpi zop' y xit'a ngue bi mh ra Jess. 21 Mi thohmi ts' ni nguep' p'ya, mahmbi di mp' mi yonc'i di n'yoh ngue n'nat'a y pap. Ra Jacobo 'nhra Xuua, guehya y ts'nt' ra Zebedeo. 'Dap' mi oh r pap p' ja ra barco ngue pty xit'a. Ra Jess bi xifi ngue da mh. 22 Nuya ts'its'i, 'bexpi mh ra Jess, bi zop' ja ra barco y pap.

'yhra pa ngue bi n'ofdi ra Xuua. Mi 'yhra Jess ngue ya ofdi, bi ma p'ya i mpa p' ja ra hi Galilea. 13 B sop' ra hni ni Nazaret, bi ma dani m'mp' ja ra hni ni Capernaum. Nu na ra hni ni na, ja jarb ja ra nenzabi nup' di ntt'a hiui ra Zabuln conna hi Neftal. 14 Ngu na ra hya bi nja para ngue di nja'a te ra hya bi 'yotra pngahya Isaas ngue bi 'yna: 15 Nu' y mmngu p' ja ra hi Zabuln, 'n' y mmngu p' ja ra hi Neftal, guehya y ja'i 'bp' jonna nenzabi, 'n' r m'mp' man'na nguadi ra dathe Jordn, 'np' ja ra hi Galilea, ja jap' n'na ra xqui ngue 'bhy ja'i hi ngy judo. 16 Nuya y ja'i ya mi 'b 'bxui , p nuy, ya bi nu xanho ra nyot'i ya. Guehya y ja'i ntho ya xi du, p nuy, ya bi yorpabi ra nyot'i ya, bi 'yna. 17 Ya bi d'mi bi xihra hya y ja'i ra Jess, bi 'ymbi : Dami 'b'ni mmi ngue gui hyhm p' ra nts'o gni 'yoh. Ya da guehy pa ja p'ya da 'yu Oja ngue di manda ua ya.

12Bi

Ya bi d'mra Jess ngue bi manna hya p' Galilea.

ja ra nenzabi Galilea, bi thop' n'na pa ra Jess. Ja bi di mp' yoho y mahua ngue di n'yoh. Nu'a n'na i Simu, 'n xquet'a i Bdu. Nu na

18Nup'

Ra Jess bi zixi goho y mahua, bi 'yt'e ngue y xdi.

Jess bi n'yo ndap' bi z g ra hi Galilea. Nu'm bi zmp' ja y ni ja di mpti y judo, xnnbabi y ja'i r hya Oja. Xihy ja'i ra hoga 'da'yo hya ngue ha di njap' di zo r 'y Oja y ja'i . 'N the y ja'i di hynni . Hnt'a bi z man' hmby ja'i , g the. 24 Gtho ra hi Siria bi n'yo ra hya te tra Jess. Janangue nup' 'bhra Jess bi ts'i nnbabi to g xan', ndana bi z man' hmbi . Nu' y ja'i n'youi y ts'onthi bi ts'i nnbi ngue the. Bi ts'i nnbabi y ja'i di gu xty ts'i 'm bi g ra n' n'youi. Da guehy ja'i tudy gua bi ts'i nnbabi ra Jess ngue da 'ythe. 25 Nup' ni ma ra Jess xandngu y ja'i tnni . B nxi 'da y ja'i p' ja ra hi Galilea. B nxi'da y ja'i p' ja ra hi Decpolis. B nxi'da y ja'i p' ja ra hni ni Jerusaln. B nxi'da y ja'i p' ja ra hi Judea. B nxi'da

23Ra

Nup' ja ra hi Galilea ja bi mamp' ra hya ra Jess.

7 y ja'i p' man'na nguadi ra dathe Jordn.

Ra Mateo4,5 ha di n'yo xanho. Porque guehya y ja'i da zo r 'y Oja b 'b mahts'i ya. 11 Ra mmnthi gui nthui 'm bi ts''i ngue gu tnngah. Da ts'an'ah, da ts'n'nah y fhni . 12 Dami johyah 'm ngue ngu'a bi nja, di nja'ah mph, porque xangu ni nzbih b ja mahts'i . Ya qu pahm ngue nu' y pngahya Oja xa m'm'a m'mt'o xquet'a bi ts'i.

Bi nu ra Jess ngue xandngu y ja'i bi zh. Bi map' b ja n'na ra nyu ni , bi hyoni hap da mi . Nu' y xdi p'ya bi msp hudi . 2 Nu na ra Jess bi d'mi bi xnnba ra hya y ja'i . Bi 'ymbi : 3 Ra mmnthi di nthui y ja'i nuya ntho hyoya, porque ti ny mmi ngue di 'bhra nho. Porque guehya y ja'i da zo r 'y Oja b 'b mahts'i ya. 4 Ra mmnthi di nthui y ja'i tu y mmi. Porque Oja di hojpabi y mmi ya y ja'i ya. 5 Ra mmnthi di nthui y ja'i hi ndi 'yxp 'bhy mmi c'i ui. Porque guehya y ja'i da gohmi ra hi ma yat'i ya. 6 Ra mmnthi di nthui y ja'i nuya ho y mmi ngue honi ha di 'ytra nho, tengutho 'm di tu manthu hu di ja ndu mmi ngue honi ha di nsi hm. Porque da mx Oja ngue da z da 'yt'e. 7 Ra mmnthi di nthui y ja'i nuya da 'ytra mate ngue da mxy mmi c'i ui. Porque guehya y ja'i ya da 'yrpa ra mate Oja ngue da mts'i. 8 Ra mmnthi di nthui y ja'i ngue hi n tema nts'o so y mmi. Porque guehya y ja'i da nu Oja ya. 9 Ra mmnthi di nthui y ja'i nuya da japi ngue di nhojpa' di nsi. Porque guehya y ja'i da gohi ngue y basi Oja ya. 10 Ra mmnthi di nthui y ja'i nuya da z ra n' da ts'i ngue honi

Ra Jess bi xnnba ra hya y ja'i p' ja n'na ra nyu ni .

ra u, i ja r 'bfi ngue nu tema japi ya hi ndi nts'oni . Gu njath p' ua ja ra xi mhi ya, ngue gu 'bhm ua, ya xt'atho ra nts'o da 'yty ja'i . P nu'm bi m'mhr ts'di ra u, ya hi nda z to da japi ngue xta n'u mahn'a. Ya hi nte di muui ra u, da t'i, da np' y ja'i . 14 Nu'a te gni 'yoh ya, i nnudy ja'i 'bcua ja ra xi mhi. Gue'ah, tengutho n'na ra nyot'i di yorb ja ra 'bxui , i nnutho gtho y ja'i . Gue'ah, tengutho n'na ra hni ni 'm bi ja maxts'e ra nyu ni , i nnutho gtho y ja'i . 15 Nu'm bi ma ma saqui n'na ra lmpara, hi nda thrb ja ra huada, sinoque da thxp ja ra nthxanyot'i n'namhma ngue di yorpi gtho' 'b'ambo ra ngu. 16 Dami njath p'ya, dami neh ngue da nu y ja'i 'a te ra nho gu th. Nu'm bi nu y ja'i 'a ra nho gu th p'ya, y ja'i da 'yspabi na ni Paph b 'b mahts'i .

13Nu

Bi ma ma hyqui ra hya te ja ngue da n'yo y xdi ra Cristo.

nuy, 'yo gu mhm ngue d h ga hac ra ley bi 'yotra Moiss,

17A

Ra Jess bi ma ngue xanho r ley Oja.

Ra Mateo5 ogue ga hac' y hya bi nxnnbate y pngahya Oja. Nu'a, hi n'na'a. Sinoque d h ngue nu'a te gma hya mmamp' ja ra ley, g gue'a ga thog'a. 18 Nug majuani te d xi'ah, mnte ngue di siguetho ja ra c'amahts'i 'nhra hi, nu'a te gma hya nt'ot'i p' ja ra ley, ni xi nga n'na ra letra, ni xi nga n'na ra punto di s ngue da thaqui asta gue'm bi nja gtho'a tema hya nt'ot'i. 19 Janangue nuy, nu to bi z ngue fstho ra hya di manda ra ley, madague'a zits'tho, 'n da ngu'a da xnnbabi mi 'da y ja'i ngue da mstho ra hya, guehna ra ja'i ngue hi nga da hnu mansu p' mahts'i na. P nu ra ja'i ngue da 'yt'e te mmanna ley 'n da ngu'a da xnnbabi mi 'da y ja'i ngue da 'yt'e, guehna ra ja'i da hnu mansu p' mahts'i na. 20 Nug d xi'ah ngue nu'm gu nne di nc'ah p' di manda Oja, ma datho nne ngue xt ndnho te gdi n'yoh, ngue'a te ga 'yo y xnnbate ngue ra ley 'n'a te ga 'yo y fariseo.

8 'n ja da sop' ni mmi ngue hi ngui ho te xc 'yrpa ni cu h, ya hi ngu th ra 'bt'e. 24 Sinoque b sohni 'bt'eh p' ja ra altar, gu pengui gui nhojpaui ni cu. Ja gu pengui gui d ni 'bt'eh p'ya. 25 Nu'm bi ma ma yapi 'ah, nu'a di yap'ah dami nhojpah p' ja ra 'yu, n'namhma ngue hi ndi d'ah p' ja ra ts't'abi. Porque nu'm ya bi nd'ah p' ja ra ts't'abi, ra ts't'abi di d'ah ra polica. Ra polica p'ya da zixah fdi. 26 Majuani te d xi'ah, ngue nup' ja ra fdi, ya hi nda z gu pnthoh, gu pmhm asta gue'm gu jut'i gtho ra mnyu da ts'n'nah.

xc 'yhm y hya bi snnbabi y ndiua manjam'm ngue bi t'mbi : 'Yo gr hyote. A nu ra ja'i ngue di nhote, jatho da thaspa ra gnda ngue da ma ra castigo, bi t'mbi . 22 P nug d xi'ah ngue nu ra ja'i da nu man' r cu, jatho da thaspabi ra gnda. A nu ra ja'i ngue xihy ts'omhya r cu 'm yaui, jatho ngue di mpti y ts't'abi da hyaspabi ra gnda. Nu to mbi ngue ra ndonda r cu, da ma ra ni du hap di nz. 23 A nuy, xi'm gu mmap' ja ra altar ngue gu rpah ra 'bt'e Oja,

Hi ngui ho ngue to da nu man' r cu.

21Ya

xc 'yhm ra hya bi snnbabi y ja'i ngue bi t'mbi : 'Yo gr 'yots'om'mi. 28 P nug d xi'ah ngue nu to hta n'na ra xisu 'n so r mmi ngue di n'yots'om'miui, ya stho 'm majuani bi n'yots'om'mui ra xisu hti . 29 A nuy, nu'm gu na ngue r ts'oqui ni d ngue ni n'yi p' gu th ra ts'oqui, dami hyahni d, gui 'yi. Man'na xanho ngue di m'm'a n'na ni dh, hi nda gue'a ngue g ni do'yoh da ma ra ni du. 30 Nu'm gu na ngue r ts'oqui ni 'y ngue ni n'yi p' gu th ra ts'oqui, dami hyjni 'y, gui 'yi yap'tho. Man'na xanho ngue di m'm'a n'na ni 'yh, hi nda gue'a ngue g ni do'yoh da ma ra ni du.

27Ya

Hi ngui ho di n'yots'om'mi ra ja'i .

xc 'yhm ya y hya bi snnbabi y ja'i 'm y pa xa thogui

31Ya

Hi ngui ho ngue da 'yny xisu y n'yoh.

9 ngue bi t'mbi : Nu to da ne da 'ynn xisu, i jatho da nangra scua ngue ra nxuni . 32 P nug d xi'ah ngue n'na ra xisu 'm bi 'ynn nd, nu'm bi nthatui man'na ra n'yoh, ya ra ts'oqui t'ui na da m. P go r ts'oqui na ra n'yoh bi 'ynn xisu ngue te di nja, porque hndra xisu ngue ra 'yots'om'mi i s ngue da t'i.

Ra Mateo5 thogui ngue bi t'mbi : Nu ra ja'i da hyamba r d r mmi c'i ui, xquet'a da thambabi r d. Nu ra ja'i da 'yjpa y ts'i r mmi c'i ui, xquet'a da t'jpa y ts'i. 39 P nug d xi'ah, ngue nu'a te ra nts'o t'ah n'na ra ja'i , 'yo gadi cospah. Hante gue nu'm to bi mp'a ni hmi h, dami u nman'na nguadi ni hmi ngue da m'mi . 40 A nu'm to gu tupi , 'n di yap'a'i ngue 'i ni pahni , co 'nhni tu hu dami u nni . 41 Nu'm to da 'yn'i gui fx n'na kilmetro made ngue gui tuspa r 'bni , dami dobleh'a te xi'i gui fxh. 42 Nu'm te'o da 'y'ah n'na ra cosa, dami u nni . Nu'a te'o da mi p'ah n'na ra cosa, dami hmi ti .

xc 'yhm ya y hya bi snnbabi y ndiua 'm y pa xa thogui ngue bi t'mbi : Nu'm gu xh ntestigo Oja ngue majuani di nja'a ra hya gu mmamhm, ya ja ts'ditho ngue gui 'yth'a te ra hya gadi yarpa ni mmi c'i h ngue di nja. 34 P nug d xi'ah ngue 'yo gu xh ntestigo Oja p' gu yah ngue gd hatra ts'di ni hyah. Nu te bi ja mahts'i , 'yo gu xh ntestigo, porque ja b 'bp' Oja, ntho go t'xa ntestigo'a. 35 'Yo gu xh ntestigo ra hi, porque Oja di manda g ra xi mhi, ntho go t'xa ntestigo'a. 'Yo gu xh ntestigo ra dani hni Jerusaln, porque ja ra dast'abi p' Oja, ntho go t'xa ntestigo'a. 36 'Yo gu na ngue da z da t'c'a ni ya 'm hi mma juani te gu mmamhm. Porque ni yah, ni xi nga n'na ni xtah da z gui 'yth ngue xt nt'axi ogue xt mpothi. 37 A nu'm gu nne gui mamhm n'na ra hya, njuantho dami mamhm ngue'm da z, ogue hi nda z. Porque ra ja'i ngue r n'youi ra zi thu, hi ngui t'c'i te mma, janangue ngue honi te xa ntestigo.

33Ya

'Yo to di xa ntestigo y ja'i .

xc 'yhm y hya bi snnbabi y ja'i 'm y pa xa

38Ya

'Yo to dadi cosra nts'o t'rpe.

xc 'yhm' y hya bi snnbabi y ja'i 'm y pa xa thogui ngue bi t'mbi : Dami mahni amigoh. A nu' s'ah, 'yo gadi mahm', bi t'mbi . 44 P nug d xi'ah ngue dami mahni nsih. Dami 'yph Oja ngue di japi to san'ah. Nu te'o g nnu man''ah, dami 'yrpah ra nho. Dami marpah Oja te'o ya mants'o 'm gu yah. Marpah Oja' hi ngui ho te t'ah. 45 A nu'm gui 'yth ya y hya d xi'ah ya, ya di nqui ngue y basi 'ah'a ni Paph b 'b mahts'i 'm. Porque ra hyadi bi hoc'a Oja, hi nga hnnb 'bhy hoja'i tra nho, sinoque 'np' 'bhy ts'oc'i tra nho ra hyadi. Ra 'ye p'ya, hi nga hndy hoja'i 'ye p' ja y huahi , sinoque 'nhy ts'oc'i 'ye p' ja y huahi . 46 A nu'm ngue hnt' to di ma'ah gadi mahm,

43Ya

Nu to 'bhy nsiui jatho ngue di madi .

Ra Mateo5,6 ndana ra nho di nqui ngue gu th 'm? Conque asta y ngthi njap'. 47 Xi'm ngue hnt' ni amigo gadi znguah, ndana ra nho gu th 'm? Porque xquet'a njap' y ja'i hi ngui pa Oja. 48 Nu ni Paph b 'b mahts'i , ma datho ngue xandnho te t'e. Gui njath p'ya, dami neh ngue ma datho xtnho te gui 'yth.

10 gtho y ja'i te t'e. Da guep' ja y caye i mmat'Oja p' ni ma. P nug majuani te d xi'ah ngue nu'a ga nnu manho y ja'i te t'e, ya hnt'a y nzbi'a. 6 P nu'ah, nu'm gu mmat'Ojah, dami ct'ambo ni ngu h, ttra goxthi, dami mat'Ojah p'ya. A nu na Oja ni Paph, ja 'bp' ha gu 'bhm na, go nnu dra mhmat'Oja gu rb ja ni ngu h na, 'n go da gut'ah na. 7 Nu'm g mat'Ojah, 'yo ja gadi 'yopthobi y hya gu xihm Oja. Porque ngu'a ty ja'i hi ngui pa Oja, i na ngue nu'a ya'atho gui yahni , gue'a di 'y Oja te xi'a. 8 P 'yogu th tengutho t'. Porque nuna Oja ni Paph, ya padi te g gu homhm hante ngue gui 'ypi te gu nneh. 9 Janangue nu'm g mat'Ojah, dami 'ymhm: Ma Pap'ahe gu 'b mahts'i , dami 'yt'e ngue da hnu mansu'i . 10 B h gui manda ua. Di nja'a te ni ph ua ja ra xi mhi tengutho b ja mahts'i . 11 Dami 'dacje ra hm n'na pa ngu n'na pa. 12 'N dami punnga ma ts'oquihe, tengutho ghe xquet'a dadi punnbahe to hi ngui ho te rcahe. 13 Dami fxcahe ngue hi nga t'he ra nts'o. Dami yanje ngue ra nts'o. Porque nu'i , gue'e gadi mmandas, jas ni ts'di, gu tate para zantho. Da ngut'atho. 14 Nu'm gu 'bi ngue gu punnbabi y ja'i hi ngui ho te t'ah, nu'a ni Paph b 'b mahts'i xquet'a di pun'na ni ts'oquih 'm. 15 P nu'm hi ngu nne gu punnbabi ni mmi c'i ui te t'ah, nu'a ni Paph b 'b mahts'i xquet'a hi ndi pun'na ni ts'oquih 'm.

Nu'a te g ra nho ja ngue gui 'yth, 'yo gu nneh ngue hnnb 'bi xangu y ja'i da nu ha gdi 'yth ra nho. A nu'm ngue ra n'yts'i gni 'yth ra nho p' ha 'bhy ja'i , nu'a ni Paph b 'b mahts'i ya hi n tema nzbi di 'da'ah. 2 Janangue nuy, nu'm gu fxh y ja'i nu' hyoya, 'yo gu nneh ngue 'da di baty ja'i te gu th. Porque ngu'a t'i'da y ja'i p' ja y ni ja 'np' ja y caye, hntho nne ngue di 'yts'i ngue da nu y ja'i 'a ra nho t'e. P majuani te d xi'ah ngue nuya y ja'i njap', nu'a ga nnu manho y ja'i te t'e, ya hnt'a y nzbi'a. 3 P nu'ah, nu'm gu fxh y hyoya, nu te ja ngue gui 'yth, 'yo 'be gui xihni amigo gadi nsixui. 4 Nu'm gu th ra 'bxte, nt'agui tho dami 'yth. Nu'a ni Paph b 'b mahts'i i nnutho te gu th, go da gut'ah'a.

Nu ra ja'i tra nho, 'yo dadi 'yts'i .

nu'm ngue gu mmat'Ojah, 'yo gu th tengutho ty ja'i ngue hi ngy mmi ga 'yt'a te t'e. Di ho te rb ja y ni ja ngue 'bi ha ga mmat'Oja. I nnepe ngue da nu

5A

Ra Jess bi xnnbabi ha di mat'Oja y ja'i .

gu nne ngue gui 'y'ni mmih, 'yo gadi hmi du mmih

16Nu'm

Ra Jess bi xnnbabi y ja'i ha di 'yty mmi.

11 tengutho ty ja'i ngue hi ngy mmi ga 'yt'a te t'e. A nuy, di hmi du mmi 'm ty mmi, i nne ngue da nu y ja'i te t'e. P majuani d xi'ah, nu'a ga nnu manho y ja'i te t'e, ya hnt'a y nzbi'a. 17 P nu'ah, nu'm gu 'ni mmih, 'yo gadi hmi du mmih, sinoque dami 'yejni yah 'n dami nxdh. 18 'Yo gu nneh ngue di u nna gnda y ja'i ngue gu 'ni mmih. Hi nda hnt'a ni Paph padi ngue gu 'ni mmih, go da gut'ah na.

Ra Mateo6
Bi hycra hya ra Jess ngue yoho y hmu.

ngue yoho y hmu ra ja'i di m'mi. A nu'm ngue yoho y hmu di m'mi, n'na'a di madi , n'na'a hi ndi madi . N'na r hmu da 'yrpe te di manda, man'na r hmu hi nda 'yrpe te di manda. Gui njath p'ya, hi ngui s ngue mb yoho p' di ma ni mmih. Di ma ni mmih Oja, xi ndi ma ni mmih ra mnyu. d mma, nu'a te ja ngue gui sih, ogue te ja ngue gui hyeh, 'yo gue'a mathoguitho ga ndu ni mmih'a. A nuy, nu r te ra ja'i , man'natho di muui ngue'a te da zi. Nu r do'yo ra ja'i , man'natho di muui ngue'a te da hye. 26 Ya gu nnu h y ts'ints' 'yo maya, ngue hi ngui uahi , 'n hi ngui xofo ngue te da mts'i. P nu na ni Paph b 'b mahts'i , go di u nni te si y ts'ints' na. Goma gue'ah ya, ngue hi nda mxah Oja, porque man'na xammadi 'ah ngue y ts'ints'. 27 Xiya, xi ra ja'i tu r mmi ngue hi ngui hts'i , ua da z di nte man'na doyni ngue'a ga nhts'i ? 28 'Yo di tu ni mmi te gui hyeh. Ya gu nnu h y dni b ja dapo ngue hi ndi mpfi, ni xi ngui mpe, p mahotho gui nqui . 29 D xi'ah na ra hya na, ngue tengu ra dast'abi Salomn, mandnho dr he bi hye, p hi nha da zdi tengu ganho y dni . 30 Porque gues Oja t'e ngue mazihotho gui nqui y dni b ja dapo. B ja dapo ya, p ni xudi p'ya, di nz p' ja ra orno. Goma gue'ah ngue hi ndi he'ah Oja. P

24Hi ngui s

gu nneh ngue xgue nma mu nts'i tho'a te gu psh ua ja ra xi mhi. Porque nu'a te gu psh ua ja ra xi mhi, da zi y zu', ya di nts'oni . Ogue da b y b. 20 A nuy, dami neh ngue nup' mahts'i , ja b jap' ra nho gu nthh, nu'a hi nha di m'mdi. Ya hi nda z da zi y zu', 'n hi nda z da zny b ngue da b'ah. 21 Nu'm gu mhm ngue b ja mahts'i 'a ra nho tate di muui, hnnb da zo ni mmih p' 'm.

19'Yo

Dami ne ngue b ja ni mmtih mahts'i .

25Nug

Nu na Oja f' y ja'i ya o r 'y.

bi xogui xanho ni dh ya, ya gu hth xanho ra nyot'i i ja. Njarbtho ni n'yomfni h ya, nu'm bi xogui xanho, ya gu pahm ndana ra nho gdi n'yoh 'm. 23 P nu'm hi ngui xogui xanho ni n'yomfni h, ya hi mma juani gu pahm ndana ra nho gdi n'yoh 'm. Ya nstho 'm ngue ra ts'a'bxui p' gni mh, porque hi ngui xohni n'yomfni h ngue gu pahm ndana ra nho.

22Nu'm

Ra Jess bi hyjpa ra hya n'na ra nyot'i.

Ra Mateo6,7 hi ng gui c'i h xanho ngue fxah Oja. 31 Janangue nuy, 'yo mathoguitho di tu ni mmih ngue s gui 'ymhm: Te 'b'a ga sih ya, o gue te 'b'a ga heh ya? gui 'ymhm. 32 Porque y ja'i 'bcua ja ra xi mhi, hnt'a te da zi 'n'a te da hye ni ma y mmi honi . P nu'ah, nu'a ni Paph b 'b mahts'i , ya padi ngue gu homhm gtho ya y cosa ya. 33 Janangue nuy, ma datho dami hyoni ha gdi soh r 'y Oja. Nuya y hya di manda Oja, dami ja ndu mmi gui 'yth, n'namhma ngue di 'da'i te gma cosa gui homhm. 34 A nuy, 'yo s ma'dihi di tu ni mmih'a te ja ngue gui thohm ni xudi . Porque n'na ngu n'na y pa ja te thohy ja'i . Hntho ngue nu'a ra n' gu thohm n'na pa ngu n'na pa dami hyoni ha gdi thohm'a ra pa'a.

12 n'namhma da z gui hyamba ra hi o r d ni cu. 6 Nu na ra hya gu nnu mandxquih, nu ra ja'i ngue mandnts'o dr mmi hi nda z gui xihm ra hya. Porque n'na ra cosa xandxqui, hi ngui s di t'u ny fo'yo. Nu'm bi ncu ra fo'yo, da za'ah. Xi mmangu n'na ra cosa ngue mand mmadi tho, hi ngui s di t'u ny ts'di, porque ra ts'di di 'da'mi , da np' hi'a te gu u nhn.

'Yo gu haspah ra gnda te r'mi 'da y ja'i , n'namhma ngue hi nda hyats'ah ra gnda Oja te gu th. 2 Porque da thats'ah ra gnda tengutho gni hyaspah ra gnda mi 'da y ja'i . Tengutho gui 'yth, xquet'a gue'a di nja'ah'a. 3 Hanja y ja'i ngue ja xangu y ts'oqui, guehya nne da hyaspa ra gnda y ja'i ngue ts'dy ts'oqui ja ya? Tengutho 'm gu xihni cu ngue oxra hi r d, p nu'i p'ya, ra biga di o ni d. 4 Ya hi nda z gui 'ymni cu: Ague n'y, t ga hahmi ra hi o ni d, gui 'ymbi . A nu'i p'ya, hi n gadi u nna gnda ngue ra biga oxni d. 5 Ya hi nni 'yup' te gu mma. 'Be dami hyahra biga o ni d

'Yo gu haspah ra gnda te ga 'yo mi 'da y ja'i .

Oja di 'da'i te gu homhm. Dami 'ypi te gu nneh. Nu te gui hyoni , gui ti ni . Nu'm g jtra goxthi ngue gui nzohm Oja, da xoc'ah. 8 Porque nu ra ja'i di te nne, ma t'u nni . Nu'a honi , i ti ni . Nu'a di jtra goxthi, i sojpi. 9 Conque nu ra ja'i 'bhr basi , nu'm bi 'ypra thu hm, hi ngui s r mmi ra ja'i ngue ra do di u nn basi . 10 Ogue ra hua da 'ypr basi , hi ngra c'ya di u nni . 11 A nuy, i ja ni ts'oquih, p gu padi gu u nna cosa nu'a xanho ni basi h. Man'natho'a ni Paph b 'b mahts'i ngue xandnho te di 'da'ah 'm gui 'yph. 12 Tengu gni ne ngue da mxah y ja'i , da ngu'a gui 'yth, dami 'yrpah ra 'bxte mi 'da y ja'i . Ja ni gaxp gtho y hya nt'ot'i p' ja ra ley, da gue' y hya bi 'yoty pngahya Oja.

7Nu na

Dami 'yph Oja te gu homhm.

gu 'bhm ua ja ra xi mhi, dami hyaxh ra 'yu njuantho. A nuy, para ngue

13Mnte

Mahyjpi ra hya n'na ra goxthi hi ngui xi di .

13 da z gui hyaxh na ra 'yu na, dami cth p' ja ra goxthi hi ngui xi di . Porque nu na ra 'yu ni ma ni du hi ngui nnu manhnni y ja'i na, ngue xa nxi di ra goxthi 'n xa nxi di ra 'yu. P mandngu dy ja'i ni map'. 14 P nu ra 'yu njuantho da hyaxra ja'i di nthui ra 'da'yo te, hi ngui xi di ra goxthi 'n hi ngui xi di ra 'yu. P ziyohotho y ja'i ni map'.

Ra Mateo7,8 b 'b mahts'i . 22 Nu'm bi znna pa da thaspa ra gnda y ja'i , xandngu y ja'i da 'yngui : Gr hmu, gr hmu. Xquet'a 'nche d xiche y ja'i te'o'i. 'N conni thu hu d theghe y ja'i mi n'youi y ts'onthi . 'N conni thu hu d t'he xangu y milagro, da 'yngui . 23 Nu'm d thac p'ya, ga mbi : Dami 'uemhm ua d 'bc, porque hi mma amigo'ah. Porque hndra nts'o xqu n'yoh, ga mbi .

xandnho, nuya y fhni xnnbate da zp' gu 'bhm, da 'yna ngue mmambr hya Oja. 'Yo di h'ah, porque maxts'itho di nqui ngue y hoga n'yoh, p nu te ga 'yo, g ra nts'oni rb ni ma. 16 Nu'a te ga 'yo, gue'a gdi pahm te'o'a. Tengutho p' ja ra 'ui ni , gu pahm ngue hi nga ja di nzp' y uva. Ni xi ngy igo di nzp' ja y 'ui ni . 17 Porque gu pahm ngue n'na ra hoga za, ra hoga ndt' zdi. P nu'a hi ngra hoga za, hi ngui ho y ndt' zdi. 18 Nu ra hoga za, hi nga ja zp' ra ndt' hi ngui ho. Nu'a hi ngra hoga za, hi nga ja zp' ra hoga ndt'. 19 Nu gtho y za hi ngui ho y ndt' zdi da ma nt'ts'i ngue da t'udi . 20 Janangue d xi'ah ngue nu'a te ga 'yo ya y fhni xnnbate, gue'a gd pahm te'o'a.

15Dami mfhm

Nu'a ga nho r ndt' ra za, gue'a di fadi tema za'a.

y ja'i da 'yngui ngue dr Hmugui , hi nga g da yrb ha di manda Oja. Nu' majuani ngue da yrb di manda Oja, gue' y ja'i da 'yrpabi r ph ma Pap

21Nuya

Jatho gui 'yth'a te r ph ni Hmu h.

ra ja'i de te gma hya d mmang 'n da 'yt'e te d xifi, guehna nn hyjpabi n'na ra n'yoh ngue ra njammi na, ngue ra mmndo p' bi hyhr ngu. 25 Nu'm bi nja ra 'ye, bi mo ra dathe, bi n'yo ra ndahi ngue bi nnhna ngu. P hi mbi dgui, porque ra mmndo p' hxr ngu. 26 P nu ra ja'i de te gma hya d mmang, 'n hi nda 'yt'e te d xifi, guehna nn hyjpabi n'na ra n'yoh ngue hi n'y r n'yomfni na. Guep' ja ra 'bomu dehe bi hyhr ngu. 27 Mi n'ye p'ya, bi mo ra dat he, bi n'yo ra ndahi ngue bi nnhna ngu. Bi xot'i, maxgue bi n'uni . 28 Mi juahya y hya bi xnnba y ja'i ra Jess, di 'ydy ja'i ya y hya bi xifi. 29 Porque y xnnbate ngue ra ley hi ngui ya manzaqui 'm xnnbate, p nu na ra Jess na nts't'abitho 'm xnnbate, nu te mma ngue di nja gue'a di njahma'a.

Bi nhyjpa ra hya yoho y hynni gu.

24Nu

Mamb p' b ja ra nyu ni mambi 'bhra Jess, xangu

Ra Jess bi 'ythe n'na ra n'yoh mi 'ya r do'yo.

Ra Mateo8 y ja'i b n'youi. 2 Bi guat'a n'na ra n'yoh mi hmbra ts'o'ya p'ya. Bi ndantyhmu p' 'bhra Jess, bi 'ymbi : Ague gr hmu, nu'm gu nne gui 'yrca ra mate gui 'ythegui, nug d padi ngue da zgui bi 'ymbi . 3 Ra Jess bi dots'i conn 'y, bi 'ymbya: Ah, d nne ga the'i. Da z'i ya bi 'ymbi . Hntho bi manna ra hya na, nu na ra drquhi mi 'ya r do'yo, 'bexpi z ha mi hmbi . 4 Ra Jess bi 'ymbra n'yoh mi ': Nuy, 'yo to gu xifi te d t'a'i ya. 'Be ni ma ya, smp' 'bhra mmcja. Da nu ngue ya bi z'i. Dami 'ytra 'bt'e tengutho bi manda ra Moiss ngue da 'yty ja'i 'm bi z ra 'ya hmbi . Janangue da badi gtho y ja'i ngue ya bi z'i.

14 xi'i, ya d padi ngue da z ra n' hmbi . 9 Porque nugui xquet'a 'bi to 'bt'o ngue di mandagui . A nug p'ya, xquet'a d si ma soldado dadi manda. Nu'm d xi'a n'na ra soldado ngue ha da ma, i pap' d t'i. Ogue ga mbi : Bi 'ycua, ra soldado p'ya b p'. Ogue ma hmi qui , ga 'bpi te da mfi, ra hmi qui t'e te d xifi. 10 Nu na ra Jess mi 'yde te xihra capita, di 'ytho te sifi. Bi 'ymby ja'i n'youi p'ya: Majuani d xi'ah ngue hi njonni judo di pni ngue gdi ti nnb r nt'c'i tengu ga 'yc'i g na ra n'yoh na. 11 Nug d xi'ah ngue xangu y ja'i hi ngy judo d bmp' ni bxyadi 'np' ni yhra hyadi, ngue nup' di manda Oja p' mahts'i , 'dap' di nsi hmui ra Abraham, conna Isaac, conna Jacob. 12 A nu' y ja'i mi jahma ngue xta nzo r 'y Oja 'n hi mbi ne, da t'mp' thi ja ra 'bxui '. Ja di nzomp' 'n ja di guxp y ts'i'. 13 Ra Jess bi 'ymbra capita mi nyaui: Ni ma ni ngu ya. Nu'a ra hya gu c'i ngue da z ga t'e, ya bi nja ya. Ngu ra ora bi manna ra hya na, 'bexpi z ra ts'nt' mi '.

ra Jess, mi zmp' ja ra hni ni Capernaum. Bi ma b pra mate n'na ra capita. 6 Bi 'ymbi : Ague gr hmu, nu'a n'na ra ts'nt' di mpp' ja ma ngu, s ra ndate ngue tu g r do'yo bi 'ymbi . 7 Ra Jess bi 'ymbra n'yoh pra mate: Ga mmag p' 'm, ga ma theg bi 'ymbi . 8 Nu'a ra capita p'ya, mahmbi 'ymbra Jess: P ague gr hmu, 'yo gadi n'ni . Nug hi mma ns'be ngue gu crb ja ma ngu. A nuy, hntho dami manya ngue da z ra ts'nt' d

5Nu na

Ra Jess bi 'ythebi r hmi qui n'na ra capita.

Jess bi map' ja r ngu ra Bdu. Nu'a r to ra Bdu oxp ja r t'ots'i ngue mi hmbra pa. 15 Ra Jess bi bnnba r 'y ra drquhi ngue bi gts'i. 'Bexpi z ra pa mi hmbi . Nuna ra xisu p'ya, bi nangui ngue bi hojpi te da zi y ja'i .

14Ra

Ra Jess bi 'ythebi r to ra Bdu.

nde p'ya, nup' 'bhra Jess, xangu y ja'i n'youi y ts'onthi

Ra Jess bi 'ythe xangu y drquhi .

16Mi dhra

15 b ts'i nnbi ngue da 'ythe. P ra Jess hntho da ma ngue da z y ja'i n'youi y ts'onthi , 'bexi s. 'Dama 'dan'yo y n' hmby ja'i , p g bi 'ythe. 17 Mi nja na ra hya na, ya bi nja'a te ra hya bi manna pngahya Isaas ngue bi 'yna: Nu te gma n' gmi hmph, g bi hyaqui hap mi ', bi 'yna.

Ra Mateo8 Ague gr Hmu, dami yanje. Ya ja ngue da thu nt'a mbonthe ra barco. Ya ga tu h bi 'ymbi . 26 Ra Jess bi 'ymby xdi: Hanja ngue gu su h? Ua hi ngu c'i ngue ga fxah? bi 'ymbi . Mi nangra Jess, bi hjpabi ra ndahi 'nhy fnthe. Mi hjpi, 'bexpi nsya. 27 Nu' y xdi p'ya, di 'ytho te bi nja. Di n'ymbi n'na ngu n'na: Te'o ni n'yoh na n'y? Asta ra ndahi 'nhra dehe c'i 'm bi zofo di n'ymbi .

ra Jess ngue mandngu dy ja'i di mts'i. Bi xihy xdi p'ya ngue bi mh d ma man'na nguadi ra zabi. 19 Nu'a n'na ra xnnbate ngue ra ley bi guarb 'bhra Jess, bi 'ymbi : Ague gr xnnbate, nug d nne ga mm hap gd ma bi 'ymbi . 20 Ra Jess bi 'ymp'a yaui: Y haho ja y 'bido hap sya. Y ts'ints' ja y 'bafi hap sya. P ra N'yoh b 'y mahts'i , hi n'y r ngu hap di n'oxi. 21 P nu'a n'na nc'i r xdi bi 'ymbi : Ague gr hmu, dami 'dacra nt'di ngue 'be da du ma pap, ga gui, ya ga m p'ya bi 'ymbi . 22 Mi dahra Jess, bi 'ymbi : Ma ga mmhma. Nu' y ja'i ntho ya xa ndu ngue hi ngui pa Oja, gue' da 'yhy mmi nduui'.

18Mi nu

Yonc'i bi nyaui ra Jess.

ra Jess bi yrb ja ra barco ngue bi ma, bi mh y xdi. 24 P nup' ja ra zabi, bi nanga n'na ra ndate ndahi . Nu' y fnthe nangui , so mbo ra barco mnte atho ra Jess. 25 Nu' y xdi p'ya, b p' b aha, bi 'ymbi :

23Nu na

Ra Jess bi syabi ra ndahi cony fnthe.

man'na nguadi ra zabi, ja ra hi ni hu ngue Gadara. Ja bi nthui p' ra Jess yoho y n'yoh mi n'youi y ts'onthi . P mandnts'otho, xp 'yp' ja ra camposanto. Asta nts'utho to da thop' ja ra 'yu. 29 Mi nu ra Jess, bi mhra mafi. Bi 'ymbi : Ague Jess, r Ts'nt''i Oja, hanja ngue gadi nthi nt'ua d 'bche? Porque tobe hi ngui snna pa ngue gui pnngahe ra castigo bi 'ymbi . 30 Nup' yap'tho, mambi 'yop' n'na 'bi y ts'di, ma 'yoni p' ngue si hm. 31 Nu' y ts'onthi bi 'ymbra Jess: Nu'm gu nne ngue ga hche ua ya y n'yoh 'bcua, p dami 'dacje ra nt'di ngue ga ct'he y mmi y ts'di b 'yon bi 'ymbi . 32 Ra Jess bi u nna nt'di y ts'onthi , bi 'ymbi : I mh n b 'bhy ts'di 'm. Janangue nu' y ts'onthi bi hyp' y n'yoh mi n'youi, i ncrb

28Mi zm

Ra Jess bi 'ythe yonc'i mi n'youi y ts'onthi .

Ra Mateo8,9 ja y mmi y ts'di. Y ts'di p'ya, bi g ra 'dihi, bi nhyrb ja ra zabi. G ja bi jarb ra dehe. 33 Nu' mi fhy ts'di p'ya, bi nsu 'm mi nu te bi nja. N'na 'dihitho bi map' b ja ra hni ni ngue b ma te bi nja. Bi ma tengue xi thohy ts'di, 'n bi ma tengue xi tho' y n'yoh mi n'youi y ts'onthi . 34 Nu' y ja'i mamb 'bp' ja ra hni ni , g bi ma ngue bi zmp' b 'bhra Jess. Mi zny ja'i p' 'bhra Jess, bi xifi ngue da ma.

16 mma, ga mbi , nu'm ngue bi n'yo p'ya, ya gu pahm xanho ngue ja ma ts'di. 6 A nuy, dami pahm ya ngue ra N'yoh b 'y mahts'i , ja r ts'di ua ja ra xi mhi ngue di pu nnba y ts'oqui y ja'i . Bi 'ymbra n'yoh xan' p'ya: Dami nangui , caxni fidi , ni ma ni ngu. 7 Ra drquhi p'ya, bi nangui , bi ma r ngu. 8 Mi nu y ja'i te bi nja, bi nsu y ja'i . P spabi Oja porque di nqui ngue Oja di u nna ts'di te 'na ra n'yoh na.

Ra Jess bi yrb ja ra barco ngue da ma, di ma man'na nguadi ra zabi ha b ja r hni ni . 2 Mi zmp' ja ra hni ni , b thu nnbabi n'na nc'i b oxr fidi ngue tudy gua. Mi nu ra Jess te ty ja'i b du ra drquhi , i padi ngue c'i y ja'i ngue da z da 'ythe ra drquhi . Bi 'ymbra drquhi p'ya: Ague ts'nt''i, 'yo tu ni mmi, ya d pu n'na ni ts'oqui ya bi 'ymbi . 3 Nuna ra hya bi man na Jess, mi 'yhy xnnbate ngue ra ley, bi mbcu. Bi 'ymp' ja y n'yomfni : Nu na ra n'yoh 'bcua, thenmahya Oja na co nu'a ra hya i mma. 4 P ra Jess i patho te mbnya y n'yoh mbcu, bi 'ymbi : Nu na ra hya g bmhm ya, hi nga ja r njap' na. 5 Nug d xihra n'yoh 'bcua, d mbi : Ya d pu n'na ni ts'oqui ya. P nuy, hi ndi nqui xanho ngue'm bi mpu nnbi ogue hi n'na. P nu'm ga mbi : Dami nangui , gui caxni fidi , gui

Ra Jess bi 'yt'e ngue da fadi ngue ja r ts'di ngue di pu nnba y ts'oqui y ja'i .

ra Jess, ni nthop' ja r oficina n'na ra n'yoh ni hu ngue ra Mateo, nu na jmba ra mnyu y ja'i ja te p. Mi nu ra Jess, bi 'ymbi : Ma ga mm n'y, ga t'e ngue ma xdi'i bi 'ymbi . Ra Mateo p'ya, bi zop' r oficina ngue bi m ra Jess.
Nuya y ja'i t'mbi ja y ts'oqui, 'dap' si hmui ra Jess.

9Mi ma

Ra Jess bi zixra Mateo, da 'yt'e ngue r xdi.

ra pa p'ya, nu na ra Jess bi m y xdi p' ja r ngu ra Mateo ngue da nsi hm. Xangu y ngthi 'bp', co 'n hmi 'da y ja'i t'mbi ngue ja y ts'oqui, g 'dap' si hmui ra Jess. 11 Y fariseo p'ya mi nu te tra Jess, bi 'yrpabi ra nt'nni ' y xdi, bi 'ymbi : Hanja ni xnnbateh ngue 'dap' si hmh y ngthi co 'nhy mi 'da y ja'i ja xangu y ts'oqui? bi 'ymbi . 12 Mi 'yhra Jess te sipy xdi, bi 'ymp' di yahni : Nuya y ja'i di hynni , guehya ni 'yhra 'ythe ya. P y ja'i xanzaqui,

10Man'na

17 hi nga gue' ni 'y'. 13 Dami xhm te ni bny hya nt'ot'i p' ja ra Maca Libro ngue na: D nneg ngue di nja ni nhucateh, porque guehna man'natho di muui na ngue y 'bt'e gu rcah, n'Oja. A nug, d h ngue gue' y ja'i ja y ts'oqui ga xifi da hyp' ra nts'o ga 'yo, hi nga gue' y ja'i na ngue ya 'yo xanho d h ga nzofo bi 'ymbi .

Ra Mateo9
N'na ra n'yoh bi zixra Jess ngue da thebi r t'i xu.

y xdi ra Xuua bi guarb 'bhra Jess. Bi 'ymbi : Hanja ni xdi ngue hi ngui ty mmi? Conque nughe 'nhy fariseo mmi d 'ma mmighe bi 'ymbi . 15 Ra Jess bi 'ymbya yaui: Nu' y ja'i ts'ofo ngue da nu ra nthati , hi ngui 'b ndu mmi ngue da 'yty mmi mnte 'dap' 'bhm ra novio. Njarbtho ma xdig ya, hi ngui ty mmi ngue 'daua d n'yo'be. P b p' ra pa ngue da zigagui ma nsi'be. Nu'a ra pa'a p'ya, mfadi ngue da z da 'yty mmi ya ma xdi 'm. 16 Nu na ra 'da'yo hya d xnnbate, n'nan'yo na ngue ra nyogui xdi. Tengutho n'na ra 'da'yo u lu, hi nda z di 'btra z'u lu. Porque ra 'da'yo ulu di ngants'i , ya man'na di nts'onna z'ulu. 17 Tengutho ra 'da'yo vino hi ngui s da sirb ja ra zxfani ngue da zdi. Porque ra 'da'yo vino da xtra zxfani 'm da sit'i, ja di m'mp' p'ya. Janangue ra 'da'yo vino, ra 'da'yo xifani da sit'i n'namhma ngue g yoho hi ndi m'mdi.

14Nu'

Bi manna Jess hanja ngue hi ngui ty mmi y xdi.

ra Jess bi xihy ja'i ya y hya ya, bi z'a n'na ra n'yoh 'bt'o ngue y judo. Bi ndantyhmu p' 'bhra Jess, bi 'ymbi : Nu ma t'i xu xa ja bi du, p nu'm gu mma, gui japni 'y p' ja r do'yo, mahndi m'mi. 19 Ra Jess bi nangb mi hudi , bi m'a sits'i. Bi mh y xadi. 20 Mnte ni 'yo ra Jess, nu na n'na ra xisu ya n'n'ma yonjya mi hmbra m'mcji, bi guarb ja r xtha ra Jess ngue bi drpa r nyani r he. 21 I n'a mbo r mmi: Nu'm ga thrpabi r he ra Jess, da zgui, bi 'yna. 22 Mi ddi, 'bexpi 'btra Jess ngue bi hytra xisu. Bi 'ymbya: Ague t'i xu, da hyu ni mmi. Ya bi z'i ngue g 'yc'i gui ngue da z'i comma ts'di bi 'ymbi . 'Bexque'a bi z ra n' mi hmbra xisu. 23 Mi zmp' ja r ngu ra n'yoh na ra Jess, bi nu ngue 'bp' y m'bida. Di ynni y ja'i 'bp' ngue zoni . 24 Ra Jess bi 'ymby ja'i : Dami pmhm ua. Nu na ra hmute 'bcua, hi ngui tu na, i atho na bi 'ymbi . P nuya y ja'i yaui ra Jess, i thentho, porque padi ngue ya xi du ra hmute. 25 Mi bn'athi gtho y ja'i p'ya, ra Jess bi thop' br 'bnna hmute. Bi bnnba r 'y ra hmute bi gts'i. Ra hmute p'ya bi bnnate, bi nangui . 26 Nu te bi 'ytra Jess, bi n'yo ra hya ndap' bi z'a ra xqui'a.

18Mnte

Ra Mateo9,10
Ra Jess bi 'ythe yoho y xd.

18 ra zithu y hmu y ts'onthi i fts'i te t'e bi 'yna. ra Jess bi n'yo ndap' bi z y hni ni . Nup' ja y hni ni sni , xnnbabi r hya Oja y ja'i di mpti p' ja y ni ja y judo. I xihy ja'i ra hoga 'da'yo hya ngue ha di njap' di zo r 'y Oja y ja'i . Y ja'i 'dama 'dan'yo man' hmbi , p g bi 'ythe ra Jess. 36 Nu'm bi nu ngue xangu y ja'i di mpti p' ha sni , mmi di huqui . Porque y ja'i 'b ndu mmi, hi ngui padi te da 'yt'e. ntho y d'yo 'm hi njo'o to da mdi. 37 P ra Jess bi 'ymby xdi: Majuani d xi'ah, ngue xangu ra 'bfi i ja, p y mfi zi yohotho 'bi. 38 Janangue nuy, nu na Oja r mmti ra 'bfi, dami 'yph ngue da mnhy mfi p' ja r 'bfi.

p' ja ra ngu na ra Jess, nup' ja ra 'yu bi dnni yoho y xd. Ni mafi, bi 'ymbi : Ague r mbom'mto'i ra David, dami huga'be. 28 Mi yrb ja r ngu ra Jess, bi guaty xd. Ra Jess bi 'ymbi : Ua gu c'i ui ngue da z ga t' na te gu xicui ya? Y xd p'ya bi 'ymbi : Ah gr Hmu, d c'i 'be ngue da z gui 'yt'e bi 'ymbi . 29 Bi macy 'y ra Jess ngue bi drpa y d y xd. Bi 'ymbi : Ngue gu c'i ui ngue da z ga the'aui, da z'aui ya. 30 Nu' y xd p'ya 'bexpi nz y d. P ra Jess di hjpi ngue hi nte da ma, bi 'ymbi : Man'nan'yo mi 'yt'e ngue gu mmammi te d t'aui ya bi 'ymbi . 31 P nuya may xd, hntho bi nhyhmi ra Jess, to bi z xifi te xi 'yrpabi ra Jess.

27Mamb

35Nu na

Ra Jess di hucy ja'i .

10

bi ma ya may xd, bi z hmi 'da y ja'i p' ha 'bhra Jess, b zi nnbabi n'na ra n'yoh di gonebi ra ts'onthi . 33 Nu na ra Jess bi japra ts'onthi ngue bi hyp' ra ja'i n'youi. Bi z bi nya ra gone. P y ja'i bi nu te bi nja, di 'ytho, di n'ymbi : Nu na te d nu h bi nja ya, mnte y pa xa thogui hi njongui pni ngue da ngu'a da 'yt'ua ja ra hi Isral. 34 P y fariseo bi 'yna: Nu na ra n'yoh 'bcua, i the y ja'i n'youi y ts'onthi , porque gue'a

32Hntho

Ra Jess bi 'ythe n'na ra gone.

Ra Jess bi zo' 'd'ma yoho y xdi ya xi huanhni . Bi u nna ts'di ngue da 'ythe y ja'i n'youi y ts'onthi , da gue' y ja'i hmbi n'na ma 'dan'yo ma n', da 'ythe. 2 Ja ua y thu hu ya 'd'ma yonc'i y representante ra Jess. R mdi r thu hu ra Simu, nu'a i nhuta m'mfa ngue ra Bdu. Ra Andre nu na r n'yoh ra Bdu. Ra Jacobo, 'nhra Xuua, guehya y ts'nt' ra Zebedeo ya. 3 Ra Lipe. Ra Bartolom. Ra Toma. Ra Mateo nu na ra ngthi. Ra Jacobo nu na r ts'nt' ra Alfeo. Ra Lebeo nu na ja man'na ra thu hu ngue ra Tadeo. 4 Ra Simu nu na n'youi ra partido ngue ra cananista. 'Nhra Judas Iscariote nu na bi d ra Jess.

Ra Jess bi 'yxi 'dma yoho y xdi.

19
Bi xi' 'd'ma yoho y xdi ra Jess ngue da ma da xnnba ra hya y ja'i .
5Nuya

Ra Mateo10 nu'a ra nzngua gu xihm, ya hi ndi tocabi. 14 Nu'm ngue hi mbi hnu manho'ah p' ja n'na ra hni ni ogue ja n'na ra ngu hi ndi n'na'ah ra ts'ya 'n hi nda ne da 'yhy ja'i na ra hya gu xihm, ni mh p'ya, pmhm p' ja ra hni ni ogue ja ra ngu. Dami huamhmra fonthi di n'youi ni mbonguah. 15 Majuani d xi'ah ngue nu'm ra pa dani hyaspa ra gnda Oja ya y ja'i di ja'ah p', man'na xangu ra castigo da thohya, ngue'a te ra castigo da tho' y ja'i mi 'bp' ja ra hni ni Sodoma 'np' ja ra hni ni Gomorra.

'd'ma yoho y xdi ra Jess, bi 'yt'i ngue da manna hya. R mdi bi 'ymbi : 'Yo gni mh p' ja r m'mhy ja'i hi ngy judo. 'N 'yo gu cth p' ja y hni ni ja'a ra ra hi Samaria. 6 Sinoque i mh p' 'bhy judo. Porque y judo tengutho y d'yo ngue xa m'mdi. 7 Gu xihm y ja'i p' gdi mh ngue nu na Oja bi 'b mahts'i , ya da guehy pa jap' da 'yudi ngue di manda ua ya. 8 Dami 'ytheh y ja'i di hynni . Gui 'yth ngue di bnnate y nima. Gui 'ytheh y ja'i 'ya y do'yo. Gui 'ytheh y ja'i n'youi y ts'onthi . Nu na ra ts'di ga 'da'ah, hi nte d jp'ah. Janangue nuy, nu y ja'i gui 'ytheh, 'yo te gui jmbah. 9 'Yo gu hax h ra mnyu ngue ra oro ogue ra t'axi ogue ra cobre. 10 'Yo tema lega gu cax h. O gu caxni mponi h. 'Yo gu cxh mi 'da y thi xfani ogue y th. Porque r mfi Oja jatho ngue di t'u nni te da zi. 11 Nu'm g smhm p' ja n'na ra dani hni ogue ja n'na ra t'ni hni , dami hyomhm n'na ra n'yoh nu'a hnu manho p' ja r hni ni , dami 'yph ra nt'di ngue di 'da'ah ra ts'ya. Ja dami nsyah p' ja r ngu'a, asta gue'm gu hm. 12 Nu'm g cth mbo ra ngu, gui 'ymhm: Oja di japy ja'i 'bcua. 13 Nu'm da nu man ho'ah y ja'i 'bp' ja ra ngu, ya di tocabi na ra nzngua gu xihm 'm. P nu'm ngue hi ngui nnu manho'ah,

nuy, ga pn'nah p' ha 'bhy ts'oc'i , ngue nts'utho, tengutho y d'yo 'm bi zmp' 'bhy zate. P dami 'yt'e ngue gy njammih, gui mfhm, tengutho gu mfhy c'ya. P 'yo to gu shm, gui 'yth tengutho y paloma ngue hi ngy nequisi. 17 Dami mfhm p' 'bhy ja'i . Porque y ja'i da zixah fdi. Nup' ja y ni ja y ja'i da mp'ah. 18 Di d'ah p' 'bhy ts't'abi 'np' 'bhy gobierno. Di 'ah y ja'i ngue gu c'i gah. Nu'm ngue ya gd 'bhm p' ha 'bhy ts't'abi, ngu' y judo, ngu' hi ngy judo, g da z da 'yhna ra hoga 'da'yo hya gu xihm. 19 Nu'm bi jo'ah, 'yo s di tu ni mmih'a te ra hya ja ngue gui xihm ra ts't'abi. Nu'a ra ora gu d ni hyah p' ja ra ts't'abi, Oja di 'da'ah ra hya ja ngue gu mmamhm. 20 Porque ra Espritu Santo di bn'nah ra hya gui xihm ra ts't'abi. Hi ngni n'yomfni s gui jcra hya gu mmamhm.

16A

Bi xihy xdi ra Jess ngue da z ra n' da ts'i.

Ra Mateo10 y n'yoh c'i gui , di yaps y n'yoh hi ngui c'i gui ngue da tho. Y pap, nu'm bi 'yc'i gui y basi , di d y basi ngue da tho. Y basi p'ya, nu'm bi 'yc'i gui y pap, di d y pap ngue da tho. 22 Hnnb bi z da z'ah y ja'i ngue gu c'i gah. P nu ra ja'i da zti hangu ra n' da thogui, guehna di nyann te na. 23 Nu'm b ju'ah n'na ra hni ni , dami 'dagui gdi mh man'na ra hni ni . P nug d xi'ah, tobe hi n gadi tti gadi 'yomhm ra hya p' ha 'bhy judo 'm mi znna pa da hyaspa ra gnda y ja'i ra N'yoh b 'y mahts'i . 24 Nu ra xdi, 'yo di na ngue hi nda thogui tengutho thohr xnnbate. Xi mmangu ra hmi qui , 'yo di na ngue hi nda thogui tengutho thohr hmu. 25 Nu ra xdi, di m'mi ngue ra conforme, ngue da thogui tengutho da thohr xnnbate. Ra hmi qui p'ya, di m'mi ngue ra conforme, ngue da thogui tengutho da thohr hmu. Nu'm ngue bi nu man'g y ja'i , gui huqui ngue dr zithu, goma gue'ah hi nda nu mman''ah y ja'i ngue gu tnngah.

20 bi 'b yoho y ts'ints', hnda n'na ra xani ma t'u ni . P hi nga n'na di m'm' y ts'ints' mnte ngue hi ndi u nna nt'di ni Paph. 30 Janjuani ngue fxah Oja. Conque asta ni xtah i m'mede n'na ngu n'na. 31 Janangue 'yo gu su h y ja'i . Porque man'na xammadi 'ah ngue y ts'ints', madague'a ngue y mmu ndotho'.

21Nu

29Nu'm

to gtho da mamp' 'bhy ja'i ngue c'i gui , xquet'a ga mmang p' 'bhma Pap b 'b mahts'i ngue dadi n'amigo'be ra ja'i . 33 P nu te'o da gng p' 'bhy ja'i , da ma ngue hi ngui c'i gui , xquet'a ga mmang p' ha b 'bhma Pap mahts'i ngue hi n dadi n'amigo'be ra ja'i da gngui .

32Nu

Ra Jess bi xihy xdi ngue hi nda gmp' ha 'bhy mmi c'i ui.

nuya y ja'i s'ah, 'yo gu su h ya. Nu te gma hya njo'mi , siempre da famhma. 27 Nuya y hya d xi'ash, dami xihm gtho y ja'i . Nuya y hya d hut'atho ni gu h, i nt'de ra hya g ra hni ni . 28 'Yo gu su h' da ne da hyo'ah. Porque nu'm bi hyo'ah, nu ra te ya hi nda z te da japi. Nu na Oja, ja r ts'di ngue di juat'a ni do'yoh 'n ni teh p' ja ra ni du, guehna dami su h na.

Ra Jess bi ma ndana ja ngue da ts'u.

26Janangue

gu mhm ngue d c ua ja ra xi mhi ngue hi n tema n' gu sh. Nu', hi n'na'a. Sinoque di nja ra si. 35 D c ua ngue di nja'a di nshy ja'i . Ra ts'nt' di nshmi ra pap. Ra hmute di nshmi ra mam. Ra ts'i hu di nshmi r c. 36 Nu' y nsiui ra ja'i da 'yc'i gui , gue' 'bp' ja r ngu da zi. 37 A nuy, nu ra ja'i ngue ma datho di mahr pap, di mahr mam, ngue nugui , guehna ra ja'i ya hi ngr nsui da dnngui . A nu ra ja'i ngue ma datho di mahr ts'nt', di mahr t'i xu ngue nugui , guehna ra ja'i ya hi ngr nsui da dnngui . 38 Nu ra ja'i hi ngui nne da dnngui ngue su da tho, guehna ra ja'i ya

34'Yo

Nup' ha t'c'i ra Jess, bi ma ngue di nja ra si.

21 hi ngr nsui da dnngui . 39 Nu ra ja'i da gohr mmi ngue su da tho, guehna ra ja'i di m'mhr te na. P nu ra ja'i hi nha ga gohr mmi mada tho, guehna ra ja'i di nyann te na.

Ra Mateo10,11 Ni m ya, b xihmi ra Xuua'a te ra hya g nuui bi nja. Xihmi ya y hya g 'yhmi d mmang. 5 Dami xihmi ngue y xd ya z y d. Y dogua, ya i 'yo. Y ja'i mi 'ya y do'yo, ya bi z ha hmbi . Y gogu, ya hra hya. Y nima, ya di bnnate. Y hyoya, ya sihra hoga 'da'yo hya. 6 Ra mmnthi di nthui ra ja'i hi nha di gohr mmi ngue c'i gui . 7 Mi mengy m'mnhni ra Xuua, nu na ra Jess bi d'mi bi c'annbabi y ja'i na ra Xuua. Bi 'ymbi : Te'o g ma gu nu h p' b ja ra dapo? Ua gu nu h n'na ra n'yoh hi ngui nzaqui r mmi, ntho n'na ra zafani 'm anna ndahi ? 8 Xi'm ngue hi n'na, te'o gu nu h 'm? Ua gu nu h n'na ra n'yoh ngue he ra hoga u lu? P gu pahm ngue y ja'i he ra hoga u lu, guep' ja y ngu y dast'abi 'bi. 9 P xi'm hi nga gue'a gu nu h'a, te'o gu nu h 'm? Ua gu nu h n'na r pngahya Oja? Majuani ngue gue'a r pngahya Oja gu nu h. Pgue tate na, ngue gtho mi 'da y pngahya xa m'mi. 10 Nu na ra Xuua guehna r m'mnhni Oja mmamp' ja ra Maca Libro na, ngue na: Nug ga t' ma m'mnhni , di m'mt'o p' gdi ma. Gue'a di hoqui hap ja ngue gui thogui, bi 'yna. 11 Majuani d xi'ah, nu hangu y ja'i 'bi, hi njongui pni ngue di tate nguehna ra Xuua bi 'ytra nxixya. P nuy, to bi z ma ja'i ya o r 'y Oja ya, guehya ma datho bi nthui ra mmnthi ya ngue ra Xuua. 12 B f'm y pa b tra nxixya ra Xuua ya, asta quehy pa d 'bhm ya, janjuani di xny ja'i da

ra ja'i da 'yt'ah masu, guehna ra ja'i tengutho 'm go di rcagui masu na. Nu ra ja'i da 'yrcagui masu, tengutho 'm go di rpabi masu'a to b pnngui . 41 Nu ra ja'i rpa masu n'na r pngahya Oja porque pahra ja'i ngue gue'a r m'mnhni Oja, di t'u nn nzbi ra ja'i tengutho r nzbi ma t'u nni r pngahya Oja. Ximmangu ra ja'i rpa masu n'na ra hoga n'yoh, porque padi ngue xanho ga 'yo ra n'yoh, di t'u nn nzbi ra ja'i tengutho r nzbi ma t'u nni ra hoga n'yoh. 42 A nuy, ndana bi z ya ma xdi, nu ra ja'i da 'yrpa ra nho ngue padi ngue i tnngui , madague'a n'na zi vaso ra dehe di u nni , hi ndi 'bhr nzbi ra ja'i , Oja da gut'i .

Oja da gut y ja'i 'a te ra nho xa 'yt'e.

40Nu

11

Nuya 'd'ma yoho y xdi ra Jess, mi juadi bi xifi te ja ngue da 'yt'e, bi map' b ja y hni ni na ra Jess ngue da xnnba ra hya y ja'i . 2 Ra Xuua ya mi ofdi bi 'yde te tra Cristo. Janangue bi mnhni yoho y xdi ngue b nyaui ra Jess. 3 Mi zmp' ha 'bi, bi 'ymbra Jess: Ua gue'e na ra Cristo mi ja ngue d h di ndast'abi, ua gue ga t'mhe man'na? bi 'ymbi . 4 Ra Jess bi 'ymbya yaui:

Ra Xuua bi 'yt'i yoho y xdi bi ma b nyaui ra Jess.

Ra Mateo11 zo r 'y Oja. Nuya y ja'i di xni da zo r 'y Oja, i nne ngue xgue ra sni tho di nja. 13 Hante ngue di m'mhra Xuua, nu te gma hya bi man'a m'mt'o y pngahya Oja, dague' y hya nt'ot'i p' ja ra ley, gtho bi ma ngue b p' ra pa di manda ua Oja. 14 A nu na ra Elas bi man'a m'mt'o r pngahya Oja, nu'm gu nne gui pahm ha r nja ra hya, nu na ra Xuua ya, quehna bi t'mbi ngue ra Elas. 15 A nuy, di nja ni gu ngue gui 'yhm na ra hya d mmang ya. 16 Ma ga honi te gda hyjp y ja'i 'bhra pa ja p'ya. Gd hyjpabi y basi n'ymp' ja ra ti. I mmaty mmi mbasi ui ngue di n'ymmi , i mbi : 17 D pixt'he ra xithi ngue xqui nnhm, p hi ng nnhm. D tut'ahe y thu hu ngue y thu ndu mmi, p hi ng nzomhm, bi 'ymbi . 18 Gu njath p'ya, nu'm hi mbi nja'a te gu mmamhm, gu mbcuh. Porque ba hra Xuua, nu na bi 'ytr mmi, a nu'ah p'ya, g 'ymhm ngue n'youi ra ts'onthi ngue'a te t'e. 19 A nuy, guec dr N'yoh d mahts'i , d si'a te d ti ni , a nu'ah p'ya gu nj ngue dr nhyt'a zi hm. Gu nj ngue dadi thg'be' y ja'i ja y ts'oqui 'n' y ngthi. P nu na ra hya njuantho, nu'm di n'yomfni xanho y ja'i , da badi ha r nja ra hya.

22 ngu ra castigo da thohy ja'i 'bp' ja ra hni ni Corazn. Hague ngu ra castigo da thohy ja'i 'bp' ja ra hni ni Betsaida. Porque hi mbi 'yc'i gui 'm mi nu y milagro d rb ha 'bi. A nu'm xta nnu y milagro y ja'i mi 'bp' ja y nyogui hni ni Tiro 'np' Sidn, n'na zihmantho xta hyp' ra nts'o mani n'yo y ja'i . Xti n'yxy 'bospi 'n xta hye y he nu'a he y ja'i 'm 'b ndu mmi. 22 Nug d xi'ah ngue nu'm ra pa dani thaxra gnda, man'na xangu ra castigo da thohy ja'i fsta ra hya ya, ngue'a ra castigo da thohy ja'i mi 'bp' ja ra hni ni Tiro 'np' ja ra hni ni Sidn. 23 A nuya y ja'i 'bp' ja ra hni ni Capernaum, r nzgui na ngue da t'spabi ua ja ra hi, 'np' mahts'i da t'spi . P gue di map' ja ra ni du ya. Porque hi mbi hyp' ra nts'o ga 'yo. Nu' y nyogui ja'i mi 'bp' ja ra hni ni Sodoma, nu'm xta nnu y milagro tengutho bi njap' ja ra hni ni Capernaum, xta hyp' ra nts'o mani n'yo y ja'i 'a ra hni ni 'a 'n hi nxta nguahy ja'i 'm. 24 Nug d xi'ah ngue nu'm ra pa dani thaxra gnda, man'na xangu ra castigo da tho' y mmngu Capernaum ngue ra castigo da thohy ja'i mi 'bp' ja ra hni ni Sodoma.

21Hague

ra Jess, nu' y ja'i 'bp' ja y hni ni xi 'yt'e xangu y milagro, bi mdi bi hjpi te ga 'yo y ja'i , porque hi ngui nne y ja'i da hyp' ra nts'o ga 'yo. Bi 'ymbi :

20Nu na

Oja da hyaspa ra gnda y ja'i hi ngui nnu manho ra hya.

ra ora p'ya, ra Jess bi 'yna: Ma Pap'i, dadi ja mammadi 'i , gr Hmu p' mahts'i , gr Hmu ua ja ra xi mhi. Porque y ja'i na ngue y bamhya, i na ngue ti ni xanho y mmi hanja ra hya, p g

25Man'na

Ra Jess bi 'yspa Oja.

23 'yajpabi ya y hya ya. G japi ngue go bi bahya y ja'i ngue y 'yde tengutho y basi ngue y 'yde. 26 Ngu na g 'yt'e ma Pap'i, porque gue'a gu snni ngue di nja'a.

Ra Mateo11,12 pa ngue ra ts'ya, hi ngui s ngue to di mpfi bi 'ymbi . 3 Mi dahra Jess, bi 'ymbi : Xi'm mi zhra thu hu n'na ndi ra David, co 'n' mi n'youi, ua hi njam'm gadi xhm p' ha nt'ot'i'a te bi 'yt'e? 4 Nu ra David bi yrb ja r ngu Oja ngue bi zi y thu hm xi t'spabi Oja ngue da nu. Bi zi ra David co 'n' mi n'youi. Conque nu' y thu hm', hi ndi u nna nt'di ra ley ngue to bi z da zi, hi nda hndy mmcja y ts'i' y thu hm t'spabi Oja. 5 Ua hi n gadi xhm te mmamp' ja ra ley, ngue y mmcja 'bp' ja ra ni ja, nu'm ra pa ngue ra ts'ya di mpfi, p hi nda t'mbi ngue ra ts'oqui t'e ngue njap'? 6 Nug d xi'ah ya, ngue nuua ha gu 'bhm, 'bcua n'na nc'i tate ngue ra ni ja. 7 P hi ngui ti nni mmih hanja'a te ra hya nt'ot'i p' ja ra Maca Libro ngue na: D nneg ngue di nja ni nhucateh, porque guehna man'natho di muui'a ngue y 'bt'e gu rcah, i na. Porque nu'm di ja ni nhucateh, nuya y ja'i hi n tema hya t'e, hi ngui 'ymph ngue ja y ts'oqui 'm. 8 A nu ra N'yoh b 'y mahts'i , ja r ts'di ngue nu'a go da znni , gue'a di nja 'm ra pa ngue ra ts'ya'a.

Jess bi 'ymby ja'i : Nu'a ma Pap, bi dqui gtho y cosa ngue ga manda. Hi njongui pni ngue dadi mpahmi xanho'a r Ts'nt' Oja, sinoque hns'a r Pap di mpahmi . Hi njongui pni ngue dadi mpahmi 'a ra Pap, sinoque hns'a r Ts'nt' di mpahmi . Nu ra ja'i da nepr Ts'nt' Oja ngue da badi te'o na r Pap, da z da badi . 28 Nu gtho y ja'i ya xa nygui ngue hi ngui ht'i da 'yt'e te gma hya snnbi , dami n'u ni ngue ga fxah n'namhma ngue da di ni ha di nsya ni teh. 29 Dami 'yt'e ngue ni Hmuj. Dami hyaxh na ra hya d xn'nah. A nugui , d ya mantudi , hi ngr n'yts'i nna ya. Nu na ra hya d mmang, da hyut'a ni mmih na. 30 Nuya y hya dadi mandag gui 'yth, hi ndi n'ah ya. Porque nu te d xnnbate, hi ngui hnni gdi 'yth.

Ra Jess bi zohy ja'i ya xa nygui.

27Ra

12

Nuya y pa ya, nu na ra Jess co 'nhy xdi bi tocabi ngue bi thop' ja y nuatrigo 'm ra pa ngue ra ts'ya. Nu' y xdi bi z ngue tu manthu hu, janangue bi daxty trigo, bi za. 2 Mi nu y fariseo te ty xdi ra Jess, bi 'ymbi : Nu ni xdi gue di mpfi. Conque mmamp' ja ra ley ngue nu'm ra

Ja r ts'di ra Jess ngue nu te da znni di nja 'm ra pa ngue ra ts'ya, gue'a di nja'a.

ra Jess, i map' ja r ni ja y judo. 10 Nup' ja ra ni ja, mi 'bp' n'na ra n'yoh xi 'yotr 'y. Y ja'i honi ha di di nnbabi ra Jess ngue da ma ma yapi, janangue bi 'yrpabi ra nt'nni ra Jess, bi 'ymbi :

9Mi ma

Ra Jess bi 'ythe n'na ra n'yoh xi 'yotr 'y.

Ra Mateo12 Ua gu mbi ngue ja ra nt'di da t'the n'na ra drquhi 'm ra pa ngue ra ts'ya? 11 Mi dahra Jess, bi 'yna: Teni 'b'a gui 'yth 'm gdi sih n'na ra d'yo, 'n da zop' ja ra ots'i 'm ra pa ngue ra ts'ya? Uangui 'bexque'a gu jts'i n'nahmantho, madague'a ra pa ngue ra ts'ya. 12 Xi ra ja'i ya, ya fadi ngue man'na xammadi ra ja'i ngue ra d'yo. Janangue madague'a dra pa ngue ra ts'ya, i jatho ngue da t'rpa ra nho y ja'i . 13 Ra Jess bi 'ymbra n'yoh mi ' r 'y: Dami majni 'y ya bi 'ymbi . Ra n'yoh p'ya bi macr 'y, p 'bexpi z r 'y mi '. Bi gohi tengutho ja'a man'na r 'y. 14 Mi z mi nu y fariseo ngue bi n'the ra Jess, bi ma b nhcahya ngue honi ha di hyo ra Jess.

24 p' ja ra hni ni . 20 Da zrpabi y ja'i hi ngui ha ra ts'di. Di hatra ts'di y ja'i asta gue'm bi znna pa ngue di manda ua. 21 Gtho y ja'i 'b'a nxi mhi p'ya da 'yc'i ngue gue'a da yan'a.

mbnnbabi y ja'i ra Jess, bi ma. P bi ntt'i xandngu y ja'i . G bi 'ythe y ja'i di hynni . 16 P nuya y ja'i the, di 'bpi ngue hi njonda xifi te rpe. 17 Nuya te g tra Jess, ya bi nja'a te ra hya bi manna pngahya Isaas ngue Oja bi 'yna: 18 Nu na 'bcua ya, guehna ma mfi ya xt huanhni . mmi dadi madi . Co nu n, i ja gamph. Ga japi ngue di n'youi ra Espritu Santo ya, n'namhma ngue di hatra ts'di te da 'yt'e. Guehna da xihy ja'i hi ngy judo na, ngue nu na Oja, da hyaspa ra gnda te ga 'yo y ja'i . 19 Nu n, hi ndra nequisi na. Hi ngra hmafi di nya p' ha di nya. Hi n hap da t'de ngue di dama yahni

15Mi badi te

Ya nt'ot'i te g tra Jess.

n'na ra n'yoh madi gonebi 'n madi xdbi ra ts'onthi mi n'youi, bi ts'ixp 'bhra Jess ngue bi 'ythe. Mi 'ythe p'ya, bi z bi nya ra n'yoh 'n bi z bi nz y d. 23 G di 'ydy ja'i bi nu te tra Jess, bi 'yna: P guehna r mbom'mto ra David ja ngue di thojpabi r 'bfi na, uague hi nga guehna. 24 Mi 'yhy fariseo na te ra hya mmany ja'i , bi 'yna: Nu na ra n'yoh i hma, i the y ja'i n'youi y ts'onthi , p gue gue'a ra zithu r hmu y ts'onthi fts'i ngue njap'. 25 P ra Jess, g padi tema hya mbny ja'i , bi 'ymbya: Xip' ha di manda n'na ra dast'abi, nu'm di ndu nhy ja'i , hi njam'm da z da zhy hya. Xip' ja n'na ra hni ni ogue ja n'na ra ngu, nu'm di nshy ja'i 'bp', di n'uni . 26 Njarbtho na ra hya d xi'ah ya. Xi'm ngue di hjpas y mfi ra zithu, ya r 'bfis di ts'oni . 27 Gu mhm ngue ra zithu fxqui ngue d theg y ja'i n'youi y ts'onthi . A nu'm ngue ngu'a, xi ni mmi judoh tnna hya gu xnnbateh, ua ra zithu fx'm the y ja'i n'youi y ts'onthi ? A nuy, ja di nqui p'ya ngue gu ya xdh, hi ngu padi te gu

22Nu na

Ra Jess i mby fariseo ngue ra zithu fts'i.

25 mmamhm. 28 A nugui , Oja b pnngagui ra Espritu Santo ngue ga n'yo'be, da mxqui ga the y ja'i n'youi y ts'onthi . Ja di nqui p'ya, ngue ya di manda ua Oja. 29 Hi ngra zithu the y ja'i n'youi y ts'onthi . Xi n'na ra n'yoh xanzaqui, nu'm to da dut'i , ya da z to da yrb ja r ngu ngue da jjpi te ja mbo. Di njad p'ya, di tut' ra zithu di manda y ts'onthi , janangue s d the y ja'i n'youi y ts'onthi . 30 Nu ra ja'i hi ngui nne ngue ma n'yo'be, guehna ra ja'i r n'youi ma nsi'be na. Nu ra ja'i hi ngui fxqui ngue ga r'be ra 'bfi, guehna ra ja'i di ts'onngatho ma 'bfi na. 31 Dami pahm ya, ngue nu'a te gma ts'oqui ty ja'i , da gue'a te gma hya man' ga ya y ja'i , da z ngue di mpu nnbi . P nu ra ja'i ngue da nmman' ra Espritu Santo, ya hi ndi pu nnbabi Oja. 32 Janangue nu ra ja'i da nmman' ra N'yoh b 'y mahts'i , i s ngue di mpu nnbi . P nu ra ja'i da nmman' ra Espritu Santo, ya hi ndi mpu nnbi , ni xi nga guehra pa d 'yoh ya, ni xi nga guehra pa di 'yp' di mpu nnbi .

Ra Mateo12 ne'a. 35 Nu ra hoja'i , ra hoga hya i mma, porque xanho r mmi. P nu ra ja'i hi ngui ho r mmi, xants'o ra hya ja mbo r mmi, gue'a pnn ne'a. 36 Nug d xi'ah ngue nu'm ra pa dani hyaxra gnda Oja, nu te gma ts'omhya pnni neh, g da that'ah ra gnda. 37 Nu'm xanho ra hya xc mamhm, ya hi n tema castigo gui thohm. P nu'm xants'o ra hya xc mamhm, gue'a ra castigo gui thohm'a.

ra hoga za, ra hoga ndt' zdi. P ra za hi ngui ho, hi ngra hoga ndt' zdi. Janangue nuy, n'na ra za, nu te r ndt' zdi, gue'a di fa'a ngue'm ra hoga za ogue hi n'na. 34 Gu th tengutho y c'ya ngue n'youi ra ndate y ne. Porque hi ngui s gu mmamhm n'na ra hoga hya. Nu te ra hya b mi hr mmi ra ja'i , gue'a pnn

33Nu

Nu te ganho ra ndt' z'a n'na ra za, gue'a di fa'a.

'da y fariseo cony xnnbate ngue ra ley bi 'ymbra Jess: Ague gr xnnbate, d nne ga nnughe ha gdi 'yt'a n'na ra milagro para ngue da fadi te'o'i bi 'ymbi . 39 Mi dahra Jess, bi 'ymbi : Nu y ja'i 'bhya, ja y ts'oqui ngue hi ngui pa Oja, 'bet'o cy milagro da nu, ja da 'yc'i gui . P hi n tema milagro ga t'e ngue da nu y ja'i . Nu'a da npa hmya y ja'i ya, gue'a te bi thohra pngahya Jons. 40 Porque ra Jons nhyu pa b o r mmi ra hua. Di njarbtho'a ra N'yoh b 'y mahts'i ya, nhyu pa da o hi. 41 Nu'm ra pa dani hyaxra gnda Oja, nuya y ja'i mi 'bp' ja ra hni ni Nnive da nangui ngue di yapya y ja'i 'bhra pa ja p'ya. Porque y ja'i mi 'bp' ja ra hni ni Nnive, bi 'bty mmi 'm mi 'y'a ra hya bi manna Jons. Conque man'na d tateg ya ngue ra Jons, p hi ngu nne gui 'yhm ra hya d mmang ya. 42 D gue'a n'na ra xisu mi ndast'abi p' sur, nu'm ra pa dani hyaxra gnda Oja, da nangui

38Nu

Y ts'oc'i py milagro ra Jess.

Ra Mateo12,13 ngue di yapya y ja'i 'bhra pa ja p'ya. Porque nu na ra xisu na, ndyap'tho r hi b 'yh ngue bi 'yxra hya mi pahra Salomn. Conque man'na d tateg ya ngue ra Salomn, p hi ngu nne gui 'yhm ra hya d mmang ya.
Ra ts'onthi b pengb ja r mmi ra ja'i .

26 'Bcua ya y ja'i di nnpe ngue ma mam, di nnpe ngue ma n'yoh. 50 Porque nuya y ja'i di ho da 'yrpabi r ph ma Pap b 'b mahts'i , guehya ntho ma n'yoh, ogue ma nju, ogue ma mam bi 'ymby ja'i .

ra ts'onthi 'm bi hyp' ra ja'i mi n'youi, bi 'yo ra ts'onthi p' ja ra xqui mathoguitho xa 'yot'i, honi ha di nsya. P nu'm hi mbi di ni ha di nsya, i na: 44 Ga peng p' ja ma ngu d pni , i na. Nu'm b pengbya, da di nnbabi r mmi ra ja'i ngue hi njongui 'bp', tengutho n'na ra ngu ngue mahoqui xanho, i njoqui. 45 Da mengbya, da si mi yoto y ts'onthi man'na xants'o ngue'a ra ts'onthi r mdi. G da yrb ja r mmi ra ja'i ngue di m'mp'. M'mfa p'ya, man'na di m'mmman' ra ja'i ngue'a te ra n' mi s m'mt'o. Xquet'a ngu na ra hya thohy ja'i 'bhya.

43Nu

13

Jess tobe yaduitho y ja'i 'm mi zhr mam cony n'yoh. 'Bp' thi, i nnepe da ts'ohra Jess ngue di nyaui. 47 Hi ndi 'bdi to bi xihra Jess, bi 'ymbi : Ni mam 'n ni n'yoh 'bcua thi. I nzo'i ngue gui nyaui 'na bi 'ymbi . 48 Mi dahra Jess, bi 'yntho: Ma ga xi'ah ndana ma mam, ndana ma n'yoh bi 'yna. 49 Bi macy 'y p'ya, bi 'yu hy xdi, bi 'ymby ja'i di mts'i:

Bi manna Jess ndana gue'a da bni ngue da 'yt'e tengutho 'm dr mni .
46Ra

Nu'a ra pa'a, ra Jess bi bmp' ja ra ngu mi 'bi, bi ma i mmi p' ja ra nenzabi. 2 P mandngu dy ja'i bi mpti p' ha 'bi. Janangue bi yt'a n'na ra barco ja b mi p'. Nu gtho mi 'da y ja'i 'b'a nenzabi. 3 Xangu y hya bi xnnbabi y ja'i , honi te gui hyjpa y hya xifi. Ngu na n'na ra hya bi hyqui, bi 'ymby ja'i : N'na ra n'yoh bi ma da ponna trigo. 4 Nup' bi thogui ngue pony hmud, bi zop' ja ra 'yu 'da y hmud. Bi map' y ts'ints' ngue bi za y hmud. 5 Mi 'da y hmud bi moni , bi zop' hi ngui pidi ra hi ngue o ra do. Guehya y hmud n'nahmantho bi bts'e ngue hi ngui pidi ra hi p' bi zo. 6 Hi nga ya mbo pa y 'y. Nu'm b pxra hyadi, bi 'yu hy hmud ya xi bts'e. 7 Mi 'da y hmud bi zop' ja y 'ui ni . Mi nte y 'ui ni p'ya, bi ts'ony hmud ngue bi hyt'ambo. 8 Mi 'da y hmud bi zop' ja ra hoga hi, guehya mmi bi nja ya. Nu 'da y hmud, n'na ciento bi bni ngue n'na mhmud. Mi 'da p'ya, hyate bi bni ngue n'na mhmud. Mi 'da p'ya, 'dte ma'dt'a bi bni . 9 A nuy, di nja ni gu ngue gui 'yhm na ra hya d mmang ya bi 'ymby ja'i .

Ra Jess bi hyjpa ra hya n'na ra momhmud.

27
Ra Jess bi ma hanja ngue honi te gui hyjpa ra hya xihy ja'i .

Ra Mateo13 g 'yhm, gu pahm ha r nja ra hya. 17 Majuani d xi'ah, ngue y pa xa thogui, xangu y pngahya Oja xa m'mi, y hoga n'yoh xa m'mi, bi ne xta nnu'a te gu nnu h ya, p hi mbi z bi nu. Bi ne xta 'y'a ra hya gu hm ya, p hi mbi z bi 'yde.

Jess bi guaty xdi, bi 'ymbi : Hanja ngue gu honi te gni hyjpa y hya gu xihy ja'i ? 11 Ra Jess bi 'ymby xdi: Nuya y hya hi ngui fadi ha di manda Oja y ja'i , nu na Oja b 'b mahts'i i nne na ngue da di nni mmih hanja ya y hya ya. P nu' mi 'da y ja'i , hi nda di ny mmi ya y hya ya. 12 A nu ra ja'i bi di nna mmi hanja ra hya ya, da mx'Oja ngue man'na di badi . P nuya y ja'i hi ngui rpatho masu ya y hya d mma, nu'a zits' ra hya bi badi , da thannbi . 13 Janangue d honi te nn hyjpa y hya d xihy ja'i . Porque y ja'i nnu te d t'e, p ty ja'i tengutho 'm ngue hi nte bi nu. Nuya y hya bi 'yde, tengutho 'm ngue hi n tema hya bi 'yde, hi mbi di ny mmi hanja na ra hya d ma. 14 Nu te ty ja'i , ya bi nja'a ra hya bi 'bt'o ra pngahya Isaas ngue bi 'yna: Y ja'i da 'yde hanja ra hya, p hi nda di ny mmi hanja ra hya da 'yde. Nu te da nu y ja'i , hi nda di ny mmi y ja'i hanja'a te da nu. 15 Porque nuya y ja'i ya, i njot'i y n'yomfni . ntho xa ngoty gu ngue hi ngui nne da 'yhra hya. ntho xa ts'anty d ngue hi ngui nne da hyt'a te ja ngue da hyti . Porque hi ngui nne da di ny mmi hanja ra hya, 'n hi ngui nne di 'bty mmi ngue da 'yc'i gui , n'namhma ngue ga pu nnbabi y ts'oqui, n'Oja. 16 P ra mmnthi g nthh, porque nu te g gu nnu h, bi di nni mmih hanja ra hya. Nu te ra hya

10Ra

y hya dadi hyjpabi ra momhmud, dami 'yhm xanho hanja ra hya. 19 Nuya y ja'i ngue hntho bi 'yhra hya, guehya gui nhyjpi ngue ra nen'yu p' bi zo y hmud ya. Bi 'yhra hya y ja'i ngue ha di njap' di zo r 'y Oja, p hi mbi di ny mmi y ja'i hanja ra hya. Bi map' ra zithu p'ya, nu na ra hya xi 'yhy ja'i , bi japi ngue bi pu mbni . 20 Mi 'da y ja'i , gui nhyjpa ra hi hi ngui pidi ngue mi o ra do p' bi zo y hmud. Mi z mi 'yhra hya y ja'i , janjuani di johya ngue bi nu manho. 21 Guehya y ja'i hi mbi bnt'i xanho ra hya ya. Zits'tho honi ngue ha di hyp' ra hya. Nu'm bi ts'i ngue ra hya c'i , 'bexi cohy mmi. 22 Mi 'da y ja'i p'ya, gui nhyjpabi ra hi ngue ja y 'ui ni p' bi zo y hmud. Guehya y ja'i bi 'yde hanja ra hya ya. P nu'a te y 'bfi i ja n'na pa ngu n'na pa, hndy 'bfi ni ma y mmi y ja'i . Di ja ndu mmi honi ha di mmmmti. Ya hi n tema nhotho bi 'yrpabi na ra hya bi 'yde. 23 P mi 'da y ja'i , gui nhyjpa ra hoga hi p' bi zo y hmud. Mi z mi 'yhra hya, bi di ny mmi hanja ra hya. Bi 'yrpabi ra nho na ra hya bi 'yde. P 'b'i'da y ja'i ngue

18Nuya

Ra Jess bi ma te ni bnya y hya bi hyjpa ra momhmud.

Ra Mateo13 mathoguitho bi 'yrpabi ra nho ra hya bi 'yde.

Bi nhycra hya ngue bi nuans'ui ra trigo r hmud y paxi.

28 N'na ra n'yoh bi dup' ja r huahi n'na zihmud ra mostasa. 32 Majuani ngue man'na zitch na ra hmud na ngue gtho mi 'da y hmud i ja. P nu'm bi nte, man'na tate ra dat'o ngue gtho mi 'da y c'ani i ja. Nup' ja y 'yt'o, ja rb y 'bafi y ts'ints'.

Jess bi hyoni te gui hyjpabi n'na ra hya bi xihy ja'i . Bi 'ymbi : Nuua ja ra xi mhi di manda Oja, ja nnpe ngue r huahi ua Oja bi thuhra hoga hmud. 25 P mi n'aha gtho y ja'i , nu'a r nsiui ra mmhui bi yrb ja ra nuatrigo ngue ra xui . Bi dupr mi hyuui ra trigo. Bi ma p'ya. 26 Mi nte y trigo p'ya, ya ts'ats'i ngue di nja y trigo. Ja bi nqui p' ndana gue'a ra paxitho p'ya. 27 Mi nu y hmi qui ra mmhui te ja ra huahi , bi ma b xihra hmu. Bi 'ymbi : Ague gr Hmu, nu'm ma tuhm ni huahi , xanho ra hmud d tuhm. Hanja ngue n'youi y paxi ra trigo ya'm? bi 'ymbi . 28 Ra hmu p'ya bi 'ymby hmi qui yaui: Gue'a ma nsig'be bi du' y paxi gu mmammi ya. Y hmi qui p'ya bi 'ymbra hmu: Ua gu nne ga ma xat'he y paxi n'youi ra trigo? bi 'ymbi . 29 P ra hmu bi 'yna: Hi n'na. Ogui xath y paxi n'youi ra trigo, porque nu'm g xath y paxi, 'nhra trigo da c'ts'i. 30 Dami hymhmaui hma 'dap' di nte asta gue'm bi thts'i. Ga xic y mfi ngue da gacy paxi, da 'yty tut'i , da t'udi . Nu'a ra trigo p'ya, da 'bsp ja ra njtrigo'a.

24Ra

hyonna Jess te gui hyjpa mi 'da y hya bi xihy ja'i . Bi 'ymbi : Nu'a di nxandy ja'i da zo r 'y Oja b 'b mahts'i , gui nhyjpabi tengutho ra xi 'm bi japi hyu t'ni ra hojni n'na ra xisu, asta gue'm di ixqui g ra jni . 34 Nguya y hya bi manna Jess ngue honi te gui hyjpa y hya xihy ja'i . Nu'm i ya, zant'a honi te gui hyjpa y hya xnnba y ja'i . 35 Ngu na bi 'yt'e, porque mi jatho ngue di nja ya y hya bi mann pngahya Oja ngue bi 'yna: Ga honi te gd hyjpa y hya ga xihy ja'i . Ga xic y ja'i y hya hi ngui fadi hanja asta gue'm mamb nhohra xi mhi, bi 'yna.

33Mahmbi

Bi nhyjpa ra hya ra hojni p ra levadura ngue d ixqui.

gui hyjpa y hya xihy ja'i ra Jess. Bi 'ymbi : Ma ga xn'nah ha di njap' di nxandy ja'i da zo r 'y Oja ya.

31Mahmbi hyoni te

Bi nhyjpa ra hya n'na zi hmud ra mostasa.

bi n'yhmi y ja'i ra Jess, bi 'yt'ambo r ngu p'ya. Bi guaty xdi, bi 'ymbi : Dami xicje te ga mbnya y hya g hyqui ngue y mi hyuui ra trigo bi thup' ja ra huahi . 37 Ra Jess bi 'ymby xdi: Nu'a bi du hra hoga hmud, gue'a ra N'yoh b 'y mahts'i 'a. 38 Nu ra

36Mi juadi

Bi manna Jess te ga mbnya y hya bi hyqui ngue y paxi bi nuas'ui ra trigo.

29 huahi , ga mbni ngue guecua ja ra xi mhi'a. A nu ra hoga hmud, ga mbni ngue gue' y ja'i o r 'y Oja. A nu'a r mi hyuui ra trigo, ga mbni ngue gue' y ja'i o r 'y ra zithu'. 39 A nu'a r nsiui ra mmhui bi dupr mi hyuui ra trigo p' ja r huahi , gue'a ra zithu'a. A nu'm bi thxy trigo, ga mbni ngue gue'm bi gua'a nxi mhi 'm. A nu' y mfi da hyxy trigo, gue' y anx'. 40 A nu'a r mi hyuui ra trigo da ma mapti ngue da t'udi , ga mbni ngue gue'a ra ndate di nja 'm bi gua'a nxi mhi'a. 41 Porque ra N'yoh b 'y mahts'i da mnhy anx p' ha 'bhy ja'i ya o r 'y. Da ziqui gtho y ja'i nuya xa japi ngue tra ts'oqui mi 'da y mmi c'i ui, da ziqui gtho' xants'o te ga 'yo. 42 Nuya y ts'oc'i , da hyrb ja ra orno di danz. Ja di nzomp' y ja'i 'n dadi gu xty ts'i ngue ra ndate da z. 43 P nuya y ja'i xa 'yt'e te di manda Oja, di m'mp' ha di manda y Pap, dadi yoxni tengutho gui yotra hyadi. Di nja ni gu ngue gui 'yhm ya y hya d mmang.

Ra Mateo13 tengutho n'na ra ph i 'yo ngue hony perla, tate mandngu dr muui. 46 Nu'm bi di nna perla mandngu dr muui, da m te g pts'i, da dnna perla bi di ni .

Oja b 'b mahts'i , nuya y ja'i 'bcua ja ra xi mhi di manda, tengutho y hua bi th ra xit'a 'm bi ma y mahua p' ja ra jathe. 'Dama 'dan'yo y hua b th. 48 Nu'm b yu hra xit'a y mahua, da jca nenthe p'ya, da mi ngue da huanhni . Y hoga hua i pts'i, p y hua hi ngui ho i i. 49 Di njarbtho'a te ra hya di nja 'm bi gua'a nxi mhi ya. Da ma y anx ngue da sicy ts'oc'i p' ha di 'bhy ja'i xanho te ga 'yo. 50 Y ts'oc'i da hyrb ja ra orno di danz. Ja di nzomp' 'n ja di gu xp y ts'i ngue ra ndate di s.

47Nu na

Ra Jess bi hyjpa ra hya y hua bi th ra xit'a.

y ja'i honi ha di zo r 'y Oja b 'b mahts'i , guehya tengutho n'na ra ja'i bi di ni ha nt'gui xandngu ra mnyu ya. Mi z mi di ni ha o ra mnyu, ma hmbi go'mi , di johya ngue'a te bi di ni . Da m te g pspya ngue da dnna hi ha o ra mnyu bi di ni . Ya dr mmti ra hi p'ya. y ja'i honi ha di zo r 'y Oja b 'b mahts'i , guehya
Ra Jess bi hycra hya ngue ra perla.
45Nuya

44Nuya

Ra Jess bi hycra hya ngue ra mnyu nt'gui p' ja ra hi.

'yny ja'i ra Jess, bi 'ymbi : Ua ti ni xanho ni mmih ya y hya d mang ya, uague hi n'na? bi 'ymbi . Y ja'i p'ya bi 'yna: Ah, gr Hmu, ti nma mmighe hanja ra hya gu mmanya bi 'ymbi . 52 Ra Jess mahmbi 'ymby ja'i : Nu ra xnnbate ngue ra ley, nu'm da gohi ngue ma xdi, ma'da'yo di xdi ha di zo r 'y Oja, ya man'na xangu y hya da badi . Da gohi tengutho n'na ra n'yoh xangu te psp ja r ngu, jap' y cosa ngue y nyogui, xi mmi jap' y cosa ngue ma'da'yo.

51Bi

Bi nhycra hya ngue ra nyogui xdi conna 'da'yo xdi.

Ra Mateo13,14
Nu' y mmngu h ra Jess hi ngui c'i te t'e.

30 Nug d na ngue xpi bnnate'a ra Xuua mi tra nxixya. Janangue s ty milagro bi 'yna.
Ja mmangua ha bi nja ya ngue bi du ra Xuua mi tra nxixya.

Jess hntho bi juadi bi xihy ja'i ya y hya bi hyqui, bi ma p'ya. 54 Mi zmp' Nazaret ja ra hni ni b nte. Bi map' ja ra ni ja ngue b xnnba ra hya y ja'i . Nuya y ja'i bi 'yde hanja ra hya bi ma, g di 'ytho, di n'ymbi : Hague go ga mba'a te ra hya pahna? Hague ga nz ty milagro? 55 Conque guehna r ts'nt' ra yaxi na. Nu na r mam p'ya, gue'a ra Maya. Y n'yoh p'ya, gue'a ra Jacobo, 'nhra Jos, 'nhra Simu, 'nhra Judas. 56 Y nju p'ya, g 'dadua ra hni ni d 'bhm. Xina, hap go b ha'a te ra hya xnnbate na? di n'ymby ja'i . 57 Janangue y ja'i mbi ngue to bi z man'yoh na ra Jess. Hi ngui rpatho masu y ja'i te xifi. P ra Jess bi 'ymby ja'i : Gtho y pngahya Oja n'nanni ni 'yh, g hnu mansu. P nu' y mmngu h y pngahya, hi ngui nnu mansu. Ni xi nga gue' to 'bp' ja r ngu ra pngahya di nnu mansu. 58 Ya hi mbi 'yt'e xangu y milagro p' ja ra hni ni p'ya, porque y mmngu h hi ngui c'i tho ya y hya bi ma.

53Ra

14

Nu' y pa', nup' ja ra hi Galilea mi ndast'abi ra Herodes. Ra Herodes mi 'yde te mmany ja'i ngue xangu y milagro tra Jess. 2 Ra Herodes bi 'ymby ja'i ja y 'bfi p' ha 'bi:

Ra Herodes mbi ngue nu na ra Jess, gue'a ra Xuua mi tra nxixya.

y pa bi thogui, ra Herodes bi manda bi mbntra Xuua, bi dut'i cony cadena bi got'a fdi. Bi pi ngue nu na ra Xuua ya xi xihra Herodes ngue hi ngui ho di m'mhmi r 'bpo Herodas nu na mar xisu'a r n'yoh Lipe. 4 Nu na ra Xuua xi 'ymbra Herodes: Hi n'y ra nt'di gu m'mhmi ni 'bpo, xi 'ymbi . 5 Ra Herodes mi sihna ra hya na, bi ne xta hyo ra Xuua, p hi mbi z porque ra Herodes bi zu y ja'i . I padi ngue gtho y ja'i i mma ngue r pngahya Oja na ra Xuua. 6 P mi zhr pa bi nsnni go ra Herodes. Nu na r t'i xu ra Herodas bi yrb 'bhy ja'i xi ptra Herodes ngue snni go, bi mhra hni p'ya. Ra Herodes di ho te tra hmute. 7 Ra Herodes bi 'ymbra hmute: Nu'm tema cosa gui 'yqui, nug ga 'da'i, bi 'ymbi . 8 Ra hmute p'ya bi ma b nn mam te 'b'a da 'ydi. Mi xihr mam te da 'yp' ya, bi ma ra hmute, bi 'ymbra Herodes: Dami 'dacr ya ra Xuua nu na mi 'ytra nxixya, d o ra mohi, bi 'ymbi . 9 Mambi dut r mmi ra dast'abi 'm mi 'y'a te sifi. P ya xi xihra hmute ngue di u nni te da 'ypi. Y ja'i 'bp' mi 'bi, g xi 'yde te xi ma. Bi manda p'ya ngue bi t'u nna hmute'a te di. 10 Bi 'yt'i to b hjpa r ya ra Xuua p' ja ra fdi p'ya. 11 B jt'a n'na ra mohi, bi t'u nna hmute. Ra hmute p'ya, bi dpr mam.

3Nu'm

31 xdi ra Xuua ngue bi du, bi ma b ha ra nima ngue bi 'ygui. M'mfa p'ya, nu'a te bi nja, bi ma b xihra Jess.
Ra Jess bi 'yt'e ngue bi nsi hm ct'a mahuahi ma'yoh.
12Mi bahy

Ra Mateo14 ra ts'i hm y ja'i p'ya, nu' y xdi ra Jess bi pti 'd'mayo canasta y thu hm bi bongui . 21 Nu' y ja'i bi nsi hm'a ra ora'a, ct'a mahuahi ma'yoh bi nsi hm. Hi mma ct'i ra gnda y xisu 'nhy basi .

ra Jess mi z mi badi ngue ya bi du ra Xuua, bi 'yo ra barco i ma n'nanni hap hi njo'o y ja'i . P y ja'i bi badi hap i ma, mandngu dy ja'i bi dnni ni ntra nenthe. Nup' ja y hni ni thogui, ja nxp mi 'da y ja'i ngue tt'i. 14 Mi zhra barco b o ra Jess, bi bni . P ya mandngu dy ja'i 'bp'. Ra Jess bi hucy ja'i p'ya, bi 'ythe y drquhi bi zispabi y ja'i . 15 Nu'm ya ni ma di nde p'ya, nu' y xdi ra Jess bi guarb 'bi, bi 'ymbi : Ya bi nde, 'n nuua d 'bhm ra dapo ua. Dami 'yhy ja'i n'namhma da map' b ja y hni ni , da dns ra hm da zi bi 'ymbi . 16 Bi 'ymby xdi ra Jess: Hi ngui ja ngue da ma y ja'i da ti te da zi. Dami u nhn ra hm da zi y ja'i bi 'ymbi . 17 Nu' y xdi p'ya bi 'ymbi : P hndi ct'a y thu hm d haghe, 'n yoho y hua. 18 Ra Jess bi 'ymby xdi: B 'dacj ua y thu hm cony hua bi 'ymbi . 19 Bi 'bpy ja'i p'ya ngue bi mi p' ja ra 'batha. Bi hyan' ct'a y thu hm 'n' yoho y hua. Bi hyanma hts'i p'ya, bi ja mammadi Oja. Bi xny thu hm p'ya, bi u ny xdi ngue di 'darpabi y ja'i . Daguehy hua bi dat'i. 20 Bi nsi hm xanho y ja'i , g bi nni ya. Mi juate

13Nu na

hy ja'i ra Jess, bi xihy xdi ngue di m'mt'o da 'yo ra barco di ma man'na nguadi ra zabi. 23 Hntho bi juadi bi 'yhy ja'i ra Jess, bi map' b ja ra nyu ni b mat'Oja. Mi dhra nde, bi 'bs p' ja ra nyu ni ra Jess. 24 P ra barco ya bi 'yo made ra zabi. Nup' ja ra zabi, bi nangra ndate ndahi ngue di cosra barco. Asta pa maya y fnthe. 25 Mi z'i hyu xudi p'ya, nu na ra Jess bi map' b 'bhy xdi ni 'yo maxts'e ra dehe. 26 Nu'm ni ma da zmp' 'bhy xdi, mi hyandi ngue mmap' ni 'yo maxts'e ra dehe. Bi zu p'ya. Nu'a ga nzu p'ya, bi 'yna: B cua ra ndahi . 27 P ra Jess bi zofo 'bexque'a, bi 'ymbi : Go guec, 'yogu su h bi 'ymbi . 28 Ra Bdu p'ya bi 'ymbra Jess: A nu'm ngue gue'e gr Hmu, dami 'yt'e ngue da z ga n'yog maxts'e ra dehe. Ga sng p' gar h. 29 Ra Jess bi 'ymbi : Gue b 'yo 'm bi 'ymbi . Ra Bdu p'ya bi gap' ja ra barco, ni 'yo maxts'e ra dehe ngue da zmp' b hra Jess. 30 P nu'a ga 'yo ra ndahi , i tnhni , bi nsu p'ya. 'Bexpi mdi bi y'a mbonthe. Xgue r mafi bi 'ymbra Jess:

22Mnte

Ra Jess ni 'yo maxts'e ra dehe.

Ra Mateo14,15 Ague gr Hmu, dami jxcagui . 31 'Bexpi macr 'y ra Jess, bi gts'i. Bi 'ymbi : Ague n'y, hanja ngue gu yobni ? Gue zits'tho gu c'i gui . 32 Hntho bi yt'ambo ra barco ra Jess, 'bexpi nsya ra ndahi . 33 Nuya mi o ra barco p'ya bi ndantyhmu p' 'bhra Jess, bi 'ymbi : Majuani ngue gue'e r Ts'nt''i Oja.

32 th'a? 4 Porque Oja bi xihy ja'i , bi 'ymbi : Dami su ni pap, dami su ni mam. Mahmbi 'ymbi : Nu ra ja'i da zann pap, ogue da zann mam, i ja ngue di njapra castigo 'n da tho, bi 'ymby ja'i Oja. 5 P ya xc xnnbah y ja'i ngue ra ja'i da z da 'ymbra pap ogue r mam: Nug pap, nug mam, ya hi nda z ga 'da'i te gu siui ya. Porque nu te g d pts'i, guehna Oja dadi u nni . 6 Nu'm ngu na ra hya bi manna ja'i p'ya, ya hi n gadi japh ngue di jammansu r pap ogue r mam ra ja'i . Ja di nqui p'ya ngue nuya y hya di manda Oja, gu mhm ngue hi nte di muui. Porque nuya y costumbre xa nzny ndiua, guehya gu mhm ngue ja ts'ditho gui 'yth ya. 7 Ni xirb gu na ngue gu c'i h Oja. Go gu th na te ra hya bi 'yotra pngahya Isaas ngue Oja bi 'yna: 8 Nuya y ja'i 'bcua, nu'm bi nya, xgue na majuani ngue nnu mansugui . P hi mma juani ngue y mmi ga ndannegui. 9 Ya hi nte ni bntho ngue thannegui y ja'i . Nu te gma hya xnnbate, xangu y hya xa nzns ngue mbi di manda Oja, bi 'yn'Oja.

nenthe ja ra hi Genesaret. 35 Mi bahy ja'i 'b'a ra xqui'a ngue ya 'bp' ra Jess, ndap' bi z, bi n'yonnbas ra hya y ja'i ngue b h. Di nxifi ngue da zixy drquhi p' 'bhra Jess. 36 Y ja'i bi 'ypra mate ra Jess ngue squerangue r nyani r he da drpabi y drquhi , 'bexque'a s ha hmbi .

34Mi zn'a

Nup' ja ra hi Genesaret bi 'ythe y drquhi ra Jess.

15

Nuya y fariseo 'nhy xnnbate ngue ra ley ngue y mmngu Jerusaln bi guarb 'bhra Jess ngue rpa ra nt'nni . Bi 'ymbi : 2 Hanja ni xdi ngue fstho ra hya bi zogah y ndiua? Porque hi ngui pecra ts'oqui ja y 'y, ngue di nx'y hante di nsi hm. 3 Mi dahra Jess, xquet'a bi 'yrpa ra nt'nni ya yaui, bi 'ymbi : Da gue'ah, xiya y hya di manda Oja, hanja ngue gu fsthoh, ngue nuya y hya xc snsh, gue'a gadi ja ndu mmi gu

Ja 'da y costumbre xa nzns y ja'i hi ngui nnu manho ra Jess.

Jess bi zonhy ja'i , bi 'ymbi : Dami 'yhm xanho ya y hya ga mmang ya. Dami 'yt'ammih. 11 Nu ra ja'i tra ts'oqui, hi nga gue'a te si ra ja'i ga 'ytra ts'oqui. Nu'a ga 'ytra ts'oqui ra ja'i , gue'a ra ts'omhya pnn ne ra ja'i 'a. 12 Y xdi ra Jess bi guarb 'bi, bi 'ymbi :

10Ra

Nu te si ra ja'i hi nga gue'a di ts'onnba r n'yomfni ra ja'i 'a.

33 Ua gu padi ngue mbcu y fariseo 'm mi 'yhna ra hya gu xifi? bi 'ymbi . 13 Ra Jess ntho 'm mi dadi : Nu'a ma Papg b 'b mahts'i , nu' y ja'i hi ngui o r 'y, da zijp ha 'bhy ja'i . 14 Dami hygui, o s gu su h. Nuya guehya y xd xnnbabi ra hya mi 'da y mmi nxdui ya. Nu'm bi nthui ra ots'i, nup' da zo ra xnnbate, ja da zop' y xdi. 15 Ra Bdu bi 'ymbra Jess: Dami xicje te ga mbnya y hya g hyqui ngue te si ra ja'i . 16 Ra Jess bi 'ymbi : Ua xquet'a hi ngui ti nni mmih hanja ya y hya d mmang? 17 Ua hi ngu pahm ngue nu te gma cosa si ra ja'i , mbo r mmi ra ja'i ni ma, p pigui te si ra ja'i ? 18 P nu ra hya pnn ne ra ja'i , mbo r n'yomfni ra ja'i n 'yhra hya. Nu'm xants'o ra hya bi manna ja'i , guehna ra ts'oqui na. 19 Porque mbo r n'yomfni ra ja'i bi mi hra ts'o n'yomfni , ra nthote, ra n'yots'om'mi, ra mf, ra fhni , ra ts'ate. G mbo r n'yomfni ra ja'i n 'yhra ts'omhya. 20 Nu na ra hya naya, guehna ra ts'oqui ty ja'i na. P nu'm hi ngui x'y ra ja'i 'm bi nsi hm, hi nga gue'a ra ts'oqui'a.

Ra Mateo15 Ague gr Hmu, r mbom'mto'i ra David, dami hugagui . Nu ma t'i xu d si, n'youi ra ts'onthi . P mmi di ni , dami 'ythets' bi 'ymbi . 23 P ra Jess hi ngui that ho. Y xdi p'ya bi 'ymbra Jess: Dami 'yrpabi nts'di'a te xi'i, porque ra nxu nanyatho ngue nurcah. 24 Ra Jess bi 'ymbra xisu: Nug b pngagui Oja ngue hndy judo ga fts'i. Porque y judo ntho y d'yo ya xa n'uni , ngue hi njongui fdi. 25 P ra xisu bi guarb 'bhra Jess ngue bi ndantyhmu, bi 'ymbi : Ague gr Hmu, dami fxquits'. 26 Ra Jess bi 'ymbra xisu yaui: P nu'm ngue 'bet'o go ga fxa'i , 'n hi ngr judo, ya stho 'm da thannba ra hm y basi , ngue y fo'yo di t'u nni . 27 Ra xisu p'ya bi 'ymbi : Ah, gr Hmu, gue'a gu mma. P y fo'yo, gue' y xmhm tp' ja ra mxa si hm y hmu si'. 28 Ra Jess bi 'ymbra xisu yaui: Ague gr xisu, gu c'i gui xandnho ngue da z di nja'a te gu mma. Janangue di nja ya. Nu'a r t'i xu ra xisu mi n'youi ra ts'onthi p'ya, 'bexque'a bi z.

mi 'bhra Jess, i map' ja n'na ra hi ja ra hni ni Tiro conna hni ni Sidn. 22 Nup' ja ra hni ni bi znna Jess, mi 'bp' n'na ra xisu hi ngra judo, mar mmngu p' ja ra hi Canan. Bi ma ra xisu p'ya, n mafi, bi 'ymbi :

Nu'a n'na ra xisu ngue hi ngra judo bi 'ypra mate ra Jess ngue da mts'i.
21Mi bmp'

Jess, i mpa man'na nguadi ra zabi Galilea. Nup' ja ra nyu ni bi zni , bi mi . 30 Xandngu y ja'i bi zmp' 'bi. Bi zispa y drquhi xa nnu nts'i , y xd, y gone, y do'y, y dogua, xangu mi 'da y drquhi bi ts'ispabi ra

Ra Jess bi 'ythe xangu y drquhi .

29Mi thohra

Ra Mateo15,16 Jess ngue bi 'ythe. 31 Mi nu y ja'i te tra Jess ngue bi z bi 'ythe y drquhi , di 'ydy ja'i . Y gone bi z bi nya, bi z y do'y, bi z y dogua. Bi nz y d y xd. Mi nja'a p'ya, gtho y ja'i bi 'yspabi Oja nu na thanne y judo.

34 ja'i . Bi ma p'ya, bi 'yo ra barco, bi zmp' ja ra hi ni hu ngue Magdala.

zonhy xdi ra Jess, bi 'ymbi : Dadi huc y ja'i 'bcua, porque ya r hyu pa 'daua d 'yoh ya. D pa'a njuani ngue ya hi n'y te da zi y ja'i . Nug hi nd nne ga t'i ngue da ma y ngu 'n hi ndi si hm, porque da gennb ja ra 'yu. 33 Nu' y xdi bi 'ymbi : P hap go ga hannbah te da zi ya y ja'i 'bcua? Porque xandngu. A nuua d 'bhm, ra dapo ua. 34 Bi 'yny xdi ra Jess, bi 'ymbi : Hangu y thu hm gu hah 'm? Nu' y xdi p'ya bi 'ymbi : Hndi yoto y thu hm ja ua, 'n zi yoho y hua. 35 Bi manda ra Jess ngue bi mi hy ja'i . 36 Bi hyan' yoto y thu hm p'ya cony hua. Bi ja mammadi Oja ngue ya di nsi hm y ja'i . Bi xny thu hm p'ya, bi u ny xdi ngue di 'darpa y ja'i da zi. 37-38 Nu' y ja'i bi nsi hm, goho mahuahi ma'yoh. A nu y xisu 'nhy basi hi ngui ctra gnda'. P g bi nni ya. Mi juate ra ts'i hm y ja'i , nu' y xdi ra Jess bi pti yoto canasta y thu hm bi bongui . 39 M'mfa p'ya, ra Jess bi 'yhy

32Bi

Ra Jess bi 'ui n'i goho mahuahi ma'yoh.

16

Ngu i zhra Jess, nuya y fariseo cony saduceo bi ma b smhya ra Jess. Di 'bpi ngue da 'yt'a n'na ra milagro nu mahts'i , para ngue di nqui ngue r m'mnhni Oja na ra Jess. 2 Ra Jess bi 'ymbi : Nu'm ngue ra nde, gu mhm: Xta nho ra tiempo ya, porque ja y zgui . 3 Nu'm xudi p'ya, gu mhm 'm: Nuya hi ndi ho ra pa ya, porque ra ndu hmi ra c'ammahts'i ngue ja ra gui , gu mhm. Gu na ngue gu pahm xanho te ga mbn'a te b ja maya. P nuya gu na ngue hi ngu pahm te ga mbnya te gma hya gu nnu h y pa d 'bhm ya. 4 Y ja'i 'bhya, y ts'oc'i ngue hi ngui pa Oja. 'Bet'o nne da nu y milagro, ja da 'yc'i gui . P hi n tema man'na ma mi lagro di nja ya, hi nda hnt'a te bi thohra Jons da npa hmya y ja'i ya. Bi zop' y ja'i p'ya, bi ma.

Y fariseo bi xihra Jess ngue nne da nup' da 'yt'a n'na ra milagro.

man'na nguadi ra zabi, nu' y xdi ra Jess xi pu mbni ra thu hm xta hyats'i ngue da zi. 6 Ra Jess bi 'ymby xdi: Dami mfhm ya, mami sih'a ra xi di u ny fariseo ya, cony saduceo.

5Mi zm

Ra Jess bi xihy xdi ngue di mfdi xanho, nuya y hya xnnbate y fariseo 'nhy saduceo, hi nda dnnbabi y hya.

35 xdi p'ya: R nzgui xicj ya ngue hi nxt ha ra thu hm ga sih. 8 Bi bahra Jess te di nxihy xdi, bi 'ymbi : Gue gu na d xi'ah ngue hi nxcu ha ra thu mh gui sih. Ua hi ngui 'yo ni mmih na ra hya d mmang 'm? Masque madi zits' gu c'i gah. 9 Ua hi ngui 'yo ni mmih ya y hya d mmang? Ua hi ngu mbmhm'a te gu nnu h p' nn mh? Xi'm ra pa ngue hndi ct'a nthu hm i nsi hm ct'a mahuahi ma'yoh, ua hi ngu mbmhm njammi canasta y thu hm bi bongui ? 10 Xi'm ra pa ngue hndi yoto y thu hm i nsi hm goho mahuahi ma'yoh, ua hi ngu mbmhm njammi canasta y thu hm bi bongui ? 11 Hanja ngue hi ngui 'yo ni mmih ngue hi ngra thu hm d mma ngue d xi'i ngue gu mfhm ngue ra xi di u ny fariseo 'nhy saduceo? 12 Ya bi di ny mmi' y xdi te mmanna Jess, ngue hi ngra xi p ra thu hm'a xifi ngue di mfdi. Sinoque nu'a ra hya xifi, ngue hi ndi x' y hya xnnbate y fariseo 'nhy saduceo.

Ra Mateo16 ngu n'na' y y xdi p'ya bi 'ymbi : 'B i'da y ja'i mbi ngue gue'e gr Xuua gmi tra nxixya. Mi 'da y ja'i p'ya, mbi ngue gue'e gr Elas. Mi 'da p'ya, mbi ngue gr Jeremas. Mi 'da p'ya, mbi ngue 'bi toni pngahya Oja. 15 Ra Jess mahmbi 'ymby xdi: Xi'ah p'ya, te'og p' gni bmhm ngue guec? 16 Mi dahra Bdu, bi 'ymbi : Nu'i , gue'e gr Cristo, r Ts'nt''i Oja nu na majuani ngue 'bi. 17 Ra Jess bi 'ymbi : Ra mmnthi g nthui gr Simu, r ts'nt''i Jons. Porque hi njonni ja'i bi bn'na'i ra hya gu mma, sinoque gues na ma Pap b 'b mahts'i bi ja'i g manna ra hya na. 18 Nug d xi'i ya, gue'e gni hu ngue gr Bdu, i nne da ma ngue tengutho n'na ra do ngue dp' fots'i, hi njongui ani . Gue'e gr mdi 'yc'i ya ngue gtho mi 'da y ja'i da 'yc'i gui m'mfa. Nu to g da 'yc'i gui da dapra ndate i ja. 19 Di nja ni cargo p' ha di manda Oja ya. Gue'e r representante'i Oja b 'b mahts'i . Nu'a ra hya gui u nna nt'di da 'yty ja'i , gue'a di nja'a. Nu'a ra hya hi ngui u nna nt'di da 'yty ja'i ua ja ra xi mhi, hi ngui s da 'yty ja'i . 20 Mi juadi bi manna ra hya na, bi xihy xdi p'ya ngue hi njonni ja'i da xifi ngue guehna ra Cristo na.

7Di n'ymbi n'na

14Nu'

ja ra xqui ja ra hni ni Cesarea ngue Filipos, mi zmp' ra Jess. Bi 'yny xdi p'ya, bi 'ymbi : Nug dr N'yoh d mahts'i , te'o ny ja'i ngue guec? bi 'ymbi .

13Nup'

Bi manna Bdu ngue ra Jess, gue'a ra Cristo b x Oja ngue di ndast'abi'a.

Jess bi xihy xdi ngue ja ts'ditho di ma Jerusaln, ja dani

21Ra

Ra Jess bi ma ngue da tho, 'n bi ma ngue di bnnate.

Ra Mateo16,17 ma ma'ni p'. Di ny mmcja 'nhy xnnbate ngue ra ley, 'nhy n'yoh 'bt'o p' ja ra ni ja. Da hyo, p r hyu pa p'ya di bnnate. 22 Ra Bdu p'ya, bi zica n'nanni ra Jess, bi 'ymbi : Ague gr Hmu, 'yo da ne Oja ngue da ngu'a gui thogui. 23 Mi 'btra Jess, bi 'ymbra Bdu: Dami 'uegue, r mfi'i ra zithu. Porque nu'i gu orcathogui. Hi nga gue'a r ts'nni Oja so ni mmi di nja. Sinoque gue'a te y hyas y ja'i so ni mmi di nja.

36 Bdu 'nhya mi yonc'i di n'yoh, ra Jacobo 'nhra Xuua. Bi mp' b ja n'na ra nyu ni xanhts'i ngue di m'ms. 2 Ja b nup' y xdi p'ya ngue bi mp'a gui nqui ra Jess. Nu r hmi , di yoxni tengu ra hyadi. R he p'ya, ra mbs asta di yoxni . 3 Bi nu y xdi p'ya ngue 'bp' ra Moiss conna Elas ngue yaui ra Jess. 4 Ra Bdu bi 'ymbra Jess: Ague gr Hmu, ya xanho ngue d 'bhm ua. Xiya, ua gu nne ga hche hyu y t'nni gu, n'na'i , n'na ra Moiss, n'na ra Elas? bi 'ymbi . 5 Tobe yadra Bdu 'm mi go'mra gui p' ha 'bi. Xgue di yoxni ra gui . Bi 'y p'ya ngue nup' ja ra gui ja b nyap' Oja, bi 'yna: Nu na 'bcua ya, guehna ma Ts'nt' dadi madi . Co nu na ya i ja gamph. Nuya y hya da manna ya, dami 'yt'ammih bi 'ymbi . 6 Mi 'yhy xdi na ra hya b man'Oja maya, bi m'mmfo hi p'ya, p mathoguitho bi nsu. 7 Nup' ha 'boni , bi guatra Jess. Bi dots'i n'na ngu n'na, bi 'ymbi : Dami nangi , 'yo gu nsuui bi 'ymbi . 8 Mi hyt y xdi p'ya, ya hi njon gui 'bp'' yoho y n'yoh xi nu. Ya 'bs p' ra Jess. 9 Ya b 'yo ngue n gap' ja ra nguani p'ya. Ra Jess bi 'ymby xdi: 'Yo to gui xifi te g nuui ya, asta gue'm bi hnu ra N'yoh b 'y mahts'i ngue di bnnate.

'ymby xdi ra Jess: Nu to nne da dnngui , hi ngui s ngue da zns te da n'yo. Hi nha di gohr mmi, madague'a da thop' ja ra pont'i . 25 Nu ra ja'i da 'uegue ngue su da tho, guehna ra ja'i di m'mhr te na. P nu ra ja'i hi ngui cohr mmi'a ga 'yc'i gui , mada tho conn ngueque, guehna ra ja'i di nyann te na. 26 Porque hi nte da dahra ja'i , madague'a da 'yt'e ngue r mmti g ra xi mhi 'n di m'mhr te. Ni xi nda hangu ra mnyu da gutra ja'i , hi nda z da yann te. 27 A nu'm b h mahn'a ra N'yoh b 'y mahts'i , d hatra ts'di Oja, da n'youi y anx. Di uny nzbi n'na ngu n'na y ja'i , da gut'i te xa 'yt'e, xanho ogue xants'o. 28 Majuani d xi'ah ngue nuya 'da 'bcua ya, hi nda du, asta gue'm da nu ngue da hya ra ts'di ra N'yoh b 'y mahts'i di manda ua.

Ra Jess bi xihy xdi ngue hi njam'm da gohy mmi'a ga 'yc'i .

24Bi

17

Bi mp'a te gui nqui ra Jess.

Mi tho'a n'nato ma pa, nu na ra Jess bi zixra

y xdi ra Jess bi 'ynna n'na ra hya, bi 'ymbi :

10Nuya

Ra Jess bi ma ngue ra Elas ya b h, bi xihy ja'i ngue di ns porque ya b p' ra Cristo.

37 Hanja na ra hya mmany xnnbate ngue ra ley, ngue ra Elas mbi ngue jatho da 'bt'o hante ngue da hra Cristo? 11 Mi dahra Jess bi 'ymbi : Majuani ngue ra Elas mi jatho ngue r mditho da h da xihy ja'i ngue di ns. 12 P dami pahm ya ngue nu na t'mbi ra Elas, ya b h. P hi mbi n'yo y mmi y ja'i te'o na. Janangue nu hangu ra n' bi ne da japi, g bi nja. Xquet'a di njarbtho ra N'yoh b 'y mahts'i ya, di ny ja'i . 13 Nu' y xdi p'ya bi n'yo y mmi'a ra hya mmanna Jess ngue nu na ra Xuua bi 'ytra nxixya, guehna bi t'mbi ngue ra Elas.

Ra Mateo17 Hanja ngue hi nxa nz xt theghe ra ts'nt' mi n'youi ra ts'onthi ? 20 Ra Jess bi 'ymby xdi: Hi nxa nztha, porque hi n gadi segura ni mmih ngue da z ra drquhi . Majuani d xi'ah, nu'm ngue di ja zits' ni nt'c'i h, madague'a tengutho ga nnoho n'na zi hmud ra mostasa, ya da z gui 'ymph ra nyu ni ja n: Dami 'uecua gu ja gr nyu ni , i ma man'na nguadi, gui 'ymph, ra nyu ni p'ya da 'uegue. Hi nte gui hymph 'm di ja'ah zits' ra nt'c'i . 21 A nu na tengu ra ts'onthi mi n'youi ra ts'nt', para ngue da z da hyp' ra ja'i n'youi, mahyoni tho ngue da mat'Oja ra ja'i 'n da 'ytr mmi.

'bhy ja'i ra Jess, bi guat'a n'na ra n'yoh bi ndantyhmu p' 'bi, bi 'ymbi : 15 Ague gr hmu, nu ma ts'nt' d si n'youi ra n' ngue ra ataque, janjuani ngue di ni . Nu'm bi g, ht'a sibi, ja'm hrb ja ra dehe. Dami hugagui ma ts'nt', gui 'ythe ts'. 16 Ya xt xihni xdi ngue xta 'ythe ts', p hi nxa nz xa 'ythe. 17 Ra Jess bi 'ymbi gtho y ja'i 'bp': Asta njam'm da znna pa gui 'yc'i gah? Ua gu na ngue hangu ra pa ga st'ah? B si ua ra ts'nt', ga theg bi 'ymbi . 18 Nu na ra Jess bi xihra ts'onthi n'youi ra ts'nt' ngue bi hyp'. Ra ts'nt' p'ya 'bexpi z ra n' mi hmbi . 19 M'mfa p'ya, bi 'yns n'nanni y xdi ra Jess, bi 'ymbi :

14Mi zp'

Ra Jess bi 'ythe n'na nc'i mi n'youi ra ts'onthi .

'youi p' ja ra hi Galilea y xdi ra Jess, bi 'ymbi : Nu ra N'yoh b 'y mahts'i , di ndpy ja'i ngue da hyo. 23 Nu'm bi hyo p'ya, di bnnate'a r hyu pa. Nu na ra hya bi xihy xdi, mmi bi du y mmi.

22Mnte

Mahmbi manna Jess ngue da tho, p bi ma ngue di bnnate.

y xdi ra Jess, bi zmp' ja ra hni ni Capernaum. Nu' y n'yoh jhra mnyu p' ja ra ni ja p'ya, bi 'ymbra Bdu: Xi ni xnnbateh n'y, ua hi nda gutra mnyu nji p' ra ni ja? bi 'ymbi . 25 Ra Bdu p'ya bi 'ymbra n'yoh jhra mnyu: Ah, da gutra mnyu ra xnnbate.

24N n'youi

Ra Jess bi gutra mnyu nji p' ja ra ni ja.

Ra Mateo17,18 M'mfa p'ya bi ma ra Bdu p' b ja ra ngu 'bhra Jess. Hante ngue di nya ra Bdu, ra Jess bi 'ymbi : Ague Simu, te gu mmanya? Xi y dast'abi 'bcua ja ra xi mhi, ndana gue'a jmbabi ra mnyu i ji, gue' y basi jmbi , ua gue gue' y ja'i n'nan'yo jmbi ? bi 'ymbi . 26 Mi dahra Bdu p'ya, bi 'ymbi : Gue' y ja'i n'nan'yo njmba ra mnyu bi 'ymbi . Mahmbi 'ynna Jess: Janangue nu' y basi Oja hi ngui ja ngue da gutra mnyu'. 27 A nuy, para ngue hi nda zcj y ja'i , ni map' ja ra zabi ya. Dami hyaxra xone t'gui, gu th n'na ra hua. Nu'a r mdi ra hua gu hqui, nup' ja r ne ra hua, gui ti nnbabi ra mnyu di op'. Di z'a p'ya ngue gui jutra mnyu t'c p' ja ra ni ja, co 'n'a ra mnyu t''i gui jut'i .

38 ra ja'i di ja mmansu n'na ra basi tengu na 'bcua ya, ngu na da 'yt'e porque pahra ja'i ngue nu te t'e, gue'a d nnu manho ngue da 'yt'a, tengutho 'm ngue go di jammansu gra ja'i .
Ra Jess di japa nts'di y xdi ngue da zu da 'ytra ts'oqui.
5Nu

18

Nu'a ra ora'a, bi guaty xdi ra Jess, bi 'ymbi : Ague gr Hmu, ndana hant'a ni mmi ngue ma datho da hnu mansu p' ha di manda Oja b 'b mahts'i ? 2 Ra Jess bi zohna n'na ra ts'nt' mi 'bp', bi 'bmb made ha 'bi. 3 Bi y'mby xdi p'ya: Majuani d xi'ah, nu'm hi ngui phni n'yomfni h, gui cohm tengutho ra ts'nt' 'bcua ya, hi ndi c'ah p' di manda Oja b 'b mahts'i . 4 A nuy, nu na ma datho da hnu mansu p' di manda Oja ya, guehna ra ja'i da 'yt'e ngue hi nte di muui, di mmutho tengutho ra ts'nt' 'bcua ngue hi ndi 'yani .

Ra Jess b xnnba y xdi ndana ma datho da hnu mansu.

y basi c'i gui ndap' bi z, tengutho na ra basi 'bcua ya, nu ra ja'i da japi ngue da hygagui p' y basi c'i gui , ra ndate castigo t'mra ja'i da thogui. Hante ngue da 'ytra ts'oqui ra ja'i , man'na xanho ngue da t'nnb ja ra jathe ra ja'i , di ntharpa r 'yga n'na ra njni ngue da g'mi . 7 Xan'tho te ja ua ja ra xi mhi, porque hi ndi 'bdi tema cosa ga 'ytra ts'oqui y ja'i . Porque ngutho siempre tra ts'oqui ra ja'i , p hague ngu ra castigo da tho ra ja'i nu'a di japi ngue tra ts'oqui r mmi c'i ui. 8 Janangue nu'm gu na ngue r ts'oqui ni 'y ogue r ts'oqui ni gua p' g 'ytra ts'oqui, dami hyqui, 'yi yap'tho. Man'na xanho ngue gar do'y ogue gar dogua 'm g crb ha gui m'mhmi Oja, hi nda gue'a ngue di ja yoho ni 'y ogue di ja g yoho ni gua 'n ngutho gui mmap' ja ra sibi para zantho. 9 Nu'm gu na ngue r ts'oqui ni d p' g 'ytra ts'oqui, dami hyahni d, gui 'yi yap'tho. Man'na xanho ngue da n'natho ni d 'm g crb ha gui m'mhmi Oja, hi nda gue'a ngue di ja g yoho ni d 'n ngutho gui mmap' ja ra ni du di danz.

6Nu'

gu mhm ngue hi nte di muui y basi . Nug d xi'ah ngue

10'Yo

Bi hycra hya ra Jess ngue n'na ra d'yo bi 'uegue.

39 nup' mahts'i b 'bhma Pap, nu' y anx zamp' ha 'bi, gue' fxy basi '. 11 Nu ra N'yoh b 'y mahts'i , bi 'yh ngue da yany ja'i xa m'mdi. 12 A nuy, xi'm ngue di 'bi to di si n'na ciento y d'yo, 'n da 'ue'a n'na nd'yo, uangui da zop'' goho 'dte ma'd'ma gto nd'yo p' ja ra dapo di 'yo. Da ma da honn nd'yo x 'uegue. 13 Nu'm b ti mp'ya, man'natho di johya ngue b ti n'a n'na nd'yo x 'uegue, hi nda gue' goho 'dte ma'd'ma gto nd'yo hi ngui 'uegue. 14 Njarbtho ni Paph b 'b mahts'i ya, hi ngui nnepe ngue di mm'm'a n'na mbasi ya y basi 'bcua.

Ra Mateo18 da 'yty ja'i ua ja ra xi mhi, hi nda s da 'yty ja'i . 19 I ja man'na ra hya ga xi'ah ya. Nuua ja ra xi mhi, nu'm bi th y hya yo nc'i ngue 'da'igu da 'yp'a Oja, Oja di u n'a te da t'pi. 20 Porque nup' ha di mpti y ja'i c'i gui , madague'a hndi yonc'i ogue hyu nc'i di mpti, p nup' ha 'bi, ja d 'bc p'. 21 Ra Bdu p'ya bi 'ymbra Jess: Ague gr hmu, xi ma cu ya ga 'b'a ngue hi ngui ho te rque, nja mmi ndi ga pu nnbi ? Gue asta nyoto nni di ? 22 Mi dahra Jess, bi 'ymbi : Nug hi nte d xi'i ngue hndi nyoto nni di ja ngue gu pu nnbi . Sinoque d xi'i nja mmi ndi gu pu nnbi , yoto y hyate ma'dt'a nni di ja ngue gu pu nnbi .

hi ngui ho te t'a ni cu, dami zofo, jca n'nani ngue gui nyasui. Dami xifi ngue hi ngui ho te t'e. Nu'm bi ne bi 'y'a ra hya gu xifi, ya xanho. Ya g nhojpaui ni cu. 16 P nu'm hi mbi ne bi 'yde te gu xifi, dami hyon'i yonc'i ogue hyu nc'i gui sits'i, da 'yde hap gui nyaui ni cu, ngue gu nne gui nhojpaui. 17 A nu'm hi nda ne da 'yde te da xi' gui sits'i, dami d ra gnda p' ja ra ni ja 'm. A nu'm hi nda ne da 'y'a te ra hya da sip' ja ra ni ja p'ya, gui 'y'ni gnda ngue nu na ni cu tengutho 'm hi ngra 'yc'i ogue tengutho 'm dr ngthi. 18 D xi'ah ngue go gy representanteh nguehna Oja b 'b mahts'i . Nu na ra hya gui u nhn ra nt'di da 'yty ja'i , gue'a di nja'a. Nu'a ra hya hi ngui u nhn ra nt'di

15Nu'm

Jatho ngue di pu nnbabi r mmi c'i ui ra ja'i .

jatho gui pu nnbabi ni mmi c'i h, porque nu na Oja b 'b mahts'i , mahyjpi n'na ra dast'abi ngue rpa ra gnda y hmi qui hangu tupi . 24 Mi d'mi bi 'yrpa ra gnda y hmi qui , b ts'innbabi n'na nc'i ngue y mi yonetho r mnyu mi tupi . 25 P nu na ra hmi qui b ts'i, hi n'y ra mnyu di gutr gnda. Ra dast'abi p'ya bi manda ngue da b ra hmi qui , 'n da bpr xisu, 'n da bpy basi , 'n da bpi hangu pts'i ngue di gutr gnda. 26 P ra hmi qui p'ya bi ndantyhmu p' 'bhr hmu. Bi 'ypra mate, bi 'ymbi : Ague gr hmu, dami tgbagui ts' mnte ga ti ng ni mnyu ga jut'a'i , bi 'ymbi . 27 Nu'a ra hmu p'ya bi hucr hmi qui , bi

23Janangue

Ra Jess bi hycra hya ngue n'na ra hmi qui hi n'y r mpu nnbi .

Ra Mateo18,19 pu nnbabi r gnda mi tupi . Bi thgue. 28 P nu na ra hmi qui bi ma mapu nnbi r gnda, hntho bi ma mathgue, bi nthui man'na nc'i ngue mi tupi zits' r mnyu. Bi bnnbya bi dorpa r 'yga. Bi 'ymbi : Gui ju rcagui ma mnyu gu tuqui , uague hi n'na, bi 'ymbi . 29 Nu'a ra n'yoh mi ndupate zits' ra mnyu p'ya, bi ndantyhmu p' 'b'a tupi , bi 'ypra mate, bi 'ymbi : Dami tgbagui ts' mnte ga ti ng ni mnyu, ga jut'a'i , bi 'ymbi . 30 P nu'a ra n'yoh mi thupr mnyu p'ya, hi mbi ne xta nd'ma tupi . Sinoque bi bnt'i , bi zixa fdi asta gue'm di japi da gutr mnyu tupi . 31 Mi nu mi 'da y hmi qui 'a te bi 'yrbya, bi dr'man' y mmi'a te bi japr mmi c'i ui. Bi ma' p'ya b xipr hmu te bi 'yt'e. 32 Nu na ra hmu p'ya, bi manda b ts'ofo mahn'a, bi 'ymbi : Gr ts'oc'i n'y. Conque nu hangu ma mnyu gmi tuqui , g d pu n'na'i ngue g 'ycra mate. 33 Uangui xta nz xqui pu nnbabi ni amigo mi tu'i tengutho d pu n'na'i , bi 'ymbi . 34 Nu'a ra hmu, janjuani ngue mbcu. Bi manda p'ya ngue bi ts'ixa fdi r hmi qui asta gue'm da gutr mnyu tupi . 35 Di ja'ah p' ma Papg b 'b mahts'i ya, hi ndi pu n'nah, ngue'm hi nni mmi gdi pu nnbabi te t'a ni cu h.

40 xandngu y ja'i bi dnni . Nup' bi zni , bi 'ythe y ja'i madi hynni . 3 Bi guat'i'da y fariseo p' 'bhra Jess, porque honnbi ha di zdi ngue hi nda gue'a ra hya da ma. Bi 'ymbi : Ua ja ra nt'di ngue di nxu mmi r xisu n'na ra n'yoh hnt'a bi z ma hya di pi, uague hi n'na? 4 Mi dahra Jess, bi 'ymbi : Ua hi n gadi xhm'a te ra hya nt'ot'i p' ja ra Maca Libro, ngue nu'm mamb nhohra xi mhi, Oja bi hocra n'yoh 'n bi hocra xisu? 5 Oja bi 'yna: Janangue ra n'yoh sop' r pap, sop' r mam ngue 'bhmi r xisu. Nuya yo nc'i ya, di nne n'na ngu n'na, janangue ya hi ngui yo nc'i , sinoque ntho n'na nc'i tho. 6 Janangue nuy, nuya yo nc'i bi pn'na Oja, hi n'y ra nt'di ngue to di xu nnbabi . 7 Y fariseo p'ya bi 'ymbi : P hanja na ra Moiss ngue bi 'ymbi i s da 'ytra scua ra n'yoh ngue di nxu mmi r xisu 'm? 8 Mi dahra Jess, bi 'ymbi : Nuna ra Moiss bi unna nt'di ngue da nangra scua ngue ra nxuni , p ngue mand nnaxi tho y n'yomfni y ja'i , janangue bi njap'. P nup' r mdi, hi nga ngu'a ra hya b snnba Oja da 'yty ja'i . 9 P nug d xi'ah, ngue y n'yoh di nxummi y xisu 'n hi ngra n'yots'om'mi di pi, nu'm hmbi nthatra n'yoh, da m man'na ra xisu, ya ra ts'oqui tra n'yoh. A nu'm bi nthatra xisu bi t'i, ya ra ts'oqui t'ui ra n'yoh bi m. 10 Nu' y xdi p'ya bi 'ymbi : Man'na xanho ngue hi ndi nthatra ja'i 'm bi 'ymbi .

2P

19

Ra Jess mi juadi bi manya y hya ya, nup' Galilea mi 'yo, bi ma man'na nguadi ra dathe Jordn, i mpa p' ja ra hi Judea.

Bi xnnba y ja'i ra Jess ngue hi n'y ra nt'di di nxu mmi y xisu.

41 ra Jess mahmbi 'yna: Nu na ra hya d mma, hi ngui nne da ma ngue da gtho y ja'i di ja ngue di nthati . Sinoque nuya y ja'i , Oja nnepe ngue di nthati , guehya d mmang ya. 12 I 'bhy n'yoh ngue hi ngui s di nthati . Porque 'bhy n'yoh ya i mi 'a ngue hi nda z di m'mhr xisu. Xi mmi 'bhy n'yoh ngue m'moqui. Xi mmi 'bhy n'yoh hi ndi nthati para ngue da zp' da 'yrpe xanho r 'bfi Oja b 'b mahts'i . P nu to na ngue da z di nthati , ya da 'yt'e tengutho ra hya d mma.

Ra Mateo19 ngue di 'da'i ra 'da'yo te Oja, dami 'yt' y hya di manda Oja 'm. 18 Ra n'yoh p'ya bi 'yna: Xi' y hya di manda Oja p'ya, ndana gue'a ya y hya gu mma? Mi dahra Jess, bi 'ymbi : 'Yo gr hyote. 'Yo gr 'yots'om'mi. 'Yo gr b. 'Yo to gu snnba ra fhni . 19 Dami su ni pap, dami su ni mam. Dami mahni mmi c'i ui tengutho gni ne ngue di ma ma madi 'i . 20 Mi dahra n'yoh p'ya, bi 'yna: Nuya y hya gu xicya, ya g xt t'e asta gue'm mar nggui. Xiya, ndana guehna ra hya di 'bdi ngue hi nd tya? bi 'ymbi . 21 P ra Jess bi 'ymbra n'yoh yaui: Nu'm gu nne ngue gtho gui 'yt'a te ni 'yup' gui 'yt'e, ni ma ya, dami p te g gu pts'i. Dami u nna mnyu y hyoya. Nu'm g 'yt'e te d xi'i ya, ya b ja ni mmti mahts'i p'ya. B p' ya, ga mmp' nn mag bi 'ymbi . 22 P mi 'yhra n'yoh na ra hya bi sifi, mambi dudr mmi. Bi matho, porque mar ndmmmmti.

11P

zixy basi y ja'i p' 'bhra Jess, i nnepy ja'i ngue da dospa y ya y basi 'n da xi Oja ngue di japy basi . P nuya y xdi ra Jess bi hjpa y ja'i ba zi y basi . 14 Ra Jess, bi 'ymby xdi: Dami hyhm y basi da thocua d 'bi. Porque tengutho y ja'i ya o r 'y Oja, xquet'a njarb ya y basi ya. 15 Ra Jess bi japy 'y p' ja y ya y basi . M'mfa p'ya, bi map' ja ra xqui mi 'bi.

Bi xi Oja ra Jess ngue di japy basi .

13Bi

ra n'yoh bi guarb 'bhra Jess, bi 'ymbi : Ague gr hoga xnnbate, ndana ra nho xa ja ts'di ga t'e n'namhma ngue Oja di 'dacra 'da'yo te para zantho? bi 'ymbi . 17 Mi dahra Jess, bi 'ymbi : Ua gu padi te gu mmanya, ngue gu ngui xanhog? Porque hns Oja xanho. Nu'm gu nne ya

16N'na

Ra mmmmti hi mbi ne da 'yt'e te bi xihra Jess.

Jess bi 'ymby xdi: Nu y mmmmti, guehya d mma ngue xanhnni tho ha di n'u ni da zo r 'y Oja b 'b mahts'i ya. 24 Ya fadi ngue ra cameyo, hi njam'm da z da thop' ja r xagu n'na ra 'yofani . P d xi'ah ngue man'na xandn hnni tho ngue n'na ra mmmmti di n'u ni da zo r 'y Oja. 25 Nu na ra hya bi manna Jess mi 'yhy xdi, man'natho bi nsu y n'yomfni p'ya. Di n'ymbi :

Bi manna Jess ngue Oja, hi nte hmbi .

23Ra

Ra Mateo19,20 R nzgui ya hi njonni ja'i da z di nyann te ya'm di n'ymbi . 26 Bi hyt y xdi ra Jess, bi 'ymbi : Nu'a ngue y ja'i tho, hi nda z da zns ha di nyany te. P Oja hi nte hmbi , nu te nne da 'yt'e, da z ha di japi.

42 n'na ra n'yoh bi ma mxudi tho ngue da hony mfi da tcy uva. 2 Bi gohmi ra cohi y mfi ngue nu'a n'na pa ra 'bfi, da gut'i co n'na ra mnyu ni hu ngue ra denario. Bi mnhy mfi p' b ja r huahi p'ya. 3 Mi z'i gto xudi p'ya, mahmbi ma ti ra mmhui . Bi di mp' ja ra ti mi 'da y ja'i ngue hi nte pfi. 4 Bi 'ymbya: Ni m ra 'bfi ma huahi g n'y. Ga jut'aui'a te ni 'yup' gu tahmi , bi 'ymbi . Nu' bi si ra 'bfi p'ya, bi ma ra 'bfi. 5 Mi hyu x yadi p'ya, mahmbi ma ti ra mmhui . Bi nthui p' mi 'da y ja'i ngue hi nte pfi. Mahmbi 'ytra 'bfi r huahi . Mi z'i hyu nde, mahmbi ma ti ra mmhui . Bi nthui mi 'da y ja'i ngue hi nte pfi. Mahmbi 'ytra 'bfi r huahi . 6 Mi z'i ct'a nde, mahmbi ma ti ra mmhui . Hmbi nthui mi 'da y ja'i ngue hi nte pfi. Bi 'ymbya: Hanja ngue xc ndethoh ua n'y, hi nxc mphm? bi 'ymbi . 7 Bi 'yn' zo p'ya: Xt ndedhe ua ngue hi njon xa xicje ra 'bfi, bi 'ymbi . Ra mmhui p'ya bi 'ymbi : Ni m ra 'bfi ma huahi g 'm. Ga jut'aui'a te ni 'yup' gu tahmi , bi 'ymbi . 8 Mi dhra nde p'ya, nu na ra mmhui bi xihr hmi qui nu na di mandabi y mfi, bi 'ymbi : Dami zonhy mfi ya, gui juty nzbi. R mdi gui u ny nzbi' y mfi r nzguitho xa nzmp' ja ra 'bfi. A nu' xa mpfi g ra pa, r nzguitho gui u ny nzbi', bi 'ymbi . 9 Mi njuty nzbi ya y hmi qui xi ytra 'bfi ct'a nde. Bi juarpa y pa, bi u nni 'da'a n'na ra mnyu ngue ra denario. 10 Mi tocabi bi t'u ny

ra Bdu bi 'ymbra Jess: Nughe, ya xt sohme p' te g d pshe ngue d tn'nahe. Te 'b'a ja ngue di tocaghe 'm? 28 Mi dahra Jess, bi 'ymbi : Majuani d xi'ah ngue nu'm ra pa dani gom'na'yo gtho y cosa i ja, gue'a ra pa'a ngue ra N'yoh d 'y mahts'i da mi p' ja r nthuts'i , di manda te di nja. A nu'ah p'ya ngue gu tnngah, nup' ha di h'i 'd'ma yoho y nthuts'i , ja gui mmi hm p' ngue gui nts't'abih p' ha di 'b' 'd'mayo 'bi y mbom'mto ra Israel. 29 Nu to g xp nzohy ngu, xp nzohy cu, xp nzohy pap, xp nzohy mam, xp nzohy xisu, xp nzohy basi , xp nzohy hi ngue tnngui , p y ciento nni di tho g ngu'a te da di ni ngue'a te g xp nzogui. Ra pa di 'yp' p'ya, di t'u nna te para zantho. 30 Xangu y ja'i hnu mansu ua, p nu'a ra pa'a, ts'tho da hnu mansu p'. Xangu y ja'i hi ngui hnu mansu ua, p nu'a ra pa'a, ja dani hnu mansu p'.

27Nu na

Bi manna Jess ngue di tocabi ra nho' y ja'i n'youi p' ni ma.

20

Ra Jess bi hyjpa ra hya y nzbi tahy mfi.

Nu na Oja b 'b mahts'i da gutra nzbi. Tengutho

43 nzbi ya y hmi qui xi nde ra 'bfi p'ya. Bi 'yna ngue man'na xangu y nzbi xti t'u nni porque xi mpfi g ra pa. P mi t'u ny nzbi, hnda n'na ra mnyu ngue ra denario bi t'u nni . 11 Mi hyany nzbi p'ya, bi zhra mmhui . 12 Bi 'ymbi : Nuya y n'yoh 'bcua, r nzguitho bi zmp' ja ra 'bfi ya. Conque n'na oratho bi mpfi, hanja ngue 'da'igu g ju rcahe? Nughe p'ya xt sghe ra n' g ra pa ngue xa mpa ra hyadi, bi 'ymbi . 13 Nu'a ra mmhui p'ya bi 'ymbr hmi qui nyaui: Ague n'y, nug hi ngra nts'oc'i d t'ah. Uangui xt nyah ngue nu'a n'na pa ra 'bfi, ga jut'aui co n'na ra mnyu ngue ra denario. 14 Dami hyanni nzbi'a n'na zi pa xca mpfi, ni ma p'ya. Nu na ma mfi r nzguitho xa nytra 'bfi, d nne ga jut'i tengutho d jut'a'i . 15 Ua gadi mandagui ? Ua hi n'y ra nt'di ngue ga sns te d nne ga rpabi ma mnyu? Ua gue gadi syabi ni mmi c'i ui ngue'a ra nho d nne ga rpe? bi 'ynna mmhui . 16 Janangue nuy, nuya y mfi r nzgui xa nytra 'bfi ya, guehya r mdi di t'u ny nzbi ya. A nuya y mfi r mdi xa nytra 'bfi, guehya r nzguitho di t'u ny nzbi ya. Mandngu dy ja'i bi ts'ofo, p ziyohotho y ja'i bi thanhni .

Ra Mateo20 hmu y mmcja cony xnnbate ngue ra ley. Nuya p'ya, guehya da znnbi ngue da du. 19 Di dpy ja'i hi ngy judo. Da denni , di ni , 'n di cuatra pont'i ngue da hyo. P r hyu pa di bnnate.

Jess ni hya ra 'yu ngue ni ma Jerusaln, p bi zica n'nanni ' 'd'ma yoho y xdi, bi 'ymbi : 18 A nuy, ya nn mh Jerusaln. Nu na ra hni ni na, nu ra N'yoh b 'y mahts'i di ndpy

17Ra

Mahmbi manna Jess ngue da tho, p di bnnate.

ra Jacobo 'nhra Xuua, guehya y ts'nt' ra Zebedeo ya, 'dap' 'youi r mam, bi guarb 'bhra Jess. Bi ndantyhmu na ra xisu, bi xifi ngue da 'yrpa ra mate na ra hya nne da xifi. 21 Ra Jess bi 'ymbi : Tema mate gu nne ga t'a'i ? bi 'ymbi . Ra xisu p'ya bi 'ymbra Jess: D nne ngue nup' ha gui mmi ngue gui ndast'abi, gu u nna nt'di ya yoho ma ts'nt' 'bcua, ngue n'na di mi hni n'yi, n'na di mi hni gaha. 22 P mi dahra Jess, bi 'ymby ts'nt': Ague n'y, hi ngui padi te r nsui na ra hya gu hmi . Ua da z gui thohmi 'a ra n' ja ngue ga thoc? Porque nug mathoguitho ja ngue di ng y ja'i bi 'ymbi . Bi 'yny ts'nt' p'ya: Ah, da z ga sg'be ra n'. 23 Mi dahra Jess, bi 'ymbi : Majuani ngue ngu'a, xandngu ra n' ja ngue gui sui, tengutho ra n' ja ngue ga thoc. Mathoguitho di n'aui y ja'i tengutho ja ngue d ng y ja'i . P nuna ra hya gu mmammi , hi ndi tocagui ngue go ga snni to di mi p' ja ma n'yi, ogue to di mi p' ja ma gaha. Ma Pap'a ya xa nznni to di mi n'na ngu n'na ma hyo.

Ra Jess bi sifi ngue ra Jacobo 'nhra Xuua di nja y cargo xt nhts'i .

20Nu na

Ra Mateo20,21 ra hya hya yo nc'i di n'yoh, bi mbcu 'm mi bahya mi 'dt'a y xdi ra Jess. 25 P ra Jess bi pti gtho y xdi, bi 'ymbi : Ya gu pahm ngue y dast'abi xa t'ts'i , co gtho mi 'da y ts't'abi 'bp' ja y hni ni , g di manda y ja'i . Nu te di manda y ts't'abi ngue da 'yty ja'i , gue'a t'a. 26 P nu'ah, 'yo gu nne ngue gu mandathoh y ja'i . Nu ra ja'i nne ngue xt nhts'i r cargo da mfi, guehna ra ja'i jatho ngue di mpfi da mxy mmi c'i ui na. 27 A nu'ah ya, nu'a da ne di m'mt'o ngue gtho y amigo ya, guehna jatho da gohi ngue ni mfih na. 28 Conque ra N'yoh b 'y mahts'i , hi mbi 'yh ngue n'narb da mi di mandatho. Sinoque bi 'yh ngue di mpfi da mxy ja'i . 'N hi nga hndra 'bxte da 'yt'e, asta da du ngue da yani xandngu y ja'i .

44 Te gu nne ngue di nja'aui? 33 Y xd p'ya bi 'ymbi : Ague gr Hmu, d nne ngue di nz ma d'be. 34 Bi hucy xd na ra Jess. Bi dospabi y d, p 'bexpi nz y d. Janangue bi mh ra Jess.

24Nu na

ja ra hni ni Jeric ra Jess, bi ntt'i xandngu y ja'i . 30 Nup' ja ra 'yu i nthogui, mi hup' yoho y xd. Mi bahy xd ngue guehna ra Jess ja ngue da thop' hudi . Bi mhra hmafi p'ya, bi 'ymbi : Ague gr Hmu, r mbom'mto'i ra David, dami huga'be bi 'ymbi . 31 A nu' y ja'i mi 'bp' hu hy xd, di hjpi ngue hi ndi mmafi. P y xd p'ya, na man'na ma'bpi ngue nts'di ga mafi, bi 'ymbi : Ague gr Hmu, r mbom'mto'i ra David, dami huga'be. 32 Ra Jess bi m'mi ngue de hmat'i. Bi zonhy xd p'ya, bi 'ymbi :

29Mi bmp'

Ra Jess bi 'ythe yoho y xd.

Nu'm ya ni ma da zmp' ja ra hni ni Jerusaln, ya 'yop' ja ra nyu ni ja ra mbonza ja y olivos. Ja jarbtho ra hni ni Betfag. Ra Jess bi 'yt'i yoho y xdi. 2 Bi 'ymbi : Ni m n ja ra hni ni b ja n. Nu'm g ct'ui ra hni ni , gui ti mmi p' da nthat'i n'na ra burru, n'youi r basi . B xoqui ngue gu siui ua. 3 Nu'm to di hc'aui ngue gui xocui ra burru, gui xihmi ngue honna Hmu. P dami xihmi ngue hi nda ya'atho di ndpi. 4 Ngu na bi 'yt'e para ngue di nja na te ra hya bi mann pngahya Oja ngue bi 'yna: 5 Dami xihm y ja'i 'bp' ja ra hni ni Sin, gui 'ymph: Nuua gu 'bhm, ya b p' ni ndast'abih da zcua. P hi ngra tu nhni ga 'yo ni dast'abih, b hu xa n'na ra burru ngue r basi n'na ra mbo'ni ngue ra ndu, gui 'ymph. 6 Nuya yoho y xdi ra Jess bi map' bi 'yt'i ngue b si ra burru, b n'youi r basi . 7 Mi zp' 'bhra Jess, y tu hu y ja'i bi gaspa y burru ngue bi npa nts't'i. Bi hyu xra burru ra Jess, bi ma. 8 Xangu y ja'i di tns'y tu hu ngue pp' ja ra 'yu ja ngue da thohra Jess. Mi 'da y ja'i p'ya, bi sajpa

21

Ra Jess bi yrb ja ra hni ni Jerusaln, p spabi y ja'i , xifi ngue y dast'abi.

45 y xi y palma ngue pp' ja ra 'yu. 9 O made p' ni ma y ja'i ra Jess. I 'bt'o 'da, b 'bfa 'da. P y ja'i 'da ga matho ngue di johya, i na: Nu na Oja, di japhna r m'mnhni 'bcua, guehna tate naya. Guehna r mbom'mto ra David. Oja di japi . Magues na Oja b 'b mahts'i . 10 Nu na ra Jess mi yrb ja ra hni ni Jerusaln. G b yns'y ja'i ngue bi nu. Di 'ymby ja'i : Te'o ni n'yoh na n'y? 11 Mi 'da y ja'i p'ya bi 'yna: Nu n ya, guehna ra Jess, r pngahya Oja na, guehna ra mmngu Nazaret ja ra hi Galilea na.

Ra Mateo21 Mi dahra Jess, bi 'ymbi : Ah, d de. P, ua hi n gadi xhm' y hya nt'ot'i p' ja ra Maca Libro, uangui ja nt'ot'i p' te ty basi ya, ngue na: Nu y t'basi , dague' stho, g japi ngue da 'yts'a'i , uangui na. 17 Bi zop' y ja'i p'ya, i map' ja ra hni ni Betania, ja b n'oxp.

ra Jess bi map' ja r ni ja Oja. Nu' y ja'i mi mpp' thi nni ja, da gue' madi nti, g bi 'yt'i. Nuya y ja'i di pspa y mnyu y ja'i yap' ni 'yh, bi 'yennba y mxa. 'N bi 'yennba y nthuts'i ' p y paloma. 13 Bi 'ymby ja'i : Nup' ja ra Maca Libro, nt'ot'i p' ra hya ngue n'Oja: Nu na ma ngu ng, ni hu ngue ra ngu nga mhmat'Oja na. P nu'ah, gu th ngue ja di mpti ua y b. 14 Nup' ja ra ni ja, bi guaty xd 'nhy dogua p' 'bhra Jess ngue bi 'ythe. 15 P y hmu y mmcja cony xnnbate ngue ra ley, mi nu y milagro tra Jess, 'n bi 'yde te mmany basi p' ja ra ni ja, ngue ny basi : Nu na r mbom'mto ra David i tate na, ny basi . Janangue bi mbcu. 16 Bi 'ymbra Jess: Ua hi ngu de te mmany basi ? Dami hjpi.

12Nu na

Ra Jess bi 'yty ja'i mi mpp' ja ra ni ja.

hmb pengui, i ma Jerusaln. Nup' ja ra 'yu p'ya, nu na ra Jess bi z ngue tu manthu hu. 19 Bi hyanda n'na nza ra igo p' ja ra nen'yu. Bi ma b nu 'm ngue di zdi. P hi nte mi zdi, sinoque hntho xi c'amy xi. Ra Jess bi 'ymbra za: Ya hi nni mantho di nzhni ndt' ya gr za bi 'ymbi . 'Bexpi m'manhna za ngue da 'yot'i. 20 Mi nu y xdi ra Jess ngue ya fdi otra za, di 'ytho hanja. Bi 'ynnbya, bi 'ymbi : Hague nja ngue n'na zihmantho ya nne da 'yotra za? bi 'ymbi . 21 Mi dahra Jess, bi 'ymby xdi: Majuani d xi'ah, a nu'm gu c'i h xanho ngue gue'a nnu manho Oja ngue di nja'a te gu xihm, 'n hi ngui yobni ni mmih, hi nga hnt'a te g nu h d jap ra za da z gui 'yth, sinoque da z gui 'ymph ra nyu ni ja n: Dami 'uegue gr nyu ni , i map' ja ra jathe, gui 'ymph. Ra nyu ni p'ya da 'uegue, di map' gui ximhm ngue di ma. 22 Janangue nu'm te gu ph Oja, dami 'yc'i h ngue di 'da'ah Oja te gu ph. Oja p'ya, da 'yt'e ngue di nja'a te gui 'yph.

18Mi hyaxpya,

Ra Jess bi otra za ngue ra igo.

Ra Mateo21
Nu' y n'yoh 'bt'o ngue y judo bi 'ynna Jess ngue to bi unna nt'di te t'e.

46 Tengu p' gd bmhm na ra hya ga mmang ya? N'na ra n'yoh di si yoho y ts'nt'. Da 'ymba n'na' y ts'nt': Ague ts'nt', ni ma ra 'bfi p' ja ma huahi g, da 'ymbi . 29 Nu'a ra ts'nt' t'tra 'bfi, da 'yntho: Nug hi nga mma, da 'ymbr pap. P m'mfa p'ya di phr n'yomfni , da ma ra 'bfi t't'i. 30 Nu'a man'na r ts'nt' p'ya hnda xifi ngue da ma ra 'bfi. Nuna ra ts'nt' p'ya di n'unni ngue da ma ra 'bfi, da 'ymbi : A h pap, ga mmag 'm, da 'ymbi . P hi mma juani ngue da ma. 31 Xiya, ndana guehna ya yoho y ts'nt' ngue bi 'yt'e te di manda r pap? Mi dahy ja'i p'ya, bi 'yna: Gue'a ra ts'nt' r mdi bi ts'ofo, bi 'yt'e te di manda r pap bi 'ymbi . Mahmbi 'ynna Jess: Majuani d xi'ah, ngue y ngthi 'nhy xisu ngue y 'yots'om'mi, man'na m'mt'o da zo r 'y Oja' ngue'ah. 32 Porque ra Xuua bi 'ytra nxixya, b h bi xn'nah ra 'yu njuantho, p hi ng 'yc'i h te bi ma. P nuya y ngthi 'nhy xisu ngue y 'yots'om'mi, bi 'yc'i te bi manna Xuua. P nu'ah, madague'a gui nnuh te ty ja'i di phy n'yomfni ngue hp' ra nts'o ga 'yo, p hi ng ne xqui phni n'yomfni h ngue xqui 'yc'i h te bi manna Xuua.

ja ra ni ja ra Jess, bi xnnba ra hya y ja'i . Mnte xnnbate p'ya, bi guaty hmu y mmcja cony n'yoh 'bt'o ngue y judo, bi 'ymbra Jess: Ague n'y, hanja te gu t'e? To bi 'da'i ra nt'di 'a te gu t'e? 24 Mi dahra Jess, bi 'ymbi : Nug xquet'a ga t'ah n'na ra nt'nni ya. P gue gui xicj hanja'a ra hya ga n'nah, n'namhma ngue xquet'a ga xi'ah to bi 'dac ra nt'di 'a te d t' ua. 25 Xiya, te'o bi unna nt'di ra Xuua ngue bi xixyabi y ja'i ? Ua Oja bi unna nt'di , uague y ja'i tho r nt'di 'a te bi 'yt'e? Y ja'i p'ya, di n'ynni te di dadi . Di n'ymbi : Teni 'b'a ga xihm ya 'm? Nu'm ga xihm ngue Oja bi unna nt'di te bi 'ytra Xuua, da 'ynj p'ya: Xina ra hya bi manna Xuua conn ngueque, hanja ngue hi ng 'yc'i h 'm? da 'ynj p'ya. 26 A nu'm ga xihm ngue y ja'i tho bi unna nt'di te bi 'ytra Xuua, ya nts'udy ja'i . Porque gtho y ja'i c'i ngue r pngahya Oja na ra Xuua. 27 Mi dahy ja'i p'ya, bi 'ymbra Jess: Hi nd pache to bi u nna nt'di 'a te bi 'ytra Xuua. Mi dahra Jess, bi 'ymby ja'i : Ya hi ng xicj na ra hya d n'nah, ni xi nga guec ga xi'ah to di 'dacra nt'di na te d t'e.

23Mi zmp'

28Ra

Ra Jess bi hyjpa ra hya yoho y ts'nt'.

Jess bi 'ymby ja'i yaui:

ha r nja na ra hya ga hyc ya. N'na ra n'yoh bi 'yt'a n'na r nua'uva. Bi ft'e g r hi. Bi hoqui hap da d'my uva 'm bi nja. 'N bi hocra n'nque hap da mi hra mhui . Bi hyoni to da gonhui

33Dami 'yhm

Ra Jess bi hyjpa ra hya n'na ra huahi ngue ra jomhmi .

47 r huahi , n'namhma ngue nu'm bi nja y uva, di t'u nna mmhui 'a te di tocabi. Bi ma yap'tho ra mmhui p'ya. 34 Mi znna pa da thcy uva p'ya, nu na ra mmhui bi mnhy hmi qui ngue da tu y uva di tocabi. 35 P nu' y mfi mambi 'bp' b ja r huahi , bi bnnbabi y hmi qui ra mmhui ngue bi ni . B ho 'da, b pndo 'da. 36 Ra mmhui p'ya man'na xangu y hmi qui hmbi mnnb b ja r huahi . P nu' y mfi ya mambi 'bp' ja r huahi , mahmbi ny mfi bi zmp' 'bi. 37 R nzgui p'ya, nu na ra mmhui ya r ts'nt's bi mnnb b 'bhy mfi conhui r huahi . Bi 'yna: Nuy, ma ga pnhn na ma ts'nt' ya. Nu'm bi nu y mfi p'ya, da nu mansu, porque ma ts'nt' na, bi 'yna. 38 P nu'm mi zmp' 'bhy mfi na r ts'nt' ra mmhui , y mfi di n'ymbi : Nu na ya, guehna ra ts'nt' ja ngue da gohmi ra huahi naya. Ma ga hoh ya, n'namhma ngue ya ma mmtih ra huahi , di n'ymbi . 39 Bi bnnbabi r ts'nt' ra mmhui p'ya, bi gjmaxts'e ra huahi , ja b hop'. 40 Nu na ra Jess, bi 'yny ja'i , bi 'ymbi : Xi'm ya bi nja ya y hya d xi'ah ya, teni 'b'a da 'ytra mmhui 'm bi zmp' 'bhy mfi conhui r huahi ? 41 Bi 'yny ja'i 'm mi dadi : Te 'b'a da jap' 'm? G da hyo' y mfi ngue y dondo, hi ndi huqui . Nu'a r huahi p'ya, n'nan'yo mi 'da y mfi hnda gonhui ra huahi . Nuya y mfi da gonhui r huahi p'ya, nu'm bi znna pa da thcy uva, di dpra mmhui 'a te di tocabi.

Ra Mateo21,22 Jess mahmbi 'ymby ja'i : Gu pahm xanho ra hya mmamp' ja ra Maca Libro ngue na: Nu na ra do hi mbi nu manho y hynni gu, guehna ra do br 'bbo p' br fhra jado na. Ngu na ra hya xa nzn'Oja ngue di nja ya. A nuj p'ya, d mhm ngue mazihotho te t'Oja, nna hya. 43 Janangue nuy, mi ja ngue xqui soh r 'y Oja, p ya hi n'na ya. Nu' y ja'i da zo r 'y Oja ya, gue' y ja'i da 'ytra nho i nne Oja da 'yty ja'i . 44 Nu ra ja'i da zoxma xts'e ra do, da fhra ja'i . A nu'm da dhra do ngue da zoxra ja'i , da xni . 45 Nu' y hmu y mmcja 'nhy fariseo mi 'yhna ra hya bi hycra Jess, bi n'yo y mmi ngue go sihna ra hya na. 46 'Bexque'a bi ne xti bntra Jess ngue xta ngot'i. Nja ngue bi zupi xti mbcu y ja'i , janangue hi mbi bnt'i . Porque gtho y ja'i mbi ngue r pngahya Oja na ra Jess.

42Ra

22

Ra Jess mahmbi hyoni te gui hyjpa y hya xihy ja'i . Bi 'ymbi : 2 Nu na Oja b 'b mahts'i di mbita y ja'i ngue da zo r 'y. ntho n'na ra dast'abi di mbita y ja'i ngue da nu ra ngo 'm bi nthatr ts'nt'. 3 Bi mnhy mfi ngue da si y ja'i nuya xa mbita ngue da nu ra nthati . P nu' y ja'i b ts'i, hi mbi ne b h. 4 Mahmbi mnhmi 'da y mfi p'ya, bi 'ymbi : Ga 'youi, b xihmi y ja'i ya xt mbitag, ngue ya xt ns tengue da ts'i. Ya xt ho ma ndani xi noqui. Ya xt ns xanho. B xihm

Ra Jess bi hyjpa ra hya n'na ra dants'i hm di nja.

Ra Mateo22 ngue da h da nu ra nthati , bi 'ymby mfi. 5 P y ja'i bi ts'i hi mbi ne b h. Nu'a n'na nc'i bi ma dra 'bfi r huahi. Man'na nc'i p'ya, di sigue ngue mptho. 6 Mi 'da y ja'i p'ya bi bnty nzite xi mnhna ndast'abi, bi ni , bi hyo 'da. 7 Ra dast'abi p'ya bi 'ymmi bi mbcu. Bi mnhy soldado ngue da ho' y ja'i bi ho y nzite. B u rpabi y hni ni ya y hyote. 8 Mahmbi 'ymby mfi p'ya: Nug ya xt ns ngue ra nthati di nja, p nu' y ja'i ya xt zofo, hi nni 'yup' ngue xtab thocua'. 9 P nuya ni mh p' ja y 'yu ya. To bi z ma ja'i gui nthh, b xihm ngue da h da nu ra nthati , bi 'ymbi . 10 Nu' y mfi p'ya bi map' b ja y 'yu bi sifi. Nu hangu y ja'i bi nthui, g b si. B si y ts'oc'i , b si y hoja'i . Janangue bi yu hy ja'i p' ja ra ngu. 11 Ra dast'abi p'ya, mi yt'ambo r ngu ngue da nu y ja'i xi ts'ofo. Bi nu p'ya ngue 'bp' n'na nc'i hi ngui he r he tengutho y he y ja'i snni go ngue ra nthati . 12 Bi 'ymbya: Ague n'y, hague xqui ctua ya? 'N hi ngui he ni he tengu he y ja'i nuya snni go ngue nnu ra nthati , bi 'ymbi . P nuna ra n'yoh hi nte ga ndatho. 13 Ra dast'abi p'ya bi 'ymby mfi: Nuna ra n'yoh 'bcua, dami turpaui y gua 'nhy 'y. 'Ymmi p' thi ja ra 'bxui , ja di nzomp', 'n ja di gu xp y ts'i, bi 'ymbi . 14 Porque xangu y ja'i bi ts'ofo, p ziyohotho y ja'i bi thanhni .

48 ra Jess para ngue da zp' di yapa m'mfa. 16 Janangue bi mnhy n'yoh p'ya, bi mh 'da y ja'i ra Herodes ngue b nyaui ra Jess. Bi 'ymbi : Ague gr xnnbate, d pache ngue gr hoga n'yoh, porque g pnmanho ra hya gu mma. Majuani ngue gu xnnbate'a ra hya nne Oja ngue gd n'yoh. Ni xi ngui su'a te mbn'na'i y ja'i . Madague'a ja y cargo 'da y n'yoh gui yaui, p hi ngui su gui xifi ndana ra hya majuani . 17 A nuy, d nne gu xicje ya, ua xanho ngue di njutra mnyu hra dast'abi, uague hi n'na? bi 'ymbi . 18 P ra Jess ya pat ho te mbnnbabi y ja'i nguehna ra nt'nni rpe, i smhyatho. Bi 'ymbya: Hanja ngue gu smhyagah? 19 Dami 'yu rcah ra mnyu nu'a gadi u mhm 'm bi gp'ah ra mnyu ra dast'abi. Bi u nna mnyu p'ya ngue da nu. 20 Mi nu ra mnyu ra Jess, bi 'ymbi : To r hmi na n'youi ra mnyu ja ua? To r thu hu na ra thu hu n'youi ra mnyu? 21 Mi dahy ja'i yaui ra Jess, bi 'ymbi : Guehna ra dast'abi naya bi 'ymbi . Ra Jess bi 'ymby ja'i yaui: Nu'a ja ngue gui 'yth ya, dami u nhn ra mnyu di tocabi ra dast'abi. Da gue Oja p'ya, dami u nhn'a te di tocabi. 22 Nu na ra hya i dahra Jess, mi 'yhy nsiui, di 'ytho, ya hi mbi z ha xti japi te mbnnbi . Bi zop' p'ya.

fariseo p'ya bi nhcahya ha di japi ngue da jjpatho hi te ga ya

15Y

I nnepy nsiui ra Jess ngue da 'ymbi hi ngui ja ts'di di njutra mnyu i nji.

49
Bi manna Jess ngue di bnnate y nima.
31Nu na

Ra Mateo22 te ra hya nt'ot'i p' ja ra Maca Libro, ja di nqui p' ngue di bnnate y nima. Porque nt'ot'i p' ra hya bi man'Oja ngue bi 'yna: Guec dr Ojag ngue ra Abraham. Dr Ojag ngue ra Isaac. Dr Ojag ngue ra Jacob, bi 'yn'Oja. 32 Ja di nqui p'ya ngue nup' 'b Oja, hi ngui tu y te y nima. 33 Mi 'yhy ja'i na ra hya xnnbate ra Jess, y ja'i di 'ytho.

ra pa'a p'ya, bi ma 'da y saduceo, nuya mbi ngue hi ndi bnnate y nima. Bi 'ymbra Jess: 24 Ague gr xnnbate, nup' ja ra ley bi 'yotra Moiss, nt'ot'i p' ra hya ngue na: nu'm bi du n'na ra n'yoh, 'n hi ndi m'mhy basi , nu r xisu ra nima da zogui, nu'a r n'yoh ra nima gue'a di nthatui ra 'danxu'a, n'namhma ngue di m'mhy basi tengutho 'm xti m'mhy basi ra nima. 25 A nuy, nuua d 'bhm ya, xi'm ga mhm ngue di 'b'i yoto ma'yoh ngue dadi ncu. Nu'a ra n'yoh ma da, di nthati . P da 'yhra pa da du, 'n hi ndi m'mhy basi . Janangue nu'a r n'yoh ra nima m'mfa bi m'mi, go di nthatui ra 'danxu'a. 26 P xquet'a da du ra n'yoh 'n hi ndi m'mhy basi . Di siguetho di nthatra xisu 'm bi du ra nd, asta gue'm bi du g yoto ma'yoh. 27 Mi zdi ngue bi m'mhmi g yoto ma'yoh na ra xisu p'ya, xquet'a 'nhs ra xisu da du. 28 A nuy, xi'm ra pa dani bnnate y nima ya, ndana gue'a ya yoto ma'yoh r mmti ra xisu? Porque g bi m'mhmi . 29 Mi dahra Jess, bi 'ymby ja'i yaui: Hi ngu padi ha r nja ra hya gu mmamhm. Porque hi nga guep' g ndi nni mmih'a te ra hya nt'ot'i p' ja ra Maca Libro. 'N hi ngu pahm hangu r ts'di Oja i ja. 30 A nu'm bi bn nate y nima, da gohi tengutho y anx Oja b 'b mahts'i , ya hi ndi nthaty ja'i .

23Nu'a

fariseo ngue ra Jess bi dapra hya y saduceo, bi nhca hya p'ya ngue honi ha di japra hya da xihra Jess. 35 Nu'a n'na' y fariseo xnnbate ra ley, bi ma b smhya ra Jess, bi 'ymbi : 36 Ague gr xnnbate, xi' y hya nt'ot'i p' ja r ley Oja, ndana ra hya xa ma datho di ja ts'di Oja ngue da 'yty ja'i ? 37 Mi dahra Jess, bi 'ymbi : Nu na ra hya gu nngui , guehna ra hya ngue na: Dami ja ndu mmi ngue mathoguitho gui mahm Oja co gtho ni mmih. Hnt'a gu mbmhm'a. 38 Nu na ra hya naya, guehna xa ma datho di ja ts'di Oja ngue da 'yty ja'i naya. 39 Nu na r yoho ra hya di manda Oja p'ya, 'n di ja ts'di Oja ngue da 'yty ja'i , guehna ra hya ngue na: Dami mahni mmi c'i ui, tengutho gni ne ngue di ma mamadi 'i , nna hya. 40 Guehya yoho y hya 'bt'o ya ngue gtho mi 'da y hya di manda Oja. Porque nuya g mi 'da y hya bi 'yotra Moiss co 'nhy pngahya Oja, hntho xnnbabi y ja'i ha

34Mi 'yhy

Nuya y hya di manda Oja, bi manna Jess ndana ra hya ma datho ja ts'di da 'yty ja'i .

Ra Mateo22,23 di ma Oja, co 'nhy mmi c'i ui di madi .

Ra Jess bi xihy ja'i ngue ra Cristo hi ngra ja'i tho.

50 nxnnbate te ga mbnna ley bi 'yotra Moiss. 3 Janangue nuya y hya di manda ngue gui 'yth, dami 'yc'i h. Nu'm te di 'bp'ah ngue gui 'yth, dami 'yth. P 'yogu th tengutho ga 'yo ya y xnnbate ya, porque nuy, nu'a ra hya xnnbate, hi nga gue'a t'a. 4 A nu na ra ley xnnba y ja'i ngue da 'yt'e, hi njongui ht'i da 'yt'e. Porque ntho ra ndate 'bni di duty ja'i , p y ja'i hi ngui ht'i da duts'i . Ni xi nga n'na r saha di nne di mfxte ngue di txra 'bni . 5 Nu te g t'e, ga 'yt'e ngue hntho di 'yxp ha 'bhy ja'i . Porque di ho te t'e, ngue nup' ja y d 'np' ja y guyni , xa cuaty scua ngue nt'ot'i r hya Oja. 'N di ho ngue st'a hi y he. 6 Nup' ha t'a ngo y ja'i , da guep' ja y ni ja, huantho y nthuts'i tate xanho ngue ja hup'. 7 'N di ho ngue nup' ja y ti, di respeta y ja'i ha gui zngua. 'N di ho 'm t'mbi ngue y xnnbate. 8 P nu'ah, 'yo gu nne gui 'yx ngue di hu'ah y ja'i ngue gy xnnbateh. Porque n'natho ni xnnbateh 'bi, gue'a mby ja'i ngue ra Cristo'a. A nu'ah, g gadi ncuthoh. 9 Nuua ja ra hi, 'yo toni ja'i gni huti ngue ni Paph. Porque nu'a ni Paph, hnda n'na i 'bi, p mahts'i b 'bi. 10 'Yo gu nne da 'yt'e ngue y hmu'ah y ja'i . Nu'a da 'yt'e ngue y hmu y ja'i , hndra Cristo'a ra hmu. 11 Nu ra ja'i di mpfi ngue fxr mmi c'i ui, guehna tate na ngue gtho'ah. 12 Porque nu'a nne ngue man'na di hnu mansu, gue'a man'na ts'tho hnu mansu'a. P nu'a t'e ngue hi ngui hnu mansu p' ga mbni , gue'a man'natho hnu mansu'a.

'bhra Jess, tobe 'brptho y fariseo. 42 Ra Jess bi 'ymbi : Xi'a t'mbi ra Cristo, ua gu pahm to r ts'nt''a? Y fariseo p'ya bi 'yna: Nu'a ra Cristo, gue'a r mbom'mto ra David bi 'ymbi . 43 Mi dahra Jess, bi 'ymbi : P hanja na ra hya bi bnnbabi ra Espritu Santo ra David 'm? Porque ra David, bi ma ngue r Hmu'a ra Cristo. Ra David bi 'yna: 44 Nu na Oja, nu'm mi zojbag ui ma Hmu, ngu na ra hya bi xifi, bi 'ymbi : Dami mi cua ja ma n'yig ya, asta gue'm ga t'e ngue gu manda gtho' ni nsiui, bi 'ymbi . 45 Ja di nqui p'ya ngue ra David, nu'm nnnna Cristo, ni huti ngue r Hmu. Janangue ra Cristo di nqui ngue hi ngra ja'i tho, madague'a ngue r mbom'mto ra David. 46 Ni xi nga n'na nc'i xta mbadi te xti dahya y hya bi manna Jess. Bi m'a ra pa'a p'ya ngue nuya y nsiui ra Jess bi zu ngue ni mantho xta 'yrpabi y nt'nni .

41Nup'

'ymbi : 2 Nu' y xnnbate ngue ra ley 'nhy fariseo, guehya mby ja'i ngue bi t'u ny 'bfi ngue di

23

Ra Jess bi xihy ja'i ngue hi nda 'yt'e tengutho ty xnnbate ngue ra ley 'nhy fariseo.

Ra Jess bi zofo gtho y ja'i co 'nhy xdi, bi

51
Ra Jess bi ma te ty xnnbate ngue ra ley, da guehy fariseo.

Ra Mateo23 ja ts'ditho da 'yt'a te ra hya bi ma. 17 P ngue ma'bdi ni mmih, hi ngu ti mhm teni bnna hya gu mmamhm. Ua gu mhm ngue mi ts' tate ra oro ngue ra ni ja, nu na t'e ngue xandxqui ra oro? 18 Xquet'a nuya y ja'i xa ntestigo ra altar ngue tema hya di yatra ja'i da 'yt'e, gu xnnbah ra ja'i ngue hi ngui ja ts'di da 'ytra ja'i 'a ra hya bi ma. P nu'm ngue bi 'yxa ntestigo ra ja'i 'a ra 'bt'e xa jxp ja ra altar, gu xihm ra ja'i ngue ja ts'ditho da 'ytra ja'i na ra hya bi ma. 19 P ngue ma'bdi ni mmih, hi ngu ti mhm teni bnna hya gu mmamhm. Ua gu mhm ngue mi ts' tate ja r ts'di ra 'bt'e ngue ra altar, ngue'a ga ndxqui ra 'bt'e? 20 P nu ra ja'i ngue xa ntestigo ra altar hi nga hndra altar xa ntestigo, sinoque xa ntestigo'a te g ja p' ja ra altar. 21 A nu ra ja'i ngue xa ntestigo ra ni ja, hi nga hndra ni ja xa ntestigo, sinoque gue'a Oja 'bp' ja ra ni ja xa ntestigo ra ja'i . 22 Xi mmangu ra ja'i xa ntestigo mahts'i , gue'a r nthuts'i Oja spabi ntestigo. Da gues Oja p'ya, porque go b hup' b ja r nthuts'i mahts'i 'a. 23 Ague gy xnnbateh ngue ra ley cony fariseo, hague ngu ra n' gui thohm, ngue hi mma juani gy hoja'i h. Nu'a ra diezmo gadi u nhn Oja, gadi u nni te g gu ti mhm asta ra xac'andehe gadi u nhn ra diezmo Oja. Da guehra ans, da guehra comino gadi u nhn ra diezmo Oja. Ya xanho ngue ngu na gu thu, p nup' ja ra ley, i mmamp' man'na ra hya ngue ja ts'ditho gui 'yth. Porque nt'ot'i

gy xnnbateh ngue ra ley cony fariseo, hague ngu ra n' gui thohm, ngue hi mma juani gy hoja'i h. Go gu coth ra 'yu, hi n gadi japh y ja'i ngue da zo r 'y Oja b 'b mahts'i . Ni xi nga gue'ah gu nne gui soh r 'y Oja. Nu' y ja'i nne ngue da zo r 'y Oja, hi n gadi japh. 14 Ague gy xnnbateh ngue ra ley cony fariseo, hague ngu ra n' gui thohm, ngue hi mma juani gy hoja'i h. Porque gu tu nnbah y ngu y 'danxu. Gu ht'i ngue gu mbi gui xannbah te pts'i. P para ngue gu corpah y d y ja'i , nd ya'atho gui mmat'Ojah. P nuy, mathoguitho ra castigo gui thohm ngue gu njah p'. 15 Ague gy xnnbateh ngue ra ley cony fariseo, hague ngu ra n' gui thohm, ngue hi mma juani gy hoja'i h. Ndap' bi z gui 'yoh ua ja ra hi, gui 'daxh y jathe ngue gui homhm y ja'i da dnna hya gu xnnbateh. Nu'm ya g 'bth n'na ra ja'i ngue da dnna hya gu xnnbateh, nu na ra ja'i gui 'bth, da gohi ngue ndoble ra castigo da thop' ja ra ni du ngue'ah. 16 Nu to g gu xnnbateh ra hya 'n hi ngu pahm teni bnna hya gu mmamhm, hague ngu ra n' gui thohm. Porque nuya y ja'i di yat'a n'na ra hya ngue da 'yt'e, 'n bi 'yxa ntestigo ra ni ja, gu xnnbateh y ja'i ngue hi ngui ja ts'di di nja'a ra hya bi manna ja'i . P nu ra ja'i xa ntestigo ra oro ja mbo ra ni ja, gu xihm ra ja'i ngue

13Ague

Ra Mateo23 ra hya ngue mahyoni tho gui n'yo manhoh, 'n di nja ni nhucateh, 'n majuani ngue g da gue'a te gdi n'yoh. Guehna ra hya ja ts'ditho ngue gui 'yth naya, da guehra diezmo dami siguetho gu u nhn Oja. 24 Nuya te gma hya gu xnnbateh, 'n hi ngu pahm te ni bni . Go gui rpah masu ya y hya zits'tho ja ts'di, p nuya y hya ma datho ja ts'di ngue gui 'yth, hi nga gu rpah masu xanho ya. 25 Ague gy xnnbateh ngue ra ley cony fariseo, hague ngu ra n' gui thohm, ngue hi mma juani gy hoja'i h. Porque maxts'etho di nqui ngue gy hoja'i h, p mbo ni mmih, gy bh ngue hnt'a te ps'y ja'i so ni mmi gui hyannbah. 26 Ague gy fariseoh, hi ngui ti nni mmi teni bn'a gu th. 'Be da bo mbo ni mmih, n'namhma ngue 'nhma xts'e ni do'yoh di nqui ngue xtanho. 27 Ague gy xnnbateh ngue ra ley cony fariseo, hague ngu ra n' gui thohm, ngue hi mma juani gy hoja'i h. Porque nu'ah, tengutho y panten, ngue mazihotho gui nqui maxts'e ngue mat'axqui, p mbo y panten mand nts'otho ngue yup' y do'yo y nima. 28 Gu njath p'ya, maxts'etho di nqui ngue xanho te gni 'yoh, p mbo ni mmih, madits' ha dadi nqui p''a tengue majuani , hndra nts'o i ja mbo ni mmih. 29 Ague gy xnnbateh ngue ra ley cony fariseo, hague ngu ra n' gui thohm, ngue hi mma juani gy hoja'i h. Nuya y pngahya Oja xa tho manjam'm, go gadi hojpah y panten. Nuya y nima xa 'ytra

52 nho, asta xc japh y dni y do 'bp' ha o y nima. 30 Gu mhm p'ya: Nu'm xcab m'mhm' y pa b m'mhma mboxitah, hi nxca fx ngue xca hoh y pngahya Oja, gu mhm. 31 P nu'm ngue ngu na ra hya gu mmamhm, ya gu pahm xanho ngue y basi 'ah y hyote nuya bi hyopy pngahya Oja. 32 Te gu tmhm ya? Dami 'yth nts'di tengutho xa 'yt'a m'mt'o ni mboxitah. 33 Gu 'bhm tengut ho y c'ya ngue n'youi ra ndate. Ha di z gui mpomhm ra castigo p' ja ra ni du? 34 A nuy, ga pnhn y pngahya p' ha gu 'bhm, ga pnhn p' y bamhya, ga pnhn p' y xnnbate. Nu 'da' p'ya gui hyoh, gui cuath ra pont'i . Mi 'da p'ya, gui mhm p' ja y ni ja. Mi 'da p'ya gu cu hm, nu'm bi 'dagui ngue di ma mi 'da y hni ni , gu mma gu homhm. 35 Janangue nup' ha gu 'bhm, g ja da ma ma pn'nah p' ra castigo i ja ngue di nja ngue y hoja'i xa tho. Da fp' b tu ra hoja'i Abel asta guep' i ntu r ts'nt' ra Berequas, nu na ra Zacara bi hyo ni mboxitah p' ha gui nhyacui ra ni ja ra altar. 36 Majuani d xi'ah ya, ngue nu na ra castigo ja ngue di nja, ngu na da thogui gtho y ja'i 'bhya.

gy mmngu h Jerusaln, gue'e gui hoph y pngahya Oja, da gue' y mamhya Oja bi 'bn'nah gui pndothoh. Xangu y nni di d ne ngue ga pn'nah tengutho ra

37Ague

Ra Jess bi dr'man' r mmi 'm mi hyandra hni ni Jerusaln.

53 ni 'm di pty basi ngue di huits'i cony zahua, dadi ja'ah p'. P hi ng neh. 38 A nuy, da hyc'ah p' Oja ya. 39 D xi'ah ngue ya hi nni mantho gui nnuj asta gue'm da 'yhra pa gui 'ymhm: Di japr m'mnhni Oja b pnhua, gui 'ymhm.

Ra Mateo23,24 tu nhni , 'yo s gu su h. Porque jatho ngue ya ngu'a ja ngue di nja. P hi nga gue' y hmya' ngue r nzgui. 7 Da nangy nacin ngue da 'yrpa ra tu nhni mi 'da y nacin. Da nangy dast'abi ngue da 'yrpa ra tu nhni mi 'da y dast'abi. Di nja y thu hu, di nja y guhi . Di 'yan'ahi ndap' bi z. 8 Ja da fp' ra n' ja ngue da tho'a m'mfa y ja'i p'ya.

24

Nu na ra Jess mi bmma xts'e ra ni ja, ya ja ngue da ma. Bi guaty xdi ngue uti te ja ra ni ja. 2 Ra Jess bi 'ymbi : Ya gu nnu h te ja ra ni ja ya. P ga xi'ah'a te majuani . Nu na ra ni ja naya, b p' ra pa da xoty ja'i na. Xgue di nxdi, hi n hap nmi nqui ra ni ja.
Bi manna Jess te di nja hante r nzgui y pa.

Bi manna Jess ngue b p' ra pa da xotra ni ja.

ni hyandra ni ja, ja ni gop' ra nyu ni b ja ra mbonza ja y olivos. Ja i mp' y xdi ra Jess. Bi mi p' bi zni . Bi guaty xdi p'ya ngue yasui, bi 'ymbi : D nne gui xicje njam'm di nja ya y hya gu mma, ngue da xotra ni ja y ja'i . 'N dami xicje tema hmya di nja'm gu h, da gue'm bi gua'a nxi mhi, te 'b'a ma hmya di nja. 4 Mi dahra Jess, bi 'ymby xdi: Dami mfhm xandnho, 'yo gu nne ngue to da hy'ah. 5 Porque xangu y ja'i di n'yo ngue da 'ymby ja'i : Go guec dr Cristog ya, da 'ymbi . Gue'a di hyt'i xangu y ja'i 'a p'ya. 6 Nu'm g 'yhm ngue ya ja y datu nhni , ogue gui 'yhm ngue ya ja ngue di nja y

3Nup'

ma mad'i ngue da ma ma'ni 'ah, 'n da tho'ah. Ndap' bi z da z'ah y ja'i ngue gu c'i gah. 10 Xangu y ja'i da hyp' y nt'c'i . Asta di ds y mmi 'yc'i ui da zi. 11 Xangu y fhni pngahya di m'mi, da 'yna ngue Oja di bnnbabi ra hya da ma. Gue'a di hyt'i xangu y ja'i 'a. 12 Nu'm ya bi zhra nts'o, xangu y ja'i da 'ysp'a gui mahy mmi 'yc'i ui. 13 P nu ra ja'i hi nda hygagui , xi nda hangu ra n' da thogui, g da zti, guehna ra ja'i di nyann te na. 14 Hante ngue da zgui te ja ngue g di nja, da ma ma'yoni na ra hoga 'da'yo hya g r ngni mxi mhi n'namhma ngue gtho y ja'i da badi ha di njap' di nzo r 'y Oja. 15 Xquet'a gui nnu h ngue di nja ya y hya bi manna pngahya Daniel, ngue nup' ja ra xqui madxquibi, ja di ts'omp' y ja'i . (A nuy, nu ra ja'i di xdi, di n'yo r mmi 'm bi nu ngue di nja ya y hya ja ua.) 16 Nu'm g nu h ngue ya bi nja'a p'ya, nu y ja'i di 'bp' ja ra hi Judea, da 'dagui, di map' ja y xanth. 17 Nu ra ja'i di thma

9Da

Bi xihy xdi ra Jess ngue da z ra n', da ts'i.

Ra Mateo24 xts'e r ngu, 'yo di na ngue di ma mbo r ngu ngue te da ha, sinoque da 'dagui. 18 Nu ra ja'i di 'yo ra 'bfi, hi ndi ma r ngu ngue da ca r tu hu, sinoque da 'dagui n'nahmantho. 19 P hucate y xisu di hady basi 'a ra pa'a, ogue di sdy basi . 20 Dami 'yph Oja ngue nuya y hya ja ua, hi nda gue'm ra pa ngue xta ns di nja, ni xi nga gue'm ra pa ngue ra ts'ya di nja. 21 Porque xandn'tho te da thohy ja'i 'a ra pa'a. Nu te di nja, hi njam'm xa njap' asta gue'm mamb f'a nxi mhi. 'N ya hi nni mantho da hnu ngue mahndi njap'. 22 Nu na Oja, ya xa nznni ngue hi nga ya'atho y pa di nja na ra ndate na. A nu'm ngue ya'atho di nja, ya hi njonda bongui . P da 'yt'e ngue da thotho, porque Oja di mahya y ja'i ya xa huanhni .

54 Nup' b ja n'na ra cuarto ma'yagui , ja b 'bp', da 'yn'ah, 'yo s gu c'i h. 27 Porque nu'm bi znna pa da hra N'yoh di 'y mahts'i , gtho y ja'i da nu. Tengutho ra hui 'm b yot'i, g handy ja'i ndap' bi z. 28 Nup' ha di 'bhy ja'i ni 'yup' da thaspa ra gnda, ja di njap' ra castigo.

y pa', 'yo s gu c'i h ya y ja'i da 'yn'ah: Nuua, ja b 'bcua ra Cristo, ogue da 'yn'ah: Ni nguehn ja b 'bhn, da 'yn'ah. 24 Porque xangu y ndbthani di n'yo ngue da 'ymby ja'i : Go guec dr Cristog ya, ogue da 'ymbi : Go guec r pngahyag Oja ya, da 'yna. 'N da z da 'yty milagro. Nuya y milagro da 'yt'e, guehya da ne ngue di hyty ja'i nuya y thanhni Oja ya. 25 P nuy, dadi 'bt'o'ah ya y hya ja ngue di nja m'mfa. 26 Nu'm toni ja'i da 'yn'ah: Nu n b ja ra dapo, ja b 'bhn ra Cristo, da 'yn'ah, 'yo s gui ph p' ha da si'ah. Ogue da 'yn'ah:

23Nu'

Ra Jess bi ma ngue di n'yo xangu y ja'i da ne ngue da hytya y ja'i ya c'i .

bi tho' y ndate di nja, di m'mxui ra hyadi 'nhra zana. Da thy s b ja mahts'i . Nu te g b ja maya, g di pdi ha thogui. 30 Nu n maya, di nja ra hmya ngue ra N'yoh di 'y mahts'i . Ndap' bi z dara zony ja'i 'm bi thandra N'yoh di 'y mahts'i , da n'youi ra gui . Da nu y ja'i ngue magues, porque mathoguitho ja r ts'di. 31 Ngu di nya ra corneta, nu' y anx da n'youi, da mnhni g r ngni nxi mhi, ngue di prpabi y ja'i nuya xa huanhni .

29Nu'm

Bi manna Jess ngue mahnda cua ja ra xi mhi.

na ra hya ga hyc ya, ngue gd hyjpabi ra hya n'na nza ra igo. Nu'm ya bi c'amy 'yza ngue bi 'dogui, gui pahm p'ya ngue ya ni ma di pat'i xanho hi. 33 Ngu na ra hya ja ngue di nja ya. Nu'm g nu h ngue bi nja ya y hya d xi'ah ya, dami pahm ngue ya xma nguerptho ga ma h. 34 Nuya y hmya d xi'ah ya, dami pahm ngue guehya di nja ya hante ngue da du y ja'i 'bhy pa ja p'ya. 35 Nu te b ja maya, 'ncua ja ra hi hi ngui zai . P nu na ra hya d mmang, ja para zantho na.

Bi nhyjpabi ra hya n'na nza ra igo.

32Dami pahm

55
Hi ngui fadi tema pa da p' ra N'yoh di 'y mahts'i .

Ra Mateo24,25 sifi da 'yt'e, gue'a da 'yt'a. Guehna tengutho n'na ra hmi qui ngue da ma mafti te'o 'bp' ja r ngu r hmu. Nu'm bi znna ora di nsi hm y ja'i mafti, da 'ui ni . 46 Ra mmnthi di nthui ra hmi qui nu na da 'yt'e te di 'bpr hmu. Nu'm bi zhr hmu da di ni ngue dadi mpfi. 47 Majuani d xi'ah ngue nu te g psr hmu, g di ftr hmi qui . 48 P nu na ra hmi qui ngue ra ts'oc'i , da 'ymp' ja r mmi ngue hi m'be da zhr hmu. 49 Da mdi da mty mmi mhmi qui ui. Da ma ra hmi nhni p'ya. 50 Nu'a r hmu ra hmi qui p'ya, nu'a ra pa ra ora ngue hi ngui t'mr hmu, da gue'a ra ora da z'a. 51 Nu'a r hmu p'ya, mat hoguitho da mi, pts'i ngue da xni . Di 'ymp' ni gohy ja'i hi mma juani y hoja'i . Ja di nzomp' p'ya, 'n ja di gu xp y ts'i.

pas Oja tema pa di nja ya y hya d xi'ah. Ni xi ngy anx di padi , ni xi nga gueque d padi tema pa di nja, madague'a ngue r Ts'nt'gui Oja. 37 Tengutho b nja'm y pa mamb m'mhra No, xquet'a ngu'a di nja'a ra pa da hra N'yoh di 'y mahts'i ya. 38 Porque nu'a ra pa'a, mi si hm y ja'i , madi nthati 'da, ja t'py t'i xu 'da. P hi mbi u nna gnda y ja'i te ja ngue di nja, asta ja gue'm ra pa mi yrb ja ra barco ra No. 39 Ja bi bahy ja'i te ja ngue di nja'm ya jap' ra ndate 'ye bi juadi gtho y ja'i . Mahndi njarbtho y ja'i 'm b hra N'yoh di 'y mahts'i ya. 40 Nu'a ra pa'a, yoho y n'yoh 'dap' dadi mpfi. N'na nc'i da ts'its'i, n'na nc'i da gohi. 41 Yoho y xisu 'dap' di ncni . N'na nc'i da ts'its'i, n'na nc'i da gohi. 42 Janangue dami nd'mateh, porque hi ngu padi tema pa, tema ora da p' ni Hmu h. 43 Dami pahm na ra hya ja ua, ngue n'na ra mmnni gu, nu'm da badi tema ora da zhra b p' ja r ngu'a di nxui , di mfdi xanho, hi ndi n'aha. Porque hi ndi n'u ni da sojpa r ngu ngue da f. 44 Xquet'a dami njath p'ya, dami nd'mateh. Porque nu'a ra ora ngue hi nte di so ni mmih, xi'm gue'a ra ora da zhra N'yoh di 'y mahts'i 'a.

36I

xi'ah te 'b'a da 'ytra ja'i bi di nna mmi hanja ra hya, nu te

Ra Jess bi hyjpa ra hya yoho y hmi qui , n'na ra hmi qui ngue ra 'yde, n'na ra hmi qui ngue hi ngr 'yde.
45Ga

Nuya y ja'i ya o r 'y Oja, gui nhyjpabi 'dt'a y hmute bi du xy nyot'i ga z conna aceite. Guehya nd'mate ngue di hynna novia 'm bi zhr nd b p'. 2 Nuya 'dt'a y hmute p'ya, ct'a' y m'mmmi, xi mmi ct'a' y njammi. 3 A nu' ct'a y hmute ma'bdi y mmi, bi du xy nyot'i, p hi mbi du x hman'na ra aceite da hyom'm bi guahra aceite ga z y nyot'i. 4 A nuya y hmute ngue y njammi bi du xy nyot'i, p bi du x hman'na ra aceite da hyoni . 5 A nu'a ra novio nth'mi p'ya, hi nha ni 'yani . Mi nnetha y hmute p'ya, g bi n'aha. 6 Mi zo made ra xui p'ya, bi t'de ngue b nna hmafi n'na

25

'Dt'a y hmute i hyjpa ra hya ra Jess.

Ra Mateo25 nc'i , bi 'yna: B cua ra novio ya. Ga 'yo ni ma g c'ath, bi 'ymby hmute. 7 Mi nangui gtho y hmute, ya mi ts'tho z y nyot'i, bi ne xta xirpa man'na ra aceite ngue di nz xanho. 8 Nuya ct'a y hmute ma'bdi y mmi bi 'ymbya y hmute ngue y njammi: Dami 'dacjets' ni aceiteui, porque ma nyot'ighe ya nne da hut'i , bi 'ymbi . 9 P nu' y hmute ngue y njammi, ntho 'm mi dadi : Hi nda z'a, porque nu'm ga 'da'ahe ra aceite gu homhm, m'mfa ya hi n'y te di nz ma nyot'ihe. A nuy, man'na xanho ni mh p' b 'b ra aceite, b tnna aceite gu hyomhm, bi 'ymbi . 10 Bi ma ra thn'aceite' y hmute ma'bdi y mmi p'ya. P ra novio ya bi zh. A nuya y hmute ya xi ns, 'da i yth mbo ra ngu ra novio ya. Bi ntra goxthi p'ya. 11 Mi ma n'nt'e ra goxthi p'ya, ja bi z' mi ct'a y hmute xi ma ra thn'aceite, bi 'ymbya: Ague gr hmu, dami xogahe ra goxthi, bi 'ymbi . 12 P ra novio bi 'ymbi : Majuani d xi'ah ngue nug hi nd pa'ah, bi 'ymbi . 13 Dami njath p'ya, ya xqui nsh 'm ra pa da p' ra N'yoh di 'y mahts'i . Porque hi ngui pahm tema pa, tema ora da h.

56 mnyu hangu da z da 'yrpabi r 'bfi. Nu'a n'na ra mfi bi u nni ct'a mahuahi ra mnyu. Man'na ra mfi p'ya, bi u nni yo mahuahi ra mnyu. Man'na ra mfi p'ya, bi u nna n'na mahuahi ra mnyu. Mi dpra mnyu y mfi na ra hmu, bi ma yap'tho p'ya. 16 Nu na ra mfi bi ndpi ct'a mahuahi ra mnyu, bi 'yrpa r 'bfi ra mnyu bi t'u nni . Mi ct'a mahuahi ra mnyu bi daha. 17 Nu na ra mfi bi ndpi yo mahuahi ra mnyu, bi 'yrpa r 'bfi ra mnyu bi t'u nni . Mi yo mahuahi ra mnyu bi daha. 18 P nu na ra mfi bi ndpa n'na mahuahi ra mnyu, bi 'ya'ma n'na ra ots'i. Ja bi grpa p' r mnyu r hmu. 19 Mi ma ya'at ho y pa p'ya, bi zhr hmu y mfi. Bi 'yrpabi ra gnda'a ra mnyu xi dpi. 20 R mdi bi zo'a r mfi xi dpi ct'a mahuahi ra mnyu. G bi dpr hmu'a 'dt'a mahuahi ra mnyu mi ha. Bi 'ymbi : Ague gr hmu, ct'a mahuahi ra mnyu g dqui, p jaua mi ct'a mahuahi ra mnyu d taha, bi 'ymbi . 21 Nu'a ra hmu p'ya bi 'ymbr mfi: Ya xanho gr hoga mfi, hi ng nhytho. G pmmanho co nu'a zits' ra mnyu d ft'a'i . A nuy, man'na xangu ga ft'a'i ya. Nuya hangu ra pa di nja'i mph ya, bi 'ymbi . 22 Bi z'a ra mfi xi ndpi yo mahuahi ra mnyu p'ya. Bi 'ymbr hmu: Ague gr hmu, yo mahuahi ra mnyu g dqui, p jaua mi yo mahuahi ra mnyu d taha, ya goho mahuahi 'a ya, bi 'ymbi . 23 Ra hmu p'ya bi 'ymbr mfi: Ya xanho gr hoga mfi, hi ng nhytho. G pmmanho co nu'a zits' ra mnyu d ft'a'i . A

Oja b 'b mahts'i di manda y ja'i ua, gui nhyjpi tengutho n'na ra n'yoh ja ngue da ma n'na ra hi yap'tho. Bi zonhy mfi ngue di dpr mnyu, da 'yrpabi r 'bfi mnte ra pa da ma. 15 N'na ngu n'na y mfi bi u nna

14Nu na

Bi hycra hya ra Jess ngue ra mnyu bi ma maf ti y mfi.

57 nuy, man'na xangu ga ft'a'i ya. Nuya hangu ra pa di nja'i mph ya, bi 'ymbi . 24 R nzguitho bi z'a ra mfi xi ndpa n'na mahuahi ra mnyu p'ya. Bi 'ymbr hmu: Ague gr hmu, nug d padi ngue gu ya manzaqui. Gu 'a te hi nxca taha. Gu xoc'a te hi nxca pfi. 25 Janangue nug d su'i . D ct' hi ni mnyu. P nuy, jaua na te ni mmti ya, bi 'ymbi . 26 Nu'a ra hmu p'ya bi 'ymbr mfi: Ua go gr ts'omfi n'y, gue gr nd danhyi . Gu ngui ngue d c'a te hi nxt taha. Gu ngui ngue d xoc'a te hi nxt pfi. 27 Uangui xta nz xqui d ma mnyug p' ja ra banco. Nu'm ma sh, uangui xti ndcr nzbi ma mnyu, bi 'ymbi . 28 Nu na ra hmu p'ya bi 'ymby mfi 'bp': Nu na ra mfi 'bcua, dami hyannbaui'a n'na mahuahi ra mnyu ha. Dami u nnui ra mnyu'a ra mfi ha 'dt'a mahuahi ra mnyu. 29 Porque nu'a ra mfi ya xangu ra mnyu ha, gue'a man'natho ma t'u nni 'a. P nu'a ra mfi zits'tho ha, da thannbabi 'a zits' ra mnyu ha. 30 A nu na ra mfi hi ngui nne te da mfi, dami 'ymhm p' thi na. Ja di nzomp' 'n ja di gu xp y ts'i, bi 'ymbi .

Ra Mateo25 y d'yo di go'a n'yi, nu' y chivo di go'a ngaha. 34 Nu'a ra dast'abi da 'ymby ja'i di gop' ja r n'yi: B 'yhm ua d 'bi, di jap'ah ma Pap. Porque ngu'a b snni ngue di nja hante ngue di nhohra xi mhi, ngue nuua ha d manda ja gu m'mhm ua. 35 Porque nug d ntu manthu hu, p g 'dacj ra hm d si. Nu'm ma nthuthe, g 'dacj ra dehe d si. Nu'm ma n'yo n'nanni n'na ra hi, g 'dacj ra ts'ya. 36 Nu'm hi n'y ra u lu ga he, g 'dacj ra u lu d he. Nu'm ma hynni , g ma gi znguagah. Nu'm ma o ra fdi, g ma ga nuj, da 'ymbi . 37 Nuya y ja'i ya bi nhohy ts'oqui, da 'ymbra Hmu: Ague gr Hmu, njam'm d nu'ahe ngue gui tu manthu hu, 'n d 'da'ahe ra hm g si? Njam'm d nu'ahe ngue gu tuthe, 'n d 'da'ahe ra dehe g si? 38 Njam'm d nu'ahe ngue g n'yo n'nanni n'na ra hi, 'n d 'da'ahe ra ts'ya? Njam'm d nu'ahe ngue hi n'y ra u lu gui hye, 'n d 'da'ahe ra ulu g hye? 39 Njam'm d nu'ahe ngue g hynni , ogue g 'yo ra fdi, 'n d ma di zngua'ahe? 40 Nu'a ra dast'abi da 'ymby ja'i : Majuani d xi'ah, ngue nu'a te g g 'yrpah ya ma cug 'bcua, madague'a hi ngui nnu mansu y ja'i , p nu te ra 'bxte g 'yrpah ya, go g fxcah'a, da 'ymbi . 41 Ra dast'abi p'ya da 'ymby ja'i ni gop' ja r gaha: Dami 'uehm ua d 'bi, porque hi ngui nnu manho'ah Oja. A nuy, gu mmh ra castigo ja ra sibi i ja para zantho. Guehna ra sibi bi zn'Oja ngue di ma ra zithu co 'n' y anx

ra N'yoh di 'y mahts'i , 'm b h ngue di ndast'abi, da n'youi y anx. Nup' da mi , ja di njap' ra ts't'abi. 32 Gtho y ja'i 'b'a nxi mhi ja di mpti p' di huti . Di 'ueque n'na ngu n'na y ja'i tengutho ra mnd'yo 'm sicy chivo p' ha 'bhy d'yo. 33 Nu'

31Nu na

Gtho y ja'i 'b'a nxi mhi da thaspa ra gnda.

Ra Mateo25,26 tnni . 42 Porque nug, nu'm ma ntu manthu hu, hi ng 'dacj ra hm xc si. Nu'm ma ntu nthe, hi ng 'dacj ra dehe xc si. 43 D n'yo n'nanni n'na ra hi, p hi ng 'dacj ra ts'ya. Ja'm hi n'y ra ulu ga he, p hi ng 'dacj ra ulu xc he. Bi nja ra ora d hynni , 'n d o ra fdi, p hi ng ma gi znguagah. 44 Mi da' y ja'i ts'o p'ya, bi 'ymbra Hmu: Ague gr Hmu, njam'm d nu'ahe ngue gu tu manthu hu, 'n hi nd 'da'ahe ra hm xqui si? Njam'm d nu'ahe ngue gui tuthe, 'n hi nd 'da'ahe ra dehe xqui si? Njam'm d nu'ahe ngue g n'yo n'nanni n'na ra hi, 'n hi nd 'da'ahe ra ts'ya? Njam'm d nu'ahe ngue hi n'y ra ulu gui hye, 'n hi nd 'da'ahe ra ulu xqui hye? Njam'm d nu'ahe ngue g hynni , ogue g 'yo ra fdi, 'n hi nd ma xcabi zngua'ahe? 45 Ra dast'abi p'ya da 'ymbi : Majuani d xi'ah, ngue nu'm hi n tema 'bxte gui 'yrpah ya y ja'i 'bcua hi ngui nnu mansu y ja'i , go gueque hi ngu nne gui fxcah, da 'ymbi . 46 Nuya y ja'i ya, guehya da ma ra castigo para zantho ya. A nu' y ja'i ya bi nhohy ts'oqui, di t'u nna te para zantho.

58 y hmu y mmcja cony xnnbate ngue ra ley, cony n'yoh 'bt'o ngue y judo, g bi mpti p' ja r ngu ra Caifs, nu na ra 'bt'o mmcja. 4 Ja bi nhca hya p', bi znni ha di japi ngue di bntra Jess da hyo. 5 Nu na ra hya bi znni , di n'ymbi : Hi nga gue'm ra ngo di mbnt'i , n'namhma ngue hi nda nangy ja'i , da yani di n'ymbi .

3Nu'

Ra Jess, mi juadi bi ma gtho ya y hya ya, bi 'ymby xdi: 2 Gu pahm ngue manyo patho di nja ra ngo ngue ra pascua ya. Da gue'm di ja ra ngo da ma ma d ra N'yoh b 'y mahts'i ngue da ma ma cuati ra pont'i .

26

Y nsiui ra Jess ya snni ngue da hyo.

ra Jess, ya 'bp' ja ra hni ni Betania ja r ngu ra Simu nu na xi 'ythe m'mt'o ngue mi 'ya r do'yo. 7 Nu na ra Jess, ya si hm p' ja ra mxa. Nu'a ra ora'a, bi yt'ambo n'na ra xisu ni du n'na ra m'mo aceite ngue ra alabastro. I yup' ra aceite mazihotho ga yni , xandngu r muui. Bi xispabi ra aceite r ya ra Jess. 8 Nu' y xdi ra Jess mi nu te tra xisu, bi mbcu p'ya, bi 'ymbi : Hanja ngue bi ma ma'ni tho na ra aceite na? 9 Xandngu r muui na, xta nz xta 'b ngue xti t'u nna mnyu y hyoya. 10 Mi 'yhra Jess te mmany xdi, bi 'ymbi : Ogu shm na ra xisu 'bcua, porque xanho te rque. 11 A nuya y hyoya gu mmamhm, hangu ra pa gu nnu h ya y hyoya. P nug hi nga nzamhm ua. 12 A nu na ra aceite bi xisca ma ya na ra xisu, ya bi nja'a te mi ja ngue xti nja'm d n'ygui. 13 Majuani d xi'ah ngue nup' ha da hmanna hoga 'da'yo hya g r ngni nxi mhi, xquet'a 'n'a

6Nu na

N'na ra xisu bi xispa ra aceite r ya ra Jess.

59 te bi 'yrcagui na ra xisu, da hma. Gue'a di fn'a.

Ra Judas di cty hya ha di japi ngue di d ra Jess.

Ra Mateo26 Nuy, d xi'ah ngue 'bcua n'na nc'i ngue jgatho hi, ya xa hyoni ha di japi ngue di dgui. 22 Nuya y xdi ra Jess mmi bi du y mmi na ra hya bi xifi. Bi mdi bi 'ynni 'da mi 'da p'ya te'o na i mma, bi 'ymbi : Ague gr Hmu, ua go guec'a gu mmanya? bi 'ymbi . 23 Mi dahra Jess, bi 'yna: Nu na d com'me ma mohi ua d si hm ya, guehna di dg naya. 24 Majuani ngue ra N'yoh b 'y mahts'i , da tho'a te ra n' ja ngue da thogui, tengutho nt'ot'i p' ja ra Maca Libro ngue di nja. P hague ngu ra castigo da thohna ra n'yoh ja ngue di dgui. Nu na ra n'yoh na, man'na xanho ngue'm hi n xtab m'mi. 25 Nu na ra Judas ja ngue di d p'ya, bi 'ymbi : Ague gr xnnbate, ua go guec na ra hya gu mmanya? bi 'ymbi . Mi dahra Jess, bi 'ymthobi: Ah, go gue'e tengutho gu mmanya.

ra Judas Iscariote, guehna n'na nc'i ' 'd'ma yoho y xdi ra Jess, bi ma b nyaui y hmu y mmcja. 15 Bi 'ymbi : Hangu ra mnyu gu nne gui 'dacj n'namhma ga d'ah ra Jess? bi 'ymbi . Nu' y mmcja p'ya, 'dte ma'dt'a y mnyu ngue ra t'axi bi u nni . 16 Janangue nu na ra Judas, bi hyoni ha di japi ngue di dpy mmcja ra Jess.

14Nu na

fhra ngo nguehya y pa ts'i ra thu hm hi ngui n'youi ra xi. Bi guaty xdi ra Jess, bi 'ymbi : Hap gu nne ga hoche ra nzibde gd nsnni goh ngue ra pascua ya? bi 'ymbi . 18 Mi dahra Jess, bi 'ymby xdi: Ni m n b ja ra hni ni ya, gui smmi p' ja r ngu n'na ra n'yoh. Gui 'ynui: Ra xnnbate i na: Ya bi znna ora ya. Nuua ja ni ngu ja ga sghe ua ra ngo ngue ra pascua, comma xdi, n'a mma, gu 'ynui. 19 Nuya y xdi mi yaui ra Jess, bi 'yt'e te bi xifi. Nup' ja ra ngu bi zni , ja bi hojp ra nzibde ngue ra pascua.

Y xdi ra Jess bi hoqui te da zi'a ra nde bi nsnni go ngue ra pascua.

17Ya

nde p'ya, nu na ra Jess, gtho' 'd'ma yoho y xdi, g 'bp' ja ra mxa. 21 Mnte si hm p'ya, bi 'ymby xdi:

20Mi dhra

Bi xihy xdi ra Jess ngue padi ndana r xdi ja ngue di d.

si hm p'ya, bi hyajman'na ra thu hm ra Jess. Mi ja mammadi Oja p'ya, bi xnna thu hm, bi u ny xdi ngue da zi. Bi 'ymbi : Dami sih ra thu hm ja ua ya. Nu n, guehna ma do'yog na. 27 Bi dcra vaso po r ngui ra uva p'ya. Mi ja mammadi Oja, bi u ny xdi ngue da zi 'da'its'. Bi 'ymbi : Dami si gtho'ah naya. 28 Nuna po ra vaso ja ua ya, guehna ma jig na.

26Mnte

Ra Jess bi xihy xdi ngue di nzibde.

Ra Mateo26 Porque guehna ra hmya naya ngue nu'm d tu, di nja r ts'di ra 'da'yo cohi t'ah Oja. Porque nu'a di mfmma ji, xandngu y ja'i di nhohy ts'oqui. 29 A nuy, d xi'ah ngue ya hi nni mantho 'dap' ga sih r ngui ra uva, asta gue'm bi znna pa ngue ma'da'yo hnga sih p' ha di manda ma Pap. 30 Mi juate ra nsi hm p'ya, bi duta n'na ra thu hu ngue spabi Oja. Bi ma p'ya, i map' b ja ra nyu ni ja ra mbonza ja y olivos.

60 Dami mi hmi ua ya, mnte ga thoc mi ts' ni nguehn ngue ga ma mat'Oja bi 'ymbi . 37 Bi thohmi ts' ni nguep' ra Jess, bi m ra Bdu 'n bi m' yoho y ts'nt' ra Zebedeo. Bi mdi bi dr'man' r mmi ra Jess, mathoguitho ngue bi du r mmi. 38 Bi 'ymby n'youi p'ya: Janjuani ngue tu ma mmig, nup' nn s, ya ja ngue 'bexca tu. Dami cohmi ua ya, p 'yogui ahmi . Ma ga ma t'ahah bi 'ymbi . 39 Ra Jess bi thohmi ts' n nguep'. Bi m'mmfo hi p'ya ngue mmat'Oja. Bi 'yna: Ague ma Pap'i, nu'm gu nnu manho, dami yangui ngue'a ra ndate ja ngue ga thoc. P hi nga nu'a go ga snn gue'a di nja'a, sinoque nu te gu snni , gue'a di nja'a bi 'yna. 40 Mi juadi bi mat'Oja p'ya, b 'yp' 'b' hyu y xdi. P bi di ni ngue ya mi aha. Bi 'ymbra Bdu p'ya: Ua xi nga n'na ora di s gu 'y ni t'ahah n'y? 41 Dami mat'Oja, 'yogui ahm. Nu'm hi ng mat'Ojah, nthambni tho hi nda gue'a gui 'yth. I nne ni mmi ngue gui 'yth na ra hya d mmang, p mmi cuen'ni do'yoh. 42 Mahmbi zop' y xdi, bi mengb xpi 'yh ngue b mat'Oja. Bi 'yna: Ague ma Pap'i, nu'm ya hi ngu nnu manho ngue gui nyangui ngue'a ra ndate ja ngue ga thogui, di nja'a te ni ph 'm. 43 Mamb pengbya, mahmbi di ny xdi ngue mi aha, porque mmi ne tha. 44 Mahmbi zop'

Jess bi 'ymby xdi: Gtho'ah ya, gui sogah p''a di nxui . Porque di nja'a te mmamp' ja ra Maca Libro ngue na: Ga t' ngue da du ra mnd'yo. Y d'yo p'ya di n'uni , i na. 32 P nu'm d bnnate, gani mpag Galilea ja gani tp'ah p'. 33 Ra Bdu p'ya bi 'ymbi : Madague'a ngue gtho da zoc'a'i p' ya mi 'da ma n'yoh, p nug hi nga soc'a'i bi 'ymbi . 34 Ra Jess bi 'ymbra Bdu: Majuani d xi'i ngue nu'a di nxui ya, nu'm tobe hi ndi mahra ni , ya xqui cnga nhyu ndi , gu mma ngue hi ngu paqui bi 'ymbi . 35 P ra Bdu p'ya mahn'a na: A, nu'a, hi n'na'a. Madague'a ngue 'dap' ga tuui, p nug hi nga cn'a'i bi 'ymbi . Gtho' mi 'da y xdi p'ya, 'da'igu bi ma.

31Ra

I pahra Jess ngue da zop' m'mfa y xdi.

ra Jess bi mh y xdi, bi zmp' ja ra xqui ni hu ngue Getseman. Nup' bi zni , bi 'ymbi :

36Nu na

Ra Jess bi mat'Oja p' ja ra xqui ni hu ngue Getseman.

61 p'ya, bi ma'a r hyu ndi ngue b mat'Oja. Tengutho xi man'a m'mt'o, ngut'a ra hya xi Oja. 45 Mahmbi 'yp' 'bhy xdi p'ya, bi 'ymbi : Gue mahngu ahmi n'y. A nuy, ya bi znna ora ngue di ndpy ts'oc'i ra N'yoh b 'y mahts'i ya. 46 Dami nangi. Ya b cua na di dgui, ma ga ma c'ath.

Ra Mateo26 ra Maca Libro 'm. Porque nu te d thoc ya, ya nt'ot'i ngue ngu'a di nja. 55 Ra Jess bi 'ymby nzite: Ua gu mhm ngue dr bg, ngue gu ch y juai, 'n gu ch y za ngue gu bnngah? Conque n'na pa ngu n'na pa nmi xnnb ra hya y ja'i p' ja ra ni ja. Uangui xta nz ngue ja xqui bnngah p'. 56 P nu te gu rcah ya, ya bi nja'a te ra hya bi 'yoty pngahya Oja p' ja ra Maca Libro bi 'ymbi . G bi zop' y xdi ra Jess ngue bi 'dagui.

nzohy xdi ra Jess, bi zhna ra Judas r n'youi' 'd'ma yoho y xdi, b n'youi xangu y ja'i , b g y juai, b g y za. Guehya y ja'i xi mnhy hmu y mmcja cony n'yoh 'bt'o p' ja ra ni ja. 48 Nu na ra Judas, ya xi xihy ja'i tema senya da 'yt'e, xi 'ymbi : Nu'a ra n'yoh ga znguag ya, 'n ga srpa r hmi , gue'a gu homhm'a p'ya. Dami bnth, xi 'ymbi . 49 Janangue mi zmp' 'bhra Jess, bi guat'i ngue bi zngua. Bi 'ymbi : Xcade gr xnnbate bi 'ymbi . Bi zrpa r hmi p'ya. 50 Ra Jess bi 'ymbi : Ague amigo, ya da guehra ora jap' di nja'a te gni 'yhya. 'Bexque'a bi bnty ja'i ra Jess. 51 Mi ma ma bnt'i ra Jess, bi gxr juai'a n'na nc'i r xdi. Bi znnbabi r 'yh ra 'bt'o mmcja, bi hyjpabi r gu. 52 Ra Jess bi 'ymbra zte: Dami fos'ni juai. Porque ra ja'i hote conna juai, xquet'a conna juai ja ngue di du. 53 Ua hi ngu padi ngue nu'm ga p ma Pap ngue da mxqui, da pnngagui tho'i 'd'ma yo'bi y anx ngue da mxqui? 54 P nu'm ngu'a ga t'e, ya hi nda z di nja'a te ra hya nt'ot'i p' ja

47Mnte

Ya bi mbntra Jess.

ra Jess bi ts'ixp 'bhra Caifs, nu na ra 'bt'o mmcja. Nup' ja r ngu na ra mmcja na, ja bi mpti p' y xnnbate ngue ra ley, cony n'yoh 'bt'o p' ja ra ni ja. 58 P ra Bdu ni 'bfa ya'atho p' ni ma y ja'i ni zi ra Jess. Mi zmp' ja r ngu ra 'bt'o mmcja, bi yt'ambo ra dathi. 'Dap' bi mi hmi y polica. I t'mi tengu da thohra Jess. 59 Nu' y hmu y mmcja co 'n' y n'yoh 'bt'o ngue y judo, 'dap' bi mpti ngue bi nhca hya, honi ha di japy fhni , da 'ymbi ngue ni 'yup' da du ra Jess. 60 P hi ngui ti ni ha di japra hya, madague'a xangu y ja'i bi many fhni ngue di yapra Jess. M'mfa p'ya, mahmbi guar'mi yonc'i ngue di yapi . 61 Bi 'ymbi : Nu na ra n'yoh 'bcua, bi 'yn'a n'na ndi : Nug da z ga xorpabi r ni ja Oja, 'n nhyu patho gd hojman'na ra ni ja ma'da'yo, bi 'yna.

Nuya y n'yoh 'bt'o ngue y judo bi hyaspabi ra gnda ra Jess.

57Nu na

Ra Mateo26,27 'bt'o mmcja p'ya ngue bi 'ymbra Jess: Te gu mmanna ra hya gui nyap'a'i ya n'y? Ua hi n tema hya gdi thadi ? bi 'ymbi . 63 P ra Jess hi nte ga ndat ho. Ra 'bt'o mmcja p'ya mahmbi 'ymbi : Nu na Oja i 'bi, dami 'yxa ntestigo, dami xicje njuani ya ngue'm majuani gue'e gr Cristo r Ts'nt''i Oja. 64 Mi dahra Jess, bi 'ymbi : Ah, go guec tengutho ra hya gu mmanya. 'N d xi'ah, gui nnu h ra N'yoh b 'y mahts'i dani mmi p' b ja r n'yi Oja nu na jas r ts'di. 'N da 'yhra pa ngue hnda h, di 'y mahts'i da n'youi ra gui . 65 Mi 'yhra mmcja na ra hya bi manna Jess, n'na xt'itho r pahni ngue bi ncu. Bi 'ymby ja'i p'ya: Nu na ra n'yoh 'bcua, thenmahya Oja na. Nuya mfadi ya ngue hi n tema man'na ma testigo d homhm ya. Ya g 'ysh ya ngue thenmahya Oja. 66 Xiya, te gu mmamhm na ra hya bi manya? bi 'ymby ja'i . Y ja'i p'ya bi 'yna: Nu na, ni 'yup' ngue da tho na. 67 Y ja'i p'ya bi zospabi r hmi ra Jess 'n bi mt'i. Mi 'da p'ya bi mmba r hmi . 68 Y ja'i bi 'ymbra Jess: Nu'i gu mma ngue gr Cristo, dami pahya te'o bi mp'a'i ya bi 'ymbi .

62 ja ra ngu bi guarb hu ra Bdu. Bi 'ymbi : 'N'i ni n'youi ra Jess nu na ra mmngu Galilea. 70 Ra Bdu p'ya, nu na ra hya bi ma, g bi 'yhy ja'i mi 'bp' ngue bi 'yna: Hi n'na, hi nd pac tema hya gu nne gui xicya. 71 Ra Bdu p'ya i map' b ja r goxthi ra dathi. Mi nu man'na ra xisu p'ya, mahmbi 'ymby ja'i 'bp': Nu na ra n'yoh 'bcua, xquet'a r n'youi ra Jess nu na ra mmngu Nazaret. 72 Ra Bdu p'ya asta bi 'yxa ntestigo Oja ngue bi 'yna: Hi n'na, hi nd pac na ra n'yoh gu mmanya. 73 Mi tho hman'na ts'quits' p'ya, nu' y ja'i 'bp', bi guatra Bdu, bi 'ymbi : Majuani ngue ni n'youi ra Jess, porque di nqui ngue ni mmngu h'a, xgue nt'detho'a te gni ya bi 'ymbi . 74 Mi dahra Bdu p'ya, mahmbi 'yna: Da jac ra castigo Oja 'm ngue hi mma juani te d xi'ah. P nu na ra n'yoh gu xicj, hi nd pac te'o na. Mi juadi bi manna ra hya na, bi mmahra ni . 75 Ra Bdu p'ya bi zo r mmi na ra hya xi xihra Jess ngue xi 'ymbi : Tobe hi ndi mahra ni , ya xqui cnga nhyu ndi , gu mma ngue hi ngui paqui , xi 'ymbi . Ra Bdu p'ya, asta ra zondu mmi bi bn'athi.

62Bi m'mhra

hup' ja ra dathi ra Bdu. Nu na n'na ra xisu ngue ra gni p'

69Ya

Bi manna Bdu ngue hi ngui padi te'o ra Jess.

27

Bi ts'ixp 'bhra Pilato ra Jess.

Mi ncahi p'ya, bi mpti gtho y hmu y mmcja

63 cony n'yoh 'bt'o p' ja ra ni ja. Bi nhcahya ngue snni ha di japi da hyo ra Jess. 2 Bi dutra Jess ngue bi zixp 'bhra Pilato mar gobierno.

Ra Mateo27 'dte ma'dt'a y mnyu ngue ra t'axi. Guehna ra nzbi xi zny judo ngue da gut'i . 10 Nu na ra mnyu na p'ya, guehna i thnna hi ni hu ngue ra njats'ye na. Ya bi nja tengutho ra hya bi 'bjpagui Oja ngue di nja, bi 'ynna Jeremas.

ra Judas xi d ra Jess, mi badi ngue ya bi nhcahya y ja'i ngue da hyo ra Jess, bi dr'man' r mmi p'ya. Bi map' b 'bhy hmu y mmacja co 'n' y n'yoh di manda p' ja ra ni ja. Bi cospabi ' 'dte ma'dt'a y mnyu ngue ra t'axi xi u nni . 4 Bi 'ymbi : Ra ts'oqui d t' ngue d d'ah na ra n'yoh hi nte ndupate ngue da tho bi 'ymbi . P nu' y mmcja p'ya, bi 'ymbra Judas: Nu'a gu mmanya, ya hi ndi mportaghe'a ya. Ya gui nnus p' te gu t'e. 5 Nu na ra Judas b ny mnyu p' ja ra ni ja. Bi ma p'ya, bi datr 'yga conna nthahi i nzdi ngue bi du. 6 Nup' ja ra ni ja p'ya, nu' y hmu y mmcja bi hyaxra mnyu xi 'ynna Judas, di n'ymbi : Nuy, hi ngui s ngue ga uanspah ra mnyu ngue ra ofrenda naya, porque r nzabi'a to bi d ra ja'i ngue da tho na. 7 Bi nya p'ya, bi znni ngue nu na ra mnyu, da dn'a n'na ra hi ni hu ngue ra njats'ye. Bi ne ngue nu na ra hi da di, ja da 'yp' y ja'i da du, ngue hi ngy mmngu p'. 8 Janangue nu na ra hi naya, gui huty ja'i ngue ra Ji. 9 Ya bi nja na te ra hya xi manna pngahya Jeremas ngue bi 'yna: Bi njo'

3Nu na

Ra Judas bi nhyos.

Jess bi ts'ixp 'bhra gobierno. Ra gobierno p'ya bi 'ymbra Jess: Ua gue'e r dast'abi'i y judo? Mi dahra Jess, bi 'yna: Ah, go guec tengutho ra hya gu mmanya. 12 Nu' y hmu y mmcja p'ya co 'n' y n'yoh 'bt'o p' ja ra ni ja, g di yapra Jess. P ra Jess hi nte ga ndatho te sifi. 13 Ra Pilato bi 'ymbra Jess: Ua hi ngu de te gma hya gui nyap'a'i ya? 14 P ngut ho ra Jess hi ngui thadi . Janangue ra gobierno di 'ytho ngue hi n tema hya ga ndatho.

11Ra

Nu na ra Jess ya 'bp' 'bhra Pilato mar gobierno.

ra Pilato, ja n'na r costumbre ngue di th'a n'na ra ofdi 'm ja ra ngo ngue ra pascua. P y ja'i ' huanhni ndana ra ofdi da ma mathgue. 16 Nu'a ra pa'a p'ya, mi ofdi n'na ra n'yoh ni hu ngue ra Barrabs. 'N gtho y ja'i padi ngue xanhts'i r ts'oqui mi ja na. 17 Nup' bi mpti y ja'i , ra Pilato bi 'ymby ja'i : Ndana gu nneh ngue ga thc ya, ra Barrabs, uague ra Jess nu na gui huty ja'i ngue ra Cristo?

15Nu na

Bi manda ra Pilato ngue da ma macuati ra pont'i ra Jess.

Ra Mateo27 bi xihy ja'i ra Pilato, ngue bi ne xti thohra Jess. Porque padi ngue ra nts'yatho ty mmcja nuya xi dpra Pilato na ra Jess. 19 Ya hup' ja r nhudi ra Pilato ngue da 'ytra ts't'abi. P nu'a r xisu ra Pilato bi mnnbabi ra hya, bi 'ymbi : Nuna ra n'yoh 'yost'abi, ra hoja'i na, 'yo tega di nthi nt'i ngue'a te ga 'yost'abi na. Porque manxui nts'utho te xt 'ui pi ngue da thogui, bi 'ymbi . 20 P y hmu y mmcja cony n'yoh 'bt'o p' ja ra ni ja mmi di hatra ts'di y ja'i ngue da 'ypra Pilato ngue di th ra Barrabs, go da tho ra Jess. 21 Ra gobierno mahmbi 'ymby ja'i : Ndana gue'a ya yonc'i gu nneh ngue da ma mathgue ya? Y ja'i p'ya, bi 'yna: Da ma mathgue ra Barrabs. 22 Ra Pilato mahmbi 'yrpa ra nt'nni y ja'i , bi 'ymbi : Xina ra Jess gui huty ja'i ngue ra Cristo, te gu nneh ga jap na? bi 'ymbi . Y ja'i p'ya, gtho bi 'yna: Da guatra pont'i na gu mmanya. 23 Ra Pilato p'ya bi 'ymby ja'i : P tema nts'o xa 'y'na p'ya? Y ja'i p'ya, man'natho ngue mafi, bi 'yna: Da guatra pont'i na. 24 Ra Pilato p'ya bi badi ngue hi nda z ha di japi di thhra Jess. Porque mathoguitho mahy ja'i ngue ncu. Bi manda b thannba ra dehe p'ya ngue y hmi y d y ja'i p' bi nx'y. Bi 'ymby ja'i : Nu na ra n'yoh 'bcua, hi nte ndupate na. Hi mma ts'oquig p' ngue da tho na. Ya gui nnush p' te gu th.

64 ja'i p'ya bi 'yna: Nughe co 'nhma basi he, go ma ts'oquighe p' da du na ra n'yoh na. 26 Ra Pilato p'ya bi manda ngue bi ma mathgue ra Barrabs. A nu na ra Jess, bi sity soldado ngue da fi, 'n da zits'i ngue di cuatra pont'i .

18Ngu na

25Y

y soldado ra gobierno bi zixra Jess, i map' ja r dathi ra cuarte. Bi ma mapti gtho y soldado p'ya ngue di mts'i. 28 Y soldado p'ya bi mjpabi r he ra Jess, bi heta n'na ra tu hu ngue ra jpoi. 29 Y soldado ya xi me n'na ra corona ngue y 'ui ni , bi gspa r ya ra Jess. Bi grpa n'na ra t'o r 'y ngue r n'yi. 'N bi ndantyhmu p' ha 'bhra Jess tengutho 'm ngue majuani hnu mansu n'na ra dast'abi. I thenmahya p'ya, bi 'ymbi : I tate na r dast'abi y judo ya bi 'ymbi . 30 Bi zots'i. Bi guaspabi ra t'o mi fo r 'y p'ya, di jnnbabi r ya. 31 Mi juadi bi denmahya p'ya, bi gajpabi ra tu hu xi hete. Bi hetr he ya mi he p'ya. Bi zixpya ngue di cuatra pont'i .

27Nu'

Y soldado thenmahya ra Jess.

ja ra 'yu, bi nthui p' n'na ra n'yoh ngue ra mmngu p' ja ra hni ni Cirene, ni hu ngue ra Simu. Nu' y soldado mani zi ra Jess, bi japra Simu ngue bi du xra pont'i nu na da ma macuati ra Jess. 33 Nu na ra Jess, i zixy ja'i p' ja ra xqui ni hu ngue Glgota. Nu na ra hya na i nne da ma ngue

32Nup'

Ya cuatra pont'i ra Jess.

65 ra Njyaxhmu. 34 Nup' bi znna Jess, bi t'u nna vino n'youi ra mirra para ngue di pu mbni bi. Mi z te ja p'ya, hi mbi ne bi zi. 35 Bi cuatra pont'i p'ya, mi juadi bi n'mi . Bi ma ra taha y soldado p'ya ngue to xta ra taha, gue'a da gaca n'na xqui r he ra Jess. Ya bi nja tengutho ra hya bi mann pngahya Oja 'm y pa xathogui ngue bi 'yna: Da ma ra taha y ja'i ngue to di tocabi ma he, bi 'yna. 36 Bi mi hy soldado p'ya ngue htho te di ja ra Jess. 37 Nup' ja r ya ra pont'i cuatra Jess, bi ma macuati n'na ra letrero xi 'yot'i ngue mmamp' te bi ma ma'pi. Nu na ra letrero, i na: Nu na ra n'yoh 'bcua, guehna ra Jess r dast'abi y judo na, nna letrero. 38 'N yoho y b bi ma macuati ra pont'i , n'na i gohr n'yi, n'na i gohr gaha. 39 Asta huaty ya y ja'i thop' ja ra pont'i cuatra Jess ngue thenni . 40 I mbi : A nuya n'y, dami xorpabi r ni ja Oja ya. 'N gu na ngue nhyu patho gdi hojman'na ra ni ja. Dami nyans ya, b cap' ja ra pont'i gu cuatya ngue'm majuani r Ts'nt''i Oja ya. 41 Nu' y hmu y mmcja cony xnnbate ngue ra ley, cony fariseo, cony n'yoh 'bt'o p' ja ra ni ja, g thenmahya ra Jess. Di n'ymbi : 42 Mi mmann ra n'yoh ngue da yany ja'i . P nuy, hi nda z ha di japi di nyans ya. A nu'm majuani ngue r dast'abi y judo ya, da z da cahn ja ra pont'i ya n'namhma ngue ga c'i h te da ma. 43 Mi mma ngue r Ts'nt' Oja, 'n mi mma ngue fx Oja. A nuy, ma ga nnu h

Ra Mateo27 ya ngue'm nne Oja ya, da mx'm di n'ymbi . 44 Nuya y b 'dap' cuath ra pont'i ra Jess 'nhya thenmahya ya.

p'ya, bi m'mxui g ra xi mhi asta hyu nde. 46 Nu'm ni ma da z'i hyu nde p'ya, ra Jess ra ndts'di bi 'yna: El, El, lama sabactani? bi 'yna. I nne da manna ra hya na: Ma Oja'i , ma Oja'i , hanja ngue g hygagui p'? 47 Ja mi 'brptho 'da y ja'i , bi 'yde te bi manna Jess. Y ja'i p'ya di n'ymbi : Nu na ra n'yoh na, i nzohra Elas. 48 'Bexque'a bi ma n'na nc'i mi 'bp', b ha n'na xqui ra esponja xa ntudi , bi pop' ja ra vino xan'ixi. Bi ntra t'o p'ya ngue bi cuarpabi r ne ra Jess ngue da zts'i. 49 P mi 'da y ja'i 'bp' bi 'ymbi : Ma ga nnu h ya ngue'm da hna ra Elas i nzofo ngue da yanya. 50 Ra ndts'di bi 'yn'a n'na r hmafi ra Jess. Bi du p'ya. 51 Nu'a ra ora'a p'ya, nu'a ra u lu mi zp' ja ra goxthi ni ja, bi xt'i, i gai . 'N bi 'yan'ahi, y t'h bi hyegue. 52 Bi xohy panten mi o y nima. Bi bnnate xangu y ja'i mi c'i Oja. 53 Nu'm mi bnnate, bi bmp' ja y panten. P nu'm mi bnnate m'mfa ra Jess, nuya y ja'i xi bnnate bi map' ja ra maca hni ni Jerusaln. Ja bi nup' xangu y ja'i ngue ya 'bi mahn'a p'ya. 54 Nu'a ra capita co 'nhy soldado 'bp' ni hyandra Jess. Mi nu ya

45Mi hyu x yadi

Ya bi du ra Jess.

Ra Mateo27,28 p'ya ngue bi 'yan'ahi 'n bi nu te g bi 'ytra Jess mnte bi du. mmi bi nsu, di n'ymbi : Majuani ngue nu na ra n'yoh na, r ts'nt' Oja na. 55 Xangu y xisu yap'tho mambi 'bi ngue hantho te g bi nja. Nuya y xisu ya, b nxa Galilea ngue b tn'm mani ma Jerusaln ra Jess. 'N guehya y xisu mi fts'i ngue di u nni te mi honi . 56 Nuya y xisu ya, n'youi p' ra Maya nu na ra mmngu Magdala, co 'nhna ra Maya r mam ra Jacobo 'nhra Jos, co 'nhna man'na ra xisu, r mam' yoho y ts'nt' ra Zebedeo.

66 Ague gr ts't'abi, nu'm mi ya na ra fhni n'yoh bi du, mi na ngue nu'm bi gua'a nhyu pa xta ndu, di bnnate p' da nt'gui. 64 Janangue nuy, dami 'yty soldado ngue da fdi ha o ra nima asta gue'm bi tho'a r hyu pa xa t'gui. Ya hi nda zp' da ma y xdi 'm ra xui ngue da hyaxra nima, m'mfa p'ya da hyty ja'i , da 'ymbi ngue ya bi bnnate. Ya man'natho bi thr'mants'oj p'ya ngue m'mt'o. 65 Ra Pilato bi 'ymby mmcja: 'Bp' y soldado gu hm. Ni mh, bi fth ra panten, p dami segurah xandnho. 66 G bi ma p'ya ngue b fdi xanho ra panten. Bi mpyabi r njo'mi ra panten. B sop'' y soldado ngue y mdi p'ya.

ni ma da dhra nde p'ya, bi z'a n'na ra n'yoh ngue ra mmmmti ni hu ngue ra Jos, ra mmngu p' ja ra hni ni Arimatea. Xquet'a 'nhna mar xdi ra Jess. 58 Nu na ra Jos, bi ma b nyaui ra Pilato, b pra nt'di ngue da hyajpa r do'yo ra Jess. Ra Pilato p'ya bi u nna nt'di ngue da thacra Jess. 59 Nu na ra Jos, mi hyajp ja ra pont'i ra Jess, bi 'unnbabi r do'yo co n'na ra sbana ma'da'yo. 60 Ra Jos ya xi 'yamb ja ra t'h n'na ra 'da'yo panten ngue xta 'yo 'm xta ndu, ja bi grb ra Jess. Bi gotra goxthi co n'na ra nd do. Bi ma p'ya. 61 A nu na ra Maya ngue ra mmngu Magdala co 'nhna man'na ra Maya, hu rptho g i ma nt'gui ra nima ya.

57Ya

Ya bi ma nt'gui ra Jess.

ra pa ngue ra ts'ya 'm mi hyats'i. Nu' y hmu y mmcja cony fariseo bi ma b nyaui ra Pilato. 63 Bi 'ymbi :

62Ya

Bi mhy soldado p' o ra Jess.

Nu'a ra pa ngue ra ts'ya ya bi thogui. Mi hyaxa ndomingo r mdi ra pa ngue ra semana. Nu na ra Maya ra mmngu Magdala co 'n'a man'na ra Maya bi ma ngue b nu ra panten. 2 Nu'm ya ni ma da zni , nthambni tho bi 'yan'ahi. Porque n'na r anx Oja bi 'y mahts'i , bi zp' ja ra panten. Bi du ntr do mi co'mra panten. Ja bi hyu xp p'ya. 3 Nu na ra anx di yoxni tengutho ra hui 'm di yot'i. R he p'ya, xandnt'axi. 4 Y soldado ngu i nu ra anx, asta ra huaqui ngue ra ts'u. ntho ya xi du ngue ra ngent'i . 5 Mi snya y xisu, ra anx bi 'ymbi : 'Yo gui suui. Porque d pac ngue gu hommi ra Jess nu na bi

28

Ya bi bnnate ra Jess.

67 cuatra pont'i y ja'i . 6 Dami nuui ua bi 'bgui, ya hi njo'o ua, ya xa bnnate tengutho ra hya bi xi'ah 'm mi 'bi. 7 A nuya ni m n'nahmantho ya, ni xihmi y xdi ngue ya xa bnnate ra Jess 'n dani dp'ah Galilea, ja gni nu h p'. Guehna ja ngue ga xi'ah naya. 8 Nu' y xisu p'ya, n'na zihmantho bi ma. Made di johya, madi i su, p ni tihi ngue dani xipy xdi te xi nja. 9 Nup' ja ra 'yu p'ya, mi dambni ya bi nthui ra Jess ngue di zngua. Nu' y xisu p'ya bi guarb 'bhra Jess ngue bi dospa y gua ha ga ndanne. 10 Ra Jess bi 'ymby xisu: 'Yo gu suui ya. Ni m ya b xihmi ' ma cug ngue jatho da ma Galilea, ja gani nnu h p'.

Ra Mateo28 y ja'i ya. 14 Nu'm da bahra ts't'abi ngue gu mmammi ngue xa nz'ah ra t'aha, a nu'm ngue da z'ah, 'yo te gui mbmhm hi nte da ja, go ga hojphe r mmi. 15 Y soldado p'ya, bi hyanna mnyu bi t'u nni , bi ma tengutho ra hya bi sifi ngue da ma. Nu na ra hya bi many soldado, gue'a ra hya sihy judo'a ya asta guehra pa ja p'ya.

ni hya ra 'yu y xisu, nuya 'da y soldado mi fhra panten, bi map' ja ra hni ni , b xipy hmu y mmcja te g xi nja. 12 Y mmcja p'ya, bi ma b nyaui y n'yoh 'bt'o p' ja ra ni ja, bi gohra acuerdo te 'b'a ja ngue da 'yt'e. Bi znnbya ngue nuya y soldado xi nup' xi bnnate ra Jess, da gut'i xangu ra mnyu. 13 Bi 'ymby soldado: Nuya gui 'ymph y ja'i ya: Manxui xa nzcje ra t'aha. Mnte d ahme p'ya, xa nzhy xdi ra Jess ngue xa hyats'i , gui 'ymph

11Mnte

Y mmcja bi gutra mnyu y soldado ngue da manna fhni .

