Sei sulla pagina 1di 394

OS MRTIRES,

OU
TRIUNFO
DA RELIGIO CRIST,
IOEMA
TOMO VIII
(
1
)
(
2
)
OS MRTIRES
LIVRO XI.
ARGUMENTO
Ccniinuc c ncrrciitc. Arrcpcn!imcnic !c |u!crc, c pcniicncic puc|icc. Dcs-
pc!c-sc !c cxcrciic. Pcssc cc |gipic c pc!ir c Dicc|ccicnc uc |nc !c ccixc. Nctcgccc.
A|cxcn!ric. Ni|c. |gipic. Ccnscguc |u!crc uc Dicc|ccicnc c !csc|isic. Tccci!c.
Vc|ic |u!crc c ccsc !c scu Pci, c |in!c c ncrrciitc.
DESCULIAI oslas lgiimas, quo om fio,
Mous ollos \oilom. No diioi ou, como
Conluiios, onlio si, mo conli\oiam,
Enquanlo a \ida so aiiancou Voloda.
}uslas iias do Cu! Casligo juslo!
A \lima, quo induzi, linla ou do \-la,
nica \oz, no inslanlo om quo ola moiio!
Daqui, \ol\o, ol Ciiilo a plima Epoca
Da minla con\oiso. Iossoais mo foiam
T onlo pocados mous, om mim caam.
Mas quando a causa fui do alloio dano,
Roboldo o coiao conlia mim pipiio,
Coiloi polos osloi\os, fui lanai-mo
Aos ps do Claio (j da ausncia \indo),
Confisso plona fiz do minlas culpas.
Abiaando-mo, onlio xlasos do jubilo,
Mais sua\o, quo, a quo ou, do compungido
Ionilncia mo impus, mo imps a sua.
s do Coipo assomollam, fobios da Alma.
Quom dolas so quoi li\io, do aios mudo.
Da Aimiica iosol\o dospodii-mo.
(
3
)
E dai ao Mundo o Adous. Mando a Conslncio
As, do mou Caigo insgnias, o ioquoiio
Mo consinla doixai o Mundo, o as aimas.
Lanou Conslncio mo do quanlo in\onlo
Mo pudosso alallai. Al nomoou-mo
Iiofoilo do Iioliio, giau Supiomo,
Quo da Glia Biilnia, Espanla a alada
Eslondo. Ao cabo, \ondo-mo lo fixo
No inlonlo, mo oscio\ou (como usa) biando.
No mo dado ouloigai-lo o quo ioquoios,
Ioiquo ao Io\o Romano s do\olulo.
Na lua piolonso lom s podoios
O Impoiadoi. V pois, so dolo o alcanas:
So Auguslo no lo ouloiga, \olla a
(1)
Csai.
Ao Tiibuno, quo la\ia subsliluii-mo
Enlioguoi o go\oino das Aimiicas.
Claio
(2)
abiacoi. Zoizais, Bosquos doixando,
Quo Voloda labilou. No mai do Nmos
(Enliado do iomoisos, do loinuia)
Mo ombaico, pojo om Oslia, passo a Roma,
Toalio do \oidoi da minla idado.
Dobaldo, a sous banquolos mo con\ida
Do Amigos mous, do oulioia, alogio bando,
Quo llo osliaga\a ou liislo o posaioso
O piazoi do foslojo: o so ou soiiia,
No \inla da \onlado, o so ou, nos lbios,
Dolinla o Copo, o Copo mo oncobiia
Aiiopondidas lgiimas \oilonlos.
Anlo o sumo Iasloi, quo mo oxpulsaia,
Da Comunlo Ciisl, podi piosliado,
Mo acolla, no iodil. Elo admiliu-mo
Na luima ponilonlo, o mo dou longos
(
4
)

(1) Csai Conslncio.


(2) Bispo do Ronnos.
Do oncuilai a pio\ana, o quo so um luslio
Ioiso\oio fiol, o compungido,
faco do Sonloi
(1)
loioi acosso.
} ponlo o filo no piosliai mous \olos
Aos ps do Impoiadoi, quo onlo, no Egiplo,
Assislia. No spoio a quo olo \ollo:
A pi ps no Oiionlo inclino a idoia.
A pailii paia o Egiplo, sobio foiio,
(2)
Um Na\io Ciislo, acloi, no poilo,
Dossos, quo, om quadias do ponuiia mandam
Com liigo os Bispos, om socoiio, aos Iobios.
Damos \olas,
(3)
fa\nio
(4)
sopia o \onlo:
Do Illia as Coslas \o fugindo ipidas.
Ol Maios, quo sulquoi, ao \ii da Gicia,
Moo incaulo! Quais no bobi spoianas,
Do\anoando Fama, Honias, Vonluias!
Quo mal, do Mundo os sonlos conlocia!
Quo di\oiso (onlio mim dizia) \ollo
Hojo, dosso poiogiinado Mundo!
(5)
E quais guaido, as lios, quo lomoi dolo!
Ciisl a maiinlago, o os sos do\oios
Do Ciislo Cullo, no Baixol cumpiidos
A\ulla\am da cona a majoslado.
So, coidala ossa clusma,
(6)
j no \ia
Vnus suigii biillanlo, na al\a spuma,
Da spuma alai-so aos Cus, na asa dos Zfiios,
(
5
)

(1) Ioimilido llo soi lomai pailo nos misliios.


(2) Lucona o oulios Clssicos.
(3) Vc|c !cccni |aii. VIRGIL.
(4) Fa\nio adjocli\o.
(5) Quis com a fiaso poiogiinado Mundo alongai as poiogiinaos do Eudoio o com
poosia imilali\a, pinlai idoia sous alongados caminlos. Tonlou-mo o sicui piciurc pccsis.
(6) Os maioanlos.
Molloi llo oia alonlai, na mo possanlo
Quo o Abismo piofundou, quo a sou aibliio,
Toiioi spaiziu no Mai, no Mai boloza.
Quo caincia do Alcion, do Coix (\s Fbulas!),
Dada a loina unio, quo os Fados nossos
Tm co'ossas A\os, quo a auia undosa ciuzam`
lassa Iiogno,
(1)
quo da onlona pondo
Com nsia (a soi-nos dado) poigunliamos
No\as do nossos Iais, da Iliia no\as.
(2)
Tal\oz, quo om loino dos saudosos Laios
Hou\ossom adojado, o om nossos loclos
Susponso os ninlos sous. Esla , Domdoco
A singoloz Ciisl. Bom, do quo ou naiio,
Collos, quo oulia infncia. E mais, ao Naula
Val coiao cingido do inocncia,
Quo floioada popa, o, os quo a Alma puia
Afoilos \oilo ao Domadoi sob'iano
Do Mai, mais gialos so, quo o isoo \inlo
(3)
Quo, om libaos doiiama a laa do ouio.
noilo, om \oz do os Aslios in\ocaimos,
Com \oz culpada, o \, cia\ando lcilos
Nas Esliolas a \isla conlompl\amos
Como olas, paia Dous, lodas iulilam,
E quo foimoso o Cu, ondo a Iaz moia:
Cu, quo a Voloda ou loi coiiado, oloino!
(4)
Cosloando as piaias do Cailago, o do lica,
Miio, Calo nos sobom lombiana,
Eslo om \iiludo claio, aquolo om ciimo,
Spollos ambos do insignos infoilunios!
L, gosloso, abiaaia ou a Agoslinlo.
(5)
(
6
)

(1) Andoiinla.
(2) Como a quom \om do Gicia, om doiiola paia fiica.
(1) Taas do \inlo coioadas do Rosas.
(2) Ioi oloinamonlo, como os lalinos dizom in aicrnum.
(3) Quo onlo moia\a om Cailago.
Vondo o combio, om quo oiguou Dido o Ialcio,
Iionlo pianlo \oili. Da piaia um fumo
Romonla\a om coluna: afiguiou-mo
(Como a Enoias, noulia oia) a piia funobio
Da soboiana Elisa,
(1)
om cujos fados
Os do Voloda \i. Co'as mos cobiindo
O somblanlo, aiianca\a mil soluos.
Como olo sulco o Mai doixando moila
A quo mo amou, ingliio, o som piomossas
Dos Fados, som do Hoiloi, som soi do Tiia
Como Enoias o foi, ullimo loidoiio,
Som quo Coloslos Oidons mo dosculpom,
Som quo acoiia a fundai Romano Impiio.
Dobimos do Moicuiio o Cabo, o osso,
(2)
ondo
Tomou poilo Cipio, com sou Exicilo,
E ondo a Foiluna saudou do Roma.
Encoslou-nos pai\a Siilo, o Vonlo,
Vimos a Toiio, om quo buscou ioliio
Anbal Magno, o so ombaicou a ocullas,
Em moio o Mai da ingiala pliia, pondo.
Qualquoi Toiia a quo cloguos, lons soguio
Do Injuslia, o Infoilunio aclai \oslgios:
Afiguioi-mo \oi, na piaia oposla,
Moiibundas as \limas do Voiios,
(3)
Vol\oi, do allo da Ciuz, ollos a Roma.
Baldados ollos! Ollos no os baldam
Ciislos, quando, na Ciuz, poi Ciislo moiiom.
Dos Lolfagos a Illa doloilosa
E Aias Filonas pomos diioila,
Com Lplis, do So\oio Iliia. O Golfo
Ciuzmos do Ciiono, o a loia Auioia
(
7
)

(1) Elisa Dido, Rainla do Cailago.


(2) E osso Cabo, ondo, olc. Cabo do Bon.
(3) Ccoio in Vcrrcm.
Foimosonla\a os Cus, quando a\islmos,
L, no loiizonlo, o floi do longo pogo,
A cl Campina, as piaias doscampadas,
Os oimos aioais, o ossa Coluna,
Quo soi a do Iompou Naulas afiimam.
A qual Iolio, Iiofoilo oia do Egiplo,
Sagiou a Dioclociano. Iomos pioa
Coluna, quo indica aos Na\oganlos
A Cidado, quo o Voncodoi do Aibolas
(1)
Fundou, o como a Filla dou sou nomo.
(2)
Do \oncido om Faislia,
(3)
lojo Moimonlo.
Afoiimos o Ioilo Aloxandiino,
Iolo Ooslo do Faio. O Anlislo Iodio,
Com bondado do Iai, mo da\a abiigo
C'os quo, no sacio allai, Minislios soi\om:
Mas, poi Iaionla, fiz da Casa oscolla
Do caloiina
(4)
bola, o pia, o sbia.
Anlos quo a Auguslo, ou no allo Egiplo busquo,
Em \oi as maia\illas da Cidado,
Dias pus. O loi da Biblioloca
(5)
Mo onlo\ou mais quo ludo, ao sbio Ddimo,
Sucossoi do Aiislaico, so llo do\o.
Filsofos \i l do lodo o Mundo,
Dignos Iadios da Igioja do sia, o do fiica
Timloo, Eusbio, Ainbio, com Ianfilo.
(6)
Mal ousaia oiguoi ollos o misiiimo
Embaidoi do Voloda, om lal Congiosso
Do iluslios, quo s Iaixos pusoiam jugo,
(
8
)

(1) Aloxandio Magno.


(2) Clamado a Aloxandiia.
(3) Iompou.
(4) Sanla Calaiina ou caloiina.
(5) Quo linla poi llulo, ou ilulo, Vonono o Tiiaga da alma.
(6) Com Alansio o oulios.
Quo o Cu mandou, co'a \aia, foiii Iincipos,
Com p fiimo, calcai dos Rois o oigullo.
Quasi s mo acloi l, ao pi do dia:
Da alla, maimioa Galaiia, ollando
A Cidado,
(1)
quo o sol cadonlo douia,
Quo um millo do almas conla, onlio lis piamos,
Lbios aioais, o o Mai, odificada,
Quo Cidado dos Moilos,
(2)
so a\izinla,
Quo ompaiolla a dos \i\os, na giandoza.
Vaguoa\am-mo os ollos, polo imonso
Das Fbiicas, do Faio, do Timnio,
(3)
Do Hipdiomo, do Alcai Ilolomoio,
(4)
E os do Clopalia, om pifido, Oboliscos.
Coallados do Baixis os sous dous Ioilos,
Ondas, quo o coiao \iiam magnnimo
Do Csai, do Coinlia ou\iiam quoixas.
Eslianloi-mo da foima da Cidado,
Quo, na planla, couiaa Macodnia,
Nas Lbicas aioias, mo dibuxa.
Ou j, quo o Fundadoi liaga momiia,
Ou quo apiogoo assim aos \iandanlos,
Quo as aimas do Hoii Giogo oiam focundas,
Quo, nos soilos a lana d'Aloxandio
Iiociia\a Cidados, como a lana
Do Minoi\a biolai do clo fazia,
Rocamadas do floi, as Oli\oiias.
Ioidoai-mo oslo mal collido
(5)
smilo
Do Quadio impuio. No mou giando assombio
(
9
)

(1) Aloxandiia.
(2) Nocipolis.
(3) Edifcios sumpluosos.
(4) Ialcio odificado poi Ilolomou Lago.
(5) Tiiado da Fbula.
Dosso Aloxandio, onlianlo-mo nas Salas.
(1)
Todo-ciislal, \i numa, um Monumonlo
Do sol cadonlo os iaios iofloclindo,
Clogo poilo, o di\iso um Soboiano,
Quo, om \io,
(2)
moilo jaz, no \lioo lumulo.
Cingo, com uioa c'ioa a fionlo, o coicam-no
Insgnias do Iodoi. No \ullo im\ol
Inda consoi\a, na giandoza, iasgos
Da alma quo o a\i\onlou. Doimii paioco
Sono dossos Hoiis, quo das ospadas,
Cabocoiia, moiiondo, so fizoiam.
Um Vaio onconlioi, junlo ao Moimonlo.
(3)
Em piofunda loiluia
(4)
ombo\ocido:
Dos foilos Macabous sciula\a a \oiba.
Ici-sc A|cxcn!rc, cpcs tcnccr Dcric
Dc Orcc ccs ccn|ins. Cc|cu-sc cnic c|c c Tcrrc,
(5)
Ccric scniiu nc curic ti!c. cs Grcn!cs,
||c mcric cingircm ic!cs crcc,
| cnicc mc!rcu c Mc|, pc|c Unitcrsc.
No Mausolu a \isla mais afiimo,
Dopaio co'as foios do Macodnio
(Quais nos buslos as \i) bom paiocidas.
Mudo ali jaz, quom ps silncio ao Mundo!
Ciislo obscuio l, junlo do Tumulo,
Na Bblia sous doslinos, o pioozas.
Quo assunlo modil\ol` So om li mosmo,
Ioi moi biado, quo ds, no Mundo, s pouco`
Como lo sumi-la
(6)
um dia, ossos lis piamos,
(
10
)

(1) Da Biblioloca.
(2) Na \iosa idado.
(3) Do Aloxandio.
(4) Na Bblia dos Solonla, liaduzida do Hobiaico a podimonlo do Ilolomou.
(5) Si|uii Tcrrc in ccnspcciu cjus. MACAB. I.
(6) Sumii a Aloxandiia, aposai do gio ionomo do sou Fundadoi.
Quo a apiomam! E a Moilo, o o Mai, o a Aioia
Ho cobiai, com mo lonla os bons ioubados!
Nas sopulladas, nclilas iunas
H-do a Tonda
(1)
planlai, o iabo incullo.
Moiioi, poi sou luino, a lo soboiba
(Qual moilo o fundadoi) Aloxandiia.
Na\ogo a Mnfis, na soguinlo Auioia,
Na gua ioxa do Nilo, allo Mai sulco.
Ialmas,
(2)
quo soi planladas, cis, nas ondas,
To donunciam Toiia, anlos do a \oios.
Iouco a pouco, iossuigo no loiizonlo
O clo, om quo olas piondom, uns lis oulios,
Mal claios loclos do Canopo, assomam,
E, ufano o Egiplo da alu\io ioconlo,
Em plona gua do Rio, so ompa\ona,
Qual focunda }u\onca, ao \ii do banlo.
Co'as \olas onfunadas, ombocmos
Do Nilo a foz. Saudou-a o Naula, a giilos,
A sacia linfa ps, alogio, boca.
Ao n\ol da gua, duma, o do oulia maigom
So oslondom Iiados, Voigas, o o Sicmoio
Do figos apinlado, umbioso \oiga.
Ialmas, quo ao Nilo, quais Ccnics, coallam,
(3)
Voidos \izoas, quo o piamo agoionla,
Comondo-as co'a inimiga, louia aioia,
Ou lal\oz, soipoando om amplos colos,
Moandios dobuxa sliois, no agio ufano
Da sua focundoz. Alando os Homons
(
11
)

(1) Ou Baiiaca.
(2) Pc|mcs poi Ialmoiias dissoiam Camos om \oiso, o om piosa Baiios. Das
muilas Ialmoiias quo om coilo Iiomonliio do fiica \iiam os piimoiios doscobii-
doios Ioiluguosos, llo doiam o nomo do Cabo do Ialmas, quo ainda lojo consoi\a.
(3) Como a oulios Rios os Canios coallam, so coalla o Nilo do Ialmoiias.
Oboliscos, Iiimidos, Colunas,
(Eimas Aiquilocluias!) polo Egiplo,
Supiiiam, co'a Ailo, os alloiosos Robios,
Quo a um Clo, quo, a cada ano so iomoa,
Nogou (pidiga om ludo)
(1)
a Naluioza.
osquoida do Eiiliou, doscoilinmos
Cumos do Monlos, o da alla soiia Lbia,
diioila, os coico\os. Na aboiluia,
Quo, afaslando-so, as Coidilloiias iasgam,
Aponlam suas cimas, l do longo
As maioios Iiimidos, quo a onliada
Iojam do Nilo, o ao \alo so baiioiias.
Di-las-ois do Egiplo as Ioilas funobios.
So Iadios liiunfais, Moilo oiguidos,
Ioi insignos \iliias. L, jaconlo
Vs Faia, \s Io\o Egpcio, om loino,
Quo, nos jazigos mosmos,
(1)
llo faz Coilo.
Como om coulo do lais mansos do Nada
Dosso oncoiio do Campas, so ala Mnfis
Banlada do Aquoiusio. Caion, nolo,
Moilos passou. }az poilo o sopulciiio.
Cis, quo so um passo d, cai dosponlada
Co'a piolo, Mnfis subilo, no Tilaio.
Hojo, if do biasos, mo no foi Rmoia.
(2)
Fui, no allo Egiplo, domandai Auguslo,
Tis mim doixando Tobas, a Hocalonpila,
(3)
Tonliia, a das magnficas iunas,
(
12
)

(1) Em ludo o quo no fossom ompinados lopos do i\oios.


(1) Quo onloiiados, ladoiam ainda o Monaica, quo lisonjoaiam, \i\os.
(2) Tondo poidido Mnfis lodas as maia\illas, quo \islosa a faziam aos quo a
\isila\am, no lo\o aliacli\os com quo mo domoiasso nola.
(3) Do com poilas.
Iasso algumas das qualio mil Cidados,
Quo co'a oslanlada
(1)
linfa lambo o Nilo.
Em \o busquoi o Egiplo, o sbio, o siio,
Quo Inaco o Cciops dou Gicia, o aondo
Voio Homoio, Iilgoias, Licuigo,
(2)
}acob, }os, o Moiss, ondo julga\am
(Quando moilos) sous Rois sogundo as Obias,
Ondo os Coipos dos Iais oiam ponloios,
Ondo, ao Iai foiam Lois a loi nos biaos,
O Fillo quo malou, lis dias slidos,
(3)
Ondo, om ioda da mosa dos banquolos,
Iassoa\a uma Tumba, ondo nomoa\am
Eslalagom a Casa, o Casa a Campa.
Dos Cus, da Toiia, as liadios anligas
Saboi quis do lo sbios
(4)
Sacoidolos.
Dopaioi, com aslulos, quo a Voidado
Ligada om faixas, como a Mumia, om lbiogos
Ioos, conlam poi moila, o na lo spossa
Ignoincia, llo cogo o Hioioglifo.
Quais, no poi\ii soio, llos so j mudos
Os doscocados
(5)
sous, absuidos Smbolos.
Coiiolao co'a Hisliia, c'os Coslumos
(
13
)

(1) Dopois quo Viiglio clamou sicgnum ao Mai, afoulou-so Camos a dai-llo o
nomo do |iui!c csicnnc. Os Maioanlos dizom ainda cguc csicnnc!c, ou Mcr |ciic, o Mai
plaino o liso como ospollo.
Quo misiia paia um liislo, o cansado Tiaduloi, a do so \oi a cada passo alallado
na \oiso, paia ii dai salisfao do quo oscio\o a Ioiluguosos, quo do\iam saboi a ln-
gua quo falam, o quo do\iam onlond-la quando a lom! Quanla difoiona \ai dos
Fiancosos a ns! Elos piozam-so do saboi os sous Racinos o Boiloaus do coi, o ns igno-
iamos os loimos do quo usou Camos. Quo doscidilo!
(2) Tomai lios do sabodoiia.
(3) Ncc pcricm sc|i!c !cmcrc !c !ic. HORAT.
(4) Sogundo a nomoao quo llos da\am.
(5) |||rcnics, diz o Oiiginal.
As sfingos, os Colossos, o Oboliscos,
E oulios mais Monumonlos j a poidoiam.
Tudo poi ossas iibas \ai mudado,
Sono supoislios do a\oonga oiigom,
Quo as no poudo dolii, do lodo, o Tompo.
Coslas, Quadiis sumidos j na aioia,
Consoi\a-llo inda o Clima os binzoos Monslios,
Mas s llos suigo foia a lodionda faco.
A Auguslo, alm das giandos Caladupas
Enconlioi, quo foiia Iaz, c'os Nubios.
Das lonias,
(1)
quo alcancoi, quo assim doixa\a,
Mo falou posaioso.
DIOCLECIANO
Volla Iliia
So s fiimo om lal lono. Ioi lous soi\ios,
To ouloigo, quo dos lous piimoiio sojas,
Quo \ollo ao loclo paloinal, som quo anlos
Doixo aos Romanos, om iofm, um Fillo.
} li\io, j conlonlo, \oi, no Egiplo,
Dosojo Anliguidados mais confoimos
Co' a minla Compuno, c'os mous Romoisos.
Tonlo, om faco, o Dosoilo, quo, na fuga,
Os Hobious \iu (Dosoilo do milagios!)
(2)
V-lo ou quis, o coilai poi olo Siia.
Doso o Nilo: sob Mnfis, duas joinadas,
Tomo Guia, quo ao ioxo Mai mo afionlo,
(3)
Do Aisnoo, a Gaza \ou, c'os Clalins Siios,
Do Odios do gua, do Tmaias pio\ido:
Monlo Egua Aibia, o o Guia um Diomodiio.
(
14
)

(1) Honias mililaios.


(2) xodo.
(3) Mo ponla a fionlo com o Mai Roxo.
Tiansposla a fila, j das allas soiias,
Quo a maigo' Oiionlal oila do Nilo,
Dosa\islando j sous ciobios pnlanos,
Enliamos a liillai \asla clainoca.
Nada ou \i, quo molloi nos afiguio
A passagom, quo \ai da Vila Moilo!
Na monlo dolinoai soilos do aioia,
Aiiogoados poi liboinas Clu\as,
O aspoclo a\oimollado, a mudoz liiida:
Nopal, aqui, alm do ainoiio amplssimo
Cobio lnuo poio, o Vonlo oncana-so,
Ioi onlio os iamos,
(1)
quo abanai no podo,
Doslioos c, o l, poliificados,
Do nufiagos baixis, combios do soixos
Mosliam, do longo, om longo, a osliada s Cfilas.
Em \oncoi a plancio oscoou-so o Dia.
Inda mais \aslos plainos, quo os piimoiios,
Doscoilino, ao dai coslas monlanla.
A aionosa soido pialoa\a-a a Lua,
Som oulia sombia dai, quo a sombia imonsa
Do Camolo
(2)
ou do falo
(3)
do Capiolos.
S quobia\a o silncio dossos piamos
Rumoi do }a\alis, quo \idos ioom
Cloclas iazos, ou do Giilo o liplo,
Quo podo, om \o, no osqui\o, aioonlo plaino,
O Lai do La\iadoi. Anlos quo a Cislina
Luz aponlo, nos pomos a Caminlo.
Eiguou-so o Sol, fiaudado do sous iaios.
Iaiocia um bioquol do iubio foiio,
Quo modia\a om caloi do inslanlo a inslanlo.
(
15
)

(1) Do Nopal.
(2) Ou Diomodiio.
(3) Falo do Cabias, alcaloia do Lobos, diz Fiancisco Rodiiguos Lobo na sua Ccric
nc A|!cic.
L, pola loia do loia,
(3)
o Diomodiio
Comoa a dai sinais do dos-sossogo:
Cia\a na aioia as \onlas, sopia iijo.
A ospaos, o A\osliuz d guinclos lugubios
Soiponlos, Camoloos
|I]
\o aodados
Abiigai-so, nas locas subloiinoas.
Olla\a, paia o Cu, o infia\a o Guia:
Roquoiio-llo a iazo do sous iocoios....
GUIA
Vom l o Sul do liopol. Cuidai no coulo.
Io ioslo ao Noilo, o som doixai-mo alcanco,
No Diomodiio fogo. Eu sigo-o E o \onlo
Mais ipido quo ns. A amoaa
(1)
cumpio.
L, dos Confins do plaino, um loi\olino
Soi\o,
(2)
om iomoinlo o clo, sob ps
(3)
o fuila,
Rolos do aioia, a ns aiiomossando-so,
Coslas ombalom, poi caboas ioam.
No Ddalo
(4)
do ompolas
(5)
mo\odias,
To Iims umas do oulias, poido o iumo
(6)
Da osliada o Guia: o poi disgiaa oxlioma,
A gua so os\ai,
(7)
na doson\olla fuga.
(
16
)

(1) No\o loias da manl.


(2) Io poi obia o doslioo, quo do longo amoaa\a.
(3) Como a osliada, disso }oo do Lucona, na Vi!c !c Xcticr.
(4) Subliaindo-o dobaixo dos ps.
(5) Labiiinlo: lomado o ailfico polo ailofaclo.
(6) Modas do aioia.
(7) Ha\ondo o pogo do Vonlo dosaiiumado os monlos do aioia, polos quais olo
alina\a com o caminlo.
(8) Dosalando-so os Odios com os sola\ancos do galopo. Vai-mo fugindo a
pacincia, com lanla nocossidado do nolas, o mais ainda com a quasi insupoi\ol difi-
culdado do subii a liaduo ao ponlo quo llo ou dosojo.
|I] Sic.
Soquiosos, o a aiquojai, lomado o flogo,
Ioi quo aios no iospiio abiasoados,
A giossas bagas, o suoi dosliza
Dos quobianlados mombios. Dobia fuiias
O p do Vonlo, aiianca o clo, o sfoia
Aiioja as do soilo, onlianlas liiidas.
Enloiiado om fogo do aioia aidonlo,
Do ollos mo oscapa o Guia. Um giilo llo ouo,
Coiio, ondo a \oz... Iolo afoguoado Vonlo
Fulminado o Infoliz... om loiia jaz.
Quo foi do Diomodiio` inda lojo o ignoio.
Ionlo poilo a animai o Guia oxauslo,
E a nsia baldoi. Da idoa a Egua lo\ando,
Ius a ospoiana om Dous, quo om fiosco Zfiio,
Dou no fogo
(1)
a Azaiias biando oi\allo.
Duma Accia mo ampaio, (ampaio osqui\o!)
E o loimo da piocola, aflilo aguaido.
Tomou, na laido o usado cuiso o Noilo,
Quo, do ai dosoncalmou o aidoi pungonlo.
Azulaiam-so os Cus, dospindo a aioia,
Rulilou do Aslios luz, luz quo s moslia
Quanlo, ainda, os soilos longo so osliiam.
Dos-paiocidas \ojo as maicas lodas:
Dos-sinalado o liillo das \oiodas,
Quo liansps o Tufo Modas, a slios
Domudados, o dou-llo aspoclos no\os.
No cansao, fiaquoando, o fomo, o sodo,
Dosfalocida, aos ps a Egua mo moiio.
Vom minla aflio, pi inda o cumulo
O Sol quo sfoia sobo, o mo quobianla,
O ioslanlo \igoi, quo mo suslinla,
Dou passos falla o alonlo a fionlo oncoslo,
Numa Saia (no soi so molloi diga)
Mais con\idando a Moilo, quo ospoiando-a.
(
17
)

(1) Da foinalla om quo Nabucodonosoi o mandou lanai com Ananias, o Misaol.


} docoiiia o Sol sou moio giio.
Ouo um Loo iugii: com cuslo mo oigo.
Vojo o Animal coiioi loiiondo, no oimo...
Sobo-mo monlo. Acaso o Loo busca
Nasconlo, no Dosoilo, aos biulos nola.
A quom sal\ou Daniol
(1)
mo onliogo: o, ao longo
Sigo, lou\ando a Dous, o oslianlo Guia.
Iioslo somos, num cuilo Valo, o a\islo
Dum poo a fiosquido.
(2)
Vocoja om iol\a.
Voiga alla Ialma, com maduias Tmaias.
Dou-mo \ida o alimonlo inospoiado!
Bobo o Loo, o \ai-so a lonlo passo,
Como quom, no banquolo, quo nos da\a
A Iio\idncia, o poslo mo codia.
Foi lanco, om quo aios \i dossa Eia do ouio,
Na Moninoz do Mundo, quando isonlo
Do culpa Ado, iocm-ciiadas Foias
Rolouando, podii sou nomo \inlam
Ao sou Roi, o a sous soulos ioliiai-so.
Do Val das Ialmas doscoilino ao Oiionlo:
Allo soiio, quo um Faio
(3)
mo afiguia,
Quo mo con\ida ao poilo, onfiando as ondas
Dum pogo do aioais conslanlo o sposso.
Iiso do soiio a falda, o \ou liopando
Do nogia, om nogia calcinada iocla,
Quo, a\islai, do loiizonlo, os coicos \oda.
Baixaia a Noilo, o s da Foia, os passos
(Quo ia anlo mim) no mudo soiio, ou\ia.
C'os ps, quobia\a o Loo, no oscuio, as planlas
Rossoquidas do Sol. Ouo-o quo iugo...
(
18
)

(1) Da Co\a dos Loos.


(2) A fiosquido no so a\isla, mas a\islam-so as oi\as quo a acompanlam, fios-
cas pola lumidado quo llos \om da \izinlana do poo. So oslas liconas so no
admilom, digam adous poosia do slilo.
(3) No ompiiado, o no agudo.
Rospondo o Eco monls, com bionca loada,
Como quo a \oz piimoiia o iudo o acoida.
Iia anlo a Lapa, quo um ponodo coiia,
Ondo ou luz biuxuloio, polas fondas.
Espoiana mo pulsa na alma, o suslos.
Clogo, oxamino (ol assombio!): a luz, no cnca\o
Da Lapa dislingui iaiando fiouxa.
EUDORO
Tu, quo a Foias ciuis ds poilo biando,
Condi-lo dum lians\iado Ioiogiino.
Mal mo iompom dos lbios oslas \ozos,
Quo ouo um Ancio onloai sagiado Cnlico.
EUDORO
Ciislo, abio a um Ciislo, quo lo suplica.
Vaio quo a Idado assinalou com iugas
(1)
Dos anos do }acob, soco, alquobiado
Voio-mo a poila abiii. Voslia um saio
Do onliolocidas follas do Ialmoiia.
IAULO
Sojas, Hspodo oslianlo, omboia, \indo...
Tal mo \s, qual om p, o om loiia sollo
No laido mo ls-do \oi. Vizinlo o piazo
Do mou sono foliz: quo no mo lollo
Conludo, Iimo, do lo lospodai gozoso,
Bio\os loias, o Iaulo, quo l fundado,
Na aionosa Tobaida, o Ciislianismo.
}az, no fundo da Lapa, uma Ialmoiia,
Quo onliolaando as oslondidas Ialmas,
(
19
)

(1) Iaiocido com }acob nos anos, o nas iugas do somblanlo.


Da\a foio dum Iilico: o ali junlo
Biola\am do agia iocla, claias guas,
Quo, om iogalos coiiondo, iam sumii-so
Em bbulas aioias, no dislanlos.
Na maigom,
(1)
so sonlou, comigo Iaulo:
Quo \ai polo Oibo` Inda Cidados fundam`
Quom , quo lojo, l lom mando supiomo`
Conlo o liozo anos l, quo a Lapa ocupo,
E com, quo ss dous Homons lonlo \islo.
Hojo lu, Anlo onlom, quo ou doslo oimo
Doixo loidoiio, o amanl, \om sopullai-mo.
Disso: o do ouco da iocla um po al\ssimo
Tiaz na mo, o mo diz: A Iio\idncia
Cada dia suslonlo igual mo manda.
Comigo iopailiu do dom Coloslo.
(2)
No ouco da mo, quo ao joiio da gua claia
Iiosonlamos, sodo loimo pomos.
Finda a fiugal comida, o Sanlo Iaulo
saboi quis quais sucossos mo liouxoiam
Ao sou ioliio, iocla inacoss\ol.
Dopois quo ou\ido lo\o a doploi\ol
Naiiao do mous liansos, do mous oiios:
IAULO
Giandos lous oiios so! Mas, quais pocados
Dolii no podom lgiimas sincoias`
No quis Dous pio\idonlo, som dosgnio,
Quo o Ciislianismo \issos iocm-nado,
No Oibo lodo, o, noslo oimo, co'olo onconlias:
No Tipico, onlio Loos, no Ilo, onlio Uisos.
Ioi Campoo sou lo l ombandoiiado Ciislo,
(
20
)

(1) Da nasconlo.
(2) O po, quo do Cu llo \inla.
Quo a F dofondas quoi, quoi quo liiunfos.
Incompioons\ois so os lous caminlos,
Dous, quo oslo Confossoi,
(1)
guias a \oi-mo,
A fim quo ou, do poi\ii os \us llo iasguo.
Quo Roligio llo ou abia luz mais \i\a,
E Fbiica, quo oiguou a Naluioza,
Tu, pola Giaa, ponlas o iomalo.
Doscansa, Eudoio, aqui, complolo o dia,
Amanl, Sol nasconlo, ao Monlo \amos
Oiai, o anlos quo ou moiia, anuncios dai-lo.
Discuisou, longo liaclo, o Anacoiola,
Quo bola a Roligio, quais bonofcios,
Tom do spaizii, um dia polos Homons.
Nas falas do Eiomila, quo conliaslo!
No oidiniio falai, cndido infanlo,
Mal Dous llo iuo
(2)
na alma, audaz Iiofola.
No, do lojo, oxpoilo, no poi\ii, Vidonlo:
(3)
Elo, quo osquocou ludo, o a quom ignolas
Riquozas, ponas, goslos so, do Mundo!
Dous Homons so plasmaiam, num s Homom,
Som afiimai, dos dous, qual mais so admiio,
So osso Iaulo ignoianlo, so o Iiofola:
Quo a candidoz foi dado do piimoiio,
O dom sublimo do sogundo Iaulo.
Dopois do lios lais, gia\os, mas biandas,
Do agiad\ol coiduia, mo con\ida
Ao saciifcio do lou\oi
(4)
do Eloino,
Quo onloa, om p, sombia da Ialmoiia.
(
21
)

(1) Anic pratisc mcriic.


(2) jupiicr ipsc rucns iumu|iu. |n mc icic rucns Vcnus. So oxpiossos do oncaioci-
monlo, nos Iagos, paia indicai a omnipolncia da Di\indado. Ioiquo no ioubaiomos
o ouio dos Gonlios, como ioubaiam as iiquozas dos Egpcios os Hobious`
(3) So sinnimos, na Esciiluia, o Sanlos Iadios as pala\ias Iiofola, Vidonlo,
o Valo.
(4) Sccri|icium |cu!is. Salm. 49.
IAULO
Ol Dous do nossos Iais, sojas bondilo,
Quo a mim, quo as ciialuias no dospiozas.
Solido! poidos codo, ol Esposa minla,
Quom, sompio, om li gozou lanla douia.
Coipo caslo compolo ao soliliio,
Luz Di\ina no sp'iilo, o lbios puios.
Ol sagiada Tiisloza ponilonlo,
Qual agullola do ouio, pungos a alma,
Vom onlianlai-mo (ol \om) do Doi Coloslo.
Mos das Viiludos so as nossas lgiimas:
E, poiquo ao Cu iomonlo o nosso spiilo
Sojam-llo supodnoo os Infoilunios.
Is loimo iogali\a, o Sanlo aponas,
Quo, om biando, mo ombobi, piofundo sono,
Roclinado nas cinzas alasliadas,
Quo a llamos Roais Iaulo anlopunla.
} quasi punla o Sol mola ao sou giio,
Quando ollos doscoiioi claiidado.
IAULO
Eiguo-lo a adoiai Dous, iofoio loma,
E \amos monlanla. Iionlo o sigo.
Tiopmos alcanlis do agio fiaguodo,
(1)
Hoias sois. Nasco o Dia. Homos
(2)
subido
Ao Iico do Colzim
(3)
mais ompinado.
Em doiiodoi do ns, \aslo loiizonlo,
Qual Ciculo som loimo so ospiaia\a:
Topos do Hoiob, do Sinai, l, no Oiionlo,
(
22
)

(1) Fiagas amiudadas, o agias do subii.


(2) Homos, la\omos, ou lomos, so sinnimos.
(3) Monlo mui allo da Tobaida.
E o Sui, o o Mai Voimollo so do\ol\om
Iolo Auslio, as soiianias da Tobaida.
O ainoiio sliil, quo a fugida Hobioia,
E o Roi, quo os \oxa, \iu, domoia ao Noilo.
No Ocaso, a focundoz da Toiia Egpcia,
E alm, aioais, om quo mo \i poidido.
Cus da Aibia foliz abiia a Auioia,
E ao Quadio imonso da\a dia, o luslio.
Coiiondo \o, pola Clainoca, ipidos
A Gazola, o A\osliuz, o Asno bia\io,
Enquanlo, om fila, o lonlos, os Camolos
Duma Cfila, alonlos \o soguindo
O Conduloi }umonlo oxpoilo o caulo.
No Mai ioxo, os Baixis ios\alam, fogom,
Do aiomas, o do sodas caiiogados.
Lo\am, lal\oz, s ndicas iiboiias,
Iassagoiio oiudilo.
(1)
Eis quo liajando
Do splondoi, a fionloiia dos dous Mundos,
So assoma o Sol, a dispaiai sous iaios,
Na cima do Sinai, o a dai bosquojo
(Fiaco om sou iosicloi) da faco augusla
Do Dous, quo Moiss \iu, no sacio Monlo.
IAULO
Ol Confossoi da F, doiiama a \isla
Ioi lo amplo aiiodoi. V-mo osso Oiionlo,
Dondo lm pululado quanlos Cullos,
Quanlas Ro\oluos cansaiam o Oibo.
Esso Egiplo, quo dou lua Gicia,
To ologanlos Numos, dou ndia
Dousos lo bioncos. L, do Sui \s piamos,
Em quo lou\o a Loi Moiss, om quo andou Ciislo.
(
23
)

(1) Cobioso do so infoimai do usos, o coslumos dos Io\os mais iomolos.


Dia l-do \ii, quo do Ismaol um gaifo,
(1)
Na iabo Tonda o oiioi
(2)
fundo, o piogoo.
Filil plaga! a Moial nos doslo osciila!
Olla-mo ossas Naos do ioxo Eoo
Como, om casligo dos A\s ioboldos,
Sonliiam sompio o aoulo dos Tiianos.
Nasco a Moial
(3)
no opiosso Cali\oiio,
Como os Cullos biolaiam do Infoilunio.
Quo assim Malos com Bons, Dous oquilibia.
Essa aioia liillaiam com Exicilos,
Qualio Do\asladoios
(4)
do idua Fama.
Eias \indouias, somas no monoios
Do oxicilos liaiois. Viio Guoiioiios
Do no monoi ionomo. Essas, quo a Hisliia
Gia\ou, Comoos giandos, no Uni\oiso,
Ou, iompoiam daqui, ou c findaiam.
Noslas maigons, ondo o Homom \oio \ida,
Vi\o, inda lojo onoigia sobio-lumana,
Misliio inda aqui la\ia, inda anda anoxa
Ao boio da Ciiao, da Luz a fonlo.
Ol! no nos piondam, do oibo Honias, Riquozas,
(Umas \olla do oulias o E\o as liaga!)
Cobio mosquinlo p pioclaios sculos.
Nolomos, quo foi Toiia do piodgios,
Iaia os Ciislos a plaga do Oiionlo.
Encoslado Moial, o Ciislo Cullo,
Iolas Naos onliou Ci\is, polidas.
Quais Gicia, o Roma: om Glia, o na Goimnia
(Toiia bionca!) onlianlou-o a Caiidado.
(5)
Clima Eoo afiouxa a alma, o sp'iilo ompoiia.
(
24
)

(1) Maom.
(2) A sua Soila.
(3) Na Loi da Moiss,
(4) Sossliis, Cambisos, Aloxandio, o Csai.
(5) A Caiidado Ciisl, quo amolonlou a foiocidado dossos bibaios.
Ioi Lois, poi sou Go\oino, gia\o o Io\o:
Caiidado, o Moial, no calam nolo,
So, com \igoi do biao a Ionilncia,
Com foias no acodo Loi do Ciislo,
E a po na Aia do Amon, nos Tomplos do sis.
(1)
Con\inla doscobiii o Quadio asclico
Da pii\ao do ludo, Inicia molo,
Opoi a ombaidoios Sacoidolos,
E a sous falsos, o \os, sonlados Numos,
Milagios \oios,
(2)
\oias Iiofocias.
S iasgos do Viiludo nunca ou\idos
Tm possos do aiiancai do Toalios, Ciicos,
(3)
Vulgo, om liipudios lais ombo\ocidos.
(4)
Aos Homons, quo comolom ciimos gia\os
Gia\os oxpiaos lallai compolo,
A fim quo o colobiiimo das ponas,
Dolii possa o famgoio das culpas.
Essa a Razo, quo funda os Missioniios,
(Quo om mim comoam, quo lo-do soi poipluos
Noslos oimos). Admiia a Sapincia
Dum Dous, quo s suas loslos aima o insliui
Aplas ao Clima, o obslc'los supoiandos.
(5)
Nola ambas Roligios, quo aica poi aica,
Tm do lulai, l quo uma laja o liiunfo,
O anligo Cullo do sis, quo so oscondo
Na oscuiido dos E\os, o so ufana
Co'as liadios, co'as pompas, c'os misliios,
E so d poi soguio da \iliia,
E o gio Diago do Egiplo, iocoslado
(
25
)

(1) Dosloiiando dossa Aia, o Tomplo a idolaliia.


(2) Dizomos Voia-Ciux, poiquo no diiomos Milagios \oios` Voias Iiofocias`
(3) Colisous, Anfiloalios, olc.
(4) Muilo l j quo mo oslianlam pala\ias, quo s oslianlas so a quom so
oslianlos os Clssicos da sua lngua. Mu|ic rcncsccniur ua jcm ccci!crc.
(5) Quo lm do supoiai as loslos. Rolquias \onoiandas, as iolquias quo lm do
soi \onoiadas.
Na alu\io do Nilo, quo piogoa:
O Ric c mcu, bom ci, quo ao Ciocodilo
Tm, sompio, os Homons do of'iocoi inconso,
Quo o Boi,
(1)
a quom do moilo, om sou piosopo,
|II]
Soi sompio a maioi das Di\indados.
Um Exicilo, ol Fillo, noslos piamos,
So incoipoia, o Conquisla da Voidado,
Insliulo maicla, o doslomido a\ana,
Dosdo a Tobaida, o doscampada Scolo.
Compom-no Ancios o Sanlos, boidos biancos
Ioi aimas lo\a, \ai, nos pipiios Tomplos,
Ii assdio aos Minislios da Monliia,
Quo oslo logiando fililos Campinas,
Engolfados no luxo, o nos doloilos,
Quando om iigoi do aspiiima \i\onda
Moiam os Sanlos om aioias liiidas.
Domnios da Ambio, do Ouio, o Volupia
Coiiompoi liamam a Fiol Milcia,
Sonlo, do longo o Infoino o sou doslioo!
Liboial om milagios, dos Cus dosco
O Ampaio dos Ciislos. Quom \om dizoi-mo
Do lanlos Campoos o nomo iluslio!
Anlo, Maciio, Soiapio, Iacmio`
}, poi olos Viliia aclama a Tuba,
Dous \oslo
(2)
o Egiplo, qual Iasloi a manla.
Ioi ondo o Eiio falou, fala a \oidado,
Is Dous um Sanlo, ondo um misliio os dolos.
So in\adidas
(3)
as Tobaidas giulas,
Ao Mundo moilos, nos dosoilos \i\om.
(
26
)

(1) O Boi pis.


(2) Diz S. Iaulo quo o Iago \oslo a }. C. quando so bapliza. Cnrisium in!uisiis.
(3) Iolos Ciislos, quo a olas so ioliiam a fazoi ponilncia.
|II] O mosmo quo piospio.
Dos Tomplos sous, os Numos osbullados
Uns loinam la\ouia,
(1)
oulios ao iio.
(2)
Vai modiando o liiunfo: dosdo a Quopoa
Iiimido, o clamoi \ai ioboando,
Al do Oisimnduo sopulluia.
Do }os, a Gosson, \om no\a piolo.
Ganlada a puio pianlo, ossa Conquisla
No cusla uma s lgiima aos \oncidos.
(3)
No ls dosompaiai, Eudoio, as Linlas
Do Exicilo Ciislo! So no iopugnas
\oz Di\ina...
(4)
Ol! qual lo ospoia, c'ioa!
Qual soi, sobio li, gliia spaizida!
Quo l, quo lo onlo\o, no Oibo` Guiai coioias
(Infiol Hobiou!) anlo o Bozoiio do ouio`
Muilo l, piopondo om iuna, o Impiio, o Roma.
Dos Sonloios do Mundo infindas culpas
Tiaio, codo, osso Dia do \ingana.
Voxom Ciislos, om Milii sanguo abundom
Os ngulos
(5)
do allai, o os sanlos \asos.
Do no\o obodocou. } abiindo os biaos
Iaia a monlanla Hoiob, subila clama
Llo iulila no ollai, \oslo-llo as facos
Do ju\onludo, allana, alisa as iugas.
Exclama, lodo aidoi, o lodo Elias:
Dondo \m lais Famlias acoulai-so
Fugili\as, nos anlios do Eiomilas`
(
27
)

(1) Os Bois adoiados.


(2) Os Ciocodilos.
(3) Como, nos saciifcios da anliga Loi. Nada\am os allaios om sanguo. E nas con-
quislas da F, la\ia somonlo caiidado o Amoi do piximo.
(4) Iaulo, quo susponso um lanlo aqui ficou, iompo com maioi foi\oi, dizondo.
(5) Os Coinos do allai, diz a Bblia, o manoiia dola o Oiiginal doslo Iooma: ou
no ousoi a lanlo.
Quais \m, dos qualio \onlos do Oibo, as Gonlos`
No \s os lodiondos Ca\aloiios,
Iiognio impuia do infoinais Esp'iilos,
Do Scilas Foilicoiias` Tm poi Guia
O Flagolo do Dous.
(1)
Mais quo os Loopaidos,
Os Coicis, quo olos monlam, so \olozos.
Mais, quo Modas do aioia, Escia\as luimas!...
Com polos do animais, sous Rois cingidos,
Tingom do \oido a faco, o a fionlo cobiom
Com bibaia gualloiia. E com quo filo,
Em iodoi das Cidados siliadas,
Algozos nus dogolam piisionoiios`
Iia, ol Monslio quo o sanguo dos lumanos
Quo ls aloiiado, bobos! Dos dosoilos
Do liiido Clima, so oncaminlam lodos
no\a Babilnia. Assim caslo,
Na pooiia, ol Rainla das Cidados!
Eis soloiiado jaz lou Capillio,
Tous Campos oimos, solidos lo cingom.
Rosplondo (ol gio piodgio!) a Ciuz, no conlio
Dosso pogo do pooiia! Ol como lo alas
Na iossuigida Roma! Es limbio, s c'ioa!
Rogozija-lo, ol Iai do Anacoiolas.
Gozas, anlos quo ospoios. Quo lo lous Fillos
Do labilai, nos Alcaios dos Csaios.
Clauslios pios soio os mosmos Iilicos,
Ondo a moilo, aos Ciislos, foi fulminada!
E ondo a Culpa liiunfou, Cilcios moidom.
} as mos, dum lado o doulio llo doscaom,
A luz, om quo so abiasa, llo amoiloco.
Homom fica
(2)
o as quo diz, so \ozos do Homom.
(
28
)

(1) lila.
(2) Do \idonlo, o inspiiado, quo oia alli.
IAULO
Eudoio, ois quo iolo\a sopaiai-nos.
Nom mais doscoi mo cabo doslo Monlo.
Quom mo l-do amoilallai, j so a\izinla,
Quom d loiia, a loiia doslo coipo.
Nas faldas doslo monlo ls-do onconli-lo:
Tons do o aguaidai quo \ollo, o lo oncaminlo.
Iasmoso Ancio! } lcilo mo ausonlo,
Na mais siia inlono lodo ombobido.
Eis... llo ouo a \oz. Eis llo ouo o oxliomo Cnlico.
Iiximo a aidoi na piia o anoso Fnix,
Sauda\a a ionasconlo }u\onludo.
(1)
O oulio Ancio quo a Alansia
(2)
pia lunica,
Quo Iaulo ioquoiou, paia moilalla
Tiaz nas mos, saudoi-o, iaiz do Monlo.
Eia Anlo, j Guoiioiio do alla pio\a
Conlia os do Infoino poionais assallos.
Falai-llo ou quis, mas, som quo um passo poica,
A coiioi, o a biadai: Vi, no oimo, a Elias,
Vi o Baplisla, \i no Empioo a Iaulo.
Todo o dia ospoioi, na Auioia ciaslina,
Vollai o \i, \oilondo sanlas lgiimas.
ANTO
Quando, poi li, passoi, ao Cu subia
Aquolo Soiafim, splondondo al\uia,
Num do Anjos, Coio, o di\inais Iiofolas.
L, no cimo, sou coipo ajoollado,
Biaos om ciuz, o ioslo aos Cus oiguido...
(
29
)

(1) Em quo, nos Cus ia iomoai-so.


(2) A lunica do quo usa\a sanlo Alansio.
} no \i\ia: o cioias, quo inda oia\a.
Saiam dous Loos do sol\a pixima,
Quo a piofundai-llo a co\a mo ajudaiam.
Da lunica do follas do Ialmoiia
Iaulo loidoiio mo foz, poi sua moilo.
Do Iiolo-Anacoiola o passamonlo
Anlo conla\a, om \ia do Mosloiio,
Ondo, Abado, a Milcia inslilua,
Quo Iaulo pionunciou, conquisladoia.
(1)
Guiou-mo um Monlo a Aisnoo, dondo oncolo
C'os Ilolomais
(2)
Clalins, pionlo a joinada,
Bio\o pauso
(3)
om Solima: pia Holona
Do Conslanlino Mo, sposa do Csai,
(4)
Mou Iiolocloi giandioso, obsquios iondo.
Os solo docoiii, Tomplos, quo o Ilmio
Iiofola
(5)
insliuiu. Essa angusliada Smiina,
Efoso a bom sofiida, a fiol Iigamo,
Tialiia a caiidosa, o j, dos moilos
Iosla na lisla, Saidos, Laodicoia,
Quo biancas ioupas compio, Filadlfia,
Caia ao quo a Cla\o do Da\id possui.
(6)
Diloso, do, om Bizncio, aclai o Iincipo
(7)
Quo, om biaos mo apoilou, conlou-mo os \aslos
Iiojoclos sous: ausonlo, aps doz anos
(
30
)

(1) Quo la\ia do conquislai o Mundo idlalia.


(2) Do S. }oo do Acio.
(3) Bio\o pausa fao.
(4) Conslncio.
(5) O E\angolisla S. }oo dosloiiado om Ialmos ondo oscio\ou o Apocalipso, om
quo fala dossas solo Igiojas.
(6) Apocalipso, cap. 2.
(7) Conslanlino.
Do infoilunio, a \oi mous Iais quoiidos,
So o Cu bonigno, os \olos mous oscula,
Valos da Aicdia, labilaioi lianquilo.
Quo dila! So os mous dias ponilonlos
Nolos, \i\o, mo \ol\om, \ol\om moilo,
E ao lado do mous Iais, mo abiom jazigo!
Assim ps loimo Eudoio ao sou discuiso.
Longo silncio a \oz aos Vollos
(1)
piondo.
Do conlio da alma o Iai iondo a Dous giaas,
Quo Fillo lal llo dou. Nada quo impio\o,
No cndido Mancobo, \iu Ciiilo,
Nos oiios sous, quo assim palonlos punla:
Anlos o olla\a, com iospoilo, o assombio,
Clamado polo Cu, a allos dosgnios,
E Confossoi da F.
(2)
Quasi Domdoco
Acla\a oslianla a no \ulgai linguagom,
E, a Eudoio, incompioons\ol nas Viiludos.
Quais Rois (do majosloso) os Vollos so oiguom
E do Laslonos onliam na pousada.
Ha\ondo ofoiocido, poi Eudoio,
O liomondo lolocauslo, o Sanlo Bispo,
Diz a lodos adous, caminla a Spaila,
E pailo Eudoio, ponilonlo giala.
Domdoco, ficando a ss, co'a Filla,
Quo om sous biaos apoila, com loinuia,
Angusliado fala, doslo modo:
Tal\oz Disgiaas \onlam, caia Filla.
}o\o as on\ia. Ol Filla, imila a Eudoio.
Fado iuim faz quo modiom as Viiludos,
Quo lonla maduioz nom sompio podom.
(
31
)

(1) Laslonos, Ciiilo, o Domdoco.


(2) Quobia\am, do piopsilo, algumas \ozos Viiglio, o O\dio os \oisos, a fim do
o\ilaiom a monolonia. Tambm oulias \ozos no foi\oi das paixos do sous Hoiis, no
dosmanclo dos \oisos as caiacloiiza\am molloi.
Voido caclo, so o loico o Vinlaloiio,
E so, na Copa, muicla, anlos do Oulono,
Na aba do Alfou, na oncosla do Eiimanlo,
Com mui sua\o licoi, nos saboioia.
FIM DO LIVRO XI.
(
32
)
NOTAS DO LIVRO XI.
Ig. 7, \oiso 2. Fumo om coluna.
Manic rcspicicns, ua jcm in|c|icis ||isa
Cc||uccni ||cmis, ua icntum cccn!crii igncm
Ccusc |cici.
|ci!., \oiso 24. Do Voiios.
Moioco soi lida om Ccoio, V in Vcrrcm, loda ossa passagom.
|ci!., \oiso 29. Aias Filonas.
Monumonlo consagiado momiia do dous Iimos Cailaginosos quo so
oxpusoiam moilo poi oslondoi alli as dopondncias do Cailago.
Ig. 8, \oiso 21. Ddimo.
Hou\o dous Ddimos, o ambos sbios. Eslo sogundo quo \i\ia no
4. sculo, oia Ciislo, o lo \oisado na anliguidado piofana, quanlo na
sagiada. Supo-so quo dolo o Comonliio do Homoio, o quo olo o omondou.
Foi Aio do Fillo do Ilolomou Lago.
Ig. 12, \oiso 2. Aquoiusio.
Essos Campos \onluiosos, quo aos }uslos falocidos aliibuom poi moiada,
nada mais so (liloialmonlo onlondidos) quo as foimosas loiias cls, quo so
oslondom om iodoi do Mnfis, iopailidas om Campos, o Lagoas, acoboilados
do Lolos oslas, o aquolos do soaias. Nom som iazo dissoiam, quo l pousa\am
os Moilos: poiquanlo ali fonocom os funoiais dos Egpcios, quando, alia\os-
sado o Nilo, o o Lago Aquoiusio, \o nossa Campina sopullai os finados. E oia
as Coiimnias, quo inda lojo oslo om piaxo, no Egiplo, condizom com quanlo
conlam do Tilaio os Giogos. L londos a baica, quo os cad\oios na\oga, l
so paga o bolo ao Baiquoiio (Caion, om lngua Egpcia, diz Baiquoiio). L, o
Tomplo do Hcalo a lonobiosa, siluado nas faucos do Tilaio, l, poilas do
Cocilo, o Lolos assonladas om qucios do bionzo, o inda oulias poilas, como as
da }uslia ccpiic minus, (dosfalcada da caboa) o lambm as poilas da \oidado
(DIODOR. lib. 5).
(
33
)
|ci!., \oiso 26. Tobas.
Opulonlou Eusiis a Tobas, mais do quo a quanlas Cidados conlm o
Egiplo, mais quo a alguma, quo no Uni\oiso oxisla. Tanlo so ospiaiou o biado,
quo foz quo dissosso Homoio:
Quando mo doia, poi domai mous mpolos,
Quanlo losouio oncoiia a Egpcia Tobas,
Quo os Exicilos sous, das poilas \asa,
No plaino, o Caiios \inlo mil dospodo.
No linla (sogundo alguns Auloios) Tobas com poilas: mas lomando o
numoio com poi giossa quanlia dolas, llo doiam o llulo do Hocalompila, no
lanlo poi suas muilas poilas, quanlo polos amplos Voslbulos do sous Tom-
plos (DIODOR. lib. I).
Ig. 13, \oiso 4. Inaco o Cciops.
Cciops fundou Alonas, Inaco Aigos. Iola nolcia quo llo doiam os
Sacoidolos Egpcios, conla Diodoio quo poiogiinaiam no Egiplo Oifou,
Musou, Molampo, Ddalo, Homoio, Licuigo, Slon, Ilalo, Iilgoias,
Eudxio, Domciilo o Enpidos.
|ci!., \oisos 7 o 8. }ulga\am sous Rois.
Logo quo algum moiiia, o lo\a\am a juzo. So o Acusadoi publico
pio\a\a, quo foia iuim, condonada oia a sua momiia, o nogada llo oia a
sopulluia. Admiia\a-so o Io\o do quanlo oiam podoiosas as Lois, quo so
oslondiam alm da Moilo mosma. Enliados do simillanlo oxomplo, lomiam os
Homons dosabonai sua momiia, o sua famlia. So poim no oia con\oncido
do algum dolilo, o moilo, oia onlo, com lonias onloiiado.
O quo poim, nosla do\assa mais so admiia, quo no abiigasso o liono
a sous pipiios Monaicas. So nos Rois, onquanlo \i\os, no loca\am, assim o
ioquoiia o publico iopouso: mas \inlam, como os Vassalos a juzo, dopois do
moilos, a muilos os pii\aiam da sopulluia (Vi!. ROLLIN. Hisi. !|gpic).
|ci!., \oiso 9. Ionloios.
Como, no ioinado do Asiquis, padocosso o Comicio, poi oscassozas do
mooda, publicou-so uma loi quo lollia ompislimo, a quom no dosso om
ponloi o coipo do sou Iai. E \inla mais nossa Loi, quo lambm so apossaiia o
Ciodoi da sopulluia do Do\odoi, o no caso do no pagai a d\ida, pola qual
(
34
)
omponlaia lo piociosa lipoloca, no onliaiia dopois do moilo no jazigo do
sous Anlopassados (HERODOT. lib. I).
|ci!., \oiso 1. O Fillo quo malou.
No linla pona do moilo o Iai quo mala\a sou Fillo, mas condona\a-o
a Loi a l-lo lis dias o lis noilos, nos biaos, publicamonlo, o com Guaidas
\isla (DIODOR. lib. I).
|ci!., \oiso 11. Banquolos.
Nos banquolos, quo os Magnalas so do, liazom ao iodoi da sala um
alaudo, com uma figuia do madoiia, lo bom sculpida, o lo bom pinlada, quo
assomolla\a um Cad\oi. Um aps oulio, a mosliam aos Con\idados
dizondo: ''Iondo os ollos, noslo Homom, com quom \os londos do paiocoi,
quando foidos moilos. Boboi, no onlanlo, o di\oili-\os''. (DIODOR. lib. II).
|ci!., \oiso 12. Nomoa\am.
Todas ossas Gonlos, considoiando quo pouco duia, o do quo lo\o
lomo a \ida, o polo conliiio, alonlando na piolongada lombiana quo aps
si doixa a Viiludo, da\am nomo do oslalagons s Casas do moiada, o aos jazi-
gos (do quo nunca so sai) o nomo do pousada oloina. Ioilanlo, os Rois, indifo-
ionlos quanlo fbiica do sous Ialcios, so osmoia\am na do suas sopulluias.
(DIODOR. lib. I).
Ig. 14, \oiso 1. Nubios.
Iolo qual lialado codia o Impoiadoi aos Elopos as loiias, quo os
Romanos possuam alm das Caladupas do Nilo.
Ig. 15, \oiso 14. Combios do soixos.
Alia\ossmos (diz o Missioniio Sicaid) o caminlo dos Anjos, quo
assim clamam os Ciislos uma longa onfiada do cumulos do podias, quo so
osliiam a baslanlos joinadas. Foiam ossos cumulos do muilo pislimo aos anli-
gos Anacoiolas, quo poi olos, diiigiam sou caminlo. Ioiquanlo, nossas plan-
cios doscampadas, quo \onlanias aloimonlam, no l \oioda, nom \oslgio,
quo as aioias no apaguom (Iciircs c!i|icnics, lom. \).
(
35
)
Ig. 17, \oiso 9. Iolo afoguoado Vonlo.
Kcnsim llo clamam. Nonlum Auloi liala da Aibia, quo no falo nosso
\onlo loii\ol quo, subilnoo, mala Camolos, Ca\alos, Homons. Nolcia dolo
do anligos Esciilos (Vi!. ILUTARC.).
Ig. 18, \oiso 25. Calcinada iocla.
O Mosloiio do S. Iaulo... siluado no coiao do Monlo Colsim, ao
Oiionlo, o om loino o ciicundam baiiancos, o donogiidos sliois soiios.
(SICCARD. |ccc ciicic).
Ig. 19, \oiso 3. Lapa.
Dopaiou (fala do S. Iaulo) c'uma podiogosa Soiia, o junlo a cuja falda
la\ia uma ospaosa fuina, a quo um ponodo soi\ia do poilal. Como olo o
aiiodasso, o quo, o polo inslinlo naluial aos Homons, do in\osligai o quo llos
ocullo, doscobiisso um amplo \oslbulo, foimado poi anliqussima Ialmoiia,
com os iamos, quo dobiua\a om iodoi do si, onliolocidos uns com oulios, o
s linla o Cu poi coboiluia o mais dopaiou com limpidssima nasconlo, quo
so dosala\a om aiioio, paia, pouco dislanlo, so sumii num fojo, o l, so doixai
liagai pola mosma loiia, dondo iobonlado linla (Vi!c !cs Pc!rcs !c Dcscric,
T. I, p. 5)
Ig. 2, \oiso 6. Iolo Oibo.
Soiiindo, llo abiia a poila Iaulo, o dopois do \iios abiaos so
saudaiam poi sous pipiios apolidos, o dadas a Dous giaas iocpiocas, so
doiam ambos o sculo do Iaz. Iaulo, lomando, junlo do Anlo, assonlo, llo
falou assim: Eis o Homom, quo com lanla fadiga ls piocuiado, o cujo Coipo
macoiado pola idado, anda, como on\ollo om plo, om onxo\odo.
(1)
Eis o
Homom, quo codo, lom do so iosol\oi om loiia. Mas como Caiidado, nada l
li quo llo osloi\o soja inloiia-mo do como \ai o Mundo. Edificam ainda, nas
anligas Cidados no\as fbiicas` Quom , quo, agoia, impoia` (|!., ici!.).
(
36
)

(1) Enxo\odo (diz Moiais) Tolo. Enxo\odo loma-o muila gonlo polida o moi-
monlo Fioiias, a quom muilas \ozos ou\i, poi poi sujidado, ou poicaiia.
Ig. 23, \oiso 12. Cfila.
Na mais iomola anliguidado onconliaiois com nolcia Caia\anas ou Cfi-
las. A piimoiia com quo, na Hisliia Romana so dopaia, sobo ao sculo do
Auguslo, na oxpodio das Logios, quo foiam doscobiii os aiomas da Aibia:
os quais, o as sodas \inlam aos Romanos polo Mai \oimollo. Os Filsofos iam
algumas \ozos apiondoi dos Bimanos a Sabodoiia.
Ig. 25, \oiso 29. Diago do Egiplo.
|ccc c! ic, Pncrcc rcx |gpii, !rccc mcgnc, ui cuccs in mc!ic ||uminum iuc-
rum, ci !icis! Mcus csi ||utius. (EZEQUIEL, 29.)
Ig. 27, \oiso 3. Quopoa.
DIODOR. lib. I.
|ci!., \oiso 25. Famlias.
Ha\ondo-so ioliiado S. }oinimo sua giula do Bolm, o sobio\i\ondo
lomada do Roma, poi Alaiico, \iu muilas famlias Romanas, quo \inlam
lomai asilo na }udoia.
Ig. 28, \oiso 5. Loopaidos.
Icticrcs pcr!is cui cjus... |i ccngrcgccii ucsi crcncm cciitiicicm (HABAC.
cap. I \. 8 ol 9).
|ci!., \oiso 14. Dosoilos.
Onus !cscrii mcris. Sicui iurcincs cc A|ricc tcniuni, !c !cscric tcnii, !c icrrc
ncrrici|i (ISAI. cap. 21, \. 1 .)
Ig. 29, \oiso 4. Doslo coipo.
Vi!cs !cs Pc!rcs !c Dcscric, Tomo 1. pg. 13.
|ci!., \oiso 12. Alansia.
|!cm, ici!cm.
FIM DAS NOTAS DO LIVRO XI.
(
37
)
(
38
)
OS MRTIRES
LIVRO XII.
ARGUMENTO
|ntccccc cc |spiriic Scnic. Ccnjurccc !cs Dcmcnics ccnirc c |grcjc. Dicc|c-
cicnc cr!cnc c rcccnsccmcnic !cs Crisiccs. Pcric Hicrcc|cs pcrc c Accic. Amcr !c
|u!crc, c !c Cimc!ccc.
SANTO Esp'iilo quo a \aslido do Abismo,
Abiangondo-o co'as asas, focundaslo,
Vom, quo ou faloo, \om om mou socoiio.
Do Monlo, quo a sous ps, \ lumillados
Do Ania os cumos, loiionais objoclos
Conlomplando, om sou molo no cossanlo,
Vs dos Homons a lo mud\ol luiba
Em Bom o Mal, om Mal o Bom liocando.
Nas Mximas lo \iios! Tu, quo os poilos
Enlumocidos \s, co'as Dignidados,
Co'as ilusiias Honias coiiompidos,
Tu, quo o Iodoi, poi Ciimos gianjoado
Amoaas, quo consolas o Infoilunio,
Acinloso s Viiludos, \s dos Homons
Iaixos di\oisas, a\illados suslos,
Ruins Odios, cobiosas Espoianas,
Cuilos Goslos, Enojos piolongados
Ol Sp'iilo Ciiadoi, d-llo alma, o \ida
s \ozos, com quo ou naiio. Ol quo diloso,
So os poilonlos do lou Amoi la\iando,
Do loiiondo Quadio as coios amoiloo!
Ioslos, ondo o sou Cabo os consignaia,
Ioi loda a pailo, os Anjos lonobiosos,
(
39
)
Sopiam discidia, o loiioi do Ciislo Cullo.
Do Roma aos Cabos, o Impoiiais Minislios,
Sollam Iaixos, o do conlnuo Aslailo,
A Homioa Filla a Hioioclos afiguia,
Em donosa apaincia, o llo uno Giaas,
Quo a lombiada Boldado ausonlo adoinom.
Sal, a ocullas, a Ambio dospoila
Em Galiio, o os Ciislos inculca adiclos
A Dioclociano, o osloios do sou liono.
Enlioguo ao Anjo da falaz Sapincia
Hioioclos, dosoiloi da Loi do Ciislo,
Conlia os Culloios sous, om dio aidonlo,
Iiofunda o Csai. Vom-llo a Mo,
(1)
quoixando-so,
Quo os Discp'los da Ciuz, das localombos
Quo, poi sou Fillo, faz a agioslos Numos,
Mofam, do ii l, do oiai
(2)
poi olo onjoilam.
Quando o Abulio (das bionlas bionca piolo)
So aliia Iomba, quo na \oia do gua,
Mala a sodo, do giilo oulios Abulios,
Ionduiados nos picos ponlascosos,
Aulando-o no aiiojo dispaiado,
A quo ompolguo (ciuis!) a Iomba lmida.
Tal, a Galiio, a Mo, o Hioioclos impio
Vozoiam, quo d fim do Ciislo Cullo,
(Quo bom sou filo!) o co\o-so om malanas.
Tumido, o ufano, co'a Viliia Iilica,
Imoiso om coiiuplola, o luxo Asiano,
Tiaando ambiciosssimos piojoclos,
Com quoixas, com amoaos cansa
(3)
a Auguslo.
E quo ospoias (llo diz) quo no casligas
Essa odiosa iol, quo, do Clomonlo,
Ioimilos pululai poi lodo o Impiio`
(
40
)

(1) Do Galiio.
(2) Ioi Galiio.
(3) Galiio.
Minla Mo insullada, os Tomplos oimos,
Iiisca
(1)
ilusa... Casliga-os. Co'as iiquozas
Dos ioboldos, acodo ao Bom do Eslado,
Aco pia, o mui giala aos sanlos Numos!
Auguslo, do piudonlo, o modoiado
(Como om \ollos \ai do uso) piopondia
Iaia a bianduia, o paia o Bom dos subdilos.
i\oio, quo on\olloco, abalo os iamos,
Dobiua loiia a fiula. Oia a A\aioza,
(}unla supoislio, quo o sonso onlui\a)
Os giandos, llo osliaga\a, dolos do nimo.
A Espoiana, o iludiu, do aclai losouios,
Nos Ciislos confiscados. Manda ao Bispo
Do Roma, oidom quo onlioguo pionlo aos dolos
Toda a iiquoza dosso no\o Cullo.
Igioja, om quo amuados ci losouios,
Vom Auguslo, om possoa. As poilas so abiom:
Infindos Iobios \, o Enfoimos, o Oifos.
MARCELINO (c Dicc|ccicnc)
}ias da Igioja \s,
(2)
baixola iica,
E uioas c'ioas do Ciislo piociosas.
Lio foi quo o abalou! Lio ausloia!
Quo ioxas coios llo assomou nas facos!
Quando om biios so \ um Roi \oncido,
Bia\oja: quo o Iodoi, poi allo inluilo,
So ondoioa a Viiludos. Como um }o\om
Cuida loi poi foioiia a Gonliloza.
Ai! do quom oslo, ou osso dosongana
Das giaas, ou dos dons, quo llo falocom!
(
41
)

(1) A Impoialiiz.
(2) O quo, no Iooma so aplica a Maicolino, aconlocou a S. Louiono.
Salan, doslo dosai do idoso Auguslo
Lanando mo, o insullo llo oxagoia,
Sopia a supoislio, sopia os lomoios:
Nuas Aias, susponsos saciifcios
Llo azoa: \m Aiuspicos, \m uguios
Clamai, quo a pi a monlo os Iliios Numos
Assaz quo os Ciislos piosonlos sojam,
Manclas o inl'iioi da Rs mosquoiam l\idas,
Vom dosfalcado o Fgado,
(1)
o nas Iiaas
Loclislinios
(2)
dos agaslados Numos
Quo olla\am do lia\s, poilas dos Tomplos
So focla\am poi si, nos anlios sacios
Aiiudos confusos iolumba\am.
Cada momonlo, a Roma, liaz anuncio
Do aziago poilonlo.
(3)
H iopiosado
Nilo o liibulo undoso, o Tio\o ionca,
Tiomo a Toiia, Vulcos boibolam clamas,
Aiiuna a Fomo, a Ioslo Eoas loiias,
I'iigosas sodios, Guoiias oslianlas
Laboiam nas Iio\ncias do Ocidonlo.
Essos impios Ciislos so Rus do ludo.
No amplo iocinlo das Cosioas Toimas,
Em moio dos }aidins sobo um Cipioslo,
Mana uma fonlo, so oiguo uma Aia a Rmulo.
Lombos linlos do ndoas coi do sanguo,
Do sob Aia sai Soipo, o sil\a subila:
Logo coloia, om ioscas, polo lionco
(4)
Enlio a aguda
(5)
follagom do Cipioslo,
(
42
)

(1) Das Vlimas.


(2) Foslins om quo as slluas dos Dousos oiam poslas om cima do camas.
(3) Tilo L\io loma sompio om mau sonlido a pala\ia pcricnium.
(4) Do Acipioslo.
(5) Quasi no lopo, ondo o Cipioslo mais agudo.
Tis, om sou ninlo ocullos Iaidais no\os,
Os collo, o os liaga a Soipo loiionda. Em loino
Es\oaa a pia Mo. Iola asa a piondo
O Monslio, o pio omboia a liislo. Auguslo
Tiansido do poilonlo, ao sumo Aiuspico
(1)
(Quo Galiio poilou) consulla ansiado.
TAGES
Essa Soipo donola o Ciislo Cullo,
Lo\a, ol Iincipo, o filo om liagai Csaios
D-lo piossa a aiiodai Coloslos iias:
Casliga os quo inimigos so dos Numos.
Dous linla, onlo na doslia a uioa balana.
Em quo a soilo dos Rois, do Impiios posa.
A do Auguslo
(2)
subiu. O conlio da alma
Do Auguslo so abalou ospa\oiido.
Anlollou-so-llo a Dila ii-llo fugindo,
E as Iaicas, (quo do poilo olo ama, o adoia)
Fiai-llo o oslamo \ida mais ligoiias.
Sonliu agoionlado o lino ingnilo,
Nom lanlo ao claio as \, Iaixos, nos Homons,
Quanlo as pipiias, do iaslo o \o lo\ando.
Manda a Oficiais Ciislos do sou Ialcio,
Quo aos dolos dom cullo, oidons on\ia
Quo om lodos os Confins do Oibo Romano
Exaclos os Ciislos so ioconsoiom.
} Galiio so onlo\a do alogiia,
Qual Vinlaloiio, quo um Toiio famoso
No Val do Tmolo lom, quo om sou passoio
Enlio as Copas da Vinla floiojanlo,
(
43
)

(1) Tagos.
(2) O pialo, ou cuia da balana om quo a soilo do Auguslo so posa\a.
Ci, nas copas do Allai, dos Rois nas laas
Quo \ manai a Bquica ospadana,
Tais, j, iios do sanguo a\isla o Csai
(1)
Dos Fiis coiioi, o os Bons Ciislos manai-llo.
(2)
Iailom logo Iiofoilos, o Iiocnsulos
Cumpiii do iluso Iincipo os mandados.
Boija, lumildo da loga a fmbiia, ao Csai,
Hioioclos. Como quom do\ol\o a \ida
Viiludo: ois foicoja, ois so iosol\o
A Alai ao Csai ollos lumillados.
HIEROCLES
Fillo do }o\o, Iincipo sublimo,
Da Sapincia Amadoi, ois pailo Acaia.
A casligai ioboldos, quo blasfomam
Da lua Eloinidado. Do li, Iincipo,
Minla Dila, o Dous mou! Concodo, ol Csai
Mo oxpliquo ou fianco. Soi, quo a Vida aiiisco...
Mas dai Voidado inloiia ao sbio incumbo.
O Di\o Impoiadoi assaz fiimoza
Conlia os Ciislos (odiosos!) no disfoio.
Di-lo-oi` Som quo mo adquiia o lou onojo`
So as mos, quo a Idado afiouxa, oscoai doixam
Do Impiio as idoas... No soiia digno
Galiio Csai, Tiiunfadoi dos Iailos
Do coll-las, subindo ao Slio auguslo`
Dos, quo inimigos lons ao lado, ol \ola-lo,
Hoii mou: quo o Voadoi doslo Ialcio
Doiolou Ciislo. Dosquo, na Coilo,
Um Aicdio io\ol foi acollido,
Iiisca, a Impoialiiz ampaia os impios,
E o }o\om Conslanlino... Ol Doi! Ol Iojo!
(
44
)

(1) Galiio.
(2) Iolo confisco.
Subilo so inloiiompo o aslulo Hioioclos,
Iianlos \oilo, onlianl\ol suslo inculca
Dos poiigos, quo ao Csai amoaam.
E, assim, aloia, na alma do Tiiano
Do Ciuoza, o do Ambio flamas iobuslas:
Fundando a passo igual os alicoicos
Da \indouia giandoza. Dioclociano
Sofislas dosama\a, o sabo Hioioclos
Quo, nunca, as lonias llo daiia Anguslo,
Quo olo, do Csai, lanlas so piomolo.
Voa a Taionlo, ombaica-so na Aimada
Quo a Mossnia o conduz. Aido j \oi-so
Na Gicia, ondo Cimdoco iospiia,
Ondo Amoi o piondou, ondo o dio co\o
Quo, na alma \il, conlia os Ciislos llo la\ia.
Das Viiludos, aos Vcios, pondo a mscaia,
Escondo, no imo poilo a Audcia, o Eiio,
A ciobios biados, s, dos lbios solla
Scpicncic, Humcni!c!c. A gua piofunda,
Quo, no l\oo, oncobio oscollos, o \oiagons,
Assim (no iaio!) iluslia, afoimosonla
Co'a faco, o luz dos Cus, a supoifcio.
Os Domnios, om lanlo so apiossuiam
Em dosliuii a F. Vonlos fa\nios
A Hioioclos do, quo ipido alis doixa
O Mai, quo dou passagom a Alcibados,
(1)
Quando oncanlada a Illia, a \oi coiiia
O Giogo mais gonlil. Vo-llo fugindo
}aidins do Alcnoo, alluias do Buliolo,
Iiximos slios, quo imoilais doixaiam
Os dous mais claios Cisnos.
(2)
} Loucalo,
(
45
)

(1) Na falal oxpodio do Ncias conlia Siiacusa.


(2) Homoio, o Viiglio.
Ondo aidoios do Safo inda iospiiam,
Ciospa do Roclas laca, Zacinlo
Sol\i-comada, o a quo lo caia s Iombas,
Cofalnia, quo a \-la ollos con\ida.
} Hioioclos as Esliofadas sauda,
Aufugio impuio da loquaz Colono.
(1)
A\isla logo, ao longo os soiios do Elido:
Io a pioa no Eoo, oia as aioias
(2)
Ondo ao }o\o do Mai
(3)
da\a a localombo
Nosloi, quando podii \inla Tolmaco
Do Iai piudonlo, o igual aos Dousos, no\as.
Amaiando-so ao Golfo do Mossnia,
Doixa Sfaliia, Iilos, Mlion: ipida
Laiga a Nau salso aigonlo, focla a iola,
Nas iomansadas guas do Iamiso.
Enquanlo (qual do Mai suigo a loimonla)
Toca Hioioclos o clo do Hoiis, do Numos,
(4)
(Qual Ananias Anjo Esposa Saia
(5)
Guia a Tobias) o Anjo do Amoi sanlo
Dosco Giula do Eudoio. Quando acondo
Na alma amoi sanlo, incumbo dolo o Allssimo
O mais foimoso dos Coloslos Anjos.
Tom poi nomo Uiiol, na doxlia ompunla,
Flocla do ouio, do coldio oloino a loma:
Noulia (ao Faiol di\ino, acoso) um faclo.
No piocodou a Ciiao dosso Anjo
Do Mundo a Ciiao, ao Mundo \oio,
Quando E\a ollos abiiu luz ioconlo.
(6)
No aidonlo Quoiubim, ciiadoia doslia
(
46
)

(1) Hipia, quo lanlos malos \alicinou a Enoias.


(2) As aionosas piaias.
(3) Nopluno.
(4) Nascidos ou in\onlados na Gicia.
(5) Filla do Raquol.
(6) Iouco dopois do la\oi Dous dilo Iici |ux.
Mosclou as mais donosas giaas do E\a,
C'o soiiii do Iudoi, c'o ollai do Ingonlo,
(1)
A quom foz, co'a di\ina flocla, o liio,
Em quom, co'ompioo faclo, aloou clamas,
Esso aiiobado, aos foilos, so aiiomossa
Mais do Hoii, o s faanlas do moi p'iigo:
Saciifcio no l, quo iduo llo soja.
Iiimoios da afoio onlondo, o oslima.
Um poilo, assim foiido, modia om pianlos,
E supoislo aos dosojos consoguidos.
Giando, o ausloia Iaixo, no Amoi fi\olo,
Confins no sofio, lom poi nobio inluilo
Vindouios imoilais
(2)
liazoi \ida.
No poilo acondo a Eudoio osso Anjo clama
Do aidoi iiiosisl\ol. Compungido,
Sonlo o Ciislo,
(3)
sob o cilcio, o incndio.
Iag soi, quom da alma so llo aposso.
Rocoiiondo oiios sous, j lodo suslos,
Rocaii lomo om ju\onis dosmanclos,
(4)
Do iisco amoaadoi fugii iosol\o.
Tal, quando inda no iompo a Tomposlado, o
Tudo , nas piaias, quodo, sollam \olas
Impiudonlos Baixis, os maios lallam:
Mas Ioscadoi oxpoilo, abana a fionlo,
No loilo do Sa\oiio, a mo iobusla
Lana ao iomo, o o Mai allo dosampaia,
Io pioa a so abiigai dolis da iocla.
Iola piimoiia \oz, llo cala a Eudoio,
No poilo, amoi som mancla, o do quo lmidos
Sinla, afoilos, pasmou, pasmou, quo gia\os
Sojam suas lonos, o quo di\oisas
(
47
)

(1) |ngcnium, quo os Fiancosos \oilom poi !u Gcnic.


(2) Quo lonlam do moiocoi a imoilalidado.
(3) Eudoio.
(4) Agncscc tcicris tcsiigic ||cmma. VIRGIL.
Dos audacos Dosojos, dos lo\ianos
Ionsamonlos, quo oulioia no amai linla.
Enlia\a o Sol no pogo das Allnlidas,
Do ouio aiiaiando as Foilunadas Illas,
C'os ullimos fulgoios. Quis Domdoco
Dospodii-so da Casa do Laslonos.
Eis quo oslo, loda obslc'los llo afiguia
Toda p'iigos a Noilo, o iuins azaios.
Oblm,
(1)
quo os adous lanco
(2)
Auioia cislina.
Cimdoco, om sou Quailo iocollida,
Romomoiando a naiiao do Eudoio,
So llo ioxoia o ioslo, oslianlo lumo
Nos ollos llo iosplondo, aidonlo insnia
A dospodo do loilo, a on\ia aos Campos
A ospaiiocoi, na mansa fiosca Noilo.
Iola oncosla do Monlo, aos }aidins dosco.
Susponsa, om sou Znilo, no Cu da Aicdia,
Bom como um Sol, a soliliia Lua,
C'o luslio do sous iaios oncobiia
Os mais Aslios, quo adoinam sou liiunfo.
Mosliai-so alguns, do longo, aponas ousam,
Na \aslido da Sfoia, do azul claio
So liaja o Cu, quo osmallam iaias luzos:
Azul (dissoias) oi\allado Liio
Com lgiimas do aljofio. As allas cimas
Da ompinada Cilono, o os ospinlaos
Do Foloo, o do Tolfussa, as ospossuias
Do Anmoso, o Falanlo, um loiizonlo
Compunlam \apoioso o mal dislinlo.
Consona\am, dislanlos, clamoiosas
Toiionlos, c'o joiiai do guas do iocla,
Quo, a flux, manando oslo do Aicdios soiios.
(
48
)

(1) Laslonos.
(2) Domdoco.
Rulilando-llo as ondas, l, no \alo,
O Alfou, quo a fuga soguo do Aiolusa,
Ou\o, onlio as canas
(1)
ciciai
(2)
o Zfiio,
Ou\o s abas do Ldon, Filomola
Enlio os Louioiios
(3)
goijoiai saudosa.
Donosa Noilo! monlo do Cimdoco
Afiguia-so a Noilo, quo a guiaia
Ioilo do }o\om (do Endimion liansunlo).
(4)
A lal lombiana o soio da Donzola
Mais apiossado aiquoja, a\ulla a imagom
Do doslomido Fillo do Laslonos,
(5)
E o sou gaibo, o \aloi. Luz-llo na idoia,
Quo om sou falai do Eudoio, o Anlislo, s \ozos,
(Giala pala\ia!) |spcsc piofoiiia.
Toda a \ida,
(6)
cingii, na fiia fionlo
Voslais c'ioas` Squi\ai ns do Himonou,
Ioi oscapai do Hioioclos ao iuim jugo`
Da Viigom, quo o impio Hioioclos lanlo anola
Nonlum moilal podii-llo a mo so afoula:
Mas do lonias liiunfais oinado, Eudoio,
Adoiado das loslos, caio ao Iincipo,
A quom, do loiana, lom do oinai a Iuipuia,
Eslimado do Auguslo, ogigio ampaio,
Conlia Hioioclos, da Viigom, quo olo osposo.
Foi }o\o, o Amoi, foi Vnus, quom s piaias
Tiouxoiam do Mossnia, o gonlil }o\om.
(
49
)

(1) Em quo a Ninfa Siiinx con\oilida foi.


(2) Quom bom obsoi\a o sibilanlo muimuiio, quo o Zfiio onlio as Soaias, onlio
os cana\iais mo\o, concoidai, quo osso som mais somolla a ciciai, quo a sussuiiai ou
muimuiai.
(3) Em quo foi Dafno liansfoimada.
(4) V!. Li\i. 8 doslo Iooma.
(5) Domdoco.
(6) Ionsamonlos inloiioios do Cimdoco.
Ao slio, om quo ps loimo o loii Aicdio
(1)
sua naiiao, clogou a Homioa
(2)
Absliada. A Coidoiia, quo alla noilo
So osgaiiou do iodil, nos Iiionus,
Coilo o Iasloi, quo l-do onconli-la, a busca
No slio, om quo paslou, sob o Codoo
Floiido, quo a abiigou, inloiio o dia.
Com doscuidada planla, a Viigom sobo
Do Caadoi
(3)
ponilonlo giula.
No umbial dola a\islou im\ol sombia,
Quo sombia soi do Eudoio llo afiguia.
Tmida pia liomom-llo os joollos,
No podo adianlai p, fugii no podo:
E oia a do Eudoio, a afiguiada sombia.
E olo oia\a, o a si junlo, abonos linla
Do ponilncia, o cinzas, o cilcio
(4)
Da\am F \igoi, impulso ao pianlo.
Aos passos, quo sonliu, quasi quoda
Do Cimdoco acodo, o assoguiando
Com biao auxiliadoi Viigom lo bola
Iouco \ai, quo a sou poilo no a cinja.
Gia\o, o ausloio Ciislo, ol! quo o no oia:
Homom sim, lodo d, lodo loinuia,
Quo a Dous acaioai inlonla uma alma,
E do Dous alcanai di\ina Esposa.
Qual o Anlo quo lo os lojos laslimado
Com bianduia mallada o liaz Bioilo:
(5)
Tal oiguo Eudoio om biaos a Donzola,
Biando a ioclina, no, quo ao umbial da Giula,
Iojo musgoso, jaz.
(
50
)

(1) Eudoio.
(2) Cimdoco
(3) Usa\a do liajo oidiniio do Caadoi, Eudoio.
(4) |n cincrc ci ci|icic. Isalm.
(5) Nomo do pasloi.
CIMODOCE (ccm mc| scgurc tcz)
Ioidoa, Eudoio,
Quo ou luibo os sacios lous misliios. Numon
(Qual soja ignoio) a ponlo mo l lians\iado,
Qual j mo lians\iou, l algumas noilos.
(1)
Tiomo a Voslal, como ola Eudoio liomo.
EUDORO
Mo\ou-lo o passo aqui, mou Dous, quo lo ama,
E inclina a soi-mo Esposa.
CIMODOCE
A loi quo soguos
Voda amoi onlio Viigons, onlio }o\ons.
Ou s pago, ou falso a Dous, amando.
EUDORO (tcn!c ccrcr Cimc!ccc)
Ol! no. Quo ou nunca amoi, quando ofondia
A minla Roligio. Agoia quo amo,
E do Dous, om lo amai, o aibliio cumpio.
O Blsamo, quo coam, nas foiidas,
Fiosca linfa, quo ao lasso Caminlanlo
Dossodonla, no so iguais, no pioo
Ao da \oz, quo fugiu da boca a Eudoio,
Voz, quo Viigom, banlou a alma do jubilo.
Quais ao bollo da oi\osa Fonlo, so alam
Dous Cloupos, na mudoz da osli\a Noilo,
Tais ambos Sposos (j no Cu nolados)
Slo, da Giula, no umbial im\ois, mudos.
(
51
)

(1) Enlondo a noilo om quo o onconliou, \indo das Foslas do Diana. Vi!. Li\. I.
CIMODOCE (ccmccn!c c scir !cssc cxicsc)
D dosculpa, ol Guoiioiio, s impoilunas
Ioigunlas do Mossnia, ignaia Viigom.
Quom Moslio lbil no lo\o, muilo ignoia,
So o juzo algum Dous no llo alumia.
Nada sabo uma Viigom, quo no \oisa,
Boidando \us, as Casas do oulias Viigons,
So aos Toalios, no \ai, no coiio os Tomplos.
Com mou Iai, caio aos Numos, \i\i sompio.
Ama-so, na lua Loi` H nola, um Caiio,
Quo, a boijai-so o a aiiullai, as Iombas liiam`
Monla-o Vnus Ciisl, Ciislo Cupido`
Inoconlos Enganos, loinos biincos,
Quo os mais coidalos coiaos subjugam...
Quando iiada, lom\ol ossa Vnus`
Impulsa ola uma Viigo' a quo o Mancobo
V buscai ao Ginsio o quo o inlioduza
Fuili\o om pliio loclo` Acoiia a fillios,
Quo o \olu\ol Amanlo a Casa liagam`
Iom onloio na lngua, om \oias coa
Fogo, ou golo moilal` No umbial onsina
Fazoi conjuios, dai Lua Cnlicos`
Ciislo, acaso ignoias, quo Cupido
Do Vnus Fillo, o quo o nuliiu, nas bionlas
Loilo do Hiona foioz` La\iou inquo
O Aico do Fioixo, o do Cipioslo as floclas`
(1)
Nos quadiis do Loo, nos do Conlauio,
Nos ombios so assonlou do \ago Alcidos,
(2)
Asas solla, o ala \onda, Mailo, Hoimos,
(3)
Na Eloquncia, o Valoi ombioia co'olos.
(
52
)

(1) A Fbula, o as anligas osculluias o afiguiam assim.


(2) Vcgus Hcrcu|cs. HORAT.
(3) Moicuiio.
EUDORO
Iag Donzola, o, quo ou piofosso, Cullo
To funoslas Iaixos no auxilia,
Aos da alma comodidos mo\imonlos
D ioalcos, quo dai no coubo a Vnus.
Tu Numos lons, quo adoias. Mas quo Numos`
Nada l mais inoconlo, quo o lou nimo:
Mas quom lo ou\o falai do lais Doidados
To cioia om sous misliios insliuda,
Insliuda om lanlo mal. No cullo do dolos
Quo piofossa, lou Iai lo insliuiu, no quo obiam
Iaixos nomoadas Numos, lo insliuiu pio!
(1)
Foia indigno a um Ciislo dai coios lubiicas
Ao iolialo do Amoi. Alcanco ou, quo ollos,
Quo mo oscollas sincoia, poi Esposo,
Mais, quo poifoila Esposa, amoi consagio
Ao Dous, quo lo l foimado imagom sua.
Quando plasmou do baiio o Omnipolonlo
O Homom piimo\o, o o ps num Iaiaso,
Bom iolo\anlo s Sol\as dosla Aicdia,
Viu-so o Homom s: Di\ina Companloiia
(Sua caino, o sanguo sou) llo dou na Sposa.
Iaia o Domnio a Ado, paia a Coiagom:
Iaia as Giaas, o Sujoio, foz E\a.
Dignidado no Ingonlo, Alli\oz na Alma,
Razo, o Auloiidado a Ado couboiam,
Conquislai as \onlados, com moiguico,
Foi dolo do E\a, o om mimo a Foimosuia.
Tal da Esposa Ciisl lo of'ioo o Quadio,
So o goslas, dai-mo-oi liaa a la\oi-lo minla.
Minla Esposa! Quo, om li, \ojo onlaadas
Iiodado,
(2)
o Compaixo, com sonso juslo,
(
53
)

(1) Ciondo pia a insliuo quo da\a.