'd'ma'da y xdi ra Jess i ma Galilea. Nup' ja ra nyu ni mi mmanna Jess ngue di nthh, ja bi zmp'. 17 Ja mi nu y xdi ra Jess ngue ya 'bp', g bi danne. P yobni di'da ngue'm majuani ngue gue'a ra Jess ogue hi n'na. 18 P ra Jess bi guarb ha 'bhy xdi, bi 'ymbi : Nug, bi n'najhma cargo ngue ga manda mahts'i 'n cua ja ra xi mhi. 19 Janangue nuy, d xi'ah ya ngue gu mmh g r ngni nxi mhi. Dami hyoni ha gd japh y ja'i ha di gohi ngue ma xdi. Dami xixyabah y ja'i da 'yc'i gui , gue'a di nqui 'a ngue n'youi ra Pap, n'youi r Ts'nt' Oja, n'youi ra Espritu Santo. 20 Nuya te gma hya xt xi'ah gui 'yth, dami xnnbah y ja'i ngue dangu'a da 'yt'e. Dami pahm ngue d n'yoh hangu ra pa, asta gue'm dani njua'a nxi mhi. Da ngut'atho.

16Nu'

Ya bi nyaui g 'd'ma'da y xdi ra Jess.

Nuna ra Marcos, ja ua y hya bi 'yo't'i ngue te bi 'ytra Jesucristo.

Jerusaln. G bi zp' y ja'i 'bhy hni ni ja'a ra hi Judea. Nuya y ja'i bi ma ngue ja y ts'oqui, guehya bi xixyabi ra Xuua p' ja ra dathe Jordn. 6 Nu r he ra Xuua, gue' y xingu ra cameyo ntt'e ra u lu. Di ngt'a n'na ra xifani . Nu'a te si p'ya, y mmcja t'axi mi sa. 'Nhra t'afi t'asa ti mp' ja ra dapo mi si. 7 Bi 'ymby ja'i : Ya mi ts'dy pa da p' man'na ra n'yoh ya. P man'natho tate na ngue nug. Hap gue ga sc tengu na? 8 A nug, d xixya'ah conna dehe. P nu na ra n'yoh d xi'ah, guehna da 'yt'e ngue di ha'ah ra ts'di ra Espritu Santo na.

Ra Marcos

Ja bi mcua ra hoga 'da'yo hya, ngue mma hanja na ra Jesucristo r Ts'nt' Oja. 2 Nu'm y pa xa thogui, ra pngahya Isaas bi ma hanja na ra hya ja ngue di nja m'mfa. Bi 'ymby ja'i : Nu na Oja bi 'ymbr ts'nt': Nuy, ga t' ma m'mnhni , di m'mt'o p' gdi ma ngue di hoqui ha gui thogui, bi 'ymbi . 3 Di m'mp' ja ra dapo na ra m'mnhni . Nu' y ja'i di mpti p' di m'mi, da xifi te da 'yt'e, da 'ymbi : Dami nsh ya, porque ya b p' ra Hmu, da 'ymby ja'i . 4 Ya mam'mt'o nt'ot'i ya y hya ya, p ya bi nja'm y pa mi m'mp' ja ra dapo ra Xuua. Nu na ra Xuua, bi xihra hya y ja'i , 'n bi xixyabi . Bi 'ymbi : Dami hyhm p' ra nts'o gni 'yoh. Dami nxixyah, n'namhma ngue di pu n'na ni ts'oquih Oja. 5 Xangu y ja'i bi zp' 'bhra Xuua ngue xra hya bi ma. Bi zp' y ja'i b nxp ja ra hni ni

Nu na ra Xuua bi 'ytra nxixya bi xihy ja'i ngue di ns, da d'mra Jess b p'.

y pa' p'ya, nup' ja ra hni ni Nazaret ngue ra hi Galilea, ja b nxp ra Jess ngue bi zp' 'bhra Xuua. Ra Xuua p'ya, bi xixyabi p' ja ra dathe Jordn. 10 Mi nxixya p'ya, bi ma nenthe. Bi nu ra Jess ngue b xohra c'amahts'i . B p' ra Espritu Santo, tengutho n'na ra paloma bi zp' ja r ya ra Jess.

9Nu'

Ra Xuua bi xixyabi ra Jess.

68

69
11Bi

Ra Marcos1 xn'naui ha gdi thui y ja'i ya bi 'ymbi . 18 'Bexpi zop' y xit'a ngue bi mh ra Jess. 19 Mi thohmi ts' ni nguep' p'ya, bi di mp' mi yonc'i di n'yoh, ra Jacobo 'nhra Xuua. Guehya y ts'nt' ra Zebedeo. Mi hup' ja y barco ngue pty xit'a. 20 Mahmbi xihra Jess ngue bi mh. Nuya ts'its'i, bi mh ra Jess, bi zop' ja ra barco y pap co 'nhy hmi qui .

t' p'ya ngue b nya Oja maya, bi 'yna: Gue'e ma Ts'nt', dadi ma'i . A nuy, janjuani ngue ja gamph conn ngue'e bi 'yna.
Ra zithu bi hyonnbi ha di 'ytra ts'oqui ra Jess.

ra ora'a p'ya, nu na ra Espritu Santo bi zixp ja ra dapo ra Jess. 13 Nup' 'bhy zate, ja b n'yop' nyote ma pa ra Jess. Mnte gue' y pa' p'ya, mmi bi hyonna zithu ha di japra Jess ngue da mstho ra hya di manda Oja. Y anx Oja p'ya, gue' bi mxra Jess.

12'Bexque'a

pa ngue bi n'ofdi ra Xuua. Nu na ra Jess, bi mengui , i map' ja ra hi Galilea. Nup' ha thogui, xihy ja'i ra hoga 'da'yo hya ngue ha di njap' di zo r 'y Oja. 15 Ra Jess bi 'ymby ja'i : Ya da guehy pa jap'ya da 'yu Oja ngue di manda ua ya. A nuy, dami hyhm p' ra nts'o gni 'yoh. Dami 'yc'i h ra hoga 'da'yo hya.

14Mi 'yhra

Bi d'mi bi manna hya p' Galilea ra Jess.

ja ra nenzabi Galilea, bi thop' n'na pa ra Jess. Ja bi di mp' yoho y mahua ngue di n'yoh. Nu'a n'na, ni hu ngue ra Simu. Nu'a man'na, ni hu ngue ra Andre. Nuya yonc'i ya, mi nty xit'a p' ja ra dehe ngue pahua. 17 Mi nu ra Jess, bi 'ymbi : Ma ga mmh n'y. Ya hi ngy hua gu thui ya, sinoque ga

16Nup'

Bi zixi goho y mahua ra Jess, bi 'yt'e ngue y xdi.

'dap' ni 'yo, bi zmp' ja ra hni ni Capernaum. Mi zhra pa ngue sya y ja'i , bi map' ja ra ni ja ra Jess ngue bi xnnba ra hya y ja'i . 22 Mi 'yhy ja'i na ra hya xnnbate ra Jess, g di 'ytho. Porque nu'm xnnbate ra Jess, na nts't'abitho ngue ya manzaqui. P y xnnbate ngue ra ley, hi ngui njap' ga ya'. 23 Mi 'bp' ja ra ni ja n'na ra n'yoh mi n'youi ra ts'onthi . Nts'di i zohra Jess, bi 'ymbi : 24 Ague Jess gr mmngu Nazaret, hanja ngue gadi nthi nt'ua d 'bche? Ua gn 'yh gui juacje? Nug d padi te'o'i, go gue'e'a ra Maca Ja'i mi ja ngue d pnhua Oja. 25 P ra Jess bi 'ymbra ts'onthi : Xanhn'i gr ts'onthi . Dami hyp' ra n'yoh gu n'youi. 26 Mi 'yhra ts'onthi na ra hya sifi, nu'a ra n'yoh mi n'youi ra ts'onthi , asta ra pni bi 'yn'ahi. Xgue r mafi. Bi hyp' ra ts'onthi mi n'youi ra n'yoh p'ya. 27 Nu' y ja'i bi nu te bi nja, g di 'ytho. Di n'ymbi n'na ngu n'na:

21G

Ra Jess bi 'ythe n'na ra n'yoh mi n'youi ra ts'onthi .

Ra Marcos1 Hi njam'm ha xt hm n'na ra hya tengu xnnbate na ra n'yoh 'bcua. Di nqui ngue ja r ts'di, porque asta 'nhy ts'onthi c'i 'm xifi ngue da hyp' ra ja'i n'youi. 28 N'na zihmantho bi n'yo ra hya g ra hi Galilea, ngue di nxihy ja'i te bi 'ytra Jess.

70 y xdi, ngue bi honi hap 'bi. 37 Mi di mp'ya, bi 'ymbi : Xandngu y ja'i sp' ja ra ngu ngue hon'a'i bi 'ymbi . 38 P ra Jess bi 'ymby xdi: Ja ua mi 'da y hni ni ga mmh ngue ga ma mamhm ra hoga 'da'yo hya. Porque gue'a d c'a ngue ga mmanna hya. 39 Bi n'yo g ra hi Galilea ra Jess, smp' ja y ni ja ngue mmanna hoga 'da'yo hya. 'N the y ja'i n'youi y ts'onthi .

ra pa p'ya, nup' 'bhra Jess, bi guat'a n'na ra n'yoh mi hmbra ts'o'ya. Bi ndantyhmu p' ha 'bi, bi 'ymbi : Nu'm gu nne gui 'yrca ra mate gui 'ytheguits', nug d padi ngue da zgui bi 'ymbi . 41 Ra Jess bi hucra n'yoh mi ', Ra Jess bi 'ythe xangu y drquhi . 32 Ya xi yhra hyadi, ya bi nxu i . bi dots'i conn 'y. Bi 'ymbya: Ah, d nne ga the'i. Da z'i ya Mandngu dy ja'i bi map' 'bhra bi 'ymbi . Jess. Bi zixy drquhi co 'nhy 42 Hntho bi manna ra hya na, ja'i n'youi y ts'onthi bi zispi ngue da 33 Bi mpti p' ja ra goxthi nu na ra drquhi mi 'ya r do'yo, 'ythe. 'bexpi z ra n' mi hmbi . 43 Hante gtho y ja'i 'bp' ja ra hni ni . 34 Ra ngue di n'yhmi 'a ra n'yoh, bi Jess bi 'ythe y ja'i madi hynni . zmba mazaqui, bi 'ymbi : 'N bi 'ythe y ja'i mi n'youi y 44 Nuy, 'yo to gu xifi te d ts'onthi . P nu' y ts'onthi hi ndi t'a'i ya. 'Be ni ma ya, smp' 'bhra japi di nya, porque y ts'onthi i nne mmcja. Da nu ngue ya bi z'i. Dami da ma te'o na ra Jess. 'ytra 'bt'e tengutho bi manda ra Ra Jess bi 'yonna hya p' Moiss ngue da 'yty ja'i 'm bi ja ra hi Galilea. z ra 'ya hmbi . Janangue da badi 35 Mi hyaxpya, bi nangma gtho y ja'i ngue ya bi z'i. 45 Mi ma ra n'yoh p'ya, to bi z xudi tho ra Jess. Tobe ra 'bxui tho ni ja'i xifi ngue ya xi 'ythe ra Jess. 'm mi bmp' ja ra hni ni , bi ma Janangue bi n'yo dapo ra Jess, ya dapo ngue da mat'Oja. 36 M'mfa hi nga di 'yup' ja y hni ni , porque p'ya, bi ma ra Simu co 'n' mi 'da

ja ra ni ja ra Jess, bi mh ra Jacobo 'nhra Xuua co 'n' mi 'da y xdi. I map' ja r ngu ra Simu 'nhra Andre. 30 Nu'a r to ra Simu oxp ja r t'ots'i ngue hmbra pa. Mi znna Jess, bi sifi ngue di hynni . 31 Bi yrb ha 'bnna drquhi ra Jess, bi bnnba r 'y ngue bi xots'i. 'Bexque'a bi z ra pa mi hmbi . Nu na ra xisu mi ' p'ya, guehna bi hojpi te da zi y ja'i na.

29Mi bmp'

Ra Jess bi 'ythebi r to ra Simu, nu na i Bdu.

40Man'na

Ra Jess bi 'ythe n'na ra n'yoh mi 'ya r do'yo.

71 mathoguitho di mpti y ja'i 'm bi nu ra Jess. P madague'a di n'yani , ndap' bi z ni 'yhy ja'i , pap' b 'bhra Jess ngue bi nnu.
Ra Jess bi 'yt'e ngue da fadi ngue ja r ts'di ngue di pu nnba y ts'oqui y ja'i .

Ra Marcos1,2 Hanja ngue ngu na gu mbmhm? 9 Nug d xihra n'yoh 'bcua, d mbi : Ya d pu n'na ni ts'oqui ya. P nuy, hi ndi nqui xanho ngue'm bi mpu nnbi ogue hi n'na. P nu'm ga mbi : Dami nangui , gui caxni fidi , gui mma, ga mbi , nu'm ngue bi n'yo p'ya, ya gu pahm xanho ngue ja ma ts'di. 10 A nuy, dami pahm ya ngue ra N'yoh b 'y mahts'i , ja r ts'di ua ja ra xi mhi ngue di pu nnba y ts'oqui y ja'i . Bi 'ymbra n'yoh xan' p'ya: 11 Nug d xi'i, dami nangui , caxni fidi , ni ma ni ngu. 12 Ra drquhi p'ya, bi nangui . Bi gaxr fidi , bi ma r ngu. Nu' gtho y ja'i bi nu te bi nja, g di 'ytho. Y ja'i p'ya, spabi Oja, i na: Hi njam'm xt nu h'a te d nu h bi nja ya.

Man'na ra pa p'ya, bi mengra Jess, i map' ja ra hni ni Capernaum. Mi bahy ja'i ngue ya 'bp' ja r ngu ra Jess. 2 N'na zihmantho bi mpti y ja'i , asta hi nni 'yny ja'i p' ja ra goxthi. Nu na ra Jess bi xnnba y ja'i r hya Oja. 3 Mnte ya ra Jess, bi z hmi 'da y ja'i . Nu' goho nja'i b du n'na nc'i b oxr fidi ngue tudy gua. 4 Bi ne xti ctra drquhi p' mbo ra ngu br 'bhra Jess. P hi mbi z xti ct'i, porque xandngu y ja'i 'bp'. Janangue bi tets'a yanni gu ra drquhi p'ya. Bi xots'a n'na xqui ra 'bet'e ha br 'bhra Jess. Ja i camb ra drquhi ni oxr fidi . 5 Mi nu te ty ja'i ra Jess, i padi ngue c'i y ja'i ngue da z da 'ythe ra drquhi . Bi 'ymbra drquhi p'ya: Ague ts'nt''i, ya d pu n'na ni ts'oqui ya bi 'ymbi . 6 Nu' y xnnbate ngue ra ley mi hup', bi mbcu 'm mi 'y'a ra hya mmanna Jess. Bi 'ymp' ja y n'yomfni : 7 Nu na ra n'yoh 'bcua, thenmahya Oja na co nu'a ra hya i mma. Porque hi njonda z di pu nnba y ts'oqui y ja'i , hi nda hnt'a Oja s ngue da 'ytra mpu nnbi , mp' ja y n'yomfni . 8 P ra Jess 'be xi patho te mbmp' ja y n'yomfni ya y xnnbate ngue ra ley. Bi 'ymbya:

ra ora p'ya, ra Jess mahmbi map' ja ra nenzabi. P mandngu dy ja'i bi mpti p' ha 'bi, p g bi xnnbabi ra hya. 14 Mi tho p'ya, bi zmp' ja r oficina n'na ra n'yoh ni hu ngue ra Lev. Guehna r ts'nt' ra Alfeo, guehna jmba ra mnyu y ja'i ja te p. Mi nu ra n'yoh na ra Jess, bi 'ymbi : Ma ga mm n'y, ga t'e ngue ma xdi'i bi 'ymbi . Nu na ra Lev bi zop' r oficina, bi m ra Jess.

13Man'na

Nu na ra Lev, bi 'yt'e ngue r xdi ra Jess.

ra pa p'ya, nu na ra Jess bi m y xdi p' ja r ngu ra

15Man'na

Nuya y ja'i t'mbi ja y ts'oqui, 'dap' si hmui ra Jess.

Ra Marcos2 Lev ngue da nsi hmui. Xangu y ngthi 'bp', da gue hmi 'da y ja'i t'mbi ngue ja y ts'oqui, g 'dap' si hmui ra Jess. Porque xquet'a 'nhya nne da dnna hya mmanna Jess. 16 P nu' 'da y xnnbate ngue ra ley, 'n'da y fariseo, mi nu te tra Jess ngue 'dap' si hmh y ja'i nu' t'mbi ngue ja y ts'oqui. Nuya mbcu p'ya, bi 'ymbya y xdi ra Jess: Nu ni xnnbateh, hi ngui ho ngue 'dap' si hmh y ngthi co 'nhy mi 'da y ja'i ja xangu y ts'oqui. 17 Mi 'yde te sipy xdi ra Jess, bi 'ymp' di yahni p'ya: Nuya y ja'i di hynni , guehya ni 'yhra 'ythe ya. P y ja'i xanzaqui, hi nga gue' ni 'y'. A nug, d h ngue gue' y ja'i ja y ts'oqui ga xifi da hyp' ra nts'o ga 'yo, hi nga gue' y ja'i na ngue ya 'yo xanho d h ga nzofo.

72 pa ngue da zigagui ma nsi'be. Nu'a ra pa'a p'ya, mfadi ngue da z da 'yty mmi ya ma xdi 'm. 21 Nu na ra 'da'yo hya d xnnbate, n'nan'yo na ngue ra nyogui xdi. Tengutho n'na ra 'da'yo u lu, hi nda z di 'btra z'u lu. Porque ra 'da'yo u lu di ngants'i , ya man'na di nts'onna z'u lu. 22 Tengutho ra 'da'yo vino hi ngui s da sirb ja ra zxfani ngue da zdi. Porque ra 'da'yo vino da xtra zxfani 'm da sit'i, ja di m'mp' p'ya. Janangue ra 'da'yo vino, ra 'da'yo xifani da sit'i.

ra ora p'ya, bi nti ni ngue nu' y xdi ra Xuua 'n' y fariseo mi ty mmi. Janangue bi ma 'da y ja'i p' 'bhra Jess, bi 'ymbi : Hanja ni xdi ngue hi ngui ty mmi? Conque y xdi ra Xuua 'nhy fariseo ty mmi' bi 'ymbi . 19-20 Mi dahra Jess, bi 'ymby ja'i yaui: Nu' y ja'i ts'ofo ngue da nu ra nthati , hi ngui ty mmi mnte 'dap' 'bhm ra novio. Njarbtho ma xdig ya, hi ngui ty mmi ngue 'daua d n'yo'be. P b p' ra

18Man'na

Bi manna Jess hanja ngue hi ngui ty mmi y xdi.

ra pa ngue sya y ja'i p'ya, nu na ra Jess co 'nhy xdi bi tocabi bi thop' ja y nuatrigo. Nuya y xdi p'ya, bi daxty trigo bi za. 24 P nuya y fariseo bi 'ymbra Jess: Hanja ni xdi ngue di mpfi? Conque mmamp' ja ra ley ngue nu'm ra pa ngue ra ts'ya, hi ngui s ngue to di mpfi bi 'ymbi . 25 Mi dahra Jess, bi 'ymbi : Xi'm mi zhra thu hu n'na ndi ra David, co 'n' mi n'youi, ua hi njam'm gadi xhm p' ha nt'ot'i'a te bi 'yt'e? 26 Conque nup' ja r ngu Oja mi 'bhra mmcja Abiatar, nu na madi manda y mmi mmcjaui. Ja bi yrb ra David ngue bi zi y thu hm xi t'spabi Oja ngue da nu. Bi zi ra David co 'n' mi n'youi. Conque nu' y thu hm', hi ndi u nna nt'di ra ley ngue to bi z da zi, hi nda hndy mmcja y ts'i' y thu hm t'spabi Oja. 27 A nuy, nu'a te bi

23Man'na

Ja r ts'di ra Jess ngue nu te da znni di nja'm ra pa ngue ra ts'ya, gue'a di nja'a.

73 'ytya ma xdig, uangui Oja b snni b nja ra pa ngue ra ts'ya para ngue di di nna nho y ja'i . Hi ngue masque bi zn'Oja ra pa ngue ra ts'ya ngue di m'mmman' y ja'i . 28 Janangue ra N'yoh b 'y mahts'i , ja r ts'di ngue nu'a go da znni , gue'a di nja'm ra pa ngue ra ts'ya'a.

Ra Marcos2,3
Ra Jess mahmbi 'ythe xangu y drquhi .

Man'na ra pa p'ya, mahmbi map' ja ra ni ja ra Jess. Nup' ja ra ni ja, mi 'bp' n'na ra n'yoh xi 'yotr 'y. 2 Y fariseo p'ya, tjtho te tra Jess. I nne da nu 'm ngue di n'the 'm ra pa ngue ra ts'ya, para ngue da zp' di yapi , da 'ymbi ngue hi ngui supra ley. 3 P ra Jess bi 'ymbra n'yoh xi 'yotr 'y: B nangui n'y, ga 'bcua made bi 'ymbi . 4 Ya njuantho bi zohy fariseo p'ya, bi 'ymbi : Te 'b'a ma hya mmamp' ja ra ley ja ngue ga th 'm ra pa ngue ra ts'ya? Ga th ra nho, ogue ra n'? Da t'the ra ja'i 'm xan', ogue di njapi da du? Nu' ts'o p'ya, hi nte ga ndatho. 5 Ra Jess bi hyt i gtho y ja'i 'bp', p di nqui ngue mbcu. P tu r mmi ngue mand nnaxi tho y mmi y ja'i . Bi 'ymbra n'yoh mi ' p'ya: Dami majni 'y ya bi 'ymbi . Ra n'yoh p'ya bi macr 'y, p 'bexpi z r 'y mi '. 6 Mi z mi nu y fariseo ngue bi n'the ra Jess, bi ma p'ya. Bi 'ytra junta. 'Dap' bi mptih y ja'i ra Herodes, bi znni ha di japi da hyo ra Jess.

Ra Jess bi 'ythe n'na ra n'yoh xi 'yotr 'y.

Jess bi m y xdi, i map' ja ra nenzabi Galilea. P xandngu y ja'i bi dnni , porque hy ja'i ngue ty milagro ra Jess. Nuya y ja'i ya, y mmngu 'da p' ja ra hi Galilea, y mmngu 'da p' ja ra hni ni Jerusaln, y mmngu 'da p' ja ra hi Judea, y mmngu 'da p' ja ra hi Idumea, y mmngu 'da p' man'na nguadi ra dathe Jordn, xangu mi 'da y hni ni ja' y hi ha ja ra hni ni Tiro 'nhra hni ni Sidn, g ja bi 'yp' y ja'i . 9-10 Xangu y drquhi bi zp' mi 'bhra Jess. G bi 'ythe, asta di ntty ja'i ngue nne da zmp' 'bhra Jess. Porque hntho da drpa r he ra Jess, 'bexi s ha hmby ja'i . Janangue bi xihy xdi ra Jess ngue di ns n'na ra barco, ja da yrb. Porque hi nga mbnnb ngue ni mantho di mpti mi 'da y ja'i . 11 Xquet'a 'bp' 'da y ja'i ngue n'youi y ts'onthi . Nu'm bi guarb 'bhra Jess, ra ts'onthi di japra ja'i ngue ndantyhmu. 'N di japi ngue nts'di ga ya ra ja'i , i na: Gue'e r Ts'nt''i Oja i mbi . 12 P ra Jess janjuani ngue di hjpi ngue hi nda ma te'o.

7-8Ra

p'ya, bi map' b ja n'na ra nyu ni ra Jess. Bi zonhni hangu bi nepr mmi da zofo ngue bi map' 'bi. 14 Ja bi zijp 'd'ma yonc'i y xdi, bi 'yts'i ngue 'dap' di n'youi. Guehya da mnhni di map' ja y hni ni ngue da xihy ja'i r hya Oja. 15 Bi u nna ts'di ngue da z da 'ythe y drquhi , 'n

Ra Jess bi 'yxi 'dma yoho y xdi.

13M'mfa

Ra Marcos3 da 'ythe y ja'i n'youi y ts'onthi . ua y thu hu ya 'd'ma yonc'i bi thanhni : ra Simu nu na i nhuta m'mfa ngue i Bdu, 17 ra Jacobo, 'nhra Xuua guehya y ts'nt' ra Zebedeo ya, 'n guehya i hutra Jess ngue ra Boanerges porque nu na ra hya na, i nne da ma ngue ya manzaqui, ntho ra ngni 'm ya, 18 ra Andre, ra Lipe, ra Bartolom, ra Mateo, ra Toma, ra Jacobo nu na r ts'nt' ra Alfeo, ra Tadeo, 'nhna man'na ra Simu y n'yoh y ja'i n'youi ra partido ngue ra cananista, 19 ra Judas Iscariote nu na bi d ra Jess.
16Ja

74 Gu pahm ngue nu' y ts'onthi n'youi y ja'i , gue' y mfi ra zithu'. P hi nda ne ra zithu di hjpas y mfi. 24 Xip' ha di manda n'na ra dast'abi, nu'm di ndu nhy ja'i , hi njam'm da z da zhy hya. 25 Xip' ja n'na ra ngu ya, nu'm di nss y ja'i 'bp', da 'yhra pa di n'uni . 26 Njarbtho na ra hya d xi'ah ya. Xi'm ngue di hjpas y mfi ra zithu, ya r 'bfis di ts'oni . 27 Xi n'na ra n'yoh xanzaqui, 'b'ambo r ngu, hi nda z to da yt'ambo r ngu ngue da jjpi te pts'i. Nu'm da thutra mmnni gu, gue'm da z to da yt'ambo 'm. Di njad p'ya, d tut' ra zithu di manda y ts'onthi , janangue s d the y ja'i n'youi y ts'onthi . 28 A nuy, dami pahm ngue majuani na ra hya ja ua, ngue nu'a te gma ts'oqui ty ja'i , da gue'a te gma hya man' ga ya y ja'i , da z di mpu nnbi . 29 P nu ra ja'i da nmman' ra Espritu Santo, ya hi ndi pu nnba Oja. 30 Ngu na ra nya bi manna Jess, porque mby ja'i ngue ra zithu fts'i te tra Jess.

Nu na ra Jess, mi juadi bi 'yxy n'yoh ja ngue da mp' di ma, i ma r ngu p'ya, 'dap' ni 'yo. 20 Mi znn ngu p'ya, mahmbi mpti xandngu y ja'i , asta xi nga mbongui ra ora da ziui ra hm y xdi ra Jess. 21 Mi 'yhy mni 'a te tra Jess, bi ma p'ya ngue xtab nzijp ha 'bhy ja'i . I na: Hantho shr nloco'a ny mni .

'Nu' y mni ra Jess bi ma ngue da sijp ha 'bhy ja'i .

ga mmany ja'i te tra Jess, nu' y xnnbate ngue ra ley xp 'y'a Jerusaln, bi 'yn' p'ya: Nu na ra n'yoh na, ra zithu n'youi na. Porque nu'a ra zithu r hmu y ts'onthi , gue'a di hatra ts'di'a ngue s the y ja'i n'youi y ts'onthi . 23 Janangue nu'm mi dahra Jess, bi 'ymbi :

Nu' y xnnbate ngue ra ley mbi ngue ra zithu fts'i te tra Jess.
22Nu'a

ra ora'a p'ya, nu na ra Jess bi zhr mam 'nhy n'yoh 'bp' thi. Bi manda b ts'o ra Jess ngue di nyaui. 32 Xangu y ja'i di msp 'bhra Jess. Bi t'mbya: Ni mam 'n ni n'yoh 'bcua thi, i nzo'i ngue gui nyaui 'na bi t'mbi . 33 Mi dahra Jess, bi 'yntho: Ma ga xi'ah ndana ma mam, ndana ma n'yoh bi 'yna.

Bi manna Jess ndana gue'a da bni ngue da 'yt'e tengutho 'm dr mni .
31Nu'a

75 hyty ja'i di msp 'bi, bi 'ymbya: 'Bcua ya y ja'i di nnpe ngue ma mam, di nnpe ngue ma n'yoh. 35 Porque nuya y ja'i di ho da 'yrpabi r ph Oja, guehya ntho ma mam ya, ogue ma n'yoh ya, ogue ma nju.

Ra Marcos3,4 ngue n'na mhmud. Mi 'da p'ya, n'na ciento bi bni . 9 A nuy, di nja ni gu ngue gui 'yhm na ra hya d mmang ya bi 'ynna Jess.

34Bi

Man'na ndi p'ya, nup' ja ra nenzabi Galilea, bi xnnba ra hya y ja'i ra Jess. P mandngu dy ja'i bi mpti p' ha 'bi. Janangue bi yrb ja n'na ra barco ja b mi p'. Bi zoquits' ra nenzabi, i ma mbo ra dehe. Gtho y ja'i 'b'a nenzabi. 2 Xangu y hya bi xnnba y ja'i , honi te gui hyjpa y hya xifi. Ngu na n'na ra hya bi hyqui, bi 'ymby ja'i : 3 Dami 'yrpah ra gnda xandnho ya y hya ga xi'ah ya. N'na ra n'yoh bi ma da ponna trigo. 4 Nup' bi thogui ngue pony hmud, bi zop' ja ra 'yu 'da y hmud. Bi map' y ts'ints' ngue bi za y hmud. 5 Mi 'da y hmud bi moni , bi zop' hi ngui pidi ra hi ngue o ra do. Guehya y hmud n'nahmantho bi bts'e ngue hi ngui pidi ra hi p' bi zo. 6 Hi nga ya mbo pa y 'y. Nu'm b pxra hyadi, bi 'yu hy hmud ya xi bts'e. 7 Mi 'da y hmud bi zop' ja y 'ui ni . Mi nte y 'ui ni p'ya, bi ts'ony hmud ngue bi hyt'ambo. Ya hi mbi nja y hmud. 8 Mi 'da y hmud bi zop' ja ra hoga hi. Nu'm mi bts'e, mazihotho gui nqui . Mi nja p'ya, 'dte ma'dt'a bi bni ngue n'na mhmud. Mi 'da p'ya, hyate bi bni

Ra Jess i hyjpa ra hya n'na ra momhmud.

'yo pa gtho y ja'i p'ya. Nu' 'd'ma yoho y xdi ra Jess bi guarb 'bi, da guehy ja'i nu' tobe 'brp bi guat'i. Bi 'ynnbya te ga mbnya y hya xi hyqui. 11 Ra Jess bi 'ymbi : Nuya y hya hi ngui fadi ha di manda Oja y ja'i , i nne Oja ngue da di nni mmih hanja ya y hya ya. P nu' mi 'da y ja'i , guehya d honi te dadi hyjpa y hya d xifi. 12 Nu te g nnu ya y ja'i ya, ntho 'm hi nte bi nu. Nuya y hya de d mmang, ntho 'm hi n tema hya bi 'yde. Gue'a di siguetho ra nts'o ga 'yo'a. Oja p'ya, ya hi ndi pu nnba y ts'oqui y ja'i .

10Ya

Ra Jess bi ma hanja ngue honi te gui hyjpa ra hya xihy ja'i .

Jess bi 'ymby ja'i yaui: Xquet'a 'n'ah hi ngu pahm te ni bnya y hya dadi hyc 'm. P hague gd japi da di nni mmih te ni bnya y hya ga hyc mahn'a 'm? 14 Nu na ra momhmud d mmang, guehna ra ja'i pap' 'bhy ja'i ngue bi mmambr hya Oja na. 15 Nuya y ja'i ngue hntho bi 'yhra hya, guehya gui nhyjpi ngue ra nen'yu p' bi zo y hmud ya. Hntho juadi bi 'yhra hya, bi map' ra zithu, bi japi bi pu mbni ra hya xi 'yde. 16 Mi 'da y ja'i , gui nhyjpa ra hi hi ngui pidi ngue mi o ra do p' bi zo y hmud. Mi z

13Ra

Ra Jess bi ma te ni bnya y hya bi hyjpa ra momhmud.

Ra Marcos4 mi 'yhra hya y ja'i , janjuani di johya ngue bi nu manho. 17 Guehya y ja'i hi mbi bnt'i xanho ra hya ya. Zits'tho honi ha di hyp' ra hya. Nu'm bi ts'i ngue ra hya c'i , 'bexi cohy mmi. 18 Mi 'da y ja'i p'ya, gui nhyjpabi ra hi ngue ja y 'ui ni p' bi zo y hmud. Guehya y ja'i bi 'yde hanja ra hya ya. 19 P nu'a te y bfi i ja n'na pa ngu n'na pa, hndy 'bfi ni ma y mmi y ja'i . Di ja ndu mmi honi ha di mmmmti. Hi nga ngut'a te g snni da 'yt'e. Ya hi n tema nhotho bi 'yrpabi na ra hya bi 'yde. 20 P mi 'da y ja'i gui nhyjpa ra hoga hi p' bi zo y hmud. Nu'm mi 'yhra hoga 'da'yo hya, bi nu manho. Bi 'yrpabi ra nho na ra hya bi 'yde. P 'b i'da y ja'i ngue mathoguitho bi 'yrpabi ra nho ra hya bi 'yde.

76 r mmi hanja ra hya, da mx Oja ngue man'na di bahra hya. P nu ra ja'i hi ngui nne da 'yrpabi masu ra hya d mma, nu'a zits' ra hya padi , da thannbi .
Ra Jess bi hyjpa ra hya n'na ra hmud 'm bi thu hu.

Jess bi 'yna: Nuya y ja'i di manda Oja, gui nhyjpi tengutho 'm bi thu'a n'na ra hmud. 27 Nu ra ja'i bi du hra hmud, di sigue di mptho mnte 'dany pa br o hi ra hmud, sr'm da bogui, da bxpya. P nu na ra ja'i bi du hra hmud, hi ngui padi hanja ngue b te ra hmud. 28 Porque ra hi t'e ngue da bohra hmud, da bts'e, di ndaxi , da 'yot'i. 29 Nu'm bi 'yot'i, da soqui.

26Ra

'ymby ja'i ra Jess: Xi'm ngue ha ra nyot'i n'na ra ja'i , nu'a ra nyot'i ha, hi nda gomb ja ra huada. 'N hi nda hyt'a 'bit'ots'i. Sinoque da hyxp ja ra nthxanyot'i n'namhma di yot'i xanho mbo ra ngu. 22 Njarbtho ya y hya hi ngui fadi hanja ya. Zi yohotho y ja'i ti ny mmi hanja ra hya. P da 'yhra pa ngue gtho y ja'i da badi hanja ra hya. 23 Di nja ni gu ngue gui 'yhm ya y hya d mmang. 24 Mahmbi 'ymby ja'i ra Jess: Dami 'yt'ammih teni bnya y hya d mmang. Nu'm gui 'yrpah masu ya y hya ya, da di nni mmih xanho hanja ra hya. 25 A nu ra ja'i da di ni xanho

21Mahmbi

Ra Jess bi hyjpa ra hya n'na ra nyot'i.

ja'i ra Jess: Mahnga hyc man'na ra hya ya. Ma ga xn'nah ha di njap' di nxandy ja'i da zo r 'y Oja ya. 31 Nup' r mdi, tengut ho n'na zihmud ra mostasa, ngue man'na zitch ngue gtho mi 'da y hmud ja ua ja ra xi mhi. 32 P nu'm bi ma nthu hu na ra hmud na, man'na tate ra dat'o ngue gtho mi 'da y c'ani i ja. Nup' ja y 'yt'o, ja rb y 'bafi y ts'ints'. 33 Xangu y hya bi hycra Jess. I honnbi ndana ra hya da di ni xanho p' ja y mmi y ja'i , gue'a xnnbabi 'a. 34 Nu'm yasui y xdi p'ya, i xifi te ga mbny hya di hyqui. P nu'm gue' mi 'da y ja'i xnnbabi ra hya, guehya honi te gui hyjpa y hya xnnbabi ya.

30Mahmbi 'ymby

Ra Jess bi hyjpa ra hya n'na mhmud ra mostasa.

77
Ra Jess bi syabi ra ndahi cony fnthe.

Ra Marcos4,5

p' ja y n'o y nima. Madague'a nthat'i cony cadena, p xjtho. Janangue ya hi njongui s da zammi . 4 Xangu y nni di ngue nthat'i y 35 Mi dhra nde'a ra pa'a, bi 'y 'nhy gua cony cadena. P 'ymby xdi ra Jess: xjtho, hi ngui ht'i da zammi . 5 Ra A nuy, ma ga 'das ra zabi gd pa ra xui 'yo dapo, bi 'yop' ha o mh man'na nguadi. 36 Nu' y xdi ra Jess, mi juadi y nima, i mafi hap ni ma. 'N xa nguahy ns'mi r do'yo ngue bi 'yhy ja'i , bi yrb ja ra barco di nt y do. 6 Yap'tho mamb mi o ra Jess, bi ma. Bi mh mi 'da 37 Nup' ja ra zabi, h, p mi hyandra Jess. Bi ntihi i y barco mi jap'. ndantyhmu p' 'bi. 7 Ra ndts'di i bi nanga n'na ra ndate ndahi . Nu' zofo, bi 'ymbi : y fnthe nangui , so mbo ra barco. Ague Jess, r Ts'nt''i Oja Janangue ya nne da thu ntra barco ngue'a ga nhy. 38 P ra Jess mambi nu na jas r ts'di, hanja ngue gadi nthi nt'ua d 'bi? Nguet'Oja'i , 'yo oxp ja n'na ra nhudi jap' ja r gadi ngui . xtha ra barco ngue aha. Nu' y 8 Ngu na ra hya bi manna n'yoh, xdi p'ya, b p' bi aha, bi 'ymbi : porque ya xi xihra ts'onthi ra Jess Ague gr xnnbate, ya ga tu h. ngue da hyp' ra n'yoh n'youi. 9 Ra Nu'a'i p'ya, gu atho bi 'ymbi . 39 Mi nangra Jess, bi hjpabi ra Jess bi 'ymbi : Teni hu'i ? ndahi 'nhy fnthe. Bi xifi ngue di Ra n'yoh p'ya bi 'yna: nsya. 'Bexque'a ra ora'a p'ya, g Nn hug ngue y mmu ndotho bi nsya. 40 P ra Jess bi 'ymby ghe, porque xangughe bi xdi: 'ymbi . Hanja ngue gu su h? Ua 10 Nu' y ts'onthi p'ya, bi hi ngu c'i ngue ga fxah? bi xihra Jess ngue nup' mi 'bi, 'ymbi . 41 Mi nu y xdi ra Jess ngue te hi nga yap'tho da mnhni . 11 Ja mi bi 'yt'e, bi nti nnbtho y ts'u mi ja. 'yorbtho n'na 'bi y ts'di, ma'yoni p' b ja ra nguani . 12 Nu' y ts'onthi Di n'ymbi n'na ngu n'na p'ya: p'ya, bi 'ymbra Jess: Te'o ni n'yoh na n'y? Asta ra Dami 'dacje ra nt'di ga ct'he ndahi 'nhra dehe c'i 'm bi zofo p' ja y mmi y ts'di b 'yo n di n'ymbi . bi 'ymbi . 13 Ra Jess bi u nna nt'di y Ra Jess bi 'ythe n'na ra n'yoh mi n'youi y ts'onthi . ts'onthi ngue ja i map'. Janangue bi hyp' ra n'yoh mi n'youi, bi ma, Mi zm man'na nguadi ra i ncrb ja y mmi y ts'di p'ya. zabi, ja ra hi ni hu ngue Nu' y ts'di mi jua'i yo mahuahi . Gadara. 2-3 Hntho bi bmp' ja Bi g ra 'dihi y ts'di p'ya, bi ra barco ra Jess, ya xpa p' n'na nhyrb ja ra zabi. G ja bi jarb ra n'yoh mi n'youi ra ts'onthi . ra dehe. Nu na ra n'yoh na, mi nnpa ngu

Ra Marcos5 mi fhy ts'di p'ya, bi nsu 'm mi nu te bi nja. N'na 'dihitho bi map' b ja ra hni ni ngue b ma te bi nja. Da gue' y ja'i 'da'a n'nanni b 'bi, g b xifi. Mi 'yhy ja'i 'a te bi nja, mandngu dy ja'i b h da nu. 15 Mi zny ja'i p' 'bhra Jess, 'dap' 'bhmi 'a ra n'yoh mi n'youi y ts'onthi . Ya hi nte di ja, ya he ra ulu, ya xi di ts'i . P bi zu y ja'i 'a te xi nja. 16 Nuya y ja'i xi nus'a te xi thohra n'yoh mi n'youi y ts'onthi , 'n'a te xi thohy ts'di, g xihy ja'i nuya ja sh. 17 Y ja'i p'ya, bi xihra Jess ngue da ma. 18 Janangue mahmbi yrb ja ra barco ra Jess ngue da ma. Nu'a ra n'yoh mi n'youi y ts'onthi , bi xihra Jess ngue xta mmp' ni ma. 19 P hi mbi nepra Jess, sinoque bi 'ymbi : Man'na xanho ni ma ni ngu. Dami xihni mni te d t'a'i . Xihni amigo. Dami xifi ha bi nja ngue bi huc'a'i Oja bi 'ythe'i bi 'ymbi . 20 Bi ma ra n'yoh p'ya, bi n'yo gtho p' ja y hni ni Decpolis, xifi gtho y ja'i te xi 'yrpabi ra Jess. Nu to g bi 'yde te xi 'ytra Jess, g di 'ytho.

78 mm, gui japni 'y p' ja r do'yo, janangue da z ra n' hmbi . 24 Nu na ra Jess bi m na ra n'yoh bi zits'i. Xangu mi 'da y ja'i bi dnni asta di ntrb ja ra 'yu. 25 Nu' y ja'i ni dnna Jess, n'youi p' n'na ra xisu ngue ya n'n'ma yonjya mi hmbra m'mcji. 26 Nu na ra xisu madi hynni , xandngu r mnyu xi ni ngue hony 'ythe da 'ythe. Ya xi ni gtho'a te mi pts'i, porque nne ngue da z te hmbi . P hi n'i z'a ngue madi n'ythe. Sinoque man'na mani ma man'. 27-28 Mi z mi 'yhna ra xisu ngue ty milagro ra Jess, bi 'ynna xisu p'ya: Nu'm ga thrpabi r he ra Jess, da zgui, bi 'yna. Janangue bi nthi nnb ha mma y ja'i p'ya, asta gue'm mi guatra Jess ngue bi drpa r he. 29 Ngu'i drpa r he p'ya, 'bexpi nsya ra ji, bi z ra n' mi hmbra xisu. 30 Mi bahra Jess ngue bi z n'na nc'i conn ts'di, bi m'm p'ya ngue hty ja'i . Bi 'ymbi : Te'o bi drcagui ma he? bi 'ymby ja'i . 31 Bi 'ym'm mi dahy xdi ra Jess: Gu nni to bi dt'a ni he. Conque gu nnu ngue xandngu y ja'i di ntt'ua nn mh bi 'ymbi . 32 P ra Jess bi sigue di za di hti y ja'i , ngue nne da badi te'o bi ddi. 33 Nu'a ra xisu p'ya, ya padi te xi 'yt'e, mmap' p'ya ni huaqui ngue su. Bi ndantyhmu p' 'bhra Jess. Bi xi'a njuani ngue xi drpabi r he. 34 Nu na ra Jess bi 'ymbi : Ague t'i xu, ya bi z'i ngue g 'yc'i ngue di z'i comma ts'dig. Ni

14Nu'

nguadi ra zabi ra Jess, xandngu y ja'i hmbi mpti. 22 Bi z'a n'na ra n'yoh 'bt'o ngue di manda p' ja ra ni ja p'ya, ni hu ngue ra Jairo. Bi ndantyhmu p' 'bhra Jess. 23 Janjuani ngue pra mate, bi 'ymbi : Nug nn h ga xi'i ngue ma t'i xu d si, ya pa man', ya ja ngue da du. Xi'm gui 'yrca ra mate ga

21Mi zmman'na

Ra Jairo bi zixra Jess ngue da thebi r t'i xu.

79 ma ya, da hyu ni mmi ngue bi z'i bi 'ymbi . 35 Nu na ra Jess, mnte yaui ra xisu madi hynni , bi z hman'na nc'i b nxp ja r ngu ra Jairo, bi 'ymbra Jairo: Ya bi du ni t'i xu n'y, 'yoni mantho gui sixra xnnbate bi 'ymbi . 36 Nu na ra hya bi sihra Jairo, bi 'yhra Jess, p hi ngui rpatho masu. Sinoque bi 'ymbra Jairo: 'Yo s gu su'a si'i ngue bi du ni t'i xu. Sinoque dami 'yc'i gui ngue da z ga fxa'i bi 'ymbi . 37 Ya hi mbi nepe xta thogui gtho y ja'i . Sinoque hndra Bdu bi zits'i, co 'nhya yonc'i di n'yoh, ra Xuua 'nhra Jacobo. 38 Mi zmp' ja r ngu ra Jairo p'ya, ya zony ja'i , tr'man' y mmi ngue ya xi du ra hmute. 39 P ngu'i znna Jess, bi yt'ambo, bi 'ymby ja'i : Te 'b'a gu th ua gadi ynni h? 'Yoni mantho gui zomhm. Nu na ra hmute hi ngui tu na, i atho na. 40 P nuya y ja'i yaui ra Jess, i thentho, porque padi ngue ya xi du ra hmute. Mi bn'athi gtho y ja'i p'ya, ra Jess bi thop' br 'bnna hmute. Ni n'youi r pap ra hmute 'nhr mam. Co 'n' y xdi ni n'youi. 41 Ra Jess bi bnnba r 'y ra hmute xi du, bi 'ymbi : Talita cumi bi 'ymbi . Nu na ra hya na p'ya, i nne da ma ngue na: Ague gr hmute, d xi'i, dami nangui . 42 Hntho bi manna ra hya na p'ya, 'bexpi nangra hmute, bi n'yo. Ra hmute p'ya, ya 'd'ma yonjya mi 'bi. Nuya bi nup' bi bnnate ra hmute, di

Ra Marcos5,6 'ytho. 43 P ra Jess mmi di hjpa y ja'i ngue hi njonda ma te bi 'yt'e. Bi manda p'ya ngue di t'u nna hm da zi ra hmute.

Mamb p' ja r ngu ra Jairo ra Jess, i map' ja r hi b nte, bi m y xdi. 2 Nu'm ra pa sya y ja'i p'ya, pap' ja ra ni ja ra Jess, ngue bi xnnbabi ra hya y ja'i . Xangu y ja'i xra hya bi ma. P g di 'ydy ja'i hanja'a ra hya de, di n'ymbi : Hap go b ha'a ra hya xnnbate na ra n'yoh ya ua? Hague go ga mba'a ra hya padi ? Hague ga nz ty milagro? 3 Conque guehna ra yaxi r ts'nt' ra Maya na. Y n'yoh p'ya, guehna ra Jacobo, 'nhra Jos, 'nhra Judas, 'nhra Simu. Y nju p'ya, g 'dadua ra hni ni d 'bhm. Janangue mby ja'i ngue to bi z man'yoh na ra Jess. Hi ngui rpatho masu y ja'i ra hya xifi. 4 P bi 'ymby ja'i ra Jess: Gtho y pngahya Oja n'nanni ni 'yh, g hnu mansu. P nu' y mmngu h y pngahya, hi ngui nnu mansu. Ni xinga gue' to 'bp' ja r ngu ra pngahya di nnu mansu. 5 Ja bi njap' ngue hi mbi z xta 'yt'e xangu y milagro ra Jess. Hndi zi hangutho y drquhi bi japr 'y ngue bi 'ythe. 6 Di 'ydra Jess hanja ngue hi ngui c'i y mmnguui.

Nu' y mmngu h ra Jess hi ngui c'i te t'e.

Mi bmp' ja ra hni ni mi 'bhra Jess, bi ma b n'yop' ja y hni ni ,

Nu' 'd'ma yoho y xdi ra Jess, bi 'yt'i ngue da xnnba ra hya y ja'i .

Ra Marcos6 manyarb i ma ngue xnnba ra hya y ja'i . 7 Nuya 'd'ma yoho y xdi ya xi huanhni , bi zofo ngue da mnnb ja y hni ni . Bi xifi ngue y yonc'i p' da ma. Bi u nna ts'di ngue da 'ythe y ja'i n'youi y ts'onthi . 8 Bi xi p'ya, ngue hi n teni buxa da gats'i . 'N hi n tema thu hm da hyats'i . 'N hi n tema mnyu da hyats'i . Sinoque hndra th da hyats'i . 9 Bi xifi ngue da gxy thi xfani 'n hi nda gaxr mponi . 10 Bi sigue bi 'ymbi : Nu'm g smhm p' ja n'na ra hni ni , nu'm to da zixah r ngu ngue di sya'ah, ja m'mhm p' ja ra ngu di n'na'ah ra ts'ya, asta gue'm gu hm. 11 Nup' ja n'na ra hni ni gui smhm, 'n hi ndi n'na'ah ra ts'ya, ogue hi njonda 'yt'ah masu, dami thogui, gdi mh n'nanni ra hni ni . P dami huamhmra fonthi di n'youi ni mbonguah, gue'a ra hmya'a ngue ya da thp' ya y ja'i hi mbi 'yt'ah masu. 12 Nu' y xdi ra Jess bi ma b n'yop' ja y hni ni . I xihy ja'i ngue da hyp' ra nts'o ga 'yo. 13 Xangu y nni di bi 'ythe y ja'i n'youi y ts'onthi . Nu'm bi gospabi ra aceite y drquhi , 'bexi s ha hmbi .

80 P mi 'da y ja'i p'ya, bi 'yna: Nug d na ngue 'bi toni pngahya Oja na. 16 Ra Herodes bi 'yn'a p'ya: P nug d na ngue gue'a ra Xuua mi tra nxixya xp bnnate ya. Porque nu na ra Xuua, guehna d mandag bi thjpabi r ya na.

y pa xa thogui, bi manda ra Herodes ngue bi mbntra Xuua, bi dut'i cony cadena bi got'a fdi. Bi pi ngue nu na ra Xuua ya xi xihra Herodes ngue hi ngui ho di m'mhmi na r 'bpo Herodas nu na mar xisu na r n'yoh Lipe. 18 Nu na ra Xuua, xi 'ymbra Herodes: Hi n'y ra nt'di gu m'mhmi ni 'bpo, xi 'ymbi . 19 Mi 'yhra xisu na ra hya mmanna Xuua, bi mbcu ra xisu, i shra Xuua ngue'a te ra hya bi ma. I nnepe ngue da tho ra Xuua. 20 P ra Herodes hi ngui nne da hyo, porque nnu mansu na ra Xuua, 'n parpi ngue ra hoga n'yoh. Nu'a te ra hya mi mmanna Xuua, madi ho da 'yde, p mi yobni tho ha ga 'yde te gma hya mmanna Xuua. 21 P nu na ra Herodas bi di ni ha di Ra Herodes mbi ngue nu na ra Jess, japra Xuua nu na si. Mi zhra pa gue'a ra Xuua mi tra nxixya. bi nsnni go ra Herodes. Bi zonhy 14 Nu na ra dast'abi Herodes mi mmi st'abiui ngue bi 'yrpabi ra 'yde te mmany ja'i ngue xangu y nts'i hm. Gtho y hmu y soldado, milagro tra Jess. Bi 'ymp'ya: g bi zofo. Nup' ja ra hi Galilea, Nug d na ngue xp bnnate'a gtho' y ja'i hnu mansu p' ja y ra Xuua mi tra nxixya. Janangue hni ni , g bi zofo. 22 Nu na r t'i xu s ty milagro bi 'yna. ra Herodas, bi yrb 'bhy ja'i 15 Mi 'da y ja'i p'ya bi 'yna: xi ptra Herodes ngue snni go, bi Nu na ra n'yoh i hma, r nzgui mhra hni p'ya. Ra Herodes co guehna ra pngahya Elas. gtho y ja'i bi ho te tra hmute.

17Nu'm

Ja mmangua ya ha bi nja ngue bi du ra Xuua mi tra nxixya.

81 Janangue bi 'ymbra hmute ra Herodes: Nu'm tema cosa gui 'yqui, nug ga 'da'i, bi 'ymbi . 23 Ra Herodes bi 'yxa ntestigo Oja ngue majuani di u nna hmute'a te gma cosa da 'ypi, madague'a di u n made'a te g pts'i. 24 Ra hmute p'ya, hi nga 'bexpi xifi te 'b'a nne da 'ypi. Sinoque 'be b nna mam. Bi 'ymbi : Ague mam, teni 'b'a ga di? Nu'a r mam ra hmute p'ya, bi 'ymbi : Dami 'ypya ngue di 'da'i r ya ra Xuua mi tra nxixya, bi 'ymbi . 25 Nu'a ra hmute p'ya, bi mengui , i ma mbo, ngue b mbra dast'abi: Nu'a r ya ra Xuua mi tra nxixya ya, dami 'daqui, di o n'na ra mohi, bi 'ymbi . 26 Mi z mi 'yde te 'b'a t'pra dast'abi, mambi dudr mmi. P ya xi ma ngue di u nna hmute'a te da 'ypi. Y ja'i 'bp' ha mi 'bi, g xi 'yde te xi ma. Bi manda p'ya ngue bi t'u nna hmute'a te di. 27-28 Bi 'yt'a n'na ra soldado da hjpa r ya ra Xuua p' ja ra fdi p'ya. B jt'a n'na ra mohi, bi t'u nna hmute. Ra hmute p'ya, bi dpr mam'a ra ya bi t'u nni . 29 Mi bahy xdi ra Xuua ngue ya bi du, bi ma b hannba r do'yo ra nima ngue bi 'ygui.

Ra Marcos6 A nuy, ma ga mmh p' hi njo'o y ja'i ya, n'namhma ga nsyah zits'. 32 Bi yrb ja n'na ra barco ra Jess cony xdi, i map' hi njongui 'bi. 33 Xangu y ja'i bi nu 'm mi ma ra barco, p padi te'o ni op' ja ra barco. Bi ma y ja'i p'ya, n n'yoguatho, bi dnna nenzabi. Nup' ja y hni ni thohy ja'i , i tr'mi 'da y ja'i , mandngu rb ni ma y ja'i . M'mt'o bi zny ja'i p' ha ja ngue da znna barco. 34 Mi zhra barco b o ra Jess, bi bni . P ya mandngu dy ja'i 'bp'. Bi hujpya, porque y ja'i 'bi tengutho y d'yo 'm hi njo'o to da mdi, njarbtho. Janangue nd ya'atho ra ora bi xnnbabi ra hya y ja'i ra Jess. 35 Ya ni ma di nde p'ya, bi guaty xdi ra Jess, bi 'ymbi : Ya bi nde, 'n nuua d 'bhm ra dapo ua. 36 Dami 'yhy ja'i , n'namhma da map' b ja y hni ni , da dns ra hm da zi. 37 Bi 'ymby xdi ra Jess: Dami u nhn ra hm da zi y ja'i bi 'ymbi . Nu' y xdi p'ya, bi 'ymbi : Hap gue ga hah'a yo ciento ma pa ra nzbi ngue ga tmph ra hm da zi y ja'i 'bcua? bi 'ymbi . 38 Mahmbi 'ymby xdi ra Jess: Dami nu hangu y thu hm gu hah. Nu' y xdi p'ya, bi nu hangu y thu hm ha. Bi 'ymbya: Ja ua ct'a y thu hm 'n yoho y hua. 39 Ra Jess bi 'ymby xdi yaui: Dami xihm y ja'i da mi cua ja ra 'batha. Da 'yty zimu ndo p' da mi .

pengy xdi ra Jess ngue b manna hya p' ja y hni ni , bi dpra gnda te xi 'yt'e, bi dpra gnda tema hya xi nxnnbate. 31 Nu' y pa', ni ma ni 'yhy ja'i p' 'bhra Jess. Nu na ra Jess co 'nhy xdi, ni xi ngra hm da mbongui ra ora da zi. Janangue bi 'ymby xdi:

30Mamb

Ra Jess bi 'yt'e ngue bi nsi hm ct'a mahuahi ma'yoh.

Ra Marcos6,7 ja'i p'ya ngue di nsi hm. Y ciento nja'i p' bi mi i'da, y yote ma'dt'a nja'i p' bi mi i'da. 41 Ra Jess bi hyan' ct'a y thu hm 'n' yoho y hua. Bi hyanma hts'i p'ya, bi ja mammadi Oja. Bi xny thu hm p'ya, bi u ny xdi ngue di 'darpabi y ja'i . Da guehy hua bi dat'i. 42 Bi nsi hm xanho y ja'i , g bi nni ya. 43 Mi juate ra ts'i hm y ja'i p'ya, nu' y xdi ra Jess bi pti 'd'mayo canasta y thu hm bi bongui . Xquet'a bi ms'y hua bi bongui . 44 Nu' y ja'i bi nsi hm'a ra ora'a, ct'a mahuahi ma'yoh bi nsi hm.

82 ndahi . Mi nu y xdi'a te bi 'yt'e, man'natho bi nsu. 52 Madague'a xi nu y xdi' y milagro xi 'ytra Jess, ngue bi xandy thu hm bi zi y ja'i , p hi ngui 'yo y mmi te'o na ra Jess.

40Bi mi hy

hy ja'i ra Jess, bi xihy xdi ngue di m'mt'o da 'yo ra barco, di ma man'na nguadi ra zabi ha b ja ra hni ni Betsaida. 46 Mi juadi bi 'yhy ja'i ra Jess, bi map' b ja ra nyu ni ngue b mat'Oja. 47 Mi nxui p'ya, ya b 'yo made ra zabi ra barco ni o y xdi, p ra Jess bi 'bs p' b ja ra nyu ni . 48 Bi bahra Jess ngue hangu pfi di 'yonna barco' y xdi, p hi ngui s da thogui, porque ra ndahi di cots'i. Mi z'i hyu xudi p'ya, bi map' b 'bhy xdi ra Jess, ni 'yo maxts'e ra dehe. Bi ne ngue xta nui ts'i . 49 P mi hyandy xdi ngue mmap' ni 'yo maxts'e ra dehe. Nu' y xdi ra Jess bi 'yna ngue ra ndahi i nnu. Bi mhra mafi p'ya ngue su. 50 G bi hyandi , p g bi nsu. P ra Jess 'bexpi zofo, bi 'ymbi : Go guec, 'yogu suh bi 'ymbi . 51 Mi yrb ja ra barco mi o y xdi ra Jess, 'bexpi nsya ra

45Mnte

Ni 'yo maxts'e ra dehe ra Jess.

nenthe ja ra hi Genesaret, bi dat'y barco 'm mi bni . 54 Hntho bi bnna barco ra Jess, 'bexpi bahy ja'i mi 'bp' ngue te'o. 55 Bi ma y ja'i p'ya, bi 'yonnbabi mi 'da y ja'i ngue da h. Xifi ngue da tu y drquhi da oxy fidi , da zp' 'bhra Jess. 56 Hnnb bi z snna Jess, smp' ja y hni ni , smp' ja y ngu nhui , hnnb ts' hap sni , bi njqui y drquhi ngue 'bop' ja y caye, t'pra mate ra Jess squerangue r nyani r he da drpabi y drquhi . 'Be xi s ha hmbi .

53Mi zn'a

Nup' ja ra hi Genesaret bi 'ythe y drquhi ra Jess.

Nuya 'da y fariseo 'nhy xnnbate ngue ra ley ngue y mmngu Jerusaln bi guarb 'bhra Jess ngue di nyaui. 2 Bi mbcu 'm mi nu te t'i'da y xdi ra Jess, ngue hi ngui x'y hante di nsi hm, ngue da mecra ts'oqui n'youi y 'y. 3 Nuya y fariseo 'n gtho mi 'da y judo, i ty costumbre xa nzny ndiua. Zant'a x'y hante di nsi hm. 4 Nu'm b penga ti xquet'a x'y, porque na ngue pecra ts'oqui ja y 'y. Xangu mi 'da y costumbre t'e, xty ts'ye, xty mohi, pu nnbi da dtra hi. 'Nhy t'ots'i nts'i hm pet'e. 5 Mi z mi nu rpi te ty xdi

Ja 'da y costumbre xa nzns y ja'i hi ngui nnu manho ra Jess.

83 ra Jess ngue hi ngui t'e tengutho ga 'yo, bi mbcu p'ya, bi 'yrpa ra nt'nni ra Jess, bi 'ymbi : Hanja ni xdi ngue fstho ra hya bi zogah y ndiua? Porque hi ngui pecra ts'oqui ja y 'y, ngue di nx'y hante di nsi hm. 6 Mi dahra Jess, bi 'ymbi : Ni xirb gu na ngue gu c'i h Oja. Go gu th na ra hya bi 'yotra pngahya Isaas ngue bi 'yn'Oja: Nuya y ja'i 'bcua, nu'm bi nya, xgue na majuani ngue nnu mansugui . P hi mma juani ngue y mmi ga ndannegui. 7 Ya hi nte ni bntho ngue thannegui y ja'i . Nu te gma hya xnnbate, xangu y hya xa nzns ngue mbi di manda Oja, ngu na bi man'Oja. 8 Nu'ah, gu fsthoh y hya di manda Oja ngue go gadi ja ndu mmi gu th y costumbre bi zohy ndiua. Porque xangu y costumbre gu th, tengu y ts'ye 'nhy mohi gu xth, pu nnbi da dtra hi. 9 Go xc 'ymhm n'na nguadi ya y hya di manda Oja ngue go gu th y costumbre bi zohy ndiua. 10 Nu na ra Moiss bi xihy ja'i te 'b'a ja ngue da 'yt'e, bi 'ymbi : Dami su ni pap, dami su ni mam. Bi xi man'na ra hya p'ya, bi 'ymbi : Nu ra ja'i da zann pap, ogue da zann mam, i ja ngue di njapra castigo 'n da tho, bi 'ymby ja'i . 11 P ya xc xnnbah y ja'i , ngue ra ja'i da z da 'ymbr pap ogue r mam: Nug pap, nug mam, ya hi nda z ga 'da'i te gu siui ya. Porque nu te g d pts'i, guehna Oja dadi u nni . 12 Nu'm ngu na ra hya bi manna ja'i p'ya, ya hi n gadi japh di jammansu r pap ogue r mam

Ra Marcos7 ra ja'i . 13 Xangu mi 'da y hya jap' hi ngu th, tengutho ya y hya d xi'ah ya. Nu'm ngu na gu th p'ya, ya gu th ngue hi nte di muui ya y hya di manda Oja p'ya, ngue gu mhm go ja ts'ditho gui 'yth ya y costumbre bi zohy ndiua.
Nu te si ra ja'i hi nga gue'a di ts'onnba r n'yomfni ra ja'i 'a.

zonhy ja'i ra Jess, bi 'ymbi : Dami 'yhm xanho ya y hya ga mmang ya. Dami 'yt'ammih. 15 Nu ra ja'i tra ts'oqui, hi nga gue'a te si ra ja'i ga 'ytra ts'oqui. Nu'a ga 'ytra ts'oqui ra ja'i , gue'a ra ts'omhya pnn ne ra ja'i 'a. 16 Di nja ni gu ngue gui 'yhm na ra hya d mmang ya bi 'ymbi . 17 Mi ma y ja'i p'ya, bi zop' ra Jess. Nu na ra Jess bi map' ja ra ngu sya. Nuya y xdi p'ya, bi 'ypi ngue da xifi te ga mbnya y hya ja juadi bi ma. 18 Ra Jess bi 'ymby xdi: Ua xquet'a hi ngui ti nni mmih hanja ya y hya d mmang 'm? Ua hi ngu pahm na ra hya d mang ngue nu te si ra ja'i , hi nga gue'a ra ts'oqui'a? 19 Porque nu'a te g si ra ja'i , hi ndi nuansui r n'yomfni ra ja'i 'a, sinoque r mmi ra ja'i ni ma'a te si, p pigui te si ra ja'i . Ngue ngu na ra hya bi manna Jess, di nqui xanho ngue nu'a te g si ra ja'i , bi 'yt'e ngue g xanho ngue da ts'i. 20 Ra Jess bi sigue bi 'ymby ja'i : Nu ra ja'i ngue tra ts'oqui, mbo r n'yomfni n 'yhra ts'oqui.

14Bi

Ra Marcos7,8 mbo r n'yomfni ra ja'i bi mi hra ts'o n'yomfni , tengu ra n'yots'om'mi, ra nthote, 22 ra mf, ra nts'o, ra fhni , ra 'yt'its'oqui, ra zya, ra zate, ra n'yts'i , ra m'mmmi, da gue'a so r mmi ngue da hyannba r mmti r mmi c'i ui. 23 Gtho ya y nts'o ya, mbo r n'yomfni ra ja'i n 'yh. Guehya di ts'onna ja'i ya.

84 t'i xu mi n'youi ra ts'onthi ya hup' ja r t'ots'i, ya xi z te mi hmbi .

Ra Jess bi 'ythe n'na ra n'yoh ngue mi gogu 'n mi c'ne.

21Porque

mi 'bhra Jess, i map' ja n'na ra hi ja ra hni ni Tiro conna hni ni Sidn. Nup' ja ra ngu bi nsya, hi ngui nnepe to xta mbadi ngue 'bp'. P hi mbi z bi n'yani . 25 Nu'a ra hni ni 'a, mi 'bp' n'na ra hmute mi n'youi ra ts'onthi . Mi 'yhr mam ra hmute ngue 'bp' ra Jess. Bi ma ra xisu p' 'bhra Jess, bi ndantyhmu p' 'bi. 26 P hi ngra judo na ra xisu, porque ra mmngu p' ja ra hi Sirofenicia. Bi 'ypra mate ra Jess ngue da 'ythebi r t'i xu n'youi ra ts'onthi . 27 P ra Jess bi 'ymbi : Nug, gue' y judo ja ts'di ga fts'i. A nuy, nu'm 'bet'o go ga fxa'i , ya stho 'm da thannba ra hm y basi , ngue y fo'yo di t'u nni bi 'ymbi . 28 Ra xisu p'ya, bi 'ymbi : A h, gr Hmu, gue'a gu mma. P nu' y fo'yo, guep' 'bimxa si hm'. I jo y xmhm hhy basi p' si hm. 29 Ra Jess bi 'ymbra xisu: Xanho te gu mma. Ni ma ni ngu ya, nu ni t'i xu n'youi ra ts'onthi , ya bi z. 30 Ra xisu p'ya, bi mengui , i ma r ngu. Mi znn ngu p'ya, nu'a r

Nu'a n'na ra xisu hi ngra judo bi 'ypra mate ra Jess ngue da mts'i.
24Mi bmp'

pa p'ya, bi bmp' mi 'bhra Jess, i map' ja ra zabi Galilea. I nthop' ja ra hni ni Sidn, i mpa p' ja ra hi Decpolis. 32 Nup' ja ra hi Decpolis mi zmp' ra Jess, b ts'innbabi n'na ra n'yoh ngue ra gogu 'n ra c'ne. Bi t'pra mate ngue bi japy 'y p' ja r ya ngue da z te hmbi . 33 Nu na ra Jess bi zica n'nani na ra n'yoh, bi crpa y saha p' ja y gu. Bi pohr saha conn ji ni ngue bi drpa r jani . 34 Bi hyanma hts'i p'ya, bi 'yn'a n'na ra jats'i . Bi 'ymbra drquhi p'ya: Efata bi 'ymbi . Nu na ra hya bi ma, i nne da ma ngue na: Da xohni ne, da xohni gu. 35 Nu'a ra ora'a, nu na ra n'yoh mi gogu bi 'yde xanho ra hya, 'n bi z bi nya xanho. 36 P ra Jess bi xihy ja'i ngue hi njonda xifi te bi nu rpi bi 'yt'e. P na man'na ngue di hjpabi y ja'i ngue hi nte da ma, i mmany ja'i p' ni ma'a te xi nu rpi xi tra Jess. 37 Nu to g bi 'yde te bi nja, g di 'ydy ja'i , di n'ymbi : G xanho te t'e. Porque t'e ngue hra hya y gogu, 'n di japi ngue ya xanho y gone.

31Mi 'dany

Man'na ra pa p'ya, xandngu y ja'i bi mpti p' 'bhra Jess. Ya hi n'y te da zi y ja'i , ya bi hyty nzdi. Bi zonhy xdi ra Jess, bi 'ymbi :

Ra Jess bi 'ui n'i goho mahuahi ma'yoh.

85 huc y ja'i 'bcua, porque ya r hyu pa 'daua d 'yoh ya. D pa'a njuani ngue ya hi n'y te da zi y ja'i . 3 Nu'm ga ty ja'i ngue da ma y ngu, 'n hi ngui si hm, da gennb ja ra 'yu. Porque yap' y ngu 'da y ja'i . 4 Nu' y xdi bi 'ymbi : P hap go ga hannbah te da zi ya y ja'i 'bcua? A nuua d 'bhm, ra dapo ua. 5 Bi 'yny xdi ra Jess, bi 'ymbi : Hangu y thu hm gu hah 'm? Nu' y xdi p'ya, bi 'ymbi : Hndi yoto y thu hm ja ua. 6 Bi manda ra Jess ngue bi mi hy ja'i . Bi hyan' yoto y thu hm p'ya, bi ja mammadi Oja. Bi xny thu hm p'ya, bi u ny xdi ngue di 'darpa y ja'i da zi. 7 Xquet'a mi ha zihangu y hua. Ra Jess bi ja mammadi Oja. Bi u ny xdi p'ya, ngue di 'darpa y ja'i da za. 8-9 Nu' y ja'i bi nsi hm, goho mahuahi ma'yoh. P g bi nni ya. Mi juate ra ts'i hm y ja'i , nu' y xdi ra Jess bi pti yoto canasta y thu hm bi bongui . 'Bexque'a bi n'yhmi y ja'i ra Jess ngue bi ma. 10 Bi yrb ja ra barco p'ya, co 'nhy xdi, i map' ja ra hi Dalmanuta.

Ra Marcos8 ngue hi n tema milagro ga t' gu nnu h bi 'ymbi . 13 Bi zop' y ja'i p'ya, bi yrb ja n'na ra barco cony xdi, i ma man'na nguadi ra zabi.

2Dadi

i zhra Jess, nuya y fariseo bi ma b smhya ra Jess. Di 'bpi da 'yt'a n'na ra milagro n mahts'i para ngue di nqui ngue r m'mnhni Oja ra Jess. 12 Bi ngasra Jess, bi 'ymbi : Hndy milagro gu nne gu nnu h di nja. P nug d xi'ah

Y fariseo bi xihra Jess ngue nne da nup' da 'yt'a n'na ra milagro.

11Ngu

y xdi ra Jess xi pu mbni ra thu hm xta hyats'i da zi. Hnda n'na ra thu hm mi hap' ja ra barco. 15 Ra Jess bi 'ymby xdi: Dami mfhm ya, mami sih'a ra xi di u ny fariseo da guehra Herodes. 16 Di n'ymbi n'na ngu n'na' y xdi p'ya: R nzgui xicj ya ngue hi nxt ha ra thu hm ga sih. 17 Mi bahra Jess te di nxihy xdi, bi 'ymbya: Gue gu na d xi'ah ngue hi nxcu ha ra thu hm gui sih. Ua hi ngui 'yo ni mmih na ra hya d mmang 'm? R nzgui ma'bdi ni mmih 'm. 18 Gu nnu h te d t', p tengutho 'm ngue hi nte gd nnu h. Gu hm y hya d mmang, p tengutho 'm hi n tema hya gd hm. Ua hi ngu mbmhm'a te gu nnu h p' ha nn mh? 19 Xi'm ra pa ma xng' ct'a y thu hm ngue bi zi ct'a mahuahi ma'yoh, njammi canasta y thu hm bi bongui ? Nu' y xdi p'ya, bi 'ymbi : 'D'ma yo canasta y thu hm bi bongui . 20 Xi'm ma xng' yoto nthu hm ngue bi zi goho mahuahi ma'yoh, njammi canasta y thu hm bi bongui ? bi 'ymbi .

Ra Jess bi xihy xdi ngue di mfdi xanho, hi nda dnna hya xnnbate y fariseo, da guehra Herodes.
14Nu'

Ra Marcos8 Y xdi p'ya, bi 'ymbi : Yoto canasta y thu hm bi bongui . 21 Ra Jess bi 'ymbi mahn'a p'ya: P hanja ngue hi ngui 'yo ni mmih ya y hya d mmang 'm?

86 ja'i p'ya, mbi ngue gue'e gr Elas. Mi 'da p'ya, mbi ngue 'bi toni pngahya Oja. 29 Ra Jess mahmbi 'ymby xdi: Xi'ah p'ya, te'og p' gni bmhm ngue guec? Ra Bdu p'ya bi 'ymbi : Nu'i , gue'e gr Cristo, b xa'i Oja ngue gu ndast'abi bi 'ymbi . 30 Ra Jess mahmbi 'ymbi : A nuy, 'yo to gui xifi te'og ya bi 'ymbi .

ja ra hni ni Betsaida ra Jess, b ts'i nnbabi n'na ra xd. Bi t'pra mate da 'ythe. 23 Ra Jess bi bnnbabi r 'y ra xd, bi zixa neni hni . Nup' bi zni , bi zorpa y d. Bi dospa maxts'e y d p'ya, bi 'ymbi : Ua gu hti zits' ya? 24 Nu'a ra xd p'ya, bi nhanni , bi 'ymp'ya: D hty ja'i ngue 'yo, p ntho ra 'bnza p' nn hti , porque di hmar'ma d bi 'ymbi . 25 Mahmbi dospa y d p'ya. Nu'a ra n'yoh mi xd, bi japi ngue di za di hti p' hti . Bi nz xanho y d p'ya, handi yap'tho. 26 Ra Jess bi 'ymbi : Ni ma ni ngu ya, 'yo 'be gui 'yo ua ja ra hni ni ngue gui xihy ja'i te d t'a'i .

22Mi zmp'

Nup' ja ra hni ni Betsaida, ja bi 'ythe p' n'na ra xd ra Jess.

p'ya, bi m y xdi ra Jess. Nup' ja'a ra hni ni Cesarea ngue Filipos, matht'i ja y hni ni , ja bi ma da 'yop' ra Jess. Nup' ja ra 'yu p'ya, bi 'yny xdi, bi 'ymbi : Te'og p' ga mbny ja'i ya'm? bi 'ymbi . 28 Nu' y xdi p'ya bi 'ymbi : 'B i'da y ja'i mbi ngue gue'e gr Xuua gmi tra nxixya. Mi 'da y

27M'mfa

Bi manna Bdu ngue ra Jess, gue'a ra Cristo'a.

Jess bi xihy xdi, bi 'ymbi : Nu ra N'yoh b 'y mahts'i , da 'ymmi da ma ma'ni . Nu' y n'yoh 'bt'o p' ja ra ni ja da zi, da guehy hmu y mmcja 'nhy xnnbate ngue ra ley, g da zi 'n da hyo. P r hyu pa p'ya, di bnnate bi 'ymbi . 32 Ngu na ra hya bi manna Jess, bi xifi xanho y xdi hanja'a te da thogui. Janangue ra Bdu bi zica n'nanni ra Jess, bi xifi ngue da hyoni ha di mpommi ra ndate. 33 P ra Jess mi 'yde te sifi, bi 'brbya ngue hrhmi 'da y xdi. Bi zhra Bdu p'ya, bi 'ymbi : Dami 'uegue, r mfi'i ra zithu. Porque hi nga gue'a r ts'nni Oja so ni mmi di nja, sinoque gue'a y hyas y ja'i i so ni mmi di nja bi 'ymbi .

31Ra

Ra Jess bi ma ngue da tho, 'n bi ma ngue di bnnate.

zonhy xdi ra Jess, da gue hmi 'da y ja'i . Bi 'ymbi : Nu to nne da dnngui , hi ngui s da zns te da n'yo. Hi nha di gohr

Ra Jess bi xihy xdi ngue hi njam'm da gohy mmi'a ga 'yc'i .

34Bi

87 mmi, madague'a da thop' ja ra pont'i . 35 Nu ra ja'i da 'uegue ngue su da tho, guehna ra ja'i di m'mhr te na. P nu ra ja'i hi ngui cohr mmi'a ga 'yc'i gui , madague'a da tho conn ngueque 'n conn nguehra hoga 'da'yo hya, guehna ra ja'i di nyann te na. 36 Porque hi nte da dahra ja'i , madague'a da 'yt'e ngue r mmti g ra xi mhi, 'n di m'mhr te. 37 Ni xi nda hangu ra mnyu da gutra ja'i , hi nda z da yann te. 38 A nuya y ja'i ngue y 'yt'its'oqui ngue hi ngui rpa masu Oja, guehya da den'nathoh ngue gu c'i h ma hyag ya. A nuy, nu ra ja'i ngue psr s conn ngueque, ogue psr s conn nguehra hya d xnnbate, xquet'a da 'yhra pa ngue nugui dr N'yoh d mahts'i , xquet'a ga ps'ma s conn ngue' to di jagb. Guehna ra pa ga ma pengui conn ts'di Oja, ga ma n'yo'be y maca anx Oja. Nu na ra Jess mahmbi 'ymby ja'i : Majuani d xi'ah ngue nuya 'da 'bcua ya, hi nda du, asta gue'm da nu ngue da hya ra ts'di Oja di manda ua.

Ra Marcos8,9 ngue yaui ra Jess. 5 Ra Bdu bi 'ymbra Jess: Ague gr xnnbate, ya xanho ngue d 'bhm ua. Ma ga hoche hyu y t'nni gu, n'na'i, n'na ra Moiss, n'na ra Elas bi 'ymbi . 6 Ngu na ra hya bi xifi, porque ra Bdu co 'n' y amigo, mmi bi nsu, asta hi ngui mbni ha ga mman'a ra hya bi ma. 7 'Bexque'a ra ora'a p'ya, bi go'mra gui p' mi 'bi. Bi 'y p'ya ngue nup' ja ra gui ja b nyap' Oja, bi 'yna: Nu na 'bcua ya, guehna ma Ts'nt' dadi madi . Nuya y hya da manna ya, dami 'yt'ammih bi 'ymbi . 8 Mi hyt y xdi p'ya, ya hi njongui 'bp'' yoho y n'yoh xi nu. Ya 'bs p' ra Jess. 9 Ya b 'yo ngue ni gap' ja ra nguani p'ya. Ra Jess bi 'ymby xdi: 'Yo to gui xifi te g nuui ya, asta gue'm bi hnu ra N'yoh b 'y mahts'i ngue di bnnate bi 'ymbi . 10 Nu' y xdi ra Jess, nu' y hya bi xifi hnt'a mbn'a, p hi njombi xifi te bi nu. Sinoque di nyns' y xdi te 'b'a ga mbnna ra hya bi manna Jess ngue na di bnnate.

n'nato ma pa, nu na ra Jess bi zixra Bdu, ra Jacobo, ra Xuua. Bi mp' b ja n'na ra nyu ni xanhts'i ngue di m'ms. Ja b nup' y xdi ngue bi mp'a gui nqui ra Jess. 3 Nu r he, di yoxni , xandnt'axi bi gohi. Hi njo'o n'na ra meni ua ja ra xi mhi da z da menna ulu tengu ga nt'axi bi gohr he ra Jess. 4 Bi nu y xdi p'ya ngue 'bp' ra Elas conna Moiss

2Mi tho'a

Bi mp'a te gui nqui ra Jess.

y xdi ra Jess bi 'ynnb ja ra 'yu, bi 'ymbi : Hanja na ra hya mmany xnnbate ngue ra ley, mbi ngue jatho da 'bt'o ra Elas hante ngue da hra Cristo?

11Nuya

Bi manna Jess ngue ra Elas ya b h bi xihy ja'i ngue di ns, porque ya b p' ra Cristo.

Ra Marcos9 Jess, bi 'ymbi : Majuani ngue ra Elas i jatho ngue r mditho da h da xihy ja'i ngue di ns. P dami bmhm ra hya mmamp' ja ra Maca Libro ngue te da thohra N'yoh b 'y mahts'i . I mmamp' ngue da z ra n', da zhy ja'i . 13 P dami pahm ya ngue nu na t'mbi ra Elas, ya b h. Ya bi nja tengutho ra hya mmamp' ja ra Maca Libro ngue di nja. Porque nu hangu ra n' bi ne da japy ja'i , g bi nja.

88 zispabi p'ya. Nu'm mi nu ra ts'onthi ra Jess, bi g ra ts'onthi ra ts'nt' p'ya. Bi 'yn'ahi asta di danni . 'N sohy fgui. 21 Ra Jess bi 'ymbra pap ra ts'nt': Njammi pa nja p'ya? Mi dahra n'yohu p'ya, bi 'yna: Ya njap' asta guep' b ng ra ts'nt'. 22 Nu'a ra ts'onthi n'youi, m bi g, xangu y nni di ya ja ngue da hyo. I ht'a sibi, ogue hrb ja ra dehe. Dami huga'be, fxca'be 'm ngue da z gui 'ythets'. 23 Ra Jess bi 'ymbi : Ua hi ngui c'i gui ? Nu ra ja'i ngue da 'yc'i gui , nu te g man' hmbi , hi nga hmbi ga the. 24 Nu'a r pap ra ts'nt' p'ya, asta ra mafi ha i 'yna: Nug d c'i 'i . P dami 'yt'e ngue man'na ga c'i 'i xanho. 25 Mi nu ra Jess ngue g ba p' y ja'i da zp' 'bi. Janangue bi xihra ts'onthi n'youi ra ts'nt', bi 'ymbi : Ague gr ts'onthi , gadi gogubi 'n gadi gonebi ra ts'nt' 'bcua. Nuya d xi'i ngue dami hyp' ya. 'Yoni mantho gi pengui bi 'ymbi . 26 Nu'a ra ts'onthi p'ya, bi japra ts'nt' ngue xgue ra mafi, asta pni . Ra ndussutho te rpe. Bi 'yn'ahi 'm mi hyp'. ntho bi du. Gtho y ja'i p'ya, di n'ymbi : Bi du na cu bi 'yna. 27 P ra Jess bi bnnbabi r 'y ra ts'nt', mahotho i xots'i. 28 Ya 'bp' ja ra ngu ra Jess. Nu' y xdi p'ya, bi 'ymbi : Hanja ngue hi nxa nz xt theghe ra ts'nt' mi n'youi ra ts'onthi ? 29 Mi dahra Jess, bi 'ymbi :

12Mi dahra

20Bi

ni ma da zp' mi 'b hmi 'da y xdi p'ya, bi nu ngue nuya y xnnbate ngue ra ley di mspabi y xdi ngue di nju n'mahyaui. Xangu mi 'da y ja'i xi mpti p' 'bi. 15 P ra Jess, na ha bi 'ytho, ja mi nu y ja'i ya bi zh, bi ma y ja'i p'ya ngue di zngua. 16 Ra Jess bi 'ymby xdi: Te 'b'a gni nju n'mahyah ya 'bcua? 17 B tha'a n'na nc'i p' 'bhy ja'i p'ya, bi 'yna: Ague gr xnnbate, nu na ma ts'nt' 'bcua, n'youi ra ts'onthi asta di gonebi, xt sig ua ngue gui 'ythets'. 18 Nu'm bi g ra ts'onthi n'youi, n'a hi 'n sohy fgui. Di gxty ts'i, asta di 'yts'e. Ya xt xihni xdi ngue xta 'ythets', p hi nxa nz xa 'ythe. 19 Ra Jess bi 'ymbi gtho y ja'i 'bp': Asta njam'm da znna pa gui 'yc'i gah? Ua gu na ngue hangu ra pa ga st'ah? B si ua ra ts'nt', ga theg bi 'ymbi .

14Nu'm

Ra Jess bi 'ythe n'na nc'i mi n'youi ra ts'onthi .

89 Nu na tengu na ra ts'onthi mi n'youi ra ts'nt', para ngue da hyp' ra ja'i n'youi, mahyoni tho da mat'Oja ra ja'i , 'n da 'ytr mmi.
Mahmbi manna Jess ngue da tho, p bi ma ngue di bnnate.
37Nu

Ra Marcos9 ra ja'i di ja mmansu n'na ra basi tengu na 'bcua ya, ngu na da 'yt'e porque pahra ja'i ngue nu te t'e, gue'a d nnu manho ngue da 'yt'a, ntho go di jammansu gra ja'i . Nu ra ja'i di ja mmansugui , hi nga hngthogui di ja mmansugui , sinoque gue'a Oja b pnngui di ja mmansu.
Ra Jess di hjpa y xdi nuya shy ja'i nnnnbabi r thu hu 'm the y ja'i .

p'ya, ra Jess co 'nhy xdi bi map' ha mi 'bi, i nthop' ja ra hi Galilea. P hi ngui nnepe xta mbahy ja'i hap di ma. 31 Porque bi xnnbas y xdi ra Jess. Bi 'ymbi : Nu ra N'yoh b 'y mahts'i , da ma ma dpy ja'i ngue da hyo. Nu'm bi hyo p'ya, di bnnate'a r hyu pa. 32 P nu' y xdi hi mbi di ny mmi na ra hya bi xifi. I su xta 'ynni te ga mbnya y hya xi manna Jess.

30M'mfa

ja ra hni ni Capernaum, mi yrb ja ra ngu sya. Ra Jess bi 'yny xdi, bi 'ymbi : Tema hya gadi nxihm p' ja ra 'yu? 34 Nu' y xdi p'ya, hi njongui thadi . Porque xi nju n'mahya p' ja ra 'yu ngue n'na ngu n'na nne ngue ma datho da hnu mansu. 35 Janangue nup' bi mi hra Jess, bi pti g 'd'ma yoho y xdi, bi 'ymbi : Nu'a nne di m'mt'o ya ngue nu'ah, jatho da 'ytra 'bfi ngue da mxy amigo, pgue hi ndi 'yts'i ngue te da 'yt'e. 36 Ra Jess bi zonhna n'na ra ts'nt' mi 'bp', bi 'bmb made ha 'bi. Bi gspya bi dts'i. Bi 'ymby xdi p'ya:

33Mi zmp'

Ra Jess bi xnnba y xdi ndana ma datho da hnu mansu.

Xuua p'ya, bi 'ymbra Jess: Ague gr xnnbate, xt nughe n'na nc'i ngue nnn'na ni thu hu ha ga 'ythe y ja'i n'youi y ts'onthi . P xt hjpahe, porque hi ndi n'yoh p' nn mh. 39 P ra Jess bi 'ymbi : 'Yo gadi hjpah y ja'i nnnnga ma thu hu 'm bi 'ythe y ja'i . Porque hi nga hntho da nnnga ma thu hu ra ja'i , xi nda ma da zangui . 40 Porque nuya y ja'i hi ngui scj, ma n'yoh ya. 41 Nuya y ja'i da 'yt'ah ra nho ngue i padi ngue gu tnhn ra Cristo, Oja da gut'i . Xquet'a ja r nzbi ra ja'i , madague'a n'na ra zi vasotho ra dehe di u ni .

38Ra

nuy, nu' y basi c'i gui ndap' bi z, tengutho na ra basi 'bcua ya, nu ra ja'i da japi ngue da hygagui p' y basi c'i gui , ra ndate castigo t'mra ja'i da thogui. Hante ngue da 'ytra ts'oqui ra ja'i , man'na xanho ngue da t'nnb ja ra jathe ra ja'i , di ntharpa r 'yga n'na ra njni ngue da g'mi . 43 Janangue nu'm gu na ngue

42A

Ra Jess di japa nts'di y xdi ngue da zu da 'ytra ts'oqui.

Ra Marcos9,10 r ts'oqui ni 'y p' g 'ytra ts'oqui, dami hyjni 'y, gui 'yi. Man'na xanho ngue gar do'y 'm g crb ha gui m'mhmi Oja, hi nda gue'a ngue di ja g yoho ni 'y 'n ngutho gui mma ra ni du hap ja ra sibi di danz para zantho. 44 Nup' ja ra ni du 'bhy dnx hi nha r nzgui da zi'a ni ng. Ra sibi p'ya, hi njam'm da hut'i . 45 Nu'm gu na ngue r ts'oqui ni gua p' g 'ytra ts'oqui, dami hyqui, gui 'yi. Man'na xanho ngue gar dogua 'm g crb ha gui m'mhmi Oja, hi nda gue'a ngue di ja g yoho ni gua 'n ngutho gui mma ra ni du hap ja ra sibi di danz para zantho. 46 Nup' ja ra ni du 'bhy dnx hi nha r nzgui da zi'a ni ng. Ra sibi p'ya, hi njam'm da hut'i . 47 Nu'm gu na ngue r ts'oqui ni d p' g 'ytra ts'oqui, dami hyahni d, gui 'yi. Man'na xanho ngue da n'natho ni d 'm g crb ha gui m'mhmi Oja, hi nda gue'a ngue di ja g yoho ni d 'n ngutho gui mma ra ni du. 48 Nup' ja ra ni du 'bhy dnx hi nha r nzgui da zi'a ni ng. Ra sibi p'ya, hi njam'm da hut'i . 49 Porque nu to g da ma ra ni du, di nz conna sibi. 50 Tengu ra u, xanho ngue te di ma ma'ut'i . P nu'm ya hi ngui u, ya hi nte di muui. Xquet'a gui njath p'ya, 'yo gu nneh ngue hi nte dadi muui'a te gni 'yoh. 'Yo gadi nju nt'i n'na ngu n'na'ah.

90 Bi thogui i ma man'na nguadi ra dathe Jordn. Mandngu dy ja'i bi zmp' 'bi. G bi xnnba ra hya y ja'i , tengutho xi 'yrb ja y hni ni xi thogui. 2 Bi guat'i 'da y fariseo p' 'bhra Jess ngue da 'yrpa y nt'nni , porque honnbi ha di zdi ngue hi nda gue'a ra hya da ma. Bi 'ymbi : Ua ja ra nt'di ngue di nxu mmi r xisu n'na ra n'yoh, ua gue hi n'na? 3 Mi dahra Jess, bi 'ymbi : Xi ra ley bi 'yotra Moiss, te 'b'a ma hya mmamp'? 4 Mi dahy fariseo p'ya, bi 'ymbi : Nup' ja ra ley bi 'yot'a, i mmamp' ngue da z da 'ytra scua n'na ra n'yoh ngue di nxu mmi r xisu. 5 Mi dahra Jess, bi 'ymbi : Nu na ra Moiss bi u nna nt'di ngue da nangra scua ngue ra nxu ni , p ngue mand nnaxi tho y n'yomfmi y ja'i , janangue bi njap'. 6 P nup' r mdi hi nga ngu'a ra hya b snnba Oja da 'yty ja'i . Porque mmamp' ja ra Maca Libro ngue nu'm mamb nhohra xi mhi, Oja bi hocra n'yoh 'n bi hocra xisu. 7 Janangue ra n'yoh sop' r pap, sop' r mam ngue 'bhmi r xisu. 8 Nuya yo nc'i ya, di nne n'na ngu n'na, janangue ya hi ngui yo nc'i , sinoque ntho n'na nc'i tho. 9 Janangue nuy, nuya yo nc'i bi pn'na Oja, hi n'y ra nt'di ngue to di xu nnbabi . 10 Nup' ja ra ngu p'ya, nuya y xdi ra Jess bi 'ynni te nne da manya y hya xi ma. 11 Ra Jess bi 'ymbi :

10

Nu na ra Jess mi 'bp' ja ra hni ni Capernaum, p bi ma i mpa p' ja ra hi Judea.

Bi xnnba y ja'i ra Jess hi n'y ra nt'di di nxu mmi y xisu.

91 Nu ra n'yoh di nxu mmi r xisu, nu'm hmbi nthatra n'yoh, da m man'na ra xisu, ya ra ts'oqui tra n'yoh. 12 A nu ra xisu di nxu mmi r nd, 'n hndi nthatui man'na ra n'yoh, ya ra ts'oqui tra xisu.

Ra Marcos10 su ni pap, dami su ni mam bi 'ymbi . 20 Mi dahra n'yoh p'ya, bi 'yna: Ague gr xnnbate, nuya y hya gu xicya, ya g xt t'e asta gue'm mar nggui. 21 Nu na ra Jess bi hyt ra n'yoh yaui, p di nqui ngue di madi . Bi 'ymbya: Di 'b hman'na ra hya ja ngue gui 'yt'e. Ni ma ya, dami p te g gu pts'i. Dami u nna mnyu y hyoya. Nu'm g 'yt'e te d xi'i ya, ya b ja ni mmti mahts'i p'ya. B p'ya, ga mm madague'a da tho'i p' ja ra pont'i bi 'ymbi . 22 P mi 'yhra n'yoh na ra hya bi sifi, mambi dudr mmi. Bi matho, porque mar ndmmmmti.

zixy basi y ja'i p' 'bhra Jess, i nnepy ja'i ngue da dospa y ya y basi 'n da xi Oja ngue di japy basi . P nuya y xdi ra Jess bi hjpa y ja'i b zi y basi . 14 Bi mbcu 'm mi nu te ty xdi ra Jess, bi 'ymbi : Dami hyhm y basi da thocua d 'bi. Porque tengutho y ja'i ya o r 'y Oja, xquet'a njarb ya y basi ya. 15 Majuani d xi'ah ngue n'na ra ja'i hi ngra 'yde tengutho n'na ra basi ngue ra 'yde, hi nda z da zo r 'y Oja. 16 I thxy basi ra Jess, di japr 'y p' ja y ya y basi , i p'a Oja ngue di japi .

Bi xi Oja ra Jess ngue di japy basi .

13Bi

ja ngue da ma ra Jess, p b j ra 'dihi n'na ra n'yoh. Bi ndantyhmu p' 'bi, bi 'ymbi : Ague gr hoga xnnbate, te 'b'a ja ngue ga t'e n'namhma ngue Oja di 'dacra 'da'yo te para zantho? bi 'ymbi . 18 Mi dahra Jess, bi 'ymbi : Ua gu padi te gu mmanya, ngue gu ngui xanhog? Porque hns Oja xanho. 19 Ua hi ngui padi hanja' y hya di manda Oja ngue na: 'Yo gr hyote. 'Yo gr 'yots'om'mi. 'Yo gr b. 'Yo to gu snnba ra fhni . 'Yo gr hyte. 'Dami

17Ya

Ra mmmmti hi mbi ne da 'yt'e te bi xihra Jess.

hyty xdi ra Jess, bi 'ymbi : Xandn hnni tho ha di n'u ny mmmmti ngue da zo r 'y Oja. 24 Nu' y xdi ra Jess, di 'ytho hanja ya y hya bi ma. P ra Jess mahmbi 'ymbi : Ague ts'nt''ah, nuya d mmang ngue xanhnni tho ha di zo r 'y Oja, guehya y ja'i xgue mahndra mnyu ni ma y mmi ya. 25 Ya fadi ngue ra cameyo, hi njam'm da z da thop' ja r xagu n'na ra 'yofani . P man'na xandn hnni tho ngue n'na ra mmmmti di n'u ni da zo r 'y Oja. 26 Nu na ra hya bi manna Jess, mi 'yhy xdi, man'natho bi nsu y n'yomfni p'ya. Di n'ymbi : R nzgui ya hi njonni ja'i da z di nyann te ya'm di n'ymbi .

23Bi

Bi manna Jess ngue Oja, hi nte hmbi .

Ra Marcos10 hyty xdi ra Jess, bi 'ymbi : Nu'a ngue y ja'i tho, hi nda z da zns ha di nyany te. P Oja hi nte hmbi , nu te nne da 'yt'e, da z ha di japi.
Bi manna Jess ngue di tocabi ra nho' y ja'i n'youi p' ni ma.
27Bi

92 da znnbi ngue da du. Di dpy ja'i hi ngy judo ngue da hyo. 34 Nuya y ja'i di ndpi, da n'ymmahya, da zots'i, da mi. M'mfa p'ya, da hyo. P r hyu pa di bnnate.

ra Bdu bi 'ymbra Jess: Nughe, ya xt sohme p' te g d pshe ngue d tn'nahe. 29 Mi dahra Jess, bi 'ymbi : Majuani d xi'ah, ngue nu to g xp nzohy ngu, xp nzohy cu, xp nzohy pap, xp nzohy basi , xpa nzohy hi ngue tnngui ngue mmanna hoga 'da'yo hya, 30 p mnte 'bcua ja ra xi mhi ra ja'i , y ciento nni di tho gangu'a te g da di ni ngue'a te g xp nzogui. Madague'a da ts'i, p ra pa di 'yp', di t'u nna te para zantho. 31 Xangu y ja'i hnu mansu ua, p nu'a ra pa'a, ja ts'tho dani hnu mansu p'. Xangu y ja'i hi ngui hnu mansu ua, p nu'a ra pa'a, ja dani hnu mansu p'.

28Nu na

ni hya ra 'yu ngue ni ma Jerusaln, ni 'bt'otho p' ni ma y xdi ra Jess. Nu' y xdi ya i su, di 'ytho hanja'a te tra Jess ngue ni ma Jerusaln. P ra Jess bi zica n'nanni ' 'd'ma yoho y xdi, bi xifi xanho hanja'a te da thogui. Bi 'ymbi : 33 A nuy, ya nn mh Jerusaln. Nu na ra hni ni na, nu ra N'yoh b 'y mahts'i di ndpy hmu y mmcja cony xnnbate ngue ra ley. Nuya p'ya, guehya

32Ya

Mahmbi manna Jess ngue da tho, p bi ma ngue di bnnate.

Jacobo conna Xuua, guehya y ts'nt' ra Zebedeo ya, bi guarb 'bhra Jess, bi 'ymbi : Ague gr xnnbate, d nne ga 'a'be n'na ra mate ya. 36 Mi dahra Jess, bi 'ymbi : Tema mate gu nne ga t'aui? bi 'ymbi . 37 Bi 'yn' hra mate p'ya: D nneg'be ngue nup' ha gui mmi ngue gui ndast'abi, n'na d mi hni n'yi, n'na d mi hni gaha. 38 P mi dahra Jess, bi 'ymbi : Ague n'y'aui, hi ngu padi te r nsui na ra hya gu hmi . Ua da z gui thohmi 'a ra n' i ja ngue ga thoc? Porque nug mathoguitho ja ngue di ng y ja'i bi 'ymbi . 39 Bi 'ymbya: Ah, da z ga sg'be ra n'. Mi dahra Jess, mahmbi 'ymbi : Majuani ngue ngu'a, xandngu ra n' ja ngue gui sui, tengutho ra n' ja ngue ga thoc. Mathoguitho di n'aui y ja'i tengutho ja ngue d ng y ja'i . 40 P nuna ra hya gu mmammi , hi ndi tocagui ngue go ga snni to di mi p' ja ma n'yi, ogue to di mi p' ja ma gaha. Nuna Oja, ya xa nznni to d mi n'na ngu n'na ma hyo. 41 Nu na ra hya hya yo nc'i mi yaui ra Jess, bi mbcu 'm mi bahya mi 'dt'a y xdi, i shra Jacobo 'nhra Xuua. 42 P ra Jess bi pti gtho y xdi, bi 'ymbi :

Ra Jacobo conna Xuua bi 'ypra Jess ngue di nja y cargo xta nhts'i .
35Ra

93 Ya gu pahm ngue y dast'abi xa t'ts'i , co gtho mi 'da y ts't'abi 'bp' ja y hni ni , g di manda y ja'i . Nu te di manda ngue da 'yty ja'i , gue'a t'a. 43 P nu'ah, 'yo gu nne ngue gui mandathoh y ja'i . Nu ra ja'i nne ngue xta nhts'i r cargo da mfi, guehna ra ja'i jatho ngue di mpfi da mxy mmi c'i ui na. 44 A nu'ah ya, nu'a da ne di m'mt'o ngue gtho y amigo ya, guehna jatho da gohi ngue ni mfih na. 45 Conque ra N'yoh b 'y maht s'i , hi mbi 'yh ngue n'narb da mi di mandatho. Sinoque b 'yh ngue di mpfi da mxy ja'i . 'N hi nga hndra 'bxte da 'yt'e, asta da du ngue da yani xandngu y ja'i .

Ra Marcos10,11 Bi ma b ts'ohra xd p'ya, bi t'mbi : Da hyu ni mmi ya, ga 'yo, bi ts'o'i'na. 50 Ra xd p'ya, bi 'ymp' r tu hu, bi nangui , asta ra n'nats'i ngue di johya. Bi map' bi 'bhra Jess. 51 Ra Jess bi 'ymbi : Te gu nne di nja'i? Ra xd p'ya, bi 'yna: Ague gr xnnbate, d nne ngue di nz ma d. 52 Ra Jess bi 'ymbra xd: Ya da z gui mma ya, bi z ni d ngue gu c'i gui ngue jag ra ts'di ga the'i. 'Bexpi nz y d ra xd p'ya. Bi z bi n'yo ngue bi mp' ni ma ra Jess.

ja ra hni ni Jeric ra Jess, bi thogui ni n'youi y xdi. P xandngu y ja'i bi ntt'i. Nup' neni hni p'ya, mi hup' na ra Bartimeo mi xd, r ts'nt' ra Timeo. Mi hup' ja ra nen'yu ngue pra mnyu y ja'i thop'. 47 Mi bahra xd ngue nu na ja ngue da thop' hudi , guehna ra Jess ra mmngu Nazaret. Bi mhra hmafi p'ya, bi 'ymbi : Dami hugagui ague Jess r mbom'mto'i ra David bi 'ymbi . 48 Nu' y ja'i 'bp' mi hu hra xd, di hjpi ngue hi ndi mmafi. P ra xd p'ya, na man'na ma'bpi ngue nts'di ga mafi, bi 'ymbi : Dami hugagui ague r mbom'mto'i ra David bi 'ymbi . 49 Bi m'mhra Jess ngue de hmat'i. Bi 'ymby ja'i p'ya: Dami xihmi ngue da cua.

46Mi zmp'

Ra Jess bi 'ythe ra Bartimeo mi xd.

11

Nu'm ya ni ma da zmp' ja ra hni ni Jerusaln, ya 'yop' ja ra nyu ni ja ra mbonza ja y olivos. Ja jarbtho ra hni ni Betfag 'nhra hni ni Betania. Nu na ra Jess bi 'yt'i yoho y xdi. 2 Bi 'ymbi : Ni m n ja ra hni ni b ja n. Nu'm g ct'ui ra hni ni , gui ti mmi p' da nthat'i n'na ra burru ngue ma'da'yotho, hi njongui s. B xoqui ngue gu siui ua. 3 Nu'm to da 'yn'aui, hanja ngue gu xocui ra burru, gui xihmi p'ya ngue honna Hmu. P dami xihmi ngue hi nda ya'atho di ndpi. 4 Bi ma' yoho y xdi bi 'yt'i. Bi di mp' manthat'i ra burru jonna goxthi ja ra nen'yu. Bi xojpya. 5 Nu' y ja'i mi 'bp' p'ya, bi 'yn'a n'na nc'i :

Ra Jess bi yrb ja ra hni ni Jerusaln, p spabi y ja'i , xifi ngue y dast'abi.

Ra Marcos11 Te 'b'a gu t'ui? Hanja ngue gu xocui ra burru? 6 Nu' xocra burru p'ya, bi ma tengutho xi manna Jess. Nu' y n'yoh p'ya, bi unna nt'di bi zixra burru. 7 Mi zp' 'bhra Jess, bi gaspa ra burru y tuhu ngue bi npa nts't'i. Bi hyuxra burru ra Jess, bi ma. 8 Nup' ja ra 'yu ja ngue da thohra Jess, xangu y ja'i ni 'bt'o ngue di tns'y tuhu pp' ja ra 'yu. Mi 'da y ja'i p'ya, bi sajpa y xi y palma ngue pp' ja ra 'yu. 9 O made p' ni ma y ja'i ra Jess. I 'bt'o 'da, b 'bfa 'da. P y ja'i 'da ga matho ngue di johya, i na: Nuna Oja, di japhna r m'mnhni 'bcua, guehna tate naya. 10 Oja di japhna ra dast'abi b 'bnhni ngue di thocra 'bfi mi phra dast'abi David. Magues na Oja b 'b mahts'i . 11 Nu na ra Jess mi yrb ja ra hni ni Jerusaln, bi zmp' ja ra ni ja. Bi nu te ty ja'i 'bp'. Mi dhra nde, bi mengui, i ma Betania. Bi m' 'd'ma yoho y xdi.

94 ja ra ni ja. Nu' y ja'i mi mpp' thi nni ja, da gue' madi nti, g bi 'yt'i. Nuya y ja'i di pspa y mnyu y ja'i yap' ni 'yh, bi 'yennba y mxa. 'N bi 'yennba y nthuts'i ' p y paloma. 16 Nu' y ja'i ja te ha, ya hi ndi japi da thop' ja ra thi nni ja. 17 Bi 'ymby ja'i p'ya: Nup' ja ra Maca Libro, nt'ot'i p' ra hya ngue Oja i na: Nu na ma ngu ng, ni hu ngue ra ngu nga mhmat'Oja na, 'n ja ndanne ua gtho y ja'i 'b'a nxi mhi. P nu'ah, gu th ngue ja di mpti ua y b. 18 P nu' y hmu y mmcja 'nhy xnnbate ngue ra ley mi badi te bi 'ytra Jess, hi ngui nnu manho. Bi hyoni ha di japi ngue da hyo ra Jess. P hi nga 'bexpi z ha di japi, porque supi di mbcu y ja'i . Porque nu' y hya xnnbate ra Jess, g di 'ydy ja'i . 19 Mi dhra nde p'ya, bi bmp' ja ra hni ni ra Jess, bi m y xdi.

nuna ra Jess b p' Betania b n'oxi, i ma Jerusaln. Nup' ja ra 'yu p'ya, bi z ngue tu manthuhu ra Jess. 13 Bi hyanda n'na nza ra igo ngue ya xi 'dogui xanho. Bi ma b nu ngue'm di zdi. P hi ngui zdi, porque hi ngra pa p' ngue di nzdi. 14 Bi 'y' y xdi te bi xihra za, ngue bi 'ymbi : Ya hi nni mantho di nzhni ndt' ya gr za bi 'ymbi .

12Mi hyaxpya,

Ra Jess bi otra za ngue ra igo.

ra Jess, nu'm mi zmp' ja ra hni ni Jerusaln, bi map'

15Nu na

Ra Jess bi 'yty ja'i mi mpp' ja ra ni ja.

bi thop' 'bhra za ngue ra igo. Bi nu ra za p'ya ngue xi 'yot'i asta y 'y. 21 Ra Bdu p'ya bi zo r mmi'a te ra hya xi manna Jess. Bi 'ymbya: Ague gr xnnbate, nu na ra za g s hmande, gue xa 'yot'i bi 'ymbi . 22 Mi dahra Jess, bi 'yna: Dami 'yc'i ngue nu'm gui mmat'Ojah, da mxah Oja. 23 Nu'm gu c'i h xanho ngue gue'a nnu manho Oja ngue di nja'a te gu xihm, 'n hi ngui yobni ni mmih, da z gui 'ymph

20Mi hyaxpya,

Jatho da 'yc'i y ja'i ngue Oja di u nni te da 'ypi.

95 ra nyu ni ja n: Dami 'uegue gr nyu ni , i map' ja ra jathe, gui 'ymph. Ra nyu ni p'ya, da 'uegue, di map' gui xihm ngue di ma. 24 Janangue d xi'ah, nu'm te gu ph Oja, dami 'yc'i h ngue di 'da'ah Oja te gu ph. Oja p'ya, da 'yt'e ngue di nja'a te gui 'yph. 25 Nu'm gu mmat'Ojah, 'n bi zo ni mmi ngue hi ngui nnu manho te t'a ni mmi c'i ui, dami pu nnbi , n'namhma ngue xquet'a di pu n'na ni Paph b 'b mahts'i . 26 P nu'm ngue hi n gadi pu nnbabi ni mmi c'i ui, xquet'a hi ndi pu n'na ni Paph b 'b mahts'i 'm.

Ra Marcos11,12 conn ngueque, hanja ngue hi ng 'yc'i h 'm? da 'ynj p'ya. 32 A nu'm ga xihm ngue y ja'i tho bi u nna nt'di te bi 'ytra Xuua, ya nts'udy ja'i di n'ymbi . R nzgui p'ya, bi zny ja'i ngue ya hi nte da xifi te'o bi u nna nt'di 'a te bi 'ytra Xuua, i supi di mbcu y ja'i . Porque gtho y ja'i c'i ngue r pngahya Oja na ra Xuua. 33 Janangue bi 'ymbya: Hi nd pache to bi u nna nt'di 'a te bi 'ytra Xuua. Mi dahra Jess, bi 'ymbi : Ya hi ng xicj na ra hya d n'nah, ni xi nga guec ga xi'ah to di 'dacra nt'di na te d t'e.

Jess, mi zmp' ja ra hni ni Jerusaln, i 'yop' ja ra ni ja. Bi guaty hmu y mmcja p'ya, 'nhy xnnbate ngue ra ley, 'nhya y n'yoh 'bt'o p' ja ra ni ja. 28 Bi 'ymbra Jess: Ague n'y, hanja te gu t'e? To bi 'da'i ra nt'di 'a te gu t'e? 29 Mi dahra Jess, bi 'ymbi : Nug xquet'a ga t'ah n'na ra nt'nni ya. P gue gui xicj hanja'a ra hya ga n'nah, n'namhma ngue xquet'a ga xi'ah to bi 'dac ra nt'di 'a te d t' ua. 30 Xiya, te'o bi u nna nt'di ra Xuua ngue bi xixyabi y ja'i ? Ua Oja bi u nna nt'di , uague y ja'i tho r nt'di 'a te bi 'yt'e? 31 Y ja'i p'ya, di n'ynni te di dadi . Di n'ymbi : Teni 'b'a ga xihm ya'm? Nu'm ga xihm ngue Oja bi u nna nt'di te bi 'ytra Xuua, da 'ynj p'ya: Xina ra hya bi manna Xuua

27Ra

Ra Jess bi t'nni to bi u nna nt'di te t'e.

12

Nu na ra Jess, bi hyoni te gui hyjpa y hya bi xihy ja'i . Bi 'ymbi : Mi 'b'a n'na ra n'yoh ngue bi 'yt'a n'na r nua'uva. Bi ft'e g r hi. Bi hoqui hap da d'my uva 'm bi nja. 'N bi hocra n'nque hap da mi hra mhui . Bi hyoni to da gonhui r huahi , n'namhma ngue nu'm bi nja y uva, di t'unna mmhui 'a te di tocabi. Bi ma yap'tho ra mmhui p'ya. 2 Mi znna pa da thcy uva p'ya, nuna ra mmhui bi mnhna n'na r hmi qui ngue da tu y uva di tocabi. 3 P nu' y mfi mambi 'bp' b ja ra huahi , bi bntra hmi qui 'm mi zmp' 'bi. Bi ni , b rbya. P hi nte bi unni . 4 Ra mmhui p'ya, mahmbi mnhman'na r hmi qui p' b ja ra huahi . Nu' y mfi ya mambi 'bp', hmb mbcu. B pndothobi r hmi qui ra mmhui . B srpa r ya. 5 Ra mmhui p'ya, mahmbi mnhman'na r hmi qui . P

Ra Jess i hyjpa ra hya n'na ra huahi ngue ra jomhmi .

Ra Marcos12 ya b tho'a bi mnnbya. Bi sigue bi mnnbabi mi 'da p'ya. Ngut'atho bi rpe, 'b i'da bi pt'i, 'b i'da bi ho. 6 Nu na ra mmhui p'ya, mi si n'na r ts'nt' ngue mmi di madi . Ya mp'ya: Ma ga pnhn na ma ts'nt' ya. Nu'm bi nu y mfi na, da nu mansu, porque ma ts'nt' na, i na. 7 P nu'm mi zmp' 'bhy mfi na r ts'nt' ra mmhui , di n'ymby mfi: Nuna ya, guehna ra ts'nt' ja ngue da gohmi ra huahi naya. Ma ga hoh ya, n'namhma ngue ya ma mmtih ra huahi , di n'ymbi . 8 Bi bnnbya ngue bi hyo. Bi ma b mma xts'e ra huahi p'ya. 9 Nu na ra Jess, bi 'yny ja'i , bi 'ymbi : Xi'm ya bi nja ya y hya d xi'ah ya, teni 'b'a da 'ytra mmhui ? Siempre da ma ra mmhui p'ya, da ho y mfi conhui r huahi . N'nan'yo mi 'da y ja'i di ftra huahi p'ya. 10 Gu pahm xanho ra hya mmamp' ja ra Maca Libro ngue na: Nuna ra do hi mbi nu manho y hynni gu, guehna ra do br 'bbo p' br f ra jado naya. 11 Ngu na ra hya xa nzn'Oja ngue di nja. A nuj p'ya, d mhm ngue mazihotho te t'Oja, nna hya. 12 Ra Jess hntho bi xihy ja'i ya y hya ya, bi ne y ja'i xti bntra Jess ngue xta ngot'i. Porque pahy ja'i ngue go xihya y hya bi hycra Jess. P hi mbi z xti bnt'i , porque supi di mbcu mi 'da y ja'i . Janangue hi nte bi japi.

96 da jjpatho hi te ga ya ra Jess, para ngue da zp' di yapa m'mfa. 14 Bi 'ymbi : Ague gr xnnbate, d pache ngue gr hoga n'yoh, porque g pmmanho ra hya gu mma. 'N hi ngu su'a te mbn'na'i y ja'i . Madague'a ja y cargo 'da y n'yoh gui yaui, p hi ngu su gui xifi ndana ra hya majuani . Sinoque majuani ngue gu xnnbate'a ra hya nne Oja ngue gd n'yoh. Dami xicje ya, ua xanho ngue di njutra mnyu hra dast'abi, uague hi n'na? bi 'ymbi . 15 P ra Jess ya padi te mbnnbabi y ja'i ngue'a ra nt'nni rpe, bi 'ymbya: Hanja ngue gu smhyagah? Dami 'yu rcah ra mnyu bi 'ymbi . 16 Bi u n na mnyu p'ya ngue da nu. Mi nu ra mnyu ra Jess, bi 'ymbi : To r hmi na n'youi ra mnyu ja ua? To r thu hu na ra thu hu n'youi ra mnyu? Mi dahy ja'i yaui ra Jess, bi 'ymbi : Guehna ra dast'abi naya bi 'ymbi . 17 Ra Jess bi 'ymby ja'i yaui: Nu'a ja ngue gui 'yth ya, dami u nhn ra mnyu di tocabi ra dast'abi. Da gue Oja p'ya, dami u nhn'a te di tocabi. Nu na ra hya i dahra Jess, di 'ydya y ja'i yaui.

'da y fariseo, da gue'da y ja'i ra Herodes, bi 'bnhni ngue

13Nuya

I nnepy nsiui ra Jess ngue da 'ymbi hi ngui ja ts'di di njutra mnyu nji.

p'ya, bi ma 'da y saduceo, nuya mbi ngue hi ndi bnnate y nima. Bi 'ymbra Jess:

18M'mfa

Bi manna Jess ngue di bnnate y nima.

97 gr xnnbate, nup' ja ra ley bi 'yotra Moiss, nt'ot'i p' ra hya ngue na: nu'm bi du n'na ra n'yoh, 'n hi ndi m'mhy basi , nu r xisu ra nima da zogui, nu'a r n'yoh ra nima, gue'a di nthatui ra 'danxu'a, n'namhma ngue di m'mhy basi tengutho 'm xti m'mhy basi ra nima. 20 A nuy, xi'm di 'b'i yoto ma'yoh ngue dadi ncu ya. Nu'a ra n'yoh ma da, di nthati . P da 'yhra pa da du, 'n hi ndi m'mhy basi . 21 Janangue nu'a r n'yoh ra nima m'mfa bi m'mi, go di nthatui ra 'danxu'a. P xquet'a da du ra n'yoh 'n hi ndi m'mhy basi . Nu'a r hyu r n'yoh p'ya, hndi nthatui ra 'danxu 'm bi du r n'yoh. 22 Di siguetho di nthatra xisu 'm bi du r nd, asta gue'm bi du g yoto ma'yoh. G di nthatui ra xisu, 'n g bi du y n'yoh. P hi mbi m'mhy basi . R nzgui p'ya, da du ra xisu. 23 A nuy, xi'm ra pa dani bnnate y nima ya, ndana gue'a ya yoto ma'yoh r mmti ra xisu? Porque g bi m'mhmi . 24 Mi dahra Jess, bi 'ymby ja'i yaui: Hi ngu padi ha r nja ra hya gu mmamhm. Porque hi nga guep' g ndi nni mmih'a te ra hya nt'ot'i p' ja ra Maca Libro. 'N hi ngu pahm hangu r ts'di Oja i ja. 25 A nu'm bi bnnate y nima, da gohi tengutho y anx Oja, ya hi ndi nthaty ja'i . 26 Nup' ja ra hya bi 'yotra Moiss, ja di nqui p' ngue di bnnate y nima. Porque nt'ot'i p' ra hya bi man'Oja 'm mi nyap' bi nz ra ndt'o, ngue bi 'yna: Guec dr Ojag ngue ra Abraham.

Ra Marcos12 Dr Ojag ngue ra Isaac. Dr Ojag ngue ra Jacob, bi 'yn'Oja. 27 Ja di nqui p'ya, ngue nup' 'b Oja, hi ngui tu y te y nima. Janangue hi ngu padi ha r nja'a ra hya gu mmamhm.

19Ague

n'na ra xnnbate ngue ra ley, bi 'yde ha i dapra hya y ja'i mi yaui ra Jess. I nnu ngue bi dadi xanho. Bi 'ymbya: Xiya y hya di manda Oja p' ja r ley, ndana ra hya xa ma datho di ja ts'di Oja ngue da 'yty ja'i ? 29 Mi dahra Jess, bi 'ymbi : Nuya y hya di manda Oja, nu na xa ma datho di ja ts'di Oja ngue da 'yty ja'i , guehna ra hya ngue na: Ague gy judoh, dami 'yhm na ra hya ja ua. Nu na ra Hmu ma Ojah, 'das na. 30 Dami ja ndu mmi ngue mathoguitho gui mahm Oja co gtho ni mmih. Hnt'a gu mbmhm'a. 31 Nu na r yoho ra hya di manda Oja, 'n di ja ts'di Oja ngue da 'yty ja'i , guehna ra hya ngue na: Dami mahni mmi c'i ui tengutho gni ne ngue di ma mamadi 'i , nna hya. Guehya yoho y hya di manda Oja ya, 'n tate di ja ts'di Oja ngue da 'yty ja'i . Guehya y hya 'bt'o ya ngue gtho mi 'da y hya di manda Oja. 32 Mi dahra xnnbate ngue ra ley p'ya, bi 'ymbi : Xanho te gu mma gr xnnbate. Majuani te gu mma ngue nu na Oja ma Hmu h 'das na. 33 Guehya y hya ma datho ja ngue da 'ytra ja'i ya, da hyahr mmi ra ja'i ngue

28Nu'a

Nuya y hya di manda Oja, bi manna Jess ndana ra hya ma datho ja ts'di da 'yty ja'i .

Ra Marcos12 di ma Oja, 'n di mahr mmi c'i ui. Nu'm ngue ngu'a d th p'ya, ya man'natho nnu manho Oja te d th p'ya, ngue' y 'bt'e rpa y ja'i p' ja ra ni ja, da gue' mi 'da y cosa ma t'u nni Oja. 34 Bi nu ra Jess ngue padi te mman'a ra n'yoh yaui, bi 'ymbya: Ya mi zits'tho gadi 'bdi ngue gu so r 'y Oja bi 'ymbi . Mi xifi tengu na ra hya na p'ya, ya hi nni mantho tema hya hnxta 'yny ja'i ra Jess.

98 janjuani ngue y mmi ga 'yxy ja'i . 38 Bi sigue bi xnnbabi ra hya y ja'i ra Jess. Bi 'ymbi : Dami mfhm xanho ya, 'yo di h'ah y xnnbate ngue ra ley. 'Yo gu th tengutho ga 'yo'. Porque di ho ngue st'a hi y he. 'N di ho ngue di respeta y ja'i ha gui zngua p' ja ra ti. 39 Nup' ja y ni ja p'ya, i huantho y nthuts'i tate xanho ngue ja hup'. Nup' t'a ngo y ja'i p'ya, xquet'a nne ngue tate xtanho ha da mi . 40 I tu nnba y ngu y 'danxu, i hti ngue mbi di xannbi te pts'i. Nu na ra hya ga ngorpa y d y ja'i p'ya, nu'm mmat'Oja, nd ya'atho mmat'Oja. I nne da 'ymby ja'i ngue y ndhoga n'yoh. P nuy, guehya mathoguitho ra castigo da thohya ngue gtho mi 'da y ja'i .

ra Jess bi xnnba ra hya y ja'i p' ja ra ni ja. Bi 'ymbi : Nu na ra Cristo b x Oja ngue di ndast'abi, y xnnbate ngue ra ley p'ya, i mman' ngue dague'a n'na' y mbom'mto ra David. P nug ga xi'ah hanja ya, madague'a ngue r mbom'mto ra David, p nu na i hma, hi ngra ja'i tho na. 36 Porque ra David, gue'a ra Espritu Santo bi bnnbabi ra hya bi 'yot'i, ngue bi 'yna: Nu na Oja, nu'm mi zojbagui ma Hmu, ngu na ra hya bi xifi, bi 'ymbi : Dami mi cua ja ma n'yig ya, asta gue'm ga t'e ngue gu manda gtho' ni nsiui, bi 'ymbi . 37 Ja di nqui p'ya ngue ra David, nu'm nnnna Cristo, ni huti ngue r Hmu. Janangue ra Cristo di nqui ngue hi ngra ja'i tho, madague'a ngue r mbom'mto ra David.

35Nu na

Ra Jess bi xihy ja'i ngue ra Cristo hi ngra ja'i tho.

Xandngu y ja'i 'bp' ja ra ni ja. Nu na ra hya xnnbate ra Jess,

Bi xihy ja'i ra Jess ngue di mfdi xanho, hi nda hyty xnnbate ngue ra ley.

ra Jess, mi hup' ja ra ni ja ha ja ra huada ty mnyu y ja'i . Hti ha ga yty mnyu y ja'i p' ja ra huada. Bi nu xangu y ja'i ngue y mmmmti xandngu ra mnyu di u ni . 42 Bi nu n'na ra 'danxu ngue ra zibhyoya, xquet'a bi gt'i yoho y zi xani p' ja ra njmnyu. 43 Bi zonhy xdi ra Jess, bi 'ymbya: Majuani d xi'ah ngue ra zibhyoya na ra 'danxu bi u nna mnyu ya, p man'natho nnu manho Oja r mnyu bi u nna, hi nda gue' y mnyu mi 'da y ja'i di u ni . 44 Porque nuya mi 'da y ja'i , y mmmmti ya, p gue'a r mnyu xa pongui di u ni . A nu na ra 'danxu, zits' dr mnyu mi ha. Mi ja ngue xta nzi r mnyu bi u ni .

N'na ra 'danxu bi u nna mnyu Oja.

41Nu na

99
Bi manna Jess ngue b p' ra pa da xotra ni ja.

Ra Marcos13 dast'abi ngue da 'yrpa ra tu nhni mi 'da y dast'abi. Di 'yan'ahi ndap' bi z. Di nja y thu hu. Ja da fp' ra n' ja ngue da tho'a m'mfa y ja'i p'ya.
Bi xihy xdi ra Jess ngue da z ra n', da ts'i.

13

'ymbi : Ague gr xnnbate, nu ra ni ja, gue xandnnoho y do n'youi. 'N mazihotho y hmi y do. 2 Mi dahra Jess, bi 'ymbi : Ah, mazihotho gui nqui ra ni ja. P nu na ra ni ja naya, b p' ra pa da xoty ja'i na. Xgue di nxdi, hi n hap nmi nqui ra ni ja.
Bi manna Jess te ja ngue di nja hante r nzgui y pa.

Mi bmp' ja ra ni ja ra Jess, nu na n'na r xdi bi

ni hyandra ni ja, ja ni gop' ra nyu ni b ja ra mbonza ja y olivos. Ja i mp' y xdi ra Jess. Nup' bi zni , bi mi . Bi guatra Bdu p'ya, conna Jacobo, ra Xuua, ra Andre. Bi nyasui ra Jess, bi 'ymbi : 4 D nne gui xicje njam'm di nja ya y hya gu mmanya, ngue da xotra ni ja y ja'i . Tema hmya di nja'm ya ni ma da znna pa di nja na te gu mmanya? 5 Mi dahra Jess, bi 'ymby xdi: Dami mfhm xandnho, 'yo gu nne to da hy'ah. 6 Porque xangu y ja'i di n'yo ngue da 'ymby ja'i : Go guec dr Cristog ya, da 'ymbi . Gue'a di hyt'i xangu y ja'i 'a p'ya. 7 Nu'm g 'yhm ngue ya ja y datu nhni , ogue gui 'yhm ngue ya ja ngue di nja y tu nhni , 'yo s gu su h. Porque jatho ngue ya ngu'a ja ngue di nja. P hi nga gue' y hmya' ngue r nzgui. 8 Da nangy nacin ngue da 'yrpa ra tu nhni mi 'da y nacin. Da nangy

3Nup'

Porque da 'yhra pa ngue da ts'ixah fdi. Da mp'ah y ja'i p' ja y ni ja. Da ma ma d'ah p' 'bhy dast'abi. Di nd'ah p' 'bhy gobierno. Ngu na da ja'ah y ja'i ngue gu c'i gah. Ngue ngu na di nja'ah, nu'm ya gdi yah y ts't'abi, ja gui xihm p' ra hoga 'da'yo hya p'ya. 10 Hante ngue da z'a te ja ngue di nja, nu na ra hoga 'da'yo hya jatho ngue da ma ma'yoni g r ngni nxi mhi. 11 Nu'm bi ma ma bnt'i 'ah, 'yo s di tu ni mmih'a ra hya ja ngue gui xihm ra ts't'abi. Porque nu'a ra ora gui d ni hyah p' ja ra ts't'abi, gue'a ra Espritu Santo di bn'na ra hya gui xihm ra ts't'abi. Ya hi ngni n'yomfni s gui jcj ra hya gui mmamhm. 12 A nu y n'yoh c'i gui , di ds' y n'yoh hi ngui c'i gui ngue da tho. Y pap p'ya, nu'm bi 'yc'i gui y basi , di ds y basi ngue da tho. Y basi p'ya, nu'm bi 'yc'i gui y pap, di ds y pap ngue da tho. 13 Ndap' bi z da z'ah y ja'i ngue gu c'i gah. P nu ra ja'i hi nda hygagui , xi nda hangu ra n' da thogui, g da zti, guehna ra ja'i di nyann te na. 14 Xquet'a gu nnu h ngue di nja ya y hya bi manna pngahya Daniel, ngue nup' ja ra xqui hi n'y ra nt'di di m'mhy ja'i , ja

9Dami mfhm.

Ra Marcos13 da 'yrb ra nts'oni y ja'i . (A nuy, nu ra ja'i di xdi, di n'yo r mmi 'm bi nu ngue di nja ya y hya ja ua.) Nu'm g nu h ngue ya bi nja'a p'ya, nu y ja'i di 'bp' ja ra hi Judea, da 'dagui, di map' ja y xanth. 15 Nu ra ja'i di thma xts'e r ngu, 'yo di na ngue di ma mbo r ngu ngue te da ha, sinoque da 'dagui. 16 Nu ra ja'i di 'yo ra 'bfi, hi ndi ma r ngu ngue da ca r tu hu, sinoque da 'dagui n'nahmantho. 17 P hucate y xisu di hady basi 'a ra pa'a, ogue di sdy basi . 18 Dami 'yph Oja ngue nuya y hya ya, hi nda gue'm ra pa ngue xta ns di nja. 19 Porque xandn'tho te da thohy ja'i na ra pa na. Nu te di nja, hi njam'm xa nnu y ja'i ngue xa njap' asta gue'm mamb f'a nxi mhi. 'N ya hi nni mantho da hnu ngue mahndi njap'. 20 Nu na Oja, ya xa nznni ngue hi nga ya'atho y pa di nja na ra ndate na. A nu'm ngue ya'atho di nja, ya hi njonda bongui . P da 'yt'e ngue da thotho, porque Oja di mahya y ja'i ya xa huanhni .

100 ngue di hyty ja'i nuya y thanhni Oja ya. 23 Mami n'u ni da th'ah. Janangue dadi 'bt'o'ah ya y hya ja ngue di nja m'mfa.

bi tho' y ndate di nja, di m'mxui ra hyadi 'nhra zana. 25 Da thy s b ja mahts'i . Nu te g b ja maya, g di pdi ha thogui. 26 Da thandra N'yoh di 'y mahts'i ngue da n'youi ra gui . Da hnu ngue magues, porque mathoguitho ja r ts'di. 27 Nu' y anx da n'youi, da mnhni g r ngni nxi mhi, ngue di prpabi y ja'i nuya xa huanhni .

24Nu'm

Bi manna Jess ngue mahnda cua ja ra xi mhi.

y pa', 'yo s gu c'i h ya y ja'i da 'yn'ah: Nuua, ja b 'bcua ra Cristo, ogue da 'yn'ah: N nguehn ja b 'bhn, da 'yn'ah. 22 Porque xangu y ndbthani di n'yo ngue da 'ymby ja'i : Go guec dr Cristog ya, ogue da 'ymbi : Go guec r pngahyag Oja ya, da 'yna. 'N da z da 'yty milagro. Nuya y milagro da 'yt'e, guehya da ne

21Nu'

Ra Jess bi ma ngue di n'yo xangu y ja'i da ne ngue da hytya y ja'i ya c'i .

na ra hya ga hyc ya, ngue gd hyjpabi ra hya n'na nza ra igo. Nu'm ya bi c'amy 'yza ngue bi 'dogui, gu pahm p'ya ngue ya ni ma di pat'i xanho hi. 29 Ngu na ra hya ja ngue di nja ya. Nu'm g nu h ngue bi nja ya y hya d xi'ah ya, dami pahm ngue ya xma nguerptho ga ma h. 30 Nuya y hmya d xi'ah ya, dami pahm ngue guehya di nja ya, hante ngue da du y ja'i 'bhy pa ja p'ya. 31 Nu te b ja maya, 'ncua ja ra hi, hi ngui zai . P nu na ra hya d mmang, ja para zantho na.

Bi nhyjpabi ra hya n'na nza ra igo.

28Dami pahm

pas Oja tema pa di nja ya y hya d xi'ah. Ni xi ngy anx di padi , ni xi nga gueque d padi tema pa di nja, madague'a ngue r Ts'nt'gui Oja. 33 Janangue dami nd'mateh,

32I

Bi hycra hya ra Jess ngue y mfi hi ngui padi tema pa da zhy hmu di manda.

101 mat'Ojah hangu ra pa. Porque hi ngu pahm tema pa, tema ora ga sc ua. 34 A nuy, tengutho n'na ra n'yoh bi ma yap'tho, p hi mbi zohra hya tema pa da pengui . Nu' y mfi bi fti te pts'i. N'na ngu n'na y mfi bi znnba y tarea ja ngue da 'yt'e. Nup' ja ra goxthi, bi 'bmb n'na ra mngoxthi, bi xifi ngue da mdi xanho ra goxthi. 35 P nuya bi ma mafti ra 'bfi, hi ngui padi tema pa da zhy hmu. Da gue'ah ya, dami mfhm xandnho. Porque xquet'a hi ngu pahm tema ora da zhni hmu h, o nu hma ndetho da zh, ogue made ra xui da zh, ogue ni ma da hyats'i da zh, ogue ncahi da zh. 36 Porque hnt'a goma ora da zh, p man'nan'yo mi 'yth ngue hi njondi nd'mate 'm bi zh. 37 Nu na ra hya d xi'ah ngue gui nd'mateh, hi nga hn'athoh d xi'ah na ra hya na, sinoque gtho y ja'i d xifi ngue di nd'mate xandnho.

Ra Marcos13,14 ra Simu nu na xi 'ythe m'mt'o ngue mi 'ya r do'yo. Bi yt'ambo n'na ra xisu ni du n'na ra m'mo aceite ngue ra alabastro. I yup' ra aceite mazihotho ga yni , bi ma mahoqui conna paxi ngue ra nardo, p xandngu r muui. Bi 'yjpa r 'yga ra m'mo aceite p'ya, bi xispabi r ya ra Jess. 4 Bi mbcu 'da y ja'i mi 'bp', di n'ymbi : Hanja ngue bi ma ma'ni tho na ra aceite na? 5 Xta nz xta 'b na ngue xti t'u nna mnyu y hyoya. Porque man'na xangu xti 'b ra aceite ngue'a te ra nzbi tahra ja'i n'na jya. Hi ngui nnu manho y ja'i te bi 'ytra xisu. 6 P ra Jess bi 'ymby ja'i : Dami hyhm na ra xisu 'bcua. 'Yogui shm, porque xanho te rque. 7 A nuya y hyoya gu mmamhm, hangu ra pa gu nnu h ya y hyoya. Da z gui fxh te honi hnt'a goma ora gu nne gui fxh. P nug hi nga nzamhm ua. 8 A nu na ra xisu gu mmamhm, bi 'yrcagui 'a te bi zrpabi r ts'di bi 'yt'e. Porque ya bi nja'a te mi ja xt nja'm d n'ygui. 9 Majuani d xi'ah ngue nup' ha da hmanna hoga 'da'yo hya g r ngni nxi mhi, xquet'a 'n'a te bi 'yrcagui na ra xisu, da hma. Gue'a di fn'a.

14

Ya ma nyo patho di nsnni go y ja'i ngue ra pascua. Guehna ra pa ts'i ra thuhm hi ngui n'youi ra xi. A nu' y hmu y mmcja 'nhy xnnbate ngue ra ley, guehya ya r ya'atho y pa honi ha di mbntra Jess ngue da tho. 2 Di n'ymbi : A nuy, hi nga gue'm ra pa ngue ra ngo ga bnth ya, n'namhma hi nda nangy ja'i da yani .

Nuya y nsiui ra Jess ya snni ngue da hyo.

'bp' ja ra hni ni Betania ra Jess. xa si hm p' ja r ngu

3Ya

N'na ra xisu bi xispa ra aceite r ya ra Jess.

ra Judas Iscariote, guehna n'na nc'i ' 'd'ma yoho y xdi ra Jess, bi ma b nyaui y hmu y mmcja. B nhca hyaui y mmcja ha di japi di dpra Jess. 11 Mi 'y'a ra hya sihy mmcja, asta ra

10Nu na

Ra Judas di cty hya ha di japi ngue di d ra Jess.

Ra Marcos14 ndijohya. Bi xi p'ya ngue di u nna mnyu. Janangue bi hyonna Judas ha di japi ngue di dpy mmcja ra Jess.
Y xdi ra Jess bi hoqui te da zi'a ra nde bi nsnni go ngue ra pascua.
12Ya

102 zmp' ra Jess, n n'youi' 'd'ma yoho y xdi. 18 Mnte si hm p' ja ra mxa p'ya, bi 'ymby xdi: Nuy, d xi'ah ngue nuua ja ra mxa d si hmh, 'bcua n'na nc'i jgatho hi, ya xa hyoni ha di japi ngue di dgui. 19 Nu na ra hya bi manna Jess, mmi bi du y mmi y xdi. Bi mdi bi 'ynni 'da mi 'da p'ya te'o na i mma, bi 'ymbi : Ua go guec'a gu mmanya? bi 'ymbi . 20 Bi 'yntho 'm mi dahra Jess: Nu na d com'be ma mohi ua d si hm ya, guehna di dg naya. Guehna n'na nc'i ngue gui 'dma yohoh naya. 21 Majuani ngue ra N'yoh b 'y mahts'i da tho'a te ra n' ja ngue da thogui, tengutho nt'ot'i p' ja ra Maca Libro ngue di nja. P hague ngu ra castigo da thohna ra n'yoh ja ngue di dgui. Nu na ra n'yoh na, man'na xanho ngue'm hi n xtab m'mi.

fhra ngo nguehya y pa ts'i ra thu hm hi ngui n'youi ra xi. Nu na ra pa fhra ngo, guehna ra pa hod'yo y ja'i ngue snni go, ngue di nzibde ngue ra pascua. Bi ymby xdi ra Jess: Hap gu nne ga hoche ra nzibde gd nsnni goh ngue ra pascua ya? bi 'ymbi . 13 Bi 'ymbya yoho y xdi ra Jess: N m n b ja ra hni ni ya. Gui nthui n'na ra n'yoh ni ma r ngu, di tu n'na xni ra dehe. Dami tnnui hap da zni . 14 Nup' ja ra ngu da zmp'ya, dami 'ynui ra mmnni gu: Ra xnnbate i na: Hap ja ra cuarto ga nzibdehe ma xdi ya, ja ga she p' ra ngo ngue ra pascua? gui 'ynui. 15 Ra mmnni gu p'ya, da 'yut'aui n'na ra dacuarto ya mahoqui, b ja maya ra tcangu. Ja dami hocui p''a te ja ngue gd nzibdeh p'ya. 16 Nuya y xdi mi yaui ra Jess, bi map' ja ra hni ni bi xifi ngue da ma. Mi zmp' ja ra hni ni , nu na ra hya xi manna Jess, gue'a bi nja'a. Bi di nna ngu tengutho xi xifi, ja bi hojp ra nzibde ngue ra pascua p'ya.

nde p'ya, nup' ja ra ngu xi ma mahojpi te da zi, ja bi

17Mi dhra

Bi xihy xdi ra Jess ngue padi ndana r xdi ja ngue di d.

si hm ra Jess, bi hyajman'na ra thu hm. Mi ja mammadi Oja p'ya, bi xnna thu hm, bi u ny xdi da zi. Bi 'ymbi : Dami sih ra thu hm ja ua ya. Nu n, guehna ma do'yog na. 23 Bi dcra vaso po r ngui ra uva p'ya. Mi ja mammadi Oja, bi u ny xdi da zi 'da'its'. 24 Bi 'ymbi : Nu na po ra vaso ja ua ya, guehna ma jig na. Porque guehna ra hmya naya ngue nu'm d tu, di nja r ts'di ra 'da'yo cohi t'ah Oja. Porque nu'a di mfmma ji, xandngu

22Mnte

Ra Jess bi xihy xdi ngue di nzibde.

103 y ja'i di nhohy ts'oqui. 25 Majuani d xi'ah ya, ngue ya hi nni mantho 'dap' ga sih r ngui ra uva, asta gue'm bi znna pa ma'da'yo hnga sih p' di manda Oja. 26 Mi juate ra nsi hm p'ya, bi duta n'na ra thu hu ngue spabi Oja. Bi ma p'ya, i map' b ja ra nyu ni ja ra mbonza ja y olivos.

Ra Marcos14 Dami mi hmi ua ya, mnte ga thoc mi ts' n nguehn ngue ga ma mat'Oja bi 'ymbi . 33 Bi thohmi ts' n nguep' ra Jess, bi m ra Bdu, ra Jacobo, ra Xuua. Bi mdi bi dr'man' r mmi ra Jess, mathoguitho ngue bi du r mmi. 34 Bi 'ymby n'youi p'ya: Janjuani ngue tu ma mmig, nup' nna s, ya ja ngue 'bexca tu. Dami cohmi ua ya, p 'yogui ahmi bi 'ymbi . 35 Ra Jess bi thohmi ts' n nguep'. Bi m'mmfo hi p'ya ngue mmat'Oja. Bi 'yp'Oja ngue'm da ne, da yani ngue'a ra ndate ja ngue da thogui. 36 Bi 'ymp'ya: Ague ma Pap'i, nu'i , gtho da z'i. Dami yangui ngue'a ra ndate ja ngue ga thoc. P hi nga nu'a go ga snn gue'a di nja'a, sinoque nu te gu snni , gue'a di nja'a. 37 Mi juadi bi mat'Oja p'ya, b 'yp' 'b' hyu y xdi. P bi di ni ngue ya mi aha. Bi 'ymbra Bdu p'ya: Ague Simu, hanja ngue gu aha? Ua xi nga n'na ora di s gui 'y ni t'aha? 38 Dami mat'Oja, 'yogui ahm. Nu'm hi ng mat'Ojah, nthambni tho hi nda gue'a gui 'yth. I nne ni mmi ngue gui 'yth na ra hya d mmang, p mmi cuen'ni do'yoh. 39 Mahmbi zop' y xdi, bi mengb xp 'yh ngue b mat'Oja. Tengutho xi man'a m'mt'o, ngu'a ra hya xi Oja. 40 Mamb pengbya, mahmbi di ny xdi ngue mi aha, porque mmi netha. Mi dambni y xdi ya nzofo, hi ngui padi te di dadi . 41 Bi ma'a r hyu ndi p'ya

Jess bi 'ymby xdi: Gtho'ah ya, gui sogah p''a di nxui . Porque di nja'a te mmamp' ja ra Maca Libro ngue na: Ga t' ngue da du ra mnd'yo. Y d'yo p'ya di n'uni , i na. 28 P nu'm d bnnate, gani mpag Galilea, ja gani tp'ah p'. 29 Ra Bdu p'ya, bi 'ymbi : Madague'a ngue g da zoc'a'i p' ya mi 'da ma n'yoh, p nug hi nga soc'a'i bi 'ymbi . 30 Mi dahra Jess, bi 'ymbra Bdu: Majuani d xi'i ngue nu'a di nxui ya, tobe hi ndi ma'a r yohmafi ra ni , ya xqui cnga nhyu ndi , gui mma ngue hi ngui paqui bi 'ymbi . 31 P ra Bdu p'ya n'nat'a mma ngue bi 'yna: A nu'a, hi n'na'a. Madague'a ngue 'dap' ga tuui, p nug hi nga cn'a'i bi 'ymbi . Gtho' mi 'da y xdi p'ya, 'da'igu bi ma.

27Ra

I pahra Jess ngue da zop' m'mfa y xadi.

ra Jess bi mh y xdi, bi zmp' ja ra xqui ni hu ngue Getseman. Nup' bi zni , bi 'ymbi :

32Nu na

Ra Jess bi mat'Oja p' ja ra xqui ni hu ngue Getseman.

Ra Marcos14 ngue b mat'Oja. Mamb pengui , bi 'ymby xdi: Gue mahngu ahmi n'y. Ga nu hmi , ya bi znna ora di ndpy ts'oc'i ra N'yoh b 'y mahts'i . 42 Dami nangi . Ya b cua na di dgui, ma ga ma c'ath ya.

104 Hnda n'na ra sbana di mpt'i. Xquet'a 'nhna ra ts'nt' bi ne xti bnty ja'i ngue xta nzits'i. 52 P nu na ra ts'nt' bi guas'y ja'i ngue bi 'dagui. Bi zop' ra sbana mi tu hu, bi ma mangtho.

nzohy xdi ra Jess, bi zhna Judas r n'youi' 'd'ma yoho y xdi, b n'youi xangu y ja'i , b g y juai, b g y za. Guehya y ja'i xi mnhy hmu y mmcja, co 'nhy xnnbate ngue ra ley, co 'n' y n'yoh 'bt'o p' ja ra ni ja. 44 Nu na ra Judas, ya xi xihy ja'i tema senya da 'yt'e, xi 'ymbi : Nu'a ra n'yoh ga znguag ya, 'n ga srpa r hmi , gue'a gu homhm'a p'ya. Gui bnth, p gue mami thhm, xi 'ymbi . 45 Janangue mi zmp' 'bhra Jess, bi guat'i ngue bi zngua. Bi 'ymbi : Ague gr xnnbate bi 'ymbi . Bi zrpa r hmi p'ya. 46 'Bexpi bnty ja'i ra Jess. 47 Bi gxr juai n'na nc'i r xdi ra Jess. Bi znnbabi r 'yh ra 'bt'o mmcja, bi hyjpabi r gu. 48 Ra Jess bi 'ymby ja'i bi bnt'i : Ua gu mhm ngue dr bg, ngue gu ch y juai, 'n gu ch y za ngue gui bnngah? 49 Conque n'na pa ngu n'na pa nmi xnnb ra hya y ja'i p' ja ra ni ja. Uangui xta nz ja xqui bnngah p'. P nu te gu rcah ya, ya bi nja'a te ra hya mmamp' ja ra Maca Libro bi 'ymbi . 50 G bi zop' y xdi ra Jess ngue bi 'dagui. 51 Nu'm ya ni zi y ja'i ra Jess, bi ntt'a n'na ra ts'nt'.

43Mnte

Ya bi mbntra Jess.

ra Jess, bi ts'ixp 'bhra 'bt'o mmcja. Nup' ja r ngu ra mmcja, ja bi mpti p' gtho y hmu y mmcja, co 'n' y n'yoh 'bt'o p' ja ra ni ja, cony xnnbate ngue ra ley, g 'dap' bi mpti. 54 P ra Bdu n 'bfa ya'atho p' n ma y ja'i n zi ra Jess. Mi zmp' ja r ngu ra 'bt'o mmcja, bi yt'ambo ra dathi. 'Dap' bi mi hmi y polica madi nharp ja ra sibi. 55 Nu' y hmu y mmcja co 'n' y n'yoh 'bt'o ngue y judo, 'dap' bi mpti ngue bi nhca hya, honi ha di japi ngue da 'ymbi ni 'yup' da du ra Jess. P hi ngui ti ni ha di japra hya. 56 Xangu y ja'i bi many fhni ngue di yapra Jess. P hi ndi nti ny hya ngue da 'da'igu da mamp' di yapate. 57 M'mfa p'ya, bi guar'mi 'da y ndbthani ngue di yapi . Bi 'yna: 58 Nu na ra n'yoh 'bcua, ya xt che tema hya xa mman'a m'mt'o na, ngue mi na: Ga xot' na ra ni ja ngue ra ja'i tho bi hoqui. R hyu pa p'ya, d jap' man'na ra ni ja ngue hi njonni ja'i di hoqui, mi na. 59 Ngu na ra hya bi hma, mi 'da y ja'i p'ya, n'nan'yo ra hya i mma. Ya hi ndi nti ny hya. 60 Bi m'mhra 'bt'o mmcja p'ya ngue bi 'ymbra Jess: Te gu mmanna ra hya gui nyap'a'i ya n'y? Ua hi n tema hya gdi thadi ? bi 'ymbi .

Nuya y n'yoh 'bt'o ngue y judo bi hyaspabi ra gnda ra Jess.

53Nu na

105 ra Jess hi nte ga ndatho. Ra 'bt'o mmcja p'ya mahmbi 'ymbi : Ua gue'e gr Cristo, r Ts'nt''i Oja nu na magues? 62 Mi dahra Jess, bi 'yna: Ah, go guec. 'N gui nnu h ra N'yoh b 'y mahts'i dani mmi p' b ja r n'yi Oja nu na jas r ts'di. 'N da 'yhra pa ngue hnda h, di 'y mahts'i da n'youi ra gui . 63 Mi 'yhra mmcja na ra hya bi manna Jess, n'na xt'itho r pahni ngue bi ncu. Bi 'ymby ja'i p'ya: Nuya mfadi ya ngue hi n te man'na ma testigo d homhm ya. 64 Ya g 'ysh ya ngue thenmahya Oja. Xiya, te gu mmamhm na ra hya bi manya? bi 'ymby ja'i . Gtho y ja'i p'ya 'da'igu bi ma, bi 'yna: Nu na, ni 'yup' ngue da tho na. 65 Bi mhy ja'i p'ya ngue soxra Jess. Bi gorpa y d conna u lu, 'n bi m'mi , bi 'ymbi : Dami padi te'o bi mp'a'i ya bi 'ymbi . Y soldado p'ya, xquet'a bi m'mi .

Ra Marcos14,15 Ra Bdu p'ya, bi map' b ja r goxthi ra dathi. Hntho bi zn'a goxthi p'ya, bi mmahra ni . 69 Mahmbi nu ra Bdu'a ra xisu p'ya. Nu na ra xisu bi 'ymby ja'i 'bp': Nu na ra n'yoh 'bcua, guehna n'na nc'i y xdi ra Jess. 70 Ra Bdu p'ya, mahmbi ma ngue hi ngui padi te'o ra Jess. Mi tho hman'na ts'quits' p'ya, y ja'i 'bp' hmbi 'ymbra Bdu: Majuani ngue ni n'youi ra Jess, porque di nqui ngue gr mmngu Galilea, nt'detho'a te gni ya. 71 Mi dahra Bdu p'ya, mahmbi 'yna: Da jac ra castigo Oja 'm ngue hi mma juani te d xi'ah. P nu na ra n'yoh gu xicj, hi nd pac te'o na. 72 Mi juadi bi manna ra hya na p'ya, mahmbi mmahra ni . Ra Bdu p'ya bi zo r mmi na ra hya xi xihra Jess ngue xi 'ymbi : Tobe hi ndi ma'a r yohmafi ra ni , ya xqui cnga nhyundi , gu mma ngue hi ngui paqui , xi 'ymbi . Mi zo r mmi ra Bdu na ra hya na p'ya, asta ra zondummi.

61P

'bp' ja ra dathi ra Bdu. Nu'a n'na ra xisu ngue ra gni p' ja r ngu ra 'bt'o mmcja, bi thop' 'bhra Bdu. 67 Mi nu ngue di nharp ja ra sibi, bi za di hti p'ya. Bi 'ymbi : 'N'i ni n'youi ra Jess nu na ra mmngu Nazaret. 68 Ra Bdu p'ya, bi 'yna: Nu'a ra Jess gu mmanya, hi nd pac te'o na. Janangue hi nd pac tema hya gu nne gui xicya.

66Ya

Bi manna Bdu ngue hi ngui padi te'o ra Jess.

15

Mi ncahi p'ya, bi mpti gtho y hmu y mmcja, cony n'yoh 'bt'o p' ja ra ni ja, cony xnnbate ngue ra ley, cony n'yoh 'bt'o ngue y judo. Bi nhcahya ngue snni ha di japi di yapra Jess. Bi du rpya, bi zixp 'bhra Pilato. 2 Ra Pilato bi 'ymbra Jess: Ua gue'e r dast'abi'i y judo? Mi dahra Jess, bi 'yna: Ah, go guec tengutho ra hya gu mmanya.

Bi ts'ixp 'bhra Pilato ra Jess.

Ra Marcos15 mmcja p'ya, xangu mi 'da y hya gui yapi . 4 Ra Pilato mahmbi 'ymbra Jess: Ya gu s te gma hya gui nyap'a'i ya. Ua hi n tema hya gdi thadi ? 5 Ra Pilato di 'ytho ngue hi n tema hya ga ndatho ra Jess.

106 Pilato p'ya, bi ne di hojpa y mmi y ja'i mbcu. Janangue bi thhra Barrabs. A nu na ra Jess, bi xihy soldado ngue da fi, 'n da zits'i ngue di cuatra pont'i . zixy soldado ra Jess, i map' ja ra dathi cuarte. Ja bi ma mapti p' gtho y soldado. 17 Y soldado p'ya bi heta n'na ra u lu ngue ra jpoi ra Jess. Ya xi me n'na ra corona ngue y 'ui ni , bi gspa r ya ra Jess. 18 I thenmahya p'ya, bi 'ymbi : I tate na r dast'abi y judo ya bi 'ymbi . 19 Bi jnnba r ya co n'na ra t'o. 'N bi zots'i. Bi ndantyhmu p' 'bhra Jess tengutho 'm ngue majuani hnu mansu n'na ra dast'abi. 20 Mi juadi bi denmahya, bi gajpabi ra tu hu xi hete. Bi hetr he ya mi he p'ya. Bi zixpya ngue di cuatra pont'i .

3Y

15Ra

16Bi

Y soldado thenmahya ra Jess.

ra Pilato, ja n'na r costumbre ngue di th'a n'na ra ofdi 'm ja ra ngo ngue ra pascua. P y ja'i ' huanhni ndana ra ofdi da ma mathgue. 7 Nu'a ra pa'a p'ya, mi ofdi n'na ra n'yoh ni hu ngue ra Barrabs. 'Dap' ofdiui mi 'da y ja'i ngue y hyote, xi n't'a tu nhni . 8 Mi pti y ja'i ngue da xihra Pilato ngue di th'a n'na ra ofdi. 9 Ra Pilato bi 'ymby ja'i : Ua gu nneh ngue ga thc'a r dast'abi y judo? bi 'ymbi . 10 I pahra Pilato ngue ra nts'ya tya y mmcja xi dpra Jess. Janangue ngu na bi xihy ja'i , porque bi ne xti thgue. 11 P y hmu y mmcja mmi di hatra ts'di y ja'i ngue da 'ypra Pilato ngue di thhra Barrabs. 12 Mahmbi 'ymby ja'i ra Pilato: Xina ra n'yoh gu mhm ngue r dast'abi y judo p'ya, te gu nneh ga jap na? bi 'ymbi . 13 Y ja'i p'ya, xgue n'na hmafitho bi 'yna: Da guatra pont'i na gu mmanya. 14 Ra Pilato p'ya, bi 'ymby ja'i : P tema nts'o xa 'y'na p'ya? Y ja'i p'ya, man'natho ngue mafi, bi 'yna: Da guatra pont'i na.

6Nu na

Bi manda ra Pilato ngue da ma macuati ra pont'i ra Jess.

ja ra 'yu, bi nthui p' n'na ra n'yoh xpi 'yhra 'bfi. R mmngu Cirene na ra n'yoh, ni hu ngue ra Simu. Guehna r pap ra Alejandro 'nhra Rufo. Nu' y soldado mani zi ra Jess, bi japra Simu ngue bi du xra pont'i nu na da ma macuati ra Jess. 22 Nu na ra Jess, i zixy ja'i p' ja ra xqui ni hu ngue Glgota. Nu na ra hya na, i nne da ma ngue ra Njyaxhmu. 23 Nup' bi znna Jess, bi t'u nna vino n'youi ra mirra para ngue di pu mbni bi . P ra Jess hi mbi ne bi zi. 24 Bi cuatra pont'i p'ya, mi juadi bi n'mi . Bi ma ra taha y soldado

21Nup'

Ya cuatra pont'i ra Jess.

107 p'ya ngue to xta ra taha, gue'a da gaca n'na xqui r he ra Jess. 25 Gto xudi 'a ra ora bi ma macuati ra pont'i ra Jess. 26 Nup' ja r ya ra pont'i bi cuati, bi ma macuati n'na ra letrero xi 'yot'i ngue mmamp' te bi ma ma'pi. Nu na ra letrero, i na: Nu na ra n'yoh 'bcua, guehna r dast'abi y judo na, nna letrero. 27 'N yoho y b bi ma macuati ra pont'i , n'na i gohr n'yi, n'na i gohr gaha. 28 Ya bi nja tengutho ra hya mmamp' ja ra Maca Libro ngue na: Tengutho majapi y ts'oc'i , ngu'a da thogui. 29 Asta huaty ya y ja'i thop' ja ra pont'i cuatra Jess ngue thenni . I mbi : A nuya n'y, dami xorpabi r ni ja Oja ya. 'N gu na ngue nhyu patho gdi hojman'na ra ni ja. 30 Dami nyans ya, b cap' ja ra pont'i gu cuatya mby ja'i . 31 Nu' y hmu y mmcja p'ya, cony xnnbate ngue ra ley, g thenmahya ra Jess. Di n'ymbi : Mi mmann ra n'yoh ngue da yany ja'i . P nuy, hi nda z ha di japi di nyans ya. 32 A nu'm majuani ngue ra Cristo r dast'abi y judo ya, da z da cahn ja ra pont'i ya, n'namhma ga c'i h te da ma. Xquet'a 'n' yonc'i 'dap' cuath ra pont'i thenmahya.

Ra Marcos15 hygagui p'? 35 Ja mi 'brptho 'da y ja'i , bi 'yde te bi manna Jess. Y ja'i p'ya di n'ymbi : Nu na ra n'yoh na, i nzohra Elas. 36 Nu na n'na nc'i mi 'bp', bi ma n'na 'dihitho b ha n'na xqui ra esponja xa ntudi , bi pop' ja ra vino xan'ixi. Bi ntra t'o p'ya ngue bi cuarpa r ne ra Jess ngue da zts'i. I mby n'youi p'ya: Ma ga nnu h ya ngue'm da p' ra Elas i nzofo ngue da hyajhn ja ra pont'i . 37 P ra ndts'di i 'yn'a n'na r hmafi ra Jess. Bi du p'ya. 38 Nu'a ra ora'a p'ya, nu'a ra u lu mi zp' ja ra goxthi ni ja, bi xt'i, i gai . 39 Nu'a ra capita mi 'bp' ni hyandra Jess, bi nu te 'b'a g bi 'ytra Jess ha i du. Bi 'yn'a p'ya: Majuani ngue nu na ra n'yoh na, r ts'nt' Oja na. 40 Xangu y xisu b 'bp' yap'tho, hantho te g bi nja. Nu' y xisu' p'ya, n'youi p' ra Salom, conna Maya nu na ra mmngu Magdala, co 'nhna man'na ra Maya r mam ra t' Jacobo 'nhra Jos. 41 Nuya y xisu ya, nu'm mambi 'yop' ja ra hi Galilea ra Jess, mi n'youi p' ni ma, guehya mi fts'i ngue di u nni te honi . 'N xangu mi 'da y xisu 'bp' ngue bi dn'm mi ma Jerusaln.

p'ya, bi m'mxui g ra xi mhi asta hyu nde. 34 Nu'm ni ma da z'i hyu nde p'ya, ra ndts'di bi 'ynna Jess: Eloi, Eloi, lama sabactani? bi 'yna. I nne da manna ra hya na: Ma Oja'i , ma Oja'i , hanja ngue g

33Mi hyu x yadi

Ya bi du ra Jess.

n'na ra mmngu Arimatea ni hu ngue ra Jos, i 'bt'o ngue y judo, 'n di respeta y ja'i . Xquet'a mi t'mi ngue n'nahmantho di manda ua Oja. P comma ngue ya bi nde, ya da ytra pa ngue ra

42-43Mi 'bp'

Ya bi ma nt'gui ra Jess.

Ra Marcos15,16 ts'ya, go guehna ra Jos bi hya ra ts'di bi ma b nyaui ra Pilato, bi 'ypra nt'di ngue da hyajpa r do'yo ra Jess. 44 Mi 'yhra Pilato ngue ya xi du ra Jess, di 'ytho hanja. Bi zonhna capita p'ya, bi 'ynni ngue'm majuani ya xi du, ogue hi n'na. 45 Ra capita bi ma ngue ya xi du. Ra Pilato p'ya, bi u nna nt'di ra Jos ngue da hyaxra Jess. 46 Nu na ra Jos bi dn'a n'na ra sbana ngue ra hoga ulu, ngue nu'm bi hyajp ja ra pont'i ra Jess, da 'unnbabi r do'yo. Mi jap' n'na ra panten ngue xi ma nt'a'mi p' ja n'na ra 'bido, ja bi hyaxp ngue b gui. Bi gotra goxthi conn'na ra nddo. 47 Nu na ra Maya ngue ra mmngu Magdala 'nhna man'na ra Maya r mam ra Jos, guehya bi mh ya ngue bi nu ha bi t'gui.

108 Nazaret bi cuatra pont'i y ja'i . Ya hi njo'o ua, ya xa bnnate. Dami nuui n ha bi 'bgui. 7 A nuy, ni m ya, ni xihmi ra Bdu co 'n' mi 'da y xdi ngue dani dp'ah p' Galilea ra Jess. Ja gni nu h p' tengutho bi xi'ah m'mt'o. 8 Mi bmma xts'e ya y xisu p'ya, n'na 'dihitho bi ma, made di johya, made i su. P hi njonni ja'i xta xifi te xi nu, asta huaqui ngue ra ts'u.

16

Mi thohra pa ngue ra ts'ya, nu na ra Maya ngue ra mmngu Magdala, conna Maya r mam ra Jacobo, conna Salom bi dny 'ythi ya p'ya, ngue da map' b o ra Jess, da cots'i. 2 Mi hyaxa ra pa ndomingo r mdi ra pa ngue ra semana, ya pxyadi, bi map' b ja ra panten. 3 Nup' ja ra 'yu p'ya, di n'ymbi : Xiya, te'o gue da hyacra do juaxp ja ra goxthi ya? 4 Mi zmp' ja ra panten, bi nu ngue ya n'nanni 'bnna do mi juaxra goxthi, ya xi thaqui . 5 Mi yt'ambo, hup' n'na ra anx he r t'axca he, ni mi hr hyo ra goxthi ngue n'yi. Bi zu 'm mi nu. 6 P ra anx bi 'ymbi : 'Yo gu suui. D pac ngue gu hommi ra Jess nu na ra mmngu

Ya bi bnnate ra Jess.

ndomingo bi bnnate ra Jess. R mditho bi nthui na ra Maya ngue ra mmngu Magdala. Guehna xi 'ythe m'mt'o ngue mi n'youi yoto y ts'onthi . 10 Nu'a te xi nja, go guehna bi ma b xi hmi 'da y xdi ra Jess, porque zoni ngue tu y mmi. 11 Mi 'yhya p'ya ngue ya xi bnnate ra Jess, 'n i mmanna ra Maya ngue ya xi nu ra Jess, p hi ngui c'i tho te sifi.

9Xudi tho'a

Ra Jess bi nyaui na ra Maya ngue ra mmngu Magdala.

p'ya, ra Jess mahmbi nthui p' ja ra 'yu mi yoho y xdi, mani map' ja ra hni ni . P nu'a ra ora'a p'ya, bi 'ytra Jess ngue n'nan'yo p' i nqui . 13 Nuya yonc'i ya, bi ma b xihy mmi xdiui. P mahn'a hi ngui c'i tho y amigo te xifi.

12M'mfa

Ra Jess mahmbi nthui yoho y xdi.

nzgui p'ya, nuya 'd'ma'da y xdi ra Jess 'darb 'bi, si hm p' ja n'na ra mxa. Ja mi dannbni ,

14R

Ya bi nyaui g 'd'ma'da y xdi ra Jess.

109 ya 'bp' ra Jess. Bi z p'ya, ngue hi ngui c'i 'm mi sifi ngue ya xi bnnate. 15 Bi xihy xdi te ja ngue da 'yt'e, bi 'ymbi : A nuy, ni mh r ngni nxi mhi ya, gui xihm ra hoga 'da'yo hya gtho y ja'i . 16 Nu ra ja'i da 'yc'i ra hya 'n di nxixya, guehna di nyann te na. P nu ra ja'i hi nda 'yc'i ra hya, da ma ra castigo. 17 Nu' y ja'i da 'yc'i ra hya, da z da 'yty milagro, porque hntho da 'yqui ngue ga fts'i, ya da z da 'ythe y ja'i n'youi y ts'onthi . 'N da z da nya y hya hi nxa xdi. 18 Da z di bnty c'ya, p hi nte da japi. Mada

Ra Marcos16 zi ra 'ythi ngue ra ndate, p hi nte da japi. Da japy 'y p' ja y ya y drquhi , 'n da z ha hmbi . ra Jess, mi juadi bi xihy xdi ya y hya di 'bpi da 'yt'e, bi ma mahts'i p'ya, i mmi p' ja r n'yi Oja. 20 Nu' y xdi p'ya, bi ma ndap' bi z, bi xihra hoga 'da'yo hya y ja'i . A nu'a ra Hmu p'ya, i fts'i ngue ty milagro tengutho bi xifi. Nu'm bi nu y ja'i y milagro ty xdi ra Jess, i haxa njuani y ja'i ngue majuani na ra hya sifi. Da ngut'atho.

19Nu na

Ya bi ma mahts'i ra Jess.

Nuna ra Lucas, ja ua y hya bi 'yo't'i ngue te bi 'ytra Jesucristo.

guehna n'na r mbom'mto ra mmcja Aarn. 6 Nuya yonc'i ya, nu'a ra nho nne Oja ngue da 'yt'e, gue'a bi 'yt'a. G bi 'yt' y hya mmamp' ja r ley Oja. Hi njongui pni da 'ymbi ngue hi nga gue'a t'e. 7 P hi mbi m'mhy basi , porque mar 'yabasi na ra Elisabet. 'N ya g y dac'i . 8 Nu na ra mmcja Zacaras, bi tocabi ngue bi znna ora di m'mt'o p' ja ra dani ja ngue da danne Oja. 9 Nu' y mmcja, ja y costumbre ngue jcra suerte ndana gue'a ra mmcja da yrb ja ra ni ja d u hra bopo. Nu'a ra ora'a, bi tocabi ra suerte ra Zacaras ngue da u hra bopo. 10 Gtho 'b'athi y ja'i ngue mmat'Oja, mnte br ombo ra Zacaras ngue br u hra bopo. 11 Ra Zacaras bi nu ngue bi z'a n'na r anx Oja, bi m'mp' ja r hyo ra altar ngue n'yi, ha z ra bopo. 12 m mi bi nsu 'm mi nu ra anx ra Zacaras. Hi ngui padi te da 'yt'e. 13 P ra anx bi 'ymbi : Ague Zacaras, 'yo gu su. Porque da 'yt'a Oja ngue di nja'a te gu pi. A nuy, di m'm'a n'na

Ra Lucas

Xangu y ja'i bi ne bi 'ytra hya, 'n bi cuatra scua ya y hya xa nja ua d 'bhm. 2 Guehya bi cuatra scua'a te gma hya bi nxnnbate y mamhya nuya bi nu te g bi 'ytra Jess, asta gue'm mamb fdi b xnnba ra hya y ja'i . 3 Nug xquet'a dadi ja ndu mmi d honi ha bi njap' b fdi, asta guehra tiempo ja p'ya. Ague ma nd'amigo Tefilo, nug d nnu manho ngue ga tra hya ga cuarp ja ra scua, ga pn'na'i . 4 Porque d nne gu padi xanho ngue majuani na ra hya bi sn'na'i .

Ra Lucas bi ma hanja ngue bi 'yotra libro ja ua.

ra tiempo mi ndast'abi p' ja ra hi Judea ra Herodes, mi 'b'a n'na ra mmcja ngue y judo ni hu ngue ra Zacaras. Nu na ra Zacaras, y mmi mmfih' y mmcja tnna ndu ra mmcja Abas. Nu'a r xisu ra Zacaras, ni hu ngue ra Elisabet,

5Nu'a

N'na r anx Oja bi ma ngue di m'mhna ra Xuua nu na bi 'ytra nxixya.

110

111 r ts'nt' ni xisu Elisabet. Gdi huti ngue di Xuua. 14 Gui johya 'm bi m'mi, di nja'i mph. Xquet'a xangu y ja'i di johya 'm bi m'mi. 15 Porque da nu man ho Oja ni ts'nt'. Nu na ni ts'nt' hi njam'm da zi ra vino, 'n hi nte man'na ma cosa da zi ngue di n'i ti . Mnte y pa di m'mi, di n'youi ra Espritu Santo. 16 Da 'yt'e ngue xangu y judo di 'brpa y mmi da 'yc'i Oja nu na 'bi ngue ra Hmu. 17 Nu na ra Xuua di m'mt'o p' di ma ra Hmu. Tengutho ra pngahya Elas ngue bi ma mahati ra ts'di, xquet'a di njarbtho ni ts'nt' ya, da ma mahati ra ts'di. Da japy ja'i di 'bty mmi, da 'yt'e tengutho mi ty mboxita. Nu' y mmjhmahya, da badi ngue da dnnbabi y hya y hoja'i b di nna hya. Da japy ja'i ngue di nsp' ja y mmi ngue da 'yc'i Oja. 18 Nu na ra Zacaras bi 'yrpa ra nt'nni ra anx, bi 'ymbi : Hanja na ra hya gu xiqui? Porque nug ya d nd, da guehma xisu p'ya, ya ra dac'i bi 'ymbi . 19 Bi 'ynna anx p'ya: Guec dr Gabriel. D 'bc p' ja r hmi r d Oja. Go xpa mmng Oja ya ngue ga xi'i na ra hoga 'da'yo hya d xi'i. 20 P nuya ngue hi ngu c'i na ra hya d xi'i ya, gui ngone ya, hi nda z gui nya, asta gue'm di m'mhni ts'nt' d xi'i. Nu na ra hya d xi'i, b p' ra pa di nja na. 21 Nu' y ja'i 'b'at hi p'ya, i t'mi ngue da pnna Zacaras. Di 'ydy ja'i ngue ya'atho ra ora b ombo nni ja ra Zacaras. 22 Ya hi ngui s di nya 'm mamb pni . Janangue

Ra Lucas1 bi bahy ja'i ngue ja te b t'uta mbonni ja. Ya y 'ytho ga 'ytra senya p'ya, porque ya hi ngui s di nya. 23 Nu'm mi dtra pa ngue tr ndanne p' ja ra ni ja ra Zacaras, bi ma r ngu p'ya. 24 M'mfa p'ya, mi hya r basi r xisu Elisabet. Bi m'mrp ja r ngu, hi n hap i ma mnte nct'a zana. Ya n'a nbmp'ya: 25 Ngu na bi jac Oja ya, i nnepe ngue ya hi nni mantho da denngagui y ja'i , i na.

n'nato zana ngue ha r basi ra Elisabet, nu na Oja hmbi mnhna anx Gabriel, bi map' ja n'na ra hni ni ni hu ngue Nazaret, ja ra hi Galilea. 27 Bi ma da nyaui n'na ra hmute xisu ni hu ngue ra Maya. Nu n, ya ja ngue di nthatui n'na ra n'yoh ni hu ngue ra Jos. Nu na ra Jos, r mbom'mto ra dast'abi David. 28 Nu'a ra anx bi zp' mi 'bhra hmute, bi 'ymbi : Nn han'na'i ra nzngua ngue g nthui r mate Oja. I nnu manho'i Oja, 'n man'na di jap'a'i ngue gtho mi 'da y xisu bi 'ymbi . 29 Nu'm mi nu ra Maya ngue 'bp' ra anx, di 'ytho hanja na ra hya xifi. I na: Tegue manzngua'a xic na? 30 Ra anx p'ya bi 'ymbi : Ague Maya, 'yo gu su. Nu'i , g nthui r mate Oja. 31 A nuya gui hya ni basi ya, 'n dr ts'nt''a gui ni . Nu'm bi m'mi, gd huti ngue ra Jess. 32 Hi njonda zdi tengu na. 'N di hu ngue r Ts'nt' Oja magues. Nu na Oja ma Hmu h, da japi ngue di ndast'abi na ni ts'nt'

26Mi dt'a

Bi mann anx Oja ngue di m'mhra Jess.

Ra Lucas1 tengutho mi phr mboxita David. 33 Janangue di manda para zantho y judo, 'n di ndast'abi hi nha r nzgui. 34 Ra Maya p'ya bi 'yrpa ra nt'nni ra anx, bi 'ymbi : Ha di z di nja'a gu xiqui, conque tobe hi n dadi nthati ? 35 Bi 'ynna anx p'ya: Ra Espritu Santo da zp' gdi 'bi. Nu na Oja magues ja r ts'di, da z da 'yt'e ngue gui hya ni basi . Janangue nu na ra ts'nt' di m'mi, g ra nho da n'yo, 'n di nhuti ngue r Ts'nt' Oja. 36 A nuy, xquet'a 'n'a ni mni Elisabet di m'm'a n'na r ts'nt' ya, 'n gu padi ngue ya ra dac'i 'a ra xisu. 'N t'mbi ngue ra 'yabasi na ra xisu na. A nuy, ya n'nato zana ha r basi naya. 37 Nu na Oja, hi nte hmbi . 38 Bi 'ynna Maya p'ya: Ya d c na ra hya mman'Oja 'm. Da jac Oja na ra hya gu xiqui. Mi manna Maya na ra hya na p'ya, bi ma ra anx.

112 b h bi znguagui r mam ma Hmu? 44 Hntho bi zo ma gu ngue gadi znguagui , nu na ma basi o ma mmi bi 'yani ngue di johya. 45 Ra mmnthi g nthui ngue g 'yc'i ra hya bi si'i, porque nu'a te mman'Oja, di nja'a bi 'ynna Elisabet. 46 Ra Maya bi 'yna: Nug d spabi Oja. 47 Di johya ma mmi conn nguehna Oja ma yanteg. 48 Porque bi 'yrcagui ma su Oja, 'n hi nga njuani gui , nug dr mfitho. Nu ra pa di ma p'ya, gtho y ja'i da 'yngui ngue ra mmnthi d nth'be. 49 Porque jas r ts'di Oja, hague ngu ganho'a te bi 'yrcagui ? Nu na Oja, magues na. 50 Hangu ra pa di hucy ja'i supr xudi Oja. 51 I ja ts'di te bi 'yt'e. Bi hyjpa y hya y ja'i di 'yts'i . 52 Bi 'yensp ja y nhudi y dast'abi. Bi japi bi hya ra ts'di y ja'i hi nga njuani . 53 Bi 'yt'e ngue mbongui tho te da zi y ja'i mi tu manthu hu. Bi 'yty mmmmti, hi ndi japi te da hyats'i . 54 Bi nja r yemmi conn ngue' y judo mi thanne, hi mbi pu mbni bi mts'i. 55 Bi nja tengutho ra hya bi sihma mboxitah Abraham, ngue para zantho da ma mahuqui ' y mbom'mto. 56 Nu na ra Maya, nhyu shna b m'mp' 'bhra Elisabet. Bi ma r ngu m'mfa p'ya.

nuy, nu na ra Maya bi ma n'nahmantho p' ja n'na ra hni ni r njap' ja y xanth ja'a ra hi Judea. 40 Mi zmp' ja r ngu ra Zacaras, bi yt'ambo ra Maya, bi zngua ra Elisabet. 41 Nu'm mi 'yhra Elisabet ngue di znguate ra Maya, ra Elisabet bi 'yann basi o r mmi. Ra Espritu Santo bi bnnbabi ra hya da xihra Maya. 42 Bi ts'di bi 'ymbya: Man'natho bi jap'a'i Oja ngue gtho mi 'da y xisu. 'N xquet'a bi u nn njapi ni basi . 43 Hague ngu ra njama mmadi ja ngue ga t', ngue

Bi ma ra Maya di zngua ra Elisabet.

39A

pa di nn ts'nt' ra Elisabet. 58 Bi ma di zngua' y besino, 'nhy mni . Bi bahy ja'i ngue xandngu ra nho bi 'yrpabi Oja. 59 Ya r hyato ma pa xi mi hra ts'nt', bi ma mhmpya p'ya, bi

Bi mi hra Xuua nu na bi 'ytra nxixya.

57Mi znna

113 njapra circuncisin. Y ja'i p'ya nnepe di hu ra ts'nt' tengutho gui hu r pap Zacaras. 60 P r mam ra ts'nt' bi 'yna: Hi n'na. Man'na xanho di hu ngue di Xuua bi 'yna. 61 Bi t'mbya: Hanja? Conque hi nga n'na ni mni ni hu'a ra thu hu gu mmanya. 62 Bi t'rpa ra senya r pap ra ts'nt' p'ya, ngue t'nni te di hu. 63 Bi 'y'a n'na ra xith p'ya, bi cuatra thu hu di ho, bi 'yna: Di hu ngue di Xuua. Gtho y ja'i p'ya, di 'ytho. 64 'Bexque'a ra ora'a p'ya, bi z bi nya ra Zacaras. Janjuani ngue di ja mammadi Oja p'ya. 65 G di 'ytho' y besino'a te bi nja. Gtho'a ra xqui mi 'bi ja ra hi Judea, i mmany ja'i te bi nja. 66 Gtho ya y ja'i bi badi te bi nja, di n'yomfni , 'n di n'ynni n'na ngu n'na, hague nja'a ya. Di n'ymby ja'i : Te 'b'a gtho da 'yr'm bi ndan'yoh na ra ts'nt' na? di n'ymbi . Porque mmi di u nn njapi Oja.

Ra Lucas1,2 yanj ngue' to g nnu man'j. 72 Bi ma ngue di huc' ma mboxitah xa m'mi. 'N bi ma ngue nu'a r maca hya bi xifi, hi ndi pu mbni . 73 Guehna ra hya bi yar pabi Oja na ma mboxitah Abraham. 74 Bi xifi ngue da yanj p' 'bhma nsih, n'namhma ngue ya hi nga su ga thanneh Oja. 75 'N ga nsuph, g ra nho gd n'yoh mnte ra pa ga m'mhm. 76 A nu'i gr zits'nt', gdi hu ngue r pngahya'i na Oja magues ya. Porque gui m'mt'o ngue gui xojpa y mmi y ja'i hante d hra Hmu. 77 Nu'i gui japi da bahy ja'i ngue ya da ma nhyani , 'n di mpu nnbabi y ts'oqui. 78 Nu na Oja di macj, 'n di hugah. Tengu ra hyadi di yor'm ma pa, asta maya bi nxr nyot'i scua ja ra hi. 79 Nu' y ja'i 'b 'bxu i da z da di nna 'yu. Njarbtho ya, nuya y ja'i xants'o ga 'yo, ya ja ngue di nthui ra ndate. Da xojpa Oja y mmi. Da japi da bahy ja'i ha di nhojpaui Oja bi 'ynna Zacaras. 80 Man'na ni zacra ts'nt', bi nte 'n man'na ni ba Oja. P b m'mp' ja ra dapo asta gue'm mi znna pa da xihra hya y judo.

ra Zacaras r pap ra Xuua, bi bnnbabi ra Espritu Santo ra hya da ma. Bi 'yna: 68 Ma ga spabi na ma Hmu Oja. Porque da s ua 'bhy judo ngue di ph. 69 Da pnngah n'na ra Yante ja r ts'di. Guehna n'na r mbom'mto ra David nu na bi 'yt'e te nne Oja. 70 Nu'm y pa xa thogui ngu na ra hya bi bnnbabi y pngahya Oja 'm mi yat'a ra hya bi nepe bi ma. 71 Bi ma ngue da yanj p' 'bhma nsih. 'N da

67Nu na

Ja ua y hya bi manna Zacaras.

Nu' y pa' p'ya, gtho' y nacin di manda ra dast'abi Augusto, bi manda ngue da ma nsots'i ra censo. 2 Guehna r mdi ra censo bi ma nsots'i 'm mi ndast'abi ra Cirenio p' ja ra hi Siria. 3 Gtho y ja'i , ja ngue da map' ja ra hni ni xa m'mhy mboxita, ngue di cuaty thu hu. 4 Janangue nu na ra Jos b nxp ja ra hni ni Nazaret ja ra hi Galilea, i map' ja

Ya bi mi hra Jess.

Ra Lucas2 ra hni ni Beln ja ra hi Judea mar mmngu ra David. Porque ra Jos, r mbom'mto ra David. 5 Bi ma ra Jos di cuatr thu hu conna Maya r xisu. Nu na ra Jos hi mbi dhr xisu, p ra Maya ya ha r basi . 6 Mnte 'bp' ja ra hni ni Beln, nu na ra Maya bi znna ora di m'mni . 7 Bi m'mhr mdi ts'nt'. Bi 'u ra ulu 'm mi mi . Bi grb ja r mosa y fani , porque hi n'y ha di nsya, hi nda hnnb ja ra ngu mfani i s.

114 bi ma y mnd'yo p'ya. Bi di mp' mi 'bhra Maya 'nhra Jos. Nu'a r ts'nt', op' ja r mosa y fani . 17 Mi nup' ha 'bi, bi xifi ngue ya xi manna anx ngue xi mi hra 'une. 18 Nu' y ja'i bi 'yhya y hya bi many mnd'yo, di 'ytho hanja na ra hya sifi. 19 P ra Maya hi nha gui pu mbni na ra hya bi sifi, hnt'a mbn'a. 20 Nu' y mnd'yo bi mengb xpi 'yh, p spabi Oja, 'n di ja mammadi ngue'a te ra hya xi 'yde, 'n'a te g xi nu. G bi nja tengutho xi sifi.

16N'nahmantho

y mnd'yo p' jon'a Beln, madi haxp ngue fdi g ra xui y d'yo. 9 Mi dambni , ya 'bp' n'na r anx Oja. R nyot'i Oja p'ya, bi yot'i gtho p' 'bi. P mmi bi nsu. 10 Ra anx p'ya bi 'ymbi : 'Yo gu suh. Porque nn han'nah ra hoga 'da'yo hya ya, 'n hnnb bi z di johya y ja'i 'm bi 'yhna ra hya nn hag ya. 11 A nuy, ya bi mi hni Yanteh p' ja ra hni ni mi 'bhra David. Guehna ra Cristo b x Oja ngue di ndast'abi naya. 12 Ga xi'i te jap' ha gui ti mhm. I nt' ra ulu na ra ts'nt', op' ja r mosa y fani . 13 Mnte ya ra anx p'ya, bi nqui mi 'da y anx b 'y mahts'i . G spabi Oja y anx, i na: 14 Mag ues na Oja b 'b mahts'i . 'Ncua ja ra xi mhi, da hyu rpa y mmi y ja'i da nu rpa r mate. 15 Hntho bi many anx na ra hya na p'ya, bi mengui , i ma mahts'i . Y mnd'yo p'ya, di n'ymbi n'na ngu n'na: Ma ga mmh Beln. Ga ma nu h'a ra hya bi rcah Oja ngue bi nja ya.

Bi zhy anx p' 'bhy mnd'yo.

8Mi 'bp'

r hyato ma pa xi m'mhra ts'nt' p'ya, bi ma mhmpya, bi njapra circuncisin. 'N i huti ngue ra Jess, tengutho ra thu hu bi manna anx nu na bi nyaui ra Maya hante da hya r basi . 22 Nup' ja ra ley bi 'yotra Moiss, i nt'ot'i p' njammi pa xa m'mhra basi 'm da z da ma ni ja. Janangue nu'm mi dtra pa, bi ts'ixra 'une p' ja ra hni ni Jerusaln ngue da ma ma dpi Oja. 23 Ngu na bi 'yt'e porque nup' ja r ley Oja, i nt'ot'i p' ra hya ngue na: Nu'a r mdi basi ra ja'i di m'mi ngue dr ts'nt', da ma ma dpi Oja, i na. 24 Bi ma p'ya ngue b tra 'bt'e tengutho nt'ot'i p' ja ra ley, ngue da hyo yoho y ts'ints' ngue ra trtola, ogue yoho y paloma. 25 Nu'a ra tiempo'a p'ya, mi 'bp' Jerusaln n'na ra n'yoh ni hu ngue ra Simen. Guehna n'na ra hoga n'yoh mi thanne Oja, 'n mi t'mi ngue da ma nhyani y judo.

21Ja

Bi ts'ixp ja ra ni ja ra Jess ngue da ma madpi Oja.

115 Ra Espritu Santo di bnnbi te da 'y'na ra Simen. 26 Ya xi 'yuti ngue hante da du, 'be da nu ra Cristo nu'a ja ngue da pn'Oja ngue di ndast'abi. 27 Nu na ra Simen bi bn nbabi ra Espritu Santo ngue bi map' ja ra ni ja. A nu na r pap 'nhr mam na ra t'ts'nt' Jess, ya bi zp' ja ra ni ja, nnepe ngue da ma ma dpi Oja na ra Jess, tengutho mmamp' ja ra ley. 28 Nu na ra Simen bi hyanna ts'nt' ngue bi dts'i. Bi ja mammadi Oja p'ya, bi 'yna: 29 Ma Oja'i , bi hyu ma mmig ya. Porque ya bi nja'a te g yarqui ngue di nja hante ga tu. 30 Ya d nug na ja ngue di nyante ya. 31 Guehna gu snni ngue da badi gtho y ja'i na. 32 Nu na ya guehna da xojpa y mmi y ja'i hi ngy judo na. Conn nguehna da ma maya y judo. 33 Nu na ra hya bi xihra zi'une ra Simen, ra Jos 'nhr mam ra Jess di 'ytho hanja'a ra hya de. 34 Nu na ra Simen, bi 'yp'a Oja ngue di japi . Bi t'mbra Maya r mam ra Jess: Nu na ra zi'une 'bcua, b ts'nnbabi na ngue nu'm bi ndan'yoh, xangu y judo hi nda nu manho, guehya di m'mhya. P nu to da nu manho, guehna ra ja'i di nyani . 35 Guehna di fadi te mbmp' ja y mmi n'na ngu n'na y ja'i na. D xi'i te ja ngue di nja, ngue ra du mmi gui thogui, tengutho 'm da thohra juai p' ja ni mmi. 36 Nup' ja ra ni ja p'ya, mi 'bp' n'na ra xisu ngue di bnnbabi Oja ra hya xihy ja'i . Ni hu ngue ra Ana na ra xisu, r t'i xu'a ndu ra Fanuel, r mbom'mto ra Aser. R ngtho

Ra Lucas2 'm mi nthati , p hnda nyoto jya bi m'mhmi r nd. P ya ra bdac'i ya. 37 A nuy, ya goho 'dte magoho njya ra 'danxu ya. Hi nha ni bmp' ja ra ni ja. I thanne Oja ra pa ra xui , mmat'Oja hi n'y p' r nzgui 'n tr mmi. 38 Mi ytra Ana p' 'bhra zi'une Jess, bi mat'Oja, di ja mammadi Oja. M'mfa p'ya, bi xihy ja'i 'bp' ja ra ni ja, ngue nu'a ra 'une 'bp', gue'a ra Yante mi t'my judo p' Jerusaln.

bi 'yt'e te g nt'ot'i p' ja r ley Oja, bi mengbya, i map' ja ra hni ni Nazaret ja ra hi Galilea. 40 Nu'a ra zits'nt', man'na ni zaqui, i te, 'n man'na ni di nna hya, porque Oja mmi bi japi .

39Mi juadi

Ra Jos 'nhra Maya bi mengui , i ma Nazaret.

ra Jos 'nhra Maya, njya njya pa Jerusaln, b nnu ra ngo ngue ra pascua. 42 Ya ha n'nma yo njya ra Jess, xquet'a 'nhna 'da i ma dra ts'nni go p' Jerusaln. 43 Mi guahra ngo, bi mengui, i ma y ngu. P ra Jess b cop' Jerusaln, hi ngui pahr pap 'nhr mam ngue b cohi. 44 T'mbi ngue ni n'yoh y ja'i p' ja ra 'yu na ra Jess. Bi n'yo n'na pa, ja bi mdi bi hyomp'ya, ny mni 'nhy mpadi h. 45 P hi mbi di ni . Hmbi mengbya, i ma Jerusaln ngue b honi . 46 R hyu pa p'ya, bi di mp' ja ra ni ja na ra Jess, 'dap' hu mhm y xnnbate ngue ra ley. Nu na ra Jess ts'e te mman' yaui, 'n rpa

41Nu na

Bi map' ja ra ni ja na ra ts'nt' Jess.

Ra Lucas2,3 ra nt'nni . 47 P xquet'a t'rpabi ra nt'nni p'ya. P nu' to g de te ga ndadi , di 'ytho hanja r n'yomfni b di ni ngue'a te ga ndadi . 48 Nu na ra Jos 'nhra Maya di 'ytho 'm mi nu ngue hup' ra Jess. R mam ra Jess bi 'ymbi : Ague ma basi 'i , hanja ngue ngu'a gu rca'be? Ni pap co 'nqui hi nd padi te ga r'be ngue d hon'a'be bi 'ymbi . 49 Mi dahra Jess, bi 'ymbi : Ua hi ngu pahmi ha d 'bi ngue gui hongi? Ua hi ngu pahmi ngue jatho ga m'mcua ha ja ra xdi ngue r hya ma Pap? 50 P nuya yaui, hi mbi di ny mmi ya y hya bi xifi. 51 Bi mengbya, i ma Nazaret, 'da i mh ra Jess. P c'i te xifi. Nu na r mam ra Jess, nu'a ra hya bi xifi hnt'a mbn'a. 52 Mnte 'dany pa p'ya, bi ndan'yoh ra Jess, man'na ni di nna hya. 'N nnu manho Oja'a te ga 'yo, da guehy ja'i xquet'a nnu manho.

116 ra Zacaras mamb 'bp' ja ra dapo. 3 Nu na ra Xuua, bi n'yo gtho' y xqui jap' ja ra dathe Jordn. Bi xihy ja'i ngue da hyp' ra nts'o ga 'yo, n'namhma ngue di mpu nnba y ts'oqui, di xixyabi p'ya. 4 Bi 'ytra Xuua tengutho ra hya mmamp' ja ra libro bi 'yotra pngahya Isaas, ngue na: D t'de te da man'a n'na nc'i da manna hya p' ja ra dapo ngue da 'yna: Dami juannbah r 'yu ra Hmu. Dami chm ra 'yu da gohi xanho. 5 Da ma majuanni gtho y nenhi. Da ma mani hibi gtho y nyu ni 'nhy nguani . Da ma majuanni ' y 'yu xampni . Nu' y 'yu xants'oni , da ma majuanni . 6 G da nu y ja'i 'a ra Yante da pn'Oja, bi 'yna. 7 Nu' y ja'i bi zp' mi 'bhra Xuua ngue di xixyabi . Ra Xuua bi 'ymbi : Gu th tengutho ty c'ya ngue 'da'm b p' ra sibi. Xiya, hague gni pahm ngue b p' ra ndate castigo di nja? 8 Dami 'yth ra nho, n'namhma di nqui ngue ya g hyhm p' ra nts'o. 'Yo s gu na ngue ya hi nte gui jah ngue y mbom'mto'ah ra Abraham. Porque d xi'ah ngue nuua ja y do ja ua, da z da 'yt'Oja ngue da bcua y mbom'mto ra Abraham. 9 Gu th tengut ho y za hi ngui zdi, gui njath p'ya. P ya ja ra acha da 'yxy za. Gtho y za hi ngui nne di nzdi, da t'ts'i ngue da ma nt'udi . 10 Y ja'i p'ya, bi 'ynna Xuua, bi 'ymbi : Teni 'b'a ja ngue ga t'he p'ya? 11 Bi 'yn na Xuua p'ya:

Ya n'n'ma ct'a njya mi 'yop' ra ndast'abi n'na ra n'yoh ni hu ngue ra Tiberio. Nu na ra Poncio Pilato mar dast'abi p' ja ra hi Judea na. A nu na ra Herodes mar dast'abi p' ja ra hi Galilea na. Nu na ra Lipe r n'yoh ra Herodes mar dast'abi p' ja ra hi Iturea na, 'np' ja ra hi Traconite madi manda. Nu na ra Lisanias mar dast'abi p' ja ra hi Abilinia na. 2 Nu na ra Ans 'nhna ra Caifs, guehya y 'bt'o mmcja ya. Oja bi zopr mmi na ra Xuua r ts'nt'

Ra Xuua bi 'ytra nxixya, bi xihra hya' to g bi mpti p' ja ra dapo.

117 Nu'a ca yoho y pahni , ja ngue di u nna n'na mpahni 'a to hi n'y r pahni . Nu'a ja te da zi, ja ngue da xpi to hi n'y da zi. 12 Xquet'a bi z i'da y ngthi p'ya, ngue nne da ma maxixyabi . Bi 'yrpa ra nt'nni ra Xuua p'ya, bi 'ymbi : Ague gr xnnbate, te 'b'a ja ngue ga t'he? 13 Ra Xuua bi 'ymbi : 'Yo di tho'a gu jhm ngue'a te di marca ra ley. 14 Xquet'a 'n 'da y soldado bi 'yrpa ra nt'nni , bi 'ymbi : Xighe, teni 'b'a ja ngue ga t'he? Mi dahra Xuua, bi 'ymbi : 'Yo to gadi pihm. 'N 'yo te gu hannbah y ja'i . 'Yo s gadi yaph n'na ra ja'i ngue hi nte t'e. Ya da hnt'a te ni nzbi gu taha gui hyamhm. 15 P y ja'i , hi ngui nnu ra pa da badi te'o na ra Xuua. ny ja'i ngue nu na ra Xuua, xamhmatho guehna ra Cristo b pn'Oja ngue di ndast'abi na. 16 P ra Xuua bi 'ymby ja'i : Nug majuani dadi xixya'ah conna dehe. P b p' man'na da 'ytra nxixya conna sibi 'm bi ha'ah ra ts'di ra Espritu Santo. A nu na, man'na tate na ngue nug. Hap gue ga sc tengu na? 17 Guehna da huanhy ja'i na, tengutho 'm mahoqui ra trigo, n'nani ni ma y xi. Ra trigo p'ya, mapti ngue da 'bts'i. Nu'a r xi p'ya, da t'up' ja ra sibi hi njam'm da hut'i . 18 Xangu mi 'da y hya bi man na Xuua ngue honi ha gui opan'yu

Ra Lucas3 y ja'i di tra hoga 'da'yo hya. hjpabi ra Xuua'a te xi 'ytra dast'abi Herodes, porque nu na r 'bpo Herodas r xisu'a r n'yoh Lipe, ya xi 'yt'e ngue r xisu. Xquet'a xangu mi 'da y hya xants'o xi 'yt'e, p g bi hjpi. 20 P mahmbi 'yr'man'na ra nts'o ra Herodes, ngue bi got'a fdi ra Xuua.
19Bi

tobe hi m mani jotra Xuua, bi xixyabi gtho y ja'i . Xquet'a bi xixyabi ra Jess. Mnte mmat'Oja p'ya, bi xohra c'amahts'i . 22 Nu'a ra Espritu Santo, ntho n'na ra paloma p' i hnu, ngue bi zp' ja r ya ra Jess. 'N bi t''a n'na ra hya b nya mahts'i , bi 'yna: Gue'e ma Ts'nt', dadi ma'i . A nuy, janjuani ngue ja gamph conn ngue'e.

21Nu'm

Bi nxixya ra Jess.

mi d'mi bi xnnbabi ra hya y ja'i ra Jess, ya mi ha 'dte ma'dt'a njya. I t'mbi ngue r ts'nt' ra Jos. P nu'a r xita ra Jess, gue'a ra El. 24 Nuya mi 'da y mboxita ra Jess guehna: ra Matat, ra Lev, ra Melqui, ra Jana, ra Jos, 25 ra Matatas, ra Ams, ra Nahum, ra Esli, ra Nagai, 26 ra Maat, ra Matatas, ra Semei, ra Jos, ra Jud, 27 ra Joana, ra Resa, ra Zorobabel, ra Salatiel, ra Neri, 28 ra Melqui, ra Adi, ra Cosam, ra Elmodam, ra Er, 29 ra Josu, ra Eliezer, ra Jorim, ra Matat, 30 ra Lev, ra Simen, ra Jud, ra Jos, ra Jonn, ra Eliaquim, 31 ra Melea, ra Mainn, ra Matata, ra

23Nu'm

Ja ua ra lista ngue y thu hu y mboxita ra Jess.

Ra Lucas3,4 Natn, 32 ra David, ra Isa, ra Obed, ra Booz, ra Salmn, ra Naasn, 33 ra Aminadab, ra Aram, ra Esrom, ra Fares, ra Jud, 34 ra Jacob, ra Isaac, ra Abraham, ra Tar, ra Nacor, 35 ra Serug, ra Ragau, ra Peleg, ra Heber, ra Sala, 36 ra Cainn, ra Arfaxad, ra Sem, ra No, ra Lamec, 37 ra Matusaln, ra Enoc, ra Jared, ra Mahalaleel, ra Cainn, 38 ra Ens, ra Set, ra Adn. P ra Adn, Oja bi hoqui.

118 g pts'i, g ni mmti. Porque go bi ndc y. Nu te'o ga nne ga u nni , ga u nni . 7 Nu'm gui ndantyhmu ngue gui thannegui ya, nu te g ja nya, g ni mmti bi 'ymbi . 8 Mi dahra Jess, bi 'ymbi : Dami 'uegue gr zithu. Porque nt'ot'i p' ja ra Maca Libro ngue hnt'a ra Hmu Oja ja ngue da ma nthanne, hi njom man'na. 9 M'mfa p'ya, nup' ja ra hni ni Jerusaln, ja i zixp ra zithu na ra Jess. Bi ntp' ja r 'bet'e ra ni ja. Bi 'ymbi : Nu'm gue'e r Ts'nt''i Oja ya, dami nscua ya. 10 Porque nt'ot'i p' ja ra Maca Libro ra hya ngue na: Nu na Oja da pnhy anx ngue da m'i. 11 Da 'yt'e ngue njanate gdi st'a hi, n'namhma ngue hi ndi n'na ni gua y do bi 'ymbi . 12 Mi dahra Jess, bi 'ymbi : Xquet'a nt'ot'i ra hya p' ja ra Maca Libro ngue nuna Oja, hi njonda znnbi te da 'yt'e para ngue da fadi ngue'm majuani te mma ogue hi n'na. 13 Ra zithu, ya hi mbi di nna forma ha xti japi ngue xta 'ytra ts'oqui ra Jess. Bi zop' njammi pa p'ya, bi ma.

Nu na ra Jess ya n'youi ra Espritu Santo, mamb p' ja ra dathe Jordn. Ra Espritu Santo bi zixp b ja ra dapo. 2 Ja b m'mp' nyote ma pa. P nu' y hya di manda Oja, mmi bi hyonna zithu ha di mstho ra hya ra Jess. Nu' y pa', hi mbi zi ra hm ra Jess. M'mfa p'ya, bi z ngue mathoguitho tu manthu hu. 3 Ra zithu p'ya bi 'ymbi : Nu'm ngue gue'e r Ts'nt''i Oja, dami 'yt'e ngue nu na ra do 'bngua, da gohi di nthu hm bi 'ymbi . 4 Mi dahra Jess, bi 'ymbra zithu: Nup' ja ra Maca Libro, nt'ot'i p' ra hya ngue na: Nu ra ja'i hi nda ne da 'yde te mman'Oja, madague'a da zi ra hm ra ja'i , p ya hi nda z di m'mi. 5 Ra zithu p'ya bi zixp b ja n'na ra danyu ni . Nu'a ra ora'a p'ya, bi japra Jess ngue bi hyandi gtho y nacin i ja r ngni nxi mhi. 6 Ra zithu bi 'ymbra Jess: Nug d xa'i ngue gui ndast'abi, gui manda gtho y nacin. Nu te

Ra zithu bi hyonnbi ha di 'ytra ts'oqui ra Jess.

Jess, i ma Galilea. P n'youi r ts'di ra Espritu Santo. Y ja'i p'ya, ndap' bi z di c'a ra Jess. 15 Da zmp' da znna Jess, pap' ja y ni ja y judo ngue xnnbabi ra hya y ja'i . G nnu manho y ja'i ra hya mmanna Jess.

14Bi mengra

Bi d'mi bi manna hya p' Galilea ra Jess.

ja ra hni ni Nazaret b nte ra Jess. Mi zhra pa ngue

16Bi map'

Ra Jess ya 'bp' ja ra hni ni Nazaret.

119 ra ts'ya, bi map' ja ra ni ja, g ngu'a xi 'yrb ja y hni ni xi thogui ngue pap' ja y ni ja. Bi m'mhra Jess ngue da manna letra nt'ot'i p' ja ra Maca Libro. 17 Bi t'u nna libro bi 'yotra pngahya Isaas. Mi xospya, bi nthui p' nt'ot'i na ra hya ja ua ngue na: 18 D n'yog'be ra Espritu Santo. Porque b t'xqui ngue ga xic ra hoga 'da'yo hya y hyoya. B 'bnngui ngue ga hojpa y mmi y ja'i 'b ndu mmi. Nu' y ja'i xa mbnt'ui ra ts'oqui, ga xifi ngue ya da ma nhyani . Ga xojpa y n'yomfni y ja'i ngue da ba Oja. Ga japi ngue ya hi nni mantho da z ra n' y ja'i di ny hmu. 19 Ga xic y ja'i ngue ya bi znna pa da yan'Oja. 20 Mi juadi bi man na letra nt'ot'i p' ja ra scua ra Jess, bi d ra scua p'ya, bi u n'na ra mxte p' ja ra ni ja. Bi mi p'ya. Nu' y ja'i 'bp' ja ra ni ja p'ya, g di zadi hti ra Jess. 21 Mahmbi mdi bi nya ra Jess, bi 'ymby ja'i : Nu ra ora ja p'ya, ya bi nja'a te nt'ot'i p' ja ra Maca Libro, ngue ni hmi ni d gu nnuj ngue d 'bc ua ya. 22 Bi nu manho gtho y ja'i ra Jess. Nu na ra hoga hya xihy ja'i , g di 'ydy ja'i na ra hya de. Di n'yns y ja'i , di n'ymbi : Ua hi nga guehna r ts'nt' ra Jos na? 23 Mi dahra Jess, bi 'yna: R nzgui guehna ra hya ja ua gu nne gui xicj, ngue na: Ague gr 'ythe, 'be dami n'ythe s. Gui nne gui 'ynj: Nu'a d che gu rb Capernaum, nuua ja ni hni ni

Ra Lucas4 ya, xquet'a da ngu'a gui 'yt'ua ya, gu nne gui 'ynj. 24 Bi sigue bi nya ra Jess, bi 'yna: Majuani d xi'ah, ngue hi nga n'na ra pngahya di pni ngue da hnu mansu p' ja r hni ni . 25 Njarbtho na ra hya d xi'ah ya, tengutho ra pa b m'mhra pngahya Elas, bi nja ra ndate thu hu p' ja ra hi mi 'bi, ngue hi mbi n'ye nhyu jya made. Xangu y 'danxu ngue y judo mi 'b 'm ya. 26 P hi nga n'na' y 'danxu ngue y judo xta mmnnbabi Oja ra Elas ngue xtab mmts'i. Sinoque bi 'bnhni ngue b fxa n'na ra 'danxu mi 'bp' ja ra hni ni Sarepta, querptho ra hni ni Sidn. 27 Nu'a ra tiempo bi m'mhra pngahya Eliseo, xangu y judo mi hmbra n' ngue mi 'ya y do'yo. P hi njombi 'ythe ya y judo mi . A nu na ra Naamn ngue ra mmngu p' ja ra hi Siria, go bi ma b the na. 28 G bi mbcu y ja'i mi 'bp' ja ra ni ja 'm mi 'yhya y hya bi manna Jess. 29 Bi nangy ja'i p'ya, bi bntra Jess ngue bi gjp ja ra hni ni . Bi zixp b ja ra nyanguani ngue da hrb ja ra t'h. 30 P bi guasy ja'i ra Jess, bi thop' made, bi ma.

ra Jess, i map' ja ra hni ni Capernaum ngue ra hi Galilea. Nu'm ra pa ngue ra ts'ya, nhyato, nhyato pap' ja ra ni ja ngue xnnba ra hya y ja'i . 32 Di 'ydy ja'i 'a ra hya xnnbabi , porque nu'm

31Nu na

Ra Jess bi 'ythe n'na ra n'yoh mi n'youi ra ts'onthi .

Ra Lucas4,5 xnnbate ra Jess, na nts't'abitho ngue ya manzaqui 'm nzohy ja'i . 33 Nup' ja ra ni ja p'ya, mi 'bp' n'na ra n'yoh n'youi ra ts'onthi . Nts'di i zohra Jess, bi 'ymbi : 34 Ague Jess gr mmngu Nazaret, dami hygahe p'. Hanja ngue gadi nthi nt'ua d 'bche? Ua gn 'yh gui juacje? Nug d padi te'o'i, gue'e r maca Ts'nt''i Oja. 35 P ra Jess bi 'ymbra ts'onthi : Xanhn'i gr ts'onthi . Dami hyp' ra n'yoh gu n'youi. Ra ts'onthi p'ya, y hmi y d y ja'i p' bi 'yn'ahi ra n'yoh. P hi nha bi zt'i. Bi ma ra ts'onthi p'ya. 36 G di 'ydy ja'i bi nu te bi nja. Di n'ymbi n'na ngu n'na: Hi njongui padi tema hya'a ya. Di nqui ngue ja r ts'di na ra n'yoh, porque asta 'nhy ts'onthi c'i 'm xifi ngue da hyp' ra ja'i n'youi. 37 Ndap' bi z di c'a y ja'i te tra Jess.

120 'ythe. 41 'Bp' xangu y drquhi ngue n'youi y ts'onthi , p ra Jess bi japy ts'onthi ngue hp' y ja'i n'youi. Asta mahy ts'onthi , i na: Nu'i , gue'e r Ts'nt''i Oja. P ra Jess di hjpa y ts'onthi , hi ndi japi di nya. Porque nnepy ts'onthi da fadi ngue gue'a ra Cristo.
Bi 'yonna hya p' ja ra hi Galilea ra Jess.

ja r ngu ra Simu 'm mamb pn'a ni ja ra Jess. Mi hmbra pa na r to ra Simu p'ya. Bi t'pra mate ra Jess ngue bi 'ythe na ra xisu madi hynni . 39 Nu na ra Jess bi ndojp 'bnna drqhi . Bi hjpa ra pa, p 'bexpi bnna pa. Bi nangra xisu ngue bi hojpi te da zi y ja'i .

38I map'

Ra Jess bi 'ythebi r to ra Simu nu na i Bdu.

p'ya, bi bmp' ja ra hni ni ra Jess, bi ma dapo. P mmi hony ja'i hap 'bi. Mi zny ja'i p' b 'bi, i sammi , hi ngui nnepe xta nzop'. 43 P ra Jess bi 'ymby ja'i : Jatho ngue ga mma mang ra hoga 'da'yo hya mi 'da y hni ni . Porque guehna bi 'bnng na ngue ga xihy ja'i ha di njap' da zo r 'y Oja. 44 Janangue g b n'yop' ja ra hi Galilea ra Jess ngue bi manna hya p' ja y ni ja.

42Mi ncahi

nde p'ya, gtho y ja'i si y drquhi ngue hmbi 'dama 'dan'yo man', bi zispabi ra Jess ngue da 'ythe. Bi japy drquhi y 'y ra Jess ngue bi

Bi 'ythe xangu y drquhi ra Jess.

40Mi dhra

Nup' ja ra nenzabi ni hu ngue Genesaret, ja 'bp' n'na pa ra Jess. Bi zh xangu y ja'i p'ya, asta di ntt'e ngue nne da 'yrpabi r hya Oja. 2 Bi nu yoho y barco p' ja ra nenzabi ra Jess, ngue hi njongui o. Ya xi bny mahua ngue pety xit'a. 3 Bi yrb ja r barco ra Bdu ra Jess. Bi xi p'ya ngue da zoquits' ra nnengui , di map' xanh ra dehe. Bi mi p' ja ra barco ra Jess ngue ja b nya p', ngue bi xnnba ra hya y ja'i . 4 Mi juadi bi man'a ra hya nne da mamp'ya, bi 'ymbra Bdu:

Bi 'ytra Jess ngue bi d xangu y hua y mahua.

121 Dami 'yonna barco, di man xanh ra dehe. Ja gui 'ynt'ui n ra xit'a ngue gui paui y hua. 5 Bi 'ynna Bdu p'ya: Ague gr xnnbate, ya xt mmphme g ra xui , p hi n teni hua xt thhe. P ngue gu ngui ga nt' ra xit'a, ma ga nt' ra xit'a ya. 6 Mi 'yntra xit'a p'ya, xandngu y hua b th, asta ya nne xta xtra xit'a. 7 Bi 'yrpabi ra senya' y n'yoh b o man'na ra barco ngue b h, da mts'i. B ' p'ya, p bi yuts'i g yoho y barco' y hua, asta ya nne da thu nt'a mbonthe y barco ngue'a ganhy. 8 Mi nu ra Bdu'a te bi nja, bi ndantyhmu p' 'bhra Jess, bi 'ymbi : Ague gr Hmu, dami 'uecua d 'bc, porque ja ma ts'oqui. 9 Ngu na bi man na Bdu, porque bi nsu. Xquet'a 'n' y n'yoh bi nsu 'm mi nu ngue xandngu y hua bi d. 10 Xquet'a bi nsu ra Jacobo 'nhra Xuua, y ts'nt' ra Zebedeo, g mi n'youi ra Bdu. P ra Jess bi 'ymbra Bdu: 'Yo gu su ague Bdu. Nuya hi nni mantho gui thhy hua ya, y ja'i gui thya ngue gui 'brpa y mmi bi 'ymbi . 11 Bi snna nenthe' y barco p'ya, bi zop' y barco ngue bi dnna Jess.

Ra Lucas5 nug d padi ngue da zgui bi 'ymbi . 13 Bi dosra drquhi conn 'y ra Jess, bi 'ymbya: Ah, d nne ga the'i. Da z'i ya bi 'ymbi . Hntho bi manna ra hya na, nu na ra drquhi mi 'ya r do'yo, 'bexpi z ra n' mi hmbi . 14 Nu na ra Jess, bi 'bpi ngue hi njonda xifi te bi japi, bi 'ymbi : Hntho ni ma ya, smp' 'bhra mmcja. Da nu ngue ya bi z'i. Dami 'ytra 'bt'e tengutho bi manda ra Moiss ngue da 'yty ja'i 'm bi z ra 'ya hmbi . Janangue da badi gtho y ja'i ngue ya bi z'i. 15 P nu'a ga 'yo ra hya te tra Jess, man'na, man'na ni fadi . Xandngu y ja'i di mpti p' ha ni ma ngue xra hya i mma. I nne y ja'i da 'ythebi hap xan'. 16 P mi pa dapo ra Jess ngue ja bi mmat'Oja p'.

mi 'bp' ja n'na ra hni ni ra Jess. Bi zn'a n'na ra n'yoh p' ha 'bi, ngue mi hmbra ts'o'ya. Mi nu ra Jess, asta bi m'mmfo hi ngue pra mate, bi 'ymbi : Ague gr hmu, nu'm gu nne gui 'yrca ra mate gui 'ytheguits',

12Ya

Ra Jess bi 'ythe n'na ra n'yoh mi 'ya r do'yo.

mi xnnbate n'na pa ra Jess, hup' 'da y fariseo, hup' 'da y xnnbate ngue ra ley. Xpi 'yp' ja y hni ni ja'a ra hi Galilea, 'np' ja y hni ni ja'a ra hi Judea, 'np' Jerusaln xpi 'y i'da. P n'youi r ts'di Oja na ra Jess ngue s the y drquhi . 18 Bi z i'da y ja'i b du n'na ra drquhi ngue tudy gua, b oxr fidi . Bi ne y ja'i ngue xti thocra drquhi p' br 'bhra Jess. 19 P hi mbi z ha xti yt'i, porque hi nga nzni y ja'i . Bi tets'a yanni gu p'ya, bi xots'a n'na xqui ra 'bet'e. Ja i camb ra drquhi ni oxr fidi . Bi

17Nup'

Ra Jess bi 'yt'e ngue da fadi ngue ja r ts'di ngue di pu nnba y ts'oqui y ja'i .

Ra Lucas5 zrb 'bhy ja'i br 'bhra Jess. 20 Mi nu te ty ja'i na ra Jess, i padi ngue c'i y ja'i ngue da z da 'ythe ra drquhi . Bi 'ymbra drquhi p'ya: Ague n'y, ya d pu n'na ni ts'oqui ya bi 'ymbi . 21 Y xnnbate ngue ra ley p'ya, 'nhy fariseo, bi 'ymp' ja y n'yomfni : Te go mangu na ra n'yoh na, i then'na Oja na ngue ngu'a mma? Porque hi njonda z di punnba y ts'oqui y ja'i , hi nda hnt'a Oja s ngue da 'ytra mpunnbi , mp' ja y n'yomfni . 22 P ra Jess i patho te mbny ja'i mbcu, bi 'ymbi : Hanja ngue nguna gu mbmhm? 23 Nug d xihra n'yoh 'bcua, d mbi : Ya d pun'na ni ts'oqui ya. P nuy, hi ndi nqui xanho ngue'm bi mpunnbi ogue hi n'na. P nu'm ga mbi : Dami nangui , gui caxni fidi , gui mma, ga mbi , nu'm ngue bi n'yo p'ya, ya gui pahm xanho ngue ja ma ts'di. 24 A nuy, dami pahm ya ngue ra N'yoh b 'y mahts'i , ja r ts'di ua ja ra xi mhi ngue di punnba y ts'oqui y ja'i . Bi 'ymbra n'yoh xan' p'ya: Nug d xi'i, dami nangui , caxni fidi , ni ma ni ngu. 25 'Bexque'a p'ya, nu na mar drquhi , y hmi y d y ja'i p' bi nangui , bi gaxra fidi , bi ma r ngu. P di ja mammadi Oja. 26 G di 'ydy ja'i 'a te bi nja, p g spabi Oja y ja'i . Asta nsu ha ga 'yny ja'i : A nuy, d nu h y cosa ngue hi njam'm xt nu h ya bi 'yna.

122 jmba ra mnyu y ja'i ja te p. Mi nu ra Jess, bi 'ymbi : Ma ga mm n'y, ga t'e ngue ma xdi'i bi 'ymbi . 28 Bi zop' r oficina ra Lev ngue bi m ra Jess.

ja r ngu ra Lev, bi 'yrpabi n'na ra dants'i hm ra Jess. Nup' ja ra mxa 'dap' 'bhm mi 'da y ngthi, da guehmi 'da y ja'i . 30 P y fariseo 'nhy xnnbate ngue ra ley bi zmba y xdi ra Jess, bi 'ymbi : Hanja ngue 'dap' gu si hmh y ngthi 'nhy mi 'da y ja'i ja xangu y ts'oqui? bi 'ymbi . 31 Mi dahra Jess, bi 'yna: Nuya y ja'i di hynni , guehya ni 'yhra 'ythe ya. P y ja'i xanzaqui, hi nga gue' ni 'y'. 32 A nug, d h ngue gue' y ja'i ja y ts'oqui ga xifi da hyp' ra nts'o ga 'yo, hi nga gue' y ja'i na ngue ya 'yo xanho d h ga nzofo.

29Nup'

Nuya y ja'i t'mbi ja y ts'oqui, 'dap' si hmui ra Jess.

m'mfa ra Jess, ni nthop' ja r oficina ra Lev, nu na

27Mi ma

Ra Jess bi 'yt'e ngue r xdi ra Lev.

ja'i p'ya, bi 'ymbra Jess: Hanja ni xdi ngue zant'a si'a te ti ni ? Conque y xdi ra Xuua 'nhy fariseo mmi ty mmi, 'n mmi mmat'Oja bi 'ymbi . 34 Mi dahra Jess, bi 'yna: Nu' y ja'i ts'ofo ngue da nu ra nthati , hi ngui ty mmi mnte 'dap' 'bhm ra novio. Njarbtho ma xdig ya, hi ngui ty mmi ngue 'daua d n'yo'be. 35 P b p' ra pa ngue da zigagui ma nsi'be. Nu'a ra pa'a p'ya, mfadi ngue da z da 'yty mmi ya ma xdi 'm.

33Y

Bi manna Jess hanja ngue hi ngui ty mmi y xdi.

123 hycra hya bi xihy ja'i . Bi xifi ngue ra 'da'yo xdi, hi nga 'da'iguui ra nyogui xdi. Bi 'ymbi : Hi nda z to da hyca n'na xqui ra 'da'yo ulu ngue da mtra nyon'u lu. A nu'm ngue da japi, di ts'onna 'da'yo ulu. Ra 'da'yo xn'u lu hi ndi njmanho ngue di btra nyon'u lu. 37 Tengut ho ra 'da'yo vino hi ngui s da sirb ja ra zxfani ngue da zdi. Porque ra 'da'yo vino da xtra zxfani 'm da sit'i, ja di m'mp' p'ya. 38 Janangue ra 'da'yo vino, ra 'da'yo xifani da sit'i, n'namhma ngue g yoho hi ndi m'mdi. 39 Nu' si ra nyogui vino, hi njongui pni ngue di nne ra 'da'yo vino, porque i na: Xandnho dra nyogui vino.

Ra Lucas5,6 'ymbi : Nu ra N'yoh b 'y mahts'i , ja r ts'di ngue nu'a go da znni , gue'a di nja'm ra pa ngue ra ts'ya'a.
Ra Jess bi 'ythe n'na ra n'yoh xi 'yotr 'y.
5Mahmbi

36Hmbi

N'na ra pa ngue sya y ja'i , bi thop' ja n'na ra nuatrigo ra Jess, ni n'youi y xdi. Nu' y xdi p'ya, bi daxty trigo ngue sa. 2 Nu 'da y fariseo p'ya, bi 'ymbi : Hanja ngue gadi mphm? Conque mmamp' ja ra ley ngue nu'm ra pa ngue ra ts'ya, hi ngui s to di mpfi bi 'ymbi . 3 Mi dahra Jess, bi 'ymbi : Xi'm mi zhra thu hu n'na ndi ra David, co 'n' mi n'youi, ua hi njam'm gadi xhm p' ha nt'ot'i'a te bi 'yt'e? 4 Nu na ra David bi yrb ja r ngu Oja ngue bi zi y thu hm xi t'spabi Oja ngue da nu. Bi zi ra David co 'n' mi n'youi. Conque nu' y thu hm', hi ndi u nna nt'di ra ley ngue to bi z da zi, hi nda hndy mmcja y ts'i' y thu hm t'spabi Oja.

Ja r ts'di ra Jess ngue nu te da znni di nja'm ra pa ngue ra ts'ya, gue'a di nja'a.

ra pa ngue ra ts'ya p'ya, nu na ra Jess bi yrb ja ra ni ja ngue bi nxnnbate ra hya. Mi 'bp' n'na ra n'yoh xi 'yotr 'y ngue r n'yi. 7 Nu' y xnnbate ngue ra ley 'n' y fariseo p'ya, tjtho te tra Jess. I nne da nu 'm ngue di n'the 'm ra pa ngue ra ts'ya, para ngue da zp' di yapi , da 'ymbi ngue hi ngui supra ley. 8 Nu na ra Jess ya patho te mbnnbabi y ja'i . Janangue bi 'ymbra n'yoh xi 'yotr 'y: B nangui n'y, ga 'bcua made bi 'ymbi . Nu na ra n'yoh p'ya, bi nangui , bi m'mp' sifi di m'mi. 9 Ra Jess bi 'ymby ja'i : Nuya ga t'ah n'na ra nt'nni ya. Te 'b'a ma hya mmamp' ja ra ley ja ngue ga th 'm ra pa ngue ra ts'ya? Ga th ra nho, ogue ra n'? Da t'the ra ja'i 'm xan', ogue di njapi da du? 10 Ra Jess bi hyti gtho y ja'i di mts'i. Bi 'ymbra n'yoh mi ' p'ya: Dami majni 'y ya bi 'ymbi . Ra n'yoh p'ya bi macr 'y, p 'bexpi z r 'y mi '. 11 P bi mbcu' mi 'da y ja'i . Di n'ynni n'na ngu n'na ngue te da japra Jess.

6Man'na

njammi pa p'ya, bi map' ja n'na ra nyu ni ra Jess ngue b mat'Oja. Bi haxa mhmat'Oja g ra xui . 13 Mi hyaxpya, bi zonhy

Bi 'yxi 'd'ma yoho y xdi ra Jess.

12Mi ma

Ra Lucas6 xdi ngue bi huanhni 'd'ma yonc'i , i huti ngue y representante. 14 Ja ua y thu hu ya y n'yoh bi thanhni : ra Simu nu'a ja man'na ra thu hu ngue i Bdu, ra Andre r n'yoh na ra Bdu, ra Jacobo, ra Xuua, ra Lipe, ra Bartolom, 15 ra Mateo, ra Toma, ra Jacobo nu'a r ts'nt' ra Alfeo, ra Simu nu'a n'youi n'na 'bi y ja'i honi ha di mmandas p' ja y hi, 16 ra Judas nu'a r n'yoh ra Jacobo, 'nhra Judas Iscariote nu na bi d ra Jess.

124 mmnthi g nthh 'm nnu man''ah y ja'i ngue gu tnhn ra N'yoh b 'y mahts'i . Porque da 'yhra pa da z'ah y ja'i , da hyn'ah thi p' ha 'bi. Da nu ts'oc'i 'ah. 23 Dami johyah, di nja'ah ra ndph'a ra pa'a, porque xangu ni nzbih b ja mahts'i . Xquet'a bi njarb m'mt'o y mboxita' y ja'i ' ya, bi nu man' by pngahya Oja xa m'mi. 24 P hucate' na ngue y mmmmti. Ya bi tho'a ra ph xanja mnte ra pa xa m'mi. 25 Hucate' na ngue hi nte di 'bdi, porque di ntu manthu hu. Hucate' ja mph ngue thede, porque da 'yhra pa di nzoni ngue ra du mmi. 26 Hucate'ah, 'm g nnu manho'ah y ja'i . Mi njarbtho' y mboxita y ja'i ya, mi nnu manho te mi t'ui y fhni pngahya.

22Ra

Jess b p' ja r hyo ra nyu ni mambi 'bi, bi zp' xanjuani , b n'youi y xdi. Xangu y ja'i mi 'bp' bi zh, b nxp ja y hni ni ja'a ra hi Judea, ra hni ni Jerusaln, g b hy ja'i 'bi g r nnengui ra jathe ha ja y hni ni Tiro 'n Sidn. Di ho y ja'i da 'yxra hya mmanna Jess, 'n nne da t'thebi p' ha hmbi . 18 Xquet'a bi t'the y ja'i madi ny ts'onthi . 19 Gtho y ja'i , g nne ngue da dhra Jess, porque ja r ts'di ra Jess ngue nu' y ja'i thdi, g s ha hmbi .

17Ra

Xandngu y ja'i bi xnnba ra hya ra Jess.

hyty xdi ra Jess, bi 'ymbi : Ra mmnthi g nthh ngue gu hyoyah. Porque ya gu oh r 'y Oja. 21 Ra mmnthi g nthh 'm gu tu manthu hu h. Porque Oja da 'yt'e ngue gui ti ni te gui sih. Ra mmnthi g nthh 'm gu zomhm. Porque m'mfa di nja'ah mph ngue gui nthehm.

20Bi

Bi manna Jess to di nthui ra mmnthi .

xifi te'o g de te d mma, dami mahni nsih. Dami 'yrpah ra nho' g nnu man''ah. 28 Dami 'yph Oja ngue di japi to san'ah. Dami marpah Oja' s'ah. 29 Nu'm to bi mp'a ni hmi h, dami u n man'na nguadi ni hmi ngue da m'mi . Nu'm te'o da gan'na ni tu hu, 'nhni pahni dami u nni da gats'i . 30 Nu'm te'o da 'y'ah n'na ra cosa, dami u nni . Nu te'o da ne ngue da hyan'na'i 'a te ni mmti, 'yo gui mmadi . 31 Tengutho gni ne ngue da mxah y ja'i , da ngu'a gui 'yth, dami 'yrpah ra 'bxte mi 'da y ja'i .

27Di

Nu to 'bhy nsiui jatho ngue di madi .

125 nu'm ngue hnt' di ma'ah gadi mahm, ndana ra nho di nqui ngue gu th 'm? Conque asta y ts'oc'i njap'. 33 Nu'm hnt' to t'ah ra nho gu rpah ra nho, ndana ra nho di nqui ngue gu th 'm? Porque xquet'a 'n' y ts'oc'i njap'. 34 Xi'm ja'a macosa gadi hmi th n'na ra ja'i , 'n gui t'mi ngue xquet'a di hmi 'ah, ndana ra nho gu th 'm? Porque xquet'a njap' y ts'oc'i ngue di hmi n'na ra cosa, p xi mmi t'mi ngue da ma mahmi ti . 35 P nu'ah, dami mahm' s'ah. Dami yrpah ra nho. Dami hmi h n'na ra cosa, p nu'a ra ja'i gadi hmi th n'na ra cosa, 'yo gui t'mi ngue xquet'a di hmi 'ah. Nu'm g 'yth tengu na ra hya d xi'ah ya, xangu r njapi Oja di 'da'ah. 'N di nqui ngue ya y basi 'ah na Oja magues. Porque xquet'a rpabi ra nho Oja' y ts'oc'i , madaque'a hi ndi ja mammadi Oja. 36 Di nja ni nhucateh tengutho Oja ni Paph i ja r nhucate'a.

Ra Lucas6 'yth. Porque tengutho gui 'yth, xquet'a gue'a di nja'ah'a. 39 Bi hycra hya ra Jess ngue hi nga te bi z maxdi da dny ja'i . Bi 'yna: Xi n'na ra xd, ua da z di m'mt'o p' di ma r mmi nxdui? Hi nda z di m'mt'o, porque nu'm bi nthui n'na ra ots'i, 'dap' da zo. 40 Nu'a ngue ra xditho, hi n man'na xangu padi ngue r xnnbate, p da z da badi te gma hya pahr xnnbate. 41 Hanja y ja'i ngue ja xangu y ts'oqui, guehya nne da hyaspa ra gnda y ja'i ngue ts'dy ts'oqui ja ya? Tengutho 'm gu xihni cu ya ngue oxra hi r d, p nu'i p'ya, ra biga di o ni d. 42 Ya hi nda z gui 'ymni cu: Ague n'y, t ga hahmi ra hi o ni d, gui 'ymbi . A nu'i p'ya, hi n gadi u nna gnda ngue ra biga oxni d. Ya hi nni 'yup' te gu mma. 'Be dami hyahra biga oxni d, n'namhma da z gui hyambabi ra hi o r d ni cu.

32A

gu haspah ra gnda te r'mi 'da y ja'i , n'namhma ngue hi nda hyats'ah ra gnda Oja te gu th. 'Yo s gui mmamhm ngue da ma ra castigo mi 'da y ja'i , n'namhma ngue hi nda mn'nah ra castigo Oja. Dami pu nnbabi ni mmi c'i h, n'namhma ngue xquet'a di pu n'nah Oja. 38 Dami fxh' s ra n', n'namhma ngue da mxah Oja. Da 'yn'nah xanho, di dtra t'ni , da huati asta da bonsp gui

37'Yo

'Yo gu haspah ra gnda te ga 'yo mi 'da y ja'i .

ra hoga za, hi nga ja zp' ra ndt' hi ngui ho. Nu'a hi ngra hoga za, hi nga ja zp' ra hoga ndt'. 44 N'na ngu n'na y za, nu'a te y ndt' zdi, gue'a di fa'a. Tengutho p' ja ra 'ui ni , hi nga ja zp' y igo. Ni xingy uva di zp' ja y 'ui ni . 45 Njarbtho n'na ra hoga n'yoh ya, ra hoga hya mma, porque xanho r mmi. P ra ts'oc'i , xants'o te mma, porque xants'o r mmi. Nu'a ra hya pnna ne, mbo r mmi ni 'yh, ogue xanho, ogue xants'o.

43Nu

Nu'a ga nho r ndt' ra za, gue'a di fadi tema za'a.

Ra Lucas6,7
Bi nhyjpa ra hya yoho y hynni gu.
46Hanja 6Ra

126 Jess bi m' y judo sits'i. P nu'm ya xmanguerp da zmp' ja ra ngu, nu na ra capita bi mnhni 'da y amigo ngue b mbra Jess: Ague n'y, 'yo gadi n'ni , porque hi mma nsga'be ngue gui crb ja ma ngu. 7 Janangue nug ni xinga gue'a xca masg p' ngue xcab 'i ra mate. A nuy, hntho dami manya ngue da z ma hmi qui d xi'i, ya d padi ngue da z ra n' hmbi . 8 Porque nugui xquet'a 'bi to 'bt'o ngue di mandagui . Nug p'ya, xquet'a d si ma soldado dadi manda. Nu'm d xi'a n'na ra soldado ngue ha da ma, pap' d t'i. Ogue ga mbi : Bi 'ycua, ra soldado p'ya b p'. Ogue ma hmi qui ga 'bpi te da mfi, ra hmi qui t'e te d xifi. 9 Nu na ra hya t'mbi bi manna n'yoh, di 'ytho 'm mi 'yhra Jess. Bi 'ymby ja'i n'youi p'ya: Majuani d xi'ah ngue hi njonni judo di pni ngue gdi ti nnb r nt'c'i tengu ga 'yc'i g na ra n'yoh na bi 'ymbi . 10 Mi zp' ja ra ngu' y m'mnhni , nu'a ra hmi qui bi di ni ngue ya xi yani .

ngue gu nj ngue ni hmuj, 'n hi ngu th'a te d nneg ngue gui 'yth? 47 Nu te'o g tnngui , i de hanja ra hya d mma, 'n da 'yt'e te d xifi, ga xi'ah ra hya nna hyjpi. 48 Nna hyjpabi n'na ra n'yoh ngue nne di nhnni gu. Xtanh ra hi da 'ya'mi . Nup' ja ra mmndo, ja da fp' ra jado. Nu'm bi tho'a n'na ra dathe p'ya, ra dehe nts'di ga nnnhna ngu, p hi nda 'yanna ngu, porque ra mmndo p' hts'e. 49 P nu ra ja'i ngue hra hya d mma, 'n hi nda 'yt'e te d xifi, nna hyjpabi n'na ra n'yoh ngue guep' ja ra hitho bi hyhr ngu. Hi mbi hyxp ja ra mmndo. Nu'm mi tho ra dathe, bi nnhna ngu. Bi hymbya, bi xdi.

Mi juadi bi manna ra hya bi xihy ja'i ra Jess, bi ma, i map' ja ra hni ni Capernaum. 2 Nu na ra hni ni na, mi 'bp' n'na ra capita ngue mi si n'na ra hmi qui mmi di madi . Nu na ra hmi qui , madi hynni , ya ja ngue da du. 3 Mi z mi 'yhra capita ngue hma te tra Jess, bi mnhni 'da y judo 'bt'o p' ja ra ni ja ngue b pra mate ra Jess ngue da h da 'ythebi na r hmi qui ra capita. 4 Nu' y judo bi guarb 'bhra Jess. Bi 'ypra mate, bi 'ymbi : Nu na ra capita, ni 'yup' gui fxna. 5 Porque di mahy judo na, 'n bi hogahe n'na ra ni ja ngue bi gush.

Ra Jess bi 'ythebi r hmi qui n'na ra capita.

p'ya, nup' ja ra hni ni Nan, ja i map' ra Jess. N n'youi y xdi, xangu mi 'da y ja'i n n'youi. 12 Nu'm ni ma da zmp' ja ra hni ni , bi nu ngue mmap' n'na ra nima ni du y ja'i ngue da gui. Hnt'a r 'dants'nt' mi si n'na ra 'danxu'a. Ni n'youi xangu y ja'i ngue y mmngu p' ja ra hni ni .

11M'mfa

Ra Jess bi japi ngue bi bnnate r ts'nt' n'na ra 'danxu.

127 ra 'danxu ra Jess, bi huqui , bi 'ymbi : Ogui zoni . 14 Nu na ra Jess, bi guatra huada ni thu ngue bi jti. Bi m'm' ni du p'ya. Ra Jess bi 'ymbra nima: Ague n'y, d xi'i ngue dami nangui . 15 Nu'a ra du p'ya bi nangui bi mi . 'N bi nya. Nu na ra Jess bi dpr mam na mar du. 16 mmi bi nsu y ja'i 'm mi nu'a te bi nja. P spabi Oja y ja'i , i na: Hi n hap xa hnu n'na ra pngahya tengu na bi zcua d m'mhm ya. Mahn'a mp'ya: Ya d nu rpah r ts'di Oja, ngue fxte ua d 'bhm ya. 17 G ra hi Judea bi n'yo ra hya te bi 'ytra Jess, porque ndap' bi z bi fadi te bi 'yt'e.

Ra Lucas7 Ni m ya, b xihmi ra Xuua na ra hya g nuui bi nja. Xihmi ya y hya g 'yhmi d mmang. Dami xihmi ngue y xd ya z y d. Y dogua, ya i 'yo. Y ja'i mi 'ya y do'yo, ya bi z ha hmbi . Y gogu, ya hra hya. Y nima, ya di bnnate. Y hyoya, ya sihra hoga 'da'yo hya. 23 Ra mmnthi di nthui ra ja'i hi nha di gohr mmi ngue c'i gui . 24 Mi mengy m'mnhni ra Xuua, nu na ra Jess bi d'mi bi c'annbabi y ja'i na ra Xuua. Bi 'ymbi : Te'o g ma gu nu h p' b ja ra dapo? Ua gu nu h n'na ra n'yoh hi ngui nzaqui r mmi, ntho n'na ra zafani 'm anna ndahi ? 25 Xi'm ngue hi n'na, te'o gu nu h 'm? Ua gu nu h n'na ra n'yoh ngue he ra hoga u lu? P gu pahm ngue y ja'i he ra hoga u lu ngue 'b mmaph, guep' ja y ngu y dast'abi 'bi. 26 P xi'm hi nga gue'a gu nu h'a, te'o gu nu h 'm? Ua gu nu h n'na r pngahya Oja? Majuani ngue gue'a n'na r pngahya Oja gu nu h. Pgue tate na ngue gtho mi 'da y pngahya xa m'mi. 27 Nu na ra Xuua, guehna r m'mnhni Oja mmamp' ja ra Maca Libro na, ngue na: Ga t' ma m'mnhni , di m'mt'o p' gdi ma. Gue'a di hoqui hap ja ngue gui thogui, bi 'yna. 28 D xi'ah, nu hangu y ja'i 'bi, hi njongui pni ngue di tate ngue ra Xuua. P nuy, to bi z ma ja'i ya o r 'y Oja ya, guehya ma datho bi nthui ra mmnthi ya, ngue ra Xuua. 29 Mi 'yhy ja'i na ra hya na. Gtho y ja'i p'ya, co 'nhy ngthi xi xixyabi ra Xuua, bi bahy ja'i ngue xanho te mman'Oja.

13Mi nu

y xdi ra Xuua, bi xifi te 'b'a g tra Jess. Ra Xuua p'ya, bi zonhni yoho y xdi. 19 Bi 'yt'i ngue da rpa ra nt'nni ra Jess ngue'm majuani gue'a ra Cristo ja ngue da h di ndast'abi, ogue da thm'man'na. 20 Nuya y m'mnhni ra Xuua, mi zmp' 'bhra Jess, bi 'ymbi : Nu na ra Xuua tra nxixya, xp mmnga'be ngue ga t'a'be ra nt'nni 'm gue'e na ra Cristo ja ngue da h di ndast'abi, ogue ga t'mhe man'na bi 'ymbi . 21 Nu'a ra ora bi zn' y m'mnhni p'ya, bi 'ythe xangu y drquhi ra Jess, bi 'ythe' mi n'youi y ts'onthi . Xangu y xd bi nz y d. 22 Ra Jess bi 'ymbya yaui:

18Nu'

Bi 'yt'i yoho y xdi ra Xuua ngue bi ma b nyaui ra Jess.

Ra Lucas7 y fariseo 'nhy xnnbate ngue ra ley, hi mbi ne'a ra nxixya bi 'ytra Xuua', nu'a te nne Oja xta 'yrpabi hi mbi nu manho. 31 Janangue bi 'ynna Jess: Tegue gda hyjp ya y ja'i ya? Tep' gui nqui ? 32 Gda hyjpabi y basi n'ymp' ja ra ti. I mmaty mmi mbasi ui ngue di n'ymmi , i mbi : D pixt'he ra xithi ngue xqui nnhm, p hi ng nnhm. D tut'ahe y thu hu ngue y thu ndu mmi, p hi ng nzomhm, bi 'ymbi . 33 Gu njath p'ya, nu'm hi mbi nja'a te gu mmamhm, gu mbcuh. Porque b hra Xuua nu na mi tra nxixya 'n bi 'ytr mmi, nu'ah p'ya, g 'ymhm ngue n'youi ra ts'onthi ngue'a te t'e. 34 A nuy, guec dr N'yoh d mahts'i , d si'a te d ti ni , nu'ah p'ya gu nj ngue dr nhyt'a zihm. Gu nj ngue dadi thg'be' y ja'i ja y ts'oqui 'n' y ngthi. 35 P nu na ra hya njuantho, nu'm di n'yomfni xanho y ja'i , da badi ha r nja ra hya.

128 gua ra Jess, thuqui cony xta. Bi gospabi ra aceite mahotho ga yni . 39 Nu na ra fariseo xi zixra ts'i hm ra Jess, mi nu te tra xisu, ngu na ra hya bi bni , bi 'yna: Nu'm ngue nmajuani r pngahya Oja na ra n'yoh na, di padi te r m'mi na ra xisu cuar'm, ngue ra 'yots'om'mi. 40 Ra Jess bi 'ymbra fariseo: Ague Simu, jap' n'na ra hya d nne ga xi'i bi 'ymbi . nna fariseo p'ya: Dami xiqui gr xnnbate. 41 Bi 'yn na Jess: Yoho y n'yoh di tupra mnyu'a to di hmi ra mnyu. Nu'a n'na ra ndupate p'ya, nu'a hangu pxa ct'a ciento ma pa ra nzbi, gue'a ndupate'a. Man'na nc'i p'ya, nu'a hangu pxa yote ma'dt'a ma pa ra nzbi, gue'a ndupate'a. 42 P nu' mi ndupate, ya hi mbi z bi guty gnda. Nu'a bi hmi ra mnyu p'ya, bi pu nnbi g yoho. Dami xicya, ndana gue'a ya y ndupate ngue tate di ja mammadi r hmu? 43 Bi 'yn na Simu p'ya: Nup' nn bng, man'natho tate di ja mammadi 'a xangu mi ndupate, 'n bi pu nnbi . Bi 'ynna Jess: Nu'a g manya, gue'a ya. 44 Bi hyt ra xisu na ra Jess, bi 'ymbra Simu: Gu nnu na ra xisu 'bcua ya. D ct' ua ja ni ngu, p hi ng 'dacra dehe xca nxgua. P nu na ra xisu 'bcua, bi merca ma gua cony guid, 'n bi duqui cony xta. 45 Nu'i , hi nxc znguagui conn'na ra beso, p nu n, mnte ra ora xt ct' ua ja ni ngu ya, hi ngui sya thannegui ma gua. 46 Nu'i , hi nxc cosca ra

30P

n'na nc'i y fariseo bi zixra Jess ngue da nsi hm p' ja r ngu. Mi zmp' ja ra ngu ra Jess, bi mi p' ja ra mxa p'ya. 37 Nu na n'na ra xisu mar 'yots'om'mi p' ja ra hni ni , mi badi ngue bi ma da nsi hm p' ja r ngu ra fariseo na ra Jess. Bi zmp' ja ra ngu p'ya, ni du n'na ra m'mo'aceite, yup' ra aceite mahotho ga yni . 38 Bi ndantyhmu p' 'bhra Jess ngue bi dannebi y gua. Mnte zoni , nu' y guid tgui, soxp ja y

36Nu'a

Nup' ja r ngu n'na ra fariseo, ja 'bp' ra Jess.

129 aceite ma ya. P nu n, mahotho ga ynna aceite bi goscagui ma gua. 47 Guehna d xi'i naya, ngue m mi di maqui , ja di nqui p' ngue xangu r ts'oqui, p di mpu nnbi . P nu ra ja'i ngue ts'tho mapu nnbi , ts'tho di nqui ngue di ma'a n'na. 48 Ra Jess bi 'ymbra xisu: Ya d pu n'na'i ni ts'oqui ya. 49 Nu' mi 'da y ja'i xi ts'ofo 'dap' 'bhm p' ja ra mxa p'ya, di n'ymbi : Te'o ni n'yoh na na ngue di pu nnba y ts'oqui y ja'i ? 50 P ra Jess bi 'ymbra xisu: Ya g nyanya ngue g 'yc'i gui . Da hyu ni mmi ya, ni ma.

Ra Lucas7,8 hyoni te gui hyjpa ra hya xihy ja'i . Bi 'ymbi : 5 N'na ra n'yoh bi ma da ponna trigo. Nup' bi thogui ngue pony hmud, bi zop' ja ra 'yu 'da y hmud. Bi nhy ja'i thop' ja ra 'yu. Bi map' y ts'ints' ngue bi za y hmud. 6 Mi 'da y hmud bi moni , bi zop' hi ngui pidi ra hi ngue o ra do. Bi 'yotra hmud 'm mi bts'e, ngue hi ngui xa ra hi. 7 Mi 'da y hmud bi zop' ja y 'ui ni . Mi nte y 'ui ni p'ya, bi ts'ony hmud ngue bi hyt'ambo. 8 Mi 'da y hmud, bi zop' ja ra hoga hi, guehya mmi bi nja ya. Nu'a n'na mhmud bi bn'a n'na ciento y hmud. Nu'm mi manna ra hya na, bi ts'di bi 'ymby ja'i : A nuy, di nja ni gu ngue gui 'yhm na ra hya d mmang ya bi 'ymbi .

M'mfa p'ya, xangu y hni ni bi thohna ra Jess ngue xihy ja'i ha di njap' di zo r 'y Oja. N n'youi' 'd'ma yoho y xdi. 2 Xquet'a n'yoh 'da y xisu xi 'ythe ngue mi n'youi y ts'onthi , da gue' madi hynni . N'yoh p' ra Maya nu na ja man'na r thu hu ngue ra Magdalena. Guehna xi 'ythe m'mt'o ngue mi n'youi yoto y ts'onthi . 3 N'youi p' ra Juana nu na r xisu ra Chuza, guehna di manda gtho y mfi p' ja r palacio ra Herodes. 'N ra Susana n'youi p'. N'youi p' xangu y xisu ngue ja te pts'i, nu'm te honna Jess, guehya fxya.

Ja ua y thu hu y xisu bi mxra Jess.

y ja'i b p' ja y hni ni ngue nne da 'yde te mmanna Jess. Mi mpti xangu y ja'i , bi

4Xangu

Ra Jess i hyjpa ra hya n'na ra momhmud.

y xdi bi 'ynni te ga mbnya y hya xi hyqui. 10 Ra Jess bi 'ymbi : Nuya y hya hi ngui fadi ha di manda Oja y ja'i , i nne Oja ngue da di nni mmih ya y hya ya. P nuya mi 'da y ja'i , d thonna hya di nhyjpi te d sifi, n'namhma ngue nu te da nu, tengutho 'm ngue hi nte da nu. Nuya y hya da 'yde, tengutho 'm ngue hi n tema hya da 'yde.

9Nu'

Ra Jess bi ma hanja ngue honi te gui hyjpa ra hya xihy ja'i .

ga xi'ah te ga mbnna ra hya d ma. Nu ra hmud bi 'boni ,

11Ma

Ra Jess bi ma te ni bnya y hya bi hyjpa ra momhmud.

Ra Lucas8 gue'a r hya Oja'a. 12 Nuya y ja'i ngue hntho bi 'yhra hya, guehya gui nhyjpi ngue ra nen'yu p' bi zo ra hmud ya. Hntho juadi bi 'yhra hya, bi map' ra zithu, bi japi bi pu mbni ra hya xi 'yde. Hi ngui nnepe ngue da 'yc'i ra hya, ngue di nyany te y ja'i . 13 Mi 'da y ja'i , gui nhyjpa ra hi hi ngui pidi ngue mi o ra do p' bi zo y hmud. Mi z mi 'yhra hya y ja'i , janjuani di johya ngue bi nu manho. Guehya y ja'i hi mbi bnt'i xanho ra hya ya. Bi 'yc'i njammi pa. Nu'm bi ts'i, 'bexi cohy mmi. 14 Mi 'da y ja'i p'ya, gui nhyjpabi ra hi ngue ja y 'ui ni p' bi zo y hmud. Guehya y ja'i bi 'yde hanja ra hya ya. P nu'a te y 'bfi i ja n'na pa ngu n'na pa, hndy 'bfi ni ma y mmi y ja'i . Di ja ndu mmi honi ha di mmmmti. Nu'a te y phs, gue'a nne da 'yt'a. Ya hi n tema nhotho bi 'yrpabi na ra hya bi 'yde. 15 P mi 'da y ja'i , gui nhyjpi ngue ra hoga hi p' bi zo y hmud. Guehya y ja'i ngue y mmi ga 'yhra hya ya, 'n t'ammi ra hya de. Hi ngui hgui, guehya haxra 'yu njuantho ya.

130 dami 'yt'ammih teni bnya y hya d mmang. A nu ra ja'i da di ni xanho r mmi hanja ra hya, da mx Oja ngue man'na di bahra hya. P nu ra ja'i hi ngui nne da 'yrpabi masu ra hya d mma, nu'a zits' ra hya padi , da thannbi .
Bi manna Jess ndana gue'a da bni ngue da 'yt'e tengutho 'm dr mni .
19Nup' 18Janangue

mi 'bhra Jess, ja bi zmp' r mam, 'nhy n'yoh. P hi ngui s da guat'i ngue di nyaui, porque mandngu dy ja'i 'bp'. 20 Hi ndi 'bdi to bi xihra Jess, bi 'ymbi : Ni mam 'nhni n'yoh 'bcua thi. I nzo'i ngue gui nyaui 'na bi 'ymbi . 21 Mi dahra Jess, bi 'yntho: Nuya 'bcua spabi r hya Oja, nu'a ra hya de gue'a t'a, guehya ntho ma mam ya, guehya ntho ma n'yoh ya.

to di saca n'na ra nyot'i, hi ngui s ngue da go'mi , ogue da hyt'a 'bit'ots'i. Sinoque da hyxmaya, n'namhma ngue nu' ct'ambo ra ngu da hytra nyot'i. 17 Njarbtho ya y hya hi ngui fadi hanja ya. Zi yohotho y ja'i ti ny mmi hanja ra hya. P da 'yhra pa ngue gtho y ja'i da badi hanja ra hya.