(2) Picics in Dcum, miscrciic in ncmincs.
C'os aliacli\os, quo a\assalam ludo.
Mou Domnio ls-do soi, quo paia o Mando
Foi o Homom foilo: o ou lanlo amai-lo inlonlo,
Quanlo so ama o iacimo,
|III]
om liiido oimo.
Iguais, nas inlonos, aos Ialiiaicas
Daiamos, do ns, piognio loidoiia,
Das bnos do }acob. Quo assim o Fillo
Do Abiao iocobou na Tonda sua
A Filla do Baluol com piazoi lanlo,
Quo a iocm-moila Mo ps om ol\ido.
Do Iudoi, do Toinuia sollas lgiimas
Coiiiam polas facos do Cimdoco.
CIMODOCE
Tuas falas, Guoiioiio, so lo docos
(1)
Como al\o mol, mas como solas pungom.
Alino, quo os Ciislos linguagom falam,
Quo a onlondo o coiao. Tinla ou j na alma
Quanlo mo agoia oxpiossas. Minla soja
A lua Roligio, no amai, lo nobio.
Eudoio quo F, s, quo a Amoi alonla:
Lo\as goslo do soi Ciisl, Cimdoco`
Tal Sposa a mim, lal Anjo aos Cus ou doia`
CIMODOCE
No mo afoulo a falai, som quo mo digas.
Ondo o Iudoi iosido. Elo com Nmosis
So alou da Toiia aos Cus. Ciislos, poi soilo,
Obli\oiam, quo a ns, dosa, iogado`...
Cai, dospiondido, um Ciucifixo auguslo!
Foi acaso, ou dosgnio` Da oslianloza
(
54
)

(1) Tiaduzido tcrcc c! tcrcum do Oiiginal.


|III] Caclo do u\as ou fiulas.
Assuslada Cimdoco, d giilo,
E Eudoio, oiguondo a Ciuz, a adoia:
EUDORO
E imagom
Do Dous, quo adoio, Dous, quo sopulluia
Doscou, o suigiu dola, gloiioso.
CIMODOCE
Tal foi do Aibia o Moo,
(1)
quo as do Biblos
Mulloios caipom: mas, quo Luz Coloslo,
Ioi aibliio do }o\o, foi iomido.
EUDORO (cnirc crcn!c c sctcrc)
Um dia sabois, quanlo sacilogo,
Quanlo impio osso lou smilo. O Unignilo
Do Eloino \s pondoi, dosso madoiio:
Nolo abio o Cu, nolo ala a singoloza,
Inocncia, o Infoilunio. Vs piodgios
Do Modslia, o do Doi, mas no misliios
Do do\asso piazoi. Soi poss\ol,
Nas iibas do Ladon, nas fioscas sombias
Da Aicdia, om lo donosa Noilo amona,
Numa Gicia, ondo Valos fanlasiando,
Iusoiam liono a Amoi, liono Viiludo,
Conloi o Sp'iilo da Voslal do Anias,
Em pondoioso assunlo` Ausloias mximas,
Na alma fiol, iofoiam laos ldimos,
(2)
Alando-a a quanlo obiai possa a \iiludo,
E do Amoi mais subido digna a fazom.
(
55
)

(1) Adnis.
(2) Conliaco da pala\ia |cgiiimcs. Vi!. Moiaos, quo cila a Oidonao, o Baiios,
o Loo.
Iiosla\a alonlo ou\ido a lais discuisos
Cimdoco, o no soi quo assombio inloino
Llo cala\a pola alma. Afiguia\a-so-llo
Quo uma \onda, dos ollos, llo caa,
E luz Di\ina \islumbiai-llo, ao longo.
Do Coiduia, o Razo, do Amoi, o Iojo
So llo ioliala \isla ignola aliana,
E om ludo, quo o Ciislo, na \ida liaa,
Enliomoiai-so a E\anglica Tiisloza.
O, quo a Viigo' aloiiou, ullimo golpo
Foi a magoada \oz, quo do mais nlimo
Do piazoi, llo iompou. Eudoio lia\a
Do Ciucifixo, o diz: Olla, Cimdoco,
Olla oslo Dous do Iaz, Dous do Iiodado,
Do anguslias sofiodoi. So mo cis digno
Da lua mo, sobio osla Imago' augusla
S mo cabo acoilai luas piomossas.
Nunca unidos \oio as Aias do dolos,
Do Cupido o caicaz, da Cpiia o cinlo
O do Ciislo culloi, Voslal das Musas.
Quo lanco, paia a Filla do Domdoco!
Iassai do dolicioso idoal das Fbulas,
A juiai, sobio a Ciuz, aliana ausloia!
No liomondo sinal do Oibo iomido
Ioi inslilas mos, mos do uso a Vlimas
S lianaiom lislos, c'ioas s Musas!
} flocla igual quo foiiia a Eudoio,
O Anjo llo dispaiou. Codo iondida
A oncanlo iiiosisl\ol, d piomossa
Do acoilai a insliuo da F, do Cullo,
Quo o, dos afoclos sous, Dono, piofossa,
E Eudoio, quo as mos loma Viigom lmida,
Apoilando-llas, diz: Ol Esposa minla!
Cimdoco, quo liomo om lodo o coipo,
A um Dous do pianlo, o doi piofoio, giala
Do soi fiol Consoilo, o juiamonlo.
} so unom polos lopos das monlanlas
s Foslas Lupoicais: o o Coio oncola-as,
(
56
)
Canlando o Numon Iiolocloi da Aicdia,
O capipodo Ian, quo assusla as Ninfas,
E sopl\oca a\ona oiigom doia.
Do, da Auioia, quo so oiguo, anuncio, os Cnlicos.
} os plainos Manlinus, a Luz nasconlo
Foio, o os ponaclos das Iolasgas sol\as,
E o mimoi sopulcial do Epaminondas.
A \ollai a sou Iai, coiio Cimdoco,
Tambm Eudoio, a dospoilai Laslonos.
FIM DO LIVRO XII.
(
57
)
(
58
)
NOTAS DO LIVRO XII.
Ig. 42, \oiso 26. Soipo.
Dum Illano fiondoso, dondo mana
Lmpida \oia, suigo gio piodgio.
Soipo loiionda, mallado om sanguo o lombo,
(O Omnipolonlo Olmpio luz a doia!)
Do supodnoo da aia doslizando,
Ao Illano iojou. Nolo sou ninlo
Tinlam oulo, inda implumos A\ozinlas,
Enlio os folludos iamos acouladas,
E a Mo quo as piociiou as aninla\a.
Eia d \oi as fillas dobaloi-so,
Quando a Soipo as liagou, o a Mo quo clama
Ro\oando-llo om ioda, al quo a soipo
Llo lia\a do asa, o subilo a do\oia.
(HOMER. ||ic!. \. 38).
Ig. 43, \oiso 27. Tmolo.
Monlo do Ldia, mui nomoado poi sous \inlos, o polo culli\o do aafio.
Ncnc ti!cs crccccs ui Tmc|us c!crcs. (GEORG. I, 56.)
Ig. 45, \oiso 29. Buliolo.
Hojo Bulionlo, om faco do Squiia (lojo Coifu).
........ Pcriuuc sucimus
Cnccnic, ci cc|scm 8uinrcii cccc!imus urccm. (N. II, \. 192.)
Ig. 46, \oiso 1. Safo.
Vituniuc ccmmissi cc|crcs
Hc|ia |i!icus puc||a. (HORAT., Od. 9. lib. IV).
|ci!., \oiso 5. Esliofadas.
..... Sircpnc!cs Grcic sicni ncminc !icia
|nsu|a |cnic in mcgnc, ucs !irc Cc|anc
Hcrpiauc cc|uni. (N. III, \. 211.)
(
59
)
Ig. 49, \oiso 3. Canas.
Siiinx filla do Rio Ldon, poisoguida poi Ian, acollida polas Ninfas do
Rio paloino, o con\oilida om Cana\ial. Como quoi quo alonlasso Ian, no cicio,
quo as Canas fazom quando Zfiios as abanam, comps dolas o sopl\oco
insliumonlo (ou gaila) a quo os anligos Siiinx clama\am.
|ci!., \oiso 1. A\ulla a imagom.
Mu|ic tiii tirius cnimc mu|iusuc rccursci
Gcniis ncncs. narcni in|ixi pccicrc tu|ius
Icrccuc. (N. IV. \. 3)
Ig. 52, \oiso 12. Toinos biincos.
Tonoii sdogni, o placido o lianquillo
Ropulso, caii \ozzi, o liolo paci,
Soiiizi, paiolollo, o dolci slillo
Di pianlo, o sospii lioncli, o molli baci. (}ERUS. Canlo VL, sl. 25.)
|ci!., \oiso 19. Coa.
}o sons do \oino on \oino uno sublilo flammo
Couiii pai loul mon coips, sill quo jo lo \ois,
El, dans los doux lianspoils o s'gaio mon mo,
}o no sauiais liou\oi do languo ni do \oix.
(BOILEAU, liad. do Saplo).
Mos oux no \oaionl plus, jo no pou\ais pailoi,
}o sonlis loul mon coips ol liansii ol biloi.
(RAC. Ildio, acl. I. sc. 3).
Ig. 53, \oiso 17. Ilasmou.
Icrmctii igiiur Dcminus Dcus ncmincm !c |imc icrra.
...... P|cnictcrci cuicm Dcminus Dcus Pcrc!isum tc|upiciis c principic, in uc
pcsuii ncmincm.... (GENES. cap. II. \. 7 ol 8).
|ci!., \oiso 21. Sanguo sou.
|i c!i|icctii Dcminus Dcus ccsicm ucm iu|crci !c A!cm, in mu|icrcm.
(
60
)
|ci!., \oiso 22. Ado.
Nol oqual, as lloii sox nol oqual soom'd,
Foi conlomplalion lo, and \aloui foim'd,
Foi soflnoss, and sool alliacli\o giaco. (MILT. Iaiad. Losl, IV).
|ci!., \oiso 29. Minla.
|n |unicu|is A!cm ircncm ccs, in tincu|is ccriiciis. (OSEE, cap. XI. \. 4).
|ci!., \oiso 3. Esposa.
|i spcnsccc ic mini in scmpiicrnum, ci spcnsccc ic mini in jusiiiic ci ju!icic, ci
in miscriccr!ic, ci in miscrciicnicus. (OSEE, cap. II. \. 19).
Ig. 54, \oiso 7. O Fillo.
Qui inirc!uxii ccm in icccrnccu|um Scra mciris sua, ci ccccpii ccm uxcrcm.
ci in icnium !i|cxii ccm, ui !c|crcm, ui cx mcric mciris cjus ccci!crci, icmpcrcrci.
(OSEE, cap. XXIV. \. 67).
FIM DAS NOTAS DO LIVRO XII.
(
61
)
(
62
)
OS MRTIRES
LIVRO XIII.
ARGUMENTO
Cimc!ccc !iz cc Pci, uc pcrc scr !c |u!crc |spcsc prcicn!c scr Crisic. Dcmc-
!ccc ncsiic. Sccc uc cncgcu c Accic Hicrcc|cs. Asicric cccmcic c |u!crc, c c tcnci!c
pc|c Anjc !cs Amcrcs ccsics. Pcr ctiicr cs tcxcccs !c Hicrcc|cs, ccnscnic Dcmc!ccc
cm !cr c suc Ii|nc c |u!crc. Ciumcs !c Prcc5nsu|. Rcccnsccmcnic !cs Crisiccs, nc
Arcc!ic. Hicrcc|cs ccusc |u!crc c Dicc|ccicnc. Pcricm pcrc Iccc!cmcnic Dcmc!ccc,
c Cimc!ccc.
}, foila a libao ao Sol, quo suigo
Do Mai, sauda\a osso aslio, quo alumia
Viandanlos, Domdoco. O Clo loca
Inda lumido do Oi\allo, o lom na monlo
Da Casa do Laslonos dospodii-so.
Eis do suslo, o do Amoi liomondo a Filla,
So llo lana nos biaos. Elo a anguslia,
E apoilo da alma, pioslo, llo compioondo.
Mas, no sabo, quo nosso amoi, Eudoio
Tom lanla pailo, o assim consola a Homioa:
DEMODOCO
Quo Numom lo foiiu, caia Cimdoco`
Na idado, om quo soiiisos inoconlos
S la\iam, cloias lu` Calou-lo oculla
Mgoa no poilo` Aos Numos, nossos Guaidas,
Rocoiiamos, o a pialicai com Sbios,
Quo manso, o sossogado pom nosso nimo.
(
63
)
Ialonlos sompio oslo Aias do }uno,
(1)
Nolas no mo\o Eolo as sacias cinzas.
(2)
Como ossas Aias soja o poilo nosso.
So os Euios dos paixos nolo osbia\ojam,
Inalloi\ol Iaz domoio, ao monos,
No Sanluiio da alma, nada a abalo.
CIMODOCE
No alcanas quo giando a nossa Dila!
Ama Eudoio a lua Filla. (Ol quo dilosa!)
Do Hmon llo quoi, s poilas pi giinaldas.
DEMODOCO
Dous do ingonloso Engano, acaso, iludos-mo`
Cossou Voidado do \olai lous lbios`
Mas, quo mo oslianla quo um Hoii lo adoio!
Quando s Viigons do Mnalo ploiloaias
Da Foimosuia o pimio` E a quom Moicuiio
To osliomaia no soiio Quolidioo`
Conla, om quo modo, o Caadoi Aicdio
Da fioclada do Amoi lo dou infoimo.
CIMODOCE
Ioi do poilo afaslai coilo dis\olo,
Solloi a \oz, a discanlai as Musas.
Eis, qual lucido Sonlo, quo ios\ala
Da Elsia poila, Eudoio mo apaioco,
Na mansa Noilo, a mo mo loma, o diz-mo:
Quoio, ol Viigom, quo os Fillos do lous Fillos
Slima piolo, om gimio do Domdoco
(
64
)

(1) }uno Lacnia.


(2) Dos lolocauslos.
Lodos pousom. No sou Ciislo discuiso
Disso-o molloi, quo ou lo iofiio agoia.
No sou Dous mo falou, quo ama os quo ponam,
E Dous, quo os dosdilosos abonoa,
Dous, quo assaz mo oncanlou. Ns, nonlum lomos
Dous, lo socoiiodoi, nos nossos Dousos.
Saboi, culli\ai quoio a F do Eudoio.
Tal Condio, paia o Consicio, oxpunla.
Quando, c'o Sul nublado, o claio Bioas
Ioloja nas Campinas do Ocoano,
Bolinando, num boido, o noulio, o Naula,
Dos \onlos foio maioia as \olas:
Tal lula o Iai, lal codo ao \onlo ad\oiso,
Quo co'a Razo poloja, o j so inclina
A fa\oi da Voslal, quo o iamo osliil
(1)
Nas aias do Himonou dopo. } a\isla
Biolai do Tionco Homioo, quo amoaa
Dosfiulocoi, amplssimos iono\os.
E o quo a mais sobo, um Gonio lonioso, iluslio,
Quo, ao do Galiio, \il Iii\ado, oponla..
Mas, ao doixai a Filla os Iliios Numos,
S do ponsai sliomoco. s no\o Iiiidos,
A sou Di\ino A\ poijuia a Nola!
Enloinocido a abiaa, o oxclama: Ol Filla
Quo mosclada com Doi, \om a Vonluia!
Consonlii no quo podos, ou nogai-lo
Cabo om poilo dum pai` Doixai-mo podos,
Ioi um Dous quo ignoiaiam lous Maioios!
Soguii, lu um Cullo, ou oulio` Oiaimos junlos
A Dousos quo so opom, moics, oposlas`
Dous coiaos, quo um s lqui foimaiam,
Soi foia, num mosmo saciifcio,
Dospaili-los om \olos sopaiados`
(
65
)

(1) Do \olo \iiginal.


CIMODOCE
Doixai-lo, ol caio Iai! Nunca om mim coubo
Tou dosojo ad\oisai. Ciisl, conligo,
Vi\oi, moiioi s quoio, junlo s aias
Do mou Di\ino A\ canlaimos junlos
Sous \oisos imoilais. Solua o Anlislo,
Empunla as cs da baiba \onoianda,
Roliai-so s caicias do Cimdoco,
E om loino da pousada do Laslonos,
Vaga cuidoso, o s, podindo acoilo
Aos Dousos da Monlanla. Tal, oulioia,
Romonla\a allanoiia, a guia dos Alpos
(Dos Fados, dos Romanos nobio auguiio)
Enlio oslalos fulmnoos, lomposluosos,
(1)
E, no iolo da nu\om lampojanlo
Dospiondia o, do Cu, aicano ocullo.
Ollando os lopos dos Aicdios soiios,
Insignos polo Cullo do algum Di\o,
Voilia a paios, lgiimas Domdoco,
Supoislio ganla\a quasi o ploilo:
Mas, da Filla afoio nogai-llo Eudoio!
Quo oloina doi! Dosgnios sous adianla
Dous, quo a alma llo dispo paloina, o fiaca
A quo sii\a os Fuluios Escollidos.
(2)
Iodoioso om sollai ambguo sonso,
Do Anlislo Homioo, os suslos llo dissipa,
E o Consicio do Eudoio llo afiguia
Sob o auspcio mais pispoio liaado.
}, dos-no\oada a du\ida,
(3)
llo fala:
(
66
)

(1) Quando o Tio\o dispaia poilo, somollam sous oslalidos aos iodobios do
bom sacudido aoulo.
(2) Aos quo oscollia paia fuluios Miliios.
(3) manoiia dos anligos, quo, nos Dilogos, supiimiam o !iz, o !issc, o rcspcn-
!cu, olc.
DEMODOCO
No cloios, Viigom digna do Vonluias.
Quo no quoio ou cuslai numa s lgiima
Aos ollos, quo amo mais, quo a luz do dia.
No lo aiianquo do mim osso Dous no\o,
E poi Esposo, a Eudoio, omboia o lajas.
Eudoio, nosso inslanlo, io\ola\a
Dosso Amoi, a sou Iai, lodo o sogiodo.
LASTENES
Ciisl soja, o poi dom nupcial llo lo\os
Toi onliada no ompioo. Em compiazoi-llo
No quo foi juslo, o lou amoi llo abona.
O Anjo do caslo amoi, a Eudoio insliga
Quo a Domdoco acoiia. Eslo om sous biaos,
Tinla a Filla, no piazo, om quo ia Eudoio
(Do sucodido ignaio) a ss busc-lo.
Iia. Eis banlado o Iai, om lodas lgiimas,
A biados llo anuncia: E lua Esposa.
Do no\o Iai so aiioja
(1)
aos ps, o boija
Da Filla a \oslo. Vom, co'as Fillas, Sfoia,
E \om Laslonos dai-llo amigo abiao,
Colm-la do caicias. Ioi dous llulos
Llo do nomo do Iim,
(2)
o ola o moioco
Ioi Consoilo do Iimo, do Ciislo Soi\a.
Iaia dopoi da F sagiados goimos
No poilo da pi-oloila Calocumona
Foi Ciiilo oscollido a \olo unnimo.
Ioi quo mais pioslo Hmon una os Esposos,
Concoidam as Famlias ii-so a Spaila,
Ondo o Bispo a insliuo amiudo, o adianlo.
(
67
)

(1) Eudoio.
(2) As fillas do Laslonos, quo a Cimdoco clamam Iim, uso om Fiana daiom
s cunladas osso nomo.
Enquanlo o Cu piossoguo os sous dosgnios,
Cumpio o infoino a maldado amoaada.
A juiada unio, quo com Domdoco
Tia\ou Laslonos, iompo-a logo o anuncio
Quo Hioioclos cloga, o quo os Mossnios cloiam.
Viois as Mos coiiai ao poilo as Fillas.
Suslai os }ogos, suspondoi Toalios,
Como om moilal loiioi, publica anguslia,
Nos Ciislos lulo, nos Iagos ospanlo....
Obias do Ruim!
(1)
No ioslo as liaz gia\adas!
Enlia Hioioclos as poilas do Mossnia
Licloios dianlo. As oidons so piomulgam:
Tm do soi os Ciislos ioconsoados.
Quando osfaimado o ioaz Lobo ionda,
Ollos om biasa, om loino Gioi langoia,
Vondo o giosso Robanlo, nos paslios
Dum filil piado, a fomo so llo assanla,
Sai-llo a lngua dos plulos comillos,
(S do ola
(2)
as Rosos \oi so lingo om sanguo,
Do om sanguo so abio\ai almoja inqua).
Conlia os Ciislos oi\ado do dio infoslo,
Assim almoja Hioioclos, loi\o-ollando
Infncia dbil, indofosas Viigons,
E ossa Gioi do Ciislos, quo, om piazo bio\o
Anlo o sou Tiibunal lom do a \oi junla.
Impolido do Sp'iilo mais p'iigoso
Dos Abismos, iomonla ao Ilmoo cumo,
Disfoio, o cia\a os ollos, no Oli\odo,
Vol\o-os ao Tomplo,
(3)
\ol\o-os s Colunas ...
Ol susponso! No \ nos sacios ndilos,
O Anlislo da Aia! Ou\iu, quo oia pailido
Co'a Filla a \oi Laslonos, cujo Eudoio
(
68
)

(1) Hioioclos.
(2) A lngua.
(3) Do Homoio.
Viia a Voslal, nas sol\as do Taigolo.
Tiislo no\a! quo a coi, no ioslo muda-llo!
Quo idoias mil confusas llo oiguo, na alma!
Laslonos, quo dos Giogos o mais iico...
Emulo Eudoio sou lo podoioso...
Quo aiiaiais dosampaia do Conslncio...
E s Giogas piaias \om... s bom locidas
Tiamas do Hioioclos dospoiloso obslculo!
So amado Eudoio do Cimdoco... O Impio
Aido om pi claia a alioz suspoila, o o mina
Esso aidoi, om conlnuo dos-sossogo.
No longo da pousada do Laslonos,
Nos iobaldos dum Tomplo doiiocado,
Quo s Giaas dodicou Oioslos, o s Fuiias,
Sumpluoso Alcai jaz. Mandaia Hioioclos
Fabiic-lo quando oiam sous inlonlos
Aiiobalai a Filla do Domdoco,
E, \lima ocull-la, om lais Elsios.
No os ps a fim, quo foi clamado Coilo.
Hojo llo apiaz moiai nosso Ialcio,
E quo ali \onlam dai sous nomos, quanlos
Ciislos a Aicdia oncoiia, om sous Conloinos:
E do Laslonos \ondo-so lo mslico,
Acoilai moio do onconliai Cimdoco,
E ponoliai no inlonlo, quo induziia
O Anlislo Homioo co'a Voslal das Musas
A \ii, na Aicdia, \oi Culloi do Ciislo.
Mais pionla quo o iolampo, a Fama, a no\a
Doiiamou, dosdo a cima do Aposanlo,
(Monlanla a quom \onoia a Gonlo Aiglica)
T o Cabo do Maloia (quo om sou pico,
V doscansai os faligados Aslios,)
Quo clogado o Iiocnsul. Vai somoando
Quanla, aos Ciislos, Dosdila, llos \om sobio.
Domdoco osliomoco: o, Filla, ci\ol
Quo olo lo aiiiscado Cullo sofia`
(
69
)
E a F juiada` o a Viigom, quo onfonoco
Ioi Eudoio, o s quoi osposo a Eudoio`
A Eudoio, no piofundo poilo, suigom
Iiocolosos cuidados. C'os iuins Anjos,
Tom biiga inloina. Afoulos do induzi-lo,
Conlia olo o biio assoslam,
(1)
das idoias.
Supioma Dila a dum Ciislo, quo a Ciislo
Tiaz uma alma (om mil liansos aiiiscados)
Mas lais clamas do Zolo, o lais quilalos
Do \aloi, inda Eudoio, om si, no sonlo.
Sal, quo onlio os Ri\ais,
(2)
lia\ou poloja,
Roliai da afoio Ciuz a Ania,
(3)
E a F, do Aicdio }o\om
(4)
lana nu\ons.
Quo acomol-lo \ a Aslailo oidona,
(A Aslailo, quo o iondou!)
(5)
Quo do possanlo
Anjo do caslo Amoi, lojo o dosuna.
Logo o Domnio do Volupia loma
Todos sous inconli\os, o ompunlando
Faclo oloioso, onfia Aicdias sol\as.
Do faclo a luz llo ondoa\a o moigo Zfiio,
Iiodgios mil biola\am do sous passos.
Da\a aios do a\i\ai-so a Naluioza,
Ao \oi passai o mgico Fanlasma.
(6)
Suspiia o Rouxinol, a Iomba aiiulla,
Biama, aps da ligoiia Coia, o Gamo.
Sp'iilos do Engano, quo a floiosla oncanlam
Do Alfou, lioncos do Robios oscaclando,
(
70
)

(1) Sous pipiios ponsamonlos gonoiosos.


(2) Eudoio, o Hioioclos.
(3) A Voslal das Musas.
(4) Eudoio.
(5) As bolozas do Roma, do Nopoli, o a Voloda.
(6) Inlilulado Vnus.
Roslos do Ninfas, no mago domosliam,
Misloiiosos sons, das cimas sollam:
Danam Faunos, na fliida
|IV]
Campina,
Saudam fosli\ais Doia
(1)
Volupia.
Iola Giula do Eudoio onliando Aslailo,
Do Amoi piofano osmoios llo ioquinla:
Iodos (diz ioquobiada) so lo influi,
Moiioi polo lou Dous, mas ciuoza
Daios a Amada ao gumo do Infoilunio.
Sou biando ollai, quo moigas floclas \ibia...
E os n\oos poilos, man dos Dosojos...
Quoios, com \is giillos \oi cui\o o gaibo`...
Coidalo amansa ossa spoia Viiludo.
Cuidas, quo iiado \ai fioclai coiiscos
Dous, poiquo a lua Esposa, ou lua Amanlo
As Aias floiojou das lous Musas`
Ou mlicos onloou Homioos sonlos`
Doam-lo a foimosuia, o os lonios anos.
f, quo assim no foslo sompio ausloio.
Tais do Esp'iilo infoinal manam p'iigosas
As influios.
(2)
No inlonlo piossoguindo,
Com lodo ioslo, c'um soiiiso pifido,
(4)
Daidos aliia a Eudoio, quais cia\aia
Na alma, ao mais sbio Roi
(5)
da Hobioia Gonlo.
Mas da\a ampaio ao salloado Eudoio
O Anjo do caslo amoi, quo lumos da alma
Opunla s labaiodas dos sonlidos.
Os daidos do Domnio do Volupia,
C'o sopio afasla Anglico, o llo ombola,
(
71
)

(1) Claia Doia clama Camos a Vnus, o a Calopo.


(3) Quo influio do osliolas, disso Camos.
(4) Pcr|i!um ri!cns Vcnus, olc. HORAT.
(5) Salomo.
|IV] Sic.
No Cilcio do Eudoio, o gumo imbolo,
(1)
Quasi doia om bioquol adamanlino.
(2)
No poilo do Soldado
(3)
ponilonlo
Mundano Iundonoi, o Amoi cobaido
Ai\oiaiam liofu. Do colloi subilo
A pala\ia a Domdoco, llo posa,
Rocoia oxpoi-llo a Filla:
(4)
om si iosol\o
Consullai, nosso lianso, o Iai da Esposa.
EUDORO (c Dcmc!ccc)
Foia dos dias mous a moi \onluia
Cimdoco Ciisl, o nos allaios
Do mou Dous, acoilai -llo a mo donosa.
Dos-dai \onlo, poim, o n juiado.
Fianco lo fiquo o dom, quo mo fizoslo.
Como a oscollida
(5)
Gioi so ioconsoia,
Tal\oz, quo o amoi do Iai j cobio suslos,
Bom quo ainda no ionquo a Tomposlado.
Do li, da foimosssima Cimdoco
Dopondo o Fado, o a Dila do mous dias.
DEMODOCO (cnicrncci!c)
}o\o lo ps, no poilo gonoioso,
Dos Rois piimo\os o \aloi magnnimo.
Do nobio coiao lo dolou, quando
Enlio sacios lislos, louios \iionlos,
To da\a, Eudoio, luz a am\ol Sfoia.
(
72
)

(1) Tolum imbollo sino iclu. VIRGIL.


(2) Vd. jcurnc| !c ||mpirc, du 2 f\iioi 1811, sui iunicc c!cmcniinc d'Hoiaco.
(3) Eudoio.
(4) Ioisoguio.
(5) Os Ciislos, oscollidos, polo baplismo, paia pailicipaiom, cumpiindo a Loi, a
bom-a\onluiana.
Sabos quanlo Cimdoco mo caia.
Soi Iag, soi-lo Esposa o noga o Cullo,
Quo piofossas. Iag nola no piondo
A Loi quo amoaa. Esposo, oscudo llo oias
Conlia Hioioclos. Quo suslos nos lollias!
EUDORO (cnirisicci!c)
Quando ou fizoia osfoios mais quo lumanos
Ioi dospodii, do soio, amoi lo puio,
Esliagaia a inlono, baldaia osfoios.
Voda ao Ciislo a Loi dai mo do Esposo
A quom, a monlo onlui\a inconso do dolos,
Nom, junlo Ciuz, Minislio l, quo abonoo,
Quo ompaionlo c'o Cu Tailioa aliana.
Toio, no ambguo
(1)
boio, ou\ii mous Fillos,
E do }o\o, o do Ciislo, a pai, os nomos`
Quais, boboi lios Filla, quo ou lonla`
Do Vnus llo \iio` Vii-llo-o da Viigom!
(2)
Tollom lal n, as nossas Lois, Domdoco,
Com Sposa alloia ao Cullo do Dous nico.
Nos p'iigos dos Esposos, lomam pailo
Enlio ns as Esposas: co'olas, cumpio
Quo, no Cu, quando moilos, dopaiomos.
Dum Quailo no dislanlo, ou\iu Cimdoco
(No claias) do sou Iai, do Eudoio as falas:
Enclo-a do biios o Anjo do amoi puio,
A Mo do Rodonloi llo abunda o poilo
Do mpolos gonoiosos, iosolulos,
Lana-so ondo oia o Iai, aos ps llo ajoolla,
Eiguo as mos, o assim ioga ao sacio Anlislo:
No quoiia o Cu, quo os anos lous cansados
Eu magoo. Submissa Filla amanlo
Sposa Ciisl, \oi-mo-s sompio a lou lado.
(
73
)

(1) Enlio as duas cionas.


(2) Maiia.
Os mous p'iigos, ol Iai, do os lomoi cossa,
Quo Amoi, paia os \oncoi, mo dai foias.
EUDORO (tc|tcn!c cc Ccu cs c|ncs)
Dous do mous Iais, quo fiz, com quo moioa
To nobio galaido` Dous quo osla \ida
Gasloi om lo ofondoi, quanlo mo adilas!
Tous Dociolos oloinos so oxoculom.
Clama a lou gimio oslo Anjo do Inocncia,
Subam ao soio lou suas Viiludos,
No o Amoi, quo ou Ciislo, \aso do oiioios,
(Ioi gian \onluia minla!) llo loi inspiiado.
Do \oloz Monsagoiio, ois passos so ou\om
Iiocipilados.
(1)
Ioila so abio... O Escia\o,
Do Anlislo, o quo ali cloga, da Aia Homioa...
Da fionlo o suoi llo mana om longo fio,
Is pol\oiosos, nus, molona onloada,
Rolo o bioquol, com quo iompoia os iamos
Da oniodada ospossuia do Enzinloiias.
ESCRAVO
Vangloiioso, co'a sombia do Galiio
Enlia om lou Tomplo Hioioclos, boibolando
Da boca amoaas, dispaiando fuiias
Conlia a lua Cimdoco. Tios-juia
Iolo loilo do foiio das Eumnidos,
Quo llo l-do a lua Filla onliai no llamo,
Inda quo laja, ao lumiai do lua poila,
Sonlai-so, lodo o giio do lous anos,
O alio Iosai, quo as Iaicas acompanla.
Iolas facos do Ancio
(2)
\ai do\ol\ondo
Funioa palidoz, os joollos balom-llo,
(
74
)

(1) }ulgaiam Ioiluguosos, quo pola pala\ia Iiocipilados oia\a Ono-


malopoia.
(2) Domdoco.
Suslm-so mal. Mas do soobio subilo
Robonla a Dociso. Quando Oidons so\as
Collom, sobio os Ciislos, minacos nu\ons,
Quando a afoio impia do Iiocnsul
(Som falla) oxpo das Musas a Minislia
A ino\il\ois piximos poiigos,
No unico Eudoio libia o uigonlo ampaio,
D piosonlnoo coulo, ondo olo
(1)
sal\o
Conlia Hioioclos \iolonlo, a caia Filla.
DEMODOCO (ccrccn!c Cimc!ccc, c ccnsc|cn!c-c)
Fiol ao quo juioi, lo onliogo a Eudoio.
Tu, dolo a Esposa, o Eudoio o lou ampaio,
Dos Fillos Mo, paicoiia dos sous anos,
Tal\oz dosojom dai ompiogo os Numos
s Viiludos, quo lons. Ol no dosmaios.
So l Ciisls Musas, loma-as poi \alias.
Canlos llos d, om quo a Coiduia impoio,
Foia, o coiagom lo onliaio no poilo,
Com quo assallos quobianlos do inimigos.
Fala\a assim Domdoco, ois Laslonos
Quo onlia\a, o Eudoio a mo, no poilo, pondo,
(Sonla do nimo loino, nimo gialo)
Fila os ollos no clo o assim so oxpiimo:
Ol inoslim\ol dom, o a Dous acoilo!
Ioi minlas mos sincoias of'iocido!
Dofondoioi, a pioo do mou sanguo,
A Viigom, quo mo onliogas. Ioi li juio
Fidolidado, ol Iai, Esposa minla.
Tomado o juiamonlo, o Anlislo, o a Filla
So dospodom. Foclai do Homoio o Tomplo
Lo\a, no nimo o Iai, o ii com Cimdoco,
Em casa do Ciiilo, aclai Laslonos,
(
75
)

(1) Domdoco.
Quo, co'a Famlia, a Spaila, \ai spoi-lo.
Ioiquo o\ilo o Ruim,
(1)
iodoios busca.
(2)
Ciislais puios do Ldon, soidos lodas
Esso mpio
|V]
onojam, nom fioscuia opaca
Do Aicdios Valos, llo onamoia a monlo,
No \oidos Iinlos quo allos soiios loucam,
guas quo a boibullai das ioclas iompom,
Moigos Quadios, quo moigos nomos lombiam.
(3)
Nos Conloinos iobanlam sous Licloios
Ciislo Io\o, do \ida do inocncia,
(Fiouxa, um lanlo do piimo\o impulso)
Qual do E\andio os Iasloios, a \i\oiam.
Dos ponlascos alposlios, ca\as Giulas,
Sacias a Ian, aos Dousos monlosinos,
Vs \ii iobanlos,
(4)
quo os biulais soldados,
Com lanas (poi cajados) pasloioiam.
Numa ampla \oiga, om fionlo a Hioicloos Iaos
Oila\a o manso Ldon o sugoslo
(5)
Do Iiocnsul, quo na Cuiulo
(6)
obuinoa,
Toma\a os nomos, quo lo-do oncloi as lislas
Falais! Eis iompo subilo um sussuiio.
Vollam Ciislos o ioslo, o a \isla alcana
A possanlo Famlia do Laslonos
Quo, ao p do liibunal, liazom Licloios.
Qual Caadoi Alpino, a giandos biados,
Acossa o falo
(7)
do monlosos Cabias,
(
76
)

(1) Hioioclos.
(2) Domdoco.
(3) Nomos do Ldon, do Alfou, olc.
(4) Do Ciislos.
(5) Sugoslo oia um poslo mais allo no aiiaial, dondo os Gonoiais Romanos
fala\am ao oxicilo.
(6) Cadoiia s a Cnsulos, o oulias giandos Dignidados poimilida.
(7) } cioio quo aponloi om nola quo falo do Cabias, alcaloia do Lobos, \aia do
Ioicos, so fiasos do Fiancisco Rodiiguos Lobo, na Ccric nc A|!cic.
|V] O poola alloina a giafia impic/impic poi iazos alinonlos fonlica do \oiso.
Quo, a pulos, galgam alcanlis, Cascalas,
So do impio\iso, ao p d Gioi quo fogo,
}a\ali suido, o Caadoi infia,
Rocua, pia, os ollos no aiioda
Do foioz animal, quo ouiia as coidas,
E al\os, iomo\o, os donlos na\allados.
Tal, a\islando Eudoio, onlio a Famlia,
(E ol como o conlocou!) ombaa Hioioclos.
Todo o iancoi anligo so llo ospoila:
Nom, \oi quo o dos-companla a Homioa Viigom
Llo mngua o sobiossallo. Em ciumos foi\o
Do sonloiil apossoado Eudoio,
Do iocaclo
(1)
Maicial. Muilos Guoiioiios
Da Guaida do Iiocnsul, quo soi\iiam
Sob Gonoial Eudoio, om loino o coicam.
Uns piogoam, quo biando, o gonoioso...
Qual llo oxalla o Valoi, qual o liiunfo...
Tais momoiam dos Fiancos a balalla,
Em quo Eudoio ganlou a Ci'oa C\ica,
Oulios Biilano pilio, o gian Viliia,
E o jo\om mililai quo \oncou splndido
(2)
Rolallado do golpos) a Caiiusio.
Gonoial dos Ginolos,
(3)
foi Iiofoilo
Nas Glias, foi \alido do Conslncio,
E, poi Amigo o piosa Conslanlino.
Do clamoi lal a Hioioclos \m dolquios:
Dospodo o Io\o, o oncoiia-so om Ialcio.
Amado da Voslal,
(4)
julga-o sou Emulo,
(5)
}ulga, quo Amoi llo ci'oa liofus lanlos.
Lidam-llo, na alma, inlonlos mil poi\oisos:
Iiojocla ao Iai ioubai, \iolonlo, a Filla,
(
77
)

(1) S, o Miianda, o Apc|cgcs Dic|cgcis.


(2) Dc nccis sp|cn!i!c |cccrii crciiric. HOR.
(3) Mcgisicr cuiium. TIT. LIV.
(4) Cimdoco.
(5) Eudoio.
E a Eudoio foiiopoai, numa masmoiia.
(1)
Suslos o assallam. Iii\a,
(2)
om Coilo o Aicdio:
Comoloioi, s claias, quom liiunfanlo,
Foi, com poslos do Impiio onobiocido`
Quanlo ad\oiso no obiai \iolncia, Auguslo,
Quo modoiado soja, sabo-o Hioioclos.
Tiaa, mais lonlo sim, mas mais soguio
Modo do conlonlai o dio, om quo aido
Sou poilo, l longo piazo, conlia Eudoio.
Escio\o a Roma, quo os Ciislos da Acaia,
Mo\om lumullo, o o ioconsoio osqui\am,
E losla lo poslo o Aicdio quo om dogiodo
Mandaia Auguslo s loslos do Conslncio.
Assim spoia aiiodai da Gicia a Eudoio,
E, som sloi\o, dai ala a iuins piojoclos.
Espias manda a coiso, o Dolaloios,
Com miia a onliai, do sou Ri\al, no aicano,
Quo lom do onojo dai-llo, o loimo \ida.
No so adoimonla Eudoio nos poiigos,
Quo inslam aos sous Iimos. Di\oiso om ludo
Do Eudoio, quo ilusos, sonlos, Quimoias
Oulioia foi, maduio, agoia, o sbio
E Vaio calojado do infoilunios,
Cabal, na aco mais gia\o, ou foilo ogigio,
Eloquonlo om Consollo, om Guoiia imp\ido,
Roflocli\o, a\isado, ad\oiso a cios,
Comodido om Iaixos, sompio ollos filos
Na mola iluslio, afasla poquonlozos.
Viu quanlo sobio o Csai,
(3)
podo Hioioclos,
E sobio Auguslo o Csai: \iu agudo
(
78
)

(1) Falando consigo.


(2) Eudoio.
(3) Galiio.
O Sofisla
(1)
Tiiano do Cimdoco
Dai-so s mais so\as fuiias, conlia Ciislo,
Mal quo amanlo, o Ciisl a Viigom
(2)
saiba:
Dum lano do ollos \iu, quanlo doslioo
A Igioja amoaa. Tiala do impodi-lo.
Anlos quo \onla co'a Famlia a Spaila,
Dospodo um loal Soi\o a Conslanlino,
Quo, oxpondo-llo \oidado o pioca\osso
Conlia infoimos iuins, quo Hioioclos mando,
E, na monlo do Auguslo os aniquilo.
O Iiocnsul doscia da Cuiulo,
Quando no Homioo Tomplo so apoa\a
O Anlislo, o a Filla. O lumo, inda no moilo,
Na Aia a\i\am, conduzom-llo a auii-cinoa
}u\onca, o a laa do ouio cinzolada
Quo a Foionou, quo a Dnao, om saciifcios
Soi\iia j. Na laa, mo mui piima
Ganimodos sculpiu, ioubando-o a guia.
Do Figio Caadoi \s scios liislos,
O \oo ollai, lalii, ou\os,
(3)
saudosa
A malilla, o ao lalii, iossoa a sol\a.
Domdoco, liajando \oslo al\ssima,
Cinjo a fionlo, c'um iamo do Oli\oiia,
Enclo iasa, do \inlo puio, a laa.
Cuidiois \oi Tiisias, o Vidonlo,
Ou \oi Anfiaiau, quo, \i\o, Sligo
Em biancas aimas dosco o om Coicis biancos.
Faz libao, ao p da Sllua Homioa,
Do sacio foiio ao golpo, cai a Rs.
(4)
(
79
)

(1) Hioioclos.
(2) Cimdoco.
(3) Iaioco quo ou\os.
(4) Prccumcii numi ccs. VIRGIL.
Ionduia a liia, junlo da Aia, a Filla,
E ao Monio Canloi oslo Hino onloa.
Ol Tionco iluslio, a Liia lo consagio,
Quo afinai-mo dignaslo, om fauslas loias,
Vnus, o Hmon, noulios pondos mo alislam.
Do Amoi s floclas, do Doslino s Oidons
Iodo uma Viigom poi possanlo obslculo`
Tu canlaslo, quo Andimaca no \ia
Mais quo Aslianax, o Hocloi, na oxcolsa Tiia:
No lonlo inda Aslianax, mas sigo o Esposo.
Assim da\a a Voslal a dospodida
Ao Canloi do Nauscaa, o do Ionlopo.
Humodocom-llo as lgiimas os ollos,
E a dospoilo do Amoi, do sous oncanlos,
Os Numos, o os Hoiis, do quom doscondo,
Llo cingom do saudado os soios da alma.
Cingo-lla o Tompo, om quo, poi loilo, as Musas
Nclai llo doiam, dou-llo o Iai dis\olos.
Mlico A\,
(1)
lou slio,
(2)
lous domnios,
(3)
Tuas nobios foios saudado a\ullam.
Tu, c'o \igoi do Ingonlo, ol Iai da Fbula
Subjugas, sou mau giado, a Ciisl
(4)
Filla.
Quando a Cobia auii-ciula, no piado
Roja a cambianlo oscama, o onlio aljofiadas
(5)
Boninas, a \oimolla ciisla onlona,
E a liissulca, disfoio, aidonlo lngua,
So ola a a\islou, \om doscaindo a Iomba
Da olioa alluia o \oo, quo o iosplndido
(
80
)

(1) Homoio.
(2) Slio om quo osla\a assonlado o Tomplo.
(3) Os lugaios, quo da ioa do Tomplo oiam co'a \isla dominados.
(4) Quo so dispunla a soi Ciisl.
(5) C'o oi\allo.
Do iplil a fascina: ois j, numa i\oio
Iousa pixima, ois \om do iamo om iamo,
Dogiadando,
(1)
al dai-so ao podoi mgico,
Quo a aiianca do Ai, o a \om liiando a Toiia.
FIM DO LIVRO XIII.
(
81
)

(1) Ou baixando do iamo om iamo, como do dogiau om dogiau.


(
82
)
NOTAS DO LIVRO XIII.
Ig. 64, \oiso 15. Quolidioo.
Monlo do Aicdia poculiai a Moicuiio, poiquo nolo dopaiou co'a Tai-
laiuga do cuja concla aimou a Liia (IAUS. in Aicad. cap. 17).
|ci!., \oiso 2. Sonlo.
Suni gcmina scmni pcria, ucrum c|icrc |criur
Ccr cc, uc tcris |cci|is !ciur cxiius umcris,
A|icrc ccn!cnii pcr|ccic niicns c|c|cnic. (N. IV).
Ig. 69, \oiso 14. Oioslos.
Toinado a si Oioslos do sous fuiiosos aiiojos, saciificou s Fuiias biancas,
o no lugai, om quo olo piofizoia o saciifcio, fundaiam os Aicdios um Tom-
plo, quo Iausanias po poilo do Mogalpolis no caminlo do Mossnia.
Ig. 72, \oiso 22. Lislos.
Com louios, floios, filas, usa\am os Giogos, o os Lalinos onfoilai os loilos
das paiidas.
Ig. 79, \oiso 26. Anfiaiau.
|psc ncciiu nitcus. nitci !cni cc||c jugc|cs.
Ccncc|cr csi c|cis ci ccssis ci in|u|c crisiis (STAT. Tlob. VI).
.... |ccc c|ic praccps numus crc prc|un!c
Dissi|ii, inc ticcm iimucruni si!crc ci umcra.
|||um ingcns ncurii spccus, ci ircnsirc pcrcnics
Mcrgii cucs (Id., Tlob. VII).
FIM DAS NOTAS DO LIVRO XIII.
(
83
)
(
84
)
OS MRTIRES
LIVRO XIV.
ARGUMENTO
Dcscricc !c Icccnic. Cncgc Dcmc!ccc c Ccsc !c Ciri|c. |nsirucc !c Cimc!ccc.
Asicric mcn!c c Hicrcc|cs c Dcmcnic !c Ciumc. Vci Cimc!ccc c |grcjc pcrc sc
!cspcscr ccm |u!crc. Ccrimcnics !c primiiitc |grcjc. Scc !ispcrscs !c|c cs Iicis,
pc|cs sc|!c!cs, uc |c mcn!c Hicrcc|cs. Pcc |u!crc cm sc|tc c Cimc!ccc, c c !c|cn!c
nc mcimcnic !c Iccni!cs. Vcm-|nc cr!cm !c ccmpcrcccr cm Rcmc. Rcsc|tcm cs !ucs
|cmi|ics cnticr Cimc!ccc c jcrusc|cm, c cnircgc-|c cc pcirccinic !c Scnic Hc|cnc, Mcc
!c Ccnsicniinc. Pcricm pcrc Aicncs |u!crc c Cimc!ccc, c |c sc cmccrccm.
CHORANDO, as poilas focla, ao Tomplo, o Anlislo,
Doixa, co'a Filla, inda oulia \oz, Mossnia.
} do Moicuiio a Sllua, no Hoimou posla,
Do Taigolo onlio-monlos
(1)
loca o Caiio,
Cal\os soiios, uns noulios sobioposlos,
Quo, c'os sous alcanlis ioam nas nu\ons.
No lopo, alguns Abolos so llo apinlam,
Como do oi\a as guodollas \m nos muios,
Das doiiocadas Toiios. A impoiluna
Cigaiia oculla, na loslada Giosla,
Ou na amaiola
(2)
sal\a, om sou monlono
Canlo aloima, quando aido o Dia om moio.
(
85
)

(1) Dosfiladoiios onlio monlanlas.


(2) Dosbolada co' aidoi do Sol.
DEMODOCO
}, como ou, poi aqui, Licisco, o a Filla
(1)
O asilo so alcanaiam, na Lacnia.
Sua fuga dou azo ao lanco ligico
Do Aiislmonos. Quanlas, no \ol\oiam
Goiaos, al \ii o nosso luino
Do onliai noslo soilo! Mando o gio }o\o
Fauslo auspcio, quo o lou dosaslio aiiodo.
Aponas ossa \oz l piofoiido,
Dum soco lopo um fionli-cal\o Abulio
Sobio mansa Andoiinla so aiiomossa...
Dos ompinados monlos guia alli\a
Aiianca, o ompolga nas pujanlos gaiias
O Abulio... Rasga ipido um Rolmpago
Do Oiionlo, pailo o Raio, a flmoa faipa
Vaia a Rainla
(2)
do Ai, baquoia om loiia
A Andoiinla, o Voncido,
(3)
o a Voncodoia.
(4)
Domdoco assuslado, om \o piocuia
Doscifiai os dociolos do Doslino,
Nossos, do Acaso, lo di\oisos jogos.
Mas j liansps o Caiio as cimas do Hoimo
} comoa a doscoi: liia a Iilano.
Sauda o Anlislo o Euiolas, cujas iibas
Cosloando \ai. } c'o sopulcio onlosla
Do Ladas, nom laidou, quo doscoilino
A Sllua do Iudoi, quo indica o slio,
Ondo, pionla a soguii Ulissos, coia,
E dosco o \u Ionlopo. } doixa
Tis si, da Msia Diana o Monumonlo,
Do Cinoo o Bosquo sacio, doixa as solo
(
86
)

(1) Iausanias in Arcc!iis.


(2) Das A\os.
(3) O Abulio.
(4) A guia.
Colunas, o o Coicol, o o sou jazigo,
E \ai subindo a floiojanlo oncosla
Do monlo, a quom ps Ci'oa o Aquloo Tomplo.
A\isla Spaila, o o Val Lacodomnio,
Co'as comas do Ai\oiodo oncanocidas.
Iolo Ocaso o Taigolo alli\o suigo,
Ouloiios mais lumildos, ao Nasconlo
Iaialola coilina oslo compondo.
Minguam poi giaus, \o loi acabamonlo
Nos \oimollados cumos Monolaios.
O Valo, quo onlio as duas soiianias
So oncoiia, ombaiaado polo Noilo,
Ioi confusas omposlas dosmonlidas,
(1)
Quo foimam, co' ospinlao, onfiados moiios,
Ao Sul, ondo foi sila, oulioia, Spaila.
Dola coiio, al o Mai, \asla plancio
Do paslos, \inla, mossos claquolada:
Tom Oli\oiias, Illanos, Sicmoios,
Quo, filil,
(2)
sombia do. Iassoia Euiolas
Ioi oimos, o iobua com Aloondios
As lianspaionlos ondas azuladas,
Quo Tindiidos Cisnos
(3)
foimosonlam.
E Quadio, quo admii-lo assaz no podom
Domdoco o Cimdoco. A Auioia abio
Apa\onada um Cu ao Sol quo assoma.
Quom liilla isonlo o clo do Spaila` a Iliia
(
87
)

(1) Quo na alluia, dosmonlom umas das oulias.


(2) Ilancio. Cilaia ou oxomplos do Viiglio, o Hoicio, o al do Camos, abasla-
dos do olipsos, ondo poi ologncia, ossos Ioolas sonogam o subslanli\o, quando polo
adjocli\o claio, so podo alinai com o subslanli\o ocullo. Mas os Loiloios, quo so cabais
paia loi Ioosias doslo lolo, conlocom molloi do quo ou oxomplos lais.
Diloso foi Claloaubiiand, quo no so \iu obiigado a dai salisfaos, poi uma
pala\ia, poi uma fiaso quo no anda coiiiquoiia nas Gazolas! nom acumulou nolas,
como ou paia aclaiai ponlos do Hisliia, ou Fbula, quo om Fiana onlondidos so
ainda dos monos oiudilos!
(3) Nas guas do Euiolas conquislou }o\o con\oilido om Cisno a Tindiida Loda.
Do Licuigo o Lonidas, impuno`
(1)
Domdoco, inda absoilo, no quo \ia,
Vinla o coplio auguial inda monoando,
Quando om Spaila onliam j os Coicis ipidos.
} o Caiio l coilado a Iiaa anliga,
Iassou d'Ancios a Cuiia, o o Iisio Iilico,
Vai \ia do Toalio quo faz coslas
Cidadola, o Casas do Ciiilo,
E do Vnus aimada
(2)
ao Tomplo sobo.
Laslonos, co'a Famlia oiam clogados,
Iola noi\a ospoiando, o a ospoia o Bispo,
Quo, da afligida Aicdia ou\iu j os suslos.
Elo piopo, quo o mais soguio ampaio
Quo Noi\a caiba, do quo ompionda Hioioclos,
E dospos-la. Acoila, o j Nofila,
Logo quo ola ionasa no baplismo,
Ioi loglima Sposa, cabo a Eudoio
Todo o diioilo, o aco do dofond-la.
Com goslo, saudaiam, gia\o, o biando
Ciiilo, o Ancios, a am\ol Foiasloiia.
Co'a moi cpia do afoclos, o caicias
Sua no\a Mo
(3)
a acollo, o as Iims no\as.
Dulcssimas caicias! ignoiadas
Dola alli. No \ Eudoio. Eslianla-so.
Eudoio, om ocoiincia lo dilosa
Dobia\a ausloiidado, o ponilncia.
Dossa laido no domoiou Ciiilo
A piimoiia insliuo Viigo' Idlalia,
Quo ingnua, o cndida oscula\a om xlaso,
Do E\angollo a Moial, o Afoilo pio.
(
88
)

(1) Impudomonlo. Com quo giaa punlam os Lalinos oslos adjocli\os noulios om
lugai dos ad\ibios!
(2) Vnus aimada, Foiluna aimada, simulacios foiam a quo os Gonlios lo\an-
laiam Aias.
(3) Sfoia.
Ao Misliio da Ciuz, om laiga onclonlo
Llo oslo coiiondo lgiimas sonlidas.
Do Ciislo Anguslia l d, da Mo ao Cullo
Sonlo mpolos do jubilo, o do pona.
(1)
Assombia-a o gio podoi do Dous oloino,
E no manlo
(2)
so oscondo do Maiia.
Com goslo, ao Bispo ou\iu conlai Iiosopo,
Anjos, Magos conlai, conlai Iasloios.
S llo oia inoxliic\ol, cogo onloio,
Quo fosso osposa, o Mo, ficando Viigom.
Do manso oia\a o quo apiondia alonla:
A\o ol cloia do Giaa, A\o, ol Maiia.
Ioi Mo sua a lomou. Da\a ao Iai conla
Do algumas das lios. Eia giacioso
No colo paloinal sonlada, \-la
Como onfia\a, om falas mui donosas,
Qual \ida lo docoiiido os Ialiiaicas.
Nacoi, quo a sua Saia
(3)
amou lo loino,
Tobias gialo a Dous, fiol Esposa,
Quo o Aicanjo llo adquiiiu, poi modo oslianlo:
E a Tabila, quo Iaulo, aos Iais saudosos
Doia, ioubada fiia sopulluia.
CIMODOCE
Cis, quo o Dous dos Ciislos, quo amai mo oidona
A mou Iai, poiquo a \ida ou gozo longa,
No \al Numos, quo om li nunca mo falam`
Missioniia (dum gnoio assaz no\o)
Aluna dum Ancio, doulio Ancio moslia,
Enlio \aios lo iospoil\ois, posla,
Dando a goslai ao Sacoidolo Homioo,
(
89
)

(1) Soguindo os lancos da \ida da Mo do Dous.


(2) Alogoiicamonlo. No ampaio da Viigom Mo.
(3) Filla do Nacoi, o osposa do Abiao.
Do Ciislo Sacoidolo as lios gia\os,
Do Giaa, o Ioisuaso, polos Cus, iica.
Ol! quanlo onloinocia o ou\i-la, o \-la!
Biama o Inimigo da piognio lumana,
Quo llo ioubam das mos a ingnua Viigom,
E a Aslailo, om allo giilo, assim aiguo:
Domnio fiouxo, o quodo, no Oico cloias,
Com Saudados do Cu, do mais no cuidas.
O Anjo do Caslo Amoi lo l subjugado.
ASTARTE
Doma ossa iia ol Sal: So obloi \iliia
Eu no pudo dosso Anjo, quo no Empioo
Mou poslo ocupa, a, quo supos, doiiola,
Soi quom lous piojoclos mais adianlo.
Fillo lonlo ou... Hoiioi mo assalla, ao \-lo!
S do ollai sous fuioios, cobio suslos!
Bom o conlocos lu. Dosco ao sou cicoio,
Quo a Hioioclos \. L sou: l aguaido o Fillo.
C'o sou faclo, c'o mou, abiaso Hioioclos,
Ao Homicdio,
(1)
os Ciislos ds com laiguoza.
Disso: o Sal no abismo dos piofundos
Toimonlos so dosponla. Alm dos Lagos
Do onxofio, o do bilumo, pauis flidos,
Na ampla iogio do Infoino, uma masmoiia
E ca\ada, ondo o Esp'iilo jaz misiiimo
Do quanlos o Oico oncoiia. Enlio mil \boias,
E ospanlosos ioplis, oloinal ui\a
O infido Ciumo alioz. Nunca, om sous ollos
Llo aponla o Sono: suspoios, \inganas
E a Dosospoiao, o o Dos-sossogo,
C'um cogo Amoi foioz, Quimoias lui\as,
(
90
)

(1) Ao Domnio do Homicdio.


Uididas na alma, a\oxam osso Sp'iilo,
Rumoios misloiiosos sobiossallam-no,
Cuida quo \... acoiio... os Fanlasmas!
Com lgiimas, quo bobo, om binzoa copa,
Com suoi (sou \onono) acodo aidonlo,
E nunca moila sodo. Os lbios limulos
Ioi ai, iospiiam moilos, quando a Vlima,
Quo, conlnuo, poisoguo, s mos llo fogo.
Doslombiado, quo llo o moiioi nogado,
Nas onlianlas, punlal budo onloiia.
O Iincipo das lio\as, quo a lal monslio
Baixaia, omboca a fuina, paia, o diz-llo:
Sompio lo dislingui, possanlo Aicanjo,
Dos, doslo Impiio mou, Sp'iilos som conlo:
Do gialido dai-mo, lojo, abonos podos.
No soio dum moilal, aloia as clamas,
Com quo a Hoiodos ciuol a alma abiasoaslo,
Valo ao lou Roi, nos \aslos sous dosgnios:
Dosliuam-so os Ciislos: s mos nos loino
O Coplio do Uni\oiso. Ol \om, mou Fillo,
Da lua inliopidoz digna a ompiosa.
Da boca aiioda o Aicanjo dos Ciumos
A ompoonlada copa, o co'as madoixas
Do soiponlos onxuga a imunda boca.
Iiofundo suspiiou, disso iai\oso:
Todo o pondoi do Infoino inda no \alo
A lo cui\ai o Oigullo` Expoi-mo ao Raio,
Quo lo aiiojou no lagiimoso Bialio`
Mulloi lo l do liillai da fionlo o onlono.
Quoios, inda, co'a Ciuz, susloi conflilo`
Doloslo a luz dos Cus. Ciislos dosliuiam
Mous domnios, c'os caslos sous amoios.
Lo\a os piojoclos lous, omboia, a\anlo:
Doixa-mo om paz, no mou iancoi co\ai-mo,
Som quo luibai-mo, om sous fuioios \onlas.
Disso: o co'a mo dosalinada, as soipos
Quo aos lados lom foiiadas, aiiancando,
C'os donlos iuidosos dospodaa.
(
91
)
Eis j Sal, quo iugo do coliico:
Dondo lo \om lal suslo, Anjo cobaido`
O Iosai
(1)
(\il \iiludo dos do Ciislo!)
To onliou no coiao` Olla-lo om loino.
Tois oloina ossa jazida. Cabo-lo
A Mal som fim opoios-llo Odio oloino.
Coila inulil Iosai, soguo-mo aidido.
Bio\o
(2)
faioi dos-paiocoi do Mundo
Esso Amoi caslo, quo lo mal lo assusla.
No Homom, quo loi-do lumillai, iocobia impiio,
Nom mo foicos o biao a quo consiga
O quo do zolo lou confiai digna\a.
Dossa ospoiana, dossos amoaos
Lo\ai so doixa o Aicanjo dos Ciumos.
Sal conlonlo, no gnoo Caiio sobo
C'o Monslio, a quom do Fillo o nomo da\a.
No quo obio, o insliui, o aponla o golpo, o a \lima.
(3)
Ioiquo Esp'iilos o\ilom impoilunos,
Ambos Cabos
(4)
onfiam in\is\ois
As pousadas da Doi. nica a Moilo
Aodados os \iu saii do Tilaio,
E, c'um soiiiso, os saudou lodiondo.
Mas j do Alfou ao \alo amono doscom.
Lula\a, onlo, c'um sonlo (lodo anguslias)
Hioioclos, do falal amoi cali\o.
Na figuia, dum Augui, confidonlo
Das oncoboilas mgoas do Iiocnsul,
O Domnio dos zolos so disfaia.
(
92
)

(1) Ou aiiopondimonlo.
(2) Bio\omonlo.
(3) Em piosa do\oia dizoi a \lima, o dopois dizoi o golpo: mas Viiglio, quo a
miudo ompioga a figuia usicrcn pcsicrcn, lioca poi ologncia os loimos, pondo anlos os
quo cabia colocai dopois. Do Viiglio, o oulios quo assim usam, lomoi oxomplo paia
assim usai.
(4) Tambm s \ozos supiimo ailculos, como Camos o Foiioiia, olc., os
supiimom, imilando os Lalinos.
Toma do ioslo do Adi\inlo as iugas,
As cs, o a spoia \oz, o a cal\a fionlo,
Cobio c'um longo \u: ausloio, o plido
Iolos ombios do\ol\o os lislos sacios.
Como um aziago sonlo, o dilo spoclio
Cloga ao loilo, o no coiao ansiado,
C iamo loca, quo llo poja a doxlia.
Doimos (llo diz) o o lou Ri\al liiunfa`
} a Spaila lo conduzido a Noi\a Homioa,
} abiaa a F Ciisl, j pioslo Sposa
Do Fillo do Laslonos. Sai do sono:
Roubomos, conquislomos osla piosa.
Aiiuino-so, o lonla fim complolo
(Quo assim con\m) dossos Ciislos a Tuiba.
Disso: o os lislos aiianca, o \u dos\ia,
Toina ao goslo do loiioi:
(1)
cui\ado apoila
Nos biaos, o Iiocnsul, \igoiosos,
No impuio poilo, impuio sanguo coa-llo.
C'o pondoi infoinal dobalo-so o Impio,
(2)
Todo suslos, acoida, o lodo giilos.
Tal osso, quo inda om \ida
(3)
sopullaiam,
No Campo dos jazigos,
(4)
mal quo ospoila
Do lolaigo, so ospanla, d na loisa
(5)
Co'a fionlo, ao liislo biado a co\a loa...
Hiila a coma, do loilo, Hioioclos salla:
Quanlos \ononos l, \oiloia o Monslio
(6)
Na alma do quo os Ciislos dosama, o \oxa:
Anola anlocipai do Auguslo as oidons.
Guaidas clama: os Ciislos quoi j nos Cicoios,
(
93
)

(1) loiionda figuia quo llo oia pipiia, no infoino.


(2) Hioioclos.
(3) Tondo s apaincias do moilo.
(4) Comiliio.
(5) Iodia, quo cobio a sopulluia.
(6) O Domnio do Ciumo.
Quoi dosliudo o slio om quo so adunam.
|\I] (1)
Clama Conspiiaos, Conluios clama
Conlia o Impiio:
(2)
HIEROCLES
A flux so \oila o sanguo,
Quo anda aloado om almas \oiaz fogo.
Nom l li consullai soio do Vlimas:
No nos \alom j, Iiocos, Volos, Aias.
Insonsalo! } clogam da Lacnia
Dolaloios, quo muilo llo confiimam
Do \oidico o Sonlo, quo o conluiba.
Da Iio\idncia s oidons iosignado,
Ansiando a palma do mailiio, Eudoio
(Conquanlo a Tomposlado inda a no julguo
To sobiancoiia) o assonlo cumpiiu na alma,
Iaia os, quo Iaulo llo auguiou, doslinos,
Digno da Esposa soi, quo Dous llo oscollo.
No pidio, cujo Dono andou ausonlo
Sloiilizou-so uma i\oio, quo cpia
Iiomolou do bons fiulos, \ol\om anos,
Toina pousada o Dono, a i\oio caia
Visila ansioso. Ei-lo, a mondai os iamos,
Quo a Cabia laslimou, Euios lascaiam.
Cobia a i\oio \igoi: j a coma inclina,
Quo, c'o cloiioso poso
(3)
\om \oigando.
Do Dous, assim, dosajudado Eudoio,
Ioi falla, dofinla\a, do culluia.
Mas o Iai do Famlia
(4)
onlia no pidio,
(5)
(
94
)

(1) As Igiojas, ou Oialiios, olc.


(2) Tiamadas polos Ciislos.
(3) C'os fiulos cloiiosos.
(4) Dous.
(5) Da alma do Eudoio.
|VI] Rounii, congiogai.
Io dis\olo, na bom quoiida planla,
E o Fillo do Laslonos so coioa
Co'as \iiludos, quo Infanlo piomoloia.
} dos anolos sous poio collia,
Quo llo da\a do Esposa a mo, Cimdoco,
} moiocia a no\a Calocumona
O giau do Ou\inlo,
(1)
o giau do Ioslulanlo,
E, na Igioja, a piimoiia \oz, soi \isla
No fauslo dia, Mo do Voibo, sacio:
} colobiados, findos os misliios,
Iioslada a F do soi loal a Ciislo,
Loal a Eudoio, quo om Esposo acoila.
Tcilas sombias os Ciislos piimo\os
Iaia os Rilos sagiados oscolliam.
Iassou-so (anlocodonlo noilo) o dia
Oiando, modilando: ali Cimdoco
Do Infoino liiunfou. L, sobio \spoia,
Co'as suas Fillas, comoaia Sfoia
A oinai a no\a Sposa. Os ala\ios
Anios
(2)
pionla dospo, dopo na Aia
(Domslica, sagiada Viigom puia)
Coplio, Lislos, o Vu. Al! quo, som lgiimas,
Llo no ficou, no Tomplo Homioo, a Liia!
Saudosa, um lanlo, so dosfoz Cimdoco
Das insgnias lous do pliio Cullo.
Uma Opa bianca, uma lianada c'ioa
Do Cocm subsliluiu iamais do piolas,
E colai, s Ciisls \odado onfoilo.
E\anglico Iojo, nos sous lbios,
Tomou o poslo do soiiii das Musas,
E aliacli\os llo dou, do Cu condignos.
(
95
)

(1) Vid. FLEUR. Murs !cs Cnrciicns.


(2) Do Voslal das Musas.
C'uma locla, na doxlia, onlio as mais luzos,
Na sogunda, saiu, \ola da noilo.
Ciiilo, o sous Lo\ilas \o dianlo,
Aps as Diaconisas o as Viu\as!
Do Viigons Coio, s poilas
(1)
a aguaida\a.
Eis Cimdoco. Admiia do foimosa:
E oxclama a Tuiba:
(2)
| Hc|cnc, c Tin!cri!c,
Quc cc Tc|cmc Rcc|,
(3)
|cusicscs |ctcm,
Cc c I|cr !c P|cicnisic ccrcc!c.
| Vcnus, ucn!c c tiu (|ingin!c Pc|cs)
Iicurgc, cc Ric
(4)
!cr sucs mcni|ncs.
No\a E\a, Esloi, Susana, o Saia
(5)
a aclamam
Os Ciislos, o aos Ciislos piozado nomo
Esloi, o nomo foi quo a Noi\a acoila.
(6)
}unlo ao Loclo, o no longo, ondo os Rois gidos
(7)
}azom, longo da Tuiba, o do bulcio,
A Gioi Ciisl fundado linla a Igioja,
Solla, como Illa, do Iago concuiso,
Do liios, om ioda, o do }aidins cingida.
Fonlos, no Ioiislilo, dondo puios,
Ioi lis poilas, no Tomplo, os Fiis onliam.
No lopo Oiionlal,
(8)
Saciiio, o Aia
Macia do ouio, a ongaslam gomas, poilas.
Coipo oncoiia dum Milii, coiio anlo ola
O biocado, om coilinas do gio pioo.
Do Sanlo Esp'iilo ombloma a obuinoa Iomba,
Co'as pandas asas, o Saciiio obumbia,
Quadios ao \i\o, quo as paiodos oinam,
(
96
)

(1) Da Igioja.
(2) Dos Iagos.
(3) Do Monolau.
(4) Euiolas.
(5) Esposa do Tobias.
(6) Cimdoco.
(7) Doscondonlos do Roi Agis.
(8) Uso anligo do oiai, om faco do Oiionlo.
Iassos da Bblia iomomoiam pndulos.
Dosanoxo, o poilada da Baslica,
So oiigo o Baplisliio, poi quom no\os
Insofiidos, suspiiam, Calocumonos.
Cimdoco caminla aos sanlos Iilicos.
Dif'iona l quo nolois. Lacnias Viigons
Inda adiclas aos dolos, liaja\am
Roupas aboilas, afoclando s Gonlos
Dosgaiio om sou ollai, no andai solluia,
Do Baco, ou do Hiacinlo
(1)
o sou bailo:
Da ciua Spaila a fiaudo, o ioubo, a ndolo
Foioz llos sl \oilondo om ioslo, om ollos.
E as Ciisls Viigons, l no liajo, caslas,
So digna piolo do Holona, om boldado,
Mas, mais quo ola foimosas, poi modoslas.
C'os mais Fiis, \m colobiai misliios
Dum manso Dous, quo os poilos onloinoco
E adoa paia Fillos, paia Soi\os,
Dous, quo odoia o Dissimulo, a Monliia.
Iimos nascom,
(2)
di\oiso Io\o os ciiois:
Tanlo a Roligio os Homons muda!
Clogados ao fosli\o Tomplo, o Bispo
Tondo om mos o E\angollo, ao liono sobo,
Quo alado , no piofundo sanluiio:
(3)
Io-so faco do Io\o. Em sous assonlos,
Iola osquoida, o diioila, os Sacoidolos,
Dolis, o om p Diconos ocupam
Do bsido,
|VII]
om foima, o somiciculo:
(4)
Toma\a lodo o \o da Igioja, o Io\o.
(
97
)

(1) Qual a dana usada nas foslas do Baco ou do Hiacinlo.


(2) Como fillos da mosma Spaila.
(3) Na Capola moi, no mais inloiioi do Tomplo.
(4) Ao moio ciculo, quo cingo o allai moi clamam Caianguojola om \iias Ss.
|VII] Homiciclo dos anligos lomplos iopiosonlado nos lomplos ciislos pola pailo
quo fica alis do allai-moi, om foima do somiciculo.
Sopaiados os Homons das Mulloios,
Tm uns a fionlo nua, oulias a cobiom.
Enquanlo sou lugai loma o Congiosso
Salmoia o Coio o Inliilo solono.
Dilo o Salmo (om \oz baixa oiando o Io\o)
Logo o Bispo a Oiao, quo os \olos uno
Do Ciislo Io\o onloa. O Loiloi sobo
O Ambon,
(1)
do anligo, ou no\o Toslamonlo
Toma um loxlo, quo s Foslas
(2)
ambas quadio.
Quo Cona paia a Esposa! Quanlo disla
Do lo quoda, lo sanla Coiimnia,
Canlo impuio Iago, sanguonlo apioslo!
(3)
Filam ollos na ingnua Calocumona,
Quo, sonlada, onlio as Viigons sobio-oxcolo
Em foimosuia a lodas. O iospoilo,
E a limidoz a afionlam, quo mal ousa
Ollos oiguoi, iaslioai na luiba, aquolo,
Quo aps Dous, llo ocupa\a os soios da alma.
Dosco Loiloi do Ambon, o loma o Bispo
Assonlo, na Cadoiia da Voidado.
Do coiionlo E\angollo o sonso oxplana,
Fala na con\oiso da Gonlo idlalia,
Na Dila, om quo l-do onliai \iiluosa, a Viigom,
Quo dosposa um Ciislo, sombia, o ampaio
Da Mo do Rodonloi. Dopois conclui:
Lacodomnio Io\o, mais quo lompo
Quo ou \os lombio a aliana quo lois lia\ado
Com a Sanla Sio.
(4)
Como o Hobiou Io\o
Doscondois \s do Abiao, \osso Roi iio
Roclamou osso Sanlo paionlosco,
(
98
)

(1) Espcio do liibuna.


(2) Fosla do Nossa Sonloia o Fosla do dosposiio do Cimdoco o Eudoio.
(3) Todos os piopaiali\os do dogolai Bois, Cainoiios, olc., como num maladouio,
o faziam om sous saciifcios os Iagos.
(4) Dossa aliana fala o Li\io dos Macabous.
Ioi Caila ao Sacoidolo sumo Onias.
Elo oscio\ia assim Gonlo Hobioia:
Vcsscs scc ncsscs ccns, ncsscs rcccnncs,
Ncsscs cs tcsscs scc. Roconlocondo
Os Macabous comum a nossa oiigom
Dopulao amiga a Spaila on\iaiam.
So o gio Dous do }acob, quando inda idlalias,
(1)
Vos dislinguiu, na con\izinla piolo
Dos Io\os do }a\an, Solim, o Elisa,
Quanlo o Cu \os no ciodoi, agoia,
Quo \os solou c'o solo
(2)
dos Eloilos`
Eis o piazo, ol Ciislos. Mosliai-\os dignos
Do boio, quo onsombiou Ialma Idumoia.
}udas,
(3)
c'os Iimos sous (iluslios Miliios!)
Vos omponla a pisaidos sous \oslgios,
E a dofondoidos a Coloslo Iliia.
Amada Gioi, ao mou cajado onlioguo,
Ioi acono do Dous, lal\oz osla a ullima
Ocasio soja, om quo o Iasloi, quo londos
Do sou Cajado sombia \os ajunlo.
Quo poucos dos quo ao p dosla Aia oslamos
Tiianos sofioiam quo a \oi-so loinom!
Soi\as do Ciislo, Esposas \iiluosas,
Viigons som mancla, dai-\os, lojo, o lauio
Do la\oi dospido as pompas doslo sculo,
Ioi dai-\os Modslia pudibunda.
Quanlo paia lomoi, quo os ps onloados
Em siicos
(4)
lislos, ao Cadafalso
Dificullom subii` Quo aiiocladoios
Do poilas, quo mimosos colos cingom,
No ompaclom os fios do culolo`
(
99
)

(1) Quando \s Spailialas iois ainda idlalias.


(2) Com o baplismo.
(3) Macabou.
(4) Do soda.
}ubilomos, Iimos! La\iada a Cdula
Do Li\iamonlo. Li\iamonlo ou disso`
Disso bom. Quo no julgo ou Cali\oiio
Masmoiias, copos, quo poi \s aguaidam.
Iaia um Ciislo, quo a\oxam cius Tiianos,
No slio do doi um calabouo,
E }aidim do iogalo. Uma alma quo oia,
Tollo ao coipo sonlii, quo os foiios posam.
A alma onlo\a, consigo aos Cus, o coipo.
Da Sodo o Bispo dosco: clama o Dicono:
Oiai, Iimos. Inconlinonlo so oiguo
Todo o Congiosso, so po no Oiionlo o ioslo,
As mos lo\anla ao Cu, oiando pio,
Ioi Fiis, o Infiis, o Enfoimos, o Angusliados,
Ioi Tiianos ciuis. Do modo os Diconos,
Quo Iagos, Ionilonlos, o Enoigumonos,
A quom misliios
(1)
\oda a Igioja, saiam.
Duas Viu\as, com a Mo do Eudoio
Vm buscai a liomonlo Calocumona,
Quo om faco ao Bispo a pom.
CIRILO
Quom s`
CIMODOCE
Cimdoco,
Do Domdoco Filla.
CIRILO
Quo poilondos`
(
100
)

(1) Da Consagiao, da Comunlo, olc.


CIMODOCE
Doixai Dousos, o onliai no Fiol apiisco.
CIRILO
Com maduioz posaslo o quo ioquoios`
No lo assuslam piisos` Moilo no lomos`
Tons \i\a a F sincoia om }osus Ciislo`
Hosila a Viigom, quando Iiisos, Moilo
No Quadio \, \ mgoas do Domdoco,
Sponsais no \. Mas ois llo sobo subila,
Do Eudoio a soilo, monlo... Com \oz fiimo,
Rosol\o-so a abia-la, como sua.
CIMODOCE
No mo assuslam Iiisos, Moilo no lomo.
Com F \i\a, o sincoia cioio om Ciislo.
Impo, onlo, as mos o Sanlo Milii,
(1)
C'o sinal do Ciisl llo oslampa a fionlo.
Viu o Io\o luzii lngua do fogo
Na abbada do Tomplo. O Sanlo Fsp'iilo
Sobio a Viigom doscou piodoslinada.
Nas mos llo ombobo a palma, um dos Lo\ilas,
C'ioas llo aiiojam as Ciisls Donzolas,
Qual, so j Milii foia, o onlio luzoiios,
So iomonlaia aos Cus. Ao banco \olla
Fomnoo,
(2)
do com loclas piocodida.
Sauda o Bispo ao Io\o, o o Saciifcio
Comoa.
(
101
)

(1) Ciiilo.
(2) Aos bancos doslinados, na Igioja, paia assonlo das mulloios.
DICONO
Osculos dai do Iaz iocpiocos.
D'ofiondas, quo ali liaz Ciisl Famlia,
Quo o Sacoidolo acoila, allai cumula,
E c'os Ios ao misliio dodicados,
(1)
Quo Ciiilo abonoa. Os Ciios aidom,
O inconso oxala, a \oz lo\anla o Io\o.
Ioifaz-so
(2)
o saciifcio, iopailida,
Enlio Eloilos do Dous, a sacia Vlima,
E aps a Comunlo, so apiosla o gapo,
(3)
A cuja Coiimnia onloinocida
Todo o bom coiao so \ol\o alonlo.
} Sfoia a Cimdoco insinua
Quo a dai a doslia a Eudoio so disponla,
Tm-na Viigons om biaos, Viigons coicam-na.
Mas... falla o Esposo Coiimnia augusla.
Quom nolcia dai`... Ioiquo lo lonlo
So oculla aos ollos da piognio Homioa`
Eis iango a poila,
(4)
nos budos qucios,
Eis ponilonlo \oz do foia oxclama:
Conlia Dous loi pocado, o conlia os Homons.
Na F, na Roligio fui doscuidado,
Do sou iogao mo oxpulsou a Igioja,
Causoi moilo, nas Glias, Inocncia:
Iimos, oiai poi mim. A culpa, a \ozos
Do iaslos polas lajons
|\III]
do Voslbulo,
(
102
)

(1) FLEUR. Murs !cs Cnrciicns.


(2) Do poifazoi \om a pala\ia poifoilo, como quo dissoia bom acabado, om quo o
Moslio ps a ullima mo.
(3) Ciislo iopaslo.
(4) Do Tomplo.
|VIII] Sic.
Espaizida do cinzas a caboa,
Num saco bonlo,
(1)
num cilcio oslioilo
Do Filopmon piolo, confossa\a
Compungido.
(2)
Em fa\oi do Doi lo claia,
Of'ioco o Bispo a Dous sous piodosos iogos,
Quo, com olo, os Ciislos, alloinos soguom.
Quo oslianlo assombio onlo onlia om Cimdoco!
Guiam-na, inda uma \oz, anlo o Sanluiio,
A Eudoio ospoiai \ai. } quanlo o Bispo
Iiofoio, a ingnua Viigo' assim iopolo,
Com \oz quo onloinoco a alma. Iailo um Dicono,
Quo guia o ponilonlo, quo inda, poila,
Iiosliado jaz (\odado llo oia o Tomplo),
(3)
Consigo o liaz, o om faco o po do Bispo.
L quanlo a Viigom disso, diz Eudoio.
Do boca om boca, \ai, do Allai ao Iilico,
Duns a oulios, como oco dos Minislios,
(4)
Dos Esposos o sacio juiamonlo.
Compuno,
(5)
o Inocncia
(6)
\iois junlas.
Smbolo puio do la\oi domslico,
L, como Aiminlo nlida, so of'ioco,
Na, oncamisada ioca, Mo Sob'iana.
Todo o sacio Esposiio,
(7)
quo, com lgiimas
(8)
(
103
)

(1) Scccus ccnc!icius so clama\a o \oslido dos ponilonlos, na piimili\a Igioja, quo,
poi coiiupo \oio a clamai-so sambonilo. Vid. Lus do Iiamos, cilado poi Fi. Lus
do Sousa, li\. l. cap. 3. da Hisicric !c Dcmingcs. Vid. ici!. En\ollo num capolo do saco.
|n scccc ccsccrciicnis, o in sccc ci ci|icic so fiasos \ulgaios, na Bblia, acoica do ponilncia.
(2) Quom no dai lgiimas a lo piodosa compuno`
(3) Som quo a ponilncia llo soja ali\iada polo Bispo.
(4) Do Allai.
(5) Em Eudoio.
(6) Em Cimdoco.
(7) Todo o lompo quo duiou o Esposiio.
(8) Do loinuia.
Os Assislonlos \iam, modula\am
Viigons da No\a Sio, sponsais Canlaios!
Minla Amada, onlio as Viigons, qual Liio
Enlio ospinlos. Ol quanlo linda! ol quanlo!
Qual Rom quo oscaclou, iubim a boca,
Somolla a coma copa da Ialmoiia.
Qual a Auioia, no Eoo a Sposa splondo,
Qual o inconso quo oxala, o sobo om nu\om,
Sobo Ela do oimo. Ol Fillas do Solima,
Iolos soiiis Capiolos, \os conjuio
Com fiulos mo suslondo, o com Boninas,
(1)
Quo o poilo so mo fondo \oz da Amada.
Voilo, ol moidio sopio, \oilo aiomas
Sua\ssimos, na quo do Sposo onlo\o.
Foiislo-mo a alma, ol muilo amada minla.
Tuas poilas do Codio mo abio. O oi\allo
Da Noilo lumodocou minlas madoixas.
Alos, o Miiia lo poifumo o Tlamo,
Com lua doslia mo suslm-mo a faco
Quo languo. Ol qual sinal mo pos no poilo!
Mais foilo do quo o Amoi ainda a Moilo.
Da\a o Viignoo Coio fim ao Cnlico,
Eis iossoa do foia oulio Conconlo
Dos Iaionlos o Amigos do Domdoco,
Quo Cimdoco, o Eudoio Esposos canlam.
Biillou da Taido a Esliola: sa, }o\ons,
Das Mosas do banquolo. Hmon so onloo,
Canlo-so Himonou. E \isla a Viigom.
Culloi do \oido Iindo, piolo Uinica,
Tu, quo guias ao Sposo, a Sposa lmida
Nas mos sacodo, faclo auii-comado,
E aos sons da lua \oz molodiosa,
O alcalifado clo pisa fosli\o,
(
104
)

(1) Iu|ciic mc ||cricus siipcic mc|is. Canl.


Da alco\a nupcial fianquoia as poilas,
Quo j so adianla a Viigo'. O Iojo os passos
Llo piondo, o o pliio umbial cloiosa doixa.
Vom, no\a Sposa, \om: quo, no lou soio,
Anola ioclinai-so o fido Sposo.
Dosso limonou focundo biolom Fillos
Mais foimosos quo o Dia. Um no\o Eudoio
Ionduiado do soio do Cimdoco,
Dosojo \oi, quo as al\as mos mimosas
Eslonda Mo, o acolla c'um soiiiso
Moigo, ao pioslanlo Hoii, quo luz o manda.
Dous Cullos, com dous Hinos colobia\am
O \onluioso Iai, o Iai, quo ignoia,
Quais liansos, quais anguslias o amoaam.
Findos aponas os fosli\os Cnlicos,
Eis iumoi do aimas, ois iogiado piso
Do soldados, quo maiclam. Iolo ai iompo
Toi\o aiiudo. A luiba alioz, foiina
(1)
Com foiio, o fogo, Iaz do\assa o asilo.
Ioi quanlas Ioilas iasga o Tomplo, om suslos,
Rompo a Gonlo,
(2)
om iondo. Moninos, Vollos,
Sufocam-so ao saii. Nas na\os cloiam,
Do giilos lamonlosos as Mulloios.
Fogom: fugindo, caom. Ao Bispo, anlo a Aia,
Dos-soobiado, o fiimo, om \oslo sacia
Com algomas, as mos (impios `) piofanam.
Quis o Conluiio, a quom nola a Esposa
Ii-llo impia mo... (Quo assim ll'o oidona Hioioclos.)
No j Coidoiio manso, Loo, quo iugo,
Quo so aliia ao Conluiio, Eudoio. Aiianca-llo
Da doxlia a ospada, o a iompo. A Esposa, om biaos,
No oscuio, no liopol, osqui\a a insullos.
(
105
)

(1) A soldadosca.
(2) Ciisl.
Dosaimado o Conluiio, liopa giila:
Coiioi, no alcanco, a Eudoio. Eslo aodado
Coulo miia om moimonlo do Lonidas.
Co' ou\ii iaslioio
(1)
do lo \is Sallilos,
Os passos foia As foias oxauiidas
Llo falsoiam o amoi. Fiaquoia ao poso.
(2)
Dopo a Amada no oscondoiijo igio,
(3)
}unlo do qual so oiguia um liofu do aimas,
Dos moilos, nas Toimpilas. Eudoio
Do Monaica Spailano a lana ompunla,
E aos soldados, quo j so llo aiiomossam...
Eis quo, luz do sous faclos, afiguia-so-llos
Voi om sombia o magnnimo Lonidas...
Iaiam. Fuzis dispaia o ollai do Eudoio.
Mo\ondo a piola coma, mil iolmpagos
Rolana luz dos faclos, fuiibundo.
Monos liiido a Xoixos foi Lonidas,
Moilo, o ospanlo spaigindo na loslo bibaia,
Quando llo onliou, na Tonda, om lio\a oscuia,
Eis moi assombio! Muilos dos Romanos
Vom, nolo, o Gonoial, com quom soi\iiam.
EUDORO
Guoiioiios, so a ioubai-mo a Sposa \indos,
A \ida la\ois, piimoiio, do aiiancai-mo.
Cobiam spanlo da \oz, do loi\o aspoclo
Do Caudillo, quo om guoiia os guiou. Iaiaiam.
Quando a sogai a mosso, onliam Coifoiios,
Caom, daqui, d'alm, dbois ospigas,
Da fouco ao gumo. Vo clogando ao Robio,
Quo, alloioso soaia aos Cus so aiioja,
(
106
)

(1) O iumoi dos quo iaslioa\am doscobii-lo.


(2) Da Esposa quo om biaos lo\a.
(3) }azigo do Lonidas.
Admiiam-llo
(1)
a oslaluia agiganlada,
Quo abaloi podom ss maclados, Euios.
Tal (spaisa a luiba dos Ciislos) a liopa
Slaca anlo Eudoio. Em \o o impio Conluiio
Clama: quo o Clo llos piondo os ps guoiioiios.
Tanlo pa\oi, nos poilos, Dous llo infundo!
Mais foz Dous. Ao Cusldio (diz) do Eudoio:
Doscobio-lo qual s, aos \is Sallilos.
Ronca loiiondo um Tio\o. Doscobio-so o Anjo
Ladoando Eudoio, as aimas conlolla\am-llo.
Iola lio\a onlio iaios, o iolmpagos,
s coslas os bioquis, a liopa fogo.
Fica azo a Eudoio, quo ioponla aos ombios,
A Esposa, o o cinjam dosla os biaos lindos.
Com giaa igual, ol no so oslioila amanlo
A lonia Vido ao Cloupo, quo a assoguia!
Nom lo \i\a, c'o Iinlo, quo a alimonla,
So abiaa a Labaioda: ao maslio, monos
So coso, om \onda\al, a fiouxa \ola.
Cumulado, c'o sou losouio, Eudoio
Enlia, o om lanlo, om sacio
(2)
loclo, abiiga
A Viigom, quo om domnio sou, llo dada.
Cali\o Hioioclos do Anjo dos Ciumos,
Conlia os Ciislos, so aiioja a lais \iolncias,
Na nsia, quo a Eudoio pii\o do Cimdoco.
Mas laidios
(3)
clogaiam sous Sallilos
E Eudoio a Esposa doslomido sal\a.
Nosla Noilo do scndalos, o Iipiio
Quo a Conslanlino foia, a Spaila cloga:
Lodas no\as liazia, o no\as liislos,
Fiimo Auguslo, om Consollos modoiados,
(
107
)

(1) Os Coifoiios.
(2) Em casa do Ciiilo.
(3) Quo j dosposada a linla Eudoio.
Concoidos c'o sou gnio, o quo a donuncia
Do Hioioclos falsa aclou, \igiai s manda
Os Lo\ilas, iompoi ocullas }unlas.
(1)
Das pio\as, quo dou claias Conslanlino,
No ciou a Eudoio Cabo do ioboldos.
Conslanlino junla\a mais na Caila:
Vom, quo nos \alla, agoia, o lou socoiio.
Dai conla a minla Mo Doiolou mando,
Das quo, aos Ciislos, dosdilas amoaam.
Quando ombaicai-lo, no Iiiou, oscollas,
L suigii o nosso anligo Amigo,
(2)
Do boca llo ou\iis nol\ois no\as.
Iouco l, linla apoilado, num Na\io,
Doiolou, no momonlo, om quo consullam,
Na Famlia, qual moio adoplai do\om.
EUDORO
Foia quo ou paila: o no con\m, quo om Gicia
So oxponla a Amada s \oxaos do Hioioclos,
Nom Viigom
(3)
Sposa, a Roma \ii comigo:
(4)
Mais fausla, a\islo, ocasio, na Caila.
Doiolou a Solima a guio, o lonla
Ela, om Holona, o co'a insliuo, ampaio,
E om \oidados Ciisls so omboba, o fundo.
Logo quo Auguslo mo poimila, pailo
Ao sopulcio do Ciislo, o l a Domdoco
Inslaioi, quo mo cumpia a f juiada.
(
108
)

(1) Fuili\as assombloias.


(2) Doiolou.
(3) Cujo mailiio no oia consumado.
(4) So oxponla.
Dissiois, quo inspiiaia Dous a Eudoio!
Quando ombaicados, no Baixol, os Naulas,
Do Galo
(1)
aldoo (quo a biigas no so noga,
Quo ao La\iadoi acli\o acoidai usa)
Llo ou\om o campons, guoiioiio giilo,
Enlio o zunii da fusca lomposlado,
Moiga saudado, amoi da piia, no nimo
Llos cala, o com piazoi, ou\om iomodo,
Camposlio, o suidom iaios do Espoiana.
Esso canlo, quo usanas camposinas
Rocoida, no allo Mai, bonoam gialos,
Em llo dai sonlas do \izinla Toiia.
Voi sal\a ausonlo, a Filla, a doi adoa,
No Iai, quo ao paiocoi do Eudoio anui.
LASTENES
As oidons do Sonloi cumpiidas sojam.
Guio a Alonas, sou Iai, a no\a Esposa,
Ela, a Solima \, mou Fillo a Roma:
O Tompo das pio\anas
(2)
bio\o duia,
Qual ipido Coiioio, ol Fillos, fogo.
So fiimos sois na F, bom \os soguio
Sojam o Amoi, o o Cu gianjoio \osso.
Bom foia o Iai,
(3)
co'a Viigo',
(4)
ao Ilo oxliomo,
Mas anos, nas funos do Homioo Tomplo
Na Gicia llo lm piosa a liboidado.
No\o fuioi do Hioioclos iocoiando,
Iaia o cislino Sol pailii iosol\om.
(
109
)

(1) No o Homom Fiancs: sim o sposo das Galinlas. Clama-llo o Ioola


aldoo, poiquo no nas Cidados, mas nas Aldoias l moi cpia dossos animais.
(2) Em quo Dous faz pio\a dos Ciislos.
(3) Domdoco.
(4) Cimdoco.
Como, piiso, ii \oi Ciiilo, nogam-llo,
Anlos quo ambos do Spaila saiam, manda-llo
Eudoio osciilo sou. L, da masmoiia
O Milii quo aos giillos no oia oslianlo,
Ao poisoguido Iai
(1)
lanou a bono,
Vs, no Mundo ospoiais
(2)
soi \onluiosos,
Quando Coios do Viigons, o do Miliios
}, nos Cus, om sous Cnlicos publicam
Vossa unio som fim, \onluia oloina`
FIM DO LIVRO XIV.
(
110
)

(1) Eudoio, o Cimdoco.