16Nu'm

Ra Jess bi hyjpa ra hya n'na ra nyot'i.

ra pa ra Jess bi yrb ja n'na ra barco cony xdi. Bi 'ymbi : A nuy, ma ga 'das ra zabi gd mh man'na nguadi bi 'ymbi . Bi ma p'ya. 23 Mnte ni 'yop' ja ra dehe ra barco, bi n'ahra Jess. na ha bi 'yta n'na ra ndnthi bi n'yo. Nu' y fnthe nangui , so mbo ra barco. Ya ja ngue da thu nt'a mbonthe ra barco. 24 Nu' y xdi ra Jess, b p' bi aha, bi 'ymbi : Ague gr xnnbate, ague gr xnnbate, ya ja ngue da thu nt'a mbonthe ra barco. Ya ga tu h bi 'ymbi . Mi nangra Jess, bi hjpabi ra ndahi 'nhy fnthe. Ngu i hjpi,

22N'na

Ra Jess bi syabi ra ndahi cony fnthe.

131 'bexpi nsya. M'mfa ya hi n tema di 'yani . 25 Bi 'ymby xdi p'ya: Hanja ngue hi ngu c'i ngue ga fxah? bi 'ymbi . Nu' y xdi di 'ytho hanja'a te bi nu, 'n bi nsu. Di n'ymbi n'na ngu n'na p'ya: Te'o ni n'yoh na n'y? Nu'm bi zohra ndahi 'nhra dehe, i c'i di n'ymbi .

Ra Lucas8 y ts'onthi p'ya, bi xihra Jess ngue hi nda 'yrb ha ja ngue da jot'i. 32 Ja mi 'yorbtho n'na 'bi y ts'di ma'yoni p' ja ra nguani p'ya. Y ts'onthi p'ya, bi 'ydi ngue da yrb ja y mmi y ts'di. A nu na ra Jess bi u nna nt'di . 33 Janangue y ts'onthi bi hyp' ra n'yoh mi n'youi, bi yrb ja y mmi y ts'di. Nuya y ts'di p'ya, bi g ra 'dihi, bi nhyrb ja ra zabi. G ja bi jarb ra dehe. 34 Nu' y n'yoh mi fhy ts'di, mi nu te bi nja. Bi g ra 'dihi bi ma b mamp' b ja ra hni ni . Da gue' y ja'i 'da'a n'nanni ha 'bi, g b xifi. 35 Mi 'yhy ja'i 'a te bi nja, mandngu dy ja'i b h da nu. Mi zny ja'i p' 'bhra Jess, 'dap' 'bhmi 'a ra n'yoh mi n'youi y ts'onthi . Ya xi di ts'i . Ya hi nte di ja, ya he y ulu. P bi zu y ja'i 'a te xi nja. 36 Nuya y ja'i xi nus'a te xi tho ra n'yoh mi n'youi y ts'onthi , g xihy ja'i nu' ja sh. 37 Nuna ra hya bi nja, nguya y mmngu Gadara, nguya y ja'i ndap' bi z bi 'y'a ra xqui'a, 'da ga xity ja'i ra Jess ngue da ma. Porque mmi su y ja'i te bi 'yt'e. Janangue hmbi yrb ja ra barco ra Jess ngue bi mengui . 38 Nu'a ra n'yoh mi n'youi y ts'onthi bi xifi ngue xta mm ra Jess. P ra Jess hi mbi nepe, sinoque bi 'ymbi : 39 Man'na xanho ni ma ni ngu, n'namhma gui xihy ja'i 'a te g bi 'yt'a'i Oja bi 'ymbi . Bi ma ra n'yoh p'ya, bi xifi gtho y ja'i p' ja ra hni ni 'a te xi 'yrpabi ra Jess.

31Nu'

barco p' ja ra hi Gadara, man'na nguadi ra zabi ha di nhyandui ra hi Galilea. 27 Mi bmp' ja ra barco ra Jess, bi guat'a n'na ra n'yoh ngue ra mmngu p'. Ya r ya'atho y pa mi n'youi y ts'onthi na ra n'yoh. Ni xi ngra ulu di he. Ni xi ngui 'bp' ja r ngu, sinoque guep' ja ra camposanto b 'bi. 28 Ngu i nu ra Jess, bi ndantyhmu p' ha 'bi. Ra ndts'di i zofo, bi 'ymbi : Ague Jess, r Ts'nt''i Oja nu na jas r ts'di. Hanja ngue gadi nthi nt'ua d 'bi? D 'i ra mate ngue 'yo gadi ngui . 29 Ngu na ra hya bi man na n'yoh, porque ya xi xihra ts'onthi ra Jess ngue da hyp' ra n'yoh n'youi. Xangu y nni di ngue mmi di m'm bi g. Y ja'i p'ya tu rpa y 'y 'nhy gua cony cadena, p di c'qui. Ra ts'onthi p'ya di japra n'yoh ngue 'dagui, ni ma dapo. 30 Ra Jess bi 'ynni , bi 'ymbi : Teni hu'i ? Ra n'yoh p'ya bi 'yna: Nn hug ngue y mmundotho ghe bi 'yna. Bi manna tengu na porque xangu y ts'onthi mi n'youi ra n'yoh.

26Mi znna

Ra Jess bi 'ythe n'na ra n'yoh n'youi y ts'onthi .

man'na nguadi ra zabi ra Jess. Mi nu y ja'i ya mambi

40Mi zm

Ra Jairo bi zixra Jess ngue da thebi r t'i xu.

Ra Lucas8,9 'bp', ra ndi johya. Porque ya mi nd'mate gtho y ja'i . 41 Bi z'a n'na ra n'yoh 'bt'o ngue di manda p' ja ra ni ja p'ya, ni hu ngue ra Jairo. Bi ndantyhmu p' 'bhra Jess. Bi 'ypra mate ngue da map' b ja r ngu. 42 Porque ya ja ngue da du n'na r t'i xu mi si. Ya n'n'ma yonjya mi 'bi, p hnt'a r 'dant'i xu mi si'a. Mi ma ra Jess. Xangu y ja'i bi dnni asta di ntrb ja ra 'yu. 43 Nu' y ja'i ni dnna Jess, n'youi p' n'na ra xisu ngue ya n'n'ma yonjya mi hmbra m'mcji. Nuna ra xisu madi hynni , xandngu r mnyu xi ni ngue mi hony 'ythe da 'ythe. P xi nga n'na' y 'ythe xta nz da 'ythe. 44 Nuna ra xisu, bi m'mfa p' ni ma ra Jess, bi guarb ja r xtha, bi drpa r nyani r he. Ngu'i drpa r he p'ya, 'bexpi nsya ra ji mi hmbi . 45 Bi 'ynna Jess: Te'o bi drcagui ma he? bi 'ymby ja'i . Gtho y ja'i p'ya, i mma ngue hi njo'o. P ra Bdu 'n' mi 'da y n'yoh bi 'ymbra Jess: Ague gr xnnbate, gu nni to bi dt'a ni he. Conque gu nnu ngue di ntty ja'i , 'n tn'na'i . 46 P ra Jess bi 'yna: Hi n'na. 'Bi to bi drca ma he. Porque dadi u nna gnda ngue bi z n'na nc'i comma ts'di. 47 Bi nu ra xisu p'ya, ngue fat ho te bi 'yt'e. Ni huaqui mmap'. Bi ndantyhmu p' 'bhra Jess. Y hmi y d y ja'i p' bi xi'a njuani te nnepe ngue bi ddi. 'N bi xifi ngue 'bexpi z ra ji mi hmbi . 48 Ra Jess bi 'ymbi : Ague t'i xu, ya bi z'i ngue g 'yc'i ngue di z'i comma ts'dig.

132 Da hyu ni mmi ya, ni ma bi 'ymbi . 49 Nu na ra Jess, mnte yaui ra xisu madi hynni , bi z hman'na nc'i b nxp ja r ngu ra Jairo. Bi 'ymbra Jairo: Ya bi du ni t'i xu n'y, 'yoni mantho gui sixra xnnbate. 50 P ra Jess, mi 'y'a te si ra Jairo, bi 'ymbi : 'Yo s gu su'a si'i ngue bi du ni t'i xu. Sinoque dami 'yc'i gui ngue da z ga theg ni t'i xu bi 'ymbi . 51 Mi zmp' ja ra ngu p'ya, hi njondi japi ngue 'da xti yt'ui mbo. Hndra Bdu, ra Jacobo, ra Xuua, 'nhr pap 'nhr mam ra hmute bi japi bi yt'ambo. 52 G zony ja'i , i ya du mmi y ja'i conn ngue'a bi du. P ra Jess bi 'ymbi : 'Yo gui zomhm. Nu na ra hmute hi ngui tu na, i atho na. 53 P nuya y ja'i yaui ra Jess i thentho, porque padi ngue ya xi du ra hmute. 54 Nu na ra Jess bi bnnba r 'y ra du, nts'di bi 'ymbi : Ague gr hmute, dami nangui . 55 Nu na ra hmute p'ya, mahmbi nja r te. Bi nangui 'bexque'a. Bi manda ra Jess ngue di t'u nna hm da zi ra hmute. 56 Nu na r pap 'nhra mam ra hmute di 'ytho te bi nja. P ra Jess bi manda ngue hi njonda sifi te bi nja.

Nu na ra Jess, mi pti gtho' 'd'ma yoho y xdi ya xi huanhni . Bi u nna nt'di ngue da hya ra ts'di da 'ythe gtho y ja'i n'youi y ts'onthi , da 'ythe y ja'i hmbi 'dama 'dan'yo man'. 2 Bi

Bi 'yt' 'd'ma yoho y xdi ra Jess, ngue da xnnbabi ra hya y ja'i .

133 mnhni ngue da xihra hya y ja'i ha di njap' di zo r 'y Oja. 'N da 'ythe y drquhi p' di ma. 3 Bi 'ymbi : 'Yo te gui hax'm g mh, ni xi ngra th, ni xi ngra bolsa, ni xi ngra thu hm, ni xi ngra mnyu. 'Yo gui cax man'na ni pahni h. 4 Nup' ja ra ngu di n'na'ah ra ts'ya, ja gui n'oxh p', asta gue'm gu hm. 5 A nup' hi ndi n'na'ah ra ts'ya, gui pmhm p' ja ra hni ni . P dami huamhra fonthi di n'youi ni mbonguah, gue'a ra hmya'a ngue ya da thp' ya y ja'i hi mbi 'yt'ah masu. 6 Bi ma' bi t't'i, i mpa p' ja y hni ni . Bi xihy ja'i ra hoga 'da'yo hya, 'n bi 'ythe y drquhi p' ni ma.

Ra Lucas9 bi dpra gnda te xi 'yt'e. Nu na ra Jess bi zixy xdi ngue bi ma dapo, jonna hni ni Betsaida. 11 P nu'm mi bahy ja'i hap b 'bhra Jess, bi map' b 'bi. Di syabi y ja'i smp' 'bi. I xihy ja'i ha di njap' di zo r 'y Oja. Xquet'a bi 'ythe y drquhi . 12 Nu'm ya ni ma di nde p'ya, bi guat' 'd'ma yoho y xdi ra Jess, bi 'ymbi : Dami 'yhy ja'i , n'namhma da hyoni ha di n'oxi, ja da dmp' ra hm da zi. Porque nuua d 'bhm, ra dapo ua. 13 Ra Jess bi 'ymby xdi: Dami u nhn ra hm da zi y ja'i bi 'ymbi . Nu' y xdi p'ya, bi 'ymbi : P hndi ct'a y thuhm d haghe, 'n yoho y hua. R nzgui ga mmche 'm, ga ma tmhme ra hm da zi y ja'i . 14 Y ja'i p'ya, comma ct'a mahuahi ma'yoh. P ra Jess bi 'ymby xdi: Dami xihm y ja'i da mi . Da 'yty zimundo ngue dy yote ma'dt'a nja'i p' da mi . 15 Gue'a bi 'yt'a p'ya. Bi mi gtho y ja'i . 16 Ra Jess bi hyan' ct'a y thuhm 'n' yoho y hua. Bi hyanma hts'i p'ya, bi ja mammadi Oja. Bi xny thuhm p'ya, bi uny xdi ngue di 'darpa y ja'i da zi. Da guehy hua bi 'dat'i. 17 Bi nsi hm xanho y ja'i , g bi nni ya. M'mfa p'ya, bi ma mapti y thuhm bi bongui , bi z'i 'd'mayo canasta bi bongui .

dast'abi Herodes te mmany ja'i ngue xangu y milagro tra Jess. Di 'ytho'a te de, porque n'i'da y ja'i ngue nu na ra Jess, guehna ra Xuua xi bnnate p' b nt'gui. 8 Mi 'da y ja'i p'ya, mbi ngue ya 'yop' ra Elas. Mi 'da p'ya, mbi ngue 'bi toni nyogui pngahya Oja xpi bnnate. 9 P ra Herodes bi 'yna: Nu'a ra Xuua d mandag bi t'jpabi r ya'a, hi nga gue'a 'yop''a. P te'o ni n'yoh na d c ngue xangu y cosa t'e? Ya hi ngui nnu ra pa ra Herodes ngue da nu ra Jess.

7Mi 'yhra

Ra dast'abi Herodes hi ngui nnu ra pa da nu ra Jess.

pengy xdi ra Jess ngue b manna hya p' ja y hni ni ,

10Mamb

Ra Jess bi 'yt'e ngue bi nsi hm ct'a mahuahi ma'yoh.

ndi ya, bi ma n'nanni ra Jess ngue b mat'Oja, n'youi y xdi. Bi 'ynnbya, bi 'ymbi :

18N'na

Bi manna Bdu ngue ra Jess, gue'a ra Cristo b x Oja ngue di ndast'abi'a.

Ra Lucas9 Te'og p' ga mbny ja'i 'm? 19 Mi dahy xdi p'ya, bi 'ymbi : 'B i'da y ja'i mbi ngue gue'e gr Xuua gmi tra nxixya. Mi 'da y ja'i p'ya, mbi ngue gue'e gr Elas. Mi 'da y ja'i p'ya, mbi ngue gue'e n'na' y nyogui pngahya Oja xpi bnnate. 20 Ra Jess mahmbi 'ymby xdi: Xi'ah p'ya, te'og p' gni bmhm ngue guec? Ra Bdu p'ya, bi 'ymbi : Nu'i , gue'e gr Cristo ba xa'i Oja ngue gui ndast'abi bi 'ymbi . 21 Ra Jess mahmbi 'ymbi : A nuy, 'yo to gui xifi te'og ya bi 'ymbi .

134 ja'i di nyann te na. 25 Porque hi nte da dahra ja'i , madague'a da 'yt'e ngue r mmti g ra xi mhi, 'n di m'mhr te. 26 A nuy, nu ra ja'i ngue psr s conn ngueque, ogue i psr s conn nguehra hya d xnnbate, xquet'a da 'yhra pa ngue nugui dr N'yoh d mahts'i , xquet'a ga ps'ma s conn ngue' to di jagb. Guehna ra pa ga ma pengui ngue ga ndast'abi, conn ts'di Oja ga ma n'yo'be y maca anx Oja. 27 Majuani d xi'ah, ngue nuya 'da 'bcua ya, hi nda du, asta gue'm da nu ngue da hya ra ts'di Oja di manda ua.

xihy xdi ra Jess, bi 'ymbi : Nu ra N'yoh b 'y mahts'i , da 'ymmi da ma ma'ni . Nu' y ja'i 'bt'o p' ja ra ni ja da zi, da guehy hmu y mmcja, 'nhy xnnbate ngue ra ley, g da zi 'n da hyo. P r hyu pa p'ya di bnnate bi 'ymbi .
Ra Jess bi xihy xdi ngue hi njam'm da gohy mmi'a ga 'yc'i .
23M'mfa

22Bi

Ra Jess bi ma ngue da tho, 'n bi ma ngue di bnnate.

p'ya, bi 'ymbi gtho y ja'i : Nu to nne da dnngui , hi ngui s ngue da zns te da n'yo. Hangu ra pa, hi nha di gohr mmi, madague'a da thop' ja ra pont'i . 24 Nu ra ja'i da 'uegue ngue su da tho, guehna ra ja'i di m'mhr te na. P nu ra ja'i hi ngui cohr mmi'a ga 'yc'i gui , mada tho conn ngueque, guehna ra

r hyato ma pa xi manna ra hya na p'ya, bi map' b ja n'na ra nyuni ra Jess ngue b mat'Oja. Bi zixra Bdu, ra Jacobo, ra Xuua. 29 Mnte mmat'Oja ra Jess, bi mp'a gui nqui r hmi . R he p'ya, asta di yoxni 'a ga nt'axi. 30 Bi hnu p'ya, ngue 'bp' yoho y n'yoh yaui. Nuya p'ya, guehna ra Moiss 'nhra Elas. 31 'Nhya xquet'a di yoxni p' i nqui ya. Nup' ha bi nyaui ra Jess, bi c'a'a ra ndate ja ngue dani nthop' Jerusaln. 32 P ra Bdu co 'n' mi 'da y n'yoh, bi n'aha ngue netha. Nu'm mi nnuhu, bi nu p'ya ngue di yoxni p' 'bhra Jess, co 'n' mi yoho y n'yoh 'dap' 'bhmi di yoxni . 33 Nuna ra Moiss 'nhra Elas, ya ja ngue da zop' ra Jess. P ra Bdu bi 'ymbra Jess: Ague gr xnnbate, ya xanho ngue d 'bhm ua. Ma ga hoche hyu y t'nni gu, n'na'i, n'na ra Moiss, n'na ra Elas bi 'ymbi . P ra Bdu hi ngui padi te mma. 34 Mnte bi manna ra hya na, bi nja

28Ya

Bi mp'a te gui nqui ra Jess.

135 n'na ra gui ngue bi go'mi . mmi bi nsu 'm mi go'mra gui . 35 Bi 'y p'ya ngue b nya Oja p' ja ra gui , bi 'yna: Nuna 'bcua ya, guehna ma Ts'nt' dadi madi . Nuya y hya da manna ya, dami 'yt'ammih bi 'yna. 36 Mi juadi b nya'a ya p'ya, bi nu ngue 'bs p' ra Jess. P hi njombi xi'a te bi nu.

Ra Lucas9 xanho na ra hya ga xi'ah ya. Mami pumbni h ngue ra N'yoh b 'y mahts'i di ndpy ts'oc'i . 45 P nu' y xdi hi mbi di ny mmi na ra hya xifi, porque tobe hi ngui xojpabi Oja y mmi ngue da ba'a xifi. I su y xdi da 'ynni te ga mbn'a ra hya mmanna Jess.

44Dami 'yhm

b p' ja ra nyu ni mambi 'bi. P xangu y ja'i bi ma di c'at'ui ra Jess. 38 Nup' 'bhy ja'i p'ya, nts'di b nya n'na nc'i , bi 'ymbra Jess: Ague gr xnnbate, dami nurquits' ma ts'nt' 'bcua, porque hnna d si na. 39 Nu'm bi g ra ts'onthi n'youi, di japi ngue mafi. I huaqui 'n sohy fgui. Hi ngui nne da hygui, mmi di ni . 40 Ya xt xihni xdi ngue xta 'ythe ts', p hi nxa nz xa 'ythe. 41 Ra Jess bi 'ymbi : Asta njam'm da znna pa gui 'yc'i gah? Ua gu na ngue hangu ra pa ga st'ah? Bi t'mbr pap ra drquhi p'ya: B si ua ni ts'nt' ya. 42 P nu'm ni ma da guatra ts'nt' p' 'bhra Jess, asta ra huaqui bi 'yn'a hi ra ts'onthi . Ra Jess bi xihra ts'onthi n'youi ra ts'nt' ngue bi hyp'. Mi z'a te mi hmbra ts'nt', bi ndpr pap p'ya. 43 G di 'ydy ja'i te bi nja. Bi bahy ja'i ngue ma datho ja r ts'di Oja.

37Mi hyaxpya,

Ra Jess bi 'ythe n'na nc'i mi n'youi ra ts'onthi .

y xdi ra Jess di njun'mahya n'na ngu n'na, porque n'na ngu n'na nne ngue ma datho da hnu mansu. 47 P bi bahra Jess te mbmp' ja y mmi y xdi. Bi zonhna n'na ra basi , bi 'bmb ha 'bi. 48 Bi 'ymbya: Nu ra ja'i di ja mmansu na ra basi 'bcua ya, nguna da 'yt'e porque pahra ja'i ngue nu te t'e, gue'a d nnu manho ngue da 'yt'a, ntho go di ja mmansu gra ja'i . Nu ra ja'i di ja mansugui , ntho go di ja mmansu'a to b pnngui . Gtho'ah ya, nu'a da t'mbi ngue hi nte di muui ya, gue'a ma da'a p'ya.

46Nu'

Ra Jess bi xnnba y xdi ndana ma datho da hnu mansu.

Xuua bi 'ymbi : Ague gr xnnbate, xt nughe n'na nc'i ngue nnn'na ni thu hu ha ga 'ythe y ja'i n'youi y ts'onthi . P xt hjpahe, porque hi ndi n'yoh p' nn mh. 50 Ra Jess bi 'ymbi : 'Yo gadi hjpah y ja'i nnnngagui ma thu hu, porque nuya hi ngui scj, ma n'yoh ya.

Ra Jess di hjpa y xdi nuya shy ja'i nnnnbabi r thuhu 'm the y ja'i .
49Ra

Mnte di 'ytho gtho y ja'i 'a te bi 'ytra Jess, bi 'ymby xdi p'ya:

Mahmbi manna Jess ngue da tho.

man'na ni guatra pa ngue da ma mahts'i ra Jess. Bi hya

51Man'na,

Ra Jess bi hjpabi ra Jacobo 'nhra Xuua te i mma.

Ra Lucas9,10 ra ts'di p'ya ngue di ma Jerusaln. 52 Bi 'bt'o 'da y amigo ngue xtani 'yhra nt'di ha dani nsya. Mi zmp' ja n'na ra hni ni jap' ja ra hi Samaria, bi ne ngue ja xtani 'yp' ra nt'di xti n'oxi. 53 P y mmngu Samaria hi mbi nepe xti n'oxi, porque padi ngue da thotho di ma Jerusaln. 54 Nu' y xdi ra Jess, ra Jacobo 'nhra Xuua, mi nu ngue ya hi mbi t'u nna ts'ya. Bi 'ymbi : Ague gr Hmu, ua gu nne ga hm ngue da thy sibi mahts'i ngue di juadi, tengutho bi 'ytra pngahya Elas? 55 Bi hyt' yaui ra Jess, bi hjpi, bi 'ymbi : Nu'aui hi ngu pahmi ngue hi ngui ho na ra hya gu mmammi . 56 Porque ra N'yoh b 'y maht s'i , hi mbi 'yh ngue di juahy ja'i , sinoque b 'yh ngue da yani . I ma man'na ra hni ni p'ya.

136 Nu' y ja'i ntho ya xa ndu ngue hi ngui pa Oja, gue' da 'yhy mmi nduui'. P nu'i , ma ga mmhma, n'namhma gui xihy ja'i ha di njap' di zo r 'y Oja. 61 Mahmbi 'yn man'na nc'i p'ya: Ague gr hmu, nug d nne ga mm, p dami 'dacra nt'di ngue 'be ga ma ' b 'bp' ja ma ngu. 62 P ra Jess bi 'ymbi : Nu'a bi bntra t'abi ndani ngue di nuafani , 'n cohr mmi m'mfa, gue'a ya hi ngr nzui da ma ha di njap' di zo r 'y Oja y ja'i 'a.

10

ni 'yop' ja ra 'yu p'ya, n'na ra n'yoh bi 'ymbra Jess: Ague gr hmu, nug d nne ga mm hap gdi ma bi 'ymbi . 58 Ra Jess bi 'ymp'a yaui: Nu y haho ja y 'bido ngue sya. Y ts'ints' ja y 'bafi ngue sya. P ra N'yoh b 'y mahts'i hi n'y r ngu ha di n'oxi. 59 Bi 'ymba n'na nc'i ra Jess: Ma ga mmp' nn mag bi 'ymbi . P nu'a ts'o p'ya, bi 'yna: Ague gr hmu, dami 'dacra nt'di ngue 'be da du ma pap ga gui. Ya da z ga mm p'ya bi 'ymbi . 60 Ra Jess bi 'ymp'a yaui:

57Mnte

Hyu nc'i bi nyaui ra Jess.

M'mfa p'ya, nu na ra Hmu, bi huanhni hyate ma'dt'a nja'i , bi mnhni di m'mt'o p' di ma. Y yonc'i p' da ma n'na ngu n'na, i map' ja y hni ni ja ngue dani nthohra Jess. 2 Bi 'ymbya: Majuani d xi'ah ngue ra 'bfi xangu i ja, p y mfi zi yohotho 'bi. Janangue nuy, dami 'yph na Oja r mmti ra 'bfi, ngue da mnhy mfi p' ja r 'bfi. 3 Nuya gui mmh ya. P dami mfhm, porque gui cth p' 'bhy ja'i ngue y nduc'i , tengutho y d'yo 'm 'yop' ha 'bhy zate, gui njath p'ya. 4 'Yo tema bolsa gui cax, 'yo tema njmnyu gui cax. 'Yo gui cx hmi 'da ni thi xfani h. 'Yo to di ot'ah 'm g nznguah p' ja ra 'yu. 5 Nu'm g smp' ja n'na ra ngu, gui znguate 'm g cth mbo. Gui 'yna: Oja di japra ngu ja ua ya. 6 Nu'm 'bp' y ja'i ngue nnepr njapi Oja, nu'a ra nzngua gadi u ni ngue Oja di japy ja'i , da gohmi ra

Ra Jess bi mnhni hyate ma'dt'a nja'i da manna hya.

137 nzngua. P nu'm hi ngui nne y ja'i , ya hi n'na 'm. 7 Dami nsya p' ja ra ngu gui smhm. Dami sih'a te si y ja'i 'bp'. Porque ni 'yup' ngue di t'u nn nzbi ra mfi. 'Yo hntho gui pn'a n'na ra ngu, gni mpa man'na ra ngu. Nu'a, hi n'na'a. 8 Nu'm bi n'na'ah ra ts'ya p' ja ra hni ni gui smhm, dami si'a te di n'na'ah. 9 Gui 'ytheh y drquhi di 'bp'. Gui 'ymhm: Nuy, ya guep' gui pahm ha gdi soh r 'y Oja ya. 10 P nu'm hi mbi n'na'ah ra ts'ya p' ja ra hni ni gui smhm, gui 'ym'm ga thohm p' ja y caye: 11 D huamb ja ra hni ni y fonthi b n'youi ma mbonguahe. Gue'a ra hmya'a ngue ya d thc'ah p'. P dami pahm ngue ya mi ja ngue xta si'ah ha gdi soh r 'y Oja, gui 'ymph y ja'i . 12 D xi'ah ngue nu'm ra pa dani thaxra gnda, man'na xan' ra castigo da thohya y ja'i hi mbi u nna ts'ya, ngue'a ra castigo da tho' y ja'i mi 'bp' ja ra hni ni Sodoma.

Ra Lucas10 ja'i fsta ra hya ya, ngue'a ra castigo da thohy ja'i mi 'bp' ja ra hni ni Tiro 'np' ja ra hni ni Sidn. 15 A nu' y ja'i 'bp' ja ra hni ni Capernaum, r nzgui na ngue da t'spabi p' mahts'i , 'ncua ja ra hi da t'spi . P gue di map' ja ra ni du. 16 Bi 'ymby xdi ra Jess: Nu' y ja'i da ne da 'yhra hya gui xihm, tengutho 'm go da 'yrcas ma hyag'. Nu te'o hi nda nu manho'ah, tengutho 'm ngue go hi ngui nnu manho gra ja'i . Nu'a to hi ngui nnu manhogui, tengutho 'm ngue go hi ngui nnu manho'a to b pngui .

ngu ra castigo da thohy ja'i 'bp' ja ra hni ni Corazn. Hague ngu ra castigo da thohy ja'i 'bp' ja ra hni ni Betsaida. Porque hi mbi 'yc'i gui 'm mi nu y milagro d rb 'bi. A nu'm xta nnu y milagro y ja'i mi 'bp' ja ra nyogui hni ni Tiro, 'np' ja ra hni ni Sidn, n'nahmantho xta hyp' ra nts'o mani n'yo y ja'i . Xti n'yxy 'bospi, 'n xta hye y he y ja'i nu'a xti nqui ngue 'b ndu mmi. 14 P nu'm ra pa dani thaxra gnda, man'na xangu ra castigo da thohy

13Hague

Xandngu ra castigo da thohy ja'i hi ngui nne di 'bty mmi.

penc' hyate ma'dt'a nja'i bi 'bnhni , mmi di johya. I na: Ague gr Hmu, nu'm d nnghe ni thu hu, asta 'nhy ts'onthi n'youi y ja'i hp'. 18 Mi dahra Jess, bi 'ymbi : Gue'a gu mmammi . D nug ra Satans ngue g taph, bi ma hi tengutho ra hui 'm ni gai . 19 Nug d 'da'ah ra ts'di ngue madague'a gui nnsh y c'ya 'n gui nnsh y ixtehe, p hi nte da ja'ah. 'N gui taph gtho r ts'di na ra zithu ma nsih. 20 P 'yo gadi johyah ngue hntho gui nnnngah ma thu hug, 'bexi hp' y ts'onthi n'youi y ja'i . Sinoque nu'a gdi johyah, ngue bi nt'ot'i ni thu hu h p' mahts'i .

17Mamb

Ya b penc' hyate ma'dt'a bi 'bnhni .

ra ora'a p'ya, ra Espritu Santo bi japi ngue mmi di johya ra Jess. Bi 'yna:

21Nu'a

Di johya ra Jess.

Ra Lucas10 Ma Pap'i, dadi ja mammadi 'i gr Hmu p' mahts'i , gr Hmu ua ja ra xi mhi. Porque y ja'i na ngue y bamhya, i na ngue ti ni xanho y mmi hanja ra hya, p g 'yajpabi ya y hya ya. G japi ngue go bi bahya y ja'i ngue y 'yde tengutho y basi ngue y 'yde. Ngu na g 'yt'e ma Pap'i, porque gue'a gu snni ngue di nja'a. 22 Ma Papg bi dqui gtho y cosa ngue ga manda. Hi njongui pni ngue dadi mpahmi xanho'a r Ts'nt' Oja, sinoque hns'a r Pap di mpahmi . Hi njongui pni ngue dadi mpahmi 'a ra Pap, sinoque hns'a r Ts'nt' di mpahmi . Nu ra ja'i da nepr Ts'nt' Oja ngue da badi te'o na ra Pap, ya da z da badi . 23 Bi hyt y xdi p'ya, bi 'ymsbi: Bi toca'ah ra mmnthi ngue g nus conni dh'a te gu nnu h ya. 24 Porque d xi'ah ngue y pa xa thogui, xangu y pngahya Oja xa m'mi, 'nhy dast'abi xa m'mi, bi ne xta nnu'a te gu nnu h ya, p hi mbi z bi nu. Bi ne xta 'y'a ra hya gu hm ya, p hi mbi z bi 'yde.

138 ra xnnbate ngue ra ley p'ya, bi 'yna: Nu na ra hya na, guehna na: Dami ja ndu mmi ngue mathoguitho gui mahm Oja co gtho ni mmih. Hangu ra pa hnt'a gui mbmhm'a. 'N dami mahni mmi c'i ui tengutho gni ne ngue di ma mamadi 'i , i nna hya. 28 Mi dahra Jess, bi 'ymbi : Xanho te gu mma. Dami 'yt'e tengutho ra hya gu mmanya n'namhma ngue gui ti nna te para zantho. 29 P nu na ra xnnbate ngue ra ley, i na ngue ya gue'a te t'e ngue hi nga gtho y ja'i 'da gui matho. Janangue bi 'ymbra Jess: P, ndana gue'a ma mmi c'i 'be p'ya? 30 Mi dahra Jess, bi 'ymbi : N'na ra n'yoh b hya ra 'yu xpi 'y'a Jerusaln, ni map' ja ra hni ni Jeric. Bi nthui y b, bi hyannbabi 'a te mi ha, asta bi mjpe. Bi ni , bi zop' p'ya. Ya s ra ndate 'm mi zop'. 31 Nu'a ra ora'a p'ya, bi thop' ja ra 'yu n'na ra mmcja. Bi nu ngue 'bmp' ra n'yoh s ra n'. Bi mqui, i gta n'na nguadi, bi thogui. 32 Xquet'a bi thop' n'na ra n'yoh mi ja r 'bfi p' ja ra ni ja. Nu'm mi nu'a s ra n', bi mqui, bi thogui. 33 P nu na n'na ra n'yoh ngue ra mmngu p' ja ra hi Samaria, bi thop' ja ra 'yu. Mi nu ngue 'bmp' na xi ma ma'ni , bi huqui . 34 Bi guarb bnna n'yoh p'ya, bi gospabi ra aceite, 'nhra vino bi gospa p' xi ts'rpi. Bi du rpabi r ts't'i. Bi 'yxp ja r fani p'ya, bi zits'i ngue da hyonnbi ha di nsya. Bi mdi. 35 Mi hyaxpya,

27Nu'a

n'na ra xnnbate ngue ra ley p'ya, bi guat'i ngue thmmahya ra Jess, bi 'ymbi : Ague gr xnnbate, te 'b'a ja ngue ga t'e para ngue ga ti nna te para zantho? 26 Mi dahra Jess, bi 'ymbi : Teni 'b'a nt'ot'i p' ja r ley Oja? Tema hya gu ti m'm gadi xdi?

25Nu'a

Bi manna Jess te bi 'ytra mmngu Samaria.

139 nu na ra mmngu Samaria 'm ya ja ngue da ma, bi hya'i yoho y mnyu nuya di nthui n'na pa ra nzbi n'na mmnyu. Bi u nna mmnni gu, bi 'ymbi : Dami frquits' na ra n'yoh 'bcua. Nu'm hi ndi gua'i na ra mnyu ja ua, man'na xangu gui ni , ga jut'a'i 'm d pengui te gui ni , bi 'ymbi . 36 Xiya, ndana gue'a ya hyu nc'i di nqui ngue r mmi c'i ui na ra n'yoh bi ny b ya? 37 Nu'a ra xnnbate ngue ra ley p'ya bi 'yna: Nu'a bi huqui , gue'a r mmi c'i ui'a. Mi dahra Jess, bi 'ymbi : Ni ma ya, dami 'yt'e tengutho na ra hya gu mmanya.

Ra Lucas10,11
Bi xnnbabi ha di mat'Oja y ja'i ra Jess.

11

thop' mani ma ra Jess, bi zmp' ja n'na ra hni ni . Nup' ja ra hni ni bi zni , 'bp' n'na ra xisu ni hu ngue ra Marta. Nup' ja r ngu na, bi syabi ra Jess. 39 Nu na ra Marta, 'b'a n'na r ju hu ni hu ngue ra Maya. Nu na ra Maya bi mi p' ni hyandra Jess ngue xra hya xihy ja'i . 40 P ra Marta hu mbi di mptho. Bi guarb hu ra Jess, bi 'ymbi : Ague gr Hmu, ua xanho te r'ma ju hu ngue hi ndi zqui? Dami xifi ngue da mxqui bi 'ymbi . 41 Mi dahra Jess, bi 'ymbra Marta: Ague Marta, ague Marta, hi ngu padi te gui 'yt'e. Janjuani gui ho ni mmi'a te g ja ngue gui 'yt'e. 42 P hnda n'na ra hya ja ngue ma datho di mporta. Nu na ra Maya xa huanhna hya nu'a ma datho di mporta 'n hi njonda hyannbi .

Ya 'bp' ja r ngu ra Marta ra Jess.

38Bi

Man'na ra ora p'ya, nu na ra Jess mi mmat'Oja p' ja n'na ra xqui. Mi juadi bi mat'Oja p'ya, nu'a n'na' y xdi bi 'ymbi : Ague gr Hmu, dami xnngahe ra mhmat'Oja, tengutho ra Xuua bi xnnbi da mat'Oja y xdi bi 'ymbi . 2 Mi dahra Jess, bi 'ymbi : Nu'm gu mmat'Ojah, gui 'ymhm: Ma Pap'ahe gu 'b mahts'i , dami 'yt'e ngue da hnu mansu'i . B h gui manda ua. Di nja'a te ni ph ua ja ra xi mhi tengutho b ja mahts'i . 3 Dami 'dacje ra hm n'na pa ngu n'na pa. 4 'N dami pu nnga ma ts'oquihe, tengutho ghe xquet'a dadi pu nnbahe to hi ngui ho te rcahe. Dami fxcahe ngue hi nga t'he ra nts'o. Dami yanje ngue ra nts'o. 5 Ra Jess bi sigue bi 'ymbi : Xi'm ngue n'na ra n'yoh gadi n'amigo n'na'ah ya. Nu'm made ra xui p'ya, da zmp' ja r ngu r amigo, da 'ymbi : Ague ma amigo'i, dami hmi qui hyu y thu hm. 6 Porque n'na ma amigo bi zp' ja ma ngu, jap' xpi 'yh. P hi n'y te ga u nni . 7 Nu'a ts'o p'ya, da 'yntho 'm b tha'a mbo r ngu: 'Yo gadi xu nanyagui. Ya n'nt'e ma goxthi. Ma basi ya xa 'yoi. Ya hi nda z ga nnangui ga 'da'i'a gu di, da 'ymbi . 8 Madague'a ngue r amigo, p hi ngui nne da nangui ngue di u nni te honi . P nug d xi'ah ngue da nanghma, di u nni te g honi , n'namhma ngue ya hi nni mantho di xu nanya. 9 Janangue nug d xi'ah,

Ra Lucas11 nu na Oja di 'da'i te gu homhm. Dami 'ypi te gu nneh. Nu te gui honi , gui ti ni . Nu'm g jtra goxthi ngue gui nzohm Oja, da xoc'ah. 10 Porque nu ra ja'i di te nne, ma t'u nni . Nu'a honi , i ti ni . Nu'a di jtra goxthi, i sojpi. 11 Conque nu ra ja'i 'bhr basi , nu'm bi 'ypra thu hm, hi ngui s r mmi ra ja'i ngue ra do di u nn basi . Ogue ra hua da 'ypr basi , hi ngra c'ya di u nni . 12 Ogue ra do'ni da 'ypr basi , hi ngra ixtehe di u nni . 13 A nuy, i ja ni ts'oquih, p gu padi gui u nna cosa xanho ni basi h. Nu'a ni Paph b 'b mahts'i ya, man'natho'a, nu'm te'o da 'ypra Espritu Santo, da pnnbabi .

140 na ra hya d xi'ah ya. Xi'm ngue di hjpas y mfi ra zithu, ya r 'bfis di ts'oni . D mmang na ra hya na ngue gu nj ngue ra zithu fxca'm d theg y ja'i n'youi y ts'onthi . 19 A nu'm ngue ngu'a, xi ni mmi judoh tnna hya gu xnnbateh, ua ra zithu fx'm the y ja'i n'youi y ts'onthi ? Nuy, ja di nqui p'ya ngue gu ya xdh, hi ngu padi te gu mmamhm. 20 P xi'm ngue di 'dacra ts'di Oja ngue ga theg y ja'i n'youi y ts'onthi , ja di nqui p'ya, ngue ya di manda ua Oja. 21 Hi ngra zithu the y ja'i n'youi y ts'onthi . Xi'm ngue n'na ra n'yoh xanzaqui, c y juai gui mfp' ja r ngu, hi nte da ja'a te fdi. 22 P nu'm b p' man'na ra n'yoh ngue man'na xta nzaqui, da dapi , da gnnbabi y juai gui mfdi. Ya r mmti'a te da hyannbi . Di njad p'ya, tate xa nzaquigui ngue ra zithu, janangue s d the y ja'i n'youi y ts'onthi . 23 Nu ra ja'i hi ngui nne ngue ma n'yo'be, guehna ra ja'i r n'youi ma nsi'be na. Nu ra ja'i hi ngui fxqui ngue ga r'be ra 'bfi, guehna ra ja'i di ts'ongatho ma 'bfi na.

18Njarbtho

ra Jess bi 'ythe n'na ra n'yoh madi gonebi ra ts'onthi mi n'youi. Nu'm mi hyp' ra ts'onthi mi n'youi ra n'yoh, bi nya p'ya. Y ja'i p'ya di 'ytho. 15 P n'i'da y ja'i : Nu na ra n'yoh na, the y ja'i n'youi y ts'onthi , p gue gue'a ra zithu r hmu y ts'onthi fts'i ngue jap'. 16 Mi 'da y ja'i p'ya, bi xifi ngue nu n mahts'i xtab 'yty hmya hi njongui s da 'yt'e, para ngue da bahy ja'i ngue Oja b 'b mahts'i di u nna ts'di. 17 P ra Jess g patho te mbny ja'i , bi 'ymbi : Xip' di manda n'na ra dast'abi, nu'm di ndu nhy ja'i , hi njam'm da z da zhy hya. Xip' ja n'na ra ngu ya, nu'm di nss y ja'i 'bp', da 'yhra pa di n'uni .

14Nu na

Y ja'i mbi ngue ra zithu fts'i te tra Jess.

bi hyp' ra ts'onthi n'youi ra ja'i , nup' ja ra xqui mathoguitho xa 'yot'i, ja b 'yop' ra ts'onthi , honi ha di nsya. P nu'm hi mbi di ni ha di nsya, di n'yomfni p'ya, i na: Ga peng p' ja ma ngu d pni , i na. 25 Nu'm b pengbya, da di nnbabi r mmi ra ja'i ngue hi njongui 'bp', tengutho

24Nu'm

Ra ts'onthi b pengb ja r mmi ra ja'i .

141 n'na ra ngu ngue mahoqui xanho, i njoqui. 26 Da mengbya, da si mi yoto y ts'onthi man'na xants'o ngue'a ra ts'onthi r mdi. G da yrb ja r mmi ra ja'i ngue di m'mp'. M'mfa p'ya, man'na di m'm man' ra ja'i ngue'a te ra n' mi s m'mt'o.

Ra Lucas11 bi 'yxra hya mi pahra Salomn. Conque man'na d tateg ya ngue ra Salomn, p hi ngu nne gui 'yhm ra hya d mmang ya. 32 Da gue' y ja'i mi 'bp' ja ra hni ni Nnive da nang'm ra pa dani hyaxra gnda Oja, di yapya y ja'i 'bhra pa ja p'ya. Porque nu' y ja'i mi 'bp' ja ra hni ni Nnive, bi 'bty mmi 'm mi 'y'a ra hya bi manna Jons. Conque man'na d tateg ya ngue ra Jons, p hi ngu nne gui 'yhm ra hya d mmang ya.

ra Jess, mnte mmanya y hya ya, nup' ha 'bhy ja'i , b tha'a n'na ra xisu, bi 'ymbi : Ra mmnthi bi nthui ra xisu bi n'a'i , 'n bi st'a'i bi 'ymbi . 28 m'm mi dahra Jess: Ma datho ra mmnthi bi nthui ya y ja'i di ho da 'yxra hya mman'Oja, nu'a te ra hya de, gue'a t'a.

27Nu na

Bi manna Jess te'o di nthui ra mmnthi .

ni mptitho y ja'i p' 'bhra Jess. Mi nya ra Jess, bi 'yna: Nu y ja'i 'bhra pa ja p'ya, y ts'oc'i . 'Bet'o cy milagro da nu, ja da 'yc'i gui . P hi n tema milagro ga t'e ngue da nu y ja'i . Nu'a da npa hmya y ja'i ya, gue'a te bi thohra pngahya Jons. 30 Porque tengutho ra Jons, nu'a te bi tho'a, gue'a bi npa hmya y ja'i mi 'bp' ja ra hni ni Nnive'a. Njarbtho ra N'yoh b 'y mahts'i ya, nu'a te da tho'a, gue'a da npa hmya y ja'i 'bhra pa jap''a ya. 31 Nu'm ra pa ngue dani hyaxra gnda Oja p'ya, nu'a n'na ra xisu mi ndast'abi p' sur, da nangui ngue di yapya y ja'i 'bhra pa ja p'ya. Porque nu na ra xisu na, nd yap'tho r hi bi 'yh ngue

29Man'na

Y ts'oc'i py milagro ra Jess.

ngue to di sacra nyot'i 'n da 'yaqui , ogue da go'mi con n'na ra huada. Sinoque da hyxmaya, n'namhma ngue da nu ra nyot'i y ja'i da yt'ambo. 34 Nu'm bi xogui xanho ni dh ya, ya gu hth xanho ra nyot'i i ja. Njarbtho ni n'yomfni h ya, nu'm bi xogui xanho, ya gui pahm ndana ra nho gdi n'yoh 'm. P nu m hi ngui xogui xanho ni n'yomfni h, ya hi mma juani gu pahm ndana ra nho gdi n'yoh 'm. Ya nstho 'm ngue ra ts'a'bxui p' gni mh. 35 Njarbtho ya, dami ne ngue da xohni n'yomfni h, n'namhma ngue da z gui ti mhm ra 'yu xanho. 36 Tengutho n'na ra ja'i 'm ha ra nyot'i, htra 'yu ha ni ma, gui njath p'ya. Nu'm ti nni mmih ndana ra nho, ya gui hyhm p' ra nts'o ngue gui n'yo manhoh.

33Hi ngui s

Ra Jess bi hyjpabi ra hya n'na ra nyot'i.

mi juadi bi nya ra Jess, nu na n'na ra fariseo bi zits'i ngue da

37Nu'm

Bi manna Jess te ty fariseo 'nhy xnnbate ngue ra ley.

Ra Lucas11 nsi hmui p' ja r ngu. Mi yt'ambo ra ngu ra Jess, bi mi p' ja ra mxa. 38 Nu na ra fariseo p'ya, di 'ytho hanja'a bi 'ytra Jess ngue hi mbi nx'y 'm mi nsi hm. 39 P ra Jess bi 'ymbi : Ague gy fariseoh, gu pecj maxts'e ra vaso 'n maxts'e ra mohi. P maxts'etho di nqui ngue gy hoja'i h. Nu mbo ni mmih, gy bh, ngue hnt'a te ps'y ja'i so ni mmi gui hyannbah. 40 Hi ngu padi te gu mmam hm. Ua hi ngu pahm ngue maxts'e ma do'yoh, Oja bi hoqui, xquet'a 'n mbo ma mmih bi hoqui? 41 P dami fxy hyoya co nu'a te gu pts'i. Ya g da gommanho p'ya. 42 Ague gy fariseoh, hague ngu ra n' gui thohm. Nu'a ra diezmo gadi unhn Oja, gadi unni te g gu ti mhm, asta ra xac'andehe gadi unhn ra diezmo Oja. Da gue' gtho mi 'da y c'ani gadi unhn ra diezmo Oja. Ya xanho ngue nguna gu th, p nu te ra nho ja ngue gui 'yth, 'n'a gdi mahm Oja, hi ngu th'a. 43 Ague gy fariseoh, hague ngu ra n' gui thohm. Porque gu huanthoh y nthuts'i tate xanho p' ja y ni ja. 'N gu nneh ngue con n'na ra respeto di zngua'ah y ja'i p' ja y 'yu. 44 Ague gy xnnbateh ngue ra ley, cony fariseo, hague ngu ra n' gui thohm. Porque maxts'etho di nqui ngue xanho'ah, hi mma juani ngue xanho ni mmih. Nu'ah, tengutho p' o ra nima hi ndi nqui , thohy ja'i maxts'e, p hi ngui padi te ja mbo ra hi. 45 Mi da'a n'na nc'i ' y xnnbate ngue ra ley p'ya, bi 'ymbi :

142 Ague gr xnnbate, ngue gu mmanna ra hya naya, xquet'a 'nche gu scje ya 'm bi 'ymbi . 46 Mi dahra Jess, bi 'ymbi : Xquet'a 'nhy xnnbate ngue ra ley, hague ngu ra n' gui thohm. Porque nu na ra ley gui xnnbah y ja'i ngue da 'yt'e, hi njongui ht'i da 'yt'e. ntho ra ndate 'bni gadi duth y ja'i . Y ja'i p'ya, hi ngui ht'i da duts'i . P nu'ah, ni xi nga gue'a n'na ni saha gu nne gdi txh'a ra 'bni gu hspah y ja'i . 47 Hague ngu ra n' gui thohm. Porque gu hmbah y panteo' y pngahya Oja xa hyo ni mboxitah. 48 Ja di nqui p'ya ngue gadi thh' ni mboxitah bi hyopy pongahya Oja. Mahngu nne gui njath p'ya, madague'a gadi hojpah y panteo' y pngahya ya xandu. 49 Janangue ya pat ho Oja te di nja. Bi 'yna: Ga pnhn ma pngahya 'n mi 'da y m'mnhni . Nu 'da' p'ya, da tho. Mi 'da p'ya, da jui . 50 P nuya y ja'i 'bhra pa ja p'ya, g ja da ma mapnnbi p''a ra castigo ja ngue di nja, ngue y pngahya xa tho asta gue'm mamb f'a nxi mhi. 51 Da fp' b tu ra Abel, asta guep' i ntu ra Zacaras nu na bi thop' ha gui nhyacui ra ni ja ra altar. Guehna d xi'ah naya, da hyaspabi ra gnda Oja ya y ja'i 'bhya, ngue'a te i du'. 52 Ague gy xnnbateh ngue ra ley, hague ngu ra n' gui thohm. Porque go gu hah ra nsogui ngue ra mfadi . P ni xi nga gue'ah gdi pahm, ni xi nga di japh da ba' y ja'i nne da badi .

143 ra Jess, hntho bi juadi bi manya y hya ya, mathoguitho bi mbcu y xnnbate ngue ra ley 'nhy fariseo. Bi guarbya ngue bi 'yrpe xangu y nt'nni . 54 Honi ha di zdi ngue tema hya da manna Jess ngue hi nda gue'a, para ngue da z di yapi .

Ra Lucas11,12 t'u ni . P nu na Oja, hi nga n'na di pu mbni ' y ts'ints'. 7 Janjuani ngue fxah Oja. Conque asta ni xtah m'mede n'na ngu n'na. Janangue 'yo gu su h y ja'i . Porque man'na xammadi 'ah ngue y ts'ints', madague'a y mmu ndotho'.

53Nu na

12

Nu'a ra ora'a, y mahuahi tho y ja'i bi mpti, asta di ntty ja'i . Ra Jess bi mdi bi 'ymby xdi: 'Yo gni 'yoh tengutho ga 'yo y fariseo. Porque maxts'etho di nqui ngue xanho te ga 'yo, hi mma juani ngue xanho. 2 Hi n'y n'na ra hya da bmp' ja r mmi ra ja'i ngue hi nda fadi . Madague'a da 'yna da go'mi , p g fatho. 3 A nuy, nu'a te gma hya nt'agui tho gadi nxihm ngue hi ngui nneph da fadi , hi nga nt'agui 'a, i fadi xandnho. Nu'a ra hya gadi nhyrpatho ni gu h, ogue n'nt'e ra ngu p' gui yah, i nt'de gtho ra hni ni 'a te gu mmamhm.

Ra Jess bi xnnba y ja'i ngue hanja' y ja'i maxts'etho di nqui ngue xanho.

ma amigo'ah, d xi'ah ngue 'yo gu su h' da ne da hyo'ah. Porque nu'm bi hyo'ah, ya hi nda z te da japra te. 5 Nug ga xi'ah ndana ja ngue gui su h. Dami su h Oja, ngue nu'm bi hyac'a ni teh, ja r ts'di ngue da mn'nah ra ni du. Nu na ya, guehna dami su h naya. 6 Xi'm bi 'b ct'a y ts'ints', uangui hndi yoho y zixani ma

4Ague

Bi manna Jess ndana ja ngue da ts'u.

xi'ah ngue nu to gtho da mamp' 'bhy ja'i ngue c'i gui , xquet'a ga mmang p' 'bhy anx Oja ngue dadi n'amigo'be ra ja'i . 9 P nu te'o da gng p' 'bhy ja'i , da ma ngue hi ngui c'i gui , xquet'a ga mmang p' 'bhy anx Oja ngue hi n dadi n'amigo'be ra ja'i da gngui . 10 Nu to bi z da nmman' ra N'yoh b 'y mahts'i , i s ngue di mpu nnbi . P nu ra ja'i da nmman' ra Espritu Santo, ya hi ndi mpu nnbi . 11 Nu'm bi ts'ixah p' ja y ni ja, ogue da ts'ixah p' ja ra ts't'abi, 'yo s di tu ni mmih na ra hya ja ngue gdi thahm. 12 Porque nu'm bi znna ora gui nyah, gues ra Espritu Santo di bn'nah ra hya gui mmamhm'a ra ora'a.

8D

Ra Jess bi xihy xdi ngue hi nda gmp' ha 'bhy mmi c'i ui.

nya n'na nc'i p' 'bhy ja'i , bi 'ymbra Jess: Ague gr xnnbate, dami xihma n'yohg ngue di 'dajma parte ngue ra erensia. 14 Mi dahra Jess, bi 'ymbi : Ague n'y, te'o bi 'yxqui ngue ga nts't'abi ngue ga hec'ah te gu psh?

13Mamb

Nu ra ja'i ja r mnyu, hi nga gue'a r mnyu ja ngue di ma r mmi.

Ra Lucas12 'ymbi : Dami mfhm, 'yo s gu mhm ngue gue'a ra mnyu ma datho di muui. Porque ra ja'i nne ngue di m'm manho, hi nga gue'a r mnyu xtangu di pts'i di m'm manho. 16 Bi hyjpabi na ra hya ja ua p'ya, bi 'ymbi : Mi 'b'a n'na ra n'yoh ngue ra mmmmti. mmi bi nja y huahi . 17 Nu na ra mmmmti p'ya, ngu na bi bni , bi 'yna: Teni 'b'a ga t'e? Hi n'y hap ga pts'a te jap' xt pfi. 18 Ya mp'ya: Ya d padi te ga t'e. Nuya ga xotma t'u, man'na xtannoho ga hoqui. Ja ga psp'a te g ga xoqui, 'n'a te g d pts'i. 19 Ga ng p'ya, Nuya, xangu te jap' gd si xangu y jya. Di nja gamph ya. Ma ga nsya, ma ga si te ga ti ni , da 'yna. 20 P Oja p'ya, da 'ymbi : Ague n'y, hi ngu padi te gu mma. Nuya gui tu'a di nxui ya. Xi'a te xc pts'i, to da gohmi 'a? 21 Njarbtho ra ja'i nu'a nne ngue xtangu te da mts'i, hi nte di muui p' ja r hmi r d Oja.

144 Oja, porque man'na xammadi 'ah ngue y ts'ints'. 25 Xiya, xi ra ja'i tu r mmi ngue hi ngui hts'i , ua da z di nte man'na doyni ngue'a ga nhts'i ? 26 Nu'm hi nda z ngue man'na gui nteh mi ts', hanja ngue tu ni mmih mi 'da y cosa 'm? 27 Ya gu nnu h y dni b ja dapo ngue hi ndi mpfi, ni xi ngui mpe, p mahotho gui nqui . D xi'ah ngue tengu ra dast'abi Salomn, mandnho dr he bi hye, p hi nha da zdi tengu ga nho y dni . 28 Porque gues Oja t'e ngue mazihotho gui nqui y dni b ja dapo. B ja dapo ya, p ni xudi p'ya, di nzp' ja ra orno. Goma gue'ah ngue hi ndi he'ah Oja? P hi ng gui c'i h xanho ngue fxah Oja. 29 Nuya 'yo mathoguitho di tu ni mmi ha gdi hyoni te gui sih. 30 Porque y ja'i 'bcua ja ra xi mhi, hnt'a te da zi ni ma y mmi honi . P nu'ah, 'bhni Paph, 'n ya padi ngue gu homhm gtho ya y cosa ya. 31 Janangue dami ja ndu mmi gui 'yth'a te di manda Oja. Gue'a di 'da'i te gma cosa gu homhm'a.

15Mahmbi

'ymba m'mfa y xdi ra Jess: Nug d mma, nu'a te ja ngue gui sih, ogue te ja ngue gui hyeh, 'yo gue'a mathoguitho ga ndu ni mmih'a. 23 A nuy, nu r te ra ja'i man'natho di muui ngue'a te da zi. Nu r do'yo ra ja'i man'natho di muui ngue'a te da hye. 24 Ya gu nnu h y ca ngue hi ngui uahi , 'n hi ngui xofo ngue te da mts'i. P Oja di u nni te si y ts'ints'. Goma gue'ah ya, ngue hi nda mxah

Nu na Oja i fhya y ja'i ya o r 'y.

22Bi

ziyohotho'ah, p 'yo gu su h. Nug ga f'ah tengutho ra mnd'yo 'm fhy d'yo. Nu na Oja ni Paph i ja mph ngue gui m'mhm p' ha di manda. 33 Dami p te g gu psh, gui u nhn ra mnyu y hyoha. Dami neh ra buxa hi njam'm di nts'oni . Porque nu'm b ja ni mmtih mahts'i , hi nha r nzgui da bh. Nup'

32Madag ue'a

Dami ne ngue b ja ni mmtih mahts'i .

145 hi nda znna b, 'n hi nda zi ra zu''a te gu pts'i. 34 Nu'm gu mhm ngue b ja mahts'i 'a ra nho tate di muui, hnnb da zo ni mmih p' 'm.

Ra Lucas12 na, nu'm da 'yt'e te d xifi. Guehna tengutho n'na ra hmi qui da ma mafti' to 'bp' ja r ngu r hmu. Nu'm bi znna ora di nsi hm y ja'i mafti, da 'ui ni . 43 Ra mmnthi di nthui ra hmi qui da 'yt'e te di 'bpr hmu. Nu'm bi zhr hmu, da di ni ngue dadi mpfi. 44 Majuani d xi'ah ngue nu te g psr hmu, g di ftr hmi qui . 45 P nu na ra hmi qui da 'ymp' ja r mmi ngue hi m'be da zhr hmu, da mdi da mty mmi hmi qui ui cony xisu. Da mi di nsi hm, ogue di n'i ti . 46 Nu'a r hmu ra hmi qui p'ya, nu'a ra pa ra ora ngue hi ngui t'mr hmu, gue'a ra ora da z'a. Nu'a r hmu p'ya, mathoguitho da mi, pts'i ngue da xni . Di 'ymp' ni gohy ja'i hi ngui c'i ra hya. 47 Nu na ra hmi qui bi badi xanho hanja na ra hya nnepr hmu da 'yt'e, p hi mbi 'yrpabi 'a te r ph r hmu, da 'ymmi da ma m'mi. 48 P nu'a ra hmi qui hi mbi badi xanho'a te r ph r hmu, da 'yty cosa n n'yup' ngue di 'bi, ts'tho da ma m'mi, porque hi ngui padi te t'e. Nu te'o bi badi xanho ra hya, jatho ngue da 'yt'e te sifi. Nu te'o man'na xangu ra hya mafti, man'natho xangu ja ngue da 'yt'e.

xqui nsh 'm bi zhni Hmu h. Madra xui da zh, ya di z ni nyot'ih. 36 Gui 'yth tengutho y hmi qui n'na ra hmu 'm t'mi ngue da pengb da nu ra nthati . Ngu di zh di jtra goxthi , 'bexta xojpi. 37 Ra mmnthi di nthui ra hmi qui nu na di nn hmu 'm bi zh ngue di nd'mate. Majuani d xi'ah ngue nu'a r hmu, di ns ngue da 'yp' ja ra mxa y hmi qui ngue da 'ui ni . 38 Madag ue'a made nxu i da zh, ogue tobe hi ndi hats'i da zh, p ra mmnthi bi nthui y hmi qui da thi ni ngue di nd'mate. 39 Dami pahm na ra hya ja ua. Ngue n'na ra mmnni gu, nu'm da badi tema ora da zhra b p' ja r ngu, di mfdi xanho, hi ndi n'u ni da sojpa r ngu ngue da f. 40 Xquet'a dami njath p'ya, dami nd'mateh. Porque nu'a ra ora hi nte di so ni mmih, xi'm gue'a ra ora da zhra N'yoh di 'y mahts'i 'a.

Ya xqui nsh 'm bi zhni Hmu h.

35Ya

Ra Jess bi hyjpa ra hya yoho y hmi qui , n'na ra hmi qui ngue ra 'yde, n'na ra hmi qui hi ngr 'yde.

'ymbi : Ague gr Hmu, hngtho ghe gu xicje na ra hya gadi hycya, ua gue gtho y ja'i gu xifi? 42 Mi dahra Jess, bi 'ymbi : Nu na ra hya d mmang, gue'a ra hmi qui 'bt'o b di nna hya d xic

41Ra

Bdu bi 'ynna Jess, bi

ra sibi d h ga uc ua ja ra xi mhi. D nneg ngue di nz na ra sibi na. 50 Xquet'a ja ngue ga thoc n'na ra n', p d xnni ngue di nja. 51 Ua gu mhm ngue d c ua ja ra xi mhi ngue hi n tema n' gui sh? Nu'a, hi n'na'a. Sinoque di nja ra si. 52 Porque ra pa di ma p'ya, ct'a nja'i 'dat'a ra ngu di 'bi,

Bi manna Jess ngue di nja ra si.

49Nug

Ra Lucas12,13 g di nsi. Hyu nc'i di nshmi ' yo nc'i di c'i gui . Ogue yo nc'i di nshmi ' hyu nc'i di c'i gui . 53 Nu ra pap hi nda nu manho r ts'nt' di c'i gui . Nu ra ts'nt' hi nda nu manho r pap di c'i gui . Nu ra mam hi nda nu manho r t'i xu di c'i gui . Nu ra t'i xu hi nda nu manho r mam di c'i gui . Nu ra c hi nda nu manho r ts'i hu di c'i gui . Nu ra ts'i hu hi nda nu manho r c di c'i gui .

146 gue'm gu jut'i gtho ra mnyu da ts'n'nah.

13

ra Jess bi 'ymby ja'i : Nu'm g nu h ngue b nangy 'bogui , gu mhm p'ya ngue di n'ye. 'N gue'a di nja'a. 55 Nu'm 'yo ra ndahi ni 'y'a sur, gu mhm p'ya: Xta mpa ya. 'N gue'a di nja'a. 56 na x g gu pahm p' gni bmhm, p hi n'na. Nu'ah gu pahm te nne da manna tiempo 'm gu hanth y gui b ja maya, 'ncua ja ra hi gu pahm te di nja'm 'yo ra ndahi . Hanja ya'm ngue hi ngu pahm te ga mbn'a te gma hya gu nnu h y pa d 'bhm ya?

54Nuna

I ja y hmya ngue te di nja.

Nu'a ra ora'a p'ya, bi guat'i 'da y ja'i p' 'bhra Jess, bi xifi te xi 'ytra Pilato ngue xi hyo 'da y ja'i ngue y mmngu Galilea. 'N ja xi thop' ha thohy zu' nu' tho ngue ra 'bt'e. 2 Ra Jess bi 'ymbi : Nu'a te ra n' bi thohya y mmngu Galilea bi tho, ua gu mhm ngue man'na mi ja y ts'oqui ya ngue mi 'da y mmngu h? 3 D xi'ah ngue hi n'na. Nu'm hi ngui hyhm p' ra nts'o gni 'yoh, xquet'a 'n'ah 'da gdi m'mhm'. 4 Xi' 'd'ma hyato nja'i bi hyo ra torre Silo 'm mi dgui, ua gu mhm ngue man'na mi ja y ts'oqui ya bi du ngue gtho mi 'da y mmngu Jerusaln? 5 Nug d xi'ah ngue hi n'na. Nu'm hi ngui hyhm p' ra nts'o gni 'yoh, 'n'ah 'da gni m'mhm'.

Jatho ngue da thp' ra nts'o.

ngue hi ngu hacsh ra gnda ndana gue'a xanho? 58 Nu'm bi nyap'ah, nu'a di yap'ah dami nhojpah p' ja ra 'yu, n'namhma ngue hi ndi d'ah p' ja ra ts't'abi. Porque nu'm ya bi nd'ah p' ja ra ts't'abi, ra ts't'abi di d'ah ra polica. Ra polica p'ya, da zixah fdi. 59 D xi'ah ngue nup' ja ra fdi, ya hi nda z gu pnthoh p', gu pmhm asta

57Hanja

Dami ja ndu mmi gui nhojpaui ni nsiui.

hyoni te gui hyjpa ra hya bi xihy ja'i ra Jess, bi 'ymbi : N'na ra n'yoh bi 'yt'a n'na nza ra igo p' ja r hi. Bi ma da nu p'ya ngue'm zdi. P hi n tema igo b ti ni . 7 Bi 'ymbr mfi mi fhra hi p'ya: Ague n'y, ya r hyu jya d h d hong y ndt' ua ja ra za ja ua. P hi nte d ti ni . Dami 'yts'i man'na xanho, porque cot'ua ja ra hi, bi 'ymbi . 8 P nu'a fhra hi p'ya bi 'yna: Ague n'y, dami t'mra jya ja ua ya. Ma ga cu nnbag ra hi 'n ga pojpa ra

6Bi

Ra Jess bi hyjpa ra hya n'na ra za hi ngui zdi.

147 'yai. 9 Xamhmatho di nzdi ngue ga jap'. Nu'm ya hi mbi nzdi, ya ga xpya, bi 'ymbi .

Ra Lucas13
Bi hycra hya ra Jess ngue n'na r hmud ra mostasa.

ra pa ngue ra ts'ya, mi xnnbate p' ja n'na ra ni ja ra Jess. 11 Nup' ja ra ni ja, mi 'bp' n'na ra xisu ngue ya n'n'ma hyato njya madi hynni . Nu'a ra ts'onthi mi n'youi, di japi ngue mo'mi . Hi njam'm di s di juann xtha. 12 Nu'm mi nu ra Jess, bi zonnbya, bi 'ymbi : Ague gr xisu, ya da z ra n' gu hmbya. 13 Bi japy 'y p' ja r ya p'ya. P 'bexpi z'a ra ora'a, bi njuann xtha ra xisu. Nu na p'ya, bi ja mammadi Oja. 14 P nu'a di manda p' ja ra ni ja p'ya, bi mbcu ngue ra ts'ya'a ra pa bi n'the ra Jess. Bi 'ymby ja'i p'ya: N'nato ma pa ja ngue di nja ra 'bfi. Gue' y pa gu h da t'the'ah 'm. P hi nga gue'm ra pa ngue ra ts'ya da t'the'ah. 15 Mi dahra Jess, bi 'ymby ja'i : Ya g gue'a gu mmamp' gni bmhm ya 'm. Xi'm gu si n'na ni ndani , ogue n'na ni burru, ua hi ngu xoc'm ra pa ngue ra ts'ya ngue da ma da nsithe? 16 Xina ra xisu, r mbom'mto ra Abraham, ya n'n'ma hyato njya di nna zithu ngue'a te hmbi . Ua hi nda z da t'the 'm ra pa ngue ra ts'ya na'm? 17 Mi manna ra hya na p'ya, mambi msta y s' nnu man' ra Jess. P g di johya y ja'i , porque hi njonda z da 'yt'e te nnurpi tra Jess.

10Man'na

Ra Jess bi 'ythe n'na ra xisu mi mo'mi .

ra Jess, bi 'yna: Ha di njap' gd pahm ngue ha di nxandy ja'i da zo r 'y Oja? Tegue gd hyjpa ra hya? 19 Tengutho n'na zihmud ra mostasa, zitch 'm bi thup' ja ra huahi . P di nte asta gue'm di ndat'o. Xta nhts'i da gohi, da 'yty 'bafi y ts'ints' p' ja y 'yt'o.

18Mi nya

'ynna Jess: Nu'a di nxandy ja'i da zo r 'y Oja, gui nhyjpabi 21 ra xi 'm bi japi hyu t'ni ra hojni n'na ra xisu, asta gue'm di ixqui g ra jni .

20Mahmbi

Bi nhyjpa ra hya ra hojni i p ra levadura ngue di ixqui.

sigue bi n'yo ra Jess ni ma Jerusaln, xnnbabi ra hya y ja'i p' ja y hni ni thogui. 23 Bi 'ymba n'na nc'i p'ya: Ague gr hmu, ua ziyohotho y ja'i di nyani ? Mi dahra Jess, bi 'yna: 24 Dami ja ndu mmi gdi cth p' ja ra goxthi hi ngui uant'i . Porque d xi'ah ngue xangu to da ne da yt'i, p hi nda z da yt'i. 25 Porque nu'm bi nangra mmnni gu da ntra goxthi, nu' da go'athi di jtra goxthi, da 'ymbi : Ague gr Hmu, dami xogahe ra goxthi, da 'ymbi . P da 'ynna Hm 'm bi dadi : Hi n'na. Hi mma amigo'ah. 26 Da 'yn' di 'b'athi p'ya: P 'n 'dap' d nsi hmh. Nup' ja ma hni ni ghe ja g

22Bi

Mahyjpi ra hya n'na ra goxthi hi ngui uant'i .

Ra Lucas13,14 xnngahe p' ni hya. 27 Da 'ynna Hmu 'm bi dadi : Ya d xi'ah ngue hi mma amigo'ah. Dami 'uehm ua d 'bi, porque xants'o te xc 'yth. 28 Ja di nzonp'' di 'b'athi p'ya, di gu xty ts'i 'm bi nu ra Abraham, ra Isaac, ra Jacob, co gtho mi 'da y pngahya Oja di 'bp' di manda Oja. Nu' di 'b'athi, da gop''. 29 Porque di bny ja'i p' ni hyhra hyadi, da guep' ni bxyadi, norte, 'n sur di bny ja'i da mi p' ja ra mxa ngue di nsi hm p' di manda Oja. 30 A nuy, 'b i'da ngue 'bfa ua ya, gue' dani m'mt'o p''. 'B i'da ngue 'bt'o ua ya, gue' dani m'mfa p''.

148 cony zahua, dadi ja'ah p'. P hi ng neh. 35 A nuy, da hyc'ah p' Oja ya. D xi'ah ngue ya hi nni mantho gui nnuj, asta gue'm da 'yhra pa gui 'ymhm: Di japr m'mnhni Oja b pnhua, gui 'ymhm.

14

ra pa'a p'ya, bi z i'da y fariseo, bi 'ymbra Jess: Dami pngua ni ma, porque nne da hyo'i ra Herodes bi 'ymbi . 32 Mi dahra Jess, bi 'yna: Hantho na da hyc na ra Herodes. Ni mh ya b xihm ngue nuya 'n ni xudi , ga theg y ja'i n'youi y ts'onthi . Ga the y ja'i hmbi 'dama 'dan'yo man'. Ni mani p'ya, ga juadi te d pfi. 33 P jatho ngue ga thogui hap nn ma. Ni xudi 'n ni mani ga n'yo asta gue'm ga sn'a Jerusaln. Nuua hi mma juani ngue da thog ua, nup' Jerusaln hi mma pu nnbi y pngahya smp', g i tho. 34 Ague gy mmngu h Jerusaln, gue'e gui hoph y pngahya Oja, da gue' y mamhya Oja bi 'bn'nah, g gui pndothoh. Xangu y nni di d ne ngue ga pn'nah tengutho ra ni 'm di pty basi ngue di huits'i

31Nu'a

Bi nzonna Jess ngue handra hni ni Jerusaln.

N'na ra pa ngue ra ts'ya, nu na ra Jess bi ma da nsi hm p' ja r ngu n'na ra n'yoh 'bt'o ngue y fariseo. Nuya p'ya, ftho te tra Jess. 2 Nup' hudi , 'bp' n'na ra n'yoh ngue neni . 3 Nu na ra Jess, bi 'yrpa ra nt'nni y xnnbate ngue ra ley 'nhy fariseo, bi 'ymbi : Ua da z ngue da t'the n'na ra drquhi 'm ra pa ngue ra ts'ya, uague hi n'na? 4 Nu' nzofo hi mbi dadi . Bi bntra drquhi ra Jess, bi 'ythe. Bi xifi ngue da ma. 5 Bi t'mby fariseo p'ya: A nuy, xi'm gdi sih n'na ra burru ogue n'na ra ndani , da zop' ja n'na ra ots'i 'm ra pa ngue ra ts'ya, uangui gu jts'i 'bexque'a, madra ts'ya'a ra pa da zop' ja ra ots'i. 6 Hi nte ga ndat ho' y ja'i nzofo.

Bi 'ythe n'na ra drquhi ra Jess.

y ja'i xi ts'ofo, htho ra Jess ha ga huany nthuts'i 'm bi mi p' ja ra mxa. Bi 'ymbya: 8 Nu'm to bi zo'i ngue gui nnu h ra nthati , 'yogui huanthoh y nthuts'i tate xanho ngue ja gui mmi hm p'. Nthambni tho da z hman'na nc'i , nu'a tate hnu mansu

7Nu'

Ra Jess bi xifi te da 'yty ja'i nnu ra nthati .

149 ngue nu'i . 9 Nu'a xa nzo'i p'ya, nthambni tho da 'yn'i: Dami u nna nthuts'i na 'bcua n'y. Ya gui ps'ni s p'ya ngue gni mmi p' ja ra nthuts'i hi nga njuani . 10 Nu'm bi ts'o'i, dami mi p' ja ra nthuts'i b ja nyani , n'namhma ngue nu'm bi z'a xa nzo'i, da 'yn'i p'ya: 'D gui mmi cua ja ra nthuts'i xanho n'y. Xquet'a 'n' 'dap' gdi hu hm p' ja ra mxa da nu mansu'i p'ya. 11 Porque nu'a nne ngue man'na di hnu mansu, gue'a man'na ts'tho hnu mansu'a. P nu'a t'e ngue hi ngui hnu mansu p' ga mbni , gue'a man'natho hnu mansu'a. 12 Ra Jess bi 'ymbra n'yoh xi zixp ja r ngu: Nu'm gu t'a n'na ra nts'i hm, ogui nzohni amigo, ni xi nga gue' ni n'yoh, ni xi nga gue' ni mni , ni xi nga gue' ni besino ngue ja te da zi. Porque nu', xquet'a da 'yhra ora da zo'i ngue gui nsi hmui. Ya bi ma ma cots'i'a ra mate xc 'yrbya. 13 A nuy, nu'm gu tra nts'i hm, dami zo' y hyoya di nsi hm, dami zo' y do'y, dami zo' y dogua, dami zo' y xd ngue gui 'ui ni . 14 Janangue di toca'i ra mmnthi p'ya, porque hi nda z da gut'a'i te gui 'yrpe. P nu'm ra pa dani bnnate y hoja'i p'ya, da gut'a'i Oja te xc 'yt'e.

Ra Lucas14 ra Jess, bi 'yna: N'na ra n'yoh, bi 'yt'a n'na ra dants'i hm ngue ra nde. Bi manda p'ya ngue b ts'ofo xangu y ja'i . 17 Nu'a ra nde ja ngue di nja ra nts'i hm p'ya, bi mnhn hmi qui ra mmnni gu ngue b si' to ya xi ts'ofo. Bi 'ymbi : Ma ga mmh ya, porque ya bi nho'a te da ts'i. 18 Nu' b ts'i p'ya, na ngue hi ngui pongui . Nu'a r mdi b ts'ofo bi 'yna: Ja d tn'a n'na ra hi, jatho ngue ga ma nu ya. Dami pu nngui , nug hi ngui pongui ga mmag p'. 19 Nu'a man'na p'ya bi 'yna: Ja d tn'i ct'a nt'i y ndani . Nuya d nne ga s ya. Dami pu nngui , nug hi ngui pongui ga mmag p'. 20 Man'na p'ya bi 'yna: Ja dadi nthati , janangue hi nda z ga mmap'. 21 Nu'm mamb pengra hmi qui , bi xihr hmu te b sifi. Bi mbcu ra hmu p'ya. Bi 'ymbr hmi qui : Ni ma n'nahmantho p' ja ra ti ya, 'np' ja y caye ua ja ra hni ni . B si ua y hyoya. B si ua y do'y, b si ua y dogua 'nhy xd. 22 Mamb pengra hmi qui p'ya, bi 'yna: Ague gr hmu, ya d t'e te g 'bjpagui ya. P tobe mbongui tho y nthuts'i . 23 Bi 'ynna hmu p'ya: Nuya ni ma mahn'a p' ja y caye 'np' ja y 'yu ya. B ja ts'di ngue da cua y ja'i n'namhma ngue da yu hma ngu. 24 Porque d xi'ah ngue nu' y n'yoh d zoc m'mt'o, ya hi nda z da h di nsi hmua'.

16Mi nya

n'na nc'i mi hup' ja ra mxa p'ya, bi 'yde te mmanna Jess, bi 'ymbi : Majuani ngue ra mmnthi di tocabi'a to si hm p' ha di manda Oja 'm.

15Nu'a

Bi ma mahyqui ra hya ngue n'na ra dants'i hm di nja.

y ja'i ni 'bfa p' ni ma ra Jess. Bi 'brbya, bi 'ymbi :

25Xangu

Ja ua ra hya ja ngue da 'ytra ja'i 'm nne da dnna Cristo.

Ra Lucas14,15 te'o tnngui 'n zits'tho di maqui ngue'a te gui mahr pap, ogue r mam, ogue r xisu, ogue y basi , ogue y n'yoh, ogue y nju, ogue su da tho conn ngueque, nun, guehna hi mma xdig na. 27 Nu ra ja'i hi ngui nne da dnngui ngue su da tho, guehna ra ja'i hi mma juani ma xdig na. 28 A nu'ah ya, xi'm to da ne da hy'a n'na ra torre, uangui 'bet'o da 'ytr gnda, da nu 'm ngue ja te di ni para ngue da hytra 'bfi, ogue hi n'na. 29 Porque nu'm s di d'mi , 'n hi nda hyt'a m'mfa, da denni to da nu p'ya. 30 Da 'yna: Nuna ra n'yoh 'bcua bi d'mr 'bfi, p hi ngui s da hyt'i, da 'yna. 31 Xi'm ngue n'na ra dast'abi ja ngue da 'yrpabi ra tunhni man'na r mmi dast'abiui, uangui da mi di n'yomfni , da znni ngue'm da z di jui 'dt'a mahuahi y soldado 'm b p' 'dte mahuahi ngue ne tunhni . 32 P nu'm hi nda z p'ya, nu'm tobe yap'tho b hr nsiui, da mnnba ra hya r mmi nst'abiui p'ya ngue di nhojpaui. 33 Gui njath p'ya, ngue gui hyacj ra gnda, porque ra ja'i ngue tate di ma'a te pts'i, a nug p'ya, zi ts'tho di maqui , guehna ra ja'i himma xdig na.

150 ja y ts'oqui bi guarb 'bhra Jess ngue ts'e te mma. 2 Gue'a ga nnemhya y fariseo'a 'nhy xnnbate ngue ra ley, bi 'yna: Nu na ra n'yoh 'bcua, guehya y ja'i ja y ts'oqui nne di nyaui 'n 'dap' si hmui na. 3 Janangue ra Jess bi hyca n'na ra hya bi xifi, bi 'ymbi : 4 Nu'ah ya, xi'm di 'bi to di si n'na ciento y d'yo, da 'ue'a n'na nd'yo p'ya, uangui da zop'' goho 'dte ma'd'ma gto nd'yo p' ja ra dapo. Da ma da honna n'na nd'yo xa 'uegue asta gue'm b ti ni . 5 Nu'm b ti mp'ya, dadi johya, da hu xr xi xi , da h. 6 Nu'm bi zp' ja r ngu, di pty amigo 'nhy besino, da 'ymbi : B hm ya, 'da gda johyathoh, porque ya d ti ng ma d'yo xi m'mdi, da 'yna. 7 Njarbtho na d xi'ah ya, ngue'm bi hyp' ra nts'o ga 'yo n'na ra ja'i ja r ts'oqui. Man'na ra ndph b ja mahts'i , hi nda gue' goho 'dte ma'd'ma gto nja'i na ngue y hoja'i , hi n'y y ts'oqui.

26Nu

ra u, xanho'a. P nu'm ya hi ngui u, ya hi nte di muui. 35 Ni xi ngra 'yai ra hi da z, sinoque da t'ntho. A nuy, di nja ni gu ngue gui 'yhm na ra hya d mmang ya.

34Conque

Bi ma mahyqui ra hya ngue'm bi m'm'a te ga n'u ra u.

15

Bi hycra hya ra Jess ngue'm bi 'ue'a n'na ra d'yo.

Gtho y ngthi 'n' mi 'da y ja'i t'mbi ngue

n'na ra xisu 'm c 'dt'a y mnyu, di 'b'a n'na p'ya, uangui di sacra nyot'i da gocr ngu, mahotho di hyoni asta gue'm bi di ni . 9 Nu'm bi di mp'ya, di pty amigo 'n mi 'da y besino, da 'ymbi : Ma 'da gd johyathoh ya, porque d ti ng ma mnyu d 'bdi, da 'ymbi . 10 Njarbtho na ra hya d xi'ah ya, ngue b ja ra johya p' b 'bhy anx Oja ngue n'na ra ja'i ja r ts'oqui, da hyp' ra nts'o ga 'yo.

8Xi

Bi ma mahyqui ra hya ngue ra mnyu bi m'mdi.

151
Bi ma mahyqui ra hya ngue n'na ra n'yoh di ntho'a te ma t'u nni .

Ra Lucas15 d rpabi Oja. Ya hi nni 'yup' gui 'yngui ngue ni basi gui ya. 22 Nu'a r pap p'ya, mby hmi qui : N'nahmantho b cahmi ra u lu tate xanho, dami hetui. Dami hyu rpaui n'na ra mfo'y r 'y. Dami u nnui y 'boxthi da di t'i . 23 B siui n'na ra ndani xanoqui ga hoh. Ma ga n't'a ngoh, ga nsi hmh. 24 Porque nu na ma ts'nt'g 'bcua, tengutho 'm xi du na, a nuy, tengutho 'm ma'da'yo bi m'mi. Ya xi m'mdi, p mahnd nu h ya. Bi mdi bi n't'ango p'ya. 25 Mamb 'yo ra 'bfi'a r ts'nt' ma dap'ya. Nu'm ni ma da zp' ja ra ngu'a ra ts'nt' mamb 'yo ra 'bfi p'ya, bi 'yde ngue ja y 'bida, 'bhy ni . 26 Bi zonhna n'na' y hmi qui p'ya, bi 'ynni te 'b'a ma ngo i ja. 27 Nu'a ra hmi qui p'ya bi 'ymbi : Ni pap'a t'ango ngue ni n'yoh xa nzh. Xa manda ngue xa tho n'na ra ndani ya xi noqui, porque nnu r ts'nt' ngue hi nte di ja. 28 Bi mbcu p'ya, hi ngui nne da yt'ambo. B pnna pap p'ya, bi xifi ngue da yt'ambo. 29 P nu'm mi da p'ya, bi 'ymbr pap: Ya xa mma y jya d t'a ni 'bfi, nug hi njam'm xt fts'i te gu mma. P hi njam'm xc 'daca n'na ra zichivo ngue ga nsnni go'be ma amigo. 30 P nuy, nu'm mi zhna ni ts'nt' bi n'na ni mnyu ngue y 'usi, go xc hyopra ndani naya. 31 Nu na r pap p'ya, bi 'ymbr ts'nt': Ague ts'nt', nu'i ya 'daua d 'bhmi . Nu'a te g d pts', g ni mmti. 32 P nuy, xanhotho ngue di njaj mph, ga th ra ngo. Porque nu na ni n'yoh, tengutho 'm ya xi du na, ma'da'yo ngue bi

ra Jess, bi 'yna: Mi si yoho y ts'nt' n'na ra n'yoh. 12 Nu na ra ts'nt' cohi bi 'ymbr pap: Ague pap, dami 'dac'a te ma mmti di tocagui , bi 'ymbi . Nu na r pap p'ya, bi u nni n'na ngu n'na y ts'nt''a te di tocabi. 13 Hi mma ya'atho y pa p'ya, nu na ra ts'nt' cohi, bi pti gtho'a te r mmti, bi hyats'i , bi ma man'na ra hi yap'tho. Ja bi mma ni tho p' r mnyu p'ya. 14 P nu'm mi hyti g bi nn mnyu, nup' ja ra hi 'bi, bi nja n'na ra thu hu. Ya hi n'y te da zi p'ya. 15 Bi map' 'b'a n'na ra n'yoh ngue bi 'ynna 'bfi p'ya. Nu na ra n'yoh p'ya, bi 'bpi ngue da mrpa y ts'di p' b ja r hi. 16 I nne da za' y jza sa y ts'di p'ya, p hi njondi u nni . 17 Ya mp'ya: Nup' ja r ngu ma papg, xangu y hmi qui di mpp', p mbongui tho te da zi. Nug p'ya, d tug ra thu hu ua. 18 Ma ga peng p' b 'bhma pap ya. Ga mbi : Ague pap, ra ts'oqui d t'a'i , xquet'a ra ts'oqui d rpabi Oja. 19 Ya hi nni 'yup' gui 'yna ngue ni basi gui ya. Gui 'y'ni gnda ngue nug tengutho' ni mfi gu si, di njarbtho p' gdi bngui , ga mbi . 20 Bi hya ra 'yu p'ya bi mengui , i ma r ngu r pap. Nu'm tobe yap'tho b p'ya, bi hyandr pap, bi huqui . Bi ma p'ya ngue di c'at'ui, asta hfi 'n di u nna beso. 21 Nu na ra ts'nt' p'ya, bi 'ymbr pap: Ague pap, ra ts'oqui d t'a'i , xquet'a ra ts'oqui

11Mi nya

Ra Lucas15,16 m'mi. Ya xi m'mdi, p mahnd nu h ya.

152 ngue padi ha di japi da hyty amigo. Y ja'i 'b'a nxi mhi janjuani ga mbadi ha di hyty amigo, a nu y ja'i ngue y 'yc'i hi ngui njap''. 9 Nug d xi'ah, dami usah ra mnyu nu'a di usa y ts'oc'i ua ja ra xi mhi ngue gd hyonni amigoh. A nu'm g hy'ni mnyu h p'ya, ya di 'bi to di 'da'ah ra ts'ya p' ha gui m'mhm para zantho. 10 Nu'a da bmmanho, madag ue'a ts'tho da ma mafti, man'natho da bmmanho 'm da ma mafti xangu. A nu'a hi nda bmmanho, 'n ts'tho da ma mafti, ma xtngu da ma mafti, p hi nda bmmanho. 11 Xi'm hi ngui pmmanhoh 'm mafti'ah ra mnyu ja ua ja ra xi mhi, te'o gu na di ft'ah'a majuani ngue xanho 'm? 12 Xi'm ngue hi ngui pmmanhoh 'm mafti'ah ra mnyu ndan'yo to r mmti, te'o gu na di 'da'ah'a ja ngue da zo ni 'yh 'm? 13 Hi nga n'na ra hmi qui da z ngue yoho y hmu di m'mi. A nu'm ngue yoho y hmu di m'mi, n'na'a di madi , n'na'a hi ndi madi . N'na r hmu da 'yrpe te di manda, man'na r hmu hi nda 'yrpe te di manda. Gui njath p'ya, hi ngui s ngue mb yoho p' di ma ni mmih. Di ma ni mmih Oja, xi ndi ma ni mmih ra mnyu. 14 Nu' y fariseo, ngue hndra mnyu nne, g bi 'yxtho na ra hya mmanna Jess. P thentho'a te de hma. 15 Ra Jess bi 'ymbi : A nuy, gui hrpah y d y ja'i , porque xgue na majuani ngue gy hoja'i h p' gui nqui . P nu na Oja hi nda z gui hyth na, i padi te ja mbo ni mmih na. Porque

16

Ra Jess bi 'ymby xdi: Mi 'b'a n'na ra mmmmti ngue si n'na r hmi qui di mandabi y mfi. Nu na ra mmmmti p'ya, bi sifi ngue di nnbatho r mnyu na r hmi qui . 2 Ra mmmmti p'ya, bi 'ymbi : Ague n'y, hanja na ra hya d c si'i ? Dami dcra gnda'a ra 'bfi gu t'e, porque ya hi nni mantho gui mandagui ma hmi qui g, bi 'ymbi . 3 A nu na ra hmi qui di manda y mfi p'ya, i ns: Teni 'b'a ga t' 'm ya hi ndi 'dac ra 'bfi ma hmu ya'm? Nug ya hi ngui s ga mpfi. Nu'm ga haxra limosna, d ps'ma s. 4 A nuy, ya d padi te ga tya para ngue ya di 'bi to bi 'dacra ts'ya p' ja y ngu 'm bi thaga ma 'bfi, i na. 5 Bi mdi bi zonhni 'da mi 'da' to tupr hmu p'ya. Nu na r mdi bi zonhni , bi 'ymbi : Hangu gu tu hma hmug? 6 Ra n'yoh p'ya bi 'yna: D tupa n'na ciento barre ra aceite. Nu na ra hmi qui p'ya bi 'ymbi : Ja ua ra scua n'youi ni gnda 'm. P dami mi ya, gui 'yr'man'na, gui cuati ngue yote ma'dt'a barre gu ndupate, bi 'ymbi . 7 M'mfa p'ya, bi 'yn man'na nc'i , bi 'ymbi : Xi'i, hangu gu tu hma hmug? Bi 'yn'a ts'o p'ya: N'na ciento t'ni ra trigo. Bi 'ymbya: Ja ua ra scua n'youi ni gnda 'm. P dami 'yr'man'na ya, ngue hndi goho 'dte t'ni gui cuati ngue gu ndupate, bi 'ymbi . 8 Nu'a ra hmu, i spa'a ra ts'omfi

Bi hycra hya ra Jess ngue n'na ra hmi qui di manda y mfi.

153 nu'a ngue y ja'i tho nnu manho te t'e, hi nga gue'a nnu manho Oja'a.
Bi xnnba y ja'i ra Jess ngue hanja r ley Oja.
23Nup'

Ra Lucas16,17 ja ra ni du s ra n' p'ya, bi nhanni , bi hyannb yap'tho p'ya, ngue b 'bp' ra Abraham, 'dap' 'bhmi ra Lzaro. 24 Ra mmmmti bi 'yna: Ague ma pap'i Abraham, dami hugagui . B pnhna Lzaro di po r saha conna dehe. Da h di pogbagui ma jani . Porque d sg ra n' ua ja y sibi, bi 'yna. 25 Ra Abraham bi 'ymbi : Ague ts'nt''i, dami bni ngue g m'mmmanho mnte ra pa g m'mi. A nuna ra Lzaro bi z ra n' na. A nuy, go 'bmma ph ua naya, go gu s ra n' ya. 26 I ja man'na ra hya ya. Xandnh ua hap nn nhyacj. Janangue nu to da ne di map', hi nda z da thogui. A nu' ni gop', hi nda z d 'ycua'. 27 Bi 'ynna mmmmti p'ya: P d 'i ra mate ma pap'i Abraham, ngue gui pnhna Lzaro p' ja r ngu ma papg. 28 Porque 'bp' mi ct'a ma n'yoh. Da z da xifi te d thoc ua, n'namhma hi nda cua ha d sg ra n' 'm bi du'. 29 Ra Abraham bi 'ymbi : Nuya gu mma, da z di x' y hya bi 'yotra Moiss, da gue' bi 'yoty pngahya Oja. Da 'yrpa masu'a ra hya hmamp'. 30 nna mmmmti p'ya: ah ma pap'i Abraham, gue'a gu mma. P nu'm da ma n'na ra nima da xifi te ja ua, da hyp' ra nts'o ga 'yo'. 31 Ra Abraham bi 'ymbi : Nu'm hi ngui t'c'i 'a te ra hya bi 'yotra Moiss 'n'a te bi 'yoty pngahya Oja, madague'a di bnnate n'na ra nima da ma da nyaui, xquet'a ngutho hi nda 'yc'i ra hya da sifi.

y pa b m'mhra Xuua, ya mi hmanna ley bi 'yotra Moiss, ya mi hman'a te ra hya bi nxnnbate y pngahya Oja. Asta gue' y pa' ya, i sihra hoga 'da'yo hya y ja'i ha di zo r 'y Oja. Gtho y ja'i di ja ndu mmi ngue da zo r 'y Oja. 17 P man'na hi ngui hnni ngue da guahra c'amahts'i 'nhra hi, hi nda gue'a ngue da t'mbi hi ngui ja ts'di'a te nt'ot'i p' ja r ley Oja, madague'a ts'tho.

16Nu'

y n'yoh di nxu mmi y xisu, nu'm hmbi nthatra n'yoh, da m man'na ra xisu, ya ra ts'oqui tra n'yoh. Nu'm bi nthatra xisu bi t'i, ya ra ts'oqui t'ui ra n'yoh bi m.
Ra mmmmti conna Lzaro, g bi du.

18Nu'

Bi xnnba y ja'i ra Jess ngue hi ngui s da 'yny xisu.

n'na ra n'yoh ngue ra mmmmti. Mi he y ulu tate xanho. N'na pa ngu n'na pa, ntho t'ango ngue di yoxni p' si hm. 20 Xquet'a mi 'b'a n'na ra hyoya ni hu ngue ra Lzaro. Xi guahy sasi na ra Lzaro, hup' ja r goxthi ra mmmmti. 21 Nuna ra hyoya na, i nnehma da zi' y xmhm tp' ja r mxa ra mmmmti, p hi ndi unni . Nu'm bi thop' y fo'yo, tespabi y sasi . 22 P bi znna pa bi du na ra Lzaro. Y anx Oja p'ya, bi zixp 'bhra Abraham. Xquet'a bi du ra mmmmti p'ya, b t'gui.

19Mi 'b'a

17

Ra Jess bi 'ymby xdi: Nuy, hi ndi 'bdi tema cosa ga 'ytra ts'oqui y ja'i . P

Xandngu ra n' da z to da japi da 'ytra ts'oqui r mmi c'i ui.

Ra Lucas17 hague ngu ra castigo da thohra ja'i da japi da 'ytra ts'oqui r mmi c'i ui. 2 Man'na xanho ngue da thrb ja ra jathe di ntharpa n'na ra jni p' ja r 'yga ngue da g'mi , hi nda gue'a ngue da japi da 'ytra ts'oqui ya y ja'i zits'tho c'i gui . 3 Dami mfhm mami njah p'. Nu'm hi ngu nnu manho te bi 'yt'a'i ni cu, dami hjpi. Nu'm bi hyp' ra nts'o t'e, dami pu nnbi . 4 Madag ue'a nyoto nni di n'na pa da 'yt'a'i 'a hi ngui nnu manho, 'n nyoto nni di da 'yn'i : Dami pu nngui , da 'yn'i , dami pu nnbi .

154 gui nsi hm, da 'ymbi . 9 Ua di ja mammadi r hmi qui ngue bi 'yt'e te bi 'bpi? Conque hi n'na. 10 Xquet'a gui njath p'ya, nu'm g juadi g 'yth'a ra 'bfi di 'bp'ah Oja, gui 'ymhm p'ya: Hi n'y te d hnu manhoghe, porque nu'a ra 'bfi bi m'mjpahe ga the, hnt'a d the'a.

'ymby xdi ra Jess: Ague gr Hmu, nu'm te nt'pi Oja, dami 'yt'e ngue ga c'i he xanho ngue di nja. 6 Ra Jess bi 'ymbi : Nu'm di ja zits' ni nt'c'i h, madague'a dangu ga nnoho n'na zihmud ra mostasa, nu n n'na nza ra sicmoro 'bhn, da z gui 'ymph: Dami 'uecua gu 'bi, i m'map' ja ra jathe, gui 'ymph. Nu na ra za, di map' gui xihm.

5Bi

Y xdi ra Jess bi 'ypi ngue di hatra ts'di y nt'c'i .

ya, xi'm di 'b'a n'na nc'i ngue di si n'na r hmi qui , nu'm bi zhra 'bfi ra hmi qui ngue xpa nuafani ogue fnd'yo, ua da 'ymbr hmi qui : Dami mi hya gui nsi hm? 8 Uangui hi n'na. Sinoque da 'ymbr hmi qui : Dami hogagui te ga si. Dami ns gui 'daqui te ga si mnte ga nsi hmg. Nu'm d juateg ra nts'i hm p'ya, ja

7Nu'ah

Nu ra hmi qui t'a te r 'bfi ja ngue da 'yt'e.

ra Jess, bi thogui i ma Jerusaln. I nthop' ja ra hyodi di ntt'ui ra hi Samaria'a ra hi Galilea. 12 Mi zmp' ja n'na ra hni ni p'ya, mamb p' 'dt'a nja'i y drquhi mi hmbra ts'o'ya. Yap'tho b hy drquhi 'm mi hyandi , p 'bexp m'mi. 13 Bi marpya, bi 'ymbi : Ague gr xnnbate Jess, hugahe, dami 'ythegahe. 14 Mi hyandy drquhi ra Jess, bi 'ymbi : Nuya dami smhm p' 'bhy mmcja ya, gui xifi ngue ya bi z'ah. Mnte ni 'yo y drquhi ngue ni map' 'bhy mmcja p'ya, bi z ra n' mi hmbi n'na ngu n'na. 15 Nu'a n'na nc'i ' mi p'ya, mi nu ngue ya bi z ra n' mi hmbi , bi mengbya. P janjuani ngue nts'di gu ja mammadi Oja. 16 Bi ndantyhmu p' 'bhra Jess, asta di st'ahi r hmi ha gui ja mammadi . Nu na ra n'yoh na, ra mmngu p' ja ra hi Samaria. 17 Bi 'ynna Jess: Uangui 'dt'a nja'i bi z ra n' mi hmbi ? Hap 'b' mi gto ya? 18 Hi njo mman'na xtab mmengui

11Nu na

Ra Jess bi 'ythe 'dt'a nja'i mi hmbra ts'o'ya.

155 ngue di ja mammadi Oja, hi nda hnna n'na nc'i hi ngra judo b pengui . 19 Ra Jess bi 'ymbra n'yoh mar drquhi : Dami nangui , ni ma. Ya bi z'i ngue g 'yc'i gui .

Ra Lucas17,18 ja'i . 28 Njarbtho'a te bi nja'm y pa mi m'mhra Lot. Mi si hm y ja'i , te'o di nti, te'o i mp, te'o tu hy huahi , mi hnni gu 'da. 29 P nu'a ra pa bi sihra Lot ngue bi bmp' ja ra hni ni Sodoma, b hhmaya y asufre ngue danz, bi juadi gtho' mi 'bp' ja ra hni ni . 30 Mahndi njarbtho y ja'i 'm b hra N'yoh di 'y mahts'i ya. 31 Nu'a ra pa'a, nu ra ja'i d thma xts'e r ngu, 'yo di na ngue di ma mbo r ngu ngue te da ha, sinoque da 'dagui. Nu ra ja'i d 'yo ra 'bfi, hi ndi ma r ngu ngue te da ha, sinoque da 'dagui n'nahmantho. 32 Dami bmhm'a te bi thohr xisu ra Lot. 33 Nu'a te'o nne di mpommi ra ndate, gue'a di m'm'a. P nu'a te'o da 'ynn te conn nguec, gue'a di nyan'a. 34 D xi'ah ngue nu'a ra xu i 'a, yo nc'i di oxp ja r t'ots'i. N'na nc'i da ts'its'i, n'na nc'i da gohi. 35 Yoho y xisu 'dap' di ncni . N'na nc'i da ts'its'i, n'na nc'i da gohi. 36 Yoho y n'yoh 'dap' dadi mpfi. N'na nc'i da ts'its'i, n'na nc'i da gohi. 37 Mi 'yhy ja'i na ra hya na, ny ja'i p'ya: P hap di nja na ra hya gu mmamp'ya gr hmu? Mi dahra Jess, bi 'yna: Nup' d 'bhy ja'i ni 'yup' da thaspa ra gnda, ja di njap' ra castigo.

fariseo bi 'ynna Jess ngue njam'm da zcua Oja ngue di manda ua. Bi 'ymbya: Nu'm bi zcua Oja ngue di manda ua, hi ngra cosa di nqui ngue da hnu'a. 21 Porque hi nda z da 'yny ja'i : Nuua, ja b ja ua, ogue Nu n, ja b ja n. Porque Oja ya di manda ua gu 'bhm'a ya. 22 Bi 'ymby xdi p'ya: Da 'yhra pa gu nne gui nnu h'a ra pa da zhra N'yoh di 'y mahts'i , p hi ngui nnu h. 23 Da 'yn'ah y ja'i 'a ra pa'a: Ma nu h ni nguehn, ogue Ma nu h ni nguecua, da 'yn'ah. 'Yo s gui tnhn hap di ma y ja'i ngue gu honj. 24 Porque nu'm bi znna pa da hra N'yoh di 'y mahts'i , gtho y ja'i da hyandi . Tengutho 'm bi yotra hui, to bi z handi , di njarb. 25 P nuy, jatho ngue 'be ga sg xangu ra n', ngue hi nda nu manhog y ja'i 'bcua ja ra xi mhi. 26 Tengut ho b nja'm y pa mamb m'mhra No, xquet'a ngu'a di nja'a ra pa da hra N'yoh di 'y mahts'i ya. 27 Porque nu'a ra pa'a, mi si hm y ja'i , madi nthati 'da, ja t'py t'i xu 'da. P hi mbi u nna gnda y ja'i te ja ngue di nja, asta ja gue'm ra pa mi ytra No p' ja ra barco. Mi nja ra ndate 'ye p'ya, bi juadi gtho y

20Y

Bi manna Jess ha di njap' di nqui ngue di manda ua Oja.

18

Bi hycra hya bi xihy ja'i ra Jess. Bi xnnba y ja'i ngue jatho zant'a da mat'Oja, hi nha di gohy mmi. 2 Bi 'ymbya:

Bi hycra hya ra Jess ngue n'na ra 'danxu mi n'st'abi.

Ra Lucas18 Nup' ja n'na ra hni ni , mi 'bp' n'na ra ts't'abi ngue hi ngui su r mmi c'i ui, ni xi nga gue Oja di su. 3 Nu'a ra hni ni 'a p'ya, xquet'a mi 'bp' n'na ra 'danxu ngue njandyatho pap' 'bhra ts't'abi ngue pra ts't'abi r nsiui. 4 Nu na ra ts't'abi, bi ma njammi pa ngue hi ngui rpa masu na ra 'danxu. P m'mfa p'ya, bi 'yna: Nug hi nd sug Oja, ni xi nga guehma mmi c'i 'be d su. 5 A nuy, para ngue hi nni mantho di xu nanyag ua na ra 'dansu, ma ga rpa ra ts't'abi, n'namhma ngue ya hi nni mantho da h di xu nanyagui. 6 Bi sigue bi 'ynna Jess: Guehna ra hya bi manna ts't'abi ngue ra ts'oc'i naya. 7 Xi Oja ya, ua hi nda 'yrpabi ra ts't'abi ya y ja'i xa huanhni , i nzofo ra pa ra xui ? Xi'm bi zofo, ua hi nga 'be xta mts'i? 8 D xi'ah ngue n'na zihmantho da mts'i. Nu'm bi zhra N'yoh di 'y mahts'i , ua da di ny ja'i di c'i ua ja ra xi mhi?

156 semana d t' ma mmi. Nu'a te d taha, d hacra diezmo dadi u ni , bi 'yna. 13 P nu'a ra ngthi p'ya, yap'tho b m'mi. Ni xi nga gue'a di nnsmaya, sinoque mnte pnn ti ya mnte na: Ma Oja'i , dami hugagui . Nug ja ma ts'oqui, bi 'yna. 14 D xi'ah, ngue nu'a ra ngthi b hr ngu, p ya bi hojpabi Oja. A nu na man'na p'ya, hi n'na na. Porque nu'a nne ngue man'na di hnu mansu, gue'a man'na ts'tho hnu mansu'a. P nu'a t'e ngue hi ngui hnu mansu p' ga mbni , gue'a man'natho hnu mansu'a.

man'na ra hya bi xihy ja'i ra Jess, porque 'bhy ja'i na ngue man'na xanho ngue mi 'da y mmi c'i ui. Bi 'ymby ja'i p'ya: 10 Yoho y n'yoh bi ma b mat'Oja p' ja ra ni ja. Nu'a n'na nc'i , ra fariseo'a. Nu'a man'na nc'i p'ya, ra ngthi'a. 11 Nu'a ra fariseo 'bi ha ga mmat'Oja, i na: Ma Oja'i , dadi ja mammadi 'i ngue nug hi nd t' tengutho r'mi 'da y ja'i ngue y b, y ts'oc'i , y 'yots'om'mi. Ni xi nga gue'a te 'na ra ngthi 'bcua d t'. 12 Nug nyondi n'na

9Mahmbi hyj

Yoho y n'yoh bi ma ra mhmat'Oja p' ja ra ni ja.

zixy basi y ja'i p' 'bhra Jess. I nnepy ja'i ngue da dospa y ya y basi , 'n da xi Oja ngue di japy basi . P nu'm mi nu ya y xdi ra Jess, bi hjpa y ja'i b zi y basi . 16 P nu na ra Jess bi zonhy basi , bi 'ymbi : Dami hyhm y basi da thocua d 'bi. Porque tengutho y ja'i ya o r 'y Oja, xquet'a njarbtho ya y basi ya. 17 Majuani d xi'ah ngue n'na ra ja'i hi ngra 'yde tengutho n'na ra basi ngue ra 'yde, hi nda z da zo r 'y Oja.

Ra Jess bi xi Oja ngue di japy basi .

15Bi

n'na ra n'yoh 'bt'o ngue y judo bi 'yrpa ra nt'nni ra Jess. Bi 'ymbi : Ague gr hoga xnnbate, te 'b'a ja ngue ga t'e n'namhma ngue Oja di 'dacra 'da'yo te para zantho? bi 'ymbi . 19 Mi dahra Jess, bi 'ymbi :

18Nu na

Ra mmmmti hi mbi ne da 'yt'e te bi xihra Jess.

157 Ua gu padi te gu mmanya, ngue gu ngui xanhog? Porque hns Oja xanho. 20 Ua hi ngu padi hanja' y hya di manda Oja ngue na: 'Yo gr 'yots'om'mi. 'Yo gr hyote. 'Yo gr b. 'Yo to gu snnba ra fhni . Dami su ni pap, dami su ni mam bi 'ymbi . 21 Nu'a ra n'yoh p'ya, bi 'yna: Nuya y hya gu xicya, ya g xt t'e asta gue'm mar nggui. 22 Nu na ra hya bi mamp'ya, mi 'yhra Jess, bi 'ymbi : Di 'bhman'na ra hya ja ngue gui 'yt'e. Dami p te g gu pts'i, gui u nna mnyu y hyoya. Nu'm g 'yt'aya, ya b ja ni mmti mahts'i p'ya. B p'ya, ga mmp' nn mag bi 'ymbi . 23 Nu na ra n'yoh, nu'm mi 'yhna ra hya sifi, mambi dudr mmi, porque mar ndmmmmti.

Ra Lucas18 Nughe, ya xt sohme p' te g d pshe ngue d tn'nahe. 29 Mi dahra Jess, bi 'ymbi : Majuani d xi'ah, ngue nu to g xp nzohy ngu, xp nzohr pap 'nhr mam, xp nzohy n'yoh, xp nzohy xisu, xp nzohy basi , ngue rpa r 'bfi Oja, 30 p mnte 'bcua ja ra xi mhi ra ja'i , nu'a ga ngu'a te xp nzogui, man'natho xangu'a te da di ni . Ra pa di 'yp' p'ya, di t'u nna te para zantho.

ra Jess ngue bi du r mmi ra mmmmti, bi 'ymby xdi p'ya: Xandn hnni tho ha di n'uny mmmmti ngue da zo r 'y Oja. 25 Ya fadi ngue ra cameyo, hi njam'm da z da thop' ja r xagu n'na ra 'yofani . P man'na xandn hnni tho ngue n'na ra mmmmti di n'uni da zo r 'y Oja. 26 Mi 'yhy xdi na ra hya bi manna Jess, di n'ymbi : R nzgui ya hi njonni ja'i da z di nyann te ya'm di n'ymbi . 27 Ra Jess bi sigue bi 'ymbi : Nu'a ngue y ja'i tho, hi nda z te da 'yt'e. P Oja, hi nte hmbi .

Bi manna Jess ngue Oja, hi nte hmbi .

24Mi nu

zica n'nanni ' 'd'ma yoho y xdi ra Jess, bi 'ymbi : A nuy, ya nn mh Jerusaln. Nup', ja dani njap''a te g bi 'yoty pngahya Oja, ngue te da thohra N'yoh b 'y mahts'i . 32 Di ndpy ts'oc'i , ngue da n'ymmahya, da zi, da zots'i. 33 Di ni , m'mfa p'ya, da hyo. P r hyu pa di bnnate. 34 Nu' y xdi hi mbi di ni hanja na ra hya xifi. 'Be xi mbi n'yo y mmi'a te ra hya bi xifi, porque nuya y hya ya, xanhnni tho ha di fadi .

31Bi

Mahmbi manna Jess ngue da tho, p bi ma ngue di bnnate.

28Nu na

Bi manna Jess ngue di tocabi ra nho' y ja'i n'youi p' ni ma.

ra Bdu bi 'ymbi :

ni ma da zmp' ja ra hni ni Jeric ra Jess, mi hup' ja ra 'yu n'na ra xd ngue pra mnyu y ja'i thop'. 36 Mi 'yde ngue thogui xangu y ja'i , nu'a ra xd p'ya bi 'ynni hanja ngue thohy ja'i . 37 Bi si p'ya, ngue nu na ja ngue da thop' hudi , guehna ra Jess ra mmngu Nazaret. 38 Bi mhra mafi p'ya, bi 'ymbi : Dami hugagui ague Jess, r mbom'mto'i ra David bi 'ymbi .

35Nu'm

Ra Jess bi 'ythe n'na ra xd.

Ra Lucas18,19 y ja'i ni 'bt'o p'ya, di hjpi ngue hi ndi mmafi. P ra xd, na man'na nts'di ga mafi, bi 'ymbi : Dami hugagui ague r mbom'mto'i ra David. 40 Bi m'mhra Jess, bi manda b ts'i ra xd. Nu'm ni ma da zp' 'b p'ya, bi 'ymbi : 41 Te gu nne di nja'i? Ra xd p'ya, bi 'yna: Ague gr Hmu, d nne ngue di nz ma d. 42 Ra Jess bi 'ymbra xd: Di nz ni d 'm. Bi z'i ya ngue gu c'i gui ngue jag ra ts'di ga the'i. 43 Nu'a ra ora'a p'ya, 'bexpi nz y d ra xd. Bi mp' ni ma ra Jess, p di ja mammadi Oja. Nuya gtho y ja'i bi nu te bi nja, g spabi Oja.

158 ra Zaqueo, n'nahmantho b cai . Nup' ja r ngu, ja bi syabi p' ra Jess. 7 Y ja'i p'ya, hi mbi nu manho te tra Jess, mbi ngue guep' ja r ngu ra ja'i ja r ts'oqui ja sya p'. 8 Ra Zaqueo p'ya, bi m'mi, bi 'ymbra Jess: Nuya gr Hmu, nu'a te d pts'i, ga u nn made y hyoya. Nu'm 'bi te'o man'na xangu xt hannbi ngue'a hi nni 'yup' ga hannbi , p ga cospabi ngoho parte'a te xt hannbi bi 'ymbi . 9 Mi nya ra Jess, bi 'yna: Nu ra ora ja p'ya, ya di nyanna to 'bhra ngu jaua ya. Porque xquet'a 'nhna r mbom'mto ra Abraham. 10 Porque ra N'yoh b 'y mahts'i , bi 'yh da hyony ja'i xa m'mdi, ngue da yani .

39Nu'

6Nu na

19

Mi yrb ja ra hni ni Jeric ra Jess, ya ni 'yop' ja ra hni ni p'ya. 2 Nu'a ra hni ni 'a, mi 'bp' n'na ra n'yoh ngue ra mmmmti ni hu ngue ra Zaqueo, r hmu' to jhra mnyu nji. 3 Nu na ra Zaqueo p'ya, i nne da nu ra Jess ngue da badi te'o. P hi ngui s da hyannbya, porque xangu y ja'i n'youi ra Jess, 'n hi ngui hts'i . 4 I nne ngue da nu xanho. Bi nti p'ya, ni 'bt'o. Bi nexa n'na ra za ngue ra sicmoro 'bp' ja ngue dani nthohra Jess. 5 Mi thop' ja ra za thra Zaqueo na ra Jess, bi ns'maya, bi 'ymbi : Ague Zaqueo, b cai n'na zihmantho, porque nuya ja ngue ga nsyag p' ja ni ngu ya.

Ra Jess bi nyaui ra Zaqueo.

xy ja'i ra hya mmanna Jess, bi hycra hya bi xi p'ya. Porque ya xmanguerp da zn'a Jerusaln. Nup' ga mbny ja'i p'ya, mbi ngue 'bexti nqui 'a ra ora'a ngue di manda ua Oja. 12 Bi 'ymby ja'i p'ya: Mi 'b'a n'na ra n'yoh ngue mi nnu mansu y ja'i . Ya ja ngue da ma n'na ra hi yap'tho, ja di t'u nnb r cargo ngue di ndast'abi p' ja r hi 'bi, da hr ngu p'ya. 13 P hante ngue da ma ra n'yoh, bi zonhni 'dt'a y hmi qui . N'na ngu n'na y hmi qui , bi dpa n'na ra mnyu xandngu r muui. Bi 'ymbya: Nu na ra mnyu d 'da'ah ya, dami 'yrpah r 'bfi asta gue'm d peng. 14 P nuya y mmngu h ra n'yoh, mi nnu

11Mnte

Bi hycra hya ra Jess ngue 'dt'a y mnyu bi t'u ni .

159 man' p'ya. Bi mnhy m'mnhni ngue da mamp' ha bi znna n'yoh, bi 'yna: Hi nd nneghe na ra n'yoh ngue di ndast'abi di mandagahe, bi 'yna. 15 P siempre b t'ts'i ngue bi ndast'abi na ra n'yoh. Mi zp' ja r hi p'ya, bi manda b ts'i' y hmi qui xi u nn mnyu. I nne da badi hangu xa ndaha n'na ngu n'na. 16 Nu'a r mdi bi zp'ya, bi 'yna: Nu ni mnyu g dqui, ya jap' 'dt'a y mnyu xa ndaha. 17 Ra dast'abi p'ya, bi 'yna: Ya xanho 'm, gr hoga mfi. Madague'a zits'tho bi ma mafti'i, p g pngmanho. A nuy, d xa'i ya ngue gui manda 'dt'a y dani hni ya. 18 Bi zhman'na p'ya, bi 'yna: Ague gr hmu, nu'a ni mnyu g dqui, ya jap' ct'a y mnyu xa ndaha. 19 Bi t'mbya: Nu'i ya, d xa'i ngue gui manda ct'a y hni ni . 20 Mi zhman'na p'ya, bi 'yna: Ague gr hmu, ja ua ni mnyu g dqui. Nug d 'u ra bayu d pts'i. 21 Porque d su'i ngue gu ya manzaqui, gu 'a te hi nxc taha. Gu xoc'a te hi nxc pfi. 22 Bi 'ynna dast'abi p'ya: Hi ngr hoga mfi n'y. Nu'a ra hya gu mmanya, gue'a gd hats'a'i ra gnda'a ya. Porque gu ngui ngue d ya manzaquig. Gu ngui ngue d hang'a te hi nxt n'ni , ogue d c'a te hi nxt pfi. 23 Hanja ngue hi ng d ma mnyug p' ja ra banco, n'namhma ngue nu'm d scua ja ma ngu, xti ndc'a te r nzbi ma mnyu? 24 Bi t'mp' 'bp' p'ya: Hyannbaui ra mnyu na, n'y. Dami u nui'a ha 'dt'a y mnyu. 25 Nu' ts'o p'ya, bi 'yna: Ague gr hmu, p ya ha 'dt'a y mnyu na. 26 Bi

Ra Lucas19 'ynna dast'abi p'ya: Nug d xi'ah ngue nu'a ya ha xangu, gue'a man'na di t'u n'na. P nu'a zits'tho ha, da thannbabi 'a zits' ha. 27 A nuy, nu' ma nsig'be hi ngui nneque xca ndast'abig, b siui ua ya. Ga nnug ha gdi hyoh.

bi manna ra hya na, ra Jess bi thogui, i ma Jerusaln. 29 Mi zmp' ja ra nyu ni ja ra mbonza ja y olivos, ja jarbtho ra hni ni Betfag 'nhra hni ni Betania. Bi 'yt'i yoho y xdi p'ya. 30 Bi 'ymbi : Ni m n ja ra hni ni b jan ya. Nu'm g ct'ui ra hni ni , gui ti mmi p' da nthat'i n'na ra burru ma'da'yotho, hi njongui s. B xoqui gu siui ua. 31 Nu'm to da 'yn'aui, hanja ngue gu xocui ra burru, gu xihmi p'ya ngue honna Hmu. 32 Nu' y xdi p'ya, bi ma. Nup' bi zmp'ya, bi di mp' nthat'i ra burru, tengutho xi manna Jess. 33 Mi xojpya, nu' y mmmburru bi 'ymbi : Hanja ngue gu xocui ra burru? 34 Bi 'ymbya: Porque honna Hmu. 35 Bi ts'ispabi ra burru ra Jess. Nu' y xdi p'ya, bi gaspa ra burru y tu hu y ja'i ngue bi npa nts't'i. Bi hyu xra burru ra Jess, bi ma. 36 Xangu y ja'i di tnsy tu hu ngue pp' ja ra 'yu ja ngue da thohra Jess. 37 Nu'm ya xmanguerp da zn'a Jerusaln, ya 'yop' ja ra ngai ja ra mbonza ja y olivos. Bi mhra hmafi gtho y xdi p'ya ngue di johya. I spabi

28Mi juadi

Ra Jess bi zp' ja ra hni ni Jerusaln.

Ra Lucas19,20 Oja ngue y milagro xi nu rpi tra Jess. 38 Di n'ymbi : Oja di japra dast'abi b 'bnhni ngue bi zcua. Ya bi nhojpaui y ja'i na Oja b 'b mahts'i . Nuya magues na Oja b 'b mahts'i ya. 39 Bi 'yn'i'da y fariseo n'youi y ja'i p'ya: Ague gr xnnbate, dami hjpa ni xdi. 'Yo di mmanna ra hya na. 40 Mi dahra Jess, bi 'ymbi : D xi'ah ngue nu'm da ma mahjpi ya y ja'i scagui ya, di nya y do ja ua ngue da 'yscagui . 41 Mi zn'a neni hni ra Jess, bi hyandra hni ni Jerusaln. Bi nzomp'ya, ngue padi te da tho'a m'mfa y ja'i 'bp' ja ra hni ni . 42 Bi 'ymbra mhni ni p'ya: Nu ra pa ja p'ya, d nnehmag ngue gui pahm hanja na ra hya da 'yt'ah ra nho. P njot'i ni n'yomfni h ya. 43 Da 'yhra pa ngue gui m'm mman'h, di mts'a ni nsih, matht'i ra hni ni da 'yty njudi . Di nexp di nexy soldado da 'yt'ah ra tu nhni , da 'y'ah made. 44 Da t'n'ah hi p'ya, ngue da tho y ja'i 'bcua ja ra hni ni . Da ma nsdi y ngu. Ngu na di nja, porque hi mbi n'yo ni mmih'a ra pa bi zcua r m'mnhni Oja ngue xi'i ha gdi nyamhm bi 'ymbi .

160 mhmat'Oja na. P nu'ah, gu th ngue ja di mpti ua y b. 47 N'na pa ngu n'na pa bi xnnbate p' ja ra ni ja ra Jess. P nu' y hmu y mmcja p'ya, 'n' y xnnbate ngue ra ley, 'n' y n'yoh di manda p' ja ra hni ni , g honna forma ha di hyo ra Jess. 48 P hi ngui ti ni ha di japi ngue di nja'a te mbni , porque g 'bty ja'i ngue xra hya mmanna Jess.

ja ra ni ja ra Jess. G bi 'yty ja'i mi mpp' thi nni ja p'ya. 46 Bi 'ymby ja'i : Nup' ja ra Maca Libro, nt'ot'i p' ra hya ngue Oja i na: Nu na ma ngu ng, ni hu ngue ra ngu nga

45Bi map'

Ra Jess bi 'yty ja'i mi mpp' ja ra thi nni ja.

N'na ra pa ya, nu na ra Jess bi xnnba ra hya y ja'i p' ja ra ni ja, xihy ja'i ra hoga 'da'yo hya. Bi zhy hmu y mmcja p'ya, 'nhy xnnbate ngue ra ley, b 'yoh' di manda p' ja ra ni ja. 2 Bi 'ymbra Jess: Ague n'y, hanja'a te gu t'e? To bi 'da'i ra nt'di 'a te gu t'e? bi 'ymbi . 3 Mi dahra Jess, bi 'ymbi : Nug xquet'a ga t'ah n'na ra nt'nni ya. P dami xicj hanja'a ra hya ga n'nah. 4 Te'o bi u nna nt'di ra Xuua bi xixyabi y ja'i ? Ua Oja bi u nna nt'di , uague y ja'i tho r nt'di 'a te bi 'yt'e? 5 Y ja'i p'ya, di n'ynni te di dadi . Di n'ymbi : Teni 'b'a ga xihm ya 'm? Nu'm ga xihm ngue Oja bi unna nt'di te bi 'ytra Xuua, da 'ynj p'ya: Xina ra hya bi manna Xuua conn ngueque, hanja ngue hi ng 'yc'i h 'm?, da 'ynj p'ya. 6 A nu'm ga xihm ngue y ja'i tho bi unna nt'di te bi 'ytra Xuua, di hyojthogah y ja'i ngue da mndogah. Porque g c'i y ja'i ngue r pngahya Oja na ra Xuua.

20

Ra Jess bi t'nni to bi u nna nt'di 'a te t'e.

161
7Mi dahy

Ra Lucas20 ja'i p'ya, bi 'ymbra

ra huahi , di n'ymbi . 15 Bi bnnbabi Jess: r ts'nt' ra mmhui p'ya, bi Hi nd pache to bi u nna nt'di 'a gjmaxts'e ra huahi , ja b hop'. te bi 'ytra Xuua. Ra Jess bi 'yny ja'i p'ya, bi 8 Mi dahra Jess, bi 'ymby ja'i : 'ymbi : Xi'm ya g bi nja ya y hya Ya hi ng xicj na ra hya d d xi'ah ya, teni 'b'a da 'ytra n'nah, ni xi nga guec ga xi'ah to mmhui ? 16 Siempre da ma ra di 'dacra nt'di te d t'e. mmhui , da ho y mfi conhui r Ra Jess bi hyjpa ra hya n'na huahi . N'nan'yo mi 'da y ja'i di ftr ra huahi ngue ra jomhmi . huahi p'ya. 9 Nu na ra Jess, bi hyoni te gui Nu'm mi 'yhy ja'i na ra hya na p'ya, di n'ymbi : hyjpa y hya bi xihy ja'i . Bi 'Yo da ne Oja ngue da ngu'a di 'ymbi : nja di n'ymbi . Mi 'b'a n'na ra n'yoh ngue bi 17 P ra Jess bi hyt y ja'i , bi 'yt'a n'na r nua'uva. M'mfa p'ya, 'ymbi : bi hyoni to da gonhui r huahi , Te 'b'a ga mbn'a ra hya nt'ot'i n'namhma ngue nu'm bi nja y uva, di t'u nna mmhui 'a te di tocabi. p' ja ra Maca Libro ngue na: Nu na ra do hi mbi nu manho y Bi ma p'ya, ya'atho y pa i ma. 10 Mi znna pa da thucy uva p'ya, hynni gu, guehna ra do br 'bbo p' br fhra jado na, i na. nu na ra mmhui bi mnhna n'na r 18 Nu'm da zoxra ja'i maxts'e ra do, hmi qui ngue da tu y uva di tocabi. da fhra ja'i . A nu'm da dhra do P nu' y mfi mambi 'bp' ja r ngue da zoxra ja'i , da xni . huahi , bi nna hmi qui , b rbya. 19 Nu' y hmu y mmcja 'n' P hi nte bi u nni . 11 Ra mmhui y xnnbate ngue ra ley, bi ne xti p'ya, mahmbi mnhman'na r bntra Jess ngue xta ngot'i. Porque hmi qui p' b ja r huahi . P xquet'a pahy ja'i ngue go xihya y hya bi ngut'atho b ts'i. Bi ma ma'ni , hycra Jess. P hi mbi z xti bnt'i , hi nte bi t'u nni . 12 Ra mmhui p'ya, porque supi di mbcu mi 'da y ja'i . mahmbi mnhman'na r hmi qui . Y mfi p'ya, mahmbi ntho, b I nnepy nsiui ra Jess ngue da 'ymbi t'i. 13 M'mfa p'ya, n na mmhui : hi ngui ja ts'di di njutra mnyu nji. 20 Y fariseo p'ya, bi mnhni to da Teni 'b'a ga t' 'm? Nu na ma jjpatho hi te ga ya ra Jess. Nuya ts'nt' dadi madi , ma ga pnnbi . bi 'bnhni xgue ya manhotho, Xamhmatho da nu mansu 'm tengutho 'm ngue nmajuani y bi nu na, bi 'yna. 14 P nu'm mi zmp' 'bhy mfi na r ts'nt' ra hoja'i . I nnepe ngue di nja tema mmhui , di n'ymby mfi: Nu na hya da di nnba ra Jess ngue hi nda ya, guehna ra ts'nt' ja ngue da gue'a da ma, para ngue da zp' di gohmi ra huahi naya. Ma ga hoh yapa m'mfa. 21 Janangue bi t'rpa ra ya, n'namhma ngue ya ma mmtih nt'nni na ra hya ja ua, bi t'mbi :

Ra Lucas20 Ague gr xnnbate, d pache ngue g xanho te gu mma, 'n g gue'a ra hya njuantho gu xnnbate. 'N hi ngui su'a te mbn'na'i y ja'i . Sinoque majuani gu xnnbate'a ra hya nne Oja ngue gd n'yoh. 22 Dami xicje ya, ua xan ho ngue di njutra mnyu hra dast'abi, uague hi n'na? bi 'ymbi . 23 P ra Jess, ya padi te mbnnbabi y ja'i ngue'a ra nt'nni rpe, bi 'ymbya: Hanja ngue gu smhyagah? 24 Dami 'yu rcah ra mnyu bi 'ymbi . To r hmi na n'youi ra mnyu ja ua ya? To r thu hu na ra thu hu n'youi na ra mnyu? bi 'ymbi . Mi dahya yaui ra Jess, bi 'ymbi : Guehna ra dast'abi naya bi 'ymbi . 25 Ra Jess bi 'ymby ja'i yaui: Nu'a ja ngue gui 'yth ya, dami u nhn ra mnyu di tocabi ra dast'abi. Da gue Oja p'ya, dami u nhn'a te di tocabi bi 'ymbi . 26 Ya hi mbi z xta ndi ni ha xti gjpa hi'a ra hya nnbya. Hante gue di 'ytho'a ra hya i dahra Jess. Ya hi nte mambi mantho.

162 di m'mhy basi tengutho 'm xti m'mhy basi ra nima. 29 A nuy, xi'm di 'b'i yoto ma'yoh ngue dadi ncu ya. Nu'a ra n'yoh ma da, di nthati . P da 'yhra pa da du, 'n hi ndi m'mhy basi . 30 Janangue nu'a r n'yoh ra nima m'mfa bi m'mi, go di nthatui ra 'danxu'a. P xquet'a da du ra n'yoh, 'n hi ndi m'mhy basi . 31 Nu'a r hyu r n'yoh p'ya, hndi nthatui ra 'danxu 'm bi du r n'yoh. Di siguetho di nthatra xisu 'm bi du r nd, asta gue'm bi du g yoto ma'yoh. G di nthatui ra xisu, 'n g bi du y n'yoh. P hi mbi m'mhy basi . 32 R nzgui p'ya, bi du ra xisu. 33 A nuy, xi'm ra pa dani bnnate y nima ya, ndana gue'a ya yoto ma'yoh r mmti ra xisu? Porque g bi m'mhmi . 34 Mi dahra Jess, bi 'ymbi : Nuua ja ra xi mhi, di nthatui y xisu y n'yoh. 35 P nu to di tocabi ra mmnthi ngue di ma mahts'i 'm bi bnnate y nima, ya hi n dani nthati . 36 Porque ya hi njonda du, da gohi tengutho y anx. Ya y basi Oja, porque da 'yt'Oja ngue ma'da'yo hndi m'mi. 37 Nup' ja ra hya bi 'yotra Moiss, ja di nqui p' ngue di bnnate y nima. Porque nt'ot'i p' ra hya bi man'Oja 'm mi nya p' bi nz ra ndt'o, ngue bi 'yna: Guec dr Ojag ngue ra Abraham. Dr Ojag ngue ra Isaac. Dr Ojag ngue ra Jacob, bi 'yn'Oja. 38 Ja di nqui p'ya ngue nup' 'b Oja, hi ngui tu y te y nima. Nup' 'b Oja, hi njongui tu. 39 Bi 'yn'i'da y xnnbate ngue ra ley p'ya: Majuani 'a gu mma, gr xnnbate bi 'ymbi .

p'ya, bi ma 'da y saduceo, nuya mbi ngue hi ndi bnnate y nima. Bi 'ymbra Jess: 28 Ague gr xnnbate, nup' ja ra ley bi 'yotra Moiss, nt'ot'i p' ra hya ngue na: nu'm bi du n'na ra n'yoh, 'n hi ndi m'mhy basi , nu r xisu ra nima da zogui, nu'a r n'yoh ra nima gue'a di nthatui ra 'danxu'a, n'namhma ngue

27M'mfa

Bi manna Jess ngue di bnnate y nima.

163 ya bi zu xti sigue xta 'yrpa mi 'da y nt'nni p'ya.

Ra Jess bi xihy ja'i ngue ra Cristo hi ngra ja'i tho.
40P

Ra Lucas20,21 mmat'Oja, nd ya'atho mmat'Oja. I nne da 'ymby ja'i ngue y ndhoga n'yoh. P nuy, guehya mathoguitho ra castigo da thohya ngue gtho mi 'da y ja'i .

ra Jess, bi 'ymby ja'i : Nu'a ra Cristo b x Oja ngue di ndast'abi, i mmany ja'i ngue da gue'a n'na' y mbom'mto ra David. Nug ga xi'ah hanja ya, madague'a ngue r mbom'mto ra David, p nu na ra Cristo hi ngra ja'i tho na. 42 Porque ra David, nna hya bi 'yorp ja ra Salmo: Nu na Oja, nu'm mi zojbagui ma Hmu, ngu na ra hya bi xifi, bi 'ymbi : Dami mi cua ja ma n'yig ya, 43 asta gue'm ga t'e ngue gu manda gtho' ni nsiui, bi 'ymbi . 44 Ja di nqui p'ya, ngue ra David, nu'm nnnna Cristo, ni huti ngue r Hmu. Janangue ra Cristo di nqui ngue hi ngra ja'i tho, madague'a ngue r mbom'mto ra David.

41Mi nya

21

Nup' ja ra ni ja, htho ra Jess ha ga yty mnyu y mmmmti p' ja ra huada c ra mnyu ngue ra ofrenda. 2 Bi nu n'na ra 'danxu ngue ra zibhyoya, xquet'a bi gt'i yoho y zi xani p' ja ra njmnyu. 3 Bi 'ynna Jess: Majuani d xi'ah ngue ra zibhyoya na ra 'danxu bi u nn mnyu ya, p man'natho nnu manho Oja'a r mnyu bi u nna, hi nda gue' y mnyu mi 'da y ja'i di u ni . 4 Porque nuya mi 'da y ja'i , y mmmmti ya, p gue'a r mnyu xa pongui di u ni . A nu na ra 'danxu, zits' dr mnyu mi ha. Mi ja ngue xta nzi r mnyu bi u ni .

Ra 'danxu bi u nna mnyu Oja.

bi 'yhy ja'i ra hya bi manna Jess ngue mby xdi: 46 Dami mfhm xan ho ya, 'yo di h'ah y xnnbate ngue ra ley. 'Yo gu th tengutho ga 'yo'. Nuya y n'yoh ya, di ho ngue st'a hi y he. Di ho ngue di respeta y ja'i ha gui zngua p' ja ra ti. Nup' ja y ni ja p'ya, huantho y nthuts'i tate xanho ngue ja hup'. Nup' t'a ngo y ja'i p'ya, xquet'a nne ngue tate xtanho p' da mi . 47 'N tu nnba y ngu y 'danxu, i hti, mbi ngue di xannbi te pts'i. Nu na ra hya ga ngorpa y d y ja'i p'ya, nu'm

45G

Bi xihy ja'i ra Jess ngue di mfdi xanho, hi nda hyty xnnbate ngue ra ley.

c'a 'da y ja'i te ja ra ni ja. I mmany ja'i ngue mazihotho gui nqui ra ni ja. Mazihotho gui nqui y hmi y do n'youi. Gui nhohra ni ja'a tema cosa di u ny ja'i ngue nnpa ofrenda. Ra Jess bi 'ymbi : 6 Ya gu nnu h te ja ra ni ja ya. P nu na ra ni ja naya, b p' ra pa da xoty ja'i na. Xgue di nxdi, hi n hap nmi nqui ra ni ja.

5Di

Bi manna Jess ngue b p' ra pa da xotra ni ja.

t'nnbya, bi t'mbi : Ague gr xnnbate, njam'm di nja ya y hya gu mmanya, ngue da

7Bi

Bi manna Jess te di nja hante r nzgui y pa.

Ra Lucas21 xotra ni ja y ja'i ? Tema hmya di nja'm ya ni ma da znna pa di nja'a te gu mmanya? 8 Mi dahra Jess, bi 'ymby xdi: Dami mfhm xandnho, 'yo gu nne ngue to da hy'ah. Porque xangu y ja'i di n'yo ngue da 'ymby ja'i : Go guec dr Cristog ya, da 'ymbi . Xquet'a da 'yna: Nuya, ya da guehra ora jap' da gua'a nxi mhi ya, da 'yna. P 'yo s gu c'i h. 9 Nu'm g 'yhm ngue ya ja y datu nhni , ya di ndu nhy ja'i , 'yo s gu su h. Porque jatho ngue ya ngu'a ja ngue di nja. P hi nga gue' y hmya' ngue r nzqui. 10 Bi sigue bi 'ymbya: Da nangy nacin ngue da 'yrpa ra tu nhni mi 'da y nacin. Da nangy dast'abi ngue da 'yrpa ra tu nhni mi 'da y dast'abi. 11 Janjuani ngue di 'yan'ahi. Di nja y thu hu, di nja y guhi . Di nsu y ja'i 'm bi nu y hmya d nja maya.

164 di d'ah. Ni n'yohs di d'ah. Ni mni s di d'ah, ni amigos di d'ah. P di m'm'i'da da tho'ah. 17 Da z'ah y ja'i ndap' bi z ngue gu c'i gah. 18 P ni xi nga n'na ni xtah di m'mdi. 19 Nu'm hi ngui hygah, gue'a di n'na'ah ra 'da'yo te'a. 20 Nu'm g nu h ngue ya di ms'y soldado ra hni ni Jerusaln, gui pahm p'ya ngue n'na zihmantho da ma majuadi ra hni ni . 21 Nu' y mmngu p' ja ra hi Judea, da 'dagui, di map' ja y xanth. Nu' di 'bp' ja ra hni ni Jerusaln, da 'dagui. A nu' d 'yo ra 'bfi, ya hi ndi map' ja r hni ni . 22 Porque ya bi zhra pa di nja ra castigo. Nu te g nt'ot'i p' ja ra Maca Libro, da gue'a ra ora'a ngue di nja'a. 23 Hucate y xisu di hady basi 'a ra pa'a, ogue di sdy basi . Porque ra ndate di nja ua ja ra hi. Ra ndussutho ra castigo da thohy ja'i . 24 Da tho y ja'i cony juai. Mi 'da p'ya, da ts'ixa fdi, di ma ra fdi nd yap'tho n'nanni y hi. 'N nu' y ja'i hi ngy judo p'ya, da n'ahi y mmngu Jerusaln asta gue'm da ne Oja di m'mhy hya.

hante ngue di nja ya y hya d xi'ah ya, da gu'ah y ja'i ngue di bnt'ah, di d'ah p' ja y ni ja, da jo'ah. Di nd'ah p' 'bhy dast'abi. Di ja'ah p' y ja'i ngue gu c'i gah. 13 Ngue ngu'a di nja'ah, nu'm ya gdi yah y ts't'abi, ja gui xihm p' ra hoga 'da'yo hya p'ya. 14 Nu'm bi ma ma bnt'i 'ah, 'yo s di tu ni mmih'a ra hya ja ngue gui xihm ra ts't'abi. 15 Porque ga 'da'ah ra hya, ngue gui padi te gui mmamhm p' 'b' di s'ah. Hi njonda z da dcra hya ga 'da'ah. 16 A nuy, asta ni paps

12P

Bi xihy xdi ra Jess ngue da z ra n', da ts'i.

y hmya p' ja ra hyadi, 'np' ja ra zana, 'np' ja y s. Nuua ja ra xi mhi p'ya, hi nda badi te da 'yty ja'i 'bp' ja y nacin. Di nsu y ja'i ngue'a gui thoni y fnthe di ja ra jathe. 26 Nu'm bi zo y mmi y ja'i 'a te ja ngue di nja ua ja ra xi mhi, asta da genty ja'i ngue ra ts'u. Nu te g b ja maya, g di pdi hap thogui. 27 Da thandra

25Di nja

Bi manna Jess ngue mahnda cua ja ra xi mhi.

165 N'yoh di 'y mhts'i ngue da n'youi ra gui . Da hnu ngue magues, porque mathoguitho ja r ts'di. 28 Nu'm ya bi mdi di nja ya y hya ya, dami hya ra ts'di gui jxni yah, gui hyanth may. Porque ya xma nguerptho da hni Nyateh.

Ra Lucas21,22 bi op' b ja ra nyu ni ja ra mbonza ja y olivos. 38 Gtho y ja'i , xudi xudi pap' ja ra ni ja ngue xra hya mmanna Jess.

hman'na ra hya bi xihy ja'i ra Jess, bi 'ymbi : Gu nnu h n'na ra za ra igo, ogue ndana bi z ma za. 30 Nu'm ya bi c'ammi ngue bi 'dogui, gu pahm p'ya ngue ya ni ma di pat'i xanho hi. 31 Ngu na ra hya ja ngue di nja ya. Nu'm g nu h ngue ya bi nja ya y hya d xi'ah, dami pahm ngue ya xma ngueptho di manda Oja ua ja ra xi mhi. 32 Nuya y hmya d xi'ah ya, dami pahm ngue guehya di nja ya, hante ngue da du y ja'i 'bhra pa ja p'ya. 33 Nu te b ja maya, 'ncua ja ra hi, hi ngui zai . P nu na ra hya d mmang, ja para zantho na. 34 Dami mfhm xan ho, 'yo dadi mbntui ra nts'o ni mmih. Manma th'i ngue gui n'i ti h, ogue hndra mnyu gui ja ndu mmi ha gdi ti mhm. Porque nu'm bi znna pa r nzgui, ja gui thambni h, ya di jap'. 35 Tengutho 'm te bi zo ra 'dihi, di njarbtho'a te da thogui gtho y ja'i 'bi r ngni nxi mhi. 36 Gue'a ngue gdi mfhm xandnho'a. Dami mat'Ojah hangu ra pa, n'namhma ngue gui mpomhm ra ndate ja ngue di nja. Janangue da z gu smhm p' di 'bhra N'yoh di 'y mahts'i . 37 Nu'm ra pa, i xnnbate p' ja ra ni ja ra Jess. Ra xui p'ya, pa

29Mahmbi hyj

Bi nhyjpa ra hya n'na nza ra igo.

22

Ya mi ts'dra ngo ngue ra pascua, guehna ra pa ts'i ra thu hm hi ngui n'youi ra xi. 2 Nu' y hmu y mmcja 'nhy xnnbate ngue ra ley, guehya ya r ya'atho y pa honi ha di hyo ra Jess. P supi di mbcu y ja'i . 3 Ra zithu p'ya bi yrb ja r mmi ra Judas Iscariote, guehna n'na nc'i ' 'd'ma yoho y xdi ra Jess. 4 Nu na ra Judas, bi ma b nyaui y hmu y mmcja, 'nhy n'yoh di manda p' ja ra ni ja. B nhca hyaui y mmcja ha di japi di dpra Jess. 5 Ra ndijohya ya y mmcja 'm di ni ha di zdi. Bi xihna ra Judas ngue di u nna mnyu. 6 Bi nu manho te bi sihna ra Judas ngue di t'u nna mnyu. Bi hyoni ha di japi ngue di dpy mmcja ra Jess, p da gue'a ra ora ngue 'bs ra Jess.

Y nsiui ra Jess ya snni ngue da hyo.

fhra ngo nguehya y pa ts'i ra thu hm hi ngui n'youi ra xi. Guehna ra pa hod'yo y ja'i ngue snni go, ngue di nzibde ngue ra pascua. 8 Nu na ra Jess bi 'ytra Bdu 'nhra Xuua, bi 'ymbi : Ni m ya, b hocui'a te gd nzibdeh, ga nsnni goh ngue ra pascua bi 'ymbi . 9 Bi 'yn' y xdi p'ya: Hap gu nne ga ma hoc'be'a te ga sih p'ya?

Y xdi ra Jess bi hoqui te da zi'a ra nde bi nsnni go ngue ra pascua.

7Ya

Ra Lucas22 Jess, bi 'ymbi : Nu'm g ct'ui mbo ra hni ni , gui nthui n'na ra n'yoh ni ma r ngu, di tu n'na xni ra dehe. Dami tnnui hap da zni . 11 Gui 'ynui ra mmnni gu p'ya: Ra xnnbate i na: Hap ja ra cuarto ga nzibdehe ma xdi, ja ga she p' ra ngo ngue ra pascua? gui 'ynui. 12 Ra mmnni gu p'ya da 'yut'aui n'na ra dacuarto b ja maya ra tcangu. Ja dami hocui p''a te ja ngue gd nzibdeh p'ya. 13 Bi ma' yoho y xdi mi yaui ra Jess. Mi zmp' ja ra hni ni , tengutho ra hya xi manna Jess, gue'a bi nja'a. Bi di nna ngu tengutho xi xifi, ja bi hojp ra nzibde ngue ra pascua p'ya.

166 bi xnna thu hm, bi u ny xdi ngue da zi. Bi 'ymbi : Nu na ya, guehna ma do'yog naya. Nu'm g sih y pa di map' naya, gue'a gd bnj'a ngue dadi d ma do'yo ngue d du conn ngue'ah. 20 Mi juadi bi nsi hm p'ya, bi dcra vaso, bi 'yna: Nu na po ra vaso ja ua ya, guehna ra hmya naya ngue nu'm d tu, di nja r ts'di ra 'da'yo cohi t'ah Oja. Porque di mfmma ji conn ngue'ah. 21 Nuua ja ra mxa d si hmh ya, 'bcua n'na nc'i ngue jgatho hi, ya xa hyoni ha di japi ngue di dgui. 22 Nu ra N'yoh b 'y mahts'i ja ngue da tho. Nu te xpa ts'nnbi ngue da thogui, da thomhma'a. P hague ngu ra castigo da thohna ra n'yoh di dgui. 23 Bi mdi di n'ynni n'na ngu n'na p'ya te'o'a ja ngue di d ra Jess.

10Mi dahra

mi znna ora di nsi hm p'ya, nu na ra Jess, gtho' 'd'ma yoho y xdi, g 'bp' ja ra mxa. 15 Ra Jess bi 'yna: Hante ngue da thogui, janjuani ngue sixa mph ma mmi ngue 'daua ga nsi hmh na ra ngo ngue ra pascua. 16 Porque d xi'ah ngue ya hi nni mantho ga nsnni goh, asta gue'm di nja'a te ja ngue di nja, ya gdi 'bhm p' ha di manda Oja p'ya. 17 Bi dcra vaso p'ya ngue di ja mammadi Oja. Bi 'ymby xdi p'ya: Dami ndarpah naya, sih 'da'its'. 18 Porque d xi'ah ngue ya hi nni mantho ga sig r ngui ra uva, asta gue'm bi znna pa di manda Oja ua ja ra xi mhi. 19 M'mfa p'ya, bi hyajman'na ra thu hm. Mi ja mammadi Oja p'ya,

14Nu'm

Ra Jess bi zi ra nzibde ngue ra pascua.

bi nju n'mahya y xdi ra Jess ngue nne di m'mt'o n'na ngu n'na. 25 P ra Jess bi 'ymbi : Nup' ja y nacin, i 'bhy dast'abi ngue di manda p' ja y hi. Nu'a ra ts't'abi di manda y ja'i p'ya, i ny ja'i ngue xanho te rpabi ra ts't'abi. 26 P nu'ah, 'yo gu nne gu mandathoh y ja'i . Nu ra ja'i nne ngue xta nhts'i r cargo da mfi, guehna ra ja'i jatho ngue di mpfi da mxy mmi c'i ui na. Nu'a da ne di m'mt'o ngue gtho y amigo, guehna jatho da gohi ngue ni mfithoh na. 27 Porque nuy, ndana gue'a nt'mbi ma daya, gue'a

24Bi mdi

Di ntr'mahya y xdi ra Jess ndana ja ngue di m'mt'o.

167 hup' ja ra mxa ma da, ua gue gue'a 'ui te ma da? Uangui hup' ja ra mxa'a ma da. A nuy, d 'bc ua ha gu 'bhm ya, p hi n dadi mandathog. Sinoque dadi mpfi. 28 A nuy, gue'ah xt n'yoh mnte y pa xt sg ra n'. 29 Ma Pap b xqui ngue ga manda gtho y ja'i . Nug xquet'a d xah ya ngue 30 nup' dadi mandag, 'dap' ga mmi hm p' ja ra mxa ga nsi hmh. Gu mmi hm p' ja y nthuts'i ngue gui mandah' 'd'ma yo'bi y ja'i Israel.

Ra Lucas22 mi 'da ni thi xfani h, ua ja tema cosa g 'bhm? Bi 'ymby xdi p'ya: Hi n'na, hi nte bi m'mdi. 36 Mi dahra Jess, bi 'ymbi : A nuy, nu to ja r bxa, da gats'i . Da gaxr njmnyu. Nu to hi n'y r juai, da m r pahni ngue da dn'a n'na ra juai. 37 Porque d xi'ah ngue jatho ngue ga thoc'a te nt'ot'i p' ja ra Maca Libro ngue na: Da tho tengutho n'na ra ts'oc'i , i na. Porque nu'a te nt'ot'i ngue ga thoc, jatho ngue di njahma'a. 38 Nu' y xdi p'ya, bi 'ymbi : Ague gr Hmu, ja ua yoho y juai. Mi dahra Jess, bi 'yna: Co nu'a 'm bi 'ymbi .

ra Jess bi 'ymbra Bdu: Ague Bdu, nu'a ra zithu, pra nt'di Oja ngue da hyoni ha di japi ngue gui hygah p'. 32 P xquet'a d pra mate Oja conn ngue'e ngue hi ngui 'bhni nt'c'i . P nu'i 'm bi n'yo ni mmi'a te gu t'e, dami hatra ts'di ni cu. 33 Ra Bdu p'ya, bi 'ymbi : Ague gr Hmu, nug xquet'a d 'bi madague'a 'da gd m fdi, ogue asta 'dap' ga tuui bi 'ymbi . 34 Mi dahra Jess, bi 'ymbra Bdu: Ague Bdu, nug d xi'i, nu'm tobe hi ndi mahra ni , ya xqui cnga nhyu ndi , gu mma ngue hi ngu paqui bi 'ymbi .

31Nu na

I pahra Jess ngue da zop' m'mfa ra Bdu.

'yny xdi ra Jess, bi 'ymbi : Xi'm ma xi'ah ngue hi nte gui hyaxh p' g mh, xi ngra bxa, ni xi ngra njmnyu, 'n hi ngui cx

35Bi

Ya bi znna ora da ma ma'ni ra Jess.

b ja ra nyu ni mambi o'a m'mt'o ra Jess ja ra mbonza ja y olivos, ja i map' ra Jess, bi mh y xdi. 40 Mi zmp' ha ja ngue da zmp'ya, bi 'ymby xdi: Dami mat'Ojah ya. Nu'm hi ng mat'Ojah, nthambni tho hi nda gue'a gui 'yth. 41 Bi thohmi ts' n nguep' ra Jess. Nup' bi zni , tengu ga yap' da zn'a n'na ra do 'm bi t'i. Bi ndantyhmu p'ya ngue da mat'Oja. 42 Bi 'yna: Ague ma Pap'i, nu'm gu nnu manho, dami yangui ngue'a ra ndate ja ngue ga thoc. P hi nga nu'a go ga snn gue'a di nja'a, sinoque nu te gu snni , gue'a di nja'a bi 'yna. 43 Bi nu p'ya ngue bi z'a n'na ra anx b 'y mahts'i , di hatra ts'di.

39Nup'

Ra Jess bi mat'Oja p' ja ra xqui ni hu ngue Getseman.

Ra Lucas22 ga ndr'ma n' r mmi'a te ja ngue da thogui, man'na ngue r mmi ga mmat'Oja. Nu' y xnthe i ja, i 'yugui so hi, tengutho 'm pnna ji p' ja n'na ra ts't'i. 45 Mi juadi bi mat'Oja p'ya, bi nangui , bi map' b 'bhy xdi. Nu' y xdi p'ya, ya mi aha, bi dapra t'aha ngue ra du mmi. 46 Bi 'ymbya: Hanja ngue gu ahmi ? Dami nangui , gui mmat'Ojah. Nu'm hi ng mat'Ojah, nthambni tho hi nda gue'a gui 'yth.

168 ch y za ngue gui bnngah? 53 Conque n'na pa ngu n'na pa nmi xnnb ra hya y ja'i p' ja ra ni ja. Uangui xta nz ja xqui bnngah p'. P ya guehna ra ora gu 'yoh naya, ngue nu'm ra 'bxui i ja r ph ra zithu.

44Nu'a

yaui y xdi ra Jess, bi zhna ra Judas ni zi xangu y ja'i . Guehna n'na nc'i ya 'd'ma yoho y xdi ra Jess. Bi guat'i ngue bi zngua p' 'bhra Jess, bi zrpa r hmi p'ya. 48 Nuna ra Jess bi 'ymbi : Ague Judas, con n'na ra beso gu d ra N'yoh b 'y mahts'i ya'm. 49 Y amigo ra Jess mi nu te bi nja, bi 'ymbya: Ague gr Hmu, ua gu nne ga japh ra juai? bi 'ymbi . 50 Bi gxr juai n'na nc'i r xdi ra Jess. Bi znnbabi r 'yh ra 'bt'o mmcja, bi hyjpa r gu ngue r n'yi. 51 P ra Jess bi 'ymbi : Dami hygui, 'yo gadi japh bi 'ymbi . Nuna ra Jess bi drpa r gu na bi thjpa r gu ngue bi 'ythe. 52 Nuya y hmu y mmcja, 'nhy polica fhra ni ja, 'nhy n'yoh 'bt'o p' ja ra ni ja, g n 'yhra nzite. Ra Jess bi 'ymbi : Ua gu mhm ngue dr bg, ngue gu ch y juai 'n gu

47Mnte

Ya bi mbntra Jess.

bi bnty ja'i ra Jess. Bi zixp ja r ngu ra 'bt'o mmcja. P ra Bdu, ni 'bfa ya'atho p' ni ma y ja'i ni zi ra Jess. 55 Nup' made ra dathi, bi t'u'a n'na ra sibi ngue bi mi hy ja'i di nhat'i. Xquet'a 'nhra Bdu bi mi ngue di nhat'i. 56 Nu na n'na ra xisu ngue ra gni p' ja ra ngu, mi nu ra Bdu ngue hup' ja ra sibi. Bi za di hti p'ya, bi 'ymbi : Nu na ra n'yoh 'bcua, xquet'a r n'youi ra Jess. 57 P mi dahra Bdu, bi 'yna: Hi n'na cu, hi nd pac na ra n'yoh gu mmanya. 58 Mi tho man'na ts'quits' p'ya, hmbi nu man'na nc'i p' mi hu hra Bdu, bi 'ymbi : Nu'i , xquet'a ni n'youi' tnna Jess. Mi dahra Bdu p'ya, bi 'yna: Hi n'na n'y, hi nga 'nc. 59 Mi tho hman'na ora m'mfa p'ya, man'na nc'i ngut'a bi ma, bi 'ymbi : Majuani ngue nu na ra n'yoh 'bcua, r n'youi ra Jess, porque di nqui ngue ra mmngu Galilea na. 60 Mi dahra Bdu p'ya, bi 'yna: Ague n'y, hi nd pac tema hya gu nne gui xicya. Nu'a ra ora'a p'ya, tobe hi n mani juadi mmanna Bdu'a te mma, bi

54Ya

Bi manna Bdu ngue hi ngui padi te'o ra Jess.

169 mmahra ni p'ya. 61 Bi 'btra Jess ngue bi hyannb bi hu hra Bdu. Ra Bdu p'ya, bi zo r mmi na ra hya xi xihra Jess ngue xi 'ymbi : Tobe hi ndi mahra ni , ya xqui cnga nhyu ndi , gu mma ngue hi ngu paqui , xi 'ymbi . 62 Ra Bdu p'ya, asta ra zondu mmi bi bn'athi.

Ra Lucas22,23 Ah, go guec tengutho gu mmamhm. 71 Di n'ymby ja'i p'ya: Teni 'b'a man'na ma testigo ga nneh ya'm? Ya d sh ra hya pnn ne ya.

y n'yoh fhra Jess, i thenni 'n i p'mi . 64 Bi gorpa y d conna ulu, bi m'mi , bi 'ymbi : Dami pahya te'o bi mp'a'i ya bi 'ymbi . 65 Xangu mi 'da y hya xifi ngue ga ndenni .

63Nu'

Ra Jess r n'ymmahya y ja'i .

p'ya, bi mpti gtho y n'yoh di manda p' ja ra ni ja, cony hmu y mmcja, cony xnnbate ngue ra ley. Ra dajunta bi nja, ja bi ts'ixp ra Jess ngue da t'rpa ra nt'nni , bi t'mbi : 67 Dami xicje ya ngue'm gue'e gr Cristo b x Oja ngue di ndast'abi, ogue hi n'na. Te gu mmanna ra hya naya? Mi dahra Jess, bi 'ymbi : Nu'm ga xi'ah ngue guec, hi ngui 'yc'i gah. 68 Nu'm xi nga t'ah n'na ra nt'nni p'ya, xquet'a hi ngui nne gui mmamhm'a te ga n'nah. 'N hi ngui nne gui thgah p'ya. 69 Ya ni ma da znna ora ya, ngue ra N'yoh b 'y mahts'i dani mmi p' ja r n'yi Oja nu na jas r ts'di. 70 Gtho y ja'i p'ya bi 'ymbi : Ua gu na ngue gue'e r Ts'nt''i Oja 'm? Mi dahra Jess, bi 'ymby ja'i :

Ya b 'bp' ja ra dajunta ra Jess.

66Mi ncahi

G bi nangy ja'i p'ya, bi zixp 'bhra Pilato ra Jess. 2 Bi mhy ja'i ngue di yapra Jess, ny ja'i : D ti nnbhe n'na ra hya na ra n'yoh 'bcua, ngue di ts'onnba y mmi y ja'i . I mbi ngue hi ngui ja ngue di u ny ja'i 'a ra mnyu hra dast'abi 'b'a Roma. Xquet'a i mma ngue guehna ra Cristo na, i nne da ma ngue n'na ra dast'abi. 3 Ra Pilato bi 'ynna Jess, bi 'ymbi : Ua gue'e r dast'abi'i y judo? Mi dahra Jess, bi 'ymbi : Ah, go guec tengutho ra hya gu mmanya bi 'ymbi . 4 Ra Pilato bi 'ymby hmu y mmcja, da guehmi 'da y ja'i : Hi n tema ts'oqui d ti nnb na ra n'yoh 'bcua bi 'ymbi . 5 P y ja'i mahmbi 'yna: Nu na ra hya xnnbate p' ja ra hi Judea na, di ts'ony ja'i na ra hya na. Bi f'a Galilea xnnbate ra hya, asta scua ya.

23

Bi ts'ixp 'bhra Pilato ra Jess.

Pilato na ra hya mmany ja'i , bi 'ynnbya ngue'm ra mmngu p' Galilea na ra Jess. 7 Nu'm mi xi p'ya ngue ja ra mmngu p', bi mnnba na ra Herodes mi ndast'abi p' Galilea. Porque ra Herodes, nu' y pa',

Bi ts'ixp 'bhra Herodes ra Jess.

6Mi 'yhra

Ra Lucas23 mi 'bp' Jerusaln. 8 Ra Herodes, nu'm mi nu ra Jess, mmi di johya. Porque ya r ya'atho y pa i nne da nu, ngue de te mmany ja'i t'mbi tra Jess. Mi t'mi ngue da nu rpi tema milagro da 'yt'e. 9 Xangu y nt'nni bi 'yrpe, p ra Jess hi nte ga ndatho. 10 Xquet'a 'bp' y hmu y mmcja 'nhy xnnbate ngue ra ley. Di yapi hi n'y p' r nzgui. 11 Nu na ra Herodes co 'nhy soldado xquet'a hi mbi nu manho ra Jess. I thentho, bi heta n'na r he mazihotho tengutho r he n'na ra dast'abi. Ra Herodes mahmbi mnhna Jess, i map' 'bhra Pilato. 12 Madague'a madi nshmi m'mt'o ra Pilato ra Herodes, p bi n'amigo m'mfa.

170 nu na ra Barrabs, guehna n'na nc'i mi ofdi ngue ra 'yt'i si, 'n ra hyote p' ja ra hni ni . 20 Ra Pilato hmbi xihy ja'i ngue da z di thhra Jess. 21 P y ja'i p'ya, man'na nts'di ga mafi, i na: Da guatra pont'i . Da guatra pont'i ra Jess. 22 R hyu ndi p'ya, bi 'ynna Pilato: P tema nts'o xa 'y'na p'ya? Nug hi n tema ts'oqui di ti nnbi ngue da t'mbi da tho. Nug ga manda da 'bi, p ga thgue. 23 P y ja'i hi ngui sya ngue mafi, di ngue da ma macuati ra pont'i ra Jess. Nu'a ga mahy ja'i co 'n' y hmu y mmcja, bi nja'a te di. 24 Ra Pilato p'ya bi znni ngue di nja'a te mmany ja'i . 25 Bi ma mathgue na ra Barrabs xi many ja'i ngue di nthgue. Guehna xi jot'i ngue ra 'yt'i si 'nhra hyote na. Go bi nd na ra Jess, i hnepe ngue da tho p'ya.

19P

ra Pilato bi pti gtho y hmu y mmcja, gtho y ts't'abi, gtho mi 'da y ja'i . 14 Bi 'ymbi : Ya gu singah ua na ra n'yoh 'bcua. Gu mhm ngue di ts'ony ja'i . P ni hmi ni dh hap d nni , 'n gu nnu h ngue hi n tema ts'oqui d ti nnbabi ngue'a te gni yaph. 15 Ni xi nga guehra Herodes ngue xtab ndi nnba r ts'oqui, porque bi costho hmbi 'ycua. Ja gu nnu h p'ya ngue hi n tema hya di nqui para ngue da t'mbi ja te rngue'a ngue da tho. 16 Nug ga manda ngue da 'bi, p ga thgue. 17 Ra Pilato i ja ngue da 'yt'e te ra costumbre ja y ja'i , nu'm ra ngo ngue ra pascua, pa mathgue n'na ra ofdi. 18 Gtho y ja'i p'ya, bi mhra mafi, i na: Nu na ra Jess da tho na. Go dami thhra Barrabs.

13Nu na

Ya nts'nni ngue da tho ra Jess.

mi ts'ixra Jess ngue da tho, bi nthui p' ja ra 'yu n'na ra n'yoh xpi 'yhra 'bfi ni hu ngue ra Simu, ra mmngu Cirene. Go bi njapi bi du xra pont'i na p'ya, ni 'bfatho p' ni ma ra Jess. 27 P xangu y ja'i bi dnni . I ma'a nts'oni y xisu, tu y mmi ngue te da thohra Jess. 28 P bi hyty ja'i ra Jess, bi 'ymbi : Ague gy xisu gu 'bhm ua Jerusaln, 'yo gu zomhm conn ngueque. Sinoque dami nzoni ngue conn ngue'ah 'n conn nguehni basi h. 29 Porque da 'yhy pa gui 'ymhm: Xanho 'bi te'o hi njo'o

26Nu'm

Ya cuatra pont'i ra Jess.

171 y basi , ogue hi mbi hya y basi , ogue hi mbi state. 30 Y ja'i p'ya da 'ymby t'h: B tgui, gui soxcahe. Da 'ymby nyu ni : Dami cogbahe, da 'ymbi . 31 A nuya ngue hi nte gadi ph'a gadi mhm ya, hague ngu ra n' da tho'a ja r ts'oqui 'm. 32 Xquet'a ni ts'i yoho y ts'oc'i ngue 'dap' da duui ra Jess. 33 Mi zmp' ja ra nyu ni gui huty ja'i ngue ra Njyaxhmu, ja bi ma macuati p' ra pont'i ra Jess. 'N' yoho y ts'oc'i bi ma macuati ra pont'i , n'na r n'yi, n'na r gaha i gohi. 34 Nu'm ma cuati ra pont'i ra Jess, bi 'yna: Ma Pap'i, dami pu nnba y ja'i 'bcua, porque nuya hi ngui padi te tya bi 'yna. Y soldado p'ya bi ma ra taha ngue to xta ra taha, gue'a da gaca n'na xqui r he ra Jess. 35 Y ja'i 'bp' p'ya, i htho. Nu' y judo 'bt'o, i thentho', i na: Mi mmann ra n'yoh ngue da yany ja'i . P di nyans ya, ngue'm majuani ngue guehna r thanhni Oja nu na t'mbi ra Cristo. 36 Y soldado p'ya, xquet'a thenni . Bi guat'i ngue bi u nna vino xa n'ixi da zi. 37 Bi t'mbya: Nu'm gue'e r dast'abi'i y judo, dami nyans ya'm. 38 Nup' ja r ya ra pont'i , bi t'ot'a n'na ra letrero ngue na: Nu na ra n'yoh 'bcua, guehna r dast'abi y judo na. Ra letrero p'ya, nt'ot'i conna hya ngue ra griego, ra latn, ra ebreo. 39 Nu na n'na ra ts'oc'i ya cuarb ja ra pont'i p'ya, xquet'a thenni , bi 'ymbi :

Ra Lucas23 Nu'm gue'e gr Cristo, dami nyans ya'm. 'Nc'be gui nyan'be p'ya. 40 Nu'a man'na nc'i ra ts'oc'i bi 'ymbr amigo di yahni : Nu'i ni xi ngui su Oja, conque ya gu tup' ja ra pont'i ya. 41 Nugi ja te rngue'a ngue d sui ra n', porque di jutui'a te xt t'ui. Ya ni 'yup''a te d thohmi . P nuna ra n'yoh 'bcua, hi n tema nts'o xa 'y'na. 42 Bi 'yn'a m'mfa p'ya: Ague Jess, nu'm ra pa gui sh ngue gui manda ua, gui mbngui . 43 Mi dahra Jess, bi 'ymbi : Majuani d xi'i, nuya ya ga m'mhmi p' mahts'i ya.

hu xyadi, bi mdi bi m'mxui g ra xi mhi asta hyu nde. 45 Ra hyadi bi m'mxu i . Nu'a ra u lu mi zp' ja ra goxthi ni ja bi hyehmade i gai ngue bi xt'i. 46 Bi 'yn'a n'na r hmafi ra Jess, bi 'yna: Ague ma Pap'i, dadi ft'a'i ma teg ya bi 'yna. Hntho bi man'a p'ya, 'bexpi du. 47 N'na ra capita ngue ra mmngu Roma bi nu te bi nja, bi 'yspabi Oja p'ya, bi 'yna: Majuani ngue nu na ra n'yoh 'bcua, hi n'y r ts'oqui na. 48 G bi nu y ja'i mi 'bp' te bi nja. Bi ma y ja'i p'ya, p pty ti ya ngue tu y mmi. 49 Gtho' y mpadi ui ra Jess, cony xisu b nxa Galilea ngue tnni ha ni ma, yap'tho bi 'bi, g hantho te bi nja.

44Comma

Ya bi du ra Jess.

n'na ra hoga n'yoh ni hu ngue ra Jos, mi t'e te g

50Mi 'b'a

Ya bi ma nt'gui ra Jess.

Ra Lucas23,24 mmamp' ja ra ley, ra mmngu p' ja ra hni ni Arimatea ja ra hi Judea. 'Nhna di manda p' ja ra ni ja na. 51 Xquet'a 'nhna mi t'mi ngue di manda ua Oja. Janangue hi ngui 'bi ngue ra acuerdo'a te ra hya bi ts'nnb ha bi mpti y ja'i . 52 Nu na ra n'yoh na, bi ma b nyaui ra Pilato, bi 'ypra nt'di ngue da hyajp ja ra pont'i ra Jess. 53 Mi hyajp ja ra pont'i p'ya, bi 'unnbabi r do'yo ra Jess co n'na ra sbana ngue ra hoga u lu. Bi hyaxp ja ra panten xi ma nt'a'mi p' b ja n'na ra 'bido ngue b gui. Nu na ra panten, hi njongui o. 54 Nde mbhi 'a ra pa'a, ya da ytra pa ngue ra ts'ya. 55 Nu' y xisu b nxa Galilea ngue b n'youi ra Jess, bi ma b nu ra n'ygui. Bi nu ha bi t'gui. 56 Mi zp' ja ra ngu ya y xisu, bi hocy 'ythi mazihotho ga yni ngue da goxra nima. Bi nsya'a ra pa ngue ra ts'ya p'ya, porque gue'a di manda r ley Oja'a.

172 ra hya bi xi'ah 'm tobe mambi 'bta Galilea. 7 Conque bi ma ngue ra N'yoh b 'y mahts'i , mi ja ngue da ma madpi y ja'i ja y ts'oqui ngue di cuatra pont'i . R hyu pa p'ya, di bnnate. 8 Nu' y xisu p'ya, bi zo y mmi na ra hya xi man'a m'mt'o ra Jess. 9 Nuya y xisu 'm mamb pengb ja ra panten, nu'a te b nu, bi xi' 'd'ma'da nc'i y xdi ra Jess. Bi xifi gtho mi 'da y ja'i . 10 Nuya y xisu bi hyaspabi ra hya ya y xdi ra Jess, guehna ra Maya Magdalena, 'nhra Juana, 'nhra Maya r mam ra Jacobo, 'n hmi 'da y xisu p'ya. 11 P nuya bi thaspa ra hya p'ya, hi ngui c'i tho te mmanya y xisu. Sinoque ntho: Hantho loco ya y xisu, gue mma ntho. 12 P ra Bdu bi bn'at hi, bi ma n'nahmantho p' b ja ra panten. Mi zmp'ya, bi hyt'ambo. Bi nu ngue ya n'nanni 'bnna u lu mant' ra Jess. Bi mengb ha sya p'ya, p di 'ytho hanja'a te xi nja.

Mi hyaxa ra pa ndomingo, zi xudi tho bi ma mahn'a y xisu p' b o ra Jess. Bi hyaxy 'ythi xi hoqui. Bi mh mi 'da y xisu. 2 Mi zmp'ya, bi di ni ngue ya n'nanni 'bnna do mi nnpa nju'mi ra panten. 3 Bi yt'ambo p'ya, p ya hi mbi di mp' ra Jess. 4 Bi nsu p'ya, hi ngui padi te da 'yt'e. Mi nu p'ya, 'bp' yoho y anx di yoxni y he. 5 I hmtho hi' y xisu ngue mmi su. Y anx p'ya, bi 'ymbi : Hanja ngue gu homhm ua mant'gui'a ya 'bi? 6 Ya hi njo'o ua, ya xa bnnate. Dami bmhm

24

Ya bi bnnate ra Jess.

ra pa'a p'ya, yoho y xdi ra Jess mani map' ja ra hni ni Emas. Nu na ra hni ni na, di nsocui Jerusaln como 'd'ma'da kilmetro. 14 Mnte 'yo, mnte di c'a'a te xi nja. 15 Nu na ra Jess mi z mi zdi, ya 'dap' ni n'yo. 16 Madague'a ngue hti , p na te corpatho y d ngue hi nda badi te'o na ra Jess. 17 Ra Jess bi 'ynnbya, bi 'ymbi : Teni 'b'a ma hya gadi nxihmi mnte gu 'youi ua ja ra 'yu n'y?

13Nu'a

Bi nti mmi p' ja ra 'yu yoho y xdi ra Jess ngue mani map' ja ra hni ni Emas.

173 Nup' nn bng, na gue tu ni mmiui. 18 Nu na n'na nc'i ni hu ngue ra Cleofas bi 'ymbi : Gtho y ja'i b 'yo Jerusaln, g padi te bi nja mantenni pa. 'N go gui 'yna ngue hi ngui pahya. 19 Mi dahra Jess, bi 'ymp' yaui: Tema hya n'y? Nu' ts'o p'ya, bi 'yna: Xigue ra Jess nu na ra mmngu Nazaret. Guehna n'na ra n'yoh ngue r pngahya Oja, di nqui ngue ja r ts'di ngue bi 'yty milagro, 'n ja r ts'di ngue ra hya bi ma. Porque bi nu manho Oja te bi 'yt'e, da guehy ja'i bi nu manho te bi 'yt'e. 20 D mmang'be ngue nu' y hmu y mmcja, da gue' ma hmu h di manda p' ja ra ni ja, bi d ra Jess. Bi zixp ja ra ts't'abi, ja b ts'nnb ngue da dup' ja ra pont'i . 21 P nughe nmi nghe ngue nu na ra n'yoh na, guehna xta nyany judo na. A nuy, ya mangnde bi nja na ra hya d xi'a'be ya. 22 Nu' 'da y xisu 'da'igu ma nt'c'i he, xa pijthoghe. Porque xa mma mxudi tho p' mamb o ra nima. 23 P ya hi njonxpa ndi ni ngue di op'. Xpa mmengbya, xa xicje ngue xi nu y anx. A nu' y anx p'ya, i mma ngue ya 'bhna ra Jess. 24 'Bexque'a p'ya, nu' 'da ma n'yohe xa mmap' mamb o ra nima, p xa ndi ni tengutho ra hya xa mmany xisu. P ra Jess ya hi nxa hnu na 'na. 25 Nu na ra Jess bi 'ymbi : Ua hi ngui ts' di 'yo ni mmih'a te ra hya i ja? Ua hi njam'm gu hm para ngue gui 'yc'i h'a te g ra hya bi many

Ra Lucas24 pngahya Oja? 26 Ua hi ngu pahm ngue ra Cristo mi ja ngue da z ra n' hante ngue di ndast'abi ngue di manda ua? 27 Ya bi d'mi bi xifi gtho' y hya nt'ot'i p' ja ra Maca Libro ngue'a te gui c'a ra Jess. Bi du nnbabi 'a te mmamp' ja y libro bi 'yotra Moiss. Bi sigue bi xi mi 'da y hya te g nt'ot'i p' ja y libro bi 'yoty pngahya Oja. 28 Nu'm mi zmp' ja ra hni ni mani ma p'ya, ra Jess bi 'yt'e ngue na x nne da thogui. 29 P nu' y n'yoh p'ya, bi japi ngue di nsya, bi 'ymbi : Ma 'daua ga nsyah. Gu nnu ngue ya bi nde. Ya ni ma da dhra nxui . Bi yt'ambo ra ngu ra Jess ngue di nsya. 30 Mi mi p' ja ra mxa p'ya ngue di nsi hm. Bi hyacra thu hm, bi ja mammadi Oja. Bi xmp'ya, bi u n'n hup' ja ra mxa. 31 Nu'a ra ora'a p'ya, bi xohy n'yomfni ngue bi badi te'o. P 'bexpi m'mrptho ra Jess. 32 Di n'ymbi n'na ngu n'na p'ya: P uangui hu rca ma mmiui mnte dar yah g ra 'yu, 'n bi xicui tema hya nt'ot'i p' ja ra Maca Libro. 33 Ya hi nte mambi d'mi . Bi mengui 'bexque'a, i ma Jerusaln. Bi di ni ngue ya xi mpti' 'd'ma'da y xdi ra Jess co 'n' mi 'da y n'yoh. 34 A nuya xi mpti p'ya, bi 'ymbya ja bi zh: Majuani xa bnnate ra Hmu n'y. Ya xa nnu ra Bdu. 35 A nuya ja bi z p'ya, xquet'a bi ma te xi thop' ja ra 'yu. Bi ma ngue hi ngui padi te'o na ra Jess

Ra Lucas24 mnte yaui, bi badi , ja gue'm mi xnna thu hm. tobe di yahni tho' yo nc'i , ngue mma te xi nu, mi dambni p'ya, ya 'bp' made ra Jess. Bi zngua p'ya, bi 'ymbi : Da hyu ni mmih ya bi 'ymbi . 37 A nu' y xdi p'ya, di fty mmi ngue su. I na ngue ra 'y'a hti . 38 P ra Jess bi 'ymbi : Hanja ngue gu su h? Hanja ngue gu mhm ngue hi mma juani d 'bc ua? 39 Dami nu rcah ma 'y 'nhma gua. Gui nnu h ngue xquecthoc. Dami thnj n'namhma gu nnu h ngue guec. A nu'a ra 'y, ra ndahi tho'a, hi n'y r do'yo'a. P nug gu nnu h ngue dr ja'i . 40 Mi juadi bi xi'a ngu'a p'ya, bi 'yuty 'y 'nhy gua ha bi m y clavo. 41 P nu' y xdi hi nga 'c'i xanho, ngue'a gui johya 'n na sudy n'yomfni . P ra Jess bi 'ymbi : Ua hi ngui ts' ua te ga sig ts'? bi 'ymbi . 42 Bi u nna n'na xqui ra hua ngue nthaxi p'ya, 'n bi u nna n'na mhm ra t'afi t'asa. 43 Bi hyamp'ya, y hmi y d y xdi p' ha bi zi. 44 Bi 'ymbya: Nu na te d thoc ya, guehna ra hya ya xt xi'ah m'mt'o na. Ya

174 xt xi'ah ngue mi jatho di nja'a te nt'ot'i p' ja ra Maca Libro. Porque ra Moiss co 'n' mi 'da y pngahya Oja, bi 'yot'a te ja ngue ga thoc, xquet'a ngu'a mmamp' ja y Salmo. 45 Bi xojpa y n'yomfni p'ya, ngue da di ni te mmamp' ja ra Maca Libro. 46 Bi 'ymbya: Ya ngu'a nt'ot'i ngue ra Cristo i ja ngue da tho. R hyu pa p'ya, di bnnate p' da nt'gui. 47 Guehna ra hya da thaspabi y ja'i 'bi ndap' bi z y nacin, conn nt'di ra Jess, nu to da hyp' ra nts'o ga 'yo, di pu nnbabi y ts'oqui. P r mditho da manna hya p' Jerusaln. 48 Nuy, go gui xihm y ja'i na te g nu h d thoc ya. 49 Nu na ra hya bi yat'ah ma Papg, ga ma pnhn naya. P 'yogui 'uehm ua ja ra hni ni Jerusaln asta gue'm bi n'na'ah ra ts'di di 'y mahts'i , ya gui mmh p'ya.

Ya bi zmp' 'bhy xdi ra Jess.

36Mnte

gjp mi 'bhy xdi ra Jess, i map' jonna hni ni Betania. Bi macy 'y p'ya ngue di japi . 51 Mnte di japya, ht ho ha i nangui , bi ma mahts'i . 52 Mi juadi bi danne' y xdi, bi mengui , i ma Jerusaln. Janjuani ngue di johya. 53 N'na pa ngu n'na pa, i pa ni ja ngue badi ja mammadi Oja.

50Bi

Bi ma mhts'i ra Jess.

Nana ra Xuua, ja ua y hya bi 'yo't'i ngue te bi 'ytra ra Jesucristo.

ja'i . 9 Nu na bi zcua ja ra xi mhi, guehna majuani ngue xojpa y mmi gtho y ja'i na. 10 Nu na r Ts'nt' Oja bi m'mcua ja ra xi mhi. Madague'a ngue go bi hocra xi mhi na, p hi mbi bahy ja'i te'o na. 11 Bi m'mp' ja r hi, p hi mbi nu manho y mmnguh. 12 P nuya to g bi nu manho, 'n bi 'yc'i ngue guehna ra Yante na, guehya bi unna nt'di bi gohi ngue y basi Oja ya. 13 Nu'a i gohi ngue y basi Oja y ja'i , hi mma 'da'yo 'bi tengutho ga 'bhy basi y ja'i , ogue dra ja'i tho xta nnepe ngue bi njap'. Sinoque gues Oja bi ne bi 'yt'e ngue y basi y ja'i . 14 Nu na t'e ngue fadi hanja Oja ya, bi nja'i na. Bi m'mcua d 'bhm. P d nu he ngue magues. Magues porque r 'dants'nt' Oja. G majuani te bi ma, 'n hi nha r nzgui di mahy ja'i . 15 Nu na ra Xuua, bi xihy ja'i te'o na, bi 'ymbi : Nu na ya, guehna nmi mmang m'mt'o naya. Porque ya xt mang ngue d na: Nu na da p' m'mfa, man'na tate na ngue nug, porque hante ngue ga m'mc, ya mi 'bhna.

Ra Xuua

Nu na r Ts'nt' Oja guehna t'e ngue fadi hanja Oja na. Ya mi 'b'm mi nhohra xi mhi. 'Dap' 'bhmi Oja, p 'nhna Oja na. 2 Hante ngue di nhohra xi mhi, ya r n'youi Oja. 3 Go bi hoqui gtho y cosa ja na, tengutho b ne Oja ngue bi nja. Nu hangu y cosa ja ya, hi n'y n'na ra cosa ngue hi nxti hoqui. 4 Nu na go bdi u nna 'da'yo te na. Guehna xojpa y mmi y ja'i ngue da badi ndana majuani . Nu na bdi u nna 'da'yo te, tengutho n'na ra nyot'i ngue xojpa y mmi y ja'i . 5 Nu ra nyot'i di yorb ja ra 'bxu i , p hi ngui htra 'bxui di 'brpabi 'a gui yot'i. 6 Nu na Oja, bi mnhna n'na ra n'yoh ni hu ngue ra Xuua. 7 Bi mnhni ngue da xihy ja'i te'o na da xojpa y mmi y ja'i . I nnepe ngue guehna da 'yc'i gtho y ja'i na. 8 Nu na ra Xuua, hi nga guehna ja ngue da xojpa y mmi y ja'i na. Sinoque bi 'bnhni ngue da xihy ja'i ndana da xojpa y mmi y

R Ts'nt' Oja t'e ngue fadi hanja Oja.

175

Ra Xuua1 te g badi u ni , g di tocagah. Badi thi jpatho r mate badi u ni hi nha r nzgui. 17 Conn nguehra Moiss bi fahr ley Oja. P conn nguehra Jesucristo bi fahr mate Oja, 'n bi fahna ra hya majuani . 18 Nu na Oja hi njam'm to di nnu na. Hnt'a r 'dants'nt' Oja b 'bp' b 'bhr Pap, go bi ma hanja Oja na.

176 fariseo ya. 25 Mahmbi 'ynnbya, bi 'ymbi : P hanja ngue gu tra nxixya 'm ngue hi nga gue'e na ra Cristo, ni xi ngr Elas, ni xi ngr pngahya d xi'i? 26 Mi dahra Xuua, bi 'ymby ja'i : Nug d tra nxixya conna dehe. P nuua d 'bhm, 'yo ua n'na nc'i ngue hi ngui fadi te'o. 27 Nug d 'bt'o, p nu na d xi'ah da p' m'mfa na. Man'na tate na ngue nug. Hap gue ga sc tengu na? 28 G guehya y hya ja ua bi manna Xuua p' ja ra hni ni Betbara, man'na nguadi ra dathe Jordn mambi tra nxixya.

16Nu'a

y judo 'bt'o p' Jerusaln bi mnhy mmcja bi m y n'yoh ja y 'bfi p' ja ra ni ja. Bi map' 'bhra Xuua ngue b nni te'o. 20 Ra Xuua p'ya, njuantho bi ma, bi 'yna: Hi nga guec na ra Cristo b x Oja ngue di ndast'abi bi 'yna. 21 Mahmbi 'ynnbya, bi 'ymbi : P te'o'i p'ya? Ua gue gue'e na ra pngahya Elas? Mi dahra Xuua p'ya, bi 'ymbi : Hi nga guec. Bi 'ynni mahn'a p'ya, bi 'ymbi : Masque gue'e na ra pngahya ja ngue da cua 'm bi 'ymbi . Bi 'yna mahn'a p'ya: Hi n'na. 22 Bi t'mbya: P te'o'i p'ya? Dami xicje n'namhma ga haspahe ra hya' to xpa mnngahe. Dami ma te'o'i. 23 Mi dahra Xuua, bi 'yna: Go guec na bi mmanna pngahya Isaas ngue bi 'yna: Di m'm'a n'na nc'i ngue nts'di di manna hya p' ja ra dapo. Da 'yna: Dami nsh ya, porque ya ni ma da p' ra Hmu, bi 'yna. 24 Nuya y n'yoh bi ma b nyaui ra Xuua, guehya y m'mnhni y

19Nu'

Ra Xuua nu na bi 'ytra nxixya bi ma hanja na ra Jesucristo.

bi nu ra Xuua ngue mmap' ra Jess da zmp' ha 'bi. Bi xihy ja'i p'ya, bi 'ymbi : Nu na ra n'yoh b cua ya, guehna da hnpa 'bt'e naya. Tengutho ra d'yo thop' ja ra ni ja ngue pa m'mt'e, di njarb na. Porque guehna b pn'Oja na, ngue di hojpa y ts'oqui y ja'i 'bi g r ngni nxi mhi. 30 Guehna d mmang 'm d xi'ah naya ngue d na: Nug d 'bt'o, p b p' man'na ra n'yoh tate ngue nug. Porque hante ngue ga m'mc, ya mi 'bhna. 31 Nug xquet'a hi nmi pac te'o na t'mbi ra Cristo, p b 'bnngui ngue ga xixyabi y ja'i , 'n ga japi gtho y judo ngue da badi te'o na ra Cristo. 32 Mahmbi 'ynna Xuua: D nug ra Espritu Santo b 'y mahts'i tengutho n'na ra paloma ngue bi zp' 'bhra Jess ngue di n'youi. 33 Nug tobe hi nmi pac

29Mi hyaxpya,

Bi manna Xuua te'o na ra Jess.

177 te'o na ra Cristo, p nu'm mamb 'bnngui ngue ga xixyabi y ja'i conna dehe, Oja bi 'yngui : Nu na ra n'yoh gui nnu rpi ngue da zhra Espritu Santo p' ja r ya, guehna da japy ja'i ngue di hatra ts'di ra Espritu Santo na, bi 'yngui . 34 Ngu na d nug ya, janangue dadi jag majuani ngue guehna r Ts'nt' Oja na.

Ra Xuua1 zixr n'yoh p' 'bhra Jess. P mi nu ra Jess, bi 'ymbi : Gue'e gr Simu, r ts'nt''i ra Jons. Nuya gdi hu ngue gr Cefas, 'n gdi Bdu ya. bi map' ja ra hi Galilea ra Jess. Hante ngue da ma, bi nthui ra Lipe, bi 'ymbi : Ma ga mmp' ga mmag ague Lipe. 44 Nu na ra Lipe, ra mmngu p' ja ra hni ni Betsaida. Xquet'a ra mmngu p' na ra Andre 'nhra Bdu. 45 Nu na ra Lipe bi ma b honna Natanael. Bi 'ymbi : D ti ng'be na ra n'yoh mmamp' ja ra Maca Libro bi 'yotra Moiss da gue' mi 'da y pngahya. Guehna r ts'nt' ra Jos, nu na ra Jess ra mmngu Nazaret. 46 Mi dahra Natanael, bi 'yna: Xip' Nazaret, ua da z da pmp' n'na nc'i ngue xtanho? Bi 'ynna Lipe p'ya: Gue mmxa gui nnu. 47 Mi nu ra Jess ngue mmap' ra Natanael da guarb 'bi, bi 'ymbya: Ya gu nnu h ya, b cua n'na ra judo ngue majuani xanho te ga 'yo, 'n hi ngra fhni tho. 48 Ra Natanael bi 'ynnbya, bi 'ymbi : Hague go gni paqui ? Mi dahra Jess, bi 'ymbi : Conque nu'm tobe hi mmani zo'i ra Lipe ya, d nnu'i 'm gu 'bp' 'bhra za ngue ra igo. 49 Bi 'ynna Natanael: Ague gr xnnbate, gue'e r Ts'nt''i Oja. Gue'e r dast'abi'i y judo.

Ra Jess bi zixra Lipe conna Natanael.

43Mi hyaxpya,

mahn'a 'bp' ra Xuua n'youi yoho y xdi. 36 Nu'm mi nu ngue bi thop' ra Jess, ra Xuua bi 'yna: Nu na b cua ya, guehna b pn'Oja ngue da npa 'bt'e y ja'i na, tengutho ra d'yo thop' ja ra ni ja ngue pa m'mt'e. 37 Nu na ra hya bi man na Xuua, mi z mi 'y' yoho y xdi, bi dnna Jess. 38 Ra Jess bi nygui , bi nu ngue ni thnni . Bi 'ymbya ni dnni : Te gu hommi ya? Nu' ni dnni bi 'ymbi : Ague gr xnnbate, hap gu sya? 39 Mi dahra Jess, bi 'ymbi : Ma ga mmh, ga ut'aui. Bi m p'ya, bi 'yuti hap sya. Nu'a ra ora'a, ya mmap' 'dt'a xudi . P ja b th'i nde p' bi zni . 40 Nu na n'na nc'i bi 'yde te mmanna Xuua, bi dnna Jess, guehna ra Andre r n'yoh ra Bdu na. 41 Nu na ra Andre 'bexpi ma b honn n'yoh Bdu. Bi 'ymbi : D ti ng'be ra Mesas bi 'ymbi . Nu na ra Mesas i nne da ma ngue guehna ra Cristo b x Oja ngue di ndast'abi. 42 Nu na ra Andre p'ya, bi

35Mi hyaxpya,

Y mdi xdi ra Jess.

Ra Xuua1,2 Jess, bi 'ymbi : Hnt'a gu 'yc'i gui 'a ya, ngue d xi'i ngue d nnu'i 'm gu 'bp' 'bhra igo ya. A nuy, man'na xanhnni y cosa gui nnu ya, para ngue man'na gdi padi xanho te'og. 51 Mahmbi 'ynna Jess: Majuani d xi'ah, gu nnu h ngue da xohra c'amahts'i ya. Y anx Oja p'ya, ni ma ni 'yp' 'bhra N'yoh b 'y mahts'i .

178 Bi hyaspabi p'ya. 9 Ra mmnni gu p'ya, bi z ra dehe ya xi gohi ngue ra vino. P hi ngui padi ha b tha ra vino. Nu' to b ha ra dehe go padi hanja'. Ra mmnni gu p'ya bi zonhna novio. 10 Bi 'ymbi : Gtho y ja'i , r mditho di u n'a ra vino xanho. P nu' to si ra vino 'm ya bi zi xangu, ya di u n'na ra vino hi nga njuani p'ya. P nu'i , man'na gue go xc pstho ra hoga vino ngue r nzgui. 11 Nu na ya guehna r mdi ra milagro b rb ja ra hni ni Can ngue ra hi Galilea ra Jess. Ja bi nqui p' ngue magues ra Jess. Nu' y xdi p'ya, man'na bi 'yc'i ngue guehna ra Cristo na. 12 M'mfa p'ya, bi map' ja ra hni ni Capernaum, ni n'youi r mam, co 'nhy n'yoh, cony xdi. Ja b m'mp' njammi pa p'ya.

50Mi dahra

R hyu pa p'ya, bi nja n'na ra nthati p' ja ra hni ni Can ngue ra hi Galilea. Xquet'a bi m'mp' ja ra nthati r mam ra Jess. 2 Xquet'a bi ma mambita ra Jess cony xdi, ngue bi map' ha bi nja ra nthati . 3 Mi guahra vino p'ya, bi 'ymbr mam ra Jess: Bi guahra vino bi 'ymbi . 4 Ra Jess bi 'yna: Ague mam, hanja ngue go gu xic'a ya? Porque tobe hi ngui snna ora ngue tema hmya ga t'. 5 P r mam ra Jess bi 'ymby ja'i nu' 'ui te: Dami 'yt'e te g da xi'ah n bi 'ymbi . 6 Mi jap' 'dato y mamohi ngue y do. Gue' di usa y judo' ngue po ra dehe ga nx'y y ja'i . N'na ngu n'na' p'ya hti goho 'dte ogue n'na ciento litro ra dehe. 7 Ra Jess bi 'ymby 'ui te: Dami 'yush ra dehe ya y mamohi ja ua bi 'ymbi . Bi yuspya. 8 Ra Jess bi 'ymbi mahn'a: A nuy, hyaspaui zits' ra mmnni gu ya, ngue da z.

Bi nja n'na ra nthati p' ja ra hni ni Can.

xmanguerptho di nsnni go y judo ngue ra pascua. Ra Jess bi ma Jerusaln. 14 Nup' thi nni ja p'ya, bi di mp'' mi p y ndani 'nhy d'yo, 'nhy paloma. Hup' ja y nthuts'i ' di pspa y mnyu y ja'i yap' ni 'yh. 15 Mi nu te jap', bi ft'a n'na ra nthahi ra Jess ngue bi hyn'athi gtho' mi mp p' thi nni ja. 'Da i m y d'yo 'nhy ndani . Nu' madi phy mnyu p'ya, bi c'uaspabi y mnyu, bi 'yennba y mxa. 16 Nu' y mpaloma p'ya, bi 'ymbi : Dami jcui ya te ja ua. 'Yo gui nnpa tih ua ja r ngu ma Papg. 17 Nu' y xdi p'ya, bi zo y mmi'a te nt'ot'i p' ja ra Maca

Ra Jess bi 'yt' mi mp p' thi nni ja.

13Ya

179 Libro ngue na: Ma ga 'bc ma te ngue d nnu mansug ni ngu. 18 Nu' y hmu y judo p'ya, bi 'yrpa ra nt'nni , bi 'ymbi : Tema milagro gui 'yu rcahe n'namhma ga pache ngue'm majuani Oja di 'da'i ra nt'di 'a te gu t'e? 19 Mi dahra Jess, bi 'yna: Dami hymhm hi ra ni ja ja ua, 'n nhyu patho gda hc mahn'a. 20 Nu' y hmu y judo p'ya, bi 'ymbi : Nyote ma'dato njya i nangra ni ja ja ua, 'n go gui 'yna ngue nhyu patho gdi hoqui mahn'a. 21 P nu'a ra ni ja bi man na ra Jess, gue'a r do'yo bi ma ngue da thmmi . 22 Janangue nu'm mi bnnate p' bi ma nt'gui ra Jess, bi zo y mmi y xdi'a te xi xifi. Bi badi ngue majuani na ra hya mmanna Maca Libro p'ya, 'n'a te xi manna Jess.

Ra Xuua2,3 Nicodemo b nyaui ra Jess. Bi 'ymbi : Ague gr xnnbate, d pache ngue b pn'na'i Oja ngue gui nxnngahe. Porque hi njonda z da 'yty milagro gu t'e ngue'm hi ngui n'youi Oja. 3 Mi dahra Jess, bi 'ymbi : Majuani d xi'i, ngue ra ja'i hi mma 'da'yo di m'mi, hi nda z da zo r 'y Oja. 4 Ra Nicodemo bi 'ynni ha rnja ra hya, bi 'ymbi : P xina ra hya gu mma, ha di njapi? Ua da z ngue ma'da'yo hndi m'm'a n'na ra daja'i ? Ua da z hnda yrb ja r mmi r mam ngue ma'da'yo da mi ? 5 Mi dahra Jess, bi 'ymbi : Majuani d xi'i, jatho ngue da ma maxixyabi ra ja'i conna dehe 'nhra Espritu Santo di u nna 'da'yo te, janangue da zo r 'y Oja ra ja'i . 6 Nu m ja bi mi hra basi ra ja'i tho r pap, xquetho ngue ra ja'i tho ra basi . P para ngue ma'da'yo di m'mhra ja'i , hndra Espritu Santo da z da 'yt'a. 7 'Yo gadi 'ytho na ra hya d xi'i. Gtho y ja'i ja ngue ma'da'yo di m'mi. 8 Gu padi ngue ndap' bi z 'yo ra ndahi , nup' go nne di ma. Gu de ngue di hi , p hi ngu padi ha ni 'yh, ni xi ngu padi ha ni ma. Njarbtho na ra Espritu Santo di u nna 'da'yo te ra ja'i ya, hi ndi nqui . 9 Mi dahra Nicodemo, bi 'ymbi : Hi nd pac hanja na ra hya gu mmanya. 10 Mi dahra Jess, bi 'ymbi : Go gr xnnbate p' 'bhy judo, 'n hi ngu pahna ra hya d xi'i ya. 11 Majuani d xi'i, d mmanghe'a

ra Jess ya 'bp' Jerusaln g i nja ra ngo ngue ra pascua. Xangu y ja'i bi 'yc'i ngue guehna ra Cristo na, porque nnu y ja'i ngue hi njonda z da 'yty milagro tra Jess. 24 P nu na ra Jess hi ndi u nna mmi ya y ja'i ya, porque g patho te mbny ja'i . 25 Hi mma hyoni to da xifi te ja r n'yomfni ra ja'i , porque pas te ja r n'yomfni n'na ra ja'i .

Ra Jess parpabi y n'yomfni y ja'i .

23Nu na

Bi m'm'a n'na ra n'yoh ngue ra fariseo ni hu ngue ra Nicodemo. Guehna n'na r hmu y judo na. 2 Bi ma n'na xui na ra

Ra Nicodemo bi nyaui ra Jess.

Ra Xuua3 te d pahme. Nu na te d nnu he, guehna dadi jahe majuani na. P hi ngu c'i h te d mmanghe. 12 Xi'm ngue d mmang ya y hya ja ngue di nja ua ja ra xi mhi, 'n hi ngu c'i gah, goma gue'm ga xi'ah'a te b ja mahts'i gui 'yc'i gah? 13 Hi njon xpa mmengb maht s'i , hi nda hndra N'yoh b 'y mahts'i da z da ma te b jap', porque ja r ngu mp''a. 14 Nup' ja ra dapo, ra Moiss bi hoca n'na ra c'ya ngue ra t'gui, bi 'b'ma n'na ra za bi 'yts'i . Di njarbtho ra N'yoh b 'y mahts'i ya, i ja ngue da ma ma'b'mi ra pont'i di ncuat'i. 15 Ja da thop', n'namhma ngue nu te'o gtho da 'yc'i , hi ndi m'mdi, sinoque di nja ra 'da'yo te para zantho.

180 njarbtho naya, bi japi bi bahy ja'i ngue ja y ts'oqui. P hi ngui nnu manho y ja'i nuya sifi ngue ja y ts'oqui, porque xants'o te t'e. 20 Nu to g tra nts'o hi ngui nnepe da fadi te t'e. Janangue hi ngui nnu manho br Ts'nt' Oja, 'n hi ngui nne da guarb ha ya. 21 P nuya y ja'i 'yo manho, cuarb ha ya r Ts'nt' Oja. Porque nnepe da fadi ngue gue'a r ph Oja rpabi y ja'i .

di ma Oja y ja'i 'bcua ja ra xi mhi. Janangue b pnhua r 'dants'nt' ngue da du, n'namhma ngue nu to g da 'yc'i na, hi ndi m'mdi, sinoque di nja ra 'da'yo te para zantho. 17 Nu na Oja, hi mbi bnhn Ts'nt' ua ja ra xi mhi ngue da mnhna castigo y ja'i . Sinoque b pnhua ja ra xi mhi ngue da yany ja'i . 18 Nu to g c'i bi r Ts'nt' Oja, ya hi nda ma ra castigo. P nuya y ja'i hi ngui c'i , ya da ma ra castigo ngue hi ngui c'i bi r 'dants'nt' Oja. 19 Porque r Ts'nt' Oja b cua ja ra xi mhi, a nuya y ja'i hi ngui c'i ya, gue'a di ma masentencia y ja'i 'a. Tengutho n'na ra nyot'i di nqui gtho y cosa,

16Janjuani ngue

Nu na Oja di mahy ja'i 'bcua ja ra xi mhi.

p'ya, bi mh y xdi ra Jess, i mpa p' ja ra hi Judea. Ja b m'mp' njammi pa, ja bi ma maxixyabi p' y ja'i . 23 Nu na ra Xuua xquet'a mi tra nxixya p' ja ra hi Enn, ha di ntt'ui ra hi Salim, porque xangu y dehe pop'. Ja b p' y ja'i ngue di xixyabi . 24 Tobe hi m mani ma fdi ra Xuua 'm mi nja naya. 25 Nu 'da y xdi ra Xuua, bi nju n'mahyaui 'da y judo ngue ndana man'na xanho ra nxixya t'e. 26 Bi ma da xihra Xuua p'ya, bi 'ymbi : Ague gr xnnbate, nu na ra n'yoh g man'a m'mt'o, guehna g nyaui n man'na nguadi ra dathe Jordn, nuya g ni map' y ja'i badi xixyabi ya. 27 Bi 'yn na Xuua p'ya: Nu na Oja, ya xp nznnbi n'na ngu n'na ndana gue'a tate ngue mi 'da. 28 Ya g 'ysh te d mang m'mt'o, ngue hi nga guec dr Cristo b x Oja ngue di ndast'abi. Sinoque b ma ma'bt'og hante ngue da 'a. 29 Xi'm ja ngue di nthata n'na ra n'yoh, da ma

22M'mfa

Nu na ra Xuua bi 'ytra nxixya, hn'a mma hanja ra Jess.

181 ra hmute p' 'bhr nd. Nu'a r amigo ra n'yoh p'ya, 'bp' ngue de te mma, di johya ngue ya da m r nd ra hmute. Di njad p'ya, dadi johya ngue d ma y ja'i p' 'bhra Jess. 30 A nu n, man'na di bahy ja'i ngue tate na, nug man'na gd coc hi.

Ra Xuua3,4 xdi di xixyabi y ja'i . 3 Mi bahra Jess ngue ya fadi te t'e, b p' Judea ngue i ma Galilea. 4 Mi ma p'ya, ja ngue dani nthop' ja ra hi Samaria. 5 Ni ma da zmp' ja ra hni ni Sicar ngue ra hi Samaria, ja orb n'na r hi ra Jacob, nu na bi u nn ts'nt' Jos. 6 Nu na ra xqui na, jap' n'na ra poso ngue t'mbi bi hocra Jacob. Ra Jess ya xp yp' ja ra 'yu, bi mi p' ja ra poso. Ya 'dato nde'a ra ora'a. 7 Ya mi hup' 'm mi z'a n'na ra xisu ngue ra mmngu Samaria, ni 'yhra 'yai. Ra Jess bi 'ymbi : 'Daqui ts' ra dehe ga si bi 'ymbi . 8 Ya xi map' b ja ra hni ni y xdi ra Jess ngue da tnna hm da zi. 9 Nu' y judo di nnu man'ui y mmngu Samaria, janangue nu'm mi 'yhra dehe ra Jess, ra xisu bi 'ymbi : Hanja? Nu'i gr judo, 'n gu cra dehe gu si. A nug p'ya dr mmngug Samaria. 10 Mi dahra Jess, bi 'ymbi : Nu'm ngue gdi padi te di u n'Oja ya, ogue gdi padi te'o na 'i ra dehe da zi, nu'i p'ya gui 'ycra dehe gui si. A nug p'ya ga 'da'i ra dehe di u nna 'da'yo te. 11 Mi dahra xisu, bi 'ymbi : Ague zi'ue, p hi n'y te gdi 'yhra dehe ngue xanhy ra poso. Ha gui hya'a ra dehe di u nna 'da'yo te gui 'daqui? 12 Nu na ma mboxitah ra Jacob, bi zogahe na ra poso ja ua. Ja mi tu xua ra dehe mi si'a. Bi zi y basi co 'n' y mbo'ni mi si, bi zi ra dehe. Ua ma da'i ngue nu'a ya? 13 Mi dahra Jess, bi 'yna:

b 'y mahts'i , tate na ngue gtho. A nu ra ja'i ngue ra mmngu ua ja ra xi mhi, ya ra mmngu ua'a, 'n mmany cosa ja ua ja ra xi mhi. P nu'a b 'y mahts'i tate'a ngue gtho. 32 'N i mma te bi nnup' mahts'i . Nu'a ra hya bi de, gue'a mman'a. P hi njongui c'i na ra hya i mma. 33 P nuya y ja'i bi 'yc'i na ra hya na, guehya haxa njuani ngue majuani te bi man'Oja conn nguehna ra hya de i hma. 34 Nu na ra Jess b pn'Oja, r hya Oja mmanna. Hi nha r nzgui di hatra ts'di ra Espritu Santo ra Jess. 35 Nu na ra Pap di mahr Ts'nt', 'n bi u nn ts'di ngue di manda'a te g ja ya. 36 Nu ra ja'i da 'yc'i bi r Ts'nt' Oja ja ra 'da'yo te para zantho. P nu'a hi ngui c'i bi r Ts'nt' Oja, hi ndi nthui ra 'da'yo te ra ja'i , sinoque gue'a ra castigo da ja Oja da zui.

31Nu na

Bi manna Xuua ngue b 'y mahts'i ra Jess.

Bi bahy fariseo ngue xangu y xdi di ptra Jess, 'n man'na xangu y ja'i di xixyabi ngue ra Xuua. 2 P hi ngo di jas ra nxixya ra Jess, sinoque gue' y

Ra Jess bi nthui n'na ra xisu ngue ra mmngu Samaria.

Ra Xuua4 Nu gtho y ja'i da zi ra dehe ja ua, mahndi ntuthe. 14 P nu ra ja'i da zi ra dehe ga u ng, hi njam'm di ntuthe. Porque ra dehe dadi u ng, tengutho 'm d phra dehe mbo r mmi ra ja'i da zi ngue di u nna 'da'yo te para zantho. 15 Mi dahra xisu p'ya, bi 'ymbi : Ague zi'ue, dami 'dajna ra dehe gu mma, n'namhma ngue ya hi nni mantho ga ntutheg. 'N ya hi nni mantho ga ma c ra 'yai ua ja ra poso ja ua. 16 Mi dahra Jess, bi 'ymbi : Ga 'yo, b si ni damme, b cua p'ya. 17 Mi dahra xisu p'ya, bi 'yna: Hi njo'o ma damme. Ra Jess bi 'ymbi : Nu'a gu mmanya, majuani 'a ngue hi njo'o ni damme. 18 Porque ya r ct'a ni damme xc m'mhmi . A nu'a gu 'bhmi ya, hi ngni nd'a. Ja di nqui p'ya ngue majuani gu mma. 19 Bi 'ynna xisu 'm mi 'yde te sifi: Ague zi'ue, nup' nn bng, na gue gue'e n'na r pngahya Oja. 20 Nuya ma mboxitaghe y mmngu Samaria, mi thanne Oja ua ja ra nyu ni ja ua. P nu'ah ngue gy judoh, gu mhm ngue nup' Jerusaln, gue'a ra xqui ja ngue di nthanne Oja'a. 21 Mi dahra Jess, bi 'ymbi : Dami 'yc'i gui gr xisu, porque da 'yhra ora ngue gui thanneh ra Pap, p hi mma hyoni gu mhm ua ja ra nyu ni ja ua, ni xi nga guep' Jerusaln di ja ngue 'be gui mmh. 22 Nu' y mmngu Samaria hi ngui pa Oja i thanne'. P y judo i pa

182 Oja i thanne. Porque Oja bi znni ngue da pn'a n'na nc'i ra judo ngue dra yante. 23 P da 'yhra pa, 'n ya guehra ora ja p'ya, ngue nu' majuani da danne ra Pap, p gue majuani ngue y mmi da ndanne. Guehna nnepra Pap da 'yt'e te'o ngue da danne naya. 24 Nu na Oja, hi ndi nqui na ngue hi n'y r do'yo. A nu' y ja'i thanne Oja, p gue majuani ngue y mmi da ndanne. 25 Mi dahra xisu p'ya, bi 'yna: Nug d padi ngue ja ngue da hra Cristo di ndast'abi ua. Nu'm b hna p'ya, go da ma xanho hanja gtho na. 26 Mi dahra Jess, bi 'yna: Nu'a ra Cristo gu mmanya, go guec'a ya. 27 Mnte mman'a p'ya, bi zhy xdi. Di 'ytho' p'ya ngue bi di mp' mi yaui n'na ra xisu ra Jess. P hi njombi 'ynni hanja te'b'a madi nxifi. 28 Nu na ra xisu p'ya, bi zop' r ts'ye, bi map' ja r hni ni . B xihy mmngu h, bi 'ymbi : 29 Mmh ga ma nu h n'na ra ja'i bi xiqui te gtho xt t'e. Nthambni tho ngue guehna ra Cristo na. 30 Bi nx y ja'i p' ja ra hni ni bi zmp' bi 'bhra Jess. 31 A nu' y xdi ra Jess bi 'ymbi : Ague gr xnnbate, dami nsi hm ya. 32 P ra Jess bi 'yna: Nug jaga n'na ra cosa ga si. Nu na ra cosa na, hi ngu pahm na. 33 A nu' y xdi p'ya di n'ymbi n'na ngu n'na: R nzgui 'bi to ya xa 'ui ni . 34 P ra Jess bi 'ymby xdi: ntho d si hmg 'm d rpabi r ph'a b pngui , 'n ga

183 juarpabi r 'bfi bi 'daqui. 35 Gu mhm ngue mangoho zana di 'bdi di nja ra nsofo. P nug d xi'ah, dami hyanth y ja'i b cua. Hi nni mantho ga hu xh ra pa, ya da 'yc'i g y ja'i . 36 Nu'a xofo da hyann nzbi. Di njarbtho ra ja'i di hatra ts'di y ja'i ngue da 'yc'i g ya, xquet'a da hyann nzbi. A nu' y ja'i c'i g di nja ra 'da'yo te para zantho. Janangue nu'a to di d'mra hya, 'n'a to di hatra ts'di y ja'i ngue da 'yc'i g, 'da gui johyatho. 37 I t'n'a ra hma: N'nan'yo'a tu hu, n'nan'yo'a xoqui. 38 Nug d 'ah ngue g hath ra ts'di y ja'i ngue da 'yc'i g. P gdi mh p' hap ya xa tho'a n'na ra mamhya. Nu'a ra hya bi d'mi bi man', go g hath ra ts'di y ja'i na ra hya bi xifi. 39 Co nu na ra hya bi man na xisu, xangu y mmngu Sicar ngue ra hi Samaria bi 'yc'i ra Jess. Porque bi 'ynna xisu: Bi xiqui te gtho xt t'e, bi 'yna. 40 Mi zhya y mmngu p' ja ra hi Samaria, bi xihra Jess ngue di n'oxp ha b 'bi. Janangue bi m'mp' nyo pa ra Jess. 41 Xangu mi 'da y ja'i bi 'yc'i 'm mi 'y'a ra hya pnn ne ra Jess. 42 Ya t'mbra xisu p'ya: A nuya d c'i ghe ya, p hi nga hnt'a ra hya g xicje nn c'i ghe ya, sinoque ya d she ra hya mmanya. 'N d pahme njuani ngue guehna ra Cristo b x Oja ngue di ndast'abi na, 'n guehna ra yante ua ja ra xi mhi na.

Ra Xuua4 hi Galilea. 44 Porque ya xi mans ra Jess ngue n'na r pngahya Oja hi ngui hnu mansu p' ja r xqui bi m'mi. 45 Nu'm mi zmp' Galilea, bi nu manho y mmngu p', porque 'nhya ya xi ma ra ts'nnigo ngue ra pascua b njap' Jerusaln. Ya xi nu rpi te xi 'yrb ja ra ngo. 46 Bi mengra Jess, i map' ja ra hni ni Can ngue ra hi Galilea, nup' b t'e ngue bi gohi ngue ra vino ra dehe. Nu na n'na ra n'yoh ngue ra mmngu Capernaum i ja r 'bfi xanhts'i , di mphmi ra gobierno. I si n'na r ts'nt' madi hynni . 47 Nu na ra n'yoh p'ya bi 'yde ngue ya bi zp' Galilea ra Jess, xp 'y'a Judea. Bi ma b nu p'ya, b pra mate ngue da p' ja r ngu da 'ythebi r ts'nt', porque ya ja ngue da du. 48 Ra Jess bi 'yna: Nu'm ngue hi ngdi nnu h y milagro d t', ya hi ngui 'yc'i gah. 49 Nu na ra n'yoh p'ya bi 'ymbra Jess: Ague n'y, 'yrca ra mate mm nts'di, 'n da du ma ts'nt'. 50 Mi dahra Jess, bi 'ymbi : Ni ma ni ngu ya. Nu ni ts'nt' gu mma, ya bi z ya. Nu na ra n'yoh p'ya bi 'yc'i te bi manna Jess. Bi ma r ngu. 51 Nu'm ni ma da znn ngu ra n'yoh p'ya, bi ma y hmi qui di c'at'ui, bi 'ymbi : Ya bi z ni ts'nt' bi 'ymbi . 52 Nu na ra n'yoh p'ya bi 'ynni tema ora bi z. Bi t'mbya: Comma yoto nde mande bi bnna pa mi n'youi. 53 Bi bn'a ra n'yoh p'ya ngue gue'a ra ora bi manna Jess ngue

nyopa p'ya, bi thop' Samaria ra Jess, i mpa p' ja ra

43Mi tho'a

Ra Jess bi 'ythebi r ts'nt' n'na ra n'yoh.

Ra Xuua4,5 ya bi z na r ts'nt' mi . Gtho' to 'bp' ja r ngu p'ya, g bi 'yc'i ra Jess. 54 Ngu na bi 'yr'm mamb pengb Judea ra Jess. Ya r yondi na ra hmya bi 'yrb ja ra hi Galilea p'ya.

184 ra ora'a p'ya, bi z ra drquhi . Bi gaxr fidi , bi ma. P ra pa ngue ra ts'ya'a ra pa bi n'the ra Jess. 10 Nuya y hmu y judo p'ya, bi 'ymbra n'yoh mi ': Hi nda z gu caxni fidi ya, porque ra ts'ya ra pa ja p'ya. 11 Bi 'yn na n'yoh p'ya: Nu'a ra n'yoh bi 'ythegui, gue'a bi xiqui ngue ga caxma fidi , ga mma. 12 Bi t'nnbya, t'mbi : Te'o na n'i gu caxni fidi , gui mma? 13 P nu na ra n'yoh p'ya, hi ngui padi te'o na xi 'ythe, porque xangu y ja'i 'yop', 'n ya xi ma ra Jess. 14 M'mfa p'ya, nu na ra n'yoh xi 'ythe ra Jess bi nthui p' ja ra ni ja. Bi 'ymbya: Ya bi z'i n'y. P 'yo ni mantho gu tra ts'oqui, n'namhma ngue hi m man'na gui mma man'. 15 Nu'm mi 'y'a te bi sihna ra n'yoh xi t'the, bi ma b xipy hmu y judo ngue guehna ra Jess xi 'ythe. 16 Janangue bi mdi honnbabi r gua ra Jess, porque t'mbi ngue di mptho 'm ra pa ngue ra ts'ya. 17 P ra Jess bi 'yna: Da guehma Papg di mptho asta guehya, da guec p'ya dadi mpfi. 18 Nu na ra hya na p'ya, guehna ga nne y hmu y judo ngue da hyo. Porque t'mbi ngue hi nga hndra pa ngue ra ts'ya hi ngui supi , sinoque di pi ngue i mma ngue 'da'iguui Oja, ngue mma ngue Oja r Pap.

9'Bexque'a

M'mfa p'ya, bi nsnni go y judo. Janangue nu na ra Jess bi ma Jerusaln. 2 Nup' Jerusaln pop' n'na ra dehe gui nhuti conna hya ngue ra ebreo Betesda. Pop' jonna goxthi gui nhuti ngue r Goxthi y D'yo. Ja jap' ct'a y 'dscuangu di thsra dehe. 3 Nup' ja y 'dscuangu ja 'bomp' xangu y drquhi . 'Bomp' y xd, 'bomp'' xannu nts'i , 'bomp'' tudy gua. I t'mi ngue di 'yanna dehe. 4 Porque njandyatho mi s'a n'na ra anx ngue anna dehe p' po. Nu'a ra drquhi r mdi da yrb ja ra dehe 'm bi 'yani , da z ndana bi z man' di hmbi . 5 Mi 'bmp' n'na ra n'yoh ngue ya n'nte ma'd'ma hyato njya madi hynni . 6 Nu'm mi nu ra Jess ngue 'bmp', bi badi ngue ya r ya'atho y pa madi hynni . Bi 'ynnbya, bi 'ymbi : Ua gu nne da z'i n'y? bi 'ymbi . 7 Mi dahra drquhi p'ya, bi 'yna: Ague n'y, hi njo'o to di cjhn ja ra dehe 'm bi 'yani . N'na ndi ngu n'na ndi d na ngue ga cnhn ja ra dehe 'm bi 'yani , n'nan'yo'a ni 'bt'o. 8 Bi 'ymbra drquhi ra Jess: Dami nangui . Caxni fidi , ni ma.

Ra Jess bi 'ythe n'na ra n'yoh tudy gua.

19Mi nya

Bi 'yu hr ts'di r Ts'nt' Oja.

ra Jess, bi 'yna:

185 Majuani d xi'ah ngue r Ts'nt' Oja hi nda z te da jas. Tengutho nnu rpi tr Pap, gue'a t'a. Janangue nu'a te tr Pap, xquet'a gue'a tr Ts'nt''a. 20 Nu na ra Pap di mahr Ts'nt' 'n uti te g t'e. A nuy, man'na xta nhnni mi 'da da 'yudi , asta gadi 'ythoh 'm g nu h. 21 Nu na ra Pap, t'e ngue di bnnate y nima. Njarbtho r Ts'nt' Oja ya, nu to da nepe di bnnate, da 'yt'e. 22 Nu na ra Pap hi njonni ja'i di sentencia na. Nu'a r Ts'nt' go bi u nn ts'di ngue go da znna sentencia'a. 23 Porque nnepe ngue go da hnu mansu na r Ts'nt', tengutho ga hnu mansu r Pap. Nu'a hi ngui nnu mansu br Ts'nt' Oja, ya hi mma juani ngue nnu mansu br Pap b pnhni . 24 Majuani d xi'ah, nu ra ja'i rpabi masu ra hya d mmang, 'n c'i 'a to b pnngui , ya ja ra 'da'yo te para zantho ra ja'i . Ya hi nda ma ra castigo. Ya bi mpommi ra sentencia mi ja, ya ja ra 'da'yo te para zantho. 25 Majuani d xi'ah, da 'yhra ora di nja te d mma, 'n ya da guehra ora ja p'ya. Nu y ja'i 'bhya tengutho 'm ya xandu, p nu'm bi 'yhra hya mmann Ts'nt' Oja 'n da 'yc'i , ya di t'u nna 'da'yo te. 26 I ja r ts'di ra Pap ngue di u nna 'da'yo te y ja'i . Njarbtho r Ts'nt' ya, bi u nn ts'di ngue di u nna 'da'yo te y ja'i . 27 'N bi u nn ts'di ngue go da znna castigo'a, porque gue'a ra N'yoh b 'y mahts'i 'a. 28 'Yo gadi 'ytho na ra hya d xi'ah. Porque da 'yhra ora ngue nu' xandu, da 'y'm bi zo'a r Ts'nt' Oja. 29 Da

Ra Xuua5 pmp' da nt'gui. Nu' xa n'yo manho, di bnnate ngue ma'da'yo di m'mi. A nu' xa n'yo mants'o, di bnnate ngue da ma ra castigo.
Bi nepe da bahy ja'i ngue ja r ts'di ra Jess.

hi nda z ga sns te ga t'e. Ga t' ra ts't'abi, p gue ma'bjpagui . Nu te ga snn di nja, gue'a di nja'a, p gue da gue'a ni 'yup'. Hi nda z ga sns te ga t'e. Nu'a te nnu manho ma Pap b pnngui , gue'a ga t'a. 31 Nu'm dadi jas majuani te d mmang, 'yogui 'yc'i gah 'm. 32 P 'b hman'na di ja majuani te'og. 'N d pac ngue majuani te g mmanna conn ngueque. 33 Conque g 'yth to b rpa ra nt'nni ra Xuua. Nu na p'ya, nu'a te ra hya b ma, g majuani . 34 P nug hi mma hyoni ngue toni ja'i di ja majuani te d mmang. Nu'a ra hya bi manna Xuua conn ngueque, gue'a dadi bn'nah'a ya, n'namhma ngue gui 'yc'i h na ra hya na, 'n guehna gdi nyamhm na. 35 Nu na ra hya bi manna Xuua, tengutho n'na ra nyot'i ngue di pty 'u, ja g mptih p' bi nya'a. G johyah n'na ts'quits' ngue te bi ma. 36 P nug, nuya y hmya d t'e ngue hi njonda z da 'yt'e, guehya di ja majuani te d mmang ya. Nu na ra hya bi manna Xuua, zits'tho na. Nuya y hmya d t', ma Pap di 'bjpi ngue ngu'a ga t'e. Ja di nqui p'ya ngue majuani b pnngagui ma Pap. 37 Nu na ma Pap b pnngui , go di ja majuani te d mmang na. 'N hi nga como quiera gu rpah ra hya na. Porque hi njam'm gu nnu h na.

30Nug

Ra Xuua5,6 nu na r hya b pnhni , hi ngu nne gui 'yhm. Porque hi ngu nne gui 'yc'i te d xi'ah, 'n nug r m'mnhni g ra Pap. 39 Nu'ah gadi ja ndu mmi gadi xhm ra Maca Libro gu cah, porque ja gu nne gui ti mhm p' hanja ngue ja na ra 'da'yo te para zantho i ja. Conque nu na ra Maca Libro gadi xhm, nu'a to mmanna hya nt'ot'i p', go guec'a. 40 'N hi ngu nne gui 'yc'i gah, n'namhma ngue di nja'ah ra 'da'yo te. 41 Nug hi nd honi to da 'ysqui . 42 Nug d padi ngue hi n gadi mahm Oja. 43 Nug, ma Pap b pnngui , p hi ngu c'i gah. Nu'm toni n'yoh da h ngue r hyas da ma, man'na go gu c'i h'a p'ya. 44 Hague da nz gui 'yc'i gah ngue'm gadi nnu manhos n'na ngu n'na'ah, 'n hi ngu honi ha d nu manho'ah Oja. 45 'Yo gu na ngue go ga yap'ah p' ha 'bhma Pap. Nu'a, hi n'na'a. Nu'a di yap'ah, gue'a ra Moiss gu na ngue gu nnx'a ya. 46 A nu'm gdi c'i h na ra hya bi manna Moiss, xquet'a 'nc gui 'yc'i gah 'm. Porque bi 'yotra hya p' ja ra libro ra Moiss ngue i mma te'og. 47 P nu'm hi ngu c'i h na ra hya bi 'yotra Moiss, hague da nz gui 'yc'i te d xi'ah 'm?

186 y xdi. 4 Ya xma nguerptho di nsnnigo y judo ngue ra pascua. 5 Mi nu ra Jess ngue xandngu y ja'i mmap' ni dnni , bi 'ymbra Lipe p'ya: Hap ga tmhm ra thu hm da zi ya y ja'i b cua ya? 6 Ngu na bi xifi, porque nne da nu te da manna Lipe. A nu na ra Jess ya padi te ja ngue da 'yt'e. 7 P ra Lipe bi 'yna: Nu'm ngue da thnna thu hm'a te di mporta yo ciento ma pa ra nzbi, hi ndi zdi ngue da zi 'da'i zits' y ja'i . 8 Nu na n'na nc'i y xdi ra Jess, guehna ra Andre r n'yoh ra Bdu. Bi 'yna: 9 'Bcua n'na ra ts'nt' ha ct'a y thu hm 'n yoho y hua. P hap gue da goxna, xandngu y ja'i 'bcua bi 'ymbi . 10 Mi dahra Jess, bi 'yna: Dami xihm y ja'i ngue g da mi . Comma ct'a mahuahi y ja'i bi mi p' ja ra 'batha. 11 Nu na ra Jess bi hyan' ct'a y thu hm, b ja mammadi Oja. M'mfa p'ya, bi u ny xdi ngue di darpi gtho y ja'i da zi p' hudi . Xquet'a ngut'atho y hua bi darpabi y ja'i da za. Bi nsahua y ja'i hnt'a hangu bi ne bi za. 12 Nu'm mi nni ya y ja'i , bi 'ymby xdi ra Jess: Dami pth y thu hm bi bongui , n'namhma ngue hi nte di n'ntho. 13 Ct'a nthu hm bi ma nsni ngue bi zi y ja'i . Nu' bi bongui , 'd'ma yo canasta y thu hm bi bongui . 14 Mi nu y ja'i ra milagro bi 'ytra Jess, bi 'yny ja'i p'ya:

38P

M'mfa p'ya, nu na ra Jess bi 'dasra zabi Galilea, nu na ja man'na r thu hu, ni hu ngue Tiberias. 2 Xandngu y ja'i bi dnni , porque nnu y ja'i ngue the y drquhi . 3 Bi map' b ja n'na ra nyu ni ra Jess, ja i mmi hmi p'

Ra Jess bi 'yt'e ngue bi nsi hm ct'a mahuahi ma'yoh.

187 Majuani ngue guehna r pngahya Oja m ja ngue da cua ja ra xi mhi na. 15 Bi zny ja'i p'ya ngue xta nzixra Jess, xt japa nts'di ngue di ndast'abi. P nu'm mi badi te sny ja'i p'uya, bi zop' y ja'i ra Jess, bi ma may ra nyu ni .

Ra Xuua6 ni xi nga guehy xdi di 'bp'. Bi 'yo' y barco bi z p'ya, bi ma da homp' Capernaum.
Nu na ra Jess, guehna ra hm di u nna 'da'yo te na.

mi dhra nde, nu' y xdi ra Jess bi map' br ja ra zabi. 17 P ra Jess hi nni zorp 'bhy xdi, 'n ya bi nxui . Nu' y xdi p'ya, bi yt'a n'na ra barco, bi ma ngue di 'dasra dehe da zmp' ja ra hni ni Capernaum. 18 Bi mdi bi n'yo n'na ra ndnthi p'uya, bi nangy fnthe. 19 Nu'm mi n'yo'a ct'a o 'dato kilmetro p' ja ra dehe, bi nu p'ya ngue mmap' ra Jess da guatra barco, n 'yo maxts'e ra dehe. Bi nsu' y xdi p'ya. 20 P ra Jess bi 'ymbi : Go guec. Ogu su h bi 'ymbi . 21 Nu' y xdi p'ya, ra ndi johya ngue ya mmap' ra Jess, da zmp' ja ra barco. N'na zihmantho bi zn'a nnengui hap mani ma p'ya.

16Nu'm

Bi n'yo maxts'e ra dehe ra Jess.

nuya y ja'i xp gop' man'na nguadi ra dehe ya padi ngue hnda n'na ra barco mi jap', gue'a bi 'yo y xdi ra Jess. P ra Jess b cohi. 23 Ya hi mma ya'atho p'ya, bi z hmi 'da y barco b nxp ja ra hni ni Tiberias, bi zp' ja ra xqui bi ja mammadi Oja 'm bi 'ui ny ja'i . 24 Nuya y ja'i ya, mi nu ngue hi njo'o p' ra Jess,

22Mi hyaxpya,

Y ja'i mmi honna Jess.

man'na nguadi ra zabi y ja'i p'ya, ja ni di mp' ra Jess. Bi 'ynnbya, bi 'ymbi : Ague gr xnnbate, ha bi nja gu scua ya? 26 Mi dahra Jess, bi 'ymby ja'i : Majuani d xi'ah, gu honj ya, porque ngue g nsi hm 'n g nni yah. Hi ngue masque gni hyonj ngue di ti nni mmih hanja ya y hmya d t'e. 27 'Yo 'be go gadi ja ndu mmi ha gdi ti mhm'a ra hm da thogui. Sinoque dami ja ndu mmi ha gdi ti mhm'a ra hm di nja para zantho, nu na guehna di 'da'ah ra 'da'yo te na. Nu na guehna ra hm di 'da'ah ra N'yoh b 'y mahts'i na. Porque nu na Oja ra Pap, guehna bi 'dac ra ts'di ngue ngu'a ga t'e. 28 Bi t'nnbya, bi t'mbi : Te 'b'a ja ngue ga t'he p'ya para ngue da nu manho Oja ya y hya nneque ga t'he? 29 Mi dahra Jess, bi 'yna: Nu'a ra hya nne Oja gui 'yth, gue'a ngue gui 'yc'i h'a to b pnhni . 30 Bi t'mbya: Tema hmya gui 'yt'e ga nnughe, n'namhma ja ga c'i 'ahe p'ya? Te 'b'a da z gui 'yt'e? 31 Conque ma mboxitah, b nsi hm p' b ja ra dapo, tengutho nt'ot'i p' ja ra Maca Libro ngue na: Nu na ra Moiss bi u ny ja'i ra hm b 'y mahts'i , i nna hya.

25Mi zm

Ra Xuua6 ra Jess, bi 'yna: Majuani d xi'ah, nu na ra Moiss hi ngo bi u nna hm b 'y mahts'i na, sinoque guehna ma Papg bi u n'a. 'N guehna majuani ngue di 'da'ah ra hm b 'y mahts'i na. 33 Porque nu'a ra hm di u n'Oja, gue'a b 'y mahts'i 'a, guehna di u nna 'da'yo te y ja'i 'bcua ja ra xi mhi. 34 Bi t'mbya: Ague gr hmu, zant'a gui 'dacje na ra hm gu mmam'm. 35 Mi dahra Jess, bi 'ymby ja'i : Nug guec'a ra hm di u nna 'da'yo te. Nu ra ja'i da dnngagui , hi njam'm di ntu ma nthu hu. Nu'a da 'yc'i gui , hi njam'm di ntuthe. 36 P ya d xi'ah ngue hi ngu c'i gah, madague'a gu nnu h te d t'e. 37 Nu' y ja'i bi dc ra Pap tnng'. Nu' to tnngui , hi njonda 'ymbi : 'Yo gui tnngui . 38 Porque hi mbi 'bnng mahts'i ngue da gue'a te ma phs ga t'e, sinoque d h ngue ga rpabi r ph'a to b pnngui . 39 P nu'a te r ph ma Pap b pnngui , i nne'a ngue nu' y ja'i bi dqui, hi njondi m'mdi, sinoque ga t'e ngue di bnnate 'm ra pa r nzgui. 40 Nu'a te r ph'a to b pnngui , guehna ngue di nja ra 'da'yo te para zantho te'o g da badi te'o'a r Ts'nt' Oja 'n da 'yc'i . Nug ga t'e ngue di bnnate 'm ra pa r nzgui. 41 Gue'a ga nzhy judo na ra hya bi manna Jess, di pi ngue bi 'yna: Go guec'a ra hm b 'y mahts'i . 42 Di n'ymbya: Ua hi nga guehna ra Jess, r ts'nt' ra Jos na? A nuj p'ya, d pahm r pap 'nhra mam na.

188 Hanja ngue na ngue b 'y mahts'i 'm? 43 Mi nya ra Jess, bi 'yna: 'Yo ni mantho gu nemhyah. 44 Nu'm hi nna ngue hra Pap b pnngui da 'yt'e ngue di ntty ja'i , ya hi njonda dnngui . P nu' tnngui , nug ga t'e ngue di bnnate 'm ra pa r nzgui. 45 Nu na ra hya nt'ot'i p' ja y libro bi 'yoty pngahya Oja, i na: Nu na Oja, da 'yt'e ngue da bahy ja'i hanja na. Janangue nuy, nu to g de te mmanna Pap, 'n da 'yt'a mmi ra hya xnnbabi , gue' tnng'. 46 Hi ngue masque to ya xp nnu'a ra Pap. Sinoque nu'a b 'yp' 'b Oja, gue'a go pa'a. 47 Majuani d xi'ah, ngue nuya y ja'i c'i g ya, ya ja ra 'da'yo te para zantho. 48 Go guec'a ra hm di u nna 'da'yo te. 49 Conque nu ma mboxitah p' ja ra dapo, bi zi n'na ra hm b 'y mahts'i . P hi mbi m'mi para zantho, sinoque bi du dam'mfa. 50 P nu na ra hm d mmang, guehna b 'y mahts'i na. Nu to da zi na ra hm naya, ya hi nda du. 51 Nug guec'a ra hm b 'y mahts'i , madague'a dr ja'i g. Nu to da zi na ra hm na, di m'mi para zantho. Nu'a ra hm ga u ng p'ya, guehna ma do'yog na. Dadi u ng ma do'yo para ngue di nja ra 'da'yo te y ja'i 'bcua ja ra xi mhi. 52 Di nju n'mahyas y judo p'ya, di n'ymbi : P ua da z di 'dacj r ng 'm ngue ga sah? di n'ymbi . 53 Mi nya ra Jess, bi 'ymby ja'i : Majuani d xi'ah, jatho ngue gui saph r ng ra N'yoh b 'y mahts'i , 'n gui siph r ji,

32Mi nya

189 n'namhma ngue di nja'ah ra 'da'yo te. 54 Nu'a da zac ma ng 'n da zic ma ji, ya ja ra 'da'yo te para zantho ra ja'i . 'N ga t'e ngue di bnnate 'm ra pa r nzgui. 55 Porque ma ngg, majuani ngue guehna nnpa nts'i hm y ja'i na. Ma jig p'ya, gue'a gui thocra duthe y ja'i 'a. 56 Nu ra ja'i da zac ma ng 'n da zic ma ji, guehna d n'yog'be na. 57 Nu'a ma Pap i 'bi, 'n d 'bc conn ngue'a. Nu na ma Pap b pnngui para ngue ga japi di m'mi te'o da zac ma ng. 58 Janangue ja n'na ra hm b 'y mahts'i ngue di u nna 'da'yo te para zantho. Nu na ra hm na, hi nga ngu'a ra hm bi zi' ma mboxitah 'n siempre bi du dam'mfa. 59 Nu na ra Jess, ngu na ra hya bi xnnba y ja'i bi mpti p' ja ra ni ja Capernaum.

Ra Xuua6,7 Bi manna ngu na ra Jess, ngue ya m'mt'o mi padi ndana gue'a hi ngui c'i , 'n padi te'o ja ngue di d. 65 Bi 'ymbya: Janangue ya xt xi'ah m'mt'o ngue nu'm hi nna ngue hra Pap da 'yt'e ngue di ntty ja'i , ya hi njonda dnngui . 66 'Bexpi mdi bi go'a nxtha xangu y ja'i mi tnna Jess. Bi zop' p'ya, ya hi nga 'dap' n'youi. 67 Nu na ra Jess bi 'ynya 'd'ma yoho y xdi, bi 'ymbi : Ua xquet'a gu nne gui 'yth tengutho ty ja'i ngue hg p'? 68 Bi dahra Bdu p'ya, bi 'ymbi : Ague gr Hmu, hi njon man'na da z ga tnnhe. Nu na ra hya gu mma, ra hya ngue ra 'da'yo te para zantho na. 69 A nughe p'ya, d c'i ghe 'n d pahme ngue r Ts'nt''i Oja. 70 Mi dahra Jess, bi 'ymby xdi: Nug go d huan'nah 'd'ma yo nc'i . A nu na n'na nc'i ngue'ah ya, r ph ra zithu rpe. 71 Ra Jess bi manna ra hya na, p nu na bi ma, guehna ra Judas Iscariote r ts'nt' ra Simu na. Porque ra Judas guehna ja ngue di d ra Jess, 'n guehna n'na nc'i ' 'd'ma yoho y xdi na.

mi 'yhy ja'i na ra hya bi nxnnbate ra Jess, nu' y ja'i tnnb ni ma, xangu bi 'yna: Nu na ra hya mmanya, xanhnni tho di fahna. Hague da mba'a n'na'a te mmann? 61 Bi bahra Jess ngue di nju n'mahya y ja'i co nu na ra hya bi ma. Bi 'ynnbya, bi 'ymbi : Ua gu mbcuh nguehna ra hya naya? 62 Tegue ngu gu mbmhm 'm gui nnu h ra N'yoh b 'y mahts'i ngue hnda mengui di map' b 'yh? 63 Hns ra Espritu Santo di u nna 'da'yo te. Nu na ra hya d xi'ah ya, i nne da ma ngue gui 'yc'i gah, hi ngue d n'ah ngue gui saj. 64 P nuya 'b i'da ngue hi ngui c'i gah.

60Nu'm

Ra Jess bi many hya ngue ra te para zantho.

M'mfa na ra hya na p'ya, bi n'yop' ja y xqui ngue ra hi Galilea ra Jess. P hi ngui nne da n'yop' ja ra hi Judea porque nne di nhote y hmu y judo. 2 Ya xma nguerptho di nsnnigo y judo nguehna ra ngo mahoqui y ngu mpaxi. 3 Nu' y cu ra Jess bi 'ymbi :

Ni xi nga gue' y cu ra Jess di c'i .

Ra Xuua7 Hanja ngue n'nadua gu 'bi? Dami pngua ni ma Judea, n'namhma ngue 'n' y ja'i c'i 'i p', da nu te gu t'e. 4 Nu ra ja'i nne ngue da fadi te ga 'yo, hi nga nt'agui tho da 'yt'a te t'e. Ya gu tya tengu ya, p gue da badi gtho y ja'i na te gu t'e. 5 Ngu na bi xifi porque ni xi nga gue' y cu di c'i . 6 Mi dahra Jess, bi 'ymbi : Tobe hi ngui snna ora ga mmag p' gu xicui. P nu'ah, hnt'a goma ora s ngue gu mmh. 7 Nu'ah, hi ngui nnu man''ah y ja'i . P nug nnu man'g y ja'i , porque dadi jag majuani ngue xants'o te ga 'yo y ja'i . 8 Ni mh ra ngo ya. Nug hi nga mma porque tobe hi ngui snna ora ga mmag p'. 9 Mi juadi bi xihy ja'i na ra hya na p'ya, b cop' Galilea ra Jess.

190 made ra ngo 'm mi yrb ja ra ni ja ra Jess ngue bi nxnnbate. 15 Nu' y judo, di 'ytho'a te ra hya mmanna Jess, di n'ymbi : Hap go b ha'a ra hya mmanna? 'N hi nd nnu h ngue xta mma ra xdi. 16 Mi dahra Jess, bi 'ymbi : Nu na ra hya d xnnbateg, hi mma hyasg na. Nu'a b pnngui , go r hya'a. 17 Nu'm to da ne da 'yrpabi r ph Oja, guehna da bahna ngue'm n 'yp' 'b Oja na ra hya d xnnbate, ogue ma hyas d mma. 18 Nu ra ja'i ngue r hyas mma, ga 'yt'e ngue da nu manhos y ja'i . P nu'a di ja ndu mmi ngue da hnu manho'a to b pnhni , guehna majuani ra hya mmanna. 'N hi n tema fhni da thi nnbi . 19 Ua hi mma juani ngue bi 'da'ah ra ley ra Moiss? Conque nu'a ra ley'a, hi njongui pni ngue gdi c'i h' ya y hya mman'a. Hanja ngue gu nne gui hyoj, gu nj ngue hi nd c'i g te mmamp' ja ra ley? 20 Mi dahy ja'i p'ya, bi 'ymbi : Ra ts'onthi gu n'youi ya. Te'o gu na ngue nne da hyo'i? 21 Mi dahra Jess, bi 'ymbi : Hnda n'na ra hya d t' 'm ra pa ngue ra ts'ya, 'n g gadi 'ythoh. 22 Nu na ra Moiss, bi zoc'ah n'na ra hmpya, ni hu ngue ra circuncisin, madague'a hi ngo bi ft'a, sinoque gue' y mboxita bi fti. Janangue njap' gui mmpyah y ts'nt' 'm bi m'mi, madague'a di tocabi ra pa ngue ra ts'ya, p ngutho gui mmpyah. 23 A nuy, para ngue hi ngui

14Comma

bi ma ra ts'nni go y cu ra Jess, xquet'a 'ns ra Jess bi ma ra ts'nni go. Bi 'yt'e ngue hi ngui pahy ja'i ngue 'yop', ya mm nt'agui tho ga 'yo. 11 Nuya y hmu y judo homp' ja ra ngo ngue'm di 'yop' ra Jess. Di n'ymbi : Hap 'b'a ra n'yoh'a? di n'ymbi . 12 Nup' ha 'bhy ja'i , xangu to di c'a na ra Jess. 'B i'da na: Ra hoga n'yoh'a n'y. P mi 'da p'ya i na: Tegue dra hoga n'yoh na 'm, hante gue hty ja'i , i na. 13 P nuya y ja'i nnu manho ra Jess, hi ngui nnepe da fadi ngue nnu manho, porque supy hmu y judo.

10Mi juadi

Ra Jess ya 'bp' ha bi nsnni go y judo.

191 'dasthoh'a te mmanna ley bi 'yotra Moiss, gu mmpyah n'na ra ts'nt' 'm bi m'mi, madague'a ra pa ngue ra ts'ya. Hanja ngue gu scj ngue d theg n'na ra n'yoh 'm ra pa ngue ra ts'ya 'm? 24 'Yo hntho gu nnu h n'na ra cosa s 'bexqui haxh ra gnda. Nu'm gu nne gui hyaxh ra gnda, p 'bet'o nmajuani gdi padi hanja'a te gu mmamhm.

Ra Xuua7
Y fariseo bi mnhy polica di bntra Jess ngue da got'i.

di n'ynni 'da' y mmngu Jerusaln, di n'ymbi : Ua hi nga guehna nthoni ngue da tho na 'm? 26 P ya 'bhn ya, ya yah y ja'i 'n hi nte xifi. Ua di c'i y ts't'abi ngue da guehna ra Cristo na 'm? 27 P d pahm hap ra mmngu na. A nu'm b 'a ra Cristo, hi njonda badi ha di 'y'a. 28 Nup' ja ra ni ja mi xnnbate ra Jess, mi 'yde te mmany ja'i . Bi ts'di bi 'ymbi : Ya gu na ngue gu pahm ha d c. P hi mma partes ngue d c. Sinoque d c ngue nu na majuani Oja i 'bi, guehna b pnng na. P hi ngu pahm te'o na. 29 Nug go d pac te'o na, porque ja d c p' b 'b'a, 'n go b pnng'a. 30 Co nu na ra hya na p'ya, bi ne xt bnty ja'i ra Jess ngue xta ngot'i. P hi njombi bnt'i porque hi m mani zhr ora. 31 Xangu y ja'i bi 'yc'i ra Jess ngue guehna ra Cristo na. Di n'ymbi : Nu na ra n'yoh 'bcua, ya ty hmya tengutho t'mbi da 'ytra Cristo 'm b h.

25Bi mdi

Bi ma hap ra mmngu ra Jess.

y fariseo bi 'yde te mmany ja'i ngue mbi guehna ra Cristo na ra Jess. Y fariseo p'ya, cony hmu y mmcja bi mnhy polica di bntra Jess ngue da got'i. 33 Mi nya ra Jess, bi 'ymby ja'i : Zits'rb gu nnuj ua gu 'bhm. Ya hi mma ya'atho ga mmag p' b 'b'a to b pnngui . 34 Gui hyonj p'ya, p ya hi nha gui ti nj, porque hi nda z gu thohm p' ha ga m'mc. 35 Di n'yns y judo p'ya, di n'ymbi : Hap go di ma na p'ya, ngue na hi nga ti mhm ha di ma? Ua dani mpa man'na nguadi y hi yap'tho ngue da xnnba ra hya y judo da ti mp'? Ua gue gue' y mmngu h da ma da xnnbi ? 36 Mbe te nne da manna ra hya xicj na, ngue na: Gu hyonj, p ya hi nha gui ti nj, porque ya hi nda z gu thohm p' ha ga m'mc?

32Nuya

r nzgui ra pa ngue ra ngo, guehna ra pa mby ja'i ngue tate ra danni go na. Nu na ra pa na p'ya, bi nangra Jess, bi ts'di bi 'ymby ja'i : Nu'm te'o tuthe ya, d cua di nsithe. 38 Nu ra ja'i c'i g ya, nup' ja r mmi ra ja'i tengutho 'm di phra dehe ngue di u nna 'da'yo te. Porque ngu'a mmanna Maca Libro. 39 Nu na ra hya na, bi ne bi ma ngue nu to da 'yc'i , ya di n'youi ra Espritu Santo. Porque tobe hi m

37Nu na

I phra dehe di u nna 'da'yo te.

Ra Xuua7,8 mani ma mahts'i ra Jess ngue da pnnbabi ra Espritu Santo y ja'i . ra hya mmanna Jess, bi 'yn'i 'da y ja'i p'ya: Majuani ngue nu na ra n'yoh na, guehna r pngahya Oja m ja ngue da cua ja ra xi mhi na. 41 Mi 'da y ja'i p'ya, bi 'yna: Nu na ya, guehna ra Cristo naya bi 'yna. P mi 'da y ja'i di n'ymbi : Hi mma juani 'a. Porque ra Cristo hi nga Galilea di 'y'a. 42 I mmamp' ja ra Maca Libro ngue nu na ra Cristo, da guehna n'na r mbom'mto ra dast'abi David. 'N dr mmngu Beln nup' ja ra mmngu ra David. 43 Ya hi nga n'nat'a mmany ja'i ngue di nxifi te'o na ra Jess. 44 Bi ne 'da y ja'i xt bntra Jess ngue xta ngot'i, p hi njombi bnt'i .

192 ley ya, 'n guehya y ja'i da ma ra castigo ya. 50 Nu na ra Nicodemo, guehna bi ma n'na xui b nyaui ra Jess, xquet'a y n'yoh y fariseo na. Bi 'ynna p'ya: 51 Nup' ja ra ley d cah, mmamp' ja ra ley ngue hi nga s da ma masentencia n'na ra ja'i , mnte tobe hi ngui ja ra ts't'abi ngue da t'de tema hya da man'a ma yapi . 52 Bi t'mbra Nicodemo p'ya: Xquet'a 'n'i gr mmngu Galilea 'm? Dami xdi te mmanna Maca Libro. Ja gu nnup' p'ya ngue hi nga n'na r pngahya Oja ni bn'a Galilea.

40Mi t'hna

Hi nga 'da'igu mmany ja'i .

y polica b nxp ja ra ni ja, bi mengui bi zmp' 'bhy fariseo cony hmu y mmcja xi mnhni . Bi t'mbya: Hanja ngue hi ngu sih p'ya? 46 Mi dahy polica, bi 'yna: P hi njam'm ha di t'de da man'a n'na ra ja'i tengu mmanna ra n'yoh na. 47 Y fariseo p'ya bi 'ymby polica: Xquet'a 'n'ah ya b th'ah ya. 48 Ya gu nnu h ngue hi njongui pni ngue di c'i ' ma hmu h na ra n'yoh na, ni xi nga gue' y fariseo di c'i na. 49 P nuya y ja'i c'i na ra n'yoh na, guehya hi ngui pahra

45Nu'

Y ts't'abi hi ngui c'i ra Jess.

P ra Jess bi map' b ja ra nyu ni ja ra mbonza ja y olivos. 2 Mi hyaxpya, ya ncahi, b pengui , bi zp' ja ra ni ja. Bi guat'i gtho y ja'i p' ha 'bi. Bi mi hra Jess ngue bi xnnba ra hya y ja'i . 3 A nu' y xnnbate ngue ra ley cony fariseo, bi zispabi n'na ra xisu xi ma mabnt'i , ngue xi thi nnbabi n'na ra n'yoh hi ngra nd. Bi ma ma'b'mi p' made na ra xisu p'ya. 4 Bi t'mbra Jess: Ague gr xnnbate, nu na ra xisu 'bcua, bi ma mabnt'i 'm mi thi nnbabi n'na ra n'yoh ngue hi ngra nd. 5 A nup' ja ra ley bi 'yotra Moiss, ja mmamp' ngue da tho ya y xisu njap', ngue da 'bndo. Xi'i, te gu mmanna ra hya naya? 6 Bi xihna ra hya na, porque nne da nu rpi ngue'm hi nga gue'a ra hya

ja'i .