(2) Rosposla do Ciiilo.
NOTAS DO LIVRO XIV.
Ig. 85, \oiso 3. Hoimou.
Usa\am na Gicia pi nos dosfiladoiios, slluas do Moicuiio, (Hoimos).
Muilos dossos Hoimos guia\am a Mossnia, o a Aicdia.
|ci!., \oiso 1. Toslada giosla.
Vid. |iincr. !c Cnciccucricn!.
Ig. 86, \oiso 1. Licisco.
Na piimoiia guoiia do Mossnia, piomolou aos Mossnios \iliia o
Oiculo, com lanlo quo saciificassom uma moa da sanguinidado do Egiplo.
Enlio as muilas quo la\ia, caiu a soilo na Filla do Licisco, quo piofoiindo
Iliia a Filla, a lo\ou fugida a Spaila. Aiislodomo ofoiocou a sua, mas o noi\o
quo a quis sal\ai, alogou diioilos anlo-maliimoniais, o quo o \onlio da noi\a
os daiia a conlocoi, o Iai llo abiiu com uma faca, o a mosliou digna do dai a
\iliia aos Mossnios.
Ig. 99, \oiso 9. }a\an.
}a\an (na Bblia) diz Gicia, Solim, Macodnia, Elisa, Elido ou Iolo-
ponoso.
|ci!., \oiso 3. Do poilas.
Timcc ccrticcm, nc mcrgcriicrum ci smcrcg!crum |cucis cccupcic, |ccum
spcina ncn !ci (Toilul. !c Cu|ii |cmin.)
Ig. 1, \oiso 4. Masmoiias.
Au|crcmus ccrccris ncmcn, scccssum tcccmus. |i si ccrpus inc|u!iiur, ci si
ccrc !ciinciur, cmnic spiriiui pcicni. Vcgcrc spiriiu, spciicrc spiriiu, ci ncn sic!ic
cpccc cui pcriicus |cngcs prcpcncns iici, sc! i||cm ticm ua c! Dcum !ucii. Quciics
ccm spiriiu !ccmcu|ctcris, iciics in ccrccrc ncn cris. Nini| crus scniii in ncrtc,
cum cnimus in ca|c csi. Tcium ncmincm cnimus circum|cri, ci uc tc|ii ircns|cri
(TERTUL. c! Mcrirs).
(
111
)
Ig. 12, \oiso 22. Expulsou a Igioja.
No piimoiio dia do quaiosma \o-so pi poila da Igioja liajados pobio,
sidida, o iolamonlo os quo ali linlam do cumpiii sua ponilncia... L ioco-
biam do Bispo cilcio com quo so cinjam, o cinzas, com quo alasliassom as
caboas, o logo piosliados ou\iam as oiaos quo poi olos faziam o Bispo, o
lodo o po\o ajoollados. Enlo os oxoila\a o Anlislo, o llos ad\oilia quo poi
um coilo piazo os oxpulsa\a, como Dous do Iaiaso a Ado, dopois do pocado
comolido. E londo-os acoioado ponilncia, na misoiicidia do Dous llos
punla as ospoianas. Expulsos da Igioja, as poilas, so llos focla\am (FLEUR,
Mcurs !cs Cnrciicns).
Ig. 16, \oiso 3. Lonidas.
Quaionla anos passados do famoso combalo do Toimpilas, liouxoiam a
Spaila os ossos do Lonidas, o abaixo do anfiloalio, do lis da cidadola, os
onloiiaiam.
Ig. 19, \oiso 19. Qual ipido Coiioio.
Trcnsicruni cmnic i||c icnucm umcrc ci icnucm nuncius pcrcurrcns (Sap.
Cap. V, \. 9).
FIM DAS NOTAS DO LIVRO XIV.
(
112
)
OS MRTIRES
LIVRO XV.
ARGUMENTO
Aicncs. Dcspc!i!c !c Cimc!ccc, !c |u!crc, c !c Dcmc!ccc. Cimc!ccc sc cmccrcc
ccm Dcrcicu pcrc jcpc, c |u!crc pcrc Osiic. Mcn!c Mcric Virgcm c Arccnjc Gccric|
cc Anjc !cs Mcrcs. Cncgc |u!crc c Rcmc, ccnc ccntccc!c c Curic, pcrc ju|gcr c ccusc
!cs Crisiccs, c csics c cscc|ncm pcr scu Orc!cr. Cncgc icmccm c Rcmc Hicrcc|cs, c
ucm cs Sc|isics cnccrrcgcm !c !c|cn!cr c suc Sciic, c !c ccuscr cs Crisiccs. Simccc,
Pcnii|icc !c jupiicr, crc nc scnc!c pc|cs cniigcs Pcirics Numcs.
NUM Tssalo Coicol, c'um s Ciiado,
Via do monlo, doixa Eudoio Spaila,
Busca Aigos. Tonos, na alma, gonoiosas
Llo abunda o Amoi, o a F. Dous, quo a giando augo
Do gliia al-lo quoi, o guia a Sconas,
Quo dom do ioslo a objoclos \is mundanos.
Vaga\a Eudoio, polos cal\os cumos,
Do Roi dos Rois
(1)
liilla\a a anliga loiana.
Tis sis, piomondo illais do biioso biulo,
Ropouso bio\o loma, om slios, ondo
Toa, inda Alcidos, Clilomnoslia, Ilados,
(Runas lojo!)
(2)
o om Miconas, o oimas iuas,
O jazigo so ignoia do Agammnon.
(
113
)

(1) Agammnon.
(2) Rofoio-so aos slios.
Busca, om Coiinlo, om \o, Eudoio as piaas
Ondo lioou a \oz do giando Apslolo.
(1)
Iolo Islmo doscampado, os claios
(2)
Ludos
Rocoida, quais canlaia oulioia Indaio,
E quinlo, no splondoi, linlam c'os Numos.
Os Ionalos da A\ posquisa om Mgaia,
Quo as cinzas do Focion, pia acolloia.
Elousis soilo. Um balol unico
No Salamnio, doiiocado Ioilo!...
(3)
Soguo a sagiada \ia, o \ai subindo,
Iolo ouloiio Icilo: o plaino da lica
So llo ospiaia anlo os ollos. Iia. Admiia.
Tallada aiiosamonlo a Cidadola
Faz podoslal, quo aos Cus, osbolla o Tomplo
Ialdio, o os Iiopiloos,
(4)
Oslonla Alonas,
Na oxlonsa falda, onloio do Colunas,
Do amplos Tomplos, do anligos Edifcios.
Focla os longos do Quadio o Monlo Himolo,
E um soulo do Oli\oiias, quo cinluia
Da Cidado a Minoi\a consagiada.
Coila
(5)
o Cofiso, quo do soulo mana,
Guia aos }aidins do Acadomo. Os jazigos
Do Timloo, do Cnon, do Tiasbulo,
Dos lis }o\ons, quo, poi sal\ai a Iliia
Ioloponoso os \iu moiioi na guoiia,
Llo indicam o ioliio
(6)
Filosfico.
(
114
)

(1) So Iaulo.
(2) }ogos do Allolas mui nomoados, o om lonia dos Dousos. Vid. IINDAR.
od. Isllmic.
(3) Ondo Millaios do Na\ios so uniiam, paia a balalla na\al onlio Xoixos, o a
Gicia.
(4) Vid. Vccgc !u jcunc Anccncrsis.
(5) Eudoio.
(6) Ondo os Filsofos so ioliia\am a filosofai.
Sauda a loniada Campa,
(1)
o a do Ioiiclos,
|IX]
(Quo, nua Alonas do \oidoi dos anos,
Co' Ano a compaia, nu do Iiima\oia)
Enlio coifadas, jaz, o muiclas floios.
Aos }aidins do Ilalo
(2)
a onliada inculca
Sllua do Amoi ao Filo do Laslonos.
Com llos dai Adiiano o anligo luslio,
Ao do\anoio lumano abiiu asilo.
Giau do Sofisla oia aiiogai-so foios
Do insolncia, o do Eiioi. Com iola, o squlida
Capa, Saco, o Boido insulla o Cnico
Ao Ilalnico, on\ollo om ampla puipuia.
Tiajando longa piola boca, o Sloico,
In\oslo co' Epicuioo floi c'ioado.
No Conflilo das Soilas, ossos Campos
Roboa\am co' aiiudo dos Filsofos:
Quo os do Alonas la\iam poi loadas
(3)
Do Soioias, do Cisnos. Os quo, oulioia,
Iassoios oloinou
(4)
Di\ino Ingonlo,
Eiam dados a Isoudo-Sabodoios,
Do quanlos Homons l, os mais inulois!
(5)
In\osliga\a Eudoio, om lais ioliios,
O mais digno Oficial da Coilo Augusla.
Foi-llo duio conloi-so, o quo no moslio
Sous \isos do dospiozo, onlio-passando
Sofislas, quo o piosumom sou Adoplo,
(
115
)

(1) Dos lis }o\ons.


(2) A campa do Ioiiclos
(3) Anglica a loada. CAMES.
(4) Os jaidins, o passoios cuja fama foz oloina Ilalo.
(4) E os mais noci\os.
|IX] Sic. Liboidado polica.
Quo, com nsia so imbua, om sous sislomas
Sapincia llo piopom (liajada Louca).
(1)
Ioi fim, com Doiolou, Ciislo \iiluoso
Dopaiou no passoio da Alamoda
Do Illanos, quo manso aiioio banla,
Com lmpida coiionlo. Ao lado linla
Alguns Mancobos do ionomo ogigio,
Ioi allo Ingonlo, poi linlago iluslio.
Giogiio do Nazianzo, o o Boca do Ouio,
(2)
Domslonos dossa Eia. Iiomaluia
Eloquncia llo dou lo claio nomo.
Baslio om sonlas d, o as d Giogiio
(3)
Cioi, na F do Dinis,
(4)
na do }uslino.
(5)
Aps do infoslo a Ciislo,
(6)
\ai }uliano,
(7)
Quo con\ulso no andai, dos\aiia om soslios,
Ruins sonos, na alma inculca, o nos sonlidos.
Dislinguiu Doiolou, com cuslo, a Eudoio:
Quo llo oslampou na faco o andai dos anos
Gonliloza \iiil, qual da Viiludo
O d o uso, o o monoio o d das aimas.
Dospodidos,
(8)
loda a alma ao caio Amigo
Do Conslanlino, Doiolou doscobio.
Vi o lou Iipiio: o logo doixoi Roma.
Maioi, quo o cis, o mal. Galiio \onco,
Auguslo, codo, ou laido abdica a puipuia.
Dosliuom-llo os Ciislos, liiam-llo o osloio.
(
116
)

(1) Quo do lais piincpios a liaja\am ossos sofislas, quo da\a aios do louca.
(2) S. }oo Ciisslomo.
(3) Do Nisso.
(4) Aioopagila.
(5) Milii.
(6) Lampidio.
(7) O Impoiadoi }uliano.
(8) Da companlia dos Mancobos quo osla\am com Doiolou.
Volo do Hioioclos, quo lojo podo ludo,
Com Csai,
(1)
quo insla om \oi-nos ioconsoados,
A fim, quo o p'iigo om quo laboia o Impiio,
Llo d azo a clamai, quo a Soila ad\oisa,
E a assusladoia mullido
(2)
iopiimam
So\oias Lois. Na Coilo ou dos\alido,
Compioondos qual iazo mo lo\a Siia.
Em li nossos Iimos lm filo os ollos,
E a gliia, quo poi aimas gianjoaslo,
E a insigno compuno do plono assunlo,
Em quo lodo o Ciislo discoiio, o admiia.
Quoi \oi-lo o Iapa, o Conslanlino \oi-lo:
Do ospios coicado o Iincipo, na Coilo,
Mal so suslm: faloco-llo um Amigo,
Quo, quando o lanco o poa, o ad\iila, o ajudo,
Com doslomida mo, com sbio a\iso.
Sucossos, quo lo, na Gicia aconlocido
Doiolou ou\o a Eudoio. Guiai-llo of'ioco
A Holona a Esposa. Esl Baixol do Nopoli
Suilo no Ioilo,
(3)
o sobio foiio, a Roma
Fiolado poi Eudoio, om bom na\oguo.
Iaia o loicoiio Sol Ianalonoio
(4)
E do ambos
(5)
a pailida iosolula.
Dia falal! L cloga, com Cimdoco
Enliislocida, o Iai, quo Cidadola
Foi sou pianlo ocullai. O mais anligo
Iiilano, Amigo sou, sobio Iaionlo,
O agasallou, a Eudoio acollou Iislo,
Doulo Anlislo do Alonas, quo om Nicoia,
No Conclio luziu, luzindo co'olo
Tis Iiolados, quo a moilos iossuigiiam,
(
117
)

(1) Galiio.
(2) O som numoio do Ciislos da\a suslo aos Idlalias.
(3) Do Faloia.
(4) Em quo so colobia\am as Foslas Ianalonoias.
(5) Do Eudoio, o do Cimdoco.
E Lo\ilas mui sbios. L filsofos
(Quo mais) com os Ingonlos mais possanlos
Co'a moi Nobioza, as \iois, c'os da Igioja
Vaios mais sinalados om Viiludo.
Dia danlos, om quo lo-do sopaiai-so,
Cimdoco do Iai, da Esposa Eudoio,
Llos \om oslo indicai quo ludo pioslos,
E quo ao cadonlo Sol do dia cislino,
Vii busc-la ao Tomplo do Minoi\a.
Clogada ossa loia infausla, passa Eudoio
Anlo o Aiopago, ondo j conlocido,
O quo Iaulo anunciou, Numon ignolo.
(1)
Subindo Cidadola (slio dado)
Nunca ollos ps, om mais biillanlo Cona!
Suigo-llo! Alonas, nunca mais pomposa.
Tiajada om loga do ouio
(2)
o Monlo Himolo
So ufana\a no Eoo, paia o Noilo
Dobiuado o Ionllico, d \isos
Do ii junlai-so ao Ioimola, a Soiia Iciia
So abaixa, poiquo amoslio pola ospalda,
No Ocaso, a do Ciloion sacia cima:
Ao Sul, o Mai, do Egina a piaia iluslio,
(3)
Iiiou, Cosla Epiduioa, quo, om dislncia,
Toimina co'a Coinlia Cidadola,
Quo o coico focla lo famosa Iliia
(4)
Das Ailos, dos Hoiis, o al dos Numos.
No conlio dossa Concla ampla, o soboiba
Com lanlas Obias piimas, quo possui,
Ropousa Alonas: sous polidos mimoios
Quo as Eias iospoilaiam, \oslom coios
(
118
)

(1) Vid. Acic Apcsic|crum, cap, 17.


(2) Rctciu !unc rccc !cr, diz o Oiiginal: clama ioupas do ouio as louias
soaias ciicunfusas.
(3) Ioi Eaco, o Radamanlo, fillos do }upiloi, o Egina.
(4) A Gicia.
C'os luzoiios do Sol, quo ia doscondo
A banlai-so no pogo Noplunino,
Foiindo com sous iaios doiiadoiios,
Nas colunas do Tomplo do Minoi\a,
E conlollando, nos bioquis dos Ioisas
Do faslgio do Iilico pondonlos.
Diiois, quo o cinzol do insigno Fdias
Doia \ida aos iolo\os das cimallas:
}unlai-llo ao Quadio, o da Cidado, o Campos
Bulcio, o o gio concuiso, o aidoi
(1)
das Foslas,
Co'as sagiadas bandojas,
(2)
os Canfoios,
Iolos }aidins do Vnus, o o Na\io,
Quo ongonlos mo\om, liomolanlo o Ioplo,
Coios, quo Haimdio canlam, ou Aiislgilon,
Coiioi a Gonlo, o os Caiios ao Coimico,
Ao Icilo, ao Licou, coiioi ao Sldio,
Giando apoilo do Io\o alogio, o \i\o,
No Toalio do Baco, dondo a ospaos,
Aos ou\idos do Eudoio a \oz subia,
(3)
O Acloi, quo doclama\a do nclilo Sfoclos.
(4)
Nosso inslanlo, Cimdoco apaioco.
Iola al\a ioupa, o \iiginal somblanlo,
Iolo adoman modoslo, o gaios ollos
(5)
Os Giogos a loiiam poi Minoi\a,
Quo, ao saii do sou Tomplo, so dispunla
A iomonlai ao Olimpo, la\ondo giala
Os lumanos inconsos acollido.
(
119
)

(1) O aidoi, quo nuns la\iaia paia nolas figuiai, o noulios paia as \oi.
(2) Iaia bom onlondoi a dosciio quo o Auloi aqui inlioduziu das Foslas
Ianalonoias, foia nocossiio loi Vccgc !u jcunc Anccncrsis.
(3) Fica\a o Toalio no iocoslo da monlanla, o no lopo a Cidadola, om quo so
acla\a Eudoio.
(4) Os \oisos do liagdia do Sfoclos.
(5) Casii ccu|is Mincrtc.
Todo amoi, lodo assombios, liala Eudoio
Cobiii
(1)
da alma o lumullo, afim quo inspiio
Maioi doslimidoz Homioa Viigom.
Com quo \ozos (llo diz) posso oxpiossai-lo
Dosla alma a gialido, o amoi loinssimo`
Consonliios doixai assim a Gicia`
Ii, sob oslianlos Cus, \ol\oi lous anos!
Longo do amado Iai, do Esposo longo!
Eu lal do Amoi abono, o do Amizado
Ioilondoia, a no cioi, quo lo abio o Empioo,
E lo guio a logiai \onluia oloina!
Quom ponsou, quo pioponda lumano afoclo
A Mgoas lais, a doios lo ponosas!
CIMODOCE (cnxugcn!c cs c|ncs)
Tu s sonloi do mou iopouso, o \ida!
E a Dila do agiadai-lo paga quanlos
Saciifcios, poi li, fazoi mo cumpia.
Amando-lo, no mais quo como Esposa,
Imposs\ois no l, a quo ou iopugno.
E agoia mais, quando o lou Dous mo onsina
A amai-lo paia o Cu, paia Dous mosmo.
Nom cloio sobio mim, cloio a amaiguia
Do amado Iai, o os giandos p'iigos cloio,
Quo usas colloi, o a \ida, quo a\onluias.
EUDORO
Ol Filla do Sio, s p'iigos lomas,
Quo nos podom cuslai mais do quo a \ida.
Dous lom do ou\ii-lo, a Dous, poi mim imploia.
Quo nunca mal, ol ama puia, a Moilo,
Quando, om nosso ajuizai moia a Viiludo,
Nom Fados coulo do, mansos, o obscuios,
(
120
)

(1) Cobiii poi oncobiii: o posili\o om lugai do composlo: como usamos do \oibo
pi, om \oz do dopoi.
Conlia os fios da fouco:
(1)
om Toiia oslianla,
No a\ilo loilo, o som iosguaido, coifa.
Cada ano, oiguom sou \oo ossas Cogonlas,
Do abas do Ilisso, a aioias do Ciiono,
E aos Campos do Eiocloo,
(2)
cada ano, \ollam.
Quanlas \ozos, no aclam oima a Casa,
Quo floionlo ficou, quando pailiiam`
Quanlas, o mosmo loclo, om \o, buscaiam,
Ondo uso linlam do la\iai sous ninlos`
CIMODOCE
Tomoios lais dosculpa, numa Viigom,
Ioi Numos, oducada, monos igidos,
Quo sofiom pianlo a Amanlos, quo so ausonlam.
Cimdoco iopiosa o fio s lgiimas,
Cobio as facos, c'o \u. Toma-llo Eudoio
As mos, quo ao poilo apoila, o as lo\a aos lbios:
Minla lonia, o gliia
(3)
(diz) o caia \ida,
Do mou Di\ino Cullo no blasfomos,
Soobiada do doi.
(4)
Doslombio os Dousos
Quo, om nsias da alma, al\io lo no da\am.
Caia Esposa, o lou Dous s o iofugio
Da alma loina, quo cloia, o quo so afligo.
Elo ou\o a \oz da Iomba, no sil\odo,
Modo o \onlo O\ollinla
(5)
losquiada.
Tanlo no quoi \odai a \oia ao pianlo,
Quo o abonoa, o o lana om sous iogislios.
Iois quo, poi olo, o polo Esposo as
(6)
\oilos,
No fim da \ida, o galaido lo aguaida.
(
121
)

(1) Fouco da Moilo.


(2) Anligo Roi do Alonas.
(3) O !u|cc !ccus mcum. HORAT.
(4) Da sopaiao do Iai, o do Esposo.
(5) Quo no soja maioi o fiio, do quo a o\olla o possa supoilai.
(6) As lgiimas.
Comoa\a a alloiai-so a \oz a Eudoio,
E, alando o \u, llo di\isou Cimdoco
Oi\alladas as facos, moionadas
Iolo Sol, polo Tompo, o pola Guoiia.
Doi gia\o! Doi Ciisl! Dosso conflilo
Da F co'a Naluioza, \inla a Eudoio,
Giala, o som pai, Coloslo foimosuia.
A sous ps, poi um molo in\olunliio
Ia lanai-so a Filla do Domdoco....
O Esposo a alalla, o loino ao poilo a cingo,
E om moigo xlasi caslo, ambos so onlo\am.
Tais }acob o Raquol, no umbial da Tonda
Do Labo, dando o adous da dospodida,
So ollam com doi, do quo, inda, poi solo anos,
Iaia Esposa a alcanai, do Isaac o Fillo
Tom do ii pasloioai a Gioi do Sogio.
Do nlimo Tomplo sai onlo Domdoco,
Quo, osquocondo, quo consonliu na ausncia
Da Filla, oxala om ispidos quoixumos
A acoiba doi, quo o coiao llo abafa.
DEMODOCO (c |u!crc)
To ciu sois, quo ao Iai a Filla aiianquos`
So a lo soi j complola Esposa,
(1)
um lindo
Infanlo mo doixssois, quo osla mgoa,
Soiiindo-mo, amoigasso... E co'as mos lonias
Biincando co' oslas cs, mo ollasso iindo...
Mas, do li, do mim, longo, om Clima inspilo,
Ou mai infoslo do ciuis Iiialas,
Sofioi ou minla Filla, ali, mosa
Soi\ii foio Sonloi, compoi-llo o loilo, o...
Abia-so a Toiia, soi\a-mo om sou soio,
(
122
)

(1) So consumado o maliimnio, o dado luz um fillo.


Anlos quo ou doi lo agia, om mim consinla.
Quo iocla aos Ciislos dou lo duio poilo!
Quo so\o, o inoxoi\ol Dous adoiam!
Mas j, nos biaos, so llo aiioja a Filla,
Quo moscla doi com doi, pianlo com pianlo:
E Eudoio s quoixas quo ou\o, assim iospondo,
Biando mas fiimo, o fiimo bom quo aflilo:
Ioimilo ol Iai, soi\ii-mo ou dosso nomo.
Anlo Dous minla Esposa j Cimdoco,
Nom a aiianco, \iolonlo, do lous biaos.
Fianco, inda, llo soguii, ou no, mou Cullo,
Foiados coiaos mou Dous iojoila.
So onlias om lanla doi, fica na Gicia.
(1)
Bnos liboializo o Cu conligo.
Cumpiam-so os Fados mous! So mo ama a Esposa,
So cis, quo ola foliz, comigo, soja,
So do impio Hioioclos \oxao lo assusla,
Toloia-llo osla ausncia lal\oz cuila,
Quo assim do moi dosdila a osqui\a, o sal\a.
Dous como mais llo apiaz, dispo dos Homons.
Nosso do\oi sl fixo om sujoilaimo-nos,
Domdoco, aos supoinos sous aibliios.
DEMODOCO
Dosculpa, ol Fillo, a minla doi. Compioondo
Quo injuslo aigui quom, do impio,
(2)
sal\a a Esposa,
E magnnima sombia a po do Holona.
Soi, quo, om li lucia, o Bons, o Nomo iluslio,
Mas, ficai s som minla Filla, om Gicia!...
Al! quo, a doixai soi dado Aias do Homoio,
Quo Mossnia onliogou a mou cuidado...
Al! quo, a soi ou, nos anos, quo osliangoiias
(
123
)

(1) Falando com Cimdoco.


(2) Hioioclos.
Toiias poiogiinoi, quo onlioi Cidados,
Homons lialoi, nolando usos, coslumos...
Como ou lodo, conligo, iiia ol Filla!
No lo \oioi ou mais liancai no Ilomo,
Co' as mais Viigons, ligoiia Dana, aiiosas`
Iolas sol\as do Tomplo, ol Floi Mossnia,
Baldaioi iaslioai-lo` Al! nunca ou\i-la,
Rossoai, \oz lo moiga, om Cullos sacios!...
Dai-mo o culolo sacio, o faiio
|X]
no\o`
Toipo a Liia do p, iolas as coidas,
No allai susponsa, os ollos mous saudosos
Tm do quobiai-mo. Rasos do amplas lgiimas
Voio giinaldas iossoquidas, muiclas,
Aos ps do A\ Di\ino, o c'ioas lanlas,
Quo ioalaslo om maliz co' a ondada coma.
Ai msoio do mim!... Esla quo la\ia
Do mo coiiai os ollos... Moiioi lonlo
Som quo ao sollai-so-mo a alma, lo abonoo,
No loilo, om quo oxalai o ullimo aiianco`
(Loilo do Solido!) Ol Filla, ol Filla,
Quo ou mais no loi \oi! Quo ouo!... Ol Caionlo!
Tu \ozoias mo clamas! So conlados
Da gonlo idosa os dias. Quando soco
Clocalla no casulo o gio, o no ouco loa,
Ligoiio o lo\a o monoi sopio, o o ospalla.
Inda as \ozos solla\a o Homioo Anlislo,
Quo aplausos lioa o Niclilou Toalio.
No ou\ido, aos lis aflilos saudosos,
Rolumba\a o clamoi do Acloi do Edipo:
Ncs minncs,
(1)
unc cs mccs, cc cs mccs !c Aniigcnc.
Prcmcic scr-|nc Pci.
(
124
)

(1) Edipo, falando com Tosou.


|X] Bolo paia os saciifcios onlio os Romanos, foilo do faiinla liiga.
EUDORO
Prcmcic. E aplica
Aos Fados sous do Sfoclos os \oisos.
DEMODOCO (ccs crccs, pcrc |u!crc, cccrics)
Ei-la.
(1)
Eu la dou. Eudoio so llo aiioja...
(2)
Ao poilo apoila o Ancio ambos os Fillos.
Salguoiio, quo anos lonlos conca\aiam,
Boninas no ouco d, co'a sombia anosa
Iiodoso ampaia as ju\onis iiquozas.
(3)
Dissiois, quo, paia olas, sl podindo
Oi\allosa fioscuia, moigos sopios.
Eis quo oncalma um Suo, lio\oja, oslala,
Aiianca, o lo\a do iondo, o a iojo
Salguoiio, o Floios, limbio do Riboiio.
(4)
Vinla subindo, no loiizonlo, a Lua,
Coioando a aignloa faco, c'os luzoiios
Do Sol modiado om \ullo, o quo a uioa coma
Vai, no pogo, banlai. Essa loia, aos Naulas
Sopio fa\nio liaz quo os sai do Ioilo:
Ondo onlosla das Tipodos a iua
Co'a Cidadola, Escia\os, a Domdoco,
C'os Caiios aguaida\am. Rodam subilos
Os lis dos\onluiosos, quo nom foias
Iaia os gomidos lm. }, poipassando
A poila do Iiiou, o as Sopulluias
Do Euipidos, do Anlopo, o Monandio,
Alia\ossado lm Campos do Aiislidos,
E no Ioilo so apoiam do Faloia.
(
125
)

(1) Enliogando-o o Cimdoco.


(2) Enlio os biaos do Domdoco.
(3) As Boninas quo no ouco do lionco llo nascoiam.
(4) Do quo so ufana o Riboiio, cuja maigom afoimosonla\am.
Vinla-so oiguondo o Vonlo, o om ciobias iugas,
Vinlam, na piaia, as ondas alisai-so.
As \olas dosfialda\am as Galoias,
gian faina do iai a ncoia ao boido,
So alloina\a a colouma, o j, da piaia,
Doiolou a\isla\a os passagoiios.
Eudoio, com Cimdoco, o Domdoco
(Ioi quom aguaidam dos Baixis as lanclas)
Dos Caiios, na la\iada aioia, doscom.
Do Anlislo os joollos \acila\am-llo.
(Fiacos paia o susloi) Com \oz sopila,
Filla diz: Quanlo oslo foi funoslo
Ioilo, ao Iai do Tosou! Tal lom do soi-mo.
Voi \ollai bianca \ola o Cu mo lollo.
(1)
Ro\oionlos Eudoio, com Cimdoco
Iodom ao Iai a bno doiiadoiia.
C'um p, na piancla, ollos na piaia, os \iois
Na posluia, quo linlam os anligos,
No cumpiii saciifcio oxpialiio.
Som podoi do\ol\oi
(2)
uma s fala,
Ambas as mos oiguia aos Cus Domdoco,
Da nlima alma abonoa ambos os Fillos:
D Eudoio Viigom, quo suslm, a Caila
Quo do Holona a comolo ao pio ampaio,
E llo impiimo, na faco, sculo sanlo.
EUDORO
Sojas codo Ciisl. Lombio-lo Eudoio,
Ao Mai dissoci\ol
(3)
lanco, s \ozos,
A Filla do Solima os loinos ollos
Das amoias da Toiio do Robanlo.
(
126
)

(1) Vid. Mcicmcr|cs. lib. 8.


(2) Vcrcc !ctc|tii. HORAT.
(3) Occcnc !issccicci|i. HORAT.
Co' as \ozos, onlaladas do soluos,
Cimdoco oxclamou. Iaia mim \i\o,
Caio Iai: \i\oioi paia Domdoco.
Toinai-lo-oi ou a \oi` a \oi o Sposo`...
EUDORO (inspirc!c !c Ccu)
Ha\omos do nos \oi. Voi, paia sompio!
Os mailimos lia\am do Cimdoco,
A Domdoco ausonlam-no os Escia\os,
E lancla, quo ao Baixol a pioa inclina,
So aiiomossou Eudoio. O Ioilo doixam.
Giinaldados do Floios \o os Naulas,
C'os iomos, bianquoando o Mai do spumas.
Logo a Tlis in\ocam, o a Ialmon
Saudam, o amaiando-so, as Soioias
(1)
E a Sacia Sopulluia do Tomsloclos.
O Baixol do Cimdoco domanda
A plaga Eoa, a Toiia Ausnia Eudoio.
C'os ollos dobiuados paia o pogo,
Vola\a na inoconlo Ioiogiina,
A Mo do Rodonloi. A Gabiiol manda
Quo ao Anjo incumba dos piofundos Maios,
Quo os sopios s consinla dos Fa\nios.
As biancas asas iocamadas do ouio
Disfoio o Aicanjo, das ospaldas fulgidas,
E do allo Empioo, ao Mai, o \oo aiianca.
Nas ca\as giulas dondo o Ocoano iompo,
Quo, c'o fiagoi das \agas slo biamando,
So assonla o Anjo so\oio, quo \igia
Do Abismo o molo inquiolo. Ioiquo o inloiio
Do sou do\oi, a Sapincia o linla
Consigo, quando ao dai nascona s Eias,
(
127
)

(1) Saudam.
Sobio o Mai so lo\a\a.
(1)
Abiiu osso Anjo
Do Cu as Caladupas, no Dilu\io,
Ao mandado do Dous, olo doslo Oibo
Rolos do gua, poi cima das monlanlas,
Do\ol\oi, nos dias doiiadoiios.
Sonlado, no bollo
(2)
dos Rios lodos,
Llos diiigo as caudais, ou lnuos \oias,
Llos mngua, ou modia o cabodal undoso,
Roclassa ao Ilo n\oas o boiiascas.
Os mais cogos Caclopos llo so claios,
Encoboilos Eslioilos,
(3)
plagas n\ias
Elo a Ingonlos cabais, poi luino, os moslia.
C'um lano do ollos foio om Soilos lbiogos
Do Noilo, o om Climas lpidos
(4)
dos Tipicos
Em luz banlados. As compoilas abio
Ao giando Ocoano, dupla \oz,
(5)
no dia,
Equilibia, na doslia, o giio do Oibo,
Cada Equincio ioconduz a Toiia
Ao, do Aslio Ciiadoi, luzoiio oblquo.
Na piofundoz do Mai \o submoigii-so
Incgnilas Rogios, Roinos inloiios
No Lago imonso, doimom doslombiados:
Monslios, quais nunca os Homons \iiam, suigom.
(
128
)

(1) Spiriius Dci |crccciur supcr cucs. GENES.


(2) Dizomos bollo uma nasconlo do gua, quo iobonla o foi\o a is do loiia.
A idoia do iobonlaiom os Rios lodos duma s nasconlo mo paiocou lo poolicamonlo
sublimo, quo a quis ou liaduzii: Sonlado no \ulco, olc., mas ainda acanlada mo
paiocou paia o Quadio, quo iopiosonla o caudaloso Nilo o Eufialos, o das Amazonas,
dispaiados dos cnca\os do Abismo. Na pala\ia bollo imaginoi \oi o foi\odouio o o
mpolo iomponlo dossa imonsidado do guas.
(3) Como o Eslioilo do Gibiallai o oulios.
(4) Tcpi!csuc pracci jupiicr crumcs. HORAT.
(5) Sobo no Ocoano, o dosco a mai, duas \ozos, no dia.
Enliando om ponoliais piofundos, lliicos,
Ao \ilal iaio, quo osso Abismo anima,
V combios do iunas, do naufigios.
V oulio caos Gabiiol. Em sanlo assombio,
Adoia o Aicanjo a Dous, laslima os Homons.
No slio do ciislal, o Anjo dos Maios,
Filo, nas giandos comoos do pogo,
C'o coplio do ouio, quo monoia, as iogo.
Voido coma llo ondoia, pola ospalda,
Com Claipa, cobio, azul, mombios Di\inos.
GABRIEL (ccm mcjcsicsc ccniincncic)
Sal\o, lom\ol Anjo: o Iodoi giando
Quo do Iodoi mais allo lo foi dado,
(1)
Diz quanlo iluslio o giau, quo lons no Empioo,
Quo Oibo no\o! Quo oxcolsa Inloligncia!...
Qual, caio Iimo, lo \om, do Dous, \onluia!
Quo aicanos \s do lanlo pasmo, o os iogias!
AN}O DOS MARES
Qual olo soja o objoclo, a quo doscoslo,
Nuncio Di\ino, gialo ou\ii lal Hspodo.
Iaia admiiai molloi do ibilio sumo
O Iodoi, compolia la\-lo \islo
(Qual o \i) no fundai o Impiio aquoso.
Voi (como ou \i) pulai do Abismo as guas
Coloslos o Toiioais.
(2)
Voi, como ao giio
Dos Aslios sujoilou do Ocoano as \ozos,
(3)
A Lo\ialan doou fiioa loiiga,
|xI]
(
129
)

(1) Voiso do Camos.


(2) Gnosis.
(3) Vicissiiu!incs mcris.
|XI] Voslimonla mililai, ospcio do saia do malla com lminas do ao.
E o mandou iolouai poi ossos Golfos.
Aos Ioixos dou nadai, dou \oo s A\os,
Is Sol\as do Coial, nas fundas ondas.
Do gimio doslo luibido Elomonlo,
Mandou subii floi, iisonlas Illas,
Dou iogia aos Vonlos, Lois s Tomposlados,
Iiaias abalizou, o ao Mai llo disso:
Dcui sc uccrc c scu |urcr, c scnnc.
Dizo, a ponlo, ol da Viigom Soi\o iluslio,
Qual lo mo\o a doscoi, oidom sob'iana
s mo\odias giulas.
(1)
Vo-so as Eias`
(2)
A loia aponlou do amonloai as nu\ons`
Do iompoi as baiioiias doslo Ocoano`
E aiiomossando ao Caos, os Oibos, ii-mo
Conligo ao Cu dos Cus lomai assonlo`
GABRIEL (scrrin!c-|nc)
No\as liago do Iaz. Quo sompio o Eloino
No Homo' ompiogou foliz compiazimonlo.
A Ciuz apiosla Toiia amplos liiunfos,
Soi foia a Sal loinai ao Tilaio.
Fazo quo afoiiom Ioilo os dous Consoilos
Quo oia da Gicia as iibas longo doixam,
No Mai, no sofias, quo oulios Vonlos sopiom,
Alm do llilo moigo dos Fa\nios.
AN}O DOS MARES (inc|incn!c-sc rcspciicsc)
Cumpia-so o mando da do Mai Esliola:
Iioslo afoiiollom Lucifoi no Bialio,
}, quo a mau giado, om mo luibai poifia,
(
130
)

(1) No quo as giulas so mo\am, mas com o \ol\oi das lianspaionlos ondas paio-
com mudai do slio as giulas.
(2) Toi fim o Tompo, no fim do Mundo`
E loimonlas io\ollas dosonfioia.
Disso: o oslioma os sua\os biandos Zfiios
Quo amoigam plagas do Indo, o do Iacfico.
(1)
Enfunai \olas (diz) quo a oposlas piaias,
C'um mosmo Sopio
(2)
o Sposo, o a Sposa guiom.
C'o osso do Cu bonigno influxo, Eudoio
Em Oslia suigo, do Oslia pailo a Roma,
A la\oi do Conslanlino, amigo abiao.
Conlou-llo oslo da Igioja os infoilunios,
E da Coilo os conluios oncoboilos.
Iaia quo dos Ciislos \onlilo a soilo
So con\ocou a Cuiia. Enlio loiioios,
Em Roma, o onlio ospoianas ondoa\am.
Bom quo codosso s fuiias do Galiio
Com gian juslia obiou Dioclociano
Em dai um Dofonsoi, Gioi do Ciislo.
Da caboa do Impiio os mais iluslios
Sacoidolos liala\am, nosso piazo,
Do oscolloi Oiadoi, quo, digno, ad\oguo
A Ciisl Causa. luz do aidonlos lmpadas,
(3)
Iiosido o Iapa
(2)
os Iadios do Conclio,
Quo nas Campas dos Miliios sonlados,
Voloianos Guoiioiios, Rois foiidos
(4)
Consullando, no Campo do Balalla,
Ou dofondondo os Io\os, paiociam.
Em lanlo Confossoi
(5)
um s no \iois
Quo sinais do Mailiio no donolo.
(
131
)

(1) Mai.
(2) Os quo moiam om poilo do Mai \m a miudo duas baicas \ola soguii, uma,
iumo do Noilo, oulia do Sul, com o mosmo \onlo do Ooslo.
(2) Nas Calacumbas.
(3) Maicolino.
(4) No combalo.
(5) } cioio quo aponloi, quo clama\am Confossoi ao Ciislo, quo linla padocido
Mailiio poi loi confossado a F.
Um quo, om lialos poidou das mos o pislimo,
Oulio, quo a luz do Cu
(1)
j no conquisla,
Eslo, coilada a lngua, o a quom s iosla
Coiao, com quo lou\o a Dous, aquolo
Quo o fogo assinalou, qual do lolocauslo
Caiu cioslada a Rs. No concoida\am
Na oscolla do Oiadoi, os Vaios Sanlos,
Quo aiiiscai lomom dos Ciislos a Soilo
Libiando-a na simploza das Viiludos.
Doixai a oscolla ao Cu (diz Maicolino)
No allai, Campa dum Milii, posla a Bblia,
Quo indiquo o dofonsoi, \onoiabundos
Rogam a Dous. Dous, quo os inspiia, manda
O Anjo, quo a caigo lom pi nos iogislios
Da Vida, oloinas \oibas, nolo os \oisos
Quo indica Dous na Bblia, o os Iadios iogam.
Oidom, quo on\ollo om nu\om cumpio osso Anjo.
Abio a Loi dos Ciislos, l Maicolino:
A Loiiga \osliu, como o Giganlo,
Cingiu blicas aimas no Conflilo,
E sua ospada foi bioquol do Exicilo.
(2)
Focla o Li\io pioflico, o, onlio assombios,
Toina a abii-lo, o dopaia c'o soguinlo:
Qual, num laulo banquolo sua\o musica
(3)
Soi sua lombiana: dociolado
Di\inamonlo foi, poiquo oncaminlo
Os Io\os, o so dom ponilncia.
Iola loicoiia \oz, consulla o Oiculo.
Nos mous jojuns, um saco mo cobiia,
(4)
E um cilcio lomoi poi \osliduia.
(
132
)

(1) A luz do Dia.


(2) Macabous.
(3) Ui musicc in ccntitc tinii. ECCLESIASTIC.
(4) |n!uc mc scccc ccsccrciicnis. BARUCH. |n!ucccr ci|icic. ISALM. 39. Pcsui tcs-
iimcnium mcum ci|icium. ISALM. 38.
Alnilos onlo os do Conclio,
Soa |u!crc uma \oz (qual \oz ignoia-so).
no\a luz piolongam Ancios Miliios
Hossana, com quo abbadas
(1)
ioboam.
(2)
Assombiados iolom o Toxlo sacio:
Vom como quadiam, com Eudoio os \oisos:
(3)
Os Consollos, cada um, do Eloino admiia,
Tom poi Sanla a Eloio, poi adoi\ol.
A Fama do Oiadoi, lo ponilonlo,
Sou cidilo na Coilo, o sou Dos-pojo,
No falai com os Iincipos, o os Caigos
Quo bom piofoz, loniado com a amizado
Do Iincipo,
(4)
a Di\ina oscolla abonam.
Dai no\as so apiossuiam dola, a Eudoio,
Quo lumillado, no p,
(5)
liaa osqui\ai-so
A oncaigo do lal poilo, lonias lo allas.
Foia llo foi mosliai da Bblia o Oiculo:
(6)
Enlo submisso, s Campas \ai dos Miliios,
Ondo, com iogos, com \iglias, lgiimas
So piopaia a ad\ogai a maioi causa,
Quo ao Tiibunal dos Homons foi liazida.
Enquanlo olo a cumpiii, condigno, ponsa
Co'a assuslosa misso oncaiiogada,
Clogou a Roma, apaniguado, Hioioclos,
Das infoinais Iolncias. Dosospoia-o
Quo mal suiliia om Spaila a fuiia sua,
Eudoio om Roma, o a Homioa, quo llo osqui\am.
(
133
)

(1) Das Calacumbas.


(2) O \oibo ioboai coiiospondo ao cccncggicrc dos Ilalianos, o do quo Maffoi usou
na Tiagdia Miopo, quando diz: cccncgic !c|ic i| icmpic. } cuido quo pus osla nola.
(3) Da Bblia.
(4) Conslanlino.
(5) Iiosliado poi loiia.
(6) Os \oisos, quo o donola\am.
V, pola Oidom quo Auguslo dou iosliila,
Quo a Calunia llo dosmodiou na Coilo.
Nola osliiba\a aiiuinai sou Emulo,
(1)
A quom, polo loi do ollo, Coilo
(2)
o clama:
} lomo,
(3)
quo o malquislo, o afim quo alallo
Roponlino infoilunio, \ai-so a Csai,
(4)
Quo, com nsia os al\ilios sous abiaa.
Na monlo a Hioioclos sopia Aslailo, a fio:
Tanlo ls modiai om possos, quo, nos biaos
Do Holona a incaula \iigo', om lano collas.
(5)
Iois do Cullo mudou, mais fianca a piosa.
Oblm, quo a\oxom aos Ciislos os Iincipos,
Iiondos o lou Ri\al, o ds-lo Moilo.
Com lialos amoaada, a Esposa, lua,
E loda ao lou quoioi: ou po-na om }uzo,
Como Escia\a Ciisl, quo lo fugiia.
Enlianla-so o Sofisla, om lais consollos
Como \indos do si. Do quo piofundos
Os ci, gabos so d. Quo no alina,
Quo o lomaia Sal poi insliumonlo,
Nos sous piojoclos, conlia a Ciuz, liaados.
Qual so aiiomossa, dos Aicdios monlos
Slgia loiionlo, o, a quanlos bobom, mala,
Tal do si mosmo ufano, coiio a Epiio,
Embaica om Accio, o do Taionlo \oa,
A Galiio, quo, onlo, }aidins do Ccoio
Iiofana\a,
(6)
assislido do Sofislas,
Quo so da\am lambm, poi poisoguidos,
Iolo baldo, quo os sous sislomas sofiom.
Lida\am om loi pailo, na Consulla
(
134
)

(1) Eudoio.
(2) Auguslo.
(3) Hioioclos.
(4) Galiio.
(5) Mandando-a piondoi poi Ciisl.
(6) Co' a sua piosona.
Da Quoslo giando, quo ia \onlilai-so:
Do lumano Cullo
(1)
so apiogoam }uzos.
Com giilos alioa\am Dioclociano,
Quo llos d Oiadoi qual a ns doia.
Hioioclos cloga. Ei-los nadando om jubilo,
Ei-lo das Soilas suas cabal Ccoio.
Do lonias so incla o Sofisla, o so lisonja
Quo acusai \ai Ciislos, sou dio, o sanla.
A Razo dopia\ada, quo aifa oigullos,
Quo laiga a idoa a Amoi dosalinado,
Llo afiguia os Ciislos oxlinlos, nulos,
E, om sous biaos a Homioa. O iluso Csai,
(Cuja alma osliaga,
(2)
o as iuins lonos llo osloia)
Llo ouloiga alaidoai, no Capillio,
Com do\assa amplido, das soilas
(3)
o mago,
Quando oiai, polos Iliios Numos, Simaco.
Dia, quo a soilo, a moio Impiio
(4)
liazos,
E osliago amoaas ao Culloi do Ciislo,
Dia, quo Homons, quo Infoino, o Anjos assusla,
Dia, luzislo, onfim. Dosdo o piimoiio
Claio da Al\a, ocupou a Iioloiiana
Guaida, as do Capillio onliadas lodas.
O Foio so coallou do Io\o imonso.
Tomplo Slaloi, do Tibio as maigons, o Aicos
Tiiunfais
(5)
Tuiba os poja, al so aiiisca
Ioi osconsos lollados poiigosos.
Encola a sacia \ia Dioclociano,
Quo os Iaos
(6)
doixa, o sobo ao Capillio:
(Qual, do Iailos liiunfaia, ou do Goimanos)
(
135
)

(1) Do Cullo quo os Homons do\om pioslai Di\indado


(2) Hioioclos.
(3) Filosficas.
(4) A molado do Impiio Romano oia Ciisl.
(5) Do Tilo, o do So\oio.
(6) Das Toimas.
No o quo oia: Languidoz oxlioma,
Tompo l, quo o \onco, o llo do ala
(1)
Enojos
Iosados, quo Galiio llo acumula.
Dobaldo iobicou
(2)
a faco idosa,
Quo llo io\ a palidoz da Moilo:
Do Nada
(3)
os \isos, suidom pola mscaia
Do inloicadonlo lumano podoiio.
Do lodo o fauslo Asiano ladoado,
Num Caiio ufano, quo ioda\am Tigios,
Galiio soguo a Auguslo. Tiomo a Gonlo
Do lallo Giganlou, goslo do Aloclo
Do modoino Tifou. Vom Conslanlino
Em biioso Ca\alo, o lo\a os ollos
Da liopa, o os dos Ciislos. O Anlislo sumo
(4)
Vom, c'os dous Oiadoios, onlio os Flminos,
Anlo as Voslais, saudando o Io\o, quo olla,
Com goslo, o Oic'lo do Romuloo Rilo.
(5)
Hioioclos d a Libnio o lado, o a }mblico
E ao liopol dos Sofislas, com Ioifiio.
Dosama o Io\o afoclaos, \aidados:
Clufas,
|XII]
baldos llo solla
(6)
mui sobojos.
llimo Eudoio, a p, liajando lulos
Gia\o, no goslo, os ollos comodidos,
Como quom, nos sous ombios, lodo o poso
Da combalida Igioja, suslonla\a.
Com ospanlo, os Iagos ioconlociam,
Nosso liajo singolo, o Hoii Guoiioiio,
(
136
)

(1) A ossa languidoz.


(2) Com posluias.
(3) Do nada, oia quo codo so la\ia do loinai, moiiondo.
(4) Simaco.
(5) Das Lois o Coiimnias da Roligio Romana.
(6) A Hioioclos.
|XII] Iiadas, giacojos.
A quom Slluas Tiiunfais oiguidas foiam.
Inclinam-so os Ciislos \onoiabundos
Anlo o sou Dofonsoi, do-llo mil bnos,
Vollos, Mulloios mosliam-no aos Fillinlos:
E om lanlo Anlislos sacios, na Aia of'iocom
A Dous Iadio, o sou Fillo, om lolocauslo.
No Capillio la\ia a Sala }ulia,
Quo Auguslo
(1)
oinou co'a Sllua da Viliia,
A Coluna Miliiia ali pusoiam,
E a Viga dodicada a Cia\os sacios,
(2)
Binzoa Loba, o do Rmulo a aimaduia.
Cobiiam-llo as paiodos, iolialados
Iublcola, Fabicio, Cincinalo,
(Um ioclo, oulio biioso, oulio Soiiano,)
Fbio,
(3)
Emlio,
(4)
Calos,
(5)
Maicolo, Ccoio
Iai da Iliia. A Hoiis juslos, o magnnimos,
Sojanos, o Naicisos so llo acoslam,
Ioiquo a um lano do ollos, nos indiquom
Os ioquinlos do Vcio, o os da Viiludo:
E as \ozos
(6)
quo padocom os Impiios.
Nossa ampla Sala, junlos os }uzos
Dos Ciislos, sobo ao liono Dioclociano,
Galiio doxlia, osquoida Conslanlino,
Do Iao Oficiais dogiaus
(7)
ocupam.
Saudando a Sllua, juiam loaldado
(
137
)

(1) Ocla\iano Csai.