53Bi ma

N'na ra xisu ngue ra 'yots'om'mi bi ts'ixp 'bhra Jess.

y ngu n'na ngu n'na y

193 da manna Jess, para ngue da z di yapi . Nu na ra Jess bi ndoqui, ot'a hi conn saha. 7 P hi ngui sya' yaui ngue nni tema hya da ma. Bi m'm p'ya, bi 'ymbi : Nuua gu 'bhm ya, nu'm 'bcua n'na nc'i ngue hi njam'm di tra ts'oqui, gue'a r mdi da mndo ra xisu'a bi 'ymbi . 8 Bi ndojtho mahn'a p'ya, ngue ot'a hi conn saha. 9 P mi 'y'a ra hya sihy ja'i p'ya, bi dr'man' y mmi y ja'i porque padi ngue g ja y ts'oqui. Bi bni 'da mi 'da p'ya. R mdi bi bny daja'i . Nu'm mi bni gtho p'ya, bi gos p' ra Jess co 'nhra xisu ma yapi bi gosui p'. 10 Mi gxr ya ra Jess, bi nu ngue hi njongui 'bp', ya mahndra xisu 'bp'. Bi 'ymbya: Ague gr xisu, hap 'b' madi yap'a'i ya? Ya hi njombi znni ngue da tho'i ya 'm. 11 Mi dahra xisu, bi 'yna: Ya hi n'na ya, gr hmu. Bi 'ymbra xisu mahn'a ra Jess: Ni xi nga guec ga snni ngue da tho'i ya. Ni ma ya, p 'yoni mantho hngu tra ts'oqui.

Ra Xuua8 Nu na ra hya d mmang, di muui na, madague'a dadi jas majuani ra hya d mma. P nug d padi ha d h, 'n d padi ha nn ma. P nu'ah hi ngu pahm ha d c, ni xi ngu pahm ha nn mag. 15 Nu'ah gu hax h ra gnda tengutho ga hyaxra gnda y ja'i ua ja ra xi mhi. Nug hi njond haspa ra gnda. 16 A nu'm xi nga hax ra gnda, nu te ga snn ngue di nja, pgue dra hya njuantho ga snni . Porque hi ndi 'das ga hax ra gnda. Nu na ra Pap b pnngagui , guehna 'da gda hax'be ra gnda na. 17 Nup' ja ra ley gu cah, nt'ot'i p' ra hya ngue nu'm yoho y testigo 'da'igu mma, jatho ngue da t'c'i te mma. 18 A nuy, guec dadi jas majuani ra hya d mmang. Nu na ra Pap b pnngui , 'nhna di ja majuani ra hya d mmang na. 19 Bi t'mbya: Hap go 'bhni Pap? Mi dahra Jess, bi 'yna: Nu'ah hi ngu pacj, ni xi nga guehna ma Papg gu pahm. Nu'm ngue gdi pacj, xquet'a 'nhma Papg gdi pahm 'm. 20 Nu'm mi xnnba ra hya y ja'i p' ja ra ni ja ra Jess, guehya y hya ja ua bi xifi. Bi m'm p' ja y njmnyu ngue ra ofrenda. P hi njombi bnt'i ngue xta ngot'i, porque tobe hi m mani znna ora.

ra Jess, mahmbi zohy ja'i , bi 'ymbi : Nug ga t'e ngue da xohy mmi y ja'i . Nu ra ja'i da dnngui , guehna ra ja'i di nja ra 'da'yo te na, p ya hi nni mantho di n'yo mants'o ra ja'i . 13 Y fariseo bi 'ymbra Jess: Nu'i gadi jas majuani ra hya gu mma. Hi nte di muui ra hya gu mma. 14 Mi dahra Jess, bi 'ymbi :

12Nu na

Da xojpa y mmi y ja'i ra Jess.

ja'i ra Jess: Ga mmag, 'n gui hyonj. Gui tu h, p hi mma hoquitho ni ts'oquih. Nup' ha gda mag, hi nda z gu tnngah.

21Mahmbi 'ymby

Hi nda z da dny ja'i p' di ma ra Jess.

Ra Xuua8 judo p'ya, di n'ymbi : Ua da z di nhyos n, ngue hi nda z ga tnhn ha di ma? 23 Mi nya ra Jess, mahmbi 'ymbi : Nu'ah, gy mmngu h ua ja ra xi mhi. P nug dr mmngug mahts'i . Nu'ah gy mmngu h ua ja ra hi, p nug hi ndr mmngug ua ja ra xi mhi. 24 Janangue nug d xi'ah ngue gu tu h 'n hi mma hoquitho ni ts'oquih. Guehna hi ngui nhohni ts'oquih na ngue hi ngu c'i gah ngue d mma te'ogui. 25 Bi t'nnbya, bi t'mbi : P te'o'i p'ya? Mi dahra Jess, bi 'ymbi : Ya xt xi'ah m'mt'o te'og. 26 Xangu mi 'da y hya da z ga xi'ah, 'n da z ga hats'ah ra gnda. P nu na ra hya d xic y ja'i ua ja ra xi mhi, guehna ra hya d de mman'a to b pnngui , p gue majuani ra hya mman'a. 27 P hi mbi di ny mmi y ja'i ngue guehna r Pap i mma. 28 Janangue bi 'ymbi : Nu'm g cuath ra pont'i ra N'yoh b 'y mahts'i , gu pahm te'og p'ya. Hi nda z ga sns ra hya ga mma. Nuna ra hya xnngagui ra Pap, guehna d mmang na. 29 Porque d n'yog'be'a to b pnngui . Nug hi ngui hgas ma Pap, porque nu te nnu manho, que'a zant'a d t'a. 30 Mi manna ra hya na p'ya, xangu y ja'i bi 'yc'i ra Jess.

194 Nu'm hi ngui hyhm na ra hya d xi'ah ya, majuani ngue gue'ah ma xdi'ah 'm. 32 'N gui pahm xanho na ra hya majuani . Nu na ra hya majuani p'ya, guehna da yan'ah na. 33 Mi dahy ja'i , bi 'ymbi : Nughe y mbom'mto ghe ra Abraham. 'N hi njam'm to xt t'e ngue ma hmu he. Hanja'a gu mma ngue gu na da ma nhyani ghe? 34 Nu na ra Jess bi 'ymby ja'i : Majuani d xi'ah ngue nu to g tra ts'oqui, guehya ya xa mbnt'ui ra ts'oqui ya. 35 Nu ra ja'i ngue ra hmi qui tho, 'bp' ja r ngu r hmu, hi ngui zamp' ja ra ngu na ra hmi qui . P nu'a ngue r ts'nt' ra hmu, zamp' ja r ngu'a. 36 Janangue nuy, nu'm ngue da yan'ah r Ts'nt' Oja, ya majuani g nyamhm 'm. 37 Nug d padi ngue y mbom'mto'ah ra Abraham. P gu nne gui hyoj, porque hi ngu nnu manhoh ra hya d mmang. 38 Ya d xi'ah te g d nnug p' b 'bhma Pap. P nu'ah gadi siguetho gu th'a te xi'a ni paph. 39 Mi dahy ja'i p'ya, bi 'ymbi : Nu'a ma papghe gue'a ra Abraham. Mahmbi 'ynna Jess: Nu'm ngue dy basi 'ah ra Abraham, dague'a te bi 'ytra Abraham gui 'yth 'm. 40 P nuya gu nne gui hyoj. Conque d xi'ah ra hya majuani , nu na ra hya d c mman'Oja, guehna d xi'ah na. P nu'a gu nne gui 'yth ya, hi nga ngu'a bi 'ytra Abraham. 41 Nu'ah gu th tengutho 'ni paph. Mahmbi 'yny ja'i p'ya:

22Y

'yc'i :

31Ra

Jess bi 'ymby judo xi

Bi manna Jess ndana gue'a y basi Oja.

195 Nughe, hi ndy thi mbasi tho ghe. N'nat'a ma papghe 'bi, gue'a Oja'a. 42 Mahmbi 'yn na Jess: Nu'm ngue nmajuani ngue guehna Oja ni paph, gadi macj 'm. Porque nug d c p' 'b Oja, 'n ya d 'bcua ya. Hi nd sns ngue d cua, sinoque Oja b bnngui . 43 Hanja ngue hi ngui s gui ti mhm na ra hya d mmang? Hi ngui ti mhm hanja ra hya, porque hi ngu nne gui 'yhm na ra hya d xn'nah. 44 Nu'a gui nnpa paph, gue'a ra zithu'a. Nu'a ra hya nnu manho na p'ya, guehna gu nne gui 'yth na. Nu na ra zithu, guehna ra hyote na asta guep' b fdi. Hi njam'm di mman'a te majuani . Nu'm ya, g ra fhni ga ya. G r hyas ga ya porque ra fhni . 'N guehna nnpa pap' to mmanna fhni na. 45 P nug ngue majuani na ra hya d xi'ah, hi ngu c'i gah. 46 Gtho'ah ya, hi njonda bni da 'yngui ngue ja ma ts'oqui. Xi'm ngue majuani ra hya d xi'ah, hanja ngue hi ngu c'i gah 'm? 47 Nu'a r basi Oja ya, gue'a di ho da 'yde te mman'Oja'a. P nu'ah ngue hi ngy basi 'ah Oja, janangue hi ngu nne gui 'yhm ra hya mman'Oja.

Ra Xuua8 ma Pap. P nu'ah hi ngu nnu mansuj. 50 Nug hi nd honi ha di nu mansugy ja'i . Nuna Oja go honngui ha di nu mansug y ja'i na. 'N haxta ra gnda Oja ya, te'o ngue hi ngui sugui . 51 Nug majuani d xi'ah ngue nu to rpa masu ra hya d mmang, guehna ra ja'i hi njam'm da du na. 52 Mi dahy judo p'ya, bi 'ymbi : A nuy, dadi seguraghe ya ngue gu n'youi ra ts'onthi . Xi ra Abraham 'n gtho mi 'da y pngahya xa m'mi, g xa ndu. Nu'i p'ya gu na: Nu'a to da 'yrpa masu ra hya d mmang, guehna ra ja'i hi njam'm da du na, gu na. 53 Ua man'na go ma da'i ngue'a ma papghe Abraham? A nuna bi du. 'Nhy pngahya xa m'mi g xa ndu. Te'o gu na ngue gue'e 'm? 54 Mi dahra Jess, bi 'ymby ja'i : Nu'm ngue go gdi honi ha di nu mansug y ja'i , hi nte di muui 'm sc y ja'i 'm. P nu'a honi ha di hnu mansug, guehna ma Papg na. Nun gu na ngue ni Ojah. 55 P hi ngu pahm na p'ya. Nug go d pac na. Nu'm ga na ngue hi nd pac Oja, xquet'a d fhni g 'm tengutho'ah ngue gy fhni h. P nug majuani d pac na, 'n d rpa masu te xiqui. 56 A nuna ma mboxitah ra Abraham, bi johya na ngue mamb p' ra pa ga sc ua. Bi badi hanja, janangue mmi bi johya. 57 Mi dahy judo p'ya, bi 'ymbra Jess: Tobe hi ngu 'b'a nyote ma'dt'a njya, 'n go gui 'yna g nu ra Abraham. 58 Mi dahra Jess, bi 'ymby ja'i : Majuani d xi'ah ngue ya nmi 'bc hante di m'mhra Abraham.

judo p'ya, bi 'ymbra Jess: Ni 'yup' te d mmanghe ngue gr mmngu p' ja ra hi Samaria, nu'i gu n'youi ra ts'onthi . 49 Mi dahra Jess, bi 'ymbi : Hi n teni ts'oqui d n'yog'be. Nu'a te d t', d nnu mansug

48Mi dahy

Ya mi 'bhra Cristo hante di m'mhra Abraham.

Ra Xuua8,9 gxy do y ja'i p'ya, ngue da mndo ra Jess. P ra Jess bi thop' made ha 'bhy ja'i , bi bmp' ja ra ni ja, bi ma.
59Bi 9Mi 'da

196 y ja'i p'ya, bi 'yna: Guehn. P mi 'da y ja'i bi 'yna: Guehn p' gui nqui , p gue hi nga guehn. P nus na mar xd p'ya, bi 'yna: Ah, go guec bi 'yna. 10 Ya bi t'nnbya, bi t'mbi : Hanja ngue ya z ni d ya 'm? 11 Bi 'yn na mar xd p'ya: Nu na ra n'yoh ni hu ngue ra Jess bi 'ytra bhi. Bi goscagui ma d. Bi 'yngui : Ni map' ja ra dehe Silo, b nxd, bi 'yngui . D mag p'ya ngue d nxd, p 'bexpi nz ma d 'm ma nxd. 12 Bi t'nnbya, t'mbi : Hap 'bhna ra n'yoh gu mmanya? Bi 'ymbya: Hi nd pac bi 'ymbi .

Nup' ni nthohra Jess, bi nu n'na ra n'yoh ngue ra xd asta gue'm mamba mi . 2 Bi 'ynya y xdi p'ya, bi 'ymbi : Ague gr xnnbate, hanja ngue ya ra xd 'm mamb mi hna ra n'yoh na? Ndana gue'a ja r ts'oqui, guehna ra n'yoh, ua r pap, ua gue r mam ja r ts'oqui ngue bi njap'? 3 Mi dahra Jess, bi 'yna: Hi n'i nxd na ra n'yoh ngue conn ts'oquis, ogue r ts'oqui r pap ogue r mam. Sinoque bi nxd para ngue conn nguehn da fadi ngue ja r ts'di Oja ngue te da 'yrpe. 4 Mnte jap' ra tiempo ya, jatho ngue ga rpabi r 'bfi'a to b pnngui . Porque da 'yhra pa ngue ya hi mma nz te ga pfi. 5 Mnte d 'bcua ja ra xi mhi, ma ga t'e ngue da xohy mmi y ja'i . 6 Mi juadi bi manna ra hya na, bi zo'a hi r ji ni ra Jess. Bi 'ytra bhi conn ji ni , bi gospa maxts'e y d ra xd. 7 Bi 'ymbya: N ma ya, b nxd p' ja ra dehe Silo bi 'ymbi . Nu na ra Silo ga mbni ngue Bi 'bnhni . Nu na ra xd bi ma b nxd. Mamb pengui , ya z y d. 8 A nu' y besino p'ya, 'n hmi 'da y ja'i ya mi padi ngue mar xd, g di n'ymbi : Ua hi nga guehna ra nhyaxa limosna na?

Ra Jess bi 'ythe n'na ra n'yoh ngue ra xd.

ts'ixp 'bhy fariseo na mar xd p'ya. 14 Ra pa ngue ra ts'ya 'm mi 'ytra bhi ra Jess ngue bi xojpa y d ra xd. 15 Nuya y fariseo p'ya, xquet'a bi 'yn'na mar xd ngue ha bi nja ngue ya z y d. Bi 'ymbya: Bi gosca ra bhi maxts'e ma d. D ma da nxd p'ya. A nuy, ya z ma d ya. 16 Bi 'yn'ida y fariseo p'ya: Nu na ra n'yoh bi 'y'na ra hya na, hi ngr m'mnhni Oja na, porque hi ngu supra pa ngue ra ts'ya. Mi 'da p'ya, bi 'yna: A nu'm di ja r ts'oqui na ra n'yoh na, hi nda z da 'ytya y milagro r'm.

13Bi

Y fariseo bi 'yrpa ra nt'nni na mar xd.

197 Ya di nju n'mahyas p' y ja'i p'ya. 17 Mahmbi t'n'na mar xd p'ya, bi t'mbi : Xi'i n'y, te gu mma nguehna ra n'yoh bi xoc'a ni d? Nu na mar xd p'ya, bi 'yna: Nug d na ngue r pngahya Oja na ra n'yoh na. 18 P y hmu y judo, hi ngui c'i ngue mar xd na ra n'yoh yaui. Bi 'yc'i , ja gue'm mi zonnbabi r pap 'nhra mam na mar xd. 19 Bi 'ynnbya, bi 'ymbi : Ua guehna ni ts'nt'ui na 'bcua, nu na t'mbi ngue ya ra xd 'm mamb mi ? Hanja ngue ya z y d ya 'm? 20 Bi 'yn'a r pap 'nhr mam p'ya: D padi ngue guehna ma ts'nt''be na. 'N ya ra xd 'm mamb mi . 21 P nuy, hi nd pa'be hanja ngue ya z y d ya. Ni xi nd pa'be to bi 'ythebi y d. Dami 'ynsh. Ya ra dan'yoh, da xi'ash hanja. 22 Nu na r pap 'nhr mam na mar xd, bi manna tengu na ngue supy hmu y judo. Porque ya xi nhca hya ngue da dujpabi r thu hu p' ja ra ni ja'a to da ma ngue ra Jess gue'a ra Cristo'a. 23 Janangue ngu na bi man' y daja'i p'ya, ngue bi 'yna: 'Ynsh, ya ra dan'yoh, da xi'ash hanja. 24 Nu' y hmu y judo, mahmbi zon'na ra n'yoh mar xd. Bi 'ymbi : Hnt'a Oja gui 'yspabi ngue bi nz ni d. Nughe d pahme ngue ja r ts'oqui na ra Jess. 25 Bi 'yn'm mi da p'ya: Nug hi nd padi ngue'm ja r ts'oqui ogue hi n'na. Hnt'a d padi

Ra Xuua9 ngue nug nmar xd, 'n ya z ma d ya. 26 Mahmbi t'nnbya, bi t'mbi : Te 'b'a bi ja'i? Te bi 'yt'e para ngue bi nz ni d? 27 Mi da p'ya, bi 'yna: Ya xt xi'ah, 'n hi ngu rcah masu. Hanja ngue mahn'a gu nne ga xi'ah ya? Uague gu nne ngue 'n'ah dy xdi'ah na ra n'yoh na? 28 Bi z p'ya, bi 'ymbi : Nu'i go r xdi'i na ra n'yoh na. P nughe y xdighe ra Moiss. 29 Nughe d pahme ngue bi nyaui Oja ra Moiss. P nu na ra n'yoh na, hi njongui padi hap ra mmngu na. 30 Bi 'yn'a ra n'yoh p'ya: Xquet'a guehna ngue nn 'ythog naya, ngue hi ngu pahm hap ra mmngu na, p bi xogagui ma d. 31 Conque d pahm ngue nu na Oja, hi ngui 'm nzo' y ja'i ja y ts'oqui na. P nu'm nzo' y ja'i thanne 'n rpabi r ph, i de. 32 Asta guehy pa xa thogui hi ngui t'de ngue da bn'a n'na ra n'yoh da xojpa y d n'na ra xd asta gue'm mamb mi . 33 Ngue'm hi ndr m'mnhni Oja na ra n'yoh na, hi nda z te da 'yt'e. 34 Ya bi t'mbya: Nu'i g ra ts'oqui gni 'bi asta gue'm gamb mi , 'n go gui 'yna gui xnngahe bi t'mbi . Bi hyn'a thi p'ya.

bahra Jess ngue ya b thn'a thi p' ja ra ni ja na mar xd. Mi nthui p'ya, bi 'ymbi : Ua gu c'i bi r Ts'nt' Oja n'y?

35Bi

T'mbi ngue xd y ja'i ngue njot'i y n'yomfni .

Ra Xuua9,10 'ynna n'yoh p'ya: Te'o'a p'ya gr hmu, n'namhma ga c'i g bi 'ymbi . 37 Mi dahra Jess, bi 'ymbi : Ya gu nnugya. Go guec d nyaui ya bi 'ymbi . 38 Nu na ra n'yoh p'ya bi ndantyhmu p' 'bhra Jess, bi 'ymbi : Nuya gr hmu, d c'i 'i ya. 39 Mi nya ra Jess, bi 'yna: D c ua ja ra xi mhi, n'namhma ngue nu' y xd di nz y d. A nu' na ngue z y d p'ya, tengutho 'm di xd'. 40 Nu' 'da y fariseo mi 'bp' p'ya, mi 'yde te mmanna Jess. Bi 'ymbi : Ua gu na ngue 'nche dy xdghe? 41 Mi dahra Jess, bi 'ymbi : Nu'm ngue gy xdh, hi ndi ja ni ts'oquih 'm. P nuya ngue gu na ngue z ni dh, ya gu padi ngue ja ni ts'oquih ya.

198 hyoni te gui hyjpa ra hya bi xihy ja'i ra Jess. P nu' nzofo hi mbi di ny mmi te ni bnna hya bi xifi.
Nu na ra Jess, guehna ra hoga mnd'yo na.
6Bi

36Bi

10

Majuani d xi'ah, nu'a hi nni yrb ja r goxthi ft'e y d'yo, sinoque ni nexman'na nguadi, guehna ra bd'yo na. 2 P nu'a ni yrb ja ra goxthi ft'e, gue'a ra mnd'yo'a. 3 Nu'm bi zh, da xojpa ra mngoxthi da yt'ambo. Nu' y d'yo p'ya, parpabi r hya. I nzohy d'yo cony thu hu, da gcathi p'ya. 4 Nu'm b jjma xts'e ra ft'e gtho' y d'yo p'ya, n 'bt'o p' ni ma y d'yo. Y d'yo p'ya tnni porque parpabi r hya. 5 P nu'a hi ngui par pabi r hya, hi ngui tn'na. Hante 'da 'm bi nu, porque hi ngui parpabi r hya.

Bi hyjpa y ft'e y d'yo'a ra hya bi manna Jess.

sigue bi zohy ja'i ra Jess, bi 'ymbi : Majuani d xi'ah, guec tengutho n'na ra goxthi ni yty d'yo. 8 Gtho' y mdi bi m'm'a m'mt'o hante ngue ga ma c, hi nni yrb ja ra goxthi, gue' y bd'yo'. Janangue hi mbi 'yrpa ma su y d'yo 'm nzofo. 9 Go guec tengutho n'na ra goxthi. Nu'a ga jap da thogui, gue'a di nyan'a. 'N da 'yt'e tengutho n'na ra d'yo ngue ni yt'i, ni bmp' ja r ft'e, 'n ti ni te si. 10 A nu'a ra b, hndr mf ga 'yo'a, di mmaho dy d'yo. P nug d h para ngue di nja'ah ra 'da'yo te, 'n gui m'mmma phh. 11 Nug guec tengut ho n'na ra hoga mnd'yo. Nu'a ra hoga mnd'yo nn te ngue nyany d'yo. 12 P nu'a ra mdi ngue ra hmi qui tho, hi nga gue'a ra mdi ngue y d'yo'a. Porque hi ngr mmti. Nu'm bi nu ngue b p' ra zate, da zop' y d'yo, da 'dagui. Ra zate p'ya, di bnty d'yo, di n'un' hi ndi bnt'i . 13 Nu na ra n'yoh na, 'dagui porque ngue ra hmi qui tho. Hi ngui tu r mmi 'm te da ja y d'yo. 14-15 Nug guec tengut ho n'na ra hoga mnd'yo. Nu na ma Papg pac na, nug xquet'a d pac na ma Pap. Njarbtho ya, d pac gtho' ma d'yo. Da gue' p'ya, xquet'a paqui . 'N d ng ma te ngue di

7Bi

199 nyang' ma d'yo. 16 Xquet'a 'bp' mi 'da ma d'yo ngue hi ngy n'youi ya 'bcua. Xquet'a jatho ngue ga mma si, 'n da 'y'm da zofo. Ya n'na 'bitho di nja p'ya, 'n n'na dra mnd'yo di m'mi. 17 Nu na ma Pap di mac na, porque d ng ma te conn nguehma d'yo. A nug da z ngue mahnga m'mi. 18 P nu'm ga nneg, hi njonda hyogui, p d nnes ngue d ng ma te. I ja gra ts'di ngue dadi u ng ma te, 'n ja gra ts'di ngue mahnga m'mi. Nu na ya, guehna ra hya bi xic ma Pap na. 19 Nu'm mi 'yhy judo na ra hya na p'ya, ya hi nga 'da'igu mma. 20 Xangu y judo bi 'yna: Hanja ngue gu rpah masu te mmanna? Nu na di locobi ra ts'onthi n'youi na bi 'yna. 21 Mi 'da y judo p'ya, bi 'yna: P nu'm ngue di n'youi ra ts'onthi , hi nda z da ma tengu na ra hya na 'm. A nu'a n'youi ra ts'onthi , hi nda z da 'yt'e ngue di nz y d y xd'a.

Ra Xuua10 nguehra ts'di di 'dac ma Pap, ja di nqui p' na ra hya d xi'ah ya. 26 P hi ngu c'i gah, porque hi nga gue'e ma d'yo'ah, tengutho ra hya ya xt xi'ah m'mt'o. 27 Nu' ma d'yog, xa mbarcatho ma hyag'. A nug p'ya, xquet'a d pathog ndana gue'a ya ma d'yo. Nu'm bi nug ma d'yo, tnngui . 28 Nug ga u nn ra 'da'yo te para zantho' ma d'yo, 'n hi njam'm di m'mdi. Porque hi njonda guasca p' ja ma 'y. 29 Nu'a ma Pap bi 'dac'. Hi njo mman'na tengu na, 'n hi njonda guaspabi p' ja r 'y ma Pap. 30 Tengut ho ma Papg, xquet'a di njad p'ya. 31 Y judo p'ya, mahmbi go y do ngue da mndo ra Jess. 32 P mi nya ra Jess, bi 'yna: Ni hmi ni dh hap d t' xangu y cosa xanho conn nguehra ts'di di 'dac ma Pap. Ndana gue'a ya y hya ya ngue gdi pndogah ya? 33 Mi dahy judo p'ya, bi 'ymbi : Nu' y cosa xanho gu t'e, hi nga gue'a gd pndo'ahe'a. Sinoque gd pndo'ahe ngue hi ngu supra xudi Oja, co nu na ra hya gu mma. Conque nu'i gr ja'i tho tengutho ghe, 'n s gu na ngue go 'da'igu'aui Oja. 34 Mi dahra Jess, bi 'yna: I nt'ot'i p' ja ra ley gu cah ngue bi 'yn'Oja: Nu'ah, ntho Oja'ah, bi 'yna. 35 'N gu pahm'a te nt'ot'i p' ja ra Maca Libro, hi njonda z da gn'a te mmamp'. A nu na Oja, bi ma ngue nu' y ja'i di ftr hya, tengutho Oja'. 36 Xi'm ngue b xc Oja ngue b pnng ua ja ra xi mhi, ua da

y s'ye'a ra ora'a. Ya di ns y ja'i p' Jerusaln ngue di nsnni go p' ja ra ni ja. 23 Nu na ra Jess, nup' ja ra ngu n'yu ni ja ni hu ngue ra Salomn, ja 'yop'. 24 Nu' y judo bi msra Jess, bi 'ymbi : Ua gu nnepe ngue xgue g ra tiempo di 'yot'itho ma mmighe? Nu'm ngue gue'e gr Cristo, n'na ndi tho dami xicje njuani . 25 Mi dahra Jess, bi 'yna: Ya d xi'ah, p hi ngu c'i gah. Nu te g gu nnu h d t' conn

22Mi ja

Nu' y judo hi mbi nu manho ra Jess.

Ra Xuua10,11 z gui 'ymhm ngue hi nd sup r xudi Oja ngue'm d mma ngue r ts'nt'gui Oja? 37 A nu'm hi ndi s ga t' y cosa tengutho r'ma Pap, 'yo gu c'i gah 'm. 38 P nu'm ngue s d t'e tengutho t'a, madague'a hi ngu c'i gah, p dami 'yc'i gah co nu'a te d t'e. Ja gu pahm p', 'n ja da di mp' ni mmih ngue ma Pap d n'yo'be. 39 Co nu na ra hya bi man na Jess, mahmbi ne y ja'i xt bnt'i ngue xta ngot'i, p hi mbi z, porque 'bexpi ma. 40 Mahmbi mengra Jess ngue i ma man'na nguadi ra dathe Jordn, ha mambi tra nxixya m'mt'o ra Xuua. Ja b n'yop' p'ya. 41 Xandngu y ja'i bi ma b nu ra Jess. Di n'ymby ja'i : Majuani ngue ra Xuua hi n tema milagro bi 'yt'e, p nu'a te gma hya bi manna Xuua conn nguehra Jess, g majuani . 42 Ja bi 'yc'i p' xangu y ja'i ra Jess ngue majuani guehna ra Cristo na.

200 ra hya bi 'bnnba ra Jess, bi 'yna: P hi nga hymbra n' na ra Lzaro ngue da hyo. Sinoque ja da bap' y ja'i ngue magues Oja. 'N da bahy ja'i ngue xquet'a magues r Ts'nt' Oja. 5 Nu na ra Lzaro, conna Marta, conna Maya, n'na ngu n'na, mmi madi mahra Jess. 6 Madague'a bi 'yde ngue madi hynni , p b m'mhma nyopa p' ha mambi 'bi. 7 M'mfa p'ya, bi 'ymby xdi: Ma ga mmh mahn'a Judea ya. 8 Nu' y xdi p'ya bi 'ymbi : Ague gr xnnbate, conque ja xma nguehya nne da hyo'i y hmu y judo ngue xtab mmndo'i, 'n mahngu nne gd ma p'ya. 9 Bi hycra hya bi xihy xdi ra Jess, ngue tobe hi m mani znna ora p' da du. Bi 'ymbi : Ua hi mma juani ngue 'd'ma yo ora ja ra nyot'i 'm ma pa? A nu'a 'yo ngue ra pa, hi nha di fets'e, porque ga 'yo ra nyot'i di yot'ua ja ra xi mhi. 10 P nu'm to 'yo xui , di fesr gua, porque hi n'y ra nyot'i p' ni ma. 11 M'mfa p'ya, bi 'ynna Jess: Nu na ma amigoh ra Lzaro b aha. P ga ma g ya. 12 Nu' y xdi p'ya, bi 'ymbi : Ague gr Hmu, nu'm ngue bi aha, ya hi nte da ja 'm. 13 Bi ne xta mmanna Jess ngue ya xi du ra Lzaro, p nup' i bny xdi, bi 'ymbi ngue mma ngue bi atho. 14 P njuantho bi man'a m'mfa te nne xta mmanna Jess. Bi 'ymbi :

4Mi 'yhna

11

Mi 'b'a n'na ra n'yoh madi hynni ni hu ngue ra Lzaro ra mmngu Betania, ja ra hni ni mi 'bhra Maya conn ju hu Marta. 2 Nu na ra Maya, r nju na ra Lzaro madi hynni . Guehna bi du xra aceite mazihotho ga yni ngue bi gospa y gua ra Hmu Jess. 'N bi dujpi cony xta. 3 Nuya y nju ra Lzaro, bi mnnba ra hya ra Jess, bi 'ymbi : Ague gr Hmu, xan' ni amigo gadi nsixui bi 'ymbi .

Bi du ra Lzaro.

201 Ya bi du ra Lzaro ya. 15 Para ngue nu'ah ya, ya xanho ngue hi n dabi 'bc p' 'm mi du ra Lzaro, porque nuya man'natho gui 'yc'i gah ya. Nuya ga ma nu h ya. 16 Nu na ra Toma t'mbi ngue ra cuate p'ya, bi 'ymby mmi xdih: Ma 'da gda mmh ya, n'namhma ngue 'dap' dani thoj n.

Ra Xuua11
Ra Jess bi nzomp' ha nt'gui ra Lzaro.

zn'a Betania ra Jess, p ya r gpa xi ma nt'gui ra Lzaro. 18 Nup' ja ra hni ni Betania, como yo kilmetro made gui nhyacui Jerusaln. 19 Xangu y judo xi ma ngue badi zngua ra Marta conna Maya, di hojpa y mmi ngue r i da bi du. 20 Nu na ra Marta 'm bi badi ngue ya mmap' ra Jess, bi ma b c'at'ui. P ra Maya bi gop' ja r ngu'a. 21 Ra Marta bi 'ymbra Jess: Ague gr Hmu, nu'm gdi 'bcua, hi nxta ndu ma i dag 'm. 22 P nug d padi ngue di 'da'i Oja te g gui 'ypi. 23 Mi dahra Jess, bi 'ymbi : Nu ni i da di bnnate'a. 24 Bi 'ynna Marta p'ya: Ah, d padi ngue nu'm ra pa r nzgui, mahndi bnnate y nima. 25 Ra Jess bi 'yna: Go ga t' ngue di bnnate y nima, 'n ga u nna 'da'yo te. Nu'a da 'yc'i g, madague'a xta ndu, p hndi bnnate. 26 A nuy, nu' y ja'i 'bhya 'n c'i gui , ya hi njam'm da du, ya ja ra 'da'yo te y ja'i . Ua gu c'i na d xi'i ya? 27 Ra Marta p'ya bi 'yna: Ah, gr Hmu, d c'i g ngue gue'e gr Cristo, r Ts'nt''i Oja nu'a mi ja ngue da cua ja ra xi mhi.

17Bi

Ra Jess da 'yt'e ngue di nja ra mbnnate, 'n di u nna 'da'yo te.

bi manna ra hya na p'ya, nu na ra Marta bi ma b zo r ju hu Maya. Bi xifi njanate, bi 'ymbi : B p' ra xnnbate. B pn'na ra hya ngue bi nzo'i 'na. 29 Nu'm mi 'yhra Maya ngue bi ts'ofo, bi nangui , bi ma b nu ra Jess. 30 Nu na ra Jess, tobe hi n mani yt'ambo ra hni ni , b 'brp ha bi nthui ra Marta. 31 Mi nu y ja'i ngue bi nangra Maya, bi bni n'nahmantho, bi ma. Janangue xquet'a bi ntty ja'i p'ya, mbi ngue bi ma d nzomp' b o ra nima. 32 Bi ma ra Maya p' mambi 'bhra Jess. Bi ndantyhmu p' ha 'bi, bi 'ymbi : Ague gr Hmu, nu'm ngue gdi 'bcua, hi nxta ndu ma i dag 'm. 33 Nu'm mi nu ra Jess ngue zonna Maya co 'n' y judo ni n'youi, bi dr'man' r mmi p'ya. 34 Bi 'ynnbya, bi 'ymbi : Hap nt'gui ya? bi 'ymbi . Mi da p'ya, bi 'yna: Ague gr Hmu, b h gu nnu. 35 Xquet'a bi nzonna Jess. 36 Di n'ymby judo p'ya: Ya gu nnu h te tya. Ja di nqui p'ya ngue janjuani ngue madi madi . 37 Bi 'yn'i 'da y judo p'ya: A nu n, ngue bi z bi xojpa y d ra xd, r nzgui xta nz xta 'yt'e ngue hi nxt ndu ra Lzaro.

28Mi juadi

r mmi ra Jess. Bi guarb ja ra 'bido o

38Mahmbi dr'man'

Ya bi bnnate ra Lzaro.

Ra Xuua11 ra nima p'ya ngue da hyajpa ra nddo nnpa njo'mi . 39 Bi 'ynna Jess: Dami hyacj ra do bi 'yna. Bi 'ynna Marta nu na r nju ra nima p'ya: Ague gr Hmu, r nzgui ya ynya, porque ya r gpa nt'gui ya. 40 Mi dahra Jess, bi 'ymbi : Uangui d xi'i ngue nu'm gui 'yc'i gui , gu pa p'ya ngue magues Oja. 41 Mi ma nthaqui ra do p'ya. Bi ns'maya ra Jess, bi 'yna: Ma Pap'i, dadi ja mammadi'i ngue gu 'm di nzo'i. 42 Nug d padi ngue zant'a gu 'm di nzo'i, p d mang na ra hya na n'namhma ngue nuya y ja'i 'bcua, da 'yc'i ngue go gu pnngagui ua. 43 Mi juadi bi manna ra hya na p'ya, bi matra nima, bi 'ymbi : Ague Lzaro, b pmp' gu o bi 'ymbi . 44 B nangra nima p'ya, b p', b m'mt'i y ulu y 'y cony gua. R hmi p'ya b n'youi r njo'mi . Ra Jess bi 'ymby ja'i : Dami xhmi ya, thhmi p'ya, da ma.

202 t'e. 48 Nu'm ngue ga hhm p', g y ja'i da 'yc'i te mmanna. A nu' y ts't'abi Roma p'ya, da pnhy soldado ngue da dmhra maca ni ja ja ua, 'n da 'ytra si ua ja ma hih. 49 Bi da'a n'na nc'i ni hu ngue ra Caifs, guehna ra hmu y mmcja'a ra jya'a. Bi 'ymby ja'i : Ua hi ngu pahm ha di nja te ga th ya? 50 Ua hi n gadi u mhm ra gnda hanja? Man'na xanho ngue n'na nc'i tho da du conn nguehy ja'i , hi nda gue'a ngue di m'mdi gtho y ja'i 'bcua ja ma hih. 51 P nu na ra Caifs hi ngr hyas na ra hya bi ma, sinoque Oja bi bnnbi ngue ngu'a bi ma. Porque guehna ra jya ngue bi npa hmu y mmcja. Bi ma ngue ra Jess guehna ja ngue da du conn nguehy judo na. 52 'N hi nga hnt' y judo p'ya, sinoque da du conn nguehy ja'i 'bi ndap' bi z. Porque nne Oja ngue ndap' bi z di m'mhy ja'i ngue dy basi Oja. 53 Gue'a ra hya bi nja'a p'ya, nu' y judo mi nts't'abi, bi mdi bi nhca hya ngue da hyo ra Jess. 54 Janangue ya hi m mambi zp' ha 'bhy judo ra Jess, sinoque bi ma n'nanni n'na ra xqui ja ra hi Judea. Ya mm ra nendapo, ja n'na ra hni ni ni hu ngue Efran. Ja b m'mhm p' p'ya co 'nhy xdi. 55 Ya xm nguerp'tho ra pa ngue ra ngo ty judo, nu na mbi ra pascua. Xangu y ja'i bi ma Jerusaln ngue d hocy ts'oqui p' ja ra ni ja hante di nja ra ngo. 56 I 'yo y ja'i p'ya, ngue honna Jess. Nu'm bi zmp' ni ja di n'ynni n'na ngu n'na, i na:

y judo mi 'bp' ja r ngu ra Maya mi nu te bi 'ytra Jess, gue'a i 'yc'i 'a p'ya. 46 P mi 'da y judo, bi ma b xihy fariseo te bi 'ytra Jess. 47 Nuya y fariseo p'ya cony hmu y mmcja, co 'n' y n'yoh 'bt'o ngue y judo, bi 'ytra dajunta. Di n'ymbi : Te 'b'a ja ngue ga th? Nu na ra n'yoh na, xandngu y milagro

45Nuya

Bi nhca hya y ja'i p'ya, ngue di bntra Jess.

203 Tep' gni bmhm? Ua da cua ja ra ngo ra Jess, ua gue hi n'na? 57 Nu' y fariseo p'ya, co 'n' y hmu y mmcja, ya xi xihy ja'i ya p'ya, ngue nu'm to da badi ha b 'bhra Jess, da ma. Porque bi ne di 'bntra Jess ngue da got'i.

Ra Xuua11,12 gu mma, jap' ra pa gui fxh ya, porque 'daua gu 'bhm ya y hyoya. P nug ya hi mma ya'atho ra pa d n'yoh ua.
Bi nhcahya y ja'i ngue hnda hyo ra Lzaro.

12

Man'nato ma patho di nja ra ngo ngue ra pascua. Bi ma ra Jess b sn'a Betania r ngu ra Lzaro. Guehna ra Lzaro bi 'ytra Jess ngue bi bnnate. 2 Ja b t'rpa p' ra nts'i hm ra Jess, bi n'ui te ra Marta. Conna Lzaro 'dap' hu hmi p' ja ra mxa ngue si hmui. 3 Nu na ra Maya p'ya b ha made litro ra aceite mahotho ga yni , p xandmmadi r muui. Bi gospabi y gua ra Jess, bi dujpi cony xta. Bi yu'ambo ra ngu'a ga ynna aceite. 4 Mi 'bp' ra Judas Iscariote r ts'nt' ra Simu. Guehna n'na nc'i y xdi ra Jess, 'n guehna bi d na. Nu na ra Judas bi 'yna: 5 Hanja ngue hi mbi 'b ra aceite, ngue xt t'u nna mny y hyoya? Porque xt 'b ra aceite'a te pxi hyu ciento ma pa ra nzbi. 6 P nu na ra Judas hi n'i mman na ra hya na ngue di tu r mmi da mxy hyoya. Sinoque bi manna ra hya na ngue ra b. Porque go mafti ra buxa c ra mnyu na. I p ra mnyu njti p' ja ra buxa. 7 Mi nya ra Jess, bi 'yna: Dami hymhma, 'yo te gu mma. Porque nu na ra xisu gu si, ya mi psra aceite xta ngosca ma do'yo 'm d n'ygui. 8 A nuya y hyoya

N'na ra xisu bi gospa ra aceite ra Jess.

y judo bi badi ngue b 'bp' Betania ra Jess. Bi ma y ja'i b nu. P hi nga hntho nne y ja'i ngue da nu ra Jess, sinoque xquet'a nne da nu ra Lzaro nu na xi japi xi bnnate p' mant'gui. 10 Janangue bi nhcahya y hmu y mmcja ngue xta hyo ra Lzaro conna Jess. 11 Porque nu'a i bnnate ra Lzaro, ya hp' y mmi judoui y judo p'ya ngue go c'i ra hya mmanna Jess.

9Xangu

ja ra hni ni Jerusaln, xandngu y ja'i bi ma da nsnni go ngue ra pascua. Ja bi bahy ja'i 'm mi hyats'i, ngue ya ja ngue da zp' ja ra hni ni ra Jess. 13 Y ja'i p'ya, bi djpa y xi y palma, bi ma di c'at'ui ra Jess. Bi mhra hmafi y ja'i p'ya, i na: Nu na r m'mnhni Oja 'bcua, guehna tate na. Oja di japhna r dast'abi y judo b 'bnhni . 14 Bi di n'a n'na ra burru bi hyu x ra Jess. Ya bi nja tengutho nt'ot'i p' ja ra Maca Libro ngue na: 15 Ague gy mmngu h p' ja ra hni ni Sin, 'yogui su h. Gui nnu ngue b p' ni dast'abih, b hyu xa n'na ra burru. 16 Nup' r mdi hi ngui pahy xdi ra Jess hanja'a te t'e. P nu'm mi ma mahts'i ra Jess, ja bi zo y mmi p'ya, ngue nu'a te gma hya

12Nup'

Bi yrb ja ra hni ni Jerusaln ra Jess.

Ra Xuua12 xi nja, ya mant'ot'i ngue ngu'a ja ngue di nja. 17 Nuya y ja'i n'youi ra Jess, guehya bi nup' bi japi bi bnnate ra Lzaro, g mmany ja'i te g xi nu rpi ngue t'e. 18 Janangue bi ma y ja'i ngue di c'at'ui ra Jess, porque pahy ja'i ngue nu'a ra milagro xi 'yt'e, hi njonda z da 'yt'e. 19 Y fariseo p'ya, di n'ymsbi : Ya gu nnu h ya, ya hi ngui s te ga th. Gu nnu h ngue g ni m y ja'i ra Jess.

204 te na. P nu ra ja'i nn te ua ja ra xi mhi, guehna di t'u nna 'da'yo te para zantho na. 26 Nu ra ja'i nne da 'yrcagui ma ph, da dnngui . Nup' ha ga m'mc, ja di m'mp'. Nu ra ja'i da 'yrcagui ma ph, guehna nnu manho ma Papg na.

y ja'i bi ma Jerusaln ngue da thanne Oja 'm bi nja ra ngo, n'youi p' 'da y mmngu Grecia. 21 Nuya p'ya bi guarb 'bhra Lipe nu na ra mmngu Betsaida ngue ra hi Galilea. Bi 'ypra mate p'ya, bi 'ymbi : Ague n'y, d nne ga nyaghe ts' ra Jess. 22 Nu na ra Lipe p'ya, bi xihra Andre'a te sifi. Nu na ra hya bi sifi, 'da i matho g yoho ngue b xihra Jess. 23 Nu na ra Jess bi 'yntho 'm mi dadi : Nu ra N'yoh b 'y mahts'i , ya ni ma da znna pa p' da hnu ngue magues. 24 Majuani d xi'ah, ngue nug, ja ngue da thogui, n'namhma ngue xangu y ja'i da di nna 'da'yo te. Tengutho n'na zihmud ra trigo, mnte hi nga nthu hu ra hmud, xquetho n'na mhmud tho i ja. P nu'm ya bi thu hu, da bxra hmud, p ya xangu y trigo da ma ma pti 'm bi nja. 25 Nu ra ja'i honi ha di mpommi ra ndate, guehna di 'bhr

20Nuya

Nuya 'da y ja'i hi ngy judo bi hyonna Jess.

nuy, hi nd padi te ga tya. Teni 'b'a ja ngue ga mma? Ya hi ngui s ngue ga na: Ma Pap'i, dami yangui ngue'a te ja ngue ga thogui, ga na. Porque ya d c'a, ngue nu'a te ja ngue ga thogui, ga thomhmag'a. 28 Bi 'ymp'ya: Ague ma Pap'i, da fadi ngue mague'as'i ya. Nu'a ra ora'a p'ya, bi t'de ngue b nya Oja maya, bi 'yna: Ya xa nja'a te di fadi ngue maguecsgui. P mahnga t'e ngue da fadi ngue maguecsgui ya. 29 Nu' y ja'i mi 'bp', bi 'yde ngue b nya Oja maya, p mthobi ngue ra ngni 'a de. Mi 'da y ja'i p'ya, bi 'yna: R anx Oja i nzohn bi 'yna. 30 Mi nya ra Jess, bi 'ymby ja'i : Nu na ra hya bi t'hya, hi mma parteg p' ngue bi t'hna ya, sinoque ni parteh na. 31 Ya ni ma da znna ora da thaxra gnda ua ja ra xi mhi ya. Da thjpa r hya ra zithu di manda ua ja ra xi mhi. 32 Nu'm bi ma ma'b'mi ra pont'i da n'n'mi g, ndap' bi z, da dny ja'i ma hyag. 33 Bi man na ra hya na, ngue di opan'yu y ja'i tema forma di du 'm bi tho. 34 Bi 'yny ja'i p'ya: Ya xt che te nt'ot'i p' ja ra libro ngue ra ley, ngue ra Cristo

Bi manna Jess ngue ya ni ma da tho.

27A

205 i 'bi para zantho. 'N nu'i gu na ngue ra N'yoh b 'y mahts'i , i ja ngue da ma macuati ra pont'i . Ndana gue'a'a ra n'yoh b 'y mahts'i gu mmam'm? 35 Mi dahra Jess, bi 'ymbi : Nuy, ya mi ts' dra pa gui hth ua'a ja ngue da xoc'a ni mmih ya. Nu'm bi di ni xanho ni mmih na ra hya d xi'ah ya, guehna ra hya gdi n'yoh na. P nu na ra ja'i hi nda ne da 'yt'e te d mmang, guehna ra ja'i hi ngui padi te ga 'yo na. 36 Dami 'yc'i h na ra hya da xoc'a ni mmih mnte da z ga xi'ah ha di xohni mmih. 'N majuani da xoc'a ni mmih na ra hya na. Mi juadi bi manya y hya ya p'ya, bi ma ra Jess, hi ngui fadi ha i ma.

Ra Xuua12 ngu'a xangu y judo ja y cargo bi 'yc'i ra Jess. Nja hi ngui xihy ja'i ngue c'i , porque su y fariseo, i nne ngue hi nda dujpa y thu hu p' ja ra ni ja. 43 I na ngue man'na xanho ngue da nu manho y ja'i , hi nda gue'a ngue Oja da 'ymbi ngue xanho te t'e.

42Co

xangu y milagro bi nu y ja'i bi 'ytra Jess, p hi ngui c'i te xifi. 38 P ya ja ngue da ngu'a di nja, tengutho ra hya bi 'yotra pngahya Isaas ngue bi 'yna: Ague gr Hmu, ndana gue'a bi bni ngue bi 'yc'i na ra hya d xiche ya? Ndana gue'a pni ngue da badi ngue ya u hr ts'di Oja ya? 39 Ra Isaas xquet'a bi 'yot'i hanja ra hya ngue hi mbi 'yc'i ra hya y ja'i , bi 'yna: 40 Nu na Oja bi gorpabi y nthandi y ja'i , n'namhma ngue hi nda hyti cony d. 'N bi gorpabi y mmi, n'namhma ngue hi nda di mp' ja y mmi hanja ra hya. 'N hi ndi 'bty mmi ngue da dn'Oja para ngue hi ndi pu nnbi . 41 Ra Isaas bi man na ra hya na, ngue parpi ngue magues ra Jess, janangue bi ma hanja'a ra Jess.

37Madag ue'a

Nt'ot'i p' ja ra Maca Libro ngue y judo hi ngui c'i ra Jess.

ra Jess bi ts'di bi nya, bi 'yna: Nu ra ja'i c'i g ya, hi nga hngthogui c'i gui ra ja'i , sinoque xquet'a c'i 'a ma Pap b pnngui . 45 Nu ra ja'i hrc ya, tengut ho 'm go di ht'a to b pnngui . 46 Nug guec ga xoc'a ni mmih. D c ua ja ra xi mhi, n'namhma ngue nu'a da 'yci g, hi ndi m'mi tengutho ga 'bhy ja'i 'yo mants'o. 47 A nuy, i 'bi to hra hya d mmang ya, p hi ngui rpa masu. Ya hi mma parteg p' da ma ra castigo ra ja'i . Porque hi nd c ngue 'bexca snni da ma ra castigo y ja'i 'bcua ja ra xi mhi, sinoque d h ngue ga nyani . 48 A nuy, nu ra ja'i hi ngui rca masu, 'n hi ngui rpa masu na ra hya d mmang, guehna ra ja'i da ma ra castigo na. Nu na ra hya d mmang ya, guehna di ts'nnbabi ra castigo y ja'i 'm ra pa r nzgui na, ngue hi ngui c'i y ja'i te d mma. 49 Porque hi mma hyas d mma. Nu'a ma Pap b pnngui , nu na ra hya di 'bjpi ga mma, guehna ra hya d xn'nah na. 50 P d pac p'ya, ngue nu to da 'yc'i na ra hya di 'bjpagui ma Pap ga mma, di nja ra 'da'yo te ra ja'i . Nu na ra hya xijma Pap ga

44Nu na

Da ma ra castigo y ja'i hi ngui c'i te mmanna Jess.

Ra Xuua12,13 mma, guehna ra hya d mmang na.

10P

206 ra Jess bi 'ymbi : Nu ra ja'i ya m'met'e, ya bi bo g r do'yo. Ya hi nda hndy gua ja ngue da 'berpabi ra ja'i . Ya g m'meque'ah ngue ra nts'o, hi nda hnda n'na'ah ngue hi nga m'meque. 11 Bi man na ra hya na ngue hi nga gtho m'mequebi y mmi y xdi ngue ra nts'o, porque padi ndana gue'a ja ngue di d. 12 Mi juadi bi mejpa y gua y xdi p'ya, mahmbi hye r tu hu ra Jess. Bi mi p' ja ra mxa mahn'a p'ya. Bi 'ymbi : Ua gu padi te d t'ah ya? 13 Nu'ah gu nj ngue dr xnnbateg, 'n dr hmug. P gue ni 'yup' te gu xicj, porque go guec dr xnnbateg 'n dr hmug. 14 A nu'm ngue dr xnnbateg 'n dr hmug, 'n d pet'a ni guah, xquet'a nne ngue gu njah p'ya. Gu mpejpa ni gua n'na ngu n'na'ah. 15 Nug, ya d ut'ah te ja ngue gui 'yth, n'namhma ngue tengutho d t'ah ya, da ngu'a gui n'yrpe n'na ngu n'na'ah. 16 Majuani d xi'ah, ngue n'na ra mfitho, 'yo di na ngue hi nda z da 'yt'e tengu tr hmu. Nu'a n'na ra m'mnhni , 'yo di na ngue hi nda z da 'yt'e tengu t'a to pnhni . 17 Nu'm ngue ti nni mmih ya y hya d xi'ah gui 'yt'a mmih ya, ra mmnthi g nthh 'm. 18 Nu te d mmang ya, hi nga gtho di toca'ah na ra mmnthi na. Porque d padi te'o ya xta huanhni , gue' di tocabi'. P jatho ngue di nja'a te nt'ot'i p' ja ra Maca Libro ngue na: Nu na 'daua d si hmg'be ya, guehna 'bi ngue

13

Hante di nja ra ngo ngue ra pascua, nu na ra Jess ya padi ngue ya bi znna ora da bngua ja ra xi mhi, di ma mahts'i b 'bhr Pap. Nu na ra Jess hi nha r nzgui di ma' y xdi 'bcua ja ra xi mhi. 2-3 Ra zithu ya xi bnnba r mmi ra Judas Iscariote nu na r ts'nt' ra Simu ngue di d ra Jess. Nu na ra Jess, ya padi ngue bi 'yp' b 'b Oja, 'n mahndi map' b 'b Oja. 'N padi ngue nu'a r Pap, di u nna ts'di ngue di manda gtho y cosa i ja. 4 Mnte si hm p'ya, bi nangb ja ra mxa mi hudi , bi mhr tu hu, bi ngt'a n'na ra toaya p'ya. 5 Bi xitra dehe p' ja n'na ra bandeja, bi merpa y gua y xdi. I dujpa ra dehe conna toaya di ngt'i. 6 Nu'm ya mmap' da merpa y gua ra Bdu p'ya, ra Bdu bi 'ymbi : Ague gr Hmu, ua 'nc gui percagui ma guag? 7 Mi dahra Jess, bi 'ymbi : A nuy, hi ngu padi te ga mbn'a te d t' ya, p gui pa'a m'mfa te ga mbni . 8 Mi dahra Bdu p'ya, bi 'ymbi : A nug hi nda z gui perca ma gua. Mi dahra Jess, bi 'ymbra Bdu: Nu'm ngue hi nga pet'a ni gua, ya hi mma n'youi 'm. 9 Bi 'ynna Bdu p'ya: Ague gr Hmu, hi nga hrma gua gui percagui 'm, gui pegagui ma 'y 'n gui hiqui.

Bi merpa y gua y xdi ra Jess.

207 ma nsig'be na. 19 D xi'ah na ra hya na hante ngue di nja, n'namhma ngue nu'm bi nja p'ya, gui 'yc'i h ngue go guec. 20 Majuani d xi'ah ngue nu ra ja'i di u nna sya'a to d pnhn, tengutho 'm go dadi 'dacra ts'ya ra ja'i . Nu to di 'dac ra ts'ya p'ya, tengutho 'm go dadi u nna ts'ya'a to b pnngui .

Ra Xuua13 nu' 'dap' hu hm p' ja ra mxa ngue si hm, hi njombi n'yo y mmi hanja na ra hya bi sihna ts'ofo. 29 A nu na ra Judas ngue ma fti ra buxa njmnyu, bi 'ymp' i bn'i 'da, ngue nu na ra Jess bi xifi ngue da di tema hyoni ngue ra ngo, ogue di u nni zi algo y hyoya. 30 Hntho bi zi ra thu hm bi t'u nna Judas, bi bni , bi ma. P ya nxui p'ya.

28P

bi manna ra hya na p'ya, bi z ngue tr'man' r mmi ra Jess. Bi ma njuantho p'ya, bi 'yna: Majuani d xi'ah ya, ngue 'bcua n'na nc'i jgatho hi, ya honi ha di japi ngue di dgui. 22 Nu' y xdi p'ya bi mdi di nhyti n'na ngu n'na, hi ngui fadi te'o sihna ra hya i hma. 23 Nu'a n'na nc'i 'dap' hu hmi ngue si hmui ra Jess, guehna r xdi mmi di madi . 24 Ra Bdu p'ya, bi 'yrpa ra senya'a 'dap' hu hmi ra Jess ngue da 'ynni te'o na i mma. 25 Nu'a bi t'rpa ra senya p'ya, man'na bi guarb hu ra Jess ngue bi 'ynni , bi 'ymbi : Ague gr Hmu, te'o na gu mma? bi 'ymbi . 26 Mi dahra Jess, bi 'yna: Ma ga poc n'na xqui ra thu hm ya. Nu na ga u nn p'ya, guehna d mmang na. Bi po'a n'na xqui ra thu hm p'ya, bi u nna Judas Iscariote r ts'nt' ra Simu. 27 Nu na ra Judas, ngu i hyanna ra thu hm, bi ytra zithu p' ja r mmi. Ra Jess bi 'ymbya: Nu'a te ja ngue gui 'yt'e, 'yt'e n'nahmantho.

21Mi juadi

Bi manna Jess ngue guehna ra Judas i ja ngue di d.

Judas, bi 'ynna Jess: A nuya ja di nqui p'ya ngue magues ra N'yoh b 'y mahts'i . 'N conn ngue'a te t'e, ja di nqui p' ngue magues Oja. 32 Xi'm ngue ra N'yoh b 'y mahts'i , nu te t'e, gue'a gui nqui ngue magues Oja'a, nu na Oja ya, xquet'a da 'yudi ngue magues'a r Ts'nt' ya. 'N ya mi ts'dy pa di nja na d xi'ah ya. 33 Ague ma basi 'ah, ya mi ts'dra ora d 'bhm ua ya. Tengutho ra hya xt xic y judo, xquet'a ngut'atho ra hya d xi'ah ya. Gui hyonj, p hi nda z gui tnngah hap gd mag. 34 Ma'da'yo hn dadi 'bp'ah ya, ngue gui mmahm n'na ngu n'na'ah. Tengutho nn ma'ah, gu njath p'ya ngue gu mmahm n'na ngu n'na'ah. 35 Nu'm ngue gu mmahm n'na ngu n'na'ah, di u nna gnda gtho y ja'i ngue gue'e ma xdi'ah 'm.

31Mi bnna

Ma'da'yo ra hya di manda ra Jess ngue di nja.

Bdu bi 'yrpa ra nt'nni ra Jess, bi 'ymbi : Ague gr Hmu, hap gue gdi ma p'ya?

36Ra

Bi manna Jess ngue da gn'a m'mfa ra Bdu.

Ra Xuua13,14 Mi dahra Jess, bi 'yna: Nup' ha gd mag, ya hi nda z gui tnngah. P da z gui tnngah m'mfa. 37 Ra Bdu p'ya, bi 'ymbi : Ague gr Hmu, hanja ngue gu na ngue hi nda z ga tn'na'i ya? Nug d mma te conn ngue'e. 38 Mi dahra Jess, bi 'yna: Gu na ngue gui nni te conn nguec. P majuani d xi'i ngue hante di mmahra ni , ya xqu cnga nhyu ndi .

208 nuy, ya gu pahm ya, porque ya gu nnu h ya. 8 Bi 'ymbra Lipe p'ya: Ague gr Hmu, 'yt'e ngue da z ga nnughe ra Pap 'm. Co nu'a p'ya. 9 Mi dahra Jess, bi 'ymbi : Ague Lipe, ya xa mma y pa d n'yoh, 'n tobe hi ngu paqui ? Nu'a to bi nug, ya bi nu ra Pap'a. Hanja'a gu xiqui ngue gu ngui ga t' ngue gui nnu ra Pap? 10 Ua hi ngu c'i gui ngue tenguthog ya, njarbtho ma Pap? Tengutho ma Papg p'ya, xquet'a di njad p'. Nu na ra hya ya xt xi'ah, hi ngo d mmansg na. Nu'a ra Pap d n'yo'be, go t'a te d t''a. 11 Dami 'yc'i gah ngue tenguthog ya, njarbtho ma Pap. Tengutho ma Papg ya, xquet'a di njad p'. A nu'm hi ngu c'i h na ra hyatho, dami 'yc'i gah 'm g nu h'a te d t'e. 12 Majuani d xi'ah, nu ra ja'i ngue r mmi ga 'yc'i gui , xquet'a da z da 'ytra ja'i tengutho d t'e. Man'na xangu da 'yr'm ngue da z, porque nug ga mmag p' b 'bhma Pap. 13 Rngue gu c'i gah, nu'm g mat'Ojah, gui hya ra ts'di gui 'ydi te gu nneh. Nug ga 'da'ah'a te g gui 'yhm, n'namhma da fadi ngue magues na ma Pap. 14 Rngue gu c'i gah, nu'm gui hya ra ts'di gui 'ydi te gu nneh, nug ga 'da'i ndana bi z macosa gui 'yhm.

14

'Yo di tu ni mmih. Gu hyahni mmi gui 'yc'i h Oja, da guec dami 'yc'i gah. 2 Nup' ja r ngu ma Papg, xangu y ts'ya b jap'. Nu'm da hi n'y p' y ts'ya, hi nte ga snni ga xi'ah 'm. P nuy, ga mmag ya ngue g nsg ha gui nsyah. 3 Nu'm d mag p'ya ngue g nsg ha gui nsyah, ga ma c mahn'a p'ya ga sixah, n'namhma ngue 'dap' ga m'mhm. 4 Gu pahm p'ya hap gda mag, 'n gu pahm ra 'yu. 5 Mi dahra Toma p'ya, bi 'ymbi : Ague gr Hmu, hi nd pache ha gdi ma, ha da nz ga pache ra 'yu gdi ma? 6 Mi dahra Jess, bi 'ymbi : Conn nguec da z gu smhm p' 'b Oja. 'N conn nguec gu pahm ndana majuani . Go dadi u ng ra 'da'yo te. Nu to g da 'yc'i gui , gue' da zmp' 'bhma Pap'. 7 Ngue hi ngmi pahm te'og ma m'mt'o, janangue hi ngmi pahm te'o na ra Pap. A

Nu na ra Jess, guehna ra 'yu na ngue di znna ja'i p' 'bhra Pap.

gadi macj, dami 'yt'e te dadi 'bp'ah 'm. 16 Ga pa ra mate ma Pap ngue da pnhni te'o

15Nu'm

Bi xihy xdi ra Jess ngue da pnhna Espritu Santo.

209 da mxah, 'n di hoc'a ni mmih, tengutho d t'ah ya. Nu na da 'bnhni , guehna ra Espritu Santo da gp'ah ra 'yu majuani . 'N guehna gu n'yoh para zantho na. 17 Nu y ja'i hi ngui c'i Oja, hi ngui s di n'youi ra Espritu Santo, porque hi ngui hti 'n hi ngui padi te'o. P nu'ah, ya gu pahm te'o na, porque ra Espritu Santo ya 'bcua gu 'bhm, 'n gu n'yoh para zantho na. 18 Nug hi nga soc'ash ua, ga ma peng ngue ga n'yoh. 19 Ya mi ts'tho ya, ya hi nni mantho da nug y ja'i . P nu'ah gu nnuj mahn'a. 'N di nja'ah ra 'da'yo te, ngue mahngd 'bc. 20 Nu'a ra pa'a p'ya, gu u mhm ra gnda ngue d n'yog'be ma Pap. Da gue'ah p'ya, d n'yoh p' gu 'bhm. 21 Nu ra ja'i da 'yt'e te dadi 'bpi, guehna di nqui ngue majuani di maqui . Ma Papg p'ya, xquet'a di madi gtho ya y ja'i di maqui . Nug p'ya xquet'a dadi madi , 'n ga t'e ngue da fadi ngue d n'yo'be ra ja'i di maqui . 22 Bi 'ynna Judas, nu na hi ngra Iscariote: Ague gr Hmu, hanja ngue hnjthoghe gui 'yudi ngue d n'yoh, 'n hi nga gtho mi 'da y ja'i da badi ? 23 Mi dahra Jess, bi 'yna: Nu ra ja'i di maqui , guehna da 'yrpabi masu te d xifi, 'n guehna di mahma Papg na. Nug ya, co 'nhma Pap, ya d n'yohe ra ja'i di maqui . 24 A nu ra ja'i hi ndi maqui , guehna hi ngui rcatho masu te d xnnbi . Nu na ra hya d xi'ah ya, hi mma hyasg na, go r hya'a ma Pap b pnngui .

Ra Xuua14,15 xi'ah gtho ya y hya ya, mnte tobe 'daua d 'bhm. 26 A nug ga pra mate ra Pap ngue da pnhna Espritu Santo, n'namhma da mxah 'n di hoc'a ni mmih. Gue'a go da xn'nah gtho'a p'ya, 'n g di bn'nah ya y hya ya xt xi'ah. 27 Ya ga soc'ah ya, p di hut'a ni mmih. Nug ga t'e ngue da hyu ni mmih, hi nga tengu ra hya mmany ja'i ngue mbi nthu mmi. 'Yo s di tu ni mmih 'n 'yo gu su h. 28 Ya gu de te xt xi'ah ngue ga mmag p' b 'bhra Pap, 'n hnga ma c ngue 'dap' ga n'yoh. Nu'm majuani gadi macj, dami johyah ngue ga mmag. Porque nu na ra Pap, tate na ngue nug. 29 D xi'ah na ra hya na hante ngue di nja, n'namhma ngue nu'm bi nja, ya gui 'yc'i h na ra hya ya xt xi'ah p'ya. 30 Ya hi nga ya'atho ga nyah ya, porque ya b p' ra zithu nu'a di manda y ja'i hi ngui c'i g. P cohr ts'di na, hi nda z da dajpi . 31 P ya jatho ngue ngu'a di nja, para ngue da bahy ja'i ngue dadi mac ma Pap. 'N d t'e te di 'bjpi ga t'e. Nanj ya, ma ga 'uehm ua.

25D

15

Go guec tengutho n'na 'bi ra uva, 'n hi njom man'na tengug. Ma Papg p'ya, tengutho n'na ra mfi ngue fhra nua'uva. 2 Sajpa y 'yt'o hi ngui nne di nzdi. P nu' y 'yt'o zdi, fdi 'n jpa y 'yont'o, n'namhma ngue man'na di nzdi xanho. 3 A

Ra Jess bi hyjpabi ra hya bi ma ngue n'na 'bi ra uva cony 'yt'o.

Ra Xuua15 nu'ah, tengutho y 'yt'o ngue zdi, porque gu rpah masu te d xn'nah. 4 'Yo gui hgah p', tengutho g hi ndi hc'ah p'. Xi n'na ra 'yt'o ya, nu hi nda z di nzhr ndt' 'm 'yos, ya hi mbi thp' ja ra da'y. Gu njath p'ya, hi nda z gu n'yo manhoh 'm gui hygah p'. 5 Nug tengut ho n'na ra da'y. A nu'ah p'ya, tengutho y 'yt'o. Nu'a hi ngui hgagui ya, man'na di n'yo manho, porque d n'yo'be. A nu'm gui hygah p', ya hi nda z te gui 'yth. 6 A nu ra ja'i hp' ma hyag, di njapi tengutho ra 'yt'o hi ngui zdi. I nthqui ngue ma'ot'i. Nu'm bi 'yot'i, da ma mapti ngue da t'udi . 7 Nu'm hi ngui hygah p', gui 'yt'a mmi te d xn'nah, dami 'ydi te gu nne gui 'yhm, gu nnu gue di n'na'ah. 8 Nu na ma Papg, da hnu mansu 'm ngue gui n'yo manhoh na. Gue'a di nqui 'a p'ya ngue majuani ma xdi'ah. 9 Tengut ho gu mac ma Pap, njarbtho nn ma'ah ya. Nu te d nnu manhog, gue'a gui 'yth'a. 10 Nu'm gui 'yt'e te dadi 'bp'ah, ya ni mantho ga ma'ah 'm. Nug d t'e te di 'bjpagui ma Pap, janangue di maqui . 11 D xi'ah na ra hya na, n'namhma ngue tengutho nn johyag, ngu'a gdi johyah. 'N hangu ra pa gu johyah. 12 Nu na ra hya naya, dadi 'bp'ah ngue tengutho nn ma'ah ya, da ngut'a gd mmahm n'na ngu n'na'ah. 13 Nu'a ma dat ho ja ngue da 'yt'a n'na ngue'm di mahr amigo, da 'ynn te conn nguehr amigo. 14 Nu'ah, ya ma amigo'ah ngue'm

210 gui 'yt'e te dadi 'bp'ah. 15 Nuy, ya hi nga n'ah ngue gy mfithoh ya, porque nu'a ra mfitho hi ngui padi te tr hmu'a. Nuya d mma ngue ma amigo'ah, porque ya d o'ah n'yu te gma hya xic ma Pap. 16 Hi ngo g huanngah, nug go d huan'nah. A nuy, ngue gu c'i gah, d nne ngue zant'a gui n'yo manhoh, n'namhma ngue di n'na'ah'a te g gui 'yph ra Pap. 17 Nu na ra hya naya, dadi 'bp'ah ngue gu mmadi n'na ngu n'na'ah.

ngue nnu man''ah y ja'i , ya gu pahm ngue ya mam'mt'o xa hnu man'gui . 19 Nu'm ngue gadi n'amigoh y ja'i hi ngui c'i g, dadi ma'ah y ja'i 'm tengutho gui mahy amigo. P nug, go d huan'nah p' 'bhy ja'i ua ja ra xi mhi. A nuy, ya hi n gadi n'amigoh y ja'i ya. Janangue nnu man''ah. 20 Dami bnna hya ya xt xi'ah m'mt'o. Hi njo'o n'na ra mfitho da 'yna ngue hi nda thogui tengutho thohr hmu. Nu'm ngue bi nu man'g y ja'i , xquet'a gu njath p'ya, da nu man''ah y ja'i . Nu'm ngue hi ngui t'c'i 'a te d xnnbateg, ni xi nga gue'ah da t'c'i 'ah 'm. 21 Nu te g d xi'ah ya, da ja'ah y ja'i , porque ngue ma xdi'ah. Nu na Oja b pnngui , hi ngui pahy ja'i te'o na, janangue di ja'ah p' y ja'i . 22 Nu'm hi n xcab h ga nzohy ja'i , ya hi ndi jas y ja'i p' da ma ra castigo 'm. P nuy, di jas p' da ma ra castigo ya ngue hi ngui c'i gui . 23 A nuy, nu'a ga

18Nu'm

I nnu man' y ja'i ra Jess co 'n' y xdi smbabi .

211 nnu man'g y ja'i ya, xquet'a 'n'a ma Papg nnu man' ya. 24 Hi n tema castigo di nja 'm ngue hi n tema hmya xc t' p' ha 'bhy ja'i . 'N nu'a te g d t'e, hi njongui pni ngue di s da 'yt'e. Madague'a bi nu y ja'i te g d t'e, p co ngu'a nnu man' gy ja'i , co 'n'a ma Pap i hnu man' ya. 25 Nuya y hya d mmang, di nja ya, porque jatho ngue di nja'a te nt'ot'i p' ja ra Maca Libro ngue ra ley ca y ja'i , i na: Hi ngui ja te rngue'a i hnu man'gui. 26 Ga xic ma Pap ngue da pnhna Espritu Santo da mxah 'n di hoc'a ni mmih. A nu', go di ja majuani te'og'a. 27 Xquet'a 'n'ah dami jah majuani te'og, porque d n'yoh asta guep' b fhra hya. D xi'ah ya y hya ya, n'namhma hi ngu nyobni h. 2 'N da ma nthuqui ni thu hu p' ja y ni ja y judo. Da 'yhra ora ngue di m'm i'da da hyo'ah, da 'yna ngue rpa r 'bfi Oja. 3 Ngu na ra hya da ja'ah y ja'i , porque hi njam'm di nne da ba'a ma Pap, ni xi nga gueque di pacy ja'i . 4 D xi'ah na ra hya na, n'namhma ngue nu'm bi znna ora di nja, da zo ni mmih na ra hya ya xt xi'ah.

Ra Xuua15,16 nuya ngue d xi'ah na ra hya na, bi du ni mmih ya. 7 P majuani te d xi'ah, go ni nhoh ngue ga mmag. Porque nu'm hi nga mmag, hague di 'y'a ra Espritu Santo da mxah 'n di hoc'a ni mmih 'm? P nu'm ga mmag, ya ga ma pnhn p'ya. 8 Nu'm b 'a p'ya, go da 'yt'a ngue da bahy ja'i 'bcua ja ra xi mhi ngue ja y ts'oqui, 'n da badi hanja na ra 'yu njuantho. 'N da bahy ja'i ngue da znna pa da japra castigo Oja. 9 Da badi ngue ra ts'oqui ty ja'i hi mbi 'yc'i gui . 10 A nug ngue njuantho d n'yog, ya ga mmag p' b 'bhma Pap. 'N ya hi nni mantho gu nnuj ua. Janangue da hyaxa njuani y ja'i p'ya ndana gue'a ra 'yu njuantho ja ngue da n'yo. 11 Da hyaxa njuani y ja'i p'ya hanja na ra hya xa nzn'Oja. Porque ya da ts'nnbi ngue da ma ra castigo na ra zithu di manda ua ja ra xi mhi. 12 Xangu mi 'da y hya jap' d nne ga xi'ah, p tobe hi ngui snna ora p' da z gui ti mhm te ga mbn'a te d xi'ah ya. 13 Nu'm b hra Espritu Santo ya, go di o'ah n'yu hanja'a te majuani 'a. 'N g majuani 'a te da xn'nah'a, porque hi ngr hyas da ma, a nu na tengutho ra hya da sifi, da ngu'a da ma. Da 'yt'e ngue gui ti mhm hanja'a te ja ngue di nja. 14 Nu'a go da 'yt'e ngue da hnu mansug'a, porque da ha'a ra hya ga xifi, 'n da 'yt'e ngue gui pahm hanja ra hya. 15 Nu te gma hya mmanna Pap, g gue'a ra hya d mmang'a. Janangue d xi'ah ngue ra Espritu Santo da hanngagui ma hya, 'n di ja'ah ngue gui pahm hanja ra hya.

6P

16

Mam'mt'o hi nte d xi'ah na ra hya na, porque 'daua d 'bhm. 5 A nuy, ya ga mmag ya, gani m'mp' b 'bhma Pap b pnngui . A nu'ah ya, ya hi njonda bni da 'yngui : Hap gni ma ya?

Ja di nqui p''a te tra Espritu Santo p'ya.

Ra Xuua16
Da gohi ngue ra johya'a ra du mmi ja y xdi.

212 majuani d xi'ah, nu'm g mat'Ojah rngue gu c'i gah, dami hya ra ts'di gui 'ydi te gu nneh. Ma Papg p'ya di 'da'i te gui 'yph. 24 Asta guehya tobe hi nte gu ph Oja di 'da'ah rngue gu c'i gah. Dami 'yhm n'namhma di n'na'ah. Janjuani ngue g ra johya di nja'ah p'ya.

mi ts'dra ora ngue hi n hap gui nnuj ya. M'mfa p'ya, ya hi nda ya'atho gui nnuj mahn'a, porque ga mmag mahts'i b 'bhma Pap. 17 Nuya 'da y xdi p'ya, di n'ynni n'na ngu n'na, di n'ymbi : Te ga mbn'a xicj na? ngue na ya mi ts'dra ora ya, ya hi n hap ga nnu h. Xi mmi ts'dra ora ngue ga nnu h mahn'a p'ya, xi mmi mmamp'ya ngue da ma mahts'i b 'bhr Pap. 18 Teni 'b'a ga mbn'a mmanna? ngue mbi ya mi ts'tho. Hi nd pahm tema hya mmanna. 19 Bi bahra Jess ngue nne da 'yny xdi na ra hya bi ma, bi 'ymbya: Nug d xi'ah, ya hi nda ya'atho hi n hap gui nnuj. M'mfa p'ya, ya hi nda ya'atho gui nnuj. Ua guehna ra hya gadi n'ynhn naya? 20 Majuani d xi'ah ngue gui nzomhm 'n da du ni mmih. Nu'm bi nu'ah y ja'i 'b'a nxi mhi p'ya, dadi johya. P hi nte ja'a. Nu ni du mmih da gohi ngue ra johya'a. 21 Conque nu'm ja ngue di m'mhr basi n'na ra xisu, tu r mmi porque ya bi znna ora da z ra n'. P nu'm ya bi m'mhr basi p'ya, ya hi nni mantho mbn'a ra n' mi s. Porque di johya ngue ya bi m'mhr basi ua ja ra xi mhi. 22 Xquet'a gui njath p'ya. B p' ra ora da du ni mmih. P nug ga ma pengui ga nnu'ah. G ra johya di nja ni mmih p'ya. Gue'a n'na ra johya hi njonda z da hyaqui . 23 Nu'a ra pa'a p'ya, ya hi mma hyoni te gui 'ynngah. Nug

16Ya

y hya ya xt xi'ah, d honi te nn hyjpabi ra hya d ma. P da 'yhra ora ngue nuya y hya d xi'ah, ya hi nga honi te gda hyjpi. Sinoque ga xi'ah njuantho ha di njap' gdi pahm ra Pap. 26 Nu ra pa ja p'ya, ya da z gui 'yph ra Pap'a te gu nneh rngue gu c'i gah. Ya hi mma hyoni ngue 'bet'o ga p ra mate ma Pap conn ngue'ah. 27 Porque di ma'ash ra Pap. Di ma'ah, porque gadi macj, 'n g 'yc'i h ngue d c p' b 'b Oja. 28 B nxc ma Pap 'm damb cua ja ra xi mhi. A nuy, ga png ua ja ra xi mhi ya, ga mma mahts'i b 'bhma Pap. 29 Mi dahy xdi p'ya, bi 'yna: A nuy, njuantho gu xicje ya. Hi n tema hya gni hyjpi te gu mmanya. 30 A nuy, ja d ti nghe p'ya ngue g gu parpabi y n'yomfni y ja'i . Hi mma hyoni ngue 'bet'o da t't'a'i ra nt'nni . Guehna nn c'i ghe naya ngue g 'yp' mahts'i b 'b Oja. 31 Ra Jess bi 'yna: A nuy, ya gu c'i h ra hya d mmang ya. 32 Ya mm 'bexque'a ya, ya ni ma da znna ora ga nhyhm, 'da'a n'nani gd mh.

Bi ntate ra Jesucristo ua ja ra xi mhi.

25Nuya

213 Ya gui sogash p'ya. P nug hi nd 'dasg, porque d n'yog'be ma Pap. 33 Nu'm ngue gui u nni mmih ya y hya d xi'ah ya, guehya y hya da hyut'a ni mmih ya. Nuua ja ra xi mhi gu sh ra n' ua. P dami hyah ra ts'di, ya xt tap'a scua ja ra xi mhi.

Ra Xuua16,17 majuani d c p' g 'bi, 'n c'i ngue go gu pnngagui ua. 9 D 'i ra mate ya ngue gui fhy ja'i . Nu na ra mate d 'i, hi n dadi trp p' gtho y ja'i 'b'a nxi mhi. Nu' y ja'i g dqui, gue' d xi'i gu f', porque o ni 'y. 10 Nu' to g o ma 'yg, g o ni 'y'. Nu' to o ni 'y p'ya, o ma 'yg'. 'N da hnu mansug conn ngue'. 11 Nug ya hi nni mantho ga m'mc'i ua ja ra xi mhi. Nug ga mmag p' gu 'bi, ja ga m'mc p'. P nuya da gocua ja ra xi mhi, guehya d xi'i gui fhya. Ma Pap'i, xandxqui'i. Conni ts'di dami fdi te'o g dqui, n'namhma ngue xgue n'na hyatho da gohi, tenguthogi, n'na hyatho d jaui. 12 Mnte ra pa 'daua d m'mhme ua ja ra xi mhi ya g dqui, conni ts'di nmar fdi. Hi njombi m'mdi, hi nda hnda n'na nc'i , nu na ya b nt'ot'i ngue di m'mdi, para ngue di nja na ra hya nt'ot'i p' ja ra Maca Libro. 13 A nuy, ga mmag p' gu 'bhya. P mnte tobe d 'bt ua ja ra xi mhi, d mmang ya y hya ya, n'namhma ngue nuya ma ja'i ui, g ra johya di nja, tengutho nn johyag. 14 Nu na ra hya gu pnnba y ja'i ngue ga xnnbi , bi nu manho ra hya. P nuya y ja'i hi mbi nu manho ni hya p'ya, bi nu man' ya y ja'i bi nu manho ni hya. Porque ya hi nni mantho tra nts'o ga 'yo y ja'i , tenguthog ngue hi nd t' ra nts'o ga 'yo y ja'i . 15 Hi nna 'i ra mate ngue gu jcua ja ra xi mhi ya y ja'i d xi'i. Sinoque d 'i ra mate ngue gui fdi ngue ra zithu hi ndi ts'onnba y

17

Mi juadi bi manya y hya ya p'ya, bi hyanma hts'i ra Jess, bi 'yna: Ma Pap'i, ya bi znna ora ya. Da bahy ja'i ya ngue magues'a ni Ts'nt', n'namhma ngue xquet'a 'nhni Ts'nt' da 'yt'e ngue da bahy ja'i ngue mague'as'i. 2 Nu'i g u nna ts'di ni Ts'nt' ngue nu' to g g dpi, di u nna 'da'yo te para zantho. 'N g u nna nt'di ngue nu'a te da znni gue'a di nja'a. 3 Nu'a ra 'da'yo te para zantho, gue'a di di nna ja'i da ba'i 'a, 'n da baqui . 'N hn'atho'i ngue majuani gr Oja. A nug p'ya, guec dr Jesucristo gu pnhua. 4 Nug d t'e ngue bi bahy ja'i ua ja ra xi mhi ngue mague'as'i. D juac ra 'bfi g 'bjpi ga t'e. 5 A nuya ma Pap'i, dami 'daqui ngue nup' ja ni hmi ni d, maguecsgaui tengutho nmi jaui m'mt'o hante di nhohra xi mhi. 6 Nuya y ja'i g huanhua ja ra xi mhi ngue g dqui, d japi bi badi te'o'i. Mi o ni 'y y ja'i , p go g dqui, 'n bi 'yc'i na ni hya gu pnnbi . 7 A nuy, ya pahy ja'i ya ngue go gu xiqui te gma hya d mmang. 8 D u nn na ni hya g xiqui ga xifi. Y ja'i p'ya, bi 'yc'i . 'N haxa njuani y ja'i ya ngue

Bi marpabi Oja y xdi ra Jess.

Ra Xuua17,18 nt'c'i . 16 Tengutho g hi nd t' ra nts'o ty ja'i , da guehya ma ja'i ui, xquet'a hi ngui tra nts'o ga 'yo y ja'i ya. 17 Dami 'yt'e ngue da hyo y mmi conn ngue'e, da hyonna nho da n'yo conn nguehni hya. Porque nu na ni hya, guehna majuani na. 18 Tengut ho g pnngag ui ua ja ra xi mhi, xquet'a di njad p'ya, d t' ya ma ja'i ui ngue da ma da manna hya p' ha 'bhy ja'i . 19 D ng ma te conn nguehma ja'i ui, n'namhma ngue xquet'a 'n' da hyo y mmi ngue xt nho te da n'yo conn nguehna ra hya majuani . 20 P hi nga hnt' d 'i ra mate gu f', sinoque 'n' y ja'i da 'yc'i g m'mfa conn nguehra hya da manya ma ja'i ui, xquet'a d xi'i ngue gui fdi. 21 Gtho ya d xi'i ya, d 'i ngue xgue n'na hyatho da gohi tenguthogi, ngue n'na hyatho di jaui. Ga njath p'ya, n'na hyatho ga cohm ya ma ja'i ui, ma Pap'i, gue'a di badi gtho y ja'i 'a ngue gu pnngagui ua ja ra xi mhi. 22 Nug d jap ya ma ja'i ui tengutho gu jajpagui m'mt'o, n'namhma ngue gue'a di gohi ngue xgue n'na hyatho di jah'a p'ya, tengutho'i co 'nc n'na hyatho di jaui. 23 Nug d n'yog'be ya ma ja'i ui. Nu'i p'ya d n'youi. Gue'a di gohi ngue xgue n'na hyatho di jah'a. 'N gue'a di ba hmi 'da y ja'i 'a ngue nu'i go gu pnngagui ua, 'n gadi ma' ma ja'i ui, tenguthog, gadi maqui . 24 Ma Pap'i, nuya ma ja'i ui g dqui, d nneg ngue 'nhya di m'mp' ha ga m'mc ya, n'namhma ngue da nu te gu rcagui , ngue gui t'e ngue 'nc d tateg hap gu 'bi. Porque nu'i

214 gadi maqui hante di nhohra xi mhi. 25 Ma Pap'i, g ra nho gu t'e. Nuya y ja'i 'bcua ja ra xi mhi, hi ngui pa'i ya. P nug d pa'i . A nuya ma ja'i ui p'ya, ya padi ngue go gu pnngagui ua. 26 'N d xifi hanja ra hya ngue te'o'i. 'N tobe ni mantho d xifi te'o'i ya, n'namhma ngue tengu'i ngue gadi maqui , da ngu'a da 'yt'e. A nug p'ya, d n'yog'be ya y ja'i ya.

18

Mi juadi bi manya y hya ya, bi ma ra Jess, bi m y xdi, bi ma man'na nguadi ra 'yuthe Cedrn. Nup' ja n'na ra nuaza p'ya, ja bi yrb ra Jess cony xdi. 2 Xquet'a 'nhna ra Judas bi d ra Jess, ya mi pa'a ra xqui'a, porque xangu y nni di ja madi prp y xdi ra Jess. 3 Nu na ra Judas bi zmp' 'bhra Jess. N n'youi n'na 'bi y soldado co 'nhy polica y m'mnhni y mmcja cony fariseo. Ni g y juai, 'n ha y lmpara gui nyot'i. Mi 'da y ja'i , ni g y za thra sibi y nya ngue gui nyot'i. 4 P ra Jess ya g padi te ja ngue da thogui. Bi ma di c'at'ui ngue bi 'ynni , bi 'ymbi : Te'o gu homhm? 5 Nu' y ja'i p'ya, bi 'ymbi : D honghe ra Jess nu na ra mmngu Nazaret. Mi dahra Jess, bi 'ymbi : Go guec masque gu honj. Ni n'youi y ja'i na ra Judas bi d ra Jess. 6 Nu'm mi 'ymby ja'i ra Jess: Go guec, i gohy xtha y ja'i , bi t'nga hi. 7 Nu na ra Jess mahmbi 'ynnbya, bi 'ymbi : Te'o gu homhm?

Bi ts'ixra Jess ngue da jot'i.

215 Nu' y nzite p'ya, bi 'ymbi : D honghe ra Jess nu na ra mmngu Nazaret. 8 Mi dahra Jess, mahmbi 'ymbi : Ya d xi'ah ngue go guec. Nu'm go gu honj, p dami thhm ya 'bcua, da ma. 9 Ngu na bi ma, para ngue di nja'a te ra hya xi manna Jess ngue xi 'yna: Ma Pap'i, nu' g dqui, hi njombi m'mdi, xi 'yna. 10 Ra Bdu p'ya bi gxr juai mi ha, bi hyjpa r gu ngue r n'yi'a n'na nc'i ni hu ngue ra Malco, nu na r 'yh ra 'bt'o mmcja. 11 P ra Jess bi 'ymbi : Ague Bdu, dami fos'ni juai. Ua gu na ngue ya hi ndi nja'a te ra n' xp nznma Pap ga thogui?

Ra Xuua18 ra Jess. 16 P nu na ra Bdu bi gohmaxts'e ra goxthi na. Janangue b pn'a ra xdi mar mpadi ui ra mmcja ngue bi nyaui na ra xisu fhra goxthi ngue da tho'ambo ra Bdu. 17 Nu'a ra xisu fhra goxthi p'ya, bi 'ynna Bdu, bi 'ymbi : Ua hi nga 'n'i r xdi'i na ra n'yoh na? Mi dahra Bdu, bi 'yna: Hi n'na, hi nga 'nc. 18 Nu'a ra ora'a mi s, janangue nu' y hmi qui 'bp', cony polica, xi 'yu hra sibi p' 'bi ngue di nhat'i. Ra Bdu p'ya xquet'a 'n'a 'dap' 'bhm'a ngue di nhat'i.

n'na r hmu ya y soldado cony polica y m'mnhni y hmu y judo, bi bntra Jess, bi dut'i . 13 Bi zixp ja r ngu ra Ans. Nu na ra Ans mar ndhya ra Caifs nu na madi manda y mmcja'a ra jya'a. 14 Nu na ra Caifs xi 'ymby hmu y judo ngue man'na xanho ngue n'na nc'i tho da tho connngue gtho y ja'i .

12Ni n'youi

Ya 'bp' 'bhr hmu y mmcja ra Jess.

ja r ngu na r hmu y mmcja, nu'a ra dathi ja mbo, ja i ts'ixp ra Jess. Nu na ra Bdu co 'nhna man'na nc'i r xdi, bi dnna Jess. Nu na n'na nc'i r xdi na, madi mpahmi ra mmcja. Janangue bi tho'ambo 'm mi yt'ambo

15Nup'

Bi manna Bdu ngue hi ngui padi te'o ra Jess.

r hmu y mmcja bi d'mi bi 'ynna Jess ndana gue'a y xdi, nni te 'b'a ma hya xnnbi . 20 Mi dahra Jess, bi 'ymbi : Nu na ra hya ya xt mang, y hmi y d y ja'i xt mang na ra hya na. Xt nxnnbateg p' ja y t'ni ja, da guep' ja ra dani ja di mpti gtho y judo. Hi n tema hya xt mang ngue da nt'agui tho. 21 Hanja ngue ja gu nngui tema hya xt mang ya? Dami 'ynhn y ja'i ya, go da xi'ah hanja ra hya xt mang'. Nu' go pa' tema hya xt mang. 22 Hntho bi manna ngu na ra Jess, mi 'bp' n'na ra polica di mpp' ja ra dani ja, bi mmba r hmi , bi 'ymbi : Ua ya ngu'a gdi tha'm gu yaui r hmu y mmcja ya? 23 Mi dahra Jess, bi 'ymbi : Nu'm ja ma n' te d mang, dami ma te gui s man' 'm. P

19Nu na

Nu na r hmu y mmcja bi 'yrpa ra nt'nni ra Jess.

Ra Xuua18 nu'm ngue njuantho d yag, hanja ngue gu pgbagui ma hmi ? 24 Ra Ans bi dut ra Jess, bi mnnbabi na ra Caifs r hmu y mmcja.

216 'ynna Pilato p'ya: Uangui gu cah ra ley p'ya, da z gui sixh gui 'ysh ra ts't'abi. Y judo p'ya bi 'yna: P nughe ngue y judo, hi n'yghe ra nt'di ngue s ga hoghe n'na ra ja'i . Nu'i go nnetho gui snni te di nja. 32 Ja bi bmp''a te xi man'a m'mt'o ra Jess, ngue ya xi ma ngue da thop' ja ra pont'i . 33 Nu'm mi yt'ambo ra palacio ra Pilato, bi manda b ts'ohra Jess ngue da 'yrpa ra nt'nni . Bi 'ymbi : Ua gue'e r dast'abi'i y judo? bi 'ymbi . 34 Mi dahra Jess, bi 'ymbi : Xi'a ra hya gu mmanya, go gu ns, ua gue 'bi to xa xi'i ngue guec? 35 Mi dahra Pilato p'ya, bi 'ymbi : Ua go ma mmi judoh p'ya? Nu' ni mmi judoh 'n' y hmu y mmcja go xa d'i ua d 'bc'. Teni 'b'a g 'yt'e? 36 Mi dahra Jess, bi 'ymbi : Nup' dadi mandag, hi nga guecua ja ra xi mhi jaua p'. Nu'm ngue ja gadi mandag ua, gdi sig to da 'ytra si 'm, ngue hi nxta mma madg p' 'bhy judo. P nup' dadi mandag, hi nga guecua p'. 37 Ra Pilato bi 'ymbi : Janangue gue'e gr dast'abi 'm? Mi dahra Jess, bi 'yna: Ah, go guec tengutho ra hya gu mma. Gue'a d c ua ja ra xi mhi'a, ngue ga m'mi para ngue ga mmang na ra hya majuani . Nu to gtho nne da badi hanja na ra hya majuani , da 'yde te d mmang ya.

31Bi

di sigue 'bp' ja ra sibi ra Bdu ngue di nhat'i, bi t'mbya: Ua hi nga 'n'i r xdi'i na ra n'yoh na? t'mbi . Mi dahra Bdu p'ya, hmbi ncni , bi 'yna: Hi n'na, hi nga 'nc. 26 Mi 'bp' n'na r hmi qui na r hmu y mmcja. Nu na ra hmi qui p'ya, di mmni ui na ra n'yoh xi znna Bdu xi hyjpa ra gu ngue r n'yi. Bi 'ynnbya, bi 'ymbi : P, uangui gue'e xt nu'i p' ja ra nuaza ngue gu n'youi ra Jess bi 'ymbi . 27 Ra Bdu p'ya mahmbi ncni . Nu'a ra ora'a p'ya, bi mmahra ni .

25Mnte

Mahmbi gnna Bdu ra Jess.

ja r ngu ra Caifs, b njcra Jess ngue i map' ja ra palacio 'bhra gobernador. P ya 'yo haxpya. Nu' y judo p'ya, hi mbi yrb ja ra palacio'. I ja y costumbre, i na ngue nu'm ja ngue di nsnni go, hi ngui s di ntt'ui y ja'i hi ngy judo. Nu'm xta nyt'i, na ngue ya hi nda z di nsi hm p' ja ra ngo ngue ra pascua. 29 Janangue b pnna Pilato ngue bi nyaui y judo. Bi 'ymbi : Te 'b'a ma hya gni yaph na ra n'yoh 'bcua? 30 Bi 'yny hmu y judo p'ya: Nu'm ngue hi ndra ts'oc'i n, hi nxca dghe ua 'm.

28Nup'

Ya 'bp' 'bhra Pilato ra Jess.

217 Pilato p'ya bi 'ymbi : To go da bni ngue da badi hanja'a ra hya majuani p'ya? Mi juadi bi 'yrpa ra nt'nni p'ya, bi bn'athi ra Pilato ngue bi nyaui y judo. Bi 'ymbi : Hi n tema ts'oqui d ti nnb na ra n'yoh 'bcua. 39 P ja'ah ra costumbre ngue pa mathgue n'na ra ofdi 'm ja ra ngo ngue ra pascua. Ua gu nneh ngue ga thc na r dast'abi y judo? 40 Bi mhra hmafi gtho y ja'i p'ya, bi 'yna: Nu'a, hi n'na'a. Go dami thhra Barrabs. P nu na ra Barrabs, guehna n'na ra b na. Nuna ra Pilato, bi manda ngue bi ma m'mi ra Jess. 2 Nu' y soldado, ya xi me n'na ra corona ngue y 'ui ni , bi gspa r ya ra Jess. 'N bi heta n'na ra he ngue ra 'bojpoi. 3 Bi guarb 'bhra Jess, bi 'ymbi : Gu tate ague r dast'abi'i y judo bi 'ymbi . Mnte pmba r hmi p'ya. 4 Ra Pilato p'ya, mahmbi bn'athi, bi 'ymby judo: Para ngue gu u mhm ra gnda ngue hi n tema ts'oqui d ti nnb na ra n'yoh na, gui nnu h ngue ga ma jc ua ya bi 'ymbi . 5 Mamb pnna Jess, b oxr ya n'na ra corona ngue y 'ui ni . 'N he ra 'bojpoi xi ma mahete. Ra Pilato p'ya, bi 'ymby ja'i : 'Bcua na ra n'yoh ya. 6 Nu' y hmu y mmcja 'm mi nu p'ya, co 'n' y polica, bi mhra hmafi, bi 'yna:

Ra Xuua18,19 Da guatra pont'i . Da guatra pont'i . Bi 'ynna Pilato p'ya: P dami sish 'm, b cuath ra pont'i , porque nug ya hi n tema ts'oqui d ti nnbi . 7 Nu' y hmu y judo p'ya, bi 'ymbi : Nughe d cahe n'na ra ley. Conforme ra ley d caghe, jatho ngue da tho, porque mma ngue r Ts'nt' Oja. 8 Nu na ra Pilato 'm mi 'yhna ra hya na p'ya, man'natho bi nsu. 9 Hmbi yt'ambo ra palacio p'ya, bi 'ynna Jess, bi 'ymbi : Hap gr mmngu n'y? P ra Jess hi nte ga ndatho. 10 Ra Pilato p'ya, bi 'ymbi : Hi ngu nne gui tha 'm di nzo'i 'm. Ua hi ngu padi ngue jag ra ts'di ga cuat'a'i ra pont'i ? 'N xquet'a jag ra ts'di ngue ga thc'a'i . 11 Mi dahra Jess, bi 'ymbi : Hi n tema ts't'abi da z gui 'yt'e, ngue'm hi n nngue Oja xt 'da'i ni cargo. Janangue nu'a bi dg ua gu 'bi, ma datho ja r ts'oqui'a. 12 Nu'a ra ora'a p'ya, bi hyonna forma ra Pilato ngue xt thhra Jess. P janjuani u y judo ngue bi 'ymbi : Nu'm ngue gui thhna ra n'yoh na, ya hi nni amigo ra dast'abi Roma 'm. Nu to bi z da 'yna ngue ra dast'abi ya, ya r nsiui ra dast'abi Roma. 13 Nu'm mi 'yhra Pilato na ra hya na p'ya, bi ma dani mmi p' ja r nhudi nht'a hya 'm bi nya. Bi manda p' hudi ngue b ts'i nnbabi ra Jess. Guehna ra xqui ni hu conna hya ebreo, Gabata. I nne

38Ra

Ya nts'nni ngue da tho ra Jess.

19

Ra Xuua19 da ma ngue Mats'xti xanho p' bi t'do. 14 Tobe jady ngo ngue ra pascua'a ra ora'a, ya mm 'dato xudi . Gue'a ra pa di ns y ja'i hante ra pa ngue ra ts'ya. Nu na ra Pilato, bi 'ymby judo: 'Bcua ni dast'abih ya bi 'ymbi . 15 Bi mhra hmafi y judo p'ya, bi 'yna: Da tho naya, da tho naya. Da guatra pont'i . Ra Pilato p'ya, bi 'ymby ja'i : Ga cuat ra pont'i ni dast'abih 'm? Bi 'yn' y hmu y mmcja p'ya: Nu'a ma dast'abih, gue'a ra dast'abi Roma'a, 'n hi njom man'na. 16 Mi many ja'i na ra hya na p'ya, ra Pilato bi dpy ja'i ra Jess ngue da ma di cuatra pont'i . Bi zixy judo na ra Jess.

218 ngue ra latn. 21 Janangue bi 'ymbra Pilato' y hmu y mmcja: 'Yo gu ot'i ngue da 'yna: R dast'abi y judo. Sinoque dami 'yot'i ngue da 'yna: Nu'a t'mbi r dast'abi y judo. 22 Mi dahra Pilato p'ya, bi 'yna: Ya di nja p''a te nt'ot'i ya bi 'yna. 23 Mi juadi bi cuatra pont'i ra Jess, nuya goho y soldado bi gajpa r he ra Jess ngue di ndarpi n'na ngu n'na. Bi gajpa r pahni p'ya. Nu na ra pahni hi nha nt'ti, n'na thoguitho bi m r 'be g r do'yo ra pahni . 24 Di n'ymby soldado p'ya: Hi nga xmhm naya. Man'na xanho ga mmh ra taha. Nu'a da daha, gue'a da ganna pahni 'a. Ya bi nja'a te nt'ot'i p' ja ra Maca Libro ngue na: Bi ndarpabi n'na ngu n'na' ma he. Bi ma ra taha ngue to da gani . Nguna ra hya bi 'yty soldado. 25 Nup' bi ma macuati ra pont'i ra Jess, ja 'brp'tho r mam co 'n'a r ju hu'a r mam, conna Maya r xisu ra Cleofas, co 'nhra Maya Magdalena 'bp'. 26 Nu na ra Jess mi hytr mam ngue 'bp', 'dap' 'bhmi n'na r xdi mmi di mahra Jess. Bi 'ymbr mam p'ya: Ague mam, gui 'yt'e ngue ni basi na ma xdig ya. 27 Mahmbi 'ymbr xdi p'ya: Gui 'yt'e ngue ni mam na ma mamg ya bi 'ymbi . 'Bexque'a ra ora'a p'ya, nu'a r xdi ra Jess bi zixra Maya p' ja r ngu ngue di jammansu.

ra Jess ni hya r pont'i . I map' ja ra xqui ni hu ngue ra Njyaxhmu. Nu na ra hya ngue ra ebreo, ni hu ngue ra Glgota. 18 Ja bi ma macuati p' ja ra pont'i ra Jess. 'Da i ma macuatiui ra pont'i mi yonc'i . 'Da'a n'na nguadi r hyo i gohi n'na ngu n'na. Nu na ra Jess, bi gohmade na. 19 Bi manda ra Pilato ngue bi ma macuati p' ja r ya ra pont'i n'na ra letrero, i na: Guehna ra Jess, ra mmngu Nazaret ngue r dast'abi y judo naya. 20 Xangu y judo bi nu na ra letrero, porque nup' bi ma macuati ra pont'i ra Jess, guerp'tho ra dani hni . Nu na ra letrero, nt'ot'i conna hya ngue ra ebreo, conna hya ngue ra griego, 'n nt'ot'i conna hya

17Bi ma

Bi ma macuati ra pont'i ra Jess.

ra hya na p'ya, ya pahra Jess ngue ya bi nja gtho'a

28Mi thohna

Ya bi du ra Jess.

219 te ja ngue di nja. Para ngue di nja'a te nt'ot'i p' ja ra Maca Libro, bi 'ynna Jess: D tutheg ya. 29 Mi jap' n'na ra xano yu hra vino xan'ixi. Bi ma mapobo p' ja ra vino n'na ra esponja xanthuti . Bi nta n'na ra 'yt'o ngue ra isopo. Bi cuarpa r ne ngue da zts'i. 30 Nu na ra Jess mi juadi bi zi ra vino xan'ixi, bi 'ymp'ya: Ya g bi nja'a te ja ngue di nja ya. Mi man'a p'ya, bi mngr ya ngue bi du.

Ra Xuua19,20 y hya ya, bi nja para ngue di nja'a te nt'ot'i p' ja ra Maca Libro ngue i na: Hi nda thnnbabi y do'yo, i na. 37 Man'na parte nt'ot'i p' ja ra Maca Libro, i na: Da hnu ngue da thspa r do'yo.

ya ra pa ngue ra ts'ya. Nu' y judo, hi ngui nnepe ngue di cuatho p' ja ra pont'i y nima 'm ra pa ngue ra ts'ya, porque gue'a ra pa ngue ra ngaxango ngue ra pascua'a. Janangue nu' y hmu y judo bi xihra Pilato ngue di manda da ma nthmhmi y gua' mi cuatra pont'i , n'namhma ngue da du nts'di. Janangue da thacy nima p' ja ra pont'i 'm bi du. 32 Bi ma y soldado p'ya ngue b tnnbabi y gua'a n'na nc'i . Ja bi map''a man'na ni guatr hyo ra Jess. 33 Mi map' cuatra Jess, bi nu p'ya ngue ya xi du. Janangue ya hi mbi dnnba y gua na p'ya. 34 P nu'a n'na ra soldado siempre bi hyspi conna lansa r hyo ra Jess. Nup' bi thxpya, bi bnna ji 'nhra dehe. 35 Nug go d ot' ra scua ja ua, d cuati te d nu. Majuani te d mma. D padi ngue majuani te di mma n'namhma ngue xquet'a gui 'yc'i h. 36 Porque nuya

31Mi hyats'i,

Nu'a n'na ra soldado bi hyspa r hyo ra Jess conna lansa.

p'ya, nu na n'na ra mmngu Arimatea ni hu ngue ra Jos, bi ma b pra nt'di ra Pilato ngue da hyajp ja ra pont'i ra Jess ngue da 'ygui. Xquet'a 'nhna ra Jos mi tnna hya mi mmanna Jess. P hi ngui nnepe da ba' y mmi judoui, porque su. Ra Pilato p'ya bi u nna nt'di . Bi ma ra Jos ngue b hajp ja ra pont'i ra Jess. 39 Xquet'a bi zmp' na ra Nicodemo nu na bi ma n'na xui b nyaui ra Jess. N hya 'dte ma'dt'a kilo y 'ythi mauants'i , i n'youi'a ni hu ngue ra mirra, 'n'a ra 'ythi ni hu ngue ra loes. 40 Nu na ra Jos conna Nicodemo bi hyajpa r do'yo ra Jess. Bi 'u conna u lu ma njots'i ra 'ythi mauants'i . Gue'a y costumbre y judo r'm hra nima'a. 41 Nup' bi ma macuati ra pont'i ra Jess, guerp mi ja n'na zant'i y za, ja jarb n'na ra 'bido ngue hi njom mi o, ya xi ma mahoqui ngue to da 'yop'. 42 Nu na ra 'bido na, ja bi jrb ra Jess, porque ja mi jarbtho, 'n ya bi znna ora da ytra pa sya y judo.

38M'mfa

Ya bi ma nt'gui ra Jess.

20

Mi hyaxa ra pa ndomingo p'ya, zixudi tho bi ma ra Maya Magdalena p' mambi o ra Jess. Tobe 'bndra 'bxui . Bi nu p'ya ngue ya hi nte juaxp ra do

Ya bi bnnate ra Jess.

Ra Xuua20

220

mi cotra 'bido. 2 Bi g ra 'dihi p'ya, Ague gr xisu, hanja ngue gu bi map' b 'bhra Bdu co 'n'a zoni ? man'na ra xdi mmi madi mahra Mi dahra xisu p'ya, bi 'yna: Jess. Bi 'ymbya: D zoni tha, porque xa thascagui Ya xa thaxp ha mi o ra Hmu ma Hmu. A nuy, hi nd padi hap 'na, p hi nd pahme hap xa jtya. xa jtya. 3 Ra Bdu p'ya, co 'n'a man'na 14 Mi man na ra hya na p'ya, bi ra xdi, bi map' mamb o ra Jess. 'bt'i, bi nu p'ya ngue 'bp' ra 4 'Dap' bi nts'i g yoho ngue ni Jess, p hi ngui padi ngue gue'a tihi. P nu'a man'na nc'i , man'na ra Jess. 15 A nu na ra Jess bi bi nti'a ngue ra Bdu. R mdi bi 'ynnbya, bi 'ymbi : zmp' mi o ra Jess. 5 Bi ndojpya Ague gr xisu, hanja ngue gu ngue c'at'ambo. Bi nu ngue 'bmp' zoni ? Te'o gu honi ? y ulu bi 'bnnbabi ra Jess. Nu na ra xisu p'ya, mbi ngue P hi mbi yt'ambo. 6 'Bexque'a gue'a ra mdi p''a 'bp', bi mmarbtho ra Bdu p'ya, go bi 'ymbya: yt'ambo ra 'bido na. Xquet'a bi nu Ague gr ja'i , nu'm ngue go xc ngue 'bnnbtho y ulu mam'mant'i. hyats'i , dami xiqui hap xcu pgui, 7 Da gue'a ra u lu bi jomba r ya n'namhma ngue ga ma hats'i . 16 Mi dahra ra Jess, bi 'ymbi : ra Jess bi nu ngue 'bmp', p hi nga 'dap' 'bmhm' y u lu Ague Maya bi 'ymbi . mam'mnhni ra Jess. Ma nu nni ' Ra Maya p'ya, bi 'bt'i, bi zofo 'bn'a n'nani . 8 Xquet'a bi yt'ambo conna hya ngue ra ebreo p'ya, bi na ra xdi m'mt'o bi zmp' ja 'ymbi : ra 'bido p'ya. Bi nu te jap' mi o ra Raboni . Jess. Bi 'yc'i p'ya ngue ya 'bi Nu na ra Raboni , i nne da ma mahn'a. 9 Ja bi di mp''a te ra hya Ague gr xnnbate. 17 Mi nya ra nt'ot'i p' ja ra Maca Libro p'ya, Jess, bi 'ymbi : ngue ra Jess mi jatho ngue di O gadi bnngui , porque ja ngue bnnate p' da nt'gui. 10 B penc' ga mmag p' b 'bhma Pap. A y xdi p'ya, b 'yp' ja ra ngu. nuy, ni ma ya, b xi' ma cug ngue ya ga mmag p' b 'bhma Bi nthui ra Maya Pap, nu'a ni Paph. Ga mmag Magdalena ra Jess. p' b 'bhma Oja, nu'a ni Ojah. 18 A nu na ra Maya Magdalena 11 P nu na ra Maya, 'brma xts'e p'ya, bi ma b xipy xdi ra Jess. ra 'bido ngue zoni . Mnte zomp'ya, B xifi ngue ya xi nu'a ra Hmu, 'n bi ndoqui ngue ht'ambo ra 'bido. 12 Bi nu ngue 'bp' yoho y anx b xifi te gma hya xi xifi. p'ya, he y t'axcahe, ngue hup' mi Ya bi nnu h y xdi ra Jess. o ra Jess. Nu na n'na ra anx hup' 19 Mi dhra nde'a ndomingo r mani go r ya. Man'na p'ya, hup' mani go y gua. 13 Nuya y anx mdi ra pa ngue ra semana p'ya, p'ya, bi 'ymbi : bi mpti y xdi ra Jess. P n'nt'e

221 xanho y goxthi p' ha 'bi ngue su y judo. Mi hnu p'ya, ya 'bp' ra Jess, bi m'mp' made ha 'bhy xdi. Bi zngua p'ya, bi 'ymbi : A nuy, da hyu ni mmih ya bi 'ymbi . 20 Mi juadi bi xihna ra hya na p'ya, bi 'yuty 'y ha bi mfoxy clavo 'm mi 'd'mi , 'n bi 'yutr hyo bi m ra lansa. Janjuani ra ndi johya' y xdi 'm mi nu y Hmu. 21 Nu na ra Jess mahmbi 'ymbi : Da hyu ni mmih ya. Nug, tengutho bi mng ua ma Pap, gui njath p'ya, xquet'a d pn'nah ngue gu mamhm ra hya. 22 Bi japr hyane p' 'b' y xdi p'ya, bi 'ymbi : A nuy, gu n'yoh ra Espritu Santo ya. 23 Nu' y ja'i gu pu nnbah y ts'oqui, gue' ya bi pu nnbabi Oja'. A nu' hi ngui pu nnbah y ts'oqui, gue' y ja'i hi mbi pu nnbabi Oja'.

Ra Xuua20,21 p'ya. Ma nnt'e xanho y goxthi, p ja mi hnu ya 'bp' ra Jess. Bi zngua p'ya, bi 'ymbi : A nuy, da hyu ni mmih ya bi 'ymbi . 27 Bi 'ymbra Toma p'ya: Dami thni conni saha ya, dami nu y mdi n'youi ma 'y. 'N dami c'ni 'y ngue gui thngua ja ma hyo bi m ra lansa. 'Yodi yobni ni mmi, dami 'yc'i gui bi 'ymbi . 28 Bi 'ynna Toma p'ya: Ague gr Hmu, ma Oja'i . 29 Ra Jess bi 'ymbi : Ague Toma, nuya gu c'i gui ya ngue g nus hanja. P ra mmnthi di nthui te'o hi mbi nugui , 'n bi 'yc'i gui .

ra Toma, guehna n'na nc'i ' y xdi t'mbi ngue ra cuate. Hi njo'o p' 'm mi z'a m'mt'o ra Jess. 25 Nu' mi 'da y xdi p'ya, bi 'ymbi : Ya xt nughe ra Hmu. Mi dahra Toma p'ya, bi 'yna: Mnte hi nd nnus, 'n ga nnu rpa y 'y ha bi mfoxy clavo, hi nd c'i ngue 'bi. Nu'm ngue ga thdi conma saha p' ha bi yhy clavo, 'n ga thnnba r hyo bi m ra lansa, ya ga c'i . 26 Mi dtra hyato ma pa p'ya, mahmbi mpti p' ja n'na ra ngu' y xdi. Mi 'bp' ra Toma'a ra ora'a

Bi nu ra Toma ngue ya 'bhr Hmu.

24Nu na

ra Jess, y hmi y d y xdi p' bi 'yt'e xangu y milagro. P hi nga g nt'ot'i ua ja ra libro ja ua' y milagro bi 'yt'e. 31 P nuya y hya ja ua, bi ma nt'ot'i para ngue gui 'yc'i h ngue nu na ra Jess, guehna ra Cristo b x Oja ngue di ndast'abi na, 'n guehna r Ts'nt' Oja na. Nu'm ngue g 'yc'i h na p'ya, ya di nja'ah ra 'da'yo te.

30Nu na

Bi manna Xuua hanja ngue bi 'yotra libro ja ua.

21

Ya bi nyaui yoto nja'i y xdi ra Jess.

Man'na ra pa p'ya, nup' ja ra nenzabi Tiberias, ja mahmbi nyaui p' y xdi ra Jess. 2 Ja ua y thu hu ya 'dap' mi 'yo: Ra Bdu, ra Toma nu na t'mbi ra cuate, ra Natanael nu na ra mmngu Can ngue Galilea, 'n' y ts'nt' ra Zebedeo, 'n mami yoho y xdi ra Jess. 3 Nu na ra Bdu bi 'ymby amigo:

Ra Xuua21 Nug ga mma ra 'bahua bi 'ymbi . Nu' nzo p'ya, bi 'yna: 'Nche ga mmh 'm. Bi yt'a n'na ra barco p'ya, bi ma. P nu'a ra xui 'a p'ya, hi n teni hua bi di ni . 4 Mi ncahi p'ya, bi hnu ra Jess ngue 'bp' ja ra nenthe. P hi ngui pa' y xdi ngue gue'a. 5 Bi 'ynna Jess: Ague n'y'ah, ua hi n teni hua gu thui ya? Nu' y mahua p'ya bi 'ymbi : Hi ngui ts' cu. 6 Mi dahra Jess, bi 'ymbi : Dami 'yntra xit'a p' ja r hyo ra barco ngue n'yi ya'm, gu thui y hua p'ya. Bi 'yntra xit'a p'ya. M'mfa, asta hi ngui ht'i da jxra xit'a p' ja ra dehe, ngue xangu y hua b cp'. 7 Nu'a ra xdi mmi di mahra Jess bi 'ymbra Bdu'a p'ya: Guehna ma Hmu h na n'y. Hntho bi 'yhra Bdu ngue t'mbi gue'a ra Hmu'a 'bp', bi hye r pahni p'ya, porque xi mmgue. Mi hye p'ya, bi nhyrb ja ra dehe ngue bi zn'a nts'di p' bi 'bi. 8 Man'na ciento metro madi 'bdi ngue da zn'a nenthe ra barco. Nu' mi 'da y xdi p'ya, bi 'yonna barco bi zn'a nnengui, n gtra xit'a c y hua. 9 Mi zn'a nenthe p'ya, ya mi z ra sibi, oxp 'da y hua ngue nthaxi . Jap' ra thu hm. 10 Nu na ra Jess bi 'ymbi : B cui ua y hua ja gui thui ya. 11 Bi nexp ja ra barco ra Bdu p'ya, ngue b jnna xit'a, bi zp' hi ngui h ra dehe. P b yu hy ndhua ra xit'a, n'na ciento 'n yote

222 ma'd'ma hyu y hua b cp'. Xandngu, p hi mbi xtra xit'a. 12 Bi 'ymby xdi ra Jess: 'D gui nzimxudi ui ya. Nu' y xdi p'ya, hi njombi 'ynni te'o na ra Jess, porque ya padi te'o. 13 'Bexpi guatra Jess, mi hyacra thu hm, bi u nni da zi. Bi hyacra hua p'ya, bi u nni da za. 14 Ya r hyu ndi na ra ora na, ngue mahmbi nyaui y xdi 'm mi bnnate ra Jess.

bi nsi hm p'ya, nu na ra Jess bi 'ynna Bdu, bi 'ymbi : Ague Bdu, r ts'nt''i ra Jons. Ua man'na gadi maqui ngue tengu gui mac ya mi 'da? Mi dahra Bdu p'ya, bi 'ymbi : Ah, gr Hmu. Nu'i gu padi ngue dadi ma'i . Mi dahra Jess, bi 'ymbya: Dami fhy ja'i nu' c'i g ya'm. 16 R yondi p'ya, mahmbi 'ymbi : Ague Bdu, r ts'nt''i ra Jons. Ua gadi maqui ? Mi dahra Bdu p'ya, bi 'ymbi : Ah, gr Hmu. Gu padi ngue dadi ma'i . Mi nya ra Jess, bi 'ymbya: Dami fhy ja'i nu' c'i g ya'm. 17 R hyu ndi p'ya, mahmbi 'ymbi : Ague Bdu, r ts'nt''i ra Jons. Ua gadi maqui ? Nu na ra Bdu p'ya, bi du r mmi porque ya r hyu ndi bi 'ynni ngue'm di madi . Bi 'ynna Bdu p'ya:

15Mi juadi

I nzohra Bdu ra Jess.

223 Ague gr Hmu, nu'i gtho gu padi . 'N gu padi ngue dadi ma'i . Mi dahra Jess, bi 'ymbya: Nu'm ngue gadi maqui , dami fhy ja'i nu' c'i g ya'm. 18 Majuani d xi'i ngue nu'm mar ng'i, bi z g dtni ngt'i, gui pa hap gu nne gui mma. P da znna pa ngue gui ndac'i , gui majni 'y p'ya ngue n'nan'yo ra ja'i di dt'a'i , nup' hap hi ngu nne gui mma, ja di zixa'i p'. 19 Ngu na ra hya bi man na Jess, di opan'yu ra Bdu te ra forma ja ngue di tho, gue'a di 'yspabi Oja'a di du. M'mfa p'ya bi 'ymbi : Ogui hgagui bi 'ymbi .

Ra Xuua21 Bdu na p'ya, bi 'ynna Jess, bi 'ymbi : Xina 'bcua, te 'b'a da tho na? 22 Mi dahra Jess, bi 'ymbi : Nu'm ga nneg ngue di m'mcua n asta gue'm d pengui , ya di njatho. Xi'i, te go di mporta'i ? Nu'i 'yo gui hgagui . 23 Ya bi n'yo ra hya p' ha 'b hmi 'da y 'yc'i p'ya, ngue t'mbi ya hi nda du na ra xdi na. P nu na ra Jess hi ngue masque bi ma ngue hi nda du. Sinoque bi 'yna: Nu'm ngue ga nneg di m'mcua n asta gue'm d pengui , xi'i, te go di mporta'i? bi 'yna. 24 Nu na ra xdi naya, guehna ra xdi di ja majuani na ra hya naya, 'n bi 'yot'ua ja ra scua na ra hya mma. P d pahm ngue majuani te mma. 25 Xangu te g bi 'ytra Jess. P nu'm ngue xta mma nt'ot'i ua ja ra scua n'na ngu n'na' y hya ya, r nzgui hi nxti 'yngua ja ra xi mhi y libro xta mma nt'ot'i 'm. Da ngut'atho.

Bdu p'ya, bi nu ngue mmap''a man'na r xdi mmi di mahra Jess. Guehna r xdi bi 'yrpa ra nt'nni 'a ra ora 'dap' mi si hmui y xdi ra Jess. Bi 'ymbi : Ague gr Hmu, te'o'a ja ngue di d'i? bi 'ymbi . 21 Mi nu ra

20Bi nyhra

Bi 'ynna Bdu teni 'b'a da tho'a man'na ra xdi.

Ja ua y hya b ty xdi ra Jesucristo p' b fdi bi 'yonna hoga 'da'yo hya.

Hechos

Ague Tefilo, nu na r mdi ra libro d ot'i, g d cuatra scua te g b rb b fdi bi nxnnbate ra Jess, 2 asta gue'm mi ma mahts'i . P hante da ma maya, nuya y xdi xi huanhni ngue y representante, bi xifi te nnepra Espritu Santo da 'yt'e. 3 Porque nu'm mi bnnate p' bi t'gui, sp' 'bhy xdi ra Jess ngue yaui. Mnte gue'a nyote ma pa, njandyatho bi hnu ra Jess. Janangue bi fadi ngue majuani 'bi mahn'a. Bi opan'yu y xdi ra Jess ngue ha di njap' di zo r 'y Oja y ja'i . 4 Nu'm tobe 'dap' 'bhm y xdi ra Jess, bi xifi ngue hi nda bmp' ja ra hni ni Jerusaln. Bi 'ymbi : Dami tmhm na ra hya ya xt xi'ah ngue di yat'ah ma Papg. 5 Majuani ngue bi 'ytra nxixya ra Xuua conna dehe, p ya hi mma ya'atho y pa di ha'ah ra ts'di ra Espritu Santo ya.

Ra Jess bi nyaui y xdi 'm bi bnnate.

y xdi ra Jess. P bi 'yrpa ra nt'nni ya y xdi, bi 'ymbi : Ague gr Hmu, ua guehy pa ja ua gui 'yt'e ngue di mmandas y ja'i ua ja ra hi Israel? 7 Mi dahra Jess, bi 'ymbi : Nu'a ra hya xa nznna Pap da 'yt'e, hi ngui ja ngue go gu pahm tema pa, ogue tema ora dani nja'a. 8 P di ha'ah ra ts'di ra Espritu Santo ngue gui japh majuani y ja'i te'og. Ngu na ra hya gui xihm y ja'i 'bp' Jerusaln, gtho mi 'da y ja'i 'bp' ja ra hi Judea, da guep' ja ra hi Samaria, asta gue'm g tth r ngni nxi mhi. 9 Mi juadi bi manna ra hya bi mamp'ya, htho y xdi ha i ma maya ra Jess. Bi yrb ja n'na ra gui p'ya, ya hi nni mantho bi hyandi . 10 Hi ngui hgui hantho mahts'i ha i mpa. Mi nu p'ya, 'bp' yoho y anx, he y t'axcahe. 11 Bi 'ymbya: Ague gy mmngu h Galilea, hanja ngue gu hanth maya? Ya g

6Mahmbi nyaui

Bi ma mahts'i ra Jess.

224

225 nu h ngue bi ma mahts'i ra Jess, p mahnda p' tengutho gu nu h ngue i ma ya. y xdi mambi 'bp' ja ra nyu ni ja ra mbonza ja y olivos, b h, bi z'a Jerusaln. Nu na ra nyu ni na, guerptho ngue Jerusaln, comma n'na kilmetro. 13 Mi zmp' ja ra hni ni p'ya, bi nexp ja ra tcangu mi nsya. Nuya y xdi, guehna ra Bdu, ra Jacobo, ra Xuua, ra Andre, ra Lipe, ra Toma, ra Bartolom, ra Mateo, ra Jacobo nu na r ts'nt' ra Alfeo, ra Simu nu na n'yoh ra partido ngue ra zelote, ra Judas nu na r n'yoh ra Jacobo. 14 Gtho ya p'ya, 'dap' bi mpti ngue mmat'Oja. Mi 'bp' mi 'da y xisu, 'nhra Maya r mam ra Jess, 'n' y cu ra Jess. 15 N'na ra pa p'ya, xi mpti comma n'na ciento 'n 'dte nja'i . Bi nangra Bdu p'ya, bi m'mp' made 'bhy 'yc'i . Bi 'ymbya: 16 Ague ma zi cu'ah, jatho ngue di nja'a te nt'ot'i p' ja ra Maca Libro. Porque ra David, ra Espritu Santo bi bnnbabi na ra hya bi 'yot'i ngue bi ma te da thohra Judas. A nu na ra Judas, guehna bi m'mt'o ngue bi zixy ja'i bi bntra Jess. 17 Mama n'yoghe na ra Judas, porque xquet'a bi tocabi ra 'bfi ngue r representante ra Jess. 18 A nu na p'ya, nu'a r nzbi bi daha ngue bi d ra Jess, bi thn'a n'na ra hi. Nu na ra hi na, ja bi dup' ra Judas ngue bi dgui, i m'mnya. Bi bni gtho y xfo ngue bi fgue. 19 Nu'm mi 'yhy mmngu Jerusaln te bi nja, i hutra hi ngue

Hechos1,2 ra Acldama, gue'a ra hya ga ya y ja'i 'a. I nne da ma, ni hu ra hi ngue ra ji. 20 Ngu na ra hya bi cuarp ja ra libro ngue y Salmo ra David, bi 'yna: Da du ra mmnni gu, ya hi njondi m'mp' ja r ngu, bi 'yna. Xquet'a bi 'yna: Ndan'yo to di thojpa r 'bfi. 21 A nuua d 'bhm ya, 'bcua 'da y n'yoh ngue hi ngui hgahe mnte y pa d n'yohe ra Hmu Jess. 22 Bi nup' bi xixyabi ra Xuua, 'n bi nu 'm mi ma mahts'i . A nuy, jatho ngue da guehya 'da y n'yoh ya, da t'ts'i ngue 'dap' ga n'yohe ngue di ja majuani p' bi bnnate ra Jess. 23 Bi thanhni yo nc'i p'ya, ra Matas 'nhra Jos. Nu na ra Jos p'ya, ja mi 'da y thu hu ngue i Barsabs 'n i Justo. 24 Mi mat'Oja y ja'i p'ya, bi 'yna: Ma Oja'i , nu'i gu parpabi y n'yomfni y ja'i . Dami 'yu hya ndana gu huanhya yo nc'i 'bcua ya. 25 Nu na ra n'yoh gu huanhni , di thocra 'bfi, ngue ra representante mi phra Judas, nu na bi hyp' r 'bfi 'm mi 'ytra ts'oqui, nup' ni 'yup' di ma, ja i map'. 26 Bi gcra suerte y ja'i p'ya. Nu na ra suerte, bi nthui ra Matas. 'Bexque'a ra ora'a p'ya, 'dap' bi n'yoh' 'd'ma'da nc'i y representante na ra Matas.

12Nuya

Bi thanhna Matas.

Nu'm mi zhra pa ngue ra ngo Pentecosts, g xi mpti y 'yc'i p' ja n'na ra ngu. 2 Xgue nthambni tho b 'yhmaya, na n'na ra ndnthi ra ndi ft'ambo ra ngu.

Ra Espritu Santo bi hatra ts'di y xdi.

Hechos2 G bi 'yup' ja ra ngu xi mi hy 'yc'i . 3 Bi hnu p'ya ngue na y jani y sibi di nxamp' hudi n'na ngu n'na. 4 Guehna ra Espritu Santo di hatra ts'di y ja'i . Nu na ra Espritu Santo, bi japy ja'i ngue ga ya y 'dan'yo hya hi ngui padi . N'na ngu n'na y ja'i , gue'a ra Espritu Santo xnnbi tema hya da ma. 5 Nu'a ra pa'a p'ya, nup' Jerusaln mi 'bp' 'da y judo xp 'yh 'dama 'dan'yo y hi ngue da nu ra danni go. 6 Guehya xi mpti 'm mi 'yde ngue na 'yo ra ndnthi ya. Mi 'yde ngue di yahni y 'yc'i p'ya, hi ngui padi hanja ngue ga ya y 'yc'i 'a te y hya. Porque hy ja'i ngue ga ya y 'yc'i 'a te y hya ga yap' ja y hi xp 'yh. 7 G di 'ydy ja'i , hi ngui padi te da 'yt'e. Di n'ymbi n'na ngu n'na: Nuya y n'yoh di yahni ua, g y mmngu Galilea ya. 8 P hague nja ngue d hm ga ya'a te ma hyah n'na ngu n'naj? 9 A nuy, 'bcua y mmngu Partia, y mmngu Media, y mmngu Elam, y mmngu Mesopotamia, y mmngu Judea, y mmngu Capadocia, y mmngu Ponto, y mmngu Asia, 10 y mmngu Frigia, y mmngu Panfilia, y mmngu Egipto, y mmngu Africa nuya r m'mp' man'na r nguep' ngue ra hni ni Cirene. Xquet'a 'bcua y mmngu Roma. Nu 'da' p'ya, y judo p' b mi , mi 'da p'ya, ya xa bnnbabi y nt'c'i y judo. 11 Xquet'a 'bcua y mmngu Creta, y mmngu Arabia. 'N d hm ngue spabi Oja y ja'i , 'n ga ya'a te ma hyah n'na ngu n'naj. 12 G di 'ydy ja'i , hi ngui padi hanja ngue ga ya y 'yc'i 'a te y

226 hya ga ya. Di n'ynni n'na ngu n'na p'ya, di n'ymbi : Hanja'a te hmangua? di n'ymbi . 13 P thentho mi 'da y ja'i , i mbi ngue i ti ' di yahni .

ra Bdu mi 'bp' p'ya, 'dap' 'bhm' 'd'ma'da y representante ra Jess. Bi ts'di bi 'ymby ja'i : Ague gy judo gu sth ua, da guehy mmngu ua Jerusaln, dami pahm hanja na ra hya jap' ya. Dami 'yhm xanho ra hya ga xi'ah ya. 15 Nuya y n'yoh 'bcua, hi ngui i ti ya tengutho gu mbmhm. Porque hi njongui i ti 'a gto xudi . 16 Nu na te bi nja ya, guehna ra hya bi manna pngahya Joel ngue bi 'yna: 17 Ga xi'ah ra hya mman'Oja. Bi yna: Da 'yhra pa ga pnnbabi ra Espritu Santo gtho y ja'i 'bi r ngni nxi mhi. Guehna di bnnbabi ra hya da manni ts'nt'h 'nhni t'i xu h na. Y ts'nt' da nu y cosa hi ngui nnu mi 'da y ja'i . Y dac'i da 'ui y t'i . 18 Nu' y pa', ga pnnbabi ra Espritu Santo ma mfi ngue y n'yoh 'nhy xisu. Guehna di bnnbabi ra hya da manna. 19 Ga t' y milagro n maya. Nuua ja ra hi p'ya, di nja y hmya ngue ra ji, 'nhra sibi, da nangra 'bifi. 20 Ya hi ndi yotra hyadi. Xt nthni ra zana tengutho ra ji. Guehna di nja naya hante ngue da znna pa d p' ra Hmu. Guehna ra pa di nqui r ts'di Oja magues. 21 Nu te'o g nzo Oja, gue' di nyany te', i n'Oja.

14Nu na

Bi zohy ja'i ra Bdu.

227 Bdu p'ya, bi sigue bi 'ymby ja'i : Ague gy judoh, dami 'yhm ra hya ga mmang. Bi ne Oja ngue bi 'yty milagro p' gu 'bhm conn nguehna ra Jess ra mmngu Nazaret. Janangue gu pahm ngue gues Oja bi hatra ts'di'a te bi 'ytra Jess. 23 P g dph y ts'oc'i ra Jess ngue bi cuatra pont'i , bi hyo. P ya manjam'm xp nzn'Oja ngue bi zo ni 'yh ra Jess ngue g jah p'. 24 P nuy, Oja bi japi ngue bi bnnate ra Jess. Bi gjp ja ra ndate mi o, porque hi ngui s ngue da cop'. 25 Ja bi bmp''a te bi manna David conn nguehra Jess ngue bi 'yna: Zant'a ga n'yo'be Oja. Oja 'bp' ja ma n'yi, n'namhma ngue hi njonda 'yangui . 26 Janangue dadi johya, ga mma hanja ngue ja gra ph. 'N hu ma mmi ngue te da thohma do'yo 'm d tu. 27 Porque hi ngu sogag ui ma teg p' ha o y nima. Hi ngui jaqui da 'ya ma do'yo, porque ni mfigui gadi maqui . 28 Nu'i g xogagui ma mmi ngue d padi ngue ja gra te para zantho. Ya man'natho di njaga mph 'm ga nnu'i , bi 'yna. 29 Ague n'y'ah, d nne ga xi'ah te bi thohna ma mboxitah ra David. Bi du na, 'n bi t'gui. A nu'a r panten, i jatho asta guehra pa jap''a ya. 30 P nu na ra David mar pngahya Oja na. Mi padi te xi yarpabi Oja, ngue nu na n'na' y mbom'mto, guehna ra Cristo naya. Go di ponnbabi 'a ra ndast'abi mi phra David. 31 Nu na ra David, ya mi pa'a m'mt'o ngue di bnnate ra Cristo na. Janangue bi mamp'ya ngue r te ra Cristo, hi nda ts'ojpabi

Hechos2 p' ha o y nima. Bi ma ngue hi nda 'ya r do'yo. 32 Oja bi japi ngue bi bnnate ra Jess. Gthoghe ya, g dadi jahe majuani ngue bi bnnate na. 33 Nu na Oja nnepe ngue da hnu mansu ra Jess, bi zixp b ja r n'yi. Nu na ra Espritu Santo ya xi yat'Oja ngue da pnhni , bi japra Jess ngue b pnhni , bi zcua d 'bhm. A nuy, guehna ra Espritu Santo go t'a te gu nnu h ya, 'n'a ra hya gu hm ya. 34 A nu na ra David, hi mbi ts'ixmate p' ja r n'yi Oja na. Sinoque bi 'yna: Nu na Oja, nu'm mi zojpagui ma Hmu, ngu na ra hya bi xifi, bi 'ymbi : Dami mi cua ja ma n'yig ya, 35 asta gue'm ga t'e ngue gu manda gtho' ni nsiui, bi 'ymbi . 36 Gtho y judo r m'mp' ja ra hi Israel, jatho ngue da ba'a njuani te'o na ra Jess. Guehna ra Cristo b x Oja ngue di ndast'abi na. P nu'ah, g cuath ra pont'i na. 37 G bi dr'man' y mmi y ja'i 'm mi 'yhna ra hya bi manna Bdu p'ya. Bi 'yrpa ra nt'nni ra Bdu p'ya co 'n' mi 'da y representante ra Jess, bi 'ymbi : Ague n'y'ah, te 'b'a ja ngue ga t'he p'ya? 38 Mi dahra Bdu p'ya, bi 'ymby ja'i : Dami hyhm p' ra nts'o n'na ngu n'na'ah. Jatho ngue gui nxixyah, gue'a di fadi ngue gu c'i h ra Jesucristo'a. Nuna Oja p'ya, di pun'na ni ts'oquih, 'n da pn'nah ra Espritu Santo. 39 Porque go di toca'ah na ra hya ya xa mma mayat'i , 'n ni basi h, 'n' to g r m'mp' 'yaptho. Nuna Oja ma Hmuh, i nzohni hangu y ja'i nne pr mmi da zofo.

22Ra

Hechos2,3 Bdu p'ya, xangu mi 'da y hya bi xihy ja'i . Bi consejo y ja'i , bi 'ymbi : Dami hyhm p''a te gma nts'o ga 'yo y ja'i bi 'ymbi . 41 Nuya y ja'i bi nu man ho ra hya mmanna Bdu, bi ma maxixyabi . Nuya ja ma'da'yo bi 'yc'i ra hya'a ra pa'a p'ya, comma hyu mahuahi nja'i bi zdi. 42 Gtho ya y ja'i ya, hi ngui nne da hy'a ra hya xnnbate y representante ra Jess. 'Da'igu mma n'na ngu n'na, 'n 'dap' mmat'Oja. 'Dap' xnna thu hm da zi, tengutho ra hya bi zohra Jess.

228 gua asta gue'm mamba mi . I t'p' ngue hnepe da 'ypra limosna' y ja'i ct'ambo nni ja. 3 Nu'm mi nu ra Bdu 'nhra Xuua ngue mmap' da yrb ja ra ni ja, nu na ra dogua p'ya bi 'ypra limosna. 4 Ra Bdu p'ya 'nhra Xuua bi hyti . Bi 'ymbra dogua na ra Bdu p'ya: Dami hyrca'be bi 'ymbi . 5 Nu na ra dogua p'ya, bi hyti . I t'mi ngue te xti u nni . 6 P ra Bdu bi 'ymbi : Hi n tema mnyu nna hag ngue ga 'da'i. P nu te da z ga 'da'i, ga 'da'i. Conn ts'di ra Jesucristo nu na ra mmngu Nazaret, d xi'i ya, dami nangui , gui n'yo. 7 Nu na ra Bdu p'ya, bi bnnba r 'y ngue r n'yi, bi gts'i. 'Bexque'a ra ora'a p'ya, bi hy xanho y hyu ndo'yo ngue y dgua. Bi z bi m'mi xanho. 8 Nu na ra dogua p'ya, xgue ra n'nas'm mi nangui ngue bi n'yo. 'Da i yrb ja ra ni ja p'ya. Ya ni 'yo, 'n ni sgui mnte di ja mammadi Oja. 9 Gtho y ja'i mi 'b'ambo nni ja, bi nu ngue mnte ni 'yo na mar dogua, mnte di ja mammadi Oja. 10 Nuya y ja'i , i padi ngue gue'a ra dogua xi t'p' ja ra goxthi ni ja ni hu ngue ra Goxthi Mahotho'a. Gue'a ra n'yoh mi pra limosna y ja'i 'a. Y ja'i p'ya, di 'ytho 'n i su ngue nnu y ja'i ngue ya bi z na mar dogua.

40Ra

bi nsu y ja'i ngue xangu y milagro bi 'yty representante ra Jess. 44 Nu' ya xi 'yc'i ra hya p'ya, g 'dap' di mpti. Nu'a te g pts'i, 'da gui mmtitho. 45 Bi m y hi y ja'i , nu' ja mi 'da te mi pts'i, g bi m. Di ndarpi n'na ngu n'na'a te honi . 46 N'na pa ngu n'na pa di mpti p' ja ra ni ja. Nup' ja y ngu y ja'i , g 'dap' di mpti ngue si hm. G 'dagui johyatho y ja'i ngue 'dap' si hm 'n hi njondi 'yts'i . 47 G spabi Oja. Nuya y ja'i 'bp' ja ra hni ni , gtho nnu manho ya y 'yc'i . N'na pa ngu n'na pa, nu na Oja t'e ngue man'na ni hyu xta y 'yc'i di nyany te.

43G

Ya xangu to bi 'yc'i ra Jess.

N'na ra pa, nu na ra Bdu 'nhra Xuua, 'da i marb b ja ra ni ja di mpti y judo. Comma hyu nde bi ma, gue'a ra ora pa ra mhmat'Oja y ja'i 'a. 2 Mi zmp' ja ra goxthi ni ja ni hu ngue ra Goxthi Mahotho. Mi hup' n'na ra n'yoh ngue tudy

Bi t'the n'na ra dogua.

mar dogua 'm mi z, asta hi ngui nne di thhra Bdu 'nhra Xuua, i sammi . Gtho y ja'i p'ya, g di fty n'yomfni ngue su. Bi map' bi 'bhra Bdu ja ra ngu n'yu ni hu ngue ra Salomn.

Ra Bdu bi zohy ja'i 'bp' ja ra ni ja.

11Nu na

229 ra Bdu p'ya ngue xangu y ja'i 'bp', bi 'ymbya: Ague gy judoh, hanja ngue gadi 'ythoh'a te bi nja? Hanja ngue gu mhm ngue comma ts'dis'be, ogue ngue d sug'be Oja, d jap'be bi n'yo na ra n'yoh 'bcua? 13 Sinoque nu'a ma Ojah mi thanne ma mboxitah ra Abraham 'nhra Isaac 'nhra Jacob, gue'a bi n'the'a ya, para ngue da t'spabi 'a r Ts'nt' Jess. P nu na ra Jess, guehna g dh p' 'bhy ts't'abi na. Nu'm mi ne xt thhra Pilato, p nu'ah hi ng neh. 14 P nu na ra Jess hi n tema nts'o bi 'yt'e, g ra nho mani n'yo. A nu'ah p'ya, hi ng neh ngue xt ma mathgue na, sinoque go g 'yhm ngue bi ma mathgue n'na ra hyote. 15 Go g hyoh na bdi u nna te. P Oja bi japi ngue bi bnnate p' ha bi t'gui. A nug'be ya, go dadi jag'be majuani ngue bi bnnate ra Jess. 16 A nu na ra n'yoh 'bcua ya, gu pahm ngue mi dogua na. P ni hmi ni dh ngue bi z na ra n'yoh na. Rngue bi 'yc'i ngue ra Jess da z da 'ythe, janangue bi z xandnho ya. 17 Ague n'y'ah, nug d padi ngue hi ngu padi te ga mbn'a g 'yth. Xquet'a njarbtho ni hmu h di manda p' ja ra ni ja ya, aha bi hyo ra Jess. 18 P nu na Oja, bi japi ngue bi nja'a te g bi 'yoty pngahya 'm y pa xathogui. Nu' y pngahya, bi ma ngue ra Cristo i ja ngue da z ra n'. 19 Janangue nuy, dami hyhm p''a te gni 'yoh. Dami 'yc'i h Oja, n'namhma ngue di mpu n'na ni ts'oquih. Ja da hyut'a ni mmih

Hechos3,4 Oja p'ya. 20 A nu na Oja da pnhna Jess, porque guehna ra Cristo ya xpa t'ts'i ngue di manda ua na. 21 A nuy, ra Jesucristo jatho ngue da m'mp' mahts'i asta gue'm da 'yt'Oja ngue da gom'na'yo gtho y cosa i ja. Ngu na ra hya bi man' y maca pngahya Oja xa m'm'm ya mandnjam'm tho. 22 Nu'm mi zohy nyogui ja'i ra Moiss, bi 'ymbi : Nu na Oja ma Hmu h, nu' y judo, da bn'a n'na nc'i ngue di mpngahya tengutho bi jac. Nu'a ra pngahya'a p'ya, dami 'yhm te gma hya da xi'ah. 23 Nu ra ja'i hi nda 'yc'i na ra pngahya na, da ts'ijp ha 'bhy judo ngue da tho, bi 'yna. 24 B fdi asta ra Samuel, gtho' mi 'da y pngahya xa m'mi, g bi ma ngue di nja'a te g d nnu h ra pa ja p'ya. 25 Nu na ra hya ya xa yarpabi Oja y ja'i ngue di nja, tengutho ra hya bi bnnbabi y pngahya ngue bi xihy ja'i , nu na ra hya na, da 'yt'ah ra nho na. Oja bi 'yt'ui n'na ra cohi ma mboxitah Abraham, bi 'ymbi : Conn nguehna n'na ni mbom'mto di m'mi, da ma majapi gtho y ja'i 'b'a nxi mhi, bi 'ymbi . 26 Nu na Oja bi u nn cargo na r Ts'nt', r mdi i mnnb gu 'bhm ngue di jap'ah. I nnepe ngue gui hyhm p' ra nts'o gni n'yo n'na ngu n'na'ah.

12Mi nu

Mnte yah y ja'i ra Bdu 'nhra Xuua, bi zhy mmcja p'ya, b n'youi ra 'bt'o asminyo co 'n' y saduceo. 2 I mbcu' p'ya,

Ra Bdu 'nhra Xuua b 'bp' ha 'bhy mmcja.

Hechos4 ngue ra Bdu 'nhra Xuua xnnba ra hya y ja'i , i xifi ngue nu' xa ndu i ja ngue di bnnate, porque bi bnnate ra Jess. 3 Bi bnt'i bi got'a fdi, ja gue'm mi hyats'i xt nja ra hya. Porque ya bi nde bi got'i. 4 P nu' y ja'i bi 'yhra hya i hma, xandngu bi 'yc'i ra hya. Nu'a gangu y 'yc'i p'ya, bi t'tra gnda ngue hns y n'yoh, ya ni ma da z'i ct'a mahuahi . 5 Mi hyaxpya, bi mpti y hmu y mmcja p' Jerusaln, co 'n' y n'yoh 'bt'o ngue y judo, ni n'yoh y xnnbate ngue ra ley. 6 Ni n'yoh na ra Ans r hmu mmcja. Ni n'yoh ra Caifs, 'nhra Xuua 'nhra Alejandro. 'N gtho y mni ya y hmu mmcja ni n'yoh. 7 A nuya p'ya, bi manda ngue b ts'i ra Bdu 'nhra Xuua, bi ma ma'b'mi p' made ngue da t'rpa ra nt'nni . Mi 'ynnbya, bi 'ymbi : Te'o bi 'da'aui ra nt'di 'a te gu t'ui n'y, ogue te'o bi 'da'aui ra ts'di ngue gui t'ui tengu na ra hya na? bi 'ymbi . 8 Nu na ra Bdu ts'o p'ya, ra Espritu Santo di hatra ts'di bi 'ymbya yaui p'ya: Ague n'y'ah, nuya y n'yoh di manda ua ja ra hni ni , da guehy n'yoh 'bt'o ngue y judo. 9 Gu nnga'be ha bi nja'a ra nho d rp'be na ra n'yoh mi ', ngue ha bi njap' i yani . 10 A nuy, ga xi'ah ha bi nja, n'namhma ngue da badi gtho y judo. Nu na ra n'yoh 'bcua bi yani conn ts'di ra Jesucristo nu na ra mmngu Nazaret. Guehna ra Jesucristo g cuath ra pont'i ngue bi tho na. P Oja bi japi bi bnnate p' bi t'gui. Conn

230 nguehna ya, ni hmi ni dh p' bi yanna ra n'yoh 'bcua. 11 G 'yth tengutho y gado 'm bi 'yn'a n'na nguadi n'na ra do, mbi ngue hi ngui ho. P m'mfa p'ya, guehna da gohi ngue br 'bbo p' br fhra jado na. Gu njath p'ya, hi ng nu manho ra Jess. P guehna r thanhni Oja na. 12 Hi njom man'na da z gd nyamhm. Porque b sn'Oja ngue nuua ja ra xi mhi, hndra Jess ja r ts'di da yanj. 13 Nu' y n'yoh di manda p' ja ra ni ja p'ya, bi nu te tra Bdu 'nhra Xuua ngue ya manzaqui. 'N pahy ja'i ngue nuya y n'yoh ya, hi mbi ma ra xdi, i mby ja'i ngue hi nte padi . Janangue di 'ytho. P pahy ja'i ngue mi n'youi mam'mt'o ra Jess. 14 I nnu y ja'i p'ya, ngue 'dap' 'bhm na ra n'yoh mar dogua ya xi z. Ya hi ngui sp' da 'ymby ja'i ngue ra fhni 'a te bi nja. 15 Bi xi p'ya ngue bi ma b m'm'athi, mnte bi nhcahya, bi znni te da japi. 16 Di n'ymbi : Te 'b'a ga japh ya y n'yoh 'youa d 'bhm? Porque gtho y mmngu Jerusaln, ya padi ngue hi njonda z da 'yt'a te bi 'yt'e. Ya hi ngui s ga mhm ngue hi mma juani 'a te bi 'yt'e. 17 A nuy, ma ga pihm ya, n'namhma ngue hi nni mantho da manna hya p' ha 'bhy ja'i . Ma ga xihm ya ngue ra pa di map', ya hi nni mantho da xihy ja'i hanja na ra Jess. 18 Mi juadi bi nhcahya y ja'i p'ya, bi zonhni ngue bi 'ymbi : A nuy n'y'aui, 'yo hngui xihm ra hya y ja'i ya. 'Yoni mantho hngui xnnbah y ja'i r hya ra Jess.

231 Bdu 'nhra Xuua, bi 'ymbi : Dami hyacj xanho ra gnda ya. Ua gu hax njuani ngue da nu manho Oja ngue go di nja'a te gu mmamhm ya'm, hi ngo di nja'a te mman'Oja 'm? 20 Nu na ra Jess, jatho ngue ga mmamhmag'be'a te d nu'be bi 'yt'e, 'n'a te d 'be bi ma. 21 Hntho juadi bi pidi, bi th p'ya. Porque ya hi mbi di ni ha xt japi ngue xta ngot'i. Porque supi di mbcu ya y ja'i spabi Oja ngue te xi nja. 22 A nu na ra dogua xi t'the conn ts'di Oja, i tho'a nyote njya 'bi.

Hechos4 bi mpti, bi nhcahya ngue s'a ni maca Ts'nt' Jess gu ts'i . 28 P nu na ra hya bi 'yty dast'abi, ya manjam'mtho xc manna ra hya mi ja ngue di nja. 29 A nuya gr Hmu, ya gu nnu te gui pite y ja'i ya. Dami hacje ra ts'di ya, n'namhma ngue hi ndi nsu ni mfi da mamp'a'i ni hya. 30 Conni ts'di dami 'yt'e ngue da z' to xan'. Dami 'yu hy hmya, ngue di nja y milagro 'm ts'o'a ni maca Ts'nt' Jess. 31 Hntho bi juadi bi mat'Oja y ja'i p'ya, bi 'yan'a hi p' xi mpti y ja'i . G bi z y ja'i ngue di hatra ts'di ra Espritu Santo. Ya hi ngui su da mambr hya Oja p'ya.

19Mi dahra

mi ma mathgue ra Bdu 'nhra Xuua, bi map' 'bhy amigo. Bi xifi gtho'a te xi many hmu y mmcja, 'n' y n'yoh 'bt'o ngue y judo. 24 Nu'm mi 'y'a te si p'ya, 'da i mmat'Ojatho, bi 'yna: Ma Oja'i , gue'e gr Oja g hoqui te g b ja maya, g hocra hi, g hocra jathe, g hoqui gtho y cosa i ja. 25 Nu'i ma Oja'i , conna Espritu Santo g japni mfi ra David ngue bi man'a te gu nne gu mma, porque ra David bi 'yna: Hanja ngue mbcu y ja'i 'bp' ja y nacin? 'N hi ndi nja'a te snni di nja. 26 Di mpti y dast'abi p' ja y nacin. Da guehy ts't'abi 'bp' ja y hni ni 'da'igu snni . I s Oja 'n smbabi 'a ra Cristo b ts'i , bi 'ynna David. 27 Porque majuani ngue nuua ja ra hni ni Jerusaln, nu na ra dast'abi Herodes conna Poncio Pilato, cony judo, cony ja'i hi ngy judo, g

23Nu'm

Bi 'ypr ts'di Oja y 'yc'i ngue hi ndi nsu.

y 'yc'i , 'bi tengutho 'm ngue da n'na nc'i tho. 'Da'igu t'e, 'da'igu mbni . Ni xi nga n'na nc'i ngue da 'yna jas r mmti. Nu te g pts'i, g comhmi . 33 A nuya y representante p'ya, g ha ra ts'di di ja majuani ngue bi bnnate ra Hmu Jess. Nu na Oja, man'na bi u nn njapi . 34 Y 'yc'i p'ya, hi njo'o ngue da hi n'y te da hyoni . Porque nu to g ja y hi, ogue y ngu, i p ngue di u nna mnyu ngue ma darpi y ja'i . 35 Nu'm bi zp' 'bhy representante ra Cristo, di dpra mnyu. Go di darpabi y ja'i ya p'ya, n'na ngu n'na y ja'i ma t'u nni 'a te honi . 36 Mi 'bp' n'na ra n'yoh ni hu ngue ra Jos. Guehna n'na ra levita na ngue ra mmngu Chipre. A nu' y representante ra Cristo p'ya, gui huti ngue ra Bernab. I nne da ma ngue n'na ra n'yoh di hojpa y

32Gtho

Nu'a te ps'y ja'i , g 'da gui mmtitho.

Hechos4,5 mmi y mmi c'i ui. 37 Nu na ra Jos p'ya, bi m n'na r hi mi ja. Bi dpra mnyu y representante ngue di dat'i.

232 Hanja ngue ya xcu nhcahya ngue gu hyr'mahyaui ra Espritu Santo? 'Bp' goxthi' to xp 'yc'a'i ni damme. 'N mahnda hyaxa'i ya ngue gu n'ygui bi 'ymbi . 10 'Bexque'a ra ora'a p'ya, bi dhra xisu p' mi yaui ra Bdu, ngue bi du. Mi yt'ambo y 'yte p'ya, mahmbi di ni ngue ya xi du ra xisu. B jjpya, bi ma b gui 'dap' bi 'youi r damme. 11 G bi nsu y 'yc'i . Xi mmangu' hi ngy 'yc'i p'ya, xquet'a bi nsu m mi 'y'a te bi nja.

Nu na n'na ra n'yoh ni hu ngue ra Ananas conna Safira r xisu, bi m n'na r hi ya p'ya. 2 P bi hyaca n'na parte ra mnyu i m r hi, co 'nhr xisu bi badi . Nu na man'na parte p'ya, bi dpy representante ra Cristo, tengutho 'm ngue hi nte xta hyaqui . 3 Ra Bdu p'ya bi 'ymbi : Ague Ananas, hanja ngue di cnts'a ni n'yomfni ra zithu ngue gu nne gui hytra Espritu Santo? Porque g hyacra mnyu gu p ni hi. 4 Xina ra hi, uangui ni mmti na? Ya g p, 'n mi o ni 'y ra mnyu, uangui xqu 'yt'e te gu nne. Hanja ngue g bni gui mmanna fhni ? Hi ngy ja'i ' gu nne gui hyti, sinoque Oja gu nne gui hyti bi 'ymbi . 5 Ngu i 'yhna ra hya bi sihra Ananas, 'bexpi du, bi d p'ya. G bi 'ymmi bi nsu ya y ja'i bi badi te bi nja. 6 Bi nangui 'da y n'yoh mi 'bp', bi 'unnbabi r do'yo ra nima, bi hyats'i b gui. 7 Mi thogui comma nhyu ora p'ya, bi yt'ambo na ra Safira r xisu ra nima. P hi ngui padi te xi nja. 8 Ra Bdu p'ya, bi 'ymbi : Dami xiqui, ua gue'a gu p ni hiui'a ra hya xa hmangua mah'm, uague hi n'na? Mi dahra Safira, bi 'yna: Ah, gue'a d p'be'a bi 'yna. 9 Ra Bdu p'ya bi 'ymbra xisu:

Ra ts'oqui bi 'ytra Ananas 'nhra Safira.

ja ra ngu n'yu ni hu ngue ra Salomn, ja bi mpti p' xangu y 'yc'i . Nuya y representante ra Cristo p'ya, 'dama 'dan'yo y hmya bi 'yuty ja'i , porque hi njongui s da 'yty milagro bi 'yrb bi mpti y ja'i . 13 Madague'a hi ngui cuarb 'bhy 'yc'i ya y ja'i hi ngy 'yc'i , p nnu manho y 'yc'i , hi ngui si. 14 Man'na man'na ni hyu xta y ja'i bi 'yc'i ra Jess. Y n'yoh, y xisu bi 'yc'i . 15 Asta bi jcy drquhi y ja'i ngue pop' ja y caye. 'B'o b oxy t'ots'i, 'b'o b oxy fidi , i nnepy ja'i ngue nu'm bi thop' ra Bdu, madr xahatho di nthui ra drquhi , 'bexi s ra n' hmbi . 16 Nu' y hni ni guerptho b ja, b hy ja'i bi z'a Jerusaln. B du y drquhi , b du y ndu nthi . P g bi t'the.

12Nup'

Xangu y milagro bi nja.

r hmu y mmcja p'ya, gtho ya mi 'da y n'yoh, nuya ja y nt'c'i ni hu ngue y saduceo, g bi nsya 'm mi nu ngue xandngu

Bi n'ofdi y representante ra Cristo.

17Nu na

233 y ja'i n'youi ya y representante ra Cristo. 18 Bi ma mabnt'i ya y representante p'ya, bi jot'i. 19 P r anx Oja p'ya, bi xocra goxthi fdi 'm mi nxui ngue b jqui. Bi 'ymbi : 20 Ni m ya, ni m'mhmi p' ja r ni ja di mpti y judo. Dami xihmi y ja'i hanja na ra hya ngue ra 'da'yo te. 21 Nu' y representante ra Cristo 'm mi 'yhna ra hya bi xihra anx, bi ma mxudi tho p' ja ra ni ja ngue bi xnnba ra hya y ja'i . Nu'a ra ora b mmanna hya p' ja ra ni ja p'ya, ja bi t'a junta' y hmu y mmcja. Bi pty n'yoh di manda p' ja ra ni ja. Ja bi manda ngue da njcy ofdi p'ya. 22 P nu'm mi zp' ja ra fdi' y polica, ya hi mbi di mp' y ofdi. B pennbya, bi ma ngue ya hi njo'o p' y ofdi. 23 Bi 'yna: D ti nghe ngue n'nt'e xanho ra fdi, 'bp' y mdi p' ja ra goxthi. P nu'm ma xoche ra goxthi p'ya, ya hi nd ti nghe p' mbo y ofdi. 24 Mi 'yhy hmu y mmcja na te xi nja p'ya, 'n'a r hmu' y n'yoh ja y 'bfi p' ja ra ni ja, ngue hi njo'o p' y ofdi, di n'ymbya: X hague xp bn' p'ya? di n'ymbi . 25 Nu'a ra ora'a p'ya, bi z'a n'na nc'i , bi 'ymbi : Nu' y n'yoh g coth fdi 'm mi nde, ya b 'bp' ja ra ni ja. Bi xnnba ra hya y ja'i bi 'ymbi . 26 Nu'a r hmu y polica p'ya, bi mh' y mmi policaui ngue da si' y representante ra Cristo. P hi mbi ni , porque su da mndo y ja'i . 27 Nu'm mamba ts'i' y representante ra Cristo p'ya, bi ma

Hechos5 ma'b'mi p' ja ra junta. Nu'a ra hmu mmcja bi 'ymbi : 28 Ua hi ngu hm ra hya, uangui d hc'ahe ngue nu'a r hya ra Jess, ya hi nni mantho gu xnnbah y ja'i ? A nuya gtho ra hni ni Jerusaln, ya xc si nnbah'a ra hya gu xnnbateh ya. 'N gu mhm ngue go ma ts'oquighe p' bi du na ra n'yoh gu mmamhm. 29 Mi dahra Bdu p'ya, co 'n' mi 'da y representante, bi 'yna: Nughe d mhme ngue jatho da t'c'i te mman'Oja, hi nda gue'a ngue y ja'i tho da t'c'i bi y hya. 30 Nu na ra Jess d mmanghe ya, guehna g cuath ra pont'i ngue bi du na. P nu na Oja mi thanne ma mboxitah, bi japi ngue bi bnnate. 31 Oja p'ya, bi zixp b ja r n'yi na ra Jess, guehna bi 'yts'i ngue di ndast'abi ngue da yany ja'i na. A nuy, nuya y judo, mat'u nni ra tiempo ngue da hyp' ra nts'o ga 'yo, n'namhma ngue di mpu nnba y ts'oqui. 32 Gues ra Espritu Santo di ja majuani na ra hya na. Da gueche p'ya, xquet'a dadi jahe majuani na ra hya na. Nu na ra Espritu Santo p'ya, guehna b pnnbabi Oja' y ja'i bi 'yc'i bi r hya na. 33 Mi 'yhna ra hya bi si p'ya, janjuani ngue bi mbcu. Bi ne ngue xta hyopy representante ra Cristo. 34 Nup' 'bhy mmcja, n'youi p' n'na ra n'yoh ni hu ngue ra Gamaliel, ja r nt'c'i ngue ra fariseo 'n ra xnnbate ngue ra ley. 'N g nnu mansu y ja'i na ra Gamaliel. Bi m'm p'ya, bi manda ngue bi njcathi n'na ts'quits'

Hechos5,6 ya y representante ra Cristo. 35 Bi 'ymby ja'i na ra Gamaliel: Ague gy judoh, dami n'yomfni te gu nne gu 'yrpah ya y n'yoh 'bcua. 36 Dami bmhm te bi nja 'm y pa xa thogui ngue mi 'yonna hya ra Teudas. Bi 'yna ngue magues, 'n bi dnni comma goho ciento nja'i . Mi z mi tho p'ya, g bi n'un' mi tnni . Bi m'mp' ra hya p'ya. 37 M'mfa p'ya, nu'm mi nja ra censo, mahmbi 'yonna hya ra Judas nu'a ra mmngu Galilea. Xquet'a xangu to bi dnnba r hya. A nu'm mi tho, g bi n'uni to mi tnni . 38 Janangue dami hyhm p'ya y n'yoh 'bcua. 'Yo gadi nthi nt'i ngue gu shm. Porque nu'm y hyas'a ra hya i mma, di m'mhy hya 'm. 39 P nu'm ngue r hya Oja i mmamp'ya, hi nda z gu hjpah te mmam'm. Man'na n'yo mi 'yth ngue go ga cohm ngue ma nsih Oja. 40 G bi nu manho y ja'i te bi manna Gamaliel. Bi ma mact'i mbo ya y representante ra Cristo p'ya ngue bi 'bi. Bi xi p'ya ngue ya hi nni mantho da xihy ja'i hanja na r hya ra Jess. Bi th p'ya. 41 Mi bmp' ja ra junta' y representante ra Cristo p'ya, di johya ngue ya bi z ra n' conn nguehra Jess. 42 N'na pa ngu n'na pa hi ngui sya bi xnnbate p' ja ra ni ja di mpti y judo, 'np' ja y ngu i mmanna Jesucristo p' ni ma.

234 ra griego p'ya, bi mdi bi z' y judo ga ya ra hya ngue ra ebreo. I na ngue hi ngui t'rpabi masu xanho' y 'danxu 'm ma dat'i ra hm n'na pa ngu n'na pa. 2 Janangue nu' 'dma yoho y representante ra Cristo p'ya, bi pti gtho' y 'yc'i , bi 'ymbi : Hi nda z'a ngue go ga hche p''a nn manghe r hya Oja, ngue gui 'ymhm ngue 'bet'o go ga rpahe masu p' ja ra nts'i hm. 3 Janangue nuya ma zi cu'ah, nuua ha d 'bhm ya, dami hyomhm yoto y n'yoh da ma mafti na ra 'bfi na. P gue da gue' y n'yoh b di nna hya, 'n nnu mansu gtho y ja'i , 'n dadi nqui ngue n'youi ra Espritu Santo. 4 A nughe p'ya, ga sigueghe ra mhmat'Oja, 'n ga nxnnbahe y ja'i r hya Oja. 5 G 'da'igu bi mamp'ya. Bi than'na ra Teba p'ya, ngue da t'ts'i . Guehna n'na ra n'yoh xanzaqui r nt'c'i , 'n n'youi ra Espritu Santo. Conna Lipe bi thanhni , ra Prcoro, ra Nicanor, ra Timn, ra Parmenas, ra Nicols nu na ra mmngu Antioqua, guehna ya xi 'yc'i bi m'mt'o y nt'c'i y judo na. 6 Nuya y n'yoh bi thannbya, bi ts'ixp 'bhy representante ra Cristo ngue bi marpabi Oja. Nuya yoto nja'i bi t'u ny cargo, bi japy 'y p' ja y ya. 7 R hya Oja p'ya, man'na ni ma ma'yoni tho. Man'na ni 'yc'i tho y ja'i p' ja ra hni ni Jerusaln. Xquet'a xangu y mmcja bi nu manho ra hya, 'n bi 'yc'i .

Nu' y pa' p'ya, man'na man'na ni hyu xtho'a gangu y 'yc'i . Nu' ga ya ra hya ngue

Bi t'xi yoto nja'i ngue di nfxte.

r njapi Oja bi u nna Teba, ngue y hmya bi 'yrb

Bi ma mabnt'i ra Teba ngue bi tho.

8Xandngu

235

Hechos6,7

'bhy ja'i . Nuya y milagro bi 'yt'e, tobe hi mmani map' ja ra hi hi njongui s da 'yt'e. 9 Bi mdi Harn, bi nthui na Oja magues. 3 Oja bi 'ymbi : Dami sop' ni hi bi nju ntui ra Teba ya y n'yoh pap' ja r ni ja y judo ni hu ngue ya, gtho' ni mni da gop'. Gu ra Libertos, 'nhya y judo ngue mmap' ja ra hi ga xi'i, bi 'ymbi . 4 Nu na ra Abraham, b pmp' ja y mmngu Cirene, 'nhya y mmngu Alejandra, 'nhya y r hi ni hu ngue Caldea mi 'bi. mmngu Cilicia, 'nhya y mmngu Bi ma, i m'm p' Harn. M'mfa Asia, g tnhmahya ra Teba. 10 P p'ya, bi du r pap. Oja p'ya, bi hi mbi z xt ndjpa r hya, porque xihra Abraham ngue b cua ja ra ra Espritu Santo di bnnbabi ra hi d 'bhm ya. 5 P nu'm mamba 11 Asta bi dahra hya mmanna Teba. h, ni xi nga n'na xqui xt u nna ra mnyu 'da p'ya, sifi ngue da ma hi ja ua. Ni xi nga guep' di 'bmr ngue xi 'yde ngue ya mants'o ra gua xt u nni . P madague'a, nu na Teba ngue shra Moiss, 'n s Oja. Oja bi yarpi ngue di u nni gtho na 12 Janangue bi yns'y ja'i p'ya, bi ra hi ja ua. A nu'm bi du p'ya, mpti y n'yoh 'bt'o ngue y judo, da gohmi y basi . Nu' y pa' 'nhy xnnbate ngue ra ley. Bi p'ya, tobe hi m mani m'mhy basi bnt'i , bi zixp bi nja ra junta. 13 Bi ra Abraham. 6 Nu na Oja bi 'ymbra t'xy ja'i da many fhni p'ya, bi Abraham, Nu' ni mbom'mto, 'yna: goho ciento njya dani m'mp' ja Nu na ra n'yoh 'bcua, hi ngui n'na ra 'dan'yo hi. Ja da ma ma'ni sya ngue nnmman' ra maca ni ja p', porque jatho da 'ytra 'bfi di ja ua, 'n nnmman'bi r ley Oja. manda y hmu. 7 P Oja bi 'ymbi : 14 Ya xt che te mman na ngue Ga haspag ra gnda ya y ja'i da nu na ra Jess ra mmngu Nazaret, 'yt'e ngue y hmu. M'mfa p'ya, da mbi ngue da dmhra ni ja 'na. 'N cua ya ma ja'i ngue da dannegui, mbi ngue di phy costumbre bi bi 'yn'Oja. 8 Nu na Oja bi gohmi zogah ra Moiss. n'na ra cohi ra Abraham, bi xifi 15 Nu to g mi hup' ja ra junta ngue da thjpa n'na xqui ra xifani p'ya, hrpabi r hmi ra Teba ngue r do'yo y ts'nt' 'm bi m'mi. ntho r hmi n'na r anx Oja. Gue'a ni hu ngue ra circuncisin, guehna da npa hmya na ngue'a Bi zohy nsiui ra Teba. ra cohi bi 'yt'e. Janangue nu'm mi m'mhra Isaac, bi mpya 'm mi Nu'a r hmu y mmcja p'ya gua'a nhyato ma pa. Nu na ra Isaac bi 'ymbi : xquet'a ngu'a bi 'yr'm mi m'mhr Ua majuani 'a si'a'i ya n'y? bi ts'nt' ni hu ngue ra Jacob. Nu na ra 'ymbi . 2 Mi dahra Teba p'ya, bi 'yna: Jacob xquet'a ngu'a bi japya 'd'ma yoho y ts'nt' bi m'm'a m'mfa, Ague n'y'ah, dami 'yhm guehya y xita ya ngue y judo. na ra hya ga mmang ya. Nu na ma 9 Nuya y ts'nt' ra Jacob, g mboxitah ra Abraham, nu'm mi bi syabi na ra Jos y n'yoh. m'm p' ja ra hi Mesopotamia,

Hechos7 Janangue bi 'b na ra Jos p'ya, bi dny ja'i mani ma Egipto. P ra Jos, bi mx Oja. 10 Nu hangu ra n' bi z ra Jos, bi yan'Oja. 'N bi u nn n'yomfni xanho. Bi 'yt'Oja ngue bi nu manho ra Jos na ra Faran. Nu na ra Faran mar dast'abi p' ja ra hi Egipto, guehna bi 'yxra Jos ngue di manda p' Egipto na, 'n bi 'yts'i ngue bi mandabi p' ja r ngu. 11 N'na ra pa p'ya, bi nja ra ot'i p' ja ra hi Egipto, 'np' ja ra hi Canan bi nja ra ot'i. Ndu mmitho te bi nja. A nu' ma mboxitah p'ya, hi nha ti ni te da zi. 12 Ngu i 'yde ngue b ja te da ts'i p' ja ra hi Egipto, bi mnhy ts'nt' ngue da tu ra trigo. Ya r mditho na ra 'yogui na p'ya. 13 R yondi bi ma p'ya, ya b mpate' y n'yoh ra Jos p'ya. Ya b mmya ra Faran ngue te'o y mni ra Jos p'ya. 14 Bi manda na ra Jos ngue b ts'i nnbabi r pap Jacob, gtho' mi 'da y mni b ts'i, hyate ma'd'ma ct'a nja'i mi sdi ngue gtho. 15 Janangue bi njap' ngue i mpa Egipto ra Jacob. Ja b tup' p'ya. Xquet'a 'n' 'd'ma yoho y ts'nt' b tup'. 16 P hi mb t'p' Egipto 'm mi du, porque nuya y ts'nt' ra Hamor ngue y mmngu Siquem, ya xi m n'na ra panten ngue xi dnna Abraham, ja i thu xp ngue b t'gui. 17 P na bi ba'm ni ma da znna pa di nja'a ra hya xi yarpabi Oja ra Abraham, mathoguitho bi nxandy judo p' Egipto. 18 Nup' Egipto, bi m'm'a m'mfa n'na ra dast'abi ngue hi mbi badi te'o na ra Jos. 19 Nu na ra dast'abi na, bi nu man' ya ma mboxitah. Bi japi ngue da 'yny basi 'm bi m'mi, n'namhma da du.

236 y pa' p'ya, ngue bi mi hra Moiss. Guehna n'na ra zits'nt' bi nu manho Oja. P hnda nhyushna bi zi r mam p' ja r ngu. 21 Nu'm mi 'ymp'ya, nu na r t'i xu ra Faran gues na bi hyaxra 'une ngue bi tede tengutho 'm dr basi . 22 Nu na ra Moiss, g bi bar pabi y mfadi y mmngu Egipto. 'N bi 'yhra pa ngue bi zdi te bi ma. 'N padi xanho ha di japi te da 'yt'e. 23 Nu'm mi gua'a nyote njya 'bhra Moiss, bi zo r mmi ngue da ma di zngua ya y judo ngue y mni . 24 Mi zmp' 'bhy mni p'ya, bi nu n'na ra mmngu Egipto ngue di nnbabi n'na r mni . Bi cospabi 'a te mi rbya, p bi hyo'a ra mmngu Egipto. 25 Nu na ra Moiss bi 'yna ngue di mmya' y mni ngue bi mnnbabi Oja ngue da yani para ngue da ma mathgue p' s ra n'. P hi mbi mmya y judo te t'rpabi . 26 Mi hyaxpya, nu na ra Moiss bi di mmi yo nc'i y judo ngue di ndu ns. Bi hejpa p'ya, i nnepe ngue di nhygui, bi 'ymbi : Ague n'y'aui, gadi mmni ui. Hanja ngue gadi ndu nsui? bi 'ymbi . 27 Nu'a mi pte p'ya, bi nnhna Moiss, bi 'ymbi : Te'o bi 'yxa'i ngue gui nts't'abi, ngue gui hyasca'be ra gnda? 28 Ua gu nne gui hyogui tengutho g japa n'na nc'i ra mmngu ua Egipto mande? bi 'ymbi . 29 Mi 'yhra Moiss ngue t'mbi xi nhote, bi 'dagui, i map' ja ra hi Madin. Ja i m'mp' p'ya, 'n ja b mi p' yoho y ts'nt'. 30 Nu na ra Moiss, mi gua'a nyote njya ngue 'bp' Madin. Nup' ja ra dapo jonna t'h Sina, bi nu n'na ra ndt'o ngue thra sibi. Ja b

20Gue'

237 nyap' r anx Oja p'ya. 31 Nu'm mi hytra sibi ra Moiss, di 'ytho hanja'a te bi nu. Bi guarbya ngue da nu xanho. B nya Oja p'ya, bi 'ymbi : 32 Guec dr Oja mi thanneg ni mboxita Abraham. Dr Ojag ngue ra Isaac, dr Ojag ngue ra Jacob, bi 'yn'Oja. P asta huacra Moiss ngue bi nsu. Ya hi ngui ha nzammi ngue da hyti xanho. 33 Bi 'yn'Oja p'ya: Dami c'ojhni thi xfani , porque nuua gu 'bi, ra ndxcahi ua. 34 D nnug ra n' i thohma ja'i g r m'm'a Egipto. D 'm dants'i . D c ya ngue ga nyani n'namhma ngue da ma mathgue. Ague Moiss, d nne ga pn'na'i Egipto ya bi 'ymbi . 35 Madag ue'a hi mbi nu man ho m'mt'o y judo na ra Moiss ngue xi 'ymbi : Te'o xp 'yxa'i ngue gu nts't'abi, ngue gu hyasca'be ra gnda? xi 'ymbi , p guehna bi 'yx Oja ngue dy hmu y ja'i nuya da jqui. Ngu na bi xihra anx bi nup' ja ra ndt'o mi danz. 36 Nu na ra Moiss, guehna b jjp ja ra hi Egipto ma mboxitah na. Ja b up' y hmya ngue y milagro bi 'yt'e, tengutho bi 'yrb ja ra Thnga Jathe. Bi 'yty milagro mnte bi n'yo dapo nyote njya. 37 Nu na ra Moiss bi xihy ja'i , bi 'ymbi : Nu na Oja, da 'yxa n'na ra pngahya ngue y judo tengutho bi jac. Nu na ra pngahya na p'ya, dami 'yhm te gma hya da xi'ah, bi 'ymbi . 38 Guehna 'dap' bi n'yoh y ja'i p' ja ra dapo na ra Moiss. 'N bi map' ja ra t'h Sina ngue b nyaui r anx Oja. Ja b sip' r hya Oja p'ya. B p' 'bhma mboxitah ngue di thojpabi na ra

Hechos7 hya b sifi, guehna ra hya bi t'u nni ngue di thogah naya. 39 P ma mboxitah hi mbi 'yc'i na ra hya bi manna Moiss. Bi mspatho te bi ma, sinoque bi ne xtab mmenga Egipto mahn'a. 40 Bi 'ymby ja'i ra Aarn: Ague Aarn, d nneghe ngue gui hocy dahmu di m'mt'o p' gd mh. Porque nu na ra Moiss b jgah p' ja ra hi Egipto, hi nd pahm te b jana, bi 'ymbi . 41 Bi hoca n'na ra dahmu ngue ra t'ndani p'ya. 'N bi hyo y mbo'ni ngue bi 'yrpa ra 'bt'e ra dahmu. Di johya y ja'i ngue ya bi hocra dahmu da danne. 42 Nu na Oja p'ya, bi hyp' y ja'i . Bi u nna 'yu y ja'i ngue y s b ja maya, g rpa y dahmu ngue thanne. Ngu'a nt'ot'i p' ja ra libro bi 'yoty pngahya Oja ngue na: Ague gy judoh, mnte g n'yo dapoh nyote njya, ua g hyocj y mbo'ni ngue g 'y'ni 'bt'eh? Nu', hi n'na'a. 43 Hante gue nup' gni mh, gadi 'yonnbah r ngu ra dahmu Moloc, 'n gui tu h n'na ra dahmu ngue ra s ni hu ngue ra Renfn. Guehya y dahmu gadi hocs gu thanneh. Janangue nuy, ga hn'ah thip' ja ra hi gu 'bhm ya, gd pn'nah man'na r nguep' ngue ra hi Babilonia, bi 'yna. 44 Bi sigue bi nya ra Teba p'ya, bi 'yna: Nup' ja ra dapo, nuya ma mboxitah mi ja n'na ra ngu n'u lu ngue mi nnpa ni ja y ja'i . Ja psp y xindo nt'ot'i r ley Oja. Nu na ra ngu n'u lu p'ya, bi xi Oja ra Moiss ngue da 'yt'e tengutho ra forma xi 'yuti . 45 Nu na ra ngu n'u lu di pont'a cohmi . Nu'm mamba hra Josu

Hechos7,8 b n'youi ma mboxitah, go bi scua ra ngu n'ulu ua d 'bhm' ya. Mi zh bi hyannba y hi y 'dan'yo ja'i mi 'bcua. Guehna Oja bi hyn'athi y mmhi. Bi nja ra ngu n'ulu asta gue'm mi m'mhra dast'abi David. 46 Nu na ra David, xangu r mate Oja bi di nnbi . Bi ne ngue xta hy'a n'na ra ni ja, ngue r ngu na r Oja mi thanne ra Jacob. 47 P go bi hyhra ni ja na ra Salomn r ts'nt' ra David. 48 A nu na Oja mag ues, hi ngui 'bp' ja y ni ja di hocy ja'i na. Porque r pngahya Oja bi 'yotra hya bi man'Oja ngue bi 'yna: 49 D huc p' mahts'i ngue dadi manda. Nuua ja ra xi mhi p'ya, di nnpa nhnts'i. Te 'b'a mangu gu na gui hogah? Ogue hap gu mhm ngue ga nsyag? 50 Ua hi nd hoc ya te gma cosa i ja? bi 'yn'Oja. 51 Bi sigue bi zohy ja'i ra Teba, bi 'ymbi : Xand nnaxi ni mmih. Ni gu h xancot'i, zant'a gu fsthoh te mmanna Espritu Santo. Tengutho bi 'yr'ma mboxitah, gu njath p'ya. 52 Nuya ma mboxitah, gtho y pngahya Oja xa m'mi, g xa nzi. 'N bi hyo' y pngahya bi xihy ja'i ngue da p' n'na nc'i ngue g ra nho da n'yo. A nuy, ya b 'a to bi man' y pngahya'. P g dh ngue bi tho. 53 Madague'a b pns y anx Oja ngue bi 'da'ah ra ley, p hi ngu c'i h ra hya.

238 ra Teba p'ya, di hatra ts'di ra Espritu Santo. Bi hyanma hts'i p'ya, bi hyandi ngue di yoxni Oja, 'n bi hyandi ngue nup' ja r n'yi Oja ja 'bp' ra Jess. 56 Bi 'ynna Teba p'ya: D hand ngue bi xohra c'ammahts'i . Nu n ra n'yoh b 'y mahts'i p'ya, ya 'bhn ja r n'yi Oja n bi 'yna. 57 Bi mhra hmafi y judo p'ya, bi goty gu, porque hi ngui nne da 'yhna ra hya mmanna Teba. Bi nyu nty ja'i p'ya ngue bi bnt'i . 58 Bi gjma xts'e ra hni ni ngue b pndo. Nu' y testigo xi manna fhni p'ya, bi gacy tu hu ngue bi mp' 'b'a n'na ra n'yoh ni hu ngue ra Saulo. Bi mndo ra Teba p'ya. 59 Mnte 'bndo ra Teba p'ya, bi zo Oja, bi 'ymbi : Ague ma Hmu'i Jess, dadi d'i ma te bi 'ymbi . 60 Bi ndantyhmu p'ya, ra ndts'di bi 'yna: Ague ma Hmu'i Jess, 'yogui mbnnbabi 'a te ra ts'oqui tya y ja'i 'bcua. Hntho bi man'a p'ya, bi du.

55Nu na

mi 'yhy ja'i na ra hya bi si p'ya, bi ndanz y mmi ngue ra cu, pts'i da zadra Teba.

54Nu'm

Ya bi tho ra Teba.

'Da'igu bi mammi ra Saulo' to bi hyo ra Teba. Nu'a ra pa'a p'ya, bi nanga n'na ra dasi p' Jerusaln ngue bi ts'hy 'yc'i . G bi n'uny 'yc'i , i mpa mi 'da y hni ni r njap' ja ra hi Judea. I mpa 'da asta ra hi Samaria. P nuya y representante ra Cristo hi mbi 'dahya. 2 Nuya y n'yoh supr xudi Oja, guehya bi 'yhra Teba ya. Janjuani zoni ngue mbni . 3 P di sigue ngue shy 'yc'i na ra Saulo.

Bi sigue ra Saulo ngue shy 'yc'i .

239 I huaxty ngu, bi jcy n'yoh 'nhy xisu ngue cot'i.

Bi ma ma'yoni ra hoga 'da'yo hya p' Samaria.

Hechos8 'np' Samaria xi t'c'i r hya Oja. Ja i 'bnnb ra Bdu 'nhra Xuua p'ya. 15 Nu'm mi zmp' Samaria' bi 'bnhni , bi marpabi Oja y 'yc'i ngue nnepe di n'youi ra Espritu Santo. 16 Porque tobe hi nga n'na nc'i mi n'youi ra Espritu Santo. Sinoque hntho xi nxixya para ngue da fadi ngue c'i ra Hmu Jess. 17 Ra Bdu 'nhra Xuua, nu'm mi japy 'y p' ja y ya y 'yc'i , y 'yc'i p'ya bi n'youi ra Espritu Santo. 18 Mi nu ra Simu'a te ty representante ra Cristo, ngue nu'a gui japy 'y p' ja y ya y 'yc'i , 'be xi n'youi ra Espritu Santo y 'yc'i . Ra Simu p'ya, bi ne xta ngutra mnyu ngue di njap'. 19 Bi 'ymbi : Dami 'dacui na ra ts'di ja'aui, n'namhma ngue nu to bi z ga jap ma 'y p' ja r ya, di n'youi ra Espritu Santo bi 'ymbi . 20 Mi dahra Bdu p'ya, bi 'ymbi : Nu'a ni mnyu 'da gdi m'mhmi 'a. Hanto gu na ngue nu'a bdi u n'Oja, ra mnyu gd ti n'a? 21 Nu'i hi n'y ni mmnthi ngue gu nthui na ra 'bfi na. Porque nup' ja r hmi r d Oja, hi nga njuani tho ni mmi. 22 Dami hyp' ra nts'o ja ni mmi. Dami 'ypr mate Oja, xamhmatho di pu n'na'i te gu mbni . 23 Porque d nnug ngue gr zya, 'n g ra nts'o xa mbnt'ui ni mmi. 24 Bi 'ynna Simu 'm mi da p'ya: Dami marcauits' Oja n'namhma ngue hi nga thoc'a te gu xicui. 25 M'mfa p'ya, nuya y representante ra Cristo, nu'm mi juadi bi xihy ja'i ngue majuani na r hya Oja, b pengbya, b 'y'a

y ja'i bi 'dap' Jerusaln, ndap' bi z i mpa y ja'i , p g mmanna hoga 'da'yo hya p' ni ma. 5 Nu'a ra Lipe guehna n'na nc'i ra 'dagui na, i mpa p' ja n'na ra hni ni ngue ra hi Samaria. Bi mdi bi xihy ja'i ra Cristo p'ya. 6 Bi mpti gtho y ja'i ngue xra hya mmanna Lipe. Mi nu y ja'i y milagro bi 'ytra Lipe p'ya. 7 Mi 'bp' xangu y ja'i ngue y ndu nthi , p g bi t'the. Nu'm xihy ts'onthi ngue da hyp' y ja'i n'youi, asta mafi. Xangu y dogua bi 'ythe, xangu y ja'i tudy gua bi 'ythe. 8 Janangue g di johya y ja'i 'bp' ja ra hni ni . 9 Nup' ja ra hni ni , mi 'bp' n'na ra n'yoh ni hu ngue ra Simu. Mi hyty ja'i p' ja ra hi Samaria conn mfadi ngue ra magia, mi na ngue magues. 10 A nu n, di ng di nnoho mi rpa masu. Di n'ymby ja'i : Nu na ra Simu, janjuani ngue n'youi r ts'di Oja na, di n'ymbi . 11 Mi t'rpabi masu, porque ya r ya'atho y pa mi hty ja'i conn mfadi . 12 P ra Lipe bi xihra hoga 'da'yo hya y ja'i . Bi xihy ja'i ha di njap' di zo r 'y Oja. 'N xifi hanja na ra Jesucristo. Nu'm mi t'c'i 'a te bi manna Lipe p'ya, y n'yoh y xisu bi nxixya. 13 Xquet'a 'nhra Simu bi 'yc'i ra hya 'n bi nxixya. Asta ya hi ngui nne da hyhra Lipe na ra Simu. Di 'ytho 'm bi nu y milagro tra Lipe. 14 Mi 'yhy representante ra Cristo mi 'b'a Jerusaln ngue ya

4Nuya

Hechos8 Jerusaln. Nup' ja y hni ni ja'a ra hi Samaria b thogui, g bi xihra hoga 'da'yo hya y ja'i .
Ra Lipe bi nthui n'na ra mmngu Etiopa.

240 nt'axi n'na ra d'yo hi ndi 'yani . Di njarbtho na ra n'yoh 'm ni ma da tho ya, hi ndi 'yani . 33 Da ma ma'brpi r s ngue hi nda ma m'mts'i. To go da badi hague ngu ra nts'o da 'yty ja'i di 'b'a ra pa'a? Porque da thajpabi r te ua ja ra xi mhi. 34 Nu na ra n'yoh p'ya, bi 'ynna Lipe, bi 'ymbi : Dami 'yrca ra mate xiqui te'o na mmanna ra pngahya naya. Uague nus, uague 'bi te'o man'na mmanna? 35 Mi dahra Lipe p'ya, i dmbatho'a te nt'ot'i p' ja ra Maca Libro madi xdi, bi xihra hoga 'da'yo hya ngue ha bi nja ra Jess. 36 Nu'm mi thop' po n'na ra dehe p'ya, bi 'yn'a ra n'yoh yaui ra Lipe: I poua ra dehe ya, ua hi nda z ga nxixyag 'm? 37 Mi dahra Lipe p'ya, bi 'ymbi : Nu'm gu hahni mmi gu c'i ra hya, da z njam'm da hi n'na. Mi dahra n'yoh p'ya, bi 'ymbi : D c'i g ngue ra Jesucristo guehna r Ts'nt' Oja na. 38 Bi manda ra n'yoh ngue bi ma ma'b'mi ra carro p'ya. Bi mp' ja ra dehe ngue bi xixyabi ra n'yoh na ra Lipe. 39 Nu'm mi bn'a nenthe p'ya, bi gs'ra Espritu Santo ra Lipe. Nu na ra n'yoh bi nxixya p'ya, ya hi nha mambi nu ra Lipe. Bi sigue bi n'yo p'ya, p di johya g ra 'yu. 40 Mi dambni ra Lipe p'ya, ya 'bp' ja ra hni ni Azoto. Bi n'yo ngue bi hya 'da y hni ni ngue bi manna hoga 'da'yo hya, asta gue'm mi zmp' ja ra hni ni Cesarea.

p'ya, n'na r anx Oja bi xihra Lipe, bi 'ymbi : Nuy, ja ngue gui mma gdi ma Sur. Gui hyaxra 'yu b nxa Jerusaln, i ntho'a Gaza bi 'ymbi . Nup' i nthohna ra 'yu na, hi njongui 'bi. 27 Bi map' sihna ra Lipe. Bi nthui p' ja ra 'yu n'na ra n'yoh ngue ra mmngu Etiopa, ngue xp 'yhra ndanne Jerusaln. R 'bt'o mfi na n'na ra xisu ni hu ngue ra Candase mi ndast'abi p' Etiopa, mi ja r cargo ngue ra tesorero. 28 Ni hu xr carro jty fani ni ma r hi Etiopa. Mnte ni 'yo p'ya, di xhra libro bi 'yotra pngahya Isaas. 29 P ra Espritu Santo bi 'ymbra Lipe: Dami cuatra n'yoh ni hu xr carro mma n. 30 Ra Lipe p'ya bi guarb ja ra carro. Bi 'yde ngue nu na ra n'yoh di xp' ja ra libro bi 'yotra Isaas. Bi 'ymbya: Ua gu padi te gadi xhya? bi 'ymbi . 31 Mi dahna ra n'yoh p'ya, bi 'yna: P hague gd pac p'ya, 'n hi njo'o to da xiqui hanja ra hya? bi 'ymbi . Bi xihra Lipe p'ya ngue bi nexp ja ra carro, 'dap' bi mi hmi . 32 Nu'a ra parte nt'ot'i p' ja ra Maca Libro di x p'ya, guehna ra hya ngue na: Tengutho n'na ra d'yo 'm ni ma da tho, di mmuti . Ogue

26M'mfa

241
Nu na ra Saulo, bi mdi bi 'yc'i ra Jess.

Hechos9 pa, p hi nha hti . Xi ngra hm, ni xi ngra dehe xta nzi. 10 Nup' Damasco, mi 'bp' n'na ra 'yc'i ni hu ngue ra Ananas. Nu na ra Hmu Jess bi zohra Ananas, bi 'ymbi : Ague Ananas bi 'ymbi . Mi da p'ya, bi 'yna: D 'bcua gr Hmu. Tema hya? 11 Mi dahra Jess, bi 'ymbi : Ga 'yo, ni map' ja ra caye ni hu ngue Njuantho. Crb ja r ngu ra Judas. Dami 'ynnb n'na ra n'yoh ni hu ngue ra Saulo, ra mmngu Tarso. Nuya, xa bi mmat'Oja ya. 12 Mnte mmat'Oja ra Saulo p'ya, nup' i nu, bi zn'a n'na ra n'yoh p' ha 'bi ni hu ngue ra Ananas. Bi nu ngue bi yt'ambo, bi japr 'y p' ja r ya para ngue di nz y d. 13 Nu'm mi 'y'a ra hya sihra Ananas, bi 'yna: Ague gr Hmu, xangu ra nts'o d c xa 'y'na ra Saulo ngue di ny ja'i nu' c'i 'i p' Jerusaln. 14 A nuy, b pra scua y hmu y mmcja ya, ngue b cua ngue nu' y ja'i nzo'i, g da dut'i da zits'i. 15 P ra Hmu Jess bi 'ymbra Ananas: Ni mahma. Porque nu na ra n'yoh na, ya xt huanhn na ngue da xihy ja'i te'ogui. Da xihy ja'i r m'm'a n'nanni y nacin, 'np' ha 'bhy dast'abi da ma te'ogui, 'np' 'bhy judo da xifi te'ogui. 16 Nug ga uti hague ngu gangu ra n' da thogui conn ngueque. 17 Nu na ra Ananas bi map' ja ra ngu mamb 'bhra Saulo. Mi yt'ambo p'ya, bi japr 'y p' ja r ya ra Saulo, bi 'ymbi :

Nu na ra Saulo, hi ngui sya di pihy ja'i ngue nne da hyo' c'i ra Hmu Jess. Bi map' 'bhr hmu y mmcja p'ya. 2 Bi 'ypra scua da gats'i , di map' ja y ni ja p' ja ra hni ni Damasco, ni hya ra ts'di ngue da si' to c'i ra hoga 'da'yo hya. Nu'm y n'yoh ogue y xisu da ti ni , da tut'i da sip' Jerusaln ngue di n'ofdi. 3 P nu'm ni ma da zt'a Damasco p'ya, nthambni tho bi yot'a n'na ra nyot'i maya ngue bi nthui. 4 Bi d'a hi ra Saulo p'ya. Bi 'y p'ya ngue ts'ofo, bi t'mbi : Ague Saulo. Ague Saulo. Hanja ngue mmi gu squi? 5 Mi dahra Saulo p'ya, bi 'ymbi : Te'o'i p'ya, gr Hmu? Nu'a nzo p'ya, bi 'ymbi : Go guec dr Jess ngue mmi gu squi. P gadi n'ns, tengutho ra ndani 'm mbra nhnt'i ra za ma sni . 6 Asta huacra Saulo ngue bi nsu. Bi 'ymbya: Ague gr Hmu, teni 'b'a gu nneque ga t' p'ya? Mi dahra Hmu Jess, bi 'ymbi : Dami nangui , ni man b ja ra hni ni . Ja dani si'i n te ja ngue gui 'yt'e. 7 mmi di 'ydya y n'yoh mi n'youi ra Saulo, porque bi 'yde ngue bi ya maya'a nzohra Saulo, p hi njombi nu. 8 Nu'm mi nanga hi ra Saulo p'ya, i nne di nhanni , p bi nxd. Janangue bi ma macnhni , bi zn'a Damasco. 9 Bi m'mp' nhyu

Hechos9 Ague ma zi cu'i Saulo, nu na ra Hmu Jess b zo'i p' ja ra 'yu, xp mmnng ya ngue da z di nz ni d, 'n gui n'youi ra Espritu Santo bi 'ymbi . 18 'Bexque'a bi nz y d ra Saulo p'ya. Bi hy' na y xihua mi ja y d. Bi nxixya p'ya. 19 Mi nsi hm p'ya, mahmbi hya ra ts'di. B m'mhma njammi pa p' 'bhy 'yc'i p' Damasco.

242
Ra Saulo bi ma Jerusaln.

d'mi bi manna hya ra Saulo p' ja y ni ja di mpti y judo p'ya. I xihy ja'i ngue ra Jess, gue'a r Ts'nt' Oja'a. 21 Nuya gtho y ja'i de te mmamp'ya, di 'ytho, di n'ymbi : Ua hi nga guehna ra n'yoh 'b'a Jerusaln, nu na t'mbi shy ja'i c'i ra Jess? Huangui gue'a ni 'ycua'a ya ngue da dut' to da di ni , da zispabi y hmu y mmcja. 22 P man'na ni hyadra ts'di ra Saulo ngue mmanna hya. I uty ja'i te mmamp' ja ra Maca Libro, ngue ra Jess guehna ra Cristo xa 'yx'Oja ngue di ndast'abi na. Asta hi ngui padi te da 'yty judo mi 'b'a Damasco.

20Bi

Ra Saulo bi mambr hya Oja p' Damasco.

ya'atho y pa p'ya, bi nhcahya y judo ngue xta hyo ra Saulo. 24 Nu' y hyote, i fhy goxthi ngue ra neni hni ngue da hyo 'm bi thop'. P mi mmya'a te fnnbabi ra Saulo. 25 Nu'm mi nxui p'ya, nuya y 'yc'i bi 'yt'a n'na ra canasta na ra Saulo. I camb ja ra jado di thsra neni hni . Bi bmp'ya.

Bi pongra ndate y judo na ra Saulo.

23Mi ma

ra Saulo, mi zn'a Jerusaln, bi ne xt mpnhui' y 'yc'i mi 'bp'. P g su 'm mi nu, porque mbi ngue hi mma juani ra 'yc'i na ra Saulo. 27 Nu na ra Bernab go bi zixra Saulo p' 'bhy representante ra Cristo na. Go bi manna p'ya ha bi njap' i nu ra Saulo p' ja ra 'yu na ra Hmu Jess. Bi ma ha bi nja ngue bi zofo. Gue'a i hya ra ts'di ra Saulo ngue bi mamp' Damasco hanja na ra Jess. 28 Nup' ja ra hni ni Jerusaln, 'dap' 'yoh' y representante na ra Saulo. Nup' ni ma y representante, ja ni map' ra Saulo. 29 Nu na ra Saulo bi hya ra ts'di ngue mma hanja na ra Hmu Jess. Di nju'mahya 'm yaui ya y judo ga ya ra hya ngue ra griego. P nuya y judo ya, i nne da hyo ra Saulo. 30 Mi mmya y 'yc'i p'ya ngue nne da tho ra Saulo. Bi zixpya, i ma Cesarea ja bi thp'. Ya bi mas p' ja ra hni ni Tarso na ra Saulo p'ya. 31 Ya 'bmmanho gtho y 'yc'i r m'mp' ja ra hi Judea, da guep' Galilea, da guep' Samaria. Man'na ni hyadra ts'di' r m'mp'. I 'bi ngue supr xudi Oja, 'n fxra Espritu Santo. Man'na mani 'yc'i tho mi 'da y ja'i .

26Nu na

ra Bdu ngue bi zngua y cu. Xquet'a bi ma b zngua' y 'yc'i r m'mp' ja ra hni ni Lida. 33 Nu'a ra hni ni 'a p'ya, bi di mp' n'na ra n'yoh ni hu ngue ra Eneas. Ya nhyato jya mi oxr t'ots'i, porque mi tudy gua. 34 Nu na ra Bdu bi 'ymbi :

32Bi n'yo

Bi t'the ra Eneas.

243 Ague Eneas, da 'ythe'i ra Jesucristo ya. Dami nangui , ps'ni fidi . Nu na ra drquhi 'bexpi nangui . 35 Nu' y mmngu Lida 'n' y mmngu Sarn mi nu ngue bi z ra Eneas. Bi hyp' y nyogui nt'c'i p'ya, bi 'yc'i ra Hmu Jess.

Hechos9,10 ra Bdu, bi bnnba r 'y ra Dorcas ngue bi xots'i. Mi xoxpya, bi ma mact'i mbo y 'yc'i cony 'danxu ngue bi dpi, p ya i te. 42 Bi fadi g ra hni ni Jope na ra hya na p'ya. Janangue xangu y ja'i bi 'yc'i ra Hmu Jess. 43 Nu na ra Bdu p'ya, ya'atho y pa b m'mp' Jope ja r ngu n'na ra hyu xfani xquet'a ni hu ngue ra Simu.

41Nu na

ja ra hni ni Jope mi 'bp' n'na ra 'yc'i ngue ra xisu mani hu ngue ra Tabita. Ra hya ngue ra griego p'ya, gui huti ngue ra Dorcas. Nu na ra xisu na, mnte ra pa bi m'mi bi 'ytra nho, i fxy ja'i hi n'y te da hyoni . 37 Mi 'y'a n'na ra pa p'ya, nu na ra Dorcas bi hynni , p bi du p'ya. Nu'm mi 'betra nima, bi 'bp' ja n'na ra cuarto b ja may ra tcangu. 38 Nup' ja ra hni ni Lida ja mi dup' ra Dorcas, querptho b ja ra hni ni Jope mambi 'bhra Bdu. Nu'm mi bahy 'yc'i p'ya ngue b 'bp' Jope ra Bdu, n'na zihmantho bi mnhni yo nc'i ngue b si ra Bdu. 39 Nu'm mi zmp' b 'bhra Bdu' y nzite p'ya, 'bexpa hra Bdu. Mi zp' ja ra ngu ra Bdu p'ya, bi ts'ixp ja ra cuarto maya b 'bnna nima. Xgue di ms'y 'danxu p' 'bni ngue zoni . Bi t'utra Bdu' y tu hu 'nhy vestido mi r'm mi 'bhra Dorcas. 40 Nu na ra Bdu p'ya, bi xihy ja'i ngue g da bn'athi. Bi ndantyhmu p'ya, bi mat'Oja. Mnte htra nima na ra Bdu p'ya, bi 'ymbi : Ague Tabita, dami nangui bi 'ymbi . Bi nz y d ra nima p'ya, bi hytra Bdu, bi nangui bi mi .

36Nup'

Bi bnnate ra Dorcas.

10

Nup' ja ra hni ni Cesarea, mi 'bp' n'na ra n'yoh ni hu ngue ra Nyo. Mar capita na ra n'yoh na, r hmu n'na 'bi y soldado ni hu ngue ra Italiano. 2 Nu na ra n'yoh na, g thanne Oja' 'bp' ja r ngu, 'n g supr xudi Oja. Xquet'a xangu ra mnyu madi uni ngue fxy judo. 'N zant'a mmat'Oja. 3 N'na ra pa p'ya comma hyu nde, bi mp r nthandi ra Nyo tengutho 'm di 'ui . Bi nu xanho ngue n'na r anx Oja bi yrb ha 'bi, bi 'ymbi : Ague Nyo bi 'ymbi . 4 Bi hyt ra anx ra Nyo p'ya, p bi nsu. Bi 'ynnbya, bi 'ymbi : Tema hya, gr Hmu? Mi dahra anx p'ya, bi 'ymbi : I nnu manho Oja ngue gu mmat'Oja 'n nnu manho te gu t'e ngue gu fxy ja'i hi n'y te da hyoni . 5 A nuy, dami 'yt'i to da si ra Simu b 'b'a Jope, nu na ga ts'ofo ngue i Bdu. 6 Nu na ra Bdu, 'bp' ja r ngu ra hyu xfani nu na xquet'a i Simu. I ja r ngu p' ja r nnengui ra jathe. Nu na go da xi'i te 'b'a ja ngue gu 'y'na bi 'ymbi . 7 Mi ma ra anx p'ya, nu na ra Nyo bi zonhni yoho y mfi 'n

Bi nyaui ra Bdu ra Nyo.

Hechos10 n'na ra soldado. Nu na ra soldado, r n'youi ra Nyo ngue xquet'a 'nhna mi thanne Oja na. 8 Bi xifi te xi nu p'ya. M'mfa p'ya, bi mnhy nzite p' ja ra hni ni Jope. 9 Mi hyaxpya, ya ni 'yo ra 'yu y nzite, ni ma da zmp' ja ra hni ni . Comma hu xyadi p'ya. Nu na ra Bdu bi nexma xts'e ra ngu ngue da mat'Oja 10 Nu na ra Bdu p'ya bi ntu manthu hu. Mnte mahojpi te da zi, bi mp r nthandi tengutho 'm di 'ui . 11 Bi nu ngue b xohra c'ammahts'i . B cacua hi n'na ra manta xannoho, b nthut'i y ts'at'i . 12 Nup' ja ra ulu p'ya, b cap' xangu y zu' ngue ja goho y gua. B cap' y c'ya, b cap' y ts'i nts'. 13 Bi 'yhra Bdu p'ya ngue ts'ofo, bi t'mbi : Ague Bdu, dami nangui . Gu hyo y zu' 'bcua n'namhma gui sa. 14 Mi dahra Bdu p'ya, bi 'yna: Hi n'na gr Hmu. Porque hi njam'm xt sig n'na ra cosa nu'a hi n'y r nt'di ga si, ogue xants'o bi 'ymbi . 15 Nu'a bi ya maya p'ya, mahmbi zofo, bi 'ymbi : Nu'a mman'Oja ngue xanho, 'yo gni huti ngue xants'o'a. 16 Nhyu ndi bi 'yhra Bdu ngue ts'ofo. M'mfa p'ya, bi mengra manta, i ma mahts'i . 17 P ra Bdu hi ngui padi te da 'yt'e. Di n'yomfni hanja te ga mbn'a bi nu. Bi zp' ja ra goxthi' y nzite ra Nyo p'ya. Ya xp n'nni hap ja r ngu ra Simu. 18 Bi 'ynni ngue'm di 'bp' n'na ra n'yoh ni hu ngue ra Simu 'n i Bdu. 19 Mnte sodr mmi ra Bdu'a te xi nu p'ya, ra Espritu Santo bi 'ymbi :

244 'Bcua ja ra goxthi hyu y n'yoh hon'i . 20 Ga 'yo, dami cai . 'Yo gu yobni ngue gu mm, porque nug go xt t''. 21 Nu na ra Bdu p'ya, n'na zihmantho bi gai . Bi ma b nyaui' y nzite ra Nyo bi zh. Bi 'ymbi : D 'bc ua n'y, masque go gu hongi. Tema hya gni 'yhmi ? 22 Nu y nzite p'ya bi 'ymbi : Nu'a ra capita ni hu ngue ra Nyo xp mmnngahe ngue ga sixahe. Nu na ra Nyo, guehna n'na ra hoga n'yoh ngue supr xudi Oja. 'N nnu manho gtho y judo na. I mma ngue bi z'a n'na r maca anx Oja p' ha 'bi, bi xifi ngue da pnhni to da zixa'i , para ngue da 'y'a ra hya ja ngue gui mma bi 'ymbi . 23 Nu na ra Bdu p'ya, bi ct'ambo' y nzite ngue di n'oxi. Mi hyaxpya, bi mh ya y nzite. 'N bi mh mi 'da y 'yc'i ngue y mmngu Jope. 24 R yo pa p'ya, bi zn'a Cesarea. Nu na ra Nyo, ya mi nd'mate p' ja r ngu. Ya xi pty mni cony amigo di nsixui. 25 Mi zhra Bdu, 'bexpa nangra Nyo ngue bi nznguaui. Bi ndantyhmu p'ya ngue nne xta ndanne. 26 P ra Bdu bi xihra Nyo ngue da nangui . Bi 'ymbi : Dami nangui . Nug xquet'a dr ja'i thog tengutho'i. 27 Mnte yaui p'ya, bi yt'ambo ra ngu. Bi nu ngue xangu y ja'i 'bp' xi mpti. 28 Ra Bdu p'ya bi 'ymby ja'i : Gu pahm ngue n'na ra judo, hi ngui nnepr nt'c'i ngue di n'amigoui n'na ra 'dan'yo ja'i ,

245 ni xi nga gue'a ngue da yrb ja r ngu. P Oja, ya xa xiqui ngue hi njonni ja'i ga mbi ngue hi ngui s ga nya'be, ogue ga mbi ngue xants'o. 29 Janangue nu'm mamb ts'igui, hi nte d ma, sinoque n'na zihmantho d h. A nuy, d nne ga padi te gu zoqui. 30 Mi dahra Nyo p'ya, bi 'ymbi : Ya r gpa ya, comma tengutho ra ora ja p'ya, ya mmap' comma hyu nde. Hi m mar nsi hm'a ra ora'a. Mnte d mmat'Oja ua ja ma ngu, bi mp ma nthandi tengutho 'm gdi 'ui . D nug n'na ra n'yoh bi zcua, di yoxni r he. 31 Bi 'yngui : Ague Nyo, nu'a ni mhmat'Oja gu t'e, i Oja'a. 32 Dami 'yt'i to da si n'na ra n'yoh ni hu ngue ra Simu 'n i Bdu. B 'bp' ja ra hni ni Jope. I sya p' ja r ngu'a xquet'a ni hu ngue ra Simu. Ra hyu xfani 'a ra n'yoh, 'bp' ja r nnengui ra jathe. Nu'm bi zcua'a p'ya, go da xi'i hanja'a, bi 'yngui . 33 Janangue d pnhn p' te'o da si'i. Ya xanho ngue xcu h. A nuy, gtho d 'bche ua ja r hmi r d Oja ya. D nne ga che te gma hya di 'bp'a'i Oja gui xicje bi 'ymbi .

Hechos10 gtho y ja'i naya. 37 Nu'ah gu pahm te b njap' Galilea 'ncua Judea 'm mi manna hya ra Xuua bi 'ytra nxixya. 38 Gu pahm ngue nu na Oja, b pnnbabi ra Espritu Santo ra Jess nu na ra mmngu Nazaret, ngue bi hatra ts'di da 'ytra nho p' di ma. Bi 'ythe gtho y ndu nthi madi nna zithu. Bi z bi 'yt'e tengu na ra hya na, porque n'youi Oja. 39 A nughe ya, dadi jaghe majuani te g bi 'ytra Jess, tengutho te bi 'yrb ja ra xqui r njap' Judea 'np' ja ra hni ni Jerusaln. M'mfa p'ya, bi ma macuati ra pont'i ngue ja bi dup'. 40 P nu na Oja, bi japi bi bnnate'a r hyu pa. Bi nepe ngue mahnd nu he 'm ya xi bnnate. 41 Hi nque masque gtho y ja'i bi nu 'm mi bnnate ra Jess, sinoque go d nughe. Ya m'mt'o xp zn'Oja ngue ga jahe majuani p' bi bnnate ra Jess. Nughe p'ya, 'dap' d nsi hmhe 'm mi bnnate p' mant'gui. 42 'N gue'a bi 'bjpahe'a ngue ga japhe majuani y ja'i , ngue nu na ra Jess guehna b x Oja ngue di ndast'abi na, ngue da hyaspa ra gnda' i te 'n' xandu. 43 Nu na ra Jess, guehna bi ma gtho y pngahya Oja na, ngue nu to gtho da 'yc'i na, di mpu nnba y ts'oqui conn nguehna.

ra Bdu p'ya, bi 'yna: A nuy, d hax njuani ya ngue Oja hi njongui n'a. 35 Sinoque i nnu manho hnt'o bi z maja'i 'bcua ja ra xi mhi ngue supr xudi 'n tra nho. 36 Nu na Oja bi zohy judo, b pnnbabi ra hoga 'da'yo hya ngue di nhojpaui y ja'i conn nguehra Jesucristo. 'N guehna nnpa hmu

34Mi nya

Ra Bdu bi xihra hya y ja'i 'bp' ja r ngu ra Nyo.

di yahni tho ra Bdu 'm mi zhra Espritu Santo p' 'bhy ja'i mi xra hya mmanna Bdu. 45 Nu' y judo x 'yc'i m'mt'o ra Jess b n'youi ra Bdu ngue di hyni , di 'ytho' p'ya, ngue 'n'

44Tobe

Ba 'bnnbabi ra Espritu Santo y ja'i hi ngy judo.

Hechos10,11 y ja'i hi ngy judo b 'bnnbabi ra Espritu Santo. 46 Mbnqui xanho, porque de ngue n'nan'yo ra hya ga ya' 'bp'. 'N de ngue spabi Oja. 47 Bi 'ynna Bdu p'ya: Xiya, ua hi nda z di nxixya ya y ja'i b 'bnnbabi ra Espritu Santo ya, tengutho bi njacj m'mt'o? bi 'yna. 48 Bi xihy ja'i p'ya ngue bi ma maxixyabi , gue'a di fadi ngue c'i ra Jesucristo'a. M'mfa p'ya, ya hi mma thgue ra Bdu, xihy ja'i ngue di m'mp' njammi pa.

246 p'ya d mbi : Hi n'na gr Hmu. Porque hi njam'm xt sig n'na ra cosa nu'a hi n'y r nt'di ga si, ogue xants'o, d mbi . 9 Nu'a nzojpya, mahmbi 'yngui : Nu'a mman'Oja ngue xanho, 'yo gni huti ngue xants'o'a, bi 'yngui . 10 Nhyu ndi bi zoqui ngue ngu'a xiqui. 'Bext nug p'ya ngue bi mengra manta, i ma mahts'i . 11 Nu'a ra ora'a p'ya, nup' ja ra ngu nmi 'bi, bi zn'i hyu nc'i xi nxa Cesarea, ni ma da sigui. 12 Ra Espritu Santo p'ya, bi xiqui ngue hi nga nyobni , ga mm'be' y n'yoh bi zh ngue sixqui. Xquet'a d mche ya 'dato ma zi cu h 'bcua. G d ct'he p' ja r ngu n'na ra n'yoh ngue ra mmngu Cesarea. 13 Nu na ra n'yoh p'ya, bi xicje ha bi nja ngue bi nu n'na ra anx bi zp' ja r ngu. Ra anx p'ya bi 'ymbi : Dami 'yt'i to da si n'na ra n'yoh ni hu ngue ra Simu, 'bp' ja ra hni ni Jope, nu'a xquet'a ja man'na ra thu hu ni hu ngue ra Bdu. 14 Nu na ra Bdu, go da xi'i na ha di njap' gdi nyani , co 'n' 'bp' ja ni ngu, bi 'ymbi . 15 P hntho d fdi d xic ra hya y ja'i p'ya, 'bexque'a b 'bnnbabi ra Espritu Santo, tengutho bi njacj m'mt'o. 16 Bi zo ma mmig p'ya ngue ngu na ra hya bi man'a m'mt'o ra Hmu Jess, bi 'yna: Ra Xuua bi 'ytra nxixya conna dehe'a. P nu'ah, ra Espritu Santo di ha'ah ra ts'di, bi 'yna. 17 P xi'm ngue bi ne Oja ngue bi japy ja'i tengutho bi jacj 'm ma c'i h ra Hmu Jesucristo, ua da z ga tjpag'a te nne da 'yt'a Oja p'ya? 18 Nuya y 'yc'i mi 'bp' Jerusaln, mi z mi 'yhya y hya bi

8Nug

11

Nuya y representante ra Cristo co 'n' mi 'da y 'yc'i r m'mp' Judea, bi 'yde ngue 'n' hi ngy judo ya x c'i bi r hya Oja. 2 Nu'm mi znna Bdu p' Jerusaln, bi mbcu 'da y judo ngue ya may 'yc'i . 3 Bi 'ymbi : Hanja ngue g smp' 'bhy ja'i hi ngy judo, 'n 'dap' g nsi hmui? bi 'ymbi . 4 Nu na ra Bdu p'ya, bi d ra gnda te g xi nja, bi 'yna: 5 Nu'm damb 'bc p' ja ra hni ni Jope, ma mat'Ojag p'ya. Bi mphma nthandi tengutho 'm gdi 'ui . D nug n'na ra manta xannoho b gahmaya, ba nthut'i ngoho mats'at'i . Bi zp' d 'bi. 6 Nu'm ma ht p'ya, d nu te 'b'a cmbo. D nu ngue b cp' y zu' ja goho y gua, b cp' y zate, b cap' y c'ya, b cp' y ts'ints'. 7 D c p'ya ngue nzoqui bi 'yngui : Ague Bdu, dami nangui . Gu hyo y zu' 'bcua n'namhma gui sa, bi 'yngui .

Ra Bdu bi dpra gnda y 'yc'i p' ja Jerusaln.

247 manna Bdu, mambi nsyatho. Bi 'ymp'ya: Magues na Oja, ngue xquet'a 'n' hi ngy judo bi ne Oja ngue bi hyp' ra nts'o, 'n bi tocabi ra 'da'yo te para zantho.
Y mmngu Antioqua bi 'yc'i ra Jesucristo.

Hechos11,12 mamb ti mp'ya, b n'youi, b 'y'a Antioqua. 26 N'na jya xanho bi m'mp' ha 'bhy 'yc'i . Xandngu y ja'i bi xnnbabi ra hya. Ja b fp' Antioqua p'ya, ngue nuya y ja'i tnna Cristo i nhuti ngue y cristiano. 27 Nu' y pa' p'ya, nu' 'da y pngahya Oja b nxp Jerusaln ngue i ma Antioqua. 28 Nu na n'na nc'i ni hu ngue ra Agabo bi nangui bi m'mp' 'bhy 'yc'i . Bi bnnbabi ra Espritu Santo'a ra hya bi mamp'ya, ngue i ja ngue di nja n'na ra thu hu g r ngni ra hi. Nu'a te bi mamp'ya, bi nja, gue' y pa ngue mi ndast'abi ra Claudio. 29 Janangue nuya y 'yc'i p' Antioqua bi 'yrpabi ra 'bxte' y mmi 'yc'i ui ni m'm'a Judea. N'na ngu n'na bi u ni te ts' bi zrpa y ts'di di u ni . 30 Ngu na bi 'yt'e ngue bi ptra mnyu, bi mnnbabi y 'yc'i p' Judea ngue bi ndpi to 'bt'o. Nuya bi hyaxra mnyu, guehna ra Bernab 'nhra Saulo.

'ymmi bi ts'hy 'yc'i 'm mi tho ra Teba. Nu' bi 'dagui, i mpa 'da asta Fenicia, asta Chipre, asta Antioqua i mpa 'da. A nuya p'ya, nu na ra hoga 'da'yo hya ni hya, ja ni mamp' ni mpa. P hndy judo bi xifi, hi njom mi 'da ni ja'i xta xifi. 20 Da gue 'da y 'yc'i ngue y mmngu Chipre, 'n' y mmngu Cirene bi zmp' ja ra hni ni Antioqua. Xquet'a bi xihra hoga 'da'yo hya y ja'i hi ngy judo. Bi xihy ja'i hanja'a ra Hmu Jess. 21 Di hatra ts'di Oja ngue da manna hya. Janangue xangu y ja'i bi hyp' y nyogui nt'c'i ngue bi 'yc'i ra Hmu Jess. 22 Nu na te bi nja, mi z mi 'y' y 'yc'i p' Jerusaln, 'bexpi mnhna Bernab ngue i ma asta Antioqua. 23 Nu'm mi znna Bernab, bi nu p'ya ngue nu na Oja ya xi japi xandnho y ja'i . Ra ndijohya p'ya. Bi xifi gtho y ja'i ngue da hyahy mmi da hya ra ts'di ngue da dn'na ra Hmu Jess, hi nda hygui. 24 Nu na ra Bernab, r hoga n'yoh na, n'youi ra Espritu Santo, di zajpabi r nt'c'i . Janangue xangu y ja'i bi dapy mmi ngue bi 'yc'i ra Hmu Jess. 25 Ja bi nxp ra Bernab ngue bi map' ja ra hni ni Tarso ngue b honna Saulo. Nu'm

19Bi

12

Nu na ra tiempo na p'ya, bi bnt'i 'da y 'yc'i na ra dast'abi Herodes ngue bi ni . 2 Nu na ra Jacobo r n'yoh ra Xuua, bi manda ngue bi thjpa r ya conna juai. 3 Bi nu ra Herodes ngue di ho y judo te bi 'yt'e, bi bnt'i mahn'a ra Bdu p'ya. Nu na ra hya na p'ya, bi nja'a ra pa ngue ra ngo ts'i ra thu hm hi ngui n'youi ra xi. 4 Nu'm mi ma mabnt'i ra Bdu, bi manda ra Herodes ngue bi jot'i. Nup' ja ra fdi p'ya, bi m'i goho poni y soldado ngue y goho

Bi tho ra Jacobo, 'n bi n'ofdi ra Bdu.

Hechos12 nja'i n'na poni . Bi znni ngue ja xti sentencia 'm xta nguahra ngo ni hu ngue ra pascua. 5 Ya ofdi ra Bdu, p m'mdi xandnho. Janangue hi ngui sya' y mmi 'yc'i ui, janjuani ngue mmarpabi Oja.

248 A nuy, d hax njuani ya ngue majuani b pnhna anx Oja ngue bi yang p' ja r 'y ra Herodes. Bi yangui ngue ra ndate mi mbnngagui y judo. 12 Mnte sodr mmi ra Bdu'a te tho p'ya, bi zmp' ja r ngu ra Maya r mam ra Xuua. Nu na ra Xuua xquet'a ni hu ngue i Marco. Xangu y 'yc'i xi mpti p' ja r ngu na p'ya ngue mmat'Oja. 13 Nu na ra Bdu p'ya, bi jtra goxthi p' thi. B pn'a n'na ra hmute ni hu ngue ra Rode ngue da padi te'o di jtra goxthi. 14 P nu'm mi ba p'ya ngue ra Bdu 'bhma xts'e, nu'a gui johya, bi ntihi i ma mbo ngue b ma. Gue hi nga 'be bi xojpi. 15 Mi mamp'ya ngue 'bp' thi ra Bdu. Bi t'mbya: Antho gu loca ya, tegue da hyongua'a 'm. P ra hmute n'nat'a mma ngue majuani gue'a ra Bdu 'bhma xts'e. Bi 'yny ja'i p'ya: Hi nga gue'a, sinoque r ndahi 'a. 16 P ra Bdu bi sigue di jtra goxthi. Bi ma to b xocra goxthi p'ya. Mi nu y ja'i ngue gue'a ra Bdu, mmi bi nsu. 17 Ra Bdu p'ya, rpatho y senya conna 'y ngue hi ndi 'yani . Bi xihy ja'i ha bi nja ngue b jc'a Oja p' ja ra fdi. Bi 'ymbi : Nu te d thoc ya, dami xihm ra Jacobo 'n' mi 'da ma zi cu h bi 'ymbi . Bi bmp'ya, bi ma man'na ra xqui. 18 Mi hyaxpya, janjuani ngue hi ngui padi te da 'yty soldado. Porque hi ngui padi ha xi nja ra Bdu. 19 Bi manda ra Herodes ngue b thonna Bdu, p hi mb thi ni . Bi ma nt'nni y

ra xui 'a p'ya, hntho xta hyats'i xta mma njqui ra Bdu ngue xta mma ma sentencia ngue da tho. Nu na ra Bdu, xi 'yt'i nde yoho y soldado p' mi aha. Ma nthut'i co yoho y cadena. Nu' mi 'da y soldado p'ya, 'bp' ja ra goxthi fdi ngue di mfdi. 7 Mi z'a n'na r anx Oja p'ya, bi yot'i g mbo ra fdi. Nu na ra anx, bi dospa r hyo ra Bdu ngue bi 'y, bi 'ymbi : Dami nangui n'nahmantho. Bi xo' y cadena manthut'i y 'y ra Bdu p'ya. 8 Nu'a ra anx bi 'ymbi : Dami d'ni ngti ya, dami ti 'ni thi xfani bi 'ymbi . Nu'm mi 'ytra Bdu'a te sifi, ra anx mahmbi 'ymbi : Dami hye ni tu hu ya, b ntrbya. 9 Nu na ra Bdu p'ya, ni 'bfatho p' ni ma ra anx ngue bi bni . P hi ngui padi ngue'm majuani ogue hi mma juani 'a te rpabi ra anx, bi 'yna ngue i 'ui . 10 P nu'm mi thop' r mdi 'bi y soldado, bi 'ui x'a r yo 'bi, mi zmp' ja ra goxthi ngue g ra t'gui p'ya. Bi xos ra jut'i , bi bmbya. M'mfa p'ya, ya ni 'yop' ja ra caye. Bi zop' ra anx p'ya, bi ma. 11 Bi hyaxa njuani ra Bdu p'ya ngue majuani 'a te rpabi ra anx bi nu, bi 'ymp'ya:

6Nu'a

Oja b jjp ja ra fdi ra Bdu.

249 mdi p'ya. M'mfa p'ya, bi manda ngue bi tho' y mdi. Mi nhote ra Herodes, bi bmp' ja ra hi Judea, bi ma i m'mp' ja ra hi Cesarea. ra Herodes madi nshmi y mmngu Tiro 'nhy mmngu Sidn. P bi nhcahya y ja'i ngue da mnhna n'na ra comisi ngue da ma da nyaui ra Herodes. P 'be bi hyspabi ra mnyu na ra Blasto di manda p' ja r ngu ra Herodes. Go bi ctra hya na p'ya ngue di nhojpaui y ja'i ra Herodes. Porque nup' ja ra hi Tiro 'np' ja ra hi Sidn, ja mani map''a te mi pmp' ja r hi ra Herodes ngue si y ja'i . 21 N'na ra pa p'ya, bi mnnba ra hya y ja'i ra Herodes ngue b hy ja'i bi nyaui. Nuna ra Herodes bi hye r he ngue ra hedast'abi. Bi mi p' ja ra nthuts'i ngue bi nht'a hya p'ya. 22 Mi juadi bi nya p'ya, bi 'yny ja'i : Nu na ya ya, hi ngra ja'i tho na, sinoque Oja na bi 'yny ja'i . 23 'Bexque'a p'ya, n'na r anx Oja bi japi ngue bi hynna Herodes, bi gmy mas mi ca r mmi, bi du. Porque bi hotho te mmany ja'i ngue mbi Oja, hi mbi hjpi ngue spabi y ja'i . 24 P nu na r hya Oja, man'na man'na ni ztho ndap' bi z i hma. 25 Nu na ra Bernab 'nhra Saulo mi d ra mnyu i 'bnhni ngue dani dp' Jerusaln. Hmb pengui , bi 'y'a Antioqua. B si ra Xuua nu na ni hu ngue i Marco.

Hechos12,13 p' 'da y pngahya Oja 'nhy xnnbate 'da. Guehna ra Bernab, ra Simu nu na ni hu ngue ra Niger, ra Lucio nu na ra mmngu Cirene, ra Manan nu na r tede ra Herodes mi ndast'abi p' Galilea, 'nhra Saulo. 2 N'na ra pa bi mpti y 'yc'i ngue thanne Oja. 'N ty mmi y ja'i 'm ndanne. Ra Espritu Santo bi 'yna: Dami 'yxui ra Bernab 'nhra Saulo, para ngue da 'ytra 'bfi ga 'bpi, porque ya xt huanhn ya. 3 Mi juadi bi mat'Oja y ja'i p'ya, 'n ty mmi, bi japy 'y p' ja y ya p'ya, para ngue da fadi ngue ya bi t'ts'i . Bi n'yte p'ya, bi ma.

20Nu na

Ya bi du ra Herodes.

13

Bi mdi di mphra Bernab 'nhra Saulo ngue bi 'yonna hya.

Nu' y 'yc'i 'bp' ja ra hni ni Antioqua, i n'youi

ra Espritu Santo bi mnhna Bernab 'nhra Saulo ngue di 'yonna hoga 'da'yo hya. I mpa p' ja ra hni ni Seleucia. Ja bi 'yop' ra barco ngue i mpa p' ja n'na ra hi br ja made ra jathe ni hu ngue Chipre. 5 Mi zmp' ja ra hni ni Salamina, nu' y judo xi mpti p' ja ra ni ja p'ya, g bi xihr hya Oja. Ni n'youi ra Xuua ngue y mxte. 6 Bi n'yo p'ya, xangu p' bi thogui. Sr'm mi zmp' ja ra hni ni Pafos. Ja bi nthui p' n'na ra judo ni hu ngue ra Barjess. A nu na p'ya, ra badi p mmanna fhni , na ngue r pngahya Oja. 7 Nu na ra Barjess mar amigo ra dast'abi Sergio Paulo. Ra dast'abi p'ya, mi ja xanho r n'yomfni . Bi zonhna Bernab 'nhra Saulo, bi ne bi 'y'a r hya Oja. 8 A nu na ra badi p'ya, ja man'na r thu hu ngue ra Elimas. Bi djpi te mmanya yaui ra dast'abi, bi ne xt hjpi ngue hi nda 'yc'i ra hya sifi. 9 Nu na ra Saulo xquet'a ni

4Nu na

Ya bi manna hya p' Chipre.

Hechos13 hu ngue ra Pablo. P ra Pablo di hatra ts'di ra Espritu Santo, bi za di hti ra Elimas. 10 Bi 'ymbya: Nu'i gr ndbthani , g ra nts'o gni 'yo. R basi 'i ra zithu. Ni nsiui'a te g xanho. Ua hi njam'm gu 'yts'a gni ts'onnbabi 'a ra hya njuantho di u n'Oja? 11 A nuy, di castiga'i Oja ya. Gui nxd njammi pa ya, hi nda z gui nnu rpa r nyot'i ra hyadi bi 'ymbi . N'na zihmantho bi ga 'bxui p' ha htra Elimas, honi to di cnhni , porque hi nha hti . 12 Nu'm mi nu ra dast'abi'a te bi nja p'ya, 'bexque'a bi 'yc'i ra hoga 'da'yo hya. 'N janjuani di 'ytho'a te ra xdi i ja ngue sifi hanja'a ra Hmu Jess.

250 Ague gy judoh, te'o g supr xudi Oja, dami 'yhm ya y hya ja ua. 17 Nu na Oja thanne y judo, b huan' ma mboxitah. Bi 'yt'e ngue bi z' y mbom'mto ra Israel mnte b m'mp' ja ra 'dan'yo hi Egipto. Conn ts'di Oja b jcy ja'i p' Egipto. 18 Mnte bi n'yo dapo nyote njya y ja'i , nu na Oja bi zti te ty ja'i . 19 Bi jua Oja yoto y nacin mani njap' ja y hi Canan. Y hi ya y ja'i bi gua p'ya, go bi t'u nma mboxitah ngue da gohmi . 20 M'mfa p'ya, mnte bi zn'i goho ciento 'n yote ma'dt'a njya, bi 'yxy ts't'abi ngue di manda y judo asta gue'm mamb m'mhra pngahya Samuel. 21 Nuya y judo, bi 'ydi ngue da t'xra dast'abi di manda. Nu na Oja p'ya, bi 'yxa n'na ra dast'abi ngue bi mp'a nyote njya. Guehna ra Sal bi t'ts'i , nu na r ts'nt' ra Cis. Nu na ra n'yoh na, r mbom'mto ra Benjamn. 22 M'mfa p'ya, bi hyajpabi Oja r 'bfi ra Sal. Bi 'yx hman'na ra dast'abi ni hu ngue ra David. Bi 'yn'Oja p'ya: Nu na ra David r ts'nt' ra Isa, guehna n'na ra n'yoh d nnu manhog na. Nu'a te g d nneg ngue di nja, nu na go da 'y'na, bi 'yn'Oja. 23 A nu na ra Jess, r mbom'mto ra David, guehna b x Oja ngue da yany judo tengutho xi yarpa Oja m'mt'o y judo. 24 Hante ngue da fahna ra Jess, nu na ra Xuua bi xihy judo ngue jatho da hyp' ra nts'o ga 'yo y ja'i n'namhma di nxixya. 25 Nu'm ni ma da znna pa da du na ra Xuua, bi 'yna: Nu'a ra Cristo gu mmamhm, hi nga guec'a. Da p' m'mfa'a, pgue

ra Pablo 'nhya mi 'da y n'yoh, g bi 'youi ra barco p' ja ra hni ni Pafos ngue i map' ja ra hni ni Perge, ja y xqui r njap' Panfilia. Ja b nsote p' ra Xuua p'ya, porque b pengui ngue bi z'a Jerusaln. 14 Mamb thop' Perge p'ya, i mpa p' ja ra hni ni Antioqua ngue Pisidia. Nu'm ra pa ngue ra ts'ya, bi yrb ja ra ni ja di mpti y judo. Bi mi p'ya. 15 Nu'm mi juadi bi hman'a te nt'ot'i p' ja ra libro ngue r ley Oja, 'n'a te bi 'yoty pngahya Oja, nu' di manda p' ja ra ni ja bi mnnba ra hya, bi 'ymbi : Ague n'y'aui, nu'm ja tema hya gni hyaui ngue gui xihmi y ja'i , da z gu mmammi ya. 16 Ra Pablo p'ya, bi nangui . Bi 'ytra senya conna 'y, di hjpabi y ja'i ngue hi ndi 'yani . Bi 'ymbya:

13Nu na

Ra Pablo 'nhra Bernab bi ma man'na ra hni ni xquet'a ni hu ngue ra Antioqua.

251 nmagues 'm b h. Hap gue ga sc tengu'a? bi 'yna. 26 Ague gy judo ni mni h ra Abraham, gtho mi 'da y ja'i supr xudi Oja. Go b 'bn'nah na ra hya ja ua ngue gdi nyamhm na. 27 Nu' y mmngu Jerusaln cony ts't'abi hi ngui 'yo y mmi te'o na ra Jess. Nu na ra hya bi 'yoty pngahya Oja, nhyato nhyato di xp' ja ra ni ja y ja'i , p hi ngui ti ny mmi'a te ra hya nt'ot'i. I njarbtho ya, nu'm mi sentencia ra Jess, ya bi nja'a te ra hya nt'ot'i. 28 Madague'a hi mbi di nnba r ts'oqui ngue xt du, p bi xihy judo na ra Pilato ngue di manda da tho. 29 Mi z mi njapi gtho'a te nt'ot'i p' ja ra Maca Libro p'ya, b thajp ja ra pont'i p'ya ngue bi t'gui. 30 P nu na Oja bi 'yt'e ngue bi bnnate p' ha bi t'gui. 31 Nu' y xdi 'dap' mi 'youi ra Jess, n'youi 'm mamb nxp Galilea ngue ni ma Jerusaln. P xangu y nni di mahmbi nyaui 'm mi bnnate. Nuya y xdi ya, guehya 'bi ngue di ja majuani ra hya p' ha 'bhy judo ya, ngue hanja na ra Jess. 32 Dadi t'ahe na ra hoga 'da'yo hya, ngue nu'm y pa xa thogui, ya bi nja na ra hya xi yarpabi Oja' ma mboxitah. 33 Porque ngue y mbom'mtoj' ya, nu na Oja, ya bi nja'a te ra hya xa mma mmam'mt'o, ngue da pnhua ra Jess. Ya bi nja na ra hya nt'ot'i p' ja ra Salmo r yoho ngue na: Gue'e ma Ts'nt''i, go d xa'i ya ngue gui ndast'abi, bi 'yn'Oja. 34 Ya m'mt'o xi man'Oja ngue jatho da japi di bnnate p' ha da nt'gui ra Jess. Porque hi ngui

Hechos13 nnepe da 'ya r do'yo. Ngu na bi manya ngue bi 'yna: Ga t' ngue gu ti mhm'a ra nho d yarpag ra David. 35 Xquet'a nt'ot'i man'na ra hya p' ja ra Salmo ngue i na: Nu'a ni Maca Ts'nt', hi ngui japi da 'ya r do'yo'a, i na. 36 Majuani ngue bi 'yrpabi r ph Oja mnte ra pa bi m'mhra David. Nu'a ra hya di 'bp'a Oja da 'yt'e, gue'a bi 'yt'a. M'mfa p'ya, bi du, 'dap' bi thmi r mboxita. P bi 'ya r do'yo. 37 P nu na ra Jess, bi 'yt'a Oja ngue bi bnnate, hi mbi 'ya r do'yo na. 38 Ague n'y'ah, nu na ra hya ma t'e'ah ya, jatho gu pahm ngue nu na ra Jess, guehna di pu nnga ma ts'oquih na. 39 Hangu bi mhy ja'i ngue nne xt mpu nnbi ngue xta 'yt'e te gma hya nt'ot'i p' ja r ley ra Moiss, p hi mbi z. Di mpu nnbabi ra ja'i ya, p gue gue'a da 'yc'i ra Jess. 40 Dami mfhm, man'na n'yo mi 'yt'e ngue go gu thohm'a te bi 'yoty pngahya Oja ngue bi 'yna: 41 Ague gy dennateh, nu'a te g nu h ya, madague'a gu su h, p ngutho gu m'mhm. Porque guec dr Ojag, da znna pa ga t' y cosa ngue tate mazihotho, asta hi ngui 'yc'i h 'm to da xi'ah hanja, bi 'yna. 42 Mi jua'a ra hya bi manna Pablo p'ya, bi bmp' ja ra ni ja n'youi ya mi 'da y n'yoh. A nu' hi ngy judo p'ya, bi xifi ngue nu'm bi dtra pa sya y ja'i , hnda ngu'a ra hya da manna Pablo. 43 Mi n'uny ja'i p' ja ra ni ja p'ya, nu na ra Pablo 'nhra Bernab, bi dnni xangu y judo, da gue' y ja'i ya xa bnnba y nt'c'i y judo xquet'a ni

Hechos13,14 tt'i. Nuya ni trbya, majapi nts'di ngue hi nda hyjpabi r mate Oja. 44 Mi dtra hyato ma pa sya y ja'i p'ya, ya mm g ra hni ni bi mpti, ngue nne da 'yspa r hya Oja. 45 P mi nu y judo p'ya ngue na y xaj y ja'i , bi nsya p'ya. Bi djpi te mmanna Pablo, bi zi. 46 Ra Pablo p'ya, 'nhra Bernab bi hya ra ts'di ngue bi nya, bi 'ymby ja'i : Ague gy judoh, mi jahma ngue go r mdi d si'ah r hya Oja. P ya hi ngui nthh ra 'da'yo te para zantho, ngue hi ngu nnu manhoh na ra hya na. A nuy, gd mche p' r m'mhy ja'i hi ngy judo ya. 47 Porque guehna bi mnnghe Oja na ngue bi 'yna: Nuya d xa'i ya ngue gui cnnbabi ra 'yu da n'yo y ja'i hi ngy judo, tengutho n'na ra nyot'i 'm ni 'bt'o. Janangue da z di nyany ja'i r ngni nxi mhi. 48 Mi 'yhy ja'i na ra hya si p'ya, janjuani ngue ra ndi johya' hi ngy judo. I mmany ja'i p'ya ngue xandnho r hya Oja. 'N g bi 'yc'i ' y ja'i ya xp ts'nnbi ngue di nthui ra 'da'yo te para zantho. 49 Bi ma ma'yoni r hya Oja gtho'a ra xqui'a p'ya. 50 Nuya y judo mbcu, bi 'ytya y xisu ya supr xudi Oja, guehya hnu mansu p' ja ra hni ni ya y xisu. Da guehy n'yoh di manda p' ja ra hni ni , g bi 'yt'i. Janangue b yns'y ja'i p'ya, ngue bi zhra Pablo 'nhra Bernab. Bi 'yt'i, xifi ngue ya hi nda pengui . 51 P nuya y representante ra Cristo, bi huamhy fonthi mi n'youi y mbongua, gue'a ra hmya'a ngue ya bi thp' y ja'i nuya hi mbi nu manho ra hya. Bi tho p'ya, i

252 mpa p' ja ra hni ni Iconio. 52 Nu' y ja'i ya xi 'yc'i ra hya p'ya, janjuani ngue di johya 'n di hatra ts'di ra Espritu Santo.

14

Nup' ja ra hni ni Iconio, jap' ra ni ja di mpti y judo, ja bi yrb ra Pablo 'nhra Bernab ngue bi manna hya. Mi manna hya p'ya, xangu y judo bi 'yc'i , 'n' hi ngy judo bi 'yc'i ra hya. 2 P nu' y judo hi mbi 'yc'i ra hya p'ya, bi 'yty mmngu Iconio, bi japi ngue bi nu man' y 'yc'i . 3 Janangue ya'atho y pa b m'mp', bi hya ra ts'di bi manna hya. Hnt'a Oja nts'e mnte xihy ja'i hanja'a r mate Oja. I fx Oja ngue ty milagro para ngue da fadi ngue majuani te mma. 4 P nu' y ja'i 'bp' ja ra hni ni , yo 'bi i nja. Nu'a n'na 'bi 'da'igu mmamhm y judo. Man'na 'bi p'ya, 'da'igu mmamhm y representante ra Cristo. 5 Y judo, 'n' hi ngy judo, bi nhcahyah y ts't'abi ngue da zmba y representante ra Cristo, 'n da mndo. 6 Mi z mi badi te fnnbabi ra Pablo 'nhra Bernab, bi bmp'ya, i map' ja ra hni ni Listra. Bi thogui, i mpa p' ja ra hni ni Derbe. Guehya y hni ni r njap' Licaonia ya. G b n'yop' ja y hni ni querp b ja. 7 Ja bi mmamp' ra hoga 'da'yo hya p'ya.

Ra Pablo 'nhra Bernab bi manna hya p' Iconio.

ja ra hni ni Listra, bi di mp' n'na ra n'yoh mi hup' ngue hi ngui s di n'yo. Porque

8Nup'

Bi 'bndo ra Pablo.

253 ra dogua mnte ra pa xa m'mi, hi njam'm di 'yo. 9 A nu na ra n'yoh na, mi 'yde te mmanna Pablo. Ra Pablo bi hyti , bi ba p'ya ngue c'i ngue da z y gua. 10 Nu na ra Pablo bi ts'di bi 'ymbi : Dami nangui ga 'bi bi 'ymbi . Nu na ra n'yoh p'ya, bi m'mi. Bi 'yn'a n'na ra sgui p'ya, bi n'yo. 11 Mi nu y ja'i 'a te bi 'ytra Pablo p'ya, bi mhra hmafi y ja'i , ga ya'a te y hya y ja'i Licaonia, i na: Y zi dahmu xp ngohi ngue y ja'i , bi zcua d 'bhm ya bi 'yna. 12 Nu na ra Bernab, t'mbi ngue ra dahmu Jpiter. Nu na ra Pablo p'ya, t'mbi ngue ra dahmu Mercurio na, porque guehna ra Pablo bi manna hya. 13 Nu'a r mmcja ra dahmu Jpiter i ja r ni ja p' ja ra neni hni ni ytra 'yu. B zi y ndani na p'ya, xp tty thdni , ni map' 'bhy representante ra Cristo. B n'youi y ja'i di nhomndani ngue da 'yrpa ra 'bt'e ngue da danne. 14 P ra Bernab 'nhra Pablo, bi mmya'a te nne da 'yty ja'i ya p'ya. Bi xty pahni p'ya, ngue gue'a gui nqui ngue hi ngui nnu manho te nne da 'yrpabi y ja'i . Bi yrb ha 'bhy ja'i p'ya, ni mafi, i na: 15 Ague n'y'ah, hanja'a gu nne gui 'yth? Nug'be xquet'a dy ja'i tho g'be tengutho'ah. A nuy, nn h ga t'a'be na r hoga 'da'yo hya Oja ya, n'namhma gui hyhm p''a te gu th, hi nte di muui'a. Dami 'yc'i h Oja nu na 'bi. Guehna bi 'yt'e te g b ja mahts'i , 'nhra hi, 'nhra jathe. 'N bi 'yt'e gtho y cosa d nnu h. 16 Nu'm y pa xa thogui, nu na Oja, madague'a

Hechos14 hi ngui nnu manho te ty ja'i , p bi u nna 'yu y ja'i ngue da 'yt'e te di ho. 17 P zant'a di nqui te'o na Oja, ngue g ra nho rcah. Di 'dacj ra 'ye. I t'e ngue nja y huahi . Di 'dacj te ga sih, 'n di u nna ph ma mmih. 18 Madag ue'a ngue ngu na ra hya bi manna Pablo, p xanhnni tho ha i hjpabi y ja'i ngue hi nda hyo y ndani da 'yrpabi ra 'bt'e. 19 Bi zhy judo ngue y mmngu Antioqua p'ya, 'nhy mmngu Iconio. Bi japa nts'di y ja'i ya p'ya, ngue da mndo ra Pablo. Mi mndo p'ya, na ngue ya bi hyo. Bi grpya, b mma xts'e ra hni ni . 20 P bi mpti y 'yc'i p' ha 'bnna Pablo. Bi nangra Pablo p'ya, mahmbi yrb ja ra hni ni . Mi hyaxpya, bi ma, bi m ra Bernab, i mpa p' ja ra hni ni Derbe. 21 Mi juadi bi manna hoga 'da'yo hya p' ja ra hni ni Derbe p'ya, xandngu y ja'i bi 'yc'i ra hya. Bi mengui mahn'a p'ya, i map' ja ra hni ni Listra. Bi tho'a Iconia, i mpa Antioqua. 22 Di hatra ts'di y 'yc'i p' ja y hni ni b thogui. Bi xifi ngue hi nda hy'a ra hya c'i . Bi xifi ngue nu ra ja'i nne da yrb di manda Oja, jatho da z ra n' ua ja ra xi mhi ngue da ts'i. 23 Xquet'a bi 'yxy n'yoh n'na ngu n'na y hni ni ngue di m'mt'o p' di mpti y 'yc'i . Da zmp' da zni , ty mhmat'Oja 'n ty mmi. Nuna ra Pablo di ft'a Oja ya y ja'i bi 'yc'i ra hya.

p'ya, b tho'a Pisidia, i mpa Panfilia. 25 Mi zp' ja ra hni ni

24Mamb

Bi mengra Pablo 'nhra Bernab ngue i ma Antioqua.

Hechos14,15 Perge p'ya, bi manna hoga 'da'yo hya. Mi thop' p'ya, i mpa p' ja ra hni ni Atalia. 26 Mamb thop' p'ya, b o ra barco i ma Antioqua. Guehna ra hni ni na ngue bi t'pr mate Oja ngue da mp' di ma ra Pablo 'nhra Bernab ngue'a ra 'bfi ya bi juadi bi 'yt'e. 27 Mi zmp' ja ra hni ni Antioqua p'ya, bi mpti y 'yc'i . Bi xihy ja'i te xi 'yt'Oja conn ngue'. Bi xifi ngue nne Oja ngue 'n' y ja'i hi ngy judo da 'yc'i ra Jesucristo. 28 Ya'atho y pa b m'mp' 'bhy 'yc'i na ra Pablo 'nhra Bernab.

254 ra Pablo 'nhra Bernab bi zmp' Jerusaln, bi mpti y 'yc'i cony representante ra Cristo 'n' y n'yoh 'bt'o p' di mpti y 'yc'i . Bi ma te xi 'yrpabi Oja p'ya. 5 Bi nangui 'da y fariseo ya xi 'yc'i ra hya p'ya, bi 'ymbi : Jatho ngue da ma mhmpya ya y 'yc'i hi ngy judo, di njapra circuncisin. 'N di njapi ngue da zupra ley bi 'yotra Moiss bi 'ymbi . 6 Janangue bi mpti y representante ra Cristo p'ya, co 'n' y n'yoh 'bt'o p' ja ra ni ja, para ngue da hnu ha di njapra hya. 7 Mi juadi mi nyaui ya'atho p'ya, bi nangra Bdu, bi 'yna: Ague ma zi cu'ah, gu pahm ngue nu'm y pa xa thogui, b huanng Oja p' ha gu 'bhm, ngue ga xic ra hoga 'da'yo hya y ja'i hi ngy judo. I nnepe ngue 'nhya da 'yc'i ra hya ya. 8 Nu na Oja, i parbabi y n'yomfni y ja'i . 'N di nqui ngue bi nu manho Oja ngue 'nhy ja'i hi ngy judo da 'yc'i , porque b pnnbabi ra Espritu Santo, tengutho bi jacj m'mt'o. 9 Tengutho bi jacj Oja, bi jarbtho ya hi ngy judo ya. Bi pu nnbabi ya y ja'i bi 'yc'i . 10 Xiya, hanja ngue gu tcj'a te nne da 'yt'Oja ya? Porque gu xihm y 'yc'i ngue jatho da dnna ley nu na hi njam'm di s da 'yty ja'i , ni xi nga guehma mboxitah xta nz xta 'yt'e, ni xi nga guecj di s ga th'a te gma hya di manda ra ley. 11 P d c'i h ngue gd nyamhm conn mate ra Hmu Jess. Xquet'a njarbtho y ja'i hi ngy judo ya.

4Nu na

15

Nu' y pa' p'ya, b nxa Judea 'da y n'yoh, bi z'a Antioqua. Bi mdi bi xnnbabi y 'yc'i p'ya, bi 'ymbi : Para ngue gu nyamhm, jatho ngue gui 'yth tengutho bi manda ra Moiss ngue da hmpya'ah conna circuncisin bi 'ymbi . 2 Nu na ra Pablo 'nhra Bernab, bi 'ymmi bi nju nt'ui' mman'a p'ya. M'mfa p'ya, bi t'xra Pablo 'nhra Bernab ngue i ma Jerusaln, bi mh mi 'da y 'yc'i ngue da nyah y representante ra Cristo co 'n' 'bt'o p' di mpti y 'yc'i p' Jerusaln. Janangue da nu ha di jap'na ra hya na. 3 Nu' y 'yc'i p' Antioqua, bi ma bi thp' ja ra 'yu ra Pablo 'nhra Bernab. Ni nthop' ja y hi Fenicia 'n Samaria. I mma ha bi nja ngue bi hyp' y nyogui nt'c'i y ja'i ngue bi 'yc'i Oja. Gtho y 'yc'i p'ya, mmi di johya 'm mi 'yhna ra hya na.

Bi nja n'na ra junta p' Jerusaln.

255 bi nsya'a gui nju n'mahya y ja'i p'ya. Bi 'yrpa masu ra hya mmanna Bernab 'nhra Pablo. Bi ma te bi nja 'm mi map' 'bhy ja'i hi ngy judo, ngue bi 'yty milagro Oja conn ngue'. 13 Mi juadi bi hmanna ra hya na p'ya, bi 'ynna Jacobo: Ague ma zi cu'ah, dami 'yhm te ga mmang ya. 14 Nu na ra Simu, ya bi xicj ha bi nja te bi 'yrpabi Oja 'm r mdi mi map' 'bhy ja'i hi ngy judo. Nu na Oja, ya xpa huanhy ja'i ja ngue da zo r 'y. 15 Nu na ra hya naya, di nthui na ra hya bi 'yoty pngahya Oja naya, ngue na: 16 Nu'm bi nja'a ra hya nt'ot'i ya, nu'a ra ni ja bi hyhra David, ma'da'yo ga hoqui hap xants'oni , porque ya xa xot'i. 17 D nne ngue gtho y ja'i hi ngy judo da hyongui n'namhma da zo ma 'y. 18 Ngu na ra hya bi man'Oja, 'n bi japi bi bahy ja'i xa m'mhy pa xa thogui, bi 'yna. 19 Nug d na ngue nuya y ja'i hi ngy judo, ngue ya 'yo di 'bty mmi ngue c'i Oja, ya hi ngui s ga ts'onnbah y mmi ya. 20 A nuy, para ngue hi ndi nshmi ya y judo ngue y 'yc'i ya, hndya y hya ja ua da ma macuarpi ra scua ya. Ngue hi nda za ra ng, nu'a i tho ngue i t'rba ra 'bt'e y dahmu. 'N hi ndi n'yots'om'mi. 'N hi nda zapr ng y zu' hi ngui pnna ji 'm bi du, 'n hi nda zi ra ji. 21 Porque asta guehy pa xa thogui, ya mand njam'mtho, n'na ngu n'na y hni ni i 'bi te'o mmanna ley bi 'yotra Moiss. Nu na ra ley na, nu'm ra pa ngue ra ts'ya, nhyato nhyato hmamp' ja y ni ja di mpti y judo.

Hechos15 nuya y representante ra Cristo p'ya, co 'n' y n'yoh 'bt'o p' ja ra ni ja, 'n gtho y 'yc'i , bi znnbya ngue da huanhni to da mnhni , di ma Antioqua, da m ra Pablo 'nhra Bernab. Bi t'xra Judas nu'a ja man'na ra thu hu ngue ra Barsabs. 'N bi t'xra Silas. Guehya y n'yoh 'bt'o p' 'bhy 'yc'i ya. 23 Bi ma nt't'e ra scua da gaxpya, i nna scua: Nughe y representante gahe ra Cristo, 'nhya 'bt'o ua ja ra ni ja, 'nhya mi 'da ma zi cu h 'bcua, dadi znguaghe' ma zi cu h hi ngy judo r m'mp' ja ra hni ni Antioqua, 'n' r m'mp' ja ra hi Siria, co 'np' ja ra hi Cilicia. 24 D che ngue bi nxua 'da y n'yoh ngue hi nd t'he. A nuya p'ya, hi ngui padi te gui 'yth ngue bdi ts'on'na ni mmih 'na ra hya i mma, ngue di manda di nja'ah ra hmpya ngue ra circuncisin, 'n gu suph gtho'a te di manda ra ley bi 'yotra Moiss. 25 Janangue d mptighe ngue d nhcahyahe. D xhe y n'yoh bi map', bi mh na ma zi cu h ra Bernab 'nhra Pablo. 26 A nu na ra Bernab 'nhra Pablo i ny te conn nguehna ma Hmu h Jesucristo. 27 Nuya y n'yoh d t'he p'ya, guehna ra Judas 'nhra Silas. Nuya p'ya da z gu nyash, guehya da xi'ah tema hya d snnhe ya. 28 Nu'a te bi znna Espritu Santo p'ya co 'nche, d nu manhohe ngue hi ngui ja ts'di da 'yty ja'i 'a te g ga 'yo y judo. Hi nda hndya y hya i ja ngue gui 'yth p' ha 'bhy judo da si'ah. 29 'Yo gui sah ra ng i tho ngue t'rba ra 'bt'e y dahmu.

12G

22A

Hechos15,16 'N ra ji p'ya, 'yo gui sih. Nu'a ra ng hi ngui pnna ji 'm bi du, 'yo gui sah. 'N 'yo gui 'yots'om'mih. Nu'm ngue g 'yth na ra hya d xi'ahe ya, ya xanho te gu th 'm. Hnt'Oja da m'ah. 30 Ya bi ma' bi t'rbya. Mi zmp' ja ra hni ni Antioqua, bi pty 'yc'i , bi d ra scua p'ya. 31 Nu'm mi nu ra scua y 'yc'i p'ya, mmi di johya ngue ya bi nhohy mmi. 32 Nu na ra Judas 'nhra Silas xquet'a y pngahya Oja ya, bi hojpabi y mmi y 'yc'i ya p'ya, 'n bi hatra ts'di na ra hya bi xifi. 33 B m'mp' njammi pa p' Antioqua. M'mfa p'ya, b n'yte ngue bi mengui i ma Jerusaln. 34 P nu na ra Silas bi nu man ho ngue b cop' na. 35 Xquet'a 'nhra Pablo, 'nhra Bernab b cop' Antioqua. Bi sigue bi xnnbabi y ja'i na r hoga 'da'yo hya Oja. Bi mfxui mi 'da y mmngu p' ngue xnnba ra hya y ja'i .

256 na. Bi 'yo ra barco i map' ja ra hi Chipre. 40 Ra Pablo p'ya, guehna ra Silas bi ne bi m na. Y 'yc'i p'ya bi 'ypr mate Oja ngue da mdi ha ni ma. 41 Ra Pablo 'nhra Silas i mpa p' ja ra hi Siria, 'np' ja ra hi Cilicia. Di hatra ts'di y 'yc'i p' ni ma.

16

njammi pa p'ya, ra Pablo bi 'ymbra Bernab: Mahnga mmp' ja y hni ni ya xt mammi r hya Oja ya. Ga ma nuui te di ja' ma zi cu h bi 'ymbi . 37 Nu na ra Bernab, bi ne xta nzixra Xuua nu na ja man'na ra thu hu ngue ra Marco. 38 P ra Pablo hi mbi nu manho ngue xta nzits'i, porque ra Xuua ya xp nsote p' Panfilia, hi ngui nne da mp' ni ma ngue di 'yonna hya. 39 Bi n'uni n'na ngu n'na ngue hi nga 'da'igu i mma. Nu na ra Bernab bi zixra Marco

36Mi ma

Nu na ra Pablo, ya r yo ndi bi ma ngue di 'yonna hya.

Ra Pablo 'nhra Silas bi zmp' ja ra hni ni Derbe. Mi thop' p'ya, i mpa p' ja ra hni ni Listra. Nup' ja ra hni ni p'ya, bi di mp' n'na ra 'yc'i ni hu ngue ra Timoteo. Ra judo'a r mam, p ya ra 'yc'i . R pap p'ya, hi ngra judo'a. 2 Nu' y 'yc'i mi 'bp' ja ra hni ni Listra bi nu manho na ra Timoteo, da gue' y 'yc'i p' ja ra hni ni Iconio, xquet'a bi nu manho. 3 Ra Pablo p'ya, bi ne bi mh na ra Timoteo. Bi japi ngue bi ma mhmpya, bi njapra circuncisin n'namhma ngue hi ndi mbcu y judo p' di ma. Porque ya fadi ngue hi ngra judo r pap na ra Timoteo. 4 Nup' ja y hni ni ntho p'ya, bi xihy 'yc'i ngue da 'yt'e te mmanna scua bi mnhy representante ra Cristo, cony n'yoh 'bt'o p' di mpti y 'yc'i p' Jerusaln. 5 A nuya y 'yc'i p'ya, bi hya ra ts'di y nt'c'i . N'na pa ngu n'na pa, man'na ni 'yc'i tho mi 'da y ja'i .

Ra Timoteo bi mh ra Pablo 'nhra Silas.

Espritu Santo hi mbi nepe xtani manna hya p' ja ra hi Asia na ra Pablo. Janangue bi 'damp' ja

6Ra

Ra Pablo bi 'ui n'na ra n'yoh ngue ra mmngu Macedonia.

257 ra hi Frigia p'ya, i mpa Galacia. ja r hyodi ra hi Misia p'ya. Ja bi bmp' p'ya ngue xti map' ja ra hi Bitinia. P ra Espritu Santo hi mbi nepe xti map'. 8 Janangue bi 'dastho'a ra hi Misia p'ya, i mpa p' ja ra hni ni Troas. 9 Ja bi n'ui p' na ra Pablo 'm mi nxui p'ya. Nu'a r t'i p'ya, bi nu ngue 'bp' n'na ra n'yoh ngue ra mmngu p' ja ra hi Macedonia. Bi 'ymbi : B 'ycua Macedonia, gu fxcahe bi 'ymbi . 10 Mi n'ui ra Pablo p'ya, d snni ngue d mche Macedonia. D haxhe njuani ngue nzongahe Oja ngue ja gani manghe p' ra hoga 'da'yo hya.
7Mi zmp'

Hechos16 r mmi na ra xisu ngue bi 'yrpabi masu te mmanna Pablo. 15 Bi nxixya p'ya, d gue' mi 'bp' ja r ngu, g bi nxixya. M'mfa p'ya, bi 'ynje: Nu'm gu haxh njuani ngue majuani d c'i g ra Jess, mmh p' ja ma ngu ng 'm, gu nsyah p' bi 'ynje. Bi jacje ngue d mhme p' ja r ngu p'ya. 16 Man'na ra ora p'ya, nmar mhme p' ja ra mhmat'Oja d n'yohe ra Pablo, d nthhe n'na ra hmute mar badi ngue mi n'youi ra ts'onthi . Nu na ra hmute na, mi tapi xangu ra mnyu y hmu ngue mi ja r mfadi conna ts'onthi . 17 Nu na ra hmute p'ya, ni dnna Pablo ngue mmarcahe, i na: Nuya y n'yoh 'bcua, guehya y mfi Oja magues ya. Nuya guehya xn'nah ha di z gu nyahm ya bi 'yna. 18 N'na ndi ngu n'na ndi ga mmhme ra mhmat'Oja, di jaje p' na ra hmute. Mi srpabi ra Pablo p'ya, bi 'bt'i, bi 'ymbra ts'onthi mi n'youi ra hmute: Conn ts'di ra Jesucristo, d xi'i ngue dami hyp' ra hmute gu n'youi bi 'ymbi . 'Bexque'a ra ora'a p'ya, bi hyp' ra ts'onthi mi n'youi ra hmute. 19 P nu' y hmu ra hmute p'ya, bi nu ngue ya hi ngui t'mi ngue hnda dapra mnyu ra hmute. Bi bntra Pablo 'nhra Silas. Bi zixp ja ra centro 'bhy ts't'abi. 20 Bi ma madpi y ts't'abi p'ya, bi t'mbi : Nuya y n'yoh 'bcua, y judo ya. Di ts'ony ja'i 'bcua ja ma hni ni h. 21 I xnnbate y costumbre

oghe ra barco p' ja ra hni ni Troas. Dani mpche p' ja n'na ra hi b ja mbo ra jathe ni hu ngue Samotracia. R yo pa p'ya, d snghe p' ja ra hni ni Nepolis. 12 D nxhe p' p'ya, dani mpche p' ja ra hni ni Filipos, gue'a n'na 'bi y ja'i ngue y romano. Nu'a ra dani hni 'a p'ya, tate sdi ngue' mi 'da y hni ni jap' ja ra hi Macedonia. D m'mche p' njammi pa p'ya. 13 Mi zhra pa ngue ra ts'ya, d mhme neni hni ha ja n'na ra dathe. Nu'a ra xqui'a, ja zai di mpti p' y judo ngue mmat'Oja. D mi hme 'm ma smhme. D xihme ra hoga 'da'yo hya y xisu ya xi mpti. 14 Nu'a n'na' y xisu p'ya, ni hu ngue ra Lidia, ra mmngu p' ja ra hni ni Tiatira. Mar m'u lu na ra xisu na, p ya thanne Oja. P bi xojpabi Oja

Ra Pablo 'nhra Silas bi ma Filipos.

11D

Hechos16,17 nu' hi ngui ja ngue ga th, porque dy romanoh. 22 Bi nangy ja'i p'ya ngue bi zi. Y ts't'abi p'ya bi manda ngue da bjba y ulu ngue da 'bi cony t'o. 23 m mi bi 'bi. M'mfa p'ya, bi got'i. Bi sihra alcaide p'ya ngue da mdi xandnho. 24 A nu'a ra alcaide 'm mi si p'ya ngue da mdi xanho, bi crp ja ra ngu mm'mxui asta mbo ra fdi. Bi japy za nt't'i, ga ts'mba y gua y ofdi p'ya. 25 P nu'm mi zo made ra xu i p'ya, nuna ra Pablo 'nhra Silas i mmat'Ojatho, 'n turpabi y alabansa Oja. xta' mi 'da y ofdi te g t'e. 26 Nthambni tho bi 'yan'a hi p'ya. Xgue ra huaty ndcjado p' ja ra fdi. 'Bexpi xogui gtho y goxthi, 'n bi nxhy cadena manthut'i y za n'youi y gua y ofdi. 27 Nu'a ra alcaide p'ya, mi nu ngue g xi xohy goxthi fdi. Bi 'ymbi ngue ya xi ma gtho y ofdi p'ya. Bi gxr juai p'ya, bi ne xt nhyos. 28 P bi matra Pablo, bi 'ymbi : Man'nan'yo mi 'yt'e gui nhyos ague n'y. G d 'bche ua bi 'ymbi . 29 Nu na ra alcaide p'ya, bi 'yhra nyot'i. Ni tihi bi yt'ambo. Ni huaqui ngue bi nsu. Bi guarb 'bhra Pablo 'nhra Silas ngue bi ndantyhmu. 30 B jcathi p'ya, bi 'ymbi : Ague n'y'aui, te 'b'a ja ngue ga t'e para ngue ga nyani ? 31 Nuya y ofdi p'ya, bi 'ymbi : Dami 'yc'i ra Hmu Jesucristo n'namhma gu nyani . 'N' to 'bp' ja ni ngu, di nyan'm da 'yc'i bi 'ymbi . 32 Nu na ra alcaide p'ya, gtho' 'bp' ja r ngu, bi sifi xanho hanja'a

258 ra Hmu Jess. 33 Tobe ndaxui tho'a ra ora'a. Nu na ra alcaide bi mejpabi y n'ni mi n'youi. Bi nxixya p'ya, gtho' 'bp' ja r ngu bi nxixya. 34 M'mfa p'ya, bi zixr ngu ngue bi u nna hm da zi. Nu na ra alcaide p'ya, gtho' 'bp' ja r ngu, janjuani di johya ngue bi 'yc'i Oja. 35 Nu'm mi hyaxpya, nu' y ts't'abi bi mnhy polica da xihra alcaide ngue di thhy ofdi. 36 Ra alcaide p'ya bi 'ymbra Pablo: B pnng ra hya y ts't'abi ngue ga thc'aui. Janangue 'yo te gu mbmbi ya, ni mhma bi 'ymbi . 37 Mi dahra Pablo, bi 'ymby polica: A nug'be dy romanog'be. 'N nnu y ja'i p' bi mgba'be, ni xi nga 'bet'o hacra gnda ja di ncote. 'N da 'yna go nt'agui tho di thga'be ya. Nu', hi n'na'a. Gu xihmi ya da s da gga'be ua ja ra fdi. 38 Y polica p'ya, bi mengui ba xihy ts't'abi te mmany ofdi. Y ts't'abi p'ya, bi nsu 'm mi badi ngue y romano ya y ofdi. 39 Mi zp' ja ra fdi y ts't'abi p'ya, bi 'ypa mpunnbate. B jjp'ya, bi xifi ngue da bmp' ja ra hni ni . 40 Nu'm mi bmp' ja ra fdi na ra Pablo 'nhra Silas, i map' ja r ngu ra Lidia. Ja bi nyah p' mi 'da y 'yc'i p'ya. Hntho bi zajpa y mmi y ja'i , bi ma p'ya.

17

Mi ma ra Pablo 'nhra Silas, i mpa p' ja ra hni ni Anfpolis, i nthop' ja ra hni ni Apolonia. Bi zmp' ja ra hni ni Tesalnica p'ya. Mi jap' ra ni ja di mpti y judo.

Bi ts' p' Tesalnica ra Pablo.

259 ra Pablo bi yrb ja ra ni ja, ya g ngu'a rb ja y hni ni xi thogui. Nhyu sbadu bi mmbi bi nyah y judo p' ja ra ni ja. 3 Di opan'yu y ja'i hanja'a te mmamp' ja ra Maca Libro, ngue ra Cristo jatho ngue da z ra n', da tho, da t'gui. M'mfa p'ya, di bnnate p' da nt'gui. Bi 'ymbya: A nuna ra Jess d xi'ah ya, guehna ra Cristo b x Oja ngue di ndast'abi na. 4 Ngue ngu na xifi, bi 'yc'i 'da y judo. Bi guarb ha ya ra Pablo 'nhra Silas. Xquet'a bi 'yc'i xangu y ja'i hi ngy judo ya mi thanne Oja. 'N xangu y xisu nuya hnu mansu p' ja ra hni ni bi 'yc'i ra hya. 5 Bi nsya ya y judo hi mbi 'yc'i ra hya p'ya. Bi zonhy ja'i ngue y ts'oc'i mi 'yop' ja ra caye, b yns'y ja'i p' ja ra hni ni p'ya. Bi mspa r ngu ra Jasn ngue honna Pablo 'nhra Silas. Bi ne xta nzits'i ngue xti dp' 'bhy ja'i . 6 P ngue hi mb ti mp'' p'ya, b jcra Jasn 'n' mi 'da y 'yc'i . B si ngue bi dp' ja ra ts't'abi. I mahy ja'i p'ya, i na: Nu' y n'yoh d mmanghe ya, ndap' bi z di ts'ony ja'i . A nuy, xquet'a 'youa ja ma hni ni h ya. 7 Go di syabi p' ja r ngu na ra Jasn. Gtho ya p'ya, hi ngui c'i 'a ra ley ga 'yo ra dast'abi Roma. Porque mbi ngue 'b hman'na ra dast'abi ni hu ngue ra Jess. 8 Mi 'yhy ja'i na ra hya na p'ya, co 'nhy ts't'abi, di maxni y ja'i p'ya ngue ncu. 9 Nu na ra Jasn co 'n' mi 'da y mmi 'yc'i ui, bi gutra mnyu ngue bi ma mathgue.

Hechos17 Pablo 'nhra Silas. I mpa p' ja ra hni ni Berea. Mi zmp' p'ya, bi map' ja ra ni ja di mpti y judo. 11 Nuya y judo ngue y mmngu p', man'na y ndhoja'i ya ngue y mmngu Tesalnica. Janjuani ngue y mmi ga 'yhra hoga 'da'yo hya sifi. N'na pa ngu n'na pa huaxty hya nt'ot'i ra Maca Libro. Porque nne da badi ngue'm majuani 'a te sifi ogue hi n'na. 12 Janangue xangu y judo bi 'yc'i ra Jess. Da gue' hi ngy judo, xangu bi 'yc'i . Ngu y n'yoh, ngu y xisu nuya hnu mansu, g bi 'yc'i ra hya. 13 Mi mambr hya Oja p' ja ra hni ni Berea na ra Pablo. Ngu i 'yhya y mmngu Tesalnica, 'bexpi ma y judo ngue b ty ja'i p' ja ra hni ni . 14 Nu' y 'yc'i p'ya, n'na zihmantho bi 'ytra Pablo, bi map' ja ra nenga jathe. P nu na ra Silas 'nhra Timoteo bi gop' Berea'. 15 Nu' bi mh ra Pablo p'ya, b mp' ja ra hni ni Atenas. Mamb penc' p'ya b hannbabi ra hya ra Silas 'nhra Timoteo ngue dani zdi n'na zihmantho.

2Nu na

nu' y 'yc'i n'na zihmantho bi japi bi bnna

10Mi nxu i p'ya,

Ya 'bp' ja ra hni ni Berea na ra Pablo 'nhra Silas.

nd'mate ra Pablo p' Atenas, bi m'mhra sibi r mmi p'ya ngue nnu y ja'i p' ja ra hni ni ngue g sihy dahmu thanne. 17 Janangue bi xihra hya y judo p' ja ra ni ja, da gue' ya thanne Oja, g bi xihra hya. N'na pa ngu n'na pa xihra hya y ja'i di nthui p' ja ra ti. 18 'B'i'da y n'yoh, ngue madi x'a ra hya mi xnnbate ra Epicuro. Mi 'da p'ya, madi x'a ra xdi ngue ra estoico. Bi mdi bi nyaui ra Pablo' p'ya. Bi 'yn'i 'da p'ya:

Ra Pablo ya 'bp' ja ra hni ni Atenas.

16Mnte

Hechos17 Teni 'b'a ma hya mmanna ra n'yoh 'bcua? Hi n'y p' r nzgui di yahni ua bi 'yna. Mi 'da p'ya, bi 'yna: na gue di 'yonna hya na ngue y 'da'yo dahmu. Bi manna ngu na, porque ra Pablo bi xihy ja'i hanja ra Jess, 'n xifi ngue bi bnnate. 19 Bi ts'ixra Pablo p' ja n'na ra xqui ni hu ngue ra Arepago p'ya, nup' zai di mpti y ja'i ngue ma consejo. Bi t'mbya: D nne ga pache teni 'b'a ma'da'yo xdi na ra hya gu mma n'y. 20 Porque hi njam'm xt che te gu mmanya. D nne gui xicje te ga mbnya y hya gu mma bi 'yny ja'i . 21 Nu' y mmngu p' Atenas co 'n' y 'dan'yo ja'i ya mi 'bp', hi n tema n'nama hya di rpa masu, hi nda hnt'a te ma'da'yo nne da sifi ogue da 'yde. 22 Bi m'm i nde ra Pablo p' ja ra junta ngue ra Arepago p'ya, bi 'ymby ja'i : Ague gy mmngu h ua ja ra hni ni Atenas. Ya xt nug te gu th ua gu 'bhm. Di nqui ngue mmi gu thanneh y dahmu. 23 Porque nup' xt thoc, xt nug n'na ra altar ngue nt'ot'i n'na ra letrero ngue na: Guehna r altar Oja nu'a hi ngui fadi te'o naya, i nna letrero. A nuy, guehna Oja gu thanneh naya, p hi ngu pahm te'o na, guehna Oja dadi t'ah naya. 24 Nu na Oja bi hocra xi mhi 'n bi hoqui gtho y cosa i ja. Gue'a r mmti te g b ja mahts'i 'a ya, 'ncua ja ra xi mhi. P hi ngui 'bp' ja y ngu nja di hocy ja'i na Oja na.

260 Oja, hi nte honna ngue da 'yny ja'i te di u nni . Porque go bdi 'dacj ra te'a, 'nhma hya d jxh, 'n gtho mi 'da y cosa go bdi u n'a. 26 Nu na Oja, bi 'yt'e ngue n'na 'ytho p' b fdi ngue bi nxandy ja'i 'bi g r ngni nxi mhi. Bi znnbabi ra pa di m'mi. 'N bi znnbabi ra xqui hap di m'mi. 27 I 'yt'Oja'a, n'namhma ngue gtho y ja'i da hyon'Oja, 'n da badi te'o. Majuani ngue nuya, hi nga yap' 'b Oja ngue gtho gah. 28 Porque connngue Oja d 'bhm, 'n dadi 'yamhm, 'n ja ma teh. Tengutho ra hya bi man'i 'da ni 'yot'a scuah, bi ma ngue y basi gah Oja. 29 P xi'm ngue y basi gah Oja, hi ngui s ga mhm ngue nu na Oja, gd hyjpah y dahmu ngue y oro, ogue y dahmu ngue y t'axi, ogue y dahmu ngue y do. Porque nuya y dahmu ya, r n'yomfni s ra ja'i gui hoqui. 30 Nu'm y pa xa thogui, nu na Oja mi srpabi y ja'i thanne y dahmu, porque hi m mani bahy ja'i hanja. P nu ra pa d 'bhm ya, nu na Oja hnnb bi z di 'bpi gtho y ja'i ngue da hyp' y dahmu thanne. 31 Porque Oja, ya xp nznna n'na ra pa ngue da hyaspi xandnho ra gnda gtho y ja'i 'b'a nxi mhi. Nu na da hyaxra gnda p'ya, guehna n'na ra n'yoh ya xp huanhni . Nu na Oja, i nnepe ngue gtho y ja'i da badi te'o na ya xp huanhni . Janangue bi japi bi bnnate p' ha bi t'gui. 32 Nu'm mi 'yhy ja'i ngue mbi bi bnnate p' ha bi t'gui, i thentho 'da. Mi 'da p'ya bi 'ymbi : 'Bet'o man'na ra pa ya, mahngui xicje na ra hya na bi 'ymbi .

25Nu na

261 ha sya ra Pablo p'ya. nuya 'da y ja'i bi nu manho ra hya mmanna Pablo, 'n bi 'yc'i . N'youi p' ra Dionisio, guehna n'na' y ts't'abi p' ja ra Arepago. Xquet'a n'youi p' n'na ra xisu bi 'yc'i ra hya, ni hu ngue ra Dmaris. 'N n'youi p' mi 'da y ja'i .
34P 33Bi map'

Hechos17,18

18

Gadi jash p' gui mmh ra castigo ya, ya hi nni ma ma gndag'a ya. Nuy, gd mag p' r m'mhy ja'i hi ngy judo ya bi 'ymbi . 7 Mi bmp' ja ra ni ja ra Pablo p'ya, i map' ja r ngu n'na ra n'yoh ni hu ngue ra Justo. 'Bp' ja r hyo ni ja, ya thanne Oja na ra Ra Pablo ya 'bp' ja n'yoh na. 8 Man'na ra n'yoh ni hu ra hni ni Corinto. ngue ra Crispo p'ya, mi 'bt'o p' ja ra ni ja di mpti y judo, 'nhna bi M'mfa p'ya, nu na ra 'yc'i ra Hmu Jess gtho' 'bp' Pablo bi nxp ja ra hni ni ja r ngu. Xquet'a xangu mi 'da y Atenas, bi zmp' ja ra hni ni mmngu p' Corinto bi 'yc'i ra Corinto. 2 Nu na ra hni ni na p'ya, bi Jess. Mi z mi 'yhra hoga 'da'yo di mp' n'na ra judo ni nu ngue ra hya y ja'i , bi 'yc'i 'n bi nxixya. Aquila, ra mmngu Ponto. Nu na ra 9 Bi n'ui 'm mi nxu i ra Pablo p'ya, Aquila n'youi na ra Priscila r xisu, hi nna ya'atho y pa xi zp' Corinto. bi nu ngue mbra Hmu Jess: 'Yo gu su ague Pablo. Dami B p' ja ra hi Italia, ngue nu na sigue manna hya, o gu sya. ra dast'abi Claudio bi manda ngue 10 Nug go d n'youi, hi nte da ja'i g bi thn'athi y judo mi 'bp' ja y ja'i . Nu na ra hni ni ja ua, d pac ra hni ni Roma. Bi ma ra Pablo ngue ngue xangu y ja'i da 'yc'i g ua b nyaui. 3 Nu na ra Pablo mi pa'a bi 'ymbi . ra 'bfi mi phna ra Aquila. 'Dap' 11 Janangue b m'm'a n'na jya bi m'mhmi p'ya ngue bi mpfi, 4 Nu'm ra pa made p' ja ra hni ni Corinto ra di hocy ngu n'ulu. Pablo p'ya, ngue bi xnnbabi r sya y ja'i p'ya, nhyato nhyato hya Oja y ja'i . 12 Mi 'yhra pa p'ya pa ra Pablo p' ja ra ni ja di mpti ngue bi ndast'abi p' ja ra hi Acaya y judo, ngue nne di 'bty judo na ra Galin. Bi mpti y judo 'n' hi ngy judo, ngue da 'yc'i ra p'ya ngue bi zhra Pablo. Bi zixp Jesucristo. 5 Mi zhra Silas 'nhra Timoteo ja ra ts't'abi. 13 Bi t'mbra dast'abi p'ya: ngue xp 'y'a Macedonia. Ra Pablo Nu na ra n'yoh 'bcua, di japa p'ya, hi ngui sya ngue mmanna nts'di y ja'i ngue da danne Oja. hoga 'da'yo hya. Di opan'yu y judo P hi nga gue'a ni 'yup' i mma, ngue ra Jess, guehna ra Cristo tengutho mmanna ley ngue gd b x Oja ngue di ndast'abi na. 6 P thanneh Oja bi 'yny ja'i . nuya y judo, ya mants'o ngue 14 Ya mmap' ngue da dahra shra hya. Bi huacr pahni ra Pablo Pablo, p nu na ra dast'abi Galin bi p'ya, gue'a ra hmya'a ngue ya bi 'ymby judo: hyp'' yaui, bi 'ymbya:

Hechos18 Nu'm ngue da n'na ra ts'oqui xtanhts'i na ra hya gu mmamhm, da z ga t'ah ra ts't'abi conforme ra ley 'm. 15 P nja ngue y hyatho' gu mmamhm, 'n y thu hutho y ja'i , 'n ni leysh'a gu rpah r hya, dami hocs ni asuntoh. Porque hi nd nne ga t' ra ts't'abi na ra hya na. 16 Bi hyn'at hi p' bi nja ra hya p'ya. 17 Nu' y ja'i hi ngy judo p'ya, bi bntra Sstenes nu na 'bt'o p' ja ra ni ja, ngue bi ma ma'ni r hmi r d ra ts't'abi. P hi mbi 'yrpatho masu na ra Galin te bi 'yty ja'i .

262 Bi 'yo ra barco p'ya, bi ma. mi znna Pablo p' Cesarea p'ya, bi thogui, i ma Jerusaln. Mi juadi bi zngua y 'yc'i 'bp', bi tho p'ya, i mpa Antioqua. 23 Mi zmp' p'ya, bi m'mp' njammi pa. Mamb h, b thop' ja y hni ni ja'a ra hi Galacia, 'np' ja ra hi Frigia b thogui ngue di hatra ts'di gtho y 'yc'i .
22Nu'm

ja ra hni ni mi 'bhra Pablo, bi m'mp' ma njammi pa. M'mfa p'ya, bi 'yhy 'yc'i ngue bi ma, bi mh ra Priscila 'nhra Aquila, i mpa p' ja ra hni ni Cencrea. Ja bi zndi bi 'yaxp r ya ra Pablo p'ya, ga mbni ngue ra ndanne ga 'yo. Ja bi nxp ngue bi 'yo ra barco i mpa p' ja ra hi Siria. 19 Mi zmp' ja ra hni ni Efeso p'ya. Ja b cop' ra Priscila 'nhra Aquila. Hante ngue da tho p'ya, bi map' ja ra ni ja di mpti y judo na ra Pablo ngue b nyah. 20 Nu' y judo p' Efeso p'ya, i xifi ngue xtab m'mp' njammi pa. P ra Pablo hi mbi ne. 21 m'm mamb di : I ja ngue ga sng Jerusaln. Ja gani sg p' ra ngo b p'. P nu'm da ne Oja, ga ma peng mahn'a ngue ga nnu'ah bi 'ymbi .

18Nup'

Mahmbi mengra Pablo, i ma Antioqua.

y pa' p'ya, bi zp' ja ra hni ni Efeso n'na ra judo ni hu ngue ra Apolos, ra mmngu Alejandra. I mma xandnho ra hya, 'n padi xandnho'a te nt'ot'i p' ja ra Maca Libro. 25 Ya xi xdi xanho hanja'a te bi 'ytra Hmu Jess. I ha ra ts'di ngue mmanna hya, 'n xnnbate xanho hanjana ra Jess, madague'a ngue hnt'a ra nxixya bi nxnnbate ra Xuua mi padi hanja. 26 Nu na ra Apolos bi hya ra ts'di bi manna hya p' ja ra ni ja di mpti y judo. P nu'm mi 'yhra Priscila 'nhra Aquila te i mma, bi zica n'nanni ra Apolos. Bi opan'yu xandnho hanja na r 'da'yo hya Oja. 27 Bi ne bi thohna ra Apolos i map' ja ra hi Acaya. Y 'yc'i p'ya, bi mxmahya. Bi 'yrpa n'na ra scua bi gats'i ngue dani dpy 'yc'i r m'mp' Acaya, n'namhma ngue di u nni xanho ra ts'ya. Nu'm mi zmp' Acaya p'ya, bi 'yrpa ra nho ya y 'yc'i ya xi 'yc'i ra hya conn mate Oja. 28 Porque y hmi y d y ja'i p', bi hya ra ts'di bi djpi te mmany judo. I uti te nt'ot'i p' ja ra Maca Libro, ngue

Ra Apolos bi manna hya p' Efeso.

24Nu'

263 ra Jess guehna ra Cristo b x Oja ngue di ndast'abi na.

Hechos18,19 porque xihy ja'i ha di njap' di zo r 'y Oja. 9 P hi ngui nne da 'yc'i 'da y ja'i , nu te ja, ya ja. Sinoque bi nya man'tho p' ha 'bhy ja'i , ngue shra hoga 'da'yo hya. Bi zop' ra Pablo' p'ya. Nu' y 'yc'i , bi zixra Pablo p' ja n'na ra escuela 'b'a n'na ra xnnbate ni hu ngue ra Tiranno. N'na pa ngu n'na pa ja bi mmamp' ra hya p'ya. 10 Ngut'a i tho'a nyo jya p'ya. Janangue gtho' y ja'i r m'mp' ja ra hi Asia, ngu y judo, ngu' hi ngy judo, g bi 'yde hanja na r hya ra Hmu Jess. 11 Nu na Oja, xangu y milagro bi japi bi 'ytra Pablo. 12 Madra bayutho, ogue tema u lu di ngt'i, i jaspabi y drquhi ngue da ddi. 'Bexta z ra n' di ja p'ya. Y ts'onthi p'ya, i hp' y ja'i n'youi. 13 Mi 'yop' 'da y judo ngue y mpnthi p'ya. Bi zpi bi marpabi r thu hu ra Jess, ngue di japi da hyp' y ts'onthi n'youi ra ja'i . Bi 'yna: Dadi 'bp'a'i ya gr ts'onthi ngue gui hyp' ra ja'i . D xi'i ngue gui hyp' conn ts'di ra Jess nu na mmanna Pablo bi 'yna. 14 Nu na n'na ra judo ngue ra hmu mmcja, ni hu ngue ra Esceva, mi si yoto y ts'nt' ngue g y mpnthi . Ngu na bi man' p'ya. 15 Nu'm mi dahra ts'onthi , bi 'ymbi : D pac te'o na ra Jess gu mmanya. 'N d pac te'o na ra Pablo. P nu'ah, hi nd pac te'o'ah bi 'ymbi . 16 Bi bnty mpnthi na ra n'yoh mi n'youi ra ts'onthi p'ya, bi n'ahi. Bi dapi gtho. Janangue bi 'dap' ja ra ngu' y mpnthi p'ya, ngue bi zt'i 'n bi nxnnba y u lu.

19

Ra Apolos ya 'bp' ja ra hni ni Corinto. Nu na ra Pablo p'ya, bi 'damp' ja y xanth ngue bi zn'a Efeso. Ja i di mp' 'da y 'yc'i p'ya. 2 Ra Pablo bi 'yny 'yc'i , bi 'ymbi : Xi'm gmi 'yc'i h ra hya ya, ua 'bexqu n'yoh ra Espritu Santo, uague hi n'na? Mi dahy ja'i p'ya, bi 'ymbi : Hi n'na. Hi njam'm xt che ngue di 'b'a ra Espritu Santo. 3 Nu na ra Pablo p'ya, bi 'ymby ja'i : Tema nxixya bi nja'ah p'ya? Bi 'ym'm mi dahy ja'i p'ya: Gue'a ra nxixya bi manna Xuua. 4 Bi 'ynna Pablo p'ya: Nu na ra Xuua bi xixyabi y ja'i na, gue'a ra hmya'a ngue da fadi ngue ya bi hyp' ra nts'o y ja'i . P xquet'a bi xifi ngue jatho da 'yc'i 'a n'na nc'i da p' m'mfa ngue ra Xuua. Nu na bi ma, guehna ra Jesucristo na. 5 Mi 'yhy ja'i na ra hya na p'ya, mahmbi nxixya para ngue da fadi ngue ya c'i ra Hmu Jess. 6 Ra Pablo p'ya, bi japr 'y p' ja y ya y ja'i . Y ja'i p'ya di hatra ts'di ra Espritu Santo. N'nan'yo y hya ga ya p'ya, t'a Oja p'ya ngue s da many ja'i 'a ra hya nnepe da ma. 7 'D'ma yonc'i ' y n'yoh bi nxixya. 8 Nhyu shna bi mmbabi ra Pablo ngue pap' ja ra ni ja di mpti y judo. Bi hya ra ts'di ngue ja bi mmamp' ra hya. I nne di 'bty ja'i ,

Ya 'bp' ja ra hni ni Efeso ra Pablo.

Hechos19 y mmngu Efeso p'ya, ngu y judo, ngu' hi ngy judo, g bi nsu 'm mi 'y'a te bi nja. G spabi y ja'i na ra Hmu Jess. 18 Nuya y ja'i bi guarb ha bi nja ra hya, xangu bi 'yc'i ra hya. I mmany ja'i ngue xants'o te xi n'yo m'mt'o. 19 Nuya y ja'i ya mani n'yo'a ngue ra mfadi , xangu to b cahy libro mfadi p'ya, ngue y hmi y d y ja'i p' bi 'yudi . Bi t'tra gnda hangu di muui y libro p'ya, bi bxra gnda comma yote ma 'dt'a mahuahi ra t'axi di nthui. 20 Nu'm bi hma hanja na ra Hmu Jess, i u Oja ngue ja r ts'di, porque ht'i di 'bty ja'i ngue c'i . 21 M'mfa p'ya, bi zo r mmi ra Pablo ngue di ma Jerusaln. P 'bet'o dani n'yop' ja ra hi Macedonia, 'np' ja ra hi Acaya. Bi 'yna: Nu'm da juadi d n'yog p'ya, jatho ga thogui gani mpag Roma bi 'yna. 22 Nu na ra Pablo, bi mnhni yoho y mxte ngue di ma Macedonia. Guehna ra Timoteo 'nhra Erasto. P ra Pablo bi gos njammi pa p' ja ra hi Asia.

264 p' na ra nho nn 'bhm. 26 Ya gu nnu h te tra Pablo 'yop', i xihy ja'i ngue nu' y dahmu di hocra ja'i , hi nga gue' Oja'. 'N d hm p'ya ngue hi nga hndua Efeso njap', sinoque ya mm gtho ra hi Asia, ya hi ngui c'i y dahmu y ja'i co nu'a ra hya mmanna Pablo. 27 Ya nts'ut ho'a te ja p'ya, porque di m'mhra 'bfi d phm. Nu'a r ni ja ra maca dahmu Diana p'ya, xquet'a ya hi nni mantho da zupy ja'i . Di m'm'a ga 'yspabi ra dahmu y ja'i p'ya, conque guehna ra dahmu Diana thanne gtho y mmngu Asia, 'n thanne gtho y ja'i 'b'a nxi mhi. 28 Bi ndcu y ja'i 'm mi 'yhna ra hya na p'ya. I mahy ja'i p'ya, bi 'yna: Magues na ra dahmu Diana thanne y mmngu Efeso bi 'yna. 29 Bi mdi bi yns'y ja'i p' ja ra hni ni p'ya. Bi bntra Gayo, 'nhra Aristarco, guehya y n'yoh ngue y mmngu Macedonia mamb n'youi ra Pablo. Bi zixp ja ra estadio di mpti gtho ra hni ni 'm t'a junta p'ya. 30 Bi ne ra Pablo ngue xta mmap' ha 'bhy ja'i , p hi mbi japy 'yc'i bi ma. 31 Xquet'a madi mpahmi ra Pablo 'da' y ts't'abi di manda p' ja ra hi Asia, guehya bi mnnba ra hya ra Pablo ngue hi nda z da zmp' ha di mpti y ja'i ya. 32 Nup' bi mpti y ja'i , n'nan'yo mman'i 'da, n'nan'yo bi mmammi 'da. Xgue 'dagui nuanstho y ja'i p' ha mafi, xandngu y ja'i hi ngui padi hanja ngue bi mpti y ja'i . 33 Nu na n'na ra judo ni hu ngue ra Alejandro, bi bn'i 'da y mmi judoui ngue bi xifi hanja ra hya. Mi badi

17Gtho'

y pa' p'ya, bi nja n'na ra dasi conn nguehr hya ra Jesucristo. 24 Go bi 'yu hra sibi na ra Demetrio mi ty nt'mbi ngue ra t'axi, mi t'e tengutho ja ra ni ja p' 'bhra dahmu Diana. Porque xangu ra mnyu mi jty mfi. 25 Nu na ra Demetrio bi pti gtho' 'da'igu ra 'bfi phmi , bi 'ymbi : Ague n'y'ah, gu pahm ngue nu na ra 'bfi jaj ya, ja d ti mhm

23Nu'

B ts'hra Pablo p' Efeso.

265 hanja ra hya p'ya, bi 'ytra senya conn 'y ngue nne di hjpabi y ja'i . Bi ne xt nyap' 'bhy ja'i ngue di catra si p' 'bhy mmi judoui. 34 P nu'm mi bahy ja'i p'ya, ngue xquet'a ra judo na nne di nya, bi mhra mafi gtho y ja'i p'ya. Comma nyo ora bi mmafi, i na: Magues na ra dahmu Diana thanne y mmngu Efeso. 35 A nu na go n'na ra secretario p' ja ra hni ni p'ya, go bi z bi hjpi te mmany ja'i na, bi 'ymbi : Ague gy mmnguh ua ja ra hni ni Efeso. Gtho y ja'i ndap' bi z, g padi ngue nuua ja ra hni ni Efeso i hxy xi y ja'i ngue da mhra ni ja hap 'bhra dahmu Diana nuna magues b 'y mahts'i . 36 Nuna ra hya d xi'ah ya, g gu pahm ngue majuani na. Janangue nuy, dami nsyah. Dami n'yomfni te gu nne gui 'yth. 37 Hanja ngue s gni sih ua ya y n'yoh 'bcua? 'N hi ngui xocra ni ja, ni xi nga gue'a ni dahmuh di nnmman'. 38 A nu'm 'bi to di nshmi na ra Demetrio, da gue' y mfi n'youi, uangui gue'a ga 'bhy ts't'abi'a ngue di nyapi n'na ngu n'na. 39 Nu'm ja te man'na ma hya gu nneh, gui mmamhm 'm bi nja ra junta, ja di nhop'. 40 Asta guehya d 'b mman'h 'm da fadi te xa nja ya. Da t'mbi ngue dy nequisih. Nu'm da t'nngah hanja'a ra njunt'i xanja ya, hi n'y p' te ga mmamhm. 41 Hntho bi juadi bi man'a ra hya'a p'ya, bi n'yte y ja'i ngue bi ma.

Hechos19,20 ngue di hatra ts'di. Bi n'yte p'ya, bi ma i map' ja ra hi Macedonia. 2 Bi zngua gtho y 'yc'i r m'mp' ja y xqui r njap'. Di hatra ts'di y ja'i na ra hya i mma. M'mfa p'ya, bi zmp' ja ra hi Grecia. 3 Ja b m'mp' nhyushna. Ya ja ngue xta 'yo ra barco ngue xt ma Siria p'ya. P bi ba p'ya ngue sny judo ngue da hyo. Janangue bi znnbya ngue bi n'yoguatho, mahn'i map' ja ra hi Macedonia. 4 Nuya y n'yoh ra Pablo 'dap' 'youi guehna: ra Spater ngue ra mmngu Berea, 'n' y mmngu Tesalnica ra Aristarco 'nhra Segundo, 'nhra Gayo nu na ra mmngu Derbe, 'nhra Timoteo, 'nhy mmngu Asia, ra Tquico 'nhra Trfimo. 5 Bi m'mt'o ya ngue i nd'mate p' ja ra hni ni Troas. 6 Nughe ja d mche 'm mi tho ra ngo ts'i ra thu hm hi ngui n'youi ra xi. D nxhe p' Filipos, dani nthghe p' ja ra hni ni Troas. Ja d m'mche p' nyoto ma pa p'ya.

20

Ra Pablo bi map' ja ra hi Macedonia 'np' ja ra hi Grecia.

Nu'm mi thohra si, bi zonhy 'yc'i na ra Pablo

ndomingo p'ya, bi mpti y 'yc'i ngue di nxnnba ra thu hm da zi, tengutho ra hya bi zohra Jess. Nu na ra Pablo p'ya, bi xnnbabi ra hya y ja'i . P comma ya ja ngue da ma 'm mi hyats'i, bi gnna hya bi ma, asta gue'm mi zo made ra xui . 8 Xi mpti y ja'i p' ja ra cuarto b ja maya, nup' b ja xangu y lmpara di yot'i. 9 Mi hu xp ja ra ventana n'na ra ts'nt' ni hu ngue ra Eutico. Comma ra Pablo p'ya bi gnna hya bi ma, bi do'mra t'aha na ra ts'nt' p'ya, r hyu ra piso p' b tgui. Ya xi du

Ra Pablo ya 'bp' ja ra hni ni Troas.

7Nu'a

Hechos20 'm mamb thats'i . 10 Bi gahra Pablo p'ya, ngue b hats'i . Bi 'ymby ja'i p'ya: 'Yo s gu su h, i te na ra ts'nt' bi 'yna. 11 Mahmbi nexmaya ra Pablo. Ja bi xnna thu hm da ts'i p'ya, tengutho ra hya bi zohra Jess. Mi tho'a p'ya, bi sigue bi nya asta gue'm mi hyats'i. Ja bi ma p'ya. 12 A nu na ra ts'nt' xi dgui, bi ts'ixr ngu na, p ya ja manho. G bi hyu y mmi y ja'i .

266 Ya gu pahm te d n'yog 'm r mdi y pa ma sc ua Asia ja ni hih. 19 Hi ngra n'yts'i d n'yog p' gu 'bhm mnte ra pa d rp r 'bfi ra Hmu Jess. D ng ma mmi conn nguehy ja'i nu' hi ngui nne da 'yhra hya. 'N xangu ra n' d sg ngue nne xta hyog y judo. 20 Nu'm ma xi'ah ra hya, d xi'ah'a te gma hya ja ngue da 'yt'ah ra nho. D xn'nah ra hya p' gadi mptih, 'np' ja ni ngu h d xn'nah ra hya. 21 Ngu' y judo, ngu' hi ngy judo, d xic ngue da hyp' ra nts'o ga 'yo, da dn'na Oja, 'n da 'yc'i na ma Hmu h Jesucristo. 22 A nuy, di 'bjpag ra Espritu Santo ngue gani mpag Jerusaln. P hi nd padi te gani nthoc p'. 23 Hnda n'na ra hya d padi , ngue nup' ja y hni ni xt thogui, ra Espritu Santo xiqui ngue nup' Jerusaln, ya nth'mi gui ngue da joqui, 'n da ma ma'ni gui . 24 P hi nga gue'a di du ma mmig'a. Asta d ng ma te squerngue ga jua'a te nn 'yo con n'na ra ph. D nne ga juahna ra 'bfi bi frca ma Hmu Jess. I nne ra Jess ngue ga xic y ja'i na ra hoga 'da'yo hya b n'youi r mate Oja. 25 Nu to g gu 'bhm ua ya, ya g xt xifi ha di njap' di zo r 'y Oja, dadi segurag ngue ya hi nni mantho da nu rcagui ma hmi y ja'i . 26 Ra ora ja p'ya, d nne ga xi'ah ngue ya hi nni ma ma xig te'o da ma ra castigo. 27 Porque nu'a te gma hya xp nzn'Oja ngue di nja, ya g xt xi'ah, hi n tema hya di 'bdi. 28 Dami hyoni ha gdi n'yo manho n'na ngu n'na'ah ya. Xquet'a dami fhm y 'yc'i . Guehna ra Espritu

bi n'yoguatho ra Pablo asta ra hni ni Asn. Ja dani nthghe p' p'ya ngue d ohe ra barco. 14 Ma nthghe ra Pablo p' ja ra hni ni Asn, ya 'da d mhme p'ya, d ohe ra barco dani mphme p' ja ra hni ni Mitilene. 15 D pnghe p''a r yo pa p'ya. Dani nthoghe p' ja r nnengui ra hi Quo. R hyu pa p'ya, d snghe p' ja ra hi Samos. Dani nsyahe p' ja ra hni ni Trogilio. R g pa p'ya, d snghe p' ja ra hni ni Mileto. 16 Nuna ra Pablo, ya xi znni ngue da thorp ja ra hni ni Efeso. Hi mbi ne di nsya p' ja ra hi Asia. Bi xni bi zn'a Jerusaln, xamhmatho da zdi ngue dni zp' ra ngo ngue ra Pentecosts.

13Bi ne

Ra Pablo ba nxa Troas, i mpa p' ja ra hni ni Mileto.

ja ra hni ni Mileto, bi mnnbatho ra hya ra Pablo' y 'yc'i 'bt'o p' di mpti y 'yc'i 'a ra hni ni Efeso, ngue b h bi nyaui. 18 Nu'm mi z' b ts'i p'ya, ra Pablo bi 'ymbi :

17Nup'

Bi nyaui ra Pablo' y 'yc'i 'bt'o p' ja ra hni ni Efeso.

267 Santo xah ngue gu fhm ya y ja'i c'i Oja. Guehya y ja'i bi phra Jess conn maca ji bi mmp' ja ra pont'i . 29 D padi ngue nu'm d mag ua, d p' mi 'da y mamhya da ne da 'uny 'yc'i . Tengutho y zate 'm sa y d'yo, di njarb. 30 Gues ni amigoh da bni ngue di nxnnbate ra fhni , go da grpabi y 'yc'i ' p'ya. 31 Dami mfhm 'yo di h'ah ya n'nan'yo ra hya da xn'nah. Gui 'yth tengutho d t' mnte nhyu jya, ra pa ra xui d xn'nah ra hya, hi nd nsya. Asta ma guid nn xi'ah ra hya n'na ngu n'na'ah. 32 A nuya ma zi cu'ah, hnt'Oja da m'ah ya. Dami fhm xanho na ra hya ngue r mate Oja. Nu n, i ja r ts'di na ngue man'na gd ti mhm ra hya. Oja di japi te'o g o r 'y. 33 Hi njonni ja'i d nep r mnyu ogue r ulu. 34 Gu pahm xanho ngue nu'a te di honi co 'nhya mi 'da d n'yohe, d mphme n'namhma ga ti ni te d homhme. 35 Gui njath p'ya, porque jatho ngue di mp'a n'na, n'namhma da z da mts'i to hi n'y te da hyoni . Dami bmhm'a ra hya bi mam'm mi 'ynna Hmu Jess: Man'na xanho ngue di u n'a n'na, hi nda gue'a ngue da ma mat'u nni . 36 Hntho bi juadi bi man na Pablo na ra hya na, bi ndantyhmu gtho y ja'i mi n'yoh ngue bi mat'Oja. 37 Asta zoni gtho y ja'i ha gui nhyhmi ra Pablo ngue di . 38 Porque mmi tu y mmi y ja'i na ra hya xi manna Pablo ngue ya hi nni mantho da nu rpa r hmi . Bi mh p' ja ra barco p'ya, ja bi n'yp'.

Hechos20,21

Nu'm damb n'yteghe p' ha 'bhma zi cu h, d oghe ra barco ngue d mche njuantho p' ja ra hi Cos. R yo pa p'ya, dani nthoche p' ja ra hi Rodas. Ma thoche p' p'ya, dani mpche p' ja ra hni ni Ptara. 2 Nup' Ptara, ja d ti nghe p' man'na ra barco ngue i mpa p' ja ra hi Fenicia. D oghe'a p'ya, d mhme. 3 Nu'm ma thoche p'ya, dani nughe ra hi Chipre nu na ja mbo ra jathe. Ngaha i go 'm ma thoche na ra hi na, dani nthoche p' ja ra hi Siria. Nu'a ra barco p'ya, i ja ngue dani zohr 'bni p' ja ra nenthe ngue ra hni ni Tiro. Janangue ja dani mphme p'. 4 D nthghe p' 'bhy 'yc'i p'ya. Ja d m'mche p' nyoto ma pa. P ra Espritu Santo bi 'yuty 'yc'i 'a te ja ngue da thohra Pablo. Janangue hi ndi japy 'yc'i ngue xt ma Jerusaln. 5 P mi gua'a nyoto ma pa p'ya, siempre d mhme. Gtho y 'yc'i cony xisu 'nhy basi 'da d mhme asta neni hni . D ndantyhmu ghe p' ja r nnengui ra jathe p'ya, ngue d mat'Ojahe. 6 Nu'm ma n'yhme p'ya, d cthe ra barco. Bi mengy ngu y 'yc'i p'ya. 7 Damb nxhe p' Tiro, d snghe p' ja ra hni ni Tolemaida. Ja bi zp''a nn oghe ra barco p'ya. Ma smhme p' ja ra hni ni , d znguahe ya ma zi cu h. Ja d m'mche p' n'na pa p'ya. 8 Mi hyaxpya, d thogui ngue d mhme p' ja ra hni ni Cesarea, di n'yohe ra Pablo co 'nhya mi 'da

21

Ra Pablo i ma Jerusaln.

Hechos21 man'yohe. D mche p' ja r ngu ra Lipe madi 'yonna hoga 'da'yo hya p'ya. Guehna n'na nc'i ' yoto nja'i xi thanhna m'mt'o ngue di mfxui y representante ra Cristo. Ja d n'oxhe p' ja r ngu na p'ya. 9 Nu na ra Lipe, mi si goho y t'i xu ngue hi m madi nthati . Nuya y hmute p'ya, nu'a ra hya di bnnbabi Oja da ma, gue'a mman'a. 10 Ya nmi 'bche p' njammi pa p'ya, bi z'a n'na r pngahya Oja ni hu ngue ra Agabo, xp 'y'a Judea. 11 A nu na p'ya, ni 'yh da nuje. Bi gajpa r ngt'i ra Pablo p'ya, bi duty gua 'nhy 'y. Bi 'ymp'ya: Ngu na ra hya mmanna Espritu Santo ya, nu na ra n'yoh r mmti ra ngt'i ja ua ya, di jaua y judo p' Jerusaln ngue da dut'i . 'N di ndpy ja'i hi ngy judo bi 'ymbi . 12 Nu'm ma che na ra hya na p'ya, hangu d xiche ra Pablo, da gue' y mmngu p', xifi ngue hi ndi ma Jerusaln. 13 Bi 'ynna Pablo p'ya: Teni 'b'a gu t'e ngue s gu zomhm? Gadi nngah ma mmig. Nug d 'bi hnt'a go te ts' ga thogui, hi nga hnt'a di thrcagui , sinoque xquet'a da z ga tug p' Jerusaln conn nguehma Hmu Jess bi 'yna. 14 Ya hi nd taphe ngue hi nxti map', da hche p' p'ya, di mphe: A nuy, di nja'a te r ph Oja ya 'm. 15 M'mfa p'ya, 'ncje d nshe ngue da mhme p' Jerusaln. 16 Bi hynghe 'da y 'yc'i ngue y mmngu Cesarea. Nuya y 'yc'i ya p'ya, n'youi p' n'na ra mmngu

268 Chipre ni hu ngue ra Mnasn. Ya mar nyogui 'yc'i na. Go bi zixche r ngu na p'ya ngue ja d nsyahe p'. ma snghe Jerusaln, mmi di johya y 'yc'i ngue d nnu he. 18 Mi hyaxpya, d mhme ra Pablo ngue di znguahe ra Jacobo. G mi 'bp' y 'yc'i 'bt'o p' ha di mpti y 'yc'i . 19 Mi juadi bi nznguaui y 'yc'i na ra Pablo, bi d'mi bi ma te xi 'yt'e, manyarb i ma ra hya bi ma ngue xifi hanja ngue xi mx Oja ra Pablo p' ha 'bhy ja'i hi ngy judo. 20 Mi 'y'a te sihy ja'i p'ya, bi 'yspabi Oja. Bi t'mbra Pablo p'ya: A nuy ma zi cu'i Pablo, ya gu nnu ngue y mahuahi tho y judo c'i ra Jess. P gtho ya p'ya, hi ngui nne da hyp' y costumbre n'youi p' ja ra ley bi 'yotra Moiss. 21 I hma ngue t'mbi n'nan'yo ra hya gu xnnbabi y judo r m'm hman'na nguadi y hi. T'mbi ngue gu xifi ngue hi nda 'yrpa masu' y hya bi manda ra Moiss, 'n hi nda 'yty costumbre nn 'yoh. T'mbi ngue gu xifi ngue hi nda mpya y ts'nt' 'm bi m'mi. 22 Ha di nja te ga th co nu na ra hya naya? Porque di mpti y ja'i 'm bi badi ngue ya g sh. 23 Man'na xanho gui 'yt'a te ga xi'ahe ya. I 'bcua d 'bche goho y n'yoh ja ngue da 'yty ndanne. 24 Dami sixa ni ja' ya, gu nhoqui tengutho da 'yt'. Ju rpabi y gasto ngue da 'yaxy ya. Nu'm g 'yt'a p'ya, gtho y ja'i da di ny mmi ngue hi mma juani 'a te si'i . Sinoque

Bi ma ra Pablo di zngua ra Jacobo.

17Nu'm

269 xquet'a 'n'i gu c'i 'n gu hats'i xanho te mmamp' ja ra ley. 25 P nuya y ja'i hi ngy judo ngue ya c'i ra Jess, ya xt orpahe ra scua te d snnhe ya. Ya xt xihme ngue hi nte da ma nts'upi ya y hya ya. Sinoque hntho ngue hi nda za ra ng 'bspabi y dahmu, 'n hi nda zi ra ji. 'N hi nda zapra ng y zu' hi ngui pnn ji 'm bi du. 'N hi ndi n'yots'om'mi.

Hechos21 ra ni ja'a ra n'yoh xi hnu rpi ngue mi n'youi. 30 B ynts'i gtho y ja'i p' ja ra hni ni p'ya. B tihi ngue di bntra Pablo. B jjma xts'e ra ni ja p'ya. N'nahmantho bi ma ndt'e y goxthi 'bexque'a. 31 Ya nne y ja'i ngue xta hyo ra Pablo. Bi znna hya p' b 'bhr hmu y soldado p'ya, ngue ya b yns'y ja'i g ra hni ni Jerusaln. 32 Janangue bi nya mi 'da y hmu p'ya ngue bi pti gtho y soldado, da ma da nu tema hya bi nja. Ni tihi bi zmp' 'bhy ja'i . Mi nu y ja'i ngue mmap' y soldado, bi hyp''a gui nna Pablo. 33 Mi guarb 'bhy ja'i y soldado p'ya, nu na ra hmu bi manda bi mbntra Pablo 'n bi thut'i co yoho y cadena. Bi 'ynni te'o na ra Pablo, 'n bi 'ynni te'b'a xi 'yt'e. 34 P nup' mahy ja'i p'ya, n'nan'yo mman'i 'da, n'nan'yo'a bi mma mmi 'da. Janangue hi ngui s da hyaxa njuani tema hya, porque janjuani di uxhni y ja'i . Bi manda ra hmu ngue bi ts'ixra Pablo p' b ja ra cuarte p'ya. 35 Nu'm mi zmp' ja y 'dexto ngue ra cuarte, xgue ni gstho y soldado na ra Pablo, porque di ms'y ja'i ngue nne da guaspi. 36 B mafi gtho y ja'i b 'bfa, bi 'yna: Da du ra Pablo bi 'yna.

bi m ra Pablo' goho y n'yoh ngue 'da di nhojtho. Bi yrb ja ra ni ja di mpti y judo p'ya para ngue da ma tema pa da z'a gu nhoqui. Nu'm bi dtra pa p'ya, da 'yty 'bt'e n'na ngu n'na. 27 P nu'm tobe hi m mani dt'a nyoto ma pa, nuya y judo ngue y mmngu Asia bi nu ngue 'bp' ja ra ni ja ra Pablo. Bi hyu rpa ra cu y mmi gtho y ja'i p'ya. Janangue bi ma mabnt'i ra Pablo. 28 Bi mhra hmafi y judo p'ya, bi 'yna: Ague gy judoh, dami fxcahe ua. Nu na ra n'yoh 'bcua ya, guehna xnnbabi y ja'i ndap' bi z na ngue hi ngui nnu manho'a te nn 'bhm. I xnnbabi y ja'i ngue hi ngui nnu manho ra ley, 'n hi ngui nnu manho ra ni ja jaua. I ja man'na ra hya p'ya, ya xa ctua ja ra ni ja 'da y ja'i hi ngy judo. Di ts'ongua ja ra maca ni ja jaua. 29 Ngu na ra hya bi many ja'i , porque m'mt'o ra pa, ya xi hnup' ja ra hni ni ra Pablo ngue n'youi n'na ra n'yoh hi ngra judo, ni hu ngue ra Trfimo ra mmngu Efeso. Ra Pablo p'ya bi t'mbi ngue ya xi crp ja

26Mi hyaxpya,

Ya bi mbntra Pablo.

ni ma da yrb ja ra goxthi cuarte ra Pablo p'ya, bi 'ymbr hmu y soldado: Ua da z ga xi'i n'na ne yo ne'a te di nne ga mmang? bi 'ymbi .

37Nu'm

Bi manna Pablo'a ra hya ja ngue di nyamp' ha 'bhy ja'i .

Hechos21,22 Mi dahra hmu p'ya, bi 'ymbra Pablo: Ua gu padi gui nya ra hya ngue ra griego p'ya? 38 Ua hi nga gue'e'a ra mmngu Egipto bi xoxa n'na ra si 'm y pa xa thogui? Ua hi n gadi manda' goho mahuahi nja'i y hyote b m'mp' ja ra dapo? 39 Mi dahra Pablo p'ya, bi 'yna: Nug dr judog, dr mmngug p' ja ra hni ni Tarso, guehna ra hni ni tate p' ja ra hi Cilicia na. P dami 'yrca ra mate gu 'dacra nt'di ga nzoc y ja'i bi 'ymbi . 40 Nu'a r hmu y soldado p'ya, bi u nna nt'di ra Pablo ngue di nya. Bi m'mp' ja y 'dexto ra Pablo p'ya, bi macr 'y ngue rpa ra senya y ja'i ngue di nsya. Nu'm mi nsya'a gu maxhni y ja'i p'ya, nu na ra Pablo i nya ra hya ngue ra ebreo, bi 'ymbi : Ague n'y'ah, nu na ra hya gda nyang ua gu 'bhm ya, dami 'yhm ha r nja ra hya ga xi'ah. 2 Mi 'yhy ja'i p'ya ngue ga ts'ofo conna ebreo ga ya y ja'i , man'natho ngue hi njondi 'yani . Ra Pablo p'ya bi 'ymbi : 3 Nug dr judog. Dr mmngug p' Tarso ja ra hi Cilicia. P bi ma ma tedeg ua Jerusaln. Ja d og ua ra escuela, gue'a ra Gamaliel ma xnnbateg. Bi xnngagui 'a ra ley mani n'yo ma mboxitah. Nug d ja ndu mmi ngue d sup r xudi Oja co gtho ma mmi, tengutho gu th ra pa ja p'ya. 4 Nug 'm y pa xa thogui, xt sc' y ja'i mi c'i ra hoga

270 'da'yo hya. Y n'yoh 'nhy xisu di tut'i ngue di cot'i, 'n d nne ga ho 'da. 5 Nu'a r hmu y mmcja, 'n' y n'yoh 'bt'o ngue y judo, da z da ma hanja', porque go bi 'dac ra scua d cats'i ngue xcani dp y judo p' Damasco. D mag p' ngue di hong y 'yc'i , xcamb sig ua Jerusaln ngue xti n'ofdi.

22

nup' ja ra 'yu p'ya, comma hu xyadi ya ni ma ga sn'a Damasco, nthambni tho bi yot'a n'na ra nyot'i maya ngue bi gogbagui . 7 D tc hi p'ya, d de ngue nzoqui, bi 'yngui : Ague Saulo. Ague Saulo. Hanja ngue mmi gu nnu man'gui? bi 'yngui . 8 Ya d mb p'ya: Te'o'i p'ya gr Hmu? Hmb tha p'ya, bi 'yngui : Guec dr Jess, dr mmngu Nazaret, janjuani ngue gu nnu man'gui, bi 'yngui . 9 A nu' ma amigo nmi n'yo'be p'ya, majuani ngue bi nu ra nyot'i, p bi zu. P hi mbi mmya ma amigo te 'b'a xic'a nzoqui. 10 Nug p'ya, d mbi : Ague gr Hmu, te 'b'a ja ngue ga t' p'ya? Nu'a ra Hmu p'ya, bi 'yngui : Dami nangui , gu thogui gdi ma Damasco. Nup' ja dani si'i p' te g ja ngue gui 'yt'e. 11 Bi xdgui'a ra nyot'i d nth'be. Bi cnngagui ' ma n'yo'be, g d sn'a Damasco. 12 Nup' Damasco p'ya, mi 'bp' n'na ra n'yoh ni hu ngue ra Ananas. Gue'a n'na ra n'yoh ngue mi t'e gtho'a te mmamp' ja r ley Oja. 'N di nnu manhoui gtho y judo. 13 B h bi nug na ra Ananas. Mi zp'

6P

Bi manna Pablo ha bi nja ngue bi 'yc'i ra Jess.

271 d 'bi, bi 'yngui : Ague ma zi cu'i Saulo, di nz ni d ya, bi 'yngui . 'Bexque'a ra ora'a p'ya, bi nz ma d, d hti ha 'bi. 14 Bi 'yngui : Nu na Oja mi thanne ma mboxitah ya, ya mam'mt'o xpa huan'na'i ngue gu parpabi r ph. Bi ne ngue gu nnu rpabi r hmi 'a r Ts'nt' Oja nu na g ra nho t'e, 'n gui 'y'a ra hya bi ma. 15 A nuy, ndap' bi z gu ja hmajuani gtho y ja'i na ra hya d xi'i ya. Gu xihy ja'i te g nu ya, 'n gu xihy ja'i tema hya g 'yde. 16 Xiya, te gu tm'ya? Dami nangui , gu nxixya nts'di, n'namhma di nqui ngue gu c'i ra Hmu Jess, 'n di pu n'na'i ni ts'oqui, bi 'yngui .

Hechos22 hya ngue na da map' 'bhy ja'i hi ngy judo. Bi mhra hmafi y ja'i p'ya, bi 'yna: Da tho na ra n'yoh na. Hi nni 'yup' ngue 'bhna bi 'yna. 23 Mnte mafi, mnte cacy tu hu, n'a hi. 'N ns'maya y fonthi ngue ra cu. 24 Bi manda na r hmu y soldado p'ya ngue bi ma mact'i mbo ra cuarte ra Pablo. 'N bi manda ngue bi 'bi, bi njapi da ma hanja ngue shy ja'i . 25 P nu'm mi dut'i ngue da mi, nu na ra Pablo bi 'ymbra capita 'bp': Tema nt'di gu pts'i ngue gu nne gui fhm n'na ra n'yoh ngue ra romano, 'n hi nga 'bet'o gu haxh ra gnda hanja ra hya? bi 'ymbi . 26 Nu'm mi 'y'a ra hya sihra capita p'ya, bi ma b xi'a r hmu nne di mfte, bi 'ymbi : Dami n'yomfni te gu nne gui 'yt'e, porque nu na ra n'yoh gu nne gui fi, ra romano na bi 'ymbi . 27 Nu'a ra hmu p'ya, bi guarb 'bhra Pablo, bi 'ymbi : Ua majuani ngue gr romano ague n'y? Mi dahra Pablo p'ya, bi 'ymbi : Ah, majuani . 28 Nu'a ra hmu p'ya, mahmbi 'ymbi : P nug, xangu ra mnyu xa cuestag ngue d cohi ngue dr romano. Ra Pablo p'ya, bi 'yna: P nug dr romanog p' d mi c. 29 Co nu na ra hya na p'ya, bi zop' ra Pablo' mi nne xt mfte. Da guehna ra hmu, xquet'a bi zop' 'm

peng p'ya, ngue d s'a Jerusaln. D map' ja ra ni ja ngue d mat'Oja. Bi mphma nthandi p'ya. 18 D nug ra Jess ngue ngui : Dami xni gu pn'a nts'di ua Jerusaln, porque hi nda t'rpa masu ra hya gu mma conn nguec, bi 'yngui . 19 A nug p'ya, d mbi : Ague gr Hmu, ya pahy ja'i ngue nmi pag p' ja y ni ja, dambi sig y ja'i c'i 'i ngue di cot'i, 'n dadi ni . 20 Nu'm mi tho na ni mfi ra Teba bi xihy ja'i ni hya, d 'bc p' 'm, xquet'a d neg ngue bi du na. Nu'm mi tho na, d frpag y tu hu' to bi hyo. 21 P ra Jess bi 'yngui : Ga 'yohma. Nug yap'tho ga pn'na'i , gu mmap' r m'mhy ja'i hi ngy judo, bi 'yngui .

Bi manna Pablo tema hya i mn'Oja p' ha 'bhy ja'i hi ngy judo.
17Dmb

'yxhy ja'i p' b fdi ngue bi nya, asta gue'm mi manna ra

22Bi

Y soldado bi bntra Pablo.

Hechos22,23 mi hyaxa njuani ngue ra romano. Bi nsu p'ya ngue xi dut'i .

Ra Pablo 'bp' ha bi 'ytra junta y judo.

272 Man'na 'bi y judo p'ya, ni hu y nt'c'i ngue ra fariseo. Ra Pablo p'ya, bi ts'di bi 'ymby ja'i : Ague n'y'ah, nug dr fariseog, r ts'nt'g n'na ra fariseo. Nu'a nn c'i g ya ngue b p' ra pa di bnnate y nima, gue'a ga thasc ra gnda'a ya. 7 Nu'm mi manna ra hya na p'ya, nu' y fariseo, cony saduceo, di nju n'mahyas p'ya. Ya yo 'bi bi gohy ja'i . 8 Porque y saduceo mman' ngue hi ndi bnnate y nima, ni xi ngy anx di 'bi, ni xi ngra ndahi . P y fariseo p'ya, g c'i ya y hya ya. 9 Bi mhra hmafi gtho y ja'i p'ya. Bi nangui 'da y xnnbate ngue ra ley, y n'yoh y fariseo. Bi 'yn' p'ya: Nu na ra n'yoh 'bcua, hi n tema nts'o d 'na. Nu'm da t'mbi ngue n'na ra anx bi zofo, hi ngui ho ga cohi ngue ma nsih Oja. 10 Mat hoguitho bi nshy ja'i p'ya. Ya nsu'a r hmu y soldado ngue pts'i da xny ja'i ra Pablo. Bi 'bpy soldado p'ya ngue bi zicra Pablo p' ha 'bhy ja'i , bi zixp ja ra cuarte. 11 R nyohra xu i p'ya, bi nu ra Pablo ra Hmu Jess, ngue bi 'ymbi : Dami hya ra ts'di ague Pablo. Tengutho gu rb Jerusaln ngue g ma hanja ma hyag, d ngut'a ra hya gni man'a Roma ya.

nu'a r hmu y soldado bi ne xta hyats'i xanho ra gnda teni 'b'a gui yapy judo na ra Pablo. Bi xojpa y cadena ma nthat'i p'ya, bi manda ngue bi ma mapti y hmu y mmcja. Bi nja ra dajunta. B njcra Pablo p'ya, bi ma ma'b'mi p' 'bhy ja'i . Nu na ra Pablo bi hyty ja'i 'bp' ja ra junta. Bi 'ymbya: Ague n'y'ah, i nnu Oja ngue y pa xp 'yp', 'n asta guehya, co n'na ra hoga mmitho nn 'bi. 2 Nu na ra hmu mmcja Ananas, bi 'bp' 'dap' 'bhmi ra Pablo ngue da mmba r ne. 3 Bi 'ynna Pablo p'ya: Go di n'i Oja ngue hi nga njuantho gu tra ts't'abi. Ua hi ngni mi p' ngue gui 'ytra ts't'abi conforme ra ley? Hanja ngue gu nui xra ley ngue gadi manda da 'bgb ma ne? bi 'ymbi . 4 Nu' 'bp' p'ya, bi 'ymbra Pablo: Gu thennbabi r da mmcja Oja 'm bi 'ymbi . 5 Mi dahra Pablo p'ya, bi 'ymbi : P hi nd pac n'y, ngue'm guehna ra da mmcja na. Porque nt'ot'i p' ja ra Maca Libro ngue na: 'Yo gu nnmman''a nnpa ts't'abi y ja'i , i nna hya. 6 Bi bahra Pablo p'ya, ngue 'bp' 'da y judo p' ja ra junta ngue tnna nt'c'i ni hu ngue ra saduceo.

30Mi hyaxpya,

23

bi nhcahya 'da y judo ngue da hyo ra Pablo. Bi 'yna: A nuy, ni xi ngra hm, ni xi ngra dehe ga sih ya, asta gue'm d nu h bi du ra Pablo. Da zcj Oja

12Mi hyaxpya,

I nthoni ha di tho ra Pablo.

273 'm hi ndi nja'a te d mmamhm di n'ymbi . 13 Pongui yote nja'i ya 'da'igu bi ma ngue da hyo ra Pablo. 14 Bi map' 'bhy hmu y mmcja p'ya, 'np' 'bhy n'yoh 'bt'o ngue y judo. Bi 'ymbya: Nu na ra hya xt manghe, hi nga nsi hmhe asta gue'm d nu he bi du ra Pablo. D nghe ngue da zcje Oja 'm hi ndi nja'a te d mmamhme. 15 A nu'ah ya, co 'n' y n'yoh 'bt'o ngue ra junta, dami xihm r hmu y soldado ngue da si ni xudi ra Pablo ua gu 'bhm. Gui 'ymp' ngue ja ts'di man'na ra hya da t'nni . Nughe p'ya, ya xca nshe ngue ga hohe hante da zcua. 16 P nu'a n'na r 'b'ue ra Pablo p'ya, bi 'yde tema hya nts'nni . Bi map' ja ra cuarte ngue b xihra Pablo'a ra hya xi 'yde. 17 Nu'm mi xihra Pablo'a te fnnbi , bi zonhna n'na ra capita p'ya, bi 'ymbi : Nu na ra ts'nt' 'bcua, dami sixp 'bhni hmu. Porque jap' n'na ra hya da xifi. 18 Nu'a ra capita p'ya, bi zixra ts'nt' p' 'bhr hmu y soldado. Bi 'ymbi : Nu na ra Pablo ofdi, bi zonngagui ngue da si n'na'i ua na ra ts'nt' 'bcua. Ja te nne da xi'a'i 'na bi 'ymbr hmu. 19 Nu na r hmu y soldado p'ya, bi bnnba r 'y ra ts'nt', bi zica n'nanni , bi 'ymbi : Te gu nne gui xiqui n'y? 20 Nu na ra ts'nt' p'ya bi 'ymbi : A nuy, nu y judo, ya xa nhcahya ya, ngue nu'm da xudi , da 'y'i ngue gui sixp ja ra dajunta ra Pablo. Gui 'ynui ngue ja ts'di

Hechos23 man'na ra hya da t'nni 'na. 21 P nu'i 'yo gu c'i , porque pongui yote nja'i y judo xa nznni ngue da gorpa ra 'yu ra Pablo, da hyo. 'N i mma ngue ni xi ngra hm, ni xi ngra dehe da zi, asta gue'm da nu ngue da du ra Pablo. na ngue da z Oja 'm hi ndi nja'a te xa nznni 'na. A nuy, ya xa nsya, ngue tmtho tema hya gu mmanya. 22 Nu'a r hmu y soldado bi xihra ts'nt' ngue hi njonda xifi ngue bi man'a te ra hya xi 'yde.

r hmu y soldado p'ya, bi zonhni yoho y capita. Bi 'bpi ngue di ns yo ciento y soldado ngue y 'yogua, 'n hyate ma'dt'a y tgue, 'n yo ciento nja'i y nhya lansa ngue da zixra Pablo 'm bi z'i gto nxui , da mnhni di ma Cesarea. 24 'N bi manda ngue da thspabi ra nthuts'i ra fani da hyu xra Pablo. Bi manda ngue hi nte di njapra Pablo, sinoque di ndpra gobierno Flix. 25 Bi 'yt'a n'na ra scua ra hmu p'ya, ngue bi gaxy soldado, bi dpra Flix. I nna scua: 26 Nug dr Claudio Lisias, dadi zngua'i gr hoga gobierno Flix. 27 Di pn'na'i p' na ra n'yoh 'bcua, bi goty judo, ya ja ngue xta hyo. P nu'm ma pac p'ya ngue ra romano, d pnnbabi y soldado ngue b yani . 28 D ne ngue xca padi te gui yapi . D six p' bi 'yty junta y judo p'ya. 29 P nu na ra hya bi nqui , guehna ja ua naya. Gui yapi ngue'a ra ley ga 'yo judo. P hi mbi nqui ra hya ngue te xt

23Nu na

Bi 'bnnbabi ra Pablo na ra gobierno Flix.

Hechos23,24 hyo, ni xi nga gue'a di s ngue da jot'i. 30 P d mmyag p'ya, ngue nu' y judo, ya xi nhcahya ngue xta hyo. Janangue nuya d pn'na'i p' na ra n'yoh na. 'N xquet'a d xic' di yapi ngue da map' gu 'bi ngue da xi'i te g nzi. Hnt'a ra hya'a ya. 31 Nu' y soldado p'ya, bi 'yt'e te bi m'mpi. Bi zixra Pablo 'm mi nxui , bi ma p'ya, i nthop' ja ra hni ni Antpatris. 32 Mi z mi ncahi p'ya, b penc' y soldado ngue y 'yogua, bi zp' ja ra cuarte. Go bi mh ra Pablo' y tgue. 33 Mi zmp ja ra hni ni Cesarea p'ya, bi ndpra scua ra gobierno, 'n xquet'a bi ndpra Pablo. 34 Nu'm mi juadi bi nu ra scua ra gobierno p'ya, bi 'ynni hap ra mmngu na ra Pablo. 'Bexpi batho ngue ra mmngu p' ja ra hi Cilicia. 35 Bi 'ymbya: Ga c'a ra hya gu mmam'm bi zcua' di yap'a'i bi 'ymbi . Nup' ja r ngu na ra dast'abi Herodes, bi manda ngue ja da mp' y soldado na ra Pablo.

274 hya, d 'b manhoghe. Conn nguehni mfadi g 'bmmanho y ja'i . 3 Gtho'a te gu t'e, d 'bmmanhoghe ndap' bi z. G guehna nn ja mammadi 'ahe naya, gr ts't'abi Flix. 4 P hi nd nne ga 'bt'ahe xangu ni tiempo. D che ra mate n'na ts'quits', ngue gui 'yde te ga xi'ahe. 5 D ti nghe n'na ra hya, ngue nu na ra n'yoh 'bcua, i 'yo ndap' bi z g r ngni nxi mhi ngue di ts'ony ja'i tengutho n'na ra n'. Guehna ra 'yt'i si p' ha 'bhy judo na, porque 'bt'o na ngue' to c'i na ra mmngu Nazaret. 6 Nughe d bnthe, d phe ngue bi ne xt ts'onna ni ja. D nne xca haspahe ra gnda conna ley ngue ma nt'c'i he p'ya. 7 P nu na ra Lisias r hmu y soldado p'ya, r ts'ditho bi 'yt'e ngue bi yrb di yahe ngue bi zinngahe na ra Pablo. 8 Bi xicje p'ya ngue nu'm to nne di yapi , da cua gu 'bi. P nuy, da z ngue gui 'yns ya. Gui pas p'ya ngue majuani 'a te g nn yaphe. 9 A nuy, gtho' y judo n'yoh ya, 'da'igu mma ngue mbi majuani 'a te xifi. 10 Ra gobierno p'ya, bi 'yrpa ra senya ra Pablo ngue di nya. Ra Pablo p'ya bi 'yna: Co n'na ra phtho ga nyang ua gu 'bi gra ts't'abi. Porque d pac ngue ya xa mma y jya gu nts't'abi ua ja ra hi d 'bhm. 11 Nu'i da z gui hyaxa njuani hanja ra hya. Tobe hi ngui tho'a n'n'ma yomma pa xt mag Jerusaln ngue d thanne Oja. 12 P hi mbi thi ngui ngue to gadi nju n'mahya'be. Ni xi nga guep' ja ra dani ja xta thi ngui ngue to gdi orpabi , ni xi nga guep'

24

Ya r ct'a ma pa xi znna ra Pablo p' Cesarea 'm ja mi zn'a ra hmu mmcja Ananas, ni n'youi 'da y n'yoh 'bt'o ngue y judo. 'N ni n'youi n'na ra pngahya p' ja ra ts't'abi ni hu ngue ra Trtulo. Bi zmp' 'bhra gobierno ngue di yapra Pablo. 2 Mamb ts'i ra Pablo p'ya, nu na ra Trtulo bi mdi di yapra Pablo, bi 'ymbra Flix: Ague gr gobierno, dadi ja mammadi 'ahe ngue hi n tema

Ra Pablo bi manna hya p' ha 'bhra Flix.

275 mi 'da y ni ja, xta thi ngui ngue to gdi ya'be. Ni xi nga guep' ja ra hni ni p'ya. 13 Nuya y n'yoh 'bcua, nu'a ra hya gui yajpagui , hi nda z ha di japi ngue di ja majuani 'a te mma. 14 Ma ga xi'i hanja ra hya ya. Dadi njuani , hi n dadi ncni ngue d c'i g Oja nu na mi c'i ma mboxitahe. Da gue'a ra 'da'yo hya mby ja'i 'bcua ngue ra 'dan'yo nt'c'i , gue'a ra hya d tnn'a ya. P g d c'i g' y hya nt'ot'i p' ja ra libro ngue r ley Oja, da gue' mi 'da y hya bi 'yoty pngahya Oja. 15 Tengutho y nt'c'i y judo, di njad p'ya. D c'i g ngue da 'yt'Oja ngue di bnnate y nima, gue' y hoja'i , gue' y ts'oc'i , g di bnnate. 16 Janangue dadi ja ndu mmi ngue ga n'yo xanho, n'namhma ngue hi n tema hya da di nngagui Oja, ni xi nga guehy ja'i da z da 'yngui ngue hi nga gue'a nn 'yo. 17 Mi ma njammi jya ngue n'nanni ra nacin dambi 'yo, mahnd pengui asta Jerusaln ngue d d ma limosna, 'n d rpabi ra 'bt'e Oja. 18 P nu'a ra ora'a p'ya, nu' 'da y judo ngue y mmngu Asia, bi di ngui ngue d 'bp' ja ra ni ja ngue nmadi nhoqui conforme ra costumbre ja ngue da 'yt'a n'na. P hi ngui ngup' d 'yohe. 'N hi mbi thi ngui ngue gadi yahni he. 19 Nuya y n'yoh d mmang ya, guehya ja ngue da thocua di yajpagui , ngue'm ja te ga nzqui. 20 A nu'm ngue hi n'na, nuya y n'yoh 'bcua, go da manya ngue'm ja tema ts'oqui bi thi nngagui 'm ma thoc p' bi 'ytra dajunta y judo. 21 Hnda n'na zine nts'di d mang

Hechos24 p' ja ra junta mi 'bhy, ngue d na: Nu'a nn c'i g ya, ngue b p' ra pa di bnnate y nima, gue'a ga thasc ra gnda'a ya, d na. 22 Nu'a ra Flix, mi z mi 'yhna ra hya bi manna Pablo, mambi njarbtho ra hya. Porque ra Flix ya padi xanho hanja'a ra nt'c'i i ja ngue ra Cristo. Bi hyuspa ra pa y ja'i p'ya, bi 'ymbi : Nu'm b hra Lisias r hmu y soldado ya, ja ga pac xanho hanja na ra hya gu mmamhm p'ya. 23 Nu na ra Flix, bi 'bpa n'na ra capita ngue di sigue da ma m'mdi ra Pablo. P bi xihra capita ngue ya hi nda ma nthut'i , 'n bi xifi ngue nu'm bi zhy amigo di zngua, di njapi ngue di nyaui' nne da mts'i te honi . 24 Mi ma njammi pa p'ya, mahmbi znna Flix, ni n'youi na ra Drusila r xisu, ra judo na ra xisu. Bi manda b ts'i ra Pablo p'ya. Bi japi da ma hanja r nt'c'i i ja ngue ra Jesucristo. 25 Nu na ra Pablo, bi ma hanja'a ra nho ja ngue da n'yo ra ja'i , 'n bi ma ngue jatho da zamr mmi n'na. Bi ma hanja na ra castigo di nja m'mfa. Nu na ra hya bi 'yhra Flix, bi zu. Bi 'ymbra Pablo p'ya: 'Be ni mahma. Nu'm bi bongag, mahnga nzon'na'i ga nyaui bi 'ymbi . 26 Nu na ra Flix i t'mi ngue xta ngutra mnyu ra Pablo ngue xt thgue. Janangue xangu y nni di bi zonhni ngue bi nyaui. 27 Mi gua'a nyo jya p'ya, bi d r cargo mi phna ra Flix ngue ra gobierno. Bi ponnbabi n'na ra n'yoh ni hu

Hechos24,25 ngue ra Porcio Festo. Nu na ra Flix bi ne ngue da nu manho y judo, janangue bi sigue bi ma m'mditho ra Pablo. Nu na ra Festo p'ya, bi ma di bntr cargo ngue di ngobierno. Ja r hyu patho xi bntr cargo p' Cesarea p'ya, ja b nxp ngue i ma Jerusaln. 2 Mi zmp' Jerusaln, nu' y hmu y mmcja, 'n' y judo tate ngue t'c'i , bi map' 'bhra Festo ngue di yapra Pablo. 3 Bi 'ypra mate ngue da pnnbabi ra Pablo di 'y'a Jerusaln. Nu' y judo di yapate p'ya, ya xi nhcahya ngue da hyo ra Pablo p' ja ra 'yu. 4 Mi dahra Festo p'ya, bi 'ymbi : Ya m'mdi p' Cesarea na ra Pablo. P ya hi mma ya'atho ga peng p' Cesarea. 5 Nu' y n'yoh xa ha ra ts'di ngue di yapra Pablo, gu xihm ngue ga mmche Cesarea ngue'm ja r ts'oqui ra Pablo, da z gui yaph. 6 P nu na ra Festo, comma manhyato ma pa, ogue n'nt'a ma pa, b m'm'a Jerusaln. B pengui , b 'y'a Cesarea p'ya. Mi hyaxpya, bi mi p' ja r nthuts'i hu'm tra ts't'abi. Bi manda b ts'i ra Pablo p'ya. 7 Nu'm mi yt'ambo ra Pablo, bi ms'y judo xp 'y'a Jerusaln ngue di yapi . Xangu y hya ja man' gue gui yapi , p y judo hi ngui s di ja majuani 'a te mma. 8 Mi dahra Pablo p'ya ngue di nyani , bi 'yna: Nug hi n tema ts'oqui d t'e. Ni xi nga guehra ley da t'ngui hi nd nnu manho, ni xi nga guehra dani ja,

276 ni xi nga guehra dast'abi Roma ngue di ti nnga ma ts'oqui. 9 P nu na ra Festo, bi ne ngue da nu manho y judo. Janangue bi 'ymbra Pablo: Ua gu nne gdi ma Jerusaln, ja gani hoc p' ni asunto? 10 Mi dahra Pablo p'ya, bi 'ymbi : Nuua 'bhra ts't'abi bi 'yxra dast'abi Roma. Ja i ja ngue da thascagui ua ra gnda. Nu'i gu padi xanho ngue hi n tema nts'o d rp y judo. 11 Nu'm ngue di ja ma ts'oquig, ogue xt nqui n'na ra hya ngue ni 'yup' ga tu, hi nd su ga tug. P nu'm ngue hi n tema hya di nqui 'a te gui yajp ya 'bcua, hi njonda z di dgui ngue ga sog y 'yy. Man'na xanho ngue ga thoc p' 'bhra dast'abi Roma 'm. 12 Nu na ra Festo, nuya y n'yoh di nfxui p' ja ra ts't'abi, bi nhcahya ngue bi znni te da 'yt'e. Bi 'ymbra Pablo p'ya: Gu di gu thop' 'bhra dast'abi Roma. P ja gdi ma p'ya.

25

Ra Pablo bi nyaui ra Festo.

njammi pa p'ya, bi map' Cesarea na ra ts't'abi Agripa, ni n'youi r nju Berenice, ngue b zngua ra Festo. 14 P b m'mp' njammi pa p'ya, nu na ra Festo bi xihra ts't'abi'a r asunto ra Pablo. Bi 'ymbi : Gosque 'bcua n'na ra n'yoh ngue m'mditho, bi zocua 'm mi nts't'abi ra Flix. 15 Nu'm damb 'yog p' Jerusaln, nu' y hmu y mmcja co 'n' y n'yoh 'bt'o ngue y judo, bi map' d 'bi. I di ngue da ma ma sentencia na ra n'yoh

13Mi ma

Ra Pablo i 'bp' 'bhra ts't'abi Agripa.

277 na. 16 P nug p'ya d mbi : Nu ra dast'abi Roma hi ndi costumbra ngue to s di sentencia'a ngue da tho, mnte tobe hi ndi n'yunnba hmi ui r nsiui'a ma yapi , para ngue da fadi ndana gue'a di dunna hya. 17 Janangue nu'm mi zcua' ya, hi nd 'bt ra tiempo. 'Bexque'a 'm mi hyats'i, d mag p' ja ra ts't'abi. D mandag b ts'i'a ra n'yoh p'ya. 18 D ng ngue mi ja r ts'oqui, p nu'm mi z' y yapate p'ya, hi n tema ts'oqui bi nqui ngue' y hya gui yapi . 19 Nu'a ra hya gui nyapi , gue' y nt'c'i y judo'a, 'n'a n'na ra n'yoh bi du ni hu ngue ra Jess, i mmanna Pablo ngue 'bi. Gue'a ga nz'a ya. 20 Nug p'ya, hi nd padi ha gda japi ga t' ra ts't'abi tengu na ra hya na. Janangue d nn ra Pablo p'ya, ngue'm da ne xt ma Jerusaln, ja xtab njap' ra ts't'abi na ra hya na. 21 P ra Pablo p'ya, bi 'ydi ngue da thop' 'bhra Augusto nuna ndast'abi p' Roma. D manda p'ya ngue bi sigue bi 'bdi, 'be da bonngagui ja ga pnhni , di map' 'bhra dast'abi Roma. 22 Mi dahra Agripa p'ya, bi 'ymbra Festo: Xquet'a d nne ga c te da manna ra n'yoh na. Ra Festo bi 'ymbi : 'Bex hni xudi gui 'yde te da manya 'm. 23 Mi hyaxpya, nu na ra Agripa 'nhra Berenice bi yrb ja ra cuarto bi nja ra hya. Xandngu p' ni 'yo, tengutho 'm di snni go. Ni n'yoh y hmu y soldado, 'n' y n'yoh 'bt'o p' ja ra hni ni . Bi manda ra Festo p'ya ngue b ts'i ra Pablo. 24 Bi 'ynna Festo p'ya:

Hechos25,26 Ague gr dast'abi Agripa, gtho ya y n'yoh 'daua xt mptih ya. Xangu y judo bi xiqui ngue hi ngui nnu manho na ra n'yoh 'bcua, ngup' Jerusaln, nguua Cesarea. Hi ngui sya y ja'i xiqui ngue jatho da tho na ra n'yoh na. 25 P nug p'ya, d ti ng ngue hi n tema ts'oqui di t'e ngue s da tho. Nu na ra Pablo di ngue da thop' 'bhra Augusto nu na ndast'abi p' Roma. A nuy, d snni ngue ga pnnbabi ya. 26 P nja ngue nu na ra n'yoh d nne ga pnnbabi na ma hmu ra dast'abi, madits' tema hya d ti nnbi ngue di ja ts'di ga pnnbi . A nuy, d sig ua ha gu 'bhm ya. Ma datho go nn sin'na'i ya gr ts't'abi Agripa, ngue gu juannbabi xanho ha xa hanja r asunto. Nu'a ra hya da bnna ne p'ya, gue'a da cuatra scua ga pnnba ra dast'abi'a. 27 Porque nup' nn bng, na gue hi ngui pnna gnda ngue ga pnhna n'na ra ofdi, 'n hi nda mp' ja ra scua'a ra hya gui nyapi .

26

Nu na ra Agripa bi 'ymbra Pablo: Da z gu mma te gu nne gui mmanya n'y. Bi mdi bi nya ra Pablo p'ya, i any 'y ha ga ya. Bi 'yna: 2 I jaga mph ngue da z ga nyag ua ha gu 'bi, gr ts't'abi Agripa. D nne ga nyang ngue'a te gma hya gu yajp y judo. 3 Dadi johyag ngue gu padi gtho y costumbre ty judo, 'n gu padi te gu nju nt'i . 'Yrca ra mate gui

Bi manna hya ra Pablo p' 'bhra ts't'abi Agripa.

Hechos26 'yde xanho na ra hya ga mmang ya.

Bi manna Pablo te mani n'yo 'm hi m mani 'yc'i ra Cristo.

278 xi yu ngue ra cu, ngue di sc y ja'i c'i ra Jesucristo, asta xt mag n'nanni y hni ni ngue d honi hap ga ti ni .
Mahmbi manna Pablo te bi nup' ja ra 'yu.

ma mmi judohe g padi te xt m'mc p' Jerusaln. I fadi te xt m'mc p' ja ra hni ni Tarso mnte mar nggui. 5 Nuy p'ya, i padi xanho hap d ng asta y pa xp 'yp'. Nu'm nne da ma, da ma ha b njap' d ngg ngue dr fariseo. 'N da gue'e gu padi ngue nu'a r nt'c'i y fariseo, gue'a hats'i xandnho'a te nt'ot'i p' ja ra ley ga 'yo ma nt'c'i he'a. 6 A nuy, guehna nn n'yost'abig naya, ngue d t'm da 'yt'Oja'a te bi yarpabi ma mboxitahe ngue di bnnate y nima. 7 Gtho' 'd'ma yo'bi y judo di mmni ya, i t'mi ngue da nu di nja'a te x mma ma yat'i . Janangue njap' thanne Oja ra pa ra xui . P nu na ra hya d xi'i ngue nth'mi ya gr ts't'abi Agripa, guehna gui yajp y judo naya. 8 Hanja ngue hi ngu c'i h ngue da 'yt'Oja ngue di bnnate y nima?

4Nu'

'm mam'mt'o, d na ngue xanho te nmi t'e, ngue nmi sc y ja'i mi c'i ra Jess nu na ra mmngu Nazaret. 10 Ngu na ra hya xt t' p' Jerusaln. P gue y hmu y mmcja' madi 'dacra nt'di ngue d cot' fdi y 'yc'i . Nu'm bi hyo p'ya, 'nqui d nnu manho te t'e. 11 Xangu y nni di d ng y ja'i ngue d nnepe da hyp' y nt'c'i . Da guep' n'nanni y ni ja, ngu'a dambi t'e. Janjuani gue jo ma

9Nug

Mam'mt'o may nsiui ra Pablo' mi c'i ra Cristo.

gue'a nn 'yog 'm ma mag Damasco'a. Gue' y hmu y mmcja bi hacra ts'di ngue da mag p'. 13 P ague gr ts't'abi, nup' ja ra 'yu, comma hu xyadi d nug ngue b 'y mahts'i n'na ra nyot'i bi gogbagui co 'n' y n'yoh nmi n'yo'be. P man'na xanzaqui ra nyot'i bi gogbagui ngue'a gui yotra hyadi. 14 G d tche hi p'ya. D de ngue nzoqui conma hya ngue ra ebreo nna ya, bi 'yngui : Ague Saulo. Ague Saulo. Hanja ngue gu squi? Gadi n'ns tengutho n'na ra ndani 'm mbra hnt'i ra za ma sni , bi 'yngui . 15 Nug p'ya, d mbi : Te'o'i p'ya gr Hmu? Nu'a ra Hmu p'ya bi 'yngui : Go guec dr Jess ngue mmi gu squi. 16 Mahn'a bi 'yngui : Dami nangui , g 'bi. Porque guehna d nthui na ngue gui 'ytra 'bfi ga xi'i. Conn nguec gui ja hmajuani y ja'i 'a te g nu ya, da gue'a te gui nnu m'mfa. 17 P ga nyan'a'i 'm bi z'i y judo. 'N ga pn'na'i p' 'bhy ja'i hi ngy judo. Nu'm bi z'i, ga nyan'i . 18 D pn'na'i p' r m'm' ya, ngue gui xojpa y n'yomfni y ja'i . Ya hi nni mantho di n'yo mants'o, sinoque di n'yo manho, n'namhma ngue hi nni mantho da 'yo r 'y ra zithu. Sinoque Oja da zo r 'y. Nu'm bi 'yc'i g y ja'i , di mpu nnba y ts'oqui, 'n di tocabi tengutho di tocabi y ja'i ya o r 'y Oja.

12Conque

279
Bi 'yc'i ra Pablo'a ra hya bi sip' ha bi nu ra nyot'i.

Hechos26 guehna ra hya majuani na. 26 'Bcua ra ts't'abi Agripa ya. Nu na i padi xanho ya y hya d mmang na. Janangue di ha ra ts'di d mmang ra hya ua hap 'bi. Porque dadi segurag ngue 'nhna padi xanho ya y hya d mmang na. Nu na ra hya d mmang ya, hi nga nt'agui tho bi nja na. 27 Ague gr ts't'abi Agripa, uangui gu c'i ' y hya bi many pngahya Oja? Nug d padi ngue gu c'i . 28 Mi dahra Agripa p'ya, bi 'ymbra Pablo: Hantho gu na zits'tho d honi ngue ga c'i g ra Jess gu mmanya. 29 Ra Pablo p'ya bi 'ymbi : Gue'm gue ts'tho gu honi , gue'm gue hi n'na, p da ne Oja ngue hi nga hn'atho'i gui 'yc'i , sinoque d nne ngue 'nhya 'bcua de te d mma, g da 'yc'i ra hya tengutho nn c'i g. P hi nd nne ngue nu'm bi 'yc'i y ja'i ra Jess, da ma nthut'i cony cadena tengutho di thoc bi 'ynna Pablo. 30 Mi manna Pablo na ra hya na p'ya, bi nangra Agripa 'nhra Festo conna Berenice. Gtho mi 'da y ja'i mi hup' bi nangui . 31 Bi ma n'nanni p'ya, di n'ynni ha di nja na ra hya mmanna Pablo. Di n'ymbya: Nu na ra n'yoh na, hi n tema ts'oqui xa 'yt'e ngue da t'mbi da tho, ni xi nga gue'a ngue di s di n'ofdi. 32 Mi dahra Agripa p'ya, bi 'ymbra Festo: I s da ma mathgue na ra n'yoh na, ngue'm hi ndi di da thop' 'bhra dast'abi Roma.

ra hya b 'y mahts'i , gr ts't'abi Agripa, hi nd fsthog na. 20 Sinoque r mdi d xic ra hya y mmngu Damasco. M'mfa p'ya, d mag p' Jerusaln, 'n d n'yog gtho y hi Judea ngue d manna hya. 'N' hi ngy judo d xic ra hya. D xihy ja'i ngue da hyp' ra nts'o ga 'yo, di 'bty mmi da 'yc'i Oja. Da 'ytra nho para ngue di nqui ngue ya bi 'bty mmi. 21 Conn nguehna ra hya naya, bi bnnga y judo p' ja ra dani ja ngue nne xta hyogui. 22 P fxcatho Oja, hi ndi hc ra hya asta guehya. D xic ra hya gtho y ja'i , di ng, di nnoho. Hi nte man'na ma hya d xifi, hi nda hnt' y hya bi manna Moiss, gtho mi 'da y pngahya Oja, g bi ma te ja ngue di nja m'mfa. 23 Bi ma ngue ra Cristo i ja ngue da z ra n', 'n da du. M'mfa p'ya, gue'a r mdi di bnnate p' da nt'gui'a. Janangue nu' y judo 'n' hi ngy judo da badi ngue majuani di bnnate y nima.

19Nu na

ra hya i nyanna Pablo p' bi nya. Ra Festo p'ya, nts'di bi 'ymbi : Hantho gu loco ya Pablo. Hantho ngue hi ngu sya gadi xdi asta gu cohi gui loco ya bi 'ymbi . 25 Mi dahra Pablo p'ya, bi 'ymbi : Hi nd locog gr ts't'abi Festo. Hante gue nu na ra hya d xi'i,

24Ngu na

Nu na ra Pablo, nnepe ngue da 'yc'i ra Cristo na ra Agripa.

Hechos27
Bi 'bnhna Pablo, i ma Roma ja ra hi Italia.

280 D nthts'he ra hi ja made ra jathe ni hu ngue ra Creta p'ya. 8 Xandn hnni tho ha d thoghe p' ja r nnengui 'a ra hi'a. Sr'm ma snghe p' ja n'na ra xqui sya y barco ni hu ngue ra Buenos Puertos. Ya xma nguerptho ja ra hni ni Lasea. 9 P ya xangu y pa xi m'm p'ya. Ya nts'utho ngue to di n'yop' ja ra jathe, porque ya tihi b cuaty pa ngue ra s'ye. Ra Pablo p'ya, tobe ximhma' to di 'yonna barco, 10 bi 'ymbi : Ague n'y'ah, na gue nts'utho ga thohm ya. Porque di m'mhra barco 'n di m'mhy 'bni , asta 'ncj ga tu h bi 'ymbi . 11 P hi mbi 'yrpat ho masu ra capita'a te mmanna Pablo, sinoque go bi 'yc'i tho te mman'a to di 'yonna barco, 'n'a ra mmdi ngue ra barco. 12 Di n'ymbi ngue nu'a r ts'ya ra barco jap' bi ui ts'i , hi ngui ho ngue ja da thop' ra s'ye. 'Da'igu bi mamp'ya ngue bi thogui. Di n'ymbi ngue xamhmatho da z da zmp' ja ra hni ni Fenice ngue ja xta thop' ra s'ye. Gue'a n'na r ts'ya y barco jap' ja ra hi Creta'a. I t'i nde ra dehe ra hi, ni nja ra hi norte 'n ni nja ra hi sur.

Mi z bi ts'nni ngue da 'bnnghe p'ya, gd mhme p' ja ra hi Italia. Nu na ra Pablo, da guehmi 'da y ofdi, bi ndpa n'na ra capita ni hu ngue ra Julio ngue da zits'i. Nu na ra Julio, y n'yoh' y federal ni hu ngue ra Augusto. 2 D ohe ra barco bi nxp ja ra hni ni Adramitio, i mpa p' ja ra nnenga jathe ngue ra hi Asia. 'Da d mche ra Aristarco nu na ra mmngu Tesalnica ja ra hi Macedonia. 3 Mi hyaxpya, d snghe p' ja ra hni ni Sidn. Nu na ra Julio, mmi di n'yrpaui masu ra Pablo na. Janangue bi u nna nt'di bi ma b nu y amigo p' ja ra hni ni bi zni . Nu' y amigo ra Pablo bi 'yrpabi masu, bi mts'i. 4 Ma pnghe p' ja ra hni ni Sidn, dani nthoche p' ja ra hi Chipre nu na ja mbo ra jathe. P ngaha i go 'm ma thoche p' ha ja na. 5 D 'danghe ra jathe, dani mpche p' ja ra nnenga jathe ngue ra hi Cilicia 'nhra hi Panfilia. D snghe p' ja ra hni ni Mira, gue'a n'na ra dani hni jap' ja ra hi Licia'a. 6 Nu na ra capita p'ya, ja bi di mp' n'na ra barco b nxp ja ra hni ni Alejandra, mani map' ja ra hi Italia. Ja d oghe p' ra barco p'ya ngue d thohme p' nn mhme. 7 Bi ma njammi pa ngue njanate ga 'yo ra barco. Xandn hnni tho ha d thoche p' ja ra jathe handra hni ni Gnido. P comma tobe di coscahe ra ndahi p'ya, dani nthoche p' handra hi Salmn.

27

bi n'yo ra huinna ndahi ni 'y'a sur. Bi 'ymp'ya ngue da z da thogui. D thoche p'ya, d tnhne ra nnenga jathe ngue ra hi Creta. 14 Hi mma ya'atho p'ya, bi nthui n'na ra ndnthi ra barco. Gui huty ja'i na ra ndahi ngue ra Noreste. 15 Bi gtra barco ra ndahi p'ya, ya hi ngui ht'i da hygui. D

Bi nangra ndate ndahi p' ja ra jathe.

13Bi mdi

281 thjpahe ra 'yu ngue bi nnnbya. p' ja r xtha n'na ra zit' hi ja made ra jathe, ni hu ngue ra Clauda. Ya hi nts' hmi su 'yo ra ndahi 'a ra xqui'a. D ne d ct'he mbo ra dabarco n'na ra t'barco mamb gt'i, p xanhnni tho i yt'ambo. 17 Nu'm ma ct'he mbo'a p'ya, bi 'bnnbabi y nthahi ra dabarco p'ya ngue ts'upi di nxhy xith. I su ngue xtani mpa p' ja y 'bomudehe ni hu ngue ra Sirte. Janangue bi gajpabi ra ulu nu'a nna ndahi p'ya. Bi japi ngue bi nnhna ndahi ra barco. 18 Mi hyaxpya, tobe nts'di 'yodra ndahi . Bi thrb ja ra jathe y 'bni ra barco p'ya. 19 R hyu pa p'ya, d ht'he p' ja ra jathe y cosa mi ja mbo ra barco. 20 Bi ma njammi pa ngue hi nd nu he ra hyadi, ni xi ngy s xc nu he ngue ra xui . Hndra ndate ndahi fxcahe. Ya d na ngue hi nxca ponje. 21 Bi ma njammi pa ngue hi nd nsi hmhe. Bi m'm i nde ra Pablo p'ya, bi 'ymby ja'i : Ague n'y'ah, nu'm xqui 'yrpah masu'a ra hya d mang ngue hi n xcab pmhm p' Creta, hi nxti nts'onna barco ja ua 'm, 'n hi nxti m'mhy 'bni 'm. 22 P nuy, 'yo tu ni mmih ya. Hi njonda du, hi nda hndra barco di m'mdi. 23 Porque d og r 'y Oja, 'n d rpa r 'bfi. Xt nug n'na ra anx 'm manxui ngue r m'mnhni Oja. 24 Xa 'yng ra anx: 'Yo gu su ague Pablo. Jatho gui smp' 'bhra dast'abi Roma. Conn ngue'e da yan'Oja ya y ja'i gu n'youi ua ja ra barco ngue hi nda du, xa 'yngui . 25 Janangue nuya n'y'ah, 'yo di tu
16Dani nthoghe

Hechos27 ni mmih ya, porque nug dadi segurag ngue nu'a ra hya xa xic r anx Oja, di nja'a. 26 P nuy, jatho ngue ga thh n'na ra hi ja made ra jathe ya. 27 Mi dhra nde'a r 'd'ma goho ma pa p'ya, d thoche p' ja ra jathe ni hu ngue ra Adria. Ni 'ynje ua, ni 'ynje n ra ndahi . Nu'm mi zo made ra xui p'ya, nu' di 'yonna barco bi mmya ngue ya ni ma di nthui ra hi. 28 Bi 'yni hangu ganh ra dehe p'ya, 'dte ma'd'ma 'dato metro bi zdi. D n'yoghe mi ts' p'ya, mahmbi 'yni hangu ganh ra dehe. Ya mami 'dte mayoto metrotho bi zdi. 29 D su he p'ya, ngue di nthui ra barco y do ja mbo ra jathe. Bi 'ymmi goho y xone t'gui p' ja r xtha ra barco p'ya ngue bi zammi . D xnhne ngue da hyats'i. 30 Nu' madi 'yonna barco p'ya, bi znni ngue xt 'dagui. Bi ca'mra t'barco p' ja r ya ra dabarco. I hty ja'i , mbi ngue da 'ymmi mi 'da y xone t'gui p' ja r ya ra barco ngue da zammi xanho. 31 P ra Pablo bi 'ymbra capita co 'n' y soldado: Nu'm ngue hi ndi m'mcua ja ra barco y y n'yoh di 'yonna barco, hi ngui ponj 'm bi 'ymbi . 32 Nu' y soldado p'ya, bi hyjpa y nthahi mani nzhra t'barco, bi hyrb ja ra jathe. 33 Mi ncahi p'ya, bi xihy ja'i ra Pablo ngue g di nsi hm. Bi 'ymbi : Ya r 'd'ma goho ma pa ya ngue hi njongui si hm, 'n hi njongui aha. 34 D c ra mate ya ngue gui nsi hmh, n'namhma gu hyah ra ts'di. Ya hi njonda du ya, ni xi nga n'na ni xtah di m'mdi.

Hechos27,28 Pablo na ra hya na p'ya, bi macr 'y ngue bi hyacra hm. Y hmi y d y ja'i p' bi ja mammadi Oja. Bi xjpya ngue bi mdi bi nsi hm. 36 M'mfa p'ya, g bi hyu y mmi y ja'i . Janangue bi nsi hm. 37 Nu'a gangu' mi op' ja ra barco p'ya, mi juadi comma yo ciento 'n hyate ma'd'ma 'dato ma'yoh. 38 Mi juate ra ts'i hm y ja'i p'ya, bi hytra trigo p' ja ra jathe, i nnepe ngue hi ndi hy ra barco.

282 nenthe. Gue'a bi nja'a p'ya, ya hi njombi du.

35Mi manna

mi hyats'i xanho p'ya, nu' madi 'yonna barco hi ngui padi tema hi handi . Mi hyanda n'na ra 'ythe ngue g ra 'bomudehe p'ya. Bi znni ngue ja xt crp ra barco. 40 Bi hyjpabi y nthahi mambi th y xone t'gui p'ya, bi zop' ja ra jathe'. Bi 'yannba ra palanca g 'yo ra barco p'ya. Bi gaspabi ra u lu p' ja ra za 'bp' ja r ya ra barco, i nnepe ngue da nnhna ndahi . Ra barco p'ya, bi guarb ja ra nenthe. 41 I mpa p' di nth y ts'di y dehe p'ya. Bi ndp' ja y 'bomudehe ra barco, ya hi ngui s di 'yani . Bi 'uahr xtha ra barco p'ya ngue mmi tnhy fnthe. 42 Y soldado p'ya bi ne xta hyo y ofdi, porque supi xt nxaha ngue da 'dagui. 43 P nu na ra capita bi nepe ngue da bongra Pablo, hi mbi japy soldado xt hyo y ofdi. Sinoque bi 'bpy ja'i ngue nu' pahra nxaha, di nhyrb ja ra dehe, da zn'a nenthe. 44 Nu' hi ngui pahra nxaha p'ya, da gxy xca xith jap' ja ra barco ngue di 'yoxma xts'e ra dehe, ogue te man'na macosa jap' ja ra barco, da hyats'i ngue di nxaha, da zn'a

39Nu'm

Ya bi thu nt'a mbonthe ra barco.

Nu'm g ma snghe nenthe p'ya, d mmyahe ngue nu'a ra hi d nthhe ni hu ngue ra Malta. 2 Mi s' y pa', ngue mar 'ye. P nu' y mmngu p' ja ra hi d smhme bi 'yrcahe masu, bi 'yu'a n'na ra sibi ngue di nhaty ja'i . Bi xicje p'ya ngue ga cuat'i ga nhathe. 3 Bi ma ra Pablo ngue b honna 'yonza. Mi 'yts'a sibi ra za mamb g p'ya. B hs'a n'na ra c'ya ngue su ra pa. Bi zapr 'y. 4 Nu'm mi nu y mmngu p' ngue di nts'nna c'ya p' ja r 'y ra Pablo, di n'ymbi n'na ngu n'na: Nu na ra n'yoh 'bcua, r nzgui ra hyote na. Ya xp mbongb ja ra jathe ya, p di castiga Oja ngue nnepe da du. 5 Bi huacra c'ya p' ja ra sibi na ra Pablo p'ya. P hi nte bi ja r 'y. 6 Gtho y ja'i p'ya, t'mi ngue xta nnenna 'y ra Pablo, ogue n'na ts'quits'tho xta ndgui ngue da du. T'mi , t'my ja'i ngue te da ja ra Pablo. P bi nu p'ya ngue hi nte di jatho. Bi 'bty n'yomfni y ja'i p'ya, bi 'ymbi ngue n'na ra dahmu na ra Pablo. 7 Nup' d n'u spighe p'ya, ja orbtho y hi n'na ra n'yoh ni hu ngue ra Publio. Gue'a di manda p' ja ra t'hi d snghe'a. Nhyu pa bi ja mmansuje, bi 'dacje ra ts'ya. 8 Nu'a r pap ra Publio p'ya, mi oxp ja r t'ots'i ngue madi hynni . Mi hmbra pa, 'n ra 'bicji. Bi ma ra Pablo ngue b nu p'ya. Bi marpabi

28

Ra Pablo ya 'bp' ja ra t'hi ja mbo ra jathe ni hu ngue ra Malta.

283 Oja, bi japy 'y p' ja r do'yo ra drquhi . Bi z p'ya. 9 Mi 'yhy ja'i 'a te bi nja p'ya, nu' y drquhi ngue y mmngu p', b h ngue bi hmarpabi Oja, 'n bi z ha hmbi . 10 Nuya y ja'i ya, bi nu man hoje. M'mfa p'ya, nu'm ma ohe ra barco ngue d mhme, bi 'dacje te ga homhme p' ja ra 'yu.

Hechos28 ngue bi m'm'a n'nanni , hnda n'na ra soldado bi mdi. hyu patho xt snghe Roma p'ya, bi zonhna Pablo ya y n'yoh di manda p' ja y ni ja di mpti y judo, ngue bi nyaui. Bi 'ymbi : Ague n'y'ah, hi n tema nts'o d t' ngue'a te ga nzc y judo. Ni xi nga gue' y costumbre ma mboxitah di thi nngagui n'na ra hya ngue gdi nnmman'. P madague'a, bi joc p' Jerusaln, bi ma ma dg p' 'bhy mmngu Roma. 18 P comma ngue hi n tema hya bi di nngagui ya bi 'yrca ra nt'nni , janangue bi ne xt thgagui . Porque hi n tema hya bi nqui ngue da t'mbi ni 'yup' ga tu. 19 P hi mbi ne y judo ngue xti thgagui . Da guec p'ya, d di ngue da thoc ua Roma 'bhra dast'abi, ngue da 'yrcagui ra ts't'abi, madague'a hi ngui ja te rngue'a gui yajp y judo. 20 Janangue guehna ra hya d zon'nah naya, ngue ga nyah. Porque jatho ngue ga mmang hanja na ra hya t'my judo ngue di nja. Nu na ra hya naya, guehna ga nthut'i g cony cadena naya. 21 Mi dahy judo p'ya, bi 'ymbi : Hi n tema scua di scua ngue di 'y'a Judea ngue nmayapi 'i . Ni xi nga gue' ma mmi judoh di scua dadi yap'a'i , ogue di nnmman''i. 22 Nu'a ra hya gu mbni gu mmanya, d nne ga che hague r nja'a. Porque d pache ngue ndap' bi z hnmman' na ra 'da'yo nt'c'i na bi 'ymbi . 23 Janangue bi hyu spabi tema pa di mpti p'ya. P xandngu y ja'i

Ra Pablo bi mambr hya Oja p' Roma.

17R

nhyushna d m'mhme p' ja ra t'hi ja mbo ra jathe, mi jap' n'na ra barco mi t'mi ngue da thohra s'ye, gu'a d ohe'a p'ya. Bi nxp ja ra hni ni Alejandra na ra barco. Nu'a nnpa senya ra barco p'ya, gue'a n'na ra cuate dahmu ni hu ngue ra Cstor, man'na p'ya ni hu ngue ra Plux. 12 D snghe p' ja ra hni ni Siracusa p'ya. Ja d m'mhme p' nhyu pa. 13 Ma mhme p'ya, d tnthohe ra nnenga jathe, d smhme p' ja ra hi ni Regio. Mi hyaxpya, bi n'yo ra ndahi ni 'y'a sur. R yo pa p'ya, d snghe p' ja ra hni ni Puteoli. 14 Ja d ti nnghe p' y 'yc'i p'ya. Bi xicje ngue d m'mhme p' nyoto ma pa. M'mfa p'ya, d mhme Roma. 15 Nu' y 'yc'i b 'bp' Roma, mi z mi 'yde ngue dar mpche p', b ' p'ya ngue da c'athe p' ja ra hni ni Tres Tabernas. Mi'da p'ya bi thogui ngue b thacje p' ja ra hni ni Foro de Apio. Nu'm ma nthghe' b thacje p'ya, bi ja mammadi Oja ra Pablo, 'n bi hya ra ts'di ngue bi nu y mmi 'yc'i ui. 16 Nu'm ma snghe Roma p'ya, nu na ra capita nmi n'yoghe, bi dpy ofdi na r mmi mhmuui. P ra Pablo bi njapi

11Mi gua'a

Bi zn'a Roma ra Pablo.

Hechos28 bi mpti p' sya ra Pablo 'm mi znna pa. Bi d'mra hya ra Pablo 'm mi xudi , asta gue'm mi dhra nde. I xihy ja'i ha di njap' di zo r 'y Oja. I nnepy judo ngue nu'm bi di ny mmi'a te mmanna ley bi 'yotra Moiss, 'n'a te bi 'yoty pngahya Oja, ya da 'yc'i ra Jess. 24 Bi nu manho 'da y judo te bi manna Pablo. Mi 'da p'ya, hi ngui c'i te xifi. 25 P comma ngue hi nga 'da'igu mmamp'ya, bi mdi bi bny ja'i ngue bi ma. Ra Pablo p'ya bi 'ymbi : Majuani na ra hya bi manna Espritu Santo 'm mi bnnba ra hya bi manna pngahya Isaas, ngue bi xihma mboxitah, bi 'ymbi : 26 Ni ma ya, b xihy judo na ra hya jaua, gui 'ymbi : Da 'yhy ja'i hanja ra hya ja ua, p hi nda di ny mmi hanja ra hya da 'yde. Nu te da nu y ja'i , hi nda di ny mmi y ja'i hanja'a te da nu.

284 nuya y ja'i ya, i njot'i y n'yomfni . ntho xa ngoty gu ngue hi ngui nne da 'yhra hya. ntho xa ts'anty d ngue hi ngui nne da hyt'a te ja ngue da hyti . Porque hi ngui nne da di ny mmi hanja ra hya, 'n hi ngui nne di 'bty mmi ngue da 'yc'i gui , n'namhma ngue ga pu nnbabi y ts'oqui, n'Oja. 28 A nuy, dami pahm ya ngue nu na ra hya b pn'Oja ngue di mphy ja'i , di 'bnnb r m'mhy ja'i hi ngy judo naya. Nu' p'ya da 'y'm bi sifi. 29 Mi man na Pablo na p'ya, bi ma y judo, p di nju'mahyas p' ni ma. 30 Nu na ra Pablo, nyo jya bi m'mp' ja ra ngu bi hmi hi . P g di u nna ts'ya' y ja'i bdi zngua p' 'bi. 31 Bi hya ra ts'di xihy ja'i ha di njap' di zo r 'y Oja. Bi xnnba y ja'i ha xa nja na ra hya ngue ra Hmu Jesucristo. P hi njondi hjpi.

27Porque

Ja ua ra carta bi 'yo'tra Pablo, ngue bi mnnba y 'yc'i Roma.

Romanos

Nug dr Pablo, r mfig ra Jesucristo. Nuna Oja bi 'yxqui ngue dr representanteg ra Jesucristo. Bi huanngagui Oja ngue ga mmambr hoga 'da'yo hya. 2 Ya mandnjam'm tho bi 'yorp ja ra Maca Libro y pngahya Oja ngue da 'yhra pa di nja ya y hya n'youi na ra hoga 'da'yo hya. 3 Nuna ra hoga 'da'yo hya na, i mma hanja na ma Hmuh Jesucristo r Ts'nt' Oja. I mma ngue bi nja'i , 'n quehna r mbom'mto ra dast'abi David. 4 P nu'a r maca te ra Jesucristo, di nqui xanho ngue hi ngra ja'i tho, porque bi bnnate 'm mi du. Janangue nts'ditho di nqui ngue r Ts'nt' Oja. 5 Ra Jesucristo bi 'ytra mate bi 'dacra 'bfi ngue r representantegui. I nneque ngue ndap' bi z y hi, ga xic ra hoga 'da'yo hya y ja'i , 'n da 'yc'i . Da 'yty ja'i'a ra hya ga xifi. Co nuna ra hya na, y ja'i da 'yspabi ra Jesucristo. 6 A nuya y ja'i bi zon'na Oja ngue bi 'yc'i ra Jesucristo, xquet'a nzon'nah Oja ngue gui 'yc'i h ra Jesucristo ya. 7 Dadi zngua'ah, ague gy mmngu h Roma. Bi ma'ah Oja,

gue'a i zon'nah'a ngue gui soh r 'y. D nneg ngue nu na Oja ma Paph co 'nhna ma Hmu h Jesucristo di jap'ah 'n da hyut'a ni mmih. nuy, ngue d c'i ra Jesucristo, ya da z ga mmat'Oja. Nu'm d mmat'Oja, dadi ja mammadi Oja conn ngue'ah. Porque dadi johya ngue nu na ni nt'c'i h i ja, ya i hma ndap' bi z. 9 A nug, d hahma mmi ngue d rpabi r 'bfi Oja. D mmang ra hoga 'da'yo hya ngue hanja r Ts'nt' Oja. P pa Oja ngue nu'm d mmat'Oja, zant'a dadi tt'ah p' d mmat'Oja. 10 Nug, mmi d pra mate Oja xamhmatho ngue Oja da nu ha di japi ngue da z ga mmag p' gu 'bhm. 11 Porque d nne ga mmag p' ga ma nu'ah. Gue'a di z ga o'ahn'yu xanho hanja Oja'a, n'namhma ngue man'na gui hyah ra ts'di. 12 D nneg ngue nu na ma nt'c'i h i ja, man'na ga nhyath ra ts'di n'na ngu n'naj. 13 Ague ma zi cu'ah, d nne gu pahm ngue ya xangu y nni di

8A

---------

285

Romanos1 xt snni ga ma nu'ah. P asta guehya hi ngui s ga mmap'. Nu'a nna ne ga mmag p', d nne ga jap mi 'da y ja'i ngue da 'yc'i ra Jesucristo tengutho d rpabi y ja'i 'bi ndap' bi z. 14 A nug 'yo ma gnda ngue ga xihra hoga 'da'yo hya gtho y ja'i . Ga xihra hya y bascua, ga xihra hya' hi ngy bascua. 15 Janangue nug, nu' ni mmngu h 'bp' ja ra hni ni Roma, janjuani ngue d nne ga xic ra hoga 'da'yo hya'.

286 p' ngue 'b Oja. Mi z mi nja ra xi mhi, ya bi nqui ngue 'b Oja, 'n ja r ts'di para zantho. Ya hi ngui sp' da 'yny ja'i ngue hi ngui padi ngue 'b Oja. 21 Madague'a pahy ja'i ngue 'b Oja, p hi ngui spi ngue da 'ymbi gue'a Oja'a. Ni xi ndi ja mammadi . Nu'a te gma hya ngue y hyas y ja'i , g hi nte di muui. Gue'a corpabi y n'yomfni 'a. 22 Y ja'i na ngue ja y mfadi , p nu te t'e, gue'a gui nqui ngue hi nte padi . 23 Porque y ja'i hi ngui spabi na Oja magues hi njam'm da du. Guego spabi ' y dahmu ja y hmi tengutho ra ja'i nu na da thotho. Bi hocy dahmu ngue y ts'ints', bi hocy dahmu ngue y c'ya, bi hocy dahmu ngue y zu' ja goho y gua, mbi ngue gue' Oja'. 24 Ngue ngu na bi 'yty ja'i , nu na Oja ya bi hyp', bi u nna 'yu y ja'i ngue da 'yt'a te ra nts'o so y mmi. A nu y ja'i p'ya, ra 'b'istho te di n'yrpe n'na ngu n'na. 25 Guehya y ja'i hi mbi ne da 'yc'i na ra hya majuani para ngue da badi hanja Oja. Sinoque nu'a ra fhni , gue'a c'i 'a. P y ja'i hi ngui thanne Oja, nu na bi hoqui te gma cosa i ja. Sinoque gue' y cosa bi hoc'a Oja thanne y ja'i . 'N gue' nnu mansu'. Conque nu na majuani ngue Oja p'ya, hnt'a ni 'yup' ngue da ma nthanne para zantho'a. Da ngut'atho. 26 Janangue nu na Oja, di u nna 'yu y ja'i ngue da 'yt'a te y 'b'is ga 'yo. Nu y xisu hi ngui nne di nthati ngue di m'mhy nd, sinoque y mmi xisuui' di n'u ni ngue di 'bspabi y s. 27 Xquet'a njarbtho y n'yoh p'ya, hi ngui nne

hi nd ps'ma s ngue ga mmang na ra hoga 'da'yo hya. Porque nu na ra hya na, n'youi r ts'di Oja para ngue di nyani gtho y ja'i da 'yc'i ra hya. Hi nga hndy judo di nyany te, sinoque xquet'a 'n' hi ngy judo di nyany te 'm da 'yc'i ra hya. 17 Nu na ra hoga 'da'yo hya na, ja ti mp' ma mmih ngue Oja di hojpa r ts'oqui ra ja'i , hntho da 'yc'i ra Jesucristo n'na. Ngu na ra hya mmamp' ja ra Maca Libro ngue na: Nu to da 'yc'i Oja, gue'a ra ja'i di hojpabi r ts'oqui'a 'n di u nna 'da'yo te ra ja'i .

16Nug

---------

d nnu h ngue nu na Oja b 'b mahts'i , ra ndussutho ra castigo da japy ja'i ngue y ts'oc'i . Porque nuya y ja'i ya, nu na te ra nts'o t'e, hi ndi japi da fahna ra hya majuani . 19 I jahma ha r nja nguep' di fadi ngue 'b Oja. Porque nu na Oja i udi hanja ngue 'bi. 20 A nuy, nu na Oja na, hi njongui nnu na, p nu te bi hoqui, g d nnu h. Ja di nqui

18Ya

---------

287 ngue di nthati ngue di m'mhy xisu. Sinoque di n'u ni ngue y mmi n'yohui di 'brpabi y s. P nu'a ra nts'o ga 'yo ya y ja'i ya, ya ja r njut'i 'a te t'e, ngue g ra m'mdi ga 'yo. 28 A nu y ja'i hi ngui nne da badi hanja Oja, janangue nu na Oja bi hyp', bi u nna 'yu y ja'i da 'yt'a te ra nts'o so y mmi ngue hi nni 'yup' da 'yt'e. 29 Ya xa bnnba y mmi y ja'i 'a ra nts'o ga 'yo. A nu y ja'i , y 'yots'om'mi, y ts'oc'i , man'na ni netho ngue di xandi te pts'i, y zya, y hyote, y nequisi, y hyte, y mambthani . 30 n'a hi y mmi c'i ui p' ha ya. 'N nnu man' Oja, hi njongui su, y dennate, di 'yts'i ha ya, honi ha di z da 'ytra nts'o. Hi ngui c'i r pap ogue r mam 'm nzofo. 31 Ma 'bdi y mmi. Nu te mma ngue da 'yt'e, hi ngui t'e. Hi n'y y yemmi, 'n hi ndi pu nnbabi y mmi c'i ui. Hi n'y y hucate. 32 Nuya y ja'i tya y hya ja ua, padi xanho ngue mman'Oja ngue da japra castigo ya y ja'i tra ts'oqui. P y ja'i na man'na di sigue ni 'ytho ra ts'oqui. Nu'm nnu ngue xants'o te ty mmi c'i ui, asta di johya.

Romanos1,2 ngue da ma ra castigo r mmi c'i ui ngue xants'o te t'e, 'n xquet'a njas p' ngue xants'o te t'e, xquet'a 'nhya hi ndi mpommi ra castigo ya. 4 Ua hi ndi u nna gnda na ra ja'i na, ngue hanja ngue nu na Oja, hi nga 'bexque'a di japra castigo ra ja'i 'm xants'o te t'e? Ra ja'i i jonnbabi r mate Oja, porque Oja i t'mra ja'i ngue da hyp' ra nts'o ga 'yo. 5 Nu ra ja'i xandnnaxi r mmi ngue hi ngui nne da hyp' ra nts'o ga 'yo, p nu'm ra pa dani hyaxra gnda Oja, man'na xangu ra castigo da thohna ra ja'i njap'. 6 Nu na Oja, nu te xa 'yt'e n'na ngu n'na y ja'i , gue'a ra njut'i di t'u n'na. 7 Nu na Oja, ra 'da'yo te di u nni te'o ya ga 'b'a ngue hndra nho t'e, i honnbi ngue ha di hnu manho Oja 'n di ja ndu mmi ngue honi ha di yrb di manda Oja para zantho. 8 P Oja, da japra castigo ya y ja'i fstho ra hya 'n hi ngui nne da 'yc'i na ra hya majuani , sinoque gue'a te xants'o ga 'yo. 9 Ra nd du mmi da thogui te'o gtho xants'o te ga 'yo. Hi nga hndy judo, sinoque 'n' hi ngy judo mathoguitho ra n' da z. 10 P nu' y ja'i ngue g ra nho ga 'yo, g ra nho di t'u nni . Oja da 'yt'e ngue da hnu mansu 'n da hyu rpa y mmi. Hi nga hndy judo, sinoque xquet'a 'n' hi ngy judo di nthui ra nho. 11 Porque nu na Oja, n'na ngu n'na y ja'i da hyaspabi xandnho ra gnda. 12 A nuy, gtho y ja'i , g ja y ts'oqui. P nu na Oja da hyaspabi ra gnda. A nu y ja'i ngue hi ngui pa'a ra ley ga 'yo y judo, xquet'a da thaspa ra gnda co nu'a te ra hya

Nu to g haspa ra gnda te ga 'yo r mmi c'i ui, mbi ngue da ma ra castigo ngue ra ts'oqui t'e, p nu na ra ja'i haxra gnda, guehna di jas p' da ma ra castigo na, porque xquet'a ja r ts'oqui. 2 D pahm njuani ngue nu na Oja, go ni 'yup' da hyaspa ra gnda'a te g ra nts'o ty ja'i na. 3 Nu to gtho mma

---------

Romanos2 padi . P nu y ja'i padi te mmamp' ja ra ley ga 'yo y judo, da thaspabi ra gnda co nu'a te ra hya nt'ot'i p' ja ra ley. 13 Porque Oja hi ndi nu manho y ja'i 'a ngue hntho da badi te mmamp' ja r ley Oja. Nu' y ja'i nnu manho Oja, gue' y ja'i da 'yt'a te ra nho mmamp' ja r ley Oja'. 14 A nuy, madague'a 'bhy ja'i ngue hi njam'm xa 'yde te ra hya nt'ot'i p' ja ra ley ga 'yo y judo, p xquet'a ya pas'a te ra nho di manda Oja ngue da n'yo. Porque pas p' ja y n'yomfni 'a te ra nho i jatho ngue da 'yt'e. Ya xquet'a di nthdui'a te ra nho mmamp' ja r ley Oja. 15 Nu'a te ga 'yo, gue'a gui nqui 'a ngue pap' ja y n'yomfni 'a te ra nho mmamp' ja ra ley nu na ja ngue da 'yt'e. I pahy ja'i ngue'm xanho te t'e, ogue hi ngui ho te t'e. 16 Nu te gma hya mbmp' ja y mmi y ja'i , nu na Oja, da 'yhra pa da pnhna Jesucristo ngue da hyaspa ra gnda y ja'i te gma hya mbni . Guehna ra hya d mmang naya mnte ngue dadi 'yong ra hoga 'da'yo hya. 17 Nu' y judo, d nne ga xi'ah te ra hya ja ngue da thogui. Guehya padi xanho te mmamp' ja ra ley bi 'yotra Moiss. 'N di 'yts'i ngue padi xanho hanja Oja. 18 Y judo padi xanho hanja'a te r ph Oja, porque nu na ra ley i ca, guehna xnnbabi na ndana gue'a ra nho i jatho ngue da 'yt'e. 19 I na ngue y mbadi xandnho, da z da xnnbabi y ja'i ntho y xd ngue 'yo 'bxui . 20 I na ngue padi xandnho ha di japra hya da xnnbabi ' y ja'i hi nte padi . I na ngue padi xandnho

288 ha di japra hya di opan'yu' y ja'i hi ngui padi hanja ra hya. Porque nup' ja ra ley, i na ngue g ja b jjp'a ra hya majuani ngue xnnbabi y ja'i . 21 P xi'm na ngue majuani 'a te ra hya xnnbabi mi 'da y ja'i , hanja'm ngue hi ngui t'a te ra hya xnnbate 'm? I mbi ngue hi ngui ho di mp y ja'i , hanja'm ngue go i mps? 22 I mbi ngue hi ngui ho di n'yots'om'mi y ja'i , 'n go 'yots'om'mis. I na ngue hi ngui nnu manho y dahmu, p nuya p'ya, guehya ps'a ra mnyu di mpti p' ja ra ni ja ya. 23 Di 'yts'i ngue na padi xandnho'a te ra hya mmamp' ja ra ley. P nuy, guehya hi ngui tya y hya mmamp' ja ra ley ya, go guehya y ts'oqui ya nguep' hi ngui nnu mansu Oja y ja'i . 24 I nt'ot'i p' ja ra Maca Libro ngue na: Go ni ts'oquih p' nnmman' Oja ya y ja'i hi ngy judo, i nna hya. 25 Nu ra ja'i bi mi ngue ra judo, ya xanho ngue'm t'e te gma hya mmamp' ja ra ley ga 'yo y mmi judoui. P nu'm hi ngui t'e te gma hya mmamp' ja ra ley, ya hi nte di muui, madague'a bi mi ngue ra judo. 26 A nu ra ja'i hi ngra judo, 'n da 'yt'e te mmamp' ja ra ley ga 'yo y judo, ya r ja'i Oja. Ya cohi tengutho 'm dra judo. 27 Nu ra ja'i ngue hi ngra judo p t'e te mmamp' ja ra ley, ya di nqui xanho ngue ja r ts'oqui ra judo. Porque ja ha nt'ot'i ra ley i ca, 'n hi ngui t'e te mmamp' ja ra ley i ca. 28 I t'mbi ngue ra judo, gue'a r ja'i Oja'a. P hi mma juani ngue r ja'i Oja ra ja'i nu'a hntho bi mi ngue r basi ra judo, ogue n'youi ra

289 hmpya r do'yo tengutho y judo ngue n'youi ra circuncisin. 29 A nu'a majuani ngue r ja'i Oja, gue'a ra ja'i hahr mmi ngue hp' ra nts'o'a. Guehna ra ja'i nnu manho Oja na p'ya, madague'a ngue hi ngo nnu manho y ja'i .

Romanos2,3 xandnho r hya, porque hi njam'm di fhni Oja, ua s ga mhm ngue ya hi nni 'yup' da hasca ra gnda ma ts'oquih na Oja 'm? 8 Ya stho ngue man'na xants'o te ga th 'm, n'namhma ngue da z ga mamhm ngue d honnbah ha di nqui ngue xandnho Oja. Nu na ra hya naya, i 'b i'da y ja'i di yajpagui ngue ngui ngue ngu'a ra hya d xnnbate. P hi mma juani ngue xants'o te d xnnbate. Nuya y ja'i mman'a ra hya'a, guehya y ja'i ni 'yup' da ma ra castigo ya.

P nu na ra hya d mmang, hi nd mmang ngue hi nte di muui te bi 'yt'Oja ngue bi huanhy judo 'n bi manda bi njapra hmpya ngue ra circuncisin. 2 Porque xangu ha r nja ra hya. Porque gue' y judo, ma datho ngue bi ftr hya Oja. 3 A nuy, nu 'da' y judo ya, ya bi hyp' Oja. P, ua rngue bi hyp' Oja', ua go 'n'a Oja da hyp''a r hya bi ma ngue da 'yt'e? 4 Nu'a, hi n'na'a. Madague'a g y fhni y ja'i , p nu na Oja hi njam'm di fhni na. Ngu na ra hya nt'ot'i p' ja ra Maca Libro, i na: Nu'i ma Oja'i , di nqui ngue nu'a te ra hya gu mma, g xanho. Hi njonni ja'i da bni da 'ymbi ngue hi nga gue'a ra hya gu mma, i na. 5 P xi'm ngue gue'a ra nts'o d th, ja di nqui p' ngue tate xandnho Oja, ndana ja ngue ga mmamhm ya 'm? Ua da z ga mhm ngue ya hi nni 'yup' te da 'yrcah Oja ngue da jacj ra castigo 'm? Porque gue'a y hya y ja'i 'a. 6 Nu'a ra hya'a, hi nda z ngue gue'a ga mmamhm'a. Porque nu'm ya hi nni 'yup' te rcah Oja, ha di z da hyaspabi ra gnda y ja'i 'b'a nxi mhi 'm? 7 P xi'm mman na fhni n'na, ja di nqui p' ngue nu na Oja i tate

---------

ya 'm, ua man'na tate xanho' y judo ngue gtho mi 'da y ja'i ya 'm? Nu'a ra hya'a, hi nda z'a. Porque ya d mmang ngue ngu' y judo, ngu' hi ngy judo, g ja y ts'oqui. 10 Nup' ja ra Maca Libro nt'ot'i p' ra hya ngue na: Hi njonni ja'i di pni ngue xtanho te ga 'yo, ni xi nga n'na nc'i . 11 Hi njonni ja'i di pni ngue di ti ni hanja ra hya. Ni xi nga n'na nc'i di pni ngue da hyon'Oja. 12 Gtho y ja'i ya xa hyp' Oja. Porque xgue g ra m'mdi ga 'yo. Hi njongui pni ngue xtanho te t'e, ni xi nga n'na nc'i . 13 Nu'm bi nya y ja'i , tengutho 'm bi ma nts'ots'i p' o ra nima, njap ga nts'o ra hya pnna ne. G ra fhni ga ya. Ra ndate n'youi y hya pnna ne ra ja'i , tengutho ra poz 'm bi za ra ja'i n'youi ra ndate p' ha sa. 14 Hndra ts'ate ga ya, hi njam'm di ya manho. 15 Hndra nthote nne. 16 Nup' ha ni ma, g ra nts'oni rpa y ja'i . 17 Nu'a da japi ngue hi ndi nshy ja'i , hi ngui padi ha r nja'a ra hya'a. 18 Ni xi nga gue'a di so y mmi ngue da nu mansu Oja.

9Xi

---------

Romanos3,4 ra hya nt'ot'i p' ja r ley Oja. Janangue nuy, hi ngui s ngue to da 'yna ngue hi n'y r ts'oqui. Porque nu'a te ra hya mmanna ley, i mman'a te ga 'yo y ja'i ca'a ra ley'a. Guehna ra hya mman'Oja na ngue gtho y ja'i 'b'a nxi mhi, g ja y ts'oqui. 20 Nu'a te g ra nho di manda ra ley ga 'yo y judo, hi njongui pni ngue di t'e. Janangue nuy, nu to na ngue ga 'yo'a te di manda ra ley, p hi nga gue'a di nyann te'a. Porque Oja bi u nna ley para ngue ga pahm ngue ja ma ts'oquih.

290 nhohy ts'oqui y ja'i . Nu'm y pa xa thogui, xa nzrpa y ja'i na Oja, hi mbi mnhna castigo ngue y ts'oqui xa 'yt'a m'mt'o. 26 P nuya ngue ya bi du ra Cristo, ya di nqui ngue njut'i gtho y ts'oqui y ja'i . A nuy, ya d haxh njuani ngue Oja, njuantho ra ts't'abi t'e, nu te'o gtho c'i ra Jesucristo, gue' di hojpa y ts'oqui'. 27 Xi ya, hap di nqui y hya' di 'yts'i , na ngue ja tema nho bi 'yt'e ngue i nhohy ts'oqui ya? Ya hi nha di nqui 'a ya. Porque nu'a i nyanma teh, hi nga gue'a ngue ga th'a te mmamp' ja ra ley'a. Sinoque nu'a i nyanma teh, gue'a ma nt'c'i h ja'a. 28 A nuy, ya d nnu h ngue nu'a i nhohma ts'oquih, hi nga gue'a ngue ga th' y hya mmamp' ja ra ley ga 'yo y judo'a. Nu'a di nhohra ts'oqui, gue'a ngue da t'c'i ra Jesucristo'a. 29 Xi Oja, ua n'a ngue hnt' y judo y Oja'a? Uangui mman'Oja ngue 'n' hi ngy judo y ja'i Oja? Majuani ngue xquet'a 'n'. 30 Porque nu na Oja, 'das na. 'N guehna di hojpi gtho y ja'i da 'yc'i ra Jesucristo na, ngu y judo, ngu' hi ngy judo, g di hojpi. 31 Xi ya, ngue ja ma nt'c'i h, ua da z ga mhm ngue ya hi nga th'a te ra nho mmamp' ja ra ley ya'm? 'Yo gui mman'a tengu'a. Hante gue man'na gue'a di zp' ga th'a te mmamp' ja ra ley'a.

19Ngu na

nuy, ra hoga 'da'yo hya i mma ha r nja ra hya ngue di hoga ma ts'oquih Oja. Ya di nqui ngue bi hogatho ma ts'oquih Oja, hi nga gue'a ra ley ga 'yo y judo i nhohma ts'oquih. Nup' ja ra ley, nu' y pngahya Oja bi 'bt'o ra hya ngue da znna pa da yanj Oja. 22 Nu na Oja, di hoga ma ts'oquih 'm ga c'i h ngue ya bi yanj ra Jesucristo. Hnt'o bi z ma ja'i da 'yc'i , di hojpabi r ts'oqui. Porque gtho y ja'i , mahyoni tho ngue guehna Oja di hojpabi y ts'oqui. 23 Porque gtho y ja'i , g ja y ts'oqui. Hi njongui pni ngue di t'a te ra nho i nne Oja ngue da 'yty ja'i . 24 Nu na Oja, ra matetho bi 'yt'e ngue bi hoga ma ts'oquih. Porque ra Jesucristo gue'a bi gu rca ma ts'oquih'a. 25 Nu na Oja, b pnhna Cristo para ngue y hmi y d y ja'i p' da tho. Bi du ngue di hojpa y ts'oqui gtho y ja'i da 'yc'i . Nu'm mi du ra Cristo, ya bi nqui hanja ra hya ngue ya bi

21A

---------

Xi ma mboxitah ra Abraham, te 'b'a bi 'yt'e ngue Oja bi hojpabi y ts'oqui? 2 Nu'm ngue ra Abraham ja tema nho bi 'yt'e

---------

291 janangue Oja bi hojpabi y ts'oqui, ya sp' da 'yna di 'yx'm. P pa Oja ngue hi ngui s di 'yts'i . 3 I mmamp' ja ra Maca Libro ha bi nja ngue Oja bi hojpabi ra Abraham ngue na: Ra Abraham bi 'yc'i ngue di nja'a te ra hya xi xi Oja. Nu'a i 'yc'i p'ya, Oja bi hojpabi , i na. 4 A nuy, nu'm ngue to t'a n'na ra 'bfi, nu'a ra nzbi ma t'u nni , ya hingra matetho t'rpe ngue'a te ma t'u nni , sinoque thupi . 5 P Oja hi ngui nj ngue ja tema 'bfi ga th ngue di hoga ma ts'oquih. Porque Oja, ra matetho bi 'yt'e ngue bi hoga ma ts'oquih. A nuy, hntho ga c'i h ngue Oja di nja'a te bi ma. 6 Ra David bi ma ngue ra mmnthi di nthui y ja'i nu' di hojpabi Oja, madague'a hi ngui t'e gtho'a te ra nho ja ngue da 'yt'e. 7 Bi 'yna: Ya ra mmnthi bi nthui y ja'i , nu' di pu nnbabi Oja. Ya hi nda japra castigo ngue y ts'oqui xa 'yt'e. 8 Ya ra mmnthi tho bi nthui y ja'i nu' ja y ts'oqui 'n di hojpatho Oja y ts'oqui, i na. 9 Xina ra mmnthi na, ua hndy judo mmpya y do'yo di nthui na ra hya na? Nu'a, hi n'na'a. Sinoque 'n' y ja'i hi nga mhmpya y do'yo di nthui na ra mmnthi na. Porque d xi'ah ngue ra Abraham bi 'yc'i ngue di nja'a te ra hya bi xi Oja. Nu'a i 'yc'i p'ya, gue'a i hojpabi Oja'a. 10 Xi'm mi ma mahojpi ra Abraham, ua ya mhmpya, ua gue tobe hi mmani hmpya 'm mi ma mahojpi? Nu n, bi ma mahojpi hante ngue da hmpya. 11 M'mfa p'ya, ra Abraham bi njapra hmpya ngue ra circuncisin, gue'a bi npa hmpya Oja ngue ya bi

Romanos4 hojpi ngue bi 'yc'i . Janangue nuy, guehna ra Abraham i nnpa pap to gtho ja y nt'c'i ya. Madague'a hi ngui n'youi ra hmpya ngue ra circuncisin, p Oja di hojpi. 12 Xquet'a ra Abraham guehna bi npa pap' to g bi njapra hmpya ngue ra circuncisin. P hi nga hntho bi npa pap ngue n'youi ra hmpya, sinoque bi npa pap ngue bi dnnbabi r nt'c'i bi nja ra Abraham hante ngue da hmpya.

Oja, bi yarpabi n'na ra hya ra Abraham ngue nu' y mbom'mto, di t'u nna hi da gohmi g r ngni nxi mhi. P hi ngue i t'u nna hi da gohmi ngue da t'mbi bi 'yt'e gtho'a te mmamp' ja ra ley. Nu'a, hi n'na'a. Sinoque bi 'yc'i ngue Oja bi hojpabi y ts'oqui, janangue bi t'u n'na ra hi da gohmi . 14 Nu'm di t'nj ngue jatho ga th te g mmamp' ja ra ley, ja di n'nacj'a te ra hya di yat'a Oja, ya hi nte ni bntho ma nt'c'i h 'm. Xi mmangu'a ra hya di yat'a Oja p'ya, xquet'a hi nte ni bntho 'm, porque g ja y ts'oqui y ja'i . 15 'N nu'a ra ley, ra castigotho n'youi'a. Nup' hap fadi tema hya mmanna ley, ya pahy ja'i ngue ja y ts'oqui, porque hi ngui t'e te mmamp' ja ra ley. 16 Nu na ra hya di yat'a Oja, i mma ngue gue' y ja'i da 'yc'i , di japi . Ya di nqui p'ya ngue Oja ra matetho bi 'yt'e ngue di japi to da 'yc'i . Hi ngui mman'Oja ngue da hnt' to da 'yt'e te mmamp' ja ra ley di japi . Porque ra ja'i ja r nt'c'i tengutho r nt'c'i bi

13Nu na

---------

Romanos4,5 nja ra Abraham, ya guehna ra Abraham i nnpe ngue r pap ra 'yc'i . 17 Guehna i nne da manna hya bi xi Oja ra Abraham ngue bi 'ymbi : Ague Abraham, ga t' ngue gu cohi gr pap ya. Porque xangu ni basi di nxandi g r ngni nxi mhi, bi ymbi . Nu na ra Abraham bi 'yc'i te bi man'Oja, porque Oja i s da 'yt'e ngue di bnnate' to ya xa ndu. Xi mmi s da 'yt'e ngue di m'm' y basi tobe hi ngui 'bi. 18 Ra Abraham bi xi Oja ngue di m'mhr basi , nu na r basi di m'mi, di nxandi ndap' bi z g ra xi mhi. 'N hi ngui s di 'bede hangu ga ngu. Ra Abraham hi mbi badi ha di z di nja na ra hya na, p nu'a te ra hya bi xi Oja, bi 'yc'i ngue di nja. 19 Ra Abraham r nzgui ya mmmi 'b'a n'na ciento njya. Ra Sara p'ya, xquet'a ya ra bdac'i . Ya xi thohy pa p' xt m'mhr basi . P ra Abraham hi mbi 'bhr nt'c'i bi nja. 20 Hi njam'm bi nyobni . Sinoque n'nat'a bi bni ngue di nja'a te ra hya xi xi Oja. Bi hya ra ts'di c'i tho ngue di m'mhr basi xi xi Oja ngue di m'mi. Janangue spatho Oja. 21 Nu na ra Abraham ya man'natho di segura p'ya ngue Oja i ja r ts'di da 'yt'a te gma hya di yat'i ngue di nja. 22 Nu na r nt'c'i bi nja ra Abraham, guehna i hojpabi Oja y ts'oqui mi ja na. 23 Nu'm mi ma nt'ot'i ra hya ngue ya bi ma mahojpi ra Abraham, hin'i ma nt'ot'i na ra hya na ngue hntho da hnu manho ra Abraham. 24 Sinoque bi ma nt'ot'i na ra hya na, ja ga pahm p' ngue Oja xquet'a

292 di hogah 'm ga c'i h na Oja bi 'yt'e ngue bi bnnate ma Hmu h Jesucristo 'm mi du. 25 Nu na ra Jess, bi n'u ni bi tho ngue bi gu rca ma ts'oquih. M'mfa p'ya, bi bnnate. A nuy, gue'a i hogah Oja'a ya.

Ya bi nhohma ts'oquih ngue d c'i h na ma Hmu h Jesucristo. Conn nguehra Jesucristo ya d nhojpah Oja. 2 Ya d ti nnbah r mate Oja ngue d c'i h ra Jesucristo. 'N dadi johyah ngue b p' ra pa ga nnu h'a ra nho di u n'Oja. 3 P hi nga hndra nho di u n'Oja gd johyah ya, sinoque 'n'm d sh ra n' jatho ga johyah. Porque nu'm s ra n' n'na, ja fp' ngue sti hangu ra n' s ra ja'i . 4 Nu'm d sti hangu ra n' d thohm, ya nnu manhoj Oja 'm. A nu'm ya nnu manhoj Oja p'ya, ya d pahm ngue b p' ra pa ga nnu h'a ra nho di u ni . 5 Nu na ra nho ja ngue di n'nacj, hi ngra fhni tho na. Porque ya b 'bnngah ra Espritu Santo ga n'yoh, gue'a xoga ma mmih ha gd pahm ngue majuani di macj Oja'a. 6 A nuj, hi nda z ngue ga hons ha di nyamma teh. P bi znna pa bi nja'a te b sn'Oja, ngue ra Cristo bi du conn nguehma ts'oquih. 7 Conque nuj, hi njonni ja'i di pni da 'ynn te da tho conn nguehr mmi c'i ui, madague'a ra hoja'i 'a ja ngue da tho. P r nzgui 'bi te'o da 'ynn te da tho conn ngue'a ra nd hoja'i . 8 A nuy, di nqui xanho ngue di macj Oja, porque ra Cristo

---------

293 bi du conn nguecj, conque ja ma ts'oquih. 9 Ra Cristo ya bi du ngue bi hoga ma ts'oquih. Janangue nuy, man'natho d haxh njuani ngue ya bi yanj p' ja ra castigo di nja'm r nzgui. 10 Conn nguehma ts'oquih, mama nsih Oja. P bi 'yt'Oja ngue da nhojpah conn ngue'a i du r Ts'nt'. A nuy, ya dadi n'amigoh Oja ya. Ya man'natho d haxh njuani ngue hi ngui ncj ra Cristo, sinoque 'bi ngue da yanj p' ja ra castigo. 11 P hi nga hntho ga johyah ngue ya bi yanj p' ja ra castigo, sinoque ma datho dadi johyah ngue ya d nhojpah Oja conn nguehna ma Hmu h Jesucristo.

Romanos5 A nu na ra Adn, mi z mi 'ytra ts'oqui, xandngu y ja'i bi tocabi ngue bi du. P nu na ra Jesucristo guehna b hannbabi r mate Oja, 'n xandngu y ja'i bi tocabi ngue di nyani . Man'na ja ts'ditho te bi 'ytra Jesucristo ngue ra Adn. 16 Nu'm mi mdi bi nja ra ts'oqui, bi man'Oja ngue nu'a ra ts'oqui, di nja ra njut'i ngue ra castigo. P nu'm ya mandngu dy ja'i tra ts'oqui, nu na Oja bi ma ngue da 'ytra mate di nhojpathoui y ja'i ja y ts'oqui. 17 Co nu na n'na nc'i bi 'ytra ts'oqui, m'mfa p'ya, gtho y ja'i ja ngue da tho ra ndate. P nu to g di nthui r mate Oja ngue di pu nnba y ts'oqui, di t'u nna 'da'yo te conn nguehra Jesucristo. 18 Nu na ra Adn bi 'ytra ts'oqui, gtho y ja'i mi ja ngue da ma ra castigo. P nu na ra Jesucristo bi 'ytra nho, gtho y ja'i ja ngue di tocabi da ma mahojpi y ts'oqui 'n di nthui ra 'da'yo te. 19 Ra Adn hi mbi 'yt'e te bi xi Oja, mandngu dy ja'i bi gohi ngue y 'yt'its'oqui. P ra Jesucristo ngue bi 'yt'e te bi xi Oja, ya mandngu dy ja'i di tocabi ngue di hojpabi Oja. 20 Nu na ra ley, bi ma nt'ot'i para ngue man'na gd padi ngue ja ma ts'oquih. A nuy, nu'm d padi ngue xangu ma ts'oquih i ja, ya man'na gd pahm ngue nuna r mate Oja bi 'dacj, ma datho ngue xangu na. 21 Janangue nu na ra ts'oqui xa bnnga ma mmih, gue'a b hanngah ra ndate'a. P nuy, ngue ya bi bnnga ma mmih r mate Oja ya, guehna b hanngah ra 'da'yo te naya, ngue ya bi ma mahoqui ma ts'oquih conn nguehma Hmuh Jesucristo.

ja ra xi mhi, n'na nc'i tho r mdi bi 'ytra ts'oqui. Ja b fp' ra ndate p'ya ngue'a ra ts'oqui bi nja. Janangue nuy, nu gtho y ja'i 'bi, g i tu porque g tra ts'oqui. 13 Nu y ja'i bi m'mi hante ngue da fahra ley bi 'yotra Moiss, g bi 'ytra ts'oqui. Nu' y ja'i ', hi ngui s da 'yna ngue hi ngui padi ndana'a ra nho ja ngue da 'yt'e. 14 Di nqui ngue ra ts'oqui bi 'yty ja'i , porque g bi du. R mditho ra Adn bi 'ytra ts'oqui, m'mfa p'ya gtho mi 'da y ja'i bi 'ytra ts'oqui, madague'a ngue hi nga 'da'iguui ra ts'oqui bi 'ytra Adn. Nu'a te ra ts'oqui bi 'ytra Adn, gue'a bi ts'oni gtho y ja'i 'a. P m'mfa bi m'mhra Cristo, guehna bi 'yrpabi ra nho y ja'i na. 15 Ja uana te bi nja ngue ra Adn bi 'ytra ts'oqui, xi mmi ja uana te bi nja ngue'a r mate Oja bi 'dacj.

12Nuua

---------

Romanos6

294
---------

Ndana xa ja ngue ga th ya'm? Ua s ngue ga sigue ga th y ts'oqui n'namhma ngue nu na Oja man'na xangu r mate di 'dacj? 2 Nu'a, hi ngui s'a ngue ga sigue ga th y ts'oqui. Sinoque ya bi zp''a te ra ts'oqui xt th m'mt'o. To go na ngue ga sigue ga th y ts'oqui? 3 Ua hi ngu pahm ngue nu to gtho ya d nxixyah, ya d mbnth ra Jesucristo? Nu'a i du'a, xquet'a tengutho 'm ya d tu h. 4 Nu'm ma nxixyah, ya d r'ma gndah ngue ya bi zp''a ra nts'o xt th m'mt'o. ntho ya bi ma nt'guigah tengutho ra Cristo ngue bi t'gui. P nu na ra Cristo conn ts'di r Pap bi japi ngue bi bnnate p' bi t'gui. A nuj ya, tengtho 'm ya d bnnateh ngue ma'da'yo d m'mhm. 5 Porque nu'm d th ra gnda ngue ya d tu h tengutho ra Cristo ngue bi du, xquet'a ya d th ra gnda ngue ya ma'da'yo hnd m'mhm tengutho ra Cristo ngue ma'da'yo bi m'mi. 6 Nu'm mi 'dmb ja ra pont'i ra Cristo, tengutho 'm ngue ma do'yoh bi 'd'mi . Porque ya bi zp' y ts'oqui xt th m'mt'o, ya hi nni mantho di mandagah ra ts'oqui tengutho 'm gdi t'e ngue ma hmu h'a. 7 Porque nu ra ja'i tr gnda ngue bi du r do'yo, ya bi hyp' ra ts'oqui. 8 P nu'm d r'ma gnda ngue ya d tu h 'm mi du ra Cristo, ya d c'i h ngue ma'da'yo hnd m'mhm tengutho ra Cristo ngue ma'da'yo hmbi m'mi. 9 Porque d pahm ngue

nu'm mi du ra Cristo, bi bnnate, 'n ya hi nni mantho da du. Sinoque 'bi para zantho. 10 Ra Cristo n'na ndi tho bi du conn nguehy ts'oqui y ja'i . A nuya ngue ya 'bi, ga 'bhya ngue rpabi r ph Oja. 11 Da guecj ya, ma ga njath p'ya, ga th ngue ya bi zp' ra ts'oqui ngue ya ma n'yoh ra Jesucristo. Ya gd 'bhm'a ya ngue ga rpah r ph Oja. 12 Janangue nuy, mnte y pa d 'bhm ua ja ra xi mhi, ya hi nni mantho ga u nhn ra 'yu'a ra ts'oqui. Hi nga nneh ngue da dajpah'a tengue r phs ma do'yoh. 13 Hi nga u nna 'yu ma mmih ngue ga th ra nts'o. Sinoque ma ga u nma mmih Oja ngue ra nho ga th. Porque ya ma'da'yo hnd m'mhm. 14 Nu'a ra ts'oqui x bnnga ma mmi ngue madi mandagah, ya hi nni mantho di mandagah'a ya. Nu'a ra ley mi haxra gnda ngue ma ts'oquih, ya hi nni mantho hascah ra gnda'a ya. Porque Oja, ra matetho bi 'yt'e ngue bi yangthogah.

bi nyamma teh, p hi nga gue'a ngue ga th te g mmamp' ja ra ley i nyamma teh. Sinoque Oja ra matetho bi 'yt'e ngue bi hoga ma ts'oquih. Xi ya, ngue ya bi ma mahoqui ma ts'oquih, ua s ga sigue hnga th y ts'oqui? Nu'a ya hi n'na'a. 16 Ya gu pahm ngue nu'm ga homma hmu di mandagah, ya d oh r 'y'a ma hmu h. Janangue nuy, nu'm ga t'e ngue ma hmu h'a ra ts'oqui, ya jatho ngue ga tu h 'm. P nu'm

15Ya

---------

295 ga t'e ngue ma hmu h Oja, ya di hoga ma ts'oquih. 17 A nug, dadi ja mammadi Oja porque ya g hyhm p' ra ts'oqui x bnt'a ni mmih. 'N ya g u nni mmi g 'yc'i 'a ra hya bi sn'nah. 18 Ya b njc'ah p' ja ra ts'oqui. A nuy, g gue'a ra nho gu nnpe ni hmu h ya. 19 Nu na ra hya d mmang, d honi te nna hyjpa ra hya, n'namhma ngue da di ni xanho ni mmih hanja ra hya. A nuy, nu'm y pa xa thogui, xc u nhn ra 'yu'a ra nts'o ngue mi tap'ah, mathoguitho y ts'oqui xc 'yth. P nuy, dami u nni mmih ngue g ra nho gui 'yth ya. Janangue nu'a te g gui 'yth, da gue'a te r 'bfi Oja gui 'yth. 20 Nu'm y pa xa thogui ngue g ra nts'o xt th, hi nmi padi ga th ra nho. 21 Teni 'b'a d tahm ngue'a ra nts'o xt th? Porque ra 'b'istho te xt th. G ra ndate b n'youi. 22 P nuy, ya d pmhm p' ja ra ts'oqui ya, ya y mfigah Oja ya. Janangue ya y ja'i gah Oja 'n ya di 'dacj ra te para zantho. 23 Nu'a ra njut'i ngue ra ts'oqui, gue'a ra ndate'a. P nu'a di u n'Oja, gue'a ra te para zantho di 'dacj rngue d n'yoh ma Hmu h Jesucristo.

Romanos6,7 P nu'm ya bi du r damme, ya bi xot'a ra ley mi sammra xisu. 3 P nu'm hndi nthatra xisu 'n 'btr damme, ya ra ts'oqui tra xisu. A nu'm bi du r damme, ya bi xot'a ra ley mi ja ngue ra nthati . Ya s di nthati mahn'a, 'n ya hi ngra ts'oqui tra xisu ngue di nthati . 4 A nuya ma zi cu'ah, ya d tra gnda ngue d tu h p' ja ra pont'i bi du ra Cristo. Nu'a ra ley mi sangbah, ya bi xotr hya'a ya. Ya hi ndi mandagah ra ley ya. Ya ma n'yoh'a ra Cristo bi bnnate p' ha bi t'gui. Ya da z ga rpah r 'bfi Oja ya. 5 Nu'm y pa x thogui, g ra nts'o xt n'yoh. Ma pahm'a te mmamp' ja r ley Oja, na man'na bi 'yannga ma mmih ra ley ngue ra ts'oqui ga th. P nu'a ra njut'i ngue ra ts'oqui, gue'a ra ndate'a. 6 P ya bi xotr hya'a ra ley madi mandagah ya. Porque ya d th ra genda ngue ya d tu h. A nuy, ma'da'yo d m'mhm para ngue ga rpah r 'bfi Oja. Guehna ra Espritu Santo di 'dacj ra ph ga rpah r 'bfi Oja ya, p hi nna th r 'bfi Oja ngue ga su h'a te mmamp' ja ra nyogui ley.

Ague ma zi cu'ah, ya gu pahm ngue ra ley i ja, i ja r ts'di ra ley ngue di manda ra ja'i mnte 'bi. P nu'm bi du ra ja'i , ya hi nni mantho di manda ra ley ra ja'i . 2 Ya gu nnu h tengutho n'na ra xisu 'm bi nthati , i ja n'na ra ley hap mma ngue hi n'y ra nt'di da hyp' r damme ra xisu.

---------

ya d mmang na ra hya na, ua gu mhm ngue d mma ngue ya hi ngui ho r ley Oja? Nu'a, hi n'na'a. Sinoque ra ley xandnho. Xi'm ngue hi ndi ja ra ley, ya hi nxca pahm te 'b'a na ra ts'oqui 'm. Tengutho mmanna ley ngue na: 'Yo gu nneh n'na ra cosa ngue n'nan'yo to r mmti, i na. Janangue nuy, d pahm ngue ra ts'oqui d th 'm d nneh n'na

7Ngue

---------

Romanos7 ra cosa ngue n'nan'yo to r mmti. 8 Nu'm ma pahm te mmamp' ja ra ley, na man'na bi hacj ra ts'di ngue d nneh n'na ra cosa nu'a n'nan'yo to r mmti. Mnte ra pa hi mbi fadi te mmamp' ja ra ley, hi ndi nqui te 'b'a na ra ts'oqui. 9 Nug, nu'm hi mmar padi te mmamp' ja r ley Oja, ya d na ngue xanho te d t'e. P nu'm ma padi te mmamp' ja ra ley, bi di nma mmi p'ya ngue hi nd t'e te mmamp' ja r ley Oja. Ya d padi ngue ja ngue ga mma ra castigo ngue ma ts'oqui. 10 Porque nu na ra ley mi ja ngue xti 'dacra 'da'yo te 'm xca t'e te g di manda, guehna ra ley bi znngui ngue ga mma ra castigo na, porque hi nd t'e te di manda ra ley. 11 Nu'a ra ts'oqui mi jagui, gue'a mi hrca ma n'yomfni 'a, d na ngue da z ga t'e te g mmamp' ja ra ley. P nup' ja ra ley p'ya, d ti mp' mma ngue ga mma ra castigo ngue ma ts'oqui.

296 i mmamp'. P nuj ngue dy ja'i thoh, g gue'a ra ts'oqui xa bnnga ma mmih. 15 Hi nd padi hanja te nmi t'e. Porque nu'a ra nho nmi nne ga t'e, hi nga gue'a nmi t'a. Nu'a tengue hi nd nnu manho p'ya, go gue'a d t'a. 16 P nu'm ngue 'nqui hi ndi nnu manhos te d t'e, ya d padi ngue nu'a te ra hya mmamp' ja ra ley, xandnho. 17 Janangue nuy, hi ngui nne ma mmi ngue d t'a te ya xt t'e. Sinoque gue'a ra ts'oqui mi jagui, gue'a go di mp'a ngue'a te xt t'e. 18 Porque d padi ngue hi n tema nho xt t'e. Nu'a ra nho nmi nne ga t'e, hi mbi z xc t'e. 19 Hi nd t'a te ra nho nmi nne ga t'e, sinoque nu'a te ra nts'o hi nd nnu manho ngue ga t'e, gue'a xt t'a. 20 Janangue nuy, nu'm xt t''a ra nts'o hi nd nne ga t'e, p hi ngo dadi jag'a, sinoque gue'a ra ts'oqui xa bnnga ma mmi, gue'a go di ja'a. 21 Ngu na ra hya xt thoc ya. Nu'm nmi nne ga tra nho, p xgue hntra nts'o mi so ma mmi ga t'e. 22 A nugui , dadi hog'a te ra hya mmamp' ja r ley Oja. 23 Nuua ja ma mmi mi ja ua n'na ra n'yomfni ngue hi nmi nnu manho'a te ra nho nmi snni ga t'e. P nu na ra hya na, nu'a ra ts'oqui xa bnngagui ma mmi, gue'a hi mmi nneque ga tra nho'a. 24 P hucate y ja'i njap'. Te'o da z da yani ngue hi nda thohra castigo ja ngue da thogui? 25 Porque conn n'yomfni ra ja'i i nnu manho'a te ra nho mmamp' ja r ley Oja. P nu r do'yo ra ja'i , g gue'a r ph ra ts'oqui i nne da 'yrpe. P dadi

nu na r ley Oja, xandnho na. Nu te gma hya di manda, gtho xandnho. 13 Hi ngui s ga mhm ngue hi ngui ho r ley Oja ngue i mma ngue jatho ga mmh ra castigo. Nu'a ja ngue gd mh ra castigo, ngue ja ma ts'oquih. Janangue co nu'a te gma hya mmanna hoga ley, gue'a gui nqui ngue xandnts'o ma ts'oquih'a.

12Janangue

---------

pahm ngue nu'a ra ley, g gue'a ra hoga hya bi u n'Oja

14D

---------

297 ja mammadi Oja ngue ma Hmu h Jesucristo go bi z b jgah p' ja ra nts'o'a. A nuy, ngue ya ma n'yoh ra Jesucristo ya, ya hi nga mmh ra castigo ya. Porque nu to n'youi ra Jesucristo, ya bi n'u ni ngue gue'a ra Espritu Santo da xnnbi te da n'yo. Ya hi nni mantho ngue tra nts'o mi ja r mmi m'mt'o. 2 A nuy, i ja r ts'di ra Espritu Santo ngue di 'dacj ra 'da'yo te ngue man'yoh ra Jesucristo. Ya b jgah p' ja r ts'di ra ts'oqui madi mandagah, ya bi yanj ngue ra castigo mi ja ngue ga thohm. 3 D pahm hanja'a r ley Oja, p hi mbi hyt'i bi ggah p' ja r ts'di ra ts'oqui'a ra ley. Porque hi mbi z d th gtho'a te gma hya di manda ra ley. P nu na Oja bi yanj. Bi 'yt'e ngue bi nja'i r Ts'nt' b pnhua. Bi hnu ngue ra ja'i , p hi mbi 'ytra ts'oqui. Guehna bi tho na ngue bi gu rca ma ts'oquih. Bi hyjpabi r ts'di ra ts'oqui xi bnnga ma mmih. 4 Ngu na bi 'yt'e, porque bi nepe ngue gue'a ra Espritu Santo da ggbah ra 'yu gd n'yoh, n'namhma ngue da zp' ga th ra nho mmamp' ja ra ley. P nu'a ra nts'o mi ja ma mmih m'mt'o, ya hi ngui s ngue ni mantho ga th'a ya. 5 A nu ra ja'i ngue r n'yomfni s jqui te ga 'yo, hnt'a te ra nts'o ga 'bhy ja'i di ja ndu mmi ngue t'e. P nu ra ja'i ngue gue'a ra Espritu Santo di u nna hoga n'yomfni ga 'yo, gue'a ra ja'i ngue

Romanos7,8 hndr ph Oja di ja ndu mmi ngue t'e. 6 Janangue nuy, nu to di ja ndu mmi ngue da 'ytra nts'o ga 'bhy ja'i , da ma ra castigo. P nu ra ja'i di ja ndu mmi ngue gue'a r ph Oja da 'yrpe, gue'a ra ja'i hu r mmi ngue di t'u nna 'da'yo te'a. 7 Nu y ja'i ngue hndra nts'o di ja ndu mmi ngue t'e, guehya y nsiui Oja ya. Porque hi ngui nne da 'yc'i te mmamp' ja r ley Oja. Ni xi nga gue'a Oja di s ha di 'yc'i . 8 Janangue nuy, nu' y ja'i ngue hndra nts'o di ho da 'yt'e, guehya hi ngui nnu manho Oja te ga 'yo ya. 9 P nuj ngue ya d hhm p' ra nts'o, gue'a ra Espritu Santo i cgbah ra 'yu nna 'yoh. Porque ra Cristo b pnhna Espritu Santo ngue di n'youi te'o g c'i . A nu y ja'i ngue hi ngui n'youi ra Espritu Santo, guehya y ja'i hi ngui c'i ra Cristo ya. 10 Nu ma do'yoh, ya b p' ra pa da du ngue ra ts'oqui i ja. P ngue d n'yoh ra Cristo, nu ma teh di sigue di m'mtho, porque ya bi hoga ma ts'oquih Oja. 11 Nu na Oja bi japi bi bnnate ra Cristo 'm mi du. Xquet'a da japi di bnnate ma do'yoh 'm ya xt ndu, porque ya d n'yoh ra Espritu Santo. 12 Ague ma zi cu'ah, i ja ts'ditho ga th'a te ra hya xnngah ra Espritu Santo. Ya hi nda dajpah ra nts'o so ma mmih. 13 Porque nu'm ga siguethoh ra nts'o xt th m'mt'o, ya ga mmh ra castigo. P nu'm ga th'a te xnngah ra Espritu Santo, ngue ga hhm p' ra nts'o, ya di 'dacj ra 'da'yo te para zantho. 14 A nuy, nu to gtho ya ga 'yo'a te ra hya xnnbabi ra Espritu Santo,

---------

Romanos8 gue' y basi Oja'. 15 Ya ma n'yoh ra Espritu Santo ya. Ya hi ngui ja ngue hnga nsu h ya, tengutho n'na ra ja'i 'm su r hmu. Porque majuani ngue ya y basi gah Oja ya. Nu na ra Espritu Santo d n'yoh, guehna annga ma mmih na ngue d mph Oja: Ma Pap'i, d mph. 16 A nu na ra Espritu Santo d n'yoh, guehna t'e ngue d pahm p' ja ma mmih ngue ya y basi gah Oja na. 17 P ngue ya y basi gah Oja ya, xquet'a di tocagah'a ra nho di yat'Oja di u ni . Tengutho ra nho di t'u nna Cristo, ngut'atho di n'nacj. A nuy, nu'm d nne di n'nacj na ra nho di t'u nna Cristo ya, p gue'm ga n'u ni ga sh ra n' tengutho ra n' bi z ra Cristo.

298 dants'i tengutho 'm bi znna ora di m'mhr basi n'na ra xisu i s ra ndate, i njarbtho y cosa ja ya. 23 'N hi nga hnt'a te ja nxi mhi s ra n', xquet'a 'ncj d nneh ngue da tho'a ra n' d sh, da 'yhra pa ngue da gom'na'yo ma do'yoh. Ya di nqui ngue dy basi gah Oja p'ya. Madague'a ngue ya d n'yoh ra Espritu Santo, p d nne ga nnu h te gma nho di nja m'mfa. 24 A nuy, ya d c'i h ngue di nja'a te mman'Oja, janangue bi yanj. P xi'm ngue ya bi nja te mman'Oja, ya hi ngui ja ngue te ni mantho ga tmhm 'm. 25 A nuj, d tmhm'a te ja ngue di nja m'mfa. Ma ga sth'a te g ra n' d thomhm, asta gue'm di nja'a te d tmhm di nja. 26 A nuj, nu'm d nne ga mmat'Ojah 'n hi nd padi te ga xihm Oja, go ra Espritu Santo i fxte. Madague'a ra jats'i tho nna bmhm Oja, p ra Espritu Santo go t'a ngue i cohi ngue ra mhmat'Oja'a ra hya hi ngui pts'e ga mmamhm. 27 Porque nu na Oja, ya padi tema hya ja mbo ma mmih. I ti ni tema hya i nne da manna Espritu Santo. Porque nu'a te ra hya nne Oja ngue di ts'ofo, go ra Espritu Santo'a pra mate Oja conn nguecj.

ga r'ma gndah ya, ngue zits'rb d sh ra n' ya, porque nu'a ra nho di 'dacj Oja m'mfa, ma datho xandngu'a. 19 Nu te gma cosa bi zn'Oja ngue ja ua ja ra xi mhi, a nuy, i nd'matetho asta gue'm da znna pa xa nzn'Oja ngue di u nna nho y basi . 20 Porque Oja bi hocra xi mhi, p bi nts'om'm mi man'Oja ngue di njapra castigo'a ra ts'oqui bi 'ytra Adn. P xquet'a Oja bi znni ngue da 'yhra pa mahnda gom'da'yo ra xi mhi. 21 Gue'a ra pa'a ngue ya hi nni mantho di nja ra ndate'a ra xi mhi'a. Ya hi ndi nts'ony cosa nu' ja y te. Nuya y hya ya, g guehya di nja'm bi znna pa di u nna nho y basi Oja ya. 22 A nuy, d pahm ngue nu'a te gma cosa ja ua ja ra xi mhi, g s ra n', i

18Ma

---------

pahm ngue nu to g dadi mahm Oja, gue'm xanho ogue xan' te d thohm, p Oja honi ha gui japi ngue da 'yrcah ra nho. Porque ya xpa nznn'Oja tengu ga cohm m'mfa. 29 Hante ngue di nhohra xi mhi, nu na Oja ya padi te'o ja ngue da 'yc'i m'mfa,

28D

---------

299 guehya y ja'i bi znnbi ngue da gohi tengutho r Ts'nt' Oja ya. Janangue nu na r Ts'nt' Oja, guehna 'bt'o na ngue di ncuui gtho y 'yc'i . 30 Nu na Oja, ya mam'mt'o xpa nznni te'o ja ngue da zofo, guehya y ja'i bi zohya. A nuya y ja'i bi zofo, ya bi hojpabi y ts'oqui. Nuya y ja'i ya bi hojpabi y ts'oqui, b p' ra pa da gohy ja'i tengutho r Ts'nt' Oja. 31 Ndana man'na ra hya ja ngue ga mmamhm 'm? Ya ma amigoh Oja ya. Nu te'o nne da zcj ya, ya hi nte di muui' ya. 32 Nu na Oja hi mbi nya r mmi ngue b pnhua r Ts'nt' ngue bi du conn nguej. Ja d hax p' njuani ya ngue nu te gma hya bi man'Oja ngue di 'dacj, di 'dacj'a. 33 Gtho gah, ya xa huanngah Oja, ya hi ngui s to da 'ymbi ngue ni mantho ja ma ts'oquih. Porque gues Oja bi hoga ma ts'oquih. 34 Ya hi nda z to da 'yna ngue ga mmh ra castigo. Porque ya bi du ra Cristo conn nguej, 'n bi bnnate, ya b 'bp' ja r n'yi Oja ya. A nuy, gue'a zant'a ma mxteh p' ha 'b Oja'a ya. 35 Ya hi nte da z da hyaqui te gui macj ra Cristo. Madague'a ga sh ra n', p ngutho di macj ra Cristo. Ogue tu ma mmih, p ngutho di macj. Ogue scj y ja'i , p ngutho di macj. Ogue hi n'y te ga sih, p ngutho di macj ra Cristo. Ogue hi n'y ra u lu ga heh, p ngutho di macj ra Cristo. Ogue d 'bmma n'h, hi ngui nne ha da nu h y ja'i , p ngutho di macj ra Cristo. Ogue ya ja ngue da thoj, p ngutho di macj ra Cristo. 36 I nt'ot'i p' ja ra Maca Libro ra hya

Romanos8,9 ngue na: Di che y ja'i ngue d c'i 'ahe, n'na pa ngu n'na pa i nne da hyoje. ntho ho d'yo y ja'i p' ga mbni , i na. 37 Madague'a ga sh ra n' 'm ngue d thohm tengu ya y hya ya, p ma ga hahmah ra ts'di'a te gui macj ra Cristo. 38 Janangue ma ga segurah ngue nu na Oja zant'a di macj na. Ya hi nda z da hyac'a te ra n' d thohm mnte d teh. Ni xi nga gue'm da thoj. Ni xi nga guehy anx da z da hyaqui . Ni xi ngra zithu da z da hyaqui . Porque Oja di macj ra pa ja p'ya, daguehra pa di 'yp' di majc Oja. 39 Nu te gtho bi hoc'a Oja, ngup' mahts'i , ngu ua ja ra hi, ya hi njonda z da hyagah'a gui macj Oja. Porque ya ma n'yoh na ra Hmu Jesucristo.

Nug d c'i ra Cristo, janangue nu na ra hya d nne ga xi'ah ya, hi ngra fhni na. Gues ra Espritu Santo xijpa ma n'yomfni ngue majuani na ra hya d xi'ah. 2 Mathoguitho d 'b ndu mmi. I 'bmman' ma mmi ngue ma mmi judohe hi ngui nne da 'yc'i ra Cristo. 3 Nu'm d s ha gd japi ngue ga nyang ma mmi judohe, nug ga t'e, madague'a go ga mmag ra castigo, ya hi nga nnug ra Cristo. P nja ngue hi ngui s. 4 Nuya y judo ya, guehya y mbom'mto ra Israel. Bi zo Oja ngue da 'yt'e ngue y basi . Guehya bi nu ha bi nja ngue bi 'yu hr ts'di Oja ya. 'N bi gohmi ra cohi ya y judo ya. Bi dpra ley nu'a ja ngue da n'yo. Bi xifi ha di japy ndanne ja ngue da 'yt'e.

---------

Romanos9 Mazihotho na ra hya bi yarpabi Oja y judo ngue da 'yrpe. 5 Guehya y mbom'mto y ndiua judo ya. Nu'm mi mi hra Cristo, xquet'a ra judo na. 'N guehna Oja na ngue di manda gtho'a tengue i ja. 'N guehna t'spabi na para zantho na. Da ngut'atho. 6 A nuy, xangu y judo hi ngui nne da 'yc'i ra Cristo. P hi ngui s ga mhm ngue ya hi ndi nja'a te ra hya bi xi Oja y judo. Porque hi mma juani ngue gtho y judo y ja'i Oja. Janangue hi nga gtho y judo di tocabi ya y hya xa yat'Oja ngue di nja. 7 Porque bi xi Oja ra Abraham ngue hi nga gtho' y mbom'mto da gohi ngue y ja'i Oja. Nu na Oja bi 'ymbi : Nu' y basi ra Isaac, hnt' da gohi ngue y basi Oja', bi 'ymbi . 8 Gtho y ja'i 'bi, hi nga gtho y basi Oja. A nuya y ja'i ngue y basi Oja, guehya y ja'i ya xpa nznnbi ngue di tocabi ra hya di yat'a Oja ya, hndya y basi Oja ya. 9 Porque ngu na ra hya bi xi Oja ra Abraham, bi 'ymbi : B p' ra pa ga ut'aui ngue ja ma ts'di. Nu na ra Sara ni xisu, di m'm'a n'na r ts'nt', bi 'ymbi . 10 Mi ma y jya p'ya, bi nte na r ts'nt' ni hu ngue ra Isaac, bi nthatui ra Rebeca. Mi hya ra basi na ra Rebeca p'ya, y cuate bi ni . 11-13 P hante ngue da mi hya y basi ya, nu na Oja, bi xihra Rebeca ngue ra Esa r mdi da mi 'a. Nu na ra Jacob ngue ra zxinya, di manda r n'yoh na. Ngu na nt'ot'i p' ja ra Maca Libro ngue bi man'Oja, bi 'yna: Dadi mac ra Jacob, p ra Esa, hi n dadi madi . Guehna ra hya

300 bi man'Oja naya hante da mi hy basi . Hi nga 'be bi d'ma Oja ngue di m'mhya y basi para ngue da hnu ndana di n'yo xanho, ndana hi ngui 'yo xanho. Ja di nqui ua ya ngue ya mam'mt'o xpa nzn'na Oja te 'b'a ja ngue di nja m'mfa. Hi ngue masque 'bet'o da nu te 'b'a da gohy basi , sinoque nu'a te xa nznni ngue da huanhni , gue'a nja'a. 14 Xi ya, ua i s ga mhm ngue hi ngui ho te t'Oja? Nu'a hi ngui s'a. Porque nu te g t'Oja, g gue'a ni 'yup' t'e. 15 Porque Oja bi 'ymbra Moiss: Nu te'o d snni ga huqui , gue'a dadi huc'a 'n ja ma yemmi conn ngue'a. 16 Janangue nuy, nu na ra nho di u n'Oja, hi nda 'ynna ja'i ngue bi 'ymmi bi hyoni ha di di nna nho. Porque Oja ya xa nznni to di huqui . 17 I nt'ot'i p' ja ra Maca Libro te bi xi Oja ra dast'abi madi manda p' ja ra hi Egipto. Bi 'ymbi : D xa'i ya ngue gui ndast'abi n'namhma ngue nu' y hmya ga ut'a'i , da bahy ja'i ndap' bi z ngue te'o g. 'N da badi ngue ja ma ts'di, bi 'ymbi . 18 Ja di nqui ua ya ngue nu na Oja, nu'a go da znni ngue di huqui , gue'a di huc'a. Nu'a go da znni di u ntho ra 'yu ngue xta nnaxi r mmi, gue'a di u nna 'yu'a. 19 R nzgui 'bi to nne da 'yngya: Hanja Oja 'm ngue mbi ja y ts'oqui y ja'i . Porque Oja, nu'a te xa nznni ngue da 'yt'e, hi njonni ja'i da z da dqui te snni da 'yt'e, da 'yngui . 20 A nuj ngue dy ja'i thoh, teni 'b'a go gu na ga japh Oja ngue'm ga na hi nga nnu manhoh te snni da 'yt'e? Xi n'na ra ts'ye, ua s da 'ymbra

301 'yt'ats'ye: Hi nd nnu manhog te ra forma gu hogagui , da 'ymbi ? 21 Nu ra 'yt'ats'ye, nu'a goma forma da nepe da gohra ts'ye di hoqui, ya gue'a da go'a. Madague'a ngue n'nat'a ra bhi, p da z da 'yt'a n'na ra ts'ye ngue nts'upi , xi nda z da 'yt'a n'na ra ts'ye ngue hi nga nts'upi . 22 A nuy, nu na Oja, nnepe ngue man'na di bahy ja'i ngue jas r ts'di. 'N nnepe ngue man'na di bahy ja'i ja y ts'oqui ngue da japra castigo. Janangue tobe srpabi ya y ja'i ni 'yup' ngue da ma ra castigo. 23 Bi nepe ngue da bahy ja'i ngue mathoguitho xandngu r nho i ja Oja. Porque bi hugah 'n ya d pahm'a te ra nho xa nznni ngue di 'dacj ya. 24 Bi zongah Oja. Hi nga hndy judo bi zofo, sinoque xquet'a 'nhy ja'i hi ngy judo bi zofo. 25 Bi nja tengutho mmamp' ja ra libro bi 'yotra pngahya Oseas, ngue Oja bi 'yna: Nuya y ja'i xt man'a m'mt'o ngue hi mma ja'i , a nuy d mma ngue ma ja'i ya. Guehya y ja'i ngue hi n madi madi , p nuya dadi mahya, bi 'yna. 26 Nu' y mmngu p' ja ra xqui bi xihy ja'i Oja ngue mbi : Nug, hi mma ja'i 'ah, p ja 'bexpi xip' p'ya ngue mbi : Nug dr Oja, majuani ngue d 'bi, guec ma basi 'ah ya, bi 'ymbi . 27 A nu' y ja'i ngue y judo, nu na ra pngahya Isaas bi 'yna: A nu' y judo, madague'a mandngutho', tengutho y 'bomu dehe p' ja ra jathe, p zi yohotho' da bni ngue di nyani . 28 Porque nu'm ra pa da japra castigo Oja gtho y ja'i r ngni nxi mhi,

Romanos9,10 n'na zihmantho di nja. 29 Ra Isaas mahmbi 'yna: Nu na Oja jas r ts'di, nu'm hi n dadi hucy ja'i na, n'na zihmantho di jua' y judo, tengutho 'm mi jua' y ja'i mi 'bp' ja ra hni ni Sodoma 'np' ja ra hni ni Gomorra.

ra hya naya ngue nuya y ja'i hi ngy judo, guehya hi mmi honi ha di nhojpaui Oja ya. P bi 'yhra pa ngue bi 'yc'i Oja y ja'i , gue'a i nhojpaui Oja'a ya. 31 P nuya y judo mi hu y mmi xti nhojpaui Oja, ngue mi na xta 'yt'e te g mmamp' ja ra ley. P hi njombi bni ngue xta mma mahojpi r ts'oqui ngue xta 'yt'e te mmamp' ja ra ley, porque hinjongui pni ngue da 'yt'e te gma hya di manda ra ley. 32 Hanja 'm ngue hi mbi nhojpaui Oja y ja'i ? Porque mi nne ngue xt nyany te y ja'i ngue xta 'yt'a te g ra nho mmamp' ja ra ley. P hi mbi ne xta 'yc'i y ja'i ngue ra Cristo na da z da yani . Ja bi fesp y gua p'ya, porque ra Cristo tengutho 'm 'bnna do p' ha da tho ra ja'i , di fets'e. 33 Nup' ja ra Maca Libro nt'ot'i p' ra hya ngue Oja bi 'yna: Ga pc p' Sin n'na ra do ngue di fesy ja'i . P guedra nd mdo da 'yt'e ngue da dhy ja'i . P nu to gtho da 'yc'i na ra do na, da di ni xanho p' ja y mmi ngue nu te ra hya c'i , gtho majuani ngue di nja.

30Guehna

---------

10

Ague ma zi cu'ah, janjuani d hahma mmi

---------

Romanos10 d mmarpabi Oja' y judo ngue di nyani . 2 Porque d pac ngue y mmi ga ndanne Oja. P nja ngue nu'a r ndanne t'e, hi ngui ti ny mmi hanja na ra hya nne Oja ngue di nyany ja'i . 3 Porque hi ngui nne da badi tema hya xa zn'Oja ngue di nhojpabi y ja'i . I na ngue da hyons ha di japi ngue di hojpabi Oja. Janangue hi ngui nne da 'yc'i na ra hya di hojpabi Oja y ja'i . 4 Nu to gtho ya c'i ra Cristo, guehya y ja'i bi nhohy ts'oqui ya. Ya hi nni mantho da 'yny ja'i ngue 'be da 'yt'e te g mmamp' ja ra ley, ja di nyany te. 5 P nuya y ja'i na ngue di hojpa Oja y ts'oqui ngue da 'yt'e te g mmamp' ja ra ley bi 'yotra Moiss, p ra Moiss, i ja ua na ra hya bi 'yot'i, ngue na: Nu ra ja'i da hyt'i da 'yt'e gtho' y hya di manda ra ley, guehna ra ja'i di nyanna te na, i nna hya. 6 P ja man'na ra hya, guehna ra hya naya di nhohma ts'oquih ngue ga c'i h ra Jesucristo. Porque nt'ot'i ra hya ngue na: Janangue nuy, 'yo s gu mhm ngue jatho ngue to da ma mahts'i , da si ra Cristo ngue di nyante. Porque ya bi zcua ra Cristo. 7 'Yo s gu mhm ngue nuya jatho ngue to da map' o y nima ngue da honna Cristo. Porque ya bi bnnate. 8 Ya hi ngui ja ngue ja gui hyomhm hanja ra hya ngue ha di nhohy ts'oqui y ja'i . Porque nt'ot'i ra hya ngue na: Nu na ra hya na, hi nga yap'tho ja ngue nu'i . Ya gadi nxihm na ra hya na ya. Ya jap' ja ni mmih na ra hya na, i na. Nu na ra hya mmanna ya, guehna ra hya d xi'i ngue gui

302 'yc'i h na. 9 Nu'm ga mamhm ngue ra Jess, gue'a ma Hmu h'a, 'n ga c'i p' ja ma mmih ngue Oja bi japi bi bnnate 'm bi du, ya di nyanma teh. 10 Porque Oja gue'a di hogah'a ngue'm d c'i p' ja ma mmih. 'N'm ga xihm y ja'i ngue d c'i h ra Hmu Jesucristo, ya da yanj Oja. 11 Nup' ja ra Maca Libro, nt'ot'i p' ra hya ngue na: Nu to g da 'yc'i ra Cristo, hi njam'm da z da 'ynna ja'i ngue hi ngui ho te c'i . 12 I mma ngue gtho y ja'i , ngu' y judo, ngu' hi ngy judo, g n'nat'a Oja nnpe ngue y Hmu. 'N nu na Oja, xandngu ra nho di u nni te'o g nzofo. 13 Porque nu to g nzohna ra Hmu, guehna ra ja'i di nyanna te na. 14 Xi' y ja'i hi ngui c'i ra Cristo ya, hague di zohra Cristo 'm? P hague di 'yc'i 'm ngue hi ngui de hanja ra hya? 'N hague di 'yhy ja'i hanja ra hya 'm ngue hi njongui xifi hanja? 15 'N hague da m'mhy ja'i da ma hanja ra hya 'm ngue hi njongui t'i ngue da ma da manna hya? Nup' ja ra Maca Libro i na: Nu' y ja'i mmanna hoga 'da'yo hya ngue ha di z ga nhojpah Oja, mazihotho 'm da zcua' ngue da xicj r hya Oja. 16 P nja ngue hi nga gtho y ja'i c'i ra hoga 'da'yo hya 'm sifi. Ra Isaas ngu na ra hya bi ma, bi 'yna: Ague ma Oja'i , hanja ngue hi ngui c'i y ja'i na ra hya d mmanghe? bi 'yna. 17 P nu to bi 'yc'i , ya c'i ngue bi 'yde hanja ra hya bi sifi. 'N nu na ra hya bi sihy ja'i p'ya, guehna ra hya i hma hanja na ra Cristo na.

303 xi' y judo ngue hi mbi 'yc'i ra hya, ua hi mbi 'yde hanja ra hya'? Majuani ngue bi 'yde hanja ra hya. Porque mmamp' ja ra Maca Libro ra hya ngue na: Nu na ra hya na, ndap' bi z nt'de na ra hya bi many mamhya. Porque nu na ra hya na, ma 'yoni g r ngni nxi mhi. 19 Xiya y judo ya 'm, ua hi ngui 'yo y mmi hanja na ra hya bi sifi 'm? P nu mi 'da y ja'i bi di ny mmi hanja na ra hya bi sifi. Nu'm y pa xa thogui, bi 'ynna Moiss: Nu na Oja, da yany ja'i hi ngy judo, n'namhma ngue y judo di syabi y ja'i nu' di nyani . Di ncu y judo ngue nuya y ja'i hi n'y y n'yomfni go da di nnbabi r njapi Oja ya. 20 P ra Isaas njuantho bi 'yotra hya bi man'Oja ngue na: Nu' y ja'i hi mmi hongui , gue' bi di ny mmi ha di badi te'o gui'. Nu' y ja'i hi mmi nni te'o gui, gue' da nth'be', bi 'yn'Oja. 21 P nu' y judo, Oja bi 'yna: N'na pa ngu n'na pa d nzoc y judo. P nuya p'ya, hi ngui nne da 'yhna ra hya d xifi.

Romanos10,11 ni pngahya. A nu'a ni altar hap thanne'i y ja'i , ya bi thmhmi . Ya mahngsgui d 'bi ngue d thanne'i ya. P xquet'a nne da hyogy ja'i , bi 'ynna Elas. 4 Mi da Oja p'ya, bi 'ymbi : Hi n'na, hi nga hn'atho'i gu thannegui. Sinoque 'brptho mi yoto mahuahi y judo ngue thannegui, 'n hi ngui ndantyhmu p' 'bhra dahm Baal ngue da danne, bi 'yn'Oja. 5 Da guehra pa ja p'ya, xquet'a njarbtho ya, hi nga gtho y judo xa hyp' Oja. Sinoque 'b i'da ngue conn mate Oja bi gohi ngue y thanhni Oja. 6 Ua di ja tema nho bi 'ytya y ja'i bi huan'na Oja 'm? Nu'a, hi n'na'a. Sinoque ra matetho bi 'yt Oja ngue bi huanhni . Nu'm ngue di ja tema nho xta 'yty ja'i , janangue bi huanhni , ya hi ngr matetho bi 'yt'Oja 'm. 7 Guehna ra hya naya ngue nu' y judo mi honi ha xt nhohy ts'oqui, p hi ngui ngu' bi di ni ha di nhojpa y ts'oqui. Hndya te'o ya xpa huan'na Oja ngue bi ma mahojpi. A nu' mi 'da y judo, bi jorpabi y n'yomfni ' ngue hi mbi di ny mmi hanja ra hya. 8 I mmamp' ja ra Maca Libro ra hya ngue na: Nu na Oja, bi 'yt'e ngue hi nda di ny mmi y ja'i 'a ra hya da 'yde. Nu'a te da nu, hi nda di ny mmi hanja ra hya. Da 'yhy hya da hma, p hi ndi n'yo y mmi hanja'a ra hya da 'yde. Ngu'a b nja' y pa xa thogui, da guehya mahn'a njarbtho. 9 Ra David ngu na ra hya bi ma ngue bi 'yna: Nup' ha di snnigo y ja'i , di na ngue ja mph, di na ngue i nnu manho Oja te t'e. P hi mma

18P

11

Xi ya, xi'Oja, ua ya bi hyp'' y judo ya 'm? Hi n'na, hi ngui hp'. Porque nug dr judo, ma mboxitag na ra Benjamn, nu na r mbom'mto ra Abraham. 2 Nu' y judo, ya ma m'mt'o xa huan'na Oja' ngue da gohi ngue y basi . Janangue hi ngui hp' Oja ya y judo. Dami bmhm te mmamp' ja ra Maca Libro ngue ra Elas bi yapy judo 'm mi mat'Oja, bi 'yna: 3 Ague ma Oja'i , nu y judo, ya bi hyo'

---------

Romanos11 juani ngue di nnu manho Oja te t'e. Sinoque di njapra castigo'a te t'e. 10 Nu'a te da hyty ja'i , hi nda di ny mmi hanja. Janangue di m'mmman' hangu ra pa.

304 ra Abraham, guehna r mditho ra judo na, 'n ya o r 'y Oja. Xquet'a nu' y judo ngue y mbom'mto ya, xquet'a ya o r 'y Oja. Nu na ra Abraham, tengutho n'na ra daza na. Nu' y judo ngue y mbom'mto p'ya, tengutho y 'yza'. P o r 'y Oja g r do'yo ra za. 17 Guehna n'na ra za ngue ra hoga za na. P bi ma nts'aqui 'da y 'yza ra za. Guehya y judo bi hyp' Oja ya. Nu'ah ya, ngue hi ngy judoh, tengutho 'm ngue y 'yza'ah n'na ra za ngue ja dapo. Nup' bi ts'ajpabi y 'yza ra hoga za, ja bi ma nt'ts'i 'ah p'. A nuy, ya ni n'yoh' y ja'i Oja ya. 18 P mahs mi 'yna ngue man'na tate xanho'ah ngue' y judo bi hyp' Oja. Dami bmhm ngue y 'yza i ja y te ngue bi thp' ja ra daza. Hi ngue masque ja ra te ra daza conn ngue' y 'yza. 19 Ua gu na ngue man'na tate xanho'ah ngue' y judo bi hyp' Oja, janangue bi ts'ajpa y 'y ra hoga za ngue ja bi ma nt'ts'ah p'? Nu'a, hi nda z'a. 20 Nuya y judo mi nnpa 'yza ra hoga za, bi ma nts'aqui , bi thp' p'ya ngue hi mbi ne bi 'yc'i ra Cristo. P nu'ah ja dapo ra za mi nnpa 'yza'ah. Nu'a ni nt'c'i h bi nja, gue'a i ma nt'ts'i 'ah p' ja ra hoga za'a. Janangue nuy, 'yo s gadi 'yxh, dami mfhm xanho. Nu'm hi nga mfhm, ya da ma nthqui'ah mahn'a. 21 Xi'm ngue Oja bi hyp' y judo ngue hi mbi 'yc'i ra Cristo, da gue'ah ya, nu'm hi ngui 'yc'i h ra Cristo, da hyc'ah p'. 22 Nu na Oja, ya gu nnu h ngue nu'a r mate i ja,

16Nu na

ya 'm, ua xma ma da hyp' Oja y judo ya 'm? Ua hi njam'm da 'yhra pa di nyany te mi 'da y judo ya 'm? ah, da 'yhra pa di m'mhy judo di nyany te. Majuani ngue nuya y judo bi hyp' Oja, p Oja bi 'yt'e ngue nu' y ja'i hi ngy judo da gohi ngue y ja'i Oja. Porque nnepe ngue nu' y judo bi hyp' Oja, di syabi ya y ja'i ya. 12 Nu'a i hyp' Oja y judo, nuya y ja'i hi ngy judo, gue'a di di nnbabi r njapi Oja'a. P nu'm bi znna pa ngue 'nhy judo da 'yc'i ra Cristo, nu na Oja mathoguitho di japi gtho y ja'i 'b'a nxi mhi. 13 A nuy, i ja man'na ra hya d nne ga xihy ja'i ngue hi ngy judo. Nuya y ja'i ya, b pnngagui Oja ngue ga xihra hoga 'da'yo hya. P nuna ra 'bfi bi 'dac Oja, d honnbabi y ja'i ha di badi ngue d nnu mansug na ra 'bfi na. 14 Porque nu' ma mmi judohe hi ngui c'i ra Cristo ya, d nneg ngue di syabi ya y ja'i bi nthui ra Cristo, n'namhma ngue xquet'a 'n' da 'yc'i ' n'namhma di nyany te. 15 Mazihotho 'm da 'yhra pa ngue mahndi nhojpaui Oja y judo nuya ya xi hyp' Oja. Conque Oja, bi 'yt'e ngue nuya y ja'i hi ngy judo bi nhojpaui. P nuy, nu'm di 'bty mmi y judo ngue da 'yc'i ra Cristo, ntho ja di bnnate y ja'i ngue ya x du.

11Xi

---------

305 mandnhotho te t'e. P xquet'a da japra castigo y ja'i tra ts'oqui. Porque bi japra castigo' y judo hi mbi 'yc'i . Go bi 'da'ah r mate ngue g 'yc'i h. P nu'm gui hyhm p' Oja, xquet'a di ja'ah ra castigo. 23 A nuy, nu'm da 'yhra pa ngue y judo da 'yc'i Oja, i ja r ts'di Oja ngue mahnda 'ysp ja ra za b saqui . 24 Porque man'na hi ngui hnni di t'sra 'yza nu'a b ts'ajp ja ra hoga za, hi nda gue'ah ngue ja dapo ra za gambi thh.

Romanos11,12 bi zofo, hangu ra pa di madi 'n di japi . 30 Nu'm ma m'mt'o, xa mmstho te mi man'Oja' y ja'i hingy judo. P nuya ngue 'nhy judo bi mstho te mman'Oja ya, janangue Oja bi u nn mate' y ja'i hi ngy judo ya. 31 Nuya y judo bi mspatho te mman'Oja. P nu na Oja, ni netho ngue di u nn mate tengutho i u nn mate' y ja'i hi ngy judo. 32 Nu na Oja, ngu na bi 'yt'e, bi u nna 'yu ngue gtho y ja'i bi mspatho te mma, para ngue da zp' 'da di u ntho r mate gtho y ja'i .

ma zi cu'ah, nu na ra hya hi ngui fadi hanja, d nneg ya ngue gu pahm xanho hanja ya. Porque hi nd nneg ngue gui 'yna ngue gu tateh ngue y judo. Majuani ngue xangu y judo hi ngui nne da 'yc'i ra Cristo. P da 'yc'i , ja gue'm bi znna pa ngue ya mandngu dy ja'i hi ngy judo da 'yc'i ra Cristo. 26 Nu'm ya bi nja'a p'ya, gtho' y judo di 'b'a ra pa'a, ya di nyani . I nt'ot'i p' ja ra Maca Libro ra hya ngue na: Nu na ra Yante, guep' Sin di m'mhna. Guehna di hojpa y ts'oqui y judo na, nuya y 'ymni p' b fdi ba m'mhra Jacob. 27 Guehna ra cohi ga co'be na ngue ya ga hojpa y ts'oqui y ja'i , n'Oja. 28 Nu' y judo ngue fstho na ra hoga 'da'yo hya, bi gohi ngue y nsiui Oja. Janangue i mnhna hya Oja p' ha 'bhy ja'i hi ngy judo. P madague'a, nu na Oja xquetho ngue di ma' y judo. Porque nu' y mboxita' gue' y thanhni Oja'. 29 Nu na Oja, hi njam'm ngue di cohr mmi na. Nu to g

25Ague

---------

di padi xandnho hangu gangu ra nho i ja Oja. Hi njongui padi hangu gangu r mfadi Oja i ja. Hi njongui padi hangu gangu r n'yomfni i ja. Porque hi njongui pni ngue di padi xandnho tengu ga 'yo Oja. 34 Hi njonni ja'i di pni ngue di ti ni xandnho hanja r n'yomfni Oja, 'n hi njonni ja'i di t'mbi ngue bi xnnbi te t'e. 35 Nu na Oja, hi ngra mi hi na ngue da 'yny ja'i ya mi ndupate Oja'a te bi u nni . 36 Porque nu te gma cosa d nnu h ngue ja, Oja bdi u ni . Go bi hoc'a 'n g go r mmti'a. A nuy, hns Oja i ja ngue da t'spi para zantho. Da ngut'atho.

33Hi njongui pni ngue

---------

12

Ague ma zi cu'ah, mathoguitho ngue bi 'dacj r mate Oja. Janangue d hag ra ts'di d xi'ah ngue gui u nni mmih Oja, n'namhma ngue hangu ra pa gui 'yth'a te r ph

---------

Romanos12 Oja. Guehna ra ndanne i ja ngue gui 'yrpah Oja naya. 2 A nuy, dami phni n'yomfni h ya. 'Yo gu th tengutho ty ts'oc'i ua ja ra xi mhi. Dami 'yt'e ngue da gom'na'yo'a te ja ngue gd n'yoh. Janangue da zp' gui pahm xanho'a te r ph Oja. Nu na te ra nho nne Oja ngue gd n'yoh, da gue'a gui 'yth'a. 3 Oja bi 'ytra mate bi 'dac ra ts'di ngue ga xi'ah te ja ngue gui 'yth. 'Yo to di nne man'na ra 'bfi xanhts'i ngue'a te ra 'bfi bi u n'Oja. Sinoque da hyacra gnda xanho te 'b'a ma'bfi bi t'u nni . 4 Ya gu nnu h ngue r do'yo ra ja'i , xangu y xqui i ja ngue 'dama 'dan'yo i pfi. 5 Xquet'a njarbtho y 'yc'i ya. Madague'a xanguj, p ntho n'na nc'i tho di jah. Porque gtho ma n'yoh ra Cristo. P nu na ra 'bfi bi 'dacj Oja, 'dama 'dan'yo ma 'bfi na. 6 Oja bi znni tema 'bfi di tocabi n'na ngu n'naj. Ya gue'a ra 'bfi ja ngue ga th'a p'ya. I 'bhy ja'i ngue bi t'u nn 'bfi ngue dr pngahya Oja. P nu'a te ra hya di bnnba Oja da ma, hnt'a da man'a. 7 I 'bhy ja'i bi t'u nn 'bfi ngue da mxr mmi c'i ui. P i jatho ngue co gtho r mmi di 'ytra 'bxte. I 'bhy ja'i bi t'u nn 'bfi ngue di nxnnbate r hya Oja. P i jatho ngue di nxnnbate xanho. 8 I 'bhy ja'i bi t'u nn 'bfi ngue di hatra ts'di y mmi 'yc'i ui. P di ja ndu mmi ngue da 'yt'a te r 'bfi pfi. I 'bhy ja'i ngue bi t'u nn 'bfi ngue co nu'a te pts'i, da mxy mmi c'i ui. P 'yo di ya y mmi ngue'a te ra 'bxte da 'yrpa

306 r mmi c'i ui. I 'bhy ja'i ngue bi t'u nn 'bfi ngue di m'mt'o p' di mpti y 'yc'i . P jatho ngue da gmfni da 'yt'e xanho'a te r 'bfi pfi. I 'bhy ja'i bi t'u nn 'bfi ngue da mts'i to ja te hmbi . P nu'a ra 'bxte da 'yrpabi r mmi c'i ui, co n'na ra phtho di 'yt'e. gue majuani ngue ni mmi gd mahni mmi c'i ui n'na ngu n'na'ah. Dami hyhm p' ra nts'o. Dami 'yth ra nho. 10 I jatho ngue gui mahni mmi c'i ui n'na ngu n'na'ah porque gtho gadi ncuh ngue ra Cristo. N'na ngu n'na'ah dami hyonnbi ha di hnu mansu mi 'da ni cuh. 11 'Yo gu syathoh, dami hyah ra ts'di'a te ja ngue gui 'yth. Co gtho ni mmi gd 'yrpah r 'bfi ma Hmuh Jesucristo. 12 Zant'a dami johyah ngue bi di nni mmih hanja'a ra nho ja ngue di nja. Nu'm gu sh ra n', dami sti xanho. 'N dami mat'Ojah hangu ra pa, 'yogui syathoh. 13 Nu' ni mmi 'yc'i h 'm ngue hi n'y te da hyoni , dami fxh. A nu' y 'yc'i yap' ni 'yh, dami unhn ra ts'ya. 14 A nu' y ja'i s'ah, dami 'yph Oja ngue di japi . 'Yo tema yanthi gu ph Oja ngue da thogui. 15 Nup' ha di johya ni mmi c'i h, xquet'a dami johyah. Nup' zonni mmi c'i h, xquet'a ja dami nzomhm p'. 16 Gtho dami nnu manho n'na ngu n'na'ah. O gadi 'yxh. Dami 'yt'e ngue 'da'igu'ah' y ja'i hi nga njuani . 'Yo s gu na ngue go jas ni mfadi h. 17 'Yo gadi cospabi 'a te ra nts'o t'a'i ni mmi c'i h. Dami ja

9P

---------

307 ndu mmih ngue nu'a te xanho, da gue'a gui 'yth'a. 18 Dami hyoni ha gd n'amigoh gtho y ja'i asta nup' go da z. Gui ja ndu mmi ngue 'yo gadi nju nth. 19 Ague ma zi cu'ah, 'yo gadi cots'i te t't'ah. Dami hymhmah hma, nu'a Oja go di cots'a. Porque nt'ot'i p' ja ra Maca Libro ra hya ngue n'Oja: Nug, go ni 'y ma xi ngue ga jag ra castigo. Go ga jut''a te t'ah y ja'i , n'Oja. 20 Xquet'a nt'ot'i ra hya ngue n'Oja: Nu'm g nu ni nsiui ngue tu manthu hu, dami u nna hm da zi. Nu'm g nu ngue tuthe, dami u nna dehe da zi. Nu'm gu rpabi ni nsiui tengu na ra hya naya, ya da msr s, porque da zo r mmi'a te ra nts'o xa 'yt'a'i . 21 Manma ndap'ah ra nts'o ngue gui 'yt'e tengutho t'a ni nsih. Sinoque dami taph ra nts'o ngue gui 'yrpabi ra nho ni nsih.

Romanos12,13 xants'o te gu th, ya gui su h ra ts't'abi p'ya. Ya sp' ha ra ts'di ra ts't'abi ngue di ja'ah ra castigo. Porque r 'bfi Oja rpe ngue da japra castigo y ja'i xants'o te t'e. 5 Janangue ja ts'ditho ngue da t'c'i te di manda y ts't'abi. P hi ndi 'yty ja'i 'a ngue da 'yc'i ra ts't'abi ngue hntho di mpommi ra castigo, sinoque da 'yc'i te mmany ts't'abi porque ni 'yup' ngue da t'c'i te di manda y ts't'abi. 6 Janangue dami jut h ra njut hi 'm nji. Porque y ts't'abi tra 'bfi nu na bi u n'Oja. 7 Nu to g gu tuph, dami juth. Nu to ndupate ra njuthi, da gutra njuthi. Ogue ndupate ra cooperacin, da gut'i . Dami nu mansu h te'o gtho ja y cargo.

13

Gtho y ja'i 'bi, jatho ngue da 'yc'i y ts't'abi. Porque gtho y ts't'abi, Oja bi znnbi ngue ja y cargo. Hi njo'o ra ts't'abi ngue da zns ngue di nja r cargo. 2 A nu ra ja'i fspatho te mmanna ts't'abi, nu na Oja bi 'yxra ts't'abi, go guehna fspabi r hya na. Ya r ts'oquis ra ja'i p' da japra castigo ra ts't'abi. 3 Porque y ts't'abi hi nga 'bi ngue di pihy ja'i nuya tra nho. Sinoque guehya y ja'i xants'o te t'e i cot'i. Nu'm gu nne ngue hi ngui su h y ts't'abi, dami 'yth ra nho n'namhma ngue da hnu manho'ah. 4 Porque y ts't'abi, r 'bfi Oja rpe para ngue da mxah. P nu'm ngue

---------

ngue gu ndupateh, 'yo di njarbtho, dami juth. Nu'a ja ngue gui 'yth hangu ra pa, dami mahni mmi c'i ui n'na ngu n'na'ah. Porque nu ra ja'i di mahr mmi c'i ui, ya ga 'yo tengutho ra hya mmamp' ja ra ley ja ngue da n'yo y ja'i . 9 A nu na ra hya di manda ra ley i na: 'Yo gr 'yots'om'mi. 'Yo gr hyote. 'Yo gr b. 'Yo to gu snnba ra fhni . 'Yo gu nneh n'na ra cosa ngue ndan'yo to r mmti. Guehya y hya ja ua di manda ra ley ya. 'N ja mi 'da y hya ngue di manda. P gtho ja di mpnhua y hya mmamp' ja ra ley ngue na: Dami mahni mmi c'i ui tengutho gni ne ngue di ma mamadi 'i . 10 Porque ra ja'i di mahr mmi c'i ui, ya hi n tema nts'o rpabi r mmi c'i ui. Janangue

8Nu'm

---------

Romanos13,14 nu ra ja'i di mahr mmi c'i ui, ntho 'm di padi xanho te mmamp' ja ra ley, porque gue'a te mmamp' ja ra ley ga 'yo. 11 Guehya y hya jatho ngue gd n'yoh ya. Ya gu nnu h, nu'm ra pa damb c'i h ra hoga 'da'yo hya, madi 'bty pa 'm. P nuy, n'na pa ngu n'na pa b cuaty pa ngue da p' ra Cristo ma Yanteh. Ya hi ngui ja ngue ga nsyathoh ya. 12 Ya ni ma da gaxy pa di m'mhm ua ja ra xi mhi, ya b cuaty pa ga m'mhm p' 'b Oja. Janangue nuy, dami hyhm p' ra nts'o ga 'yo y ja'i ua ja ra xi mhi. G gue'a te xanho gui 'yth. 'Yo di tap'ah ra nts'o. 13 Ma gda 'yoh'a ra nho ni 'yup' gd 'yoh. Hi nga n'i ti h. 'N hi nga m'mhm p' ha 'bhy mi nhni . Hi nga n'yots'om'mih. 'N hi nga ndu nhn. 'N hi nga nsyah. 14 Nu'a ma Hmu h Jesucristo, g ra nho i n'yo'a, da ngut'atho gd n'yoh ya. 'Yo s gu mhm ngue i stho gui 'yth ra nts'o ga 'yo y ja'i . Nu'a, hi n'na'a.

308 si y ja'i , 'yo di mbi ngue hi ngui ho te tra 'yc'i nu'a hajtho y cosa si. Xi mmangu ra 'yc'i nu'a hajtho y cosa si, 'yo di mbi ngue hi ngui ho te tra 'yc'i nu'a si gtho'a tengue ts'i. Porque ya ra 'yc'i , ya o r 'y Oja. 4 Nu ra mfi n'nan'yo to di mphmi , teni 'b'a gu na go gui japi ngue gui 'ymbi hi nga gue'a te t'e? Nu'a r hmu ra mfi, go da man'a ngue'm xanho te tr mfi ogue hi n'na. P nu ra ja'i ngue ra 'yc'i da gommanho, porque nu'a r Hmu jas r ts'di ngue da z da 'yt'e ngue da gommanho. 5 I 'b i'da y 'yc'i ya, mbi ngue ja dra pa tate xandxqui ngue mi 'da y pa. Ximmi 'b hmi 'da p'ya, mbi ngue gtho y pa, g 'da'igutho. Janangue nuy, n'na ngu n'na y 'yc'i , nu te ra hya ti mp' ja r n'yomfni ngue mbi xanho, da 'yt'a te ra hya ti ni . 6 Nu ra 'yc'i ngue ja n'na ra pa supi , ga nzup'a ra pa'a ngue nnu mansu Oja. A nu ra 'yc'i ngue hi ngui supra pa supr mmi 'yc'i ui, hi ngui sup'a ra pa'a porque nu te t'e, gue'a ga nnu mansu Oja'a. A nu ra 'yc'i ngue si gtho' y cosa i ts'i, i si, porque di ja mammadi Oja ngue'a te g si. A nu ra 'yc'i na ngue i ja 'da y cosa ngue hi ngui nnep'a Oja ngue da zi, ya hi ngui si, porque gue'a ga nnu mansu Oja'a te t'e. 'N xquet'a di ja mammadi Oja ngue te si. 7 Hi njo'o ngue to da zns te da n'yo, porque gthogah d oh r 'y ma Hmu h Jesucristo. Nu'm d teh, d oh r 'y. Nu'm d tu h, d oh r 'y. 8 Janangue nuy, mnte d 'bhm, ya gd 'bhm'a ngue ga rpah r ph ma Hmu h

14

Nu ra 'yc'i ngue tobe hi ngui ti ni xanho r mmi hanja'a ra hya c'i , nup' ha gadi mptih dami u nhn ra ts'ya. 'Yo gu nne ngue gui nju n'ma hyathoh. 2 Porque 'b i'da y 'yc'i ngue ti ni xanho p' ja y mmi ngue s da zi gtho'a te ts'i. P 'b hmi 'da y 'yc'i p'ya, ngue hi ngui ti ni xanho p' ja y mmi hanja'a ra hya c'i . I na ngue ra ts'oqui da 'yt'e ngue da zi ra ng, janangue na ngue hndy cosa ngue hi ngra ng s da zi. 3 A nuy, nu ra 'yc'i ngue si gtho'a te

---------

309 Jesucristo. Nu'm ja ngue ga tu h, gue'a ma Hmu h snni ngue ga tu h. Janangue nuy, gue'm d teh, ogue xt tu h, gue'a ra Hmu d oh r 'y. 9 Ra Cristo bi du 'n mahmbi m'mi para ngue da gohi ngue gue'a ma Hmu h'a. Ngu'm d teh, ngu'm xt tu h, gue'a ma Hmu h'a. 10 Nu'a ngue ra ja'i tho, hi ngui s ngue da hyaspa ra gnda te ga 'yo r cu. Hi ngui s ngue s da 'ymbi hi ngui ho te ga 'yo r cu. Porque b p' ra pa ngue gthogah ga smhm p' ja r hmi r d ra Cristo. Nu na p'ya, go da hyascah ra gnda na. 11 Porque nt'ot'i p' ja ra Maca Libro ra hya ngue na: Nu te d mmang, majuani ngue di nja'a, nna Oja i 'bi. Nug d xi'ah ngue gtho y ja'i di ndantyhmu p' ha ga m'mc. Gtho y ja'i p'ya da ma ngue guec dr Ojag, nna hya. 12 Janangue nu'a ra ora'a p'ya, n'na ngu n'naj ga dpsh ra gnda Oja te xt n'yoh.

Romanos14 cu, 'yo gu sih n'na ra cosa nu'a di ts'onnbabi r mmi ni cu. Ra Cristo ya bi du ngue bi yani . 'Yo gni 'yth'a ngue gui ts'onnbah r n'yomfni , ngue hntho go gu nne gu sih n'na ra cosa xanchi. 16 Madag ue'a gu pahm njuani ngue xanho te gu th, p 'yo gni 'yth'a ngue da 'ymby ja'i ngue ra ts'oqui gu th. 17 Porque nuy, ngue gue'a Oja d rpah r ph, ya hi ngui ja ts'di ngue ga sih'a te g dadi ho ga sih. A nu'a ja ts'ditho ngue ga th, gue'a ngue ga hahma mmi ga n'yoh xanho, 'n ja ts'di ngue ga nhojpah te'o dadi nshm, ma ga johyah ngue ya d n'yoh ra Espritu Santo. 18 Porque nu ra 'yc'i ngue rpabi r ph ra Cristo, guehya y hya d mmang nnepe ngue da n'yo ra ja'i . 'N nu na Oja i nnu manho te ga 'yo ra ja'i , da guehy ja'i p'ya xquet'a da nu manho. 19 Ma ga homhm ra hya ngue hi nga nju n'mahyah. N'na ngu n'naj, ma ga honnbah ha di zacy nt'c'i ma mmi 'yc'i h. 20 'Yo gadi ts'onnbah r 'bfi Oja ngue co nu'a te gu sih. Majuani ngue gtho'a te i ts'i, g xanho ngue da ts'i. P nu'm 'bp' ha d 'bhm n'na ra 'yc'i nu'a na ngue ra ts'oqui da 'yr'm da zi'a te d sih, man'na xanho ngue hi nga sih'a te na ngue di 'ytra ts'oqui 'm da zi. 21 Man'na xanho ngue hi nga sah ra ng, ni xi ngra vino ga sih, hi nga nne ngue ga th'a tengue di 'ytra ts'oqui ma cu h. Hi nga th' y hya di ts'onnbabi r nt'c'i i ja. 22 'Yo gu nne ngue nu te gu sih, gue'a gdi nju nt'ui ni cu h'a. Ya gu

hi ngui s ngue ga haspah ra gnda ma mmi 'yc'i h ngue ga mph hi ngui ho te ga 'yo. A nuy, ma ga ja ndu mmi ngue hi ngo ma ts'oquih p' da 'ytra ts'oqui ma cu h. 14 A nuy, ngue ya d c'i h ra Hmu Jesucristo, nu tengue d sih, ya d pahm njuani ngue hi n tema cosa di ja ngue ga mhm ngue ra ts'oqui d th 'm d sih. P nu ra 'yc'i na ngue ra ts'oqui bi 'yr'm bi zi'a te d sih, ya ra ts'oqui bi 'yt'e, porque bi zi 'n mbi ngue hi ngui ho. 15 Janangue nu'm majuani ngue gadi mahni

13Ya

---------

Romanos14,15 c'i h ngue g xanho'a te gu sih, da gue Oja p'ya, ya padi te gu th. A nuy, ra mmnthi bi nthui ra 'yc'i nu'a padi xanho p' ja r mmi ngue xanho te t'e, 'n hi ngui nn n'yomfni ngue ra ts'oqui t'e ngue te ga 'yo. 23 P nu ra 'yc'i ngue si n'na ra cosa nu'a mbi ngue hi ngui ho, nu'm bi zi, ya ra ts'oqui bi 'yt'e. Porque hi ngr mmi ga nzi'a te si. Nu ra ja'i da 'yt'a te mbr mmi ngue hi ngui ho da 'yt'e, nu'm bi 'yt'e, ya ra ts'oqui t'e.

310 sti te g ra n' ja ngue ga thohm. D nneg ngue Oja da 'yt'e ngue n'na ngu n'na'ah, da z gui n'yoh tengutho i n'yo ra Jesucristo. 'N da 'yt'e ngue xgue da 'da'igu ni n'yomfni h. 6 Janangue da zp' ngue xgue n'na hyatho gui 'yspah na Oja r Pap ma Hmu h Jesucristo.

15

A nuj, ngue ya ti ni xanho ma n'yomfni h'a te ja ngue gd 'yoh, i jatho ngue ga srpah ma mmi 'yc'i h nu' hi ngui ti ni xanho p' ja y n'yomfni te ja ngue di n'yo. Hi nga honsh ra nho ngue di tocagah, sinoque ga honnbah ra nho mi 'da y ja'i . 2 N'na ngu n'naj, jatho ngue ga th'a te nnu manho ma mmi 'yc'i h. Nu'a te d pahm ngue da 'yrpabi ra nho mi 'da y ja'i , gue'a ga th'a, para ngue da hya ra ts'di y nt'c'i . 3 Porque ra Cristo hi mbi hyons ra nho di tocabi. Ya mmanna Maca Libro te ra hya bi xi Oja, ngue bi 'ymbi : Nu' y ja'i s'i, xquet'a 'nqui bi zqui, bi 'ymbi . 4 Nu te gma hya nt'ot'i ra Maca Libro, bi ma nt'ot'i para ngue ga xhm 'n ga pahm hanja'a ra hya i mma. Nu na ra hya mmanna Maca Libro, 'n ti mma mmih hanja, di hatra ts'di ma mmih ngue ga sti te d thohm. Porque d pahm ngue di nja'a te ra hya nt'ot'i. 5 Nu na Oja di hatra ts'di ma mmih ngue ga

---------

di t'spabi Oja'a, ngue gui 'yt'e ngue gu n'amigoh n'na ngu n'na. Ngu na ja ngue gui 'yth porque ra Cristo bi 'yt'e ngue d n'amigoh'a. 8 Ya gu nnu h ngue ra Cristo b 'yh ngue di japy judo. Nu'a te ra hya bi ma mayat'i bi ' ma mboxitah 'm manjam'm, gue'a bi 'yh bi 'yt'a. Ja di nqui p'ya ngue Oja hi ndi pu mbni 'a te ra hya xa yat'i ngue di nja. 9 Co 'nhy ja'i hi ngy judo b 'yhra Cristo ngue bi japi n'namhma ngue 'n' di ja mammadi Oja ngue ya bi di nnbabi r mate. I nt'ot'i ra Maca Libro te ra hya bi xihr Pap ra Cristo ngue bi 'ymbi : Nup' ha 'bhy ja'i hi ngy judo, ga ts'a'i . 'N ga t'ut'a'i y alabansa n'namhma di bahy ja'i ngue gu tate, bi 'ymbi . 10 I mmanna hya nt'ot'i ra Maca Libro ngue na: Nu' y ja'i hi ngy judo, 'da di johyathoui' y judo ngue y thanhni Oja. 11 Man'na parte ra Maca Libro i nt'ot'i ra hya ngue na: Gtho y ja'i hi ngy judo, dami 'yspah Oja. Hnnb bi z 'bhy ja'i , g da 'yspabi Oja. 12 Ra pngahya Isaas bi 'yna: Di m'm'a n'na r mbom'mto ra Isa. Nu n, guehna da bni ngue hnnb bi z di manda y ja'i ngue hi ngy judo.

7Gue'a

---------

311 'N nuya y ja'i ya, guehya da 'yc'i ya ngue gue'a y Yante'a. 13 Da ne Oja ngue g ra johya di nja'ah, 'n da 'yt'e ngue da hyu ni mmi ngue ya gu c'i h. 'N da 'yt'e ngue ra Espritu Santo da xoc'a ni mmih ngue man'na gdi pahm ngue nu'a te ra nho gu tmhm di nja, majuani ngue di nja.

Romanos15 d mang na ra hya na. 'N bi 'dacra ts'di te d t'e. 19 Conn ts'di ra Espritu Santo bi nja y milagro. Janangue nuy, ya d tti d mang ra hoga 'da'yo hya ya, ngue ra Jesucristo gue'a ra Yante'a. B fdi asta Jerusaln ngue d mang ra hya ndap' bi z. Dani mpag asta ra hi Ilrico ngue d mang ra hya. 20 A nug, nup' hap hi njam'm xa 'yty ja'i r thu hu ra Cristo, ja d ja ndu mmi d mang p' ra hoga 'da'yo hya. Porque nup' ya fahra hya, ngue n'nan'yo to xa mpfi, hi nd ne ngue ja hnga mmang p' ra hya. 21 D t'e tengutho ra hya manna Maca Libro ngue na: Nu' y ja'i hi njam'm xa 'yde hanja r hya Oja, p da ma ma'te ra hya ya. Nu y ja'i mada n'na ndi di sifi hanja r hya Oja, pgue nuya da sifi hanja ra hya ya.

ma zi cu'ah, d hax njuani ya ngue gu padi xanho ndana ra nho ja ngue gd n'yoh ya. Ya bi di nni mmih xanho hanja na ra hya na. A nuy, ya s ngue n'na ngu n'na'ah gui opan'yu ni cu h hanja ra hya ya. 15 P nug njuantho d xi'ah hanja ya y hya d cuat ra scua ja ua. Hntho dadi bn'nah hanja ra hya, n'namhma ngue hi ngu pu mbni h. Nug dadi ha'ah ra ts'di, porque gue'a ma 'bfi bi 'dac Oja'a ngue ga ha'ah ra ts'di. 16 Nu na Oja bi 'dac ma 'bfi ngue ga mmambra hya ra Jesucristo p' ha 'bhy ja'i hi ngy judo. D mmambr hoga 'da'yo hya Oja n'namhma ngue nu' y ja'i hi ngy judo ga dp Oja tengutho 'm ngue ra 'bt'e t'rpabi Oja. Nu na Oja p'ya, da nu manho y 'yc'i , porque ra Espritu Santo ya xa 'yt'e ngue ya y ja'i Oja. 17 Dadi ja mammadi g ra Jesucristo ngue ya bi bnnmanho na r 'bfi Oja d rpe. 18 Hi nte man'na mahya d nne ga mma, hntho d nne ga xi'ah te bi 'yrcagui ra Jesucristo. Nu na ra hya d xic y ja'i hi ngy judo, ra Jesucristo bi 'yt'e ngue y ja'i bi 'yc'i bi r hya Oja. Go bi 'dacra ts'di ngue

14Ague

---------

njap' ngue hi nga mbongui ga mmag p' gu 'bhm ga ma nu'ah. Madague'a xangu y nni di d snni ga mmap', p hi ngui s. 23 P nuy, ya da z ga mmag p'ya, porque ya d tti d mang ra hya y xqui r njaua ya. P ya xa mma y jya d snni ga mmag p' gu 'bhm ngue ga ma nu'ah. 24 Nu'm d mag p' ja ra hi Espaa, nup' gu 'bhm gani nthoc p' ngue ga nznguah. Porque ja gamph ngue ga nnu h. M'mfa p'ya ga n'yhm. 25 P nuy, d nne 'be ga mmag Jerusaln. Ga ma dg ra mnyu, nu na bi ma mapti ngue di t'u ny 'yc'i nu' hyoya. 26 Porque nu' y 'yc'i 'bp' ja ra hi Macedonia

22Janangue

---------

Romanos15,16 cony 'yc'i 'bp' ja ra hi Acaya, g bi ptra mnyu da mnhni ngue di t'u ny 'yc'i ngue hyoya p' Jerusaln. 27 Nuya y 'yc'i hingy judo i ja mph ngue da 'yrpabi ra 'bxte ya y judo ngue y mmi 'yc'i ui. N 'yup' ngue da mts'i, porque y ja'i hi ngy judo bi ma mathoquibi ra hoga 'da'yo hya mi c'i ya y judo. Janangue nuy, nuya y judo bi thocra hya mi c'i ngue bi xihra hya y ja'i hi ngy judo. A nuya y ja'i hi ngy judo bi sihra hya ya, 'n ja te pts'i, nu'a gui ja mammadi ya to bi xihra hya, i fts'i to hyoya. 28 P nuy, hntho ga ma dg na ra mnyu bi ma mapti, 'bexque'a ga mmag Espaa p'ya. 'N d nne gani thoc p' gu 'bhm ngue ga nznguah. 29 Nu'm d sng p' gu 'bhm, nu na te ra hya ga xi'ah, d haxa njuani ngue ra Cristo mathoguitho di jajpah. 30 Ague ma zi cu'ah, ngue ya gu c'i ma Hmu h Jesucristo, ra Espritu Santo i t'e ngue gadi macj. Janangue nuy, d c ra mate ya ngue gu fxcah, gui mmarcah Oja ngue Oja da mxcagui . 31 Dami 'yph Oja ngue nup' ja ra hi Judea, Oja da yang p' 'bhy ja'i hi ngy 'yc'i . 'N dami 'yph Oja ngue nu na ra mnyu ga hasp' y 'yc'i 'bp' ja ra hni ni Jerusaln, da ne da hyani . 32 Da ne Oja ngue ngu'a di nja. Janangue nu'm d sng p' gu 'bhm, ga johya. Porque ya da zp' ga nsyats'. 33 Oja da hyut'a ni mmih, 'n di japi gtho'ah. Da ngut'atho.

312

16

Nu na n'na ma cu h ngue ra xisu ni hu ngue ra Febe, dami pahm te'o na. Nu n, guehna di mpp' ja ra ni ja jap' ja ra hni ni Cencrea na. 2 Nu n, ra 'yc'i xanho na, dami u nhn ra ts'ya 'm bi map'. Porque n 'yup' ngue ngu'a da 'yty 'yc'i . Nu na ra Febe, nu'm tema hya da hymb gu 'bhm, dami fxh. Porque nu n, xangu ra 'bxte xa 'yrpabi y ja'i 'bcua, da gueque 'nqui fxcagui 'm te d honi . 3 Dami znguagah ts'p' ra Priscila co 'nhra Aquila nu na r damme ra Priscila. Nuy, guehya ma mmi mmfihe ngue d rpahe r 'bfi ra Jesucristo. 4 Nu'm mi zc y ja'i , nuya guehya bi 'yny te ya ngue bi yangui . Janangue dadi ja mammadi g ya y ja'i ya. 'N hi nga hngthogui dadi ja mammadi ngue'a te t'e, sinoque 'nhy 'yc'i hi ngy judo di ja mammadi ngue bi yangui . 5 'N dami znguagah ts'p' gtho y 'yc'i di mpti p' ja r ngu ra Aquila. Co 'n'a ma nd'amigo ra Epeneto, dami znguagui ts'p'. Nu n, guehna r mdi bi 'yc'i ra Cristo p' ja ra hi Acaya na. 6 Co 'nhra Maya, dami znguagui ts'p'. Nu n, guehna mathoguitho xangu ra 'bfi xa 'yrb ha gu 'bhm na. 7 Da guehya ma mmngu he ra Andrnico co 'nhra Junias dami znguaguits' p'ya. Guehya 'dap' d n'ofdighe ya. Xquet'a dami pahmi xanho ngue 'nhya y representante ra Cristo ya. 'N

---------

313 guehya m'mt'o bi 'yc'i ra Cristo ya ngue nug. 8 Nu na ra Amplias ma nd'amigo ngue c'i ra Hmu Jess, dami znguagui ts'p' na. 9 Dami znguagui ts'p' ra Urbano, guehna ma mmi mfihe na ngue d rpahe ra 'bfi ra Jesucristo. Co 'nhna ma amigo ra Estaquis dami znguagui ts'p'. 10 Dami znguagui ts'p' na ra Apeles. Nu n, xandngu ra n' bi z 'm mi 'yc'i ra Cristo. Da gue' y ja'i c'i ra Cristo p' ja r ngu ra Aristbulo, dami znguagui ts'p'. 11 Nu na ma mmngu'be ra Herodin, dami znguagui ts'p'. Co 'n' y ja'i 'bp' ja r ngu ra Narciso ngue ya c'i ra Cristo, xquet'a dami znguagui ts'p'. 12 A nuya ma cu h ngue y xisu, nu na n'na ni hu ngue ra Trifena, nu na man'na ni hu ngue ra Trifosa, dami znguagui ts'p'. Nuya yo nc'i ya, mmi di mpfi xandnho, ngue rpabi r 'bfi ra Hmu Jess. Co 'nhna man'na ma cu ngue ra xisu ni hu ngue ra Prsida, dami znguagui ts'p'. 'Nhna xquet'a mmi di mpfi xanho ngue rpabi r 'bfi ra Hmu Jess. 13 Dami znguagui ts'p' ra Rufo. Nu n, ya fadi xanho ngue c'i xanho ra Hmu Jess. Co 'n'a r mam ra Rufo, dami znguagui ts'p'. Nu na ra xisu na, 'nqui xgue ntho ma mamg na. 14 Dami znguagui ts'p' ya y ja'i ga xi'ah ya: guehna ra Asncrito, ra Flegonte, ra Hermas, ra Patrobas, ra Hermes, co gtho' mi 'da ma cu h 'bp' ha 'bhya p'ya, dami znguagui ts'p'. 15 Dami znguagui ts'p' ra Fillogo, conna Julia, conna Nereo,

Romanos16 co 'n'a r nju, conna Olimpas, co gtho' mi 'da ma cu h 'bp' ha 'b' ya, dami znguagui ts'p'. 16 Co n'na ra respeto dami nzngua n'na ngu n'na'ah. Gtho ya y ja'i 'bi ndap' bi z ngue ya xa 'yc'i ra Cristo, g di zngua'ah.

ma zi cu'ah, nug d xi'ah ngue dami mfhm xandnho. Porque 'b i'da ngue hndra si nne. I 'uny ja'i , asta di ts'onna hya. Nuya y ja'i ya, guehya hi ngui nnu manho ra hya bi sn'nah. O gadi nsixh ya to tra si. 18 Porque nuya y n'yoh ya, hi nga gue'a r 'bfi ra Hmu Jesucristo rpabi , s n que gue'a te nnepsbi y mmi da n'yo, gue'a t'a. 'N di hoc'a te ra hya xihy ja'i nu' hi ngui hnni ga tht'i. 19 Nu hangu y 'yc'i i 'bi, g padi xanho ngue ya gu c'i h ra hoga 'da'yo hya. Janangue nug, nu te g 'yth, janjuani dadi johya. A nuy, d nne ga xi'ah ngue dami pahm xanho ha gd 'yth ra nho. A nu'a ra nts'o, 'yogui 'yth'a. 20 Nuna Oja da z da 'yt'e ngue da thohra si, ya hi ngui njunth. A nu'a ra zithu nne da 'uny ja'i p'ya, Oja da 'yt'e ngue da ma hi r hya'a. D nneg ya ngue di jap'ah ma Hmuh Jesucristo. 21 Nu na ma mmi mmfig'be ra Timoteo di zngua'ah. 'N di zngua'ah ya hyu ma mmngu he 'bcua, ra Lucio, ra Jasn 'nhra Sospater. 22 A nug dr Tersio, dadi cuat ua ja ra scua na te ra hya mmanna Pablo, xquet'a 'nc dadi zngua'ah conn nguehra Jesucristo. 23 'Nhna ma cu h ra Gayo di zngua'ah. Go r mmti ra ngu

17Ague

---------

Romanos16 hap d syag na. 'N xquet'a di hmi na r ngu ngue ja di mpti ua y 'yc'i 'bcua. Xquet'a di zngua'ah na ra Erasto, nu na ja r 'bfi ngue ra tesorero ua ja ra hni ni . Nu na ma cu h ni hu ngue ra Cuarto, xquet'a di zngua'ah. 24 Nu na ma Hmu h Jesucristo, d nne ngue di japi gtho'ah. Da ngut'atho.

314 hoga 'da'yo hya d t'ah 'm ma xi'ah hanja ra Jesucristo. Nu na ra hya na, ya mand njam'mtho hi ngui fadi hanja. 26 P nuy, ya bi fadi hanja ya. Porque guehya y hya bi 'yoty pngahya Oja ya. 'N nu na Oja i 'bi para zantho, guehna di 'bpy ja'i ngue di 'yonna hya naya, i nnepe ngue ndap' bi z da 'yc'i y ja'i na ra hya na 'n da 'yty ja'i 'a te ra hya ma'bpi da 'yt'e. 27 A nu na Oja, hns na i ja r mfadi . 'N conn nguehra Jesucristo i t'spabi Oja para zantho. Da ngut'atho.

nuy, ma ga ja mammadi h Oja ya. Nu n, guehna da 'yt'e ngue da z di nd ni nt'c'i h i ja na. Ngu na ra hya n'youi ra

25A

---------

Ja ua r mdi ra carta bi 'yo'tra Pablo, ngue bi mnnba y 'yc'i Corinto.

1 Corintios

Nug dr Pablo, Oja bi 'yxqui ngue dr representanteg ra Jesucristo. Co 'nhna ma zi cu h ra Sstenes 'bcua, 2 dadi znguag'be' to gtho ya o r 'ye Oja, r mm p' ja ra hni ni Corinto. Ya y ja'i 'ah Oja ngue gu c'i h ra Jesucristo. Bi zon'nah Oja ngue gui hymhm p' ra nts'o. Porque gue'a i ts'ofo gtho y ja'i c'i ra Jesucristo'a ngue da hyp' ra nts'o. Nguj, ngu mi 'da y ja'i , gue'a ra Jesucristo ga t'e ngue ma Hmu h. 3 D nneg'be ya ngue nu na Oja ma Paph co 'nhna ma Hmu h Jesucristo di jap'ah 'n da hyut'a ni mmih.

y ja'i . 6 A nuy, nu te ra hya d xi'ah ngue di nja'm g 'yc'i h ra Cristo, gue'a ra hya bi njap' gu 'bhm'a ya. 7 Janangue nuy, mnte ra pa gu tmhm ngue da p' ma Hmu h Jesucristo, ya hi nte gadi 'bhm'a r njapi Oja di u ni . 8 Di ha'ah ra ts'di Oja ngue gu ndh xandnho asta guep' r nzgui. Porque nnepe ngue hi n tema hya da di n'nah 'm ra pa da p' ma Hmu h Jesucristo. 9 Nu na ma Hmu h Jesucristo, r Ts'nt' Oja. Bi zonngah Oja ngue 'dap' ga n'yoh na. Nu'a ra hya di yarcah Oja ngue di nja, gue'a di nja'a.

njandyatho dadi ja mammadi Oja conn ngue'ah. Porque xandngu r njapi Oja bi u nni te'o gtho ya gu n'yoh ra Jesucristo. 5 A nuy, ngue ya gu n'yoh ra Jesucristo ya, mmi di jap'ah Oja. Porque xoc'a ni mmih Oja, ngue gu pahm xanho hanja ra hya. 'N t'e ngue gu padi ha gdi japra hya gui xihm

4Nug

---------

ma zi cu'ah, gue'a ma Hmu h Jesucristo di 'dac ra ts'di ngue d xi'ah na ra hya ja ua. D xi'ah ngue hi nga 'da'a n'nanni di n'yo ni hyah, sinoque 'dap' di n'yo ni hyah. I jatho ngue da 'da'igu ni n'yomfni h, da 'da'igu gui 'yth. 11 D xi'ah na ra hya na ma zi cu'ah, porque nu' y mni ra Clo bi xiqui ngue gadi nju nth. 12 Porque hi nga n'na

10Ague

---------

315

1 Corintios1 hyatho gu mmamhm. I 'b i'da ni n'yoh ngue na: Nug d tnn ra hya mmanna Pablo. Mi 'da p'ya na: Nug d tnn ra hya mmanna Apolos. Mi 'da p'ya na: Nug d tnn ra hya mmanna Bdu. Mi 'da p'ya na: Nug d tnn ra hya mmanna Cristo. 13 A nuy, xi'a ra Cristo, ua 'bti'da y 'yc'i ngue n'youi'a? A nug dr Pablo, ua gu mhm ngue bi ma ma cuatig ra pont'i conn ngue'ah? Uague g nxixya 'da'ah ngue gui tnngah? 14 Nug dadi ja mammadi Oja ngue hi njon d xixya'ah, hi nda hndra Crispo 'nhra Gayo d xixyabi . 15 Janangue hi ngui s gui 'ymhm ngue d xixyabi y ja'i para ngue da dnngui . 16 Bi zo ma mmi ya ngue ra Estfanas co ' 'bp' ja r ngu'a, xquet'a d xixyabi . Hi nd padi ngue'm 'b hmi 'da y ja'i d xixyabi , ogue hi n'na. 17 P ra Cristo hi mbi mnngui ngue ga xixyabi y ja'i . Sinoque bi mnngui ngue ra hoga 'da'yo hya ga xihy ja'i . Nug hi nd mmang y hya mahotho ga nt'de ngue hntho ga nnepe da 'yc'i gui y ja'i te d mma. Sinoque hnt'a ja ts'di ga mma ngue bi du p' ja ra pont'i ra Cristo, gue'a d mman'a.

316 y mfadi , nug ga udi ngue hi nte di muui y hya padi . Nu ra ja'i da 'yna ngue ra bamhya, di nqui ngue hi nte di muui r hya padi , n'Oja. 20 Nuua ja ra xi mhi, i 'bhy ja'i na ngue ja y mfadi . I 'bhy ja'i na ngue y xnnbate. I 'bhy ja'i na ngue y mbadi xandnho, i padi te g ja nxi mhi. P nu na Oja i mbi ngue hi nte di muui y mfadi ya y ja'i ya. 21 Nu na Oja majuani ngue jas r mfadi . Bi znni ngue nu'a te y mfadi y ja'i 'bcua ja ra xi mhi, hi nga gue'a ja ngue di fadi te'o Oja'a. Nuna Oja bi znni ngue nu' y ja'i da 'yc'i ra hoga 'da'yo hya, gue' di nyany te'. Nu na ra 'da'yo hya na, mby ja'i nu' hi ngui c'i ra hya, ngue hi nte di muui ra hya. 22 Y judo, i nne ngue 'be da nu y milagro, ja da 'yc'i ra hya. A nu y ja'i hi ngy judo, gue'a te y mfadi y ja'i 'bcua ja ra xi mhi di ho da 'yde. 23 P nughe, nu na ra hya ja ts'ditho ga mmanghe, guehna ngue da sihy ja'i ngue bi du p' ja ra pont'i ra Cristo na, ngue di hoga ma ts'oquih. Hnt'a d mmanghe'a. P y judo p'ya, i na ngue ra 'b'istho 'm hna ra hya na. A nu' y ja'i hi ngy judo p'ya, mbi ngue hi nte di muui na ra hya na. 24 P nuj, ngue ya d c'i h ra Cristo, ngu y judo, ngu' hi ngy judo, g bi zonngah Oja 'n bi xoga ma n'yomfni h para ngue ga pahm ngue ra Cristo hapr ts'di Oja 'n hapr mfadi Oja. 25 Nu'a te i du ra Cristo, y ja'i mbi ngue Oja hi ngui padi te t'e. P Oja i pas te t'e. A nu y ja'i hi ngui padi hanja'a te t'Oja. Porque y ja'i

ra hoga 'da'yo hya na, i hma ngue bi du p' ja ra pont'i ra Cristo ngue bi yanj. A nu y ja'i ngue di m'mdi, mbi ngue hi nte di muui na ra hya na. P nuj ngue di nyamma teh, n'youi r ts'di Oja na ra hya na. 19 I mmamp' ja ra Maca Libro ra hya te bi man'Oja ngue na: Nu' y ja'i na ngue ja xangu

18Nu na

---------

317 mbi ngue hi ngui nzaqui Oja. P Oja mathoguitho ga ndnzaqui ngue'a ga nzaqui y ja'i . 26 Ague ma zi cu'ah, ya gu nnu h te gma ja'i bi zon'na Oja ngue da 'yc'i ra Cristo. Zi yohotho bi zo' y ja'i t'mbi ngue ja y mfadi , nuya nnu manho y ja'i ua ja ra xi mhi. Nu' ja y cargo ngue nts't'abi xquet'a zi yohotho bi zofo. Xquet'a zi yohotho bi zo' y ja'i ngue hnuc'i p' ja y hni ni . 27 A nuy, Oja bi huanhy ja'i nu' hi n'y y mfadi ua ja ra xi mhi para ngue di 'brpabi y s' y ja'i na ngue ja y mfadi . Oja bi huanhy ja'i nu' hi ngui nzaqui y hya ua ja ra xi mhi para ngue di 'brpabi y s' y ja'i na ngue xanzaqui y hya. 28 Nu na Oja bi huanhy ja'i nu' t'mbi ngue hi nga njuani ua ja ra xi mhi xque ma ht'e p', para ngue da hyjpabi y hya' y ja'i na ngue ja y ts'di. 29 Janangue nup' ja r hmi r d Oja ya hi njonni ja'i da zp' da 'yna ngue di 'yts'i . 30 Nu na Oja, bi 'yt'e ngue ya man'yoh ra Jesucristo ya. Oja bi ne ngue conn nguehra Cristo d pahm hanja na r hya Oja. A nuy, ngue conn nguehra Cristo, ya bi hoga ma ts'oquih. 'N go t'a ra Cristo ngue ya d oh r 'y Oja. Porque go gue'a ra Cristo bi gu rca ma ts'oquih. 31 Ja di nqui ua hanja na ra hya nt'ot'i p' ja ra Maca Libro ngue na: Nu to i nne di 'yts'i , p gue da 'yspabi 'a r Hmu b 'b mahts'i , hi ngue masque go ra ja'i 'a di 'yts'i , i na.