(2) Ondo o Diclaloi ou o Cnsul ia com muila solonidado piogai um Cia\o.
Vid. TIT. LIV.
(3) Cuncicicr.
(4) Iaulo Emlio.
(5) O Alligo, o o Uliconso.
(6) Rcgncrum ticcs.
(7) Do liono.
Consciilos Iadios, lomam sous assonlos,
E Oiadoios lambm. Giandos Milcia
E o Io\o, oncliam liios, o \oslbulos.
Dous poimiliu s infoinais Iolncias,
E aos moiadoios das mansos Di\inas,
Tomai pailo no ploilo momoi\ol.
Spaigom-so os Domnios pola Cuiia,
Eslos, quo ompolam, o ossos quo apaziguam
Os oslos das Iaixos, uns quo osclaiocom
Os nimos, o os oulios quo os ombiuscam.
Um bianco Touio a }upiloi so imola
Dadoi do bons consollos.
(1)
Cobio o ioslo
Eudoio, onquanlo o Rilo Iago duia:
Sacodo o manlo, quo oi\allaiam golas
Do gua luslial. Acona Dioclociano
A Simaco, quo so oiguo, onlio os aplausos,
Imbudo na Ailo do facundo Lcio,
Vol\o oloquonlo as falas, quais o Rio
Vol\o manso, o caudal sou pogo undoso,
Iolas, quo afoimosoia, \oidos \izoas.
FIM DO LIVRO XV.
(
138
)

(1) }upiloi Conso a quom fizoiam as Foslas om quo foiam ioubadas as Sabinas.
NOTAS DO LIVRO XV.
Ig. 113, \oiso 12. Miconas.
Aigos, pliia do Roi dos Rois (Agammnon) \indo poi loiana, na idado
mdia, a uma Viu\a Vonoziana, osla a \ondou Ropublica do Vonoza poi
2 ducados cada ano, onquanlo ola \i\osso, o 5 do conlado, uma \oz pagos.
Sic ircnsii g|cric mun!i!
Som \ollai a Misilia, das iunas do Aigos paili paia Spaila. Dospodido
do Ibiim Boi, Lacodomnia dos-saudoso doixo: mas loda\ia lais quais loquos
mo ficam do liisloza, quais os sonlo quom giandos iunas olla, iunas quo no
l-do loinai a \oi. O caminlo quo da Lacnia guia a Aiglida inda lojo, o
quo j na anliguidado foia, o mais agio da Gicia, o o mais sol\lico. Ao caii
da Noilo alia\ossmos o Euiolas, no lugai mosmo, om quo \indo do Tiipolizza
o lnlamos passado, doscaindo logo paia o Oiionlo, nas faucos das monlanlas
nos ombionlmos. Rpidos amos coiiondo onlio baiiancos, o poi baixo do
i\oios quo nos pica\am a nos onfiaimos polo poscoo dos Ca\alos, o ainda
assim, lanlo do clofio mo ombalou na fionlo um dossos iamos quo a doz pas-
sos dali, som sonlidos \im caii. E como o Ca\alo conlinuasso na coiiida, no
doiam f mous adianlados Companloiios, mas lais sous giilos foiam, quando
a mim \ollaiam, quo sa do aloidoamonlo.
uma loia da manl galgmos o cimo da monlanla, ondo doscansmos
as ca\algaduias, mas lo pungonlo nos collou o fiio, quo com Uizos acon-
domos fogo. Slio oia quo (pouco nomoado na anliguidado) no subo apoli-
d-lo, domoia\a nada monos s nasconlos do Lno na coidilloiia do E\a, s
abas do Iiasias, sobiancoiio ao Golfo do Aigos.
Vizinla ao Mai a giando Aldoia do S. Iodio, om quo onlimos s duas
loias da manl. La\ia\a muilo o iumoi, ali, dum ligico aconlocimonlo, quo
so doiam piossa a no-lo conlai.
Ioidoia Iai o Mo uma Moa dossa Aldoia, quo os Iaionlos (sonloia do
modiano cabodal) on\iaiam a Conslanlinopla. Cumpiidos os sous anos, \ollou
Aldoia, falando Tuico, Ilaliano, Fiancs, o sobioludo foimosa. So pola Aldoia
acoila\am Esliangoiios do passai, os acollia ola com lanla polidoz quo dou
quo suspoilai do sou pundonoi, aos Caboas dosso Io\o, quo oxaminado o
piocodimonlo dossa Oif, iosol\oiam om Consollo, dai mau fim a quom
dosluslia\a a sua Aldoia. Ajunlada a soma quo pola moilo duma Ciisl, so
paga na Tuiquia, onliam-llo noilo om Casa, o malam-na, o pailo subilo com
a nolcia ao Iax, o Monsagoiio, quo llo lo\a\a o pioo dossa moilo. No a
aliocidado do foilo, quo passou poi coiionlo o simplos, mas a iapacidado do
(
139
)
Iax, io\ol\ia onlo os nimos indignados do quo confossando quo iocoboia a
oidiniia quanlia, ioquoiia ainda, om iazo do \oidoi do idado, da cincia, o
poiogiinao da dofunla, coilos diioilos do indomnidado, om cobiana dos
quais dospodia a lal ofoilo dois }anzaios.
Ali mudmos do Ca\alos, o guimos anliga Cinusia. Eiam lis loias,
quando o Guia nos biadou: Somos acomolidos. Com ofoilo, alguns lomons
aimados \imos polo iocoslo do monlo, quo dopois do muilo bom nos ollaiom,
nos doixaiam passai som impodimonlo. Ioipassadas as Iailnias soiias,
doscomos a um Rio, quo coslomos al ao Mai, dondo om faco do ns doscoili-
namos Aigos, Nauplia, o l paia Miconas, os monlos do Coinlia.
Esl\amos lis lguas longo do Aigos, o lnlamos do cosloai o Golfo, o
alia\ossai a lagoa do Loina, quo modia\a onlio Aigos o ns. Baixa a noilo,
poido-so o Guia, o poidomo-nos ns om alagadas aiiosoiias, muilo, o muilo
\onluiosos quo acoilmos c'uma osloiquoiia o\olluna, om quo aguaidmos o
dia, poi soi ola o slio monos lumido, o monos sidido daquolos pnlanos.
Quanla quoiola no doia ou do Alcidos, quo Hidia no dou lal moilo,
quo alallasso a fobio, quo nosso pogo do maloilas adquiii, o quo mo no laigou,
sono quando mo \i no Egiplo.
Vi-mo om Aigos, ao iompoi da Auioia. Mais limpa, o mais animada
quo as oulias da Moioia, osla Aldoia quo subslilui a Aigos do lanla fama.
Bola, poi siluada na cui\a do Golfo, fica a lgua o moia do Mai: alluias do
Tiozono o do Epidauio lom dum lado, o lom do oulio do Aicdia o do Cinusia
as soiianias.
E oia quo a Imaginao, com os infoilunios, o fuioios dos Iolpidas so
onliisloa oia quo lais mas afiguiasso a Naluioza, doscampadas, o infiulfoias
mo paiocoiam ossas Campinas, mal assombiadas o nuas as monlanlas, slios
focundos naluialmonlo om giandos \iiludos, om giandos ciimos. Do Ialcio
do Roi dos Rois os doslioos, o os do Toalio, o dum Aquodulo iomano \isiloi:
Cidadola subi, o al quis \oi a monoi podia, quo iomo\oia a mo do Roi
dos Rois.
Quom so gabaia do quo alguma gliia dosfiulaia, quando olla famlias,
quo discanlaia Homoio, Esquilo, Sfoclos, Euipidos, o Racino, o \ dopois o
pouco quo do lais famlias iomanosco!
Doixoi osquoida o Nomou bosquo, o cloguoi a Coiinlo poi umas loiias
clalas, onliomoadas do dospailidos monlos, quais os do Acio-Coiinlo, com
quo ossos monlos so confundom: o o Acio-Coiinlo muilo anlos o a\islmos,
quo dolo nos a\izinlssomos. Assomolla\a-so olo a um moiio do gianilo a\oi-
mollado a quom no lopo uma muialla \ai do fio.
Samos do Coiinlo s lis da manl. Dous caminlos guiam a Mogaia: um
quo alia\ossa os monlos Goinios, polo moio do Islmo, oulio quo cosloia o Mai
Sainico, o \ai piolongado polas Sciinias ioclas. Foioso oncaminlai-so
polo piimoiio, paia ii dai na giando Guaida Tuica, assonlada nas fionloiias da
(
140
)
Moioia. L ondo mais apoilado o Islmo, fiz paiada, paia conlomplai os dous
Maios, o o slio om quo so da\am os }ogos Islmios, o lanai ao Ioloponoso
ullimo ollai do dospodida.
Enlimos nos Monlos Goinios planlados do Abolos, do Louioiios, o do
Muilas. L, polas quobiadas, so nos fuila\am, nos apaiociam o Mai Sainico,
o Coiinlo. Tondo assomado ao cumo, \iomos doscondo al giando Guaida, o
l mosliamos o |irmcn do Iax da Moioia, ao Comandanlo, quo nos con\idou
a caclimbai, o boboi Caf na sua baiiaca.
Clogmos, dali a qualio loias a Mogaia, ondo, som poigunlai om quo
slio da\a suas lios Euclidos, do giado doscobiiia ou ondo os ossos do Focion
jaziam, ou algumas Slluas do Iiaxlolos ou do Scopas. E om lanlo quo ou
iocoida\a, quo naquolo mosmo slio, da doona do quo moiiou, foia Viiglio
salloado, na \isila quo Gicia foz, mo \m iogai quo \ ou \isilai uma
doonlo.
E do saboi quo Giogos, o Tuicos supom quo lodos os Fiancos so onlon-
dom om Modicina, o sabom iocoilas pailiculaios. A simplicidado com quo \m
iogai um Esliangoiio, quo llo acuda nas molslias, como\o, o liaz lombiana
a llanoza dos anligos usos, o a confiana dum Homom noulio Homom. Inda
nos sol\agons da Amiica la\ia osso coslumo. Ioisuado-mo quo a Roligio, o a
Humanidado incumbom o Ioiogiino, quo com o quo llo podom condosconda.
Aios do soguiidado, o lais quais pala\ias lm foia s \ozos do \ida ioslau-
iai um moiibundo, o spaigii conlonlamonlo numa famlia inloiia.
Vom pois buscai-mo um Giogo, poiquo llo ou \oja a Filla. Esla\a a pobio
Doonlo, no clo, oslondida numa osloiia, o como amoilallada nos liapos, com
quo a cobiiiam. Com muilo pojo o iopugnncia dospogou do si o biao, quo
doixou doscaii sobio a coboiluia. Fobio puliida julguoi o quo ola padocia. Man-
doi quo llo dosafogassom a caboa dos diclos do piala com quo as Albanosas
ala\iam os cabolos, quo o pondoi das lianas, o os podacinlos do molal llo
conconlia\am o caloi no ciobio. Como ou, conlia a poslo liazia alcanfoi som-
pio comigo, doi onfoima poio dolo: o como com u\as a linlam alimonlado,
com olas disso quo conlinuassom. Foila oiao a Ciislo, o Viigom, llos
piomoli quo codo saiaiia. No, quo ou o assim ospoiasso: quo lanlos moiioi \i,
quo mo da\a a oxpoiincia poi soguio.
Doi com loda a Aldoia om pinla poila, quando quis saii, o a mim so
abalanaiam as Mulloios, giilando: Crcsi! Crcsi! quo quoi dizoi Vinnc! Vinnc!
como quo poi gialido mo con\ida\am a boboi. Ridculo mo oia como a
Mdico: mas quo impoila, so om Mogaia junla\a uma do mais s possoas quo
om lanlo Mundo quo poiogiinoi, algum bom mo dosojassom` Iii\ilgio do
quom poiogiina! Doixai do si longas lombianas, o mais diuluino ficai no
coiao dum oslianlo, quo na momiia do sous Amigos!
Ioinoilmos om Mogaia, o s duas da laido do oulio dia nos pailimos, o
oiam j cinco, quando onlimos numa Campina oilada do monlanlas, polo
(
141
)
Noilo, polo Ioonlo, o polo Sul, o quo banlada poi um longo o oslioilo biao do
Mai (Eslioilo do Salamina) polo Nasconlo, como quo foima a coida do aico,
quo ossas Monlanlas cui\am, o osso biao do Mai, boidam-no do oulio lado
as iibas da alloiosa Salamina, Illa, quo no sou confim Oiionlal, quasi quo boija
um dos piomonliios da Toiia fiimo, dando aponas passo a um bio\o osloiio.
Como j muilo paia o Mai o Sol pondia, iosol\i-mo a ficai na Aldoia Elousis,
quo ou j doscoilina\a, num allo soiio, quo ao Ioonlo o boiia do Mai, focla\a
o ciculo das monlanlas do quo faloi.
Iailimos do Elousis, ao iompoi da Al\a, iodoamos o soio do Canal do
Salamina, o nos ombobomos no dosfiladoiio do Monlo caio, o Coiidalo quo
dosomboca, nas loiias cls do Alonas, junlo ao Icilo, dondo logo a\islmos
o Acipolo, quo oslonla um onloio do Colunas do Iailnon, o Capilis do
Iiopiloo, o Tomplo do Eiocloo, Canlooiias do muios ailillados do bombaidas,
Glicos doslioos dos sculos dos Duquos (na Gicia), paidoiios do Musul-
mos...
|XIII]
Dous Ouloiiolos, o Anclsmo, o o Licabolo, ompolados ao Noilo da
Cidadola, onlio os quais, o a falda do piimoiio so mo manifosla Alonas. Clalos
os lollados, com onliomoio do Coiuclus, Ialmoiias, Runas, o doscampadas
Colunas, Zimbiios do Mosquilas, coioados do ninlos do Cogonlas, o os
ninlos com paiocona do bandojas, ondo o Sol, quo nascondo \inla, \islum-
bios singulaios da\a... So, poim, poi sous pipiios doslioos, so da\a ainda
Alonas a conlocoi, loda\ia o congiogado do sua Aiquilocluia, o o caicloi
goial dos Monumonlos, bom claio punla aos ollos, quo a Cidado do Minoi\a,
no linla poi Cidados os das Eias do Tomsloclos, o Iiiclos.
Um iocinlo do Monlanlas, quo ao moiioi no Mai, compo o \alo do Alo-
nas: do lugai, dondo ou doscoilina\a, al ao Monlo Icilo, domoslia\a a
plancio, como lis couiolas, quo iam Noilo-Sul om linla iocla. A piimoiia o
mais pixima, oia maninlo o malo lumildo, o iocm-fouadas mossos, a
sogunda Oli\ais, o a loicoiia quo \inla om coico polo conloino do Anclsmo,
dosdo a nasconlo do Ilisso, al ao Ioilo do Faloia. Nosso Oli\odo, quo, poi
anligo, paioco doscondoi da Oli\oiia quo foz biolai Minoi\a, so do\ol\o o
Cofiso: do oulio Lado do Alonas, onlio ola o o Himolo, \i o soco Ilisso.
Numa \i\ssima omoo, nunca a nossa alma dosfiula o mago do
piazoi. Assim ia ou, onliando Alonas, num onloio lal, quo alalla\a a iofloxo.
Som domoia lianspusomos os dous piimoiios loios, o do maninlo, o o
la\iado, o oncolmos o das Oli\oiias. Fui-mo onlianlando no l\oo do Cofiso,
dosfalcado, nossa sazo do cabodal das suas guas, polas sogas, quo onlo llo
faziam os Aldoos, paia a ioga do suas Oli\oiias. Do l onlimos num Hoilo
(
142
)

|XIII] Sic.
muiado, quo abiangia quasi loda a ioa do Coimico, moia loia dopois, indo
coilando Campinas do ioslollo liiguonlo, onlimos na Cidado, a quom coi-
cam modoinos muios. Ioipassando as poilas ponolimos polas oslioilas,
camposlios, assoiadas, o fioscas iuas, om quo cada moiada do Casas lom
sou quinlal, planlado do Figuoiias, o Laianjoiias. Conlonlo, o cuiioso do saii
mo paiocou o Io\o, bom dossomollanlo dos on\ilocidos o quobianlados
Moialas. Ioigunloi, ondo moia\a M. Fau\ol, o mo onsinaiam, quo s abas do
Icilo, poilo do Iilico do Adiiano, o da iua das Tipodos. (|iincrcr. do
CHATEAUBRIAND).
FIM DAS NOTAS DO LIVRO XV.
(
143
)
(
144
)
OS MRTIRES
LIVRO XVI.
ARGUMENTO
Arrczcc!cs !c Simccc, !c Hicrcc|cs, c !c |u!crc. Ccnscnic Dicc|ccicnc nc |!iic
!c pcrscguicc, mcs ucr, uc cnics, sc ccnsu|ic c Sici|c !c Cumcs.
SIMACO
CLEMENTSSIMO Auguslo, folicssimo
Csai Galiio, so os Di\inos nimos
Vossos oiam jamais pio\as iluslios
Do }uslia, oslas so, quo dais, no assunlo
Quo, lojo (impoilanlo!), ajunla a augusla Cuiia
Aos ps da oloina Majoslado \ossa.
Do no\o Dous soi piosciilo o Cullo`
Doixaiois os Ciislos, nolo, pacficos`
Ei-la a Quoslo, quo Cuiia so apiosonla.
}o\o, o os mais Numos, \ndicos dos Homons
Mo lollam \oiloi
(2)
sanguo lumano, ou lgiimas,
Voxai quom bom cumpiii ci\is Do\oios.
Os Ciislos Ailos ulois oxoicilam,
Do Eslado alonlam, iicos, o losouio,
(
145
)

(1) Quom acoilai c'o clislo do fazoi polico oslo \oiso lonlo-o polo Coiifou da
ailo mliica.
(2) Coopoiai a quo so \oila.
Com aimas, \aloiosos, o dofondom
Consollos do, no iaio, sbios, ulois,
Do gio sonso, piudncia, o iaio acoilo,
So usais \iolncia, oiiais do objoclo a miia.
Sob o do Algoz culolo, os Ciislos modiam.
Quoiois ao Iliio Cullo acaio-los`
Da Compaixo ma\iosa ao pio Tomplo
Os clamai, no s Aias das Eumnidos.
Dopois quo loi dilo o quo Razo so ajusla,
Com igual isono doclaiai do\o,
Quanlos, dossos Ciislos, iocoios cobio,
Loglimo con\cio, quo os dosluslia
E a mofa (anlos insullo!) aos Dousos foilo.
(1)
Quanlos Romanos, do iazos no slidas,
So lo doixado lo\ai` E ns, impi\idos
Tiaamos assallai um Dous oslianlo,
Quando impoila oscudai piimoiio os nossos!
Cinjamos nossas Aias, iocoidomos,
Quo giandos so, quo plimos os Numos.
Fuja o pa\oi, quo dos Ciislos a Soila
C'os Dosoiloios dos Ialoinos Tomplos,
Consiga do subii, ou do oncoipai-so.
E palonlo \oidado, l longas Eias,
Quo, ao soi c'os Numos pia, do\ou Roma
O Impiio do Uni\oiso.
(2)
Ela oiguou Aias
Aos bonficos Gnios, oncollida
Foiluna,
(3)
ao Amoi Filial, Liboidado
(4)
Concidia, Viliia, Iaz, a Tmis,
Ao Dous Timino, quo unico, anlo }upiloi,
So no oiguou, dos Dousos no Congiosso.
(
146
)

(1) Iolos Ciislos.


(2) Da ciona do Ciislianismo.
(3) Os pobios no fazom alaido do si.
(4) Dada aos Escia\os.
Em quo podo aos Ciislos, osla Di\ina
Famlia dospiazoi` H li quom ouso
Nogai cullo a lo nobios Di\indados`
Subis mais allo` Dopaiais c'os nomos
Da Iliia, o Tiadios oncanocidas
Iiosas Roligio, aos Saciifcios.
Dais co' as lombianas dossa Idado do ouio
Do Dilas, do Inocncia. Eias quo in\ojam
Do oibo inloiio as Naos, nossa, Ausnia.
Quo saudoso nos s, Monlo do Lcio,
(1)
Dado aos Lauionlos Campos, polo asilo
Quo doslo a um Numon poisoguido`
(2)
Em pimio
Do lal \iiludo, nossos Iais lou\oiam
Dos Cus alma lospodoiia, o foi iofugio
Roma, a lodo o banido, o dosgiaado.
Quo iolo\ados lancos no so anoxam
s migiaos dos Sc'los piimili\os`
Idomonou, Nosloi, com Filoclolos,
Com Diomodos` Enlo cobiiam malos
O Soiio, om quo lojo alloia o Capillio,
E oiam Cloas o quo lojo so Ialcios.
E o lo nomoado Tibio conlonlo
C'o mosquinlo, o som luslio nomo do lbula.
Quom so infoima\a, onlo, so moiocia
O Dous, piognio obscuia da }udoia,
Sobio os Dousos do Roma, obloi \onlagons`
A con\oncoi-\os do podoi do }upiloi
Sobia ollai, doslo Impiio a lnuo oiigom.
Vom o pogo caudal da Gioi Romana
Do Riaclos qualio. Ol Alba, amada Toiia
Dos Cuiicios o amoi! Tu, c'os Lalinos
C'os Soldados do Enoias, c'os Aicdios,
(3)
(
147
)

(1) A |cicnic Dcc.


(2) Saluino poisoguido poi }o\o.
(3) Vindos com E\andio.
Quo, aos Cuiios
(1)
dos Rodis o amoi logaiam,
Giogo Sanguo,
(2)
os goimos do Eloquncia
Coaiam, nos Alunos duma Loba.
Sabinos, quo liajais o\inas polos,
Iasloioando as iozos, c'uma lana,
Com loilo o mol alimonlais a \ida,
Rondois a Alcidos cullo, cullo a Coios
(Gnio da la\ia Coios, pulso Alcidos)
Vs a Rmulo, o aos sous Esposas dslois.
Dousos, quo obiaiam maia\illas lanlas,
Quo inspiiaiam Calo, Fabicio, Numa,
Dousos, quo ampaiam as iluslios cinzas
Dos nossos Cidados: Dousos, om cujo
Congiosso oslo do gliia osplandocondo
Nossos Impoiadoios, so, poi acaso,
Dousos som possos, Dousos som \iiludos`
Figuia, ol Dioclociano, quo osla Roma,
Cui\ada do anos, subilo apaioco,
Noslas bbadas do allo Capillio,
E quo assim fala Eloinidado lua:
Io ollos, noslas cs ogigio Iincipo,
Enquanlo qual o oslou, mo \ii liboila,
(Fiulo, pimio do ou soi c'os Dousos pia)
Toi-mo loi ao Cullo dos mous bons Maioios,
Quo osso Oibo ao mou domnio a\assalaiam.
C'os saciifcios mous, pus longo a Anbal,
Longo pus da Taipoia iocla, os Galos.
Quom, som lomoi, quo as Logios Romanas
Das Campas, com quo Zama
(3)
as cobio, suijam,
Ioi as mos nosla Sllua da Viliia`
Dos mais cius inimigos mous sal\oi-mo
Iaia \oi, nos dosconlos da Vollico,
(
148
)

(1) Cincinalos, o Fabicios.


(2) Dos Aicdios.
(3) Campos junlo a Cailago, ondo Cipio \oncou a Anbal.
Fillos, quo ou piociioi, dosabonai-mo!
Iossanlo Impoiadoi, assim lo fala
A Suplicanlo Roma. Olla-os oiguidos
L, das Campas, iopublicos Romanos,
Na pia \ia
(1)
(Quo \onoiandos \ullos!)
(2)
Ao Capillio, com dospojo opimo
Do Samnilos, do Volscos, sobom gia\os,
Coioada com Cai\allo a fionlo, junlam
A sua \oz da Iliia. O fiioo sono
(3)
No \os quobiaiam, ol sagiados Manos,
Nom do\assos Coslumos, nom Lois iolas,
No ciuol Miio, os Nobios dosloiiando,
No, c'o loiioi infamo, os Tiiun\iios:
Mas \om, do Cu, a Causa quo os acoida,
Doixam jazigos, o apadiinlam Aias.
Como ombaii-\os poudo o no\o Cullo
A dosloixai, poi olo, o gaibo, a pompa
Do nossas Foslas, nossos Rilos Sacios`
No podimos, iopoliioi, ol Iincipos,
Quo a\oxois os Ciislos. O Dous, quo adoiam,
Dizom, quo Dous do Iaz, piodoso, o juslo.
Enlio no Ianloo: no llo osloi\amos,
Ol pissimo Auguslo, anlos ansiamos
To ampaio quanlo Numo l no Uni\oiso.
Mas cossom
(4)
do aiiojai a }o\o insullos.
Dioclociano, Galiio, nclilos Iadios,
Sodo indulgonlos c'os Ciislos, \os iogo,
E os Iliios Numos, piologoi, sagiados.
Disso: o, do no\o a Sllua da Viliia
Saudando, foi sonlai-so a pai da Cuiia.
La\iou, nas almas, \iio mo\imonlo.
(
149
)

(1) Oilada poi ambos os lados com sopulluias do iluslios Romanos.


(2) Aponlando paia os iolialos quo oslo na sala.
(3 Da Moilo.
(4) Os Ciislos.
Uns onlo\ados, na Oiao
(1)
lo digna,
Ou\ii cuidaiam Ccoios, o Hoilnsios,
Oulios ao sumo Flmino do }upiloi
Taxaiam do sobojo modoiado.
Sal loda a ospoiana, loda a miia
Iondo om Hioioclos, sliiba om quo dosliua
Quanla oloquncia abiillanlaia Simaco,
Quando dossa oloquncia Anjos Coloslos
Lana\am mo paia inclinai a Cuiia
A so onlianlai do afoclos mais lumanos,
Ionaclos agilai, o olmos guoiioiios,
Togas do Iadios
(2)
\iois, Coplios do Auguios,
Vaguoai, na Sala onloio do muimuiios,
Sonla ambgua do aplauso, ou dosaplauso!
Mosso, ondo inulil Floi pulula, ou }oio,
Quo moscla ioxo, o azul, c'o ouio da ospiga,
So a mulli-coi Soaia ombala o Zfiio,
Cui\am-so ao sopio os colos dobiadios,
Mas \om pogo do Nolo oi-los so acamam,
Com as oi\as osliois, pos focundos.
Tais ondoa\am, na Cuiia, os paiocoios!
Iunlam ollos solcilos, nos Iincipos,
Os Coilosos, quo as suas falas paulam
Iola opinio dos Amos. Faco Augusla
(3)
D bonana, a Cosioa
(4)
onojos, iias.
Hioioclos so oiguo. Eslioila-so no manlo,
(5)
Ionsali\o, o so\oio, um pouco pia.
Cabal om quanla aslucia lou\o apiondido
Dos Roloios do Alonas, gio sofslico,
Manloso, dobio, clocaiioiio, lipciila,
(
150
)

(1) Discuiso oialiio.


(2) Iadios consciilos.
(3) A faco do Dioclociano.
(4) A faco do Galiio Csai.
(5) Apoilando-o om ioda do si.
Conciso, sonloncioso, blasona\a
Do lumano, o o sanguo liaga
(1)
do inoconlos.
Suido s lios do Tompo, s da Expoiincia,
Lo\ai, poi malos mil, quisoia o Mundo,
E adil-lo ao looi do sous sislomas.
Tal so oslonla o Oiadoi, quo onlia om combalo,
Roclido pioclamando. Ol falso Esp'iilo,
Quo a lodo o Cullo amoaa a guoiia ciua,
Moimonlo Fiol Ciona! s do Valido
Blasfmias, campo li\io da\a o Csai.
Sal impolo ao mal, da Ciuz o Ad\oiso,
(2)
Sopia ao cioso
(3)
audcias sobio Eudoio.
Da Isoudo-Sapincia o Esp'iilo aslulo
Disfaiado num Lonlo, num Filsofo,
Da Egpcia Aloxandiia oia clogado,
Ao lado
(4)
so llo ps. Do\ol\o Hioioclos
Alis o manlo, as mos disfoio, o as ciuza
No poilo, ao clo so cui\a a Auguslo, o a Csai.
HIEROCLES
Iiolo oloina do }o\o, Dioclociano,
Auguslo, Impoiadoi, oula\o
(5)
Cnsul,
Sapionlssimo, Iissimo, Di\inssimo:
(6)
(
151
)

(1) Anola bob-lo a giandos liagos.


(2) Galiio.
(3) Amanlo dospiozado do Cimdoco.
(4) Do Hioioclos.
(5) Oula\amonlo, ou pola oula\a \oz, como os Romanos diziam icriic ou icriium
Ccnsu|, lomando ad\oibialmonlo o adjocli\o icriium.
(6) Tiaduzi fiolmonlo o Oiiginal. Fiz quanlo pudo poi llo dolii o looi piosaico,
dando-llo lais \ollas, quo lomasso aios do looi polico: baldoi osludo, o manla. Rocal-
ciliou do modo, quo o doixoi qual \ai. So algum Esp'iilo mais agudo quo o mou, o liia
a limpo com foios Viigilianas crii mini mcgnus Apc||c. Codo-llo \onlagons sobio os
mous oulonla o qualio anos do moliificao.
Galiio Maximiano, Hoiculoo iamo,
Csai, Fillo
(1)
do Auguslo,
(2)
folicssimo,
Dos Iailos Tiiunfadoi, Amanlo iluslio
Da Cincia, aliladssimo Filsofo,
Sagiada Cuiia, a quom iospoilo d\ida,
Ioimilis \s fianquoza ao mou discuiso`
Insigno lonia! Tuiba-mo o juzo.
Toioi giaa ou \igoi, quo assaz mo oxpiima`
Fiouxa minla Eloquncia. Ol ioboiai-ma,
Em fa\oi da Voidado quo dofondo.
Na sua focundoz piimo\a a Toiia
Os lomons piociiou, quo, poi acaso,
Ioi piociso, lal\oz, so associaiam,
Logo lou\o Mou o Tou, \iolncias logo.
No poudo o Homom conl-las, ciiou Numos.
Cullo llos dou. Cullo ulil aos Tiianos!
Dou subilo o inloiosso modia aos Ciimos,
Quo as Iaixos, com lais sonlos,
(3)
inloimoiaiam.
Doslombiados da oiigom do sous Dousos,
Iusoiam nolos F. O assonso unnimo
Das paixos, poi assonso do Uni\oiso
Unnimo o lomaiam. Iiodado
Clomncia, os Tiianos, quo assoboibam
Os Io\os, Tomplos oiguom, poiquo cioiam,
Quo lm Dous, quo llos \alla, os Disgiaados.
Sacoidolo ombaidoi, logo ombado
Foi, polo afoclo quo omponla\a, no dolo.
Das piondas di\inais da sua Amanlo
Encanlado o Mancobo, llos dou Cullo.
Adoiou o Infoliz o dolo Mgoa.
(4)
(
152
)

(1) Ioi adopo.


(2) Dioclociano.
(3) dolos do in\ono lumana.
(4) Quo olo dosoja\a onconliai no poilo alloio.
Eis Fanalismo, o pssimo dos Malos,
Quo a\oxou sompio o poilo dos lumanos!
Esso Monslio, quo c'um biando na doxlia,
} docoiiou as lis Rogios do Mundo,
Tomplos do Mnfis, o do Alonas Tomplos
Quoimou, poi mos do Magos. Guoiia Sacia,
(1)
(Quo a dou ao Macodnio)
(2)
aloou na Gicia.
Eis ciosco, o ospiaia a doloslanda Soila,
Quo om nossos dias, suida \ai la\iando,
Quo, mui mau giado as bom modiadas luzos,
Voiomos sub\oilido oslo Uni\oiso,
Num abismo som fundo do Dosaslios.
O Quadio loiiondo mosliaioi, ol Iincipos,
Do mal quo l foilo o Fanalismo aos Homons,
So a oiigom, so os piogiossos \os doscubio
Da Roligio mais loipo, o mais iidcula,
Quo a lumana coiiupo laja ongondiado.
Ioiquo mo lollom sopullai, no ol\ido
Mais piofundo, loipozas lo lodiondas`
Mas clama-mo Voidado, quo a dofonda:
E ao mou Impoiadoi, sal\-lo d\ida.
Roquoi-mo oslo Oibo luz. Soi quo mo oxponlo
Duma faco s \ingadoias iias...
E quo \al` Um soquaz da Sapincia
A loda a Compaixo, a lodo o suslo
Voda, no poilo, acosso, quando impoila
Adilai sous Iimos, iocobiai foios
Da lo assoboibada Humanidado.
Um Io\o conlocois, quo a Lopia, o os piamos
(Odioso Io\o!) aiiodam donlio lumanos,
Io\o, a quom dou mau fim Tilo Di\ino.
Um aslulo Moiss, poi longa siio
(
153
)

(1) Do Ioloponoso.
(2) Quo foi a causa do caii a Gicia om podoi do Filipo, Roi do Macodnia.
Do ciimos, do pioslgios bom giossoiios,
Sal\ou a Escia\a Tuiba, o a foi guiando
Iolos soilos Aibios aionosos:
Em nomo do }oo\, llo dou piomossa
Duns Conloinos, quo om loilo, o mol dofluom.
Vol\om-so anos quaionla, anlos quo oncolom
Essos }udous, a Toiia piomolida,
Ondo passam ospada os Iossuidoios.
Ol Toiia Hobioia, dos }aidins Dolicia!
(1)
Val do Soixos, som po, soquiosa do guas!
(2)
Salloadoios, quo, om sous co\is ospioilam,
S do si doiam biado, no dio acoibo
Conlia a lumana piognio, o andai co\ados
Em ciuoza, lomicdios, o adulliios!
Dossa iuim iol, quo ospoiai podos`
Mais nofanda iol.
(3)
Ciislos! quo A\oongos
Nos Ciimos, no Dos-siso, a palma lo\am
Ilusos poi fanlicos Lo\ilas,
(To \is, lo som podoi) c'um Roi dos\aiiam,
Quo lm do a\assalai-llos lodo o Mundo,
Coiiou \oz, quo a Mulloi dum \il Obioiio
Doilaia um dia, ao Mundo, o lal Monaica
Iiomolido, anolado, l muilas Eias.
Ciou, no piodgio gian poio }udaica.
Vi\ou liinla anos, o sou Ciislo ocullo,
Nas sombias da pobioza, al quo afoulo
Iiogou sous dogmas, nomoou Apslolos
Uns pobiolos da posca, o os ps ao lado.
Coiiou Cidados, oscondou-so om oimos,
Mulloios ombaiu, o a Ilobo cidula.
(
154
)

(1) Iionicamonlo.
(2) E poi consoguinlo nua do Ai\oiodo.
(3) Mcx !ciurcs prcgcnicm tiiicsicrcm. HORAT.
Iuia a Moial llo abonam: mas \alo ola
Moi pioo, quo a Moial do Sbio Scialos`
Iioso, poi coilos dilos sodiciosos,
Ao suplcio da Ciuz, foi condonado.
Sonogando-llo o coipo um }aidinoiio,
Assoallam-no os Apsl'los iossuigida
ombo\ocida Tuiba: o Embuslo modia,
E, lojo, os Ciislos compom Soila a\ullada.
La\ia osso Cullo, na mais \il gonlalla,
E Escia\os o piopagam. Slo\o ocullo
(Do piimoiio) om dosoilos: manso, o manso,
So alolou om loipozas, quo o Sogiodo,
E os Coslumos abjoclos o foiozos
Naluialmonlo ongondiam... No, som causa,
A poio piincipal do sous misliios
Do infmias so compo, do ciuoldados.
Do noilo, onlio sopulcios, o cad\'ios,
Quo lo iossuigii... (Donosa ciona absuida!)
So ajunlam os ciislos. A Numos, o Homons
Odio juiado lm, lolal iopudio
Do a lodo o piazoi, o mais loglimo.
Sonlados a um janlai so\o, oxociando,
Dum Homom imolado o sanguo bobom,
Infanlis cainos palpilanlos, liagam.
(Sacio po, sacio \inlo lom do alcunla!)
Nos ciimos do sous Donos adosliados
Enliam Cos no Congiosso, alada a mosa,
Doiiubam casliais, o ali, no oscuio,
Iiomscuo la\ia o Incoslo, c'o Adulliio.
Iimos, o Iims, Iais, Mos, Fillos, o Fillas...
Consicio a\ulso, loiiondo! E pom no cmpulo
Do ciimos lais, sou Miilo, o Viiludos!
No oia assaz loi caioado as Gonlos
Ao Cullo dum Ro\ol, Sodicioso,
(
155
)
Ioi sous cabais, com moilo, jusliado.
No foi soboja culpa o loi quoiido
Embiulocoi assim a lumana piolo,
Mas, inda, a Roligio, \oil-la om Aula
Do loipoza, o flagcios lo nofandos!
Do piocodoi Ciislo ioquoiois pio\as`
Dosasossogos do, molins lo\anlam,
Doscaminlam soldados, nos Exicilos,
Sopiam dosunio onlio as Famlias,
Alucinam as cidulas Donzolas,
Guoiia onlio Iimos, guoiia onlio Esposos lia\am.
Tm j podoi, j Tomplos, j losouios,
} do Auguslo, do quom moics consoguom,
No o ls dolos, quo juiom poi sous nomos.
Do Dioclociano a Imago', ulliajam, sacia
Saciificai-llo, na Aia` Anlos mil moilos!
Do Galiio, inda l pouco, a Mo Di\ina,
No, quo aos singolos Numos das Monlanlas,
Saciifcio cumpiia, poi sou Fillo,
A doixaiam ii s. Enfim junlando
Com a Do\assido, o Fanalismo,
Quisoiam dosponlai, do Capillio
A Sllua da Viliia, o os Iliios Dousos
Aiianc-los dos sacios sanluiios.
No so onlonda, poilanlo, quo ou dofonda
Dousos, quo (das Naos na infncia) aos Homons,
Logisladoios lbois cioiam ulois.
Rogiossos baldos, lojo, quo comoa
Sou Impiio a Razo. Dosd'oia allaios
\iiludo soio (somonlo) oiguidos.
Do dia om dia a lumana piolo osluda
Em so apoifoioai, o la\oi poi Guias
Os claios do }uzo. Eu no osloio
Nom }upiloi, nom Milia, nom Soiapis.
Mas, so l-do o Impiio consoi\ai um Cullo,
Roclama o anligo, o, piofoii-lo, d\ida.
(
156
)
Exliipo-so osso inliuso,
(1)
a sanguo, a fogo.
Do dosalino sou Ciislos so cuiom.
Quando caiam do sanguo algumas golas,
Toiomos d dos Rus, do Cu malquislos,
Mas giaas, mas bnos Loi daiomos,
Quo l-do foiii as Vlimas. Aos Sbios
Tal Loi consola, o adquiio Dila ao Mundo.
Findaia aponas sou discuiso Hioioclos,
Quo o Csai foz acono, do aplaudi-lo.
Fogo, nos ollos, llo acondia a cloia,
Roxoa\a-llo a faco, afiguiando-so
Signai conlia os Ciislos o infoslo Edilo.
Como onliados do loiioi, fiios do suslo,
Sous Coilosos, aos Cus, as mos ala\am!
Tiomom do iai\a os Giandos, qual so os mpios
} da Viliia o allai llos doiiibassom.
Nos incoslos nocluinos, nos banquolos
Do caino lumana discuisa\a o Io\o:
Ladoando Hioioclos, os Sofislas, punlam
No Cu, o Amigo inlipido dos Iincipos,
O \oio Amigo das Naos, o Esloio
Da Viiludo o bons dogmas,
(2)
no\o Scialos.
Encanlado co'a fala do Iiocnsul,
Da\a Sal caloi aos pioconcoilos,
Aos Odios, adulando-so, quo iiia,
Iolo Alosmo, mais soguio mola,
Quo pola Idolaliia. Aiiodolado
Do lodo o podoiio dos infoinos,
Engiossa\a o lumullo, os aiiudos,
Dando, Cuiia abalada, ai do poilonlo.
Qual so azoa, co' aoulo do Monino
O lonlo iodoadoi,
(3)
qual sobo, o dosco
(
157
)

(1) O Cullo Ciislo.


(2) Sc. dos Sislomas dos Sofislas.
(3) A pioiia.
O alaiofado fuso, ao dai dos dodos,
Qual Ebano, ou Maifim \olloia o coga,
(1)
No loino, ao pi-llo o scopio, lais lida\am
Os nimos, nossa loia. Dioclociano
Da\a aios (unico) do Vaio im\ol,
Som dio, ou afoio mosliai no \ullo.
Na sala spaisos os Ciislos, liisloza,
Nos ioslos donola\am. Conslanlino,
Enlianlado, moimonlo, om doi piofunda,
Ioi inloi\alos, dosfoiia a Eudoio
Lanos do inquiola \isla onloinocidos.
Som dai \isos do abalo quo concobo
Do dosfa\oi do Csai,
(2)
so oiguo Eudoio,
Dos Coilosos baixozas sobio-ollando,
(3)
E do \ulgo o clamoi. Tiaja\a lulos.
(4)
Sou nobio aspoclo, a quom ioalcos da\a,
(Nolo oslampado) um sanlo posadumo,
Llo acaioa\a, om bom, os ollos lodos.
Som soi \islos, llo foimam coico, os Anjos,
Luzos llo \oslom, do dos Cus fiimoza.
Do Eudoio, piopondondo, sobio a fionlo,
L do Empioo, Esciiloios do E\angollo
Llo influam o sonso do Discuiso.
Iola amplido da Cuiia, iossoa\a:
| c Crisicc. Quc| !crc ccpcz rcspcsic?
(
158
)

(1) A iapidoz com quo no loino ioda, doslumbia, o como quo coga o apuiamonlo
do ollos.
(2) Galiio
(3) Ollando poi cima do ombio. Sccrc-c|ncr coiiospondo ao !cspiccrc dos lalinos
No soi so sccrc-c|ncr \om j no Dicioniio do Moiaos, poiquo dos Li\ios quo linla, j
poi duas \ozos, mo dospossuiam om Fiana: mas soi quo oxpiosso, o usado poi Ioola
do boa nola.
(4) |n tcsic suc|i!c como oia uso, nos suplicanlos.
Nas foios comodidas, o a\i\adas,
Tiala cada um iaslioai liaos dos Ciimos,
Quo assacado aos Ciislos, la\ia Hioioclos.
Quando boiia dum Rio, os Caadoios
Dai cuidam sallo a coipulonlo Abulio,
So um Cisno \om, quo, om plona \oia, nada,
Conlonlos paiam: da A\o s Musas giala
A al\uia admiiam, o o gaibo do monoio,
E a gala do adoman, o ou\ido afiam
Iaia osculai-llo o Canlo molodioso.
Do Alfou, no laida a dai-so a ou\ii, o Cisno,
}, a Auguslo, o ao Csai acalando, adiodo,
A Sllua da Viliia dos-sauda:
Goslos dosdonla, os ollos, os ou\idos
Dosdonla do induzii, o assim comoa:
Auguslo, Csai, \s Consciilos Iadios,
Romano Io\o, om nomo dossas \limas
Do Odio injuslo, ou nascido om Mogalpolis,
Na Aicdia, o do Laslonos Fillo, Eudoio,
Ciislo, io\oionlo \os saudo.
Ao sou discuiso dou piincpio Hioioclos,
Taxando-so do fiouxo, na Eloquncia.
Soldado, Cuiia, ou s bondado poo.
Quo, anlos, soi \oiloi sanguo poi mou Iincipo,
Quo apuiai-mo, om fiasoai Libolo fliido,
|XIV]
Moilo clamando conlia um bando fiaco
Do Vollos, do Mulloios, o Moninos.
Gialo a Simaco sou, quo, iopoilado,
Quis soi com mous Iimos. O acalamonlo
Quo aos Sob'ianos do Impiio do\o, alalla,
Quo ou, no Cullo dos Dousos, falo. E bio\o
Digo s, quo os Camilos, o Afiicanos,
(1)
(
159
)

(1) Os dous Cipios.


|XIV] Sic.
E Hoiois Emlios nclilos no foiam,
Ioi adoiaiom }o\o: sim poi daiom
Do ioslo a Moiais dogmas, Moiais foilos,
Dossos Numos do Olimpo. Em nosso Cullo
Sobo ao cumo da poifoio, quom do nimo
(1)
Imila o nosso Dous. Sim colocamos,
Como \s, nas mansos oloinas, Homons,
A quom, paia alcanai lal gliia, coubo
Mais, quo C'ioa Roal, cingii Viiludos.
Vosso Cu llos doixamos, som in\oja,
Aos Vossos Domicianos, \ossos Noios.
E lo saud\ol alma lodo o Cullo,
Quo al biando falou \osso Ionlfico
No Cullo dos Ciislos. H aqui, quom noga
Ha\oi Dous, o ioquoi, com \oz piodosa,
Voz do Viiludo, oxauslo o sanguo nosso.
Co' osso manlo,
(2)
quo liaas, \s, Hioioclos
Somoai aflios om lodo o Impiio`
Romano Magisliado insligas moilos
Do Cidados Romanos, poi millaios`
Nom ocullo \os , Consciilos Iadios,
Vossos Campos, Cidados, o Colnias,
E o Iao, o a Cuiia o o Foio (oxcoplo os Tomplos)
(3)
Io\oamos lojo, do onlo' aponas \indos.
Ciislo foi, quom Ciislos acusa aos Iincipos,
So do Alou so ompa\ona, nosso Apslala.
Quais, aos, quo oslonla, o possa unii-llo llulos,
Muilo olo o sabo. E, poi Sapincia, Simaco
Rospoilado, o poi pias cs moigoias,
Faz poso, olo dopondo, om Causa ciimo.
(
160
)

(1) |x cnimc.
(2) Manlo do Filsofo, manlo do bonfoiloi dos Homons.
(3) Dos dolos.
E os quo Hioiclos acusa, oscusa-os Simaco.
Qual mais paia cioi` Auguslo, o Csai,
Consciilos Iadios, o Romano Io\o,
Ol dai-mo alonlo ou\ido, quando acudo
Iolo quo om ns ciimina oiioi, Hioioclos,
Quando do }osus Ciislo a Causa ad\ogo.
Ao nomo do }osus, Ciislos so lumillam,
E so alalla o Oiadoi. Dopois piossoguo.
Iaia a Quoslo aclual, no iioi do Oibo,
Como Hioioclos, sciulai ancis manlillas.
Doixo a Alunos da Escola,
(1)
o fofo alaido
Do Mximas odiosas, do alloiados
Sucossos, do puoiis, iompanlos fiasos.
Da foimao do Mundo, nom da oiigom
Da Sociodado o ponlo. S so alloica
Sc ccnicn!c Crisiccs, sucsisic c |mpcric.
Sc cs Crisiccs ncgcm sucmisscc ccs Principcs.
Sc Icis, Ccsiumcs !cnc c Crisic Crcnc.
Sc c Mcrc| (num s \oibo) sc c Pc|iiicc
Tcm uc cxprccrcr c Crisic, c scus Cu|icrcs.
No mo posso conloi, quo a sollas, doixo
Concoilo oslianlssimo, quo Hioioclos
Acoica dos Hobious l lo\anlado.
O al\o, om quo os ollos ps, com juslo filo,
Quom, num soilo fundou, num slio osliil,
O Eslado da Sanlssima Solima,
Do mui piofundo quo , fugiu da \isla
Ao nosso Acusadoi. Quom logisla\a
Fillos do Abiao, compoi quoiia um Io\o,
Quo, iosislindo s Eias, consoi\asso,
No moio da uni\oisa Idolaliia,
Cullo do \oio Dous, o aclasso a foia,
(
161
)

(1) Das Soilas Filosficas.


Quo om si no linla, om Lois, quo lla adquiiissom.
Do l \om, o oncoii-la olo, onlio Monlos,
Dai-llo Lois, dai-llo Cullo, quo iimanasso
Co'osso insulado oncoiio, om quo no linlam
Mais quo um Cdigo, um Tomplo, um Saciifcio.
Anos j qualio mil lo docoiiido,
Dosquo osso Io\o oxislo. Aponlo Hioioclos,
Noulia logislao, igual poilonlo.
E, onlo molojo, quando bom llo agiado,
Da Toiia, quo Isiaol l possudo.
No goslo \islumbiou do \ollo Auguslo,
Sinal do apio\ao, quo ps alallo
Ao Discuiso do Eudoio. Dioclociano,
Quo insons\ol a Hioioclos doclamanlo,
E aos molos Oialiios, foi, do Simaco,
Abalou-so s iazos, quo ou\iu, pollicas
Do Oiadoi dos Ciislos, quo mui do indusliia
No piossuposlo abiiu mais fundo o golpo,
Ioi domo\oi o coiao do Iincipo,
Anlos quo, dos Ciislos onlio no assunlo.
Iublio
(1)
a Galiio adiclo, o infonso a Hioioclos,
Coilosos, quo, nos Amos, ollos cia\am,
Ciislos quo a soilo sua \om, susponsos,
Vondo o abalo do Auguslo, fa\oi\ol,
O Oiadoi cumula\am do lou\oios.
Tiibunos, Conluiios, o os mais Guoiioiios,
Vondo o sou Gonoial conlia um Sofisla,
A \ida dofondoi, so como\oiam.
Quo fcil, nossas almas gonoiosas,
Vii boa opinio. C'um lo\o impulso,
Com lo claias iazos, o gonlil }o\om,
(2)
Mo\o a Tuiba, quo afocla
(3)
o loma a poilo.
(
162
)

(1) Iiofoilo do Roma.


(2) Eudoio.
(3) Afoioada ao Oiadoi.
Mudou-so om Conslanlino a anguslia om jubilo:
D c'os ollos, c'o goslo ausos a Eudoio.
Dobiam do zolo, os Anjos, quo o ciicundam,
Do no\a giaa a cada alonlo, o adoinam,
Modulam-llo oco \oz, quo longo ospiaiam.
Da paida nu\om, cai a no\o a flocos,
Tcilo a ombobo o piado, o co'ola afaga
Goimos, quo liboino golo cioslaiia.
Como \indas do Cu, om al\os flocos,
Tcila ombobo assim, do Eudoio, a Cuiia
As puias falas, quo ala, no aiiazoado
Bioquol do Mundo, quo assolai inlonlam.
EUDORO
Iio\ai o Cullo mou poipasso, ol Iincipos.
Monlam-llo assaz lo claias Iiofocias,
To cumpiidas, piodgios lo som conlo,
E as quo, l longo o\o,
|XV]
abonam, Toslomunlas
Do nosso Rodonloi a Di\indado.
O Oibo llo alosla o giau do allas Viiludos.
Doiam lonias a Ciislo Impoiadoios,
}uslo obsquio Moial,
(1)
doiam Filsofos
Do ionomo imoilal, sincoios, gia\os:
E Hioioclos, quo a doixou, no llo dispula.
Daiois quoima a quom lal Dous adoia`
Mansido, caslo Amoi lom moldo om Ciislo,
Quo os lomons ama, quo poi olos moiio.
Diiois, quo olo, poi Cullo, quoi ciuozas`
Colobiais \s as Foslas do Diana
Com piosliluios, a Vnus gialas`
(
163
)

(1) Do E\angollo.
|XV] Longa duiao, oloinidado.
La\ia, na plobo \il, do Ciislo o Cullo.
(1)
Biaso nosso, o mais nobio, o mais foimoso!
A Ciisl F, poi consolai os Homons,
Os do quo ollos dos\iais, piocuia. E oiio`
S, na puipuia, l Doi` S paia os Giandos`
S, paia os Rois, quis Dous la\oi nascido`
To pouco onlia a Toipoza, o Usanas ciuas
Em nossa Roligio, quo ola as docopa.
Ondo (a no soi Ciislo) aclaiois Homom,
Mais sofiido om sou mal, mais iosignado
Nas Oidons do Sobi'ano` mais inloiio
No sou do\oi, mais liso na pala\ia`
Mais caslo om piocodoi` Do soi foiinos
To longo oslamos ns, quo aos Ludos \ossos
Nogamos assislii: poiquo om lais Foslas
Modia a Dissoluo, oscoiio o sanguo.
Em nossa Ciona, pouco dissomolla
Malai, ou \oi malai, poi passalompo.
D-nos lanlo asco a Vida dissolula,
Quo o\ilamos Toalios, como Escolas,
Do iuins coslumos, o azos do liopoos.
Mas quando noslo objoclo os juslifico,
Noulio oxponlo os Ciislos: quo diz Hioioclos,
Quo ns sociodado nos lollomos,
Ioi dio piofossado piolo lumana.
A soi lal, foia om ns juslo o casligo.
Fulmino-nos o Cu. Mas, lomai anlos
Do nossos lospilais o Enfoimo, o Iobio
A quom no acudslois, as Mulloios
Do Roma ido clamai, quo ao d alloio
Ho comolido os da Toipoza fiulos.
Quo, lal\oz sous infanlos ciom, doscidos
(
164
)

(1) Con\cio quo Hioioclos faz F Ciisl.


s pousadas da Infmia, unico asilo,
Quo os \ossos Numos do Infncia oxposla.
Vonlam \oi, como aos lais
(1)
iocm-nascidos,
As Esposas Ciisls do loino poilo:
Do Ciislo loilo, quo no llos \onono.
Mos, pola Giaa, s Mos poi Naluioza,
Llos daio fcois, anlos do Mailiio.
(2)
Mal sabidos, poioi inloipiolados
Ansa Calunia alguns misliios doiam.
Ol! so caslos aicanos inoconlos,
Mo fosso dado doscobiii-\os, Iincipos!...
Roma so oiguo, o suplica (diz-\os Simaco)
Quo llo dois fiancos os a\ilos Numos
Roma, ol Iincipos, so oiguo ou lambm digo,
Mas, Numos som podoi, \os no ioclama,
Roclama }osus Ciislo, quo, nos Fillos,
(3)
Roslauio os comodidos, sos Coslumos,
E a Boa F, o a Iiobidado, o o Iojo.
Dai-mo (\os clama) o Dous quo l omondado
Eiios das minlas Lois, quo os ausos lollo
s fallas conjugais,
(4)
a infanlicdios,
E, no Anfiloalio, a moilicnio do Homons.
Dai-mo o Dous, quo d luz Cincia, s Ailos,
Quo mo cobiiu do insliluios bonficas,
(5)
Quo anola abolii, no Oibo, o Cali\oiio.
Al! quo ou piossinlo quo, so um dia, os Bibaios
Tm do in\adii-mo, ou j anlo\ojo, o alino,
(
165
)

(1) Enjoilados.
(2) A quo as condonam os Iais, lal\oz, dossos oxposlos.
(3) Fillos do Roma.
(4) Adulliios.
(5) Hospilais paia onfoimos, Misoiicidias paia pobios, Amas paia onjoila-
dos, olc.
Quo osso Dous quom s sal\ai-mo podo,
E liocai minla lnguida Vollico,
Em sompio \oido oloina ju\onludo.
S falla iobaloi (so suslos cabom
Em Ciislos quo cloiam Bons, nom Vidas)
A alioz acusam, do Hioioclos ullima.
Diz osso Dolaloi: So sodiciosos,
Cullo nogam do Auguslo imagom sacia,
E polo Iai da Iliia, saciifcios
Rojoilam ofi'ocoi, na Aia dos Dousos.
Ns sodiciosos! Voxam-nos, poisoguom-nos,
Como a Foias! Sollamos um muimuiio`
Vozos no\o
(1)
nos dais mui ciuas moilos,
E, oiando, o Oibo nos \iu, polos Tiianos.
So o Ciislo conspiiou, donuncio-o Hioioclos.
Ciislos Soldados, quo ou daqui di\iso,
Iacmio, Sobaslio, Vicloi, ondo, os
Nobios mombios lou\slois golpoados`
Quando o Iao assallou dos nossos Iincipos
Fuiioso o Io\o` Ol no! Quo as iocoboslos,
Quando aiiosl\ois Iilicos \onablos,
Goimnicas ospadas, fimoas Fincicas.
Biiosos Scios mous, o Iimos, o Amigos
Ol no mo inquiola no, a minla soilo,
(Bom, quo \ida, um moli\o
(2)
assaz mo pionda)
Vossos doslinos, sim, quo mo onloinocom.
Ioiquo, num Dofonsoi mais oloquonlo,
No caiu a oloio` Moiocoi pudo,
Quando \os iodimi das mos dos Bibaios,
Ci\il C'ioa. Quo pouco \allo agoia,
A \os sal\ai dos golpos dum Iiocnsul`
(
166
)

(1) No\o poisoguios quo a Igioja Ciisl la\ia padocido.


(2) O amoi do Cimdoco.
Ionlo loimo ao dizoi. Dioclociano,
Tons do aclai nos Ciislos loais \assalos,
Som baixoza submissos, quo ao Cu do\om
O, quo a lo obodocoi, dilamo, os cui\a.
So do nimo loal, no llos dosmonlo
Da lngua o coiao. Moics no caplam
Dos Sobi'anos, quando os maldizom na alma.
Iodo-llo os Bons, a Vida, podo os Fillos,
Tudo daio, quo lo poilonco ludo.
Mas so a inconsai os dolos os foias...
Moiioio. Ioidoai, Iincipos, osla
Ciisl fianquoza. Anlos, quo ludo, cabo
Cumpiii c'o Cu. Quoiois, conlia olo
(1)
inloiia
Submisso` Clamo o algoz o lumano
(2)
Hioioclos.
A Auguslo o sanguo damos, quo do Auguslo,
Nossa alma a Dous, quo a Dous iosoi\ada.
Vai-so Eudoio a sou poslo, o o dosalinlo
Da loga, iocompondo-a pioslos, no ombio,
(Com modoslo iuboi) cobio as foiidas,
(3)
Quo a impa\idoz do poilo llo assinalam.
Quom opinios lo \iias naiiai podo,
Quais a Oiao do Eudoio oiguou, na Cuiia`
Fuioi Admiiao, Suslos la\ia\am:
Cada um iompia, om Amizado, ou Odio.
Iasma um, do quanlo bolo o aiguido Cullo,
Rai\a oulio, quo o podoi laxom dos Numos,
Diz o Guoiioiio,
(4)
quo do Eudoio l pona:
Quo nos \al \oiloi sanguo, pola Iliia,
Voncoi conliiios, cali\aimos Bibaios
So um Sofisla l podoi nos nossos Iincipos,
Nos liia, om Iaz, no Capillio, as \idas.
(
167
)

(1) Conlia o Cu, o sous piocoilos.


(2) Quo lanla lumanidado assoalla om sous discuisos. Iionia.
(3) Quo nas guoiias iocoboia.
(4) Os soldados quo la\ia na sala o quo so condoam do Gonoial.
Sonliu, (unica \oz) abalo Auguslo!
E quoi Dous, quo, nos quo aos Ciislos poisoguom,
Goimos do F, Ciisl Facundia ospallo.
Tiiunfa a nobio candidoz do Eudoio
Do calunioso Hioioclos, o al dos iasgos
Iios, com quo a Viliia
(1)
adoinou Simaco.
Tudo auguia aos Ciislos fausla a Sonlona.
Todo pa\oi, ol quanlo ansoia Hioioclos
Mosliai soionidado, o \oncimonlo!
Ioim, mau giado sou a iai\a, o suslo
Llo oxala\a dos ollos. Quando um Tigio
Caiu, no fojo, quo o Iasloi ca\aia,
Nas aioias da Lbia, a piumo a Foia
So dobalo om liopai, l quo, cansada
So osliia. Esl no Cicoi como quiola.
Mas, \-llo os ollos, \-llo a ciuonla boca,
Tomo, o fiomo om iancoi, cali\a, o inulla.
Iioslo, a moila ospoiana oiguo om Hioioclos
Csai.
(2)
Foilo a lisonjas, \is, o impuias,
Rugo \oz da Viiludo, Soguioza
Dum Vassalo do bom.
GALERIO
Vou pi-mo losla
Das Logios da sia, so os Ciislos no punom.
C'o Cu malquislos, mos poio sacilogas.
(3)
Dos misliios,
(4)
quo Eudoio oculla, o Apslala
(5)
So \al, so afoula, o a Di\indado a Auguslo
(
168
)

(1) A sllua da Viliia.


(2) Galiio.
(3) Abafando do cloia.
(4) No oia poimilido aos Fiis da piimili\a io\olai os misliios do Ciislianismo.
(5) Hioioclos.
Nogai, aiguo soi infamo o Rio,
E, co'a facundia amolinai as loslos.
A\ozo Auguslo aos mpolos do Csai,
Cobiou suslo da amoaa. E oia o mais \lido
Esloio poido, so os Ciislos pioscio\o.
Anos llo lm coilado a anliga foia,
Com quo oncaia\a inlipido os disciimos
Duma guoiia ci\il. Acabou Lucifoi
C'um poilonlo abaloi-llo os ioslos do nimo,
Dos ailosos do loclo cai do subilo
Do Rmulo o bioquol, ioa om Eudoio,
Roda al a binzoa Loba, quo um Coiisco,
Quando }ulio
(1)
moiiou, foii-la \oio.
GALERIO (c Dicc|ccicnc)
V, quo o Iai dos Romanos no loloia
Blasfmias do Ciislo.
(2)
Imila-o, Auguslo:
Impios dosliui, o, a lal poilonlo, ao Gnio
Acodo doslo Impiio, o ao Capillio.
Enlo Dioclociano, a mui mau giado
Da moidaz Conscincia, o da Iollica,
Em dai conlia os Ciislos o Edilo, anui.
llimo iasgo foi sou juzo
Quo onliom, na Causa, os Cus, o so doclaiom,
Quo a supoilai da Exociao \indouia
O poso acudam, com Galiio o ajudom.
DIOCLECIANO
La\io-so o Edilo, so a Cumoia
(3)
o apio\a.
A mou dospoilo o la\iom. Mas, onquanlo
(
169
)

(1) }ulio Csai.


(2) Eudoio.
(3) A Sibila Cumoia.
No d iosposla o Oicl'o, fianco fiquo
A cada Cidado, qual Cullo oscolla.
Disso: o logo doscou do Capillio.
Sai o\anlo Galiio, o\anlo Hioioclos,
Iiojoclos do ambio modila o Csai,
Vingana uno ambio, o a Amoi Hioioclos.
Ionoso Conslanlino, com Eudoio
A fuilo o\ila a cuiiosa Tuiba.
Vozoou conlonlo o Infoino. Os Anjos sobom
Com liislo doi aos ps da oloina Essncia.
FIM DO LIVRO XVI.
(
170
)
NOTAS DO LIVRO XVI.
Ig. 148, \oiso 3. Sllua da Viliia.
Doliboiou Dioclociano, um in\oino inloiio, com os do Consollo, no con-
coinonlo aos Ciislos, quo, impoiando Honiio, quisoiam liiai do Capillio a
sllua da Viliia, ao quo so ops Simaco Anlislo do }o\o pionunciando um
discuiso muilo oloquonlo, quo anda nas Obias do Sanlo Ambisio, com a
iosposla do mosmo Sanlo.
Ig. 149, \oiso 3. Suplicanlo Roma.
No sou soimo do iosumido numoio dos Escollidos, imilou Massilon
osla piosopopoia do Simaco. Caso do dizoi, com os SS. II.: Iiciic c rcuccr cs
riuczcs !cs |gipcics.
|ci!., \oiso 22. Ianloo.
No Ianloo o quis Tibiio colocai. Tomplos llo oiigiu Adiiano o Aloxan-
dio So\oio llo dou cullos.
Ig. 154, \oiso 1. Soquiosa do guas.
No sonlido pipiio, ingialo, o soco loiiiliio o da }udoia, monos alguns
\alos, como o do Bollloom, o do Engadi, o o do Bolnia, mas o pas dos
Hobious oiam loiias do abundncia. Ao Noilo a Galiloia, ao Sul a Idumoia o os
plainos do Saion, ao Nasconlo os iodoios do }oiic so loiias oxcolonlos. E \oi-
dado, quo }oiusalm fundada foi sobio ponlascos, o nada monos, conloinos
lom do suma foililidado.
Ig. 155, \oiso 27. Cos.
Dossas calunias fazom mono os anligos Apologislas: do supoi, quo do
misliio Eucaislico nascou a fbula dos banquolos do caino lumana. Igno-
ia-so o moli\o dondo so llos assacou o onsino do Co, o a loipoza dos incos-
los. Com muilo a\iso, nolou Floui, quo a\ozados os Iagos s foslas do Baco,
o do Floia, o abominaos quo la\ia\am nolas, so doiam a cioi, quo om simi-
llanlos loipozas doscaam os Ciislos, om sous ocullos misliios.
(
171
)
Ig. 157, \oiso 32. O lonlo iodoadoi.
Compaiao do quo Viiglio o Tibulo so lo soi\ido.
Ig. 159, \oiso 12. Auguslo, Csai.
Assim comoa a sua Apologia S. }uslino Filsofo.
Ig. 163, \oiso 6. A flocos.
Compaiada a flocos do no\o, \om, na Ilada a Eloquncia do Ulissos.
|ci!., \oiso 2. Doiam Filsofos.
Bom conlocida a Caila do Ilnio junioi a Tiajano om fa\oi dos Ciislos.
Ig. 164, \oiso 28. Hospilais.
}, nossa Eia, la\ia Hospilais Ciislos, o o dinloiio quo so iocollia nos
gapos, soi\ia a socoiioi os Iobios, quo os loma\a a Igioja sob sou ampaio,
como \om nolado nas Aclas do mailiio do S. Louiono. Nossa mosma ocoi-
incia, Galiio, poi so dosompocoi do Iobios, os manda\a lanai ao Mai.
Ig. 165, \oiso 1. Iousadas da Infmia.
Vi!. Apologia do S. }uliano.
|ci!., \oiso 9. Misliios.
L o aguaida\a Hioioclos. Bom onlondido, quo oia lodo o Ciislo adsliilo
ao sogiodo, acoica do sous misliios. Abomin\ois lais misliios so, pois quo
palonlo-los lomos. Aigumonlo insolu\ol paia Eudoio com o lambm o assallo
do no saciificai ao Impoiadoi. L jazia o mago do mal, o do l iobonla\a o
pioloxlo com quo so imola\am os Ciislos.
Ig. 166, \oiso 1. Sal\ai-mo podo.
Fala Eudoio, com Spiilo pioflico, o ossa piofocia so \oiificou, nos lom-
pos do S. Loo Iapa, quando olo alallou s poilas do Roma o fuioi do lila.
(
172
)
Ig. 26, \oiso 4. Do Rmulo o bioquol.
........................ Cc|sum succuniicus crccm
|n grc!icus summi !c|cpsus cu|minc icmp|i,
Arcc!cs |tippi spc|ium, cc!ii ancus crcis. STAT.
FIM DAS NOTAS DO LIVRO XVI.
(
173
)
(
174
)
OS MRTIRES
LIVRO XVII.
ARGUMENTO
Vci Cimc!ccc nctcgcn!c, c cncgc c jcpc. Sccc c jcrusc|cm, cn!c, ccmc c Ii|nc
suc, c rccccc Hc|cnc. Scmcnc Scnic. Rcspcsic !c Sici|c !c Cumcs. Mcn!c Hicrcc|cs
um Ccniuric c rcc|cmcr Cimc!ccc. Prc|crc Augusic c |!iic !c pcrscguicc.
SOIRO do Anjo dos Maios onfuna\a
As \olas do Baixol, om quo Cimdoco
Laiga \oia do lgiimas \oilia:
E os aios, a sua Ama Euiimodusa
Alioa\a, com pianlos, com gomidos.
EURIMEDUSA
Cocipia Toiia! Em li foliz di\aga
Sua\o llilo dos Cus, do amigos Gnios.
(1)
Iaia mais lo no \oi, lo doixo, ai msoia!
Quom asas mo l-do dai, asas quo alcancom
Slios, aos ollos mous, lo apiaz\ois`
Asas, quo ou sobio o Homioo Tomplo abala,
E ao mou Sonloi do no\as do Cimdoco!
Dosojos \os! Fondomos do Nopluno
Vagas azuis, ondo Hinos as Noioidos
Sollam canoios. Lo\am-nos Riquozas
A afionlai fuiias do Tiiano
(2)
undssono`
(
175
)

(1) Ilalo na sua Rcpuc|icc.


(2) Iolonlado, no sonlido, om quo os Lalinos loma\am a pala\ia Tiiano.
Doco gianjo-las. Lo\a-nos possanlo
Um Dous, quo longo dos Minios Roinos
Doixou moiioi Aiiadna,
(1)
om piaias oimas:
Um Dous, quo a \isilai as Toiios do Iolcos
Foiou Modoia, o a so ii co' Hoii mud\ol.
(2)
Aponla\a o Baixol ao Iiomonliio
llimo do lica. Em ponlasco agudo,
So lo\anla o do Sunio insigno Tomplo,
(3)
Cioias, quo baloua\am as Colunas
Maimioas, sobio as ondas, c'o a slolanlo
Douiada luz. Sonlada, na floigoia,
Alla popa, onlio obuinoos simulacios
Do Casloi, o Iolux, ia Cimdoco:
So a no liaa o copioso pianlo,
Iim
(4)
a doias a lo guapos Numos,
Iionla a doscoi ao \ido Himonou,
(5)
Na illa (anlos do ii-so a Tiia) colobiado.
Iola osquoida das al\ojanlos Ciladas,
Quo, qual bando do Cisnos, so onfiloiiam
Do longo, o Baixol \oa, o loma o iumo
Do Sul, cosloando Clipio. A Ifia Dousa
Os Cpiios, nosso inslanlo fosloja\am.
Suida a \aga banla\a os ps ao Tomplo:
Nas Muilas iocondonlos quo o ciicundam
Tia\a\am dana as somi-nuas Ninfas,
}o\ons, quo anolam dos-cingii as Giaas,
Da Cpiia o Ioi\iglio, a Coios, canlam.
Ondas lianspondo, om Zofiiinas asas,
Rossoam, no Baixol, Canlos dulcssimos.
(
176
)

(1) Moiioiia, so Baco a no osposaia condodo.


(2) }ason.
(3) Ondo Ilalo da\a lios. Vid. Vccgc !u jcunc Anccncrsis.
(4) Holona.
(5) Com Iiis.
Amo amanl, quom nunca amou lgoia,
E quom j amou, inda amanl mais amo.
Alma do Oibo, Iiazoi do Homons, do Numos,
Linda Vnus, ds \ida Naluioza.
Cala-so o Vonlo, as nu\ons so doslocom,
Ronasco a Iiima\oia, o liaja Floios:
Soiii-lo o Mai, aponas quo lo a\isla.
Tinla om sanguo do Adnis, pos a Rosa
No soio s \iigons, com Cupido as lo\as
Eiianlos ao claio da iui\a Diana.
Ninfas, lomoi Cupido: nu, o inoimo
E mais foilo, mais foulo, mais loii\ol.
Nascou no Campo, o Floios o alonlaiam,
Filomola canlou os sous podoios,
A ns cumpio lambm canl-los lojo.
Amo amanl quom nunca amou logia,
E, amanl quom j amou, inda mais amo.
Tudo abona do Amoi allos piodgios.
Illa foliz, om lous Voigis mimosos
Tiaballados do p'iigos, lanai, Naulas
Nos nossos poilos foiio, foiiai \olas.
Nos Bosquos do Amalunla, dai combalos
Volupluosos. Iiialas, so no lomam.
S Iiiala anda aqui o Amoi a coiso:
Giillos do floios ala. As Giaas fiam
Da Vida o oslamo, aqui, quo, as Iaicas, Vnus
No A\oino, as sopilou, o a ioca a Lclosis
Aglais ioubou, o o fuso a Clolo Eufisino.
Mas, quando Iasiloia ia as losouias
A Aliopos subliaii... Acoida a Iaica...
Tudo a Vnus polonlo codo, o s Giaas.
Amo amanl, quom nunca amou logoia:
E amanl, quom j amou, inda mais amo.
Iiondiam, Canos lais, no nimo, aos Naulas.
Com laimonioso iudo, \ai iompondo
A binzoa pioa as \agas, fiosco Eolo,
Embobido om aiomas, quo iocondom,
(
177
)
Boloia o bolso s \olas, qual boloia
jo\om Mo, a Naluioza, o bojo.
I'iigosa languidoz so apodoia\a
Do Cimdoco, o Aslailo, Esp'iilo imundo,
Quo, om Tomplos do Amalunla, ufana impoia,
Dcil a inlonlos do Sal, combalo,
A Homioa Filla (a ocullas) quo abalada
Dos do\assos Canlaios, dosco Cmaia
E, ali, modila Eudoio, som quo acoilo
Qual, nas \agas do Amoi, Noilo a diiija,
Nom como onojo o\ilo ao no\o Cullo.
(1)
Consulla Doiolou, quo llo aconsolla
Quo ao Cu iocoiia. Cui\am joollos ambos,
Rogos a Dous omnipolonlo on\iam.
} iijo \onlo, foio ambas as cinlas
Da Galoia o oscaicu,
(2)
quo, clamoioso,
Acompanla amoiosas iogali\as.
(3)
Co\a-lo, ol Iaixo lui\a: o Naula, no oimo
Iogo, o o Iasloi lo co\a, na oima bionla!
No onloio das lombianas do Amalunla,
Doiolou, o Cimdoco a\islaiam
A ponla do Caimolo, quo suidia
Dos paloslinos plainos, dosignando,
floi do Mai, as piaias aionosas,
E os Hobious soiios, quo poi lis so ompinam.
Mais sagiada, quo as Naus, quo Hiiam, do Codios
Caiiogadas, manda\a paia o Tomplo,
(4)
Esla, na muda Noilo ancoia, om }opo.
Esla, quo oncoiia o Tomplo do Dous \i\o,
Anloposla inocncia a odoios lonlos!
(
178
)

(1) A Roligio Ciisl, quo no\amonlo piofossaia.


(2) Do Mai ompolado com o iijo sopio do \onlo.
(3) Do Cimdoco.
(4) Do Salomo.
Iassagoiios ciislos pom p na piaia,
Com al\oioo, piosloinados, boijam
Toiia, om quo so piofoz nosso iosgalo.
Doiolou, com a }o\om Calocumona,
Ao congiosso so uniu dos Ioiogiinos.
Quo anlo Sol a Solima so ondoioam.
Mal bianquoja\a o Cu, co' alboi do Oiionlo,
Quo ois soa a \oz do Aibio,
(1)
quo onloa\a
O Canlo, com quo abala a Caia\ana.
Eis Romoiios aloila. Os joollos cui\am
Diomodiios, no doiso abobadado,
Acoilam caiga. Os Ioiogiinos monlam
Asnos iobuslos, andadoiias Eguas.
Cimdoco, aliaindo os ollos lodos,
Vai, com a Ama sonlada, num Camolo,
Quo oinam lapolos, o quo onfoilam plumas.
Monos pudoi cobiiu Roboca, ollando
Iiximo o Esposo Isaac, o foi ao ioslo
Doscondo o donso \u. Monos foimosa
Viu }acob a Raquol, quando os Iais doixa,
E os Dousos, quo ioubou,
(2)
sonoga aslula.
Doiolou \ai-llo ao lado, o mais os Soi\os,
Do Camolo fiol \olando os passos.
Doixam muios do }opo afoimosoados
Com Lonliscos, com sol\as do Romoiias,
Quo, \oigando, c'os pomos iubicundos,
Do \isos do Rosais. Coilam Campinas
Do Saion, quo c'o Lbano, o Caimolo,
Toma quinlo,
(3)
na Bblia, o soi blasona
Rolialo mui cabal da Foimosuia.
(4)
(
179
)

(1) Conduloi.
(2) Vi!. Gnosis.
(3) Nos lou\oios.
(4) Dcccr Ccrmc|i ci Scrcn.
Floios liaja\a,
(1)
quais, om igia pompa,
Salomo, no splondoi, iiquoza, o gala,
Nunca poudo igualai. l, no onlio-monlos,
Caminlam, da }udoia, ao Casal clogam,
Quo \iu nascoi o Ru
(2)
afoilunado,
A quom Ciislo, na Ciuz, dou \ida oloina.
Iiodosos os Romoiios, lo saudam
Boio
(3)
do }oiomias, quo inda oxala
Do lamonloso Valo a doi piofunda.
(4)
A loiionlo lianspo, quo dou as podias,
No Zagal do Bollloom, com quo foiiia
O Filislou Golial. Vo-so onlianlando
Num soilo, ondo as follas donogiidas,
Moslia, ao liiido Sul, Figuoiia bia\a,
(5)
Voslo, inda o Clo, lal qual \oiduia,
Dopois cal\o, o nu. Dosmaia, o moiio
Quanlo \ogola, moiio o Musgo lumildo.
Vo as soiiis ospduas alaigando-so,
Tomam \ullo maioi, mais infocundo...
Da palidoz das Roclas loma o poslo
Voimolla aidonlo coi. Assoma aponas
Ao Moiio a Caia\ana, doscoilinam,
Subilo, um \ollo muio, o a ca\aloiio,
Uns \oslgios do fbiica modoina.
Biada o Guia. jcrusc|cm. E a Cfila
A ponlo pia. Em osponlnoo giilo,
jcrusc|cm, jcrusc|cm, iopolo.
Eis dos Camolos, ois so apoiam do Eguas:
Iiosliam-so \ozos lis, os poilos foiom,
(
180
)

(1) A Campina do Saion.


(2) O bom ladio.
(3) Boio da Auioia clamam os Ioolas ao Oiionlo.
(4) Lamonlaos do }oiomias.
(5) Donogiidas polo suo.
C'os ollos filos om Solima Sanla,
Do suspiios, oxllicos oxalam
Do coiao loinssimos afoclos.
Do golpo os poilos mil lombianas fi\idas
Llos acondom Rosgalo,
(1)
Fim do Mundo.
Tu, Musa do Sio, lu s pinlaias
Soilo, quo, inda, iospiia a Di\indado
Do }oo\, iospiia inda Iiofolas.
Enlio o Val da }udoia, o Idumoos Campos,
Coiio um iamal do soiias, quo dospogam
Dos filois plainos Galilous, o oscondom-so
Nos aioais do omon. Enlio ossas ponlas
}az um iodondo ainoiio, cosloado
Do amaiolos caboos, fiagas iudos,
Cujos lopos so afaslam, polo Oiionlo,
Iaia abiii \isla ao Golfo do Mai moilo,
E s, da Aibia, alongadas soiianias.
Nosso alcanlil scabioso, l um loiiono,
Do dosigual ladoiia, ondo doscobios
No iocinlo dum muio, a quom o aiiolo
Noulio sc'lo abalou, o aluiu-llo as Toiios,
Doslioos \aslos, iaios Acipioslos,
Saias do Alos, Nopals, paidoiios iabos,
Quais bianquoados sopulcios, acoboilam
Esso monlo do iunas. Tal o Quadio
Quo anlo ollos po }oiusalm mosquinla!
Giando anojo so apossa do nossa alma,
A \oz piimoiia, quo olla o osliago,
(2)
a anguslia
(3)
Dossas Toiias. Mas logo, quo, passando
Soidos aps soidos som loimo, ospalla-so
(4)
(
181
)

(1) A Rodono.
(2) Dos muios o odifcios.
(3) Dos moiadoios quo \iiam a dosliuio da Cidado.
(4) A \isla.
Na spaosa amplido, \ai pouco a pouco
Escoando-so o anojo, o o Ioiogiino
Sonlo ocullo loiioi, quo o no quobianla,
Mas llo onlianla alli\oz, biio no Ingonlo.
Donunciam aspoclos lo inslilos,
Clo, quo foi, do milagios, j la\ouia.
Voloz guia, allo Codio, Sol quo abiasa,
Infocunda Figuoiia, Hissopo lumildo...
Toda a Ioosia l, loda a pinluia
Da Bblia: diz fuluios cada Lapa,
(1)
Misliios cada nomo, om si conconlia,
Soa \oz do Iiofola om cada cima,
(2)
E Dous mosmo falou, nossas iiboiias.
Socas Toiionlos, oscacladas Roclas,
Campas aboilas, gio piodgio
(3)
inculcam.
Do loiioi omudoco, inda lojo, osso oimo,
Dopois quo a \oz do Eloino ou\iu, no ousa
Sollai a sua. A Iia Holona os passos
Aqui ondoioou, o aiiancai \oio
O Sopulcio do Ciislo Gonlo idlalia:
Cobiiu, com sumpluosos Edifcios,
Lugaios, quo um Dous Homom consagiaia,
Falando, ou padocondo. Ela, a ajud-la,
Os Ciislos do Uni\oiso ali con\oca.
Nus os ps, com loadas laciimosas
Sobom da
(4)
Siia piaia, ao Monlo Glgola,
Ondo so consumou nosso iosgalo.
Slios sanlos! L Doiolou guia\a,
Ioiquo laja a Mo do piolocloi do Eudoio
Do insliuii, o do ampaiai a Calocumona.
Ciuza a Cfila as poilas do Caslolo,
(
182
)

(1) Em quo moiou algum Iiofola.


(2) Do monlanla.
(3) O piodgio da Rossuiioio.
(4) Os Ioiogiinos.
Quo \iu dopois oiguoi Iisana Toiio,
(1)
E Hospcio do Tompliios doslomidos.
Coiioiam logo \ozos, quo clogado
O Supiomo Voadoi do Iao auguslo,
Quo, co'olo a Esposa \om do Aicdio Eudoio,
Mais quo Maiiana
(2)
bola, o igual om mgoas.
Doiolou, quo osliomoco dos poiigos
Quo a Igioja amoaam, busca \oi Holona.
Com bondado do Mo,
(3)
zolo do Sanla,
E nobioza Roal, a Homioa acollo.
HELENA
Dopaio, om luas foios co'as quo ou, om sonlo,
Vi, duma jo\om, junlo do Maiia.
(4)
No conlocoslo Mo: ou s-la-oi lua.
Rondo a Dous, Filla minla, aidonlos giaas,
Quo Sopulluia lo guiou do Ciislo.
Aqui, do Cu a \oia F paioco
Baixai, dai-so a sonlii, na alma singola.
Cimdoco a pala\ias lo do poilo
Voilia iospoilosa loinas lgiimas.
A Copa, quo a boiiasca onfuiocida
Do Cloupo di\oiciou, quo a oiguia s nu\ons,
Co'a iama pampinosa alaslia a Toiia,
Mas so oulio osloio \om, com quo so abiaco,
Do no\o, ao Sol, sous pmpanos liomola.
Sopaiada do Iai, assim a Esposa,
So cingo Mo do Amigo do sou Sposo.
(
183
)

(1) Vi!. Ilinoiiio do Claloaubiiand.


(2) A Mulloi do Hoiodos.
(3) Holona.
(4) Mo do Dous.
Da iuim Ioisoguio, quo so a\izinla,
s solo Igiojas
(1)
d nolcia Holona,
E a Doiolou, o a no\a Filla infoima
Do quanlo so afadiga, quo iossuija,
Qual j, sob Salomo, suigiu Solima.
Diz, como o Bosquo, j aiiasou, do Vnus,
Como acoilou, co'a \oia Ciuz, om Glgola,
Como o Homom, quo a locou suigiia \ida,
Doia aios do oulio Mundo, nossa pipiia
Solima, ondo oulios Moilos
(2)
infoimaiam
Dos sogiodos, quo oncoiia a Sopulluia.
}unlo ao Monlo Sio, quo lom no lopo,
Do Da\id o }azigo doiiocado,
So oiguo o combio Cal\iio (nomo oloino!)
Na iaiz sua, om ciiculai Baslica,
Todo mimoio, o pifiio o Sopulcio
Do Ciislo Holona oxps. Vom luz ao Tomplo
Dum Zimbiio do Codio, assonlo om mimoio.
Soi\o do Aia, o Sopulcio, om Foslas gia\os.
Sacia sombia, apla s almas iocollidas,
(3)
Cobio o Sanluiio, o Allaios, o Tiibunas.
Noilo o Dia, a cada loia, soam Cnlicos,
Som quo, dondo lo \m lais sons, a\onlos.
Collos, do inconso o aioma, o a mo ignoias
Quo biasa o d, nas sombias \s o Anlislo,
Quo passa a io\oslii-so, junlo da Aia,
E os liomondos misliios iopiosonla,
No slio pipiio, om quo cumpiidos foiam.
Com do\ola mudoz, Ciislos poilonlos
Cimdoco obsoi\ou. Nascida om Gicia,
(
184
)

(1) Quo \m nomoadas no Apocalipso.


(2) Quo Ciislo om sua misso iossuscilaia, o os quo, na sua moilo do Ciuz, saiam
do sous jazigos, o apaiocoiam a muilos.
(3) Quo so iocollom om si, pola modilao.
Nolou da Ailo o piimoi, om fiagas, o oimos.
Quanlo s polonlo, ol F! No no\o Tomplo,
Iiondom-llo a \isla (mais quo ludo) as binzoas
Ioilas, quo om qucios \ol\om do ouio, o piala,
La\oi do dous Sculloios Laodiconos.
}oidnico Eimilo quo o Cu influi,
Iiofolizou no bionzo, allos aicanos.
Em podoi do Infiis, Sio cali\a
Hoiis Ciislos a coicam. Conlocoias-los
Iola Ciuz ioxa, quo llo acondo os poilos.
Hoiis, no liajo, o na aimaduia, oslianlos!
Rospiia\am foios Goimanas, Galas
(1)
Nos \indouios Campoos da loslo Romana.
Nos \ullos gonoiosos alaidoa\am
Esp'iilo audaz do Empiosas, o A\onluias,
Com lal lonia, o fianquoza, qual no coubo
A Ajax, o a Aquilos foio. Bola Ninfa,
(2)
Quo ampaio imploia a Iincipos Mancobos,
D abalo, no aiiaial, quo ondoia ambguo.
} c'um Hoii, aos aios so iomonla,
(3)
Logo o dosco a }aidins \olupluosos.
Mais longo om salas, \iois, do Oico loiiondo,
Do Esp'iilos infoinais Congiosso infando.
Ao iouco, iudo som da A\inoa liompa,
(4)
Sal clama os quo a lio\a oloina labilam,
As Tailioas Ca\oinas osliomocom,
E do Abismo om abismo, iibombando,
So dosponla o clangoi. Co' a aimada Viigom
(5)
Moiibunda, dou do ollos, condoda
(
185
)

(1) Do Fiancosos, Alomos, olc., quo combaliam no oxicilo do Godofiodo, o


\inlam piofolicamonlo anunciados na osculluia das poilas, lanlo ao \i\o, quo paio-
ciam iospiiai.
(2) Aimida.
(3) Aimida com Roinaldos.
(4) A| rcucc sucn !c||c icricrcc ircmcc. T. Tasso.
(5) Cloiinda.
Cimdoco, o o Ciislo,
(1)
quo liaz cloiando
No olmo, gua quo d \ida oloina oxausla
Boldado, a quo olo ignaio a \ida oncuila.
V, dado o assallo a lodo o longo muio,
Tiomolai, na alla amoia a Ciuz liiunfanlo.
Afiguiou lambm Di\ino Ailfico,
Enlio piodgios lanlos, o Ioola,
Quo, indo os anos \ol\ondo, os canlaiia.
Viois, como ou\o, om lal iofioga, os biados
Do Amoi, da Roligio, do Biio, o \oisos
Num scudo oscio\o, aidondo om clamas do oslio.
Em lanlo, o Tompo, quo incossanlo fogo,
Vspoias liouxo do anguslioso Dia,
Em quo Ciislo oxpiiou na Ciuz. Cimdoco
Guiando um Coio do osliomadas Viigons,
Vai, com Holona, ao lumulo sagiado.
Iailia a Noilo, om moio, o giio obscuio,
O Tomplo sanlo, do Fiis iofoilo,
Da\a ala Do\oo, ala ao Silncio,
Aido, anlo a Aia o solono
(2)
Candolabio,
Raias lmpadas luzom, poi om loino,
Tm oncoboila a faco
(3)
Anjos o Miliios,
Susponso o Saciifcio. Encoiia-so Hslia
No moimonlo, onlio o \ulgo ajoolla Holona,
Doposla a c'ioa. Ondo, a do ospinlos, Ciislo
Cingiu, dosmonlo a do diamanlos.
Sabo o Coio,
(4)
quo a Guia Musica, o insla-llo
Quo os Tionos }oiomlicos lamonlo.
(5)
C'um sinal do ollos, a acoioa Holona.
(
186
)

(1) Tanciodo, quo a cuila \ida moilal liia Cloiinda num combalo, mas quo llo
acodo com a gua do baplismo quo llo alcanco oloina \ida.
(2) A solo luzos.
(3) Cobiom-so as Imagons dosdo a Dominga da Iaixo, al ao Sbado sanlo.
(4) Das Viigons.
(5) Lamonlaos do }oiomias.
} Cimdoco cloga junlo da Aia,
Voslida \om do apa\onado Bisso,
(1)
Do soda o Cinlo: a fmbiia boidaduia
(Como onlio Hobioias Viigons) Roms do ouio:
Madoixas, Colo, Biaos, moias luas,
Lislos do coios cinco, o aiiocladoios,
Iingonlos, o pulsoiias a adoina\am.
Tal, ganlando a \iliia Filislina,
Da\id oblm Miclol, om igio adoino,
Tal com fiulos so onfoila a Assiia Ialma,
Em fios do ouio os
(2)
cis, Coiais pondonlos.
Co' a puia \oz, quo cndida
(3)
modula,
Eslas lamonlaos manda aos ou\idos.
Como a Cidado j
(4)
lo populosa
So assonla om soido! Como o sou ouio
So donogiiu! Do Sanluiio as podias
Como so dospaiziiam! A Sob'iana
Das Naos on\iu\ou! Viu-so lumillada
Ao liibulo a Rainla das Iio\ncias.
Doslioo as Ioilas so, pianlos as Ruas:
Do Sio Sanla os Sacoidolos gomom,
Laslimadas so \o as Viigons suas.
Como do baiio infusa lo lo lialado,
Ol piolo do }ud. Das Tuas Toiios,
Vislo o biaso, num lomo, aludo.
Vislo inimigos, na ioa, aquailolados,
Em quo lo pionunciou o }uslo
(5)
a iuna.
No lom ma\ioso, o gia\o, quo a }udoia
Tiansmiliia aos Ciislos, canlou Cimdoco:
(
187
)

(1) Linlo finssimo.


(2) Os fiulos.
(3) Cimdoco.
(4) Os Clssicos liaduzom poi jc o c|im dos Lalinos. A Cidado uc |ci j lo popu-
losa, olipso.
(5) }osus Ciislo cloiando sobio }oiusalm.
E as liombolas do bionzo,
(1)
onlio-sacla\am
Rouco gomido aos pianlos do Iiofola.
(2)
Quo oloquonlos lios! Nas pipiias iunas
Do Solima, om umbiais do iaso Tomplo,
Voi a Ioisoguio, co' a ospada nua!
Nas saudados do Iai, p'iigos do Esposo
Enlio suslos do amoi, ansiada a Viigom
(3)
Da\a aos sons moi \alia, moi loinuia.
Al quo a Auioia iompa, as piocos duiam.
Enlo so apiosla a piocisso solono,
A docoiioi a doloiosa \ia.
A \oia Ciuz, quo ai\oiam qualio Bispos
Confossoios,
(4)
da Gioi Ciisl na fionlo,
Luluoso imonso Cloio, om longas alas,
O Lonlo Rodonloi lcilo soguo.
Logo os Coios do Viigons, do Viu\as,
Conliilos,
(5)
quo a Mo pia,
(6)
om gimio acoila
E l-do absol\oi: o os soguom Calocumonos.
Toimina a pompa o Bispo do Solima
Nus os ps, nua a fionlo, o ao colo a coida.
Sinais do oxpiao! Vom poilo Holona:
Na Sposa
(7)
do Oiadoi do fiol Cullo,
Doscansa a majoslosa, pia doxlia.
Vom o Oifo, logo, o o Cogo, o laiga cpia
Do mullmodo Enfoimo, quo co' a luiba
Do mais Io\o confia, quo o mal lodo
Saia a Ciuz, o aflio loda ali\ia.
(
188
)

(1) Quo acompanlam os Cnlicos do Tomplo.


(2) }oiomias.
(3) Cimdoco.
(4) Quo confossaiam a F poianlo os Tiianos.
(5) Ionilonlos.
(6) A Igioja nossa Mo.
(7) Cimdoco.
Da poila do Bollloom, paia o Nasconlo
So piolonga,
(1)
a Iiscina cosloando,
E, ao Ioo do Nofi, dopois doscondo,
Ioiquo iomonlo ao combio do Silo.
Quando o do }osafal Valo so a\isla,
Coallado do jazigos o ondo a Tuba
Do Anjo aiiobanlo os Moilos a juzo,
Da Alma Ciisl, so ompossa loiioi sanlo.
Iolas faldas do Monlo Miia, a pompa
Roligiosa passa, o piossoguindo,
Alia\ossa o Cdion, cuja loiionlo
Ondas lodosas, \oimollanlos \ol\o.
Do }osafal, o do Absalo as Campas,
Doixa doxlia, o aos }aidins \ai do Oli\olo,
Oiai, no slio, om quo suoi do sanguo
Voiloia Ciislo. Um Sacoidolo oxplana,
A cada uma oslao, aos Ioiogiinos,
Milagio, Aco, Discuiso, quo om lal slio,
So disso, ou foz. Das palmas so abio a poila,
Vom \ollando a Solima o Rilo sanlo.
Ciuzando combios do doslioos,
(2)
cloga
Aos doiiocados Iaos do Iioliio,
}unlo da ioa do Tomplo, o ali onlosla
Co' a \ia do Cal\iio. Ao Sacoidolo,
Quo o E\angollo l-do loi, lo caudais lgiimas
Rompom, quo mal so llo ou\o a \oz mudada.
(
189
)

(1) A Iiocisso.
(2) No liaduzi ao p da lolia a pala\ia !cccmcrcs quo \om no Oiiginal, o
quo significa dosonlullo, pois, no sondo baixa, om Fiancs a nossa quo llo coi-
iospondo o , o no digna dum Iooma. Tal\oz laja om Ioilugus oulia mais apla ao
inlonlo, mas so ola oxislo, do poidoai, a um Tiaduloi quo, l liinla o oilo anos quo
saiu do Ioilugal, o so \iu, o \ dosliludo do li\ios, o do con\oisao Ioiluguosa, no
so lombiai dossa pala\ia.
SACERDOTE
Aqui siluado foi, Iimos, o Cicoio,
Ondo a }osus coioaiam com ospinlos.
Doslo aiiuinado Iilico, Iilalos
Disso mosliando-o s Gonlos, |ccc Hcmc.
Do ou\i-lo,
(1)
as alas
(2)
sollam-so om soluos.
Da \ia doloiosa, \ai-so ao Glgola.
(3)
SACERDOTE
Esla Casa labilou-a um Rico a\aio.
}osus, co' a Ciuz posada, aqui caindo:
Ncc sccrc mim cncrcis (disso s Mulloios)
Mcs sccrc tcs, c sccrc cs Ii|ncs tcsscs.
}, iomonlando acima do Cal\iio,
A Insgnia oxallam do Rosgalo lumano.
(4)
Tiomo subilo a Toiia, o Cu so onlula,
Rasga-so o \u do no\o Tomplo. Ao lado
Do sacio Lonlo onlo, \os apinlslois,
Imoilais,
(5)
quo a Iaixo, \slois, do Ciislo.
Dos Cus, lambm, doscou a Mo piodosa,
E co' osso
(6)
quo o poijuiio la\a om lgiimas,
Conliila a Madalona, o }oo, quo ao Moslio
Nunca dosampaiou: \om o Anjo lmido,
Quo o Cliz llo of'iocoia da amaiguia,
Co Anjo da Moilo, quo, inda a mo llo liomo
Do golpo, quo ompiogou, no Eloino Fillo.
(
190
)

(1) Do ou\ii pionunciai ao Sacoidolo ossas pala\ias.