1 Corintios1,2 ngue d xi'ah r hya Oja, hi nd mang y hya ga ya y ja'i na ngue y bamhya. Ni xi nd mang y hya nu' mahotho da nt'de. 2 Porque nu'm ya di 'bc p' ha gu 'bhm, hnda n'na ra hya d snni ngue ga xi'ah. Guehna ra hya na ngue ga mma hanja ngue bi ma ma cuati p' ja ra pont'i ra Jesucristo. 3 A nu'm ya di 'bc p' ha gu 'bhm p'ya, g nu h ngue hi nd ya manzaqui. Sinoque asta d huaqui , porque d su ngue hi nda bngmanho ra hya ga mma. 4 Nu'm ma xi'ah na ra hya na, hi nd mang' y hya mahotho da nt'de ngue ma mfadi s, para ngue di thap'a ni mmih. Sinoque nuya y hya d xi'ah, gues ra Espritu Santo i ja r ts'di ngue bi xoc'a ni mmih para ngue da di nni n'yomfni h xanho hanja na ra hya na. 5 Janangue nu na ni nt'c'i h ja ya, guehna Oja jas r ts'di bi th na ra hya na. Hi nga guep' ja y hya y ja'i nu' na ngue y bamhya bi th na ra hya na.

Ague ma zi cu'ah, nu'm ma mag p' gu 'bhm

---------

nup' 'bhy ja'i ngue ya xa nzhy nt'c'i , guehya d xic ra hya nu'a majuani ngue di gohi ngue y bamhya y ja'i . P nu na ra hya na, hi nga guehna ra hya pa' y ja'i na ngue y bamhya 'bcua ja ra xi mhi y hya na. Ni xi nga gue'a te ra hya pa' y ja'i di manda ua ja ra xi mhi y hya na. Porque nu te ra hya pa', da thotho'a. 7 A nu na ra hya ngue majuani di gohi ngue y bamhya y ja'i , guehna r hya Oja d mmang na. Nu'm y pa xa thogui, nu y ja'i mi 'bcua ja ra xi mhi

6P

---------

1 Corintios2,3 hi mbi badi hanja na ra hya na. Hante ngue di hocra xi mhi Oja, ya xi znni te 'b'a di njam'mfa ngue ha di njap' di nyamma teh. 8 Nu' y ts't'abi ua ja ra xi mhi, hi njombi n'yo y mmi ngue xta mbadi hanja na ra hya na. Porque nu'm ngue xta ndi ny mmi y ja'i hanja na ra hya na, nu na ma Hmu h Jesucristo magues, ya hi nxta mma ma cuati ra pont'i 'm. 9 Bi nja tengutho ra hya mmamp' ja ra Maca Libro ngue na: Nu na Oja, ya xa nznni te da japy ja'i nu' di madi . Guehna r njapi Oja hi njonni ja'i di pni ngue di padi hanja na. Porque hi njam'm 'be bi nja'a te mi ja ngue da 'yt'Oja. 10 P Oja b pnngah ra Espritu Santo, gue'a bi 'yt'e ngue bi di nma mmih hanja na ra hya na. Porque ra Espritu Santo i padi gtho'a te r n'yomfni Oja'a. 11 N n'na ra ja'i ya, hi njongui par pi te ja r n'yomfni . Hns ra ja'i pas te mbmp' ja r n'yomfni . Xquet'a njarbtho Oja ya, hi njonni ja'i da z da badi te ja r n'yomfni Oja. Sinoque hns ra Espritu Santo i padi xanho te ja r n'yomfni Oja. 12 Janangue nuj, hi nga gue' y hya y bamhya 'bcua ja ra xi mhi na ra hya d pahm. Oja'a b pnngah ra Esprito Santo ngue gda pahm hanja na r njapi Oja di 'dacj. 13 Janangue nu na ra hya d mmanya, hi nga guehya y hya ngue ma n'yomfni s d mma, sinoque ra Espritu Santo i xnnga ra hya d xihy ja'i nuya n'youi ra Espritu Santo. 14 P y ja'i hi ngui n'youi ra Espritu Santo hi ngui s da di ny mmi hanja na ra hya xnngah

318 ra Espritu Santo. mbi ngue hi ngr bamhya ra ja'i mmanna ra hya na. Hi ngui padi hanja, porque hi ngui n'youi ra Espritu Santo. 15 A nu y ja'i n'youi ra Espritu Santo i s hacra gnda xandnho hanja na ra hya na. 'N hi ngui s to da 'ymbi ngue hi nga gue'a te ra hya i mma. 16 Porque nt'ot'i p' ja ra Maca Libro ra hya ngue na: Te'o ni ja'i da z da barpabi r n'yomfni 'a ma Hmu h? Te'o da 'yna ngue bi m'mhr xnnbate Oja ngue bi xnnbi te t'e? P nuj, ra Espritu Santo'a d n'yoh, 'n gue'a ra Espritu Santo t'e ngue d ti mhm zits' hanja r n'yomfni ra Cristo.

Ague ma zi cu'ah, nu'm dmba m'mc p' gu 'bhm, nug hi nd xi'ah y hya nu' d xic y 'yc'i ya n'youi ra Espritu Santo. Sinoque d xi'ah ra hya hi ngui hnni gdi pahm. Porque gu 'bhm tengutho y basi ngue zits'tho ti nni mmih hanja r hya ra Cristo. 2 D xn'nah y hya hi ngui hnni gdi pahm. Tengutho n'na ra basi 'm sidra xi'ba, hi ngra hm ma t'u nni da zi, d ja'ah p'. Porque hi mbi z xta ndi nni mmih hanja ya y hya xanhnni . Asta ni xi nga guedya di ti ntho ni mmih hanja ra hya ya. 3 Porque tobe gu thoh tengutho ga 'b hmi 'da y ja'i . Tobe gy zyathoh. Tobe gy 'yt'i sithoh. Tobe hi nga 'da'igu ra hya gu mmamhm. Tobe gu thoh tengutho ty ja'i nu' hi ngui pa Oja. 4 Porque nu 'da'ah, gu m'm gui yah: Nug d tnn ra hya mmanna Pablo. Mi 'da p'ya

---------

319 na: Nug d tnn ra hya mmanna Apolos. Janangue ja di nqui p'ya ngue gu thoh tengutho ty ja'i 'bcua ja ra xi mhi. 5 Nug dr Pablo, conna Apolos, teni 'b'a goma ts'di jag'be ngue go tnng'be y ja'i ? A nug'be y mfithog'be Oja. Hntho d t''be ra 'bfi ngue g 'yc'i h ra Hmu Jesucristo. P n'na ngu n'nag'be, nu'a te ra 'bfi bi 'dac'be Oja, gue'a d t''be'a. 6 Nu na ra hya d xi'ah, tengutho n'na ra hmud 'm bi thu hu, njarbtho na. Nu ra Apolos, go bi xinthe'a. P gue'a Oja di tetra hmud. 7 Janangue nuy, ngu'a tu ra hmud, ngu'a xinthe, hi njongui tate. Go gue'a Oja i tate, porque go t'e ngue i te ra hmud'a. 8 A nu' tu hra hmud, 'n' xinthe, 'da'igu y hya. P n'na ngu n'na ya, nu'a te ra 'bfi bi 'yt'e, Oja da gut'i . 9 A nug'be, y mfithog'be Oja. A nu'ah, ni mmih p' bi ma nthu hu ra hmud, gue'ah i nnpa huahi Oja. I ja man'na ra hya ya. Nu na Oja, tengutho 'm ngue bi d'mi bi hy'a n'na ra ngu p' gu 'bhm. 10 A nug p'ya, tengutho n'na ra gado. Nu na Oja bi 'yt'e ngue d d'm ra 'bfi. A nu mi 'da y xnnbate p'ya, tengutho 'm dadi tetra jado'. P n'na ngu n'na y gado di sigue ra 'bfi, i ja ngue da mdi xandnho, hi nha di du nna ngu. 11 Nu na te ra hya bi ma ma d'mi ngue bi si'ah hanja ra Jesucristo, guehna ra hya bi npa do p' ha br fhra ngu na. Hi ngui s ngue da ma mad'mi r 'bfi Oja mnte hi ngui hma hanja'a ra Jesucristo. 12 P nuy, xangu y do i ja ngue di usa' to di sigue ra 'bfi ngue hnni gu. Nu 'da y

1 Corintios3 mfi, da japra do ngue ra oro p' ja ra ngu. Nu mi 'da y mfi, da japra do ngue ra t'axi. Mi 'da y mfi, da japy do ngue mazihotho gui nqui . A nu mi 'da y mfi, y za da japra ngu. Mi 'da y mfi, da japy paxi ra ngu. Mi 'da y mfi, y xnza da japra ngu. 13 P n'na ngu n'na y mfi, nu'a te ra 'bfi bi hoqui, nu'm ra pa dani thaxra gnda, ja da fadi xanho p'ya ngue'm xanho ra 'bfi bi hoqui, ogue hi n'na. Porque nu'a ra pa'a, ra sibi di nja. Nu'a ra sibi p'ya, ja di nqui p''a te ga nho ra 'bfi bi hoqui n'na ngu n'na y hynni gu. 14 A nu ra hynni gu ngue hi ndi nz'a te bi japra ngu, ya da hyanna nzbi. 15 P nu ra hynni gu ngue bi nz'a te bi japra ngu, ya di m'm'a te ra 'bfi bi hoqui. Hns ra hynni gu di nyanna te, tengutho 'm ngue b pongra ndate n'na ra ja'i p' ja ra ndate sibi. 16 Ua hi ngu pahm ngue gtho'ah, i nnpa ni ja Oja hap 'bhra Espritu Santo? Porque ra Espritu Santo ya gu n'yoh'a ya. 17 Nu'm ngue to di ts'onnbabi r ni ja Oja, Oja di castiga ra ja'i . Porque r ni ja Oja xandxqui'a. Janangue nu ra xnnbate ngue di ts'onnbabi r 'bfi Oja p' gu 'bhm, da ma ra castigo. 18 Hi ngui s ga hr'ma mmi, ga na ngue d pash hanja ra hya. Madague'a n'i'da y ja'i ngue xangu y mfadi i ja, p nuya y ja'i ya, jatho ngue da 'yt'e tengutho 'm ngue hi nte di padi . Ja da di mp' xanho r mmi ra ja'i ha r nja na ra hya majuani di nja r mfadi . 19 Porque nuya y ja'i 'bcua ja ra xi mhi, ngue hi ngui pa Oja, nup'

1 Corintios3,4 ja r hmi r d Oja hi nte di muui y mfadi ya y ja'i ya. I mmamp' ja ra Maca Libro ra hya ngue na: Nu na Oja, i t'e ngue nu na ra ja'i na ngue bi di ns r mmi na ra hya padi , nu na ra hya bi di nna ja'i , hi n tema nho da 'yrpabi . 20 I nt'ot'i p' ja ra Maca Libro man'na ra hya ngue na: Nu y ja'i na ngue ja y mfadi , p Oja parpabi y n'yomfni y ja'i ngue nuya y hya pahy ja'i hi nte di muui. 21 Janangue nuy, nu' y ja'i gu mhm ngue ja y mfadi ngue y bamhya, 'yo s gu spah ngue da guehya gui huanhni ndana gu tnhn ya. Porque gtho y xnnbate, gtho'a te ja nxi mhi, gtho Oja b snni ngue i ja para ngue da 'yt'ah ra nho. 22 Nug dr Pablo, ra Apolos, ra Bdu, d 'bche ngue ga fxahe. A nuy, nu te g b sn'Oja ngue ja ua ja ra xi mhi, i ja ma teh, i ja ra ndate, nu te g d nnu h ngue ja ra pa d 'bhm ya, da gue'a te ga nnu h ra pa di 'yp', nu te gtho d nnu h ya, ga nja y cosa ngue da 'yrcah ra nho. 23 A nuj ya, ma ga rpah r ph ra Cristo. Ra Cristo p'ya, i rpabi r ph Oja.

320 hi nga gue'a ni 'bfih'a ngue gui hyascah ra gnda. 'N hi njonni ja'i da z ngue da hyascagui ra gnda ngue'm gue'a d t'e ogue hi n'na. Ni xi nga gueque d haxa njuani ngue'm gue'a te d t'e ogue hi n'na. 4 Nup' nn bng'a te d t'e, d na ngue ya gue'a te nn 'yo ya. P hi ngue masque d na ngue hi n'y ma ts'oqui. A nuy, nu'a ja ngue da hyasca ra gnda te d t'e, gues Oja da hyasca ra gnda. 5 A nuy, 'yo to s gu haspah ra gnda mnte tobe hi ngui snna pa da p' ma Hmu h Jesucristo. Nu'a go da hyaxra gnda'a, ndana ra ja'i xanho te xa 'yt'e, ndana ra ja'i hi ngui ho te xa 'yt'e. Nu'a go pa'a te mbmp' ja y n'yomfni n'na ngu n'na y ja'i . Nu'a te da di nnbabi Oja n'na ngu n'na y ja'i , gue'a ra njut'i di nja'a. 6 Ague ma zi cu'ah, ya d xi'ah ya y hya d hyqui ngue ra 'bfi d t'e, da guehra 'bfi tra Apolos. Ngu na ra hya d xi'ah, n'namhma ngue gu pahm ngue nu'a te mmamp' ja ra Maca Libro, 'yo gui fsthoh. Porque gtho di muui y xnnbate, hi ngui ho gui 'yspah 'da y xnnbate, xi ngui 'ymhm ngue hi nte di muui mi 'da y xnnbate. 7 Xiya, te'o bi xi'ah ya ngue man'na tate xanho'ah ngue mi 'da y ja'i ? Ndana ra hya gu ti mhm ya ngue hi nda gue'a Oja bi 'da'ah ra hya ya? A nuy, xi'm ngue Oja bi 'yt'e ngue g pahm ra hya gu pahm ya, hanja ngue gadi 'yxh co nu'a te ra hya gu pahm ya 'm, ntho xga xsh ra hya p' gni bmhm ya? 8 Nup' gni bmhm ya, ngue ya g pahm hanja na ra hya na, gu

A nuy, dami 'y'ni gndah ngue y mfithoghe ra Cristo. B xcahe ngue nu na r hya Oja hi ngui fadi hanja, ga xnnbahe y ja'i hanja na ra hya na. 2 Gu pahm ngue n'na ra mfi 'm bi ndpa n'na ra 'bfi, nu'a ra 'bfi sifi ngue da 'yt'e i ja ts'ditho ngue da 'yt'e. 3 A nug ui , te'o da z da hyasca ra gnda ngue'm xanho te d t'e, ogue hi n'na? D hax njuani ngue

---------

321 na ngue ya hi nte gadi 'bhm ya. Gu 'b mmanhoh p' gni bmhm ya, ntho gu ndast'abih p' ga mbn'a te gu th ya. Nughe p'ya, gu nje n'na nguadi tengutho 'm ngue hi nte dadi mughe. Nu hma 'm majuani ngue gdi ndast'abi, gadi mandah ndap' bi z. 'Nche d jats' ma cargoghe 'm ngue'a te ra 'bfi gdi phm. 9 Nup' ga mbn'a te t'rche ngue y representanteghe ra Cristo, na gue xgue ga 'yt'a Oja'a ngue ga m'mfathoghe. D 'bche tengutho 'm ngue y ofdi xa ts'nnbi ngue da tho, di njaghe p'. Di mpti y ja'i ngue da nu te ga thohme. Ngu y anx, ngu y ja'i da nutho te ga thohme. 10 A nughe, i t'nje ngue dy 'yammighe ngue r hya ra Cristo d mmamhme. P nu'ah p'ya, nup' gni bmhm, nu'a r hya ra Cristo ya gu ti nsh xandnho hanja ra hya. P nughe d nghe ngue hi ndi ya manzaquighe. A nu'ah p'ya, gu mhm ngue xanzaqui te gu mmamhm. Mnte thennghe y ja'i , a nu'ah p'ya i hnu mansu'ah. 11 Nu'm y pa xat hogui, xt she ra n' ngue hi n'y te ga sihe. Asta guehya, d she ra n' ra thu hu. Ja'm d tutheghe, ogue hi n'y te ga heghe. Ja'm di nje y ja'i ngue pgbahe. Ni xi ngra ngu di ja ngue hap ga m'mhme. 12 Dadi n'ni dadi mpfi conma 'yhe. I sanje y ja'i , p nughe p'ya d phe Oja ngue di japi te'o sanje. I mbngahe xan' y ja'i , p d sthe. 13 I nn man'je p' ha ya y ja'i . P nughe d thammanhotho ghe. I nnu highe y ja'i , nje p'

1 Corintios4 tengutho 'm ngue n'na ra cosa ya xa hrb y ja'i , ya hi nte di muui. Ngu na bi 'yrcahe y ja'i , asta guetya njarbtho. 14 Nu na ra hya d cuat ua ja ra scua ja ua, hi nd cuat na ra hya na ngue gadi 'bt'a ni sh. Sinoque dadi 'da'ah n'na ra consejo tengutho 'm ngue ma basi 'ah. 15 Madag ue'a gui 'yna ngue di 'b'i 'dt'a mahuahi ni xnnbateh ngue di xn'nah hanja r hya ra Cristo, p nug go ni papgah. Porque go r mdi d xn'nah ra hoga 'da'yo hya, janangue bi njap' ngue gu c'i h ra Cristo ya. 16 A nuy, ya g nu h te d t' p' gu 'bhm, gue'a d xi'ah gui 'yth'a ya. 17 Janangue d t' p' na ra Timoteo ngue da xi'ah te ja ngue gdi n'yoh. Nu n, dadi madi tengutho 'm ngue ma ts'nt', porque d padi ngue c'i xanho ra Jesucristo. Nu'a te nn 'yog ya ngue d tnn ra Jesucristo, go da xi'ah hanja na. Tengutho ra hya d xnnba y 'yc'i di mpti ndap' bi z, da ngut'atho da xi'ah naya. 18 Nu' ni xnnbateh p' ha gu 'bhm, i 'bp' 'da ngue di 'yts'i , na ngue y bamhya. Nup' ga mbni , na ngue ga su ga mmagp' ngue ga ma nyah. 19 P da ne Oja ngue ya hi nda ya'atho ga mmag p' ga ma nyah. Ga nnug p'ya tegue ngu da 'yt' di 'yxp gu 'bhm. Ya ga nnug 'm ngue majuani t'a te ra hya i mma, hi ngra hyatho i mma. 20 Porque nu' y ja'i ngue rpabi r 'bfi Oja, hi ngra hyatho mman', sinoque ha ra ts'di ngue t'a te ra hya i mma. 21 Xiya, ndana gu nne gui 'yth ya? Gu

1 Corintios46 nne gui sigue te gu th para ngue ga s'ah 'm d mag p', uague gu nne gui n'yo manhoh para ngue mahotho gda zo'ah 'm d mag p'? A nuy, ndap' bi z i hma te 'b'a bi 'yt'a n'na ma cu h p' ha gu 'bhm, ngue ya 'bhmi r hmme. Nu na ra ts'oqui na p'ya, guehna tate xants'o, conque gu nnu h ngue nu' y ja'i hi ngui pa Oja, hi ngui t'e tengu na ra hya na. 2 'N tobe gadi 'yxp gui yah ngue gu na ya g gue'a te gu th. A nuy, ngue ngu na ra hya bi nja, i jatho ngue gui m'm ndu mmih. A nu na ra n'yoh bi 'y'na ra ts'oqui na, dami hymhm thi p' ha gadi mptih na. 3 Madague'a ngue hi nd 'bc p' ha gu 'bhm, p nu'm d bn'ah ntho ya xti 'bc p' ngue ga haspa ra gnda na ra n'yoh bi 'ytra ts'oqui. 4 A nuy, dami mptih ya, dami 'yth'a te nnu manho ma Hmu h Jesucristo. Nup' ha gu mptih, gui 'y'ni gndah ngue d 'bc p'. Da gue'a ma Hmu h Jesucristo gu pahm ngue di m'mp''a ngue da xn'nah'a te ja ngue gui 'yth. 5 Nu'a ra n'yoh bi 'ytra ts'oqui, dami hymhm thi p' gu 'bhm, di map' 'bhy ja'i di manda ra zithu, ja da sp' ra n' r do'yo. Xamhmatho ngue di nyanna te 'm ra pa da p' ra Hmu Jess. 6 Nu'a te ra hya gu th, ya hi ngui s ni mantho s gui 'yts'i ngue gui 'yna g gue'a te gni 'yoh. Ua hi ngu pahm ngue co zits' ra xi, di ixqui g ra jni ? 7 Janangue nuy,

322 dami hymhm thi'a ra n'yoh bi 'ytra ts'oqui ya, n'namhma ngue hi ndi ts'om mi 'da y ja'i . Porque tobe hi ndi nts'ony n'yomfni y ja'i ya. Ra Cristo ya bi tho ngue bi hoga ma ts'oquih, bi gohi tengutho ra 'bt'e ja'm ra ngo ngue ra Pascua. 8 Janangue jatho ngue majuani gui hyhm p' ra nts'o, gtho da gue'a ra nho gdi n'yoh. 9 Nu'a ra carta d pn'nah m'mt'o, d xi'ah te ja ngue gui 'yth, ngue 'yo gadi nuans' y 'yots'om'mi. 10 P nug hi nd n'ah ngue ya hi ngui s gui ntth' y 'yots'om'mi 'bcua ja ra xi mhi. Ogue ya hi ngui s gui ntth y ja'i hndy mnyu di xandi , ogue y b, ogue thanne y dahmu. Nu'm ngue da gue'a gdi xi'ah'a, ya nnetho ngue gui pmhm ua ja ra xi mhi 'm. P nja ngue hi nga gue'a d mmang'a. 11 A nu na ra hya d ne ga xi'ah ya, 'yo ni mantho gadi nsixui' s na ngue gadi ncu h, 'n y 'yots'om'mi, ogue hndy mnyu di xandi , ogue thanne y dahmu, ogue y fhni , ogue y i ti , ogue y b. Nuy, guehya ni xi nga gue'a di s ngue 'dap' gu nsi mhmh ya. 12-13 Porque nu' y ja'i hi ngma n'yoh, hi ngo di tocagui ga haspa ra gnda. Gues Oja da hyaspa ra gnda ya d xi'ah. P nup' ha gadi mptih, dami hyaxh ra gnda te ga 'yo y 'yc'i . Janangue nug d xi'ah ngue nu na ra n'yoh bi 'ytra ts'oqui, dami hymhm thi na.

---------

A nuy, nu'm 'bhy 'yc'i ja ngue di yapr mmi 'yc'i ui,

---------

323 'yo di thop' 'bhra ts't'abi hi ngra 'yc'i . Da z di map' 'by mmi 'yc'i ui, da xifi ngue di hojpi tema hya hmbi . 2 Ua hi ngu pahm ngue nu' y ja'i Oja, gue' da hyaspa ra gnda y ja'i 'bcua ja ra xi mhi'? Xi'm ja ngue ga haspah ra gnda y ja'i 'bcua ja ra xi mhi, xi ra asunto zits'tho gu hmph, ua hi nda z gu xihni mmi 'yc'i h ngue di hoqui? 3 Conque asta y anx Oja ga haspah ra gnda. Janangue goma gue'a n'na ra asunto zits'tho di hmsh ngue hi nda z ga hocj. 4 Xi'm hi ngu padi ha gdi hocj n'na ra asunto 'm gu hmph, ua s ngue gue' y ja'i hi ngy 'yc'i di hoc'a ni asuntoh 'm? 5 D xi'ah na ra hya na n'namhma ngue gu ps'ni sh. Xip' ha gu 'bhm, ua xi nga n'na nc'i ni n'yoh ngue di padi di hoca n'na ra asunto 'm ja te hmby cu? 6 Hanja ngue nup' 'bhra ts't'abi hi ngra 'yc'i , ja ni map' y 'yc'i ngue di yapr mmi 'yc'i ui? 7 A nuy, nu'a te ra nju nt'i gu th, ja di nqui p'ya ngue gadi 'bhm ra hya. Hanja ngue nu'm hi nga gue'a t't'ah, hi ngui ht'i gu sth? Hanja ngue hi n gadi n'u ni da f'ah, xgue madi zits' te gu nne gui 'bhm? 8 Conque xquet'a gui njah p' ngue hi ngui ho te gu th, asta ni mmi 'yc'i ui gu ph. 9 'Yo gy thtih. Gu pahm ngue nu' y ja'i xants'o te t'e, hi nda yrb ha di manda Oja'. Hi nda yrb y 'yots'om'mi. Hi nda yrb ya y n'yoh rpe tengutho 'm dra xisu y mmi n'yohui. Hi nda yrb ya y ja'i thanne y dahmu.

1 Corintios6 yrb y b. Hi nda yrb ya y ja'i hntho i nne ngue di xandi te pts'i. Hi nda yrb y i ti . Hi nda yrb y zate. Hi nda yrb' corpa ra 'yu y mmi c'i ui ngue p. 11 Nuya y hya d xi'ah ya, ya xc njap' 'da'ah ya. P nuy, ya bi ma mahojpi'ah. Ya y ja'i 'ah Oja ya, ngue g 'yci h'a ra Hmu Jess. Ya gu n'yoh ra Espritu Santo b pn'nah Oja ya.

10Hi nda

hi ndi mandagah ra ley ga 'yo y judo ya. Ya s ga th te d nneh ya. P ma ga samma mmih ngue hi nga th'a te hi nni 'yup' ga th. 13 Majuani 'a te ra hya i hma ngue nu te si ra ja'i , r mmi ni ma. A nu r mmi ra ja'i p'ya, ga nja'a ngue ja da msp'a te si. P nuya yoho y hya ya, Oja da 'yt'e ngue di njap' r nzqui ya. P hi ngui s ga mhm ngue ga nja ma do'yoh ngue ra 'yots'om'mi. Sinoque r do'yo ra ja'i , ga nja na para ngue da 'yrpabi r 'bfi ra Hmu. A nu'a ra Hmu p'ya, di hatra ts'di ma do'yoh. 14 Nu na Oja bi japi ngue bi bnnate ra Hmu Jesucristo p' ha bi t'gui. Xquet'a di jaj p'ya, ja r ts'di ngue da 'yt'e ngue ga bnnateh. 15 Ua hi ngu pahm ngue nu ma do'yoh, i nnpe ngue r do'yo ra Cristo? Ua da z ga hajpah n'na parte r do'yo ra Cristo ngue di mpnhui r do'yo n'na ra xisu ngue ra 'yots'om'mi? Nu'a, hi ngui s'a. 16 Gu pahm ngue n'na ra n'yoh 'm bi m n'na ra xisu ngue ra 'yots'om'mi, nuya yo nc'i ya, ntho n'na nc'i tho, porque n'nat'a

12Ya

---------

1 Corintios6,7 ra te comhmi . I nt'ot'i p' ja ra Maca Libro ra hya ngue na: Nu' yo nc'i di mpnhni , i cohi ngue n'nat'a y do'yo, porque i comnda ra te. 17 A nuy, nu ra ja'i di mpnhui ra Hmu Jess, i cohi tengutho 'm n'na nc'i tho. 18 'Yo gui 'yots'om'mih. I ja xangu mi 'da y ts'oqui ty ja'i , p nu ra ja'i ngue 'yots'om'mi, r do'yos di ts'oni . 19 Ua hi ngu pahm ngue nu ma do'yoh, gue'a nnpa ni ja ra Espritu Santo'a? Porque Oja b pnhna Espritu Santo ngue di m'mp' ja ma mmih. A nuy, ya hi n dadi mmandash ya. 20 Porque ya d oh r 'y Oja ya ngue bi gu rca ma ts'oquih. Janangue nuy, jatho ngue ga rpah r ph Oja conma do'yoh 'n conma n'yomfni h. Porque ya r mmtigah Oja.

324 'yty mhmat'Oja, man'na xanho da gohra cohi ngue hi nda dhr xisu ra n'yoh njammi pa. M'mfa p'ya, ya di siguetho tengutho m'mt'o. A nu'm hi ndi siguetho tengutho m'mt'o, nu'a hi ndi hyti da zamy mmi, ra zithu p'ya da japi ngue da 'ytra ts'oqui n'nanni . 6 Nu na ra hya ja ua d xi'ah, hntho d xi'ah ngue da z di nthatra ja'i . P nug hi n dadi mandag ngue xgue di ja ts'ditho di nthatra ja'i . 7 D nsg ngue xanho 'm ngue gtho'ah gui 'yth tengutho d t' ngue hi n dadi nthati . P nu na Oja, g go bi snnbi n'na ngu n'na y ja'i te da z da 'yt'e. 'Bhy ja'i ngue di nthati , 'bhy ja'i hi ndi nthati . 8 Nug d xihy ja'i nu' tobe hi ndi nthati , da guehy 'danxu, nu to hi ndi nthati tengutho d t' ngue hi n dadi nthati , ya xanho. 9 P nu ra ja'i na ngue hi nda z di m'ms, man'na xanho ngue di nthati , hi nda gue'a ngue ja di ndr mmi ngue hi ndi nthati . 10 Nug d xihy ja'i ngue ya xa nthati , nu ra xisu ya 'bhr nd, 'yo di hp' r nd. Nu na ra hya d xi'ah, hi ngma hyasg na, sinoque gue'a ra Hmu r hya na te d xi'ah ngue gui 'yth. 11 P nu'm ya bi hyp' r nd n'na ra xisu, ra xisu 'yo dadi nthati mahn'a, ogue man'na xanho da m r nd mahn'a. Ximmangu ra n'yoh p'ya, hi ngui ja ngue da hyp' r xisu. 12 I ja man'na ra hya d nne ga xi'ah, p ja d nne ga xi'ah na ra hya naya, hi mbi man'a m'mt'o'a ra Hmu na ra hya na. A nu ma cu h

Nu na man'na ra hya gu nngah ya, d nne ga xi'ah hanja. Nu ra ja'i ngue hi ngu nne di nthati , ya xanho ngue'm hi ndi nthati . 2 P i fadi ngue ndap' bi z mmi 'yots'om'mi y ja'i . Janangue man'na xanho ngue ra n'yoh di m'mhr xisu. Ra xisu p'ya, di m'mhr nd. 3 Nu ra n'yoh i jatho ngue di m'mhmi xanho r xisu. Xi mmangu ra xisu, i jatho ngue di m'mhmi xanho r nd. 4 Nu ra xisu ngue ya o r 'y r nd, da 'yrpabi r ph r nd. A nu ra n'yoh ngue ya o r 'y r xisu, da 'yrpabi r ph r xisu. 5 Nu'm ja r ph ra n'yoh, 'yo di nna xisu ngue hi nda z. Nu'm ja r ph ra xisu, 'yo di nna n'yoh ngue hi nda z. A nu'm ja ngue da

---------

325 ngue ra n'yoh, nu'm hi ngra 'yc'i r xisu, nu'm nnu manho ra xisu ngue di sigue di m'mhmi r nd, ra n'yoh 'yo di hp' r xisu. 13 A nu'm ngue ra xisu, hi ngra 'yc'i r nd, 'n'm nnu manho ra n'yoh ngue di sigue di mm hmi r xisu, ra xisu 'yo di hp' r nd. 14 Porque ra n'yoh ngue hi ngra 'yc'i di tocabi r njapi Oja di t'u nna xisu ngue ra 'yc'i . Da guehra xisu ngue hi ngra 'yc'i , di nthui r njapi Oja di t'u nna n'yoh ngue ra 'yc'i . A nu'm ngue hns ra 'yc'i di nthui r njapi Oja, nu y basi p'ya, ya hi n'na'. P ya fadi ngue xquet'a 'nhy basi di nthui r njapi Oja di t'u nna pap ogue r mam ngue r 'yc'i . 15 P nu'm ra n'yoh ogue ra xisu ngue hi ngra 'yc'i da ne ngue da hyp' ra 'yc'i 'bhmi , ya da z da hyp'. Porque ra 'yc'i hi ngui s da 'yrpa ra ts'di di m'mhmi 'm hi ngui nne. Porque bi zonngah Oja ngue ga m'm mmanhoh, hi n tema si di nja. 16 A nuy, ngu y n'yoh, ngu y xisu ngue y 'yc'i , nu'm 'bhmi y ja'i hi ngy 'yc'i , xamhmatho da z ha di japi di nyann te ra ja'i hi ngra 'yc'i . 17 Nu na Oja, b snni te nn 'bhm n'na ngu n'naj. Nu te di jah 'm mamba zonngah Oja, ya gue'a ga siguethoh'a. Ndap' bi z y hni ni hap di mpti y 'yc'i , guehna ra hya d xic y ja'i naya. 18 Nu ra ja'i bi zon'na Oja ngue da 'yc'i , 'n ya n'youi ra hmpya ngue ra circuncisin, 'yo s di tu r mmi ngue ya mhmpya. A nu ra ja'i bi zon'na Oja ngue da 'yc'i , 'n hi nmani njapra hmpya, 'yo s dadi ja ndu mmi ngue di njapra

1 Corintios7 hmpya. 19 Porque ya hi ngui ja ts'di'a ya ngue di njapra hmpya y ja'i , ogue hi n'na. A nu'a ja ts'ditho ngue da 'yty ja'i ya, ma datho ja ts'di ngue da 'yrpabi r ph Oja. 20 N'na ngu n'na y ja'i , nu te mi ja 'm mi zon'na Oja ngue bi 'yc'i ra Jesucristo, ya di nja tengutho ja ra ja'i . 21 A nu'm ngue gr hmi qui 'm mamba zo'i Oja, 'yo s di tu ni mmi ngue gr hmi qui . P nu'm ngue da z ha gdi japi ngue gui pmp' 'bhni hmu, dami hyoni ha i japi. 22 P nu ra ja'i mar hmi qui 'n ya ra 'yc'i ya, da badi ngue nup' ja r hmi r d Oja, ya r n'youi ra Cristo. A nu ra ja'i ngue manjo'o r hmu, 'n ya ra 'yc'i ya, da badi ngue nup' ja r hmi r d Oja, ya r mfi ra Cristo. 23 A nuy, ya d oh r 'y ra Cristo nu'a bi gu rca ma ts'oquih ya. Ya hi ngr ja'i tho ma hmu ya. 24 A nuy ma zi cu'ah, nu'a te ra 'bfi mi phy ja'i 'm mi zon'na Oja, di siguehmaha y 'bfi y ja'i . Porque ndap' bi z 'bhy ja'i ngue c'i Oja ya, p ya g y n'youi Oja.

nuy, nu' y ja'i ngue tobe hi ndi nthati , nu'a ra Hmu hi n tema hya bi ma ngue ha di njapi. P nug ga xi'ah na te ra hya d mbni ga mma. P dami 'yc'i h te ga mma, porque conn mate Oja ja ts'di na te ra hya d mma. 26 Nup' nn bng, xanho ngue hi ndi nthata n'na ra n'yoh. Porque y pa d 'bhm, ya xanhnni tho 'm ngue 'bhr xisu ra n'yoh. 27 A nu ra n'yoh ngue ya 'bhr xisu, 'yo s di snni da hyp'. P nu ra n'yoh

25A

---------

1 Corintios7,8 ngue hi njo'o r xisu, man'na xanho 'yo di honn xisu. 28 Nu'm bi nthatra n'yoh, hi ngr ts'oqui bi 'yt'e. Nu ra hmute 'm bi nthati , ngutho hi ngr ts'oqui bi 'yt'e. Nja ngue nu' y ja'i di nthati , hi ndi 'bdi tema hya hmbi , hi nga ngu'm ngue hi ndi nthati . D mmang na ra hya na ngue hi nd nneg ngue gui thohm'a ra du mmi tho' y ja'i ya xa nthati . 29 Ague ma zi cu'ah, nu'a ga mbnna ra hya d xi'ah ya, ya mi ts' dy pa jap'. Janangue jatho ngue gui 'yrpah r 'bfi Oja. Ya hi nga mbongui ra ora ga m'mmma phthoh p' ja ma ngu mhm ya. 30 Nu y ja'i ngue 'b ndu m mi, ya hi nga mbongui ra ora 'be di nzoni . Nu y ja'i 'bmma ph, ya hi nga mbongui ra ora 'be di nthede. Nu y ja'i ja te nne da di, ya hi nga mbongui ra ora da di te honi . 31 Mnte ngue d 'bhm ua ja ra xi mhi, ya hi ndi ma ma mmih'a te d psh ua. Porque nu na ra xi mhi ja ua d 'bhm, ya ni ma da guadi. 32 D nneg ngue hi nte man'na ni hya di ma ni mmih. Nu ra n'yoh hi ndi nthati , guehna ra n'yoh di ja ndu mmi rpabi r 'bfi ra Cristo para ngue da nu manho ra Cristo te t'e. 33 P nu ra n'yoh ya xa nthati , gue' y cosa hony ja'i ua ja ra xi mhi ni ma r mmi ngue honi . Porque nne da nu manho r xisu. 34 Xi mmangu y xisu, xquet'a njarbtho. Nu ra hmute hi ndi nthati , i ho r mmi ngue rpabi r 'bfi ra Cristo. Ngu r do'yo, ngu r n'yomfni , g xa dp'a Oja ngue rpabi r 'bfi. P nu ra hmute ngue ya xa nthati , i ho r mmi ngue da

326 'yt'a te ra 'bfi ja ua ja ra xi mhi, porque i nne ngue da nu manho r nd. 35 Nu na ra hya d xi'ah ya, hntho d nneg ngue ga fxah. Porque hi nd nneg ngue gu m'm mman'h. Sinoque d nneg ngue gu m'm mmanhoh, gui hyo ni mmi ngue gui 'yrpah r 'bfi ra Cristo. 36 A nuy, d nne ga xi'a n'na ra hya ya y n'yoh si y t'i xu, 'n ya sny pa ngue di nthati . Nu'm nna n'yoh p'ya ngue hi ngui ho ngue da thohr nthati r t'i xu, da z di tharpi . Porque ra nthati , hi ngra ts'oqui'a. 37 A nu ra n'yoh ngue n'nat'a mbni ngue hi ndi tharpabi r t'i xu, da 'ymp' ja r mmi ngue hi ngui ja ts'di ngue di nthatr t'i xu, ya xanho te t'e. 38 Nu'a di tharpabi r t'i xu, ya xanho te t'e. A nu'a hi ndi tharpabi r t'i xu, man'natho xanho te t'e. 39 A nu ra xisu 'm ngue bi nthati , ya hi n'y ra nt'di ngue hndi nthatui man'na ra n'yoh mnte ra pa ngue 'btr nd. P nu'm ya bi du r nd, ya da z di nthati mahn'a. Hnt'o bi z da ne da m, gue go dr 'yc'i 'a ra n'yoh da m. 40 P nu ra 'danxu ngue'm ya hi nni mantho di nthati , man'na xanho. Guehna ra hya d mbng naya, p d padi ngue ra Espritu Santo'a di bnngui te d mma.

A nu na man'na ra hya gu nngah ngue'm da z gu sah ra ng i tho ngue 'bspabi y dahmu, ogue hi nda z gu sah. Majuani ngue nuj d pahm ngue

---------

327 nu'a ra ng 'bspabi ra dahmu, hi ndi ts'onnga ma mmih 'm ngue ga sahu. P hi ngui ho 'm ga na ngue d pash xanho hanja ra hya ngue mi 'da ma mmi c'i h. A nuj, jatho ngue ga mmahm n'na ngu n'naj para ngue man'na di zajma nt'c'i h. 2 A nu ra ja'i na ngue ya bi di ni xanho hanja ra hya, p di 'btho da di ni xanho ha xa nja ra hya nu'a ja ngue da badi . 3 P nu ra ja'i di ma Oja, Oja i nnu manho ra ja'i . 4 A nuy, ma ga xi'ah xan ho hanja'a ra ng i tho ngue 'brpabi y dahmu ya. D pahm xanho ngue nu y dahmu 'bcua ja ra xi mhi, hi nte di muui, porque n'natho Oja i 'bi. 5 A nu y ja'i mbi ngue xangu y Oja i 'bi, ngup' mahts'i , ngu ua ja ra hi. Madague'a ny ja'i ngue xangu y dahmu 'bi, 'n xangu y hmu, 6 p para ngue nuj, n'natho'a ma Ojah 'bi, gue'a ma Paph'a. Nu n, guehna Oja bi hoqui te g d nnu h ngue ja naya. A nuj p'ya, d bhm para ngue ga rpah r ph Oja. A nu na di nnpe ngue ma Hmu h ya, guehna ra Jesucristo na. Conn nguehna ya, i ja dy cosa d nnu h ngue ja ya, 'n guehna di 'dacj ma teh na. 7 P hi nga gtho ma cu h ti ni xanho y mmi hanja na ra hya naya. Ya xa nzany ja'i ngue mi thanne y dahmu. Janangue nuya y ja'i hi ngui nzaqui y nt'c'i ya, nup' ga mbni , i na ngue ra ts'oqui r'm bi za ra ng nu'a tho ngue t'rpa ra 'bt'e y dahmu. 8 A nuy, nu na Oja, hi nte da jacj ngue'm ga sih ogue hi nga sih'

1 Corintios8,9 y cosa'. P nu'm ga sih, hi nga s ga mhm ngue man'na xanho te d th. Nu'm hi nga sih, ngutho hi nga s ga mhm ngue hi ngui ho te d th. 9 Madag ue'a s ngue ga sih'a ra ng'a, p dami mfhm xanho ngue te gu sih. 'Yo gu nne ngue nu te gu sih, go gu ndupateh p' da 'ytra ts'oqui' ma cu h hi ngui nzaqui y nt'c'i . 10 Xi'm da nu ni cu h ngue gu si hm p' ja n'na ra ngu nja 'bhy dahmu. A nu'ah p'ya, ya gu pahm ngue hi nte ja ngue gui sih'a te ts'i p'. P nu ni cu, ngue hi ngui nzaqui r nt'c'i , da 'ytra ts'di da zi'a te xa 'brpa y dahmu. 11 A nu'ah gu pahm ngue da z gui sih'a te g ts'i p'. P nu ni cu, ngue hi ngui nzaqui r nt'c'i , da 'yt'e tengue gu t'e. Gue'a di m'm'a p'ya ngue na ngue ra ts'oqui bi 'yt'e ngue bi zi'a te ts'i p' 'bhy dahmu. Conque gu nnu h ngue gue'a i du ra Cristo'a ngue bi yani . 12 Janangue nu to ndupate p' tra ts'oqui r cu, gue'a ra ts'oqui t'a, ngue fstho'a te ra hya mmanna Cristo. 13 A nug, nu'm ngue gue'a ra ng d si ngue ga 'ytra ts'oqui ma cu, ya hi ngui ja ngue ga si ra ng. Porque hi nd nne ngue ga japi da 'ytra ts'oqui ma cu co nu'a te d si.

A nug, r representanteg ra Cristo, hi nga to bi z ni ja'i tho di mandaqui ya. Nu na ra Hmu Jess, d nyasg'be na. A nu na te ra 'bfi bi 'dacra Hmu, di nqui ngue bi bmmanho, porque go d ja'ah g 'yc'i bah r hya. 2 Madague'a 'b i'da ngui ngue hi nga guec

---------

1 Corintios9 r representanteg ra Cristo, p nu'ah gu pahm xanho ngue guec r representanteg'a. A nuy, ngue ya gu c'i h ra Cristo ya, ja gu haxh p' majuani ngue go r representanteg na. 3 Nu'm te'o na ngue hi ngui nnu manho te d t'e, guehna ra hya d xihna ya. 4 Nu na te ra 'bfi d t'e, ni 'yup' di n'nacra hm d si. 5 'N xquet'a ja gra nt'di ngue ga nthati , ga mm'be n'na ra xisu ngue dra 'yc'i n'namhma ngue ga mm'be p' gd ma. Porque gue'a t' mi 'da y representante'a ngue sixy xisu. Tengutho ty n'yoh ra Hmu Jess, xi mmangu ra Bdu xquet'a njarb. 6 Ua gu mhm ngue nug ya, 'nhra Bernab, hngthog'be jatho ngue ga taha te ga si'be mnte ga mmang'be ra hoga 'da'yo hya? 7 Xi n'na ra soldado, ua hi ngui tahr nzbi ngue'a te r 'bfi t'e, ua n'nanni bi tahra mnyu ngue r gasto p' ha 'yo? Xi n'na ra n'yoh ngue'm bi 'yt'a n'na ra nuandt' ngue y uva, ua hi ngui si'a te pmp' ja r 'bfi? Xi n'na ra n'yoh ngue fhy d'yo, ua hi ngui si ra leche 'm bi d'mi ? 8 'Yo gu mhm ngue ma hyas na ra hya d mmang ya. Porque nu na ra hya na, guehna mmamp' ja ra ley bi 'yotra Moiss. 9 Nu na ra hya nt'ot'i p' ja ra ley, guehna ngue na: 'Yo gui tu rpabi r ne ra ndani nu'a nnhy trigo ngue di ntaqui , i na. A nu na Oja ya, hi n'i mmanna ra hya na ngue da hndy ndani dadi ja ndu mmi ngue di nnepe di nsi hm. 10 Sinoque bi manna ra hya na, porque nnepe ngue gue' y mfi Oja da 'bts'i. Porque n'na

328 ra mfi di mpp' ja n'na ra huahi i t'mi da dahr nzbi. Xi mmangu'a tacy trigo, xquet'a t'mi da dahr nzbi ngue'a te pfi. 11 Nu na r hya Oja d mang'be p' gu 'bhm, tengutho 'm d tuc'be n'na ra huahi co nu na ra hya na. Xi ya, ua ya ni mmih ya ngue'm gui fxca'be te d hong'be ya? 12 Conque gadi u nhn te hon' mi 'da y mamhya. Goma guec'be p'ya ngue man'natho ni 'yup' ngue gui 'dacj te d hong'be. P nug'be hi nte d xi'ah 'm ja te d hong'be. A nu'm hi n'y te ga hong'be, d ht'i d st'be p'. Porque hi nd nneg'be ngue da gohy mmi y ja'i nguehna r hoga 'da'yo hya ra Cristo d mmang'be. 13 P gu pahm xanho ngue nu' y ja'i tra 'bfi p' ja ra ni ja di mpti y judo, nu'a tema cosa haxy ja'i p' ja ra ni ja, gue'a ja ngue da zi'a. Nuya d mmang guehya y ja'i ho y zu' ngue tra 'bt'e p' ja ra altar, guehya di tocabi sa ra ng nu'a pt'e. 14 Xi mmangudya, nu na ra Cristo b snni ngue nu' y mfi manna hoga 'da'yo hya, nu' y ja'i sihra hya gue' go di pn'a te hony mamhya'. 15 P nug hi njam'm te d xi'ah ngue gu fxcah 'm ja te d honi . Madague'a ni 'yup' ga xi'ah ngue gui fxcah, p hi nte d xi'ah. A nug ya, hi nna ot' na ra scua ja ua ngue gd di gui 'dacj te d honi . Man'na xanho g tu ua ra thu hu, hi nda gue'a ngue gui 'ynj ngue d di gui fxcah. 16 'Yo gu mhm ngue ra matetho d t'e ngue d xi'ah ra hoga 'da'yo hya. A nug, ya ma 'bfig'a, i hxhma xi

329 ngue ga mmanna hya. Hucategui ngue'm hi nga mmang na ra hoga 'da'yo hya. 17 A nuy, nu'm ngue ma phs nn mmang na ra hya na, ya ja r njut'i xanho. P nja ngue hi ngma phsh te d t'e, sinoque ja ts'ditho ngue ga mmanna hya, porque Oja bi 'dacra 'bfi ngue ga mmambr hya. 18 A nuy, nu na d r'ma gnda ngue ma nzbi ya, i ja gra ph ngue hi nte d ji nguehna ra hoga 'da'yo hya d mma. Madague'a ja gra nt'di ga xi'ah ngue gui 'dacj te d honi , p nug hi nte d xi'ah ngue gui 'dacj. 19 A nuy, madag ue'a ngue hi njonni ja'i di 'bi ngue ma hmu, p nug d t'e ngue tengutho 'm di nnpa hmu gtho y ja'i . Porque d nne ga japi ngue xtangu y ja'i da 'yc'i ra Cristo. 20 Nu'm d 'bc p' ha 'bhy judo, d t' tengutho ty judo, n'namhma ngue xamhmatho ga tapy mmi ngue da 'yc'i ra Cristo. Tengutho t' to t'a te mmamp' ja ra ley bi 'yotra Moiss, gue'a d t''a. Madaque'a ngue hi ngui ja ts'di ga t' te mmamp' ja ra ley, p d t'e para ngue xamhmatho ga tapy mmi y ja'i ngue da 'yc'i ra Cristo. 21 Nu'm ngue d 'bc p' 'bhy ja'i hi ngui padi hanja ra ley bi 'yotra Moiss, d t' tengutho t', n'namhma ngue xamhmatho ga tapy mmi ngue da 'yc'i ra Cristo. P hi nd nne ga mma ngue ga na ya hi nd tnnba r ley Oja, sinoque d tnna ley bi manna Cristo. 22 Nu'm d 'bc p' 'bhy 'yc'i ngue hi ngui nzaqui y nt'c'i , d t'e tengutho t', n'namhma ngue da zp' ga hatra ts'di y

1 Corintios9,10 nt'c'i i ja. Nn t''a ngue 'da'igu d r'be y ja'i 'bp' ha d mmanna hya, n'namhma ngue xamhmatho da zp' di nyany te 'da' xra hya d mma. 23 Ngu na ra hya d t' ya, n'namhma ngue da zp' da 'yhy ja'i ra hoga 'da'yo hya. Nu'a r njapi Oja b n'youi na ra hya na, da zp' di tocabi gtho' bi 'yde hanja ra hya. 24 Ya gu pahm ngue nup' ja n'na ra xqui majuanni ngue di nja ra 'dihi, gtho' to da gcra 'dihi, n'na ngu n'na ni tihi, p n'natho'a da daha. Dami njath p'ya, gu ja ndu mmi gui 'yth'a te di 'bp'ah Oja gui 'yth, n'namhma ngue da zp' gui tahm. 25 Gtho' to honi ha di dap' ja ra nt'ni , hi nte nne di hni para ngue da daha. P nuya p'ya, di ja ndu mmi ngue da da'a n'na ra corona ngue da thotho, porque ra paxitho. P nuj, dadi ja ndu mmi ngue ga th'a te di 'bjpah Oja, n'namhma ngue di 'dacj r njapi , nu'a hi njam'm da thogui. 26 Nu na ra hya nn 'yog, d haxra 'yu nu'a ja ngue gd n'yo, hi ndi pjtho'a te ja ngue gd n'yo. Nug d ho ma mmi ha gda rpabi r ph Oja, porque hi nd nne ngue hi nte di bntho na r 'bfi Oja nn 'yo. 27 Nu ra ja'i 'm nne ngue da daha, di n'nnbi ngue mmi di xdi ha di daha. Di njad p'ya, di ho ma mmi ngue d honi ha di ntahna ra hya nn 'yo. Porque d nne ga t'e tengutho ra hya di xihy ja'i da 'yt'e. Nug hi nd nne da 'ync'a Oja ngue hi nga gue'a te d t'e.

10

Ague ma zi cu'ah, mami pu mbni h na ra hya ja ua,

---------

1 Corintios10 ngue Oja bi 'yt'e ngue ni 'bt'o ra gui p' ni ma y nyogui ja'i nuya bi japi bi 'daxra Thnga jathe. 2 Gtho ya y ja'i ya, 'dap' ni 'youi ra Moiss ngue ni dnna gui , 'n g 'da i thorp ja ra jathe. Guehya y ja'i bi 'yt'e ngue y n'youi ra Moiss. 3 Gtho y ja'i bi zi'a ra hm b 'y mahts'i . 4 'N gtho y ja'i bi zi'a ra dehe bi bop' ja ra mmndo. P nu'a bi 'ui nthe y ja'i , hi ngra do, sinoque gue'a ra Cristo bi mxy ja'i hap ni ma. 5 P nu na Oja, hi mbi nu manho te bi 'yty ja'i m'mfa. Janangue ya mm g bi du p' ja ra dapo. 6 A nuy, nu na ra ndate bi thohya y nyogui ja'i bi 'ytra nts'o, nu'm ngue 'ncj ga th ra nts'o ya, xquet'a ngu'a ra ndate ga thohm. 7 Janangue nuy, 'yo gui thanneh y dahm tengutho bi 'yt'i'da' ngue bi danne y dahm. Porque nt'ot'i p' ja ra Maca Libro te bi 'yty ja'i , i na: Bi mi y ja'i ngue di nsi hm, 'n bi mmi nhni . Mi juate ra ts'i hm y ja'i , bi nangui ngue bi danne ra dahmu. Bi mhra hni p'ya, nna Maca Libro. 8 'N hi nga n'yots'om'mih tengut ho bi 'yt'i'da' ngue bi n'yots'om'mi. Ngue nguna bi 'yt'e, n'na patho i du 'dte mahyu mahuahi y ja'i . 9 Nu na Oja i sti te d th, p hi ngui s ngue xgue gd th'a ngue ga unhn ra cu Oja. Nguna bi 'yt'i'da y nyogui ja'i , p mi str mmi Oja, bi guadi bi du y ja'i ngue bi za y c'ya. 10 Mami nmman'h Oja tengutho bi 'yt'i'da' y nyogui ja'i ngue bi nmman' Oja. Janangue Oja b pnnbabi r anx ngue bi hyo ya y nyogui ja'i . 11 Nu na ra ndate bi thohya y nyogui ja'i , bi ma macuati p' ja

330 ra Maca Libro'a te bi nja, n'namhma ngue nu y ja'i 'bhya y pa r nzguitho d 'bhm, da sifi ngue 'yo di njap'. 12 Janangue nu te'o na ngue hi njam'm da 'ytra ts'oqui, jatho ngue di mfdi xandnho manma 'ytra ts'oqui. Porque y nyogui ja'i bi 'ytra ts'oqui. 13 Nu'm so ma mmih ngue ga th ra nts'o, xquet'a njarbtho gtho mi 'da y ja'i . P nu na Oja hi ngui hgah na, da mxcah ngue hi nda dajpa ma mmih ra nts'o. Nu'm ya b p' ra ts'on'yomfni , nu na Oja di mfxte ngue da z ga taph'a ra nts'o ngue hi ndi nja. 14 Janangue nuya ma zi cu'ah, 'yo gu thanneh y dahmu. 15 Da di nni mmih na ra hya ga mmang ya. I s ngue gui hyacsh ra gnda ngue'm gue'a d xi'ah ogue hi n'na. 16 Nu'm d ph Oja ngue di japra vaso 'm d sih ra Santa Cena, huangui ga mbni ngue nuya y ja'i si, guehya y ja'i i mnna ji ra Cristo p' ja ra pont'i ngue da yani ? Nu na ra thu hm d xni ngue d sih, huangui ga mbni ngue nu to gtho di sih na, gue' y ja'i i u nn do'yo ra Cristo p' ha bi tho na ngue da yani ? 17 A nuy, xa nguj ya. P ma mmih, xgue 'da'igu porque nu'a ra thu hm di xni ngue di comhmi di sih, n'natho'a. 18 Gu nnu h te ty judo 'm rpa ra 'bt'e Oja. Nu to gtho sa ra ng i tho ngue rpa ra 'bt'e Oja, i comhmi sa, porque 'da'igu y mmi ngue'a ra ndanne t'e. 19 Nu na te d nne ga mmanya, hi nga mbni ngue da t'mbi ja r ts'di n'na ra dahmu. Ni xi nga gue'a ra ng 'brpabi ra dahmu da t'mbi man'na xandxqui

331 ngue'a ra ng hi nga m'mt'e. 20 Nu na ra hya d mmang, ngue nu' y ja'i hi ngui pa Oja, rpa ra 'bt'e ra dahmu, gue' y ts'onthi rpabi ra 'bt'e 'n hi nga gue'a Oja rpabi ra 'bt'e. P hi nd nneg ngue 'n'ah gui cohi ngue da 'da'igu gui 'yth ya y ja'i thanne y ts'onthi . 21 Hi ngui s ga sih ra Santa Cena bi zogah ra hya ra Hmu Jess ngue ga th, 'n xi nga mmh p' ha ts'a ra ng nu'a 'bspabi y ts'onthi . 22 'Yo gu nne ngue da zcj ra Hm Jess. Teni 'b'a gu na go ga japh'a?

1 Corintios10,11 nu'a su da za ra ng ngue ra 'bt'e. 29 Madag ue'a gu pahm ngue gtho y ng 'da'igu, p 'yo gu sah ra ng 'm mby ja'i ngue hi ngui ho da ts'i. A nuy, r nzgui 'b i'da ngue nne da 'yngui : Hanja ngue ga ts'a te d si conn ngue'a te r n'yomfni n'nan'yo n'na ra ja'i ? da 'yngui . 30 Xi'm d pr mate Oja ngue di japi te d si, teni 'b'a go nne'a n'nan'yo n'na ra ja'i ngue da 'yrpa r hya te di si? da 'yngui . 31 Nug ga xi'ah hanja na ra hya na. Nu'm gu si hmh ogue gu sitheh, ogue ja te man'na macosa gu th, nu te g gu th, dami hyomhm ra hya ngue ha di t'spabi Oja. 32 'Yo gu nneh ngue go da t'nj ngue di jth ra 'yu hap tra ts'oqui mi 'da y ja'i , ngu' y judo, ngu' hi ngy judo, ni xi nga gue' y ja'i Oja. 33 Conma parte, dadi ja ndu mmi ngue d t''a te 'b'a ja ngue da nu manho y ja'i . Porque hi ngma nhos d honi , sinoque d honnbabi ra nho da n'yo mi 'da y ja'i para ngue di nyany te. Tengutho gu nnu h d t' ya, da ngu'a gui 'yth. Porque nug d t'e tengutho bi 'ytra Cristo.

nuy, ya hi ndi mandagah ra ley ga 'yo y judo ya. Ya s ga th te d nneh ya. P hi ngui ja ngue ga th'a te hi nni 'yup' ga th. Hi nga nne ngue ga th'a te di ts'onnbabi r mmi ma mmi c'i h. 24 Jatho ngue ga honnbah ra nho mi 'da y ja'i , hi ngue masque ga hons ra nho gd 'bhm. 25 Nu'a ra ng p y ja'i p' ja ra ti, dami sihmah hma. 'Yo tema nt'nni gu th porque 'yo s gui su gu sih'a ra ng xa 'bspabi y dahmu. 26 Porque nu te g ja ua ja ra xi mhi, g r mmti Oja. 27 Nu'm da zixah ra ts'i hm n'na ra ja'i ngue hi ngra 'yc'i 'n gu n'u ni ngue gu mmh, dami sih te di 'da'ah. 'Yo 'be gu nhn ngue'm ra 'bt'e ra ng ogue hi n'na. 'Yo s gu su gui sih. 28 P nu'm toni ja'i da 'yn'ah: Nu na ra ng ja ua, ya xa 'bspabi y dahmu na, da 'yna, 'yo gu sah ra ng p'ya. Porque hi ngu nnetho ngue gui ts'onnbah r mmi ra ja'i

23A

---------

11

ma zi cu'ah, dadi johyag ngue zant'a gu mbnj, 'n hi ngui hhm na ra hya d xn'nah. 3 P nug jap' n'na ra hya d nne ga xi'ah. Dami pahm ngue nu na Oja i 'bt'o na ngue ra Cristo. Ra Cristo p'ya, i 'bt'o na ngue ra n'yoh. Ra n'yoh p'ya, i 'bt'o na ngue r xisu. 4 Nu'm mmat'Oja n'na ra

2Ague

---------

1 Corintios11 n'yoh p' ja ra ni ja, ogue nne da manna hya di bnnba Oja da ma, 'n'm hustho r fi ra n'yoh, ya di nqui ngue hi ndi respeta xanho ra Cristo. 5 Nu n'na ra xisu 'm ngue mmat'Oja p' ja ra ni ja, ogue i nne da manna hya di bnnba Oja da ma 'n hi ngui 'u r ya, ya di nqui ngue hi ndi respeta xanho r damme. Nu'm hi ngui 'u r ya ra xisu, ya t'e tengutho y xisu nt'axi y ya. 6 Nu ra xisu hi ngui nne da 'u r ya, man'na xanho da 'yaxr ya. P nu'm nna xisu ngue ra 'b'is ngue da 'yaxr ya, man'na xanho da 'u r ya 'm. 7 A nu ra n'yoh, hi ngui s da hyusta r fi p' ha d mpti y ja'i , porque Oja bi hocra n'yoh ngue bi gohi tengutho'a. Janangue conn nguehra n'yoh i t'spabi Oja. P nu ra xisu, i 'bi ngue ga t'spabi ra n'yoh'a. 8 Porque Oja, nu'm mambi hocra n'yoh, hi ngra xisu'a bi tajpabi r do'yo ngue bi nhohra n'yoh. Sinoque ra n'yoh'a bi tajpabi r do'yo ngue bi nhohra xisu. 9 A nu ra xisu, bi ma mahoqui para ngue r mxtetho ra n'yoh, hi ngue masque ra n'yoh bi ma mahoqui para ngue dr mxtetho ra xisu. 10 Janangue guehna d mmang naya ngue ra xisu jatho ngue da 'u r ya, gue'a ra hmya'a ngue c'i r damme 'm nzofo. 'N gue'a nnu manho y anx Oja'a. 11 P Oja b snni ngue ngu y n'yoh, ngu y xisu, mahyoni tho ngue di m'mi. 12 Porque majuani ngue nup' b fdi b m'mhra xisu, guep' ja r do'yo ra n'yoh b thaqui . P xquet'a majuani ngue nu ra n'yoh, ra xisu di mi 'mi . Nu na p'ya, gtho Oja b snni ngue njap'.

332 xanho ra gnda na ra hya d xi'ah ya. Xi n'na ra xisu 'm mmat'Oja, ua xanho ngue da 'u r ya uague hi n'na? 14 Ya gu nnu h te t'e gtho y ja'i . Nu ra n'yoh, hi ngui nnu manho ngue xtamma r xta. Porque mbi ngue ra 'b'is. 15 P ra xisu i nnu manho ngue xtamma r xta. Porque gue'a r xta bi t'u nni ngue da npa nt'ya. 16 P nu'm 'bi to i nne di nnemhya nguehna ra hya d xi'ah ya, da bata njuani ngue ni xi nga guecj, ni xi nga gue hmi 'da y ja'i Oja i 'bi ndap' bi z y hni ni ngue da n'nan'yo man'na ra hya di tnni .

13Dami hyacj

ja man'na ra hya d nne ga xi'ah ya. Porque nup' ha gadi mptih, hi nga gue'a te gu th. Ngue hi ngra nho gni mptih, sinoque n'na ra n'tho gni mptih. 18 D c ngue nup' ha gadi mptih gadi nju n'mahyah. R nzgui majuani na ra hya d c. 19 P ngutho ya ja ngue da ngu'a di nja, ngue di nja ra nju n'mahya p' ha gu 'bhm. Gue'a di fa'a ndana ra ja'i ngue majuani ra 'yc'i , ndana ra ja'i hi mma juani ra 'yc'i . 20 Janangue nu'm gadi mpti ngue gui sih ra Santa Cena, hi ngui nnu manho ra Cristo te gu th. 21 Porque nu'm bi znna ora gui nsi hmh, n'na ngu n'na y ja'i xhy hm ni hya ngue da zi. Da mi , di nsi hm sh p'ya. P nu y ja'i ngue hyoya, i tu manthu hu, mnte mi 'da y ja'i p'ya i ni ya asta i ti tho. 22 Ua hi n'y ni ngu gu si'a te gui ti mhm? Hanja ngue hntho gu nne ngue gadi 'brpah

17I

---------

333 y s' y ja'i Oja i hyoya, hi n'y te di nsi hm p' ha gadi mptih? Ua gu mhm ngue d nnu manhog te gu th? Nu'a, hi n'na'a. nu na ra Santa Cena d xi'ah, gues'a ra Jesucristo bi xnngagui hanja na ra hya na. Nu'a ra xui bi ma ma d ra Hmu Jess, bi hyacra thu hm. 24 Mi ja mammadi Oja, bi xmp'ya. Bi 'ymby xdi: Dami sih ra thu hm ja ua ya. Guehna ma do'yog na. Nu'm g sih y pa di map' naya, gue'a gdi bnj'a ngue ma do'yo dadi d ngue da du conn ngue'ah. 25 Mi juadi bi nsi hm p'ya, bi dcra vaso, bi 'yna: Nu na ya, guehna ra hmya naya ngue nu'm d tu, di nja r ts'di na ra 'da'yo cohi t'ah Oja. Porque di mfmma ji conn ngue'ah. N'na ndi ngu n'na ndi gu sih naya, dami bnj ngue d tug, bi 'yna. 26 Janangue n'na ndi ngu n'na ndi gu sih na ra thu hm na, 'n gu sih na r ngui ra uva, gui 'yth ngue da bahy ja'i ngue bi du ra Hmu Jess. Dangu'a gui 'yth asta guehra pa ngue da p' ra Hmu Jess. 27 A nuy, nu to bi z ngue hi ngui nnu mansu na ra Santa Cena 'm bi zi, ya ra ts'oqui t'e. Porque hi ngui nnu mansu'a ra Hmu bi mnn ji p' ha bi du conn guehra ja'i . 28 Janangue nuy, n'na ngu n'naj, ma ga hacj ra gnda te ja ma n'yomfni h hante ngue ga sih ra Santa Cena. 29 Porque nu'm ngue s da zi ra Santa Cena ra ja'i , 'n hi nga 'bet'o hacra gnda hanja te ga mbni ngue bi du ra

1 Corintios11,12 Hmu, ra ja'i ya hons r castigo da thogui. 30 Ja njap' ngue xangu y ja'i tho ra castigo, s ra n' ngue di hynni . Ya hi ngui nzaqui 'da, 'n ya xandu 'da. Porque hi ngui nnu mansu ra Santa Cena. 31 P nu'm ngue ga hacj ra gnda xanho p' ja ma n'yomfni h tengue ga mbnna Santa Cena, ya hi n tema castigo ga thohm. 32 A nuya y ja'i hi ngui hacra gnda xanho p' ja y n'yomfni tengue ga mbni , guehya da pnnbabi ra castigo Oja ya ngue di hynni . Porque Oja nnepe ngue di 'bty n'yomfni y ja'i , n'namhma ngue hi nda map' ja ra castigo di ma y ja'i hi ngui c'i Oja. 33 Janangue nuya ma zi cu'ah, nu'm gadi mptih ngue 'dap' gui si hmh, dami nt'mi n'na ngu n'na'ah ngue 'da gdi nsi hmthoh. 34 P nu'm ngue to hi ngui htra thu hu, 'be di nsi hm 'm bi nxp ja r ngu, n'namhma ngue hi nda 'ytra ts'oqui p' ha gadi mptih, ya hi n tema castigo da thogui. A nu'm ngue ja mi 'da y hya gu hmph, ga xi'i ha gdi japh 'm d mag p'.

23A

---------

12

Ague ma zi cu'ah, d nne ga xi'ah hanja'a te rpe n'na ngu n'na y ja'i na ra Espritu Santo. 2 Ya gu pahm ngue nu'm y pa xa thogui, nu'm tobe hi ngmani pahm Oja, xc thanneh y dahm hi ngui ya. 'N conn nguehy dahmu xc thanneh, hi ng pahm hanja na r 'yu Oja. 3 A nuy, nu ra ja'i na ngue ra Espritu Santo di bnnbabi ra hya

---------

1 Corintios12 i mma, dami padi ha gdi hyacj ra gnda xanho ngue'm majuani ra Espritu Santo di bnnbi te mma ogue hi n'na. Porque nu ra ja'i ngue ra Espritu Santo di bnnbabi ra hya i mma, guehna ra ja'i hi njam'm di sanna Jess. A nuy, nuya y ja'i n'youi ra Espritu Santo, hndya s da ma ngue ra Jess gue'a ra Hmu mahts'i 'a. 4 A nu na r 'bfi Oja i ja, 'dama 'dan'yo ma 'bfi di 'bpi da 'yty 'yc'i . P g gue'a ra Espritu Santo t'e ngue da z da 'ytra 'bfi y ja'i . 5 N'na ngu n'naj, 'dama 'dan'yo ra 'bfi d phm, p nu te g d th, gue'a ra Hmu Jess d rpah r 'bfi. 6 Hi nga 'da'igu ra 'bfi bi n'nacj, sinoque 'dama 'dan'yo ra 'bfi. P gtho gue'a Oja di hatra ts'di y ja'i ngue da badi ha di japra 'bfi da 'yt'e. 7 N'na ngu n'naj, Oja bi znni tema 'bfi ja ngue ga th, gue'a ra Espritu Santo di hacj ra ts'di ngue da z ga rpah r 'bfi Oja. P nu'a te gtho ma 'bfi bi 'dacj, bi 'dacj ra 'bfi para ngue da 'yrpabi ra nho ma mmi 'yc'i h. 8 Nu 'da y 'yc'i ya, ra Espritu Santo di japy ja'i ngue da badi xanho p' ja y mmi ha di japra hya da ma. Nu mi 'da p'ya, di japi ngue da badi ha di japi da man' y hya xanhnni , para ngue da z da di ny mmi y ja'i ya y hya da ma. 9 Mi 'da p'ya, di japra Espritu Santo ngue nu'm mmat'Oja ra ja'i , da di nna mmi ra ja'i ngue di nja'a te p'a Oja. Mi 'da p'ya, ra Espritu Santo di u nna ts'di ra ja'i ngue da 'ythe y drquhi . 10 Mi 'da p'ya, ra Espritu Santo di u nna ts'di y ja'i ngue da 'yty milagro. Mi 'da p'ya,

334 ra Espritu Santo di bnnbabi 'a te ra hya ja ngue da ma. Mi 'da p'ya, di japy ja'i ngue da badi xanho ngue'm gues ra Espritu Santo di bnnbabi 'a ra hya mmanna ja'i ogue hi n'na. Mi 'da p'ya, ra Espritu Santo di japy ja'i ngue da nya y 'dan'yo hya hi ngui padi . 'B i'da y ja'i p'ya ngue ra Espritu Santo di japy ja'i ngue da z da ma te ni bn' y 'dan'yo hya i hma. 11 P gtho ya y 'bfi ya, gues'a ra Espritu Santo di japy ja'i ngue da z da 'ytra 'bfi. Nu', go gue'a snnbi n'na ngu n'na y 'yc'i 'a ndana gue'a ra 'bfi da z da 'yty ja'i .

ra ja'i , madague'a xangu y xqui n'youi r do'yo, p ra ja'i n'na nc'i tho. Di njath p'ya, ngue conna Cristo xanguj ngue d c'i h'a, p tengutho 'm ngue n'na nc'i tho di jah ra Cristo. 13 Gthogah ya, ngu y judo, ngu' hi ngy judo, 'b i'da ngue 'bhy hmu, 'b i'da ngue hi njo'o y hmu, p gthogah, nu'm bi ma ma xixyagah, ra Espritu Santo t'e ngue d cohi ngue ntho n'na nc'i tho di jah. Porque gthogah, gue'a ra Espritu Santo d n'yoh. 14 Ya gu nnu h ngue r do'yo ra ja'i hi nga n'na xquitho i ja, sinoque xangu y xqui n'youi. 15 Nu'm da 'ynn gua ra ja'i : Hanja ngue hi ngr 'yg ra ja'i ? Ya hi ngma n'yog'be r do'yo ra ja'i , da 'yna, p nup' ja r do'yo ra ja'i ja n'youi p'. 16 Ogue ma gu h da 'yna: Hanja ngue hi ngr dg ra ja'i ? Ya hi ngma n'yog'be r do'yo ra ja'i , da

12Nu

---------

335 'yna, p nup' ja r do'yo ra ja'i ja n'youi p'. 17 Xi'm ngue g r ngni r do'yo ra ja'i , g dy d, ha di z ga hm ra hya 'm? Ogue g ma do'yoh, g dy gu, ha di z di nja ma fahah 'm? 18 P Oja bi 'yt'e ngue bi njap' ma do'yoh. N'na ngu n'na y xqui ja r do'yo ra ja'i , bi japi hap bi nepe da m. 19 A nu'm ngue gtho ya y xqui ja r do'yo ra ja'i , da 'da'igu, ha di z di nqui ngue ja r do'yo ra ja'i 'm? 20 P nu na ra hya i ja, madague'a ngue xangu y xqui n'youi r do'yo ra ja'i , p gtho ya y xqui ya, gue'a gui nqui xanho ngue ja r do'yo ra ja'i 'a. 21 Nu y d ra ja'i , hi ngui s da 'ymby 'y: Nug hi nd hon'a'i , da 'ymbi . Nu r ya ra ja'i , hi ngui s da 'ymby gua: Nug hi nd hon'aui, da 'ymbi . 22 P gtho ya y xqui ja ma do'yoh, gtho mahyoni tho. A nu y xqui d mhm ngue hi n' mahyoni , gue' y xqui ma datho mahyoni '. 23 I ja 'da y xqui n'youi ma do'yoh ngue ntho hi nts'hmi su t'rpa masu, p gue'a ra xqui'a ngue man'na d pxh xanho. 'N ja n'na ra xqui ma do'yoh ngue hi ngui s da hnu, 'n guehna ra xqui na p'ya ngue man'natho d suph na. 24 I ja y xqui ma do'yoh ngue di nqui , 'n hi nte man'na d honi ngue ga japh. Nu na Oja bi hoqui gtho ma do'yoh, 'n bi 'yt'e ngue man'na di muui'a ra xqui d mhm ngue hi nga njuani p' gui nqui . 25 Janangue nuy, hi nga 'da'a n'nanni 'yo r do'yo ra ja'i , sinoque gtho' y xqui ja r do'yo ra ja'i , n'na ngu n'na, di nhyoni . 26 Nu'm

1 Corintios12 ngue di hynna n'na xqui r do'yo ra ja'i , g r do'yo ra ja'i di hynni . Nu'm ja n'na ra xqui r do'yo ra ja'i ngue hnu mansu, g r do'yo ra ja'i , g di johya. 27 A nuy, guecj'a nnpe ngue r do'yo ra Cristo ya. N'na ngu n'naj, guecj' y xqui n'youi p' ja r do'yo'a. 28 Njarbtho Oja ya, n'na ngu n'na y 'yc'i bi znnbi ndana gue'a ra 'bfi da z da 'yt'e n'na ngu n'na. R mditho, Oja bi u ny 'bfi' y representante ra Cristo. R yoho, 'bhy ja'i ngue bi t'u nna 'bfi ngue da manna hya di bnnbabi ra Espritu Santo ngue da ma. R hyu, i 'bhy ja'i ngue bi t'u ny 'bfi ngue di nxnnbate r hya Oja. I 'bhy ja'i bi t'u ny 'bfi ngue ty milagro. I 'bhy ja'i bi t'u ny 'bfi ngue da 'ythe y drquhi . A nuy, i 'bhy ja'i bi t'u ny 'bfi ngue fxy mmi c'i ui. 'N i 'bhy ja'i ngue bi t'u ny 'bfi ngue di manda p' ja ra ni ja. I 'bhy ja'i ngue bi t'u ny 'bfi ngue da nya' y 'dan'yo hya hi ngui padi . 29 P hi nga to bi z ngue da z da 'ytra 'bfi ngue dr representante ra Cristo. Ni xi nga to bi z ni ja'i da z da 'ytra 'bfi ngue da nya' y hya di bnnbabi y ja'i ra Espritu Santo da ma. 'N hi nga'da gui t'u ntho y 'bfi y ja'i ngue da z di nxnnbate r hya Oja. 'N hi nga'da gui t'u ntho y 'bfi y ja'i ngue da z da 'yty milagro. 30 'N hi nga'da gui t'u ntho y 'bfi y ja'i ngue da z da 'ythe y drquhi . 'N hi nga'da gui t'u ntho y 'bfi y ja'i ngue da nya' y 'dan'yo hya hi ngui padi . 'N hi nga'da gui t'u ntho y 'bfi y ja'i ngue da z da ma te ga mbn' y 'dan'yo

1 Corintios12,13 hya i hma. 31 Dami neh ngue Oja di 'da'ah r 'bfi nu'a ma datho tate di muui. P nug, nu na man'na ra hya tate di muui ngue mi 'da y hya, guehna d nne ga xn'nah naya.

336 johya 'm nnu ngue njuantho ga 'yo y ja'i . 7 Nu'm di mahr mmi c'i ui n'na, ya di siguetho di madi madague'a hi ngui ho te rpabi . Zant'a mbra mmi ngue xanho te tra mmi c'i ui, porque hi ngui nne da hyp''a gui madi . I t'mi ngue di n'yo r mmi r mmi c'i ui 'm ngue hi nga gue'a t'e. 8 A nuy, nu'a ngue ga mahma mmi c'i h, i jatho ngue hi nha r nzgui ga mahm. P nuya y 'bfi bi 'dacj Oja, di njap' r nzgui ya. Porque da 'yhra pa ngue ra Espritu Santo ya hi nni mantho di bnnba y ja'i ra hya da ma. Da 'yhra pa ngue ra Espritu Santo ya hi nni mantho da japy ja'i da nya y 'dan'yo hya. Da 'yhra pa ngue ra Espritu Santo ya hi nni mantho ngue ja da xnnbabi y ja'i ' y hya xanhnni . 9 A nuy, majuani ngue hi nga gtho d pahm hanja y hya. Porque Oja hi ngui udi gtho'a te ra hya i ja. 10 P da 'yhra pa ngue gthogah ga pahm xanho hanja ra hya. Nu' y pa', ya hi mma hyoni ngue di m'mhy ja'i da xnnba ra hya y mmi 'yc'i ui. 11 A nu'm mar nggui, d mmany hya ga nya y basi . Nu ma n'yomfni mi ja, tengutho y n'yomfni y basi . P nuy, ya d ndan'yoh ya, ya bi gop'' y hya xt mang 'm mar nggui. 12 Nuy, nup' ga mbmma mmi hanja ra hya ya, ntho tengutho 'm di htra hy, hi ndi nqui xanho hanja gtho y hya. P da 'yhra pa ngue ga nnu rpah r hmi ra Cristo. Ya ja ga pahm p' xanho hanja ra hya p'ya. A nuy, zits'tho d pahm hanja ra hya ya, p nu'

13

A nuy, madague'a gdi padi gd nyah' y hya y 'dan'yo ja'i , ogue gdi padi gd nyah' y hya ga ya y anx, p nu'm hi n dadi mahma mmi c'i h, ya hi nte dadi mu h. Nu ma hyah hi nte di muui porque di cohm tengutho ra t'gui 'm ma znt'i , ogue tengutho ra xit'gui di znty hyxi. 2 Madague'a gdi padi gd nya'ah' y hya di bnnbabi ra Espritu Santo y ja'i da ma, ogue gdi pahm gtho' y hya xanhnni , ogue gdi ti mhm xandnho hanja' y hya hi ngui fadi hanja, ogue di ja xanho ma nt'c'i h, asta ga mph y nyu ni ngue da 'uegue, dani mpa n'na nguadi, 'n di nja, p nu'm hi n dadi mahma mmi c'i h, ya hi nte dadi mu h. 3 Madague'a ga dat'i gtho'a te d psh ngue ga u nhn te da zi y hyoya, ogue asta ga n'u ni ngue da ma nt'udi gah, p nu'm hi n dadi mahma mmi c'i h, ya hi nte dadi mu h. 4 A nu ra ja'i ngue majuani di mahr mmi c'i ui, guehna ra ja'i sti te sifi. Guehna ra ja'i ja r yemmi. Guehna ra ja'i hi ngra zya. Guehna ra ja'i hi ndi 'yts'i hap ya. 5 'N di jammansu r mmi c'i ui. Hi ngui hons ra nho da m'mi, sinoque honnbabi ra nho y mmi c'i ui. 'N hi ngra cu. I ja r mpu nnbi tengue t'rpe. 6 Hi ndi johya 'm nnu ngue tra ts'oqui mi 'da y ja'i , sinoque di

---------

337 y pa', ya ga pahm xandnho gtho hanja, tengutho Oja i pacj xandnho'a. 13 Janangue ja ua ya hyu y hya zant'a ja ts'ditho ngue ga th. Ja ts'ditho ngue zant'a ga c'i h Oja. Ja ts'ditho ngue zant'a ga mhm ngue di nja'a te mman'Oja. 'N ja ts'ditho ngue zant'a ga mahma mmi c'i h. P nu na ma datho di muui ya hyu y hya ya, gue'a ngue zant'a ga mahma mmi c'i h.

1 Corintios13,14 fadi . P ma datho d nneg ngue di bn'nah Oja'a te ra hya gui xihm y ja'i . Porque man'na xanho ngue da 'yde xanho y ja'i 'a te ra hya gu mmamhm, hi nda gue'a ngue gdi nyah n'na ra hya ngue hi ngui hy ja'i . Xquet'a xanho, p gue'm 'bp' te'o da z da ma te ga mbnna hya da hma. Janangue gtho y ja'i di 'bp' da di ny mmi hanja ra hya. 6 Ague ma zi cu'ah, xi'm ga mmag p' ngue ga xn'nah ra hya, 'n gd zo'ah y hya hi ngu hm, ndana ra hya gui 'yt'ammih 'm? P nu'm gd zo'ah'a te ra hya gni yah, ya da di ni xanho ni mmih hanja ra hya 'm. Ya gu pahm hanja'a ra hya di bnngagui Oja ga mmammp'ya, guehna ra hya da z ga xn'nah na. 7 Ya gu nnu h, nu'm ya ra corneta xi mmi ya ra 'bida, nu'm hi ndi nti ny hya, ya hi ngui fadi tema so i ja. 8 Nup' ja n'na ra tu nhni ya, nu'a pixtra corneta 'm hi ngui padi da mixt'i, aha ya ra corneta, hi nte ni bntho. Porque hi ndi ns y ja'i ngue di nja ra tu nhni . 9 Gu njath p'ya, nu'm hi ngui hy ja'i 'a ra hya gni yah, hague da mbahy ja'i 'a ra hya gu mmamhm 'm? aha gadi yahni h, hi njongui de te gu mmamhm. 10 Nuua ja ra xi mhi, mandngu dy hya ja ua ngue ga ya y ja'i . P gtho' y hya ga ya y ja'i , ja te ga mbni . 11 A nuy, nu'm toni ja'i da zoqui, 'n ga ya ra hya hi nd de, ya tengutho 'm da nd yap'tho r hi'a nzoqui, porque hi nda z gd nya'be'a te ra hya ga ya ra ja'i . 12 Nug d padi ngue mmi gu nne di ha'ah ra ts'di ra Espritu Santo ngue da z

14

Dami ja ndu mmi ngue gu mahni mmi c'i ui n'na ngu n'na'ah. Nu na Oja, 'dama 'dan'yo y 'bfi i ja, p dami ne ngue da z gui 'yrpah r 'bfi Oja. 'N ma datho dami neh ngue di m'mhy ja'i ngue ya dy 'bfitho'a ngue da manna hya di bnnba Oja. 2 Porque nu'm 'bhra ja'i ngue ga ya' y hya hi ngui fadi , ya hi ngy ja'i ' nzofo, porque hi njongui de te ga ya. Hi nda hns Oja padi tema hya mmanna ja'i . Porque ra Espritu Santo di hatra ts'di di bnnbi te da ma, p hi njongui padi te ga mbny hya i mma. 3 P nu ra ja'i ngue di bnnbabi Oja ra hya ja ngue da xihy ja'i , gue' y ja'i nzofo para ngue di zacy nt'c'i y ja'i . Di hatra ts'di y ja'i na ra hya de hma, 'n hu rpabi y mmi. 4 A nuya y ja'i ga ya y 'dan'yo hya, guehya hi njongui de te ga ya, sinoque pas hanja'a ra hya mma. P nu ra ja'i ngue di bnnbabi Oja na ra hya da xihy ja'i , nuya y ja'i di mpti, di japi ngue da di ny mmi y ja'i na ra hya xifi. 5 Mahotho 'm ngue gtho di s gdi nyah y 'dan'yo hya hi ngui

---------

1 Corintios14 gui 'yrpah r 'bfi Oja. P dami neh ngue nu'a ra 'bfi gui 'yth, da gue'a ra 'bfi ma datho da 'yrpabi ra nho ni mmi 'yc'i h gui 'yth. 13 Nu to nne da nya y hya ngue hi ngui hy ja'i , da 'ypra mate Oja ngue da z da xihy mmi c'i ui te ga mbnna hya da ma. 14 Porque nu'm d mmat'Oja 'n hi ngui hy ja'i 'a te ra hya nna mat'Oja, nuua ja ma mmi d padi ngue d mmat'Oja, p nuya y hya d mma, ya hi n tema nho da 'yrpabi y ja'i . 15 Ndana gue'a ja ngue ga t' ya 'm? I ja ngue ga mmat'Oja co gtho ma mmi, p guehya y hya hy ja'i gd mat'Oja. I ja ngue ga tuty alabansa co gtho ma mmi, p da gue' y alabansa ngue hy ja'i y hya i mma. 16 Nu'm gadi ja mammadi h Oja, 'n'm hi njongui de tema hya gu mmamhm, nu ra ja'i ts'e te gu mmamhm, ya hi ngui padi te ga mbnna hya. Ya hi ngui s da 'ynna ja'i da ngut'atho. 17 Madag ue'a ngue mazi hotho ha gni ja mammadi h Oja, p nu'm ngue hi ngui hy ja'i 'a ra hya gni ja mammadi h Oja, ya hi n tema nhotho rpabi y ja'i ra hya de. 18 Nug dadi ja mammadi Oja ngue mi ts' xangu y 'dan'yo hya d padi gd nyag ngue'ah. 19 P nup' di mpti y ja'i , nug d nnu manho ngue hndi ct'atho y hya ga xnnbabi y ja'i , p da gue' y hya hy ja'i gd nya, hi nda gue'a ngue ga mmang 'dt'a mahuahi y hya ngue hi ngui pahy ja'i te ga mbni . 20 Ague ma zi cu'ah, 'yoni mantho gu th tengutho y basi ngue zits' dy n'yomfni i ja. P

338 xanho ngue gu cohm tengutho y basi ngue hi ngui ngu ra nts'o padi , gui njath p'ya. P ya gy daja'i h, dami 'yt'e ngue ya ja xanho ni n'yomfni h ya. 21 Nup' ja ra libro ngue r ley, Oja i na: Nuya y ja'i ngue y mmjmahya, ga japi ngue di ts'ofo cony hya ga ya y 'dan'yo ja'i . P madague'a di ts'ofo cony 'dan'yo hya, ngutho hi nda 'yrcagui masu, n'Oja. 22 Janangue nu na Oja, nu'm nzohy ja'i cony hya hi ngui fadi , gue'a ra hmya'a ngue hi ngy 'yc'i y ja'i ts'ofo, sinoque y mmjmahyatho. P nu'm nzo Oja y ja'i conna hya di bnnbabi y pngahya da ma, gue'a ra hmya'a ngue ya y 'yc'i y ja'i nzofo. 23 A nu'm ngue n'narb x mpti y 'yc'i , 'n'm g ga ya y 'dan'yo hya ngue hi nga nt'de te ga ya, xi'm bi yut'a n'na ra ja'i hi ngra 'yc'i 'n hi ngui pahy 'dan'yo hya ga ya y ja'i , uangui da 'ymbi ngue loco y ja'i di yahni . 24 P nu'm nne di nya n'na ra 'yc'i ngue da manna hya di bnnbabi Oja da ma, 'n da nya ra hya ga ya y ja'i , xi'm bi yt'a n'na ra ja'i hi ngra 'yc'i 'n hi ngui padi hanja ra nt'c'i , ra ja'i da di nn mmi ngue ja r ts'oqui co nu'a te ra hya da 'yde. 25 Di n'yo r mmi ra ja'i ngue Oja i padi xanho te gma hya mbmp' ja r mmui. Di ndantyhmu p'ya ngue da danne Oja. Da 'yna: Majuani ngue gue'a Oja n'youi ua ha di mpti y ja'i 'bcua, da 'yna.

ma zi cu'ah, nup' ha gadi mptih ya, i 'bi to nne da duty salmo, i 'bi to nne di nxnnbate

26Ague

---------

339 r hya Oja, i 'bi to nne da manna hya di bnnbabi Oja, i 'bi to i nne da nya y hya ngue hi nga nt'de, i 'bi to da z da ma te ga mbny 'dan'yo hya hi nga nt'de. P nu te gma hya gu nne gu mmamhm, gu mmamhm' y hya di hatra ts'di y ja'i . 27 A nu'm te'o ga ya ra 'dan'yo hya hi nga nt'de, ya hndi yo nc'i ogue hyu nc'i di nya. P 'da mi 'datho di nya. 'N nnetho ngue di 'bi te'o da xihy ja'i teni bn' y hya da hma. 28 A nu'm ngue hi njo'o p' to di thocra hya, man'na xanho ngue 'yo di nzohy ja'i 'a n'nan'yo ra hya ga ya. Porque hi njongui de te ga ya. Sinoque n'na ngu n'na di nyasui Oja p' ja y mmi. 29 Xquet'a ngut'a ya, nu te'o nne da xihy ja'i ' y hya di bnnbabi Oja da ma, di nya yonc'i ogue hyu nc'i . Mi 'da y ja'i p'ya, da hyacra gnda ngue'm majuani Oja di bnnbabi ra hya mmanna ja'i ogue hi n'na. 30 Nu'm ngue 'bp' man'na ra ja'i nne da xihy ja'i ra hya di bnnbabi Oja da ma, di nsya'a ya p'ya, di japi di nya man'na nc'i nne di nya. 31 Gtho'ah, nu to nne da xihy ja'i ra hya di bnnbabi Oja da ma, 'da mi 'da di nya. Janangue nu' y ja'i xra hya da hma, da di ny mmi hanja ra hya, gue'a di hya ra ts'di'a. 32 Nu te'o nne da xihy ja'i 'a te ra hya di bnnbabi Oja da ma, da d'mi mnte da z di nya. 33 Porque Oja hi ngu nnepe ngue 'da di yahni tho y ja'i p' ha ja ra hya. Nu'a te r'mi 'da y 'yc'i mi 'da y hni ni , dangu'a gui 'yth. 34 Porque y xisu hi ngui s ngue di nyap' ha di mpti y 'yc'i . Porque y xisu hi n'y ra nt'di ngue da gue'

1 Corintios14,15 di opan'yu ra hya y ja'i '. Sinoque y n'yoh' i ja ngue di m'mt'o tengutho ra hya mmamp' ja r ley Oja. 35 Nu'm ja tema hya nne da 'ynna n'na ra xisu, da 'ynna damme p' ja r ngu. Porque hi ndi njmanho ngue ra xisu di nyap' ha di mpti y 'yc'i . 36 Mahs mi 'yna ngue da z gu sns te gui 'yth. Porque hi ngo g dmhm r hya Oja, sinoque m'mfatho bi znna hya p' gu 'bhm. 37 Nu'm toni ja'i da 'yna ngue di bnnbabi Oja ra hya ja ngue da ma, ogue to da 'yna ngue n'youi ra Espritu Santo, da badi ngue nuya y hya d xi'ah, gue'a Oja di 'bjpasgui te d mma. 38 A nu'm toni ja'i da 'yngui ngue hi nga gue'a ra hya d mma, da gue'a to mman'a p'ya xquet'a hi ngui ja ngue da t'mbi ngue gue'a ra hya mma. 39 Ague ma zi cu'ah, dami neh ya ngue gues Oja di bn'nah ra hya gui xihm y ja'i . A nu' y ja'i ga ya y 'dan'yo hya, dami u nhn ra nt'di ngue di nya. 40 P da 'yo ni 'yu'a te gma hya gu mmamhm, mazihotho gdi mamhm ra hya.

15

A nuya ma zi cu'ah, man'nan'yo mi 'yt'e ngue gu pu mbni h na ra hoga 'da'yo hya d xi'ah ya. Ya g nu manhoh na ra hya na, 'n guehna ga d ni nt'c'i h naya. 2 Nu'm ngue hi ngui hyhmp' na ra hya naya, gue'm ngue hi ngma xts'etho gni 'yc'i h na ra hya 'm, guehna ra hya di nyanni teh na. 3 Nu na ra hya bi siqui, guehna ra hya r mditho d xn'nah na.

---------

1 Corintios15 Guehna ra hya na ngue bi du ra Cristo ngue bi hoga ma ts'oquih. Ya bi nja na te ra hya nt'ot'i p' ja ra Maca Libro. 4 Mi du ra Cristo, bi ma nt'gui. P bi bnnate'a r hyu pa. Ya mahmbi nja ra hya nt'ot'i p' ja ra Maca Libro. 5 Mi bnnate ra Cristo, bi nu ra Bdu ngue ya 'bi mahn'a. M'mfa p'ya, bi nu gtho' mi 'da y representante ra Cristo. 6 Man'na ra pa p'ya, tho'i ct'a ciento' ma cu h bi nnuui ra Cristo mahn'a. 'N xangu tobe 'btho ya, xi nxa ndu 'da. 7 M'mfa p'ya, bi nu ra Jacobo. Man'na ra pa p'ya, gtho' y representante bi nu mahn'a. 8 Mi nu ra Cristo ya to g bi nu, ya d nths'be p' r nzqui. P nugui , man'natho hi nga njuani gui . 9 Porque guec mi ts' hi nga njuani g ngue gtho mi 'da y representante ra Cristo. A nugui , ya ra matetho bi 'yt'Oja ngue bi 'dajma 'bfi ngue r representantegui, porque nugui xt sc ya y ja'i Oja. 10 P Oja bi 'ytra mate ngue bi 'dacra 'bfi di phya, 'n hi nga srbtho'a r mate bi 'daqui. Porque man'na xangu ra 'bfi d t' ngue gtho' mi 'da y representante ra Cristo. P nu na ra 'bfi na, hi ngo dadi jasg na, sinoque rcagui ra mate Oja ngue fxqui te d t'e. 11 A nuy, nu'm gueque xangu ra 'bfi d t'e, ogue go gue' mi 'da xangu ra 'bfi bi 'yt'e, p nu na ra hya d mmanghe, 'da'igu na. 'N guehna ra hya gu c'i h na ya.

340 bnnate. P hanja ngue gu mhm ngue hi ndi bnnate y nima? 13 A nu'm ngue majuani gu mmamhm ngue hi ndi bnnate y nima ya, hanja ngue bi z bi bnnate ra Cristo 'm? 14 A nu'm ngue hi mma juani bi bnnate ra Cristo, ya hi nte ni bntho na ra hoga 'da'yo hya d mmanghe 'm. Da guehni nt'c'i h p'ya, xquet'a hi nte ni bntho 'm. 15 Ya ra fhni d mmanghe 'm ngue d xi'ah te bi 'yt'Oja. Porque d xi'ahe ngue Oja bi japi bi bnnate ra Cristo 'm mi du. A nu'm ngue hi mma juani di bnnate y nima ya, ya hi mma juani ngue Oja bi japi bi bnnate ra Cristo 'm. 16 Xi'm ngue hi ndi bnnate y nima ya, ya xmama bi du ra Cristo 'm. 17 Xi'm ngue ra Cristo hi mbi bnnate, nu na ni nt'c'i h i ja, ya hi nte ni bntho. Porque hi nga njut'i tho ni ts'oquih 'm. 18 Nu'm ngue ngu'a ya, nu' to ya xa ndu, madague'a bi 'yc'i ra Cristo, p xquet'a 'n' di m'm'. 19 Nu'm ngue hi nte ni bntho ngue d c'i h ra Cristo mnte ra pa d m'mhm, ya man'natho hucatej 'm ngue gtho mi 'da y ja'i . 20 P majuani d xi'ah ngue nu'm mi du ra Cristo, bi bnnate. Co nu na ra hya naya, d haxa njuani ngue gtho y nima xa ndu jatho ngue di bnnate m'mfa. 21 Nu'a ra ts'oqui bi 'ytra Adn, ja b fp' ngue bi du y ja'i ua ja ra xi mhi. P xquet'a nu'a i bnnate ra Cristo 'm mi du, go b jtra 'yu'a ngue jatho di bnnate y nima. 22 Ra Adn, r 'y'a ngue gthogah, gtho ja ngue ga tu h. P nu to gtho c'i ra Cristo ya, ja ngue

nuy, g 'da'igu d mmanghe ya ngue bi du ra Cristo 'n bi

12A

---------

341 di bnnate. 23 N'na ngu n'na b n'youi ra pa p' ngue di bnnate. R mditho bi bnnate ra Cristo, m'mfa p'ya, nu'm b hra Cristo, nu te'o g xa 'yc'i , g di bnnate. 24 Nu'm ngue bi dapi gtho y nsiui, nu' na ngue ja y ts'di ngue di mmandas, g di ts'onnbabi y hya, ya gue'a ra pa r nzgui'a p'ya. Nu na Oja r Pap, di dpr cargo p'ya ngue di ndast'abi. 25 Porque ra Cristo jatho ngue gue'a di ndast'abi'a asta gue'm da 'yt'a Oja ngue da dapi gtho y nsiui. 26 Nu'a r nsiui r nzguitho da dapi , gue'a ra ndate i ja'a, porque ya hi njon da du. 27 Nu na Oja bi u nn cargo ra Cristo ngue g go di manda te g ja na. P nuy, hi ngui nne da ma ngue ra Cristo di manda r Pap, porque go gue'a r Pap bi u nn cargo ra Cristo ngue di manda te g i ja. 28 Da znna pa ngue da dahra Cristo ngue di manda te g ja. Ra Cristo p'ya, nu'a r Pap bi u nna cargo ngue di manda te g ja, di dpi ngue di mandas, ya gues Oja di manda te g ja p'ya. 29 I ja man'na ra hya d nne ga xi'ah ya. I 'b i'da y ja'i ngue nyondi i nxixya ngue di prpabi y nima hi mbi nxixya hante ngue da du. A nuy, xi'm ny ja'i ngue hi ndi bnnate y nima, hanja ngue nxixya y ja'i ngue di prpabi y nima tengutho 'm xt nxixya hante ngue da du 'm? 30 Hanja ngue hangu ra pa d ng ma te 'm ngue hi ndi bnnate y nima 'm? 31 Porque n'na pa ngu n'na pa ja ngue da hyo gy ja'i . Ague ma zi cu'ah, hntho d xi'ah na ra hya na, porque majuani ngue

1 Corintios15 ja gamph ngue n'na ngu n'naj, g di n'yoh ra Hmu Jesucristo. 32 Nup' ja ra hni ni Efeso, xandngu ra n' d sg p', porque na y zate y ja'i da nju n'me. A nuy, xi'm ngue hi ndi bnnate y nima ya, teni 'b'a d taha ngue te d t' 'm? Man'na xanho ngue ga na: Ma ga nsnni go ya, ga mmi ga si te xt ti ni . Porque ni xudi ga tu, ga na. 33 'Yo gadi nhygui ngue to da hy'ah. Porque nu'm gadi nsixh' y ja'i xants'o ga 'yo, di ts'on'natho'a te ra nho gni 'yoh'. 34 'Yo ma'bdi ni mmih. Dami hyaxh ra 'yu njuantho, mami 'yth ra ts'oqui. Porque 'b i'da ngue tobe hi ngui pahm Oja. D mmang na ra hya na n'namhma ngue gu ps'ni sh.

nzgui 'b i'da nne ngue da 'yrca ra nt'nni ya, da 'yngui : Ha di njap' di bnnate y nima? Tengu da gohy do'yo 'm bi bnnate? da 'yngui . 36 Gue'a ra ja'i ngue ma'bdi r mmi da 'ynni tengu na ra hya na. Ya gu nnu h 'm bi ma nthu hu n'na ra hmud, i 'ya r do'yo ra hmud, nu'a r mmi ra hmud p'ya da bts'e. 37 Nu'm bi ma nthu hu ra hmud, ogue ra trigo, ogue ja te man'na ma hmud, hi nga tengu nja ra hmud da thu hu da ngut'atho 'm bi bts'e. Sinoque ya n'nan'yo r do'yo 'm bi bts'e. 38 N'na ngu n'na y hmud 'm bi ma nthu hu, nu te nne Oja ngue da gohr do'yo n'na ngu n'na y hmud, gue'a di jap'a. 39 Gtho y cosa ngue ja y do'yo, hi nga 'da'igu y do'yo. Nu r do'yo ra

35R

---------

1 Corintios15 ja'i hi nga 'da'iguui r do'yo y zu'. 'Dama 'dan'yo y do'yo i ja, n'nan'yo r do'yo y ts'ints', ndan'yo r do'yo y hua. 40 Njarbtho te b ja maht s'i ya. N'nan'yo gui nqui y do'yo nguep' gui nqui y do'yo ya te ja ua ja ra hi. Nu' b ja mahts'i , n'nan'yo gui njmanho ngue'a te gui njmanho ya ja ua ja ra hi. 41 N'nan'yo gui yotra hyadi ngue'a gui yotra zana. Xquet'a njarbtho y s ya, nu'a te gui yot'i 'da y s hi nga 'da'iguui y nyot'i mi 'da y s. 42 Nu'm ra pa dani bn nate ma do'yoh, n'nan'yo da gohi, ya hi nda ngu'a tengutho ja ya. 'N ya hi nda z da du 'm bi bnnate. 43 Xants'o r do'yo ra ja'i 'm bi t'gui. Nu'm bi bnnate p'ya, ya di njmanho r do'yo. Hi ngui nzaqui ra ja'i 'm bi t'gui, p nu'm bi bnnate, ya xanzaqui. 44 Nu ma do'yoh ja ua ja ra xi mhi da ma nt'gui. P nu'm dani bnnate p'ya, ya hi nma nz ngue da du. Porque ja r do'yo ra ja'i ngue da du, xi ndi nja r do'yo ra ja'i ngue hi nda du. 45 I mmamp' ja ra Maca Libro ngue na: Nu na ra Adn, ra mdi ja'i bi m'mi, Oja bi hoqui 'n bi japi ngue bi nja r te, i na. P nu na ra Cristo bi m'm'a m'mfa, ya hi ngra ja'i tho na, guehna da z di u nna 'da'yo te y ja'i na. 46 R mdi, bi nja ma do'yoh ngue da du. M'mfa p'ya, di nja ma do'yoh ngue hi nda du. 47 Nu na r mdi ra ja'i bi m'mi, ra hi r do'yo 'm mi ma mahoqui na. P nu na r yoho ra ja'i bi m'm'a m'mfa, gue'a ra Cristo bi 'y mahts'i na. 48 Gtho y ja'i 'b'a nxi mhi i ja y do'yo tengutho

342 r do'yo na ra ja'i r mdi bi m'mi ngue ra hi r do'yo. P nu' y ja'i di ma mahts'i , di nja y do'yo tengutho r do'yo'a b 'y mahts'i . 49 A nuj, i ja ma do'yoh tengut ho r do'yo ra Adn. P m'mfa, xquet'a di nja ma do'yoh tengutho r do'yo ra Cristo b 'y mahts'i . 50 Ague ma zi cu'ah, d nne ga xi'ah ya, nu na ma do'yoh n'youi ra ji, hi nda z di m'mp' ha di manda Oja na. Porque nu na ma do'yoh hi ngui zai , ya hi nda z di m'mi para zantho na. 51 P d nne ngue ga xi'ah n'na ra hya hi ngui fadi hanja. A nuj ya, hi nga gtho ga tu h, p g da ma mapdi ma do'yoh, n'nan'yo da gohi. 52 Tengutho gui ts'antr d ra ja'i , n'na zihmantho di njarbtho'a te ja ngue di nja. Nu ra pa ngue r nzgui, da t'de ngue di nya ra corneta. Nu'm bi nya'a p'ya, nu' xandu, di bnnate ngue di m'mi para zantho. P nu' y ja'i di 'btho'a ra pa'a, da ma mapdithobi y do'yo. 53 Porque ma do'yoh hi ngui zai , jatho ngue di mpdi, da gohi ngue di nzai . A nuy, nu na ma do'yoh ja ngue da du. Nu'm bi z bi mpdi, ya hi nda du. 54 Nu na ma do'yoh i tu, bi z bi mpdi, para zantho di nja ma 'do'yoh. Ya di nja'a te mmamp' ja ra Maca Libro ngue na: Nu ra ndate i ja, di m'mhr ts'di, porque da thapi . 55 Ya hi nda z da hyoj ra ndate. Porque hi nha da z di ntate ngue da hyoj, i nna hya. 56 I ja r ts'di ra ndate ngue ho y ja'i porque ja y ts'oqui y ja'i . 'N i mmanna ley ngue di njapra castigo ra ts'oqui. 57 P janjuani dadi ja mammadi Oja ngue mi z ma c'i

343 ma Hmu h Jesucristo, gue'a bi 'yt'e ngue d taph ra ndate'a. 58 Janangue nuya ma zi cu'ah, ga dh xandnho. 'Yo gu hhm na ma nt'c'i h i ja. 'Yo gu syah ya, zant'a dami 'yrpah r 'bfi ra Hmu. Ya gu pahm ngue nu na r 'bfi ra Hmu d rpah hi nga srbtho dadi mphm.

1 Corintios15,16 Da ne Oja ngue da z ga m'mc p' njammi pa. 8 P nuy, d nne ga m'mcua Efeso mnte da znna pa ngue ra ngo Pentecosts. 9 Porque nuua Efeso sp' ga mmang xanho ra hya ua madague'a xangu to squi. 10 Nu'm bi map' gu 'bhm na ra Timoteo, dami 'yrpah masu, porque nu na xquet'a rpabi r 'bfi ra Hmu tengutho ra 'bfi d t'. 11 Nu na ra Timoteo, dami nu mansu h na. A nu'm b pengui ngue da zcua d 'bi, gu fxh'a te di zcua. Porque d t'mi ngue da zcua ha d 'bi, da gue' ma cu h n'youi d t'mi ngue da zcua. 12 A nu na ma cu h ra Apolos, d xic na ngue 'da xt mh' ma cu h bi ma da nu'ah. P hi mbi ne bi ma. A nuy, xamhmatho da bongui ngue da map' ya.

16

Nu'a ra mnyu ja ngue gui pth para ngue gui u nhn ma cu h r m'm'a n'nanni , dami 'yth tengutho ra hya d xic y 'yc'i r m'mp' ja ra hi Galacia. 2 Nu'm g mptih'a ndomingo, n'na ndi ngu n'na ndi gu mptih, n'na ngu n'na y 'yc'i da hyaxi zi algo ra mnyu ngue ra ofrenda para ngue da ma m'mts'i. Janangue nu'm d mag p' gu 'bhm, hi nga ja gui pth ra mnyu. Ya xqui 'uecj zihangu'a tengue xa nzt'a ni ts'di xc tahm. 3 Nu'm d mag p', ya xqui huanhn y n'yoh ga t' ngue da ma Jerusaln, di d ra mnyu. 'N ga u nna carta da gats'i ngue dani d. 4 A nu'm da z ngue 'nqui ga mma, 'da gd mg'be' y n'yoh da ma p'ya.

---------

d nx ua ngue gani mpag p' ja ra hi Macedonia, m'mfa p'ya ga thogui gani mpap' Corinto gu 'bhm. 6 Xamhmatho da z ngue ga m'mc p' njammi pa. A nu'm da z, ja ga m'mp' mnte g di thohy s'ye. Ya da z gu fxcah te ga honi ha gani mpa 'm d thogui. 7 Hi nd nne ngue ga thotho 'm d map' gu 'bhm.

5Nu'm

---------

'yo ni 'yu te gui 'yth. Dami 'yt'e ngue d ni nt'c'i h. Dami hyah nzammi n'na ngu n'na. 14 Nu'a te g i ja ngue gui 'yth, to bi z ma ja'i , g gu mahm. 15 Ague ma zi cu'ah, nu'm r mdi mamb hmanna hoga 'da'yo hya p' ja ra hi Acaya gu 'bhm, gu pahm ngue nu na ra Estfanas co gtho' 'bp' ja r ngu na, guehya r mditho bi 'yc'i na ra hya na. 'N guehya janjuani ngue ho y mmi ngue fxy cu ya. 16 D nneg ya ngue nu'a te ra hya mmanya d xi'ah ya, dami 'yc'i h. Da gue' mi 'da di mpfi ngue mmanna hya, 'n da 'yt'ah ra nho na ra hya i mma, dami 'yc'i h te mma.

13D

---------

1 Corintios16 johya ngue bi zcua ya ni mmngu h ra Estfanas, b n'youi ra Fortunato, conna Acaico. Porque hi ngui s gu znguagah ngue yap'tho ni ngu h. P ya bi zcua ya ma cu h ngue bi znguagui, ntho g ssh ua ngue g znguagah. 18 Janjuani ngue di hacra ts'di 'm mi zh, tengutho gui ha'ah ra ts'di. Dami pahm ngue nuya y n'yoh njap' ngue di hatra ts'di y ja'i , dami nu mansu h ya. 19 Nuya y 'yc'i 'bi g ra hi Asia, g di zngua'ah. Nuya di zngua'ah, guehna ra Aquila 'nhra Priscila, da guehya y ja'i di mpti

344 p' ja y ngu ya p'ya di zngua'ah. Porque n'nat'a ma Hmu d c'i h. 20 I pn'nah ra nzngua gtho ya ma cu h 'bcua. Gtho ma zngua n'na ngu n'na'ah. 21 Nug dr Pablo dadi cuat ma thu hu na ra carta ja ua ngue dadi zngua'ah. 22 A nuy, nu'm toni ja'i ngue hi ndi ma'a ma Hmu h Jesucristo, guehna ra ja'i da ma ra castigo na. Da ne'a ra Hmu ngue da h. 23 Nu'a ma Hmu h Jesucristo da ne ngue di jap'ah. 24 Nu to gtho di c'i h ra Jesucristo, d pnnbabi ra hya ngue dadi madi . Da ngut'atho.

17Janjuani dadi

Ja ua r yoho ra carta bi 'yo'tra Pablo, ngue bi mnnba y 'yc'i Corinto.

2 Corintios

Nug dr Pablo, Oja bi 'yxqui ngue dr representanteg ra Jesucristo. Nug ya, co 'nhna ma zi cu h ra Timoteo dadi znguag'be' y ja'i Oja di mpti p' ja ra hni ni Corinto, da gue' mi 'da y ja'i ya o r 'y Oja r m'mp' ja ra hi Acaya dadi zngua'be. 2 D nneg'be ngue nu na Oja ma Paph co 'nhna ma Hmu h Jesucristo di jap'ah 'n da hyut'a ni mmih.

Oja ngue r Oja 'nhr Pap ma Hmu h Jesucristo, ma ga ja mammadi h naya. Nu na Oja ma Paph, di hugah 'n di hoga ma mmih na. 4 N'na ndi ngu n'na ndi ga sh ra n', guehna Oja di hoga ma mmih. P tengutho bi 'yrcah Oja ngue bi hoga ma mmih, i nnepe ngue ga jah p' ma mmi c'i h ya. Nu'm d nnu ma mmi c'i h ngue s ra n', xquet'a ga hojpah y mmi. 5 Nu'm xangu ra n' d sh tengutho ra n' bi z ra Cristo, p nu na ra Cristo mathoguitho di hoga ma mmih na. 6 A nuy, nu na ra n'

3Nu na

---------

d sg, guehna di zp' di nhohni mmih na 'n di nyanni teh naya. Nu'm ngue di hog ma mmi Oja, xquet'a da z gui ti ni ha di nhohni mmih 'n gui ti ni ha di nyanni teh. Porque nu'm gu sh ra n' tengutho xt sg, d nne ngue gui sti xanho te g ra n' ja ngue gui sh. 7 A nuy, d pa'a njuani ngue g gui pmmanhoh ya, porque d pac ngue nu'm ya gdi sh ra n' tengutho xt sg, nu na Oja xquet'a di hoc'a ni mmih tengutho i hoga ma mmi.

ma zi cu'ah, nu' y xqui jap' ja ra hi Asia, dami pahm ya ngue xandngu ra n' xt sg p'. Janjuani ngue d m'm mman'. Ya di na ngue hi n xcab sti te g ra n' d thogui. Porque ya ja ngue xtab thogui. 9 Nup' ngue nn bni , na gue ya xi ts'nni ngue da thogui. P nu na te g ra n' d thoc, i nja na para ngue man'natho ga hon'Oja ngue da yangui . Porque Oja i s da 'yt'e ngue di bnnate y nima. Ya hi nda z da 'ynna

8Ague

---------

345

2 Corintios1
10P

346 d snn'a r yondi ngue xca map' ngue xcabi zngua'ah. 16 Porque d ne ngue nu'm xca ma Macedonia, xcani nthoc p' gu 'bhm. Nu'm xcab peng Macedonia p'ya, mahn'a xcab thoc p' gu 'bhm. D ng ngue gui fxcah te ga honi ngue gd thop' ja ra hi Judea. 17 P ya hi mbi z d map'. Ua gu mhm ya ngue hi mma juani te d mmang 'm ma snni ngue ga mmap'? Nu na ra hya d ma ngue xca t'e 'n ya hi mbi nja, ua s gui 'ymhm ngue 'da'igu nna yag'be y ja'i 'bcua ja ra xi mhi? Porque y ja'i i mma ngue da 'yt'a n'na ra hya, 'n padi xanho ngue nu ra hya i mma, hi nda 'yt'e. 18 P i pa Oja ngue hi njam'm d mma ngue ga t' n'na ra hya nu'a d padi ngue hi nda z ga t'e. 19 Hi nga gue'a d t''a, porque d tnn ra Jesucristo r Ts'nt' Oja. A nug ya, conna Silvano, conna Timoteo, ya xt xi'ahe hanja na ra Jesucristo. Nu na, hi njam'm bi man'a n'na ra hya ngue da 'yt'e, 'n padi ngue hi nda 'yt'e. Porque nu na ra Cristo gtho majuani te bi ma. 20 Nu te gma hya xa yat'Oja ngue di nja, go gue'a ra Cristo t'e ngue g di nja. Janangue ya d spah Oja 'm d mhm ngue majuani 'a te mmann hya Oja. Porque nu'a te mi hma ngue da tho ra Jesucristo, ya bi nja. 21 A nug ya, xi mma ngu'ah, guehna Oja di hacj ra ts'di ngue hi nha gd hhm ra Cristo. Nu na Oja, ya bi 'yt'e ngue y ja'i gah. 22 Ya d oh r 'y Oja ya. Ya b 'bnngah ra Espritu Santo ngue ga n'yoh. Janangue ya d haxh njuani ya ngue gtho mi 'da y hya xa yat'Oja ngue ra nho di 'dacj, g di nja.

ja'i ngue d hyons ha di nyannate. nu'm ra ora mi ja ngue xtab thogui, d haxa njuani ngue guehna Oja bi yangui . Asta guehya i fxqui. Da guehya d haxa njuani ngue nu'm ni mantho ga s ra n' di sigue da yangui . 11 P i jatho gui fxcah ya ngue gui mmarcah Oja. Nu hangu gangu y ja'i da marcagui Oja, nu'm bi nu y ja'i ngue di jajpagui Oja, g gue' di ja mammadi Oja'.

jap' man'na ra hya ya ngue man'na ma datho nn johya. Porque dadi u nna gnda ua ja ma n'yomfni ngue majuani dadi mporta xanho ua ja ra xi mhi. P nu te g d t'e, majuani ngue ma mmi nn t'e. Nu na ra hya d xi'ah ya, guehna d n'yog 'm ma mag p' gu 'bhm naya. P gue bi 'dacr mate Oja, go bi 'yt'a ngue ngu'a d n'yo. Hi nga s ga na ngue d pas te nn 'yo. 13 Nuya y hya dadi cuat ua ja ra scua, hi n tema man'na ma hya ma uants'ibi, g gue'a te mmanna scua. Nu na ra hya gu ti mhm p' ja ra scua, guehna ra hya d nne ga xi'ah naya, nug hi ndi h'ah. mmi d nneg ngue da di nni mmih xandnho ngue g gue'a te d t'e. 14 Porque nuy, hi nga g ti nni mmih xanho hanja te d t'e. P d nneg ngue da di nni mmih xanho te d t'e, n'namhma ngue nu'm ra pa da p' ra Hmu Jess, ya da zp' gui 'yspah'a tengue nn 'yog. Dagueque, xquet'a ga spabi 'a tengue gni 'yoh p'ya. 15 Nug nup' nn bni , d na ngue ya gu nnu manhoj, janangue

12I

---------

347 ngue hi nd mag p' Corinto tengutho nmi snni ngue xca map', nug d na ngue go ni nhoh ngue hi nd mag p'. I pa Oja ngue majuani te d xi'ah. A nu'm gu mhm ngue hi mma juani te d mma, nug dadi n'u ni ngue mada zc Oja 'm. 24 Hi nd nne ga mma ngue ja ga snni ha gdi japni nt'c'i h, ya d padi ngue d ni nt'c'i h. A nu na ra hya d nne ga t'e, guehna ngue man'natho gui johyah 'm di yah. Janangue nug d na ngue man'na xanho ngue ya hi nd map' mahn'a, porque nu'm xca mag p', hnt'a xti du ni mmih co nu na ra hya xca ma ngue xca hc'ah te g gu th. 2 Porque nu'm ga t' ngue da du ni mmih, te'o da z da 'yt'e ngue ga johyag 'm? Hi nda hn'athoh s gui 'yth ngue ga johyag. P ha di z ga johyag 'm ga xi'ah y hya di du ni mmih? 3 Janangue ya hi nd mag p', sinoque hntho d pn'nah ra carta d ot'i. Hi nd ne ngue ga mmap' ngue hndra du mmi ga ma ha. Porque ya hi nda z ga johya 'm ga hc'ah te gu th. Dague'ah p'ya, xquet'a d padi ngue hi nda z gui johyah 'm hndra du mmi ga hats'ah p'. 4 Nu'm ma ot' ra carta d pn'nah p', janjuani ngue hi nd padi te ga ot'i, asta d zoni ngue ra nddu mmi jagui. Porque d padi ngue da du ni mmih 'm g nu h na ra hya d ot'i. P nu na ra hya d pn'nah p', hi nd pn'nah p' ra hya ngue da du ni mmih. Sinoque d pn'nah p'

2 Corintios1,2 ra hya n'namhma gu padi ngue mathoguitho dadi ma'ah. nu na ra n'yoh bi 'ytra si p' gu 'bhm, hi nga hngthogui bi 'yt'e ngue bi du ma mmi, sinoque xquet'a 'n'ah bi 'yt'e ngue bi du ni mmih na. P hi nd nne ga mma ngue mathoguitho ra nts'oni bi 'y'na ra n'yoh d xi'ah. Porque hi nd nne ngue da 'yngui ngue d hrpabi ra hya. 6 P nuy, ya mm gtho 'da'igu ga mamhm ngue ga hjpah'a te 'na ra n'yoh na. Ya co nu'a ya. 7 Xanho ngue gu pu nnbah'a ra n'yoh ya. Dami hojpah r mmi. Nuya hi ngui padi te da 'ytya, p 'yo gu nneh ngue ni mantho mathoguitho da du r mmi. 8 Ma'da'yo dami 'yuti ngue gadi mahm'a ra n'yoh ya. 9 Ya mam'mt'o xt pn'nah p' ra carta ngue gu hjpah' y mmjmahya. D xi'ah na ra hya na, d ne ngue ga hax njuani ngue'm gui 'yt'e te d xi'ah, ogue hi n'na. P ya bi nja, ya g hjpah na ra n'yoh d mmang. 10 Nu'm gu pu nnbah na ra n'yoh g hjpah ya, xquet'a 'nqui dadi pu nnbi . Porque d nne ngue r hmi r d ra Cristo p' ga pu nnbi te'o gu pu nnbah. Madague'a hi ngui ho te bi 'yrcagui ra ja'i , p ga pu nnbi , porque hi nd nne ngue di nts'onna hya p' ha gu 'bhm. 11 Porque ra zithu janjuani ngue thu hr x ngue di ts'onna hya p' ha gu 'bhm. P nu'm di nhojpabi y ja'i , ya hi nda dahra zithu.

23Nu'a

5A

---------

d map' ja ra hni ni Troas ngue d mang hanja na ra hoga

12Nug

---------

2 Corintios2,3 'da'yo hya ngue ra Cristo. P Oja bi 'yt'e ngue bi bngmanho ra hya d mang p'. 13 P hi mbi z xca n'yo maph, porque ma cu h ra Tito ya mar hya'a ngue ja xca nth'be p', p hi mbi zh. Janangue d n'yteg p'ya, d thogui, dani mpag p' ja ra hi Macedonia, xamhmatho ngue ja xcani nth'be p' ra Tito.

348 mmi ngue d rpabi r 'bfi ra Cristo. Mami 'ymhm ngue nn mang na ra hya na ngue d spabi ra hya d mma. Ua gu mhm ngue mahyoni tho gdi cag n'na ra carta ga d'ah, ja di mmamp' ngue xanho ra 'bfi d t'e? Ogue go gu 'dacj n'na ra carta ngue ga caxp nn ma, ja da mamp' ngue xanho ra 'bfi d t'e, tengutho t'i'da? 2 P nug hi ngra carta d honi ngue da mxqui. Nu'm nne n'na ra ja'i ngue da badi hanja ra hya, da z da nu te gni 'yoh, ja da bap' p'ya ngue'm pmmanho ra hya d mang p' gu 'bhm ogue hi n'na. Nug zant'a d mbn'ah. 3 Ra Cristo nnepe ngue da nu y ja'i hangu ra nho bi 'yt'ah na ra hya d mang. P hi mbi 'yotra carta conna tinta para ngue da nu y letra y ja'i . 'N hi mbi 'yoty letra p' ja n'na ra xindo tengutho y hya bi 'yotra Moiss. Sinoque ra Espritu Santo bi 'bt'a ni mmih, gue'a gui nqui 'a te bi 'yt'ah ra Cristo'a. 4 D haxa njuani ya ngue nup' ja r hmi r d Oja, nu na r 'bfi ra Cristo d t'e i pmmanho ngue d n'yog'be ra Cristo. 5 Nu'a r 'bfi Oja d t'e, i pas Oja ha gui japi ngue i s di rpabi r 'bfi. A nugui , hi ngui s ga na ngue d pas ha gda japi te d t'e. 6 I t'a Oja ngue i s ga xic y ja'i hanja na ra 'da'yo cohi bi 'yt'ui Oja y ja'i . Nu na ra 'da'yo cohi na, hi ngui ngu y ley nt'ot'i ngue da t'mbi da 'ytra ja'i . Sinoque i mmanna 'da'yo cohi

---------

jammadigui Oja nu na bi 'yt'e ngue d n'yo'be ra Cristo, 'n fxqui ngue hnnb bi z nn ma i nthaha ra hya. Ndap' bi z ni ma ra hya, tengutho ra bopo ngue mahotho ga yni ndap' bi z. Porque Oja bi 'yt'e ngue nu na ra hya d mma di n'yo ndap' bi z. 15 Janjuani ngue nnu manho Oja ngue dadi 'yonna hya ngue ra Cristo. Nu'm z ra bopo, nu'a ga yni , gtho y ja'i paha. Njarbtho ra hya d mmang ya, gtho y ja'i xra hya, ngu' di nyany te, ngu' da ma ra castigo, g xra hya. 16 A nu y ja'i da ma ra castigo, nu na ra hya de, na ra ndate n'youi ra hya p' ga mbni . P y ja'i di nyany te, nu na ra hya de, mazihotho p' ga 'yde, 'n ti ny mmi ngue guehna ra hya i di nna 'da'yo te na. Te'o xda bni ngue da bas ha di japi da 'y'na ra 'bfi na? 17 Porque xangu y ja'i di ho ngue da mambr hya Oja, p hntho nne ngue da gjpabi ra mnyu y ja'i . Porque ma uants'i ra hya i mma, hi nga g gue'a r hya Oja i mma. P nug, nu na ra 'bfi bi 'dac Oja ngue ga t'e, gue'a d t'a. 'N nnu Oja ngue hi mma xts'etho nn manna hya, sinoque d hahma

14Bi mqui

---------

349 ngue hndra Espritu Santo da z di u nna 'da'yo te y ja'i . P nu ra ja'i na ngue da 'yt'e gtho y hya nt'ot'i p' ja ra ley, ya ra castigo di nthui, porque hi nda z da 'yt'e te g mmamp' ja ra ley. P ra Espritu Santo, ra 'da'yo te di u ni . 7 A nu na ra ley bi 'yotra Moiss, guep' ja n'na ra xindo bi 'yotra letra. Nu'm mi ma nt'ot'i na ra hya p'ya, xandn zaqui r nyot'i Oja n'youi. Nu'a r hmi ra Moiss, asta hi ngui s da hyty judo porque mmi di yoxni r hmi . P nu'a te gui yoxni r hmi , 'dami ts' bi m'mdi asta gue'm mi gohi tengutho mi ja m'mt'o. Janangue mazihotho te b njap' ha b fdi b nja r ts'di ra ley. Nja ngue nu'a ra ley, i mma ngue nu ra ja'i hi ngui t'e te gma hya mmamp' ja ra ley, da ma ra castigo ra ja'i . 8 P ma dat ho mazihotho na ra hya bi 'dacj ra Espritu Santo. 9 Xi'm ngue mazihotho i nqui na ra hya bi ma ngue da ma ra castigo y ja'i , goma guehna ra hya xicj Oja ya ngue ya bi hoga ma ts'oquih. Man'na ma datho ngue mazihotho na ra hya naya. 10 Mi tate mi ho ra ley mi ja mam'mt'o, p hap gue da hyannbabi ra ley'a ganho ra hoga 'da'yo hya ya. 11 Xi'm ngue mi tate mi ho ra ley mi ja m'mt'o, 'n hi mbi zdi para zantho, ya man'natho mathoguitho xandnho na ra hoga 'da'yo hya ya, porque i ja para zantho naya. 12 D pa'a njuani ngue guehna ra hya tate xanho naya. Janangue nuy, dadi ja ndu mmi ngue d mmanna hya, d nnepe da badi gtho y ja'i ngue tate xanho

2 Corintios3,4 na ra hya na. 13 Nug hi nd t'e tengutho bi 'ytra Moiss ngue bi gutr hmi , hi mbi nepe xta nnu y judo ngue di yoxni r hmi . Porque hi ngui nnepe da nu y ja'i ha di m'm'a gui yoxni r hmi . 14 Hi mbi z bi di ny mmi y judo hanja na ra hya na. Asta guetya njarbtho, hi ngui ti ndy mmi y ja'i hanja ra hya. Nu'm di xhra Maca Libro ha nt'ot'i ra nyogui cohi b nja m'mt'o, hi ngui ti ni hanja ra hya. Porque hndra ja'i da 'yc'i ra Cristo, da z da di ni xanho r mmi hanja na ra hya na. 15 Asta guety pa ja p'ya, nu'm di xhy judo ya y hya bi 'yotra Moiss, njot'itho y n'yomfni . 16 P nu'm bi 'yc'i ra Hmu Jesucristo ra ja'i , ya i xohr n'yomfni i njot'i, da di nna mmi hanja ra hya. 17 Porque ra Hmu Jesucristo conna Espritu Santo 'da'igu t'e. A nuy, nu ra ja'i ngue n'youi ra Espritu Santo, nu na ra ley mi mma ngue da ma ra castigo ra ja'i , ya bi xotra hya madi ja ts'di ra ley. 18 Gtho gah ya, ya bi di ni xanho ma mmih ngue ma datho xandnho'a ra Hmu Jess. Mnte ra pa d 'bhm ya, hnt'a hnt'a so ma mmih'a ya, ya sr'm ngue man'na man'na gda cohm tengutho'a. P gue gue'a ra Espritu Santo da ja na ra hya na.

Bi 'yrca ra mate Oja ngue bi 'dac na ra 'bfi na. Janangue nuy, hi njam'm di cohma mmi ngue ha nn mang ra hya. 2 Nu'a n'na ra hya ngue nt'agui tho i nja, i n'youi ra 'b'is, hi nga gue'a nn 'yog'a. Hi ngra nts'o nn n'yo ngue

---------

2 Corintios4 ga hty ja'i . Sinoque r hya Oja d mma, hi nd sns y hya d mma. Nup' ja r hmi r d Oja, g gue'a ra hya majuani d mma. Ngu na d t'e, n'namhma ngue di n'yo y mmi y ja'i ngue xanho na ra hya d mma. 3 P nuya y ja'i hi ngui ti mp' ja y mmi hanja na ra hoga 'da'yo hya d mma, guehya y ja'i ni hya ra 'yu ngue di ma ra castigo ya. 4 Gue'a ra zithu 'yo ua ja ra xi mhi xa ngorpa y n'yomfni y ja'i hi ngui c'i ra hoga 'da'yo hya ya. Porque hi ngui nnepe da xohy n'yomfni y ja'i co nu na ra hoga 'da'yo hya, ngue da badi hanja ngue magues na ra Cristo. Porque ra Cristo bi nja'i , 'n gue'a ra Cristo 'da'iguui Oja. 5 Nu na ra hya d mmang p' ha 'bhy ja'i , hi nna mang na ra hya na ngue go da 'yscagui y ja'i . Sinoque gue'a ra Jesucristo d mma hanja ngue hns'a ra Hmu ja ngue da t'c'i 'a. A nug p'ya, r mfitho gra Cristo, d rpabi r 'bfi nu na da 'yt'ah ra nho. 6 A nuy, Oja bi znni ngue bi nja r nyot'i di yorbu ja ra 'bxui . 'N xquet'a b snni ngue guehna ra hoga 'da'yo hya bi xoga ma mmih, n'namhma ngue ga pahm hanja ngue tate Oja. Porque ya bi di mma mmih hanja ra Cristo.

350 ngue g ra n' nn 'bi, p hi ngui tu ma mmi. Madague'a ngue ja'm ya hi nd padi te ga t'e, p hi ngui cohma mmi. 9 Madague'a scy ja'i , p Oja hi ngui hgagui . Madague'a ngba hi y ja'i ra hya d mma, p mahnd ha ra ts'di d honi ha nn japra hya. 10 Hnnb bi z d sni dadi n'u ni ngue mada thogui, tengutho bi 'ytra Jess ngue bi tho. Janangue ja d bap' y ja'i ya ngue gue'a ra Jess i 'bi ngue fxcagui . 11 Mnte y pa d 'bi, n'na pa ngu n'na pa, ya ja ngue da hyogy ja'i ngue d mma hanja ra Jess. Ja d bap' y ja'i ya ngue gue'a ra Jess i 'bi ngue fxcagui , janangue hi nte di jacy ja'i . 12 Mnte y ja'i honi ngue ha di hyogui, p nug p'ya mnte d 'bi, d honi ha gd nthh ra 'da'yo te. 13 Nup' ja ra Maca Libro, i nt'ot'i ra hya bi man'a n'na nc'i ngue bi 'yna: Nuna te ra hya d c'i , guehna ra hya ja ngue ga xihy ja'i na, bi 'yna. Xquet'a di njad p'ya ngue nuna te ra hya d c'i , guehna d xihy ja'i naya. 14 'N hi nd su ngue da hyogy ja'i , porque d padi ngue nu'm mi tho ra Jess, Oja bi japi bi bnnate. Di njath p'ya, ngue ya ma n'yoh ra Jess, xquet'a da 'yt'Oja ngue ga bnnateh, 'n 'da zixcathoh Oja p' ha 'bi. 15 Nu te g ra n' d sg ya, dadi n'uni ngue d sg ra n' ngue d honi ha gdi nthh r mate Oja. Nu'm ya xtangu y ja'i di nthui r mate Oja, nu'a gangu y ja'i di ja mammadi Oja p'ya, g guehya y ja'i da 'yspabi Oja ya.

8Madag ue'a

ra hya bi frcagui Oja ngue ga mma, guehna ra hoga 'da'yo hya hi n'y n'na ra cosa ngue r muui na. P nugui , hi n tema ts'di jagui ngue gdi pas ha gd japi ga mmanna hya. Janangue ja di nqui p' xanho ya ngue gues Oja bi 'dacra ts'di ngue d mmambr hya.

7Nu na

---------

nuy, hi njam'm ngue di cohma mmi te d t'e. Madague'a

16Janangue

---------

351 ngue man'na ni gahma ts'di, p ma n'yomfni , n'na pa ngu n'na pa man'na ni hya ra ts'di. 17 Madague'a ngue d s ra n' mnte y pa d 'bcua ja ra xi mhi, p zits'tho p' nn bng'a, porque da thotho'a ra n' d sg. A nup' di mengra n' xt sg, xandngu ra nho ga nth'be para zantho. 18 Janangue nu'a te ra n' d thogui, hi nd r'ma gnda ngue masque d s ra n'. Nu'a ma datho ngue so ma mmi, gue'a ra nho di 'daca m'mfa Oja'a. Porque nu'a te ra n' tho'a n'na mnte ra pa 'bi, i thotho'a. P nu'a ra nho mman'Oja ngue di nja m'mfa, i ja para zantho'a. A nuy, g d padi ngue ga tu h, porque ma do'yoh hi ngui zai . P Oja, ya xa nsp' mahts'i ngue ja gani m'mhm p' para zantho. N nup' ha ga m'mhm, gues Oja bi hoqui. 2 Majuani ngue mnte ra pa d 'bhm ua ja ra hi, hi nd nnu h ra pa di mpdi ha d 'bhm, n'na zihmantho gani m'mhm p' mahts'i b ja ma ngu h. 3 Ya ja ra 'da'yo ngu ha ga m'mhm. Hi ngui s ga na ngue hi n'y ma ngu mhm. 4 Mnte d 'bhm ua, d dants'i ngue ra n' d sh. Hi nd nne ga mma ngue ga na d xnni ga socua ma do'yo. Sinoque nu'a d xnhn ngue ga m'mhm p' ja ra ngu di 'dacj Oja para zantho, ya hi njon da du. 5 Guehna x ns Oja naya ngue xa hoqui hap ga m'mhm. 'N b pnhna Espritu Santo ga n'yoh. A nuy, ngue ya d n'yoh ra Espritu Santo, ya d hax njuani ya ngue nu te gma hya mman'Oja, g di nja.

2 Corintios4,5 nuy, d ha ra ts'di hangu ra pa hi nd yobni . Mnte d 'bcua ja ra xi mhi, ya d padi ngue tobe hi nd 'bp' ja ma ngu m'me ra Hmu Jess. 7 Nu'a d t'mi ngue d nja, d haxa njuani ngue majuani di nja. 8 Ya hi nd yobni ngue ngu'a di nja, janangue dadi xni ga tu. Porque d xnni gani m'm'be ra Hmu Jess. 9 P nuy, mnte d 'bi ogue xca tu, para zantho d nne ga rpabi r ph ra Hmu. 10 Porque gthogah, nu'a te xt n'yoh ua ja ra xi mhi, da znna pa da hyascah ra gnda ra Cristo. N'na ngu n'na y ja'i di t'u nni te ja ngue di tocabi, ogue xanho ogue xan' te xa n'yo mnte ra pa xa m'mhra ja'i .

6Janangue

nuy, nu na ra Hmu Jess d nnu mansug na, 'n d nne ngue da nu manhogui. Janangue nuy, dadi ja ndu mmi ngue ga tapy mmi mi 'da y ja'i ngue da 'yc'i ra hya. Nu na Oja, ya padi te g d t'e, da gue'ah, xquet'a d nne ngue gu pahm hanja'a te d t'e. 12 Nu na ra hya d mma, mami 'ymhm ngue hntho dadi hoqui te d mma para ngue da zp' ga spi te d t'e. Sinoque d xi'ah xanho hanja te d t'e, n'namhma ngue da zp' gui nyanj p' ha di yajpagui y ja'i . A nuya y ja'i di yajpagui , guehya di ho da 'yspabi y hya p' ha ya, madague'a hi nga njuani y n'yomfni . 13 Nu'm gu nj ngue d locog ngue te d t'e, nu te d t'e hntho d honnbi ha di t'spabi Oja. A nu'm gu mhm ngue hi nd locog, gue'm hntho gdi honi ha gd japi ngue ga t'ah ra nho 'm.

11A

---------

2 Corintios5,6 di macj ra Cristo, a nuya hndr ph ra Cristo d honi ha gd rpabi ya. Ya bi du ra Cristo ngue bi yancj. Janangue d r'ma gnda ya ngue ntho g d tu h 'm mi du'a. 15 Bi du ra Cristo ngue da yani gtho gah. Janangue ya hi nga sns te gd 'yoh ya, sinoque ya gd 'bhm'a ngue ga rpah r ph ra Cristo, nu'a bi du 'n bi bnnate. 16 Xiya, ua hntho da hnu n'na ra ja'i , ya fadi te ja r mmi? Nu'a, hi nda z'a. Nu'm y pa mi m'mhra Cristo, d na ngue d padi te'o. P nu te d bng' y pa', ya hi nma ngu'a ja ma n'yomfni ya. 17 A nu ra ja'i c'i ra Cristo, ya com'da'yo r n'yomfni . Ya bi zp''a te mani n'yo m'mt'o. A nu'a te ga 'yo ya, g ma'da'yo. 18 Guehna Oja t'e ngue ma'da'yo'a te ga 'yo ra ja'i . Ya ma amigoh Oja ya ngue bi gu rca ma ts'oquih ra Cristo. Janangue bi 'dajhma 'bfih Oja ngue ga xihm mi 'da y ja'i ngue di n'amigoui Oja. 19 Nu na Oja, b x ra Cristo para ngue da japy ja'i ngue di n'amigoui Oja. Hi mbi bntho Oja ngue ja y ts'oqui y ja'i . Ya bi 'dacj ra 'bfi ngue ga ximhm ra hoga 'da'yo hya y ja'i . 20 A nug bi 'yt'e ngue r representanteg ra Cristo. Tengutho 'm ngue da zo'ash Oja, nu te nne da man'Oja, guehna ra hya d xi'ah naya. Nu na ra Cristo i nne na ngue gui n'amigoh Oja. 21 Ra Cristo hi n tema ts'oqui i ja na, p para ngue bi gu rca ma ts'oquih, Oja bi japi ngue bi du conn nguehma ts'oquih. Janangue nup' ja r hmi r d Oja, nu'm bi z d c'i h

352 ra Cristo, ya bi nhohma ts'oquih p'ya. A nug ya, ngue ya r mfig Oja, d xi'ah ngue mami nthoh na r mate Oja di 'da'ah. 2 Porque Oja, nu'a ra hya nt'ot'i p' ja ra Maca Libro i na: B p' ra pa xt snni ngue ga 'da'ah n'na ra mate. Nu'm ga socj, ga de te gu xicj. Gue'a ra pa'a ngue da z di nyanni teh 'n ga fxah, n'Oja. A nuy, guehra pa jap' i s gui nzohm Oja ya. Guehra pa jap' di nyanni teh ya. 3 Nu te d t'e, d honi ha nna japi ngue da gohi xanho, porque hi nd nnepe ngue da 'yngy ja'i hi ngui ho r hya Oja d mma. 4 Sinoque d nnepe ngue da badi gtho y ja'i ngue r 'bfi Oja d rpe. Janangue nug d sti hangu ra n' d thogui. Ja'm hi n'y te ga honi . Ja'm congba y ja'i ngue squi. 5 Ja'm fgbag ui y ja'i . Ja'm coca fdi. Ja'm pts'i da zajthogui y ja'i . Ja'm dadi mpfi hi n'y p' r nzgui. Ja'm hi nga mbongui ra ora ga n'aha. Ja ra ora ngue ya ga tu ra thu hu. 6 Nu'a gui nqui xanho ngue r 'bfi Oja d rpe ngue di 'yo xanho, 'n d padi xanho hanja na ra hoga 'da'yo hya. 'N g d sti te g rcagui y ja'i , i ja ma yemmi. 'N fxcagui ra Espritu Santo ngue s d rpabi r 'bfi Oja. 'N majuani ngue dadi madi gtho y ja'i . 7 Di 'dacra ts'di Oja ngue nu na ra hya majuani da z ga mma xanho hanja. 'N dadi ja ndu mmi ngue g ra nho gd n'yo, n'namhma ngue hi nha di dajpagui ra nts'o i ja ndap' bi

14Rngue

---------

353 z. 8 A nuy, 'bhy ja'i ngue nnu mansugui , xi mmi 'bhy ja'i ngue hi ngui nnu mansugui . 'Bhy ja'i ngue nnmmanhogui , ximmi 'bhy ja'i ngue nnmman'gui . 'Bhy ja'i ngui ngue d hte, p nug zant'a g gue'a ra hya majuani d mma. 9 Madague'a dadi mpa'be xanho y ja'i , p 'b i'da mma ngue hi ngui pagui . Ja ra ora ya d 'bi ngue ra ndate, p tobe di pongui . Mbnngui xa n' y ja'i , p hi ngui hogui. 10 Madague'a tr'man' ma mmi te d thogui, p nuua ja ma n'yomfni dadi johyatho. Madague'a d hyoya, p nu na ra hya d mma, xandngu y ja'i rpabi ra nho na ra hya na. Madague'a hi ngui ts' te d pts'i, p nu te gtho i ja, g gue'a rcagui ra nho'a. 11 Ague ma zi cu'ah gy mmngu h p' ja ra hni ni Corinto. Nug, g d xi'ah te gma hya so ma mmi, hi n tema hya d co'mi . Porque janjuani dadi ma'ah. 12 A nu'm ngue hi n dadi n'amigoui ya, p ngue gu nnes ngue hi n dadi n'amigoui. P nugui , mmi d nne ga n'amigoui. 13 Nug d nzo'ah tengutho n'na ra pap 'm nzohy basi , dadi ja'ah p'. Dami maqui tengutho nn ma'ah.

2 Corintios6,7 ra Cristo hi nga 'da'igu t'ui ra zithu'a. Xi mmangu n'na ra 'yc'i ya, xquet'a hi nga 'da'igu t'ui n'na ra ja'i hi ngra 'yc'i . 16 Nup' ja r ni ja Oja, hns'a majuani ngue Oja i 'bi i nthanne p'. Hi n'y ra nt'di ngue ja di nthanne p' y dahmu. Gue'ah i nnpa ni ja Oja, porque Oja i na: Ga n'yo'be' y ja'i thannegui. 'N gueque r Ojag', 'n gue' ma ja'i ', n'Oja. 17 Nu na Oja mahn'a na: Dami pmhm p' ha 'bhy ja'i xants'o te t'e. 'Yogu th'a ra nts'o t', n'namhma ngue da z gui soh ma 'yg. 18 Nug ya da z gui 'yt'e ngue ni papgah. Nug p'ya, ga t'e ngue ma basi 'ah, nna Oja i jas r ts'di. Ague ma zi cu'ah, ngu na ra hya di yat'Oja da 'yrcah ya. Janangue ma ga hhm p''a te gma nts'o i ja. Ga hhm p'' te gma cosa di ts'onnga ma do'yoh. Ga hhm p'' te gma hya di ts'onnga ma n'yomfni h. Ma ga hahma mmi ga nnu mansu h Oja. Ma ga u nma mmih Oja para zantho.

15Porque

nuy, 'yo gu nne gui nsixh' y ja'i hi ngy 'yc'i . Porque n'nan'yo ra hya ga 'yo y 'yc'i ngue'a te ra hya ga 'yo y ja'i hi ngy 'yc'i . A nu ra ja'i ngue g ra nho ga 'yo, hi nga 'da'igu t'ui ra ja'i nu'a xa nts'o ga 'yo. N'nan'yo ga 'yo', tengutho ra nyot'i, n'nan'yo gui nqui ngue'a gui nqui ra 'bxui .

14A

---------

ma zi cu'ah, 'yo di ju nng ni mmih, dami 'yt'e ngue gui macj. Porque nug hi njond si. Hi n tema nts'oni d rpabi n'na ra ja'i , 'n hi njondi hr'ma hya ngue te ga hannbabi n'na ra ja'i . 3 Nu na ra hya d mma, hi njondi hrpa ra hya ngue ga mbi hi ngui ho te rque. Ya xt xi'ah m'mt'o ngue nug dadi ma'ah mnte d 'bi 'n asta gue'm d tu. 4 Nug d pa'a njuani ngue gui 'yth ya y hya d

2Ague

---------

2 Corintios7 xi'ah. Nug d ts'ah 'm d ya'be y ja'i , porque d xifi te gu th. Madague'a d sg ra n', p nu'm bi zo ma mmig'a te gu th, ya man'natho dadi johya. 5 Nu'm ma sc ua ja ra hi Macedonia, hi njam'm xt nz xca m'mmma ph. Porque ndap' bi z mi ja ra si. Ya bi du ma mmi d na ngue xt ts'ony ja'i na ra hya d mma. 6 P nu na Oja, nu' y ja'i hi ngui ha ra ts'di, go di hatra ts'di na. Janangue nu'm mi zcua ra Tito, Oja bi 'yt'e ngue man'natho bi hya ra ts'di ma mmi. 7 Hi nga hnt'a d johya 'm ma nu ra Tito mahn'a, sinoque man'natho d johya 'm mi xiqui ngue mmi g 'yrpah ma su mnte b m'mp' gu 'bhm. Porque ra Tito janjuani di johya conn ngue'ah. 'N bi xiqui ngue tu ni mmih ngue'a te gni nngah ma mmig. I ngui ngue mmi gu mbnj. Mi z ma c na ra hya na p'ya, man'na mathoguitho d johya. 8 Nu'm ma pn'nah p' ra carta m'mt'o, bi du ma mmi ngue'a te ra hya bi m ra carta. Porque d pa'a njuani ngue da du ni mmih 'm g nu h'a ra hya nt'ot'i. A nuy, ya hi ngui tu ma mmi ngue'a ra carta d pn'nah p'. Porque d padi ngue hi nxma ma da du ni mmih. 9 A nuy, janjuani dadi johya. P hi ngue dadi johya ngue bi du ni mmih. Sinoque dadi johya ngue nu'a i du ni mmih, bi mphni n'yomfni h. Oja bi 'yt'e ngue bi du ni mmih ngue'a te gmi th, n'namhma ngue nu'a ra carta d ot'i bi 'yt'ah ra nho, hi ngue masque ra nts'oni bi 'yt'ah. 10 Porque nu

354 ra ja'i tr'man' r mmi ngue te ga 'yo, ya di 'btr mmi, da hyp' ra nts'o ga 'yo. 'N gue'a nnu manho Oja'a, gue'a di nyann te ra ja'i 'a. P nu' y ja'i njuantho hi ngui nne da 'yc'i Oja, madague'a ja'm tu y mmi, p hi ndi nyany te. 11 Bi nu manho Oja te g 'yth, porque mi z gmi nu h ra carta d pn'nah p' ngue'a ra ts'oqui bi nja, bi du ni mmih p'ya. Ya gu nnu h te bi nja m'mfa mi z gmi pahm'a te bi nja. G mbcuh p'ya, porque gu su h ra castigo da ja Oja. Janangue g hya ra ts'di ga hjpah'a bi 'ytra ts'oqui. Ya di nqui ngue hi n gadi hothoh'a ra ts'oqui bi nja. A nuy, janjuani gu nne gui nnuj ya. 12 Nu'm ma ot' na ra carta d pn'nah p'ya, hi nga hntho d nneg ngue di njapra castigo'a to bi 'ytra ts'oqui, ni xi ndi fts'i to ts'i. Sinoque pa Oja te d bng, porque d neg ngue da di nni mmih ngue nu na ra hya d xi'ah, guehna ra hya gu nnu mansu h na. 13 Gue'a i nhohma mmig'a ya. P hi nga hnt'a i johya ma mmi'a, sinoque man'natho d johya 'm ma nu ra Tito ngue janjuani di johya conn ngue'a ra nja mmansu gu rpah. 14 Nu'm tobe hi mmani map' ra Tito ya, nug d mbi : D pac njuani ngue da 'yrpabi masu y ja'i na ra hya ga pnnbabi ya, d mbi . P nu te d xic ra Tito, majuani ngue gue'a g 'yth'a. Ja bi bmp' majuani te d xic ra Tito ya, tengutho 'm dmb m'mc p' gu 'bhm ya, g majuani ra hya d xi'ah. 15 D pa'a njuani ngue man'natho di ma'ah ra Tito ya, porque mbndya

355 ngue g g 'yrpah masu y hya bi xi'ah, 'n nu' y hya bi xi'ah, g ja ndu mmi ga 'yth'. 16 A nuy, janjuani dadi johya, porque nu'a te g gu th, g gue'a, hi nte di 'bdi. Ya hi nd yobni co nu'ah ya.

2 Corintios7,8 ntateh ya ngue man'na xtangu ra 'bxte gui 'yrpabi ni cu h. 8 Hi nna mang na ra hya na ngue xgue gadi 'bp'ah gui 'yth ra 'bxte. Sinoque d xi'ah na ra hya na ngue d nne gu pahm'a te r'mi 'da y ja'i nuya ja mph da 'yrpabi ra 'bxte y mmi 'yc'i ui. Nug d na ngue xamhmatho di nqui ngue 'n'ah majuani gadi mahni mmi 'yc'i ui. 9 Ya di nqui xandnho hanja'a r mate ra Hmu Jesucristo bi 'dacj. Nu'a go r mmti'a te g i ja'a, bi 'yt'a hyoya ngue bi madi gthogah. A nuya ngue bi 'yt'a hyoya, nu'a r mate bi 'dacj, mathoguitho di muui. 10 Nu'a ra mnyu ngue ra 'bxte g d'mi g pth ra jya bi thogui, nug d na ngue man'na xanho ngue gu juath ya. Porque go r mdi bi nja'ah mph g pth ra mnyu ngue mi 'da y 'yc'i . 11 A nuy, tengutho g 'yth m'mt'o ngue g hyah ra ts'di bi nja ra 'bxte, xi mmangudya dami hyah ra ts'di gu u mhm hangu ts' da zt'a ni ts'di gu u mhm. 12 Porque ra ja'i majuani ngue ja mph da 'ytra 'bxte, i nnu manho Oja te tra ja'i , madague'a hi ngui ngu n'na ra cosa srpa r ts'di di u ni . Nu na Oja hi ngui cj n'na ra cosa ngue hi n'y gah na. 13 Hi nd n'ah ngue gu u ni gtho'a te gu pts'i asta da hi n'y te gu sih. 14 Sinoque hnepe ngue da 'da'igu, g di nja te gu sih. A nuy, ngue ja te gu sih ya, dami u nhn'a te hommi 'da y ja'i . P man'na ra pa p'ya, nu'm da hi n'y te gui hyomhm, xi ndi 'da'ah p'ya. Janangue n'na ngu n'na'ah

Ague ma zi cu'ah, d nne ga xi'ah hanja ngue bi bngmanho'a r njapi Oja bi u ny 'yc'i 'bp' ja y hni ni ja'a ra hi Macedonia. 2 Madague'a 'bmman' ngue ts'i, p janjuani di johya. Madague'a hyoya, p nu' y 'bxte t'e, di u nna mnyu tengutho 'm di mmmmti. 3 Dadi jag majuani ngue nu'a te y 'bxte di u ni , co g y mmi gui u ni . Nu'a te xa nznni di u ni , man'na ngue hus'm bi u ni . 4 mmi bi 'ycra mate' y 'yc'i 'b'a Macedonia ngue da ma mact'ibi ra gnda y mnyu ngue da 'yrpa ra 'bxte' y 'yc'i 'b'a Jerusaln. 5 Nu'a te mi so ma mmig ngue xta 'yt'e, hi nga hnt'a bi 'yt'a. Sinoque bi 'yt'e te nne Oja ngue da 'yt'e. R mditho bi u ny mmi ra Cristo. M'mfa p'ya bi ma ngue ya 'bi ngue da 'yt'a te ra hya d xifi. 6 Ma nug'a te ra 'bxte bi 'yty mmngu Macedonia p'ya, d xic ra Tito p'ya ngue mahnda map' ngue di 'yopra hya ngue'a ra mnyu g d'mi ga pth m'mt'o, gu sigue gui pth'a ra 'bxte'a. 7 A nuy, man'na xan ho te gu thu, porque xanzaqui ni nt'c'i h i ja. 'N gu padi gui nxnnbateh xanho ra hya, porque gu ti mhm xandnho hanja ra hya. I ja'ah ra ph gui 'yrpah r 'bfi Oja. 'N janjuani gadi macj. Janangue dami

---------

2 Corintios8,9 hi njonda z ra n', da 'da'igu y ja'i , g di ja te da hyoni . 15 Ya di nja tengutho ra hya mmamp' ja ra Maca Libro ngue na: Nu ra ja'i ja xangu te da zi, hi nte di pongui , porque di u ni . A nu ra ja'i ngue zits'tho ja te da zi, hi nte di 'bdi, porque ma t'u nni te da zi, i na.

356 'bfi Oja. Ya r 'bfitho'a ngue ha da ma. A nuy, janjuani di johya ngue da map' ya, porque na ngue hi ngui ya ni mmi ngue gui fxh mi 'da y 'yc'i . 23 Nu'm to da ne da 'ynni hanja ngue ga pnhn p' ra Tito, dami xihm ngue ma amigo na, 'n ma mmi mmfi'be para ngue da hyoni ha gdi ti mhm ra nho. A nuya mi yoho ma cu h da map', dami xihm y ja'i ngue guehya ma cu h 'bcua bi huanhni ngue da map' ya. 'N conn nguehna ra 'bfi tya, i nnu mansu ra Cristo y ja'i . 24 Nu'm bi ma p'ya d mmang ya, dami 'yrpah ma su xanho, n'namhma ngue nuya y 'yc'i ndap' bi z 'bi da badi ngue majuani gadi mahni cu h. Porque guehna ra hya d xifi gtho y ja'i na ngue mmi gadi mahni cu h.

ja mammadi Oja ngue tengutho ma n'yomfni ngue d nne ga t'ah ra nho, njarbtho r n'yomfni ra Tito ya. Xquet'a di ja ndu mmi ngue nne da 'yt'ah ra nho. 17 Nu'm ma xifi ngue da ma da nu'ah, ra ndijohya ngue bi ne da ma. Porque 'ns na nne da map' da nu'ah na. 18 Nu na ma cu h ra Tito, xquet'a da m man'na ma cu h ngue da nu'ah. Nu na ma cu h da m, i nnu manho y 'yc'i ndap' bi z na, porque nu n, i padi xandnho ha di japi da manna hoga 'da'yo hya. 19 Nu na ma cu h na, bi 'yxy 'yc'i ngue ga mm'be Jerusaln, ga ma d'be ra mnyu ngue ra 'bxte. D nnehe ngue nu na ra 'bxte na, guehna di mama jama mmadi ra Jesucristo na, 'n da bahy ja'i ngue ja'ah ra ph gui fxni mmi 'yc'i h. 20 Mnte di yoho hyu he hi nte da ja' nemhya nguehna ra mnyu d xihy 'yc'i di pti. 21 I pa Oja ngue nu na ra mnyu hi njonda hyaqui , g da ma ma d. Xquet'a d nnepe da badi gtho y ja'i ngue g ga dghe na ra mnyu na. 22 Nuya yo nc'i ya, da m man'na nc'i ma cu h. Nu na, ya padi xanho ha di japra 'bfi da 'yt'e, 'n di nqui ngue ja mph da 'yrpabi r

16Dadi

---------

A nuy, nu na ra 'bxte ya xt xi'ah m'mt'o gui 'yrpah y 'yc'i , ya hi mma hyoni ngue hnga otra scua ngue ga yop na ra hya na. 2 Porque ya d padi xanho ngue ja mph gui 'yrpa ra 'bxte ni cu h. D xic y ja'i 'm ma mag p' ja ra hi Macedonia, d mbi : Nuya y mmngu p' ja ra hi Acaya, ya desde ra jya bi thogui di ptra mnyu ngue ra 'bxte da 'yt'e, d mbi . A nuy, co nu na te ra hya gu th ya, nuya y mmngu ua ja ra hi Macedonia, xquet'a ya ha ra ts'di ya ngue di pty mnyu ngue ra 'bxte da 'yt'e, tengutho gu th ya. 3 P nuy, da map' ma cu h ngue di yopra hya. Porque d nne ngue nu'a ra mnyu gui mfxteh gui

---------

357 pth hante ga mmag p'. Porque ya xt xic y ja'i ngue ya gu 'bi ngue gui mfxteh. 4 Xi'm gue 'da gda mg'be p' 'da y mmngu Macedonia, da thi n'ah p'ya ngue hi n gadi pthoh ra mnyu gui mfxteh, s ya xt mang p'ya ngue ya gu 'bi ngue gui mfxteh. Ga pts' ma s p'ya. Xi ngu ps'ni sh ngue da hi n'ytho ra mnyu ngue ni 'bxteh. 5 Janangue nug d nnu manho ngue di m'mt'o ya ma cu h da ma di zngua'ah. Guehya di bn'nah ya ngue nu'a ra 'bxte ya xc yat'i gui pth, ya di ja 'm d mche p'. Ya di nqui p'ya ngue nu'a ra 'bxte gu th, i ja mph gu th ra 'bxte. Ya hi nda zp' da 'yny ja'i ngue go dadi ja ts'dig ngue gui 'yth ra 'bxte. 6 P dami bmhm xan ho na ra hya ga xi'ah ya. Nu ra ja'i ngue zits'tho di u ni , xquet'a Oja zits'tho di u nni . P nu ra ja'i ngue xangu di u ni , xquet'a Oja xangu di u nni . 7 N'na ngu n'na ra ja'i , nu te mi 'a mph r mmi i ja ngue di u ni , di u ni . 'Yo di ya r mmi'a te di u ni , 'yo di na ngue ra ts'di t'rpe. Porque Oja i nnu manho ra ja'i nu'a mph gui u n'a te di u ni . 8 Nu na Oja, ja r ts'di ngue da z da 'yt'e ngue gu ti mhm'a te ra nho gu homhm. Mathoguitho di u nni n'namhma ngue da bongtho p''a te gdi fxni mmi c'i h. 9 A nu ra Maca Libro i na: Nu ra hoja'i , ngue mathoguitho fxhra hyoya, guehna ra ja'i hi ndi 'b'a te di u ni . 10 Nu na Oja bdi u n na hmud ngue nthu hu para ngue di nja te da zi y ja'i , xquet'a di 'da'ah te g gui hyomhm. Ya di nja xangu

2 Corintios9,10 n'namhma ngue da zp' gui 'yrpah ra nho mi 'da y ja'i . 11 Gui ti mhm xangu n'namhma ngue da zp' xangu gui u mhm. Nu'm d dg'a ra 'bxte gui pnnba ma cu h 'b mman', gue'a mmi di ja mammadi Oja'a. 12 Porque nu'm gui 'yrpah ra 'bxte' ma cu h, hi nga hntho da ma ma t'u nni te honi , sinoque nu'm bi hyan'a te mat'u nni , janjuani dadi ja mammadi Oja ngue te gui 'yrpah. 13 Guehya da 'ysbabi Oja ya, porque nu'a ra 'bxte gui 'yth gue'a di nqui 'a ngue majuani gu c'i bah r hoga 'da'yo hya ra Cristo. Y ja'i da 'yspabi Oja porque di nqui ngue majuani ni mmi gni 'yrpabi ra 'bxte ni cu h 'bp' Jerusaln, da gue' 'bi ndap' bi z. 14 A nuya p'ya, da mat'Oja conn ngue'ah 'n mathoguitho di ma'ah. Porque da nu y ja'i ngue Oja bi 'ymmi bi xoc'a ni mmih ngue da z gui 'yth ra nho. 15 A nuy, ma ga ja mammadi h Oja ya ngue b pnngah ua r Ts'nt'. Nu na ra mate bi 'yrcah i tate di muui, porque hi ngui s di hma hangu gangu r muui'a te bi 'yrcah.

10

Nug dr Pablo, jap' n'na ra hya d nne ga xi'ah. P mahotho d nne gd zo'ah tengutho i nya ra Cristo 'm mi n'yo ua. A nuy, 'b i'da ngui ngue di ya manhuhi g 'm d yash, p nu'm ngue ra cartatho d pn'nah p'ya, ngui ngue hn'm d ya manzaquig 'm. 2 Ague ma zi cu'ah, dami hyhm p''a te gma hya hi nga gue'a, n'namhma ngue

---------

2 Corintios10 nu'm da mag p' ga ma nu'ah, ya ga nya manhoh p'ya. 'Yo gu nne ngue ja ga hcah'a te gni 'yoh. P nu'm tobe 'bi to xi'ah ngue d hons ha di hnu manhogui, guehya jatho ngue ga nya manzaqui'be ya. 3 Majuani ngue nug dr ja'i tho, p hi mma hyas nn rpabi r 'bfi Oja. 4 Hi nga guecsqui d honi ha d nthahna r 'bfi Oja d rpe, porque n'na ra hya ngue r hyas ra ja'i , hi nda z ha di daha. Janangue nugui , nu na r 'bfi Oja d rpe, di hacra ts'di Oja ngue ga tapra nts'o i ja. 5 Oja di 'dacra ts'di ngue sp' d tapra hya' y ja'i di 'yxp ha ya, guehya honi ha ga ndcra hya d mmang ya, porque hi ngui nnepe da bahy ja'i hanja Oja. Di ht'i di 'uajpatho y hya y ja'i , dadi japi ngue da 'yc'i xandnho ra Cristo. 6 A nu'm bi nqui xandnho ngue gu c'i h na ra hya d xi'ah ya, nu' y ja'i fsra hya p'ya, ya sp' ga ha ra ts'di ngue ga hjpi te t'e. 7 Hanja ngue hntho gu nnu h te ja n'na ra ja'i , p hi nga 'be gui hacj ra gnda te ja mbo r mmi ra ja'i ? A nuya y ja'i squi, i na ngue y mfi ra Cristo, p da badi hanja ra hya, ngue xquet'a 'nqui r mfigui ra Cristo. 8 Madague'a s ga hong mi 'da y hya ngue ga o'ah n'yu xanho hanja te nn 'yo, p nu na te ra hya d mma, hi nd ps'ma s. Porque d haxa njuani ngue gue'a ra Hmu Jess di hacra ts'di ngue d mmambr hya, para ngue man'na di hya ra ts'di ni nt'c'i h. Hi ngue masque dadi ts'on'na ni nt'c'h i ja, tengutho t'ah mi 'da y ja'i . 9 'Yo gu mhm ngue hn'm d otra carta d pn'nah ngue d ya

358 manzaqui. 10 Porque gue'a mmany ja'i 'a, mbi ngue nu'm d otra carta ga pn'nah, gue'm d ya manzaqui 'm. P nu'm d yash p'ya, ya ngui ngue d ya manhuhi 'm. 'N ngui ngue nu'a te ra hya d mma, hi nga njuani ga nt'de. 11 P nu to i mmanna ra hya na, da ba'a njuani ngue hi nga hn'm d otra carta d pn'nah ngue d ya manzaqui, sinoque xquet'a da z ga nya manzaquig'a ra pa ga mmag p' ngue ga nyah. 12 P nu na ra hya d mma, hi ngui s ma mmi ngue ga t'e tengutho ga ya mi 'da y ja'i ngue spabi y hya, i na ngue tate y bamhya ngue mi 'da y ja'i . P guehya y ja'i ma'bdi y mmi ya. Guehya hntho honi ngue ha di ntate y hya ngue mi 'da y mmi xnnbateh. 13 A nugui hi ngra n'yts'i tho na ra hya d mma. Nu te d t'e, gue'a d mman'a. P hntho d nne ga xi'ah ha r nja na ra 'bfi bi 'dac Oja. Bi 'dacra 'bfi Oja ngue nup' ja ni hni ni h Corintio, asta ja ga ma mang p' r hya Oja. 14 A nuy, hi nd sns ngue ga mmag p' gu 'bhm, sinoque Oja bi 'dajma 'bfi ngue ga mmap'. 'N guec r mditho d xi'ah hanja r hya ra Cristo ngue mi 'da y mamhya. 15 Nu na ra 'bfi d t'e, guehna d nne ga xi'ah na. Hi nga gue'a ra 'bfi n'nan'yo to xa mpfi d nne ga mma. A nuy, d nne ngue man'na xta nzaqui ni nt'c'i h, n'namhma ngue nup' ha gu 'bhm da z ga mpfi xanho. P nu na ra 'bfi bi 'dac Oja, quehna zant'a d nne ga 'na. 16 M'mfa p'ya, nu' y hni ni r nja n'nanni p' ha gu 'bhm, da z ga

359 sigue ga tra 'bfi ngue ga mmanna hoga 'da'yo hya. P hi nga guep' ha 'bhy 'yc'i ngue n'nan'yo to bi manna hya ga tra 'bfi, sinoque n'nanni ga mma mmanna hya. 17 A nuy, nu ra mfi nne ngue da 'yspabi 'a r 'bfi t'e, p gue daque'a r Hmu b 'b mahts'i i fts'i da 'yspi . Hi ngue masque ra ja'i go di 'yts'i da 'yna ngue go s ra 'bfi. 18 Porque nu ra ja'i ngue pmman ho r 'bfi t'e, ngue gues r Hmu da ma ngue xanho te tr mfi, hi ngue masque ra ja'i 'a da mans ngue xanho te t'e.

2 Corintios10,11 hi nga hndya padi te mmanya. Xquet'a d pac hanja'a ra hya nne da xn'nah ya. 6 Madague'a ng y ja'i ngue hi nd padi ga t'i xanho ra hya d mma, ngue mahotho da nt'de, p nug nu na ra hya d xnnbate, d padi xandnho hanja ra hya. Nu te gma hya d mmam'm d xnnbate, ya g 'yhm xanho hanja ra hya. 7 Ua gu mhm ngue hi ngui ho te d t'e ngue hi nte d jp'ah mnte d xi'ah r hoga 'da'yo hya Oja? Para ngue da zp' gui jxni yah, d n'ni ngue d mpfi, da taha te ga si mnte d xn'nah ra hya. 8 Mnte ra pa ngue d xn'nah ra hya p' ja ni hni ni h, gue' y 'yc'i r m'm'a n'nanni badi pnna mnyu d honi . 9 Nu'm dmba m'mc p' gu 'bhm ya, ja'm hi n'y te ga si, p hi njond pi te d honi . Nu' go ma cu h bi zh bi 'y'a Macedonia, go bi 'daqui te d hong'. Co ngu'a p'ya, ya hi nd 'ah te ga si, 'n da ngut'a y pa di ma p'ya, nu te d honi , hi nte d 'ah. 10 A nuya ngue d c'i ra Cristo, nu na ra hya majuani , guehna d mmanna. 'N majuani ngue nu' y 'yc'i r m'mp' ja ra hi Acaya, hi n tema mnyu di pi. 11 Nu na ra hya d mma, mami 'yna ngue hi nd nnu manho'ah. Nu na Oja, i padi hanja ngue janjuani dadi ma'ah. 12 Mada mi 'dacj ra mnyu d honi , p nug hi nga hani , n'namhma ngue nu' y xnnbate hndra mnyu jp'ah hi nda zp' da 'yna ngue 'da'igu d the. 13 A nuya y xnnbate d mmang, i na ngue guehya y representante ra Cristo ya, p hi mma juani 'a, sinoque

11

A nugui , nu na ra hya d nne ga mma, d nne xind nne ngue ga xi'ah. P dami sti te ra hya ga xi'ah. 2 A nugui , co 'n'a Oja janjuani ngue hi nd nneg'be ngue gui hyhm p' ra Cristo. Ya d ja'i ngue g 'yc'i h ra Cristo ya. A nuy, tengutho n'na ra hmute 'm i ja ngue di nthati , hndra nd di madi , njarbtho na ra hya d xi'ah ya. Nu'a ma datho ja ngue gui madi gtho'ah, gue'a ra Cristo'a. 3 Tengu ra Eva bi hytra zithu, guehna d sug naya ngue da th'i ngue gui hyhm p' ra Cristo. 4 Porque nuya y mam hya sh ngue n'nan'yo ra hya xnnbate, go gu rpah masu ya. Conque nuya y hya xn'nah, hi nga 'da'iguui ya y hya d xn'nah ngue hanja ra Jess. N'nan'yo ga xn'nah hanja ra Espritu Santo, n'na'yo ga xn'nah ha rnja ra hoga 'da'yo hya, hi nga 'da'iguui ya y hya ya xt xn'nah. 5 Nuya y xnnbate na i tate ngue y representante ra Cristo,

---------

2 Corintios11 guehya y hyte ya. Porque maxts'etho p' na ngue y representante ra Cristo. 14 Nu na ra hya d mmang ya, hi ngui ja ngue di 'ydy ja'i na. Porque 'ns ra zithu i s ngue di phr hmi p' gui nqui , i cohi tengutho n'na ra anx mahts'i . 15 Janangue ja di nqui p' xanho ra hya ya, nuya y ja'i ngue y mfi ra zithu, xquet'a i s t'e ngue maxts'etho di nqui ngue tra nho. P nu te ga 'yo, nup' r nzgui di nja r njut'i 'a.

360 hmi h. P g gu sth. 21 A nug p'ya, hi ngui s ma mmi ngue ngu'a ga t'ah tengutho t'ah ya d mmang. Ua ra 'b'is te d t'e ngue hi n dadi n'ah? A nuya y xnnbate i mma te g t'e, spabi y hya, xquet'a 'nqui da z ga mma te d t'e, mada 'yngui ma'bdi ma n'yomfni ngue dadi 'yts'i . 22 Di 'yxya y ja'i ya ngue na ngue y judo. P 'nqui xquet'a dr judo. Di 'yts'i ngue na y mmngu p' ja ra hi Israel. P xquet'a 'nqui dr mmngug p'. Di 'yts'i ngue na y mbom'mto ra Abraham. P xquet'a 'nqui r mbom'mto gra Abraham. 23 I mma ngue y mfi ra Cristo. P nugui , man'natho ngue xangu r 'bfi ra Cristo xt rpe nguehya d mmang. A nuy, hi nd nne ga mma te gma hya i ja ngue ga mma. Ya man'natho xangu ra 'bfi xt t'e ngue nu'. Man'natho ngue mathoguitho xt sg ra n', xa 'bgbagui ngue nu'. Man'natho xangu y nni di xt og ra fdi ngue nu'. Man'natho xangu y nni di ya ja ngue da thogui ngue nu'. 24 Nu' y judo ct'a nni di mathoguitho bi 'ngui , bi jaqui 'dte ma'd'ma gto y mfi. 25 Nhyu ndi bi 'bzagui. N'na ndi bi 'bndogui. Nu' y barco di o, nhyu ndi bi thu nt'a mbonthe. N'na pa 'n n'na xui xque ya d oxma xts'e ra dehe p' ja ra jathe ngue bi thu ntra barco. 26 Man'natho ngue xt s ra ndate ha nn ma ngue d mmanna hya. Porque i ja ngue d du xca ra dehe 'm i po y dehe p' ha di thogui. Y b ya ja ngue da hyogui. Ma mmi judohe, ya ja ngue da hyogui. Y ja'i ngue hi ngy

nuy, mahnd nne ga xi'ah ya, mas mi 'ymhm ngue dadi 'bc ra n'yomfni ngue d mma te d t'e. P nu'm ngue ngu'a gui mbmhm ngue dadi 'bc ra n'yomfni , p dami 'dacj ra nt'di ga nya, ga mman'its' te d t'e. Porque nu' y xnnbate squi, i spabi y hya i mma. 17 Nug d na ngue jatho ga mma te g d t'e, mada 'yngy ja'i ngue ya hi nd t'e ngue r representantegui ra Cristo, sinoque y ja'i ngui ngue dadi 'bhra n'yomfni . 18 Ya gu nnu h ngue xangu y xnnbate xi'ah hanja'a te gma hya na ngue t'e. Janangue nuy, nu te gma hya d t'e xquet'a 'nqui d nne ga xi'ah. 19 Porque gu na ngue ya gy bamhyah ya. Nu ra ja'i ngue hi ngui hant'a ga ya, ngue di 'bhra n'yomfni , ya gu sti te xi'ah. 20 'N nuya y xnnbate gu c'i h ra hya i mma, i nne di manda'ah. P gu hti gui sti te t'ah. Guehya y ja'i hndra mnyu i nne da gc'ah ya. I t'e ngue ni hmu h 'n mbi ngue hi nte gadi mu h, asta pp'a ni

16A

---------

361 judo, ya ja ngue da hyogui. Nup' ja y dani hni d mmanna hya, ya ja ngue da thogui. D guehy ja'i hi mma juani ngue y hoga 'yc'i , ya ja ngue da hyogui. Nts'utho p' ja y dapo di thogui. Nup' ja y jathe xt thogui, nts'utho ngue ga tu. 27 Xanhnni tho na ra 'bfi d t'e, xandngu ra n' xt s. Xangu y nni di hi nga mbongui ga n'aha. Xta s ra n' ngue ra thu hu. Xta s ra n' ngue ra duthe. Xangu y nni di ngue nu'm bi c'gui te di si, ya hi ndi si hm. Nup' ja y dapo, xangu y nni di xt s ra s. Xangu y nni di xt s ra n' ngue hi n'y ra ulu ga he. 28 A nuy, i ja man'na ra hya ngue d nnga ma n'yomfni ya. N'na pa ngu n'na pa i tr'man' ma mmi ngue hi nd padi te ga 'yo y 'yc'i r m'm'a n'nanni . 29 Nu'm d ti ng p' ha 'bhy 'yc'i ngue hi ngui nzaqui y nt'c'i , 'nqui tu ma mmi tengutho ga ndu y mmi y ja'i . Nu'm ngue n'na ra 'yc'i bi thti ngue bi 'ytra ts'oqui, asta 'bhra sibi ma mmi ngue'a ga ndu ma mmi ngue te t' to hty ja'i . 30 I jatho ngue ga xi'ah te d t'e, hntho d nne ga xi'ah ngue nugui hi ngui nzaquigui. 31 Nu na te ra hya d xi'ah, Oja padi ngue majuani te d mma. Nu na Oja r Pap ma Hmu h Jesucristo, guehna d nnepe ngue da t'spabi para zantho a. 32 Nu na ra hi madi manda ra dast'abi Aretas, ja jap' ra hni ni Damasco. Nu'a ra ts't'abi mi 'bp' ja ra hni ni , guehna bi manda ngue bi ma m'mdi ra neni hni . Nu hap da hnuqui , di mbnngui ngue da joqui. 33 P nup' ja ra ngu nmi 'bi, bi t'ca n'na ra canasta, bi ma ma

2 Corintios11,12 ca'mi gui p' ja n'na ra ventana n gop' ja ra jado di thsra hni ni . Ja d pmp', janangue d pongui .

12

Hi nte ga taha ngue ga mmans ngue xandnho ra hya d mma. Man'na xanho, ma ga mmanya y hya bi 'yu rcagui ra Hmu Jess, ga xi'ah te d nu. 2 Ya xi 'dany pa ngue d c'i ra Cristo. Ya mmap' n'n'ma goho njya, bi zixcagui p' mahts'i b 'bhra Hmu Jess. P hi nd padi ngue'm 'nhma do'yo bi ma, ogue hi n'na, hi nda hns Oja padi hanja. 3 Nu'a go pa'a ngue'm 'nhma do'yo bi ma, ogue hi n'na. 4 P d padi ngue gue'a ra Hmu bi zixcagui p' b 'bi. Ja d c p' 'da y hya ngue hi ndi u nna nt'di Oja ngue ga mma hanja na ra hya b xiqui. 5 Nu na ra hya naya, mfadi ngue i s ga spabi na. P nugui hi ngui s ga n'yts'i ngue s ga na d pas ra hya d mma, nug njuantho d mma ngue hi ngui nzaquigui. 6 A nu'm xi nga na ngue ga mmans ngue xanho te nn 'yo, da z ga mma. Hi nda z to da 'yngui ngue hi mma juani te ga mma. P hi nd nne ngue to da 'yngui ngue d spas ra hya d mma. Sinoque d nne ngue gu nnu h te nn 'yo, 'n'a te ra hya gu hm, dami hyacsh ra gnda hanja. 7 Nuya y hya d de, tate ngue mazihotho. P Oja hi ngui nneque ngue guehya y hya gd 'yx ya. Janangue bi zca n'na ra n', tengutho 'm ngue dra 'ui ni bi ngbagui p' ja ma do'yo ra zithu. 8 A nu na ra n' na, nhyu ndi d p

---------

2 Corintios12 ra Hmu ngue da hyagagui . 9 P ra Cristo ngthogui: Hntho dami padi xanho ngue dadi ma'i . Nug hi nga the'i n'namhma ngue di nqui ngue hi ngui nzaqui'i. Gue'a di nqui 'a ngue go guec dadi 'da'i ra ts'di te gu t'e, bi 'yngui . Janangue dadi johyag 'm hi ngui nzaquigui. Porque gue'a gui nqui 'a ngue ra Cristo di 'dacra ts'di te d t'e. 10 Dadi johyatho 'm d s ra n', ja'm ts'qui, ja'm hi n'y te ga si, ja'm hi ngui nne ha da nugy ja'i ngue squi, ja'm xandngu ra n' d s ngue r 'bfi ra Cristo d rpe, p dadi johyatho. A nu'm di nqui ngue hi ngui nzaquigui, ya man'natho di nqui xanho ngue gue'a ra Cristo di 'dacra ts'di te d t'e.

362 da sti te gma hya mmany ja'i . A nuya y milagro d t'e, gue'a gui nqui 'a ngue r representantegui ra Cristo. 13 'Yo gu mhm ngue 'bty 'yc'i i tate d nnu mansu ngue'ah, ngue nug hi nd xi'ah ngue xqui fxcah te d honi tengutho r'mi 'da y 'yc'i ngue fxqui te d honi . Ua gu mhm ngue asta ga n'yo ndantyhmug ngue ga 'a mpu nnbate ngue hi nte d xi'i gui fxcah te d honi ? 14 A nuy, ya r hyu ndi 'm ngue ga mmap' mahn'a ya. P nu'm d map', hi n tema mnyu d di ngue gui 'dacj. Hntho d di ngue gui macj. Porque ra pap'a di ja ndu mmi ngue honna mnyu si y basi . Hi ngue masque y basi ' go i ppate. 15 Di njad p'ya, di ho ma mmi dadi mpfi conn ngue'ah. D nne ngue nu te d t'e, da 'yt'ah ra nho 'n i ja gamph ngue ga ni te d pts'i ngue ga fxah. P na man'na ngue dadi ma'ah, ntho gue gue'a man'na ga ngohni mmih'a ngue hi nga gadi macj. 16 Gu pahm xanho ngue ja'm hi n'y te ga honi , p nug hi nte d 'ah. P 'b i'da ya ngue di yajpagui , ngui ngue ra ntht'itho d t'ah. 17 Ua gu mhm ngue 'bi toni ja'i d pnhn ngue da jc'ah ra mnyu? Nu'a, hi n'na'a. 18 Xi'm ma pnhn p' ra Tito ngue bi ma di zngua'ah, 'n bi m man'na ma cuh, xina ra Tito, ua bi 'y'ah ra mnyu? Gu pahm xanho ngue ra Tito bi 'yt'e tengutho d t'e. Hntho bi ne ngue nuna ra hya bi xi'ah, da 'yt'ah ra nho. P hi n tema mnyu bi 'y'ah. 19 'Yo gu mhm ngue nn mang na ra hya na ngue hntho

nna bng ya, xgue na gue ya d ya tengutho n'na ra ja'i ngue hi ngui psr s ngue spabi te ga ya. P nu na ra hya d ma, jatho ngue ga mma hanja. Porque nu' y xnnbate ngui ngue hi ngui ho te d t'e, hi ng tjpah y hya. Uangui xt nz xqu xihm ngue xanho te d t'e. Gu pahm ngue nuya y xnnbate gu tnnbah y hya, guehya na ngue tate ngue y representante ra Cristo ya. P hap go man'na da ha'a te di ntate y hya ya p'ya, porque nu'a ra hya pahya, xquet'a gue'a ra hya d pac'a, madague'a ngui ngue hi nte dadi mu'be. 12 Nu'm damb m'mc p' gu 'bhm ngue d manna hya, bi nqui xandnho ngue r representantegui ra Cristo. Ngue'a r 'bfi ra Cristo d rpabi , d ht'i

11Nup'

---------

363 d nneg ngue gui nnu manhoj. Nu'a, hi n'na'a. Sinoque nu na ra hya nnecra Cristo ngue ga mma, guehna ra hya d mmanna. 'N d nne ngue gue'a Oja da nu manho na ra hya d xi'ah. A nuya ma zi cu'ah, nuya te gma hya d xi'ah, d honi ngue ha di zajni nt'c'h. 20 Porque d su ngue nu'm d mag p', nthambni tho ga ti n'ah ngue hi ngdi 'yoh xanho. Gadi nsthoh, di 'bty zya, di 'bty cu, di 'b' di honi ha di di ns ra nho, di 'bty mambthani , di 'bty nemhya, di 'b' dadi 'yts'i , di 'bty 'yt'i si. Nu'a ra hya manho gu nneh gd nyag'be p'ya, ya hinga gue'a di nja'a. Sinoque ra cutho di nja porque ga hc'ah te gdi th. 21 Guehna ra hya d sug 'm d sng p' gu 'bhm naya. Nu te gdi th, ga psta ma s p' ja r hmi r d Oja. Porque asta gara zong 'm d padi ngue nu'a ra nts'o xa 'yt'a m'mt'o y ja'i , hi ngui nne da hyp'. Sinoque di 'yots'om'mitho 'n nu'a te ra nts'o xa bnnba y mmi y ja'i dadi siguetho.

2 Corintios12,13 mantho ga sti te g gu th. 3 Ja gu pahm p' xanho p'ya ngue gue'a ra Cristo di hacra ts'di'a ra hya ga xi'ah. Porque ra Cristo hi nga 'n'a di nya manhuhi 'm da zo'ah'a, sinoque di nya manzaqui'a. 4 Madag ue'a hi mbi 'yudi ngue ja r ts'di 'm mi guatra pont'i , p nuy, ya i 'bi 'n i n'youi r ts'di Oja. Da guec ya, xquet'a di n'yo'be ra Cristo. A nu'm d mag p', gue'a ra Cristo di hacra ts'di na ra hya ga xi'ah, madague'a t'ngui ngue d ya manhuhi 'm d yah. 5 Nu te gni 'yoh ya, dami hyacsh ra gnda ngue'm d xandnho ni nt'c'i h ogue hi n'na. Dami pahm xanho ngue'm gu n'yoh ra Jesucristo ogue hi n'na. A nu'm hi ngu n'yoh ra Jesucristo, ya hi mma juani ngue gy hoga 'yc'i h 'm. 6 Nug d na ngue di n'yo ni mmih ngue majuani d n'yo'be ra Cristo 'm d nyah, hi ngra nthtitho ga t'ah. 7 D p Oja ngue da 'yt'e ngue hi nte mants'o da di n'nah. P nu na ra hya d mma, hi nd honi ha di t'ngui ngue go d t'e ngue gu 'yoh xanho, sinoque hntho d nneg ngue majuani gu n'yoh xanho. A nugui , hi nte ja'a ngue ngy ja'i hi ngui pmmanho te d t'e. 8 Nu na ra hya majuani , guehna d honi ha di nthaha. Hi nd nne ga t'a n'na ra hya nu'a di ts'onna ra hya na. 9 Janangue nug ui dadi johyatho 'm t'ngui hi nd ya manzaqui, hntho d nneg ngue da zdi xanho ni nt'c'i h. Nug zant'a d mmat'Oja conn ngue'ah ngue da bmmanho ni nt'c'h, hi nda t'n'ah ngue te dadi 'bdi. 10 Hante ngue ga

13

Ya r hyu ndi ga mmap' ngue gi zngua'ah ya. Nu'm 'bi to nne di yapr mmi 'yc'i ui, mahyoni tho ngue di 'b'i yoho ogue hyu y testigo ngue di ja majuani ra hya. 2 Nuya y ja'i xa 'yty ts'oqui m'mt'o, co gtho mi 'da y ja'i , tengutho ra hya d xi'ah 'm r yondi ma mag p' ya, a nu'm d mag p' mahn'a ngue ga ma nu'ah 'n ga ti ni ngue gadi siguethoh ra nts'o, ya hi nni

---------

2 Corintios13 mmag p' ga ma zngua'ah, d otra carta ja ua ngue ga pnnb. Nu na ra carta d ot'i, i ya manzaqui n'namhma ngue xamhmatho ya hi mma hyoni ga nya manzaqui 'm d mag p' ngue ga nyah. Nug, nu na ra 'bfi bi 'dac Oja, guehna d t' na. Nug d honi ha di zhni nt'c'i h. Hi ngue masque d honi ha gd japy hya ngue ga n'a hi te gni 'yoh. 11 A nuya ma zi cu'ah, Oja da mxah ya. Dami hyomhm ra nho gdi n'yoh. Oja da hyut'a ni mmih. 'N dami mmadi n'na

364 ngu n'na'ah. Nu'm ngue ja ra nju n'mahya, dami nhojpah. Nu'm ngue ngu'a gui 'yth, ya gue'a r ph Oja gui 'yrpah p'ya. Nu na Oja p'ya hi nha di hyc'ah. 12 Dami nzngua xanho n'na ngu n'na'ah. Di nqui xandnho ngue gadi ncu h. 13 Gtho ma cu h 'da'igu ma nt'c'i h i ja, i pn'nah ra nzngua. 14 Di jap'ah na ma Hmu h Jesucristo ngue da di nni mmi ngue di ma'ah. 'Nhra Espritu Santo da 'yt'e ngue da di nni mmi ngue gui n'yoh'a. Da ngut'atho.

Ja ua ra carta bi 'yo'tra Pablo, ngue bi mnnba y 'yc'i Galacia.

Glatas

Nug dr Pablo, r representanteg ra Jesucristo. Hi ngra ja'i tho r ts'nni ngue dr representanteg. 'N hi njonni ja'i da bni ngue da t'mbi bi 'yxcagui . Nu'a bi 'yxqui , guehna ra Jesucristo co 'nhna Oja ma Paph nu na bi 'yt'e ngue bi bnnate ra Jesucristo 'm mi du. 2 Nug ya, co 'nhya ma zi cu h d n'yog'be ya, dadi znguaghe' y 'yc'i di mpti p' ja y hni ni ngue ra hi Galacia. 3 Nu na Oja ma Paph co 'nhna ma Hmu h Jesucristo, d nne ngue di jap'ah 'n da hyut'a ni mmih. 4 Nu na ra Jesucristo bi nes ngue bi tho conn nguehma ts'oquih para ngue da ggah p' ja ra nts'o ja ua ja ra xi mhi. Nu na Oja ma Paph, go r ts'nni 'a tengue bi thohra Cristo na. 5 Janangue ma ga spah Oja hangu ra pa. Da ngut'atho.

r mate ra Jesucristo bi 'dacj, Oja bi 'yt'e ngue bi di mma mmih ngue nzongah Oja ngue

6Nu na

---------

ga c'i h ra Cristo. A nuy, dadi 'ythog hanja ngue n'nahmantho gu nne gui hyhm p' Oja, gu nne gui tnhn mi 'da y hya t'mbi ngue ra hoga 'da'yo hya. 7 P nu'a majuani ngue ra hoga 'da'yo hya, hi ngui yoho, hyu ja'a, sinoque hnda n'na. A nuy, 'bi to t'e ngue di 'yot'itho ni mmih, i nne da mnna hoga 'da'yo hya ngue te bi 'ytra Cristo. 8 P nuy, madague'a da guecsghe, ogue n'na ra anx di 'y mahts'i da bni ngue da xi'ah man'na ra hoga 'da'yo hya ngue hi nda 'da'iguui na ra hya ya xt xi'ahe, nu na n'nan'yo ra hya da ma, da ma ra castigo na. 9 Ya xt xi'ah m'mt'o, 'n mahn'a ga mmang ya. Nu'm to da xi'ah man'na ra hoga 'da'yo hya hi nda 'da'iguui na ra hya ya gu c'i h, nu na n'nan'yo ra hya da ma, da ma ra castigo na. 10 Co nu na ra hya naya, ua da z gui 'ymhm ngue d hong ra hya ha di nu manhog y ja'i ? Nu', hi n'na'a. D nne ngue gue'a Oja da nu manhogui. Nug hi nna mang ya y hya ya, ngue di nu manhogy ja'i . Nu'm gdi hong ra hya ngue da

365

Glatas1,2 gue'a te nnu manho y ja'i ga mma, ya hi ngr mfig ra Cristo 'm. ma zi cu'ah, dami pahm ngue nu na ra hoga 'da'yo hya dadi t'ah, hi ngra ja'i tho r ts'nni na. 12 Hi njonni ja'i d mpyag te bi ma, 'n hi njonni ja'i xnngui te d mma. Hi nda hns ra Jesucristo bi jaqui ngue d pac na ra hya na. 13 Ya xc 'yhm te 'b'a nmar n'yog m'mt'o ngue'm nmi tnn y nt'c'i y judo. Gu pahm ngue janjuani hi nmi syag d honi ha gda sc' y ja'i Oja. Porque nmi nneg ngue xgue xt m'mhna ra hoga 'da'yo hya na. 14 Nu'a r nt'c'i y judo mi ja, man'na tate ngue nmi c'i g'a ngue' mi 'da ma mmi judoghe 'da'igu ra pa d 'bhme. Nug man'na xt t' xanho'a te ra costumbre mani n'yo ma mboxitah. 15 Nu na Oja bi 'dacr mate ngue b huanngui hante ngue g m'mi. 'N bi zoqui ngue ga tra 'bfi bi 'daqui. 16 Porque bi ne Oja ngue d mpac'be'a r Ts'nt', n'namhma ngue da zp' ga xic y ja'i hi ngy judo te'o na r Ts'nt' Oja. A nug p'ya, hi njonni ja'i d nni te ja ngue ga t'e. 17 'N hi nga 'bet'o d mag p' Jerusaln ngue xca xdi te mi xnnbate' y representante ra Cristo bi 'yxa m'mt'o hante ngue da 'yxqui . Sinoque dani mpag p' ja ra hi Arabia. 'Dmba peng p'ya, mahnd c p' ja ra hni ni Damasco. 18 Mi tho'a nhyu jya p'ya, ja d mag Jerusaln ngue d nyag'be ra Bdu. P hnda n'n'ma ct'a d m'mc p' mi 'b'a. 19 'N

366 hi njom mi 'da ni representante d nyag'be, hi nda hndra Jacobo nu'a r n'yoh ma Hmu h Jesucristo d nug p'. 20 I pa Oja ngue majuani na ra hya d xi'ah. 21 M'mfa p'ya, dani mpag p' ja ra hi Siria, 'np' ja ra hi Cilicia. 22 A nu' y ja'i c'i ra Cristo di mpti p' ja y hni ni ngue ra hi Judea, tobe hi nga n'na ndi dadi nnughe'. 23 Hntho nt'de te hma ngue ny ja'i : Nu na ra n'yoh mi honi ha di zhy 'yc'i 'm man'na ra pa, a nuy hmanya ngue guehna xihy ja'i ngue da 'yc'i 'a ra Cristo nu na hi nmi nnepe da 'yc'i y ja'i m'mt'o. 24 Janangue spabi Oja y ja'i , porque nu na Oja bi hyt'i bi prcagui ma mmi.

11Ague

---------

Mi gua'a r 'd'ma goho ra jya p'ya, mahnd mag Jerusaln. D mg'be ra Bernab conna Tito. 2 D mag p', porque Oja bi 'yu rcagui , bi neque ngue ga mmag Jerusaln. Bi mpti' 'bt'o ra hya p'ya ngue d nyahe. D xic' p'ya hanja na ra hoga 'da'yo hya dadi t y ja'i hi ngy judo. D ne ngue da fadi ngue 'da'igu ra hya d xihme y ja'i . Porque d neg ngue hi ndi nts'onna ma 'bfi ya xt t'e, 'n ni mantho dadi mpfi. 3 P majuadi d nyahe, bi hnu manho na ra hya d ma. Nu na ra Tito ma n'yog'be hi ngui n'youi ra hmpya ngue ra circuncisin. P ya hi mbi ma ma jats'di ngue di njapi tengutho manna ley ga 'yo y judo. 4 Hndi 'da y ja'i mi 'bp' ngue hi mma juani y 'yc'i , bi nepe ngue xta hmpya na ra Tito.

---------

367 P nuy, guehya y ja'i cuaty 'yc'i ya, i honi ha di zrca ma guah ngue da zp' di yajpah m'mfa ngue hi nd th'a te g mmamp' ja ra ley. Porque ya d c'i h ra Cristo. 'N guehya y ja'i di ja ts'di ngue ga th te g mmamp' ja ra ley ya. 5 P nu na ra hya mmanya, hi nga n'na ne d rphe masu. Porque nu na ra hoga 'da'yo hya ya gu c'i h, guehna ra hya ngue majuani na, ya hi nda z to di pdi. 6 Nu' y 'yc'i 'bt'o ra hya, hi ndi mportag 'm ngue 'bt'o ogue hi n'na, porque nup' ja r hmi r d Oja, ya hi mma hyts'i y ja'i p'. P nu' 'bt'o, hi n tema hya bi xiqui ngue da 'yngui hi nga gue'a ra hya d mma. 7 Hante gue bi mmyas ngue Oja di frcagui r hoga 'da'yo hya ngue ga xihy ja'i hi ngy judo. A nu na ra Bdu bi ma mafti ra hoga 'da'yo hya da xihy ja'i ngue y judo. 8 Porque gues Oja bi 'yxra Bdu ngue dr representante ra Cristo p' ha 'bhy judo. P xquet'a bi 'yxqui ngue dr representanteg ra Cristo p' 'bhy ja'i hi ngy judo. 9 Janangue nuya hyu nc'i ya, ra Jacobo, ra Bdu, ra Xuua guehya 'bt'o p' Jerusaln, bi bahya p'ya ngue Oja bi ne ngue di tocag ra mmnthi ngue ga t' na ra 'bfi na. Ya d mbnnba 'yhe p'ya, guehna ra hmya na ngue jaje ra acuerdo na te ra 'bfi ga the. Bi ts'nnbya ngue ga mmg'be ra Bernab, ga ma mang'be ra hoga 'da'yo hya p' 'bhy ja'i hi ngy judo. A nuya d nyaghe p'ya, guehya da xihra hoga 'da'yo hya ya y judo ya. 10 Hnda n'na ra hya bi sic'be

Glatas2 p'ya, ngue hi nda ma mapu mbni y hyoya, da 'bts'i te honi . P nu na ra hya na, hi nga ja d mbnngagui , ya zant'a dadi ja ndu mmi ngue da 'bts'i te hony hyoya. p'ya, ya d 'bc p' ja ra hni ni Antioqua, xquet'a bi zp' ra Bdu. Mi ma njammi pa p'ya, bi 'yhra pa ngue hi nni 'yup' te bi 'ytra Bdu. Janangue y hmi y d y ja'i p' d hjpi te t'e. 12 R mditho xanho te bi 'ytra Bdu. 'Dap' bi nsi hmui y 'yc'i hi ngui n'youi ra hmpya di njapy judo. Mi z i'da y ja'i b nxp 'bhra Jacobo, guehya y ja'i di ja ts'di ngue da hmpya gtho y 'yc'i hi ngy judo ya. Mi zhya p'ya, ra Bdu bi zu ngue da ts'i, janangue bi 'uep' 'bhy 'yc'i hi nga mhmpya. 13 Nuya mi 'da y judo ngue ya y 'yc'i p'ya, xquet'a 'nhya bi 'yt'e tengutho tra Bdu ya ngue bi nsu, bi 'uep' 'bhy 'yc'i hi nga mhmpya. Co 'nhna ra Bernab bi ntt'i te tra Bdu. 14 Nu'm ma nug te tra Bdu p'ya ngue ya hi mma juani ngue gue'a te mmanna hoga 'da'yo hya ga 'yo, y hmi y d y 'yc'i p' d hjpi, d mbi : Ague Bdu, nu'i gr judo, p asta 'ns'i, ya xc hyp' 'da y hya mmamp' ja ra ley ga 'yo y judo. Ya gu t'e tengutho y 'yc'i hi ngy judo. Hanja ya ngue ja gu nnepe da 'yn' y 'yc'i hi ngy judo ngue jatho ga th te g mmamp' ja ra ley ga 'yo y judo ya? d mbi .

11M'mfa

---------

ga xi'a n'na ra hya ya te'o gtho ya ma mmi judoh. A nuj,

15D nne

---------

Glatas2,3 hi nna 'bhm'a ngue ra ts'oqui ga th tengutho ty ja'i hi ngy judo. 16 P d pahm ngue nu'a di nhohma ts'oquih, hi nga gue'a ngue ga th te mmamp' ja ra ley ga 'yo y judo'a. Nu'a di nhohra ts'oqui, gue'a ngue da t'c'i ra Jesucristo'a. A nu y ja'i hi ngy judo ya c'i ra Cristo ya, p xquet'a 'ncj ya d c'i h na ra Jesucristo ya. 'N guehna di nhohma ts'oquih na ngue d c'i h ra Cristo, hi ngue masque bi nhohma ts'oquih ngue xc th te mmamp' ja ra ley ga 'yo ma mmi judoh. Porque hi njonda bni ngue di nhohr ts'oqui ngue da 'yt'e te mmamp' ja ra ley. 17 A nuy, ya d c'i h ra Cristo ngue di nhohma ts'oquih. P mi 'da y ja'i mbi ngue ra ts'oqui d th ngue hi nd th te gma hya mmamp' ja ra ley. Ua s da 'ynya y ja'i ya ngue nu'a te ra hya bi xnngah ra Cristo, ya i 'yt'a ngue ga th ra ts'oqui? Nu', hi n'na'a. 18 A nuy, ya xt mang ngue hi ngui ja r ts'di ra ley ngue di nhohra ts'oqui. Xi'm hnga 'bt'i, ga mbi ngue ja r ts'di ra ley, ya hi mma juani ngue bi nhohma ts'oquig 'm. 19 P ya hi nni mantho ngue ja r ts'di ra ley ya, porque ya bi nja'a ra castigo mi mmanna ley. Nug tengutho 'm bi hyog ra ley. Nuy, ya gd 'b'a ngue ga tn'na Oja. 20 Nu'm mi ma macuat'i ra pont'i ra Jesucristo, 'nqui d r'ma gnda ngue ya bi ncuarcagui ra pont'i . Nuya hi nd sns te nna 'bi, hnt'a ra Cristo o ma mmig ya. A nuy, mnte ra pa d 'bc ua ja ra xi mhi, hnt'a r Ts'nt' Oja d c'i ya. Nu n, di maqui 'n bi nds ngue bi tho

368 conn ngueque. 21 Nu na r mate Oja bi 'daqui, hi nd nne ga joni . Xi'm ngue da gue'a ra ley ga 'yo y judo di nhohr ts'oqui ra ja'i , ya sditho bi du ra Cristo 'm. Ague gy mmngu h p' ja ra hi Galacia, r nzgui ma'bdi ni mmih. Hanja ngue gadi n'u ni th'ah ngue hi ngu c'i h na ra hya majuani ? Ni hmi ni dh p' d manghe na ra hya na ngue ra Jesucristo bi 'dmp' ja ra pont'i . Ua ya g pu mbni h na ra hya naya? 2 Ya gu pahm xandnho ngue Oja b pn'nah ra Espritu Santo ngue g 'yc'i h ra hoga 'da'yo hya bi si'ah. Hi mbi 'bn'nah na ra Espritu Santo ngue g 'yth'a te g nt'ot'i p' ja ra ley. 3 Mba hanja'a ni m'mmmi gu th? Ya gu pahm ngue gue'a ra Espritu Santo bi 'da'ah ra 'da'yo te. P nuya gu na ngue gui hyons ha di gommanho te gdi n'yoh ya. 4 Ya xangu ra n' xca sh ngue gu c'i h ra Cristo. Ua hi nte ni bntho'a ya? P d na ngue ja te ni bn'a. 5 Dami pahm hanja ya ngue Oja b pnhna Espritu Santo ngue bi 'yty milagro p' gu 'bhm. Ngu na g nu h ngue bi nja rngue g 'yc'i ra hoga 'da'yo hya bi si'ah. P hi n'i nja na te g nu h ngue g 'yth'a te g nt'ot'i p' ja ra ley. 6 Tengut ho d xi'ah ya, ngu na nt'ot'i p' ja ra Maca Libro ngue na: Ra Abraham bi 'yc'i ngue di nja'a te ra hya xi xi Oja. Nu'a i 'yc'i p'ya, Oja bi hojpabi r ts'oqui, i na. 7 Janangue dami pahm ya ngue nu' nnpa mbom'mto ra

---------

369 Abraham, guehya y ja'i ja y nt'c'i ya. 8 Nup' ja ra Maca Libro, ya manjam'mtho nt'ot'i ra hoga 'da'yo hya ngue 'n' y ja'i hi ngy judo di nhohy ts'oqui 'm bi 'yc'i Oja. Porque ngu'a bi man'Oja bi nyaui ra Abraham ngue bi 'ymbi : Conn ngue'a'i gtho y ja'i 'bcua ja ra xi mhi da ma majapi , bi 'ymbi . 9 Nu ra Abraham bi 'yc'i Oja, 'n Oja bi japi . A nuy, nu to g da 'yc'i Oja, Oja di japi tengutho ra Abraham. 10 Nu to g na ngue di nyan'a ngue da 'yt'e te g nt'ot'i p' ja ra ley, da tho ra castigo ra ja'i . Porque nt'ot'i ra hya ngue na: Nu to hi ngui t'e para zantho'a te gtho nt'ot'i p' ja ra ley, gue'a da tho ra castigo'a. 11 P d pahm ngue nu ra ja'i na ngue da 'yt'e gtho'a te mmamp' ja ra ley, hi nga gue'a di hojpabi Oja'a. Porque ra Maca Libro i na: A nuya to bi 'yc'i Oja, guehya di hojpabi ya, 'n di u nna 'da'yo te. 12 Ya hi nte ni bndr nt'c'i ra ja'i nu'a na ngue di nyan'a ngue da 'yt'e te mmamp' ja ra ley. Porque nt'ot'i p' ja ra ley ra hya ngue na: Nu ra ja'i hi nte di 'bdi da 'yt'e gtho'a te mmamp' ja ra ley, hnt'a ra ja'i di t'u nna 'da'yo te'a. 13 A nuy, ya hi nga thomhm ra castigo mmamp' ja ra ley ya. Porque ra Cristo, ya bi thohra castigo conn nguecj'a. Nup' ja ra Maca Libro i mp': Nu ra ja'i macuati ra za, ya ra castigo thogui. 14 Ra Cristo bi thohra castigo conn nguecj n'namhma ngue hi nga hndra Abraham di nthui r njapi Oja, sinoque xquet'a 'n' y ja'i

Glatas3 hi ngy judo di nthui. Janangue ya di nja'a te ra hya bi yat'a Oja, nu to g d c'i h ra Jesucristo, ya d n'yoh ra Espritu Santo. ma zi cu'ah, nu na ra hya ga mmang ya, gd hyjpah'a te ty ja'i . Nu n'na ra n'yoh ngue'm t'ui n'na ra cohi r mmi c'i ui, 'n bi firma ra scua da nangui , ya hi nda z to da xotra hya bi nja, ni xi nda z ngue to da hyuts'i te nt'ot'i. 16 Nu na Oja bi yarpabi n'na ra hya ra Abraham co 'n'a r mbom'mto bi trpap'. P hi nte mmamp' ha nt'ot'i ra hya ngue da 'yna y mbom'mto tengutho 'm di mma ngue xtngu. Sinoque n'na nc'i tho'a mmamp', guehna ra Cristo na p'ya. 17 Tengutho ra cohi ty ja'i , xquet'a Oja bi gohmi n'na ra cohi ra Abraham, 'n bi yarpi ngue di nja'a te bi xifi. Mi tho'i 430 njya, bi t'u nna ley ra Moiss, p hi mbi nts'onna ra cohi mi jaui Oja ra Abraham. Nu na ra hya ya xi ma mayat'i , di njahma na. 18 Xi'm hnt' to t'e te g di manda ra ley di t'u nna njapi , ya hi mma hyoni tema hya di yarcah Oja 'm. P ra Abraham bi yarpabi Oja ngue di u nn njapi , 'n bi u nni . 19 P hanja ngue bi nja na ra ley 'm? Bi u n'Oja na ra ley para ngue da bahy ja'i te 'b'a ra ts'oqui ty ja'i . 'N bi nja r ts'di na ra ley asta gue'm mi m'm'a r mbom'mto ra Abraham. Nu n, b ts'nnbi ngue da 'yt'a te ra hya mayat'i ngue di nja. Nu na ra ley na, y anx bi ma hanja, janangue ra Moiss bi xihy ja'i na ra hya bi many anx. 20 P

15Ague

---------

Glatas3,4 nu'm mi nyaui Oja ra Abraham ngue bi yarpabi na ra hya na, hi nga 'be bi hyonna pngahya, sinoque bi nyasui. s ga mhm ngue nu na ra ley bi 'yotra Moiss di nju nt'ui na te ra hya bi yat'a Oja? Nu', hi n'na'a. Porque hi n tema ley di ja ngue da hyt'i da 'ytra ja'i te g di manda para ngue di t'u nna 'da'yo te ra ja'i . 22 P nt'ot'i p' ja ra Maca Libro ngue gtho y ja'i xa mbnt'ui ra ts'oqui. Janangue d pahm ya ngue hnt' to c'i ra Cristo di nthui'a te xa yat'a Oja ngue di u n' to bi 'yc'i . 23 Hante ngue da zcua ra Cristo, gue'a ra ley madi manda y ja'i . Bi nja r ts'di na ra ley na, asta gue'm ma pahm ngue gue'a ra Cristo ga c'i h ngue di nhohma ts'oquih. 24 Nu na ra ley bi npa mdi y ja'i , ngue di ndpy ja'i ra Cristo 'm mi zh. A nu to da 'yc'i na ra Cristo p'ya, ya di nhohr ts'oqui ra ja'i . 25 A nuy, ngue d c'i h ra Cristo, ya hi nni mantho di mandagah na ra ley mi fcj ya. 26 Rngue d c'i h ra Jesucristo ya, ya y basi gah Oja ya. 27 A nuy, nu to g bi nxixya 'm mi 'yc'i ra Jesucristo, guehya ga 'yo tengutho i n'yo ra Cristo ya. 28 Ya hi ndi mporta ngue'm gr judo ogue hi ngr judo; 'bhni hmu ogue hi njo'o ni hmu; ogue gr n'yoh ogue gr xisu. Porque nu'm ya g gu n'yoh ra Jesucristo, ya n'na hyatho gui jah'a. 29 Nu'm ngue gu n'yoh ra Cristo, ya gue'ah y mbom'mto ra Abraham. 'N di toca'ah na te xa yat'Oja ngue di u ni .

21Ua

---------

Ya gu nnu h ngue nu'm r ngtho n'na ra ts'nt' ja ngue da gohmi n'na ra erensia, 'da'igudui n'na ra hmi qui , madague'a ngue r mmti gtho. 2 Porque 'bhy ja'i di ncarga ngue da mrpabi te pts'i asta gue'm bi znna pa da znnbabi r pap ngue di ndpi. 3 Di njath p'ya. Hante ngue ga pahm hanja na ra Cristo, d ja ndu mmi ngue ga th' y costumbre ga 'bhy ja'i ua ja ra xi mhi. 4 P nu'm mi znna pa b sn'na Oja ngue b pnhua r Ts'nt', bi n'a n'na ra xisu. Nu na ra Ts'nt' na, bi 'yt'e te mmamp' ja ra ley ga 'yo y judo. 5 B 'yh ngue go bi tho'a ra castigo mi ja ga thohm tengutho di manda ra ley. Janangue nuy, ya guecj y basi gah Oja ya. 6 A nuya ngue ya y basi gah Oja, nu na Oja conn Ts'nt' b pnhna Espritu Santo p' ja ma mmih ngue ga n'yoh. 'N guehna ra Espritu Santo bi bnnbi te mmanna ja'i 'm xi Oja ngue mbi : Ma Pap'i Oja. 7 Janangue nuy, ngue ya y basi gah Oja ya, ya hi nd 'bhm tengutho n'na ra hmi qui . A nu'm ngue ya y basi gah Oja, tengutho n'na ra basi ja r erensia, di njath p'ya, di tocagah'a te di u n'Oja rngue d c'i h ra Cristo.

370

y pa xa thogui ngue hi nmani pahm Oja, gue' y dahmu ngue hi mma juani Oja gmi nnpa hmu h ngue gmi thanneh. 9 A nuy, ya gu pahm Oja ya, ogue man'na xanho, bi ba'ah Oja. Hanja ngue ya gu nne gui hyhm

8Nu'm

---------

371 p' Oja ya, mahngu nne gui 'yc'i h' y costumbre hi n tema ts'di di ja? 10 Porque gu suph y pa di costumbra y ja'i ngue supi . Nu'm ra t'sna gu suph. Njya, njya i ja mi 'da y pa gu suph. 11 Ya xangu ra 'bfi xt t'e ngue d xn'nah ra hya. Guehna d sug naya ngue di nts'onna ra hya na. 12 Ague ma zi cu'ah, dami 'yth tengutho d t' ngue hi nd t'' y costumbre y judo ya. A nug d t' tengutho gmi th m'mt'o. P nug d na ngue hi ngui scj tengue d t'e. 13 Gu pahm ngue nu'm r mdi ma mag p' gu 'bhm, d xi'ah ra hoga 'da'yo hya, nug nmadi hynni . 14 'N nu'a ra n' nmi hmb, xanhnni tho ha xt z xca nyah. P nu'ah p'ya hi nga 'ymhm ngue hi nda z ga nyah, ni xi nga fscathoh ra hya d mang. Hante gue co n'na ra ph gu 'yhm ra hya d mang, tengutho 'm di 'bp' n'na r anx Oja ngue da zo'ash, ogue tengutho 'm di 'bs p' ra Jesucristo da zo'ah, g jaj p'. 15 Hap g 'ymhm'a ra ph bi nja'ah'a ra ora d xi'ah ra hya? Conque d pac ngue nu'a ra 'bxte gu nne xqui 'yrcah, nu'm di s asta ni d gu nne xqui hyai ngue xqui 'dacj. 16 Xiya, asta gu nne gui 'yt'e ngue ma nsih ya ngue njuantho d xi'ah na te majuani . 17 A nuya mi 'da y ja'i m mi nne da mxah, p hi ngra nho nne da 'yt'ah ya. Sinoque hntho nne ya ngue gui hygah p', i nne ngue go gui tnhn'a ra hya mmanya. 18 P ya xanho ngue'm to nne da mxah, pgue ya da n'yo'a ngue

Glatas4 ra nho da 'yt'e. A nug xquet'a d nne ga fxah, p hi nga hn'm d 'bp' gu 'bhm d nne ga fxah, sinoque hangu ra pa d nne ga fxah. 19 Ague ma basi 'ah, tengutho n'na ra xisu 'm ja ngue di nn basi s ra n', di njad p'ya, mahndi s ra n' co nu'ah asta gue'm gui 'yth tengutho bi 'ytra Cristo. 20 Nug hi nd sani ngue gdi 'bc p' gu 'bhm ya ngue ga nyash, n'namhma ga nnu ha gda jap'a ra hya si'ah. Porque nuy, janjuani hi nd padi te ga t'e co nu'ah.

to gtho nne da 'yt'e te g nt'ot'i p' ja ra ley ga 'yo y judo, dami xicj ya. Ua hi njam'm gu hm'a ra hya nt'ot'i p' ja ra libro ngue ra ley? 22 Ya gu pahm ngue nt'ot'i ngue ra Abraham bi m'm'i yoho y ts'nt'. Nu na n'na r ts'nt', r ts'nt' n'na ra xisu ngue ra gni tho. Nu na man'na r ts'nt', r ts'nt' na ra xisu ngue ra mmnni gu. 23 Nu na ra xisu ngue ra gni tho, hi ngra 'yabasi na, janangue bi m'mhr basi . P nu na ra xisu ngue ra mmnni gu, mar 'yabasi , gues Oja bi yarpabi ra Abraham ngue bi m'mhr basi na. 24 Ja ua y hya mahyqui. Nuya yoho y xisu ya, gu nhyjpabi yoho y cohi i ja. Nu na ra xisu ngue ra gni tho ni hu ngue ra Agar. Gui nhyjpabi 'a ra cohi b njap' ja ra t'h Sina. A nuya y ja'i na ngue da 'yt'e te di manda ra ley ya, guehya nnpa basi ra Agar. 25 Nu na ra Agar, yoho y xqui mahyjpi. Gui nhyjpa ra t'h

21Nu

---------

Glatas4,5 Sina jap' ja ra hi Arabia. 'N gui nhyjpa ra Jerusaln, nu'a ja ua ja ra hi. Porque nuya y judo 'bp', i tntho te nt'ot'i p' ja ra ley. 26 P nuya y ja'i y ngu mp' ja ra Jerusaln b ja mahts'i , hi ndi manda ra ley ya. A nuj, ja dy mmngu h p'ya. 27 A nup' ja ra Maca Libro, nt'ot'i p' ra hya ngue na: Di nja'i mph gr 'yabasi , nu'i hi nga pahra nnate. Ga mafi ngue gui johya, madague'a ngue tobe hi ngui pa'a ra nnate. Porque ra xisu ngue ra 'yabasi bi hyp' r nd, p man'na xangu y basi di m'mi, hi nda gue'a ra xisu 'bhmi r nd. 28 A nuj ya ma zi cu'ah, tengutho ra Isaac, Oja bi yat'i ngue di m'mi. Di njath p'ya, Oja bi yat'i ngue dy basi gah. 29 Nu'm mi nja na te ra hya x yat'a Oja ngue di nja, ra Espritu Santo bi 'yt'e ngue bi m'mhra Isaac. P nu na r ts'nt' ra Agar bi mbcu, bi zhra Isaac. Xquet'a di njath p'ya, nu' mma ngue t'e te nt'ot'i p' ja ra ley i scj'. 30 P gu pahm te nt'ot'i p' ja ra Maca Libro ngue na: Nu na ra xisu ngue ra gni tho, da thn'athi, da m r ts'nt'. Porque nu na r ts'nt' na, hi ndi tocabi'a te da hyanna r ts'nt' na ra xisu ngue ra mmnni gu, i na. 31 A nuya ma zi cu'ah, hi ngy basi gah na ra xisu ngue ra gni tho, sinoque gue'a ra xisu ngue ra mmnni gu y basi gah.

372 ngue ga na di nyanma teh. Dami hyah ra ts'di ya, dami ndh co nu na ra hya na. 'Yo s gu na ngue di nja ra castigo ngue'm hi ngui tnna ley ga 'yo y judo. 2 Nug dr Pablo, dami 'yhm na ra hya ga mmang ya. 'Yo gadi n'u ni ngue da hmpya'ah ngue s gui 'yna gue'a di nhohni ts'oquih'a. Nu'm, ya sditho g pahm ra Cristo 'm. 3 Mahn'a d nne ga xi'ah ya, nu gtho y ja'i na ngue da mpya y do'yo, 'yo s di na ngue hnt'a da 'yt'a, sinoque ja ngue da 'yt'e gtho'a te nt'ot'i p' ja ra ley. 4 Nuya y ja'i na ngue di nhohy ts'oqui ngue da 'yt'e te gma hya nt'ot'i p' ja ra ley, guehya y ja'i hp' ra Cristo ya. Ya mp' na r mate Oja. 5 P nuj, ra Espritu Santo di hatra ts'di ma mmih ngue d tmhm'a ra pa r nzgui. Gues Oja da mamp'ya ngue ya bi nhohma ts'oquih rngue d c'i h ra Cristo. 6 A nuy, ngue ya d n'yoh ra Jesucristo, ya hi nte di muui 'm mhmpya ma do'yoh ogue hi nga mhmpyagah. A nu'a tate di muui ya, guehna ma nt'c'i h ja naya, 'n nu na ma nt'c'i h na, guehna t'e ngue dadi mahma cu h n'na ngu n'naj naya. 7 Ya xan ho te gmani n'yoh m'mt'o. Te'o di ts'on'na ni mmih ngue gu hhm p' na ra hya majuani ? 8 Nu na ra hya di ts'on'na ni mmih, hi ngr ts'nni Oja na. Porque Oja, i zon'nah na ngue gui siguethoh te mi ja. 9 Ya gu nnu h ngue n'na zitqui ra xi di ixqui gtho ra jni . 10 Nug hu ma mmi ngue ma Hmu h Jesucristo hi ndi ja'i ngue gui phni nt'c'i h i ja.

Ya bi hoga ma ts'oquih ra Jesucristo. Janangue ya hi nd tnhn'a ra ley ga 'yo y judo

---------

373 P nu na ra n'yoh nne di ts'on'na ni mmih, da japra castigo Oja na, hnt'o bi z maja'i . 11 P nug ma zi cu'ah, nu'm gdi xi'ah ngue gui mmpya ni do'yoh, hi ndi nnu man'g y judo 'm. P nuy, scy ja'i co nu na ra hya d xnnbate, ngue ra Cristo bi dup' ja ra pont'i , gue'a i nyany te y ja'i 'a. 12 Nuya y n'yoh di pi'ah na ngue jatho gui mmpya ni do'yoh ngue da ma nthqui, hanja ngue nuya y n'yoh ya, hi ndi nhycs xanho asta da ma m'moqui? 13 Ague ma zi cu'ah, bi zon'nah Oja ngue hi nni mantho gui su h ra castigo di manda ra ley. P 'yo s gu mhm ngue stho gui 'yth ra nts'o so ni mmih ya. Nu', hi n'na'a. Para ngue di nqui ngue gadi mmadi n'na ngu n'na'ah, a nuya dami mfts'i n'na ngu n'na'ah ya. 14 Hnt'a n'na ra hya ja ngue di nja para ngue di ma macumple te g nt'ot'i p' ja ra ley. Guehna ra hya ngue na: Dami mahni mmi c'i ui tengutho gni ne ngue di ma mamadi'i . 15 P nu'm gadi nsoth, ya ja ngue gui nsah n'na ngu n'na, pts'i gu tutho ni mmi c'i ui.

Glatas5,6 nni di hi ngui s ga th'a te d nne ga th. 18 A nu'm gue'a ra Espritu Santo da xnngah te ga th, ya hi ngui ja ngue ga su h ra castigo di manda ra ley 'm. 19 Hi ngui hnni gd pahm ndana gue'a ya y nts'o ty ja'i . Gue'a ra n'yots'om'mi, g ra nts'o ja r mmi ra ja'i , hi ngui nne di ts'ammi ngue'a te ra nts'o ga 'yo. 20 I thanne y dahm, i te. Di nshy ja'i . Hndra nju nt'i nne. I shya. I ncu. Di 'yts'i . I 'uny ja'i ya y hya i mma. Porque hndra ntapahya i nne. 21 I nnepe te psr mmi c'i ui, hote, i ti , 'n hi nha ga ndi ts'i . Gtho mi 'da y nts'o i ja, g t'e. Nug ya xt xi'ah m'mt'o 'n mahn'a d xi'ah ya, ngue nuya y ja'i njap', ya hi nda ma mact'i p' di manda Oja ya. 22 P ra Espritu Santo di hatra ts'di ra ja'i te da n'yo. Guehna ra ja'i di mahr mmi c'i ui na, di johya, hu r mmi, sti te thogui, ra hoja'i , hi ngui ya r mmi ngue'a ra nho t'e. Nu te ra hya pnna ne, gue'a t'a. 23 Hi ndi 'yts'i , ht'i samr mmi. A nuy, hi n tema ley di ja ngue da z da ma ngue da ma ra castigo ya y ja'i ga 'yo ya y hya d xi'ah ya. 24 Gtho ya to n'youi ra Jesucristo, ya bi 'yt'e ngue bi m'm' y ph xants'o mani n'yo. 25 Nu na ra Espritu Santo di 'dacj ra 'da'yo te. Ja ts'ditho ga n'umhm ya ngue gue'a ra Espritu Santo da xnngah te gd n'yoh. 26 Hi ngui s ga 'yxh ya, hi ngui s ga njunth ya. Hi ngui s ga nsyabah n'na ngu n'naj ya.

d xi'ah, dami n'u ni ngue gue'a ra Espritu Santo da xn'nah te gd n'yoh. Nu'm gui hyaxh'a ra 'yu di 'da'ah'a, hi ngui 'yth'a te ni phsh 'm. 17 Nu'a ra nts'o so ma mmih, hi ngui nnu manho ra Espritu Santo'a. Nu na te nne ra Espritu Santo ga th, n'nan'yo na ngue'a ra nts'o so ma mmih. Guehya di ntr'mahya p' ja ma mmih ya. Janangue xangu y

16Nug

---------

Ague ma zi cu'ah, nu'm g pahm ngue bi 'ytra ts'oqui

---------

Glatas6 n'na ni amigoh, nu' n'youi ra Espritu Santo, gue' di nyaui'a bi 'ytra ts'oqui'. Da xifi ngue da hyp''a te t'e. P gue di nya manhuhi ha di hjpi. Di mfdi xanho, hi nga mbnnb ngue xquet'a 'n' di njap' m'mfa'. 2 Ngu mi 'da, ngu mi 'da, nu'm g nu h te hmbi n'na ngu n'na dami nfxh. Nu'm ngue ngu'a gu th ya, ya gu th'a te ra hya di manda ra Cristo 'm. 3 Nu ra ja'i na ngue shra gnda ngue tates, p hi nda z to da hyt'i. Sinoque di nhys 'm ngue hi mma juani te mma. 4 N'na ngu n'na'ah dami hyacs ra gnda ngue'm xanho te gni 'yoh ogue hi n'na. A nu ra ja'i hacra gnda ngue xanho te t'e, ya da z di johya. P hi ngue masque di johya ngue da denna mmi c'i ui ngue hi ngui tr mmi c'i ui tengutho t'e. 5 Porque n'na ngu n'naj hxhma xih ngue ga hacj ra gnda ngue'm xanho te d th ogue hi n'na. 6 Nu ra ja'i snnbabi r hya Oja, jatho ngue da mxr xnnbate ngue di u nni te honi . 7 Nu na Oja hi ngra nt'mbi na. Hrcathoh na, mas mi 'yna ngue hi ngui nnu te d th. Nu te ga 'yo ra ja'i , gue'a ra njut'i di nja'a. 8 Porque nu ra ja'i tra nts'o so r mmi, gue'a ra castigo da tho'a. P nu ra ja'i haxra 'yu xnnbabi ra Espritu Santo, guehna ra ja'i para zantho di u nna 'da'yo te ra Espritu Santo na. 9 Ogui syah, ma ga th ra nho. Porque nu'm hi nga nsya ngue ga th ra nho, da znna pa di nju rcah. 10 Janangue nup' da z ga th ra nho, ma ga rpah

374 ra nho gtho. P ma datho' ma cu h n'nat'a ma nt'c'i h i ja ngue nnetho ga rpah ra nho. dr Pablo, dami nuh ya y da letra ga osg ya. 12 A nuya y ja'i di ja ts'di da hmpya ni do'yoh, hntho nne ya ngue da nu manho y ja'i . Porque hi ngui nne da z ra n' tho' to i mma ngue ya bi nhohy ts'oqui y ja'i ngue bi du p' ja ra pont'i ra Cristo. 13 P nuya y xnnbate ya mhmpyabi y do'yo, ni xi nga guehya di t'e te g mmamp' ja ra ley ya. Hntho nne ya ngue da hmpya'ah n'namhma ngue nup' di nya, ya di 'yts'i , da ma ngue ya gu th'a ra hmpya di manda gui 'yth. 14 P nug hi nd nne ngue te gd 'yx, hnt'a d nne ga mma ha bi nja ngue bi du p' ja ra pont'i ra Jesucristo. P rngue bi du p' ja ra pont'i , ya hi n dadi hog'a ra nts'o ga 'yo y ja'i ua ja ra xi mhi. A nuya y ja'i tra nts'o p'ya, xquet'a hi ngui nnu manhogui. 15 Nu'm ya d n'yoh ra Jesucristo, ya hi nte di mmuui ngue'm mhmpya r do'yo ra ja'i ogue hi n'na. A nu'a di muui ya, gue'a ngue da gom'na'yo ma n'yomfni h. 16 A nuya to gtho da hyaxna ra hya d mmang, d nne ngue da hyut'a ni mmih Oja 'n di huc'ah. 'N hi nga hn'athoh, sinoque gtho' te'o ya y ja'i Oja. 17 A nu ra pa di ma p'ya, hi nd nne to da gu n'mahyagui . Nuya y mdi n'youi ma do'yo ngue xa u ngy ja'i , ja di nqui ua ngue r mfig ma Hmu Jess. 18 Ague ma zi cu'ah, d nneg ngue g di jap'ah ma Hmu h Jesucristo. Da ngut'atho.

11Nug

---------

Ja ua ra carta bi 'yo'tra Pablo, ngue bi mnnba y 'yc'i Efeso.

Efesios

Nug dr Pablo, b xc Oja ngue dr representanteg ra Jesucristo. Nuy, dadi znguag y ja'i ya o r 'y Oja, guehya y ja'i ya c'i ra Jesucristo p' ja ra hni ni Efeso. 2 D nneg ngue nu na Oja ma Paph co 'nhna ma Hmu h Jesucristo di jap'ah 'n da hyut'a ni mmih.

ga ja mammadi h na Oja r Pap ma Hmu h Jesucristo. Porque nuj ngue ya d n'yoh ra Cristo, ya bi jajpah Oja. Nup' mahts'i 'dama 'dan'yo r njapi mamb jap', gue'a bi 'dacj'a ya. 4 Nu to gtho ya n'youi ra Cristo, ya xp huan'na Oja hante di nhohra xi mhi. I nnepe ngue da hyp' ra nts'o ya y ja'i xa huanhni , n'namhma ngue nup' ja r hmi r d Oja, hi n tema nts'o da thi nnbi . 5 Nu na Oja di macj. Ya mand njam'mtho xp nznni ngue ra Jesucristo da 'yt'e ngue ga cohi ngue y basi gah Oja. Nu'a te bi nja mph Oja da 'yt'e, gue'a bi nja'a. 6 Nu na r Ts'nt' Oja mathoguitho di madi , ya ma n'yoh

3Ma

---------

naya. Ja ts'ditho ngue zant'a ga spah Oja ya, porque mandngu dr mate bi 'dacj. 7 Conn nguehr mate Oja, nu na r Ts'nt' Oja bi du ngue bi yanj 'n bi pu nnga ma ts'oquih. 8 Mat hoguitho di macj Oja. Bi xoga ma n'yomfni h, bi 'yt'e ngue d pahm hanja r hya. 9 Nu na r hya Oja hi mmi fadi hanja, bi 'yt'e ngue da fadi hanja'a te xp nznni di nja. 10 Nu'a te ya xp nznni di nja, da 'yhra pa di nja'a. Nu na Oja, da japi di manda ra Cristo gtho'a tema cosa i ja, ngup' mahts'i , nguua ja ra xi mhi, gtho go di manda'a. 11 Nu'a te ya xp nzn'Oja di nja, gue'a t'a. Ya mand njam'mtho xp nzn'Oja ngue nu to gtho ya d n'yoh ra Cristo, ga nnu h'a ra nho di u n'Oja. 12 Janangue'a, nuya r mditho d c'i he ngue ra Yante na ra Cristo, ya nnu ra nho rcahe Oja. Guehya jatho ngue ga spahe Oja ya. 13 Xquet'a nu'm gmi 'yhmu na ra hoga 'da'yo hya majuani ngue di nyanni teh, ya g 'yc'i h ra Cristo p'ya. A nuy, ngue gu n'yoh ra Cristo, ya b 'bn'nah ra

375

Efesios1,2 Espritu Santo. Porque ya xa yat'Oja ngue da pnnbabi ra Espritu Santo te'o gtho ya o r 'y. 14 Ngue ya b 'bnhna Espritu Santo ga n'yoh, ya d haxh njuani ngue nu'a te g ra nho xa yat'Oja di 'dacj, g di nja. Nu'm bi dt'i da 'yc'i ' to ja ngue da zo r 'y Oja, guehya y hya jaua da 'yrpe. Nu te g t'Oja, g tate. Janangue jatho da t'spi .

376 Cristo bi t'u nn cargo ngue tate, go guehna di manda gtho' bi ja y ts'di mahts'i na, 'ncua ja ra hi. Di manda y dast'abi, 'n gtho' to mi 'da ja y ts'di. Nu na go 'bt'o na ngue gtho, da gue' 'bhra pa ja p'ya, da gue' di m'mhy pa di 'yp', gtho go di manda'a. 22 Nu te gma cosa i ja, Oja bi japra Cristo ngue g go di manda'a. 'N bi japi ngue ra Cristo go di manda gtho y 'yc'i 'a. 23 A nu' y 'yc'i , gue' nnpa do'yo ra Cristo'. Nu'a ra Cristo n'youi gtho y 'yc'i 'a, 'n 'bi hnnb bi z, b 'b mahts'i 'n 'bcua ja ra xi mhi.

d de ngue janjuani gu hahni mmi gu c'i h ra Hmu Jess. 'N d de ngue gadi mahm gtho' to ya o r 'y Oja. 16 Janangue nug hi nd sya janjuani dadi ja mammadi g Oja conn ngue'ah. A nuy, zant'a d mmat'Oja conn ngue'ah. 17 A nu na Oja, guehna r Oja na ma Hmu h Jesucristo na, 'n guehna ra Pap magues na. Janangue nuy, d p Oja ngue da 'yt'e ngue da di nni mmih xandnho hanja Oja. 18 Nu na Oja, bi zonngah ngue di tocagah ra nho m'mfa. D pi ngue da xoc'a ni n'yomfni h xandnho, n'namhma ngue da di nni mmih hanja'a te ra hya d tmhm di nja. Porque mazihotho'a te ra nho xa nzn'Oja di u nni te'o gtho ya o r 'y. 19 D p Oja ngue da di nni mmih xandnho hanja, ngue nu na Oja mathoguitho ja r ts'di hi nha r nzgui. A nu na r ts'di Oja i ja, guehna fts'i gtho' to c'i na. Nu na Oja na, i udi ngue mathoguitho ja r ts'di. 20 Porque guehna Oja bi 'yt'e ngue bi bnnate ra Cristo 'm mi du, 'n bi zits'i i ma mahts'i ngue i mmi p' ja r n'yi Oja. 21 Nu na ra

15Nug

---------

Nu'm mam'mt'o, xandnts'o te nmi th. ntho ya xt tu h ngue ma ts'oquih mi ja. 2 Xt th y nts'o ja ua ja ra xi mhi. Xt rpah r ph ra zithu nu na di manda gtho y ts'onthi i 'yo ndap' bi z. 'N gue'a ra zithu xa bnnba y mmi' y ja'i hi ngu nne da 'yc'i Oja ya. 3 Nu'm man'na ra pa g xt njah p' tengutho ty ja'i hi ngui pa Oja ya. Xt th'a te ma phsh. Nu'a te ra nts'o so ma mmih, gue'a xt th'a. Janangue mama nsh'a ra castigo da ja Oja, tengutho ra castigo da thohy ja'i hi ngui pa Oja ya. 4 P nu na Oja, mat hoguitho di macj, 'n mathoguitho di hugah. 5 A nuy, ngue d n'yoh ra Cristo, ya bi 'dacj ra 'da'yo te ya. Porque nuj ya xt tu h ngue ma ts'oquih mi ja. P nu na Oja, ra matetho bi 'yt'e ngue bi yanj. 6 Nu na Oja, xquet'a da 'yt'e ngue 'ncj da z ga bnnateh tengutho ra Cristo

---------

377 ngue bi bnnate. 'N da 'yt'e ngue 'dap' gani mmi hm p' mahts'i . 7 Ngu na ra hya xp nzn'Oja di nja ya, n'namhma ngue hangu ra pa di nqui xandnho ngue janjuani di macj, ngue'a te ra nho bi 'yrcah conn nguehra Jesucristo. 8 Nu na Oja, ra matetho bi 'yt'e ngue bi yanj ngue d c'i h ra Jesucristo. Hi nga mhm ngue ja tema nho d th ngue bi yanj. Sinoque bi nes Oja ngue bi yanj. 9 A nu ra ja'i , hi ngui s da 'yna ngue ja tema nho da 'yt'e ngue da z di nyani . Janangue hi nda zp' di 'yts'i da 'yna ngue nu'a te ra nho t'e, gue'a di n'yan'a. 10 Oja bi 'yt'e ngue ja ma'da'yo d m'mhm ngue d n'yoh ra Jesucristo. Ya mam'mt'o xp nznni ngue ya gda 'bhm'a ngue g ra nho ga th.

Efesios2 y judo, ngu' hi ngy judo, ya n'na 'bitho bi gohy ja'i ya. Porque bi xotra Cristo ya y hya madi hyagah. 15 Nu'a ra ndate bi thohra Cristo, ja bi zp' r ts'di ra ley nu'a madi manda y costumbre mani n'yo y judo. Nuya yo 'bi y ja'i madi nsi, ma'da'yo bi mpnhni ngue n'na 'bitho bi gohi. Porque ya g y n'youi ra Cristo. Gue'a i hojpabi 'a. 16 Porque nu'a i du p' ja ra pont'i ra Cristo, gue'a i nhojpaui Oja y ja'i bi 'yc'i 'a. Ngu y judo, ngu' hi ngy judo, nu'a ra nju nt'i mi t'e ngue madi nsi, ya bi zp'. Bi ma ma pnhni gtho yo 'bi y ja'i tengutho 'm n'na nc'i tho bi gohi. 17 Ra Cristo b h ngue bi xihra hoga 'da'yo hya y ja'i ngue bi nhojpi. Bi xihra hya y ja'i hi mmi pa Oja, xi mmangu y judo ya mi pa Oja xquet'a bi xihra hya. 18 Conn nguehra Cristo, ngu y judo, ngu y ja'i hi ngy judo, gue'a ra Espritu Santo fxcah ya ngue da zp' ga n'amigoh xanho'a ra Pap. 19 A nuy, ya hi ngy 'dan'yo ja'i h ya. Ya gue'ah y ja'i Oja ya, porque ya ni n'yoh gtho' y ja'i ya o r 'y Oja. 20-22 Nup' ha nanga n'na ra ngu ngue ra ni ja, nup' br fhra jado, n'youi mi 'da y do di tetra jado ngue r ni ja Oja. Gue'ah' y do di tetra jado ngue ra ni ja ya. Nu'a ra Cristo, gue'a ra do bi d'mra jado'a. A nu' y representante p'ya co 'n' y pngahya Oja, gue' y do r mditho bi m ra ngu'. A nuya conn nguehra Cristo ya, nu y ja'i hi ngy judo, ya y n'youi to g c'i ra Cristo' ya. Porque gthogah, gue'a ra Espritu Santo d n'yoh.

nuya ngue hi ngy judoh, dami bni te gmi jah 'm y pa xa thogui. Y judo hi mmi nnu manho'ah porque ni do'yoh hi mma mhmpya tengutho ty judo. 12 Nu' y pa', hi mgmi pahm te'o na ra Cristo. Mama hyaqui'ah ya y judo 'bp' ja ra hi Israel. Hi ngmi pahm'a te ra cohi mi jaui Oja'. Ni xi nga gue' y hya di yat'a Oja ngue gdi pahm hanja. Aha gmi 'bhm ua ja ra xi mhi, 'be xi ngmi tmhm ngue xta 'yhra pa xta nyan'ah Oja. Hi mgmi pahm ngue 'b Oja. 13 P nuya ngue gu n'yoh ra Cristo ya, 'n bi du conn guecj, gue'a t'e ngue g pahm Oja'a ya. 14 A nuy, ra Cristo guehna bi 'yt'e ngue ga n'amigoh Oja naya. Ngu

11A

---------

Efesios3

378
---------

Nug dr Pablo, d ofdi ngue d mmang r hya ra Jesucristo p' 'bhy ja'i hi ngy judo. 2 Ya gu pahm ngue bi 'yrcagui ra mate Oja bi 'dajma 'bfi ngue ga xi'ah ra hoga 'da'yo hya. 3 G d cuat ua ja ra scua'a te gma hya bi yu rcagui Oja. Hi mmi fadi hanja na ra hya na. 4 A nu'm g nu h na ra scua naya, ya gui hyaxh njuani p'ya ngue nu'a r hya ra Cristo hi mmi fadi hanja, bi jaqui d padi hanja. 5 Nu'm y pa xa thogui, nu na Oja, hi njonni ja'i xa mbni ngue xt japi xta mbahna ra hya na. P nuy, nu na Oja b pnnbabi ra Espritu Santo' y representante co 'n' y pngahya ngue bi japi da badi hanja na ra hya na. 6 Nu na ra hya hi mmi fadi hanja, guehna ra hya ja ua naya: Ngue hi nga hndy judo di tocabi na r njapi Oja, sinoque xquet'a 'nhy ja'i hi ngy judo di tocabi r njapi Oja 'm da 'yc'i ra hoga 'da'yo hya. Ya g da gohi ngue y ja'i Oja. Porque di tocabi'a ra nho ya xa yat'Oja ngue di u ny ja'i da 'yc'i ra Jesucristo.

ja'i ngue nu'm bi 'yc'i ra Cristo, mathoguitho ra nho di tocabi hi nha r nzgui. 9 I nneque ngue ga japi da badi gtho y ja'i hanja na ra hya hi ngui fadi . Nu na Oja bi hoqui gtho'a te ja ya, mand njam'mtho xpa nzn'na te nnepe di nja. P hi mmi fadi hanja, asta ja guehya ja bi fahya. 10 A nuy, ya bi znna pa ngue co 'nhy anx bi ja y ts'di mahts'i da nu'a te da 'yrpabi Oja y 'yc'i . 'N da nu ngue mathoguitho ja r mfadi Oja. 11 Ya mand njam'mtho xpa nzn'Oja'a te nnepe di nja. P ya bi nja 'm mi t'c'i na ra Hmu Jesucristo. 12 A nuy, ngue ya d c'i h ra Cristo, ya nthu mmi ngue ma n'yoh Oja ya. 13 Janangue nug d xi'ah ngue 'yo di tu ni mmih ngue d sg ra n' ngue d xi'ah ra hoga 'da'yo hya. Sinoque dami johyah ngue nu'a te ra n' d thoc conn ngue'ah da 'yt'ah ra nho na.

nuy, Oja bi 'ytra mate bi 'dajhma 'bfi ngue ga mmang na ra hoga 'da'yo hya. 'N gues Oja di 'dacra ts'di ngue da z ga t' na ra 'bfi na. 8 Nug, man'natho hi nga njuani g ngue gtho mi 'da y ja'i ya o r 'y Oja. P gues Oja bi 'ytra mate ngue bi tocag ra mmnthi ngue ga xic ra hoga 'da'yo hya y ja'i hi ngy judo. 'N ga xihy

7A

---------

nug d ndantyhmu ngue dadi ja mammadi na r Pap ma Hmu h Jesucristo. 15 Nu na ra Pap na, nu' b 'b mahts'i , da gue' 'bcua ja ra hi, gtho y Pap. 16 Guehna ma datho ngue ja r ts'di na. Janangue d pi ngue di zac'a ni mmih ngue da pnhna Espritu Santo di ha'ah ra ts'di. 17 D pi ngue nu te'o gtho ya gu c'i h ra Cristo, hndra Cristo da 'yo ni mmih. A nu'a te gni mahni mmi c'i h, janjuani ngue ni mmi gdi 'yth. 18 D nneg ya ngue gtho'ah co gtho mi 'da y 'yc'i , dami pahm xandnho hague ngu gangu'a te gui macj ra

14Janangue

---------

379 Cristo. 19 Janangue d p Oja ngue da di nni mmih xanho hanja na te gui macj ra Cristo, madague'a ngue hi njam'm da z ga pahm gtho'a te gui macj. P co ngu'a, man'na man'na di nqui ngue gu n'yoh Oja. 20 Nu na Oja, ma dat ho ja r ts'di na, porque s di u n'a te t'pi. Hi nga hnt'a te ra hya so ma mmi d ph di u ni , sinoque man'na xangu di u ni ngue'a te t'pi. A nuy, nu na r ts'di Oja i ja, guehna di hacj ra ts'di naya. 21 Nu to gtho d c'i h ra Jesucristo ya, ma ga spah Oja para zantho. Da ngut'atho.

Efesios3,4 ha di mpti y 'yc'i , bi znnba ra Cristo n'na ngu n'naj'a te ja ngue ga th. Di hacj ra ts'di ngue da z ga th'a te nnepe ga th. 8 Ngu na mmamp' ja ra Maca Libro ngue na: Nu na ra Cristo bi ma mahts'i , p 'be bi dapi gtho' y nsiui. 'N mandngu dr mate bi u ny ja'i bi gocua ja ra xi mhi, i na. 9 Te nne da manna ra hya mbi ngue bi ma mahts'i ? I nne da ma ngue ra Cristo bi zcua ja ra hi 'n bi mengui , i ma mahts'i . 10 Nus na ra Cristo b nxp mahts'i , bi zcua ja ra hi. 'N bi ma asta ndya maya b ja ra c'amahts'i para ngue di nqui ngue ndap' bi z 'bi ngue di manda. 11 N'na ngu n'na y ja'i , bi znnba ra Cristo'a te ja ngue da mfi. Bi 'yxy ja'i ngue dy representante. Mi 'da p'ya, bi 'yts'i ngue da manna hya di bnnbabi Oja ngue da ma. Mi 'da p'ya, bi 'yts'i ngue di n'yo ngue da manna hoga 'da'yo hya. Mi 'da p'ya, bi 'yts'i ngue di m'mt'o ngue dy mamhya p' ha 'bhy 'yc'i . Mi 'da p'ya, bi 'yts'i ngue dy xnnbate ngue ra hya. 12 Nuya y ja'i bi 'yts'i , guehya da japi gtho y 'yc'i ngue da 'ytra 'bfi di manda ra Cristo da 'yty ja'i ya. Guehya man'na di hatra ts'di y 'yc'i 'bcua ja ra xi mhi ya. 13 Di mpfi asta gue'm da zdi ngue xgue da 'da'igu ma nt'c'i h, 'n ga pahm xandnho'a r Ts'nt' Oja. Man'na man'na d thi ni xanho hanja ra hya, ya da z ga n'yoh tengutho i n'yo ra Cristo p'ya. 14 Ya hi nga th tengutho ty t'basi p'ya. Porque y basi hi ngui hnni ga tht'i. Tengutho 'm te haxra ndahi

7Nup'

Nug d ofdi ngue d rpabi r 'bfi ra Hmu Jess. P nuy, d xi'ah ngue gu mportah xandnho. Nu na te ra hya i zon'nah Oja gdi n'yoh, gue'a gui 'yth'a. 2 O gadi 'yx'm gu yah, mahotho gdi nyah. Dami sti te gadi n'yrpah. Di nqui ngue n'na ngu n'na gadi mahni mmi c'i h. 3 Da mx'ah ra Espritu Santo ngue da 'yt'e ngue xgue n'na hyatho gui mmamhm. Dami ja ndu mmi ngue hi njam'm gui nju nth. 4 Nu to gtho ya dy 'yc'i h, ntho n'na nc'i tho p' da nnuj Oja. Nu'a ra Espritu Santo d n'yoh, n'nat'a'a. Nu na te ra hya d tmhm di nja m'mfa, n'nat'a na ra hya g nzonngah Oja. 5 N'nat'a ma Hmu h. N'nat'a ma nt'c'i h i ja. N'nat'a ra nxixya i jaj. 6 'N n'nat'a Oja i 'bi, gue'a ra Pap'a ngue gtho. 'N gue'a di manda gthogah'a. Gue'a 'bi ndap' bi z'a. 'N gue'a d n'yoh gthogah'a.

---------

Efesios4 ni ma ua, ni ma n, njarbtho y basi , hnt'o bi z maxdi tnni . A nu' y xnnbate ngue y hyte, xgue ga mbatho da hyoni ha di hyty ja'i . I nne' ngue ga tnhn'a ra fhni hya i xnnbate. 15 P nuj, ma ga ja ndu mmi ga mmamhm na ra hya majuani . Ma ga udi ngue dadi mahm' y ja'i d xihm na ra hya na. Ma ga homhm ra hya ngue man'na gda cohm tengutho ra Cristo. Nu na ra Cristo, guehna 'bt'o na ngue di manda gtho y 'yc'i , tengutho r ya ra ja'i i 'bt'o ngue di mandabi r do'yo. 16 Ngue guehna ra Cristo 'bt'o ngue di nnpa yah ya, nu' y xqui ha di nttr do'yo ra ja'i p'ya, go guecj'a. A nu'm ngue c xanho y hyu ndo'yo, gtho 'da gui mptho, ya xanho i ja. Njarbtho ya, nu'm di mmadi n'na ngu n'na y ja'i , gtho 'da ga hyadra ts'di di mpfi xanho.

380 bi nxnnbate ra Jesucristo. Nu na ra hya naya, guehna majuani na, 'n guehna ra hya xnngah ra Jess. 22 Janangue nuy, nu'a te g ra nts'o gmani n'yoh mam'mt'o, dami hyhm p''a ya. Porque nu'a ra nts'o gmadi ho gui 'yth, mi ht'atho ni n'yomfni h'a. 23 A nuy, dami 'yt'e ngue da gom'na'yo ni n'yomfni h ya. 24 Gtho ma'da'yo'a te gd n'yoh. G ra nho gd n'yoh. Tengutho Oja majuani ngue xandnho'a, gui njath p'ya, g ra nho gui 'yth, hi n tema nts'o gui 'yth. 25 A nuy, 'yo gu mmamhm ra fhni . N'na ngu n'na'ah, g majuani gu xihni mmi c'i ui. Porque gtho y 'yc'i tengutho 'm n'na nc'i tho di jah'. 26 Nu'm gui ncuh, man'nan'yo mi 'yt'e ngue da gohi ngue dra ts'oqui'a ni cuh. Da thotho'a ni cuh, 'yo gu nneh ngue g ra ngni ra pa gui ncuh. 27 'Yo gadi u nhn ra 'yu ra zithu ngue gui 'yth'a te r ph. 28 Nu ra ja'i mar b, da hyp''a r mf, di mpfi. Nu ra ja'i ngue r 'bfis da 'yt'e, gue'a di di ni te da zi'a, janangue di nja te di u ny ja'i hi n'y te da hyoni . 29 'Yo tema ts'omhya gu mmamhm. Sinoque ra hoga hya gu mmamhm, da gue'a ra hya da 'yrpabi ra nho y ja'i da 'yde. 30 'Yo gu th ngue da du r mmi ra Espritu Santo ngue n'na ra ts'oqui gui 'yth. Porque d n'yoh ra Espritu Santo, ya di haxh njuani ngue ya d oh r 'y Oja, 'n fcj asta gue'm b p' ma Yanteh. 31 A nuy, dami hyhm p' gtho ya y hya ga xi'ah ya. Ra si, ra

ma Hmu h Jesucristo, go di 'dac ra ts'di na nguehna ra hya d xi'ah ya. 'Yoni mantho gu th'a ra nts'o ga 'yo y ja'i hi ngui pa Oja. Nuya y ja'i ya, nu'a ra nts'o so y mmi, gue'a t'a. P hi nte di muui te t'e. 18 I njot'i y n'yomfni , hi ngui pa'a ra 'da'yo te di u n'Oja. Porque mand nnaxitho y n'yomfni . Hi ndi n'u ni da sifi ha di njap' d ba Oja, janangue hi ngui padi hanja. 19 Janjuani ngue xa u ny mmi y ja'i 'a ra nts'o ga 'yo. 'Be xi ngui ja y 'b'is. na gue man'na di johya 'm 'dama 'dan'yo ma nts'o t'e. 20 P hi nga ngu'a ra hya g 'yhm bi nxnnbate ra Cristo. 21 Majuani ngue ya g 'yhm na te ra hya

17Nu na

---------

381 cu, ra nju nt'i , ra ts'ate. 'Yo to gui nnu man'h. 32 Nu'a ja ngue gui 'yth, dami n'yrpah ra nho n'na ngu n'na'ah. Di nja ni yemmih. Dami mpu nnbi n'na ngu n'na'ah ngue'm 'bi to hi nga gue'a t'e, tengutho Oja bi pu n'nah conn nguehra Cristo.

Efesios4,5 d xi'ah ya, ngue fspatho r hya Oja, guehya da japra castigo Oja ya. 7 Man'nan'yo mi 'yt'e ngue gui 'yth tengutho tya y ja'i d xi'ah ya. 8 Nu'm mam'mt'o, g ra nts'o nmar n'yoh. P nuy, ya ma n'yoh ra Cristo ya. Ma gd n'yoh'a te nne Oja gd 'yoh ya. 9 Nu ra ja'i ngue xojpabi Oja r mmi, g ra nho ga 'yo ra ja'i . Nu'm ha ya, g majuani te mma. Nu'a te di manda Oja, gue'a t'a. 10 Dami ja ndu mmih ngue nu'a te nnu manho Oja, gue'a gui 'yth'a. 11 Man'nan'yo mi 'yt'e ngue go gui 'yth tengutho ty ja'i xants'o ga 'yo. Dami japh ngue da bahy ja'i ngue ra ts'oqui'a te t'e. 12 Nu'a ra nts'o nt'agui tho ty ja'i , ya ra 'b'istho ngue da hmangua'a. 13 P nu'm da ma nsdi ra hya ha r nja na ra nts'o nt'agui tho ty ja'i , da bahy ja'i ngue ra ts'oqui t'e. 14 Janangue mp' ja ra Maca Libro: Nup' 'bhy ja'i ntho ya xa ndu, da xoc'a ni mmi ra Cristo. ntho ja gui nnu'a nt'aha, i na. 15 Janangue nuy, dami fhm xanho te gdi n'yoh. 'Yo gni 'yoh tengutho ga 'yo y ja'i hi ngui pa Oja. Sinoque dami 'yt'e ngue di nqui ngue gu pahm Oja. 16 Dami ja ndu mmi gui mpfi ngue gui mmamhm ra hya. Porque y pa d 'bhm, xandngu ra nts'o i ja. 17 Janangue nuy, 'yo gy 'yammih. Nu'a te r ph ma Hmu h Jesucristo, dami ja ndu mmi ngue da di ni xanho ni mmih hanja ra hya, n'namhma ngue gue'a gui 'yth'a. 18 Para ngue gui m'mmma phh, 'yo

Nu na Oja, janjuani ngue di macj ngue ya y basi gah. Janangue nuy, ma ga th tengutho t'Oja. 2 Ma ga mahma mmi c'i h tengutho gui macj ra Cristo. Nu n, asta bi nd ngue bi du conn nguecj. Oja bi nu manho ngue gue'a bi gohi ngue ra 'bt'e i nhohma ts'oquih'a. 3 Ya gu oh r 'y Oja ya. Janangue nuy, 'yo di so ni mmuih'a ra n'yots'om'mi. 'Yo tema nts'o gu th. 'N 'yo gu mhm ngue gue'a ra mnyu ma datho di muui. 4 'Yo tema ts'omhya gu mmamhm. 'Yo gu mmamhm y hya hi nte ni bntho. Porque nuya y hya ya, hi nni 'yup' ngue gu mmamhm ya. Nu'a ra hya ni 'yup' gui 'yth, gue'a ngue njandyatho gui ja mammadi h Oja'a. 5 Ya gu pahm ngue nup' di manda ra Cristo, co 'nhr Pap, nuya y ja'i ngue y 'yots'om'mi hi nda ma mact'i p' ya. Da guehy ts'oc'i , da guehya y ja'i ngue hnt'a te ps'ua ja ra xi mhi so y mmi ngue di xandi , hi nda yrb ya. Porque nuya y ja'i njap', nu'a te ra cosa ni ma y mmi, gue'a thanne'a, hi nga gue'a Oja i thanne. 6 Matonma hy'ah ngue gui 'yth ya y nts'o d xi'ah. Porque nu to tya y hya

---------

Efesios5,6 gadi u nni mmih ra n'i ti . Porque ra n'i ti xants'o te t'ah'a. A nuy, go dami u nni mmih'a ra Espritu Santo ngue da gue'a da xn'nah te ja ngue gui 'yth'a. 19 N'na ngu n'na'ah, nu'm gui yah, nu' y hya mazihotho nt'ot'i p' ja y salmo, gue' dami nxihm', 'n' y hya nt'ot'i p' ja y alabansa. Dami ja mammadi h'a ra Hmu Jesucristo p' ja ni mmih. Gui 'yspah cony salmo 'n cony alabansa gui tu rpah. 20 Rngue gu c'i h ma Hmu h Jesucristo, nu na Oja ma Paph da 'y'm g zohm. Janangue nuy, zant'a gui ja mammadi h ya ngue'a te g ra nho rcah.

382 nu'm b p' mahn'a ra Cristo, gtho y 'yc'i da 'yspi , porque ya hi n tema nts'o da di nnbi . 28 A nu y n'yoh i jatho ngue di mahy xisu. Tengutho ga mmhr do'yo, di jarb r xisu. Porque nu ra n'yoh di mahr xisu, i tr gnda ra n'yoh ngue r do'yos di madi . 29 'N hi njo'o n'na ra ja'i ngue di shr do'yo, sinoque fhr do'yo ra ja'i 'n ppi. Njarbtho'a te rcah ra Cristo ya, fcj 'n i pjpah. 30 Porque ra Cristo, i nnpe ngue r do'yogah. 31 N't'ot'i p' ja ra Maca Libro ngue na: Nu'm bi nthatra n'yoh, ra n'yoh p'ya sop' r pap 'nhra mam ngue 'bhmi r xisu. Nuya yo nc'i ya, di nne n'na ngu n'na, janangue ya hi ngui yo nc'i , sinoque ntho n'na nc'i tho, nna hya. 32 Nu na ra hya na, mazihotho hma te nne da ma. Porque ga mbni ngue ra Cristo ya y n'youi y 'yc'i 'n gue' y 'yc'i nnpe ngue r do'yo. 33 P xquet'a i nne da ma ngue n'na ngu n'na y n'yoh jatho di mahy xisu. Tengutho ga nne ngue di ma mamadi , di jarbtho r xisu ya di madi . A nu ra xisu p'ya, i jatho ngue da nu mansu r damme.

nuy, ngue gu nnu mansu h Oja, dami mfts'i n'na ngu n'na'ah ya. 22 Ague gy xisuh, dami 'yc'i ni damme 'm nzo'ah. Porque gue'a di manda ra Hmu Jesucristo'a. 23 Porque ra n'yoh i 'bt'o'a ngue di manda r xisu, tengutho ra Cristo i 'bt'o'a ngue di manda y 'yc'i . Nu'a ra Cristo bi yany 'yc'i , gue'a 'bt'o'a ya, tengutho r ya ra ja'i , 'bt'o ngue di mandabi r do'yo. 24 A nuya y 'yc'i i t'e te di manda ra Cristo. Xquet'a njarbtho y xisu ya, da 'yt'e te g di 'bpy damme. 25 Ague n'y'ah, dami mahni xisuh, tengutho ra Cristo di mahy ja'i bi 'yc'i , asta bi du ngue bi yani . 26 Ngu na bi 'yrpabi y 'yc'i para ngue di zo r 'y Oja. Co nu na ra hya bi 'yc'i y ja'i bi hojpa y ts'oqui. Bi nxixya p'ya ngue ya bi hyp' ra nts'o. 27 I nne ngue

21A

---------

Ague gy basi h, nu'm bi zo'a ni pap ogue ni mam, dami 'yc'i te xi'ah. Porque gue'a jatho ngue da 'yty basi ya c'i ra Cristo'a. 2 Guehna r mditho ra hya mmamp' ja r ley Oja na, ngue nu ra ja'i da 'yt'e te xi Oja, da di nnbabi r njapi Oja. Guehna ra hya naya ngue na: Dami su ni pap, dami su ni mam. 3 Nu ra ja'i da 'ytya y hya ya,

---------

383 ya'atho ra pa di m'mcua ja ra hi, 'n di m'mmma ph, nna hya. 4 A nu y n'yoh cony xisu, ngue ya 'bhy basi , 'yo di honnbi ha di mbcu y basi . Sinoque di tede xanho, da badi ngue da zammi . 'N da xnnba y basi ngue da 'yc'i ra Cristo.

Efesios6 Hmu h. Porque hnt'a tate ja r ts'di'a. 11 Nu na ra hya di 'da'ah Oja ngue gdi mfhm, dami 'yth ngue tengutho 'm da m'mant'i 'ah na ra hya na. Janangue da z gui tjpah r hya ra zithu nu'a nne da hycj. 12 Porque nu na ra tu nhni d th ya, hi nga gue' ma mmi c'i dadi ndu nhn, sinoque nu' dadi ndu nhn ya, gue' y ts'onthi ja y ts'di ngue di manda ra nts'o ja ua ja ra xi mhi. I 'yo maya ndap' bi z. 13 Janangue di nd xanho ni n'yomfni h ya co nu na ra hya di 'da'ah Oja, guehna gdi tcj ra nts'o na. Nu'm da 'yhra ora ngue gui nthh n'na ra hya xants'o, 'yo di dap'ah. Nu'm ngue g 'yth na ra hya naya, ya d xanho ni n'yomfni h 'm. 14 Nu ra soldado 'm ngue ya xa ns ngue da ma ra tu nhni , ya xa dtra ngt'i, ya ha ra njudi di nyani , 'n he r he ngue ra t'gui. Dami njath p'ya ngue gdi nyamhm na ra hya majuani . Nu'a te xanho, g gue'a gui 'yth'a. 15 Nu ra soldado 'm ja ngue ha da ma, ya xa ns, hi nha ga hyhy 'boxthi . Dami njath p'ya, gui ja ndu mmi ngue gui mma gu mamhm ra hoga 'da'yo hya. Gu xihm ra hya y ja'i ngue ha di z di nhojpaui Oja. 16 Nu ra soldado ha r njudi . Nu' y nsa n'youi ra sibi bi ny nsiui hi ngui thot'i. Gui njath p'ya co nu'a ni nt'c'i h i ja, ya hi nda z da dap'ah ra zithu. 17 Gui 'yt'e tengutho 'm gdi hush ra fi t'gui, hi nte da thot'i. Dami njath p'ya, n'nat'a bni ngue ya bi nyanni teh. Nu na r hya Oja di 'da'ah ra Espritu Santo, guehna gui nnpa

gy hmi qui h, dami 'yc'i ni hmu gadi mphm ua ja ra hi. Majuani ngue ni mmi gdi 'yrpabi masu ni hmuh. Ni mmi gdi 'ytra 'bfi gu phm, gui 'y'ni gndah ngue tengutho 'm gdi rpah r 'bfi ra Cristo. 6 Gui hyumbabi 'm gadi mphm. 'Yo gu nneh ngue hn'm nnu ni hmu gu humbah, sinoque gui 'yt'e ngue y mfi'ah ra Cristo. Co gtho ni mmi gdi 'yrpah'a te r ph Oja. 7 Nu'm ja te gu phm, con n'na ra ph gdi 'yth ra 'bfi. Gui 'y'ni gnda ngue ra Cristo gu rpah r 'bfi, hi ngue masque gui 'ymhm ngue ra ja'i tho gu rpah r 'bfi. 8 Porque ya gu pahm ngue nu'a ra Hmu Jesucristo, nu'a te ra nho xa 'yt'e n'na ngu n'na ra ja'i , gue'a r nzbi ra ja'i di un'na. Nu'm 'bhr hmu ogue hi njo'o r hmu n'na ra ja'i , nu te ra nho xa 'yt'e, gue'a r nzbi di t'un'na. 9 Ague gy hmu h, dami 'yrpabi ra nho ni mfi gu sih. 'Yo gadi pihm y mfi. Dami bmhm na ra hya ja ua. Ngu' y hmu ua ja ra xi mhi, ngu' y hmi qui , n'nat'a ni Hmu h b 'b mahts'i . A nu'a p'ya, hi ngui huantho y ja'i rpa masu'a.

5Ague

---------

ma zi cu'ah, dami zajni mmih conna ts'di di 'da'a ma

10Ague

---------

Efesios6 juaih na, ngue gdi taph ra hya y ja'i . 18 'Yo di cohni mmih, mat'Ojah hangu ra pa. 'Yph Oja'a te gma hya di bn'nah ra Espritu Santo gui 'yph. Gtho y ja'i ya o r 'y Oja dami marpah Oja y ja'i , 'yogui syathoh. 19 Xquet'a 'nc dami marcah Oja n'namhma ngue Oja di 'dacra hya ga mma. Nup' ha ga mmanna hya, ga ha ra ts'di ngue ga mmanna hya. Nu na ra hoga 'da'yo hya, hi nga su ga xic y ja'i hanja na ra hya na. Porque hi ngui pahy ja'i na ra hya na. 20 Oja bi 'yxqui ngue dr representantegui ngue ga mmang na ra hoga 'da'yo hya na. A nuy, ngue d mmang na ra hya na, ya d ofdi. Janangue dami marcah Oja n'namhma ngue nu na ra hya ni 'yhma xi ga mma,

384 da z ga ha ra ts'di ga mma xanho ra hya. ma zi cu h ra Tquico, xquet'a mmi di mpfi ngue rpabi r 'bfi ra Hmu. Nu'm bi map' naya, go da xi'ah te dadi jag na. 'N da xi'ah te d t' ua. 22 Nu na ra Tquico d t' p' na ngue da ma di zngua'ah. 'N dani xi'ah te dadi ja. Nu na ra hya da xi'ah p'ya, di hatra ts'di ni mmih na. 23 D nneg ya ngue nu na Oja ma Paph co 'nhna ma Hmu h Jesucristo di drpabi y nt'c'i to gtho ya ja y nt'c'i , 'yo dadi nju nt'i , sinoque di mahy mmi c'i ui n'na ngu n'na. 24 Oja di japi te'o gtho ngue y mmi gui ma'a ma Hmu h Jesucristo. Da ngut'atho.

21Nu na

---------

Ja ua ra carta bi 'yo'tra Pablo, ngue bi mnnba y 'yc'i Filipos.

Filipenses

Nug dr Pablo, conna Timoteo, y mfig'be ra Jesucristo. Nu' y mamhya p' ja ra hni ni Filipos, da gue' y n'yoh ja y cargo p' ja ra ni ja, gtho mi 'da y ja'i ya o r 'y Oja ngue ya c'i ra Jesucristo, g dadi zngua'be. 2 D nneg'be ngue nu na Oja ma Paph co 'nhna ma Hmu h Jesucristo di jap'ah 'n da hyut'a ni mmih.

ndi ngu n'na ndi ga mbn'ah, dadi ja mammadi g Oja conn ngue'ah. 4 Nu'm d mat'ah Oja, janjuani dadi johya. 5 Porque d mbn'ah ngue nu'm mamb fdi g 'yc'i h ra hya, g fxcah mnte dadi 'yong ra hoga 'da'yo hya. 'N asta guetya gu fxcathoh. 6 Asta gue'm gamb fdi g 'yc'i h ra Jesucristo ya, bi 'yt'ah ra nho Oja. 'N man'na di 'yt'e ngue gui commanhoh. 'N d padi ngue go gue'a da 'yt'e ngue gui pmmanhoh 'm ra pa da p' ra Jesucristo'a. 7 Ni 'yup' ngue mmi di mbn'ah, porque gthogah, bi 'ytra mate Oja ngue bi 'dacj

3N'na

---------

ra 'bfi ngue dadi 'yonnbah r hya. A nuy, gue'm d ofdi, ogue d 'bc p' ja ra ts't'abi, d tx na ra hoga 'da'yo hya, 'n dadi ja majuani ngue majuani na. 8 Nu na Oja i padi ngue janjuani dadi madi gtho'ah tengutho gui ma'ah ra Jesucristo. 9 Nu'm d mmat'Ojag, d pi ngue nu'a te gni mmahm, man'na man'na gd mmahm. 'N d pi ngue da xoc'a ni n'yomfni h ngue da di ni xanho ni mmih hanja ra hya. 10 D nneg ngue gu padi gui huanhn ndana ra nho i ja ngue gui 'yth. Janangue nu'a ra pa da p' ra Cristo, ya hi nte mants'o da thi n'nah. 11 'N hnt'a ra Jesucristo da z da 'yt'e ngue g ra nho gdi n'yoh. Nu'm bi nu y ja'i ngue gu 'yoh xanho, ya da 'yspabi Oja y ja'i .

ma zi cu'ah, d nneg ngue gu pahm ngue nu'a te g d thoc, na gue gue'a man'na i fahra hoga 'da'yo hya'a. 13 A nuy, gtho y soldado 'bcua ja ra palacio, 'n gtho ya mi 'da y ja'i 'bcua, ya

12Ague

---------

385

Filipenses1 padi ngue d ofdig ngue d c'i ra Cristo. 14 Nu'm mi hnu ngue ya d ofdig, xangu ma cu h bi hya ra ts'di, hi mbi nsu da mambr hoga 'da'yo hya Oja. I padi ngue hi ngui hgah'a ra Hmu. 15 A nuy, nu' to mman na Cristo ya, 'b i'da ngue di syagui, i nne da 'yngahi. P mi 'da p'ya, conna phtho ga mmanna Cristo. 16 A nu' di syagui, i mmanna hya ngue di nu manhos y ja'i , 'n hi mma juani ngue y mmi ga manna hya. Porque mbi ngue da du ma mmig 'm ga padi ngue g tny ja'i 'a ra hya mman'. 17 Mi 'da p'ya, ga mmanna Cristo ngue di maqui. I padi ngue d 'bi ngue ga tx ra hoga 'da'yo hya ua ja ra ts't'abi. 18 P hi nte ja'a, gue'm gue y mmi ga manna Cristo y ja'i , ogue hi n'na. P squerangue i hmanna Cristo, guehna nn johyag naya. 'N man'natho dadi johya. 19 Porque d padi ngue ga pmmanhog ua ja ra fdi ngue gu mmarcah Oja, 'n fxc ra Espritu Santo b pnhna Jesucristo. 20 A nugui , nu'm ga su ga mmanna hya ngue ra Cristo, ya ra 'b'istho te d t' 'm. Hante gue ga ha ra ts'di ga mmanna hya hangu ra pa, hi ngue masque ga su ngue d ofdi. Ogue ga pongui , ogue da thogui, hi ndi mportag'a. Nugui dadi ja ndu mmi d honnbi ha di hnu manho ra Cristo. 21 A nuy, d nne ngue ya gd 'b'a ngue ga rpabi r ph ra Cristo. A nu'm d tu, ya man'na ma datho ra nho ga nth'be. 22 Nu'm ga sigue ga m'mcua ja ra xi mhi, da z ga tap mi 'da y ja'i ngue da 'yc'i ra Cristo. Janangue nuya hi nd padi

386 ndana gue'a xa ja ts'ditho ga tya. Ua nu hma xanho ngue ga sigue ga m'mi, ua gue xanho ngue ga tu? 23 Nuya hi nd padi ndana xa ja ts'ditho ya yoho y hya ya. Nup' nn bng, man'na xanho ngue ga tu, ya gani m'm'be ra Cristo p'ya. A nugui , d nnu manho ngue ga tu. 24 P co nu'ah, ya xanho ngue d 'bi. 25 Janangue'a d haxa njuani ngue ga sigue ga m'mi, n'namhma ga ha'ah ra ts'di ngue di nd ni nt'c'i h. 'N man'na di nja'ah mph porque man'na di nd ni nt'c'i h i ja. 26 Nu'm ga nuj mahn'a p'ya, ya man'natho gadi ja mammadih ra Jesucristo conn nguec. 27 Gu ja ndu mmi gui 'yth' y hya mmann hoga 'da'yo hya ra Cristo. Dami 'yt'e te d xi'ah, gue'm ga mmag p' ga ma nu'ah, ogue hi n'na. P d nne ga de ngue gu hah ra ts'di 'n 'da'igu gu mmamhm. 'N gu honi ha gdi japh ngue di ntha'a ra hoga 'da'yo hya ngue'a ra nt'c'i ja'ah. 28 Nu'm di pi'ah ya y ja'i shra hoga 'da'yo hya, 'yo s gu su h. Porque nuy, nu te t'e, gue'a ra hmya'a ngue di m'mdi. P nu'ah p'ya, nu te gu th, gue'a ra hmya'a ngue di nyanni teh. Porque guehna Oja fxah. 29 Nu na Oja bi 'da'ah r mate, hi nga hntho ngue gui 'yc'i h ra Cristo, sinoque xquet'a ja ngue gui sh ra n' ngue gu c'i h na. 30 A nuy, ma ga homhm ha di nthahra hya ya. Ya gu nnu h te d t' m'mt'o, 'n ya gu hm ngue dadi sigue d honi ha nn japi ngue di nthahra hya.

387

Filipenses2
-----------------

Di ha'ah ra ts'di na ra Cristo. Nu'a gui ma'ah, gue'a di hoc'a ni mmih'a. Nu'a ra Espritu Santo gu n'yoh ya. Ya ja ni yemmih ya, 'n ya ja ni nhucateh ya. 2 P man'na ga johyag 'm gui 'yth ya y hya d xi'ah. Dami ne ngue 'darb di n'yo ni hyah. Gtho'ah 'da gdi mmathoh, hi njon da bni ngue da n'nan'yo r n'yomfni . 3 'Yo gadi 'yxh, 'n 'yo gu nne ngue go da nu manho'ash y ja'i . Sinoque gui 'yt'e tengutho 'm hi nte gadi mu h. Gui 'yth ngue tate xanho mi 'da y ja'i ngue'ah. 4 'Yo gu th ngue hn'ash gui ti mhm ra nho. Dami 'yth ngue 'n hmi 'da y ja'i da di nna nho. 5 Dami 'yth tengut ho bi 'ytra Jesucristo ngue hi ngui ts' bi 'yts'i . 6 Madag ue'a ngue Oja'a, p b sop' r cargo mi ja ngue madi manda p' mahts'i . 7 Bi n'u ni bi nja'i . Bi gohi tengutho n'na ra hmi qui . 8 Nu'm mi m'mi ngue ra ja'i p'ya, hi ngui ts' bi 'yts'i . G bi 'yutho'a te r nt'di Oja, asta bi n'u ni bi tho. Bi dup' ja ra pont'i , madague'a t'mbi ngue ra 'b'is ngue to da dup' ja ra pont'i . 9 Janangue nu na Oja bi japi ngue ma datho da hnu mansu. Bi japi ngue bi ntate, hi n jomman'na ngue tengu'a. 10 I nnepe ngue nu'm bi t'de ngue hmambr thu hu ra Jess, g di ndantyhmu' b 'b mahts'i , 'n' 'bcua ja ra hi, co 'n' 'bp' ja ra ni du, g di ndantyhmu. 11 Gtho da ma ngue ra Jesucristo, gue'a ra Hmu'a. 'N nu'm t'spabi ra Jesucristo, tengutho 'm go di t'spabi Oja, r Pap.

ma zi cu'ah, nu'm damb m'mc p' gu 'bhm, g 'yc'i te d xi'ah. A nuy, madague'a yaua d 'bc ya, p ma datho dami 'yc'i h na ra hya d pn'nah ya. Ya bi nyanni teh. Janangue ma datho dami nu mansu h Oja ya. Dami ja ndu mmi gui hyoni ha di hnu manho'ah. 13 Nu na Oja, go di bn'nah na te ra nho ja ngue gui 'yth na, 'n da mxah ngue da z gui 'yth'a te nne Oja ngue gui 'yth. 14 Nu te ja ngue gui 'yth, 'yth co n'na ra ph. 'Yo 'be gu na ngue ra ts'di t't'ah. 15 Janangue hi n tema ts'oqui da thi n'nah. Porque ya y basi 'ah Oja p' ha 'bhy ja'i ngue y ts'oc'i 'nhy mmjmahya. Mahyoni tho ngue di nqui ngue n'nan'yo'ah ngue y ts'oc'i 'bcua ja ra xi mhi. 16 Dami xihm y ja'i ha di z di nthui ra 'da'yo te. A nu'm b hra Cristo p'ya, da z di nja ga mph conn ngue'ah. Porque ya hi nga srbtho d mpc p' gu 'bhm. 17 A nuy, ya gu c'i h ra Jesucristo, ya g u nni mmih Oja ya. Nu'a te gni johyah ya, xquet'a 'nqui dadi johya, madague'a ya ja ngue da thogui co nu na ra hya d xi'ah. 18 P dami johyah tengutho nn johyag, 'yo tu ni mmih 'm d tug.

12Ague

ne ra Hmu Jess ngue ga pnhn p' ra Timoteo, da nu'ah. Nu'm b penc'a p'ya, ya ga johya 'm d padi te gadi jah. 20 Porque

19Da

---------

Filipenses2,3 hi njongui pni ngue di t'e tengutho d r'be ra Timoteo ngue d hon'na'be ha gdi ti mhm ra nho. 21 Nuya gtho mi 'da 'bcua, y 'bfis'a ni ma y mmi t'e, hi nga gue'a r 'bfi ra Cristo ni ma y mmi ngue da 'yt'e. 22 Gu pahm ngue ra Timoteo di nqui ngue ha ra ts'di fxcagui ngue d mmam'be ra hoga 'da'yo hya. Tengutho n'na ra ts'nt' 'm fxr pap p' ha di mpfi, njarbtho na. 23 D nne ga pnhn p' ra Timoteo, hntho ga padi tengu da gohma asunto. 24 Da ne Oja ngue ya hi mma ya'atho ga mmag p', ga ma nu'ah. 25 Nu na ra Epafrodito gu pnngah ua ngue b hanngagui ra mnyu d honi , xquet'a 'nhna mmi bi mxqui ngue honi ha gd japra hya. P nuy, d na ngue mahyoni tho da map' ya. 26 Porque mi z mi badi ngue g 'yhm ngue bi hynni , mmi bi du r mmi. Janangue nuy, ya hi ngui nnu ra pa da map' ya, para ngue gu pahm ngue ya bi z. 27 'N majuani bi hynni , ya ja ngue xta ndu. P conn nguehr mate Oja hi mbi du. Nu'm ngue xta ndu, xgue di nti mb ma du mmig p'ya. 28 Janangue nuya d xnni ga pnnbya, n'namhma ngue man'na gu johyah 'm g nu h mahn'a. Ya xquet'a da hyu ma mmig p'ya ngue gu nnu h ngue ya hi nte di ja. 29 Gui johyah ngue gu nnu h, porque gadi ncu h ngue ra Cristo. Dami nu mansu h gtho y ja'i te'o ga 'yo tengutho ga 'yo ra Epafrodito. 30 Ya gu nnu h, ya ja ngue xta ndu ngue rpabi r 'bfi ra Cristo ngue bi mxcagui . Bi n'u ni bi m'm man' ngue bi 'yrcagui ra 'bxte nu na hi mmi s gui 'yrcah.

388

Ague ma zi cu'ah, dami johyah rngue gu c'i h ma Hmu h Jesucristo. A nugui , hi nte ga 'bdi ngue nyondi ga xi'ah na ra hya d cuat ra scua. Nu na ra hya na, da 'yt'ah ra nho. 2 Dami mfhm ngue' y ts'oc'i 'yop' hi nni 'yup' te t'e. Guehya mbi ngue jatho da hmpya y 'yc'i ngue di njapra circuncisin. 3 A nuj, nu'a ma hmpyah, gue'a nn thanneh Oja co gtho ma mmih'a. Ya dadi johya ngue ma n'yoh ra Jesucristo. D pahm ngue hi nda z ga hons ha gd nyamhm. 4 P nu'm to na ngue da z da hyons ha di ma mahojpi, p ma dathog ngue gue'a nmi hong'a. Porque man'natho mi pmmanho te nmar 'yog ngue mi 'da. 5 Ja r hyato ma pa d 'bc 'm mi hmpyag bi njacra circuncisin. Porque dr judog. Nu na ma mboxitag, guehna ra Benjamn. Dr judo 'm ma mi , 'n nu'a ma hya, guehna ra hya ngue ra ebreo. Nu'a te nn mang'a te mmamp' ja ra ley ca y judo, gue'a r nt'c'i y fariseo'a. 6 Ngue hi nmi nneg ngue da thp''a p'ya, nmi sc' y ja'i c'i ra Cristo. Nu'a ngue nmar t''a te ra hya mmamp' ja ra ley p'ya, hi njongui ngui ngue hi nga gue'a te d t'e. 7 P nuya te gtho nmi mb ngue tate madi muui ngue'm ga t'e, nuya d r'ma gnda ngue hi nte di muui ya, porque ya d c'i ra Cristo. 8 A nuy, madag ue'a ngue nmi ng ngue tate di muui te xt t'e, p nuya d r'ma gnda ngue hi nte di muui ya. Porque nuy, man'na

---------

389 tatetho di muui ngue d pac'a ma Hmu Jesucristo ya. A nuy, nu te gtho nmi nnx m'mt'o, d ng p''a ya ngue d tnna Cristo. 9 Hndra Cristo d nnx ya ngue bi yangui . Ya hi nga gue'a ngue ga t''a te ra nho mmamp' ja ra ley ca y judo ngue gd nyanya. Sinoque bi hogagui ma ts'oqui Oja ngue d c'i ra Cristo. Porque Oja di hojpi te'o ngue c'i 'a. 10 A nu'a d nneg ya, ngue ga padi xanho ra Cristo. D nne di 'dac'a r ts'di Oja bi 'yu'm mi bnnate ra Cristo. Janangue tengutho ra Cristo ngue bi tho, xquet'a 'nqui d mma te ya, madague'a ngue ga tu. 11 D nne ngue 'nqui ga bnnate 'm bi bnnate y nima.

Filipenses3,4 ngue ya hi nte di 'bdi, na ngue ya g t'a te nnep'a Oja ngue da 'yt'e, Oja da xojpa r mmi ra ja'i ngue da badi ngue hi nga gue'a te t'e. 16 Nu'a te gma hya d ti mhm ya, gue'a ja ngue ga th'a. 17 Ague ma zi cu'ah, para ngue gui padi te i ja ngue gd n'yoh, tengutho g nu h ngue d t', da gue'a gui 'yth'a ya. Ya gu nnu h te ga 'yo y ja'i nuya t'e tengutho d t'. 18 Ya xangu y nni di xt xi'ah na ra hya hnga mmang ya. 'N conma guid nn xi'ah ngue 'yop' xangu y ja'i nu' i mma ngue hi nte di muui'a i du p' ja ra pont'i ra Cristo. 19 Nu'a ja ngue da thoya y ja'i ya, di m'mdi. Guehya hi ngui so y mmi Oja ya, sinoque hnt'a te y phs so y mmi. Nu'm bi 'ytra nts'o ja ua ja ra xi mhi, gue mma gue di 'yxtho, 'be xi ngui ps'y s. 20 P nuj, dy mmngu h p' mahts'i . 'N d tmhm ngue ja di 'yp' na ra Hmu Jesucristo ma Yanteh. 21 Nu n, di prca ma do'yoh porque nuya hi ngui nzaquigah ya. Di japi ngue da gohi tengutho r do'yo ngue magues. I ja r ts'di ngue nu te di manda di nja, gue'a di nja'a.

'btho ga t'a te gtho ja ngue gd n'yog. Hi ngue masque s ga na ngue ya hi nte di 'bdi. A nuy, dadi ja ndu mmi ngue xamhmatho ga sdi ga t''a te i zongagui ra Cristo ngue ga t'e. 13 Ague ma zi cu'ah, hi nd nne ga mma ngue ga na ya g xanho te nn 'yo. P hnda n'na ra hya ja ngue ga tya. Nu te xa thogui, ya da gop''a ya. Nu ra pa di ma p'ya, ma ga ja ndu mmi ga t'a te ja ngue ga t'e. 14 Nu'm bi zdi ngue gtho ga t'a te i zongagui Oja ngue ga t'e, hi nte di 'bdi, nup' mahts'i di n'najhma nzbi ngue ya ma n'yo'be ra Cristo. 15 Gthogah ngue ya bi di mma mmih xanho hanja na ma nt'c'i h i ja, a nuy, ma ga homhm ya ngue man'na man'na di z ga n'yo manhoh. P nu te'o na

12Di

---------

Ague ma zimmadi cu'ah, janjuani ngue d nne ga nnu'ah. Janjuani ngue dadi johya conn ngue'ah. A nuy, d xi'ah ngue 'yogui hhm na ra Hmu Jesucristo. 2 Nu na ra Evodia, conna Sntique, d pra mate ngue 'yo dadi nsi, da 'yt'e ngue di ncu ngue c'i ra Cristo. 3 A nu'i ma mmi mmfiui, d

---------

Filipenses4 'i ra mate ngue gu nnu ha gdi japra hya di nxihya ma zi cu h y xisu di nsi. Nuya y xisu ya, guehya bi mxcagui m'mt'o p' ha d mang ra hoga 'da'yo hya. 'N xquet'a bi mxcagui ra Clemente con mi 'da ma cu bi mxqui ngue bi manna hya. Nu y thu hu ya y ja'i ya, i nt'ot'i p' ja ra libro nt'ot'i y thu hu y ja'i nuya di nthui ra 'da'yo te. 4 Zant'a dami johya ngue gu n'yoh ra Hmu Jess. Dadi yopra hya d xi'ah, dami johyah. 5 Nu'a te ra nho gni 'yoh, dami 'yuth y ja'i 'bp' gu 'bhm ngue gy hoja'i h. Nu'a ra Hmu, ya hi mma ya'atho da cua'a. 6 Nu'm ja te gu hmph, 'yo di su ni mmih. 'Yph Oja ngue da mxah 'm te gu thohm. 'N dami bmhm ngue xandngu te ja ngue gdi ja mammadi h Oja. 7 Nu'm gui 'yth na ra hya d xi'ah ya, Oja da hyut'a ni mmih. Nu'a di hyu ni mmih p'ya, ma datho ngue nthu mmi xandnho, hi nga ngu'a ra hya ga ya y ja'i ngue mbi nthu mmi. Ya hi nni mantho te da zu ni mmih ngue'm ya gu n'yoh ra Jesucristo.

390
---------

ma zi cu'ah, ya r nzguitho na ra hya d xi'ah ya. Da zo ni mmih ya y hya majuani . Guehya y hya b n'youi ra respeto. Guehya y hya njuantho ya. Guehya y hya hi n tema ts'omhya b n'youi. Guehya y hya ngue mahotho da zo ni mmih. 9 Nu'a ra hya d xn'nah, gue'a gui 'yth'a. Ya gu nnu h te d t', da ngut'a gui 'yth ya. Nu'm gui 'yth'a ya, Oja da hyut'a ni mmih.

8Ague

---------

johyag 'n dadi ja mammadi Oja ngue ya g bnj mahn'a 'n gadi zcj te d honi . D pac ngue hi n gadi pu mbni j, p mam'mt'o hi mmi sp' gu zcj 'm. 11 Nug hi n dadi 'm hi ngui fxcah. Dadi johyatho hnt'a ts' te nn 'bi. 12 D padi te nn tho 'm d hyoya, xi nd pa 'm ngue ja te ga si. Dadi johyatho 'm d ni ya, ogue d tu manthu hu. Ngutho dadi johya gue'm mbonguitho ogue hi ngui ts' te ga honi . 13 Hnt'a ts' tengue ga thogui, hi nd su, porque ra Cristo di hacra ts'di. 14 Xan ho te gu rcah ngue gu fxcah 'm te d hong. 15 Nu'ah, gy mmngu h p' ja ra hni ni Filipos, nu'm r mdi damb mang ra hya p' Macedonia ja ni hih, ma thoc p'ya ngue dani mpag man'na nguadi, hn'atho g fxcah'a te d honi . 16 Nu'm tobe dambi 'bt p' ja ra hni ni Tesalnica, nyo ndi , nhyu ndi g pnngah ra mnyu ga si 'm hi n'y te ga honi . 17 Hi nga hntho dadi johyag ngue gadi 'dacj te d si, sinoque dadi johyag ngue nu te gu rcah, gue'a man'na di nu manho'ah Oja'a. 18 Nu'a te ra mnyu gu pnhn ngue b ha ra Epafrodito ngue bi 'daqui, nug d hani . A nuya mbonguitho te d honya. Nu na ra mnyu na, cohi como tengutho ra bopo sy ja'i 'm tra 'bt'e, mazi hotho ga yni . 'N i nnu manho Oja. 19 Nu'a ma Ojah, di mfxte ngue di 'da'ah te g gadi 'bhm. Porque hi n'y p' r nzgui i ja r njapi di u nni to n'youi ra

10Dadi

391 Jesucristo. 20 Para zantho ga spah Oja ma Paph. Da ngut'atho.

Filipenses4 ya y ja'i 'bcua ngue ya y ja'i Oja di zngua'ah. Da guehya 'da y 'yc'i 'bp' ja r ngu ra dast'abi Roma pnhma nzaqui ra hya ngue di zngua'ah. 23 Nu na ma Hmu h Jesucristo di japi gtho'ah. Da ngut'a tho.

22Gtho

pnnbabi ra nzngua te'o gtho ya n'youi ra Jesucristo. Nuya ma cu h 'bcua d 'bi, xquet'a pn'nah ra nzngua.

21D

---------

Ja ua ra carta bi 'yo'tra Pablo, ngue bi mnnba y 'yc'i Colosas.

Colosenses

Nug dr Pablo, Oja bi 'yxqui ngue dr representanteg ra Jesucristo. Co 'nhna ma zi cu h ra Timoteo 2 dadi znguag'be' to gtho ya o r 'y Oja r m'mp' ja ra hni ni Colosas. Gue'e ma zi cu'ah ngue gu c'i h ra Jesucristo. D nne ngue nu na Oja ma Paph di jap'ah 'n da hyut'a ni mmih.

Oja, guehna r Pap ma Hmu h Jesucristo. Guehna zant'a dadi ja mammadi 'm d mat'Oja conn ngue'ah na. 4 Porque d c te ja ni nt'c'i h ngue ra Jesucristo. 'N d de ngue majuani gadi mahm to gtho ya o r 'y Oja. 5 Xquet'a dadi ja mammadi Oja ngue'a te g ra nho ya xp nznni di 'da'ah p' mahts'i . Ya gu pahm ngue Oja di 'da'ah ra nho, porque guehna ra hya n'youi ra hoga 'da'yo hya bi si'ah na. A nu na ra hya bi si'ah, majuani na. 6 P hi nga hn'at hoh bi si'ah na ra hya na, sinoque ma'yoni ra hya ndap' bi z r ngni nxi mhi. A nuy, ndap' bi z, man'na man'na

3Nu na

---------

ni 'yc'i tho ra hya y ja'i . 'N man'na ni xohy n'yomfni y ja'i ndana ra nho d n'yo. Porque nuy, ndap' bi z njap' tengutho'a te bi njap' gu 'bhm asta guehy pa xc 'yhm na ra hya na. Ja b ti mp' ni mmih ngue majuani ja r mate Oja. 7 Nu na ma zi cu h ra Epafras bi xn'nah na ra hya na. Xquet'a rpabi r 'bfi ra Cristo tengutho d t'. Nu na ra Epafras di mpfi xanho p' ha gu 'bhm ngue manna hya, tengutho 'm gd 'bc p'. 8 Nu na ra Epafras, guehna bi xiqui hanja'a te t'ah ra Espritu Santo ngue gadi mmahm n'na ngu n'na'ah.

guehra pa xt c na ra hya naya, hi nd sya d mmat'Oja conn ngue'ah. D p Oja ngue da 'yt'e ngue gu pahm xanho'a te g nne Oja gui 'yth. Da xoc'a ni n'yomfni h ngue man'na gd pahm'a te ra nho ja ngue gd n'yoh. 10 Porque d nneg ngue gui n'yoh tengutho nne Oja gd n'yoh. Nu'm ngu'a gui 'yth

9Asta

---------

392

393 ya, nu na Oja zant'a jamph conn ngue'ah. D nneg ya ngue nu na te g gui 'yth, g da gue'a te xanho gui 'yth. D nne ngue man'na man'na gd mbnth Oja. 11 Nu na Oja jas r ts'di, guehna d pi ngue di 'da'ah r ts'di nu na gu homhm ngue da zp' gui sth'a te g ra n' gu thohm. Zant'a gu johya thoh. 12 D nne ngue gu ja mammadi h Oja, nu na r Pap ra Jesucristo. Porque guehna bi 'yt'e ngue di tocagah na te g di u nnb mahts'i ' y ja'i ya o r 'y. 13 Nu na guehna b jgah p' ja r ts'di ra zithu madi mandagah na. Bi 'yt'e ngue go d c'i h'a te ra hya di manda r Ts'nt' Oja. Nu na Oja mmi di ma'a r Ts'nt'. 14 'N guehna r Ts'nt' Oja bi gu rca ma ts'oquih. Janangue ya bi pu nnga ma ts'oquih.

Colosenses1 nuy, nu na ra Cristo guehna 'bt'o na ngue gtho y 'yc'i 'bi, tengutho r ya ra ja'i , gue'a 'bt'o'a ngue di mandabi g r do'yo ra ja'i . A nu na ra Cristo, guehna di u nna 'da'yo te' to g c'i na. 'N go 'bt'o na ngue' to di bnnate p' ha da nt'gui. Janangue nu na ra Cristo, guehna magues na ngue'a te gtho i ja. 19 Oja bi ne ngue tengutho'a, xquet'a njarbtho ra Cristo ya. 20 Oja bi ne ngue conna Cristo da z di mpnhui Oja y ja'i 'bcua ja ra hi co 'n' b 'b mahts'i . Di nhojpaui Oja rngue bi du p' ja ra pont'i ra Cristo. 21 Nu'm y pa xa thogui, gmi nnu 'dan'yoh Oja p' ja ni mmih. Mani nsih na, porque g ra nts'o gmani n'yoh. P ya bi ne Oja ngue da n'amigoh ya. 22 Ra Cristo bi n'u ni bi tho, n'namhma ngue di hoga ma ts'oquih. Janangue nu'm ya gdi 'bhm p' ja r hmi r d Oja, ya hi n tema nts'o di nqui p' ja ma mmih. Ya hi n tema hya da thi nngah. 23 P jatho ga hah ra ts'di ngue di nd ma nt'c'i h i ja. 'N 'yo gu yobni h nguehna ra hoga 'da'yo hya bi si'ah. 'N guehna ra hya i hma g r ngni nxi mhi na. Nug dr Pablo xquet'a guehna ra hya d mmang p' 'bhy ja'i naya.

18A

Oja, hi njongui nnu na. P conn nguehra Jesucristo ya fa Oja ya, porque 'da'igu'. Nu na ra Jesucristo, guehna magues na ngue'a te gtho i ja. 16 Conn nguehra Jesucristo i ja ya y cosa bi hogui, tengutho bi ja mahts'i 'n'a te g ja ua ja ra xi mhi. Guehya y cosa d nnu h ngue ja, co 'n' y cosa ngue hi nd nnu h. Conn ngue'a, 'b' to ja y ts'di, 'n 'b' to t'c'i , 'n 'b' y ts't'abi, 'n 'b' to gtho y hmu. Porque ra Cristo go b snni te gtho ja'a, 'n go gue'a di manda gtho y cosa'a. 17 Nu na ra Cristo, ya mi 'b'm tobe hi mmi ja'a te ja ya. P nu te d nnu h ngue ja ya, go gue'a t'a ya ngue di sigue jatho y cosa i ja.

15Nu na

---------

nuy, dadi johyag ngue d sg ra n' conn ngue'ah. Porque ya d thoc ra n' ja ngue ga thogui, tengutho ra Cristo bi z ra n' conn ngue' y ja'i bi 'yc'i . 25 Nu na Oja bi 'dac ra 'bfi ngue ga fxah co gtho mi 'da y 'yc'i . Janangue

24A

---------

Colosenses1,2 nuy, g d mmang'a te gma hya n'youi r hya Oja. 26 Nu na ra hya d mmang, hi mmi fa'm y pa xa thogui, asta ja nuya, ja bi fahya. A nu' y nyogui ja'i xa m'mi, hi mbi bahna ra hya na. P nuy, nu na Oja bi japi ngue bi ba' y ja'i ya o r 'y ya. 27 Oja bi 'yt'e ngue da fadi hangu gangu ra nho di u ny ja'i hi ngy judo. Guehna ra hya naya ngue ya gu n'yoh ra Cristo. A nuy, ngue ya gu n'yoh ra Cristo, ya ti nni mmih xandnho ngue majuani di n'na'ah ra nho p' mahts'i . 28 Nu na ra Cristo d mmanghe. Dadi consejohe gtho y ja'i . D xnnbahe ra hya gtho y ja'i , n'namhma ngue da badi xanho hanja ra hya. D nneghe ngue nu' y ja'i ya n'youi ra Cristo, gtho ra nho da n'yo n'namhma ngue da nu manho Oja. 29 Guehna ngue nn ho ma mmi dadi mpfi. Porque di hacra ts'di ra Cristo ngue ga mpfi ga mmanna hya.

394 ma n'yomfni h na ngue da di nma mmih hanja na ra hya tate di muui. 4 D xi'ah na ra hya na, n'namhma ngue hi njonda hyr'ma hya'ah. Porque 'bhy ja'i ngue mahotho ga ngcy hya mma ngue ga nhte. 5 Nug hi nga 'dap' d 'bhm ya, p hn'atho d mbn'ah. 'N hu ma mmig 'm d de ngue d xandnho ni n'yomfni h, porque gu hah ra ts'di gu c'i h ra Cristo.

D nneg gu pahm ngue mathoguitho d hog ma mmi d mmat'Oja conn ngue'ah. 'N d mmat'Oja conn ngue' y 'yc'i r m'mp' ja ra hni ni Laodicea. 'N d mmarpabi Oja gtho mi 'da y 'yc'i hi njam'm xa nnugui . 2 D nneg ngue gu hatra ts'di ni mmih ngue xgue da 'da'igu gu mma n'na ngu n'na'ah. 'N d nneg ngue hi ngu nyobni h, gu pahm xandnho hanja na ra Cristo. Nu na Oja, go t'a ngue fadi xanho hanja'a ra Cristo. 3 Nu na ra Cristo, guesna da xoga

---------

mamb fdi g 'yc'i h ra Jesucristo, g 'yt'e ngue ni Hmu h na. A nuy, nu na ra Cristo g 'yt'e ngue ni Hmu h, hnt'a zant'a da 'yo ni mmih na ya. 7 Man'nan'yo mi 'yt'e ngue gui hyhm p' ra Cristo. G 'bhm conn ngue'a. Di nd ni nt'c'i h co nu na ra hya bi sn'nah. Gui ja ndu mmi gui ja mammadi h Oja. 8 Dami mfhm xandnho. 'Yo toni ja'i dadi ts'on'na ni nt'c'i h, s da 'yna ngue da xn'nah y hya ngue y mfadi s y ja'i , 'n hi nda gue'a ra hya bi nxnnbate ra Cristo da xn'nah. Guehya y hyte ya, hi mma juani te i mma. Gue'a te y mfadi y ja'i ua ja ra xi mhi i mmanya. Gue' y hya xa nja manjam'm i mma. 9 Ra Cristo bi hnu ngue bi nja'i na, p hi nte di 'bdi ngue r ts'di Oja. 10 Ya d n'yoh ra Cristo ya, ya hi nte man'na d 'bdi. Guehna 'bt'o naya ngue' to gtho ja y ts'di. 11 A nuy, ngue ya ni n'yoh ra Cristo, ya bi mpya'ah. P gue hi mma xts'etho bi mpya'ah

6Nu'm

---------

395 tengutho ty judo. Sinoque nu na ra hmpya bi ja'ah, bi hycra nts'o mi ja ni n'yomfni h. 12 Nu'm gmi nxixyah, g 'y'ni gndah ngue ya bi zp' ra nts'o gmani n'yoh m'mt'o. Gu th ra gnda ngue 'darb bi t'c'ah ra Cristo. 'N g 'yc'i h ngue ja ra ts'di Oja ngue bi japi bi bnnate ra Cristo 'm mi du. G 'yth ra gnda ngue 'dap' g bnnateh ra Cristo, g pahm ngue ya ma'da'yo g m'mhm mahn'a. 13 A nu'm man'na ra pa, gtho y ja'i hi ngy judo, ma hi n'y ra 'da'yo te porque hi mmi pa'a r 'yu Oja, g ra nts'o mani n'yo. P nuy, bi 'yt'Oja ngue g nthh ra 'da'yo te conn nguehra Cristo. Nu'a te ma ts'oquih mi ja, ya g bi pu nngah Oja. 14 Mi ja ma ts'oquih ngue xt fsthoh r ley Oja. P nu na Oja, ya bi hoga ma ts'oquih ngue bi du p' ja ra pont'i ra Cristo. 15 Nu'm mi du p' ja ra pont'i ra Cristo, bi 'ymba hi r hya'a ra hmu ua ja ra xi mhi, porque nu' mama dxquibi, g bi ma hi. Xgue nhmi te ngue bi 'brpa y s porque bi dapi gtho.

Colosenses2 ra ts'oqui gui 'yth 'm hi ngu thanneh y anx Oja tengutho t'. mbi ngue di 'yxra ja'i nu'a hi ngu nne da 'yt'e tengutho ga 'yo'. 'N guehya y ja'i mmanya ngue ja y mfadi , na ngue nnu y cosa nu' hi njongui nnu. P di nqui ngue guehya y ja'i di 'yts'i , porque na ngue pas, guehya y ja'i hi nte di muui te mmanya. 19 Guehya y ja'i xa hyp' ra Cristo ya. Conque hns ra Cristo 'bt'o ngue gtho y 'yc'i . 'N guehna ra Cristo fxy 'yc'i , porque gue' y 'yc'i nnpe ngue r do'yo. 'N guehna di 'dacj ra ts'di ngue ga n'yoh xanho na, tengutho nnecj Oja ngue gd n'yoh.

nuya y ja'i mbi ngue hi ngui ho te gu sih, 'yo gu c'i h te mmanya. 'Yo gu c'i h 'm da 'ymbi ngue jatho gu suph ra ngo, ogue gu suph ra t'sna, ogue da 'ymbi ngue jatho gu suph ra pa ngue ra ts'ya. 17 Nuya y hya ya, guehya mi ja ts'ditho ngue di nja hante ngue da hra Cristo. P nuy, ngue ya b hra Cristo, ya hi n'na ya. 18 'Yo gu c'i h 'm da 'yn'ah ngue

16Janangue

---------

ngue nu'm mi du ra Cristo, xquet'a 'n'ah ya g tu h, ya bi zp''a te y ts'nni s y ja'i ua ja ra xi mhi. P, hanja ngue gu mhm ngue ni mantho ja ts'di ya y hya ya? Porque tobe gu nne gui siguetho gui 'yth'a te ga 'yo y ja'i . 21 Nuya mbi ngue hi ngui s da ts'i 'da y cosa. m'm bi nya: 'Yo gu nne ngue gui s, asta 'yo gui thdi, i na. 22 P gtho y cosa i ja, xanho ngue da ts'i, 'n nu'a te si ra ja'i , i thotho. Janangue nu'a te ra hya xnnbate ya y ja'i ya, y hyas. 23 Majuani ngue nuya y ja'i mmanya y hya ya, na xy bamhya p' gui nqui . Porque na ngue xnnbate'a te ni 'yup' ngue di 'yty ndanne y ja'i . 'N xn'nah ngue gui 'yt'e ngue hi nte gadi mu h. 'N xn'nah ngue gui sammi xandnho'a te r ph ni

20Dami 'y'ni gndah

---------

Colosenses2,3 do'yoh. P hi nte di muui ya y hya mma, porque hi ngui hajpabi 'a te r ts'on'yomfni jap' ja r mmi ra ja'i . Dami 'y'ni gndah ngue nu'm mi bnnate ra Cristo, xquet'a 'n'ah ya g bnnateh. Janangue nu te gd 'bhm ya, 'y'ni gnda ngue tengutho 'm ya gd 'bhm p' mahts'i b 'bhra Cristo ja r n'yi Oja. 2 Ma datho da zo ni mmih' y cosa b ja mahts'i . Hi nga gue' y cosa ja ua ja ra hi gui 'ymph ngue ma datho di muui. 3 A nuy, ngue gu n'yoh ra Cristo ya, ya hi ngui ja ngue gd 'bhm tengutho gmani 'bhm m'mt'o. Nu na ra Cristo, i n'youi na Oja r Pap, 'n guehna ft'a ni teh naya. 4 Nu na ra Cristo r mmti ma teh. Nu'm b p' na, ya da hnu ngue tate ja r ts'di. 'N xquet'a 'ncj da hnu ngue ya man'yoh na.

396 nu ra pa ja p'ya, dami hyhm p' gtho ya y hya ga xi'ah ya: 'yo gy cuh, 'yo hndra nju nt'i gu nneh, 'yo gy zateh, 'yo gy nequisih, 'yo gy ya mants'oh, 9 'yo gadi nhyt'i n'na ngu n'na'ah. Nu'a te gmani n'yoh m'mt'o, ya bi mpdi. 10 A nuy, ya bi gom'da'yo ni n'yomfni h ya. A nu na Oja, da z da 'yt'e ngue man'na man'na gd pahm na. 'N da 'yt'e ngue nu'a te nne Oja gd n'yoh, hnt'a hnt'a da zo ni mmih'a. 11 A nuy, ya hi ndi mporta ngue'm ra judo ogue hi ngra judo ya, mhmpya ogue hi nga mhmpya ra ja'i ya, ra 'dan'yo ja'i ogue ra ja'i hi n'y ra mfadi , 'bhr hmu ogue hi njo'o ra hmu. A nuy, nu na ma datho ngue di mporta ya, guehna ngue da t'c'i ra Cristo. Porque ra Cristo, guehna n'youi gtho y ja'i c'i na. 12 Nu na Oja di ma'ah 'n b huan'nah ngue gu soh r 'y. O gadi 'yxh ya, sinoque di nja ni nhucateh. Di nja ni yemmih. Dami 'yrpa ra nho ni mmi c'i h. Nu'm te si'ah, dami sth. 13 Dami sti te gadi n'yrpe n'na ngu n'na'ah. Nu'm ja te gni nju nth, dami mpu nnbi n'na ngu n'na'ah. Tengutho ra Cristo bi pu n'nah, dami njath p'ya ngue gui mpu nnbah. 14 Nu na ma datho i ja ngue gui 'yth ya, guehna ngue gu mahni mmi c'i ui n'na ngu n'na'ah. Gue'a di z gui 'yth'a te g dadi 'bp'ah gui 'yth'a p'ya. 15 Nu na Oja, bi 'yt'e ngue xgue ntho n'na nc'i tho ja gtho y 'yc'i . 'N bi zon'nah Oja ngue hi ngui nnu 'dan'yo n'na ngu n'na'ah. A

8P

---------

nuy, nu'a te g ra ts'on'yomfni ja ua ja ra xi mhi, dami hyhm p''a. 'Yo gui 'yots'om'mih. 'Yo tema nts'o gu th. 'Yo di so ni mmih ra nts'o. Nu te gu psh, 'yo gu nneh ngue man'na man'na di nxandi . Porque nuya y ja'i ngue njap', gue'a te pts'i thanne, hi nga gue'a Oja ni ma y mmi ngue thanne. 6 Nuya y ja'i njap', guehya fspatho r hya Oja ya. Janangue guehya da japra castigo Oja ya. 7 Da gue'ah 'm y pa xa thogui, xquet'a xc njah p'ya ngue gmi fspathoh r hya Oja.

5Janangue

---------

397 nuy, gui ja ndu mmi ngue mami ts'omhm na ra hya i zon'nah Oja. Zant'a gui ja mammadi h Oja. 16 Nu na r hya ra Cristo hnna da 'yo ni mmih xandnho na. Nu'm gu xnnbateh ra hya, dami padi ha gdi japh ra hya gu mmamhm. Dami ja mammadi h Oja co gtho ni mmih mnte gu tu rpah y salmo 'nhy alabansa. 17 Nu'm ja te gu th, ogue ha gu yathoh, dami 'yth para ngue di t'spabi ma Hmu h Jesucristo. Rngue gu c'i h ra Cristo, nu na Oja ma Paph da 'y'm g zohm. Janangue nuy, gui ja mammadi h Oja ya ngue'a te g rcah.

Colosenses3,4 ra phtho gd 'yth ra 'bfi. Gui 'y'ni gndah ngue tengutho 'm gd rpah r 'bfi ra Hmu Jess. Hi ngue masque gui 'ymhm ngue ra ja'i tho gu rpah r 'bfi. 24 Ya gu pahm ngue nu na ma Hmu h Jesucristo go da gut'ah na co nu'a te g ra nho di 'da'ah m'mfa. Porque guehna ma Hmu h Jesucristo di mandagah ya. 25 P nu ra ja'i xants'o te t'e, ra castigo r njut'i . Porque gtho y ja'i , nu te g xa 'yt'e, gue'a ra njut'i di nja'a. Ague gy hmu h, nu'a ni 'yup' gui 'yrpa ni hmi qui h, gue'a gui 'yth'a, 'yo mathoguitho gadi mhm. Dami pahm ngue xquet'a b 'bhni hmu h mahts'i 'n nnutho te gu rpa ni hmi qui h.

gy xisuh, dami 'yc'i ni dammeh. Guehna r nsui da 'yt'e te'o ngue ya c'i ra Hmu Jess. 19 Ague n'y'ah, dami mahni xisuh. Mahotho gd zohm, 'yo hndra si gu nneh. 20 Ague gy basi h, nu'm nzo'i ni pap ogue ni mam, dami 'yc'i h. Porque gue'a di ho ra Hmu Jess ngue gui 'yhm ra hya 'm ts'o'ah. 21 Ague gy paph, nu'm gui nzohni basi h, dami hyonnbi ha hi ndi mbcu ni basi h, n'namhma ngue hi nda gohy mmi. 22 Ague gy hmi qui h, dami 'yt'e te g di 'bp'a ni hmu gui 'yth. 'Yo gu th tengutho ty ja'i ngue hn'm nnu y hmu di mpfi, hntho nne ngue da hnu manho. Rngue gu nnu mansu h Oja, nu te gu phm, co gtho ni mmi gd 'yth ra 'bfi. 23 Nu'm ja te gu phm, dami ne ngue co n'na

18Ague

---------

hya ra ts'di ngue njandyatho gu mat'Ojah. Hi nha r nzgui gui ja mammadi h Oja. 3 Nu'm g mat'Ojah, xquet'a 'nc dami marcah Oja, n'namhma ngue nu na Oja da nu ha di japi hap da z ga mmang na ra hya na. Porque y ja'i tobe hi ngui padi hanja'a ra hya ngue ra Cristo. A nuy, ya d ofdi nguehna ra hya d mmang. 4 Dami marcah Oja n'namhma ngue Oja da xnngui ha gd japra hya ga mma. Porque nu'm d mang na ra hya na, mahyoni tho ngue da 'yo ni 'yu ra hya. 5 Nup' 'bhy ja'i hi ngy 'yc'i , dami mportah xanho. 'N dami hyoni ha gdi xihm ra hya y ja'i . 'Yo gadi 'bth ra ora. 6 Nup' hap gu yah, dami neh ngue g ra hoga hya gd nyah, mahotho da nt'de ra hya gd nyah. I jatho

2Gu

---------

Colosenses4 ngue ya gd padi ha gd japh ra hya gui xihm n'na ngu n'na y ja'i . ma zi cu h ra Tquico hi ngui hgagui , i fxqui xanho. Porque 'dap' d 'yo'be ngue d rpa'be r 'bfi ra Hmu Jess. Nu te d t' ua ya, go dani xi'ah p' na ra Tquico 'm bi map'. 8 Guehna nn t' p' ha gu 'bhm naya, para ngue gu pahm te d t'he ua. Go da hyut'a ni mmih na. 9 Da m na ma zi cu h ra Onsimo, xquet'a 'nhna hi ngui hhra hya na. Guehna n'na nc'i ni mmngu h na. Nuya p'ya, go da xi'ah tema hya ja ua ya. 10 Nu na ra Aristarco 'daua d ofdig'be, di zngua'ah. Da guehna ra Marco r primo ra Bernab, xquet'a di zngua'ah. Ya xt pn'nah p' ra hya ngue nu na ra Marco 'm bi zmp' gu 'bhm, dami u mhn xanho ra ts'ya. 11 Xquet'a di zngua'ah na ra Jess i Justo. Nu gtho y judo ngue ya c'i ra Jesucristo ua ja ra hni ni , hndya hyu nc'i pni ngue nne da mxqui ngue r 'bfi Oja ya. A nuy, guehya hu rcagui ma mmig ya. 12 Nu na ra Epafras ni mmngu h xquet'a di zngua'ah na. P xquet'a rpabi r 'bfi ra Cristo na. Nu'm ngue bi mat'Oja na, janjuani ngue pra mate Oja conn ngue'ah. Nnepe ngue di nd xanho ni

398 nt'c'i h, n'namhma ngue gui ja ndu mmi gui 'yth gtho'a te r ph Oja, hi nte di m'mdi. 13 Nu na ra Epafras, dadi jag majuani ngue mat hoguitho ho r mmi ngue mmat'Oja conn ngue'ah na, dague' y ja'i r m'mp' ja ra hni ni Laodicea, co 'n' r m'mp' ja ra hni ni Hierpolis. G mmarpabi Oja. 14 Xquet'a di zngua'ah na ma zi cu h ra Lucas, nu na ra mdico. 'Nhna ma zi cu h ra Demas, xquet'a di zngua'ah. 15 Nug dr Pablo, d pnnbabi ra nzngua' ma zi cu h r m'mp' ja ra hni ni Laodicea. Xquet'a dadi zngua'a ra Ninfas co 'n' y 'yc'i di mpti p' ja r ngu na p'ya. 16 Nu'm ya bi hnu na ra carta ja ua p' gu 'bhm, dami thocj ra carta, di map' ha di mpti y 'yc'i p' ja ra hni ni Laodicea ngue da hnu. Xquet'a nu na ra carta ga pnnbag' y mmgu Laodicea, xquet'a di thoqui, di map' gu 'bhm ngue gu nnu h tema hya nt'ot'i. 17 Nu na ra hya ja ua, dami xihma zi cu h ra Arquipo, gui 'ymbi : Dami 'yt'e gtho'a te ra 'bfi bi 'da'i ra Hmu Jess, 'yo te dadi 'bdi, gui 'ymbi . 18 Nug dr Pablo, nu na ra nzngua ja ua d otra letra conma 'y. O gadi pu mbni j ngue d ofdi. Da ne Oja ngue di jap'ah. Da ngut'atho.

7Nu na

---------

Ja ua r mdi ra carta bi 'yo'tra Pablo, ngue bi mnnba y 'yc'i Tesalnica.

1 Tesalonicenses

Nug dr Pablo, conna Silvano 'nhra Timoteo, dadi znguaghe' ma zi cu h r m'mp' ja ra hni ni Tesalnica. Nu'ah, gu n'yoh Oja ma Paph co 'nhna ma Hmu h Jesucristo gu n'yoh. D nneghe ngue guehya di jap'ah ya, 'n da hyut'a ni mmih.
2Zant'a

dadi ja mammadi ghe Oja conn ngue'ah. 'N zant'a d mmat'Ojaghe conn ngue'ah. 3 Nu'm d mat'he Oja ma Paph, d mbn'ahe ngue'a te ra 'bfi gu th ngue g 'yc'i h ra Jesucristo. 'N d mbn'ahe ngue'a ra 'bxte gu th ngue gadi mmahm n'na ngu n'na'ah. 'N d mbn'ahe ngue d ni nt'c'i h porque gu tmhm'a ra pa da p' ma Hmu h Jesucristo. 4 Ague ma zi cu'ah, nu na Oja di ma'ah, 'n d haxhe njuani ngue Oja bi huan'nah. 5 Porque nup' gu 'bhm 'm ma haxhe p' ra hoga 'da'yo hya, hi nga hndra hya bi zmp'. Sinoque ra Espritu Santo bi hya ra ts'di ngue bi xoc'a ni mmih

---------

ngue g pahm ngue majuani na ra hya na. Dami bmhm te d n'yoghe 'm ma mche p' gu 'bhm. D neghe ngue gui ti mhm ra nho. 6 Nu'ah, nu te g nu rcahe, gue'a g 'yth'a. Ya gu th tengutho i n'yo ra Cristo. G nu manhoh ra hya, madague'a bi z'ah y ja'i . P ra Espritu Santo t'e ngue gadi johyathoh. 7 Nu' y 'yc'i r m'mp' ja ra hi Macedonia, 'np' ja ra hi Acaya, nu te bi nu ngue gu th, xquet'a gue'a bi 'yt'a. 8 Nu'ah ya g xihm ra hya y ja'i ngue hanja na ma Hmu h Jesucristo. Ya hi nga hnnb Macedonia 'n Acaya bi znna hya, sinoque ndap' bi z fadi ngue gu c'i h Oja ya. A nuy, ya hi mma hyoni ngue hnga xiche te 'b'a gu th' ya. 9 Hante gue di nxis y ja'i ya ngue tema hya bi njap' gu 'bhm 'm ma mche p'. Di nxihy ja'i ha bi nja ngue g hyhm p' y dahm, g 'yc'i 'a majuani ngue Oja i 'bi. 10 Nu na ra Jess r Ts'nt' Oja, nu'm mi du, bi japi bi bnnate, bi ma mahts'i p'ya. 'N ja d 'yp' mahn'a ngue

399

1 Tesalonicenses1,2 da zcua. Guehna di nxihy ja'i naya ngue gu tmthoh da p' mahn'a. A nu na ra Jess, guehna da yanj na ngue ra castigo ja ngue di nja. Da gue'a sh ma zi cu'ah, gu pahm ngue nu na te d mche p' gu 'bhm, hi nga srbtho. 2 Gu pahm ngue nup' ja ra hni ni Filipos, ya xi zche y ja'i , bi nje. Nu'm ma mche p' ja ni hni ni h p'ya, mahmbi ts'cje. P Oja bi hache ra ts'di ngue d xi'ahe ra hoga 'da'yo hya. 3 Nu'm ma xi'ahe ra hya, hi nd homhme y hya ha di th'ah. Hi n tema hya d xi'ahe ngue hi nda gue'a. Hnt'a te ra hya da 'yt'ah ra nho d manghe. 4 Porque b huannghe Oja ngue bi frcahe na r hoga 'da'yo hya. 'N guehna d mmanghe naya. Hi nna manghe na ra hya na ngue di nu manhoghe y ja'i . Sinoque d nneghe ngue Oja da nu manhoje. Porque gue'a haspa ra gnda ma n'yomfni ghe'a. 5 Ya gu pahm xanho ngue hi nd xi'ahe y hya ngue gdi honi ha di t'ts'ah. Da gue'Oja padi ngue hi nna xi'ahe ra hya para ngue da zp' ga jc'ahe ra mnyu. 6 Hi nna manghe ra hya ngue gdi nne da nu manhoghe y ja'i , ni xi nga gue'ah, ni xi nga gue hmi 'da y ja'i . Hi nd ya manzaqui ha nna zo'ah, madague'a ngue sp ga nya manzaquighe porque y representanteghe ra Cristo. 7 Hante mahotho nna zo'ah, tengutho t'a n'na ra mam 'm di hoty basi , d ja'ah p'. 8 Mat hoguitho dadi ma'ah. D

400 neghe ngue hi nga hnt'a r hya Oja di n'na'ah, pts'i ngue xc hahma mmighe ngue xc 'da'ah. Porque mi z ma mpahm, janjuani ngue d ma'ah. 9 Ague ma zi cu'ah, ua hi ngu mbmhm te ra n' d sghe p' ja ra 'bfi? Mnte ra pa d xi'ahe r hya Oja, ra pa ra xui d mpche ngue da taha te d sihe. Porque hi nd neghe ngue di toca'ah ra gasto. 10 Ya gu pahm, da gue'Oja padi , ngue hi njonni 'yc'i da z da 'yna ngue hi nga gue'a te d n'yoghe. Hi n tema hya bi thi nnghe. 11 Xquet'a ya gu pahm na ra hya ya xt o'ah n'yu, d hat ra ts'di ni mmi n'na ngu n'na'ah. Tengutho di japy basi n'na ra pap 'm i fdi, d ja'ah p'. 12 D xi'ah ngue gui n'yoh xanho tengutho nne Oja ngue gd n'yoh. Porque Oja bi zon'nah ngue gu n'yoh' to di manda. 'N gu pahm ngue gue'a tate'a. 13 Nuya hi nd sya dadi ja mammadi ghe Oja conn ngue'ah. Porque nu'm ma xi'ahe ra hya, hi nga 'ymhm ngue r hya ra ja'i g 'yc'i h. Sinoque bi di nni mmih ngue majuani r hya Oja. Conn nguehna ra hya gu c'i h, ya man'na man'na gn n'yoh xanho. 14 Ya g sh ra n' ma zi cu'ah, ngue bi z'a ni mmngu h. G thohm tengutho bi thohy 'yc'i thanne Oja p' ja ra hi Judea. Porque nu', xquet'a bi z ra n' ngue bi zhy mmi judoh. 15 Nu' y judo' p'ya, gue' bi hyo ma Hmu h ra Jess. Xquet'a xa hyopy pngahya Oja mam'mt'o. 'N nuya 'bex hi ngu nne hap da

---------

401 nuje. Nu' y judo', hi ngu nnepe da hnu manho Oja. Xquet'a 'ns ya, hi ngui nnu manho gtho mi 'da y ja'i . 16 Porque nu'm ma xihme ngue hi nga hndy judo ja ngue di nyany te, nu' y judo', bi hgahe. Gue'a man'na ni du xra ts'oqui'a p'ya. P nuy, nu na Oja ya xa nznni ngue guehya da thohra castigo ya.

1 Tesalonicenses2,3 'bhm, d xi'ahe ngue jatho da ts'cj, p ya bi nja'a te d xi'ahe ya. 5 Janangue nughe, ya hi nd t'mi ngue xt thohma man'na ra pa, d pnhn p' ra Timoteo ngue da pa'a njuani te ja ni nt'c'i h. D ng nthambni tho ngue da dap'ah ra zithu 'n nu'a ra 'bfi nn 'yoghe p'ya di nts'oni . 6 P ya b pengra Timoteo p' gu 'bhm, bi zcua d 'bc'be. B hya ra hya ngue xanzaqui ni nt'c'i h, 'n majuani gadi mmahm n'na ngu n'na'ah. Bi xic'be ngue mmi gu mbnje, 'n gu nne gui nnuje, xi mmangughe p'ya xquet'a d nne ga nnu'ahe. 7 Ma zi cu'ah, nu'a te ra hya b hya na p'ya, bi hyu ma mmi'be 'm ma c'be te ja ni nt'c'i h, madague'a n'na ra n' d n'yoghe. 8 A nuy, man'na d haghe ra ts'di ngue d haxhe njuani ngue hi ngu hhm'a ra Hmu Jesucristo. 9 mmi dadi ja mammadi ghe Oja conn ngue'ah. Porque nu'm d mat'Ojaghe, janjuani dadi johyaghe ngue xanzaqui ni nt'c'i h. 10 Nuy, ra pa ra xui d phe Oja ngue da z ga mmche p' ga nnu h. D nne ga xn'nah hanja' y hya tobe hi ngu pahm xanho hanja. 11 Da ne na Oja ma Paph co 'nhna ma Hmu h Jesucristo da 'yt'e ngue ga mmche p' gu 'bhm ngue ga nnu h. 12 Da ne na ma Hmu h ngue man'na gdi padi gu mmahm n'na ngu n'na'ah, co 'n' hi ngy 'yc'i gu mahm, tengutho nn ma'ah. 13 Da 'yt'e ngue gui hyah ra ts'di gui hyhm p' ra nts'o. Porque

ma zi cu'ah, nu'm r ts'tho xt che p' gu 'bhm, mmi d bn'ah. Asta gue'm ya, zant'a d nne ga nnu'ah. 18 Nug dr Pablo, n'na ndi ngu n'na ndi d snni ga mmhme p', p ra zithu p'ya, di nthi nt'i ngue orcahe. 19 Con n'na ra ph d tmhm ngue d p' ma Hmu h Jesucristo. Porque di njaje mph ga xihme ngue nu na ra hya d xi'ah, g 'yc'i h xandnho. 20 Janjuani ngue dadi johyaghe conn ngue'ah.

17Ague

---------

P ya hi nd ht'he ngue xt njarbtho ngue xta tho hman'na ra pa ngue to da map' gu 'bhm. D snnhe p'ya ngue d cosg'be ua ja ra hni ni Atenas. 2 D pnhn'be na ma cu h ra Timoteo bi ma b nu'ah. Porque ma mmi mmfighe na, di mmphmi Oja ngue d mmanghe ra hoga 'da'yo hya ngue ra Cristo. Bi ma di ha'ah ra ts'di ngue hi ndi nts'onni nt'c'i h i ja. 3 Hi nd nneghe ngue da gohni mmi ngue'a ga ts''ah. Ya gu pahm ngue jatho ga sh ra n' ngue da ts'cj. 4 Porque nu'm nmar 'bche p' gu

---------

1 Tesalonicenses3,4 d nneg ngue hi n tema nts'o da di n'nah Oja ma Paph 'm ra pa da p' ma Hmu h Jesucristo co gtho' da n'youi.

402 hi Macedonia na. P nuya ma zi cu'ah, d 'ah n'na ra mate ngue nu te gu th ya, hi nga hnt'a gui 'yth'a, sinoque man'na man'na ngue gd mmahm. 11 Dami ja ndu mmi gu m'm mmanhoh. Gue'a te ni 'bfis gui 'yth, hi ngui nthi nth y asunto mi 'da y ja'i . Dami mphm tengutho ya xt xi'ah. 12 Janangue hi nte gui 'bhm. A nu' y ja'i hi ngy 'yc'i p'ya, di respeta'ah.

A nuya ma zi cu'ah, jap' man'na ra hya ga xi'ah ya. 'N gue'a ra Hmu Jess di 'dacra ts'di ngue ga o'ah n'yu na ra hya na. Ya xt xn'nah m'mt'o te ja ngue gd n'yoh ngue di nu manho'ah Oja. 'N ya gue'a gu th'a ya. P d nneghe ngue man'na man'na gd hyoni ha di nu manho'ah Oja. 2 Ya gu pahm ngue nuya y hya d xn'nah, guehya y hya di manda ra Hmu Jess. 3 I nne Oja ngue gu cmfni gu u nni mmih Oja. 'Yo to di 'yots'om'mi. 4 A nu y n'yoh, n'na ngu n'na di m'mhy xisu, di nthati , p da zupy xisu, di madi . 5 'Yo di nnepe ngue di m'm mman' y xisu tengutho th ja'i hi ngui pa Oja. 6 'Yo gu nneh n'na ra xisu ngue ya 'bhr nd. Porque ya xt xi'ah m'mt'o ngue nu y n'yoh njap', mathoguitho ra castigo da jap'a Oja. 7 Porque Oj, bi zonngah ngue ra nho gd m'mhm, hi ngui nnecj Oja ngue ra nts'o gd m'mhm. 8 Nu ra ja'i fstho na ra hya d xi'ah ya, hi ngra ja'i fspabi r hya, sinoque gues Oja fspabi r hya. 'N gues Oja b pnhna Espritu Santo ngue da mxcah ngue ga hhm p' ra nts'o. 9 A nu'a gni mahni cu h, hi mma hyoni ngue ga ot'ah'a, porque Oja ya bi xn'nah te gdi mmahm n'na ngu n'na'ah. 10 'N nu na ra hya d xi'ah ya, gue'a gu rpah gtho ma cu h 'bi ndap' bi z ngue ra

---------

ma zi cu'ah, d nneghe ngue gu pahm hanja' y 'yc'i ya xandu. Nu'm to bi du, 'yo di tu ni mmih tengutho ty ja'i hi ngui pa Oja, ngue tu y mmi 'm to bi du. 14 P d c'i h ngue bi du ra Jess 'n bi bnnate m'mfa. Janangue nuy, ma ga c'i h ngue nu' xandu 'n c'i ra Jess, nu na Oja da japi ngue da n'youi ra Jess 'm b cua mahn'a. 15 Janangue nuy, d nne ga xi'ah xanho hanja na ra hya bi xnngah ra Hm Jess. A n' y 'yc'i di 'btho'a ra pa da p' ra Hmu, hi ndi m'mt'o ngue da ma di nthui ra Hmu. 16 Porque nu'm b hra Hmu di 'y mahts'i , nu te da ne da 'yt'e, da ma nts'ditho. Co 'n'a ra anx 'bt'o ngue y anx Oja, xquet'a da nna hya. 'N da nya r corneta Oja. A nu' to ya xandu 'n c'i ra Cristo, r mdi di bnnate y do'yo'. 17 A nu' y 'yc'i di 'btho, 'da di ts'ixtho maya bi ja y gui . Ja dani nthui p' ra Hmu. Ya 'dap' di m'mhm para zantho ra Hmu p'ya. 18 Janangue nuy, co nuna ra hya d xi'ah ya, dami nhyath ra ts'di n'na ngu n'na'ah.

13Ague

---------

403

1 Tesalonicenses5
---------

A nuya ma zi cu'ah, hi mma hyoni ga ot'ah hanja ra hya ngue hi ngui fadi tema pa, tema ora da p' ra Hmu. 2 Porque ya gu pahm xanho ngue hi njongui padi tema pa da p' ra Cristo. Nu'm 'yo ra b ngue ra nxui , hi njongui padi tema ora da zp' ja ra ngu, njarbtho ra hya d xi'ah ya. 3 Da gue'a ra ora ngue dadi n'ymby ja'i ngue ya 'bmmanho, hi n tema hya. 'N da gue'a ra ora'a p'ya ngue di nja ra ndate. Nthambni tho da zh, tengutho 'm bi znna ora di m'mn'a n'na ra xisu ha r basi . Ya hi nha di mpommi . 4 P nuya ma zi cu'ah, ya hi ngu 'b 'bxui h ya. Janangue nu'a ra pa da p' ra Hmu, hi nga nthambni tho da z'ah. Hi ndi nja'ah tengutho t'a n'na ra b, ngue nthambni tho smp' ha sni. 5 Porque gtho'ah ya gni n'yoh'a ra nyot'i ja ngue ra pa, ya g hyhm p''a ra nts'o ja 'm ra xui . 6 Janangue nuy, hi ngui ja ngue 'ncj da njot'i ma n'yomfni h, tengutho mi'da y ja'i ngue njot'i y n'yomfni . Sinoque nne ngue ga n'yomfni h xanho. 7 Nu' aha, ra xu i aha. Nu' i ti , ra xui i ti . 8 P nuj, ya d hhm p' ra 'bxui . Ya nn 'yoh r nyot'i Oja ya. Ma ga samma mmih ya ngue hi nda dajpah ra nts'o. Da zhma nt'c'i h i ja. A nuy, ma ga mmahm n'na ngu n'naj. Ma ga segurah ngue da yanj Oja. 9 Porque hi mbi zn'Oja d m'mhm ngue ga thohm ra castigo. Sinoque b snni ngue gda nyamhm na ma Hmu h Jesucristo. 10 Ra Jesucristo

bi du conn nguecj. Janangue nu'm b h, ngu' xandu, ngu' di 'btho, 'dap' ga m'mhm para zantho. 11 Dami hyutho ni mmih 'n dami hya ra ts'di n'na ngu n'na'ah, tengutho gu th ya.

ma zi cu'ah, d nneghe ngue gui 'yrpah masu' y mfi Oja di mpp' gu 'bhm. Porque guehya bi huan'Oja ngue di m'mt'o p' gu 'bhm ngue da xn'nah r hya Oja. 13 Rngue rpabi r 'bfi Oja, jatho ngue gu nnu manhoh, dami mahm. 'N 'yo gadi nju nth p' gu 'bhm. 14 Dami hyah ra ts'di gui xihm' to hi ngu nne di mpfi ngue 'yo di njap'. Dami hath ra ts'di' y ja'i 'b ndu mmi. 'N dami hyonnbah ha di zacy nt'c'i y ja'i tobe hi ngui nzaqui y nt'c'i . Dami srpah te ga 'yo. 15 Dami mfhm, 'yo to dadi cosra nts'o t'rpabi . Hante gue gui n'yrpah ra nho n'na ngu n'na'ah, co 'n' hi ngy 'yc'i gui 'yrpah ra nho. 16 Hangu ra pa gu johyah. 17 'N hangu ra pa gu mmat'Ojah. 18 Zant'a dami ja mammadih Oja, madague'a ja'm ja te gu thohm. Porque Oja, guehna nnepe da 'yt'e te'o g tnna Cristo na. 19 'Yo gui tcj'a te nne da 'ytra Espritu Santo. 20 Dam i 'yrpah masu'a te mmany pngahya Oja, 'yogui fsthoh ra hya. 21 Dam i hyacj xan ho ra gnda ngue'm majuan i ngue r hya Oja mma, ogue r hyas mma. Nu'm gu ha x h njuan i ngue majuan i r hya

12Ague

---------

1 Tesalonicenses5 Oja mman na ja'i , dam i 'yt 'a mmih'a te i mma. 22 Dam i hyhm p''a te gma nts'o i ja. 23 Nu n a Oja ya d nhojpa h, da 'yt'e ngue gu u n ni mmih xandnho, gui nsuph, da mt'a ni teh, 'n da mt'a ni do'yoh, hi n tema nts'o di nqui 'm ra pa da p' ma Hmu h Jesucristo. 24 Ngu n a da 'yt'Oja, porque guehna bi zon'nah na 'n hi ngui hc'ah na.

404
---------

ma zi cu'ah, dami marcah Oja. 26 Dadi zngua gtho'ah. 27 Guehna ra Hmu di hac ra ts'di te d mma. D xi'ah ngue nu' gtho ma zi cu h, jatho ngue di mpti para ngue da 'yde te mmanna carta ja ua. 28 Nu na ma Hmu h Jesucristo di jap'ah. Da ngut'atho.

25Ague

Ja ua r yoho ra carta bi 'yo'tra Pablo, ngue bi mnnba y 'yc'i Tesalnica.

2 Tesalonicenses

Nug dr Pablo, conna Silvano 'nhra Timoteo, dadi znguaghe' ma zi cu h y 'yc'i r m'mp' ja ra hni ni Tesalnica. Gue'ah y ja'i Oja ma Paph, co 'n'a ma Hmu h Jesucristo. 2 D nneghe ngue guehya di jap'ah ya 'n da hyut'a ni mmih.

ma zi cu'ah, zant'a dadi ja mammadi ghe Oja conn ngue'ah. N 'yup' ngue gue'a ga the'a, porque ni nt'c'i h i ja, man'na ni hyu xtho. 'N xquet'a man'na man'na gadi mmahm n'na ngu n'na'ah. 4 A nucsgahe p' ha nn mhme, nup' di mpti y ja'i Oja, i jaje mph ngue d xihme y ja'i hanja ni nt'c'i h. Nu'a te ra n' gu sh ngue s'ah y ja'i , g gu sth. 5 Nuy, gu sh ra n' ngue gu c'i h r hya Oja. A nu'a ga d ni nt'c'i h, gue'a gui nqui 'a ya ngue g xanho te t'Oja. Gue'a di zdi ngue gui thohm p' di manda Oja'a. 6 P n 'yup' di n'Oja' te'o di n'ah. 7 A nuj ngue d sh ra n', da 'yhra pa da zp''a ra n'

3Ague

---------

d sh. Di n'nacj ra ts'ya 'm ra pa da p' ra Hmu Jess. Nu na di 'y mahts'i , da n'youi y anx ja y ts'di. Nu'm b h, dadi yoxni tengutho gui yoxni ra sibi. 8 Di 'yh da mnhna castigo gtho y ja'i hi nxa mba Oja, 'n hi nxa 'yc'i ra hoga 'da'yo hya i hma ngue hanja'a ra Hmu Jesucristo. 9 A nuya y ja'i ya, da ma ra castigo, di m'mdi para zantho. Da ma ma'ueque p' ja r hmi r d ra Hmu Jess. Nup' da 'yudi hague ngu gangu r ts'di i ja, ya hi ndi njapi di m'mp' ngue da nu. 10 Nu'a ra pa da p' ra Hmu, gtho y 'yc'i da 'yspabi 'n da danne. Xquet'a 'n'ah gui m'mhm p' ngue g 'yc'i h na ra hya d xi'ah. 11 Janangue nuy, zant'a d mmat'Oja ghe conn ngue'ah. D phe Oja ngue nu'a ra hya i zon'nah ngue gd n'yoh, gue'a gd n'yoh'a. D phe Oja ngue nu'a te g ra nho so ni mmi gui 'yth, di ha'ah ra ts'di gui 'yth. 'N di ha'ah ra ts'di gui 'yth'a te g ra nho r nsui ni nt'c'i h i ja. 12 Nu'm da nu y ja'i ngue gu

405

2 Tesalonicenses1,2 'bhm xanho, y ja'i da nu mansu ra Jesucristo. Xquet'a 'n'ah da hnu mansu'ah p'ya ngue gui n'yoh ra Jess. Ngu na di nja conn nguehr mate Oja 'n conn nguehr mate ma Hmu h Jesucristo. Ague ma zi cu'ah, da p' ma Hmu h Jesucristo ngue di prcah 'dap' ga m'mhm. D nne ga xi'ah te 'b'a ja ngue di nja. 2 Nu'm to da 'yn'ah, ya da guehra pa jap' da zhra Hmu ya, da 'yna, 'yo s dadi f'ni mmih. 'Yo gu c'i h te da ma, madague'a da 'yna ngue Oja di bnnbi te i mma, ogue da 'yn'ah ngue go d ot' ra scua n'youi y hya da xi'ah. 3 Xi nda hangu da si'ah, 'yo gadi n'u ni da th'ah. Porque hante da znna pa da p' ra Hmu, i jatho ngue r mditho di n'yo y ja'i ngue dy mmjmahya, da gohi ngue y nsiui Oja. Nu'm bi nja na ra hya na, ja di nqui p' ra ja'i ngue tate ja r ts'oqui p'ya. 'N guehna ya xpa ts'nnbi ngue da ma ra castigo. 4 Nu na guehna da bni ngue da zmbabi 'a te g thanne y ja'i na, da gue Oja da zi. Hns na da ne ngue da ma nthanne na. 'N da mi p' ja r ni ja Oja tengutho 'm ngue da guehna Oja na. Da 'ymp'ya: Nug, guec Ojag ya, da 'yna. 5 Dami bmhm'a ra hya d xi'ah 'm damb 'bc p' gu 'bhm. Gu nnu ngue d xi'ah tengu na ra hya na. 6 Ya gu pahm te 'b'a samya ngue hi ngui nqui nts'di, hante ngue da znna pa b ts'nnbi ngue di nqui te'o na ra ts'oc'i na. 7 Tobe

406 hi ndi nqui xandnho'a te g r ts'di ra nts'o, p nu'a ra nts'o, ya i ja. Hntho ngue hi ndi u nna nt'di 'a to sammi ngue di nqui xanho te'o ni ja'i na d xi'ah. 8 P nu'm bi znna pa di t'u nna nt'di da 'yu hr ts'di, ya di nqui na ra ts'oc'i d xi'ah p'ya. P nu'm b p' ra Hmu Jess, ya da hnu ngue mathoguitho ja r ts'di, porque conn hyanetho di hyo na ra ts'oc'i na. 9 Nu'm bi nqui na ra ts'oc'i na, ra zithu'a di hatra ts'di. Da hnu ngue ja r ts'di da 'yty hmya hi njongui s da 'yt'e. Gue'a di nhte'a p'ya. 10 Xants'o te gtho da 'yt'e. 'Dama 'dan'yo te g da 'yt'e, da hyoni ha di hyty ja'i ja ngue di m'mdi. Nu'a di m'mdi ngue hi mbi ne xta mbahna ra hya majuani . 'N guehna ra hya xt nyany te y ja'i na. 11 Janangue Oja di japi ngue da thtya y ja'i ya, da 'yc'i 'a ra hya ngue ra fhni . 12 Gue'a di ma ra castigo gtho ya y ja'i , ngue hi mbi 'yc'i na ra hya majuani . 'N hnt'a te y nts'o ga 'yo nnu manho.

---------

ma zi cu'ah, nu na ma Hmu h Jesucristo di ma'ah. Janangue nuy, zant'a jatho ngue ga ja mammadi ghe Oja ngue te bi 'yt'ah. Porque r mditho bi huan'nah Oja, ya xp nznni ngue di nyanni teh. Nu'm gmi 'yc'i h na ra hya majuani , ra Espritu Santo bi 'yt'e ngue g soh r 'y Oja. 14 D xi'ah ra hoga 'da'yo hya, guehna ra hya i zon'nah Oja na. I nnepe ngue di toca'ah na ra nho jap' ha 'bhma Hmu h

13Ague

---------

407 Jesucristo. 15 Janangue nuya ma zi cu'ah, di nd xanho ni nt'c'i h ya. Man'nan'yo mi 'yt'e ngue gu pu mbni h ya y hya d xn'nash. Da gue' y hya d orp ja ra carta d pn'nah p', man'nan'yo mi 'yt'e ngue gu pu mbni h. 16 Bi macj Oja ma Paph, 'n bi 'dacj r mate ngue bi hoga ma mmih para zantho. Xquet'a d tmhm'a ra nho di 'dacj Oja m'mfa. Da ne Oja co 'n'a ma Hmu h Jesucristo di jap'ah. 17 Da ne Oja ngue di hat ra ts'di ni mmih 'n gui d'ni n'yomfni h ngue nup' gu yah, ra hya xtanho gui mamhm. Nu'm te gu th, g da gue'a te xanho gui 'yth.

2 Tesalonicenses2,3
---------

Hnt'a di 'bhya ma zi cu'ah, dami marcahe Oja, n'namhma ngue nup' d mmanghe r hya ma Hmu h, xtangu y ja'i da 'yc'i tengutho bi njap' gu 'bhm. 2 Xquet'a dami marcahe Oja n'namhma ngue da yanghe Oja ngue'a te mbnnghe y ts'oc'i . Porque hi nga gtho y ja'i da 'yc'i ra hya d mmanghe. 3 P nu'a ra Hmu hi ngui hgah'a. Da 'yt'e ngue gui hyah ra ts'di 'n da yan'ah ngue ra nts'o. 4 Dadi segurag ngue di mfxte ra Hmu. Janangue d pac ngue nu na te ra hya ga 'bp'ah, guehna gu nne gui 'yth na, hi nda 'yhra pa gu fsthoh na ra hya na. 5 Da ne Oja ngue da di nni mmih'a te gui ma'ah Oja. 'N da 'yt'e ngue gui sti hangu ra n' gu thohm tengutho ra Cristo bi zti hangu ra n' bi thogui.

---------

ma zi cu'ah, ma Hmuh Jesucristo di 'dache ra ts'di ga xi'ahe na ra hya ga mmanya. Nu' ma cuh hi ngui nne di mpfi, 'n hi ngui haxra hya d xn'nah, ogadi nsixh'. 7 Ya gu pahm te gd 'bhm, hi n tema ndanhyi g nurcahe. 8 Hi njonda ptho te d sihe. Sinoque d honi ha da japi te d homhme. Ra pa ra xui d mpfi ngue di taha te ga sihe, porque hi nd neghe ngue di toca'ah ra gasto ngue te d sihe. 9 Madague'a n 'yup' xc manghe ngue xqu fxcahe, p hi nte d manghe. Sinoque d mphme para ngue ga ut'ahe te ja ngue gd n'yoh. 10 Porque nu'm damb m'mche p' gu 'bhm, guehna ra hya d xi'ahe na, d manghe ngue nu to hi ngui nne di mpfi, ya hi ndi nsi hm. 11 D che n'na ra hya ua, ngue 'b i'da ni amigoh hi ngui nne di mpfi. Nu'a te ga 'yo, hndy ja'i di ats'i te ga 'bi para ngue da zp' di c'a. 12 A nuya y ja'i njap', gues ra Jesucristo di hacje ra ts'di ngue ga xifi ngue 'yo ni mantho di orpabi y ja'i , njuantho da ma ra 'bfi da daha te da zi. 13 Ague ma zi cu'ah, 'yo gui syah, hangu ra pa dami 'yth ra nho. 14 Nu'm toni ja'i da 'yna ngue hi nda 'yc'i na ra hya d cuathe ua ja ra carta ja ua, 'yo gadi nsixh, n'namhma ngue da msr s. 15 P 'yo gu t'e ngue ni nsiui. Sinoque dami hjpah'a te t'e, porque ni cuh.

6Ague

da z da hyut'a ni mmih na. Da ne

16Nuna ma Hmuh Jesucristo guehna

---------

2 Tesalonicenses3 ngue hi nda hyc'ah hangu ra pa. Nu'm tema hya gu thohm, da hyoni ha di japi ngue da hyut'a ni mmih, hnt'a bi z mahya gu thohm. 17 Nugui dr Pablo conma 'ys nna cuat na ra letra ja ua

408 ngue nn zngua'ah. Nu'm dadi firmag ma carta 'm bi gua'a nt'ot'i, guehna ra hya ja ua dadi cuati: 18 Nuna ma Hmuh Jesucristo di japi gtho'ah. Da ngut'atho.

Ja ua r mdi ra carta bi 'yo'tra Pablo, ngue bi mnnba ra Timoteo.

1 ra Timoteo

Nug dr Pablo, r representanteg ra Jesucristo. Nuya bi 'yxqui , gues Oja, nu na ra Yante, co 'nhna ra Hmu Jesucristo bi 'yxqui . 'N d pahmi ya ngue conn nguehra Jesucristo di nja'a te g d tn'ui ya ngue di nja. 2 Ague Timoteo, dadi zngua'i. P nu'm d bn'a'i , xgue ntho majuani ngue ma ts'nt''i p' nn bn'i . Porque go d ja'i g 'yc'i na ra hya gu c'i ya. D nneg ya ngue nu na Oja ma Papui co 'nhna ma Hmuui ra Jesucristo, di jap'a'i , di huc'a'i , 'n da hyut'a ni mmi.

soc'a'i p' ja ra hni ni Efeso. Nu'm ma thogui, d mag p' ja ra hi Macedonia, d xi'i ngue gu cop' Efeso. A nuy, d nneg ngue gu sigue gu m'mp', porque jatho ngue nu' y fhni xnnbate xnnbate p', gui hjpabi . 4 Gu xifi ngue 'yoni mantho di xnnbate' y cuentotho. Porque nuy, hi nha r nzgui xnnbate' y hya b ty ndiua manjam'm. P nuya y hya ya, hndra nju nt'i n'youi, hi nte

3Damba

---------

ni bntho. A nu na ra hoga xdi r n'youi ma nt'c'i h, guehna nne Oja ngue ga xnnbah y ja'i na. 5 Dami hjpabi ya d xi'i ya, n'namhma ngue gtho y 'yc'i di mmadi n'na ngu n'na. Para ngue da z di mahr mmi c'i ui n'na, jatho ngue da hyp' ra ts'on'yomfni , nu'a te ra nho padi , gue'a da 'yt'a. 'N hi mma xts'etho di nqui ngue ja y nt'c'i . 6 Porque 'b i'da y ja'i ngue ya bi hyp' na ra hya d xi'i, hndra nju n'mahya nne. 7 I nne da t'mbi ngue padi xanho di nxnnbate r ley Oja. I ya manzaqui 'm xnnbate. P hi mma juani ngue ti ny mmi hanja'a ra ley i nne di nxnnbate. 8 Nu na ra ley ga 'yo y judo, ya d pahmi xanho te mma. P jatho ngue da fadi hanja ngue bi ma nt'ot'i na ra ley na. 9 Nu' y ja'i ya tra nho, ya hi n tema ley di ja ngue da hyaspa ra gnda. Nu na ra ley, bi ma nt'ot'i para ngue da hyaspa ra gnda y ja'i fstho ra ley. Haspa ra gnda y mmjmahya. Haspa ra gnda y ts'oc'i ty ts'oqui. Haspa ra gnda y ja'i ngue hi ngui su Oja

409

1 ra Timoteo1,2 'n hi ngui c'i . Haspa ra gnda y ja'i ho y pap, ogue ho y mam, ogue ho y mmi c'i ui. 10 Haspa ra gnda y 'yots'om'mi. Haspa ra gnda y n'yoh rpe tengutho 'm dra xisu y mmi n'yohui. Haspa ra gnda' y ja'i ahy mmi c'i ui ngue sits'i yap'tho. Haspa ra gnda y mambthani . Haspa ra gnda y ja'i ngue mmanna fhni 'n xa ntestigo Oja ngue na majuani te mma. Haspa ra gnda gtho y ja'i fstho na majuani ngue ra hoga xdi. 11 Nu na ra hoga xdi naya, r n'youi ra hoga 'da'yo hya. Nu n, di 'bjpagui 'a ma maca Ojaui ngue ga xihy ja'i .

410 y ts'oqui ya, p man'na ma datho mi ja ma ts'oquig. 16 P bi hugagui Oja n'namhma ngue da fadi ngue ra Jesucristo bi zti te g d rpe, conque nugui mathoguitho ja ma ts'oqui. Gue'a gui nqui 'a ya ngue gtho mi 'da y ja'i xquet'a di pu nnbabi Oja 'm bi 'yc'i ra Cristo, ya di u nna 'da'yo te para zantho. 17 Janangue nuy, jatho ngue da t'spabi Oja para zantho. Porque nu te g ja, go di manda Oja para zantho. Guehna Oja para zantho hi njam'm da du, 'n hi njonni ja'i di s da nu. Hi njom man'na tengu na. Guehna jas r mfadi . Da ngut'atho. 18 Ague ma ts'nt''i Timoteo, nu na ra hya d xi'i gui 'yt'e, di nthui na ra hya bi bnnbabi Oja y pngahya 'm y pa xa thogui, guehya bi ma ngue di nja ni 'bfi. Nu na ra hya dadi 'bp'a'i ya, dami hya ra ts'di gui 'yt'e gtho'a te ra 'bfi bi 'da'i Oja ngue gui 'yt'e. Di nd ni nt'c'i . 'Yo di tap'a'i ra nts'o. 19 'B i'da y ja'i padi xanho ndana ra hya hi nni 'yup' da 'yt'e, p gue'a t'a. Gue'a gui ts'ony nt'c'i 'a p'ya. 20 Ngu na ra hya bi 'ytra Himeneo 'nhra Alejandro. Nuya yo nc'i ya, d dpra zithu para ngue da badi hanja te t'e. Porque hi ngui ho ngue da nmman' Oja p' ha ya.

ma Hmuui ra Jesucristo di 'dacra ts'di ngue d mmambr hya. Dadi ja mammadi g na, porque guehna bi nu manhogui 'n bi 'yxqui ngue ga tra 'bfi bi 'daqui. 13 Bi 'yt'e ngue dr mfigui madague'a xt nu man'g mam'mt'o na ra Jesucristo. Porque xt mang y mhya co nu na, 'n nmi sc' y ja'i mi c'i na. P bi hugagui Oja, porque pa Oja ngue hi nd padi te d t'e ngue tobe hi n mar 'yc'i . 14 Nu na ra Hmu, mathoguitho r mate bi 'daqui. Ngue ya d n'yo'be ra Jesucristo, nu na di hacra ts'di ngue man'na di nd ma nt'c'i , 'n t'e ngue man'na man'na gd madi . 15 Nu na ra hya ga xi'i ya, majuani na, 'n guehna ra hya jatho ngue da 'yc'i gtho y ja'i na: ngue ra Jesucristo b cua ja ra xi mhi ngue da yany ja'i ja y ts'oqui. Nuya y ja'i d mmang ngue ja

12Nu na

---------

R mditho d xi'i ngue gui xifi gtho y 'yc'i ngue da marpabi Oja gtho y ja'i ndap' bi z. Da 'ypi ngue da mxy ja'i na Oja. 'N di ja mammadi Oja y ja'i ngue'a r 'bxte Oja da 'yt'e. 2 Da marpabi Oja y dast'abi. Da marpabi Oja gtho y ja'i ja y

---------

411 cargo. Porque gthogah d nne ngue ga m'mmma phh, hi n temma hya, n'namhma ngue co n'na ra phtho gd thanneh Oja 'n da zp' ga n'yo manhoh. 3 Ma datho mahyoni tho ngue ga mmarpah Oja gtho y ja'i , porque guehna nnu manho Oja ma Yanteh na. 4 Porque Oja, nnepe ngue xgue gtho y ja'i di nyany te. 'N nnepe ngue da di ni xanho y mmi y ja'i hanja na ra hya majuani . 5 Nu na Oja, n'natho i 'bi. 'N xquet'a n'na nc'i tho na da z da 'yt'e ngue di nhojpaui Oja y ja'i , guehna ra Jesucristo na. 6 Ra Jesucristo bi n'u ni bi tho ngue bi gu rpabi y ts'oqui gtho y ja'i . Nu'm mi znna pa bi nja na ra hya na, ya bi nqui xandnho p'ya ngue Oja nnepe ngue gtho y ja'i di nyany te. 7 Janangue bi 'yxcagui Oja ngue dr representanteg ra Cristo. 'N pnngagui ndap' bi z ya ngue ga ma xihra hya y ja'i hi ngy judo. Nu na ra hya majuani d c'i ui, guehna ga xnnbabi y ja'i na. Gu padi xanho ngue majuani te d xi'i, 'n gu padi ngue hi nd fhni porque d c'i ra Cristo. 8 D nneg ngue ndap' bi z da mat'Oja gtho y n'yoh. Nu'm ns'y 'y y ja'i ngue mmat'Oja, di u ny mmi Oja, di ja manho y mmi, hi ngue di danz y mmi ngue dadi nju nt'ui y mmi c'i ui. 9 A nu y xisu, 'yo dadi 'yx'm bi nhoqui. Hi ngra n'yts'i di hocy ya. Hi ngra n'yts'i di hye ra u lu xammadi r muui. Hi ngra n'yts'i di japy oro ogue y perla da japy he. Sinoque da hye y he tengutho y he y hoja'i , ngue hi ndi 'yts'i . 10 Nu'a di njman ho y xisu, da gue'a

1 ra Timoteo2,3 ngue ra nho da 'yt'e. Porque y xisu c'i Oja, mahotho 'm di nqui ngue tra nho. 11 Mnte ra ora snnbabi ra hya y ja'i , y xisu 'yo s di ya ngue da zohy ja'i , di nja y ts'u. 12 Porque hi n dadi u ng ra nt'di ngue di nxnnbate n'na ra xisu, sinoque ra xisu i ja ngue da 'yxtho ra hya. Porque hi ngui s di m'mt'o p' ha 'bhy n'yoh ngue di manda. 13 Porque Oja, r mditho bi hocra Adn, m'mfa p'ya bi hocra Eva. 14 P ra Adn hi mbi hytra zithu'a, sinoque ra xisu'a bi hytra zithu. Mi thtra xisu p'ya, ya gue'a ra ts'oqui bi 'yt'a. 15 P ra xisu di nyann te 'm da 'ytra 'bfi bi u n'Oja, ngue di tehy basi . Hntho ngue ra xisu jatho ngue di nja r nt'c'i , di mahy mmi c'i ui, di n'yo xanho, hi nda 'yspi te ga 'yo.

Nu na ra hya d mmang, majuani na. Ngue nu ra ja'i nne r cargo ngue di m'mt'o p' ja ra ni ja ngue dra mamhya, xandnho ra 'bfi nne da 'yt'e. 2 Janangue nu ra ja'i ja r cargo ngue 'bt'o ra hya, jatho ngue hi n tema hya da thi nnbi . N'na dra xisu da zi. Da zamr mmi. Di mfdi xanho. Da 'yt'e ngue da hnu manho te ga 'yo. Di u nna ts'ya p' ja r ngu. Da badi xanho ha di japra hya di nxnnbate. 3 'Yo di i ti . 'Yo dra nequisi. Di nja r yemmi. Da badi ha di hojpabi y ja'i di nsi. 'N hi nga hndra mnyu di ma r mmi. 4 Da badi ngue di manda xanho p' ja r ngu. Da 'yt'e ngue dy 'yde xanho y basi , 'n di nja y ts'u y basi . 5 A nu'm hi ngui padi

---------

1 ra Timoteo3,4 di manda xanho p' ja r ngu, ya hi nda badi ha di japi di m'mt'o p' ha di mpti y ja'i Oja 'm. 6 A nu'a ra n'yoh da t'ts'i ngue di bntr cargo di m'mt'o p' ja ra ni ja, hi nda gue'a n'na ra n'yoh ngue ts'dra pa xa 'yc'i ra Jesucristo. Porque nthambni tho di 'yts'i . Ya da 'ytra ts'oqui tengutho bi 'ytra zithu manjam'm ngue bi 'yts'i 'n 'da di mp' ja ra castigo. 7 Jatho ngue di n'yo manho n'namhma ngue nu' y ja'i hi ngy 'yc'i da nu mansu. Ya hi nda z ha di japy ja'i da 'ymbi ngue hi nga gue'a ga 'yo. Porque ra zithu mmi honi ha di ts'onnbi ha ya y mamhya.

412 nuya y n'yoh ja y cargo ngue fxte p' ja ra ni ja, nu'm padi xanho ha di japi da 'ytra 'bfi pfi, ya man'natho nnu mansu y ja'i . Ya sp' da hya ra ts'di da ma hanja ngue c'i ra Jesucristo. Timoteo, nug d xnni ga mmap' ga ma nu'i . 15 P nu'm hi mbi z d mag p' n'nahmantho, ya d otra carta ja ua ngue ga pn'a'i p'. Porque d nneg ngue gu padi xanho hanja ra hya nu na ja ngue da n'yo y ja'i ya o r 'y Oja. Nu na Oja na, majuani ngue 'bi. A nuya y ja'i Oja ya, guehya frpabi r hya 'n txhma hyabi r hya Oja. 16 Janjuani ngue mazihotho na ra hya d c'i h. P Oja bi 'yt'e ngue bi di nma mmih hanja na ra hya na, ngue ra Cristo bi nja'i . 'N ra Espritu Santo bi 'yt'e ngue fadi ngue hi n tema nts'o bi 'ytra Cristo. Da guehy anx Oja i nnu mansu. A nuy, ndap' bi z i hma te'o na ra Cristo. 'N t'c'i g r ngni nxi mhi. 'N bi zix Oja ngue i ma mahts'i .

14Ague

---------

nu' y ja'i ja y cargo ngue fxte p' ja ra ni ja, xquet'a ngut'atho ja ngue da 'yt'e, jatho ngue di nho ja'i , jatho ngue hi ndi nhte p' ha ya. Jatho ngue hi ndi n'i ti . Jatho ngue hi nga hndra mnyu di ma y mmi. 9 Nu na ra hya n'youi y nt'c'i i ja, guehna ra hya hi mmi fadi hanja na, guehna di nxnnbate na ra hya na co gtho y mmi. 10 Nuya y n'yoh ya, 'bet'o da hnu te ga 'yo. A nu'm ngue ya hi n tema nts'o bi thi nnbi , ya da z di nja y cargo ngue di mfxte p' ja ra ni ja. 11 Xi mmangu y xisu fxte p' ja ra ni ja, xquet'a di nqui ngue dy hoja'i . Hi ndy zate. Da zamy mmi. 'Yo di hp''a r 'bfi pfi. 12 A nu y n'yoh ngue ja y cargo fxte p' ja ra ni ja, n'na ngu n'na jatho ngue n'na dra xisu da zi. P da badi ngue di manda xanho p' ja r ngu. Ngu y basi , ngu' hi ngy basi , da badi di manda xanho. 13 Porque

8A

---------

P ra Espritu Santo njuantho xicj ngue nu'm ni ma da gaxy pa, di m'mhy ja'i da hyp' y nt'c'i . Nu' y fhni xnnbate ngue ra zithu di bnnbabi ra hya xnnbate, go gue' da dn'n. 2 Nuya y xnnbate ya, ra fhni na ra hya da ma ngue di hyty ja'i . Padi xanho ngue hi nga gue'a te t'e, p 'be xi ngui tr'man' y mmi'a te t'e. 3 Nuya y xnnbate ya, xihy ja'i ngue mbi hi n'y ra nt'di di nthaty ja'i . 'N

---------

413 xihy ja'i ngue mbi hi nga gtho y cosa s ngue da ts'i. Conque Oja b snni ngue b nja'a te ts'i n'namhma ngue nuya y 'yc'i di ja mammadi Oja 'm bi zi'a te si. 4 Porque nu te g bi hoc'a Oja ngue da ts'i, g xanho. Hi ngui s ga mhm ngue ja r ts'oqui ra ja'i nu'a si te ti ni . Sinoque ma ga ja mammadi h Oja 'm d sih'a te b snni ngue ga sih. 5 Porque nu'm t'pr mate Oja ngue di japi te ts'i, Oja di japi te si ra ja'i .

1 ra Timoteo4,5 xihy ja'i ngue da 'ytya y hya ya. gu nne ngue hi njonda 'yt'a masu ngue gr ts'nt'tho. Sinoque dami 'yu'a te ra nho ja ngue da n'yo y 'yc'i . Dami 'yudi ngue gu yamanho p' ha gu ya. Dami 'yudi ngue gadi mahni mmi c'i ui. Dami 'yudi ngue ja xanho ni nt'c'i . Dami 'yt'e ngue da bahy ja'i ngue g ra nho gn 'yo. 13 Mnte ga mmag p', dami ja ndu mmi gu mmambr hya Oja p' ha di mpti y 'yc'i . Dami opan'yu hanja ra hya. Dami nxnnbate xanho. 14 Nu' y n'yoh 'bt'o p' ja ra ni ja bi japy 'y p' ja ni ya, ya bi xi'i te 'b'a ma hya nne'e Oja gui 'yt'e. Nu na ra 'bfi bi 'da'i Oja, man'nan'yo mi 'yt'e ngue te stho gui 'yt'e. 15 Nuya y hya d xi'i ya, dami ja ndu mmi ngue gui 'yt'e te d xi'i. D nne ngue da nu y ja'i ngue man'na man'na gd padi ha gd japra hya ngue da z gui 'yrpe xanho r 'bfi Oja. 16 Dami mfdi xanho, 'n dami mfdi ngue g da gue'a ra hya ni 'yup' gui nxnnbate. Nu'm gui 'yt'e te d xi'i, ya di nyanni te, da guehy ja'i da 'yxra hya gu mma, xquet'a di nyany te.
12'Yo

ngue nguna ra hya gu xnnbabi ' ma cuh ya, majuani ngue gue'e r hoga mfi'i ra Jesucristo 'm. Dami hyani gu hyu'ni mmi na ra hoga xdi ya xc bnt'i . 7 P nu' y hya te sma cuento ngue hi nga gue'a r hya Oja, 'yo gu rpa masu' y hya', porque hi nte di muui. Dami hyoni ha di nd xanho ni nt'c'i i ja. 8 Porque nu ra ja'i ngue xhr do'yo, di 'yani , man'na xanzaqui cohi ngue'a gui 'yani . P ma datho man'na xanhotho ngue di zacr nt'c'i ra ja'i . Porque nuna ma nt'c'i h i ja, hi nga hndra pa jap' ga ti nnbah r njapi Oja, sinoque 'nhra pa di 'yp'. 9 Nuna ra hya na, guehna ngue majuani na. 'N guehna mahyoni tho da 'yc'i gtho y ja'i na. 10 Janangue nuy, madague'a scui y ja'i ya, p ma ga ho ma mmi ga t'ui ra 'bfi bi 'dacui Oja. Porque d haxa njuani ngue nu'a ma Ojaui i 'b'a. 'N guehna ja ngue da yani gtho y ja'i na. P nu' y ja'i di nyany te, guehya da 'yc'i ra Cristo ya. 11 Nu'm gu xnnbabi ra hya y ja'i , nuya y hya d xi'i, guehya gui

6Nu'm

---------

Nu ra dac'i ngue hi nga gue'a te t'e, 'yo gui ya manzaqui 'm ga hjpabi te t'e. Mahotho gd zofo, gui 'yt'e como tengutho 'm ngue ni pap'a ra dac'i . A nu' y ts'nt'tho, gui 'yt'e como tengutho 'm ngue ni n'yoh. 2 A nu' y xisu ngue ya y dac'i , gui 'yt'e como tengutho 'm ngue ni mam. A nu' y hmute xisu, gui 'yt'e como tengutho 'm ngue ni nju, p g ra nho gdi n'youi.

---------

1 ra Timoteo5 nu' y 'danxu ngue hi njo'o to da hyonnbi te da zi, gue' y mmi 'yc'i ui da mts'i ngue di u nni te honi . 4 P nu ra 'danxu ngue 'bhy basi ogue 'bhy 'bt'o, guehya y basi na ra 'danxu hxy xi ngue di u nni te da zi. Porque y pa xa thogui, gue'a r mam y basi bi ja mmansu g i nte. Janangue n 'yup' ngue di ja mmansu y mam y basi 'm bi ndac'i . Porque gue'a nnu manho Oja'a ngue y basi di ja mmansu to bi tede. 5 P nu ra 'danxu ngue 'bs, hi njo'o to da hyonnbi te da zi, guehna ja ngue da mxy mmi 'yc'i ui na. Porque hi nda hnt'a Oja nnts'e 'n hi ngui sya ra pa ra xui nzo Oja. 6 P nu ra 'danxu ngue gue'a te r phs ga 'bi, ya hi nda ma m'mts'i. Porque nu n, mma 'bi p tengutho 'm ya xa ndu. 7 Guehna ra hya gui xifi da 'yty 'yc'i naya, n'namhma ngue ya hi njonda 'ymbi ngue hi nga gue'a te t'e. 8 A nu ra 'yc'i ngue hi ndi u nni te 'b'a honna pap ogue r mam, ogue r mni , guehna ra 'yc'i ngue hi nga 'yo'a te ra hya r nsui r nt'c'i na. Man'na nu' y ja'i hi ngy 'yc'i hi ngui njap'', man'na di u nni te hony dac'i '. 9 A nup' ja ra lista ngue y 'danxu gui 'yts'i ngue di mfxte p' ja ra ni ja, da gue' y 'danxu ngue tho'i hyate njya 'bi. 'N n'nat'a r nd xa m'mhmi . 10 Da gue' y xisu fadi ngue xa 'ytra nho, xa tede xanho y basi , xa u nna ts'ya p' ja r ngu te'o hi n'y ha di nsya ngue yap' n 'yh. 'N fadi ngue hi ndi 'yts'i ha ya, di ja mmansu y mmi 'yc'i ui. I fts'i to s ra n'. Zant'a ngue hndra nho di ho da 'yt'e.

414 nu' y 'danxu ngue cohra jya 'bi, 'yogui ts'i ngue di mfxte p' ja ra ni ja'. Porque nthambni tho ngue da di ni to di nthatui mahn'a, ya da hyp''a r 'bfi ra Cristo rpe. 12 Ya cohi ngue fstho'a ra hya xa nhyxmaxi ngue di mfxte p' ja ra ni ja p'ya. 13 Ogue da gohi ngue y monni , n yt'i n bmp' ja y ngu. 'N hi nga hntho ngue y monni , sinoque di c'a y mmi c'i ui p' ha 'yo. I mmany hya nu' hi nni 'yup' da ma. Nu'a te ga 'bhy ja'i p' ha sni , g di nthi nt'i . 14 Janangue d nneg ngue nu' y 'danxu ngue y hmute xisutho di nthati mahn'a, di m'mhy basi , da mhy ngu. Ya hi nda z ngue toni ja'i da 'ymbi hi nga gue'a t'e. 15 Porque 'b i'da y 'danxu ngue ya xa 'uegue, ya rpabi r ph ra zith. 16 Nu'm n'na ra n'yoh ogue n'na ra xisu ngue ra 'yc'i , nu'm bi n'nanxu n'na r mni , da mts'i, di u nni te honi . 'Yo di nnepe ngue g go y 'yc'i da hyonnbabi 'a te r gasto honi . Porque y 'yc'i , gue' y 'danxu hi njo'o to da hyonnbi te da zi, gue' ja ngue da mts'i, di u nni te honi . 17 A nu' y n'yoh 'bt'o ngue tra 'bfi p' di mpti y 'yc'i , jatho ngue mmi da nu mansu y ja'i . Da gue' y mamhya ho y mmi di mpfi ngue xnnbabi r hya Oja y ja'i , ma datho nne ngue da nu mansu y ja'i ya. 18 Porque nt'ot'i p' ja ra Maca Libro ra hya ngue na: Dami japi ngue di nsi hm ra ndani nu na nnhy trigo ngue di ntagui , 'yogui tu rpabi r ne, i nna hya. Mahn'a nt'ot'i ra hya ngue na: Nu ra mfi

3A

11P

415 tra 'bfi, ni 'yup' ngue di t'u nn nzbi. 19 A nu'm ngue ma yapi n'na nc'i ' 'bt'o p' ja ra ni ja, nu'm ngue hi njo'o yoho ogue hyu y testigo di ja majuani 'a te gui nyapi , 'yo gui 'yrpa masu'a ra yapate. 20 P nu'a ma yapi 'n majuani ngue ja r ts'oqui, dami hjpabi . Da nu gtho y ja'i p' gui hjpi n'namhma ngue nu' y ja'i da nup' gui hjpi, ya da zu da 'ytra ts'oqui. 21 Nu na ra hya d xi'i ya, nu na Oja co 'nhna ma Hmuui Jesucristo co 'n' y maca anx b 'b mahts'i de te d xi'i ya. Nu'm gadi n'amigoui n'na ra ja'i , ogue hi n gadi n'amigoui n'na ra ja'i , p nu'm ja r ts'oqui dami hjpahmabi. 22 Nu'm ja ngue gui 'yts'i to di m'mt'o p' ja ra ni ja, 'yo gu nne ngue ra sni tho'a te gui 'yt'e. Dami t'mi , 'be gu nnu te ga 'yo ra ja'i . Xi'm gue gui 'yx'a n'na nc'i , nu'a fadi ngue ja r ts'oqui, 'yo gu nne da 'yn'a'i y ja'i ngue gu nnu manho'a ra ts'oqui t'a gui 'yts'i . P nu'i , 'yo tema nts'o gu t'e. 23 Ague Timoteo, nu'm ngue thojpatho gadi hynni ngue xan' ni mmi, 'yo hndra dehe gu si, dami si zits' ra vino. 24 I 'b i'da y ja'i ya, hante ngue da thaspabi ra gnda, di nqui xanho ngue ja y ts'oqui. P xi mmi 'b mi 'da p'ya ngue hi ndi nqui ngue ja y ts'oqui. Sinoque ja gue'm bi thaspabi ra gnda di nqui ngue ja y ts'oqui. 25 Xquet'a njarbtho y ja'i ngue tra nho ya, di nqui xanho'a te ra nho t'e. Madague'a ngue hi ngui fadi te gma nho t'e, p m'mfatho fadi ngue xanho te t'e.

1 ra Timoteo5,6

A nu' y 'yc'i ngue y hmi qui , jatho ngue da nu mansu y hmu. Porque nu'm hi ngui nnu mansu y hmu y hmi qui , y ja'i p'ya da 'ymbi ngue hi ngui ho ra hya nn 'yoh. Ya da nmman' Oja p'ya. 2 A nu' y hmi qui ngue y 'yc'i y hmu, 'yo di na ngue ts'tho ja ngue di nu mansu y hmu, da 'yna ngue ya 'da'igu y nt'c'i i ja, ya di ncu. Sinoque man'natho ja ngue da hyu mbi di mpfi, porque ma madi 'a ra 'yc'i t'rpabi r 'bfi. Ngu na ra hya gu xihy ja'i 'm gu xnnbate ya.

---------

ra hoga hya bi nxnnbate ra Hmu Jesucristo, guehna r n'youi ma nt'c'i jagi naya. P nuy, ya 'b i'da y ja'i ngue n'nan'yo ra hya xnnbate. 4 Guehya y ja'i di 'yx'm ya, guehya hi nte pahya. Ma'bdi y mmi, g ra nju n'mahya ga 'yo. Guehya y zya, y nequisi, y nemhya. Hi ngui c'i te sifi. 5 Hi nha r nzgui ra nju nt'i t'ui y ja'i porque xants'o y n'yomfni . Nu na ra hya majuani , hi ngui padi hanja na. I na ngue nu na ra hya ngue r nt'c'i i ja, xangu r muui, porque na ngue guehna ra hya di daha xangu ra mnyu. P nu'a'i , ogadi nsixui' njap'. 6 Majuani ngue nu na ma nt'c'i jagi, xandngu r muui na, porque xandngu ra nho n'youi. P ra ja'i , ja ngue di johyahmaha hnt'a zihangu ts' ti ni . 7 Porque nu'm bi mi hra ja'i ua ja ra xi mhi, hi nte b hya. Xi mmangu 'm bi du, hi nte da hyats'i . 8 Janangue nu'm

3Nu na

---------

1 ra Timoteo6 ja te da zi ra ja'i , ogue ja te da hye, co nu'a p'ya, di johyahmaha. 9 P nu ra ja'i hntho nne ngue di mmmmti, guehna ra ja'i hi ngui hnni ga hytr n'yomfni ngue tra ts'oqui ha di di nna mnyu. ntho so ra 'dihi, porque hnt' y ph hi nte di muui so r mmi, gue'a di m'm'a. 10 Porque nu ra ja'i ngue hndra mnyu di ja ndu mmi honi ha di di ni , xangu ra ts'oqui t'e ngue ha ga ndi nna mnyu. A nuy, 'b i'da y ja'i , asta ya xa hyp' y nt'c'i ngue hndra mnyu di ja ndu mmi honi ha di di ni . P nu'a te r mnyu ya xa ndi ni , gue'a ra m'm man' i tho'a.

416 n'namhma ngue hi n tema hya da thi n'na'i ngue hi nda gue'a gui 'yt'e asta guehra pa ngue da p' mahn'a ra Hmu Jesucristo. 15 A nuy, nu'm bi znna pa xp nznnbabi Oja ngue da p', ya da h. Nu na ma maca Ojah, guehna hns na jas r ts'di na. Guehna ra dast'abi na ngue y dast'abi. Guehna ra Hmu na ngue y hmu. 16 Guehna Oja na ngue hi njam'm da du. Nup' ja r nyot'i 'bi, hi njonda z da guat'i. 'N hi nxa 'yhra pa ngue toni ja'i xa mbni ngue da nu, porque hi ngui s di hnu hap 'bi. Nu na Oja na, guehna ma datho hnu mansu na. 'N guehna jas r ts'di para zantho na. Da ngut'atho.

nu'i , ngue r mfi'i Oja, man'nan'yo mi 'yt'e ngue gui 'yt'e tengu ya y hya ja d xi'i. A nu'a'i dami 'yt'a te xanho. Di nqui ngue ja xanho ni nt'c'i . Ja ndu mmi dami thanne Oja. Ja ndu mmi dami mahni mmi c'i ui. Dami sti te gma hya gu thogui. 'N ogadi 'yx'm gu ya. 12 Dami ja ndu mmi ngue ya gd 'b'a ngue gui 'yt'a te r nsui ni nt'c'i i ja, n'namhma ngue gui nthui ra te para zantho. Porque bi zon'na'i Oja ngue gue'a gui 'yt'a. Nu'a ra pa bi zon'na'i Oja, xangu y ja'i bi 'yde te g ma ngue ja ni nt'c'i . 13 A nuy, nu na Oja di u nn te gtho' ja y te, guehna de gtho ya y hya dadi 'bp'a'i gui 'yt'e. Da guehra Jesucristo, nu na bi d xanho r hya p' ha 'bhra Poncio Pilato, xquet'a de gtho ya y hya dadi 'bp'a'i gui 'ytya. 14 Gtho ya y hya dadi 'bp'a'i gui 'ytya, dami 'yt'e. 'Yo te dadi 'bdi,

11P

---------

nu y ja'i ngue y mmmmti ua ja ra xi mhi, dami xifi ngue 'yo dadi 'yts'i ngue ja y mnyu. 'Yo s di na ngue gue' y mnyu da mts'i. Porque hi nga gue'a r mnyu ra ja'i da mts'i. Dami xifi ngue da hyutho y mmi ngue gue'a Oja i fts'i. Nuna Oja i 'bi, guehna mathoguitho di jajpah na, porque nnepe ngue ga johyah. 18 Nu' y ja'i ja xangu y mnyu, dami xifi ngue da 'ytra nho. Porque man'natho xangu di muui ngue xta ngu ra nho da 'yt'e, hi nda gue'a ngue da mstho r mnyu. Dami xifi ngue 'yo di ya y mmi ngue di uny ja'i 'a te ti ni . 19 Nuna ra nho da 'yt'e ngue da mxy mmi c'i ui, di nja r njut'i 'm y pa d 'yp', gue'a di segura'a ngue di t'unna te para zantho'a te da 'yt'e.

17A

---------

Timoteo, nu na ra hya bi ma mafti'i ngue gui xnnbabi

20Ague

---------

417 y ja'i , dami fdi xanho ngue da guehna ra hya gui nxnnbate na. 'Yo gui rpa masu' y hya te stho hi nte di muui. Da guehy ja'i nu' na ngue ja xangu y mfadi , 'yo gui rpa masu' y hya mma, porque hi mma juani ngue di nth y hya

1 ra Timoteo6 i mma. 21 'N nuy, ya 'b i'da y ja'i ngue di xhna ra hya na, ya mma ngue ja xangu y mfadi , asta gue'm da gohi ngue di pu mbni 'a r nt'c'i i ja. Ya d xi'i ngue mami njap'. Oja di jap'a'i . Da ngut'atho.

Ja ua r yoho ra carta bi 'yo'tra Pablo, ngue bi mnnba ra Timoteo.

2 ra Timoteo

Nug dr Pablo, Oja bi 'yxqui ngue dr representanteg ra Jesucristo. Bi neque ngue ga xic y ja'i ngue Oja di yat'i ngue di u nna 'da'yo te to g di u ny mmi ngue da 'yc'i ra Jesucristo. 2 Janjuani ngue dadi ma'i , ague ma ts'nt''i Timoteo. D nneg ngue nu na Oja ma Papui co 'nhna ma Hmuui ra Jesucristo di jap'a'i , di 'da'i r mate, 'n da hyut'a ni mmi.

mani danne Oja' ma mboxitag manjam'm, xquet'a ngut'atho ya, d thanne Oja co gtho ma mmi. Ra pa ra xui d mmat'Ojag conn ngue'e. Nu'm d bn'a'i , zant'a dadi ja mammadi g Oja. 4 D mbng ngue nu'm damb soc'a'i p', asta g nzoni . A nuy, janjuani ngue d nne ga nnu'i , n'namhma ngue di nja ga mph. 5 D mbn'a'i ngue hi mma xts'etho'a ni nt'c'i i ja. Nu'a ni su Loida 'n'a ni mam Eunice, r mditho bi 'yc'i ra hya'. D pac njuani ya ngue xquet'a 'n'i majuani ja xanho ni nt'c'i ya.

3Tengut ho

---------

d xi'i ngue 'yo gu nnepe di m'm'a ra ts'di bi 'da'i Oja 'm ma jap ma 'y p' ja ni ya. 7 Porque nne'e Oja ngue hi ngui nsu. Janangue di 'da'i ra ts'di ngue 'yogu su y ja'i . 'N di 'da'i ra ts'di ngue gui mahy ja'i . 'N di 'da'i ra ts'di ngue gui sammi xanho ni n'yomfni . 8 'Yogui mbi ngue ra 'b'is gu xihy ja'i hanja r hya na ma Hmuui Jesucristo. Xi mmangug p'ya, 'yogui ps'ni s gui mma ngue dadi mpahmi , a nug madague'a d ofdi ngue d mmamb r hya ra Cristo. Tengutho d t' ya, dami njap', dami ne ngue di ha'i ra ts'di Oja ngue gu mmanna hoga 'da'yo hya, madague'a gu s ra n' conn nguehna ra hya na. 9 Nu na Oja bi yanj, 'n bi zonngah ngue ga hhm p' ra nts'o. Madague'a ngue hi nga g ra nho xt n'yoh, p Oja bi 'ytra mate bi zonngah ngue da yanj. Porque hante ngue di nhohra xi mhi, Oja ya xi znni ngue da pnhna Jesucristo ngue da yanj. 10 A nuy, ya bi zcua na ma Yanteh ra Jesucristo ya.

6Nug

418

419 Mi zcua na, ya bi fadi hanja na r mate Oja. Ra Cristo bi dapr ts'di ra ndate. Nu na ra hoga 'da'yo hya bi ma, guehna i bahy ja'i ngue ha di nthui ra 'da'yo te para zantho na. 11 Nu na ra hya naya, go b t'xc ngue ga mmang na. 'N b t'xqui ngue dr representanteg ra Cristo ngue ga xnnbabi ra hya y ja'i 'bi ndap' bi z. 12 Janangue guehna nn sg ra n' naya. P nug hi nd ps'ma s ngue d ofdi. Porque nu na Oja d nnx, d pac njuani ngue xanho na. 'N d haxa njuani ngue ja r ts'di Oja ngue da mqui, 'n da bmmanho te nn 'yo asta gue'm r nzgui y pa. 13 Ague Timoteo, nu na ra hoga hya d xn'na'i , da ngut'atho ra hya gu xnnbabi y ja'i ya. Dami 'yc'i ra Jesucristo hangu ra pa. Rngue gu n'youi ra Jesucristo, dami mahy ja'i hangu ra pa. 14 Di ft'a'i r hya Oja ngue gui xnnbabi y ja'i . Nu na ra Espritu Santo d n'yoh, dami 'ypi ngue da mxa'i ngue gu padi ha gd japra hya. 15 Ya gu padi ngue nu' ma cu h ngue y mmngu Asia, g bi hygagui p', tengutho bi jacra Figelo 'nhra Hermgenes. 16 P nu'a ra Onesforo, Oja di japi te'o g 'bp' ja r ngu. Porque nu n, xangu y nni di bi hoga ma mmi. Hi mbi msta r s ngue d ofdi. 17 Nu'm mi zcua Roma na ra n'yoh na, bi 'ymmi bi hyongui hap d ofdi asta gue'm mi di ngui . 18 Da gue'e, ya gu nnus ngue nu na ra Onesforo xangu ra 'bxte bi 'yrcagui 'm damb m'mc p' ja ra hni ni Efeso. Da ne Oja ngue di u nna mate 'm r nzgui ra pa.

2 ra Timoteo1,2

Ague ma ts'nt''i, dami hya ra ts'di co nu na r mate di 'da'i ra Jesucristo. 2 Ya xangu y ja'i bi 'yde hanja na ra hya d xn'na'i . Nuya y hya d xi'i, dami xihy ja'i nuya ya padi ha di japra hya da ma, da ngu'a ra hya da xnnbabi mi 'da y ja'i . 3 Dami 'yt'e ngue r hoga soldado'i ra Jesucristo. Gui sti hangu ra n' ja ngue gui thogui. 4 Nu ra ja'i nnpe ngue r soldado ra Cristo, nu'a r Hmu di manda, gue'a rpabi r ph'a. Ya hi ngui sns'a r 'bfi ga 'yo. 5 Gui 'yt'e tengutho y ja'i pa ra taha ngue ra 'dihi. Nu'a hi nda 'yt'e gtho'a te di manda'a to di marca ra 'dihi, ya hi nte da daha. 6 Gui 'yt'e tengutho ra mfi di mpp' ja ra huahi . Nu ra mfi s ra n' ngue di mpfi, gue'a ra mfi ja xanho r nzbi'a. 7 Dami padi hanja na ra hya d xi'i. Nu na ma Ojaui, da 'yt'e ngue da di nni mmi xanho te gma hya d xi'i. 8 Hnna da zo ni mmi na ra Jesucristo. Nu na r mbom'mto ra David, guehna ndast'abi naya, porque bi bnnate 'm mi tho na. Nuy, guehna ra hoga 'da'yo hya d xic y ja'i naya. 9 Conn nguehna ra hoga 'da'yo hya d mmang, guehna ra n' d sg naya. I nthut'i g ua ja ra fdi cony cadena tengutho 'm ngue di ja te xca ts'oni . P nu na r hya Oja d mmang, hi nga 'nhna nthut'i cony cadena na, siempre d mmamhmag ra hya. 10 Nug, nu hangu ra n' d thogui, gtho d sti. Porque d nneg ngue da 'yc'i ra Jesucristo' y ja'i ya xp huan'Oja.

---------

2 ra Timoteo2 Gue'a di nyany te'a, 'n da di nna nho para zantho. 11 Majuani na ra hya na ngue na: Nu'm d thoj conn nguehra Cristo, ya 'dap' ga m'mhm na ra Cristo p'ya. 12 Nu'm ngue ga sti hangu ra n' ga sh, xquet'a nup' ha di manda ra Cristo 'ncj di nja ma 'bfih. P nu'm ngue ga hhm p' ra Cristo, xquet'a ra Cristo da hygah p'. 13 Xiya, xi'm ngue hi nd jat s'i te d mmamhm, p nu'a ra Cristo zant'a ngue di jats'i te ra hya mman'a. Porque ra Cristo, nu na ra hya i mma, hi njam'm ngue dadi pdi.

420 ts'onnbabi y nt'c'i 'da y ja'i . 19 P nuy, hi nda z ngue di ts'onnbabi r 'bfi Oja. Porque nt'ot'i yoho y hya ngue i d. Nuya y hya ya, i na: Nu na Oja, ya padi te'o gtho ya o r 'y. Nu'a r yoho ra hya p'ya i na: Nu ra ja'i ngue nne da dnna Cristo, jatho ngue da hyp' ra nts'o. 20 Nup' ja n'na ra ngu xannoho, hi nga 'da'igu y mohi jap'. Jap' y mohi ngue y oro, jap' y mohi ngue ra t'axi, jap' y mohsa, jap' y mohi ngue ra hi. Nuya y mohi ya, ja 'da ngue nts'upi . Xi mmi ja 'da ngue hi nga nts'upi . 21 Njarbtho p' ja ra ni ja ya, hi nga gtho y ja'i hp' ra nts'o. P nu ra ja'i nne ngue da hyp' ra nts'o, guehna ra ja'i t'e ngue r mfi Oja na, i phra 'bfi ngue nts'upi . 22 'Yo gu t'a te ra ts'oqui r'mi 'da y ts'nt'. Dami 'yt'a te xanho. Di nqui ngue ja ni nt'c'i . Dami mahy ja'i . 'Yo to gadi nju nt'ui. Da 'da'igu gui 'yt'ui y ja'i ya bi hyp' ra nts'o, ya nzo'a ra Hmu Jesucristo co gtho y mmi. 23 P nu' hndra nju n'mahya nne, hi ngui padi te mma, dami hyp''. Ya gu padi ngue nu'a ra nju nt'i , ja bi fp' ngue di nnu man' y ja'i . 24 A nu ra ja'i ngue r mfi Oja, hi ngui ja ngue di nnequisi. Sinoque ja ngue 'da di matho gtho y ja'i . Da badi ha di japi ngue dra hoga hya di nxnnbate. Da zti te mmany ja'i . 25 Di nya manhuhi ha di opan'yu ra hya' to hi ngui nnu manho ra hya. Xamhmatho da ne Oja di 'brpabi y mmi, da 'yc'i ra hya majuani . 26 Nu'm bi xohr n'yomfni ra ja'i , ya da hyp' ra zithu o r 'y. Porque gue'a ra zithu rpabi r ph.

ja'i na ra hya d xi'i. R hmi r d Oja p' gui xifi ngue hi ndi nju n'mahya co nu' y hya hi ngui ja ts'di. Porque ra nju nt'i hi ngui pmmanho. Sinoque di ts'onnba y n'yomfni y ja'i xra hya. 15 Nu na Oja i hajta ra gnda te gu t'e. Dami ja ndu mmi gui pni xanho ra 'bfi bi 'da'i Oja, ya hi n'y te gd ps'ni s. Gui hyats'i xandnho na ra hya majuani , da guehna gui xnnbabi y ja'i na. 16 Nu' y hya hi nte di muui ngue hi nga gue'a r hya Oja, ogui xnnbate', porque guehya y hya di ts'onnba y nt'c'i y ja'i ya. 17 Nuya y hya xnnbate ya y ja'i njap', i 'yo y hya asta gue'm da 'ytra nts'oni . Ngu'a ra nts'oni bi 'ytra Himeneo, xi mmangu ra Fileto. 18 Guehya bi hyp' ra hya majuani ya, xnnbabi y ja'i ngue mbi hi mma juani di bnnate y do'yo, sinoque mbi ngue nu'a ra mbnnate ya bi nja'm mi 'yc'i ra hya'a. Co nu na ra hya na p'ya, di

14Dami bnnbabi y

---------

421

2 ra Timoteo3
---------

Dami pahna ra hya ga xi'i ya. Nu'm ya ni ma da gaxy pa, ya man'na xta n'tho. 2 Di m'mhy ja'i da ne ngue hns da di nna nho. Hndy mnyu da ne di xandi . Di 'yxp ha ya. Da 'yna ngue magues. Di nsate. Hi nda 'yc'i te da xihy pap y ja'i . Hi nda bnna mate t'rpe. Ni xi nga guehna Oja da 'yrpabi masu. 3 Hi ndi nja y yemmi. Hi ndi nja y nhucate. Da nmman' y mmi c'i ui. Hi nda zamy mmi. Dy nequisi. Porque y nsiui'a te gtho xanho. 4 Guehya dy ngjmahyatho ya. Hi nha ga nja y ts'u. Di 'yx'm ya. Nu'a te y ph y ja'i , gue'a ni ma y mmi'a, hi nda gue'a Oja. 5 Nup' gui nqui , na x majuani ngue su Oja. P hi mma juani c'i ngue jas r ts'di Oja. Ogadi nsixui' to njap'. 6 Porque guehya y ja'i ya, ya ja 'da y ngu ya, ngue ya xa ts'onnba y nt'c'i y ja'i . R mditho, nuya y xisu tu y mmi ngue ja y ts'oqui, 'n hi ngui padi ha di hocy ts'oqui, guehya honya ngue da hyt'i co nu'a te y fhni xnnbate. 7 Porque nuya y xisu ya, i nne da badi tema 'da'yo xdi i ja. P nu'a ra hya di xdi, hi njam'm di ti ny mmi ndana gue'a ra hya majuani . 8 Nuya y fhni xnnbate, t'e tengutho bi 'ytra Janes 'nhra Jambres ngue bi ms'ra hya bi manna Moiss. Xquet'a njarbtho ya d mmang ya. Nu na ra hya majuani i fstho. Guehya xants'o y n'yomfni ya. Hi mma juani ngue tn'na ra nt'c'i jaj. 9 P hi nda z da hyt'i xangu y ja'i . Porque nu'a te y m'mmmi,

sr'm da badi gtho y ja'i . Di nja tengutho bi ja' yo nc'i bi ms'ra hya bi manna Moiss. ague Timoteo, ya gu padi xanho hanja na ra hya d xnnbateg. 'N gu padi te nn 'yog. Gu padi te d t'. Gu padi ngue nug d c'i xanho ra Jesucristo. 'N d sti te rcagui y ja'i . Dadi mac y ja'i . Nu'm d sg ra n', na gue man'na d ha ra ts'di. 11 Gu padi hanja ngue nnu man'gy ja'i , hi ngui nne da nugui . 'N gu padi hangu ra n' xt sg. Tengutho ra n' d sg p' ja ra hni ni Antioqua, 'np' ja ra hni ni Iconio, 'np' ja ra hni ni Listra, d s ra n' ngue hi ngui nne da nugy ja'i . P nu na g ra n' naya, bi yang Oja. 12 A nuy, nu to gtho nne da dnna Jesucristo, g da z ra n' ngue da ts'i. 13 A nu y ja'i ngue y ts'oc'i 'n y fhni xnnbate, man'na man'na ni go mants'o te ga 'yo. Mnte hte, xi mmi tht'i. 14 P ague Timoteo, 'yogui hhna ra hya bi sn'na'i . Ya gu haxa njuani ngue majuani na ra hya na, porque gu padi ngue nu' bi xn'na'i ra hya, hi ngy fhni '. 15 Asta gue'm mar ng'i, g xhya y hya nt'ot'i p' ja ra Maca Libro. A nu na ra hya na, ja mmamp' ngue di nyanna ja'i 'm da 'yc'i ra Jesucristo. 16 Gtho' y hya nt'ot'i p' ja ra Maca Libro, gues Oja bi bnnbabi ra hya bi 'yot' to bi 'yot'a te nt'ot'i. Guehna mahyoni tho ga xhm naya. Gue'a gd pahm ndana gue'a ra hya ja ngue ga c'i h'a, ndana gue'a hi nga

10P

---------

2 ra Timoteo3,4 c'i h. Gue'a gd pahm ndana gue'a ra hya hi nga gue'a d th, gue'a gd pahm'a te g ra nho ja ngue ga th'a. 17 Janangue nu ra ja'i rpabi r 'bfi Oja, nu'a di xdi, gue'a di di nna mmi'a te g ra nho ja ngue da 'yt'e, hi nte di 'bdi.

422 n'u ni da thogui ngue r 'bfi Oja d rpe. 7 Nug xt ho ma mmi d honi ha di nthahra hya. Nu te ra hya bi 'bjpagui Oja ga t'e, d t'e asta guep' r nzgui. Nu na ma nt'c'i i ja, d fdi xanho. 8 Nuy, d t'mi ngue nu na ma Hmu mahts'i hasca ra gnda xanho. D pac ngue di 'dajma njut'i , nu na da ma ma t'u nni te'o g tra nho. 'N hi nga hngthogui di 'daqui, sinoque di u nni te'o g di ma'a ra Hmu Jess, 'n t'mi ngue da znna pa da p'.

R hmi r d Oja, 'n r hmi r d ra Hmu Jesucristo, go guehya hna ra hya dadi 'bp'a'i gui 'yt'e. Porque ra Jesucristo da p' mahn'a ngue di manda ua. Nu'm b h, ya da hyaspabi ra gnda' i te, 'n' xandu. 2 Gui ja ts'di ngue gui 'y'na ra hya d xi'i. Dami ja ndu mmi gu mmanna hoga 'da'yo hya. Ogui sya gu xihra hya y ja'i , madague'a hi ngui nne da 'yde. Gui hyoni ha gdi tapy mmi y ja'i . Nu' hi nga gue'a te ga 'yo, dami hjpabi . Gui japa nts'di ngue da gue'a te nnu manho Oja da 'yt'e. Gui srpabi te xi'i y ja'i . Ogui sya dami xnnbabi r hya Oja. 3 Porque da 'yhra pa ngue y ja'i hi nda ne da 'yhna ra hoga xdi. Sinoque da hyony xnnbate y ja'i ngue n'nan'yo ra hya da xnnbabi , gue'a ra hya da ne da 'yhy ja'i 'a. 'N nuya y xnnbate ya, y mmu ndotho di m'mi ngue di nxnnbate ra fhni xdi. 4 Porque y ja'i hi nda ne da 'yhra hya majuani . Nu' y hya xa nzns y fhni xnnbate, gue' da 'yt'. 5 P nu'i , dami sams ni n'yomfni . Nu'm gui s ra n', dami sti. Ja ndu mmi gui 'yonna hoga 'da'yo hya. Dami 'yt'e xanho na ni 'bfi bi 'da'i Oja. 6 Ya ni ma da znna pa ga png ua ja ra xi mhi. P nugui dadi

---------

Timoteo, gui ja ndu mmi gu h n'nahmantho ua d 'bc ngue ga nyaui. 10 Porque nu na ra Demas bi ho ra ph ja ua ja ra xi mhi na, bi zogagui ua, bi ma i mpa p' ja ra hni ni Tesalnica. Nu na ra Crescente i ma Galacia na. Ra Tito p'ya, i ma Dalmacia na. 11 Hndra Lucas bi gocua ya. D nneg ngue gu sip' ra Marco 'm gu h. Porque nu na ra Marco d hong ua na ngue di mpfi. 12 Nu na ra Tquico d pnhn na ngue i map' ja ra hni ni Efeso. 13 Nu'm gu h, gu canngui ts' ma tu hu d soc p' ja ra hni ni Troas, ja r ngu ra Carpo. 'N gu ca y libro d soc p'. P ma datho ja ts'di gu canngui ts' ma scua nuya m'mni tho. 14 Nu na ra Alejandro ngue ra 'yt'a t'gui, xants'o te bi 'yrcagui . P Oja da gut'i te bi 'yt'e. 15 P nu'i , dami mfdi xanho 'm g nu na. Porque janjuani ngue tcra hoga 'da'yo hya d mmamhm na. 16 Nu'm r mdi mi ma ma juanngagui p' ja ra ts't'abi, d

9Ague

---------

423 honi ha da japi ngue da nyani . P hi njombi bni ngue xta mmxqui. Hante gue gtho' ma cu bi hygagui p'. Da ne Oja ngue hi nda bnnbatho ngue bi hygagui p'. 17 P nuna ra Hmu bi mxqui, 'n bi hacra ts'di ngue d mang ra hoga 'da'yo hya p' 'bhy ja'i hi ngy judo. Oja bi yangui , porque na y zate y ja'i pts'i da dujthogui. 18 P Oja di sigue da yang p' ha 'bhy ja'i xants'o ga 'yo. 'N da mqui xanho para ngue da zixcagui p' mahts'i bdi manda. A nuy, ma ga spah Oja hangu ra pa. Da ngut'atho.

2 ra Timoteo4
---------

ts'p' ra Prisca co 'nhna ra Aquila. Co 'n' to g 'bp' ja r ngu ra Onesforo dami znguagui ts'. 20 Nu na ra Erasto b cop' Corinto na. Nu na ra Trfimo d soc p' ja ra hni ni Mileto na ngue mi '. 21 A nu'i , gui ja ndu mmi gu h hante ngue da cty pa xta s. Nuna ra Eubulo pn'na'i ra nzngua na. 'Nhna ra Prudente di zngua'i. Da guehra Lino co 'nhra Claudia, gtho ya mi 'da ma cuh 'bcua, g di zngua'i. 22 Da mxa'i ma Hmuui ra Jesucristo. Oja di japi gtho'ah. Da ngut'atho.

19Dami znguagui

Ja ua ra carta bi 'yo'tra Pablo, ngue bi mnnba ra Tito.

Ra Tito

Nug dr Pablo, r mfig Oja, 'n r representanteg ra Jesucristo. Bi 'dacra 'bfi ngue ga japi da 'yc'i ra Cristo' to ya xp huan'Oja. Ga japi da badi ngue majuani na ma nt'c'i h i ja. 2 Janangue da bahy ja'i ngue di n'nacj ra 'da'yo te para zantho. Hante ngue di nhohra xi mhi, ya xi zn'Oja ngue di 'dacj ra 'da'yo te. A nu na Oja, hi ngui fhni na. 3 A nuy, ya bi znna pa b sn'Oja ngue da fadi hanja na ra hoga 'da'yo hya. Nu na Oja ma Yanteh bi 'yxqui ngue ga mmambr hya. 4 Dadi zngua'i, ague Tito. Nu'm d bn'i , xgue ntho majuani ngue ma ts'nt''i. Porque d ja'i g 'yc'i na ra nt'c'i jagi. D nneg ngue nu na Oja ma Paph co 'nhna ma Hmu h Jesucristo di jap'a'i , di huc'a'i , da hyut'a ni mmi.

y n'yoh hi n tema hya xa thi nnbi gui 'yts'i . 'N n'na dr xisu di si. Nu y basi di si, dy 'yc'i . 'N hi njonda z da 'yna ngue mathguetho y basi , ogue dy mmjmahya. 7 Jatho ngue nu to 'bt'o ngue y 'yc'i , hi n tema hya da thi nnbi , porque nu'a 'bt'o, rpabi r 'bfi Oja. Janangue da thanhni to hi ndi 'yts'i . Hi ndra cu. Hi ndra i ti . Hi ndi mpte. Hi nga hndra mnyu di ma r mmi. 8 Gue'a ra ja'i ngue di u nna ts'ya p' ja r ngu. Di ho da 'ytra nho. Da zamr mmi. Di nhoja'i . Da nu mansu Oja. Di mfs xanho. 9 Nu ra n'yoh gui 'yts'i , jatho ngue tengutho ra hya bi snnbabi , da gue'a ra hya di nxnnbate'a. Porque gue'a ra hya majuani 'a. Co nu na ra hya naya, da z di hatra ts'di mi 'da y 'yc'i . 'N da z da dap' te'o hi nga gue'a ra hya mma.

d soc'a'i p' ja ra hi Creta ngue gui juaty hya di m'mp' 'bhy 'yc'i . N'na ngu n'na y hni ni , nup' di mpti y 'yc'i , gui 'yxy n'yoh di m'mt'o. Ya xt xi'i ndana gue'a' gui 'yts'i . 6 Da gue'

5Nug

---------

nuy, 'bi xangu y mmjmahya, hi nte di muui y hya xnnbate, hty ja'i . P ma datho' y judo njap'. 11 Jatho ngue da thjpa y hya'. Porque hi nga gue'a ra hya majuani xnnbate. Hntho

10A

---------

424

425 nne ngue da gjpabi ra mnyu y ja'i . Ya ja 'da y ngu ya xa 'brpabi y mmi y ja'i . 12 Nu na n'na ra bam hya p' ja ra hi Creta bi ma te ga 'yo' y mmngu h. Bi 'yna: Nu' y mmngu Creta ga 'yot'a y fhni '. 'Bi tengutho y ts'o zu'. Hnt'a te da zi honi , mmi y danhyi , bi 'yna. 13 Nu na ra hya bi manna, gue'a ga 'yo y mmngu p' gu 'bi. Janangue 'ymmi dami hjpabi ' y hyte, n'namhma ngue da bmmanho y nt'c'i y ja'i . 14 Ya hi nda 'yrpabi ma su'a te smahya mmany judo, ni xi nga gue' y hya ngue ra ja'i tho di manda, guehya y ja'i hi ngui nnu manho ra hya majuani ya. 15 Nu to xanho y mmi, hi nga hntho di ntt'ui n'na ra cosa, s da t'mbi ngue ya bi nts'ony mmi. P nu to hi ngui ho y mmi, ngue hi ngy 'yc'i , hi n hap da thi nnba ra nho. Porque ya xants'o y n'yomfni , ni xi ngui tr'man' y mmi 'm xants'o te t'e. 16 I mma ngue pa Oja, p co nu'a te ga 'yo, di nqui ngue hi ngui pa Oja. Hi ngui hnu manho te ga 'yo, porque y mmjmahya, janangue hi ngui s tema nho da 'yt'e. A nu'i ague Tito, nu na ra hya r nc'at'iui ma nt'c'i ui i ja, da gue'a ra hya gui xnnbabi y ja'i 'a. 2 Gui xihy daja'i ngue da zamy mmi, di nhoja'i , di mfdi xanho. Nu na ra hya majuani , guehna da 'yc'i na. Di mahy mmi c'i ui. Da zti te ra n' i s. 3 'N' y xisu ngue y daja'i , gui xifi ngue da 'yt'e ngue da hnu mansu. Hi ndy zate. Hi ndy i ti . G ra nho da 'yudi .

Ra Tito1,2 xnnbabi y hmute xisu ngue di mahy damme cony basi di madi . 5 Da xnnbi ngue di mfdi xanho, 'yo di tra nts'o. Da mhy ngu. Di nja y yemmi. Da 'yt'e te xihy damme. Nu'm da 'yt'e tengu na ra hya naya, ya hi njonda zannbabi r hya Oja. 6 Nu' y ts'nt', xquet'a gui xifi ngue di mfdi xanho. 7 A nu'i , dami 'yu'a te ra nho ja ngue da n'yo y ja'i . Nu'm gu xnnbate, dra hya njuantho gu mma. 'N di nja ni ts'u. 8 Dra hya xta nho gu mma, man'nan'yo mi 'yt'e ngue hi nda gue'a gu mma. Janangue nu' mbcu da ms'y s. Porque hi nda di ni ha di japi da nmman''ah. 9 Dami xi' 'bi ngue y hmi qui ngue da 'yc'i y hmu 'm nzofo. 'Yo di thatho. Da 'yt'e ngue da hnu manho te ga 'yo. 10 'Yo tema cosa di haqui . Zant'a da 'ytra nho n'namhma ngue di njmanho r hya na Oja ma Yanteh. 11 Ya fadi hangu gangu r mate Oja bi 'dacj. I nnepe ngue di nyani gtho y ja'i 'bcua nxi mhi. 12 Rngue bi 'dacj r mate, ya nne ngue ga hhm p' ra nts'o, da gue' y ph ja ua ja ra xi mhi ngue hi ngui ho, ma ga hhm p'. Ya jatho ngue mnte d 'bhm ua ja ra xi mhi, ga mfhm xanho. Ga n'yo manhoh. Ga rpah masu Oja. 13 A nuy, co n'na ra phtho nn tmhm'a ra pa da cua ra Jesucristo. Ga nnu h ngue i tate na, porque nu n, guehna Oja ma Yanteh na. 14 Guehna bi ds r te conn nguecj na. Bi du ngue da yanj ngue ra nts'o. Bi hoga ma

4Da

Ra Tito2,3 mmih. I nne ngue ga soh r 'y. 'N i nne ngue ga hah ra ts'di ga th ra nho. 15 Guehna ra hya gui xnnba y ja'i naya. Dami hatra ts'di y ja'i ngue di n'yo xanho. Dami hjpabi 'm hi nga gue'a t'e. Gue'a ni 'bfi bi 'da'i Oja'a. 'Yo gu nne ngue hi nda t't'a'i ma su.

426 p' para zantho. A nuy, gue'a d tmhm'a ya. 8 Nu na ra hya ja ua, g majuani na. Janangue dami hatra ts'di y ja'i ngue guehna ra hya da 'yc'i na. Nu to g c'i Oja, di ja ndu mmi da 'ytra nho. Nuya y hya ya, xanho 'n da 'yrpabi ra nho y ja'i . 9 P 'yo gu nneh ngue di nja y nju nt'i hi ngui ja te rngue'a. 'Yo gadi nju nth co nu'a te xi n'yo y ndiua manjam'm. 'N 'yo gadi nju nth ngue conna ley ga 'yo y judo. Porque ra nju nt'i , hi n tema nho t'e. 10 Nu'm 'bi to tra si ngue di 'uecy 'yc'i , dami hjpi. R 'dandi ogue r yondi gu hjpi. P nu'm hi ngui nne da 'yde te gu xifi, o ni mantho gadi nsixui. 11 Porque nu to hi ngui nne da 'yde te sifi, ma'bdi r mmi. Ya di nqui ngue nne r mmi tra ts'oqui.

Dami xihy ja'i ngue da 'yrpa ma su ra dast'abi, gtho' mi 'da ja y cargo xanhts'i . Da 'yc'i te di 'bpi. Co n'na ra phtho da 'ytra hoga 'bfi sifi da 'yt'e. 2 Gui xifi ngue 'yo to di nnmman'. 'Yo dy nequisi. Di nya manho p' ha ya. Da hnu ngue di m'm mmanhuhi p' ha 'bhy ja'i . 3 Ma ga mmbmhm 'm man'na ra pa ngue 'ncj nma y m'mmmih, dy mmjmahyah, hi nga gue'a te nmi th. Xi bnnga ma mmih y ph xants'o. Xt m'm mants'oh, 'n dy zyah. 'Da xi nu man'jthogah y ja'i . 'N dadi nnu man'h n'na ngu n'naj. 4 P bi 'yhra pa ngue nu na Oja ma Yanteh, bi fadi hanja na ra mate bi 'yt'e ngue bi madi gtho y ja'i . 5 Nu na Oja bi yanj. Hi n tema nho d th ngue'a i yanj. Sinoque bi hugah, janangue bi yanj. Bi hoga ma ts'oquih. Bi 'dacj ra 'da'yo te ngue ra Espritu Santo bi 'yt'e ngue ma'da'yo d m'mhm. 6 Ngue ya bi yanj ra Jesucristo, Oja b pnngah ra Espritu Santo ngue da mxcah xandnho. 7 Bi 'ytra mate Oja ngue bi hoga ma ts'oquih, bi nepe ngue nup' 'b Oja di tocagah ngue ja ga m'mhm

---------

snni ngue ga pn'na'i p' ra Artemas, ogue ra Tquico. Nu'm bi zmp', 'yrquits' ra mate gu 'a n'nihi, ga nc'atui p' ja ra hni ni Nicpolis. Porque d nne ngue ja gani nthoc p' ra s'ye. 13 Nu na ra Zenas ra pngahya ngue ra ley, dami fts'i te honi . Da guehra Apolos dami fts'i te honi . Gi u nni te da n'yo, 'yo te dadi 'bdi. 14 Gtho y 'yc'i da badi ngue jatho da 'yrpa ra 'bxte' ja te hmbi . Porque nu'm hi n tema nho rpabi r mmi c'i ui ra ja'i , ya hi nte di muui te ga 'yo ra ja'i . 15 Gtho ya 'daua d 'bche di zngua'i. Gui xi' ma zi cu h p' gu 'bi ngue dadi znguaghe. Oja di japi gtho'ah. Da ngut'atho.

12D

---------

Ja ua ra carta bi 'yo'tra Pablo, ngue bi mnnba ra Filemn.

ma zimmadi mmi mmfih Filemn. Nugui , conma zi cuui ra Timoteo, dadi zngua'a'be. A nugu , dr Pablo, d ofdig ua ngue d mmamb r hya ra Jesucristo. 2 D pnnbabi ra nzngua' y 'yc'i di mpti p' ja ni ngu. Co 'nhna ma cu ra Apia, 'nhra Arquipo, nu na fxqui ngue d 'yonna hya, g dadi zngua'be. 3 D nneg ngue nu na Oja ma Paph, co 'nhna ma Hmu h Jesucristo di jap'ah 'n da hyut'a ni mmih.

Ra Filemn

1Ague

d mmat'Ojag, zant'a dadi ja mammadi Oja conn ngue'e. 5 Porque d c ngue janjuani gadi madi to gtho y ja'i ya o r 'y Oja, 'n gu hahni mmi gu c'i na ra Hmu Jess. 6 Nu' y ja'i g japi bi 'yc'i na ra hya gu c'i , d p Oja ngue da xojpa y mmi ngue da badi xanho hanja'a te g r njapi Oja di 'dacj conn nguehra Jesucristo. 7 A nuy, janjuani ngue dadi johya, ya hu ma mmi tengue gu t'e, ngue gadi ma' ma zi cu h. Porque nu'a te ra nho gu t'e ma zi cu'i , di hatra ts'di y n'yomfni ' ma zi cu h'a.

4Nu'm

---------

nug, n'na ra mate d nne ga 'i. Hi ngr ngue'm ngue bi 'dacra ts'di ra Cristo ngue ga xi'i te ja ngue gui 'yt'e. 9 P d 'i ra mate, porque dadi ma'i . Nug dr Pablo, ya dr dac'i g 'n d ofdig ngue d mmambr hya ra Jesucristo. 10 Nu na ra mate d 'i, dami hucra Onsimo. Nu n, 'bi tengutho 'm ngue ma basi g na. Nu na ra hya d xic ua ja ra fdi, bi 'yc'i te d xifi. 11 Nu'm y pa xa thogui, nu na ra Onsimo mani hmi qui na. Hi mmi pnna gnda te mi t'a'i . A nuy, mnte d yohmi ya, d hommi na ra Onsimo ya. 12 Ya ga t' ya ngue da map' gu 'bi. P nug hi nha nn pu mbni , porque mmi dadi madi . 13 D pac ngue gu nne gui fxqui te d honi . Janangue nmi nne xc samm ua na ngue da mxqui mnte d ofdi, ma'qui ngue d mmang ra hoga 'da'yo hya. 14 P hi nd sammi , porque hi nd nne ga t'a'i ra ts'di gui fxqui . A nu'm gu nne gui fxcagui , nu te da mi 'a mph ni mmi, gue'a di nja'a.

8Janangue

---------

427

Ra Filemn nzgui mi jatho ngue da zoc'a'i p' ni hmi qui njammi pa. Porque nu'm b pengui , ya dra 'yc'i , 'n ya hi nni mantho da hyc'a'i p'. 16 Nu na ni hmi qui , 'yo ni mantho gu rpe tengutho rpa y hmi qui y ja'i . Sinoque nu na ni hmi qui , gu mbni ngue bi gohi tengutho 'm ngue ni cu na. Nug mmi dadi mac na ra Onsimo, p da gue'e ma datho ja ngue gui madi . Porque nuy, hi nga hntho ngue ni hmi qui ya, sinoque ni cu ya ngue n'nat'a ra Hmu gu c'i ui ya. 17 Janangue nu'm gu 'bi ngue dadi n'amigoui ya, dami u nna ts'ya na ra Onsimo tengutho 'm ngue go gadi 'dacra ts'ya. 18 Nu'm ngue bi 'yt'a'i ra nts'oni , ogue tu'i ra mnyu, go dami jgbagui . 19 Ga cuat ua ja ra scua na ra hya ja ua: Nug dr Pablo, go ga jut'a'i . P hi nd nne ga bn'a'i ngue 'n'i gu tuqui . Porque go d xi'i ra hya ngue ha di nyanni te. 20 Ague ma zi

428 cu'i , ngue n'nat'a ra Hmu d c'i ui, 'yrcagui ra mate na ra hya d xi'i. Dami hyu rcagui ma mmi ngue dadi ncuui ngue ra Cristo. 21 D pn'na'i ra hya ja ua, porque d pac xanho ngue gui 'yt'a te d xi'i. 'N d padi ngue man'na xangu gui 'yt'e ngue'a te d xi'i ya. 22 A nuy, dami ns hap ga nsya 'm d mag p'. Ya d na ngue ga mma p'ya, porque gue'a gui ph Oja ngue di nja'a.

15R

ra Epafras, 'daua d ofdig'be, pn'na'i ra nzngua. Xquet'a bi n'pi ngue i mmambr hya ra Jesucristo. 24 Nu na ra Marco, 'nhra Aristarco, 'nhra Demas, 'nhra Lucas, guehya di mpfi fxqui ngue mmanna hya ya, xquet'a di zngua'i. 25 A nuy, nu na ma Hmu h Jesucristo di japi gtho'ah. Da ngut'atho.

23'Nhna

---------

Ja ua ra carta bi 'bnnbabi y 'yc'i , ca ra nyogui testamento, nt'o't'i ra hya ngue ra ebreo.

Hebreos

Nu'm y pa xa thogui, nuna Oja, bi bnnbabi y pngahya na ra hya bi xihy nyogui ja'i bi zofo. Xandngu y nni di bi zohy ja'i , p 'dama 'dan'yo bi 'yt'Oja ngue ha ga nzohy ja'i . 2 A nuy, nuua ya r nzgui y pa ya, Oja b pnhn Ts'nt' ngue bi zoc'sgah. Nuna r Ts'nt' Oja b pnhua, guehna bi dpi gtho y cosa i ja ngue di manda na. Conn nguehna r Ts'nt' Oja bi nhogui te gma cosa ja nxi mhi, da gue'a te b ja mahts'i bi hoqui. 3 Tengutho Oja ngue magues, njarbtho r Ts'nt' ya ngue magues, porque 'da'iguui. 'N hntho da ma tengue di nja, ya di sigue jatho y cosa ja nxi mhi, da guep' mahts'i di siguetho te b jap'. Guehna bi hoga ma ts'oquih na. M'mfa p'ya bi ma mahts'i ha bdi manda, i mmi p' b ja r n'yi Oja r Pap. 4 Guehna tate ja r ts'di na ngue'a ra ts'di ja y anx. Porque ma datho xanhts'i r 'bfi bi tocabi ngue'a te ra 'bfi phy anx.

r Ts'nt' Oja i tate na ngue gtho y anx. Porque Oja bi 'ymbr Ts'nt': Gue'e

5Nu na

---------

ma Ts'nt''i. A nuy, da fadi ngue guec ni Papgui, bi 'ymbi . P Oja, hi njam'm xa xi'a n'na ra anx ngue da 'ymbi r ts'nt'. Mahmbi 'yn'Oja: Go gueque r Papg'a. Nu'a p'ya, gue'a ma Ts'nt''a, bi 'yna. 6 Nu na r Ts'nt' Oja, guehna tate na ngue gtho. Janangue nu'm mamb pnhn Ts'nt' Oja ua ja ra xi mhi, Oja bi 'yna: Gtho y anx, da danne na ma Ts'nt', bi 'yna. 7 P nu'm mi man'Oja ngue te phy anx bi 'yna: Nuya y anx, guehya y m'mnhni Oja ya. 'N 'yo y anx tengutho ga n'yo ra ndahi . I ja y ts'di tengutho ra sibi ngue hi njonda dqui, bi 'yna. 8 Nu na Oja, bi 'ymbr Ts'nt': Nuy, gue'e gr Oja ya, 'n gue'e gui manda para zantho'a te ja ya. Nu'm g 'ytra ts't'abi, g ra nho gui 'yt'e. 9 G gue'a ra nho gadi ho gui 'yt'e. A nu'a hi nni 'yup', hi n gadi ho gui 'yt'a. Janangue nu'a ni Oja, ma datho bi jap'a'i . Bi 'yt'e ngue mathoguitho gui johya ngue gtho mi 'da ni n'youi. 10 Mahmbi 'ymbr Ts'nt' Oja: Nu'i , gue'e

429

Hebreos1,2 gr Hmu, ngue nup' b fdi b nja ra xi mhi go g hoqui. 'N conni 'y gui hoqui te b ja maya ra c'amahts'i . 11 P nu te gtho ja ya, da 'yhra pa ngue da guadi. P nu'i , gu 'bi para zantho. Gtho ya y cosa g hoqui, da thogui. Tengutho ra zbaz 'm ya hi nte pfi, 12 da jaqui , da ma ma poni . Di njarbtho'a te ja ya. P nu'i di siguetho gui 'bi para zantho, bi 'yn'Oja. 13 Nu na Oja, hi njonni anx bi xifi tengutho bi xihr Ts'nt' ngue bi 'ymbi : Dami mi cua ja ma 'yi mnte ga t' ngue gu manda gtho' ni nsiui, bi 'ymbi . 14 Gtho y anx, i ja y te p hi n'y y do'yo. 'N guehya 'bi ngue rpabi r 'bfi Oja ya. Guehya y m'mnhni Oja ya, ngue pa ndap' bi z ngue b fhy ja'i nuya t'mi ngue da nu ra nho i ja ngue di u n'na Oja y ja'i bi yani .

430 majuani na ra hya bi sifi, janangue bi thogah na ra hya na. 4 Nu na ra hya bi ma, nu na Oja bi japy ja'i ngue da di ny mmi ngue majuani na ra hya bi sifi. Porque bi mfxte Oja ngue di japy mfi ngue da z da 'yty milagro p' ha 'bhy ja'i , 'n b pnnbabi ra Espritu Santo y mfi ngue da mts'i da 'yty mfi'a te g nnepe da 'yt'e.

Janangue nuy, ngue ya d pahm ngue tate na r Ts'nt' Oja, mathoguitho nne ngue ga rpah masu na ra hoga 'da'yo hya bi xicj. Ma ga ja ndu mmi ngue hi nga hhm na ra hya na. 2 Conque ra hya bi many anx Oja 'm y pa xa thogui, di nja'a te ra hya bi ma. P nu' y ja'i hi mbi 'yrpa masu na ra hya na, sinoque bi mstho ra hya, guehya bi nthui ra castigo ya y mmjmahya. 3 Janangue nuy, hague ngu ra castigo ga thohm 'm hi nga rpah masu na ra hoga 'da'yo hya sicj ngue ha di nyanma teh? Porque gues ra Hmu Jesucristo bi ma ngue ha di nyanma teh. A nu' y ja'i bi 'yc'i na ra hya bi ma, i haxa njuani ngue

---------

nu na ra 'da'yo xi mhi d mmang ngue di nja, hi nte mman'Oja ngue da gue' y anx di manda na. 6 Sinoque nt'ot'i p' ja ra Maca Libro te'o bi zn'Oja ngue di manda na ra 'da'yo hi. I nna hya nt'ot'i: Ague ma Oja'i , te 'b'a xa gu mbnnbabi y ja'i ? Hanja ngue mathoguitho gui ho ni mmi conn ngue'? 7 Ma Oja'i , m'mt'o g japi ngue bi gohy ts'di y ja'i ngue'a r ts'di ja y anx. P m'mfa p'ya, g japi ngue ma datho da hnu mansu. Porque g u nn cargo ngue di manda gtho y cosa g hoqui. 8 Nu hangu y cosa i ja, g g japi ngue di manda, i nna hya. Ngue ngu na ra hya nt'ot'i ya ngue Oja bi japra ja'i di manda gtho y cosa i ja, gue'a gui nqui 'a ya ngue nu hangu y cosa i ja, g bi fti. P asta guehya, tobe hi nd nnu h ngue gtho y cosa i ja, dadi manda ra ja'i . 9 A nuy, ma ga u mhm xanho ra gnda te bi thohra Jess. Oja bi japi ngue bi gohr ts'di m'mt'o ngue'a r ts'di ja y anx. P Oja bi 'dacj r mate ngue bi du ra Jess, bi hoga ma ts'oquih. A nuya ngue bi du ra Jess conn nguecj, Oja bi 'yt'e ngue mathoguitho hnu mansu na ra Jesucristo.

5P

---------

431 te gma cosa b sn'Oja ngue i ja, ga nja y cosa ngue da 'yrpabi r 'bfi. P nne Oja ngue nu hangu y ja'i da gohi ngue y basi , guehya da zixp ha 'bi. Janangue Oja mi jatho ngue bi hojpa y ts'oqui y ja'i , bi japi ngue bi du ra Jess ngue da yani . 11 A nuy, nu na ra Jess bi hoga ma ts'oquih. Nu'a r Pap naya, gue'a ma Paph'a ya. Janangue ra Jess ya hi ngui psr s da manya ngue dadi ncu h. 12 Ra Jess bi xihr Pap' y hya nt'ot'i p' ja ra Maca Libro, bi 'ymbi : Nup' 'bhy ja'i dadi ncu'be, ja ga mmang p' te'o'i. Nup' hap mandngu dy ja'i di mpti, ja ga tut'a'i p' y alabansa, bi 'ymbi . 13 Ra Jess mahmbi 'yna: Nug hi nda hnt'a Oja d nnx ya. Mahn'a mp'ya: A nuy, nuya y basi Oja bi dqui ngue ga fts'i, 'daua d 'b'be, bi 'yna. 14 Nuya mma ngue y basi ya, guehya y ja'i ya. Janangue ra Jess bi nja'i para ngue da gohi tenguthoj. Bi ne ngue da zp' da du, n'namhma ngue di ts'onnba r ts'di ra zithu nu na r ts'oqui p' b nja ra ndate ngue bi du y ja'i . 15 Nuya y ja'i mi 'b ndu mmi hangu ra pa ngue mi su da du, a nuya bi japi ngue ya hi nni mantho da zu da du y ja'i ya. 16 Nu na ra Jess hi mbi 'yh ngue y anx da mts'i. Sinoque guehya y ja'i bi dnnbabi r nt'c'i ra Abraham bi 'yh da mts'i. 17 Para ngue da z da mxy ja'i na ra Jess, mi jatho ngue bi nja'i , bi tho'a te gma n' thohy cu. Nu'm ngue mi tho'a te g mi thohy cu p'ya, ya bi nja r yemmi di hucy ja'i . A nuy, ya da

Hebreos2,3 zp' da gohi xanho ngue r mmcja Oja ya, da 'ytra 'bt'e ngue di hojpabi y ts'oqui y ja'i . 18 Nu'm majapi da 'ytra ts'oqui y ja'i , p ra Jess padi ha di japi ngue di zajpabi y mmi y ja'i . Porque nuua ja ra xi mhi xangu ra n' bi thogui, 'n xquet'a 'ns ra Jess bi njapi ngue xta 'ytra ts'oqui.

10Nu

Ague ma zi cu'ah, bi zon'nah Oja ngue dy ja'i 'ah. A nuy, dami hyacj xandnho ra gnda ngue te r 'bfi ra Jesucristo i ja. Guehna r representante Oja ua ja ra xi mhi na, 'n guehna nnpe ngue r 'bt'o mmcja Oja p' ha b 'bi ngue fxcah na. Porque nu na ra hya d c'i h, guehna gui nqui na ngue ja te pfi. 2 Nu na ra Jesucristo, guehna bi 'yx Oja ngue da 'yrpabi r 'bfi. P bi 'yt'e tengutho bi 'ytra Moiss, ngue bi 'yt'e xanho ra 'bfi bi xi Oja ngue da 'yrb ha 'bhy ja'i Oja. 3 P nu na ra Jess, ma datho n 'yup' da hnu mansu na ngue ra Moiss. Tengutho n'na ra ja'i di hoca n'na ra ngu ngue di manda. Nu'a ra ja'i di manda r ngu, gue'a ma datho hnu mansu'a ngue gtho mi 'da y ja'i 'bp' ja r ngu. 4 Porque gtho y ngu i ja, i 'bi to bi hoqui. A nuy, nu te gma cosa i ja, g gue'a Oja b znni ngue bi nja. 5 Ra Moiss bi gohi ngue ra mfitho ngue bi mpp' ha 'bhy ja'i Oja. P bi 'yt'e xanho ra 'bfi bi xi Oja da 'yt'e. Porque bi xihy ja'i te ja ngue di nja m'mfa. 6 P nu na ra Cristo ngue r Ts'nt' Oja na, bi 'yt'e xanho te ra 'bfi bi u n'na Oja ngue di mandabi y

---------

Hebreos3,4 ja'i ya o r 'y. A nuj ya, guecj y ja'i gah Oja ngue'm ga hah ra ts'di ga tnhn ra Cristo asta guep' r nzgui, 'n ga hah ra ts'di co n'na ra ph ga tmhm'a te ra nho di 'dacj Oja m'mfa. nuy, dami 'yrpah masu na ra hya mmanna Espritu Santo p' ja ra Maca Libro ngue na: Nu ra pa ja p'ya, dami 'yhm na ra hya xi'ah Oja. 8 Ogui fsthoh ra hya mman'Oja. Mami 'yth tengutho bi 'yty nyogui ja'i p' ja ra dapo ngue bi mstho ra hya bi man'Oja, asta gue'm mi u nna cu Oja te rpe. 9 Janangue Oja bi 'yna: Nup' ja ra dapo, mathoguitho ngue bi 'dacra cu' y nyogui ja'i . Mnte gue'a nyote njya, ngu na ra hya bi 'yty ja'i , madague'a bi nu y ja'i y milagro d t'e. 10 Janangue nug d si. Porque nuya y ja'i ya, xoxca nzntho ngue da hygagui p'. Hi ngui nne da hyaxra hya d xifi ngue da n'yo. 11 Janangue nu'm mi 'dacra cu y ja'i , d xi p'ya d mbi : Nuy, ya hi nga c'ah p' ja ra hi xt snni ngue xcni nsyah ya, n'Oja. 12 A nuya ma zi cu'ah, dami mfhm ya, man'nan'yo mi 'yth ngue to da 'ynn mmi ngue da hyp' Oja, da 'yna ngue ya hi ngui c'i Oja. Porque Oja majuani ngue 'bi. 13 Mnte tobe nzocj Oja ya, n'na pa ngu n'na pa dami nhyath ra ts'di n'na ngu n'na'ah. Man'nan'yo mi 'yt'e ngue sgui hy'ni mmi gui 'yth ra ts'oqui ngue gui fsthoh ra hya mman'Oja. 14 Nu to

432 gtho ya d c'i h ra hya ya, nu'm ga hah ra ts'di ngue hi nha gd hhm ra hya asta guep' r nzgui, gue'm di tocagah ngue ma n'yoh ra Cristo p' ha di manda 'm. p' ja ra Maca Libro ra hya ngue na: Nu ra pa ja p'ya, dami 'yhm na ra hya xi'ah Oja. Ogui fsthoh ra hya mman'Oja ya. Mami 'yth tengutho bi 'yty nyogui ja'i p' ja ra dapo ngue bi mstho ra hya bi man'Oja, i na. 16 Ya gu pahm te'o ya y ja'i bi mstho ra hya bi man'Oja. Guehya y ja'i b jca Egipto ra Moiss. 17 'N ya gu pahm ngue guehya y ja'i bi z Oja ngue bi 'yty ts'oqui mnte nyote njya. Janangue bi dup' ja ra dapo gtho ya y ja'i ya. 18 'N gu pahm ngue guehya y ja'i bi mstho ra hya bi man'Oja ya. Janangue Oja bi xihy ja'i ngue bi 'ymbi : Nuy, ya hi nga c'ah p' ja ra hi xt snni ngue xcni nsyah ya, bi 'ymbi . 19 Ja di nqui ua ya ngue hi mbi ma mact'i p' ja ra hi mi ja ngue xtni nsya porque hi mbi 'yc'i ra hya mman'Oja. A nuy, nu na Oja nzongah ngue d ccj p' ja r ts'ya mma ngue d syagah. P tobe ni mantho nzongah. A nuy, ya nts'utho, porque nthambni tho ngue di m'm i'da ngue hi nda ma mact'i p' ja r ts'ya Oja. 2 Porque tengutho na ra hya bi sicj ya, ngue nne Oja da yanj, xquet'a guehna ra hya bi si' y ja'i bi mstho ra hya manjam'm naya. Bi 'yde hanja ra hya, p hi nte ni bntho ngue bi 'yde, porque hi mbi 'yc'i ra hya bi

7Janangue

---------

15Nt'ot'i

---------

433 sifi. 3 P nuj, ngue ya d c'i h ra hya bi man'Oja, ya di ccj p' ja r ts'ya Oja. P nuya y ja'i hi mbi 'yc'i ra hya bi man'Oja, guehya y ja'i bi z Oja ya. Janangue ngu na bi man'Oja mam'mt'o: Janangue nu'm mi 'dacra cu y ja'i , d xi p'ya, d mbi : Nuy, ya hi nga c'ah p' ja ra hi xt snni ngue xcni nsyah ya, bi 'ymbi . P nu na ra ts'ya bi man'Oja ngue di u ni , ya ja na asta gue'm mi hocra xi mhi Oja. 4 Nup' ja ra Maca Libro nt'ot'i p' ra hya ngue mma te bi 'yt'Oja'a r yoto ma pa. I mma ngue bi nsya Oja'a r yoto ma pa ngue bi jua'a te r 'bfi bi 'yt'e. 5 Ya mahn'a guehna ra ts'ya bi man'Oja 'm y pa mi 'ymby ja'i naya: Ya hi nda z ga c'ah p' hap mi ja ngue xcni nsyah, bi 'ymbi . 6 A nuya y ja'i r mdi bi 'yhna ra hoga hya na, nu na Oja, hi mbi syabi ya y ja'i p' ja r ts'ya, porque hi mbi 'yc'i y ja'i te xifi. P nuy, tobe ni mantho nth'mi tho mi 'da y ja'i ngue da 'yc'i te mman'Oja ngue di u nna ts'ya y ja'i p' ja r ts'ya. 7 Asta guehy pa d 'bhm ya, hi ngui thohna ra hya bi xi Oja y ja'i ngue na: Nu ra pa ja p'ya, i na. Nu'm y pa xa thogui, mi nzo Oja y ja'i p' ja ra dapo. Mi ma nd ya'atho y pa m'mfa p'ya, mahmbi bnnbabi Oja ra David hanja ra hya bi cuarp ja ra Maca Libro ngue bi 'yna: Nu ra pa ja p'ya, dami 'yhm na ra hya xi'ah Oja. Ogui fsthoh ra hya mman'Oja ya, bi 'yna. 8 Ja di nqui ua ya ngue nu'a ra ts'ya bi xi Oja y ja'i ngue di u nni , hi nga guep' ja ra hi mani zixy

Hebreos4 ja'i ra Josu bi xi Oja. Porque nu'm ra pa mi zixy ja'i ra Josu, mi thogui ya'atho y pa p'ya, mahmbi 'yn'Oja ngue jap' man'na ra pa ngue da yty ja'i p' ja r tsya. 9 Janangue nuy, jap' ra ts'ya xa nznni ngue di syabi y ja'i Oja tengutho Oja ngue bi nsya'a r yoto ma pa. 10 Porque nu ra ja'i ngue da yrb ha 'b Oja ngue 'dap' di nsyaui, guehna ra ja'i ya bi zp' r 'bfi xa 'yt'e, tengutho Oja 'm mi jua'a te r 'bfi bi hoqui, bi nsya. 11 A nuy, gthogah, dami hyah ra ts'di ya, ma ga ja ndu mmi ngue ga cth p' ja r ts'ya Oja. Man'nan'yo mi 'yth ngue gui 'yth tengutho bi 'yt' y ja'i hi mbi 'yc'i ra hya bi xi Oja. Janangue Oja hi mbi crp ja r ts'ya. 12 Nu na r hya Oja, tatetho ja r ts'di ngue di mpp' ja r n'yomfni ra ja'i . Tengutho n'na ra juai xand nts'a 'n ja yoho y ht'i, njarbtho na ra hya mman'Oja ya. Porque thohra hya asta mbo r mmi ra ja'i , b 'uspabi r n'yomfni ra ja'i . I t'e ngue r n'yomfni ra ja'i di nqui tho 'm ngue xanho ogue hi ngui ho. 13 A nuy, nu te gma hya ja mbo ma n'yomfni h ya, hi nda z ngue tema hya ga ajpah Oja, ga na ngue hi ngui padi te d mbmhm. Porque ma n'yomfni h, hi nte juti , g pa Oja te d mbmhm. Porque nuy, gues Oja ga dph ra gnda tengue nn 'yoh.

ra Jess r Ts'nt' Oja, bi yrb mahts'i , 'n guehna di nnpa mmcjah p' ha 'b Oja naya. Janangue nuy, nnetho ngue di nd

14Nu na

---------

Hebreos46 xandnho ma nt'c'i h. 15 Nu na ma mmcjah na, guehna di hugah 'm nnu ngue d 'b ndu mmi ngue hi ngui nzaquigah. Ya padi te d thohm 'm d 'b ndu mmih, porque 'n'a bi njapi ngue xta 'ytra ts'oqui'a. P nu na, hi n tema ts'oqui bi 'y'na. 16 A nuy, ma ga hah ra ts'di ga nzohm Oja ya. Ga ph ra mate ngue da mxcah. Porque Oja ja r nhucate. Nu'm ga xihm ngue da mxcah, di mfxte. Nu gtho y mmcja pni ngue y 'bt'o mmcja y judo, y ja'i tho tengutho y mmi judoui. Guehya t'ts'i ngue dy representante y ja'i p' 'b Oja ya. I ja y 'bfi ngue rpabi ra 'bt'e Oja, para ngue di nhohy ts'oqui y ja'i . 2 Guehna di hucy mmi c'i ui hi ngui padi te t'e, guehya tapthobi ra ts'oqui ngue hi ngui nzaqui. Nu'a gui huqui ngue 'ns na ra mmcja hi ngui nzaqui. 3 A nu na ra 'bt'o mmcja, ngue 'ns na hi ngui nzaqui na, r mdi rpa ra 'bt'e Oja ngue di hocr ts'oqui. Ja da 'ytra 'bt'e p'ya, ngue di nhohy ts'oqui y ja'i . 4 Nu na ra 'bt'o mmcja, hi ngui sns r 'bfi pfi ngue ra 'bt'o mmcja. Tengutho ra Aarn, hi mbi zns r 'bfi ngue r 'bt'o mmcja Oja, sinoque Oja bi 'yts'i . 5 A nuy, nu na ra Jesucristo nnpa 'bt'o mmcja Oja p' ha 'bi. Hi mbi zns na ngue dra 'bt'o mmcja, sinoque Oja bi 'yts'i tengue phya. Porque Oja bi 'ymbi : Gue'e ma Ts'nt''i. Da bahy ja'i ya ngue guec ni Papgui, bi 'ymbi . 6 A nuy, mahn'a nt'ot'i ra hya p' ja ra Maca Libro ngue na: Nuy, gue'e gr mmcja para zantho ya.

434 Gui thocra 'bfi mi phra mmcja Melquisedec. 7 Nu'm mi m'mcua ja ra xi mhi ra Cristo, nts'di ga nzo Oja 'm bi mat'Oja, asta zoni . Porque Oja xta nz xta nyani ngue hi nxta ndu. P Oja rpabi masu 'm bi zofo, porque mathoguitho nnu mansu Oja. 8 Madague'a ngue r Ts'nt' Oja na ra Cristo, p para ngue da z da 'yrpabi r ph Oja, bi n'uni ngue bi z ra n'. 9 A nuy ngue hi nte di 'bdi, g bi 'yt'e te bi znnbabi Oja ngue da thogui, janangue ya s da yani para zantho y ja'i nuya da 'yt'e te xifi. 10 Ra Cristo, Oja bi 'yts'i ngue da gohi ngue ra 'bt'o mmcja, di thocra 'bfi mi phra mmcja Melquisedec.

ga xi'ah hanja na ra hya d mma. P xanhnni tho ha di z ga mma, porque hi ngui ti nni mmi te d xi'ah. 12 Ya manjam'mtho gu c'i h ra Jesucristo ya. Nu'm gd hah ra ts'di ya, ya gdi xnnbah ra hya mi 'da y ja'i ya 'm. P asta guetya ngue hi ngui ti nni mmih hanja ra hya gu c'i h ya. Tobe ni mantho gu nneh ngue nu'm sn'nah r hya Oja, da gue' y hya hi ngui hnni gu nne da si'ah. Mahngu nne gu cohm tengutho y basi ngue sidra xi'ba, conque ya ja ngue ra hm da zi. 13 A nu' sidra xi'ba, gue' y basi stho 'n hi ngui padi ndana ra hya njuantho, ndana hi n'na. 14 P nu' ya si ra hm, gue' y daja'i . Porque ya padi da hyacra gnda te ga 'yo. Pa'm ngue xanho te ga 'yo ogue hi n'na. A nuy, ma ga xhm y hya r nsui di x y daja'i

11D nne

---------

435 ya. A nu' y hya hi ngui hnni g xhm p' b fdi g pahm ra Cristo, 'yo gu nne ngue hnt' gui 'yhm' y hya'. Ya hi nni mantho ja ga xi'ah ngue hi ngui 'yth' y nts'o b n'youi ra castigo, ogue ja ga xi'ah ngue gui 'yc'h Oja. 2 Ya hi nni mantho ja ga xi'ah ngue gui nxixyah, ogue ja ga xi'ah ngue gui japni 'yh p' ja y ya y 'yc'i . Ya hi nni mantho ja ga xn'nah ngue di bnnate y nima. Hi nga ja ga xn'nah ngue jatho ngue da thaspabi ra gnda y ja'i , ngue ja da znnbabi Oja te da thogui para zantho n'na ngu n'na y ja'i . 3 Da ne Oja ngue da z ga sigue ga xhm mi 'da y hya. 4 Porque nuya y ja'i ya xa hyp' ra Cristo, ya hi nte ni bntho ngue mahndi xnnbabi ra hya. Guehya bi xojpahma Oja y mmi ya, bi nthhmaui r njapi Oja. Ya bi nthhmaui ra Espritu Santo. 5 Ya bi di nhma y mmi ngue xanho r hya Oja. Madague'a tobe hi ngui shra Jesucristo ngue di manda ra xi mhi y pa b p', p bi badi xanho ya y ja'i ya ngue ja r ts'di. 6 P bi hyp' ra Cristo m'mfa ya y ja'i ya. Ya hi ngui s ngue xgue ra ts'ditho ga rpe ngue hndi 'bty mmi, porque nuya y ja'i njap', tengutho 'm mahn dadi cuarpabi ra pont'i r Ts'nt' Oja. Di japi ngue thenni gtho y ja'i mahn'a. 7 Nuya y ja'i ya, t'e tengut ho y huahi 'm bi n'ye, ngue sinna hi ra 'ye. Nu ra huahi bi zinni xanho ra 'ye hi, nu'm bi nja ra huahi i p mmanho, ya da 'yrpabi ra nho'a to bi mpfi. I n'youi r njapi Oja. 8 P nu ra huahi ngue bi zinni xanho ra

Hebreos6 'ye hi, 'n hndy 'ui ni bi nja, ya di nz, porque hi nte di muui. Guehya y ja'i da japra castigo Oja ya. ma zi cu'ah, d mang na ra hya na, p hi nd mmang ngue gd n'ah ngue ya xc hyhm p' ra Cristo. Porque d pac ngue ya bi nyanni teh, janangue ya gu th ra nho. 10 Nu na Oja, g gue'a te ni 'yup' t'e. Janangue nu na r 'bfi Oja gu rpah, hi ndi pu mbni na. Da gue'a ra 'bxte njandyatho gu rpabi ni mmi 'yc'i h, xquet'a hi ndi pu mbni Oja. Nu na te g ra nho gu rpa ni mmi c'i h, gue'a gui nqui ngue majuani gadi mahm Oja'a. 11 A nuy, d nneg ya ngue nu na ra 'bxte mi 'a mph ni mmi gu rpabi ni mmi 'yc'i h, dami sigue ngue hangu ra pa da gue'a gui 'yth'a. Janangue nu te ra nho gu t'mi di 'da'ah Oja, ya ra seguro di 'da'ah. 12 Man'nan'yo mi 'yt'e ngue hi ngui 'yth ya y hya d xi'ah ya. Dami hyah ra ts'di gui 'yth tengutho ty 'yc'i nu' di nqui ngue ja xanho y nt'c'i . Nu hangu ra n' thogui, g sti, 'n guehya y ja'i ya ngue di tocabi'a ra nho di yat'Oja ngue di u ni .

9Ague

---------

nu'm na ngue majuani te nne da many ja'i , i xa ntestigo Oja. Nu'm ya bi 'yxa ntestigo Oja ra ja'i p'ya, nu r amigo yaui, ya hi ngui s da 'ymbi ngue hi mma juani te xifi. A nu na Oja, bi yarpabi n'na ra hya ra Abraham, p nu na Oja hi njongui tate ngue nu na. Janangue r thu hus bi nni , bi xihra

13-16A

---------

Hebreos6,7 Abraham ngue da jas Oja na ra hya bi ma. Bi 'ymbi : Nug, majuani te d xi'i, mathoguitho ga jap'a'i . Ga t'e ngue mmi di nxanni basi di m'mi, bi 'ymbi . P ra Abraham, hi mbi xtr mmi na ra hya bi xi Oja. Sinoque t'mi , t'mi ngue di nja, asta gue'm mi 'yhra pa ngue bi nja na te ra hya xi yarpababi Oja ngue di nja. 17 Oja bi nepe ngue da badi xanho y ja'i ngue majuani g di nja na te bi ma, hi nte di m'mdi. P comma ngue hi njo'o to da 'yxa ntestigo Oja, r thu hus bi nni para ngue da fadi ngue majuani te mma. 18 Nu te gma hya xicj Oja ngue di nja, i d xanho ra hya, porque Oja hi ngui fhni . A nuy, ya d ph Oja ngue da yanj. Nu te ra hya xa mman'Oja, ya d hax njuani ngue ra seguro di nja. 19 Ya hi nd yobni ngue di tocagah na ra nho di u n'Oja. Porque nu na di nnx ngue di drca ma n'yomfni h ya, guehna ra Jesucristo b 'b mahts'i na. 20 Nu na ra Jess bi yrb mahts'i b 'bi. Guehna fxcah na ngue da z gani m'mhm p' b 'bi. I cohi ngue r mmcja Oja para zantho. Di thocra 'bfi mi p ra Melquisedec.

436 tu nhni b taha, bi hyacra diezmo ngue bi dpra mmcja Melquisedec. Nu na r thu hu ra Melquisedec i nne da ma ngue ra dast'abi ngue tra nho. Ngue bi ndast'abi p' ja ra hni ni Salem, janangue i huty ja'i ngue ra dast'abi di hojpabi y ja'i di nsi. 3 P nu na ra Melquisedec hi nha nt'ot'i ngue di mma te'o r pap, ogue te'o r mam. Ni xi ngui fadi te'o r mboxita. Ni xi ngui fadi tema pa b mi , ni xi ngui fadi tema pa bi du. Hntho nt'ot'i ngue mar mmcja. Janangue nuy, gui nhyjpabi r Ts'nt' Oja ya, porque nu na guehna ra mmcja para zantho na. 4 A nuy, dami hyacj xandnho ra gnda hanja ya ngue mathoguitho bi hnu mansu ra Melquisedec. Porque ra Abraham guehna ra 'y na ngue y judo, p nu te gma cosa b hannbabi y dast'abi bi dapra tu nhni , bi hyacra diezmo ngue bi dpra Melquisedec. 5 A nuya y mmcja ngue y mbom'mto ra Lev, di manda ra ley bi 'yotra Moiss ngue nu'a te gma cosa ti ny ja'i , da gmbabi ra diezmo. Madague'a y mni p' b fdi b m'mhra Abraham, p da gmbahma ra diezmo. 6 Conque ra Lev hi ngr mni ra Melquisedec, p ra Melquisedec bi gmbabi ra diezmo ra Abraham nu na ya xi yarpabi Oja ngue di japi . P ra Melquisedec mahn'a bi 'yp'Oja ngue di japra Abraham. 7 Ya fadi xanho hanja ya ngue nu ra ja'i mathoguitho hnu mansu, gue'a p'Oja ngue di japra ja'i ngue co'a ga hnu mansu. 8 A nuya y mmcja 'bhya, nu te gma cosa ti ny ja'i ,

Nu na ra Melquisedec mar dast'abi p' ja ra hni ni Salem. 'N guehna Oja magues r mmcja na. Guehna ra Melquisedec bi ma bi c'at'ui ra Abraham 'm mamb pengui ngue b tapra tu nhni y dast'abi madi nshmi . Mi th p'ya, ra Melquisedec bi 'yp'Oja ngue di japra Abraham. 2 P ra Abraham, nu'a te gma cosa b hap' ja ra

---------

437 jmbabi ra diezmo y ja'i . Nu'm bi du p'ya, n'nan'yo ra mmcja di thojpabi r 'bfi pfi. P nu na ra Melquisedec hi ndi nqui ngue bi guahr 'bfi na. Sinoque nt'ot'i p' ja ra Maca Libro tengutho 'm ngue di 'btho. 9 Nu' y mmcja ngue y judo 'bhya, jmbabi ra diezmo y ja'i . P gtho ya y mmcja ya, gue'a ra Lev ra 'y p' b fdi ngue b m'mhya. A nu na ra Lev, gue'a ra Abraham r 'y p' b fdi ngue b m'mhna. Janangue nu'm mi hyacra diezmo ra Abraham ngue bi dpra Melquisedec, a nu na ra Lev co gtho mi 'da y mmcja 'bhya, ntho go ma dpi ra diezmo ra Melquisedec. 10 Porque nu'm mamb hacra diezmo ra Abraham ngue bi dpra mmcja Melquisedec, tengutho 'm ngue bi gu rpabi y diezmo' y mbom'mto bi m'm'a m'mfa. 11 Nuya y mmcja ya, di japa nts'di y judo ngue da dnna ley bi 'yotra Moiss. mbi ngue di siguetho tengutho b tra mmcja Aarn. P nu na ra ley sihy judo ngue di cumple ya, ya hi n'y r ts'di na ngue da z di nhojpaui Oja y ja'i na. Porque jatho ngue ma'da'yo man'na ra mmcja di m'mi, p hi nda dntho'a te mi tra mmcja Aarn. Sinoque di thocra 'bfi mi phra mmcja Melquisedec. 12 A nuy, ngue ya bi ma mapdi y mmcja ya, xquet'a jatho ngue 'nhra ley di mphya. 13 Nu na ra 'da'yo mmcja mmamp' ja ra Maca Libro ngue di m'mhya, guehna ra Jesucristo na. P nu na ra Jess, hi ngr mni ra Lev, sinoque r mni ra Jud. 'N nuya y mni ra

Hebreos7 Jud, hi njam'm to xi bni ngue dra mmcja ya. 14 Ya fadi xanho ngue nu na ra Hmu Jess, ra mni na ngue ra Jud. P nu'm mamb xy mmcja ra Moiss, nuya y mni ra Jud hi nte bi ma ngue di nja y 'bfi ngue di mmcja ya.

di nqui ua xanho ya ngue ma'da'yo man'na ra mmcja di m'mi ngue di tocra 'bfi mi phra mmcja Melquisedec. 16 Nu na ra ley ga 'yo y judo ngue i mma to di mmcja, hi nga guehna ra ley bi 'yxra Jesucristo na ngue di mmcja na. Sinoque bi mmcja na ra Jesucristo porque jas r ts'di ngue di m'mi para zantho. 17 Porque gues Oja bi 'yxna ra mmcja na ngue bi 'ymbi : Gue'e gr mmcja para zantho ya. Gui thocra 'bfi mi phra mmcja Melquisedec, bi 'ymbi . 18 Porque ya bi zp' r ts'di na ra ley madi manda y hya mani n'yo y ja'i m'mt'o ya. Ya hi n'y r ts'di ra ley ngue da yany ja'i . 19 Nu na ra ley bi 'yotra Moiss, hi njonni ja'i xta nz xt hojpabi . P ja man'na ra hya ya ngue man'na tate ja r ts'di, porque guehna di nhojpaui Oja y ja'i na. 20 Gues Oja bi yat'i ngue di mmcja na ra Jesucristo. 21 Gtho mi 'da y mmcja da thoty 'bfi pfi ngue y mmcja. P nu na ra Jesucristo hns na ngue Oja ya xi yat'i te gma hya nt'ot'i p' ja ra Maca Libro ngue Oja bi 'ymbi : Guec dr Ojag, majuani te d xi'i. Nu na ra hya d xi'i, hi njonda z di pdi. A nuy, gue'e gr mmcja para zantho ya. Gui thocra 'bfi

15Ja

---------

Hebreos7,8 mi phra mmcja Melquisedec, bi 'ymbi . 22 Janangue nu na ra Jess, ma datho ja r ts'di na ra cohi bi nja 'm mi t'ts'i ngue'a r ts'di'a ra cohi mi ja m'mt'o. 23 Nu mi 'da y mmcja xa m'mi, g xa ndu. Nu'm bi du p'ya, n'nan'yo to di thojpabi y 'bfi. A nuy, mandnngu dy mmcja xa m'mi, p g xa thogui. 24 P nu na ra Jess, ya hi nda du na. Nu'a te r 'bfi pfi ngue ra mmcja, ya hi njam'm da thogui, porque ya hi njondi ponnbi . 25 Janangue nuya y ja'i ya o r 'y Oja ya ngue bi 'yc'i ra Jess, ya hi ndi m'mhy te. Porque nu na ra Jess ya r 'bfitho'a ngue ra mmcja para zantho p' ha 'b Oja ngue da mxy ja'i nuya c'i . 26 Nu na ra Jess, guehna ra 'bt'o mmcja ma datho ngue nmi homhm na. Hangu ra pa g ra nho t'e. Hi n'y r ts'oqui. Hi njam'm ngue di nnu manho y ts'oqui ty ja'i . A nup' mahts'i b 'bhya, ma datho ngue bi hnu mansu ya. 27 A nuya y judo ngue y 'bt'o mmcja, n'na pa ngu n'na pa rpabi ra 'bt'e Oja ngue y ts'oquis. M'mfa p'ya, ja da 'ytra 'bt'e ngue di nhohy ts'oqui mi 'da y ja'i . P nu na ra Jess hnda n'na ndi bi nds ngue bi tho, para zantho bi npa 'bt'e y ja'i . 28 A nu na ra ley bi 'yotra Moiss, nuya y ja'i ts'i ngue dra 'bt'o mmcja, ja y ts'oqui y ja'i . M'mfa nguehna ra ley na, gues Oja cohi ntestigo na ra hya bi ma ngue r Ts'nt's bi 'yts'i ngue para zantho ra m'mt'o mmcja. Madits' te dadi 'bdi, para zantho t'e xanho'a te r 'bfi.

438

Nu na ra hya ma datho ja ts'di ngue gu pahm ya, guehna ra hya ngue ra Jesucristo di nnpa 'bt'o mmcjah naya. 'N ya b hup' mahts'i ha b ja r n'yi Oja na. 2 Nup' mahts'i b 'b Oja, b ja r 'bfi ngue ra 'bt'o mmcja. Hi nga guecua ja y ni ja bi hocy ja'i tra 'bfi ngue ra 'bt'o mmcja na. 3 Nu'a r 'bfi ja y 'bt'o mmcja, t'ts'i ngue da 'yrpabi ra 'bt'e Oja. Janangue ra Jesucristo xquet'a mi jatho ngue bi 'yrpabi ra 'bt'e Oja. 4 P hi nga guecua ja ra xi mhi 'bhra Jess. Nu'm ngue ja di 'bcua, ya hi ngui s da t'mbi ngue ra 'bt'o mmcja 'm, porque y 'bt'o mmcja 'bcua ja ra xi mhi, di sigue tho y 'bt'e di manda ra ley bi 'yotra Moiss. 5 P nu'a te y 'bfi y mmcja 'bcua ja ra xi mhi, hntho t'e tengutho ra forma bi ja mahts'i . Porque nu'm mi nyaui Oja ra Moiss, bi 'ymbi : Dami bni xanho te ra forma d ut'a'i p' ja ra t'h d nyaui, da ngu'a ra forma ra ni ja gui hocya, bi 'ymbi . 6 A nuj ya, ngue ma 'bt'o mmcjah na ra Jesucristo, tate xand nzaqui r 'bfi pfi ngue'a ra 'bfi phy mmcja ua ja ra hi. Porque xandnho ra 'da'yo cohi bi hoqui ngue'a ra nyogui cohi mi ja m'mt'o. Nu na ra 'da'yo cohi bi nja ya, mathoguitho xandnho ra hya di yat'Oja ngue di nja. 7 Nu'a ra cohi mi ja m'mt'o, hi njonni ja'i bi bni ngue xta 'yt'e te bi manda Oja. Janangue Oja bi hyoni ha di japi ngue ma'da'yo man'na ra cohi bi nja. 8 I nnu Oja

---------

439 ngue hi ngui ty ja'i 'a ra hya di manda. Janangue mmanna Maca Libro ngue Oja bi 'yna: Da 'yhra pa ngue nuya y judo ngue y mmngu Israel cony mmngu Judea, ma'da'yo man'na ra cohi ga cohme. 9 N'nan'yo man'na ra cohi di nja. Ya hi nda ngu'a tengutho ra cohi d co'be' y nyogui ja'i 'm y pa damb jjp ja ra hi Egipto. Porque nu na ra hya d co'be y ja'i ngue xta 'yt'e, hi mbi 'yt'e. Janangue d hcp' y ja'i . 10 B p' ra pa di nja na ra cohi d mma ngue ga co'be y ja'i Israel. Nu'm ya bi nja na ra hya na, ga japy ja'i ngue da di ny mmi hanja na ra hya dadi manda, di nja mph y ja'i da 'ytya y hya dadi 'bpi da 'yt'e. Nug p'ya, gueque dr Ojag ya y ja'i ya. Nuya p'ya, guehya ma ja'i ya. 11 Di ng di nnoho, g da badi te'ogui. Ya hi mma hyoni ngue ja da xnnbabi y mmi c'i ui ogue y cu ja da xnnbi te'ogui. Porque 'da di baty ja'i te'ogui. 12 Nu'a ra nts'o xa 'yty ja'i , ga pu nnbabi . Ya hi nni mantho ga mbnnbabi y ts'oqui xa 'yty ja'i , bi 'yn'Oja. 13 A nuy, Oja i mma ngue ma'da'yo man'na ra cohi di nja. Nu'a ra nyogui cohi mi ja m'mt'o, di nqui xanho ngue ya bi thogui, porque ma'da'yo man'na ra cohi di nja. Nu na ra nyogui cohi mi ja, ya bi zp' na.

Hebreos8,9 mi ja yoho y cuarto. Nu'a r mdi ra cuarto gui nhuti ngue ra xqui xa ndxqui. Nup' mbo ra cuarto, jap' ra mfoxiyo. 'N jap' ra mxa hap t'spabi y thu hm Oja ngue da nu. 3 Nu'a man'na ra cuarto br ja mbo, nup' ja ra goxthi, zp' ra u lu ngue nnpa jut'i ra goxthi. Nup' mbo p'ya, gue'a ra xqui mathoguitho xa ndxqui. 4 Br jap' n'na ra altar ngue ra oro, ja zp' ra bopo. 'N jap' n'na ra huada ngue g ra oro maxts'e, guehna ra huada m'mts'i ra nyogui cohi mi ja m'mt'o naya. Nup' mbo ra huada, op' n'na ra ts'ye ngue g ra oro, ja op' ra thu hm ni hu ngue ra man. Da guehr th ra Aarn nu na bi 'doqui, ja op' ja ra huada na. 'N ja cp' ja ra huada' y xindo nt'ot'i r ley Oja, ngue ra nyogui cohi mi ja m'mt'o. 5 Nup' maxts'e ra huada, 'da'a n'na nguadi y hyo ra huada mahoqui yoho y anx di nzty zahua p' maxts'e ra huada. Porque nup' maxts'e ra huada ja m'mt'e p' ra ji gui nhohy ts'oqui y ja'i . P nuy, hi ngui ja ngue 'bexca xi'ah hanja na ra hya naya. 6 Guehna ra forma mi jap' ja ra ni ja m'mt'o naya. A nu'a r mdi ra cuarto, n'na pa ngu n'na pa cty mmcja ngue t'a te y 'bfi i ja. 7 P nu'a r yoho ra cuarto br ja mbo ngue mathoguitho xa ndxqui, hndra 'bt'o mmcja ja ra nt'di ngue crb. 'N hnda n'na ndi n'na jya i s ngue da yt'ambo. Nu'm bi yt'ambo p'ya, ni d ra ji da pt'e ngue di hocs r ts'oqui, n xquet'a ni d ra ji da pt'e ngue di nhohy ts'oqui mi 'da y ja'i . 8 Nuya y hya ja uaya, ra Espritu

Nu'a ra nyogui cohi mi ja m'mt'o, xandngu y hya nt'ot'i ngue ha di danne Oja y ja'i . P nup' mi ty ndanne y ja'i , gue'a ra ni ja ja ua ja ra xi mhi. 2 Nu'a ra ni ja mi ja ua ja ra xi mhi,

---------

Hebreos9 Santo nnepe ngue ga pahm hanja na ra hya ngue ra yogui cohi mi ja m'mt'o. Mnte y tiempo ngue ty ndanne y mmcja p' r mdi ra cuarto, ya hi n'y ra nt'di to da tho'ambo ra cuarto nu na mathoguitho xa ndxqui. 9 Nuya y hya ya, di nqui xan ho ngue nuya y 'bt'e rpabi Oja y mmcja, hi n'y r ts'di ngue da hyt'i da hyajpa ra nts'o ja y mmi y ja'i . 10 Nuya y hya mi ja m'mt'o, gue'a ngue da huantho y cosa da zi y ja'i , i xihy ja'i tema forma di mpet'e para ngue da z da danne Oja. P gtho ya y hya ya, bi nja r ts'di te mi ty ja'i mnte tobe hi nmani nja ra 'da'yo cohi bi 'yt'ui Oja y ja'i . 11 P nuy, ya b hra Cristo nu na bi gohi ngue ma 'bt'o mmcjah ya. 'N guehna b hangah ra nho mi ja ngue di nja naya. Nup' ja ra ni ja di mphra Cristo ngue ra 'bt'o mmcja ya, tate ngue xandnho. Hi nga ngu ra ni ja ja ua ja ra hi ngue ra ja'i bi hoqui. 12 Ra Cristo bi yrb ja ra xqui mathoguitho xa ndxqui. P r jis ra Cristo n hya ngue da pt'e. Ya hi ngr ji ra ndani ogue r ji ra chivo n hya ngue da pt'e, tengutho ty mmcja ua ja ra hi. 'N ya hi nga xxt ytho ya, sinoque n'na ndi tho bi yt'i para zantho ngue bi yanj. 13 Nu'a r ji ra ndani , ogue r ji ra chivo, ogue r 'bospi ra ngndani zp' ja ra altar, nu'm bi njapy ja'i nuya t'mbi ngue n'youi ra ts'oqui y do'yo, ya di nhohr do'yo ra ja'i . 14 Goma guehr ji ra Cristo ngue ma datho ja r ts'di ya. Porque gues ra Espritu Santo nu na 'bi para zantho bi hatra

440 ts'di ra Cristo bi nds ngue da tho ngue bi npa 'bt'e Oja. Conque ra Cristo, hi n'y r ts'oqui. P bi mnn ji ngue bi hoga ma ts'oquih, mi ja ngue xc mh ra castigo. P nuy, nu na majuani ngue Oja i 'bi, ya sp' ga ha ra ts'di ga thanneh naya. 15 Gue'a ra hya'a ya, ngue ra Jesucristo go bi hocra 'da'yo cohi ja naya. Janangue nuya y ja'i nzon'na Oja ya ngue da 'yc'i ra Cristo, nu'a ra nho xa yarpabi Oja y ja'i ngue di u nni para zantho, go di tocabi ya to nzofo. Porque ra Jesucristo gue'a i du'a ngue bi hoga ma ts'oquih xa nja mnte bi nja r ts'di ra ley mi ja m'mt'o. 16 Ya gu nnu h ngue nu'm bi nanga n'na ra scua hap di consta'a te ja ngue di nja m'mfa, nu'm bi du'a to bi hocra scua, nu'a ra scua bi xots'i. Nu na ra hya bi zohra du, i ja r ts'di ra hya m'mfa. 17 P mnte ngue 'btra ja'i bi xoxra scua, tobe hi n'y r ts'di ra scua. A nu'm bi du'a to bi xoxra scua, gue'm ja r ts'di ra scua 'm. 18 I njarbtho na ra nyogui cohi mi ja m'mt'o ya. Nu'm bi tho y mbo'ni ngue da 'bt'e, ya ja r ts'di ra ley. 19 Nu ra Moiss, mi juadi bi xihy ja'i na te gma hya di manda ra ley, bi gaca n'na nt'o ra isopo, i n'youi ra xid'yo xa nthni . Nup' ja r ji y ndani 'nhy chivo, bi japra dehe, ja bi d mb ra t'o. Nu'a ra ji p'ya, bi naspabi p' ja ra Libro ngue ra ley, xquet'a bi japra ji gtho y ja'i . 20 Bi 'ymby ja'i p'ya: Nuy, g cohm ra cohi Oja ya, ya bi xi'ah tema hya ja ngue gd n'yoh. Nu na ra ji jaua ya, guehna di hatra ts'di

441 ra hya bi xi'ah Oja naya, bi 'ymbi . 21 Ra Moiss bi naspabi ra ji p' ja ra ni ja 'n bi naspabi ra ji te gma cosa ja mbonni ja. 22 Nt'ot'i p' ja ra ley ngue r ji y zu' i tho, nup' ha p ra ji, ya co mmanho. P mnte hi nte ho ra ja'i ngue da 'ytra 'bt'e, hi n'y r mpu nnbi ra ts'oqui.

Hebreos9,10 n'na ndi tho bi du, bi gohi ngue ra 'bt'e. Mandngu dy ja'i bi hojpabi y ts'oqui. A nuy, mahnda p' ya, p ya hi ndi 'yh ngue da gu rpabi y ts'oqui y ja'i ya, sinoque di 'yh ngue da yany ja'i nuya t'mi ngue da p'. Nu na ra Moiss bi 'yotra ley da n'yo y judo. P nu na ra ley bi 'yot'i, tengutho 'm ngue dr xahatho na te ra nho ja ngue di nja m'mfa. Porque conna ley, hi mbi nqui xanho hanja na ra hya di nja m'mfa. Nuya y ja'i mi thanne Oja, mi ty 'bt'e di manda ra ley. P nu na ra 'bt'e ty ja'i , hi nxma ma hajpabi y ts'oqui y ja'i na, porque njya njya tho ra 'bt'e y ja'i mahn'a. 2 Nu'm ngue da gue'a di nhohr ts'oqui ra ja'i 'a, ngue da 'yt'e te gma hya di manda ra ley, ya hi nni mantho ngue da 'yty 'bt'e y ja'i 'm. Porque nu ra ja'i tra 'bt'e, n'na ndi tho 'm na ngue di hocr ts'oqui, ya hi ngui nne ngue ni mantho da du r mmi ra ja'i da 'yna ngue ja r ts'oqui. 3 Ja di nqui p'ya ngue nuya y ja'i njya njya tho y 'bt'e, i sody mmi ngue jady ts'oqui. 4 Nu r ji ra ndani ogue ra chivo 'm bi tho, hi njam'm da z da hyajpa y ts'oqui y ja'i . 5 Janangue ra Cristo, nu'm ya ja ngue da cua ja ra xi mhi, nna hya bi xi Oja: Nu' y zu' ho y ja'i ngue pt'e, hi ngu nnu manho ngue gue'a di hocy ts'oqui y ja'i 'a. Sinoque gu snni ngue b nja ma do'yo ngue guehna da gohi ngue ra 'bt'e na. 6 Nu' y zu' ho y ja'i ngue t'a'i ra 'bt'e, 'n u hy ng, zp' ja ra altar ngue di hocy ts'oqui y ja'i , ya hi nga gue'a gu

ja ra xi mhi, para ngue da gommanho y cosa i ja, mama hyoni tho r ji y zu' mi tho ngue ra 'bt'e, ngue majapi y cosa. P nup' mahts'i ya, xquet'a b jap' ra 'bt'e ngue ma datho ja r ts'di. 24 Janangue ra Cristo ya hi nga guehra ni ja ja ua ja ra hi bi hocy ja'i ja r 'bfi ngue ra mmcja ya. Porque ra ni ja ja ua ja ra xi mhi, hntho u hra forma te b ja mahts'i . Ra Cristo p'ya, ya bi yrb mahts'i b 'b Oja ngue da mxcah. 25 A nu na ra 'bt'o mmcja ua ja ra hi, nup' ja ra cuarto mathoguitho xa ndxqui, njya njya ct'ambo ra mmcja ngue bi prpabi r ji y zu' i tho, ya hi ngr jis bi pt'e. P ra Cristo hi nga xxt dutho ngue hnda gohi ngue ra 'bt'e. 26 Nu'm da ngu'a ngue xxt dutho, asta gue'm mamba f'a nxi mhi xtab ts'nnbi ngue xxti dutho 'm. P nu na te bi nja ya, nu'm ni ma da gaxy pa, ra Cristo bi zcua, 'n bi nds ngue da tho. P n'na ndi tho bi du para zantho, da gohi ngue ra 'bt'e. Bi gu rpi gtho y ts'oqui y ja'i . 27 A nuy, nu hangu y ja'i 'bi, gtho ja ngue da du, p hnda n'na ndi da du. M'mfa p'ya da hyaspabi ra gnda Oja te xa n'yo y ja'i . 28 Njarbtho ra Cristo ya,

23Nuua

---------

10

Hebreos10 nnu manho'a ya. 7 Janangue d ng p'ya: D 'bc ua ya ma Oja'i . Ga t''a te gu nnu manho. Tengutho ra hya nt'ot'i p' ja ra Maca Libro te ja ngue ga thogui, gue'a di nja'a ya, bi 'yna. 8 R mdi bi xi Oja ra Cristo, bi 'ymbi ngue i patho ngue Oja hi ngui nnu manho' y zu' ho y ja'i ngue rpabi ra 'bt'e ngue di hocy ts'oqui y ja'i . Ni xi nga gue' y zu' ho y ja'i ngue u hy ng p' ja ra altar ngue di nnu manho Oja. Madague'a ngue nt'ot'i p' ja ra ley'a te g ty ja'i , p ngutho hi ngui nnu manho Oja te ty ja'i . 9 P ra Cristo mahmbi xi Oja, bi 'ymbi : D 'bc ua ya ma Oja'i . Ga t''a te gu nnu manho, bi 'ymbi . Ja di nqui ua ya ngue ya bi zp'' y 'bt'e mi ty ja'i , go da z'a te bi 'ytra Cristo bi gohi ngue ra 'bt'e. 10 Porque ra Jesucristo bi 'yt'e te nnu manho Oja. P n'na ndi tho bi du, bi gohi ngue r 'bt'e Oja. Para zantho bi hojpabi y ts'oqui y ja'i . 11 P nu' y mmcja ngue y judo, n'na pa ngu n'na pa di siguetho hody zu' ngue rpabi ra 'bt'e Oja. P nuya y 'bt'e ty ja'i , hi njam'm da z ngue da hyacra ts'oqui ya. 12 A nu na ra Jesucristo, hnda n'na ndi bi du, para zantho bi gohi ngue ra 'bt'e. 'N ya b hup' ja r n'yi Oja ya. 13 A nup' b 'bhya, tmtho ngue da dapi gtho y nsiui. 14 Ja di nqui ua ya ngue n'na ndi tho bi du, para zantho bi gohi ngue ra 'bt'e ngue di pu nnbabi y ts'oqui y ja'i . 15 Ya d pahm ngue majuani na ra hya na, porque ngu'a mmanna Espritu Santo p' ja ra Maca Libro

442 ngue na: 16 B p' ra pa di nja na ra cohi d mma ngue ga coc'be y ja'i Israel. Nug p'ya, ga japy ja'i ngue da di ny mmi hanja na ra hya dadi manda, di nja mph y ja'i da 'ytya y hya dadi 'bpi da 'yt'e, n'Oja. 17 Mahn'a mp'ya: Ya hi nni mantho ga mbnnbabi y ts'oqui xa 'yty ja'i , bi 'yna. 18 Janangue nuy, Oja ya bi pu nnga ma ts'oquih. Ya hi mma hyoni ngue ra 'bt'e ga rpah Oja ya ngue di hoga ma ts'oquih.

nuua ja ra xi mhi, nup' ja ra xqui mathoguitho xa ndxqui, hndra 'bt'o mmcja mi s da yt'i. P nuya ma zi cu'ah, g da z ga thohm p' ja r hmi r d Oja ya. Porque gues ra Jesucristo bi du ngue bi hoga ma ts'oquih. 20 Mi z mi du ra Jesucristo, bi xocra jut'i nu'a mi ju rp ha 'b Oja. Bi xogah ra 'yu ngue da z ga thohm p' 'b Oja. 21 Nu na ra Jesucristo di nnpa 'bt'o mmcjah ya, guehna fxcah p' ha 'b Oja naya. 22 Janangue ma ga cuath p' ha 'b Oja ya. Ga thanne co gtho ma mmih, hi njam'm ga nyobni h na ma nt'c'i h i ja. Nu'a ma ts'o n'yomfni h mi ja, ya bi 'beque. Da guehma do'yoh, bi meque para ngue da z ga thohm p' 'b Oja. 23 Ma ga ha ra ts'di ga c'i h ngue di nja ya y hya d tmhm di nja. Porque nuya y hya xa yat'Oja ngue di nja, di njahma. 24 Xquet'a ma ga honi ha gd nhyath ra ts'di ngue man'na gd mahma mmi c'i n'na ngu n'naj. 'N ga ha ra ts'di ga th ra nho. 25 I 'bhy 'yc'i ngue

19A

---------

443 ya hi ngui pap' ha di mpti y mmi 'yc'i ui ya. P hi ngui ja ngue ga tnthoh'a te t', sinoque ma ga mmh p' ha di mpti y 'yc'i , ga nhyatra ts'di n'na ngu n'naj. I ja ts'ditho ngue gue'a ga th'a, porque ya gu nnu h, man'na ni guaty pa ngue da p' ma Hmu h Jesucristo. 26 P nu ra ja'i ngue ya padi ndana ra hya majuani , 'n snni ngue ya di m'm'a ngue ra nts'o da 'yt'e, m'mfa ya hi n'y ra 'bt'e di nhohr ts'oqui da 'yt'e. 27 Sinoque hndra ndate sibi di danz da japy nsiui Oja 'm bi hyaspa ra gnda, gue'a t'mi di nthui'a. 28 Conque ra ley bi 'yotra Moiss, nu'm to mi fstho'a te ra hya mmamp' ja ra ley, co yoho hyu y testigo da hyrpa ra hya, ya hi njondi huqui , sinoque da tho. 29 A xiya 'm, hague ngu gangu ra castigo da thogui te'o fspatho te mmann Ts'nt' Oja, da 'ymbi ngue hi nte ni bntho ngue bi du r Ts'nt' Oja? Conque gue'a i du'a ngue bi hocra 'da'yo cohi, bi hyajpa ra nts'o y ja'i . P y ja'i , nu'a r mate ra Espritu Santo nne di u ni , i thenma hyathobi. 30 P ya d pahm te da 'yt'Oja. Porque bi 'yna: Nug go ni 'yhma xi ga jag ra castigo. Go ga jut''a te ty ja'i , bi 'yna. 'N bi man'Oja ngue da hyaspa ra gnda' y ja'i ya o r 'y. 31 Nu na Oja majuani ngue 'bi, nu te'o da japra castigo, ra ndussutho te da thogui.

Hebreos10,11 ngue bi z'ah y ja'i . P g hyt'i g sti te bi 'yt'ah y ja'i . 33 Bi nja y pa ngue bi mpti y ja'i ngue thenma hya'ah, 'n bi n'ah. Mi 'da ni mmi 'yc'i h p'ya gui hthoh ha gui ny ja'i , p hi ng sutho gui 'yt'e ngue ni amigoh' to ma'ni . 34 Nu' y 'yc'i bi ma fdi, g fts'i ngue g u nhn te honi . Nu'm bi f'a te gu psh, asta ja'ah mph, porque gu pahm ngue ma datho di muui na ra nho gui nthh p' mahts'i , 'n para zantho i ja na. 35 Dami hyah zammi ngue gui sigue da ngut'a gui 'yth y pa di map'. Porque xandngu ra njut'i b ja mahts'i . 36 Hnt'a ja ngue gui 'yth ya, dami sti te g ra n' gui thohm. Dami ja ndu mmi gui 'yrpah r ph Oja, n'namhma ngue di toca'ah na ra hya xa yat'Oja ngue di nja. 37 Porque nt'ot'i p' ja ra Maca Libro na ra hya bi man'Oja ngue na: Ya hi mma 'ya'atho y pa ya, ngue da p''a ja ngue da h. Ya hi nni mantho da hmanya ngue di 'bty pa. 38 Nu ra ja'i bi nhohr ts'oqui, di nyanna te ngue bi 'yc'i gui . P nu ra ja'i hp' ma hya, ya hi nd nnu manho te t'e. 39 Ague ma zi cu'ah, hi nga hhm p' Oja, porque y ja'i hp' Oja, gue' di m'm'. P nuj, ngue d c'i h Oja, ya di nyanma teh.

y pa xa thogui, nu'm r ts'tho xqui 'yc'i h ra hya ya. Mathoguitho g sh ra n'

32Dami bmhm

---------

11

Nu ra ja'i c'i ngue majuani te mman'Oja, guehna ra ja'i haxa njuani ngue di nja'a te t'mi di nja. P di segura ngue majuani di nja, madague'a ngue tobe hi ngui nnu te 'b'a ja ngue di nja. 2 Nu na

---------

Hebreos11 Oja, bi nu manho 'da y nyogui ja'i xa m'mhma njam'm porque bi 'yc'i ngue majuani te mman'Oja. 3 A nuy, ngue d c'i h ngue majuani te mman'Oja ya, ya d pahm xanho ya ngue Oja hntho bi ma ngue di nja ra xi mhi, 'bexpi nja. Nu'a te g d nnu h ngue ja ya, Oja bi hoqui. Porque ma m'mt'o hi n tema cosa m ja. 4 Nu ra Abel bi 'yc'i ngue majuani te mman'Oja. Janangue nu'a r 'bt'e bi 'yt'e bi nu manho Oja. P nu na r 'bt'e ra Can, hi mbi nu manho Oja. Janangue di nqui ngue Oja bi hojpabi r ts'oqui ra Abel ngue bi 'yc'i . A nuy, madague'a ngue ya xa ndu ra Abel, p di sigue xngathoh ngue ga th tengutho bi 'yt'e ngue bi 'yc'i ngue majuani te mman'Oja. 5 Nu ra Enoc bi 'yc'i ngue majuani te mman'Oja. Oja p'ya bi zixma tetho bi ma mahts'i . 'Bexi mbi du na, ya hi nha mambi thi ngua ja ra xi mhi, porque Oja bi zits'i. 'N mmamp' ja ra Maca Libro ngue Oja mi nnu manho te mani n'yo ra Enoc, m'mfa p'ya bi zits'i. 6 P nu ra ja'i hi ngui c'i ngue majuani te mman'Oja, ya hi ngui s da 'ynna ja'i ngue nnu manho Oja te ga 'yo. A nuy, nu ra ja'i nne ngue r n'youi Oja, jatho ngue da 'yc'i ra ja'i ngue majuani 'b Oja, 'n da 'yc'i ngue nu' y ja'i hon'Oja, gue' di nsixui Oja'. 7 Nu ra No bi 'yc'i ngue majuani te mman'Oja. Bi 'yc'i 'm mi xi Oja ngue di nja ra ndate, madague'a tobe di 'btra pa di nja'a te bi sifi. P bi hocra barco bi xi Oja ngue di hoqui. Ja di nyamp' ra No co

444 'n' to 'bp' ja r ngu. Rngue bi 'yc'i ra No na ra hya na, ya di nqui ngue ra ts'oqui ty ja'i nu' hi ngui c'i te mman'Oja. 'N bi ma mahojpi r ts'oqui ngue bi 'yc'i ngue majuani 'a te bi xifi. 8 Nu ra Abraham bi 'yc'i ngue majuani te mman'Oja. Janangue nu'm mi zon'na Oja, bi xifi ngue da bmp' mi 'bi, di map' ja ra hi xi xifi ngue da gohmi , 'n bi 'yt'e te bi xifi. Bi bmp' ja ra hi mi 'bi, bi ma. Ni xi ngui padi hap dani mpa. 9 Mi zmp' ja ra hi xi yarpabi Oja ngue dr mmti, bi di mp'ya ngue 'bp' y ja'i y mmti ra hi. P ra Abraham bi 'yc'i ngue majuani te mman'Oja, bi mi hi hap' di m'mi. Bi hocy ngu n'u lu, ja bi m'mp'. Mi m'mhra Isaac, ngut'a bi 'yt'e. Mi m'mhra Jacob, ngut'a bi 'yt'e, guehya bi tocabi ra hya xi yat'Oja m'mt'o ya p'ya. 10 Porque ra Abraham bi d'mi ngue dani m'mp' ja ra dani hni b ja mahts'i . Guehna ra dani hni ngue gues Oja bi hoqui 'n i ja para zantho na. 11 Xquet'a ra Sara bi 'yc'i ngue majuani te mman'Oja. Janangue madague'a ya ra bdac'i , p bi m'mhr ts'nt' bi xi Oja ngue di m'mi. 12 Da guehra Abraham xquet'a ya ra bdac'i , ya bi tho ra ora p' ngue di m'mhy basi . P madague'a, siempre bi m'mhr ts'nt'. Guehna bi nxandi , mandngutho y mbom'mto bi m'mi. Nu'a gangu tengutho y s b ja maya ogue tengutho y 'bomu dehe jap' ja r nnengui ra jathe, hi ngui s di 'bede hangu gangu. 13 Gtho ya y ja'i ya, bi m'mi, p bi du. 'N hi mbi nu'a te ra hya xi

445 yarpabi Oja. P comma ngue c'i ngue majuani te mman'Oja, janjuani ngue di johya porque padi xanho ngue di nja'a ra hya di yat'Oja ngue di nja. Janangue mnte ra pa bi m'mcua ja ra xi mhi, bi ma ngue hi ngy ngu ngua, sinoque da ma, dani mpa mahts'i . 14 A nuya y ja'i ngue ngu na ra hya i mma, ya di nqui xanho ngue guehya y ja'i honna hi hap dani m'mi para zantho. 15 P hi nga guep' ja ra hi b pni honi ngue dani m'mi. Porque nu'm da gue'a, mi ja ra tiempo ngue xta mmengui ha bi 'yh. 16 Nu'a ra hi hony ja'i ngue dani m'mi, gue'a ra hi ma datho xandnho b ja mahts'i . Janangue nu na Oja ya, ya hi ngui psr s 'm mmany ja'i ngue mbi : Ma Oja'i . A nu na Oja, ya xa hojpabi n'na ra dani hni hap dani m'mhya y ja'i . 17 Nu na Oja, bi ne ngue da ba'a njuani 'm ngue c'i 'a te bi xihra Abraham ogue hi n'na. Bi xihra Abraham ngue da zixr ts'nt' Isaac ngue da hyo, da 'yrpa ra 'bt'e Oja. P ra Abraham bi 'yc'i te xi Oja, bi n'u ni ngue xta hyo ra Isaac, xta 'yrpa ra 'bt'e Oja. Ra Abraham bi 'yc'i ngue majuani te xi xi Oja ngue xi 'ymbi : 18 Nu'm bi m'mhni ts'nt' Isaac, di nxandi , di m'mi xandngu ni 'bto, xi 'ymbi . 19 Janangue ra Abraham bi 'yc'i ngue majuani ja r ts'di Oja ngue nu'm xta ndu ra Isaac, ma'da'yo xti m'mi. P mi z ngue hi mbi du ra Isaac, ntho ja ma'da'yo bi m'mi, porque ra Abraham ya xi znni ngue xta hyo. 20 Nu na ra Isaac bi 'yc'i ngue majuani te mman'Oja. Janangue

Hebreos11 ra Isaac bi zojpa ra hya y ts'nt', bi xifi ngue da di nnbabi r njapi Oja m'mfa. Guehna ra Jacob 'nhra Esa. 21 Ra Jacob xquet'a bi 'yc'i ngue majuani te mman'Oja. Janangue nu'm ni ma da du, bi xi' yoho y ts'nt' ra Jos ngue da di nnbabi r njapi Oja. Ngu na ra hya bi ma mnte tosr th ngue bi danne Oja. 22 Ra Jos xquet'a bi 'yc'i ngue majuani te mman'Oja. Janangue nu'm ya ni ma da du, bi xihy judo ngue da 'yhra pa da bmp' ja ra hi Egipto. 'N bi zohra hya ra Jos ngue nup' Egipto hi nda cop' r do'yo, sinoque da hyax'm bi bmp' Egipto. 23 R pap 'nhr mam ra Moiss bi 'yc'i ngue majuani te mman'Oja. Janangue nu'm ra pa mi m'mhra Moiss hi mbi zudra hya bi manda ra dast'abi, ngue nu'm bi m'mhy ts'nt' y judo, da thopi. Mi nu ngue ra Moiss mazihotho 'm mi m'mi. Nhyushna bi 'yagui . 24 Ra Moiss bi 'yc'i ngue majuani te mman'Oja. Janangue nu'm mi ndan'yoh hi mbi nu manho ngue da gohi ngue r tede na r t'i xu ra dast'abi p' ja ra hi Egipto. 25 Sinoque bi ne ngue 'dap' da zui ra n' y ja'i Oja. Hi mbi ne xta 'ytra ts'oqui ngue xta hyp' Oja ngue xta ngop' mi 'bi, nup' zits'dy pa xti nja mph. 26 Nu na ra Moiss man'na xanho bi nu manho ngue da z ra n' tengutho ra n' ja ngue da z ra Cristo. Janangue nup' Egipto hi mbi ne xtab ngop' ngue dr mmti gtho ra mnyu mi jap'. Porque padi xanho ngue xandngu r njut'i Oja di nja m'mfa.

Hebreos11 Moiss bi 'yc'i ngue majuani te mman'Oja. Bi bmp' ja ra hi Egipto, hi mbi zutho ngue mbcu ra dast'abi. Hi mbi gohr mmi, porque padi ngue n'youi Oja, madague'a hi ngui hti . 28 Ra Moiss bi 'yc'i ngue majuani te mman'Oja, bi 'bpi gtho y judo ngue da hyo y d'yo, da z ra ngo ngue ra pascua. Nu r ji y d'yo da hyo, da gospabi p' ja y goxthi, n'namhma ngue nu'm bi thohra anx ngue da hyo y ts'nt' mada, ya hi nda hyopy ts'nt' y judo. 29 Y judo bi 'yc'i ngue majuani te mman'Oja. Janangue bi z bi thop' ja ra Thnga Jathe, tengutho 'm ngue dra 'yonhi p' ni 'yo. Y mmngu Egipto p'ya, xquet'a bi ne ngue xta thop' ja ra jathe, p bi go'mra jathe. 30 Y judo bi 'yc'i ngue majuani te mman'Oja. Nyoto ma pa bi thsra hni ni Jeric. M'mfa p'ya bi xoty jado madi thsra hni ni . 31 Nu na n'na ra xisu ni hu ngue ra Rahab ra mmngu Jeric, mar 'yots'om'mi na, xquet'a bi 'yc'i ngue majuani te mman'Oja. Janangue hi nga 'da'i duui y mmngu Jeric, porque nu na ra xisu na, bi u nna ts'ya' y judo bi ma bi axra hi m'mt'o. 32 Te 'b'a ga t'e? Ua xgue mahyoni tho ngue ga xi'ah mi 'da y hya di 'bdi? P ya hi nga mbongui ra ora ga xi'ah te bi 'ytra Geden, ra Barac, ra Sansn, ra Jeft, ra David, ra Samuel, co gtho y pngahya Oja. 33 Nuya y ja'i ya, gtho bi 'yc'i ngue majuani te mman'Oja. Janangue 'b i'da bi 'ytra tu nhni , bi dapy dast'abi mi nzaqui te mi mma. I 'b i'da ngue

446 bi 'ytra ts't'abi xanho, bi nthui r njapi Oja xi yarpi . I 'b i'da ngue bi t'nnb 'bhy zate, p hi mbi za y zate. 34 I 'b i'da ngue bi thrb ja ra sibi, p hi mbi nz. I 'b i'da, ya ja ngue da tho conna juai, p pongui . Nu' y ja'i t'mbi ngue hi nga njuani , gue' bi hya ra ts'di ngue bi ma ra tu nhni 'n bi dapy nsiui. 35 I 'b i'da y xisu ngue nu'm bi du y basi , Oja bi 'yt'e ngue nu'a xa ndu mahndi m'mi. I 'b i'da p'ya, i nthut'i ngue ma'ni , sifi ngue nu'm da hyp' Oja, ya di mpommi ra ndate. P bi n'u ni ngue da du, bi ne ngue di tocabi'a ra nho di nja 'm dani nja ra mbnnate m'mfa. 36 Mi 'da p'ya, bi z ra n' ngue bi 'bi. 'N bi z ra n' ngue r n'ymma hya y ja'i . Mi 'da p'ya, bi thut'i cony cadena, bi ma fdi. 37 Mi 'da p'ya, ga ndutho'a ngue bi 'bndo. Mi 'da p'ya, bi ma maheque made ra ja'i conna thgui. Mi 'da p'ya, majapi ngue da 'yt'a te xants'o, p hi ngui nne. Mi 'da p'ya, ra juai ga ndu. Mi 'da p'ya, bi n'yo ndap' bi z ngue hi n'y ha di nsya. Bi npa he y xid'yo ogue y xi y chivo bi hye. Mi 'da p'ya, bi z ra n' ngue hyoya. 'N bi ma ma'ni , g ra du mmi ga 'bi. 38 Nuya y ja'i ya, y nd ho ja'i , hi n hap da hyannbabi y ts'oc'i 'bcua ja ra xi mhi. P bi z ra n' ngue bi n'yo dapo, ni xi ngui padi hap dani mpa. Bi n'yop' ja y daxant'h. Bi m'mp' ja y 'bido. Bi m'mp' ja y hyado br ja mbo hi. 39 Gtho ya y ja'i ya, bi nu manho Oja, porque bi 'yc'i ngue majuani te mman'Oja. P tobe

27Ra

447 hi mma t'u nni tho'a te xa yarpabi Oja ngue di u nni . 40 Porque Oja bi znni ngue hi mbi nqui xanho hanja ra hya, asta guehy pa d 'bhm ya. Ya xa nzn'Oja ngue nuya y nyogui ja'i 'da gd nuthoh na ra nho xa yat'Oja ngue di 'dacj.

Hebreos11,12 ra hya ngue bi 'yn'Oja: Ague ma basi 'ah, dami hyacj ra gnda xanho hanja ngue fp'ah Oja. 'Yo di cohni mmih 'm di hc'ah Oja te gu th. 6 Porque Oja, nu'a ra ja'i di madi , nu'm hi nga gue'a tra ja'i , di hjpi. Nu y ja'i ngue ya y basi Oja, nu'm hi nga gue'a t'e, i fi. 7 Nu'm ngue gu sh ra n', dami bmhm ngue nu na Oja t'e ngue y basi 'ah, guehna fp'ah na. Porque gtho y basi , nu'm hi nga gue'a t'e, i fhy pap. 8 Gtho' y basi Oja, g i fi, p nu'm hi ngu nne ngue da mp'ah Oja, ha di z gui 'ymbi ngue ni Paph Oja 'm? 9 Conque nu'm mar ngj, nu'a ma pap bi tecj. Nu'm hi nga gue'a d th, i fgbah. P xquet'a d nnu mansu h. Janangue nuy, goma gue'a ma Paph b 'b mahts'i ga na ngue hi nga rpah ma su ya. Porque nu na, i nnepe ngue nma'da'yo ma n'yomfni h. 10 Conque ma paph 'bcua ja ra xi mhi mnte ra pa bi tecj, i fgbah 'm na ngue rcah ra nho. P nu na Oja 'm ngue i fgbah, majuani ngue ni 'yup' te rcah, porque g ra nho t'e. I nnepe ngue g ra nho gd n'yoh, tengutho Oja ngue g ra nho t'e. 11 Nu'm ngue bi mgbah Oja, di sh ra n', hi nd nnu manhoh ra mfi di jacj. P nu'm bi di nma mmih ngue da 'yrcah ra nho'a te t'e, ya hu ma mmih p'ya. Ya man'natho ga ja ndu mmi ga n'yo manhoh.

12

Ya d nnu h ya ngue mandngu dy ja'i bi zti hangu ra n' bi thogui, porque bi 'yc'i ngue majuani te mman'Oja. Da guecj ya, ma ga sti hangu ra n' ja ngue ga thohm. Nu'a d padi ngue da 'yrcah ra nts'oni , ma ga mhm n'na nguadi'a. Nu'a ra ts'oqui di ts'onga ma nt'c'h, ma ga hhm p''a. Ma ga ja ndu mmih y pa di map' ya, ngue nu te nnecj Oja gd n'yoh, gue'a ga th'a. 2 Zant'a da zo ma mmih ra Jesucristo. Porque guehna bi 'yt'e ngue d c'i h ngue majuani te mman'Oja na. 'N go guehna da 'yt'e ngue para zantho ga c'i h xandnho. Nu na ra Jess, madague'a ngue ra 'b'is ngue to tup' ja ra pont'i , p nu na hi mbi 'bsr s. Bi zti hangu ra n' bi thop' ja ra pont'i , porque padi ngue nu'm mi tho'a te ra n' bi z, ma datho ja mph ngue dani mmi p' ja r n'yi Oja. 3 Nu'm mi ny ts'oc'i na ra Jess, dami bmhm hangu ra n' bi z. Janangue nuy, 'yo di cohni mmih 'm d sh ra n'. 4 Mnte gui honi ha gdi hyhm p' ra ts'oqui ja ua ja ra xi mhi, tobe hi ngui s da hyo'ah y ts'oc'i . 5 Mami pu mbni h na ra hya xi'ah Oja ngue ya y basi 'ah. Nup' ja ra Maca Libro, nt'ot'i p'

---------

nuy, dami hyah ra ts'di ya, di nd xandnho ni

12Janangue

---------

Hebreos12 n'yomfni h. 13 Dami hyaxh n'na ra hoga n'yomfni ngue gui n'yoh xanho, n'namhma ngue nu' y ja'i hi ngui padi di n'yo xanho, da di ny mmi ndana ra 'yu njuantho. 14 Dami ja ndu mmi ngue 'yo gadi nju nth. Dami hyhm p''a te gma nts'o i ja. Porque hi nda nu Oja y ja'i hi ngui nne da hyp' ra nts'o. 15 Dami hyamhm na r mate Oja nne di 'da'ah, 'yo gadi costhoh. Dami mfhm xandnho, man'nan'yo mi 'yth ngue to da bni di ts'onnbabi r nt'c'i ja mi 'da y ja'i . 16 'Yo gy 'yots'om'mih. 'Yo gu th tengutho bi 'ytra Esa ngue bi mspatho r njapi Oja. Porque nu na ra Esa, mi z mi ntu manthu hu, hnda n'na ra nts'i hm i p'a r erensia madi tocabi porque guehna ma dana. 17 Gu pahm te bi 'ytra Esa. Janjuani ngue hangu ra mbn'a m'mfa ngue xta nzo r 'y'a te mi ja xti u nn pap. P ya hi mbi z ha xti japra hya. Madague'a ngue janjuani ja ra zon'a m'mfa, p ya hi mbi di ni ha xti xotra hya xi 'yt'e.

448 bi 'ydi ngue ya hi nni mantho da 'yde tema hya mman'Oja. 20 Porque de te bi man'Oja ngue mada n'na ra mbo'ni tho da guarb ja ra nexant'h, da tho ngue da 'bndo, ogue da tho cony lansa. 21 Janjuani ngue ra ndussutho te bi nu y ja'i . Xquet'a 'ns ra Moiss bi 'yna: Nugui , asta d huaqui ngue d su. 22 A nuj ya, nup' nn mh, gue'a ra t'h Sin b ja mahts'i ja ra hni ni b 'b Oja, ja nn mh p'ya. Guehna ra Jerusaln b ja mahts'i naya. Nup', xi nga m'medetho y mahuahi y anx i 'bi. 23 Nu'm g bi mpti y anx ngue da 'yspabi Oja, 'dap' ga m'mhm ya y basi Oja ya xa cuarpabi y thu hu p' mahts'i . A nu na ma Ojah guehna ra ts't'abi na ngue gtho y ja'i . Nuya y nyogui ja'i ya xa ndu 'n xa hojpabi Oja y ts'oqui, g dadi ncu h ya. 24 Nu na ra Jess, bi hocra 'da'yo cohi ja ya. Nu r ji bi mni , i ja r ts'di ngue di hoga ma ts'oquih, hi nga ngu r ji ra Abel ngue n'st'abitho. 25 Janangue nuy, dami mfhm xandnho ya, man'nan'yo mi 'yt'e ngue gui fspathoh r hya na Oja nzocj. Ya gu nnu h ngue hi mbi mpommi ra castigo ya y ja'i bi mspatho r hya Oja 'm ra pa mi zocua ja ra xi mhi. Goma guehya ngue gui 'yna ga mpomhm ra castigo 'm ga fspathoh te mman'Oja nu na bi nzocsgah asta mahts'i . 26 Nu'm y pa xa thogui, nu'm b nya Oja ngue nzohy ja'i ua ja ra hi, asta di 'yan'ahi. A nuy, mahn'a n'Oja: Nu'm ngue hnd nyag ya, ga t'e ngue di

ma zi cu'ah, nu na ra cohi bi 'dacj Oja ngue gd n'yoh ya, ma'da'yo na, hi nga 'da'iguui'a ra nyogui cohi bi t'u nna m'mt'o y judo ngue da n'yo. Nu'm mambi t'u nna nyogui cohi y judo ya, nu'a ra t'h ja ua ja ra xi mhi b nya Oja, ja bi map'. Bi nu y ja'i ngue di yoxni y sibi. Bi nu y ja'i ngue ja ra ts'a'bxui . Bi nu y ja'i ngue 'yo ra ndate ndahi . 19 Bi 'yhy ja'i ngue ya y corneta. Bi 'yhy ja'i ngue b nya Oja ngue nzofo. Nuya y ja'i bi 'yde ngue ts'ofo, bi nsu. Janangue

18Ague

---------

449 'yan'ahi 'n ga t'e ngue di 'yan'a te b ja maya, bi 'yna. 27 Ngue ngu na ra hya mman'Oja da yr'm hmb nya ya, ya di nqui ngue Oja da hyajpabi y 'bfi te g bi hoqui. Nu te da bni ngue hi ndi 'yani , gue'a di nja para zantho'a. 28 Nu na ra xqui hi ndi 'yani , guep' ha di manda Oja ja ga m'mhm p'. Janangue nuy, ma ga ja mammadi h Oja ya. Ma ga thanneh Oja tengutho nnu manho ngue ga rpah. Porque Oja n 'yup' ngue mathoguitho ga nnu mansu h. 29 Porque Oja ra ndussutho, tengutho ra sibi ngue di juadi udi ha sdi.

Hebreos12,13 hc'atho'i. 6 Janangue nuya ma mmi gd mamhm na ra hya ja ua ya ngue na: Nu na ma Oja, guehna fxcagui na. Ya hi ndi sug 'm ja tema hya mbnngagui y ja'i . 7 Dami bmhm te mani n'yo' y mamhya bi xi'ah r hya Oja. Dami mpyah'a te ra nho bi 'yt'e mnte bi m'mi, da ngu'a gui 'yth. A nuya y mamhya mi d xanho y nt'c'i ya, dami njath p'ya, di nd xanho ni nt'c'i h. 8 Nu na ra Jesucristo, ngu'm y pa xa thogui, xi mmangudya, xquetho para zantho na, hi njam'm ngue dadi mpdi. 9 Janangue mami n'u ni da th'ah ngue hnt'o bi z ma xdi gui tnhn ngue hi nda 'da'iguui na ra hya gu c'i h ya. Dami hyannbah r mate Oja di 'da'ah, gue'a di zajni nt'c'i h'a. 'Yo di h'ah ya y ja'i hajtho te si, porque hi nga gue'a di zacr nt'c'i ra ja'i 'a ngue da hyajtho te da zi. 10 A nuj, guehna ra Jesucristo di nnpa 'bt'e ngue di nhohma ts'oquih. A nuya y 'bt'o mmcja ngue y judo, 'be ho y zu' ngue rpabi ra 'bt'e Oja ya, 'n ja ra 'bt'e ngue hi n'y ra nt'di da za ra ng pty ja'i . 11 Nu r ji ra zu' i tho, haxra mmcja n ma mbonni ja, ja ra xqui mathoguitho xa ndxqui ja bi porb ra ji gui nhohy ts'oqui y ja'i . Ra ng p'ya bi nt'udi maxts'e ra hni ni . 12 Njarbtho ra Jess, bi z ra n' ngue b tho maxts'e ra hni ni . Nu'a r ji bi mm'm mi du, guehna nnpa 'bt'e y ja'i ngue i nhohma ts'oquih na. 13 I mby ja'i ngue ra 'b'is te t'rpa ra Jess ngue b tho maxts'e ra hni ni . P ma

13

Hangu ra pa, dami mmadi n'na ngu n'na'ah, tengutho 'm ngue ga di ncu h. 2 Mami pu mbni h ya, ngue nu'm to bi zp' ja ni ngu h, dami u nhn ra ts'ya. Porque 'b i'da y ja'i di u nna ts'ya p' ja y ngu, p hi ngui padi ngue'm y anx Oja' di u nna ts'ya. 3 Nu'm to bi n'ofdi, dami fxh te honi . Dami fxh gui 'y'ni gndah tengutho 'm ngue go gdi ofdih. Gui fxh' s ra n' ngue ma'ni . Gui 'y'ni gndah ntho go gui thohm'a te ra n' thogui. 4 Nu gtho y ja'i ya xa nthat i , da zupy nthati bi 'yt'e. 'Yo di homman'na di m'mhmi . Porque Oja da hyaspabi ra gnda y 'yots'om'mi. 5 'Yo s gu mhm ngue gue'a ra mnyu ma datho di muui. Dami conformah'a te ts' macosa di 'da'ah Oja. Porque Oja i na: Nug, hi n dadi pu mbni 'i . 'N hi nga

---------

Hebreos13 ga tnhmah ra Jess, madague'a t'mbi ngue ra 'b'is ngue d c'i h ra Jess. 14 Porque nuua ja ra xi mhi, hi n'y gah ua n'na ra hni ni ngue di ja para zantho. Sinoque d tmhm man'na ra hni ni , nu na ja ngue di nja m'mfa. 15 Janangue nuy, ma ga ja mammadih Oja para zantho, porque nu na ra Jesucristo ma 'bt'o mmcjah p' 'b Oja, go guehna haxp 'b Oja'a te nn ja mammadi h Oja na. 16 Mami pu mbni h, zant'a dami 'yth ra nho, gu fxni mmi c'i h co nu'a te gu psh. Porque gue'a di nqui ngue gadi ja mammadi h Oja'a. A nu'm ngu'a gui 'yth, da nu manho Oja te gu th. 17 Nu' y n'yoh di manda p' ja ra ni ja, dami 'yt'e te da xi'ah. Gui 'yrpah masu xanho, porque gue' ft'a ni teh'. I padi ngue nu'a ra 'bfi t'e, b p' ra pa di dpra gnda Oja. Janangue dami 'yt'e ngue di johyatho ni mdih, 'yo gui honnbah ngue ha di du y mmi. Porque nu'm hi ngui 'yc'i te xi'ah, ya hi ngui sp' da m'ah xanho. 18 Dami marcah Oja, porque nugui d na ngue ya xanho te nn 'yo, 'n d nne ga sigue ngue ni mantho ga n'yo xanho. 19 Nu'm g marcah Oja, dami 'yhm ngue da yt'Oja ngue n'nahmantho ga mmag p' ga ma nu'ah.

450
---------

Oja bi 'yt'e ngue bi bnnate ra Hmu Jesucristo 'm mi du. Nu'a r ji bi mm'm mi du, gue'a ra ji di ja ts'di para zantho ngue di nja ra 'da'yo cohi i ja. I t'e ngue nu na ra Cristo, guehna ma Maca Mdih na. 'N t'Oja ngue y 'yc'i di mmadi n'na ngu n'na. 21 D nneg ya ngue da 'yt'Oja ngue da zp' gui 'yrpah'a te g r ph, hi nte di m'mdi. Da ne Oja ngue conn ts'di ra Jesucristo gui cohm tengutho nnepe ngue gui cohm. A nuy, ma ga spah ra Cristo para zantho. Da ngut'atho.

20Nu na

ma zi cu'ah, dami 'yde xan ho na ra hya ja ua d xi'ah. Ya d xi'i ha gdi japi te gui 'yth, p hi nga yap'tho pa ra hya. 23 D pn'nah ra hya ngue nu na ma cu h ra Timoteo mi ofdi, ya bi bts'e. A nuy, nu'm ngue hi mma ya'atho da zcua ya, 'da gd m'be p' ngue ga ma zngua'ah. 24 Dadi zngua gtho' y mamhya 'bp'. Da gue' mi 'da ma cu h, g dadi zngua. A nuya ma cu h ngue y mmngu Italia xquet'a di zngua'ah. 25 Oja di japi gtho'ah. Da ngut'atho.

22Ague

---------

Ja ua ra carta bi 'yo'tra Santiago.

Ra Santiago

Nug dr Santiago, r mfig Oja, 'n r mfig ma Hmu h Jesucristo. Dadi znguag' ma cu ngue y mbom'mtoj ra Israel, nu' 'bi ndap' bi z g r ngni nxi mhi.
2Ague

da znni , 'n yobni , hi njam'm di ti nn mmi ndana gue'a da 'yt'e. nu ra 'yc'i ngue hyoya, t'mbi ngue hi nte di muui, p di johya hmaha. Porque Oja mbi ngue di muui ra hyoya. 10 P nu ra 'yc'i ngue ra mmmmti, di johya hmaha 'm bi di nn mmi ngue nu'a r mnyu i ja, hi nte di muui p' ja r hmi r d Oja. Porque gtho y mmmmti da thotho. Ya gu nnu h y paxi 'm bi ndni , hi nga ya'a ra pa ht'i. 11 Nu'a ga mpa ra hyadi 'm ma pa, ra paxi da 'yot'i, ya da dhr dni , ya di m'm'a te ganho. Njarbtho ra mmmmti 'm di xandra mnyu ya ngue nnepe xangu di nja, p nu'm bi du, da zotr mnyu xa xandi .

9A

---------

ma zi cu'ah, dami johyah ngue'm 'dama 'dan'yo man' gu sh. 3 Porque gu pahm ngue nu'm gu sh ra n', 'n hi mbi nts'onni nt'c'i h i ja, ya man'natho gui sti te gu thohm 'm. 4 Dami sti xandnho te gu thohm, n'namhma ngue man'na di nd ni nt'c'i h p'ya, hi nte da t'mbi ngue di 'bdi. 5 Nu ra ja'i ngue hi ngui padi ha di japi te thogui, da 'yp'a Oja ngue da mts'i. A nu na Oja da xnnbi ha di japi. Nu na Oja mmi di ho di mfxte, hi ngui na ngue hi n'na. 6 P nne da 'yc'i ra ja'i ngue Oja da mts'i, 'yo di yobni . Porque nu ra ja'i ngue hi nga n'nat'a mbni , ni maua, ni man r n'yomfni , t'e tengutho ra jathe 'm nna ndahi . 7 Nu ra ja'i ngue yobni , nu na Oja hi nte di u nni . 8 Nu ra ja'i ngue n'na ra hya

---------

mmnthi di nthui ra ja'i da zti hangu ra n' da thogui. Porque nu'a da zti te thogui, mman'Oja ngue para zantho 'dap' di m'mhmi . Guehna di yarpabi Oja ya y ja'i di ma Oja co gtho y mmi naya. 13 Nu'm te'o so r

12Ra

---------

451

Ra Santiago1,2 mmi ngue da 'ytra nts'o, 'yo s di na ngue Oja di bnnbabi 'a ra nts'o nne da 'yt'e. Porque Oja hi ngui so r mmi'a ngue tema nts'o da 'yt'a, 'n hi ndi bnnbabi y ja'i ngue da 'ytra nts'o. 14 N'na ngu n'na y ja'i , i sos r mmi'a ra nts'o nne da 'yt'e. 15 Nu'm ngue ya bi nja'a ra nts'o so r mmi ra ja'i da 'yt'e, ya ra ts'oqui bi 'ytra ja'i . Nu na ra ja'i ngue ra 'yt'its'oqui, ya nd'mate dra castigo 'm ngue di sigue. 16 Ague ma zi cu'ah, nu'a ra nts'o so ni mmi gui 'yth, 'yo s gu mhm ngue Oja di bn'nah'a. 17 Porque nu'a di 'dacj Oja, gtho gue'a tate xanho'a. Nu na Oja bdi u n'a ra nho p'ya, gue'a bi 'yty nyot'i b ja maya. Nuya y nyot'i ya, di phy hmi ya, p Oja hi nha gui p'a te mman'a, nu'a mma, i mma. 18 Nu'm ma c'i h na ra hya majuani , nu na Oja b snni ngue bi 'dacj ra 'da'yo te. Bi zigah p' 'bhy ja'i para ngue dy mdi 'yc'i h na. M'mfa p'ya, xangu mi 'da y ja'i da 'yc'i ra hya.

452 ja ni mmih. A nu na ra hya na, ja r ts'di ngue da yan'na ni teh. 22 P dami 'yth'a te xn'nah na ra hoga 'da'yo hya. 'Yo s gu h'ni mmih ngue gui 'yna ngue hntho gui 'yxthoh ra hya. Nu', hi n'na'a. 23 Nu'a te'o hntho nne ngue da 'yde te mmanna hoga 'da'yo hya, 'n hi ngui t'a te mmanna hya, i t'e tengutho n'na ra ja'i htr hmi conna hy. 24 Nu'm htra hy, i nnu r hmi , p nu'm bi g ra hy p'ya, ya di pu mbni tengu r hmi . 25 Nu ra ja'i bi 'yt'a mmi xandnho'a te ra hya di manda Oja, hi mbi pu mbni , nu te de i hma, i t'e, guehna ra ja'i di jap'a Oja te ga 'yo na. Porque ra hya di manda Oja, tate ngue xandnho, 'n nuya y ja'i c'i te mmanna ra hya na, guehya ho y mmi ngue nne da 'yt'e te di manda Oja ya. 26 Nu te'o gtho hi ngui sammr jani ngue xants'o ga ya, 'yo s di htr mmi, da 'yna ngue ra 'yc'i . Nu na ra ja'i na, ya sditho ngue thanne Oja na. 27 Nu na Oja ma Paph, i nne na ngue nu ra ja'i majuani ngue ra 'yc'i , da 'yt'e te r nsui r nt'c'i . Da 'yrpabi ra 'bxte y basi hi njongui 'bi. 'N da 'yrpabi ra 'bxte y 'danxu 'm hi n'y te da hyoni . 'N hi nda 'ytra nts'o ga 'yo y ja'i ua ja ra xi mhi.

ma zi cu'ah, nu'm toni ja'i da zo'ah, dami 'yrpah masu. Hante ngue gui nyah, 'be hyacra gnda 'm xanho te gu nne gui mmamhm, ogue hi n'na. Nu'm gu mbcuh, hyacra gnda ngue'm ni 'yup' gui mbcuh, ogue hi n'na. 20 Porque nu ra ja'i mbcu, hi ngui t'a te ra nho nnep'a Oja da 'yt'e. 21 Janangue nuy, dami hyhm p''a te g xants'o. 'Yo ni mantho gu th'a te hi nga njuani . Dami hyahni mmi gui 'yc'i h na ra hya bi ma nthu hu p'

19Ague

---------

Ague ma zi cu'ah, ngue gu c'i h na ma Hmu h Jesucristo magues, ya hi ngui ho ngue'm gu huanthoh to gu nne gui mahm. 2 Xi'm da yrbu ha gadi mptih n'na ra mmmmti di ha n'na ra mfo'y ngue ra oro, di he

---------

453 ra ulu xanho. Xquet'a da 'yt'a n'na ra hyoya hi nga njuani r he. 3 'N go gu nnu mansu h na ra n'yoh xanho r he p'ya, gui 'ymph p'ya: Dami mi cua ja ra nthuts'i xanho, gui 'ymph. P nu na ra hyoya p'ya, gui 'ymph na: Nu'a'i g 'bhn, ogue dami mi cua hi. 4 Xi'm ngue ngu'a gui 'yth, ya gu huantho to gadi mahm 'm. ntho go gu nts't'abih ngue go gui snhn ndana gue'a ra ja'i di muui, ndana hi nte di muui. Ya hi ngra hoga n'yomfni 'a p'ya. 5 Ague ma zi cu'ah, nu na Oja, ya xpa huan'n y hyoya ua ja ra xi mhi, ngue nu'm bi 'yc'i Oja, ntho di mmmmti, hi nda gue'a ja xangu r mnyu. Porque nuya y hyoya, nu'a ra nho di u n'Oja p' ha di manda, go di tocabi ya. Guehna ra nho ma yat'i bi ya y ja'i di ma Oja co gtho y mmi ya. 6 P nu'ah gadi 'brpah r s y hyoya. Go gu nnu mansu h ya y mmmmti, conque guehya y ja'i di pc'ah ya. Nu'm hi ng 'yth'a te di manda ya, da ma mabnt'i 'ah, da ts'ixah p' ja ra ts't'abi. 7 Ya fadi ngue gu c'i h ra Cristo. Hanja ngue go gu nnu manhoh ya y mmmmti i ya mants'o 'm i hnn'a r maca thu hu na ra Cristo? 8 Nup' ja ra Maca Libro i nt'ot'i p' ra Ley i tate ngue mi 'da y ley, i na: Dami mahni mmi c'i ui tengutho gni ne ngue di ma mammadi 'i . Nu'm ngue majuani gu th'a te mmanna ra ley na, ya xanho te gu th 'm. 9 P nu'm gu huantho y ja'i gadi mahm, ya ra ts'oqui gu th 'm. Ya gu fsthoh'a te mmamp' ja r ley Oja.

Ra Santiago2 ngue n'na ra ja'i da 'yt'e gtho'a te nt'ot'i p' ja ra ley, p con n'na parte di 'bdi hi nda 'yt'e, ya fstho ra ley. Ya stho 'm hi nte bi 'yt'e te mmamp' ja ra ley. 11 Porque gues Oja bi 'yna: 'Yo gr 'yots'om'mi. Mahn'a na: 'Yo gr hyote. A nuy, nu'm hi ngra 'yots'om'mi ra ja'i , p ra hyote, ya fstho'a te mmamp' ja ra ley. 12 G ra hya manho gdi nyah. Nu'a te gu th, dague'a te nnu manho Oja gui 'yth. Porque gu pahm ngue da thats'ah ra gnda conna 'da'yo ley bi zn'Oja ngue di n'yo y ja'i nuya bi nyani . 13 A nuy, nu ra ja'i ngue hi ndi hucr mmi c'i ui, hi nda ma mahuqui 'm bi thaspabi ra gnda. P nu ra ja'i ngue ja r nhucate, nu'm bi thaxra gnda, hi nte di njapi.

10Xi'm

ma zi cu'ah, nu ra ja'i na ngue ra 'yc'i 'n hi n tema nho di nne da 'yt'e, ya sditho ngue na ra 'yc'i ra ja'i . Ua da z di nyanna ja'i ngue hntho da 'yna ngue ja r nt'c'i ? 15 Xi'm ngue di 'bhma cu ngue ra n'yoh ogue ra xisu, hi n'y ra u lu da hye, ogue hi n'y te da zi. 16 Nu n'na'ah p'ya da 'ymbi : Da hyu ni mmi ya. Nuya hi ndi s'i ya, 'n hi ngui tu ra thu hu ya, da 'ymbi . P nu'm hi ndi u nna u lu da hye 'n hi ndi u nni te da zi, ndana ra nho na r'm? 17 Njarbtho ra ja'i na ngue ja r nt'c'i ya. Nu'm hi ngui nne ngue tema nho da 'yt'e, ya hi mma juani ngue ra 'yc'i ra ja'i . 18 Xi'm di 'bi to da 'yna: Nuya 'bi to ja r nt'c'i , xi mmi 'bi to tra nho, da 'yna. Ga mbya:

14Ague

---------

Ra Santiago2,3 Ha di z di nqui ngue ja ni nt'c'i 'n hi n tema nho di fadi ngue gu t'e? A nug, ya da z gu padi ngue ja ma nt'c'i co nu'a te ra nho d t'e, ga mbi . 19 A nu'i , gu c'i ngue n'natho Oja. Xanho ngue gu c'i ngue hnda n'na Oja i 'bi. P xquet'a 'nhy ts'onthi i c'i ngue n'natho Oja. Nja ngue nu' y ts'onthi i huaqui ngue su'a te da thogui. 20 Nu'i , di 'b'a'i ra n'yomfni . Ua hi ngu padi ngue ra nt'c'i hi n tema nho n'youi, hi mma juani ngue ra 'yc'i ra ja'i ? 21 Nu ma mboxitah ra Abraham bi 'yt'e te bi xi Oja. Janangue bi hojpabi y ts'oqui. Porque bi n'u ni ngue xta hyo r ts'nt' ngue xta 'yrpabi ra 'bt'e Oja. 22 Ya gu nnu h ngue hi nga hntho bi nja r nt'c'i ra Abraham, sinoque bi 'yt'e te r nsui r nt'c'i . Co nu'a te bi 'yt'e, di nqui ngue majuani ja r nt'c'i . 23 Ya bi nja'a te nt'ot'i p' ja ra Maca Libro ngue na: Ra Abraham bi 'yc'i ngue di nja'a te ra hya bi xi Oja. Nu'a i 'yc'i p'ya, Oja bi hojpabi . 'N Oja bi 'yt'e ngue r amigo ra Abraham. 24 Ya gu nnu h ngue nu na Oja, di hojpa y ts'oqui y ja'i ngue tra nho. P ngue da 'ynna ja'i ngue hntho c'i , ya di pu nnbabi , nu'a, hi n'na'a. 25 Nu ra Rahab, mar 'yots'om'mi na, p Oja bi hojpabi y ts'oqui ngue'a ra nho bi 'yt'e. Porque nu' y m'mnhni ra Josu bi ma di axra hi, bi zmp' mi 'bhna ra xisu. Nu'm mi thon' y m'mnhni , bi 'yagui 'n bi xifi ngue n'nanni man'na ra 'yu di mengui , n'namhma ngue hi ndi mbnt'i . 26 Xi ra ja'i ngue ya xandu, ya hi nte pfi.

454 Njarbtho ra ja'i ngue hi mma juani ra 'yc'i ya, hi n tema nho di nqui ngue di t'e. Ague ma zi cu'ah, nu'ah ya, hi ngui s ngue to bi z da 'yna ngue di nxnnbate r hya Oja. Porque ya gu pahm ngue nughe ngue d xnnbatehe r hya Oja, ma datho ngue hascahe ra gnda Oja, a nu' hi ngui xnnbate nzni '. 2 Gthogah ya, xangu y nni di hi nga gue'a te d th. Nu ra ja'i da 'yna ngue g gue'a ra hya mmanya, r nzgui g ra nho ga 'yo na ra ja'i na. Porque nu ra ja'i majuani ngue padi da zamr jani , guehna da z da zamr mmi ngue'a te r ph r do'yo na. 3 Nu'm majapi ra freno p' ja r ne y ndfani , ya s di ts'ammi p'ya, hi nte di ja. Nup' go da t'mbi di ma, ja di map'. 4 Nu y barco, xannoho'. Nu'm bi nthui ra ndahi i tnhni , p hi ngui ani . Porque nu'a di 'yoni , hntho da 'yannba r nt'annbi ngue di n'yo, ya da ma ra barco nup' go da nepe di ma. 5 A nu ma jani h ya, gue'a n'na ra parte n'youi ma do'yoh ngue zitch. P nu'm d nyah, nu'a n'na ne pmma neh, xangu nja'a. Nu ra sibi ya, nu'm ja bi mdi bi nz, ra t'spi. P da z di juadi da 'yu'a n'na ra daxant'h 'm bi ndaspi. 6 Njarbtho ma jani h ya, ntho ra sibi na. Di ts'onna ja'i porque nu'a ra nts'o ja ua ja ra xi mhi, g go mmanna ma jani h. Br thp' ja ra ni du'a ra sibi udi . Porque mnte ra pa 'bhra ja'i , 'bmman' ra ja'i ngue ra ts'omhya pnn ne. 7 A nu ra ja'i , i s ngue

---------

455 di maxubi y zu' 'bi, y zate, y ts'ints', y c'ya, 'nhy zu' 'bp' ja ra jathe di maxubi y ja'i . 8 P nu r jani ra ja'i , hi njongui pni ngue da hyti da zammi . Porque gue'a n'na ra nts'o'a ngue hi ngui s di ts'ammi . Nu ra c'ya 'm bi za ra ja'i , i tu ra ja'i . Njarbtho ma jani h ya, mman'i'da y hya ngue n'youi ra ndate. 9 A nuy, nu na ma jani h nn spah Oja nu na ma Paph. Guehna ma jani h nn samhm y ja'i na. Conque Oja go t'a ngue ra ja'i ja r te tengutho Oja. 10 Nu na ma neh spa Oja, guehna ma neh sate na. Ague ma zi cu'ah, hi ngui ho ngue ngu'a ga th. 11 Xip' phra hojtehe, hi ngui s ngue ja da bp' ra ts'othe. 12 Ague ma zi cu'ah, hi ngui s ngue nup' ja ra za ngue ra igo ja di nzp' ra ndt' ni hu ngue ra aceituna. Hi ngui s ngue nup' ja r 'y ra uva ja di nzp' ra igo. Hi ngui s ngue nup' p ra ts'othe, 'dap' da bhmi ra hojtehe.

Ra Santiago3,4 honi ha di hnu mansus, ya hi n tema nhotho jap'. 17 P nu ra ja'i ngue Oja t'e ngue ra njammi, r mditho di nqui ngue g ra nho ga 'yo ra ja'i . 'N hi ngra nequisi, hi njondi nju nt'ui, di jammansu r mmi c'i ui. I ja r yemmi. I tra nho. Hi ngui huantho'a fts'i. Co g r mmi ga 'yt'a te t'e. 18 Nu ra ja'i di ja ndu mmi ngue honi ha di nhojpaui' di nju nt'ui, ya da z di m'm mmanho m'mfa.

to pni ngue ra njammi ya, t'ammi ra hya de, ya da hnu ndana ra ja'i da 'ytra nho. Nu'a ra hya padi , gue'a t'a, 'n hi ngui spas'a te t'e. 14 I ja man'na ra hya ya, nu ra ja'i ngue ra zya, ra nequisi, honi ha di nu manhos y ja'i , guehna ra ja'i hi mma juani ngue ra njammi na. 15 A nu na ra hya pahya y ja'i njap', hi mma juani ngue Oja di bnnbabi ra hya mma. Gue'a ra hya pahy ja'i 'bcua ja ra xi mhi padi . Di thui tengutho r n'yomfni ra zithu na ra hya na. 16 Porque nup' ja ra nts'ya, ya hndra si ja. N'na ngu n'na y ja'i

13Nu'm

---------

Ua hi ngu pahm hanja ngue gadi nju nth, xgue hndra nnemhya gui pfi n'na ngu n'na'ah? Nu'a ra ts'on'yomfni ja'ah, gue'a tap'ah'a, hi ngui s gui 'yth ra nho. 2 Gu nneh n'na ra cosa, p hi ngui s gui ti mhm, gui nhoteh p'ya. Nu'm te ga nu rpabi ni mmi c'i h, gadi syabah. Gu fhm ra nju nt'i p'ya, gu nemhya n'na ngu n'na'ah. P nu te gu nneh, hi ndi n'na'ah, porque hi nga gue'a Oja gu ph. 3 A nu'm ja te gu ph Oja, hi ndi 'da'ah, porque hi nga gue'a ni 'yup' di u n'a te gu ph Oja. Hntho gu nne ngue di ja te gui mhm p' ha gu 'ni phh. 4 Hanja ngue gu hhm p' Oja? Ua hi ngu pahm ngue nuya y ja'i t'a te ga 'yo y ja'i 'bcua ja ra xi mhi, gue' y nsiui Oja'? Janangue nu to bi z ngue nne da 'yt'a te ra nts'o ga 'yo y ja'i ua ja ra xi mhi, gue'a cohi ngue r nsiui Oja'a. 5 Ua gu mhm ngue hi nte ni bntho'a te mmamp' ja ra Maca Libro ngue na: Nu na Oja, b pnhna Espritu Santo ngue da mcj ua. Guehna hi ngui nne naya ngue ga hhm p'

---------

Ra Santiago4,5

456

Oja? 6 Nu na Oja, tra mate ngue go mangu'ah ngue gu haspa ra mmi fxcah. Porque nup' ja ra gnda mi 'da y ja'i te ga 'yo? Maca Libro, i na: Nu na Oja, hi ngui -------13 I 'b i'da ngue di n'ymbi : Nuya, nnu manho y ja'i di 'yts'i . A nuy, nu' hi ndi 'yts'i , gue' fx', i na. ogue ni xudi , ga mmh p' ja n'na 7 Dami neh ya ngue gui 'yrpah r ra dani hni . Ga ma m'mhm p' ph Oja. 'Yo gu rpah r ph ra n'na jya, ga honi te ga phm, ga zithu, n'namhma ngue da hyc'ah tahm ra mnyu, di n'ymbi . P nu p'. 8 Dami 'yt'e ngue man'na gd to mmanna tengu na, da 'yhna ra pahm Oja. A nu na Oja, da 'yt'e hya ja ua. 14 Nu'i , hi ngu padi te ja ngue man'na di di nni mmih hanja ngue di nja ni xudi . Hi ngu padi tema na. Ague gy 'yt'its'oquih, dami pa gui tu. Gu nnu 'm ngue ja n'na hyhm p' ra nts'o gn 'yoh. A ra gui , ja gu nnu ngue jap', ja gu nu y ja'i ngue di ho ra pha ja ua nnu ya hi n'y p', n'na zihmantho di ja ra xi mhi 'n xi mmi nne Oja, da m'mdi. Gu njarbtho ya, gu thotho. 15 Ngu na ra hya ja ngue gu mma, hyahy mmi da hyp' ra nts'o ja y mmi y ja'i , da dn'na Oja. 9 Da gui 'yna: Nu'm da ne Oja ngue ga du ni mmih, dami m'm ndu mmi m'mhm njammi pa, ga th'a te ngue ja ni ts'oquih. Nu'm to thede ra 'bfi da z ga th, gui 'yna. 16 P ngue ja mph, da gohi ngue ra nu'i , ya gni 'b'a ngue gadi 'yx'm ts'oni 'a r thede. Nu'm gadi johyah, gu ya. 'N nu'a ra n'yts'i gu t'e, da gohi ngue ra du mmi'a gui hi ngui ho'a. 17 Nu ra ja'i padi ndana 10 Nu'm gu thanneh Oja, johya. guehna ra nho da 'yt'e, p hi ngui dami m'mmma nhuhi h. Oja da t'e, gue'a ra ts'oqui'a p'ya, ngue 'yts'ah 'm ngu'a gui 'yth. hi ngui nne da 'ytra nho i padi .

ma zi cu'ah, ogadi n'ymbahi te gn 'yo n'na ngu n'na'ah. Nu te'o ngue n'a hi te ga 'yo r mmi c'i ui, ogue haspa ra gnda te ga 'yo, guehna ra ja'i hi ngui nnu manho te mmann ley Oja na, mbi ngue hi nga gue'a i mma. P xi'm gui haxh ra gnda te mmanna ley, 'n hi ngu th'a te ra hya mmanna ley, ya gu sns te gd n'yoh tengutho ra ts't'abi ngue di mmandas. 12 P hnt'a Oja 'bi ngue bi u nna ley, 'n nu', gue'a ra ts't'abi'a. Nu', go da man'a ndana ra ja'i di nyani , ndana da ma ra castigo. P nu'ah, te

11Ague

---------

Ague gy mmmmtih, dami 'yhm na ra hya jaua. Ga ma'a ts'oni ngue'a ra n' ja ngue gui thohm. 2 Nu'a te gu psh, ya xa 'ya. Nu y hoga u lu xc psh, ya xa nzi y zu'. 3 Xa mboxjuatho ni mnyu h ngue ra oro 'n ra t'axi. P ngue xa mboxjuatho ni mnyu h, ya di nqui ngue nu' y ja'i hi n'y ra mny, hi ng 'yrpah ra 'bxte. Janangue guehna ra castigo gui thohm na. Porque xque xa ptitho ni mnyu gadi xanth asta guehy pa ja p'ya. 4 Nu' y mfi bi mpp' ja ni huahi h, hi ng u nhn y nzbi. Di yap'ah ngue hi ng juth.

---------

457 Nu na Oja di mandas'a te gma cosa i ja, de te mmanya y mfi di yapate. 5 Nuua ja ra xi mhi, janjuani ngue g m'mmma phh. Xgue xa noc'athoh tengutho ra ts'di manoqui ngue da tho. 6 Nu'ah, nuya y ja'i hi nte ndupate, go gu snhn ngue da tho ya. Nuya p'ya, hi ngui tqui te gui snhn.

Ra Santiago5 xi ngra hi, hi n tema man'na ma cosa gui 'yxh ntestigo. Nu'm gu yah, dami 'ymhm: ah, ya hnt'a gu mmamhm'a. Nu'm gui 'ymhm ngue hi n'na, ya hnt'a. Ogu nneh ngue da mn'nah ra castigo Oja co nu na te ra hya gu mmamhm. 13 Nu'm 'bi to s ra n', da mat'Oja. Nu'm to di johya, da duty alabansa. 14 Nu'm to di hynni , da zon' to 'bt'o p' ja ra ni ja ngue da marpabi Oja. Da gospa ra aceite ra drquhi mnte tpr 'bxte ma Hmu h Jesucristo. 15 Nu'm da 'yc'i y ja'i ngue ra Jesucristo da 'yt'e ngue da yanna drquhi 'm pr 'bxte, ra drquhi da z. Nu'm s ra n' ra drquhi ngue y ts'oqui x 'yt'e, Oja ja r mpu nnbate. 16 Janangue nu'm ja r ts'oqui ra drquhi , da ma, n'namhma gui mmarpah Oja. Ra drquhi da z ha hmbi . A nu ra hoja'i 'm ngue janjuani r mmi ga mmat'Oja, Oja i fts'i. 17 Nu ra pngahya Elas xquet'a ra ja'i tho'a tenguthoj. P janjuani ngue r mmi i mat'Oja, bi 'ypi ngue hi ndi n'ye. 'N hi mbi n'ye nhyu jya made. 18 Nu'm mi mat'Oja mahn'a p'ya, ngue bi 'yhra 'ye, mahmbi n'ye p'ya. Bi nja y huahi y ja'i bi uahi . 19 Ague ma zi cu'ah, nu'm 'bi te'o xa hyp' na ra hya majuani , nu'a n'na'ah p'ya, da japi ngue da pengui mahn'a. 20 Dami pahm ya ngue nu to di 'brpa r mmi r mmi c'i ui ngue da hyp' ra nts'o ga 'yo, ya bi yanna ja'i mi ja ngue da ma ra castigo. Nu te g r ts'oqui xa 'yt'e, g bi mpu nnbabi .

nuya ma zi cu'ah, ogadi xhni mmih, dami tmhm'a ma Hmuh Jesucristo mnte da znna pa da h. Conque nu'm bi duhr huahi n'na ra ja'i , hi ndi xtr mmi, t'mi asta gue'm bi nja'a r mdi thogui ra 'ye. A nu'm bi n'ye'a r yondi p'ya, ya padi ngue di nxofo. 8 Xquet'a dami njath p'ya, 'yo gadi xhni mmih. Porque ra pa da p' ra Hmu Jesucristo ya ni map'. 9 Ague ma zi cu'ah, 'yo gadi nyapi n'na ngu n'na'ah, n'namhma ngue hi nda thats'ah ra gnda. Porque nu na ra ts't'abi ja ngue da hyaxra gnda, guehna Oja na. P ya ni ma da p' na. 10 Nu' y pngahya Oja hi mbi xhy mmi, madague'a ja ra ora ngue bi z ra n'. Dami njath p'ya, 'yo gadi xhni mmih. 11 Porque d pahm ngue ra mmnthi bi nthui ya y pngahya bi zti hangu ra n' bi thogui. G 'yhm te ra n' bi thohra Job, 'n bi zti. Xquet'a gu pahm'a te ra nho bi 'yrpabi Oja 'm r nzgui. P nu na Oja mmi ja r nhucate, 'n ja r yemmi. 12 A nuya ma zi cu'ah, ja ua man'na ra hya ja ts'ditho ga xi'ah. 'Yo te gu xh ntestigo 'm gu yah, ni xi ngra c'amahts'i , ni

7Janangue

---------

Ja ua r mdi ra carta bi 'yo'tra Bdu.

1 ra Bdu

Nug dr Bdu, r representanteg ra Jesucristo. Dadi znguag' to b sohy hi, 'bp' ja y 'dan'yo hi. 'B i'da p' Ponto, 'np' Galacia, 'np' Capadocia, 'np' Asia, 'np' Bitinia. 2 B huan'nah Oja ma Paph, porque nu n, ya padi te ja ngue di nja m'mfa. Ra Espritu Santo bi 'yt'e ngue gu cohm ngue y ja'i Oja. I nne Oja ngue gui 'yth'a te di 'bp'ah ra Jesucristo, gue'a di hoc'a ni ts'oquih'a conn nguehr ji bi mni . D nneg ngue mmi di 'da'ah r njapi Oja 'n da hyut'a ni mmih.

ga spah Oja, nu na r Oja 'n r Pap ma Hmu h Jesucristo. Guehna mmi bi 'dacj r mate na, porque bi 'yt'e ngue ma'da'yo d m'mhm. Ma'da'yo d m'mhm ngue bi bnnate ra Jesucristo p' ha bi t'gui. Janangue zant'a d tmhm'a te di 'dacj Oja ya. 4 Nu te di n'nacj, hi ngy cosa ngue di m'mdi, ogue di nts'oni , ogue di m'manhni . Sinoque d tmhm'a ra nho b ja mahts'i xa nzn'Oja

3Ma

---------

di 'dacj. 5 Rngue gu c'i h Oja, nuya m'mdi'ah conn ts'di Oja asta gue'm ra pa r nzgui. Nu'm bi znna pa p'ya, gu pahm xandnho te g ra nho di n'na'ah rngue bi yan'ah. 6 Janangue dami johyah ya, madague'a di nja'm da du ni mmih ngue 'dama 'dan'yo man' gu thohm. 7 Porque gu thohm ra n' ngue di ts' ni nt'c'i h. Gu pahm ngue ra oro, xangu r muui, p di m'mdi. P nu na ra oro, guep' ja ra sibi ts' na ngue'm 'datho ogue hi n'na. A nuy, nup' ja r hmi r d Oja, man'natho di muui na ni nt'c'i h i ja, ngue r muui ra oro. Nu'm gu thohm ra n', 'n majuani gu c'i h Oja, Oja da nu manho'ah 'n da 'yts'ah 'm ra pa da p' ra Jesucristo. 8 Nu'a ra Jesucristo gadi mahm ya, madague'a hi ng nu h. Nu', gu c'i h ya, madague'a hi ngu hth. P gadi johyah co n'na ra ph hi ngui s di hma te ganho. 9 Rngue gu c'i h ya, di nyanni teh. 10 Y pngahya Oja, bi 'bt'o ra hya ngue'a r mate Oja di 'da'ah. Nuya

458

459 y pngahya ya, bi ja ndu mmi bi hyoni te 'b'a nne da 'yt'Oja ha di nyany ja'i . 11 Porque ra Cristo bi 'yt'e ngue n'youi ra Espritu Santo ya y pngahya. Nu na ra Espritu Santo, bi japi da 'yotra hya ngue ra Cristo i ja ngue da z ra n', m'mfa p'ya, di mmandas. P nuya y pngahya ya, bi ne xt mbadi te'o ma ja'i na da bni ngue ra Cristo, ogue tema pa di m'mi. mmi bi hyoni ha di di ni hanja ra hya. 12 Nuya p'ya, bi t'ut'i ngue hi nda fadi te ga mbnna hya bi 'yot'i, asta ja guehy pa d 'bhm ya da fadi . A nuy, nu te bi 'yot' y pngahya', ya g ti mhm te ga mbnna hya 'm mi si'ah ra hoga 'da'yo hya ya. Porque nu to bi xi'ah ra hya, gue'a ra Espritu Santo b 'bnnbabi mahts'i bi hatra ts'di. Ya g pahm ya y hya ya, guehya mmi nne da bahy anx Oja ya.

1 ra Bdu1 Pap'i Oja, gu mhm. P nu na Oja, hi nda huantho ndana ra ja'i da hyaspa ra gnda te nn 'yo n'na ngu n'naj na. Janangue jatho gui n'yo mansu h mnte ra pa gu 'yoh ua ja ra xi mhi. 18 Nu'm mam'mt'o sditho te gmani m'mhm tengutho bi 'yut'a ni mboxitah. A nuy, ya gu pahm'a te ra njut'i bi nja ngue bi ma maph'ah. Nu'ah, hi ngra oro ogue ra t'axi bi njut'i ngue gui mphm. 19 Sinoque g mphm conn maca ji bi mnna Cristo 'm mi du. Bi tho ra Cristo tengutho 'm bi tho n'na ra d'yo ngue da t'tra 'bt'e 'n hi nte mants'o di ja, sinoque di tate xtanho. 20 Nu na ra Cristo, hante ngue di nhohra xi mhi, ya b ts'nnbi ngue da du. P bi znna pa bi m'mcua ja ra xi mhi 'n bi du conn nguecj. 21 A nuy, rngue g pahm ra Cristo, ya gu c'i h Oja ya. Nu na Oja bi xoxp ha bi t'hra Cristo 'n bi 'yspabi . Janangue nu na gu c'i h ya, guehna Oja na. A nu'a ra nho b ja mahts'i gu tmhm, guehna Oja di 'da'ah na. 22 Nu'a te mmanna ra hya majuani gue'a gu th'a, nu'a ra nts'o mi ja ni mmih m'mt'o, bi hyacra Espritu Santo'a. A nuy, ya majuani gadi mahni cu h ya. Janangue dami ja ndu mmi gui sigue gui mahni cu n'na ngu n'na'ah. 23 Nu na r hoga 'da'yo hya Oja, i ja para zantho na. Rngue g 'yc'i h na ra hya ya, ya ja'ah ra 'da'yo te. Hi mbi n'na'ah ra te ngue di njap' r nzgui, sinoque guehna ra te i ja para zantho bi n'na'ah. 24 Nt'ot'i p' ja ra Maca Libro ra hya ngue na: Nu gtho y ja'i 'bi, tengutho y

dami tnni n'yomfni h, 'n dami sams ni n'yomfni h. Gui cmfni gui tmhm'a r mate Oja di 'da'ah 'm b hra Jesucristo. 14 Nu te di 'bp'ah na Oja ma Paph, gue'a gui 'yth'a. Nu'a ra nts'o xca 'yth m'mt'o 'm hi ngmani pahm Oja, 'yo ni mantho gu th'a ya. 15 Nu na Oja bi zo'ah ngue dy basi 'ah. Nuy, tengutho Oja ngue tate xanho, xquet'a gui njath p'ya ngue tate xtanho te gd n'yoh. 16 Nup' ja ra Maca Libro, nt'ot'i p' ra hya ngue na: Dami 'yth'a tate xanho, porque nug tate xanhog, n'Oja. 17 Nu'm gu mmat'Ojah, gu mhm p'ya: Ma

13Janangue

---------

1 ra Bdu1,2 paxi ngue da thotho. Nu'a ra nho ga 'bhy ja'i , tengutho y dni y paxi ngue da thotho. Ra paxi da 'yot'i, da dhr dni p'ya. 25 P nu na r hya Oja, ja para zantho na. Nu n, guehna ra hya na ngue ra hoga 'da'yo hya bi ma ma te'ah.

460 znna pa da 'ynna ja'i ngue hi mma juani 'a te c'i . 7 A nuya ngue gu c'i h ra Cristo, ya gu pahm ngue tate di muui na. P nt'ot'i te da thohya y ja'i hi ngui c'i , i na: Nu na ra do hi mbi nu manho y hynni gu, guehna ra do br 'bpo p' br fhra jado na. 8 Xquet'a nt'ot'i ra hya ngue na: Guehna ra do da 'yt'e ngue di fesy ja'i na. Guehna ra mdo da 'yt'e ngue da dhy ja'i na. Nuya y ja'i di fes'na ra do na, tengutho xpa ts'nnbi da thogui to hi ngui c'i bi r hya Oja. 9 P gue'ah ya y ja'i y thanhni Oja. Gue'ah ya y mmcja thanne na Oja ma dast'abih. Nu'ah, ya g hyhm p' ra nts'o ngue ya y ja'i 'ah Oja. Janangue gui tns ra hya ngue tate xanho Oja. Guehna bi zo'ah 'm gm 'yoh p' ja ra 'bxui ngue ra nts'o, ngue gd mh p' ja r nyot'i Oja. 10 Nu'm man'na ra pa, hi mmay ja'i 'ah Oja 'm. P nuy, ya y ja'i 'ah Oja ya. Nu'm man'na ra pa, hi mmi ti nni mmih hanja na r mate Oja 'm. P nuy, ya bi 'da'ah r mate Oja ya.

A nuy, dami hyhm p''a te gma nts'o i ja. O gu nneh ngue maxts'etho di nqui ngue xta nho ni mmih, sinoque dami neh ngue da gue'a te majuani gu mmamhm. O gu syah. O to gu nnmman'h. 2 Nu y 'une ngue ts'dra pa xa mmi , i nne dra xi'ba ngue di zacy do'yo. Gu njath p'ya, dami neh na r hya Oja ngue n'nat'a, para ngue di zajni 'da'yo teh. Man'na man'na gd ti mhm ra hya, asta gue'm da zdi gu mphm. 3 Ngu na gui 'yth ya, porque ya bi di nni mmih ngue xanho r mate Oja. 4 Man'na gd hyomhm hanja na ra Cristo. Nu n, tengutho n'na ra do ngue r mdi bi thmba r ngu Oja. Y ja'i bi ne bi 'ynna ra do na, p Oja b huanhni ngue da hymba r ngu. 5 Dami ne ngue da npa do'ah Oja p' ha nthe n'na ra ngu ngamhmat'Oja. 'N gue'ah da npa mmcja'ah para ngue gu mmat'Ojah. I nnu manho'ah Oja, porque gu c'i h ra Jesucristo. 6 Nt'ot'i p' ja ra Maca Libro ngue Oja i na: Nup' Sin, ga pc p' n'na ra do ngue da npa ts'at'i ma ngu. Gue'a n'na ra do ngue ra thanhni , ngue tate di muui. Nu to da 'yc'i na ra do na, hi njam'm da

---------

ma zi cu'ah, gue'ah hi ngy mmngu h ua ja ra xi mhi, porque gy mmngu h mahts'i . A nuua, gu syathoh ua. D xi'ah ngue 'yo di tap'ah ra nts'o so ni mmih. Jatho ngue gui sams ni mmih. 12 Dami n'yo manhoh p' ha 'bhy ja'i hi ngui c'i ra Cristo. Nuy, guehya nnmman''ah ya, mbi ngue gy ts'oc'i h. P da znna pa da badi ngue majuani

11Ague

---------

461 xanho te gu th. Janangue da 'yspabi Oja 'm ra pa da zcua. 13 A nuy, rngue gu nne gui yrpah r ph Oja, dami 'yth'a te di manda y n'yoh xa t'ts'i ngue ja y cargo. Nu'a ra dast'abi di manda p' ja ni hi gu 'bhm, dami 'yc'i h. 14 Dami 'yc'i h ra gobierno xa 'yxra dast'abi ngue da goty ts'oc'i 'n da nu manho' y ja'i tra nho. 15 I nne Oja ngue gui 'yth ra nho n'namhma da gaty hya' y m'mmmi ja'i hi ngui padi hanja ra hya. 16 A nuy, ngue bi thgah p' ra ley nu na madi ja ts'di ngue ga mmh ra castigo ya, ya hi ndi mandagah naya. P 'yo s gu mhm ngue stho mahnga th ra nts'o. Nu', ya hi n'na'a. Dami neh ngue ya gu oh r 'y Oja. Nu te di 'bp'ah Oja gui 'yth, dami 'yth. 17 Dami nu mansu h gtho y ja'i . Dami mahni mmi 'yc'i h. Ma datho gu su h Oja. Dami 'yrpah masu ra dast'abi 'bt'o ngue di manda p' ja ni hih.

1 ra Bdu2,3 guehna i ts'o'ah na ngue gui njah p'. Nu ra Cristo bi z ra n' conn nguecj. Tengu bi 'ytra Cristo, da ngu'a gui 'yth ya. 22 Porque ra Cristo hi mbi 'ytra ts'oqui, 'n hi n tema fhni bi thi nnbi . 23 Nu'm mi ts'ani , hi n madi cots'a te ga ts'ani . Nu'm mi z ra n', hi mbi pihy ja'i . Sinoque di ddra gnda te t'rpe co nu na Oja haxra gnda xanho. 24 Ra Cristo bi 'dmba r do'yo p' ja ra pont'i , bi tho conn nguehma ts'oquih. Bi ne ngue ya da zp' ra ts'oqui d th, nnepe ngue g ra nho gd m'mhm. Bi n'u ni ngue bi ztr do'yo, go bi tho'a ra ndate mi ja ngue xca thohm. 25 Ya xqui hyhm ra 'yu tengutho y d'yo 'm bi n'uni . P nuya g penj p' 'bhni mdi ft'a ni teh.

gy hmi qui h, dami 'yc'i ni hmu h, 'n dami nu mansu h. Hi nga hnt' y hoja'i ya mantudi gui 'yc'i h, sinoque xquet'a 'n' ya manzaqui gui 'yc'i h. 19 Nu na Oja, i nnu manho to s ra n' hi ngui ja te rngue'a, di n'u ni s ra n' ngue nne da 'yrpa r ph Oja. 20 P nu'm gu th ra ts'oqui 'n gue'a ga 'bp'ah'a, madague'a gui sti te t't'ah, p ya hi n'y te di nu manho'ah Oja 'm. A nu'm ngue ra nho gu th, 'n bi ma ma'ni 'ah, 'n g sth, ya gue'a di nu manho'ah Oja'a. 21 Porque

18Ague

---------

Ague gy xisuh, dami 'yc'i ni dammeh. Nu ra xisu 'm 'bhr damme ngue hi ngui c'i r hya Oja, da znna pa da 'yc'i 'm da nu'a te ra nho gn 'bhm. Hi mma hyoni te gu xihm ngue di 'yc'i ra hya. 2 Porque ra n'yoh da hyacra gnda hanja ngue gu 'b mmanhoh, 'n ja ni ts'u h. 3 Nu'a te gd nhocj, hi nga hntho gui x ni yah ngue mahotho di nqui , ogue gui srpah y oro, ogue gui hyeh ra u lu tate xanho. 4 Nu'a te gd nhocj, gue'a te di nzai ngue dra dni mbo ni mmih. Nu'm gui yah, mazihotho gd nyah. Nu n, guehna mmi di ho Oja na. 5 Manjam'm ngu'a mani nhocy xisu ngue mi nnu mansu Oja. Mi nnx Oja 'n mi c'i y damme. 6 Tengu ra Sara bi 'yc'i ra

---------

1 ra Bdu3 Abraham, 'n i huti ngue r hmu. Nu na ra Sara hi nte bi zu, bi 'yt'a te xanho. A nu'ah, ya gue'ah y t'i xu'ah naya, ngue'm gui 'yth tengutho bi 'y'na. 7 Y n'yoh xquet'a d xifi, dami m'mhm xanho ni xisuh. Gui 'yrpah masu, porque y xisu hi ngui nzaqui tengutho ga nzaqui'ah. Dami su h porque xquet'a 'nhya 'da'in'da'a thoh ra mate ngue ra 'da'yo te. Guehna gui 'yth naya, n'namhma ngue nu'm gu mmat'Ojah, da 'y Oja te gui xihm.

462 sh ra n' ngue ra nho gu th, ra mmnthi g nthh 'm. Nu'm bi pi'ah y ja'i , os gui su h, 'yo dadi ftni mmih. 15 Dami nu mansu h ra Cristo, porque gue'a ni Hmu h'a. Nu'm to da 'ynni hanja'a ni nt'c'i h i ja, zant'a ya gd padi te gd thahm. Nu to nzo'ah, 'yrpah masu, p gui nya manhuhi ha gd nyah. 16 Nu'a gu pahm ngue xanho, gue'a gui 'yth'a. Janangue da ms'y s' nmman' ah ngue gu c'i h ra Cristo. 17 Xi'm nne Oja ngue gui sh ra n', man'na xanho gui sh ra n' ngue gu nne gui 'yth ra nho, hi nda gue'a gui sh ra n' ngue di ja ni ts'oquih. 18 Ra Cristo bi z ra n' ngue bi tho. Gue'a i nhogui para zantho g ma ts'oquih'a. Nu na ra Cristo ngue ra hoja'i , bi du rngue ma ts'oquih, para ngue ga nhojpah Oja. Majuani bi du r do'yo ra Cristo, p hi mbi du r te. 19 Hante di bnnate ra Cristo, bi ma b xi'a n'na ra hya' y nima ofdi. 20 Guehya y ja'i hi mbi 'yc'i ra hya 'm ra tiempo bi m'mhra No. Mnte ra tiempo bi hocra barco ra No, bi zrpabi y ja'i Oja. Hndi hyato nja'i bi nyani ngue bi 'yo ra barco g nja ra ndate 'ye. 21 Njarbtho na ra hya si'ah ya, gui nyamhm 'm gu nxixyah rngue bi bnnate ra Cristo 'm mi du. Nu'm gui nxixyah, hi nga hntho ngue da bo ni do'yoh, sinoque gue'a ra hmya'a ngue gu ph Oja ngue di hoc'a ni ts'oquih. 22 A nuy, bi ma mahts'i ra Cristo, b 'bp' b ja r n'yi Oja. G di manda y anx, gtho' b ja y 'bfi mahts'i , g di manda.

ua na ra hya gui 'yt'e gtho'ah. Gui 'yt'e ngue xgue da 'da'igu ni n'yomfni h. Dami 'yt'e tengutho 'm gadi ncuh. Di nja ni yemmih. Ogadi 'yx'm gu yah. 9 Nu'm xants'o te t'ah n'na ra ja'i , 'yo gadi cospah te t'e. Nu'm ts'an'ah, 'yo gu sateh. Hante dami 'yph Oja ngue di japi to san'ah. Ya gu pahm ngue gue'a i zo'ah Oja'a, n'namhma di jap'ah Oja. 10 Ngu'a nt'ot'i p' ja ra Maca Libro ngue na: Nu'm gu nne gui ho'a te gni 'bhm, ogue gu nne gu nnuh y pa xanho, dami samni jani 'm gu yah, 'yo gu ya mants'oh. 'N 'yo gu mmanna fhni p' ha gu yah. 11 Dami hyhm p' ra nts'o, dami 'yth ra nho. Dami ja ndummi gui hyoni ha gd hojpa y mmui' s'ah. 12 Porque Oja i nnu manho 'm hty hoja'i . A nu'm bi mat'Oja p'ya, Oja rpa masu te xifi. P nu y ja'i xants'o te t'e, hi ngui nnu manho Oja 'm hti . 13 Te'o gu na di n'ah 'm gu th ra nho? 14 A nu'm gu

8Ja

---------

463

1 ra Bdu4
---------

Bi z ra n' ra Cristo 'm mi m'mcua ja ra xi mhi. Da gue'ah ya, 'yo gu su gu sh ra n', porque nu to s ra n', gue'a hp' ra ts'oqui'a. 2 A nuy, mnte ra pa gu 'bhm ua, 'yo gu th'a ra nts'o nnpa ph y ja'i , sinoque gue'a r ph Oja gui 'yth. 3 Da zp''a ra nts'o xc 'yth y pa xa thogui ngue gmi th tengutho ty ja'i hi ngui c'i Oja. Guehya y ja'i hi ngui nne di ts'ammi , t'a te y phs. I i ti , di hi y ja'i p' t'a ngo, hi nha r nzgui si si . A nu'm thanne y dahmu, xants'o te t'e. 4 Nuya y ja'i ya, hi ngui 'yo y mmi hanja, ngue ya hi ngu nne gui 'yth'a te ra nts'o t'e. Janangue nnmman' ah. 5 Nuy, guehya da hyaspa ra gnda Oja ya. Porque Oja, ya xa nznni ngue da hyaspa ra gnda' i te, 'n' xandu. 6 A nuya y ja'i ya xandu, bi sihra hoga 'da'yo hya 'm manjam'm. Nu to g bi 'yc'i na ra hya na, tengutho Oja ngue 'bi para zantho, njarbtho ya y ja'i ya, 'bhy te, madague'a ya xandu y do'yo. Porque Oja b snnbi ngue da du gtho y ja'i .

n'na ra ph, dami n'u nna ts'ya n'na ngu n'na'ah p' ja ni ngu mhm. 10 N'na ngu n'na'ah di 'da'ah ra ts'di Oja ngue da z gui 'yth 'dama 'dan'yo ma'bfi, n'namhma ngue gui fxni cu h. Dami 'yt'e xanho ra 'bfi bi n'na'ah. 11 Nu to b ts'nnbi ngue da manna hya, p gue da gue'a r hya Oja da ma. Nu to b ts'nnbi ngue da 'ytra 'bxte, da 'yrhma ra 'bxte nnep'a Oja da 'yt'e. Nu te g gu th, dami 'yth ngue nu to c'i ra Jesucristo da 'yspabi Oja. Nu n, guehna tate na, 'n ja r ts'di para zantho. Da ngut'atho.

9Co

pa ngu n'na pa b cuatra pa ngue da gua'a nxi mhi. Janangue dami samni n'yomfni h, dami padi xanho ha gdi mat'Ojah. 8 Nu'a ma datho ja ngue gui 'yth ya, jatho ngue mmi gui mmadi n'na ngu n'na'ah. Porque ra ja'i di mahr mmi c'i ui, madague'a thojpatho hi ngui ho te rpabi , p di pu nnbi .

7N'na

---------

ma zi cu'ah, ogadi 'ythoh 'm bi ts''ah. Porque jatho ngue da ts''ah, n'namhma di nqui ngue'm d ni nt'c'i h ogue hi n'na. 13 Dami johyah 'm gu sh ra n' tengutho bi z ra Cristo. A nu'm bi zcua'a, ma datho gu johyah p'ya. Porque di nqui ngue magues. 14 Nu'm nnmman' ah y ja'i ngue gu c'i h ra Cristo, ra mmnthi g nthh 'm. Gue'a gui nqui 'a ngue gu n'yoh na ra Espritu Santo magues. A nuya y ja'i nnmman' Oja, p nu'ah p'ya, gu nnu mansu h Oja. 15 Nu to tra ts'oqui, jatho ngue da z ra n'. Tengu y hyote, y b, y ts'oc'i , 'n' di nthi nty asunto ja y mmi c'i ui. P nu'ah mami njah p'. 16 A nu'm to s ra n' ngue tnna Cristo, 'yo di psr s, sinoque di ja mammadi Oja ngue c'i ra Cristo. 17 Ya bi znna pa da mdi da hyaspa ra gnda Oja y ja'i . P r mditho da thascah ra

12Ague

---------

1 ra Bdu4,5 gnda ngue ya y basi gah Oja. P hague ngu ra castigo da nu' to hi ngui c'i na r hoga 'da'yo hya Oja 'm? 18 Ngu na nt'ot'i p' ja ra Maca Libro ngue na: Xi'm ra hoja'i , xanhnni tho ha di nyani , hap go di nqui 'a ja r ts'oqui 'n hi ngui su Oja 'm? 19 A nuy, nu'm ya xpa nzn'Oja ngue da z ra n' to tra nho, di siguehma y ja'i da 'ytra nho, 'n di dpy te Oja. Nu na Oja b znni ngue b m'mhy ja'i , hi ngui hgah na.

464 ngue hns Oja ja r ts'di. 'N da 'yhra pa ngue da 'yts'ah Oja. 7 Nu'a te gui hmph, dami xihm Oja, porque guehna f'ah na. 8 Dami samni n'yomfni h, dami mfhm xanho. Porque nu'a ni nsih gue'a ra zithu'a, t'e tengutho n'na ra zate i gu, di tht'i ngue honi to da za. 9 Nu'a ra zithu dami tnhn. Dami zajni mmih conn nguehni nt'c'i h. Ya gu padi ngue nu'a ra n' gu sh, xquet'a ngut'a thohni cu h 'bi g ra xi mhi. 10 Gues Oja bdi u ni gtho r mate, bi zon'nah ngue para zantho di toca'ah r ts'di di u nna Cristo. Nu'm ya bi tho'a ra n' gu sh, ya mi ts'dy pa da 'yt'Oja ngue ya hi n tema nts'o nma thi n'nah, da 'yt'e ngue gui ndh, ya ra seguro ngue hi nte gui jah. 11 Nu na Oja, tate ja r ts'di para zantho. Da ngut'atho.

Nuya y n'yoh 'bt'o p' gadi mptih, xquet'a 'nc 'da'igu ma 'bfig'be', ngue dadi jap majuani y ja'i ha bi nja ngue bi du ra Cristo. Nu na ra ts'di di u nna Cristo 'm b h, 'da d tocathoghe na. Jap' n'na ra hya d nne ga xi'ah ya. 2 Ague n'y'ah, dami fhm ya y ja'i x pt'a Oja p' ha gu 'bhm. P hi ngr ts'ditho gdi fhm, sinoque mph gd fhm. 'N 'yo gu rpah r 'bfi Oja ngue ra mnyu gu nneh, sinoque gui fhm y ja'i co n'na ra phtho. 3 'Yo gu nne ngue gui mandah y ja'i gu fhm. Nuya y ja'i xa pt'a Oja, dami cmbah ra 'yu te da m'mi. 4 A nu'm bi zcua r Hmu y mdi, nu'a r njapi Oja di 'da'ah hi njam'm da thogui. 5 Xquet'a y ts'nt' d xifi, nuya y n'yoh 'bt'o p' ha gadi mptih, dami 'yc'i te xi'ah. A nuy, gtho'ah, 'yo gadi 'yx'm gu yah. Porque Oja hi ngui nnu manho' di 'yts'i , p di u nn mate ya y ja'i hi ndi 'yts'i . 6 Janangue ogadi 'yxh, porque gu pahm

---------

ua ra carta d pn'nah, da gaxma cu h ra Silvano. Dami 'yc'i te da xi'ah na. Hi mma ya'mtho d ot'ah na ra scua jaua. D nne ngue ga ha'ah ra ts'di, dadi ja'ah majuani ngue nu na ra hya d ot'i, ja mmangua ha di njap' di jap'ah Oja. Co nu na ra hya naya, g dh. 13 I pn'nah ra nzngua ya ni cu h 'bcua Babilonia, nuya y thanhni Oja tengutho'ah. Nu na ra Marco, ntho ma ts'nt'g na, xquet'a di zngua'ah. 14 Dami nzngua n'na ngu n'na'ah, co n'na ra beso tengutho gui nnu mansu' xa di ncu. D nne ngue da hyu ni mmi gtho'ah ngue gu n'yoh ra Jesucristo.

12Ja

---------

Ja ua r yoho ra carta bi 'yo'tra Bdu.

2 ra Bdu

Nug dr Simu, 'n dr Bdu, r mfig ra Jesucristo, 'n r representanteg'a. Dadi zngua' to g ja ra hoga nt'c'i jaghe ua. Porque nu na ma Yanteh Jesucristo, guehna ma Ojah i nne na ngue to bi z ma ja'i da 'yc'i . 2 D nne ngue man'na gd pahm Oja co 'nhna ma Hmu h Jesucristo, n'namhma ngue man'na di jap'ah 'n man'na di hyut'a ni mmih.

'yo ma mmih ngue nzonngah ra Jesucristo, porque ya ti mma mmih ngue magues na. Rngue d pahm ra Cristo ya, i ja r ts'di Oja da 'yt'e ngue nu na ra hya r n'youi ma nt'c'i h, guehna gd 'yoh na. 4 Janangue tate mazihotho ra hya mayat'i ngue di n'nacj. 'Ncj da z ga th ra nho ya, tengutho Oja ngue g ra nho t'e. Ya hi nni mantho ga nne ga th ra nts'o ja ua ja ra xi mhi ya. 5 Janangue hi nga hnt'a di nja ni nt'c'i h, dami ja ndu mmi ngue man'na gd n'yo manhoh. Hi nga hnt'a gd n'yo manhoh, dami 'yt'e ngue man'na di xohni

3Ya

---------

n'yomfni h. 6 Hi nga hnt'a di xohni n'yomfni h, dami sams ni mmih. Hi nga hnt'a gd sams ni mmih, dami sti te gu thohm. Hi nga hnt'a gd sti te gu thohm, dami 'yrpah r ph Oja. 7 Hi nga hnt'a gd 'yrpah r ph Oja, dami mahni cu h. Hi nga hnt'a gd mahni cu h, dami mahm gtho mi 'da y ja'i . 8 A nu'm ngue gu th ya y hya d xi'ah ya, 'n gadi ja ndu mmih ngue hi nte di m'mdi, ya hi njonda 'ymbi ngue hi nga gue'a gu th p'ya. Ya hi nga srbtho g pahm na ma Hmu h Jesucristo p'ya. 9 P nu te'o hi ngui tya y hya d xi'ah ya, guehya njot'i y n'yomfni ya, tengutho 'm di xd, hi ngui ti ny mmi ngue Oja bi pu nnbabi y ts'oqui xa 'yt'a m'mt'o. 10 Janangue nuya ma zi cu'ah, dami ja ndu mmi gui n'yo manhoh, n'namhma ngue di nqui ngue b huan'nah Oja, janangue bi zon'nah. Nu'm gui 'yth na ra hya naya, ya hi nha gni nhyhm Oja p'ya. 11 Gue'a gdi segurah'a ngue nup' ha di manda para zantho na ma Yanteh ra Hmu

465

2 ra Bdu1,2 Jesucristo, di n'na'ah ra nt'di gui thohm. 12 Janangue thojpat ho d nne ga bn'nah ya y hya ya, madague'a ya gu pahm hanja, 'n hi ngui yobni h ngue majuani te mmanna ra hya bi sn'nah. 13 Mnte d 'bi, d na ngue xanho te d t'e ngue di nzop'a ni nzaquih ngue gui 'yhm ya y hya ya. 14 Porque ma Hmu h Jesucristo ya xa xiqui ngue hi mma ya'atho ga tu. 15 Janangue di hog ma mmi ngue d xi'ah na ra hya na, n'namhma ngue nu'm ya xc tug, zant'a da zo ni mmih ya y hya ya xt xi'ah.

466 bi 'yoty pngahya Oja p' ja ra Maca Libro, hi ngy n'yomfni s y pngahya ya y hya bi 'yot'i. 21 P nu na ra hya bi many pngahya Oja, hi njam'm ngue y hyas bi ma, sinoque gue'a ra Espritu Santo di bnnbabi ra hya mmam'm bi xihy ja'i r hya Oja.

d xn'nah ra hya ngue jas r ts'di na ma Hmu h Jesucristo, 'n mahnda cua na. Nu na ra hya na, hi ngra cuento na ngue d ts'ntho. Sinoque conma d d nu he ngue magues na ra Jesucristo. 17 A nu na Oja r Pap na, b nya maya ngue spabi , bi 'yna: Nu na 'bcua ya, guehna ma Ts'nt' dadi madi . A nuy, janjuani ngue ja gamph conn nguehna, bi 'yna. 18 Nu'a ra ora ngue nmi 'bche p' ja ra ndxca nyu ni na ma Hmu h Jesucristo, ngu na ra hya d che ngue b man'Oja b nya maya. 19 Ya d hax h njuani , ngue majuani na ra hya bi 'yoty pngahya Oja. Mahyoni tho gu xhm na ra hya na, asta gue'm bi xoc'a ni mmih xandnho ra Cristo. Porque nu na ra hya na, tengutho n'na ra lmpara mayot'i p' ja ra 'bxui asta gue'm b pxra haxas 'm ni ma da hyats'i. 20 I jatho gu pahm ngue nu na ra hya

16Ya

---------

Nu'm y pa xathogui, mi pn'i'da y judo ngue y fhni pngahya. P xquet'a di njarb p' gu 'bhm ya, da bmp' y fhni xnnbate. Nt'agui tho gui cty hya, porque hi mma juani na ra hya xnnbate. Di ts'ony ja'i c'i te mma. Nuya y fhni xnnbate, da gn'a ra Hmu Jesucristo y Yante. P ya ra castigo xnni da thogui nguehna ra hya da ma. 2 Xangu y ja'i da dn'na ra nts'o ga 'yo ya y fhni xnnbate. Go y ts'oqui ya ngue nuya y ja'i hi ngy 'yc'i nnmman' na majuani ngue ra hoga nt'c'i jaj. 3 Nuya y fhni xnnbate, i nne da gc'ah ra mnyu co nu' y fhni i mma. P Oja, ya manjam'mtho xp nznni ngue da ma ra castigo ya y ja'i njap'. B p' ra pa ngue ra castigo da thogui. 4 Porque Oja, hi mbi pu nnba' y anx bi 'ytra ts'oqui, sinoque bi hyrb ja ra ni du, bi dut'i cony cadena, bi gorb ja ra 'bxui . I njot'i asta gue'm ra pa dani thaspa ra gnda. 5 Ni xi nga gue' y nyogui ja'i bi m'm 'm manjam'm xt pu nnbabi Oja. Sinoque bi go'mra dehe 'm mi nja ra ndate 'ye bi jua' y ts'oc'i . Hndi hyato nja'i conna No' bi bongui ngue gtho. Guehna ra No bi xihy ts'oc'i ngue xt

---------

467 n'yo xanho. 6 Xquet'a bi jua Oja ra dani hni Sodoma 'nhra dani hni Gomorra. Bi 'yudi asta gue'm mi gohi bi m'mospi. Bi 'yt'a Oja na ra ndate na, n'namhma ngue nuya y ja'i xants'o te ga 'yo, da badi ngue ja ra castigo da thogui. 7 A nu na ra Lot ngue mar hoga n'yoh na, bi yan'Oja na. Nu na ra Lot madi nn n'yomfni ngue nnutho te ga 'bhy ja'i xants'o ga 'yo. 8 Nu na ra hoga n'yoh, nup' mi 'bhy ts'oc'i , ja mi 'bp'. N'na pa ngu n'na pa tr'man' r mmi ngue de te mmany ja'i , 'n i nnus te gma nts'o ga 'bhy ja'i . 9 A nu y ja'i ya thanne Oja, nu'm ja'a man' thogui, da z da yan'Oja. P y ts'oc'i jpatho ra castigo da tho 'm ra pa dani thaxra gnda. 10 Nu na Oja, ma datho da japra castigo gtho y ja'i xants'o ga 'yo, guehya t'a te y phs, nu'a ra hya di manda Oja, 'be xi ngui rpatho ra gnda'a. Nuya y fhni xnnbate hi ngui hant'a ga ya, na ngue pas. Hi ngui su da zan' tate ja y ts'di. 11 Conque y anx, man'na tate ja y ts'di, p nu'm 'bp' ja r hmi r d Oja, hi ngui snni da zan' cohy ts'di. 12 P nuya y n'yoh ya, hi ngui ti ny mmi ngue tate ja y ts'di ya sani . 'Bi tengutho y zu', nu'a te so y mmi, gue'a t'a. Nu ra zu' nu'a ja r danyu, i tho'm bi zo. Njarbtho ya y ja'i ya, ngue da du. 13 Da ma ra castigo ya y ja'i ya, ngue di nnba y mmi y mmi c'i ui. Porque di ho da 'ytra nts'o so y mmi, madague'a fadi . Nuya y ja'i ya, nu'm pap' ja ra ngo gu th, ps'y s y 'yc'i 'm bi nu ngue 'bp'. P 'be xi ngui

2 ra Bdu2 tr'man'' y mmi'a te ra nts'o t'e. 14 N'na ra xisu da nu, n'na di ho. Hi nha r nzgui'a ra ts'oqui t'e. Di ts'onnba y mmi y ja'i hi ngui nzaqui y nt'c'i . Nu te g shy d, i nne ngue g dy mmti. Guehya y ja'i da ma ra castigo ya. 15 G ra m'mdi ga 'yo, nu'a ra hya njuantho, i hp''a. I t'e tengutho bi 'ytra fhni pngahya Balaam nu na r ts'nt' ra Beor. Ra ts'oqui bi 'yt'e ngue bi ne xta ndahra mnyu. 16 Nu na r burru ra Balaam bi nya tengutho ra ja'i , bi hjpabi 'a ra ts'oqui mi nne xta 'yt'e. Bi zambabi r mmi ra pngahya, na mi loco. 17 Nuya y n'yoh ya, hi nte manho da 'yt'ah. Gu nnu h n'na ra poso 'm xa x ra dehe, ogue n'na ra jogui 'm hi ngui 'ye, njarbtho y hya ya. Guehya da map' ja ra castigo, ja ra ts'a'bxui para zantho ya. 18 Porque spabi y hya i mma, p hi nte di muui te mma. Nja ngue nuya y ja'i ya xa hyp' ra nts'o mani n'yo, i orpabi ngue di u nna nt'di hnda 'ytra nts'o tengutho ga 'yo mi 'da y ja'i . 19 I xihy ja'i ngue da 'yt'a te da nepy mmi da 'yt'e. P 'ns ya hi ngui s da hyp' ra nts'o ga 'yo ya. N'na ngu n'na ra ja'i , nu'a te ra 'yu xa bnt'i , ya hi ngui nne da hygui. 20 Nu ra ja'i ya bi hyp' ra nts'o jaua ja ra xi mhi ngue bi ba'a ma Yanteh ra Hmu Jesucristo, 'n hndi 'btr mmi ngue da 'ytra nts'o, ya man'na xanhts'i ra ts'oqui bi 'yt'e ngue'a te r ts'oqui mi ja m'mt'o. 21 Man'na xanho ngue hi nxta mba'a ra 'yu njuantho ya y ja'i ya, ngue nu'm mi badi hanja ra hya, m'mfa bi hyp''a ra maca

2 ra Bdu2,3 hya bi 'bp'a Oja xt n'yo. 22 Go bi 'ytya y ja'i ya y hya mahyqui, ngue na: Ra fo'yo, mahmbi zi ra ts'odi xi zogui. Nu ra ts'di ja bi ma m'met'e, mahmbi yrb ja ra xabhi.

468 Oja, ya xa nznni ngue di nz conna sibi. I nt'jpitho ngue di nz 'm ra pa dani nja ra ts't'abi. A nuya y ts'oc'i da ma ra castigo ya. 8 Hnda n'na ra hya ja ya ma zi cu'ah. O gadi pu mbni h. Nup' ga mbn'a ma Hmu h Jesucristo, nu'a n'na pa, tengutho 'm da n'na mahuahi njya'a. Nu'a n'na mahuahi njya p'ya, tengutho 'm da n'na patho p' ga mbn'a. 9 Nu na ma Hmu h Jesucristo bi ma ngue da p'. P nuy, 'bhy ja'i mbi ngue ya bi thohra pa p' da h. P hi ngui thohra pa p' da h, sinoque 'bet'o srpabi y ja'i , hi ngui nnepe da ma ra castigo y ja'i , i nnepe ngue gtho y ja'i di 'bty mmi da hyp' ra nts'o ga 'yo. 10 Nu ra pa da p' ra Hmu, da gue'm ra ora ngue hi ngui fadi , tengutho ra b 'm da zh ngue ra xui hi ngui fadi . Nu'a ra ora'a, asta dadi thoni ra c'amahts'i . Nu te di nqui b ja maya, g da guadi di nz. Nuua hi p'ya, nu te g jaua, g di nz. 11 Guehna ja ngue di ma majuadi te g ja naya. Janangue ma datho i nne ngue gui nsuph ha gdi thanneh Oja mnte ra pa gu m'mhm ua. 12 A nuy, ya gu tmhm ngue da znna pa da Oja. Dami ja ndummih ngue di nja r 'bfi Oja, n'namhma ngue n'nahmantho da p'. Nu'a ra pa'a, nu te b ja maya di nz conna sibi. Nu te g b ja maya da migui conna sibi. 13 P Oja, ya xa yarcah ngue di nja ra 'da'yo c'amahts'i , 'n di nja ra 'da'yo hi. Nuna ra 'da'yo hi na, g ra nho da m'mhy ja'i . Guehna nth'mi tho di nja naya. 14 Janangue nuya ma zi cu'ah, mnte gu tmhm ya y cosa

Ague ma zi cu'ah, ya r yoho na ra carta d ot' ya ngue ga pn'nah. Mnte guehya yoho y carta ya, janjuani dadi bn'nah na te ra hya ya xa si'ah, porque d nneg ngue gui hyax n'na ra hoga n'yomfni . 2 Dami bmhm'a te ra hya bi many maca pngahya Oja 'm y pa xathogui. Da gue'a ma Yanteh ra Hmu Jesucristo dami bmhm'a te ra hya bi manda. Nu' y representante ra Cristo, ya bi xn'nah hanja ra hya. 3 Dami 'yrpah ra gnda na ra hya jaua ya. Nu'm hante da gua'a nxi mhi, di m'mhy ja'i da dentho na ma nt'c'i h i ja, guehya da 'ytho'a te g y phs xants'o. 4 Da 'yna: Gu mmamhm ngue ra Cristo bi ma ngue da h. Xiya, hap 'bhya? Ua ngut'a mpa xa thogui gue'm xa ndu y ndiua, 'n xquetho te d nnu h ngue ja, asta gue'm mamb f'a nxi mhi, da 'yna. 5 Nuya y ja'i ya, nnerb na ngue hi ngui padi hanja ra hya, ya fadi ngue Oja bi hocra c'ammahts'i 'nhra hi. 'N bi znni ngue bi nc'a ra hi made ra dehe, 'n gue'a ra dehe gui mppra hi 'm bi n'ye ya. 6 'N xquet'a gue'a ra dehe bi go'ma hi 'm manjam'm. Porque bi ma majuadi y ja'i mi 'b'a nxi mhi ngue bi nja ra ndate 'ye. 7 P nuya te d nnu h b ja maya, daguecua ja ra hi, nu na

---------

469 ma'da'yo di nja ya, dami ja ndu mmi ngue hi n tema nts'o da di n'nah Oja. Nu'a te hi ndi z'ah Oja, gue'a gui 'yth'a. 15 Dami pahm ngue nu'a hi ngu 'y'a ma Hmu h Jesucristo, porque nnepe da di ny mmi mi 'da y ja'i ha di nyany te. Nu na ra hya d xi'ah ya, xquet'a ngut'atho ra hya bi cuarp ja ra carta bi mn'nah ma cu h ra Pablo. Gue'a Oja bi bnnbabi na ra hya bi mn'nah. 16 Gtho' mi 'da y carta bi 'yot'i, bi cuarp ya y hya d xi'ah ya, madague'a ja 'da y carta xanhnni ha ga thi ni te ga mbni . Nu' y ja'i hi ngui padi xanho ra scua p'ya, hi ngui nzaqui y nt'c'i , i nne da ma te ga mbn'a te mmamp' ja ra scua, p hi nga guep' ga mma.

2 ra Bdu3 Njarbtho mi 'da y hya nt'ot'i p' ja ra Maca Libro ya, nu te ga mbni , hi nga guep' ga mmany ja'i . Ya di jas ra ja'i p' da ma ra castigo. 17 Ague ma zi cu'ah, ya gu pahm ya y hya bi si'ah m'mt'o ngue di m'mhy fhni xnnbate. Janangue dami mfhm ya, 'yo gu nneh ngue nuya y hyte, da ja'i gui 'yth'a ra nts'o ga 'yo ya. Mami ts'onni nt'c'i h i ja ngue go gd mh'. 18 Hante gue dami neh ngue nu'a r mate na ra Hmu Jesucristo bi yanj, man'na gdi ti mhm hanja. Dami 'yt'e ngue man'na di di nni mmih xanho te'o na. A nu n, guehna t'spabi na hangu ra pa para zantho. Da ngut'atho.

Ja ua r mdi ra carta bi 'yo'tra Xuua.

1 ra Xuua

Nu na ra Jesucristo di u nna 'da'yo te, dadi cuat'ah ua ja ra carta te'o na. Guehna ya mi 'bi hangu ra pa na, hante ngue di nhohy cosa i ja. D hme te bi mamp' ha bi nya. Di 'bhme p' di hthe. Majuani d nu he, 'n d thdi conma 'yhe. 2 Nu na di u nna 'da'yo te, bi 'yt'e ngue da fadi te'o na. D nu he, janangue nuya dadi jahe majuani ngue d nu he. Nuy, d xi'ah ngue nu na di u nna 'da'yo te, hi n'y ha b fdi 'n hi nha r nzgui ngue 'bi. Nu na, mambi 'bp' b 'bhr Pap, p bi zcua ngue d nnu he. 3 D xi'ah ngue d nughe na, 'n d she te bi ma, n'namhma ngue 'n'ah 'da gd n'amigoh na Oja ma Paph, conna Jesucristo r Ts'nt' Oja. 4 Nuya d ot'ah ya y hya jaua, n'namhma ngue man'na mathoguitho gui johyah.

Oja, 'n hi nga njuani te d th, ya di nqui ngue hi mma juani te d mmamhm. 'N hi mma juani ngue d padi ga th ra nho. 7 A nu'm d 'yo manhoh tengutho Oja ngue g ra nho t'e, majuani ngue dadi n'amigo n'na ngu n'naj 'm. 'N di nhogui gtho ma ts'oquih conn nguehr ji bi mnna Jesucristo. 8 A nu'm ga na ngue hi n'y ma ts'oquih, dadi nhysh 'm, hi mma juani te d mmamhm. 9 P nu'm ga xihm Oja ngue ja ma ts'oquih, di pu nnga ma ts'oquih, di hogah'a te gma nts'oh i ja. Porque Oja da 'yt'a te ni 'yup', di pu nngah tengutho bi ma. 10 P nu'm ga na ngue hi n tema ts'oqui xt th, nu'm ya d nnu bthani h Oja 'm. Nu na r hya Oja p'ya, ya hi nga di c'i h.

ra hya bi xnngahe ra Jesucristo, guehna d xi'ah naya, ngue nu na Oja xandnho, hi n tema hya dadi nqui ngue hi nga njuani . 6 Nu'm d na ngue dadi n'amigoh

5Nu na

---------

Ague ma basi 'ah, d ot'ah ya y hya jaua n'namhma ngue hi ngui 'yth ra ts'oqui. P nu'm to bi 'ytra ts'oqui, i 'b'a ma hojpateh p' b 'bhma Paph. Nu na guehna ra Jesucristo na, 'n guehna hi n'y r ts'oqui na. 2 Nu na

---------

470

471 ra Jesucristo bi du ngue bi hoga ma ts'oquih, 'n hi nga hngtho gah, sinoque bi du ngue di hojpabi y ts'oqui gtho y ja'i 'b'a nxi mhi. 3 Nu'm d th te di manda Oja, ya d haxh njuani ngue d pahm Oja 'm. 4 P nu te'o ngue na: Nug d pac Oja, i na, p hi ngui t'e te di manda Oja, nu n, guehna ra ja'i fhni na, hi mma juani ngue r mpadi ui Oja. 5 Nu ra ja'i ngue t'e te di manda Oja, guehna majuani ngue padi xanho ha di ma Oja na. Gue'a gui nqui ngue n'youi Oja ra ja'i 'a. 6 A nu ra ja'i na ngue n'youi Oja, i ja ngue di n'yo tengutho i n'yo ra Jesucristo 'm mi m'mcua.

1 ra Xuua2 nts'o ga 'yo. Hi ngui padi te da n'yo, porque nu'a ra nts'o ja r mmi, gue'a corpa r n'yomfni 'a. 12 Ague ma basi 'ah, ngu na ra hya d ot'ah ua ja ra carta jaua, porque ya bi pu nnga ma ts'oquih Oja ngue bi du ra Jesucristo conn nguecj. 13 A nu y daja'i , ngu na ra hya d ot'ah ua ja ra carta, porque bi zni g pahm te'o na ya mi 'bi hante ngue di nhohy cosa i ja. A nu y ts'nt', ngu na ra hya d ot'ah ua ja ra carta, porque ya g taph ra zithu. Ague ma basi 'ah, ngu na ra hya d ot'ah ua ja ra carta, porque bi zni g pahm Oja ma Paph. 14 A nu y daja'i , ngu na ra hya d ot'ah ua ja ra carta, porque bi zni g pahm te'o na ya mi 'bi hante ngue di nhohy cosa i ja. A nu y ts'nt', ngu na ra hya d ot'ah ua ja ra carta, porque gu dh ngue g 'yc'i h r hya Oja p' ja ni mmih. Ya g taph ra zithu. 15 'Yo gadi hoh ra nts'o jaua ja ra xi mhi. Nu to di ho ra nts'o jaua ja ra xi mhi, guehna ra ja'i hi ngui padi di ma'a ma Paph na. 16 Porque nu'a te g ra nts'o jaua ja ra xi mhi, hi ngr ts'nni Oja, sinoque r ts'nni s y ja'i . Nu y ja'i t'a te y phs. Nu te g hti , g nne ngue dy mmti, di 'yts'i ngue'a te ga 'bi. 17 P y ja'i da thogui, da gue'a te y ph y ja'i da thogui. P nu ra ja'i rpabi r ph Oja i 'bi para zantho.

ma zi cu'ah, nu na ra hya d ot' ua ja ra carta dadi 'bp'ah gui 'yth ya, hi mma 'da'yo na. Guehna ra hya bi m'mp'i gui 'yth 'm gamba c'i h ra hoga 'da'yo hya ma m'mt'o na. 8 A nuy, ntho ma'da'yo na ra hya dadi 'bp'i gui 'yth ya, porque majuani ngue nu na ra hya na, ja di 'uecra 'bxui yucua ja ra xi mhi na. A nuya ngue ndap' bi z ma'yoni ra hya ya, ntho di dayot'a n'na ra nyot'i p' ni ma ra hya. Nu na ra Jesucristo, nu te g mmanna ra hya jaua, g bi 'yt'e. A nuy, xquet'a 'n'ah gu th'a te mmanna ra hya naya. 9 Nu ra ja'i na ngue ya xan ho te ga 'yo, p nnu man' dr cu, guehna ra ja'i di siguetho ngue xants'o ga 'yo na. 10 Nu ra ja'i di mahr cu, ya xanho te ga 'yo. Hi n'y p' di t'mbi ngue go r ts'oqui p' tra ts'oqui mi 'da y ja'i . 11 P nu ra ja'i ngue nnu man' dr cu, mma 'bi, p ra

7Ague

---------

ma basi 'ah, ya ni ma da gaxra pa ya. Nu'ah, ya xc 'yhm ngue r nsiui ra Cristo i ja ngue

18Ague

---------

1 ra Xuua2,3 di m'mi. A nuy, ya 'bi xangu y ja'i s'a ra Cristo ya. Janangue d pahm ngue ya ni ma da gaxra pa. 19 Nu ra ja'i ngue r nsiui ra Cristo, guehna hi mma juani ngue ma mmi 'yc'i h na, janangue 'uegue. A nu'm nmajuani ngue ma mmi 'yc'i h, 'daua gdi n'yoh 'm. P i 'uegue para ngue di nqui xanho ngue hi mma juani ma mmi 'yc'i h. 20 P nu'ah, ya b pn'nah ra Espritu Santo ra Cristo. Guehna ra Espritu Santo t'e ngue gu pahm ndana ra hya majuani , ndana hi mma juani . 21 Hi nd ot' ua ja ra carta 'da y hya hi ngu pahm, sinoque ya gu pahm ngue majuani ya y hya d xi'ah. 'N gu pahm ngue nu na ra hya majuani , hi n tema fhni n'youi. 22 Ma ga pahm ndana ra ja'i fhni ya. Nu na ra fhni ya, guehna ra ja'i i mma ngue ra Jess hi nga guehna ra Cristo b x Oja ngue di ndast'abi na. Nu na p'ya, guehna r nsiui ra Cristo na, porque cn'a ra Pap, 'n cnnbabi r Ts'nt' Oja. 23 Nu ra ja'i mbi ngue hi nga guehna ra Jess r Ts'nt' Oja, guehna hi ngui n'youi ra Pap na. P nu ra ja'i i mma ngue ra Jesucristo, guehna r Ts'nt' Oja na, guehna ra ja'i n'youi ra Pap na. 24 Janangue dami 'yt'am mih na ra hya r mdi g 'yhm. Nu'm ngue gu t'ammih na ra hya r mdi g 'yhm, ya gu n'yoh r Ts'nt' Oja 'm, xquet'a 'n'a ra Pap gu n'yoh p'ya. 25 'N xquet'a ra Jesucristo bi yat'i ngue di 'dacj ra 'da'yo te para zantho. 26 D ot'ah na ra hya na, n'namhma gu pahm ngue 'yop'

472 'da ngue nne da hy'ah. 27 Ra Jesucristo b pnhna Espritu Santo da m'ah. Janangue nuy, ya hi mma hyoni ngue to da xn'nah te'o ya y fhni d xi'ah ya. Porque gues'a ra Espritu Santo da xn'nah gtho, ndana majuani , ndana hi mma juani . A nu'a te da xn'nah na ra Espritu Santo, g gue'a majuani , hi ngra fhni . Janangue nuy, hnt'a ra Cristo da 'yo ni mmih ya, porque gue'a xn'nah ra Espritu Santo'a. 28 Ague ma basi 'ah, hnt'a ra Cristo da 'yo ma mmih ya, n'namhma ga hah nzammi 'm d nu h'a, ya hi nga ps'ma sh 'm b h. 29 Ya gu pahm ngue ra Jesucristo, g ra nho i n'yo'a. Xquet'a jatho ngue gu pahm ya ngue nu to g 'yo manho, gue' y basi Oja'.

Ma ga pahm ya ngue majuani di macj na Oja ma Paph, porque nuy, ya y basi gah Oja ya. 'N majuani ngue guecj y basi gah Oja. P mi 'da y ja'i , hi ngui padi ngue y basi gah Oja', porque y ja'i hi ngui pa Oja. 2 Ague ma zi cu'ah, ya y basi gah Oja ya, 'n tobe hi nd pahm xanho tengu ga cohm 'm r nzgui. P d pahm ngue nu'm b hra Jesucristo, ya ga cohm tengutho'a, porque ya ga nnu rpah r hmi tengu. 3 Nu te'o g t'mi ngue da gohi tengutho ra Jesucristo, ya hp' ra nts'o, i nne di n'yo xanho ra ja'i tengutho i n'yo ra Jesucristo. 4 Nu to g tra ts'oqui, guehya nui spabi r ley Oja ya. Porque ra

---------

473 ts'oqui, gue'a ngue nhui ts'i ra ley'a. 5 Ya gu pahm ngue ra Jesucristo b cua ja ra xi mhi ngue di hoga ma ts'oquih. P nu n, hi n tema ts'oqui bi 'y'na. 6 Nu to gtho n'youi ra Jesucristo, ya hi ndi siguetho tra ts'oqui. P nu to g tra ts'oqui, guehya hi ngui ti mp' ja y mmi hanja na ra Jesucristo ya, 'n hi ngui padi te'o na ra Cristo. 7 Ague ma basi 'ah, 'yo to di h'ah ngue gui 'yth ra ts'oqui. Nu ra ja'i 'yo manho, ya xanho tengutho ra Jesucristo xanho'a. 8 P nu' ga 'yot'a ngue ra ts'oqui t'e, ra zithu n'youi'. Porque ra zithu di siguetho tra ts'oqui'a, asta gue'm mambi d'mi b tra ts'oqui. Janangue b cua r Ts'nt' Oja ngue di ts'onnba r 'bfi ra zithu. 9 Nu' y basi Oja, ya hi ngui tra ts'oqui, porque ya bi nthui ra 'da'yo te di u n'Oja. Ya hi ngui nne di sigue da 'ytra ts'oqui, porque ya y basi Oja. 10 Ja di nqui ua ya, ndana gue'a y basi Oja, ndana gue'a y basi ra zithu. Nu to g hi ngui nne da 'ytra nho, ogue hi ngui nne di mahr mmi c'i ui, guehya hi ngy basi Oja ya.

1 ra Xuua3 'yo gadi 'ythoh hanja. 14 Porque mam'mt'o mma d 'bhm, p ntho ya xtda tu h. A nuy, ya d nthh ra 'da'yo te ya. D pahm ngue d nthh ra 'da'yo te, porque dadi mahma cu h. Nu to hi ndi mahy cu, mma 'bi, p ntho ya xa ndu. 15 Nu to g nnu man' r cu, stho ngue ra hyote. 'N gu pahm ngue nu'a ya ga 'b'a ngue ra hyote, hi nga n'na di nthui ra 'da'yo te. 16 Ra Cristo bi 'yu rcah te ga mbn'a ngue di mahr mmi c'i ui n'na, ngue bi n'u ni bi du conn nguecj. Xquet'a ga njath p'ya, nu'm ja ngue da thoj conn nguehma cu h, ya da z. 17 Xi n'na ra ja'i ngue xangu te pts'i, 'n da nu r cu ngue hi n'y te da hyoni , nu'm hi ndi huqui ngue di u nni te honi , hague da nz da 'yna ngue di ma Oja p' ja r mmi 'm? 18 Ague ma basi 'ah, hi nga hntho da bmma neh ngue dadi mahma mmi c'i h, sinoque di nqui ngue majuani dadi mahm, ma ga fxh ma mmi c'i h.

ra hya r mdi g 'yhm, guehna mmanna ngue n'na ngu n'naj, jatho ga madi gtho ma mmi 'yc'i h. 12 Hi nga th tengutho ra Can ngue mar n'youi ra zithu, janangue bi hyo r n'yoh. Ha bi nja ngue bi hyo? Bi hyo, porque ra Can xants'o te mi t'e, janangue bi syabi r n'yoh nu na mi tra nho. 13 Ague ma zi cu'ah, nu'm bi nu man''ah y ja'i ua ja ra xi mhi,

11Nu na

---------

majuani dadi mahma mmi c'i h, ya d pahm njuani ngue d th'a te mmann hya Oja 'm. Ya majuani ngue hu ma mmih ngue ya hi nda zcj Oja p'ya. 20 Xi'm ngue su ma mmih ngue hi nd th xanho'a te mmanna hya, p nu'a go da man'Oja, gue'a di nja'a, hi nga nu'a go ga mmamhm. Porque pas Oja te t'e. 21 A nuya ma zi cu'ah, nu'm ya hi ngui su ma mmih ya, ya sp' ga hah ra ts'di ga nzohm Oja 'm. 22 Nu'm te gma cosa ga ph Oja, di 'dacj Oja te d nneh, porque nuya y

19Nu'm

---------

1 ra Xuua3,4 hya di manda, d c'i h, nu te nnu manho Oja, gue'a d th'a. 23 Nu na ra hya di manda Oja, guehna ngue ga c'i h ra Jesucristo r Ts'nt'. 'N ga th te di manda na p'ya ngue n'na ngu n'naj ga madi gtho ma mmi 'yc'i h. 24 Nu to g t'a te ra hya di manda Oja, ya y n'youi Oja. Nu'a nn pahm ngue d n'yoh Oja, ngue b pnngah ra Espritu Santo.

474 mman'a te ja ua ja ra xi mhi. Y ja'i 'bcua ja ra xi mhi p'ya, nnu manho ra hya mmanya y fhni . 6 P nuj, ya y ja'i gah Oja. Nu te'o ya r mpadi ui Oja ya, di ho da 'yhya y hya d xnnbahe y ja'i . P nu to hi ngr mpadi ui Oja, hi ngui nne da 'yhya y hya d xnnbahe y ja'i . Guehna gd pahm naya ndana ra ja'i majuani ra hya mma, ndana ra ja'i hi mma juani te mma.

Ague ma zi cu'ah, nu to bi z ma ja'i da 'yna ngue ra Espritu Santo di bnnbabi ra hya da ma, 'yo s 'bexque'a gu c'i h te mma. 'Be dami hyacj ra gnda xandnho te ra hya mma, n'namhma gu pahm ngue'm majuani r hya Oja mma, ogue hi n'na. Porque xangu y fhni pngahya ya 'yo ndap' bi z. 2 Nuy, ga xi'ah ha gd pahm ngue'm majuani ra Espritu Santo di bnnba ra hya mmanna ja'i ogue hi n'na. Nu to gtho mmanya ngue ra Jesucristo majuani bi nja'i , guehna r hya Oja mmanna. 3 P nu to gtho mmanya ngue hi mbi nja'i ra Jesucristo, guehna hi ngui n'youi ra Espritu Santo na, sinoque guehna ra hya ngue r nsiui ra Cristo na. P ya xc 'yhm ngue ja ngue di n'yo ua ja ra xi mhi'a ra hya ngue ra fhni . 'N ya 'yo'a ra hya'a ya. 4 Ague ma basi 'ah, ya y ja'i 'ah Oja ya. Janangue ya g taph' y fhni pngahya. Porque nu na ra Espritu Santo gu n'yoh, man'na xanzaqui na ngue'a ra zithu n'youi y ja'i ua ja ra xi mhi. 5 Nu' y fhni pngahya, y n'yoh y ja'i 'bcua ja ra xi mhi', janangue

---------

ma zi cu'ah, nu' ma mmi 'yc'i h ya, jatho ngue ga mmahm n'na ngu n'naj' ya. Porque nu'a di mahr mmi c'i ui, guehna t'a te r ts'nni Oja na. Nu'a di mahr mmi c'i ui, gue'a r basi Oja'a. Gue'a r mpadi ui Oja'a. 8 A nu'a hi ndi mahr mmi c'i ui, hi ngr mpadi ui Oja'a, porque Oja di madi gtho y ja'i . 9 Ja di nqui p'ya ngue di macj Oja, porque b pnhn 'dants'nt' ua ja ra xi mhi, para ngue da zp' ga nthh ra 'da'yo te conn ngue'a. 10 Xi nda hangu gadi mahm Oja, p hi njam'm da z ga rpah tengutho gui macj. P bi 'yu rcah Oja ha gui macj, ngue b pnhua r Ts'nt' ngue da du ngue di hoga ma ts'oquih. 11 Ague ma zi cu'ah, nu'm ngu'a bi 'yt'Oja ngue i macj, nu' ma mmi 'yc'i h, jatho ngue ga mmahm n'na ngu n'naj' ya. 12 Nu na Oja, hi njam'm to di nnu na. P nu'm dadi mmadi n'na ngu n'naj, ya d n'yoh Oja 'm. 'N majuani dadi mahm Oja 'm. 13 Nu na Oja b pnngah ra Espritu Santo, guehna t'e ngue ga

7Ague

---------

475 pahm ngue d n'yoh Oja. 14 Nu na r Tsnt' Oja, d nusghe na, janangue dadi jahe majuani ngue ra Pap b pnhn Ts'nt' ua ja ra xi mhi ngue da yany ja'i . 15 Nu ra ja'i mma ngue c'i ngue r Ts'nt' Oja na ra Jess, guehna ra ja'i r n'youi Oja na, ngu Oja, ngu ra ja'i hi nha gui nhygui. 16 Ya d pahm ngue di macj Oja, nu'a d c'i h ngue majuani 'a. Nu na Oja di madi gtho y ja'i . Janangue nu ra ja'i di mahr mmi c'i ui, ya r n'youi Oja ra ja'i , n'na ngu n'na hi nha gui nhygui. 17 Jatho ga mahm Oja co gtho ma mmih, n'namhma ngue ya hi nte ga su h 'm ra pa dani hyaxra gnda. A nuua ja ra xi mhi ya, nu na Oja r Pap na ra Jesucristo, guehna ma Paph na. 18 Nu ra ja'i ngue r mmi gui ma Oja ya, ya hi ngui su da z Oja ra ja'i . Teni mantho da zu ra ja'i 'm ya r mmi gui madi ? Su ra ja'i da z Oja, p gue'm hi ngr mmi gui madi . 19 A nuj dadi mahm Oja ya, porque bi di mma mmih ngue r mdi go bi macj Oja. 20 A nu ra ja'i da 'yna ngue di ma Oja, p nnu man' dr cu, guehna ra ja'i fhni na. Porque ra ja'i hi ndi mahr cu nu na i nnu, hague da nz di ma Oja nu na hi ngui nnu 'm? 21 Guehna ra hya di manda Oja naya ngue nu ra ja'i na ngue di ma Oja, jatho di mahr cu.

1 ra Xuua4,5 y basi na ra n'yoh ma madi jatho ngue da ma ma madi bi . 2 Janangue nu'm dadi mahm Oja, 'n d th'a ra hya di manda, ya d pahm ngue nu' y basi Oja jatho da ma ma madi . 3 Porque ra ja'i di ma Oja, gue'a t'e te di manda Oja'a. Nu'a te g di manda Oja, g t'e, hi ngui nnu manhnni tho da 'yt'e. 4 Porque nu to gtho ya 'bi ngue r basi Oja, ya hp' ra nts'o jaua ja ra xi mhi. Nu na ma nt'c'i h i ja, guehna ga thapra nts'o jaua ja ra xi mhi na. 5 Hi njongui s da hyp' ra nts'o jaua ja ra xi mhi, hndya y ja'i c'i ngue r Ts'nt' Oja na ra Jess, guehya y ja'i hp' ra nts'o ya.

Nu to gtho c'i ngue ra Jess guehna ra Cristo na, guehna ra ja'i r basi Oja na. A nuy, nu ra ja'i di mahr mmi n'yohui, co 'n'

---------

cua ra Jesucristo, bi fadi ngue r Ts'nt' Oja 'm mi nxixya p' ja ra dehe 'n'm mi mnn ji p' bi du. P hi nga hntho bi nxixya, sinoque bi nxixya 'n bi tho. Gues ra Espritu Santo di ja majuani te'o na ra Jesucristo. A nu na ra Espritu Santo g majuani te mma. 7 P nuya hyu ya, badi ja majuani p' mahts'i ngue ra Jesucristo guehna r Ts'nt' Oja na. Nu'a r mdi, gue'a r Pap. R yoho, gue'a r Ts'nt' Oja, nu na t'e ngue fadi hanja Oja. R hyu p'ya, gue'a ra Espritu Santo. Nuya hyu ya, 'da'igu mma. 8 'Ncua ja ra xi mhi, guehya di ja majuani ya hyu y hya ya, ja d haxh p' njuani ngue r Ts'nt' Oja na ra Jesucristo. Nu'a r mdi, ra Espritu Santo t'e ngue ti mma mmih hanja ra hya. A nu'a r yoho, bi nqui xanho 'm mi nja ra nxixya. A nu'a r hyu, bi fadi xanho 'm

6Mamb

---------

1 ra Xuua5 mi tho ra Jesucristo. Gtho ya hyu ya, 'da'igu mma ngue guehna r Ts'nt' Oja na. 9 Xi'm bi man'a n'na ra hya y ja'i 'n d c'i h te bi ma, goma gue Oja hi nga c'i h te mmamp'ya. A nu na Oja, guehna di jas majuani te'o na r Ts'nt' na. 10 Nu'a c'i bi r Ts'nt' Oja, pas p' ja r mmi ra ja'i ngue majuani te c'i . Nu'a hi ngui c'i 'a te mman'Oja, guehna ra ja'i nnu bthani Oja na, porque hi ngui c'i 'a ra hya bi man'Oja ngue te'o na r Ts'nt'. 11 Gues Oja di jacj majuani ngue di 'dacj ra 'da'yo te para zantho. 'N nu na ra 'da'yo te na, di n'nacj 'm ga c'i h r Ts'nt' Oja. 12 Nu'a to n'youi r Ts'nt' Oja, ya ja ra 'da'yo te. P nu to hi ngui n'youi r Ts'nt' Oja, ya hi n'y ra 'da'yo te.

476 d pahm ngue di 'dacj Oja te d ph. 16 Nu'm to padi ngue bi 'yt'a n'na ra ts'oqui r cu, 'n da z di mpu nnbi , da marpabi Oja. Oja p'ya di u nna 'da'yo te 'm ngue s di mpu nnbabi r ts'oqui. Porque ja ra ts'oqui ngue hi n'y r pu nnbi , ya ra castigotho t'mra ja'i . Nu na ra ts'oqui na, hi nte d xi'ah ngue da z gui marpah Oja ra ja'i ngue di mpu nnbi . 17 Nu'a te xants'o, g ra ts'oqui'a. P ja ra ts'oqui ngue s di mpu nnbabi ra ja'i . 18 D pahm ngue ra ja'i nnpa Pap Oja, ya hi nga 'yot'a ngue ra ts'oqui da 'yt'e. Porque r Ts'nt' Oja fhra ja'i ha ni ma, ya hi mma japi ra zithu di ts'onnba r mmi ra ja'i . 19 A nuy, d pahm ngue y basi gah Oja ya. A nuya gtho mi 'da y ja'i 'bi r ngni nxi mhi, g o r 'y ra zithu. 20 A nuy, ya d pahm ngue r Ts'nt' Oja b cua, 'n ya bi xoga ma n'yomfni h ngue d pahm ndana gue'a majuani Oja. A nuy, ya d n'yoh'a majuani Oja ya, guehna ra Jesucristo r Ts'nt' Oja na. Guehna majuani ngue Oja na, 'n di u nna 'da'yo te para zantho. 21 Ague ma basi 'ah, 'yo gui thanneh y dahm. Da ngut'at ho.

to c'i bi r Ts'nt' Oja, d cuarpabi ra carta ya y hya jaua, d nnepe da badi ngue ja ra 'da'yo te para zantho. 14 Nu'm d mat'Ojah, di hah nzammi, porque d hax njuani ngue nu'm d ph Oja n'na ra cosa nu'a da ne di 'dacj, nu na Oja rpa masu te d xihm. 15 Nu'm d pahm ngue rcah masu Oja 'm tema cosa d ph, nu'm d mat'Ojah p'ya,

13Nuya

---------

Ja ua r yoho ra carta bi 'yo'tra Xuua.

d 'bt'o ngue r hya Oja, dadi znguag na ma cu ngue ra xisu r thanhni Oja. Xquet'a 'n' ni basi dadi zngua. A nug, majuani ngue g dadi ma'ah. 'N hi nga hngthog, sinoque di ma'ah gtho ya to pahna ra hya majuani . 2 Porque gthogah ya, 'da'igu ma nt'c'i h i ja. 'N d pahm njuani ngue guehna majuani na. Guehna ga c'i h para zantho naya. 3 Nu na Oja ma Paph, da guehna ra Jesucristo r Ts'nt', di hugah, di 'dacj r njapi , da hyu rca ma mmih. Da 'yt'e ngue ga haxh na ra hya majuani 'n da 'yt'e ngue ga mahma mmi 'yc'i h.

2 ra Xuua

1Nug

johya, porque d haxa njuani ngue nu 'da ni ts'nt' ya haxra hya majuani tengutho di 'bjpah Oja ma Paph ngue ga th. 5 A nuya ma zi cu'i , d nne ga xi'i n'na ra hya ya. A nu na ra hya ga xi'i , hi mma 'da'yo na, sinoque 'da'iguui na ra hya bi m'mjpah m'mt'o ga th. Ngut'a d xi'i ya ngue n'na ngu n'naj, jatho ga madi gtho ma mmi 'yc'i h. 6 Nu'm dadi

4mmi dadi

---------

mahm Oja, gue'm d th'a te di manda Oja 'm. A nu na ra hya di manda Oja p'ya, guehna ra hya ya xc 'yhm m'mt'o na, gue'a ngue di mahr mmi c'i ui n'na. 7 Guehna d xi'i naya, porque nuua ja ra xi mhi, ya xangu y mmamhya 'youa ngue y fhni . Nuya p'ya, i mma ngue ra Jesucristo hi mma juani bi nja'i . Nu ra ja'i ngue ngu na ra hya mmanya, guehna ra hyte na, 'n r nsiui ra Cristo. 8 Dami mfhm n'namhma ngue hi ndi m'm'a ra 'bfi gu th. Dami neh ngue da ma ma juati xanho ra njut'i di n'na'ah. 9 Nu ra ja'i ngue hi nga hnt'a te ra hya bi nxnnbate ra Cristo nne da ma, sinoque mmammi 'da y hya ngue hi mbi nxnnbate ra Cristo, guehna ra ja'i hi ngui n'youi Oja na. P nu ra ja'i ngue hnt'a te ra hya bi nxnnbate ra Cristo i mma, nu n, guehna n'youi ra Pap na, da gue'a r Ts'nt' Oja n'youi. 10 Nu'm to da zp' gu 'bhm, da 'yna ngue da xn'nah r hya Oja, p hi ngui xnnbate'a ra hya bi nxnnbate ra Cristo, 'yo gadi u nna ts'ya p' ja ni ngu mhm, 'n 'yo gadi znguah.

477

2 ra Xuua
11Porque

478 gtho y hya ua ja ra carta ga pn'nah. Porque d t'mi ga mmap' ga ma nu'ah, n'namhma ga nyash, man'natho di njaj mph p'ya. 13 D zngua'i ya y ts'nt' ni ju hu, xquet'a r thanhni Oja na.

nu'a di zngua na ra ja'i na, tengutho 'm dadi hatra ts'di ngue di nxnnbate'a ra hya hi nga gue'a.
12Xangu

mi 'da y hya d nne ga xi'ah. P hi nd nne ga cuati

---------

Ja ua r hyu ra carta bi 'yo'tra Xuua.

d 'bt'o ngue r hya Oja, dadi zngua'i, ague ma nd'amigo Gayo. Janjuani dadi ma'i . 2 Ague ma zi cu'i , d p Oja ngue da mxa'i te gu t'e. 'N d pi ngue xta nzaqui'i, tengutho ga nzaqui ni nt'c'i i ja. 3 Janjuani d johya 'm ma de te mmanya ma cu h b smp' gu 'bi. Mi z mi zcua, bi xiqui ngue gue'a ra hya majuani gu hats'i . 4 Hi n'ygui man'na ra johya jag'm d de ngue nuya ma basi ya haxhna ra hya majuani .

3 ra Xuua

1Nug

jatho ga fxh' to mmanna ra hya majuani , n'namhma ngue gtho gah ga mfxh'a te ga 'yo ra hya. d ot'a n'na ra carta ga pnnbabi y ja'i di mpti p' ja ra ni ja. P nu na ra Ditrefes ngue nne di m'mt'o p' 'bhy 'yc'i , hi ngui rpatho masu te d xifi. 10 Janangue nu'm ga mmag p'ya, ga xi'ah hanja ngue hi ngui sya mmany fhni conn ngueque. 'N hi nga hnt'a t'a p'ya, sinoque hi ndi u nna ts'ya' ma cu h smp' 'bi. Nu' te'o nne di u nna ts'ya, hi ngui nnepe, 'n hn'athi p' ha di mpti y 'yc'i . 11 Ague ma zi cu'i , 'yo gu t'e tengu na ra nts'o t'a d xi'i ya. Sinoque gue'a xanho gui 'yt'e. Nu ra ja'i t'a te xanho, gue'a r basi Oja'a. P nu'a to t'a te xants'o, ya hi ngr mpadi ui Oja'a. 12 Gtho y ja'i i nnmmanho na ra Demetrio, 'n majuani 'a te d de i hma. Nughe xquet'a dadi jahe majuani ngue xanho te ga 'yo na, 'n gu pahm ngue nu'm d

8Janangue

9Nug

---------

ma zi cu'i , ya xanho te gu t'e ngue gu rpabi ra 'bxte' ma cu h, madaque'a n'nanni ni 'yh, p gu fts'i. 6 Mamb pengya ma cu h, b smp' gu 'bi. Nu'm ma mptihe, bi xicje ngue mmi gadi madi . A nuy, nu'm bi map mahn'a, dami 'ytra mate ngue gui fts'i te honi n'namhma da z di sigue'a te ga 'yo. Gui 'yrpabi tengutho nne Oja ngue gui 'yt'e. 7 Porque nu' 'yo ngue rpabi r 'bfi ra Jesucristo. Nuya y mfi ya, hi ngui t'mi ngue gue' y ja'i hi ngui c'i Oja da mts'i.

5Ague

---------

479

3 ra Xuua manghe n'na ra hya, majuani 'a te d mmam'me. ja mi 'da y hya d nne ga xi'i, p hi nd nne g ga cuat ua ja ra carta y hya. 14 Porque d t'mi

480 ngue hi mma ya'atho ga mmap', ya da z ga nyasui p'ya. 15 Da hyut'a ni mmi Oja. Di zngua'i ni amigo 'bcua. 'Yrca ra mate dami zngua quits' n'na ngu n'na' ma amigoghe 'bp' gu 'bhm.

13I

---------

Ja ua ra carta bi 'yo'tra Judas.

dr Judas, r mfig ra Jesucristo, dadi n'yohg'be ra Jacobo. Dadi zngua to g bi zon'na Oja. mmi di ma'ah Oja. Ra Jesucristo p'ya, f'ah. 2 D nne ngue man'na di di nni mmih ngue di huc'ah Oja. D nne ngue mmi di ma'ah Oja 'n da hyut'a ni mmih.

Ra Judas

1Nug

ma zi cu'ah, janjuani d ne ngue xca ot'ah ra carta ya y hya n'youi na ra nho d nthh ngue ya d nyamhm. P jap' man'na ra hya ja ts'ditho ga otra carta ga pn'nah p'. 'Yo gu nneh ngue to di ts'onna ra hya d c'i h, guehna ra hya i ja para zantho na. P n'na ndi tho bi u n'Oja te'o g o r 'y. 4 A nuy, 'b i'da y ja'i ngue hi ngy hoga 'yc'i . I hte, guehya mmanya ngue s ga siguetho ga th ra nts'o, porque ja r mpu nnbate Oja, i na. P ngue ngu na ra hya mma, ya cn'a ma Ojah, co 'n'a ma Hmu h Jesucristo cni . A nuya p'ya, ya manjam'mtho nt'ot'i p' ja ra Maca Libro ngue guehya y ja'i da ma ra castigo ya.

3Ague

---------

ya gu pahm na ra hya ga xi'ah ya, p d nne ga bn'nah te xa 'yt'Oja y pa xa thogui. Porque nu'm mamb jjp ja ra hi Egipto ya y ja'i Israel, m'mfa p'ya, bi hyo' to hi mbi 'yc'i te bi ma. 6 Dami bmhm te bi tho' y anx hi mbi zupra 'bfi mi pfi, sinoque bi zop''a te mi pp' mahts'i . Nu na Oja, xa ndut'i cony cadena p' ja ra 'bxui mnte da znna pa di nja ra ts't'abi. 7 'N dami bmhm te bi jap'a Oja' y mmngu p' ja ra hni ni Sodoma 'nhra hni ni Gomorra conmi 'da y hni ni guerp'tho mamb ja. Mi njap' y ja'i mi 'bp' ngue 'yots'om'mi tengutho ty ja'i 'bp' gu 'bhm ya ngue 'yots'om'mi. 'B i'da ngue y mmi n'yohs madi 'brpa r s tengutho 'm dra xisu. P bi nz ya y hni ni ya n'namhma ngue nu to gtho ty ts'oqui da badi ngue di njapra castigo m'mfa conna sibi para zantho. 8 Tengut ho d xi'ah ya, xquet'a njarbtho'a te ty fhni xnnbate p' gu 'bhm. Nu', di ts'anty d, na ngue bi t'uti ngue da z

5Madag ue'a

481

Ra Judas da 'yt'a xants'o ngue di ts'ony do'yo. mbi ngue hi ngui ja ts'di ga th ya y hya di 'bjpah Oja ga th. 'N nnmman'' tate ja y ts'di. 9 Nu'm mi du ra Moiss, nu'a ra 'bt'o anx Miguel bi nju n'ma hyaui ra zithu ngue di nunnbabi r do'yo. P nu'a ra Miguel hi mbi hya ra ts'di xta nnmman' ra zithu, xta 'ymbi ngue da ma ra castigo. Sinoque hntho mbi : Di hc'a'i Oja, bi 'ymbi . 10 P nuya y n'yoh d xi'ah ya, nnmman'' ja y ts'di 'n hi ngui padi hanja. Tengutho y zu' ngue hi n'y y n'yomfni , nu'a ra nts'o so y mmi gue'a t'a, njarbtho ya d xi'ah ya, guehya di m'mhya. 11 Nuya y ja'i ya, hague ngu ra n' da z ya. Porque tntho ra nts'o bi 'ytra Can. A nuya p'ya, tra ts'oqui ngue da dahra mnyu, tengutho bi 'ytra Balaam. P di m'mdi tengutho ra Cor, di m'mdi ngue hi mbi ne xta 'yde te mman'Oja. 12 Nu'm pap' ja ra ngo gu th ya y ja'i d xi'ah ya, di 'brpabi y s' y ja'i njuantho y 'yc'i . Porque nuya y ja'i ya di ho di nsi hm, p hi ngui nnu mansu mi 'da y ja'i 'bp' ja ra ngo. Hntho nne ngue di nni yas. A nuy, hi n tema nho da 'yt'ah ya. Ya gu nnu h n'na ra jogui 'm b ha ra ndahi , 'n hi mbi n'ye, njarbtho ya. Nuy, guehya tengutho y za hi ngui z'm bi znna pa di nzdi. Ya xandu, janangue hi ngui zdi, 'n majuani ngue xandu ngue nu'm mi sat'i, bi c'ts'i. 13 Nuya y ja'i ngue hndra nts'o ga 'yo, guehya y ja'i gui nhyjpa y fnthe jap' ja ra jathe ya, nup' ni gohra ts'othe

482 xants'o r fgui hts'e, njarbtho ya. Guehya tengutho y s 'm dadi pomp' thogui. Guehya da ma ra castigo para zantho ya, da map' ja ra ts'a'bxui . 14 'Dato y pap bi m'mi b fdi asta ra Adn, mi m'm'a r yoto, ya ra Enoc. Guehna ra Enoc bi ma te di nja, bi 'yna: Nu'm b cua Oja, y mahuahi tho y maca anx da n'youi. 15 D h ngue da 'yrpa ra ts't'abi gtho y ja'i . Gtho y ts'oc'i hi ngui c'i Oja da ma ra castigo ngue'a te gma nts'o xa 'yt'e, da gue'a te gma ts'omhya xa xi Oja p' ha ya, bi 'yna. 16 Nuya y nemhya, hi njongui pni ngue di nnu manho. I nne ngue nu'a te go nnepy mmi da 'yt'e, gue'a di nja'a. Nu'm ya, na ngue pas. Di hoqui te xihy ja'i , para ngue da zp' da gjpabi te honi .

ma zi cu'ah, dami bmhm na ra hya bi xi'ah m'mt'o ya y representante ma Hmu h Jesucristo. 18 Nuy, bi ma ngue hante da gaxy pa di 'yp', di m'mhy ja'i ngue da dentho' y hya xandxqui. Guehya y ja'i da 'ytho'a ra nts'o so y mmi ya. 19 Guehya y n'yoh 'uny ja'i ya. Gue'a ra 'yu cmbas y n'yomfni da 'yt'e. Hi nga gue'a ra 'yu di u nna Espritu Santo ga 'yo. 20 P ague ma zi cu'ah, dami 'yt'e ngue man'na di nd ni maca nt'c'i h i ja. Nu'm gu mmat'Ojah, dami u nna 'yu ra Espritu Santo ngue di bn'nah te gu mmamhm. 21 'Yo gadi nthoh r mate Oja. Nu na ma Hmu h Jesucristo ja r nhucate na. Ma ga

17Ague

---------

483 tmhm ngue di 'dacj ra te para zantho. 22 Nu to yobni , dami hat h ra ts'di ngue 'yo di tht'i. 23 P nu' ya xa tht'i, dami yani , tengutho 'm gui hya'a n'na ra nzu nza di o sibi ngue hi ngui nnepe da guadi di nz, gui jarb. Di nja ni nhucateh ngue mi 'da y ja'i , p dami mfhm, mami njah p' tengu t'. Nup' gdi bmhm ya y ja'i ya, tengutho 'm xanguahy u lu ngue'a ra nts'o ga 'yo, hi ngui s ha di mbnnbi .

Ra Judas
---------

Oja ja r mfadi , 'n ja r ts'di ngue f'ah hi ngui 'yth ra ts'oqui. Oja da 'yt'e ngue hi nte mants'o da di n'nah 'm ra pa gui m'mhm p' ja r hmi r d. Nu'a ra ora'a p'ya, ya da z gui johyah. 25 Nu na Oja bi yanj conn nguehra Jesucristo. Magues Oja ngue jas r ts'di, 'n guehna tate hangu ra pa para zantho na. Da ngut'atho.

24Hns

Nuna ra Jesucristo, ja ua ya y hya bi 'yutra Xuua, bi japi da badi te ja ngue di nja m'mfa.

Apocalipsis

Nuya y hya ja ua, guehya nnepra Jesucristo da fadi hanja ya. Oja bi japra Jesucristo ngue nu' y mfi Oja, da badi hanja ya y hya ja ngue n'na zihmantho di nja. Nug dr Xuua, ra Jesucristo b pnngagui r anx, bi jaqui d padi hanja na ra hya na. 2 Ma ga xi'ah te g d nu. Ga xi'ah hanja na te gma hya d de. Ra Jesucristo bi xiqui xanho hanja na r hya Oja. 3 Nu na r hya Oja bi t'u rqui , ra mmnthi di nthui te'o da manna hya p' ha di mpti y 'yc'i . 'N xquet'a ra mmnthi di nthui y ja'i da 'yde hanja ya y hya nt'ot'i. Nu te ra hya da 'yde, gue'a da 'yt'a. A nuya y hya ja ua, hi mma ya'atho di nja ya.

dr Xuua dadi znguag' y 'yc'i r m'mp' yoto y hni ni r njap' ja ra hi Asia. Oja di jap'ah 'n da hyut'a ni mmih. Nu na Oja i 'bhya, xi mmangu dy pa xa thogui ya mi 'bi, 'nhy pa di map', hangu y pa di sigue di m'mi. Di jap'ah na ra Espritu

4Nug

---------

Santo, nu na ntho yoto y nyot'i i nqui p' n hyandr nthuts'i Oja. 5 Di jap'ah na ra Jesucristo, guehna xifi xanho y ja'i hanja Oja na. Go r mditho bi bnnate 'm mi du na, 'n guehna ja r ts'di ngue di manda gtho y dast'abi 'bcua ja ra xi mhi na. Guehna ra Cristo di macj 'n bi du. Nu'a r ji bi mni , gue'a i hoga ma ts'oquih'a. 6 Nu na ra Cristo t'e ngue ma n'yoh p' ha di manda ngue ndast'abi. Bi 'dacj ra 'bfi ngue dy mmcjah, para ngue da zp' ga thanneh na Oja r Pap. A nuy, ma ga spah na ra Cristo magues, ngue ja r ts'di para zantho. Da ngut'atho. 7 A nuy, nu na ra Cristo, nu'm bi zh di 'y mahts'i , da n'youi ra gui . Gtho y ja'i da nu. Nuya y ja'i bi cuarp ja ra pont'i da nu 'm bi zh. Nu'm bi nu y ja'i 'bcua ja ra xi mhi, g di nya du mmi. Da ngut'atho. 8 Nu na ma Hmu h Oja jas r ts'di, ngu na ra hya xicj, i na: A nug para zantho d 'bi, porque ya nmi 'bc p' b fdi b nja y cosa ja ya. Da guehya, nu y cosa i ja,

484

485 jap' r nzgui, p nug ga sigue ga m'mi para zantho, i na. Porque nu na Oja i 'bhya, xi mmangu dy pa xa thogui ya mi 'bi, 'nhy pa di map', hangu y pa di sigue di m'mi. dr Xuua, g dadi ncu h, gthogah, ya ma n'yoh ra Jesucristo. A nuy, di tocagah ngue d sh ra n' ya. P g d oh r 'y ra Cristo nu na di hacj ra ts'di ngue ga sti hangu ra n' ja ngue ga thohm. A nu'm ma m'mc p' Patmos, ja n'na ra t'hi ja made ra jathe, ja d op' ra fdi. Bi joqui ngue d mambr hya Oja, d xic y ja'i te'o na ra Jesucristo. 10 Nu na n'na ra pa ngue mi than ne y ja'i ra Hmu Jess, ra Espritu Santo bi prcagui ma nthandi , 'da ma'dan'yo d nu. D cua ja ma xtha ngue nts'di ga nzoca n'na n'ci . Nup' d de, tengutho 'm bi 'bixtra corneta. 11 Nu'a bi zoqui bi 'yngui : A nug para zantho d 'bi, porque ya nmi 'bc p' b fdi b nja y cosa i ja ya. Da guehya, nu y cosa i ja, jap' r nzgui, p nug ga sigue ga m'mi para zantho. Ague Xuua, dami cuatra scua te g gu nnu ya. Gui pnnb ra scua y 'yc'i 'b' yoto y hni ni r njap' ja ra hi Asia. Nuya yoto y hni ni ya, guehna ra hni ni Efeso, ra hni ni Esmirna, ra hni ni Prgamo, ra hni ni Tiatira, ra hni ni Sardis, ra hni ni Filadelfia, ra hni ni Laodicea. 12 Nug dr Xuua, d 'brbya ngue d ht'a nzoqui. P nu'm ma 'bt'i, d nu yoto y mfoxiyo ngue

Apocalipsis1 ra oro. 13 Nup' ja' yoto y mfoxiyo p'ya, d hti ngue t'i nde n'na ra n'yoh. He r he st'e asta y gua. R ti ya p'ya, g ra oro di ngt'i. 14 Y xta p'ya, g ra t'axi, na ra t'axca xid'yo ogue ra t'axca s. Y d p'ya, di yoxni tengutho r thai ra sibi. 15 Y gua p'ya, di yoxni tengutho ra t'gui 'm b pmp' ja ra orno ngue xa mma mats'xt'i xandnho. Nu'a ga nt'de 'm bi nya p'ya, tengutho gui hi ra ndate dehe. 16 Nup' ja r 'y ngue r n'yi, i ha yoto y s. I pmp' ja r ne n'na ra ts'anjuai ja yoho y hti. R hmi p'ya, di yoxni tengutho gui yotra hyadi 'm hi nte juti . 17 Ma hr p 'bi, d tgui tengutho n'na ra du, d sop' ja y gua. Bi macr 'y ngue ra n'yi, bi doscagui , bi 'yngui : 'Yo gu su. Go guec d 'bi para zantho, porque ya nmi 'bc p' b fdi b nja y cosa i ja ya. Da guehya, nu y cosa i ja, jap' r nzgui, p nug ga sigue ga m'mi para zantho. 18 Guec d 'bi hangu ra pa. 'N bi hnu ngue d tu, p nuya d 'bi para zantho ya. Go d hag ra nsogui ngue ra ndate, go d hag ra nsogui p' 'bhy nima. 19 A nuy, dami cuatra scua te gma hya gu nnu ya. Cuatra scua'a te bi nja ya, da gue'a te di nja m'mfa. 20 Nuy, ga xi'i te ga mbnya yoto y s g nuua ja ma n'yig ya. Co 'nhya yoto y mfoxiyo ngue ra oro di msqui, ga xi'i te ga mbni . Nuya yoto y s g nu, guehya ga mbni ngue yoto y mfi Oja ya. Guehya 'bt'o p' di mpti y 'yc'i ngue yoto y hni ni ya. A nuya yoto y mfoxiyo g nu,

9Nug

---------

Apocalipsis1,2 guehya ga mbni ngue yoto 'bi y 'yc'i ya. Dami 'yotra carta, gui pnnbabi r mfi Oja 'bt'o p' 'bhy 'yc'i 'a ra hni ni Efeso. Ja ua ya y hya gui 'yot'i, gui 'ymbi : Ngu na ra hya mmanna ja yoto y s p' ja r n'yi, nu na di thrb made ha ja yoto y mfoxiyo ngue ra oro. I na: 2 D pac te g gu th. D padi ngue gu ha ra ts'di gu rpah r 'bfi Oja. 'N gu sti hangu ra n' gu thohm. D pac ngue hi n gadi nsix y ts'oc'i . 'N d padi ngue pny ja'i ngue nne da hy'ah, i na ngue ma representante. P g hyaspah ra gnda te ga 'yo ya y ja'i ya, 'n g ti nnbah ngue guehya fhni ya. 3 Gu sti hangu ra n' gu thohm, 'n 'b i'da ngue mmi rcagui ma 'bfi, hi nha ga ngohy mmi. 4 P nug jap' n'na ra hya nn s'ah. Nu na ra hya na ngue zits'tho gadi macj, ya hi nni mantho gadi macj tengutho p' b fdi, ngue janjuani g hyo ni mmi g macj. 5 Dami bni ha bi njap' gu ts'i ngue gadi macj. A nuy, dami 'b'ni mmih n'na zihmantho, dami macj tengutho gmi th m'mt'o. A nu'm ngue hi ngu nne gui macj, ga mmag p' ngue ga hac ni mfoxiyoh p' ha ja. 6 A nu na n'na ra hya jap' gu th, d nnu manhog na, ngue madits' gu nnu manhoh' y hya xnnbabi y ja'i ra Nicols. A nug p'ya, xquet'a 'nqui madits' d nnu manhog na ra hya na. 7 Nu ra ja'i ja r gu, da 'yhya y hya ja ua xihy 'yc'i ra Espritu Santo, i na: Nu ra ja'i

486 da bni ngue da dapra nts'o i ja, ga u nna nt'di ngue da zapr ndt' ra za 'bp' ja r nhuaza Oja. Nu'm bi za ra ndt' ra ja'i , ra ja'i p'ya di m'mi para zantho, i na. carta, gui pnnbabi r mfi Oja 'bt'o p' 'bhy 'yc'i 'a ra hni ni Esmirna. Ja ua ya y hya gui 'yot'i, gui 'ymbi : Ngu na ra hya mmanna ya mi 'b 'm mamb fdi b nja y cosa i ja ya, 'n di sigue di m'mi para zantho. Guehna bi du na, p mahmbi m'mi. I na: 9 D pac te g gu th. D padi ngue xangu ra n'n gu sh. 'n d padi ngue gu hyoyah, ngue hi n'y ra mnyu. P madague'a, tate di muui na ra nho di 'da'ah Oja. D padi ngue nnmman''ah y ja'i nuya na ngue y judo. P nuya y ja'i ya, guehya hi ngy ja'i Oja ya, sinoque guehya y ja'i ra zithu ya. 10 'Yo gu su h'a te ra n' ja ngue gu thohm ya. Porque ra zithu di nja ra pa da 'yt'e ngue gui n'ofdih. Ja da fap' p'ya ngue'm majuani gu c'i gah xanho, ogue hi n'na. Di s'ah ra n' n'nt'a ma pa, p 'yogui hgah madague'a gui tu h. Cabo ga jut'ah conna 'da'yo te para zantho. 11 Nu ra ja'i ja r gu, da 'yhya y hya ja ua xihy 'yc'i ra Espritu Santo, i na: Nu ra ja'i da bni ngue da dapra nts'o i ja, ya hi nda tho'a r yondi ra ndate, i na.

---------

8Dami 'yotra

---------

carta, gui pnnbabi r mfi Oja 'bt'o p' 'bhy 'yc'i 'a ra hni ni Prgamo. Ja ua ya y hya gui 'yot'i, gui 'ymbi : Ngu na ra

12Dami 'yotra

---------

487 hya mmanna pnn ne n'na ra juai mand nts'atho, ja yoho y hti, i na: 13 D pac te g gu th. D padi ngue gu 'bhm p' ha 'bhy ja'i di manda ra zithu. P d padi ngue gu c'i gah xandnho. Nu'm ra pa mi hatra ts'di ra zithu' ni mmngu h ya, ngue bi bntra Antipas bi hyo, bi pi ngue xifi xanho y ja'i hanja'a ma hya, p hi ng hygah. 14 A nuy, jap' 'da y hya gu th ngue hi nd nnu manhog. Porque nu na ra hya bi nxnnbate manjam'm ra Balaam, 'bp' 'da ni amigoh ngue tnna ra hya na. Guehna bi xnnbabi ra Balac, bi xifi ngue da japy judo da 'ytra ts'oqui, ngue da zi'a te prpabi y dahmu, m'mfa p'ya di n'yots'om'mi. 15 Nu na man'na ra hya p'ya, xquet'a 'bp' 'da ni amigoh ngue tnna hya bi nxnnbate ra Nicols. Conque nu na ra hya xnnbate na, madits' ngue d nnu manhog na. 16 P nuy, 'yo gadi u nna 'yu y ja'i ngue di xhya y hya bi nxnnbate na d xi'ah ya. Dami xihy ja'i ngue nu na ra hya xnnbi , da hyp'. Porque nu'm hi mbi ne y ja'i da hyp' na ra hya di xdi, ga mmasg p'. Nuya y ja'i hi ngui nne da hyp' ya y hya di xdi, ga ssg'be conna juai pmma ne. 17 Nu ra ja'i ja r gu, da 'yhya y hya ja ua xihy 'yc'i ra Espritu Santo, i na: Nu to da bni ngue da dapra nts'o i ja, ga japi da zi ra hm b ja mahts'i , guehna ra hm hi ngui facua ja ra xi mhi na. 'N ga u nna n'na ra t'do xa nt'axi. Nu na ra t'do ga u nni , nt'ot'i n'na ra thu hu ma'da'yo, hi njongui padi hanja. Sinoque ja ngue da bas hanja'a to da hyanna do, i na.

Apocalipsis2
---------

carta, gui pnnbabi r mfi Oja 'bt'o p' 'bhy 'yc'i 'a ra hni ni Tiatira. Ja ua ya y hya gui 'yot'i, gui 'ymbi : Ngu na ra hya mmann Ts'nt' Oja, nu na di yoxni y d tengutho gui 'yotr thai ra sibi. Y gua p'ya, di yoxni tengutho ra t'gui mats'xt'i xandnho. I na: 19 D pac te g gu th. D padi ngue gadi macj 'n d padi ngue n'na ngu n'na gadi mmahm. D padi ngue gu c'i gah xandnho. D padi ngue gu rpah r 'bfi Oja. D padi ngue nu'a te ra n' gu thohm, g gu sth. D padi ngue nu'a te ra nho gu th, man'na tate xanho te gu th ya, ngue'm r mdi. 20 P nug, jap' n'na ra hya nna s'ah. Porque nu na ra hya xnnbate ra Jezabel, gadi u nthoh ra 'yu. Nu na ra xisu na, i na ngue Oja di bnnbabi ra hya xnnbate, p hi mma juani . Porque d padi ngue ht' y ja'i xnnbi . mbi ngue stho di n'yots'om'mi ra ja'i , 'n mbi ngue stho da za ra ng prpabi y dahmu. 21 Nug d t'm na ra Jezabel, xamhmatho da hyp''a r n'yots'om'mi ga 'yo, p hi ngui nne da hyp'. 22 Janangue nuy, ga japi di hynni da 'yoxr t'ots'i. Ga japi da z ra n'. Nu to g xa hyt'i ngue n'yots'om'miui, nu'm hi ndi 'bty mmi ya ht'i ngue da hyp' ra nts'o t'e, xquet'a ga japi ngue mathoguitho da z ra n'. 23 Nu na ra Jezabel, ga hog y ja'i nuya xa hyt'i, i nnpe ngue y basi . Ja da bap' y 'yc'i 'bi ndap' bi z p'ya ngue d parbabi

18Dami 'yotra

Apocalipsis2,3 y n'yomfni y ja'i , nu te gma hya mbmp' ja y mmui n'na ngu n'na, g d padi . N'na ngu n'na'ah, nu te g gu th gue'a ra njut'i di nja'a. 24 P nu na ra Jezabel xnnbate ra hya p' ja ra hni ni Tiatira, xangu hi ngu nne gui tnhn na ra hya na. Porque nuya y hya xa di xhy ja'i ngue nne da badi xandnho te ga 'yo r hya ra zithu, ya hi ngu nne gui xhm ya y hya ya. P conni parte, ya hi n'y te gd s'ah. 25 Nu na ra hya ya xc bnth, dami sigue ngue gue'a gd n'yoh'a ya, asta gue'm d c mahn'a. 26 A nuy, nu to da bni ngue da dapra nts'o i ja, 'n da 'yt'e te dadi 'bpi, 'n di sigue da 'yt'e asta guep' r nzgui, guehna ra ja'i ga u nn cargo ngue di manda y nacin. 27 Ma Pap bi 'dajma cargo, ga ja'ah p'ya ga 'da'a ni cargoh. P mand nzaquitho ra ts'di ga 'da'ah. Nu'm hi mbi 'yty ja'i na ra hya gu xihm da 'yt'e, gui japh y ja'i tengutho 'm bi thspa ra t'gui n'na ra ts'ye, ngue 'bexti mpde. 28 Xquet'a ga 'da'ah ra das b px'm xudi . 29 Nu ra ja'i ja r gu, da 'yhna ra hya xihy 'yc'i ra Espritu Santo.

488 pac p'ya ngue hi mma juani gu n'yoh r ts'di Oja. 2 'Yo ni mantho gu syathoh, dami mpfi ngue gui hath ra ts'di y ja'i . 'Yo gu nneh ngue ni mantho da hyp' Oja mi 'da y ja'i . Porque d nnug ngue gu syathoh, guehna hi ngui nnu manho ma Ojag naya. 3 Man'nan'yo mi 'yt'e ngue gui pu mbni ya y hya bi sn'nah. Nu te gma hya bi si'i gui 'yth, da gue'a gui 'yth'a. 'Yo ni mantho gui syathoh. Nu'm hi ng ja ndu mmi gui 'yth ya y hya d xi'ah ya, jagui thambni h ya ga sc p' gu 'bhm, tengutho 'm bi zhra b, porque hi ngu pahm tema ora ga sh. 4 P d padi ngue nup' ja ra hni ni Sardis, 'bp' 'da y 'yc'i ngue hi ndi ts'ony he bi u n'Oja. Guehya 'dap' ga n'yo'be ya, da hye y t'axca he. Gue'a y njut'i 'a ngue hi mbi ts'ony he bi t'u nni . 5 A nuy, nu to da bni ngue da dapra nts'o i ja, gue'a da hye r t'axca he'a, 'n hi nga thujpabi r thu hu p' ja ra libro nt'ot'i y thu hu ya y ja'i ja ra 'da'yo te. Nup' 'bhma Pap, cony anx 'dap' 'bhmi , ja ga mmang p' ngue guehya ma ja'i ya. 6 Nu ra ja'i ja r gu, da 'yhna ra hya xihy 'yc'i ra Espritu Santo.

Dami 'yotra carta, gui pnnbabi r mfi Oja 'bt'o p' 'bhy 'yc'i 'a ra hni ni Sardis. Ja ua ya y hya gui 'yot'i, gui 'ymbi : Ngu na ra hya mmanna to pnnbabi ra Espritu Santo ya yoto y hni ni , nu na ha yoto y s. I na: D pac te g gu th. D padi ngue nup' ha gu yah, gu na ngue ya gu th xandnho r 'bfi Oja. D

---------

carta gui pnnbabi r mfi Oja 'bt'o p' 'bhy 'yc'i 'a ra hni ni Filadelfia. Ja ua ya y hya gui 'yot'i, gui 'ymbi : Ngu na ra hya mmanna majuani ngue g ra nho t'e, 'n nu'a ra hya mma g majuani . Guehna hannbabi r nsogui ra dast'abi David. Nu'm bi xocra goxthi, hi njongui s

7Dami 'yotra

---------

489 da nt'e. Nu'm bi ntra goxthi, hi njongui s da xoqui. I na: 8 D pac te g gu th. D padi ngue nu na ma 'bfi, madi zits' gu ha ra ts'di gui 'yth na ra 'bfi na. A nu'a gni 'yrpah masu na ra hya d mma, hi ngu cnngah ma thu hu, janangue d xoc'ah n'na ra goxthi ngue hi njongui s da nt'e. 9 A nuya y ja'i o r 'y ra zithu, guehya xa na ngue y judo ya, p hi mma juani ngue guehya ma ja'i g ya, sinoque fhni . A nuya y ja'i ya, ga jap ngue di ndantyhmu p' ha gu 'bhm. Ja da bap' p'ya ngue dadi ma'ah. 10 Nug d xi'ah ngue gui sti hangu ra n' ja ngue gui thohm. Nu na ra hya d 'bp'i gui 'yth, gue'a g 'yth'a. Janangue nuy, ga fxah 'm g sh ra n' da thogui gtho y ja'i 'bi r ngni nxi mhi. Ja da fap' ndana ra ja'i da bni ngue xanho r nt'c'i . 11 N'na zihmantho ga ma c. 'Yo gadi thhm na ra hya ya xca bnth, n'namhma ngue hi nga n'nan'yo to di tocabi ra njut'i ja ngue di n'na'ah. 12 A nuy, nu to da bni ngue da dapra nts'o i ja, gue'a da gohi ngue dr dts'e r ngu ma Oja'a. 'N hi njam'm da 'uemp' di m'mi. Nu'a r thu hu ma Oja, ga cuarpabi ra ja'i . 'N ga cuarpabi ra ja'i r thu hu na ra 'da'yo Jerusaln b ja mahts'i , gue'a r hni ni ma Oja'a. 'N xquet'a ga cuarpabi ra ja'i ma 'da'yo thu hu. 13 Nu ra ja'i ja r gu, da 'yhna ra hya xihy 'yc'i ra Espritu Santo.

Apocalipsis3 ra hni ni Laodicea. Ja ua ya y hya gui 'yot'i, gui 'ymbi : Ngu na ra hya mmanna zant'a majuani te mma. Nu na xifi xandnho y ja'i hanja na ra hya majuani . Conn nguehna bi nhogui te gma cosa bi zn'Oja ngue bi nja. I na: 15 D pac te g gu th. D padi ngue ni xi nga gue'a gui hygagui p', ni xi nga gue'a gdi ha ra ts'di gui tnngagui ma hya. A nuy, i nne gui snni te gui 'yt'e. O bien ngue gui hygagui p', ogue xi ngui hya ra ts'di gui tnngagui ma hya. 16 P comma ngue xgue zi juat'atho gu c'i gui , nuya njuantho gui mma thi ya. 17 Gu na ngue ya gy mmmmtih, ya hi nte gadi 'bhm. Ya g gue'a te gu t'e gu mhm ya. Ua hi n gadi u mhm ra gnda ngue ra 'yanthi g nthh? Porque madi zits' te di ja'ah. Gu hyoyah nup' go bi z. Gy xdh nup' go bi z. Conque ni xi ngra u lu di ja ngue gui hyeh. 18 Janangue d xi'ah ngue gui tnngbah ra oro ma datho xandnho, ya xp thop' ja ra sibi. Nu'm ngue da guehna di ja'ah na, ya majuani ngue gui mmmmtih 'm. 'N gui tngbah ra u lu tate mand nt'axitho gui hyeh, n'namhma ngue ya hi nni mantho gui ps'ni s ngue da hi n'y te gui hyeh. Dami tngbah ra 'ythi ni hu ngue ra colirio, di coxni dh, n'namhma ngue da z ni nxd gui thohm. 19 A nugui , nu' g dadi madi , nu'm hi nga gue'a ga 'yo, nug d fi ngue dadi hjpi te t'e. Janangue nuy, ga fp'ah 'm ngue hi ngui hya ra ts'di gui 'b'ni mmih ya. 20 D 'bc p' ja ra goxthi d nzonhnateg. Nu ra

carta, gui pnnbabi r mfi Oja 'bt'o p' 'bhy 'yc'i 'a

14Dami 'yotra

---------

Apocalipsis35 ja'i da 'yde te d xifi, da xogagui r mmi ga ct'i. Ga nsya p' ja r mmi ra ja'i . Ga n'amigo'be, 'dap' ga nsi hm'be. 21 A nuy, nu ra ja'i da bni ngue da dapra nts'o i ja, ga u nna nt'di ngue 'dap' ga mmi 'be p' dadi manda. Tenguthog ngue d dapra nts'o, janangue nup' di manda ma Pap 'dap' d hu'be. 22 Nu ra ja'i ja r gu, da 'yhna ra hya xihy 'yc'i ra Espritu Santo.

490 p'ya, titho tengutho ra jathe p' gui nqui . P thotr nthandi ra ja'i tengutho ra xito. Nup' ja ra nthuts'i , g goho y ts'at'i 'bi 'da'a n'na' ja y te. Ngu r hmi , ngu r xtha, g ja y d. 7 Nu'a r mdi, di nqui tengut ho n'na ra dafanzate. Nu'a r yoho, di nqui tengutho n'na ra ndtoro. Nu'a r hyu, ja r hmi tengutho ra ja'i . Nu'a r goho, di nqui tengutho ra dtni di hmahy zahua. 8 G goho, i ja 'dato y zahua n'na ngu n'na. Nup' ja y zahua, ngu y 'bizahua, ngu maxts'e, g ma zinni ja y d. Ra pa, ra xui hi ngui sya ngue na: Nu na Oja na, guehna ma datho di nsupi . Guehna ma datho di nsupi . Guehna ma datho di nsupi . Guehna Oja ra hmu na ngue jas r ts'di, guehna 'bhna ya, 'nhy pa xa thogui ya mi 'bi, 'nhy pa di map', hangu y pa di sigue di m'mi i na. 9 Ngu na ra hya ga 'yspabi Oja 'n di ja mammadi Oja. N'na ndi ngu n'na ndi da 'yspabi Oja, 10 nu' 'dte magoho hu xy nthuts'i di msp hu Oja, g ndantyhmu ngue thanne Oja nu na 'bi para zantho. N'na ngu n'na ny corona ngue sop' ni hyant'Oja. I na: 11 Ague ma Oja'i , gue'e ma Hmu'ahe. Gue'e ni 'yup' mathoguitho da hnu mansu'i . 'N ni 'yup' da t'ts'a'i , porque jas ni ts'di ngue g hoqui tanto y cosa i ja. Nu'i , bi nja'i mph gu snni te bi nja, gue'a ja'a ya.

Mi tho'a te gma hya d nug p'ya, mahnd nnts'e ngue da hanmahts'i . D handa n'na ra goxthi ngue nsoqui. Nu'a nmi ya'be p'ya, nu'm nzoqui, na gue'm m'mixt'i ra corneta'a ga ya. Bi 'yngui : B 'ycua ya. Ga ut'a'i te ja ngue di nja m'mfa bi 'yngui . 2 Nu'a ra ora'a p'ya, bi prcag ui ma nthandi ra Espritu Santo. D handa n'na ra nthuts'i b ja mahts'i . Nup' ja ra nthuts'i p'ya, ja hup' Oja. 3 Nu na d handi ngue hu xp ja r nthuts'i , d nu ngue di yoxni p' hudi , tengutho gui yoxni ra dospi ngue ra jaspe, n'youi ra ch xa nthni ngue ra cornalina. Nup' hudi , jap' n'na ra nyot'i ngue ra sano, g ra jxhmu. 4 X 'yt'i nde 'dte magoho y nthuts'i p' hudi . N'na ngu n'na' y nthuts'i hup' n'na nc'i , g he y t'axca he. 'Da'a n'na ra corona ngue ra oro oxy ya. 5 Nup' hu Oja, ja pp' y hi, ja nxp y ngni 'm bi nya. Nup' ni hyandr nthuts'i Oja, jap' yoto y nyot'i ngue danz. Gue' nnpa ts'di ra Espritu Santo' y nyot'i. 6 Nup' ja ra xqui socra nthut s'i

---------

Nu na Oja hu xp ja r nthuts'i , d hti ngue fo r n'yi n'na ra

---------

491 scua ngue m'mni . Nt'ot'i mbo ra scua 'n nt'ot'i maxts'e. Nup' ja r nyani ra scua n'youi yoto y seyo sammi ngue hi ndi nxdi. 2 D nu n'na ra anx ngue mand nzaquitho ga ya, ra ndts'di ga 'ytra nt'nni , i na: To da bni di ntate ya ngue da z da xjpa y seyo samra scua, para ngue di nxdi? bi 'yna. 3 P hi njombi bni ngue xta nz da xdi, ni xi nga guep' mahts'i , ni xi nga guecua ja ra hi, ni xi nga guep' 'bhy nima. Hi njombi bni ngue xta nz xta xjpa y seyo ra scua ngue xta nnu te nt'ot'i. 4 Nug p'ya janjuani ngue di zoni , porque hi njombi bni ngue xta xcy seyo ngue xta nnu y letra nt'ot'i ra scua. 5 Nu' 'dte magoho nja'i , bi 'ynga n'na: 'Yo ni mantho gu zoni , porque nu na ni hu ngue ra dafanzate, r mni ra Jud 'n r mni ra dast'abi David, go bi dahna ya. Go da z da xcya yoto y seyo samra scua naya. 6 D nug n'na ra D'yo ngue 'bp' 'b Oja p'ya. Di nqui ngue n'yodui y mdi bi nja 'm mi tho. Xa 'yt'i nde' di msp 'b Oja. Ja yoto y dani , ja yoto y d. Nuya y d p'ya, guehya nne da ma ngue ra Espritu Santo handi g r ngni nxi mhi. 7 Nu na ra D'yo, bi ganna scua mi ca r n'yi Oja p' hudi . 8 Mi ganna scua p'ya, nuya goho i 'bi n'na ngu n'na y ts'at'i ra nthuts'i , co 'nhya 'dte ma goho hup' ja y nthuts'i , g bi ndantyhmu p' 'bhra D'yo. I ha 'da'a n'na ra 'bida ni hu ngue ra arpa. N th 'da'a n'na ra mohi ngue

Apocalipsis5 ra oro, yup' ra hoga bopo. Nu na ra bopo, guehna r mhmat'Oja ty ja'i ya o r 'y Oja na. 9 'N tuta n'na ra thu hu ngue ma'da'yo, i nna thu hu: Nu'i , gue'e n 'yup' ngue gui canna scua, gui xjpa y seyo n'youi. Porque gue'e bi tho'i, 'n conni ji g ju rpabi y ts'oqui y ja'i ya o r 'y Oja. Guehya y ja'i 'bi ndap' bi z y hi, 'n 'dama 'dan'yo y hya g nya n'na ngu n'na. 10 G u ny 'bfi y ja'i ngue dy mmcja, para ngue da dannes Oja. 'N g u ny 'bfi y ja'i ngue di ndast'abi, ngue di manda g ra xi mhi. 11 Ma nu mahn'a p'ya, d nu ngue mandngu dy anx x 'yt'i nde' 'dte magoho di mts' goho 'bp' ja y ts'at'i ra nthuts'i . P nu'a gngu y anx d nug, y mahuahi ngue y mahuahi 'a gandngu y mahuahi y anx d nug ngue tu hu. 12 Janjuani ngue ra ndts'di g 'yna: Nu na ra D'yo bi tho, guehna n 'yup' ngue da 'yspabi y ja'i na. Da many ja'i ngue guehna jas r ts'di na, 'n di manda'a te gma cosa i ja, go guehna jas r mfadi na. Janangue n 'yup' da hnu mansu 'n da t'spi . 13 D c p'ya ngue mandngutho i tu hu. Gtho'a te b sn'Oja ngue ja y te, g tu hu, ngup' mahts'i , nguua ja ra xi mhi, ngup' 'bhy nima, ngup' ja y jathe. G 'da ga 'yntho: Nu na Oja hup' ja r nthuts'i , co 'nhra D'yo, guehya ma datho nne ngue da hnu mansu ya. 'N da hma ngue magues ja y ts'di. Guehya jatho ngue da t'spi hangu ra pa ya i na.

Apocalipsis5,6 nu' goho i 'bi n'na ngu n'na y ts'at'i ra nthuts'i , 'da ga 'yntho: Xandnho ngue ngu'a di nja bi 'yna. A nuya mi 'dte magoho di msp hu Oja p'ya, g bi ndantyhmu ngue thanne Oja nu na 'bi para zantho. D nug ra D'yo p'ya, ngue bi xts'a r mdi' yoto y seyo. Nu'a n'na' goho 'bp' ja y ts'at'i ra nthuts'i p'ya, ra nd ts'di ga ya, na ra ngni p' d de ngue ngui : B 'ycua, n'namhma gui hyti xanho bi 'yngui . 2 Ma nhanni g p'ya, d nu n'na ra t'axa ndfani . Nu'a ra tgue, fo r 'y n'na ra nsa. Bi t'u nna n'na ra corona. Bi ma p'ya ngue da tra tu nhni . P hi mb thapi . Nu n, ndap' bi z ni ma b tahra tu nhni . 3 Nu'a ra D'yo p'ya, mi xts'a r yoho ra seyo. Bi 'yng'a r yoho 'bp' ja r ts'at'i ra nthuts'i p'ya: B 'ycua, n'namhma gui hyti xanho bi 'yngui . 4 Ma nug p'ya, b p' n'na ra thnga ndfani . Nu'a ra tgue, bi t'u nn ts'di ngue da japi di ndu nhy ja'i 'bcua ja ra xi mhi. N'na ngu n'na di nhyo. Bi t'u nna n'na ra majuai. 5 Nu'a ra D'yo p'ya, mi xts'a r hyu ra seyo. Bi 'yng'a r hyu 'bp' ja r ts'at'i ra nthuts'i p'ya: B 'ycua, n'namhma gui hyti xanho bi 'yngui . Ma nhanni g p'ya, d nu n'na ra 'bondfani . Nu'a ra tgue p'ya ha n'na ra pesa. 6 D c p'ya ngue

492 b nya'a hup' made hap 'b' goho 'bp' ja y ts'at'i ra nthuts'i . Bi 'yna: Nu'a n'na kilo ra trigo, di muui'a te nthaha n'na pa ra nzbi. Nu'a hyu kilo ra cebada, di muui'a te nthaha n'na pa ra nzbi. P ra aceite 'nhra vino hi nda nexr muui'a bi 'yna. 7 Ra D'yo p'ya, mi xts'a r goho ra seyo. Bi 'yng'a r goho i 'bp' ja r ts'at'i ra nthuts'i p'ya: B 'ycua, n'namhma gui hyti xanho bi 'yngui . 8 Ma nhanni g p'ya, d nu n'na ra ndu hmi ndfani . Nu'a ra tgue p'ya ni hu ngue ra Ndate. Nup' ja r xtha ra tgue, b 'bfa p''a ra xqui 'bhy nima. Guehna bi t'u nn ts'di ngue da hyo n'na cuarto y ja'i 'b'a nxi mhi na. Da japi ngue di nhyo y ja'i p' ja y tu nhni di nja, da du y ja'i ngue ra thu hu. Da du y ja'i ngue ra guhi . Da du y ja'i ngue da za y zate. 9 Ra D'yo p'ya, mi xts'a r ct'a ra seyo. D nug y te y nima xa tho ngue mmambr hya Oja. Guehya hi ngui sya'a mani manna hya, janangue bi tho. Nuya p'ya, g 'bp' ja ra altar. 10 Y nima p'ya, nts'di g 'yna: Ague gr Hmu ma Oja'i , gue'e majuani ngue g ra nho gu t'e. 'N d pache ngue di nja'a te ra hya xc ma ngue di nja. Xiya, asta njam'm gui hyaspabi ra gnda ya y ja'i 'b'a nxi mhi bi hyoghe ya? i na. 11 Bi t'u ny t'axca he ya y nima n'st'abi, p bi sifi ngue di nsyahma mi ts' ra pa. Da d'mi ts', asta gue'm da zdi ngue da thopya y cu rpa r 'bfi ra Cristo, tengutho i du ya y nima.

14A

---------

493 D'yo p'ya, mi xts'a r 'dato ra seyo. D nu ngue mathoguitho bi 'yan'ahi. Ra hyadi bi gohi ngue ra pothi tengu ra 'bo'ulu. Ra zana bi gohi tengu ra ji ngue xa nthni . 13 B hhy s maya bi zo hi. Gu nnu 'm ngue huatra ndahi y 'ya'igo, 'da gu hymtho ngue so hi, bi njarbtho. 14 Ra c'ammahts'i p'ya, bi m'mdi tengutho 'm m'mni n'na xit'o ra xcua. Y t'h 'nhy t'hi ja made ra jathe, g bi damp' ha ja. 15 Y dast'abi 'b'a nxi mhi p'ya, gtho y hmu, gtho y mmmmti, gtho y general, gtho mi 'da y ja'i ja y ts'di, gue' 'bhy hmu, gue' hi njo'o y hmu, g bi 'dagui, bi n'yamp' ja y 'bido. Bi yrb ja y hyado ja mbo ra hi. 16 Y ja'i bi 'ymby t'h, bi 'ymby nyu ni : B thm ya, n'namhma gu cogbahe, hi nda di nghe na hup' ja r nthuts'i . Porque ra ndussutho ra castigo da ja ra D'yo, hi nd nne ga thoche'a ra castigo'a. 17 Nuya mfadi ngue bi zhra pa di nja ra castigo ya. Ya hi njonda z da dqui te di nja ya i ny ja'i .

Apocalipsis6,7 anx xi t'u ny ts'di ngue da 'ytra ndate p' ja ra hi 'np' ja ra jathe. 3 Bi 'ymbi : 'Yo s tema ndate gu th p' ja ra hi, ni xi nga guep' ja ra jathe, ni xi ngy za, 'be ga mmpyaghe ya y ja'i y mfi Oja, da ma ma seyobi y d y ja'i bi 'ymbi . 4 D c hangu gangu ya y ja'i bi m r seyo Oja p' ja y d. Nuya 'd'ma yoho y ts'nt' ra Israel, nu hangu y mni 'bi, n'na ciento 'n yote magoho mahuahi bi zdi. 5 Nu na ra Jud, nuya y mni bi m'm'a m'mfa, bi z'i 'd'mayo mahuahi bi ma ma seyo. Nu na ra Rubn, nuya y mni bi m'm'a m'mfa, bi z'i 'd'mayo mahuahi bi ma ma seyo. Nu na ra Gad, nuya y mni bi m'm'a m'mfa, bi z'i 'd'mayo mahuahi bi ma ma seyo. 6 Nu na ra Aser, nuya y mni bi m'm'a m'mfa, bi z'i 'd'mayo mahuahi bi ma ma seyo. Nu na ra Neftal, nuya y mni bi m'm'a m'mfa, bi z'i 'd'mayo mahuahi bi ma ma seyo. Nu na ra Manass, nuya y mni bi m'm'a m'mfa, bi z'i 'd'mayo mahuahi bi ma ma seyo. 7 Nu na ra Simen, nuya y mni bi m'm'a m'mfa, bi z'i 'd'mayo mahuahi bi ma ma seyo. Nu na ra Lev, nuya y mni bi m'm'a m'mfa, bi z'i 'd'mayo mahuahi bi ma ma seyo. Nu na ra Isacar, nuya y mni bi m'm'a m'mfa, bi z'i 'd'mayo mahuahi bi ma ma seyo. 8 Nu na ra Zabuln, nuya y mni bi m'm'a m'mfa, bi z'i 'd'mayo mahuahi bi ma ma seyo. Nu na ra Jos, nuya y mni bi m'm'a m'mfa, bi z'i 'd'mayo mahuahi bi ma ma seyo. Nu na ra

12Ra

Mi tho'a te d nug p'ya, mahnd handi goho y anx 'bi ngoho mats'at'i nxi mhi, ngue samra ndahi n'na ngu n'na. Hi ndi japi tema ndahi di n'yo maxts'e ra hi, ni xi nga guep' ja ra jathe di japi di n'yo ra ndahi . Hi ndi japra ndahi ngue tema za da 'yani . 2 D nug man'na ra anx p'ya, ngue b 'yp' ni bxyadi. Hannbabi r seyo na majuani ngue Oja i 'bi. Nu na ra anx, ra ndts'di i matya goho y

---------

Apocalipsis7,8 Benjamn, nuya y mni bi m'm'a m'mfa, bi z'i 'd'mayo mahuahi bi ma ma seyo. te g d nug p'ya, mahnd nhanni , p mandngu dy ja'i d nu ngue xp 'yh 'dama 'dan'yo y hi, ndap' bi z y xqui, nd yap'tho y mmngu 'da. 'N 'dama 'dan'yo y hya ga ya n'na ngu n'na. G 'bp' ni hyant'a hu xr nthuts'i ha 'bhra D'yo. P mandngu dy ja'i 'bp', hi ngui s di 'bede. P g he y t'axca he, 'n g ca y palma. 10 Gtho y ja'i , g mafi, p ra ndts'di ga 'yna: Nu na ma Ojah hu hn ja r nthuts'i ya, guehna bi yanj na, co 'nhra D'yo ma Yanteh i ny ja'i . 11 Gtho y anx, xa 'yt'i nde ya 'dte magoho t'i nde ya goho 'bhy ts'at'i ra nthuts'i , g bi ndantyhmu p'ya ngue thanne Oja. 12 I na: Majuani ngue ngu'a bi nja ya. P nuy, ma ga ja ma mmadi h Oja hangu ra pa ya. Porque nu na guehna jatho ngue ga spah na. Guehna jas r mfadi na. Guehna ma datho ja ngue da hnu mansu na. 'N jas r ts'di. Nu te snni ngue di nja, gue'a nja'a. Da ngut'atho. 13 Nu'a n'na' 'dte magoho p'ya bi 'ynngui , i na: Te'o ya he y t'axca he? Hap gue xp 'yh? bi 'yngui . 14 Nug p'ya d mbi : Ague gr hmu, nu'i go gu padi te'o. Ya ngbya: Nuy, guehy mathoguitho xa nz ra ndate y. 'N guehy

494 bi meny he, bi bo y he conn ji ra D'yo. 15 Janangue ja 'bhn ni hyandr nhudi Oja ya. Ra pa ra xui thanne Oja n hudi . Nu na Oja ya, guehna fdi ngue hi nte da ja. 16 A nuy, ya hi nni mantho di ntu manthu hu. Ya hi nni mantho di ntuthe. Ya hi nni mantho da z ra n''a gampa ra hyadi. 17 Porque nu na ra D'yo 'bhn ja r nhudi Oja ya, guehna r mdi y ja'i na. 'N da zixp phra dehe ngue ra 'da'yo te. Nu' y guid i ja ngue xa nzoni , da dujpabi Oja.

9Mi tho'a

---------

Nu na ra D'yo, mi xts'a r yoto ra seyo n'youi ra scua. Nup' mahts'i comma maden'ora hi nte bi 'yani . 2 Mi tho'a ra ora'a p'ya, d nug yoto y anx 'bp' ni hyandr nthuts'i Oja. Nuya y anx bi t'u nni 'da'a n'na ra corneta. 3 Hmb p' man'na ra anx p'ya, b dn'na ra t'uts'i g ra oro. Bi m'mp' ja ra altar. P xandngu y bopo bi t'u nni ngue da yspa ra t'uts'i , da japra bopo p' ja ra altar ngue ra oro. Ja n'youi p' y mhmat'Oja y ja'i nuya o r 'y Oja. 4 Nu'a r 'bifi ra bopo bi japra anx p' hu Oja p'ya, ja n'youi p' y mhmat'Oja y ja'i nuya o r 'y Oja. 5 Ra anx p'ya, nu na ra t'uts'i th, bi 'yty dspi mi cxp ja ra altar. Bi 'ymb ja ra xi mhi p'ya. Bi nja y ngni , bi nja y hui. Bi 'yan'ahi. Janjuani ngue ra ndi hi .

---------

yoto y anx ha 'da'a n'na y corneta p'ya, bi ns ngue da mixt'i.

6Nuya

---------

495 r mdi ra anx bi mixtr corneta. Bi nja y ndo. Bi nja y sibi n'youi ra ji. G bi 'ymb ja ra xi mhi. Bi nz n'na xqui ra hi p'ya, p hi mbi z hmade bi nz. Nup' ja ra hi bi nz, bi nz y za, bi nz y c'amdapo. 8 Nu'a r yoho ra anx p'ya, bi mixtr corneta. Nu'a d nug bi t'mb ja ra jathe p'ya, tengutho n'na ra daxant'h 'm ni danz. Nup' ja ra jathe bi zo, bi gohi ngue ra ji ra dehe. P hi mbi z hmade ra jathe bi nji. 9 Nup' ha bi nji ra dehe p'ya, g bi du y zu' mi 'bp'. Y barco mi 'yo maxts'e ra dehe, g bi m'mdi. 10 Nu'a r hyu ra anx p'ya, bi mixtr corneta. B t'a n'na ra das mahts'i p'ya, b danz. Bi zo ra s p' ja y dathe 'np' phy t'the bi zo. P hi mbi z hmade y dehe ja nxi mhi bi zo. 11 Nu na ra das, ni hu ngue ra ndate gandnju. Nup' ja y dehe bi zo, g bi ju hy dehe. Mandngu dy ja'i bi du ngue xanju ra dehe bi zi. 12 Nu'a r goho ra anx p'ya, bi mixtr corneta. Bi boca n'na parte ra hyadi, p hi mbi z hmade ra hyadi bi boqui. Xquet'a bi boca n'na parte ra zana. 'N bi boca n'na parte y s. Nu'm ra pa, ngoho ora m'mxui ua ja ra xi mhi. Nu'm ra xui , ngoho ora ngue hi n tema s di nqui . 13 D hand man'na ra anx p'ya, ngue b 'yo mahts'i . Ra nd ts'di ga 'yna: Hucate. Hucate. Hucate y ja'i 'b'a nxi mhi 'm bi mixty corneta ya mi hyu y anx di 'bhya bi 'yna.

Apocalipsis8,9 n'na ra s b t mahts'i . Mi zcua ja ra xi mhi, bi nqui ngue ra anx, bi t'u nna n'na ra nsogui ngue r nsogui ra ots'i hi nha r nzgui ganh. 2 Mi xospa r njo'mi ra ots'i, b pxra 'bifi tengutho r 'bifi n'na ra orno. Nu'a ra 'bifi b pts'e, bi go'ma hi, bi 'brpabi r thai ra hyadi. 3 Nup' ja ra 'bifi p'ya, n'youi p' y mmcja t'axi , so hi. Nu' y mmcja t'axi p'ya bi t'u ny ts'di ngue da za y ja'i tengutho ga sate y ixtehe ua ja ra hi. 4 Bi si p'ya ngue hi ndi ts'ony c'amdapo ja ua ja ra hi. Ni xi ngy za di ts'oni . Sinoque bi sifi ngue da za y ja'i nuya hi ngui n'youi r seyo Oja p' ja y d. 5 Nuya y ja'i da za, bi sifi ngue hi nda hyo, sinoque nct'a zana bi t'u nna nt'di ngue di stra n' y ja'i . P nu'a ga n' p' sa, tengutho gan' p' sa ra ixtehe 'm bi za ra ja'i . 6 Nu' y ja'i da za p'ya, da ne ngue da du ngue'a gan' 'm bi za, p hi nda z da du. Mada ne y ja'i da du, p hi ndi nthui ra ndate ya y ja'i di s ra n'. 7 Nuya y mmcja t'axi , nup' gui nqui , na y ndfani ya xa ns ngue da ma ra tu nhni . Nup' ja y ya, oxa n'na ra corona ngue ra oro. Y hmi p'ya, r hmi ra ja'i gui nqui . 8 Ja y xta tengutho n'na ra xisu. Y ts'i p'ya, na y ts'i y dafanzate. 9 G ra t'gui y njudi ja y ti ya. Nu'a gui hi y zahua, tengutho gui hi y carro 'm jty ndfani ni tihi ngue ni ma ra tu nhni . 10 Ja y ts', tengutho y ts' y ixtehe ngue ja y 'bite. Di stra ndate y ja'i 'm bi mihi. P nct'a zanatho ma t'u nni ra nt'di ngue da mi hy ja'i . 11 Nuya y

7Nu'a

Nu na r ct'a ra anx p'ya, bi mixtr corneta. D handa

---------

Apocalipsis9,10 mmcja t'axi , 'bhy hmu di manda, guehna n'na ra anx di manda p' ja ra ots'i hi nha r nzgui ganh. Nu na ra anx na, nu'a ra hya ngue ra ebreo gui huti ngue ra Abadn. Nu ra hya ngue ra griego p'ya gui huti ngue ra Apolin, i nne da manna ra hya na ngue ra Hyote. 12 Ya r mditho ra ndate na p'ya. P tobe di 'brhmi yoho di nja. 13 Mi mixtr corneta'a r 'dato ra anx p'ya. D de ngue b nya n'na nc'i p' made ha maqui goho y dani ra altar ngue ra oro, ha ni hyant'a Oja. 14 Nu na b nya p'ya, bi zo'a r 'dato ra anx mi ha r corneta, bi 'ymbi : Dami xoqui goho y anx nthat'i p' jonna dathe Eufrates. 15 Bi ma mat hgue' goho y anx p'ya ngue da hyo n'na parte y ja'i 'b'a nxi mhi. P hi nda z hmade da hyo. Ya y 'bfitho'a, gue'a b ts'nnbi ngue da 'yr'm bi znna ora, bi znna pa, bi znna jya ngue da 'yt'a te ja ngue da 'yt'e. 16 D c p'ya, ngue mma hangu gangu y tgue ngue y ts'di ni n'youi' goho y anx. Bi ma ngue yo ciento miyones y ts'di ni n'youi. 17 Guehna bi zhma d naya, d nu y ndfani , d nu y tgue. Nup' ja y ti ya y tgue, g ra t'gui y njudi . N'youi y ch ngue ra thni , ra c'angui , ra c'axt'i, n'youi p' ja y njudi . Y ndfani p'ya, na y ya y dafanzate y ya. Y ne y ndfani p'ya, pny sibi, pny 'bifi yni ngue ra asufre. 18 Bi hyo y ja'i ya hyu y ndate pny ne y ndfani . P nu hangu gangu y ja'i 'bi, hi mbi z hmade bi hyo. 19 A nuya y ndfani , n'youi ra ndate y ne,

496 n'youi ra ndate y ts'. Porque y ts' y ndfani , ja y ya ngue sate tengutho ra c'ya 'm sa y ja'i . 20 P nuya y ja'i bi bongui , ngue hi n'i du ya y ndate ya, hi mbi ne bi 'bty mmi ngue xta hyp' y dahmu. Sinoque bi siguetho ngue thanne y ts'onthi . Bi siguetho thanne y dahmu ngue ra oro, ogue ra t'axi, ogue ra bronce, ogue ra do, ogue ra za. Conque nuya y dahmu thanne y ja'i , hi ngui 'yo, hi ngui z y d, hi ngui hra hya 'm nzohy ja'i . 21 Hi mbi ne xta hyp''a te mani n'yo y ja'i . Bi siguetho bi nhote, bi siguetho bi n'te, bi siguetho bi n'yots'om'mi, bi siguetho bi mp.

10

Mand nzaquitho man'na ra anx d nug ngue b 'y mahts'i b o ra gui . R ya ra anx, n'youi ra sano ngue ra 'bcjni . R hmi p'ya, di yoxni tengu ra hyadi. Y gua, g ra sibi. 2 Ca r 'y n'na ra scua. Nu'a r gua ngue ra n'yi, br nnrb ja ra jathe. Nu r gua ngue ra gaha, br nnrb ja ra hi. 3 D de ngue ra ndts'di ga ya, tengu 'm gu ra ndzate ngue nne di mmafi, njarbtho. Mi juadi bi mmafi, yoto y ngni d de ngue bi thoni . 4 Mi thoni ' yoto y ngni b nya p'ya, d ne xca cuatra scua' y hya bi ma. P d p'ya ngue b nya mahts'i Oja, bi 'yngui : Nu na ra hya bi man' yoto y ngni bi nya ya, 'yo gadi cuatra scua, n'namhma ngue hi nda fadi hanja ra hya bi 'yngui . 5 A nu na ra anx d nug ngue br nnrb ja ra jathe, man'na r

---------

497 gua p'ya br nnrb ja ra hi, bi 'ysmaya r 'y ngue ra n'yi p'ya. 6 I xa ntestigo Oja nu na 'bi para zantho, bi hoqui te b ja maya, bi hocra hi, bi hocra jathe, bi hoqui te gma cosa i ja. Bi 'yna: A nuy, ya da guehra ora ja p'ya. Ya hi nni mantho da thotra pa ya. 7 Porque nu'm bi znna ora da mixtr corneta'a r yoto ra anx, ya bi nja gtho'a te xp nzn'Oja di nja p'ya. Nu na r hya Oja xa japy pngahya xa xihy ja'i , ya g bi nja'a te xa hmamp'ya. 8 Nu'a xtad de ngue b nya mahts'i p'ya, mahmbi zoqui, bi 'yngui : N ma ya. Dami cannbabi ra scua ca r 'y ra anx br nnrb ja ra jathe, man'na r gua p'ya br nnrb ja ra hi bi 'yngui . 9 D mag p' 'bhra anx p'ya, ngue d pra scua ca r 'y. Nu na ra anx bi 'yngui : Ja ua ra scua. Dami sa. Nup' ja ni ne xta n'u ra scua tengutho ra t'afi. P nu'm bi zt'a mbo ni mmi, ya xta nju bi 'yngui . 10 D cang ra scua mi ca r 'y ra anx p'ya ngue d sa. Nu'm ma yafi, xan'u tengutho ra t'afi. P nu'm ma tut'i , ya mand njutho. 11 Ya bi t'ng p'ya: A nuy, nuna te ra hya ja ngue da thogui gtho y ja'i nuya 'dama 'dan'yo y hya ga ya ya, cony dast'abi, gui mma te ja ngue da thohya y ja'i ya.

Apocalipsis10,11 pede hangu y ja'i ndanne p' ja ra ni ja. 2 P nu'a ra thi nni ja, 'yogui ni . Porque nu'a, gue'a di t'u ny 'dan'yo ja'i 'a. Nuya y 'dan'yo ja'i , guehya yote ma yoshna d npa hi r maca dani hni Oja ya. 3 Ga pnhn yoho ma m'mnhni da mangbagui ma hya, mnte gue'a n'na mahuahi 'n yociento 'n hyate ma pa. A nuya p'ya da hye y he ngue di m'm ndu mmi bi 'yna. 4 Nuya yonc'i ya, guehya ga nnpe ngue yonza y olivo ya. 'N guehya ga nnpe ngue yoho y mfoxiyo jap' ni hyant'Oja di manda nxi mhi. 5 Nu'm toni ja'i da ne da hyo ya yonc'i ya, hi nda z da hyo. Porque pnna sibi y ne, di juadi da 'yu hy nsiui. Janangue nu to da ne da hyo, go da dus ra ja'i nne di nhote. 6 Nuya p'ya, ja y ts'di ngue da z da 'yt'e ngue hi ndi n'ye mnte ra pa da mambr hya Oja. 'N xquet'a ja y ts'di ngue da z da 'yt'e ngue da gohi di nji ra dehe. 'N ja y ts'di ngue nuua ja ra xi mhi, da 'yt'e ngue di nja y ndate n', hnt'a goma ora da nepe di nja. 7 Nu'm bi juahy 'bfi ngue da manna hya, nu'a ra ndate zu' bi pxp ja ra ots'i hi nha r nzgui ganh, guehna da 'yrpabi ra tu nhni na, da dapi 'n da hyo ya yonc'i ya. 8 Nuya y nima bi tho, nu y do'yo bomp' ja y caye ja ra dani hni bi ma macuati ra pont'i ra Hmu Jess. Nu na ra hni ni na, gui nhyjpabi ra hni ni Sodoma 'n gui nhyjpabi ra hi Egipto. 9 Nhyu pa made bi m'momp' y nima. Hi mbi ma nt'gui, porque bi hnepe ngue da nu y ja'i nuya 'bi ndap' bi z ngue 'dama 'dan'yo y hya ga ya. 10 Nuya

11

Bi n'naca n'na ra t'o ngue ra t'ni p'ya. Bi t'ngui : Ga 'yo ya, dami 'ynnbabi r ni ja Oja, 'n dami 'ynna altar. Dami

---------

Apocalipsis11,12 y ja'i 'b'a nxi mhi 'm bi nu ngue ya xa ndu, asta t'ango ngue di johya. Nu te ti ni n'na ngu n'na di mpnnbi . Porque nu na r hya Oja mi mmambya yonc'i bi du, janjuani ngue madi nnba y mmi y ja'i . 11 P nu'm mi gua'a nhyu pa made ngue bomp' y nima, Oja bi 'yt'e ngue mahmbi m'mi. Nu to g bi nu ngue ya 'bi mahn'a, janjuani ngue bi nsu. 12 A nuya yonc'i mi mmambr hya Oja m'mt'o p'ya, bi 'yde ngue bi ts'o mahts'i , bi t'mbi : B 'yhmi ua ya t'mbi . Bi ma mahts'i p'ya, bi 'yo n'na ra gui . Nu' y nsiui p'ya bi nutho ha i ma maya. 13 Nu'a ra ora'a p'ya, janjuani ngue bi 'yan'ahi. Nu hangu ga ndngu y ngu jap' ja ra dani hni , nu'a n'na ciento y ngu, 'dt'a y ngu bi xot'i. 'N yoto mahuahi nja'i bi du ngue'a i 'yan'ahi. A nu' y ja'i hi mbi du p'ya, janjuani ngue bi nsu. Bi many ja'i p'ya ngue janjuani ja r ts'di Oja b 'b mahts'i . 14 Ya bi tho'a r yoho ra ndate ya, p mahmb rp'a r hyu ra ndate di nja.

498 ni ts'di. Gue'e gu 'bhya, 'n ya gmi 'bi mnte y pa xa thogui, 'n gui sigue gui m'mi mnte y pa di map'. Jammadi gahe ya ma Oja'i ngue ya g d'mi gu manda te g ja ya. 18 A nuya y ja'i 'b'a nxi mhi mi mbcu, xa mmstho ni hya. A nuy, xquet'a ya bi znna pa gui mbcu ya. Nu y nima xandu, ya bi nznna ora gui hyaspa ra gnda ya. Gu u ny nzbi ni mfi xa mmamp'a ni hya. Gtho y ja'i ya o ni 'y di ng di nnoho, te'o ngue nnu mansu'i , g gui u ny nzbi. Ya bi znna ora gui jua' y ja'i tra nts'oni ua ja ra xi mhi ya, ngue'a te gma nts'o t'e. 19 D nug p'ya ngue bi xohr ni ja Oja b ja mahts'i . Nup' mbonni ja, di nqui ngue jap' ra huada m'mts'i ra cohi bi gohmi m'mt'o Oja y ja'i . Bi nja y hui, janjuani di hi y ngni . Bi 'yan'a hi, bi nja y ndate ndo.

corneta'a r yoto ra anx p'ya. Nu' b nya mahts'i p'ya ra ndts'di ga nt'de ra hya bi ma ngue na: A nuy, nu na Oja co 'nhra Cristo, ya da 'yu hr ts'di ya, ngue para zantho di manda g ra xi mhi. 16 A nu' 'dte magoho di msp ja r nhudi Oja, g bi m'mmfo hi ngue bi danne Oja. 17 G 'da ga 'yntho: Dadi ja mammadi 'ahe ya gr Hmu. Gue'e gr Oja ngue jas

15Bi mixtr

---------

12

Bi nqui p' mahts'i n'na ra hmya ngue n'na ra xisu di mpxa n'na ra u lu ja r hmi tengu gui yotra hyadi. Nup' tgue di nqui ngue ra zana nnts'i. R ya p'ya, oxa n'na ra corona n'youi 'd'ma yoho y s. 2 Nu na ra xisu p'ya, ya ha r basi , p mafi ngue s ra n' ngue ya di m'mni . 3 Mahnd hand mahts'i p'ya, d nu man'na ra hmya ngue n'na ra ndate ts'ozu' xa nthni , ja yoto y ya, ja 'dt'a y dani . 'Da'a n'na ra corona oxy ya. 4 Di ftr ts' ngue bi hmy s b ja maya, so ua ja ra hi. P hi mbi z hmade'a gangu y s b hmmi . Ra ndate zu' p'ya,

---------

499 bi m'mp' ni hyandra xisu ha r basi . Hntho di m'mni , 'bexta zapr basi . 5 Nu na ra xisu mi ha ra basi , bi m'mhr ts'nt' nu na ja ngue da zdi di manda ua ja ra xi mhi. P nu na ra ts'nt' bi zixp b 'b Oja ngue 'dap' dani mmi hmi . 6 Nu na ra xisu bi 'dagui, i map' b ja ra dapo, ya xi znnbabi Oja n'na ra xqui di m'mi. Ja di t'u nnb te da zi mnte n'na mahuahi 'n yociento 'n hyate ma pa. 7 Mi tho'a p'ya, bi nja n'na ra datu nhni p' mahts'i . Bi 'ytra tu nhni 'a r hmu y anx ni hu ngue ra Miguel. Bi mfxui mi 'da y anx di manda. Bi ndu nhui na ra ndate zu', 'n xquet'a bi mfxui y anx na p'ya. 8 P nu na ra ndate zu', b 'bhra tu nhni p' mahts'i . Ya hi n'y ha di m'mi. 9 Nu na ra ndate zu' b t'ngua ja ra xi mhi, g b n'youi y anx di manda. Nu na, guehna ra nyogui c'ya ni hu ngue ra zithu 'n ra Satans. Guehna hty ja'i 'bi g r ngni nxi mhi naya. 10 Mahnd de ngue b nya maya man'na, p ra ndts'di ga 'yna: Ya bi znna ora da yan'Oja y ja'i ya. Oja ya udi ngue ja r ts'di, da guehra Cristo ya udi ngue ja r ts'di. Porque nu na ra pa ra xui madi yahma cu h p' ha 'b Oja, ya b thn'athi naya. 11 Guehya ma cu h bi dapra zithu ya, porque nu'a i du ra D'yo, ja r ts'di ngue bi hojpa y ts'oqui. Guehya hi mbi zu bi ma ngue c'i ra D'yo ya. Hi mbi zu bi manna hya, madague'a bi tho. 12 B ja ra johya mahts'i . Di johya to g b 'bp'. P hucate y ja'i 'bp' ja ra hi, da gue' 'bp' ja ra jathe, hucate. Porque nup' ja ra xi mhi

Apocalipsis12,13 ya, ja 'bp' ra zithu. Janjuani ngue mbcu ya, porque padi ngue ya mi ts' dra pa da thaspa ra gnda bi 'yna. 13 Nu na ra ndate zu' 'm mamb t'ngua ja ra xi mhi, bi hyoni ha 'bhra xisu nu na xi m'mhr ts'nt', porque si. 14 P nu na ra xisu, Oja bi japi ngue bi nja y zahua tengutho n'na ra pnts', ngue bi z bi 'dagui. Bi zop' ra ndate zu', bi map' ja n'na ra dapo xi znnba Oja ngue di m'mi. Nup' ja ra xqui bi zni , ja bi t'u nnb te bi zi mnte nhyu jya made. 15 Nu'a ra ndate zu', bi bnna dehe p' ja r ne, bi gohi ngue ra ndate dehe. Bi nepe ngue xta ndu xra xisu 'm xt nthui. 16 P ra xisu, bi mxra hi ngue bi dutra dehe b pmp' ja r ne ra ndate zu'. 17 Janangue nu na ra ndate zu' mathoguitho bi mbcu ngue shna ra xisu hi mbi zdi. Bi ma p'ya ngue bi 'yrpabi ra tu nhni ' y basi ra xisu. Nuy, guehya y ja'i t'e te di manda Oja ya, hi ngui nne da hy'a ra hya bi zohra Jesucristo.

13

D m'mc p' ja ra nenga jathe p'ya. D handi ngue b pxma xts'e ra dehe man'na ra ndate ts'ozu' ja yoto y ya, ja 'dt'a y dani , 'da'a n'na ra corona oxy dani . Y ya p'ya, nt'ot'i p' y thu hu ngue hi ngui nnu manho Oja. 2 Nu na ra ndate ts'ozu', di nqui tengu ra tigre. Ja y gua tengutho y gua ra oso. R ne p'ya, tengutho r ne ra dafanzate. Nu na man'na ra ts'ozu' ngue ra thni p'ya, guehna ra zithu na, bi japi bi nja r ts'di

---------

Apocalipsis13 na ra ndate ts'ozu' b pxp ja ra jathe. Bi u nn nthuts'i ngue da mi , di manda' to di manda ra zithu. 3 Nu na ra ts'ozu' p'ya, di nqui ngue x ts'nnbabi n'na r ya, ya ja ngue da du. P bi z r ts't'i mi ja. Mi nu y ja'i ngue bi z r ts't'i, bi nsu gtho y ja'i 'bi r ngni nxi mhi p'ya, ya i mh y ja'i na ra ndate zu' p'ya. 4 Bi danne y ja'i ra zithu p'ya, porque bi bahy ja'i ngue gue'a ra zithu x u nna ts'di ra ndate ts'ozu'. 'Ns'a ra ndate ts'ozu' bi danne y ja'i p'ya. I ny ja'i : Hap gue 'bhman'na ngue tate tengu na ra ndate zu'? Te'o da bni ngue da z di ndu nhui na? ny ja'i . 5 Bi t'u nn ts'di na ra ndate ts'ozu' p'ya ngue bi xohr ne, bi nya. Bi many hya ngue di 'yts'i , 'n bi many hya ngue nnmman' Oja. 'N yote ma yoshna bi ts'nnbi ngue di nja r ts'di. 6 Bi nmman' Oja p'ya. B nmman'bi r thu hu. Bi nmman'bi r ni ja Oja, co gtho' b 'b mahts'i bi nmman'. 7 Bi t'u nn nt'di p'ya ngue da 'yrpabi ra tu nhni y ja'i ya o r 'y Oja, 'n da dapi . 'N bi t'u nn nt'di ngue di manda gtho y ja'i 'bi ndap' bi z y hi, ngue 'dama 'dan'yo y hya ga ya. 8 Nu na ra ndate ts'ozu' p'ya, gtho y ja'i 'bi r ngni nxi mhi, g bi danne. Guehya y ja'i hi nga nt'ot'ibi y thu hu p' ja ra libro ca ra D'yo nu na bi tho. Nu na ra libro na, hante di nhohra xi mhi ya b nt'ot'ibi y thu hu te'o gtho ja ngue di nthui ra 'da'yo te. 9 Nu ra ja'i ja r gu, da 'yhya y hya ja ua. 10 Nu ra ja'i sixr

500 mmi c'i ui ngue da got'i, xquet'a 'ns ra gote da jot'i. Nu ra ja'i da hyo r mmi c'i ui conna juai, xquet'a ra hyote jatho ngue di du conna juai. Janangue nuya y ja'i ya o r 'y Oja, jatho ngue da zti hangu ra n' ja ngue da thogui, 'n da 'yc'i xanho ngue di nja'a te ra hya bi man'Oja ngue di nja. 11 Mahnd nug man'na ra ts'ozu' p'ya ngue b pxma xts'e ra hi. Nu na p'ya, ja yoho y dani tengutho ra D'yo. A nu'm mi nya, bi nya tengutho ga ya ra zithu nu na ra thnga zu'. 12 Nu'a te g r ts'di mi ja m'mt'o na ra ndate ts'ozu' r mdi, gue'a r ts'di bi japi bi nja'a, i nnutho te g bi 'yt'e. Nu na r yoho ra ts'ozu' b pxp ja ra hi, bi japy ja'i 'b'a nxi mhi ngue da danne na ra ndate ts'ozu' xp bxp ja ra dehe, nu na xi z r ts't'i m'mt'o. 13 Nu na r yoho ra ndate ts'ozu' p'ya bi 'yty milagro, y hmi y d y ja'i asta t'e ngue bi thy sibi mahts'i , so ua ja ra xi mhi. 14 Bi t'u nn ts'di ngue da 'yty milagro mnte n'youi na r mmi ts'o zu'ui r mdi. Bi nepe ngue gue'a di hyty ja'i 'b'a nxi mhi ngue di mh. Bi xihy ja'i p'ya ngue bi hoca n'na ra dahmu di nqui tengutho r hmi na ra ndate ts'ozu' xi ts'ni conna juai 'n xi z r ts't'i. 15 Mi hocra dahmu y ja'i p'ya, nu'a r yoho ra ndate ts'ozu' xp bxa hi, bi t'u nn ts'di ngue bi japi bi nja r te ra dahmu ngue di nya. 'N di manda na ra dahmu, ngue da tho' y ja'i hi nda ne da danne. 16 Nu na ra ts'ozu' p'ya, bi ja ts'di ngue gtho y ja'i da ma mamarcabi y 'y

501 ngue y n'yi ogue y d. G bi ma mamarca y ja'i , di ng di nnoho, y mmmmti, y hyoya, gue' 'bhy hmu, gue' hi njo'o y hmu, g bi ma mamarca. 17 Ya hi njonda z da di 'n hi njonda z da m ngue'm hi ngui n'youi ra marca ngue r thu hu ra ndate ts'ozu', ogue gue' hangu y nmero n'youi r thu hu. 18 I nne ngue di n'yomfni xanho ra ja'i , para ngue da di nya y hya ja ua. Da znnbi hangu y nmero pts'e ngue n'youi r thu hu ra ndate ts'ozu'. Gue'a ra nmero n'youi r thu hu ra ja'i 'a. Nu na ra nmero na, guehna ngue 'dato ciento 'n hyate ma'dato.

Apocalipsis13,14 ma. Guehya y ja'i r mditho bi ma maph p' 'bhy ja'i nxi mhi ya, para ngue da zo r 'y Oja co 'nhra D'yo da zo r 'y. 5 Guehya y ja'i hi njam'm bi manna fhni ya. Nu na Oja, hi n tema nts'o bi di nnbi ngue di zi.

14

Ma nhanni g mahn'a p'ya, d nug ra D'yo 'bp' ja ra nyu ni Sin. 'Dap' 'bhmi ' n'na ciento 'n yote magoho mahuahi nja'i . Guehya nt'ot'ibi r thu hu ra D'yo p' ja y d ya, conn thu hu r Pap. 2 Mahnd c mi 'da y hya b ja mahts'i . P ra ndts'di ga nt'de y hya. Nup' d de ngue gui hi y hya, tengutho gui hi y dehe, ogue tengutho p' gui thoni ra ngni p' d de. Y m'bida ngue y arpa p'ya xandngu d de. 3 Guehya tuta n'na ra 'da'yo thu hu p' ni hyandr nhudi Oja ya, hap hu hya 'dte magoho di msp hu Oja, hap 'b' goho 'bp' ja y ts'at'i ra nthuts'i . Nu na ra thu hu tuti , hi njongui padi tema thu hu, sinoque pas' n'na ciento 'n yote magoho mahuahi , guehya y ja'i bi nyany te ua ja ra xi mhi ya. 4 Guehya y ja'i hi nha ga hy Oja, bi nsupi hangu ra pa. 'N n'youi ra D'yo hap ni

---------

hand man'na ra anx b 'yo maya p'ya. I mmanna hoga 'da'yo hya nu na ja r ts'di para zantho. Bi xihra hya y ja'i 'bi g r ngni nxi mhi, nuya y ja'i 'dama 'dan'yo y hya ga ya. 7 P ra ndts'di ga nt'de ra hya bi ma, bi 'ymby ja'i : Dami su h Oja. Dami 'yspah, porque nu na Oja, ya bi znna ora da hyaspa ra gnda y ja'i ya. Dami thanneh na Oja bi hoqui te g b ja maya, 'n bi hoqui te jaua ja ra hi. 'N bi hoqui te g jap' ja ra jathe. 'N bi xity dehe hap g ph bi 'ymby ja'i . 8 Mahmb r ptho man'na ra anx p'ya. Bi 'yna: Bi guadi. Bi guahra dani hni Babilonia. Porque guehya y ja'i Babilonia bi gtra 'yu na ra nts'o ty ja'i 'b'a nxi mhi. I tntho'a te ra nts'o ty ja'i Babilonia. 9 Nu na r hyu ra anx b nya maya p'ya, ra ndts'di ga 'yna: Nu to g thanne ra ndate ts'ozu' 'n thannebi r dahmu, ogue di n'u ni da ma mamarcabi r d ogue r 'y, 10 guehya y ja'i di nthui ra castigo xa nzn'Oja ya. Porque nuya y ja'i s Oja, ya xa nznni ngue di stra ndate p' ja ra sibi di danz conna asufre. Da nudy anx Oja, da guehra D'yo da nutho te da thohya y ja'i ya. 11 Nu'a ra 'bifi da pxp

6D

---------

Apocalipsis14,15 ha da z ra ndate y ja'i , para zantho di nja ra 'bifi. Ra pa ra xui da z ra ndate to thanne ra ndate ts'ozu' ogue thannebi r dahmu, ogue ma marca ra ja'i conn thu hu ra ndate zu'. 12 Janangue nuya y ja'i ya o r 'y Oja, jatho ngue da zti hangu ra n' ja ngue da thogui. Da 'yt'e te di manda Oja, 'n 'yo di h'a ga 'yc'i ra Jess. 13 D c man'na b nya maht s'i p'ya, bi 'yngui : Dami cuatra scua ya y hya jaua ya. R mmnthi di nthui y 'yc'i di du'a ngue rpa r 'bfi ra Jess. Porque guehna ra hya mmanna Espritu Santo na ngue na: Ya bi zp''a te g ra n' xa thogui. Nu'a r 'bfi Oja xa 'yrpe, b ja r njut'i p' mahts'i .

502 Ya bi yaxy uva jap' ja ra xi mhi. Dami hyqui bi 'ymbi . 19 Nu na ra anx ts'o p'ya, bi hycy uva mi jap' ja ra xi mhi, g bi pti. N'narb bi gaty uva ngue da th'mi . Nu na ra hya na p'ya, i nne da ma ngue ra ndate castigo da ja Oja. 20 Nu' y uva bi ma nth'mi p' maxts'e ra dani hni . Nup' bi ma nth'mi y uva, nu'a r ngui bi bni , g ra ji. Nu'a ga 'ynsy ya y ndfani 'm nju mbi r freno, nup' ha pxr ne, gue'a ganh ra ji'a. Nu'a ganzant'i p' ha ja y ji, bi ma asta hyu ciento kilmetro.

15

hand maya p'ya, d nu n'na ra t'axca gui , hu xp n'na nc'i , oxr ya n'na ra corona ngue ra oro. I ha r t'x ht'i xandnho. 15 Nup' ja ra ni ja b ja maht s'i p'ya, b pmp' n'na ra anx ngue ra ndts'di ga mmat'a hu xma xts'e ra gui . Bi 'ymbi : Ya bi yaxy hmud ja g ra xi mhi. Ya bi znna ora gui hyts'i bi 'ymbi . 16 Nu na hu xp ja ra gu i p'ya, bi hyxy hmud mi jap' ja ra hi. G bi pti. 17 B pm man'na ra anx p' b ja ra ni ja mahts'i p'ya. B hya man'na ra t'x ngue ht'i xandnho. 18 Nup' ja ra altar, b nxp man'na ra anx ngue ja r ts'di ngue da ja ra sibi. Ra ndts'di ga mmat'a ha ra t'x p'ya, bi 'ymbi :

14Mahnd

---------

D hand mahts'i man'na ra hmya ngue mathoguitho ra ndussutho. D nu yoto y anx. N'na ngu n'na ya y anx, i ha ra n' ja ngue da ja. Nu'm bi nja ya yoto y ndate n', ya bi nja gtho'a te ra castigo ja ngue da ja Oja p'ya. 2 D nug n'na ra xqui ngue titho, tengutho ra jathe p' gui nqui , di nqui tengutho ra xito 'm br o ra sibi mbo. Ja tp' gtho ya y ja'i xi dapra ndate ts'ozu' p'ya, ngue hi mbi ne bi dannebi r dahmu. 'N hi mbi ne y ja'i xta mma mamarca conna nmero n'youi r thu hu ra ndate ts'ozu'. G ha y 'bida xi u n'Oja. 3 I tutra thu hu mi tutra Moiss r mfi Oja. Guehna ra thu hu tu rpabi ra D'yo p' ha 'bi. I na: Mathoguitho mazihotho te gu t'e gr Hmu, ma Oja'i . I jas ni ts'di. Majuani ngue g xanho te gu t'e. Gr dast'abi ngue y ja'i 'bi r ngni nxi mhi. 4 Te'o da bnya gr Hmu ngue da 'yna hi nda nu mansu'i ? Te'o da bni ngue da

---------

503 'yna hi nda z da 'yts'a'i ? Porque hn'atho'i ngue g ra nho gu t'e. A nuy, da h gtho y ja'i 'b'a nxi mhi ya ngue da danne'i. Porque ya bi nu y ja'i te gu t'e, g gue'a n 'yup' gu t'e bi 'yna. 5 Mi tho'a p'ya, d nug ngue bi xohra ni ja b ja mahts'i . Nup' mbonni ja, ja d nug p' ra xqui mathoguitho xa ndxqui, ja m'mts'i p' y xindo nt'ot'i r ley Oja. 6 Nup' ja ra ni ja p'ya, b pmp' yoto y anx ya xt nu m'mt'o ngue b hya ra ndate n' ja ngue da ja. G di t'axca he, 'n g di ngtra oro y ti ya. 7 Nu'a n'na 'bp' ja r nhudi Oja p'ya, bi unni 'da'a n'na ra mohi ngue ra oro' yoto y anx. Nup' ja y mohi bi unni , ja yup' ra ndate castigo da ja Oja nuna 'bi para zantho. 8 Nup' mbonni ja p'ya, yup' ra 'bifi n'youi r ts'di Oja magues. P hi njongui s da yt'ambo nni ja. Da z, p asta gue'm g bi nja' yoto y ndate n' ja ngue da ja ya yoto y anx.

Apocalipsis15,16 Ra dehe p'ya bi gohi ngue ra ji, na bi ts'nna nima. Gtho' mi ja y te p' ja ra jathe, g bi du. 4 R hyu ra anx p'ya, nu'a r mohi mi th, bi 'ymp' ja y dathe, gtho p' ha phy dehe. A nuy, gtho y dehe, g bi gohi ngue ra ji. 5 D de ngue b nya ra anx nu'a bi ts'ony dehe, bi 'yna: Nu'i gr Hmu ma Oja'i , gue'e gu 'bhya. Mnte y pa xa thogui xc m'mi. P g ra nho gni 'bi. A nuy, nu'a ra castigo gu tya, ya ni 'yup''a ya. 6 Porque nuya gadi japra castigo ya, guehya bi hyo y ja'i o ni 'y ya, 'nhy pngahya xa mmamp'a'i ni hya, g xa hyo. Janangue gu u ny njut'i ya, g japi ngue bi zi ra dehe bi nji. 7 D c mahn'a p'ya ngue b nya man'na p' ja ra altar. Bi 'yna: Nu'i gr Hmu ma Oja'i , gue'e majuani ngue jas ni ts'di. Nu'a te ra castigo gu tya, ya ni 'yup''a ya bi 'yna. 8 R goho ra anx p'ya, nu'a r mohi mi th, bi 'ymp' ja ra hyadi. Ra hyadi p'ya man'na mand mpatho. Mathoguitho u hy ja'i 'a ga ndmpa. 9 Mathoguitho bi nz y ja'i ngue'a te ga ndmpa ra hyadi. P hi ngui nne y ja'i di 'bty mmi ngue di n'u ni da 'yspabi Oja. Sinoque man'na nnmman' na Oja ja r ts'di ngue b pnnbabi ra n' thogui. 10 R ct'a ra anx p'ya, nu'a r mohi mi th, bi 'ynnbabi p' ja r nthuts'i ra ndate ts'ozu'. Nup' ha g di manda na p'ya, g bi gohi ngue ra 'bxui . Asta sa y jani y ja'i ngue s ra ndate. 11 P madague'a bi z ra ndate y ja'i ngue y ndate

16

Mahnd c man'na ra hya b nya p' ja ra ni ja mahts'i p'ya. P ra ndts'di ga xi' yoto y anx, bi 'ymbi : N mh ya. Nu' yoto y mohi gu thh ngue n'youi ra castigo da ja Oja, dami 'ymmi p' ja ra xi mhi ya bi 'ymbi . 2 Nu'a r mdi ra anx p'ya, nu'a r mohi mi th, bi 'ymp' ja ra hi. A nuya gtho y ja'i mi n'youi r marca ra ndate ts'ozu' p'ya, 'n xi dannebi r dahmu, bi nja y ndate sasi ngue mand n'tho. 3 R yoho ra anx p'ya, nu'a r mohi mi th, bi 'ymp' ja ra jathe.

---------

Apocalipsis16,17 sasi , hi mbi ne xt 'bty mmi ngue xta hyp' ra nts'o ga 'yo. Sinoque na man'na bi nmman' na Oja b 'b mahts'i . 12 R 'dato ra anx p'ya, nu'a r mohi mi th, bi 'ymp' ja ra dathe Eufrates. Ra dathe p'ya bi 'yot'i, para ngue da z da tho' y ts'di y dast'abi mamb p', ni 'yp' ni bxyadi. 13 D nug p' ja r ne ra ndate ts'ozu' xa nthni , 'np' ja r ne'a r mmi ts'o zu'ui, 'np' ja r ne'a ra fhni pngahya, 'da'a n'na ra ts'onthi b pmp' ja y ne, di nqui tengutho ra 'u. 14 Guehya y ts'onthi da z da 'yty milagro. Bi bni ngue d pti gtho y dast'abi 'b'a nxi mhi. Nu'm ra pa da p' na Oja jas r ts'di ngue da hyaspa ra gnda gtho y ja'i , guehya da nangui ngue da 'yrpabi ra datu nhni Oja ya. 15 Gtho ya y ja'i hya y hya nt'ot'i ua, dami 'yhm xanho na ra hya mmanna Cristo, bi 'yna: Nu ra pa ga ma h, n'na zihmantho ga sh, tengutho 'm ha bi znna b, hi ngui fadi tema pa da zh, di njarbtho. P r mmnthi di nthui to hi ngui aha, i fhr t'axca he n'namhma ngue hi ndi n'yo mangtho, 'n hi nda msr s ngue da hi n'y r t'axca he da hye i na. 16 Nu' y dast'abi b ts'i p'ya, bi mpti p' ja ra xqui gui huty ja'i ga ya ra hya ngue ra ebreo, ngue ra Armagedn. 17 R yoto ra anx p'ya, nu'a r mohi mi th, bi 'ymp' ja ra ndahi . Nu'a ra ni ja bi ja mahts'i ha ja r nhudi Oja, ja b nya p' man'na, p ra ndts'di ga 'yna:

504 Ja bi zp''a te ja ngue di nja ya bi 'yna. 18 Bi nja y hui p'ya, bi nja y ngni . Janjuani ngue ra ndihi . Bi 'yan'ahi, mathoguitho ra ndts'di i 'yani . Mnte y pa xa m'mhy ja'i ua ja ra xi mhi, hi njam'm xi nja'a te bi nja. 19 Nu na ra dani hni Babilonia, hyu xqui bi bni ngue bi t'i'ahi. A nuya gtho y hni ni ja r ngni nxi mhi, g bi xot'i. Oja bi u nn njut'i 'a ra hni ni Babilonia, bi mnnbabi ra castigo ngue si. 20 Gtho y t'hi ja made y jathe, 'n y t'h, ya hi nha mambi nqui . 21 Bi zoxy ja'i y ndate ndo bi nja. P mand nnohotho, yote kilo ganhy n'na ra ndo. P y ja'i p'ya, nu'a ga nz ra ndate ngue y ndo bi nja, na gue gue'a man'na ga nnmman' Oja'a.

17

'yngui : B 'ycua ya. Ga ut'a'i ra castigo da thohna xisu mathoguitho ra 'yots'om'mi, hu xma xts'e ra jathe. 2 Y dast'abi 'bi g r ngni nxi mhi, g xa n'yots'om'miui na ra xisu na. Da guehy ja'i 'bi g r ngni ra xi mhi, g xa i ti bi ngue di sitra si ngue r 'yots'om'mi bi 'yngui . 3 Ra Espritu Santo bi prca ma nthandi . Ra anx bi zixcagui p' b ja ra dapo. Ja d nug p' n'na ra xisu hu xma xts'e ra ndate ts'ozu' xanthni , xp bxp ja ra dehe. Nup' ja r do'yo na ra ts'ozu' p'ya, ma zi nni p' y thu hu nu' mma ngue hi ngui nnu manho Oja. Nu na

B 'a n'na' yoto y anx mi th y mohi p'ya. Bi

---------

505 ra ts'ozu' ja yoto y ya 'n ja 'dt'a y dani . 4 Nu na ra xisu p'ya, ra 'bojpoi r he conna thni . N'youi y dni ngue ra oro r he, n'youi y ts'do mazihotho gui nqui , n'youi y do ni hu ngue ra perla. I th n'na ra mohi ngue ra oro. Nu'a te g r nts'o xa 'yt'e, gue'a pop' ja r mohi'a, porque ja r ts'oqui na ra xisu ngue ra 'yots'om'mi. 5 Nt'ot'i n'na ra thu hu p' ja r d ra xisu ngue hi ngui fadi te ga mbni . P nu'a ga mbnna ra hya na ngue na: Nu na ra danihni Babilonia, guehna ra mam na ngue gtho y 'yots'om'mi 'b'a nxi mhi, 'n'a te gma nts'o i ja. 6 Nu na ra xisu, d nu ngue i ti . Porque xa nzipy ji ya y ja'i Oja xa thopi ngue hi ngui nsya mma hanja na ra Jess. A nug p'ya dadi 'ytho hanja te d nu. 7 Ra anx p'ya bi 'yngui : Hanja ngue gadi 'ytho? Nug ga xi'i te ga mbn'a te g nu ya, ngue ra xisu, hu xr xtha ra ndate ts'ozu', nu na ja yoto y ya, 'n ja 'dt'a y dani . 8 Nu na ra ndate ts'ozu' g nu ya, guehna ya fadi ngue mi 'b'a m'mt'o naya, 'n nuya hi nha madi nqui ngue di 'bhya. P hnda pxp ja ra ots'i hi nha r nzgui ganh. R nzgui p'ya da ma ra castigo. Asta gue'm mamb f'a nxi mhi, ya b nt'ot'i p' ja ra libro y thu hu ya y ja'i ja ngue di nthui ra 'da'yo te. P nuya y ja'i hi nga nt'ot'ibi y thu hu p' ja ra libro, nu'm bi nu ngue di 'bi mahn'a ra ndate ts'ozu', dadi 'ytho. 9 Nuya y hya jaua, i nne ngue da dni xanho r n'yomfni ra ja'i , para ngue da di ni xanho hanja

Apocalipsis17 ra hya. Nuya yoto y ya ra ndate ts'ozu', guehya ga mbni ngue yoto y nyu ni nnpa nthuts'i ra xisu ya. 10 'N xquet'a nuya yoto y ya i ja, ga mbni ngue yoto y dast'abi. Ya bi du' ct'a y dast'abi. A nu'a n'na' p'ya, i nts't'abitho ya. A nu man'na p'ya, tobe hi ndi bntr cargo. P nu'm ya bi mi ngue di bntr cargo, hi nga ya'atho di nts't'abi. 11 Nu na ra ndate ts'ozu' mi fadi ngue mi 'b'a m'mt'o, 'n hi nha madi nqui ngue di 'bhya, guehna r hyato ra dast'abi di m'mhna. May n'youi' yoto y dast'abi m'mt'o. R nzgui ya, ya da ma ra castigo. 12 A nu' 'dt'a y dani g nu r pi , gue' ga mbni ngue 'dt'a y dast'abi'. A nuy, tobe hi ndi bnty cargo ngue di ndast'abi ya, p nu'm ya bi bnty cargo ngue di ndast'abi, 'da di ndast'abiui na ra ndate ts'ozu' p'ya. P hnda n'na ora di ndast'abi. 13 Nuya 'dt'a y dast'abi 'da'igu da ma. Di nhcahya, ngue nu te da manna ra ndate ts'ozu', gue'a da 'yt'a. 14 Guehya da 'yrpa ra tu nhni ra D'yo ya. P ra D'yo di ntatetho, porque guehna ra Hmu na ngue y hmu. Guehna ra dast'abi na ngue y dast'abi. A nuya y ja'i hi nha ni hyhra D'yo p'ya, ya y n'yoh, porque guehya y thanhni Oja ya. Janangue bi zonhni ngue da 'yc'i ra D'yo. 15 Ra anx p'ya mahmbi 'yngui : Nu na ra jathe g nu ngue hu xra xisu ngue ra 'yots'om'mi ya, ga mbni ngue guehya y nacin i ja g ra xi mhi ya. Guehya y ja'i 'bp' ja y hni ni , 'dama 'dan'yo y hya ga ya ya. 16 Nu' 'dt'a y dani

Apocalipsis17,18 g nu rpabi ra ndate ts'ozu', guehya da nu man''a ra xisu ngue ra 'yots'om'mi ya. Guehya di stra n' ra xisu, asta da mjpa ra xisu ngue da za. Nu te di pongui da 'yudi . 17 Nuya 'dt'a y dast'abi bi nhcahya ngue 'da'igu da 'yt'e. Di n'u ni ngue ra ts'ozu' bi u ny ts'di, ya g 'yrpa Oja'a ngue ngu'a da 'yt'e n'namhma ngue di nja'a te xpa nzn'Oja ngue di nja. 18 Nu na ra xisu g nu p'ya, g mbni ngue guehna ra dani hni di manda gtho y dast'abi 'b'a nxi mhi na.

506 mahts'i . Nu na Oja p'ya, ya hi ngui ht'i da zti hangu ra nts'o ty ja'i . 6 Bi sihy anx p'ya, bi t'mbi : Dami jah ra castigo ya. Nu te xa 'yrpabi y ja'i xa'ni , ndoble ra n'ni gu japh ya. Nu'a te ga nzaqui ra vino xa u ny ja'i ngue xa nzi ya, ndoble dr nzaqui ra vino gui u nhn da zi ya. 7 Mathoguitho xanja mph y ja'i , xa 'yts'i ngue m ja y mnyu. Gue'a mathoguitho ra n' gui sth'a ya. Porque mi mp' ja y mmi: ntho di ndast'abih ua d 'bhm, hi nte dadi 'bhm, 'n hi njam'm da 'yhra pa ga nnu h ra du mmi, mi na. 8 Janangue nuy, n'na patho di nja ra ndate da thohya. Di nzoni , di ntu manthu hu, da du y ja'i , di nz ra hni ni . Porque jas r ts'di na ra Hmu Oja, ngue da japra castigo na ra hni ni na. 9 Nu' y dast'abi 'b'a nxi mhi ngue 'da'igu xa 'yt'ui ngue 'yots'om'mi 'n xa 'yts'i ngue ja y mnyu, guehya di nya du mmi ya, 'n di nzom'm bi nu bi nangra 'bifi ngue di nz ra hni ni . 10 Yap'tho da 'bhy ja'i ngue da hyandi te di nja. Porque da zu y ja'i 'a ra castigo di nja. Da 'ymbra hni ni p'ya: Hucate ra dani hni Babilonia. Mi ja r ts'di, p nuya n'na ts'quits'tho i nja ra castigo bi thohya, da 'yny ja'i . 11 Nu' y ph 'bi g r ngni nxi mhi, di nya du mmi 'n di nzoni ngue te da thohra dani hni . Porque ya hi njo'o to da dmby 'bni b du ngue da m. 12 Ya hi njo'o to da dmby 'bni ngue ra oro, ogue ra t'axi, ogue y ts'do mazihotho, ogue y perla. Ya hi nda thny

18

Mi tho'a te d nug p'ya, mahnd nug man'na ra anx b 'y mahts'i . Di nqui ngue xand nzaqui, asta g ra xi mhi di yot'a te gui yoxni . 2 P ra ndts'di ga mafi, i na: Bi guadi. Bi guahra dani hni Babilonia. Bi gohi ngue y ngu y ts'onthi ya. Ja bi 'yrb y 'bafi y ts'ints' xandnts'o. 3 Porque gtho y ja'i 'b'a nxi mhi xa i ti bi ra vino jap' ngue'a r 'yots'om'mi ga 'yo. Nu' y dast'abi 'bi r ngni nxi mhi, g y 'yots'om'mi, porque t'e tengutho mi tya y ja'i mi 'bp' ja ra hni ni . Gtho y ph 'b'a nxi mhi, gtho xa mmmmti ngue mathoguitho mani ny mnyu ya y ja'i ya. 4 D c man'na ra hya b 'y mahts'i p'ya, bi 'yna: Ague ma ja'i 'ah, dami pmhm p' ja ra dani hni . 'Yogui th'a ra ts'oqui ty mmngu p', n'namhma ngue hi ngui thohm'a ra castigo da tho'. 5 Porque nuya y ts'oqui t'e, xgue ja di fixta p', i sni asta

---------

507 hoga ulu ni hu ngue ra lino, ogue y seda, ogue y 'bojpoi, ogue y thni . Ya hi nda thny za 'dama 'dan'yo ga yni , ni xi nga gue' y dani mahotho gui nqui 'm bi ma mahoqui, ogue y hoga za, ogue y bronce, ogue y t'gui, ogue y do ngue ra mrmol. 13 Ya hi njonda dmby 'bni ngue y canela, ogue y cosa mahoqui ngue mahotho ga yni , ra bopo t'uts'i , ra mirra, ra perfume, ra vino, ra aceite, ra hojni ngue ra trigo. Ya hi njonda dny ndani , ogue y d'yo, ogue y ndfani . Ya hi njonda dny carro. Ya hi njonda dmbya y ja'i p ngue tra 'bfi hi ngui taha. 14 Y ph p'ya da 'ymbra hni ni : Nu' y cosa mathoguitho madi ho'a ni mmi gui si ya, ya hi n'y p''a ya. Para zantho g 'bhni mnyu co gtho'a tema cosa mi t'a'i ra nho, da 'ymbi . 15 Nu' y ph madi phya y cosa ya, janjuani ngue xa mmmmtitho ngue'a te mi pp' ja ra hni ni . P nuya y ja'i ya, yaptho da 'bi ngue su'a ra castigo di njap' ja ra hni ni . Di nya du mmi p'ya, asta dara zoni . 16 Da 'yna: Hucate ra dani hni . Mi 'bi tengutho n'na ra xisu ngue mi he y ndhoga u lu. Mi he y ulu ngue ra 'bojpoi. Mi he y ulu ngue y thni , n'youi y dni ngue ra oro, n'youi y ts'do mazihotho, n'youi y perla. 17 P nuy, n'na ts'quits'tho i guadi te mi psya, da 'yna. Y barco 'yop' ja y jathe, op' y ja'i ngue y hmu, cony pasajero, gtho' to ja y 'bfi, yap'tho da nsya y barco ngue da hyandy ja'i te di nja. 18 Nu'm bi hyandi ngue

Apocalipsis18 ya di nz ra dani hni p'ya, asta dara mahy ja'i . Da 'yna: Hap gue ja man'na ra dani hni tengu n ra hni ni n? 19 Da 'yxy fonthi y ya y ja'i p'ya, di nzoni . Di nya du mmi, da 'yna: Hucate ra dani hni . Gtho' to di 'yony barco p' ja y jathe, xa mmmmtitho ngue ja mi mpp' ja ra hni ni , ngue maynd mmmmti y mhni ni . P nuya, n'na ts'quits'tho i guadi te mi pts'i, da 'yna. 20 G di johya' b 'b mahts'i conn ngue'a te bi thohra dani hni . Di johya y representante ra Cristo, co gtho y pngahya Oja. Gtho mi 'da y ja'i ya o r 'y Oja, g di johya, Nu'a ra castigo bi njapra hni ni , bi hyaspa ra gnda Oja'a te xa ja'ah y ja'i ya. 21 Man'na ra anx p'ya, mand nzaquitho, bi hyaxa n'na ra nddo ngue hi ngma nts'i 'a ganhy, ntho ra molino. Bi 'ynnb ja ra jathe p'ya. Bi 'ymbi : Tengutho ra do jaua ya ngue hi n hap nma hnu, di njarbtho na ra dani hni Babilonia ya. Ya hi n hap nmi nqui mahn'a. 22 Nup' ja y caye ra hni ni , ya hi njam'm nma t'de mahn'a ngue di m'mhy m'bida ngue y arpa. Ya hi nma t'de ngue di m'mhy mixt'a corneta ogue y flauta. Ya hi nma hnu ngue di m'mhy mfi 'dama 'dan'yo ma'bfi da 'yt'e. Ya hi nma t'de ngue dadi hi y njni . 23 Ya hi nni mantho da hnu ngue hndi nja y nyot'i ngue y lmpara. Ya hi nni mantho da hnu ngue hn dadi hi y ja'i p' di nja ra nthati . Da guahra dani hni , madague'a ntho may hmu' madi mpp' ja

Apocalipsis18,19 ra dani hni . Nu'a te y nt'te mani n'yo, mi ht'i gtho y ja'i 'b'a nxi mhi. 24 Ra dani hni Babilonia bi njapra castigo, porque xa hyopy pngahya Oja, 'n xa hyo mi 'da y ja'i ngue o r 'y Oja. Go y ts'oqui p' tho y ja'i ya o r 'y Oja ya g r ngni nxi mhi.

508
---------

19

Mi tho'a p'ya, mahnd c mi 'da y hya p' mahts'i ngue mandngu dy ja'i ra ndts'di ga 'yna: Ma ga spah Oja ya. Porque guehna ma Yanteh na. 'N guehna magues ja r ts'di na. 2 Porque nu na Oja haspabi ra gnda y ja'i , g majuani ngue gue'a ni 'yup' t'e. A nuy, bi japra castigo y ja'i Babilonia ya. Nu na ra hni ni na, ntho n'na ra xisu ngue ra 'yots'om'mi. Xa ts'oni g ra xi mhi ngue'a te r n'yots'om'mi ga 'yo. Nu na Oja p'ya, di cots'i te xa njapy mfi xa thopi. 3 Mahmbi 'yny ja'i p'ya: Ma ga spah Oja. Porque nun r 'bifi ra dani hni bi nz, hi nha di nsya n, di mfni para zantho bi 'yna. 4 Nuya 'dte magoho di msp ja r nhudi Oja p'ya, co 'n' goho 'bp' ja y ts'ant'i ra nthuts'i , g bi m'mmfo hi ngue bi danne Oja p' hudi . Bi 'ymbya: Janjuan ngue ni 'yup' te bi hma. A nuy, ma ga spah Oja ya bi 'yna. 5 Nup' hu Oja p'ya, bi t' hman'na ra hya ngue bi 'yna: Nu to g supr xudi Oja ya, da danne, da 'yspabi Oja di ng di nnoho bi 'yna.

---------

y hya d de, mandngu dy ja'i di hi y hya, tengutho p' gui hi y ndthe, tengutho p' ga nt'de ra ngni . Bi 'ynna hya: Nuna Oja ma Hmuh ya, ma ga spah. Porque guehna jas r ts'di ngue ndap' bi z di manda na. 7 Ma ga johyah ya, di nja'ah mph ngue ga spah Oja. Porque ya bi znna ora di nthatra D'yo. Nuna r xisu da m, ya xa ns. 8 Porque bi n'uni bi ma mahete ra hoga ulu xa nt'axi, di yoxni . Nu na ra t'axca he, guehna ga mbni ngue g ra nho ga 'yo y ja'i ya o r 'y Oja na. 9 Nu na ra anx p'ya bi 'yngui : Dami cuatra scua ya y hya ja ua ya. Ra mmnthi bi nthui to bi t'rpa ra invitacin ngue da nu ra ngo p' di nthatra D'yo. Mahmbi 'yngui : Nuya y hya g cuatra scua ya, guehya majuani ngue r hya Oja ya. 10 Nug p'ya, d ndat yhmu p' 'bhra anx ngue d nne xca thanne. P ra anx bi 'yngui : Hi n'na, 'yo gui thannegui . Nug xquet'a r mfigui Oja tengutho'i ngue r mfi'i Oja, tengutho' mi 'da ni cu ngue ha ra ts'di mmambr hya ra Jess. Hns Oja i ja ngue da ma nthanne bi 'yngui . Nu' di mpfi ngue mmambr hya ra Jess, gue' y pngahya Oja'.

6Nu'

nu p'ya ngue b xohra c'amahts'i . Bi nqui n'na ra t'axa ndfani , hu xp n'na nc'i . Nuna ra tgue p'ya, guehna fadi ngue hi nha ga hy Oja, g majuani te

11D

---------

509 mma. G gue'a te t'e. Porque nu'a ra tunhni t'e, g majuani ngue gue'a ra ts't'abi ni 'yup' t'e. 12 Y d p'ya, di yoxni tengutho gui 'yotr thai ra sibi. 'N xangu y corona jap' ja r ya. Nt'ot'i n'na ra thuhu p' ja r d ngue hi ngui fadi te ga mbni . I pas teni bni . 13 Nu r he, njots'i ra ji. Nuna gui hu r thuhu, guehna ni hu ngue r Hya Oja. 14 G ni dn' y ts'di b 'b mahts'i , p g di tgue hu xy t'axa ndfani . 'N g he y hoga ulu ngue y t'axca he. 15 Nup' ja r ne ra tgue ni 'bt'o p'ya, pmp' ra juai ngue ht'i xandnho. Gue'a di ndunhui y ja'i 'b'a nxi mhi'a. 'N da zdi ngue di manda y ja'i . Nu'm bi hyaspa ra gnda y ja'i , da nhi cony gua tengutho 'm tm'y uva ra ja'i cony gua. Da japi da zi ra vino nu'a n'youi ra ndate castigo da ja na Oja jas r ts'di. 16 Nup' ja r pahni 'nhr gu xndehe nt'ot'i p' n'na ra thuhu ngue na: Guehna r dast'abi naya ngue y dast'abi 'bi. Guehna r hmu naya ngue y hmu 'bi, bi 'yna. 17 D hand man'na ra anx ngue 'bp' ja ra hyadi p'ya. I mmaty ts'ints' 'yo maya. P ra ndts'di ga nzofo, bi 'ymbi : Dami mptih ya. Porque da 'yt'ah n'na ra dants'i hm Oja. 18 Nuya gui saph y ng y dast'abi ya. Gui saph y ng y general, gtho y ja'i ngue y nxhmi te. Gui saph y ng y ndfani . Gui saph y ng y tgue. Gui saph y ng y ja'i 'bhy hmu, dague' hi njo'o y hmu, di ng di nnoho, g gui saph y ng. 19 D nug ra ndate ts'ozu' p'ya, gtho y dast'abi 'b'a nxi mhi, g

Apocalipsis19,20 n'youi y ts'di. Ya xi mpti ngue da 'yrpabi ra tu nhni 'a ra tgue hu xr ndfani co gtho' y ts'di na p'ya. 20 Nu na ra ndate ts'ozu' p'ya, bi ma mabnt'i ngue da jot'i, 'da i mbnt'ui na ra fhni pngahya xi 'yty milagro m'mt'o, ngue xi u nn ts'di na ra ndate ts'ozu'. Porque gue' y milagro bi 'ytra fhni pngahya i hyrpa y mmi y ja'i nuya bi n'u ni bi m r marca ra ndate ts'ozu', 'n bi n'u ny ja'i bi dannebi r dahmu. Janangue nu na ra ndate ts'ozu' ya, co 'nhna ra fhni pngahya, 'da i ththo p' ja ra zabi danz conna sibi ngue ra asufre ya. 21 A nuya y ja'i ngue y 'yt'a tu nhni p'ya, i du conna juai pnna ne ra tgue. Nu' y ng y nima p'ya, gue'a i nni ya y ts'ints' 'yo maya'a ngue bi zapy ng.

Mi tho'a te d nug p'ya, d nu man'na ra anx b 'y mahts'i b hyannbabi r nsogui ra ots'i hi nha r nzgui ganh. Ba ca r 'y n'na ra nd cadena. 2 Nu na ra anx p'ya, bi bntra ndate ts'ozu', nu na r nyogui c'ya, ga mbni ngue ra zithu ni hu ngue ra Satans. N'na mahuahi njya bi dut'i . 3 Bi hyrb ja ra ots'i hi nha r nzgui ganh p'ya. Ja bi gorb ra zithu. Bi japra seyo maxts'e ra ots'i para ngue hi nni mantho da hyty ja'i 'b'a nxi mhi, asta gue'm bi zn'a n'na mahuahi njya. Nu'm bi tho'a n'na mahuahi njya p'ya, mahnda ma mathgue njammi pa. 4 Mi tho'a te d nug p'ya, d nu xangu y nthuts'i . Ja hup''

20

---------

Apocalipsis20,21 xi bnty cargo ngue di nts't'abi da hyaxra gnda. Guehya y ja'i xi tho ya ngue bi t'jpa y ya. Bi n'pi ngue hi ngui sya mma hanja na r hya Oja, hi ngui sya mma hanja na ra hya bi nxnnbate ra Jess. Guehya y ja'i hi mbi n'u ni xta ndanne ra ndate ts'ozu' ya. 'N hi mbi dannebi r dahmu. Xquet'a hi mbi n'u ni ngue xta ma mamarcabi y d, ogue y 'y. D nug ya y ja'i p'ya ngue mahmbi m'mi, 'n 'dap' bi nts't'abiui ra Cristo n'na mahuahi njya. 5 Guehya y ja'i r mdi bi bnnate ya. P nu' mi 'da y nima hi nga 'bexpi bnnate', sinoque ja bi bnnate 'm mi gua'a n'na mahuahi njya. 6 Ra mmnthi bi nthui y ja'i di nthui r njapi Oja ngue r mdi di bnnate. Guehya da gohi ngue y mmcja da danne Oja co 'nhra Cristo da danne. 'N 'dap' di nts't'abiui ra Cristo n'na mahuahi njya. Guehya y ja'i hi nda tho'a r nyondi ra ndate di nja ya. 7 Nu'm mi gua'a n'na mahuahi njya p'ya, bi ma mathgue ra zithu p' ofdi. 8 Mahmbi ma da hyty ja'i 'bi g r ngni nxi mhi. Gue' y ja'i gui nhuti ngue ra Gog 'nhra Magog. Bi ma di pty ja'i ngue da 'yrpabi ra tu nhni Oja. P mandngu dy ja'i bi pti, tengutho gangu y 'bomu dehe p' ja ra jathe. 9 B nangy ja'i g r ngni nxi mhi. Bi msra dani hni 'bhy ja'i Oja. Guehna ra hni ni di ma Oja na. P bi 'yt'Oja p'ya ngue b thy sibi mahts'i . Bi juadi bi 'yudi gtho y nsiui. 10 Nu na ra zithu xi hyty ja'i p'ya, bi thrb ja ra zabi danz conna sibi ngue ra asufre. Guehna ra

510 zabi xi thtra ndate ts'ozu' na p'ya co 'n'a ra fhni pngahya xi thrb. Nup' bi thrbya, ra pa ra xui ja da ma ma'ni p' para zantho. nug n'na ra t'axa nthuts'i ngue ja hup' Oja. P nup' hu Oja p'ya, ra hi 'nhra c'amahts'i , g bi m'mrptho, ya hi nha mambi nqui . 12 D nug y nima p'ya ngue 'bp' 'b Oja, di ng di nnoho, g 'bp'. Bi ma nsots'i y libro p'ya. Co 'n'a man'na ra libro bi ma nsots'i, gue'a ra libro ngue mma to g bi nthui ra 'da'yo te. Nu' y nima p'ya, bi thaspabi ra gnda te x n'yo. Porque nu te g xa 'yty ja'i , g nt'ot'i p' ja y libro. 13 'Bp' y nima xa ndup' ja y jathe. Nu hangu y nima xa ndu, g 'bp'. G bi thaspabi ra gnda te xa 'yt'e n'na ngu n'na. 14 Ya hi nda du y ja'i , sinoque di m'mp' ja ra castigo ntho ra zabi di nc'uats'i conna sibi, gue'a r yondi ra ndate'a p'ya. 15 Nu to g hi mbi thi nnbabi y thu hu ngue da nt'ot'i p' ja ra libro ngue mma to di nthui ra 'da'yo te, g bi thrb ja ra zabi di danz.

11D

---------

M'mfa p'ya, d nug ra 'da'yo c'amahts'i 'nhra 'da'yo hi. Nu'a ra c'amahts'i mi ja m'mt'o 'nhra hi mi ja m'mt'o, bi m'mrptho. A nu y jathe mi ja, xquet'a g bi m'mrp. 2 Nug dr Xuua, d nug ra maca dani hni ngue ra 'da'yo Jerusaln b 'y mahts'i b 'b Oja. Xi nhoqui tengutho n'na ra novia 'm xa nhoqui ngue da m r nd. 3 D c

21

---------

511 n'na ra hya b 'y mahts'i p'ya, p ra ndts'di ga 'yna: A nuy, nu na Oja 'dap' 'bhmi y ja'i naya. 'N gue' y ja'i Oja'. Y ja'i p'ya, nu na Oja guehna y Oja na. 4 Nu na Oja, da dujpabi y guid y ja'i mi ja m'mt'o. Ya hi nda du y ja'i . Ya hi ndi nzoni , ya hi ndi nya du mmi. Ya hi ndi hynni . Porque nu hangu ra n' mi ja m'mt'o, g bi zp'. 5 Nu na Oja hup' ja r nthut s'i p'ya, bi 'yna: Nuy, ya d t' ngue g bi gom'dan'yo te mi ja m'mt'o ya bi' yna. Mahmbi nya p'ya, bi 'yngui : Dami cuatra scua ya y hya ga mmang ya. Porque nuya y hya d mmang, g majuani . Guehya s ngue gui 'yc'i ya y hya d xi'i ya bi 'yngui . 6 Mahmbi 'yngbya: Ya bi nja'a te g mi ja ngue di nja ya. A nug d 'bi para zantho. Porque ya nmi 'bc p' b fdi b nja y cosa ja ya. Da guehya nu y cosa i ja, jap' r nzgui, p nug ga sigue ga m'mi para zantho. A nuy, nu to tuthe, nup' phra dehe ngue ra 'da'yo te, ga japi da zitho, hi nte da gut'i . 7 Ngu na ga rpe to da bni ngue da dapra nts'o i ja. Gue'a da gohi ngue ma basi 'a. Nug p'ya, gueque dr Oja gra ja'i . 8 P y ja'i ngue su da z ra n' conn ngueque, da gue' bi hyp' ma hya, y ts'oc'i , y hyote, y 'yots'om'mi, y 'yte, 'n' thanne y dahmu, gtho y mambthani , guehya di tocabi da map' ja ra zabi di nc'uats'i ngue di danz conna asufre ya. Gue'a r yondi ra ndate'a p'ya.

Apocalipsis21
---------

'a n'na' yoto y anx mi thy mohi ngue yu' yoto y ndate di nja, bi 'yngui : B 'ycua ya. Ga ut'a'i ra novia, r xisu ra D'yo. 10 Ra Espritu Santo bi prca ma nthandi . D nu ngue ra anx bi zixcagui p' b ja n'na ra danyu ni xandnhts'i . Ja d nug p' ra maca dani hni Jerusaln ngue b 'y mahts'i b 'b Oja. 11 Nu na ra dani hni p'ya di yoxni , porque ja 'bp' Oja. Nu'a gui yoxni , tengutho gui yoxni y do mazihotho, tengu y do ngue ra jaspe. Nthandi tho asta mbo ra hni ni , porque ra hni ni , ja tengutho ra xito ngue thotr nthandi ra ja'i . 12 Nu na ra hni ni p'ya, g ra jado r nyani . 'N xanhts'i ra jado n'youi. Ja 'd'ma yoho y goxthi. N'na ngu n'na y goxthi p'ya, 'bi 'da'a n'na ra anx. Nup' ja y goxthi p'ya, nt'ot'i p' y thu hu' 'd'ma yoho y ts'nt' ra Israel. 13 Nup' ja r hyo ra hni ni ngue ni bxyadi, ja hyu y goxthi. Nup' ja r hyo ra hni ni ni gohi ngue norte, ja hyu y goxthi. Nup' ja r hyo ra hni ni ni gohi ngue sur, ja hyu y goxthi. Nup' ja r hyo ra hni ni ni hy ra hyadi, ja hyu y goxthi. 14 Nu'a ra jado di thsra hni ni p'ya, nup' b fdi, n'youi 'd'ma yoho y do ngue br bbo. N'na ngu n'na' y do, nt'ot'i p' y thu hu' 'd'ma yonc'i y representante ra D'yo. 15 Nu na ra anx bi zoc p'ya, ha n'na ra t'o ngue ra oro ngue di 'ynna dani hni . Co 'nhy goxthi da 'ynnbi , conna jado di thsra hni ni da 'yni . 16 Ra dani hni p'ya, ja

9B

Apocalipsis21,22 goho y ts'at'i , g 'da'igu ga njnni g goho y hyo. Ra anx p'ya bi 'ynna dani hni conna t'o i ha. Nu'a bi zhra t'ni 'm mi 'yni , yo mahuahi 'n yo ciento kilmetro ga njnni ra hni ni . G 'da'igu ga njnni g goho y hyo. Co 'n'a ga nhts'i y ngu, g 'da'igu. 17 Mi 'ynna jado di thsra dani hni p'ya, tengutho y t'ni y ja'i di 'yoni , njarbtho ra t'ni bi 'ytra anx. Bi z'i hyate magoho metro ra t'ni . 18 Nu na ra jado di thsra hni ni p'ya, g gue' y do mazihotho ni hu ngue ra jaspe n'youi. Ra hni ni p'ya g ra oro, pmhyats'i ra hni ni tengutho ra xito. 19 Nu' y do br n'youi ra ndcjado, mazihotho y do n'youi. 'Dama 'dan'yo y ch y dni n'youi. Nu'a r mdi ra do, ra dospi ni hu ngue ra jaspe. Nu'a r yoho ra do, ra c'anga do ni hu ngue ra zafiro. Nu'a r hyu ra do, ra 'boc'angui ni hu ngue ra gata. Nu r goho ra do, ra jxhmu ni hu ngue ra esmeralda. 20 Nu'a r ct'a ra do, ra mgo ra do, ma uants'i ra t'axi ni hu ngue ra nice. Nu'a r 'dato ra do, ra thnga do ni hu ngue ra cornalina. Nu'a r yoto ra do, ra c'axt'i ni hu ngue ra crislito. Nu'a r hyato ra do, ra jxhmu ni hu ngue ra berilo. Nu'a r gto ra do, ra c'axt'i ni hu ngue ra topacio. Nu'a r 'dt'a ra do, xa nc'ammi ni hu ngue ra crisoprasa. Nu'a r 'd'ma'da ra do, ra c'angui ni hu ngue ra jacinto. Nu'a r 'd'ma yoho ra do, ra 'bojpoi ni hu ngue ra amatista. 21 A nu' 'd'ma yoho y goxthi p'ya, g ra perla' 'd'ma yoho y jut'i . N'na ra perla bi zits'i n'na ngu n'na y jut'i . Nu' y caye ra dani hni g ra oro. Pmhyats'i y caye tengutho ra xito.

512 ja ra hni ni , hi nte ni ni ja d nug p'. Porque nu na Oja ma Hmu h jas r ts'di, guehna 'bi g r ngni ra hni ni na. Da guehra D'yo p'ya, xquet'a 'bi g r ngni ra hni ni . 23 Nup' ja ra hni ni , ya hi mma hyoni p' r nyot'i ra hyadi, ogue r nyot'i ra zana di yorb. Porque Oja co 'nhra D'yo, gue' di yot'i g r ngni ra hni ni '. 24 Nu'a ra nyot'i bi nxp ja ra dani hni , gue'a nnpa nyot'i y ja'i 'bp' ja y nacin. Nu' y dast'abi 'bi g r ngni nxi mhi, nu te gma cosa pts'i, g pnhni , n map' ja ra hni ni ngue madpi Oja. Porque nu'a te mat'u nni Oja, gue'a ga ndanne Oja y ja'i 'a. 25 Nu' y goxthi jap' ja ra hni ni , hangu ra pa nsoqui. Porque ya hi n'y p' ra xui . 26 Nu hangu y ja'i 'bp' ja y nacin, nu te g pts'i, g haxp ja ra dani hni ngue madpi Oja, porque gue'a ga ndanne Oja y ja'i 'a. 27 Nup' ja ra hni ni , ya hi n tema nts'o da ma mact'i p'. Nu ra ja'i xants'o te ga 'yo, ya hi nda yrb'a. Ni xi nga gue' y ja'i mmanna fhni da yrb. Nu' y ja'i da ma mact'i p', gue' y ja'i nt'ot'ibi y thu hu p' ja ra libro ca ra D'yo. Porque nu na ra libro na, ja nt'ot'i p' y thu hu ya y ja'i di nthui ra 'da'yo te.

22Nup'

M'mfa p'ya, mahmbi 'yu rcagui ra anx p' ja r nhudi Oja co 'nhra D'yo, ja b pp' n'na ra nd hogdehe di u nna 'da'yo te. Di yoxni ra dehe tengu gui yotra xito. 2 Nu na ra dacaye jap' ja ra hni ni , made ra caye o r 'yu ra dehe. 'Da'a n'na nguadi y

22

---------

513 hyo ra dehe p'ya, 'bp' y za di u nna 'da'yo te. 'D'ma yondi zdi ngue n'na jya. Porque n'nashna ngu n'nashna zdi. Nu' y xi ra za p'ya, gue'a ra nt'the ua ja ra xi mhi'a. 3 Hi njam'm tema nts'o di njap' ngue di nja ra castigo. Porque Oja co 'nhra D'yo, nup' ja ra hni ni ja r nhudi p'. Nu' y ja'i Oja p'ya, ja 'bp' ngue thanne. 4 Nuya y ja'i ya, d nu r pa r hmi Oja, 'n nt'ot'ibi r thu hu Oja p' ja y d y ja'i . 5 Ya hi n'y ra xui p' ja ra hni ni . Y ja'i 'bp', ya hi ngui hony lmpara di nyot'i. Ni xi ngra hyadi di honi ngue di yorpi. Porque guehna Oja y nyot'i y ja'i . A nu' y ja'i 'bp' ja ra hni ni , gue' di ndast'abi hangu ra pa'.

Apocalipsis22 anx bi 'yu rcagui ya y hya d nu. 9 P ra anx bi 'yngui : Hi n'na, ogui thannegui. Porque xquet'a r mfithog Oja tengutho'i ngue r mfi'i Oja. Co 'n' ni cu mmambr hya Oja, co 'n' y ja'i c'i na ra hya na 'n di ho da 'yt'e te gma hya nt'ot'i ra libro ja ua, g y mfitho Oja. A nu'i , dami thanne Oja bi 'yngui . 10 P mahmbi 'yngui : 'Yogui co'mra hya nt'ot'i ra libro ja ua. Porque man'na ni guatra pa di nja ya y hya nt'ot'i ua. 11 Nu ra ja'i ngue nne di siguetho r nts'oc'i , ya di siguehma r nts'oc'i 'm na. Nu ra ja'i di ho da 'ytra nts'o, ya di siguehma da 'ytra nts'o 'm na. P nu ra ja'i di ho da 'ytra nho, di siguehma da 'ytra nho. A nu ra ja'i ya xa u nn mmi Oja, di siguehma da dn'Oja, 'yonjam'm di hgui. 12 Ra Jess mahmbi 'yna: A nuy, n'na zihmantho 'm d c. Ga ma hannbabi y nzbi n'na ngu n'na y ja'i ngue ga jut'i . Ogue xanho, ogue xants'o te xa 'yt'e, gue'a y nzbi da hyan'a. 13 A nug d 'bi para zantho, porque ya nmi 'bc p' b fdi b nja y cosa ja ya. Da guehya, nu y cosa ja ya, jap' r nzgui, p nug ga sigu ga m'mi para zantho. 14 Ra mmnthi bi nthui ra ja'i da meny he ngue hangu ra pa xta nt'axi. Porque guehya y ja'i di njapi da zapr ndt' ra za di u nna 'da'yo te ya. 'N di njapi da yrb ja ra dani hni . 15 P nu' y ja'i hi mbi 'yc'i ya y hya ja ua, da gop' thi'. Y 'yte, y 'yots'om'mi, y hyote,

ra anx p'ya bi 'yngui : Nuya y hya ja ua, g majuani ya. Da z gui 'yc'i gtho ya y hya ya. Nu na ra Hmu ma Ojah, nu'm y pa xathogui, xa bnnbabi y pngahya ya y hya bi ma. P nu ra ora ja p'ya, nu na ra hya ja ngue di nja n'na zihmantho, gues r anx Oja b pnhya ngue da xipy mfi Oja ya y hya ja ua. 7 Nu na ra Jess bi 'yna: N'na zihmantho 'm d c bi 'yna. Ra mmnthi di nthui y ja'i da 'yc'i na ra hya ja ua, 'n da 'yt'ya y hya nt'ot'i ra libro ja ua. 8 Nug dr Xuua, go d c ya y hya ja ua. Nu te d nu, gue'a ra hya nt'ot'i'a. Hntho d de 'n da nu'a te ja ngue ga nnu, d ndantyhmu p'ya ngue di nne xca thanne ra

6Nu na

---------

Apocalipsis22 da guehy ja'i thanne y dahmu, 'nhy mambthani , g da go'a thi. 16 Ra Jess mahmbi 'yna: Nug dr Jess, d pnhn ma anx bi manya y hya ja ua, n'namhma da sifi gtho y 'yc'i di mpti ndap' bi z. Go guec r mbom'mtog ra David, 'n go guec'a ra das b px'm xudi di dayot'i r thai bi 'yna. 17 Nu'a ra Espritu Santo co 'nhr xisu ra D'yo, i na n'na ngu n'na: B h. A nu to gtho hya y hya ja ua, xquet'a jatho da 'yna: B h da 'yna. Nu ra ja'i tuthe, d h da zidra dehe nu na di u nna 'da'yo te. Hi nte da gut'i . 18 Nu to g de hanja na r hya Oja nt'ot'i ra libro ja ua,

514 dami 'yhm xan ho hanja na ra hya na. Nu to da hyut s'i zits' ra hya ja ua, xquet'a Oja da hyu spabi 'a ra ndate nt'ot'i ra libro ja ua. 19 Nu ra ja'i da hyaqui zits' ya y hya nt'ot'i ra libro ja ua, xquet'a da hyajpabi Oja r thu hu ra ja'i p' ja ra libro nt'ot'i y thu hu y ja'i di nthui ra 'da'yo te. Ya hi ndi njapra ja'i di m'mp' ja ra maca dani hni mman na libro ja ua. 20 Nu'a mmanya y hya ja ua, i na: N'na zihmantho 'm d c i na. Xanho ngue ngu'a di nja. B h gr Hmu Jess. 21 A nuy, nu na ma Hmu h Jesucristo, di japi gtho'ah. Da ngut'atho.