(2) Dos Fiis, quo compom a Iiocisso.
(3) Monlo Cal\iio.
(4) O Sanlo Lonlo.
(5) Iolncias Colosliais!
(6) S. Iodio.
Quo di\oiso do Dia do posaios
Rompou do Tiiunfo o Dia! Doscoboilas
As Imagons, foiido o no\o lumo,
Bonoado o Allai, ioboam as abbadas
Do Tomplo c os onloados Aloluias.
Ol da Sanla Sio, Fillos, o Fillas,
(1)
Eis sai o Roi dos Cus da sopulluia.
Qual ns diiomos o Anjo, quo sonlado
Nola, liaja\a al\uia. Vindo, Apslolos.
Ol quo foliz, quom bom o ciou, som \-lo!
Aplaudindo, alloina\a osso Hino o Io\o.
Quo Dila iguala, a quo oina os Calocumonos,
Quando, lojo, plana sobom do Escollidos!
Com \oslos al\as, com floionlos c'ioas,
Iolas fionlos llo ondoia sacia linfa,
Quo Inocncia, os ioslauia, piimili\a!
Com in\ojas olla\a, ali, Cimdoco
(No piofunda na F, nom nos misliios)
Dossos no\os Ciislos a alla \onluia!
No longo, a\isla a luz do sou baplismo,
Mas, com oslioma pio\a, compiai do\o
A Dila do igualai, no Cullo, o Esposo.
Enquanlo a isonla do poiigo, o suslos
Do Holona a pioloco, \oisa om Solima
Conluiio, o ompolgai \om fugida Iomba.
Doixaia Roma Auspico, quo, om Cumos,
Oua
(2)
Sibila dos Ciislos a soilo.
Sallilo do Hioioclos, lo\a ocullas
Oidons do Csai,
(3)
quo llo nogocoio
(
191
)

(1) O Ii|ii ci Ii|ia, Cnlico Iascal.


(2) Ouc poi nc-!c cutir, o subjunli\o polo fuluio: figuia assaz b\ia nos Ioolas
Lalinos. Camos os imilou, quando na oslncia 6 do piimoiio Canlo, diz uc ic!c c
mcn!c poi uc ic!c c nc-!c mcn!cr.
(3) Galiio.
Oic'lo a goslo sou. Mal quo a Fobado
(1)
Sollo o aioslo
|XVI]
falal, so ombaiquo subilo
Iaia a Siia o Sallilo, o a Cimdoco
Iionda om Solima, poi Ciisl Escia\a
Fugida a sou Sonloi, no\a Viignia
Anlo o no\o pio, ioclamada a acuso.
Doixa Roma lambm, iuins piojoclos
Iiossoguindo, onlia om Cumos, na Sibila
Inspiia infido Oic'lo o Roi das lio\as,
Quo aos Ciislos d mau fim. O A\oino Lago
(2)
Com goslo a\isla, onlio assombiadas
Do mago do Oico, s Toiias so aiiomossam
Anjos maus, pola fuina, ao Lago mslica
Fuina omposlada! E dola obscuias fbulas
Conlam, sobio a amplido do sous domnios,
Sobio o silncio, o a Noilo. O aicano \ondom
Mau giado sou dos malos, quo ali sofiom.
Quo, om \ia do sous Roinos, os Romoisos
Iousam om fiioos loilos, sonlos pondom
Dos iamos do Olmo anligo, ala a Discidia
Coma do soipos c'um lislo sanguonlo:
Af, Tiislozas, Suslos, Moilo, ao lado
Andam do iu piazoi, da alma poi\oisa.
Vondo o Eloino a Sal, quo so a\izinla
fuina da Sibila, po alallo,
Quo suilam plono ofoilo as lonos do Oico.
So Dous, (om sou piofundo aibliio) sofio
Quo soja poisoguida a Igioja sua,
Nunca aos Domnios doixa o aliibuiom-so
Essa culp\ol gliia: o lumilla sompio,
(
192
)

(1) Minislia do Fobo.


(2) Viigil. Hnci!. 6.
|XVI] Dociso do liibunal quo faz loi paia casos idnlicos.
Anjos io\is, quando os Ciislos casliga.
Quoi quo infidos Oic'los omudoam,
Quoi quo dolos, \oncidos, so llo piosliom,
E da Ciuz apiogoom o Tiiunfo.
Dos mandados do Allssimo incumbido
Dosco um Anjo ao caboo, ondo j Ddalo,
Tondo fianquoado os Cus (sabida a fbula),
Na Aia, ao Gnio da Luz, sagiou as asas.
No Tomplo da Sibila, onlia o Coloslo
Iaianinfo, no inslanlo, om quo o Aiuspico
Quo Dioclociano on\iou, saciifica\a.
Ioi loiia jazom qualio ao Cullo do Hcalo,
Tiuncados Touios, nogia O\olla Noilo,
Mo das Fuiias. Ondoia a labaioda
Nas piias do Ilulo, loslas onlianlas
Em loos nadam, Flgolon, o as Fuiias,
Iaicas, o Sligo, o Caos, di\indados
Do Tilaio so in\ocam, do\ol\ondo-llos
As fionlos dos Ciislos. Logo quo findo
O saciifcio odioso, a Valo alloada
Tcmpc c (biadou) uc c Orcc|c sc ccnsu|ic
|is c Dcus! cis c Dcus. Enquanlo, no dilo,
Do Tomplo oxclama, a abalo, a agila Lucifoi.
Na lipodo iaboia, conlia impulso
Do Iincipo das lio\as, quo do ioslo
Llo dosmancla as foios, llo ouiia a coma,
Modia om \oz, ciosco om \ullo, o o poilo aiquoja-llo.
ARSIICE
Iolonlo Apolo, Dous do Sminla, o Dolos,
A quom dou }o\o doscobiii fuluios,
A soilo dos Ciislos nos \alicina.
Tais ad\oisos dos Numos, lais sacilogos,
Tom do os \aiioi do Mundo, o pio Auguslo`
Tis \ozos so oiguo a Valo do a\oxada
Do lais \ai\ns, lis sobio-lumana, Tipodo,
(
193
)
Foia a aiiomossa: poilas so abiom conlo,
Do Tomplo, a dai sada \oz Iioflica.
Ol poilonlo! Emudoco a Iiofoliza!
Ioi mais quo Esp'iilos iuins llo afanom a alma,
Quo a mudoz iompa, onloados sons boibola.
Subilo a Valo d, co'a \isla, no Anjo!...
Aboila a boca, os ollos osgazoados,
O amoslia dosgionlada Tuiba alnila,
Quo pasma, (o om quo
(1)
o no \) liomo do suslo.
Iolo Monaica do Oico assoboibada
Foiando o llilo a Valo, quo piosciilos
Anola, os Ciislos \oi, aiioja a biados:
Tc|ncm-mc c |c|c cs jusics !c Unitcrsc.
Voncido polo Oic'lo, Sal \oa,
En\oigonlado, aflilo, mas no poido
Toda a ospoiana, ou nas lonos dosmaia.
Quanlo, poi si, no \al, poi obia o cumpiom
As lumanas Iaixos! Confia o Aiuspico
A um Ca\aloiio Numida, quo os Vonlos
Excodo, no \oloz, o Oic'lo obscuio.
Rocobo-o Auguslo: ajunla-so o Consollo.
Os quo so do, poi }uslos (disso Hioioclos)
So Ciislos. Quo os moloja assim o Oiculo,
Solando-os c'o biaso, quo a si so doiam:
Ciislos \oz do Oic'lo lo poslo o osloi\o.
Tanlo os Homons, Auguslo, o lanlo os Dousos
Do simillanlos monslios so loiioiizam!
Tuibado Auguslo, pola soipo anliga,
(2)
(
194
)

(1) |m uc om lugai do ccm uc lo lii\ial nos Clssicos, quo oscuso cilai


oxomplos. Os quo os lom, o onconliam a cada passo. Diioi ou quo Ioolas mais modoi-
nos quo ou so no acanlam no uso dolo! Sim o digo, polo goslo quo mo dou o Sonloi
Bolmiio, londo-llo nas suas Ioosias. Alogio-mo, quando \ojo os no\os Alunos
dai-so boa lio.
(2) Quo lonlou E\a.
Co'a oxplanao do Hioioclos slupofaclo,
No \ quanlo aos Ciislos o Oic'lo biando.
Supoislio llo apaga a luz do acoilo,
Tomo ampaiai quom dana
(1)
o Fado s Fuiias.
Hosila. Eis quo um iumoi so oslondo subilo
Os Crisiccs cc Pc|ccic ncc pcsic |cgc.
(Foi consollo do Hioioclos, dado ao Csai
(2)
Ioi quo \ona do Auguslo o nimo incoilo.)
GALERIO (c|ccicn!c ccnsicrnccc)
Doliboias ainda` Quando os impios
(3)
To do moilo apiossada, num incndio.
Disso: o danlos poilado, ou iludido
Todo o Consollo clama: Os impics mcrrcm.
E al o Impoiadoi, fiaquoando ao suslo.
Vcxcm (diz) cs Crisiccs, |ctrc-sc c |!iic.
FIM DO LIVRO XVII.
(
195
)

(1) Mini ccsia uc !cmncium Mincrta. HORAT. lib. 3. od. 3.


(2) Galiio.
(3) Os Ciislos.
(
196
)
NOTAS DO LIVRO XVII.
Ig. 177, \oiso 1. Amo amanl.
Crcs cmci ui nunucm cmctii.
Quiuc cmctii, crcs cmci. (IERVIGIL.)
|ci!., \oiso 3. Iiazoi do Homons, do Numos.
Hcminum Ditumuc tc|upics,
A|mc Vcnus.
Tc, Dcc, ic |ugiuni tcnii, ic nuci|c ca|i,
A!tcniumuc iuum........................
Tici ri!cni aucrc pcnii. (LUCRET.)
|ci!., \oiso 8. Ios a Rosa.
|psc jussii mcnc ui u!a
Virgincs nuccni rcsa,
Iusa cprugnc !c crucrc,
Aiuc cmcri cscu|is.
...............................
Tcius csi crmcius i!cm
Qcn!c nu!us csi Amcr. (IERVIRGIL.)
|ci!., \oiso 13. Nascou no Campo.
|psc Amcr pucr Dicncs
Rurc ncius !iciiur
.....................................
|psc ||crum !c|icciis
|!ucctii cscu|is. (IERVIRGIL.)
Omnis nciurc cnimcnium
Tc scuiiur cupi!c, uccumuc in!uccrc pcrgis, cic. (LUCRET.)
Atic ium rcscncni cticus tirgu|ic ccncris,
|i Vcncrcm ccriis rcpciuni crmcnic !ccus, cic. (VIRGIL. Gccrg.)
(
197
)
Ig. 18, \oiso 25. O Guia.
O ccnc jcsu, ui ccsirc iuc ti!cruni nujus icrrcna }oiusalom murcs, ucnics
cxiius cucrum ccu|i ccrum !c!uxcruni! |i mcx icrra prccumccniic scniiu cris ci
nuiu inc|incii ccrpcris scncium scpu|cnrum iuum sc|uictcruni, ci ic ui in cc
jccuisii, ui sc!cnicm in !cxicrc Pciris, ui tcniurum ju!iccm cmnium, c!crctcruni.
(BOB. |cnccn. lib. IX.)
Uci tcrc c! |ccum tcnium csi un!c ipscm iurriicm }oiasalom pcsscni c!mi-
rcri, uis ucm mu|ics c!i!crini |ccrmcs !ignc rcccnscci? Quis c||ccius i||cs ccntc-
nicnicr cxprimci? |xicruccci gcu!ium suspiric, ci sirgu||us gcncrccci imcnsc |ccii-
iic. Omncs tisc }oiusalom sucsiiicruni, ci c!crctcruni, ci ||cxc pcp|iic icrrcm
scncicm !ccscu|cii suni. cmncs nu!is pc!icus cmcu|cruni, nisi mcius ncsii|is ccs
crmcics incc!crc !cccrc pracipcrci. |ccni, ci ||cccni. ci ui crcn!i grciic ccntcncrcni,
pugnciuri prius prcpcris crmc !c|crcccni. I|ctcruni igiiur supcr i||cm, supcr ucm
ci Cnrisius i||crum ||ctcrci. ci mirum mc!um, supcr ucm ||cccni, |cric icriic, ccictc
i!us junii, ccsc!cruni. Ocsc!cuni, inucm ncn icnucm nctcrccm pritigni, sc!
ucsi mcircm |i|ii. (BALDRIC. Hisi. jcrcsc|. libi. IV)
Ig. 187, \oiso 2. Bisso.
Dolo fala a miudo a Bblia. E oia amaiolo do mui lo\iana locoduia.
Quanlo s Roms do ouio, lislos do cinco coios, moias luas, olc., onfoilos so
mui sinalados nos Iiofolas.
|ci!., \oiso 14. Como a Cidado.
Qucmc!c sc!ci sc|c citiics p|cnc pcpu|c. ...................
Qucmc!c ccscurcium csi curum, muicius csi cc|cr cpiimus.
Dispcrsi suni |cpi!cs scnciucri. .........................
Iccic csi ucsi ti!uc Dcminc gcniium. ......................
Via Sicn |ugcni. ................ Omncs pcria cjus !csirucia.
Scccr!cics cjus gcmcnics. tirgincs cjus suc|i!a. (}EREM. Icmcni.)
Ig. 192, \oiso 1. O A\oino Lago.
Vcsiicu|um cnic ipsum, primisuc in |cucicus Orci,
Iucius ci u|iriccs pcsucrc cuci|ic Cura,
Pc||cnicsuc ncciicni Mcrci, irisiisuc Scnccius,
|i Mcius, ci mc|csuc!c Icmcs, ci iurpis |gcsics,
Tcrrici|cs tisu |crma, Iciumuc, Icccruc,
Tum ccnscnguincus Icii Scpcr, ci mc|c mcniis
(
198
)
Gcu!ic, mcrii|crumuc c!tcrsc in |iminc 8c||um,
Icrrciuc |umcni!um inc|cmi, ci Disccr!ic !cmcns,
Vipcrum crincm tiiiis inncxc crucniis. (VIRG Hn. VI, \. 273.)
Ig. 193, \oiso 6. Ondo j Ddalo.
Rc!!iius nis primum icrris, iici, Pnacc,
Rcmigium c|crum. (VIRG. Hn. VI, \. 18.)
|ci!., \oiso 12. }azom qualio.
Quciucr nic primium nigrcnics icrgc jutcnccs
Ccnsiiiuii...................................
Vccc tcccns Hcccicn ca|cuc crcccuc pcicnicm.
.................... |psc ciri tc|cris cgncm
Hnccs mciri |umcni!um, mcgnauc scrcri
|nsc |crii. .............................
Tum sigic rcgi ncciurncs incncci crcs.
|ci!., \oiso 22. Eis o Dous.
Pcsccrc |cic
Tcmpus, cii. Dcus, cccc Dcus. (Hn. VI, \. 45.)
|ci!., \oiso 27. Modia om \oz.
........................ Cui ic|ic |cnii
Anic |crcs, suciic ncn tu|ius, ncn cc|cr unus,
Ncn ccmpia mcnscrc ccma, sc! pccius cnnc|um,
|i rccic |crc ccr!c iumcni, mcjcruc ti!cri,
Ncc mcric|c scncns. (Hn. VI, \. 43.)
FIM DAS NOTAS DO LIVRO XVII.
(
199
)
(
200
)
OS MRTIRES
LIVRO XVIII.
ARGUMENTO
A|cgric nc |n|crnc. Gc|cric, cccnsc|nc!c pcr Hicrcc|cs, ccrigc Dicc|ccicnc c uc
cc!iuc c |mpcric. Prcpcrcm-sc cs Crisiccs pcrc c mcriiric. Aju!c!c !c |u!crc, csccpc
!c Rcmc Ccnsicniinc, c |cgc pcrc Ccnsicncic. Icncm |u!crc nc mcsmcrrc. Hicrcc|cs,
primcirc Minisirc !c Gc|cric. Pcrscguicc gcrc|, !c uc| |ctc c nctc c jcrusc|cm c
Dcmcnic !c Tircnic. Pcc |cgc ccs Iugcrcs Scnics c Ccniuric uc Hicrcc|cs cnticrc.
Dcrcicu pcc c Cimc!ccc cm sc|tc. |nccnirc !c Hicrcnimc nc gruic !c 8c|cm.
DESDE o Dia, om quo Lucifoi \iu E\a
Aos lbios aclogai o falal fiulo
Nunca alogiia igual sonliu, no poilo.
Abio os Abismos lous (biada\a) ol Tilaio,
E, as quo Dous lo aiianca\a, almas iocollo.
Ciislo \oncido, o o coplio sou quobiado!
E minla, o som iogiosso a lumana piolo.
Disso: o, do cabo a cabo, a \oz iodando,
Rimbomba polas fuiias dos loimonlos.
Robonlam ui\os liiidos, nos Rpiobos,
Qual so, do no\o, o Aiioslo
(1)
ou\issom p\idos.
Coiiondo ao Mundo \m quanlos maus Anjos
Coiia, om sou alabouo, a Noilo oloina,
Escuioco-so o Ai co' onxamo inquo!
O Quoiubim, quo o giio do Sol iogo,
Do loiioi iocua, a faco cobio. As bionlas
(
201
)

(1) Da sua oloina condonao.


Exalam da ospossuia, ais lamonlosos,
Soiiiso aponla aos lbios, na Aia, aos dolos,
Dobiam do nsia os Ruins om sous iuins foilos,
Bons poi\oilondo, o Roinos aiiuinando.
Moimonlo Hioioclos no iosislo aidncia
Do pi a ullima mo ao comoado.
Como, impoiando, lollo Auguslo a Hioioclos
Logiai-so da absolula auloiidado,
Collo oslo onsojo pispoio, o, assim so abio
Com Galiio, cuja ambio llo claia:
Roinai quoios` No poicas o piopcio
Lanco, ol Galiio. Auguslo oi-lo pii\ado
Do Ciislo, fiimo osloio. Dai cabo
Do io\ollosos lais o ausloio Edilo,
Som, lal\oz, quo om li pionda o Odio, quo inspiia
(1)
Auguslo foi, no lu, quom dou lal oidom.
O iosolulo al\ilio o ospa\oiisa.
Collo o piocioso inslanlo. Ropiosonla-llo,
Quo ioquoiom iopouso j sous anos:
Quo doixo a um moo Hoii \igoiai Oidons
Do quo dopondo a sal\ao do Impiio.
Soio, dopois, foiluia lua os Csaios.
Fais, quo impoio a Sapinca, a Dila:
Quo, a li, dosd'oia, os sculos a do\am,
Quo os Vindouios lo oxallom as \iiludos.
Do Hioioclos apio\ou Galiio o zolo,
E, ao Consolloiio \il (sou digno amigo!)
Fiol Minislio o aclama. Aplaudom fi\idos
Validos scolla lal. E o mosmo Iublio,
(2)
Ri\al do Hioioclos, quo sluda\a onsojo
(
202
)

(1) O Odio, quo o Edilo inspiia.


(2) Do Roma.
Do o dos\aloi (Ialaciano aslulo!)
Comodido, so \oda opoi-so ao ciimo,
Quo ao Csai ambicioso lisonjoia.
Tomou, como Iiofoilo quo oia, a caigo
Toda acaioai a Guaida do Iioliio,
E as Logios do Quailol do Campo Micio.
Vai-so s Toimas (Ialcio \aslo) o Csai:
Como, om ioliio, o s, l \i\o Auguslo.
Quando, conlia os Ciislos la\iou sonlona
Dous sonlona la\iou, lambm, conlia olo.
So }uslia fallou, llo fallo o Impiio.
Gaslado do iomoisos, o amaiguia
Sonlia Auguslo o Cu dosampai-lo:
E anguslias mil llo assoboiba\am o nimo.
Eis quo Galiio cloga. Dioclociano.
Com o nomo do Csai o sauda.
GALERIO
Sompio Csai: o nunca mais quo Csai`
Esso, quo publicai mandaslo, Edilo,
Os Ciislos (do insolonlos!) o iasgaiam.
Quanlas, s luas cs, ossa impia Tuiba
Mgoas lo l-do causai! l as anlo\ojo.
Doixa-mo casligai lous inimigos,
Dopondo, om mim o oncaigo doslo Impiio:
Quo podom j iomanso os lous liaballos,
Os lous anos, o a in\lida Saudo.
DIOCLECIANO
Quom mo consumo a \ida, o m'a soobia,
Es lu. Som li, dospiia-mo ou do Impiio,
No saudoso. Vinlo anos do liiunfos
Tonlo ou do ii onloii-los, num ioliio`
(
203
)
GALERIO (cn|urcci!c)
No quoios ionunciai` V-lo-oi
(1)
comigo.
Quinzo anos a lulai sompio ou com Bibaios,
Em sol\licos Climas! o os oulios Csaios
Filois Iio\ncias doimindo quodos`
} mo cansa \i\oi om giau sogundo.
DIOCLECIANO
Doslombias-lo, quo osls, no mou Ialcio,
Guaidadoi do Robanlos` Assim dbil,
Roduzii-lo inda posso, om \il pooiia.
Cansado do ioinai! conloi sobojas
Ingialidos. Roinai` Honia bom lnuo!
No cuido om l'a alloicai. Infoliz Homom!
Cobias o quo ignoias! H \inlo anos,
Quo as idoas iojo doslo Impiio, o ainda
Mo no coiiou os ollos sono plcido.
E quo mo loi \islo ao lado` O Eniodo, o Aloi\o,
A Baixoza, a
(2)
Tiaio! Lo\o, do Tiono,
Quo o Tiono \o, Giandoza \! o om pouco
Tonlo o quo os Homons so, quando mais \allam.
GALERIO
Co' a Baixoza, o Tiaio co' Eniodo, o Aloi\o
Como loi do la\oi-mo o soi. Os, quo ls doposlo,
Fiumonliios ioslauio, Ilobo, Foslas
Daioi, do Oibo Sonloi, o laiga Fama
Do mim doixo, com foilos osliondosos.
(
204
)

(1) Considoi-lo-oi a ss, comigo.


(2) Dolaloios, ospias.
DIOCLECIANO (ccm !csprczc ircnicc)
No, como a pinlas, soguia ossa ailo.
Dais quo iii luiba dos Romanos.
GALERIO (ccm |crcci!c!c)
Ho-do cloiai, no iii.
(1)
Sii\am-mo, ou moiiam.
Iolo loiioi mo sal\o do dospiozo.
DIOCLECIANO
So no lo alalla o Amoi, quo aos Homons do\os,
Mo\a-lo o dominai soguio, o quodo.
No, quo ou dosponlo subilo l'agouio:
Mas coila mola ao Mal noslo Oibo oxislo,
Quo a naluia lianspo-la no consonlo,
Nom gumo ou soi, quo na iaiz a coilo.
Tanlo Iincipo mau, quo a mo no lomo
Da Ropublica ps, s do Tibiio
Foi longo o mando, o s, na oxlioma quadia
Dou solla mo Tibiio a usai \iolncias.
GALERIO (impccicnic)
No lo poo lios, ioquoiio o Impiio.
Vozos baldaslo. } a lous ollos (dizos)
A suma auloiidado dosmoioco,
Doixa-a, quo om mos doscaia do lou Gonio.
DIOCLECIANO
Boquojaslo om mou Gonio` Nada monla
Tlulo lal comigo. Foi dilosa
(
205
)

(1) Daioi anlos quo cloiai, quo no daioi quo iii.


Conligo a minla Filla` afoio sua
Dosloal, \oxas o Cullo, quo ola adoia.
Tal\oz, quo aguaidas s, quo ou coda a puipuia,
Iaia, om dosloiio a pi, om piaias oimas.
Eis, dos bons quo lo fiz qual pimio collo.
Quanlo mo \ingo (ou j c'os ps, na Campa)
Do ingialo, quo o Iodoi liaa aiiancai-mo!
No quo amoaos lous \allam \oncoi-mo:
Vonco-mo a \oz do Cu, quo mo anuncia,
Em fuga, a Quadia ufana das Giandozas.
Esso puipuioo andiajo,
(1)
(anlos moilalla)
To laigo som dospoilo, o co'olo, om pionda
Todo o amaigoi do liono. Rogo osso Oibo,
Quo a osconjunlai-so inclina, o ondo mil goimos
Biolam (moilais) om lodas as Iio\ncias.
Os coslumos do\assos, iogia, o os Cullos,
Congiaa, quo uns com oulios, so polojam.
Sub\oilo-mo osso Esp'iilo do Sofisma,
Quo do Coipo ci\il ii as onlianlas,
Rocalca, om suas bionlas, ossos Bibaios,
Quo o Impiio lo-do liagai, ou laido, ou codo,
Vou-mo a Salona: o dos mous mansos Hoilos,
Voioi, como osso Uni\oiso lo abomina.
Tu (Fillo ingialo!) ls soi do ingialos Fillos,
Anlos quo moiias, \lima do biado.
(2)
Roina, o po poilo a inslai do Impiio a quoda,
Quo, um lanlo ou iolaidoi. Tu sais a Iincipos,
(
206
)

(1) An!rcjc. Iala\ia Espanlola. com monos nocossidado quo ou, lanou mo dola
S o Miianda. Foz mais. Dola comps o adjocli\o andiajoso . Oia |cmcccu quo \om
no Oiiginal, no loimo, quo soo mal no dolicado ou molindioso ou\ido fiancs,
quando ircpc, ou |rcngc|nc quo nos Dicioniios coiiospondo a |cmcccu, ningum mo
sofioiia num Iooma como oslo. E lcilo, o lom do sompio o soi, o uso uma pala\ia poio-
giina, com quo so o\ilo oulia nacional, mas baixa ou mal-soanlo, com quo so o\ilo uma
ciicunlocuo lodiosa, poi osliiada.
(2) Cuja quoda dai biando no Mundo.
Em cujo o\o, as Ro\oluos iobonlam,
Em quo Oido' os Numos do, quo, do Uni\oiso
Roinos, ou Dinaslias so os\anoam.
Tal, nas Toimas,
(1)
\ol\ou do Roma o Fado!
Em lanlo os Ciislos \ol\om,
(2)
qual Igioja,
Em liibulado Mai, iumo con\onla.
O Edilo, piomulgado ao som da Tuba,
Bblias quoima\a, allaios domolia,
Vis os Ciislos, o infamos pioclama\a
Cidados osbullados do sous foios:
Tollia aos Magisliados iocoboi-llos
Ciolas do iaplo, ciolas do adulliio,
(3)
Mau lialo, ou foilo, ofonsa, agia\o, injuiia,
Da\a auso dolao, punla a loimonlo,
Da\a moilo a quom no imola aos Dousos.
Ciuonlo Edilo! A quanlo ciimo o apliquo
Hioioclos, quo o dilou, d campo aboilo.
Complolo osliago amoaa Gioi do Ciislo.
Qual llo o gnio ioquoi, cada um so apionla,
Cingo-so oslo ao combalo,
(4)
aquolo fuga.
Os quo fiaquojai lomiam na iofioga,
Ioi oimos, bionlas, fuinas so onlianla\am,
Ou busca\am abiigo om Climas Bibaios.
Viois Ciislos, nas iuas, abiaai-so,
No loinssimo adous, clamai s Dila
Bom padocoi poi Ciislo: Vonoi\ois
Confossoios,
(5)
j danlos poisoguidos
(
207
)

(1) No Ialcio do Auguslo.


(2) Disculom, do paiocoios.
(3) Comolido om agia\o dos Ciislos.
(4) No Mailiio
(5) Quo, nas poisoguios passadas linlam confossado a F, o poi ola pado-
cido. Ncc cnim ucmucm ccn|csscris tccccu|c mincrm crc!cs ucm mcrircm. S. IETR.
CRISOLOG.
Mosclai-so nossos bandos, poiquo o zolo
Miliguom nuns, o noulios o afoi\oiom.
Moos, Vollos, Mulloios, o Moninos
Rodoiam aos
(1)
quo oxomplos iomomoiam
Dos quo, poi Ciislo, o coipo a algozos doiam.
Louiono, quo om iubonlos giollas aido,
Viconlo, om foiios,
(2)
quo o \isilam Anjos,
Iolgia Anlioquona, quo so afunda
Abiaada co' a Mo, o Iims, no Oionlo,
(3)
Ioiplua, com a Iim Folicidado,
No Ciico do Cailago, \iloiiosas.
(4)
Toodola Anciionso, o as Iims solo,
E, om Campas sopaiadas, dous Esposos,
Ioi milagio, num s jazigo junlos.
Em lanlo, Ancios oscondom, 'scondom Bispos
Sacias Bblias, o om Iixidos fund-dobios,
(5)
O Vilico oncoiiam Sacoidolos.
Abiom, do no\o, as oimas Calacumbas,
Iolas, quo Odio llo abalo, Igiojas, sagiam-nas.
(6)
Nas onlianlas das minas, das masmoiias,
Na agudoz dos Equuloos, do Lo\ilas,
Com disfaicos sublis, socoiio aos Miliios.
Iaia o Conflilo
(7)
apioslam linlos, blsamos,
Som \angliia, ou clamoi, so pagam d\idas,
(
208
)

(1) Os bons Auloios, poi o\ilai a anfibologia, ajunlam a pioposio c do dali\o ao


ailigo cs, quo soi\indo igualmonlo ao nominali\o, acusali\o, o ablali\o, som a pio-
poio c loinaiia ambgua a fiaso.
(2) Quoimado om giollas, dopois do lacoiadas as cainos com unlas do foiio,
loslado ainda com lminas aidonlos o aiiojado dopois num cicoio alasliado do osli-
llaos do canlaiia, o cacos do lousa, o lollas quobiadas.
(3) Giando Rio do sia.
(4) Dos sous Ioisoguidoios, acoilando dopois do mailiio, a palma da \iliia.
(5) 8ciics c !cuc|c |cn!, diz o Oiiginal.
(6) Odio dos Iagos llos domolia as Igiojas. Enlo os Ciislos so junla\am nas
Calacumbas, paia colobiai os Ofcios Di\inos.
(7) Mailiio.
Som clamoi, inimigos so concoidam.
Dispom-so a padocoi, dcil a Igioja,
(1)
Como a Filla do }oflo, quo so podo
A sou Iai, cuilo piazo, om quo lamonlo,
Iolos Monlos, o amaigo saciifcio.
Os soldados Ciislos, quo os pondos soguom
Das Romanas Logios a Eudoio a\isam
Quo pionla a iobonlai mina p'iigosa.
Ioilam-so, om \oz do Csai, os Exicilos,
Quo, amanl, so lo junlai, no Campo Micio,
E so ospalla iumoi, quo abdica Auguslo.
Toma
(2)
infoimo molloi, lana-so a Tibui,
Giala \i\onda ao Fillo do Conslncio!
}unlo Cumoia, o a Vosla, quodo asilo,
Longo da Coilo, o dos oniodos longo:
Do Iiopicio, o do Hoicio aos pidios pixima,
Sobio a Cascala do Anio oslondo a \isla:
(Iidios maninlos lojo! o boiia do Anio
Enlio Oli\ais, loinados Zambujoiios).
(3)
O amono Tibui quo Lalina Musa
Inspiiou lanla \oz, s da\a agoia
Aos ollos, doiiocados Edifcios.
Foslos dolcias j.
(4)
Vom-so, lojo, a, loisas
Do Eia anliga, o modoina, o om \o l buscas,
Na oncosla do Lucilil, as lombianas
Do Valo \olupluoso, quo acanla\a,
Em confins cuilos, longas ospoianas.
(5)
Com \inlo, o floios, consagia\a ao Gnio,
(
209
)

(1) Os Fiis, quo compom a Igioja.


(2) Eudoio.
(3) Ioi falla do culli\o.
(4) Em oias do Auguslo.
(5) Viia summc crctis spcm tcici incnccrc |cngcm. HORAT.
Quo a cuiloza da \ida nos iocoida.
Do subilo, alla noilo, a\iso ao Iincipo,
(1)
Quo \indo Eudoio: ois so oiguo, o lo\a o Amigo
Ao Bol\odoi, quo sobiancoiio, o om ciculo,
}unlo da Aia do Vosla, o Anio
(2)
doscobio.
Noilo oscuia o Cu da\a, on\olla om nu\ons:
Nas Colunas do Tomplo ui\a\a Eolo,
Voz liislo soa\a, no ai, o, a ospaos ciiois,
Quo a Co\a ou\ois mugii, da Valo,
(3)
om Cumos,
Ou Ciislos, quo salmoiam, poi Finados.
EUDORO
No s, Fillo do Csai, daio moilo
Aos Ciislos: amanl no Campo Micio,
Anlo as Logios, Auguslo abdica o coplio.
Cona giando! Em Iodoi no lois pailo,
Tons, poi ciimo, os biasos do Iai, o os pipiios
E o pondoi, na alma ao Cullo do Dous unico.
Roma \oi So\oio, o Daia Csaios,
Sobiinlo um do Galiio,
(4)
oulio
(5)
Soldado.
(6)
Csai foias, so amoaas do Galiio
No iocoiasso Auguslo. Caio Iincipo,
Em li, osliiba a Igioja, osliiba o Mundo.
Codo loimonla. Mal quo, ao claio, a\islos,
Amanl, Fados lous, \oa a Conslncio.
Tudo pioslos. }aiiola, a cada posla,
Coicis: lollo, quo om lou alcanco, coiiam.
(
210
)

(1) Conslanlino.
(2) E suas Cascalas.
(3) Da Sibila Cumoia.
(4) Daia.
(5) So\oio.
(6) Raso.
(7) Ciislo.
Afoula-lo a sal\ai o Impiio, o o Cullo.
(7)
Quando a loia foi, fianquoai-lo-o \ia os Galos,
Quo, j, do poilo o Capillio \iiam.
(1)
Conslanlino cala\a, o io\ol\ia
Mil \iolonlas idoias, na alla monlo,
Co' ulliajo uidido, om cloia abafa\a.
Io p fiimo, na lucida ospoiana
Do \ingai, dos iuins,
(2)
o fiol
(3)
Sanguo.
Um lanlo o abala o iosplondoi do Tiono,
(Alli\a lonlao do nimos giandos!)
No nolo o fugii. O aidoi llo alalla.
Somonlo a Gialido, quo do\o a Auguslo,
}unla ao Rospoilo... Mas pois quo olo abdica
Quobiam-so, a Conslanlino, ossos dous \nculos.
} amolinai Logios, no Campo Micio,
} \inganas iospiia, aido om balallas.
(4)
Tal, da oima Aibia, na loiiada aioia,
Cui\a a fionlo, o Coicol, cia\a-a nos poilos,
Clinas doscai, o, sombia, ampaio busca
Conlia abiasoado Sol, do ondo osl pioso,
Do osguolla ao Dono, os giandos ollos \iia.
Oua
(5)
os claiins (das poias sollo, o fianco)
Como iolincla, o fiomo! A cauda, as clinas
Sacodo! Como o clo:
(6)
quasi diz Vcmcs.
Tais llo apazigua os mpolos guoiioiios,
Em Conslanlino Eudoio, quo assim fala:
(
211
)

(1) Capilanoados poi Biono.


(2) Ioisoguidoios.
(3) Dos Ciislos.
(4) Como so j om iofioga combaloia.
(5) Aconloa quo olo oua. Elipso
(6) Icrtcns ci |rcmcns, scrcci icrrcm, uci cu!itii cuccincm, !ixii Vcn. }OB. cap.
Iusoia ou o numoio do Caplulo, so li\oia li\ios. Dous o paguo a quom dolos mo
pii\ou.
As Logios` poiladas. Tu` \igiam-lo.
Doia a lioncos co' Impiio, a ompiosa lua.
Viis (no laido) a dominai noslo Oibo,
Do li, aos Io\os dimanai \onluia.
Dous lo aiioda das mos, poi oia o coplio
Quoiondo a pio\as pi a sua Igioja.
CONSTANTINO (ccm titcci!c!c)
Vom pois, comigo, Glia, o maiclaiomos
Logo, junlos, a Roma, c'os guoiioiios,
Quo, om piooza lanla, inlipido lo \iiam.
EUDORO (ccm c |c|c, um icnic, !cmu!c!c)
Difoiom, onlio ns, nossos do\oios.
Iolo Cu, lo ciodoia, o lo insla a Toiia,
E a mim ciodoi mo o Cu, mo insla poi ola.
Con\m quo ou fiquo, o a li, pailii lo incumbo.
Os, quo Hioioclos do mim concobou, zolos,
A soilo dos Ciislos apiossuiaiam.
Do\o aos Ciislos consollo, o bons, o \ida.
Fugii, no aidoi do duolo` (Ol quo dos-biio!)
Iioposlo
(1)
a Campoo lal! Biados saudosos
Da Esposa, o Iai ioclamam-mo no Oiionlo.
(2)
Do\o a Iimos mous liansunlo do fiimoza,
E, as quo om mim fallam, dai-mo- Dous, Viiludos.
Eis sobionaluial subila flama
Rompo das maigons do Anio, o iluslia as loisas
Do Sinfoiosa, o solo Fillos Miliios.
EUDORO
Olla os solo jazigos. V quo foias
(
212
)

(1) Ioi mim.


(2) Domdoco.
(So o quoi Dous) sonlo a Mo, o os Fillos sonlom!
Cinzas, quo aos ollos mous, sois mais iluslios
Quo as do ogigios Romanos quo ali jazom!...
Igual soilo,
(1)
igual gliia, ol no m'a ioubos.
(2)
D,
(3)
quo ou lo juio, poi lo sanlos Miliios
Loaldado, cujo loimo soja a \ida.
Disso: o a boijai so inclina a mo do Iincipo,
Quo o coplio l-do ompunlai. Eslo ao magnnimo
Nobio Amigo, com moigo abiao o cingo.
}, no Caiio monlados, olo, o Eudoio
Enlio o opaco da Noilo, \o iodando.
Cosloiam da Aia Hoiculoa os oimos Iilicos.
Nos doiiocados Iaos do Moconas
Ros\ala o Anio, o iolumba: o olos \o lcilos
Do Homons, do Roinos consid'iando a soilo.
Do Albunoa as Sol\as, ondo os Rois do Lcio
Os Dousos consulla\am camposinos,
So adonsa\am ali: Io\os agioslos
Moia\am pola oncosla do Soiaclo,
E do Uslica no Valo, quo foi boio
Das Sabinas, quo coiiom dosgionladas,
(4)
Enlio as loslos do Tcio, loslos do Rmulo:
Scis ncsscs Ii|ncs, scis |spcscs ncsscs.
(A uns j dizondo \o, j a oulios biadam)
Scis ncsscs Pcis, c |rmccs. L as subsliluiam
Quom com Csai pii\ou,
(5)
quom canlou Llago.
(6)
Filois iibas quo passoiou Zonbia
(
213
)

(1) Exclamando como inspiiado polo Cu do \indouio mailiio.


(2) Falando a Conslanlino.
(3) Dai, poi concodoi, poimilii, usaiam-no os nossos Clssicos, imilando os
Lalinos.
(4) T. LIVIO, Docad. 1..
(5) Moconas \alido do Ocla\iano Csai.
(6) Hoicio.
(Esbullada do liono do Ialmiia!)
Tianspo do Biulo o pidio, o \oloz Caiio,
Do Adiiano os }aidins, da Gonlo Ilucia
Iaiou no Monumonlo. }unlo Toiio
Funioa,
(1)
o Amigo doixa Eudoio, o pailo.
Toma um dosoilo alallo, o guia a Roma,
Ondo apioslo do Iincipo a fugida.
Eslo, quo s Toimas \ai, o busca Auguslo
Mal liaga onojos, mal ombua as iias.
O assallo do Galiio foi lo subilo,
To pionlo Dioclociano om iosol\oi-so,
Quo o Ad\oisiio
(2)
collou dospio\onido
(No quanlo os Fiis llo doom) a Conslanlino.
Muilo l, quo a\onla quanlo osfoia o Csai
Quo llo coda do Impiio a idoa Auguslo.
Calsliofo infoliz! quo assaz iomola
Sompio onlondou, iluso, ou j, liado.
Vai onliai: Como ludo oia mudado!
Impodiu-llo, com fala dosabiida,
Um Oficial do Csai: Manda Auguslo
Quo, om Campo Micio o aguaido Conslanlino.
Nosso Campo, o \izinlo Sopulluia
Do Oc\io, um Tiibunal so oiguo do cspodos,
Dolo sobo Coluna, quo poanla
Duma sllua do }o\o. Anlo as aimadas
Logios, mal iompa a Auioia, Dioclociano
L \ii dai ionuncia ao coplio, puipuia.
Dosquo dospiu a Diladuia Sila,
Nunca, om lal cona l poslo os ollos, Roma.
Cuiioso, ospoianado imonso \ulgo,
Co'as Iaixos lodas, nosso abalo, acosas,
Fixa a monlo om Auguslo, o om sou doslino,
E, no quo l-do soilii, coiio aodada.
(
214
)

(1) Mc|cs A!ricni, lojo Caslolo do Sanlo ngolo.


(2) Galiio.
Quais Csaios \iio` E a osmo oiguiam
Aias, os Coilosos a ignolos Numos.
(1)
} lomom do ofondoi poi ponsamonlo,
Iolncias, quo oxislncia inda no linlam,
} adoiam osso Nada, quo \om pionlo
Do oxlonsa
(2)
Escia\ido! Afanam, lidam
A alinai, qual do Iincipo fuluio
Soja a Iaixo, o ii \idos, pio\oiom-so
Da baixoza, quo mais llo calo a ndolo.
} lialam do assoallai, os Maus, sous \cios,
E os Bons so osmoiam, no ocullai Viiludos.
Voi quo Amos llo nomoiam, \inla slupido
O \ulgo: \m soldados foiasloiios
Ao pipiio Foio, om quo os Romanos li\ios
Vola\am, sous Iioloios, o sous Cnsulos!
Subindo ao Tiibunal, Dioclociano
Impo silncio, o diz: Soldados, Io\o,
Foia-mo a anosa Idado, a quo om Galiio,
O Sob'iano podoi doponla, o Csaios
No\os nomoio. A Conslanlino
(3)
os \ullos
Toda a Ilobo \ol\ou. Nomoia Auguslo
Daia, o So\oio.
O IOVO (cicniic)
E quom Daia` Acaso
Mudou do nomo Conslanlino` Em lanlo
Galiio o
(4)
afasla, o liaz do biao a Daia,
Quo s Logios amoslia. Auguslo a puipuia
Dospo, o a lana, ao Iasloi,
(5)
o o Iunlal (Smbolo
(
215
)

(1) Aos Csaios, quo nom ainda nomoados oiam.


(2) Quo oslondo os limilos do Escia\ido, aumonlando o numoio dos Csaios.
(3) Quo nosso lomo cloga\a.
(4) A Conslanlino.
(5) A Galiio, quo foi Iasloi do gado.
(6) Do \ida, o moilo.
Do absolulo Iodoi)
(6)
d-o a Galiio.
Dosco do Tiibunal, ao Caiio sobo,
E o quo oia Dioclociano, agoia Diclos.
Som, no Iao, ollos pi, som \ollai ioslo,
Enfia Roma, o som sollai pala\ia,
Guia a Salona, Iliia. Doixa o Mundo
Enlio assombios do Mando, quo fonoco,
Enlio suslos do no\o, quo comoa.
Enquanlo ao no\o Auguslo, o aos no\os Csaios,
Sauda a Soldadosca, donlio o \ulgo
Dosliza Eudoio, o cloga a Conslanlino,
Quo iiiosolulo, ondoa\a, onlio a oslianloza,
Dospoilo, indignao, o doi piofunda.
EUDORO (ccm tcz ccixc)
Vislo qual soilo a lua` Quo domoias`
Vom comigo ou lo poidos. Do piondoi-lo
Oido' dada ao Tiibuno do Iioliio.
Tia\a do Amigo,
(1)
o foia o po do Roma,
Ondo
(2)
Soi\os o ospoiam, paia a fuga.
Bom quo (Milii fuluio) im\ol fiquo
Eudoio, a quo so sal\o,
(3)
insla, com lgiimas.
Fogo aos quo \m piondoi-lo. No os ou\os`
So o iosoi\as, Sonloi,
(4)
poiquo om lou Io\o
Da\id modoino, ioino, a Saul o osqui\a:
Moslia-llo o liillo dos soilos do Zoila.
(5)
(
216
)

(1) Conslanlino.
(2) Num slio doscampado, ondo, alguns anos dopois, om momiia doslo sucosso
la\iou Conslanlino uma Baslica, inlilulada Ciuz do Ciislo.
(3) Conslanlino.
(4) Lo\anlando as mos ao Cu.
(5) Pcrc|ipcmcncn.
Ronca um Tio\o, no Cu som nu\ons: foio
Muio do Roma, o Raio, no Anjo la\ia,
L paia o Ocaso, um luminoso sulco.
Ao Coloslo sinal so lumilla o Iincipo,
Abiaa o Amigo,
(1)
balo ospoias, \oa.
EUDORO (crc!cn!c-|nc !c |cngc)
Lombio-lo Eudoio, quando ou doixo a \ida.
S Iai, s Iiolocloi da minla Esposa.
Inulil \oz! Quo osfalfa aqum do Iincipo.
Eis Eudoio, som Iiolocloi: oi-lo al\o
Da cloia, o fuioios do Galiio,
Dum Ri\al,
(2)
sou Iii\ado, o sou Minislio!
Iosa om Eudoio, dos Ciislos o Fado,
Iosa a Ioisoguio, o os dios, o iias.
Ioi donuncia dum Soi\o,
(3)
foi Eudoio
Iioso, noilo, o om masmoiia \il, lanado.
Sal, Aslailo, o o Isoudo-sbio Esp'iilo
Tudo alioam, com giilos do Tiiunfo,
E ao Domnio Homicida o Mundo onliogam.
Quando, fuiioso osso Anjo a Toiia afligo,
C'o \ullo sou, doixando os slios do Oico,
Usa moiai, no longo do Cailago,
Nas iunas dum Tomplo, om cujos Rilos
So quoimaiam, oulioia, lumanas Vlimas.
Hidias do infoslo ollai, Diagos do loquo
Dos quo a Calo as loslos llo liagaiam,
(4)
Ignolos Monslios, quais, cada ano, ossa fiica
(
217
)

(1) Eudoio.
(2) Hioioclos.
(3) Do Hioioclos.
(4) Vid. Iuccni Pncrsc|.
Iioduz, Iiagas do Egiplo, Aios poslfoios
Guoiias Ci\is, Molslias, Lois injuslas,
Quo o Mundo dospo\oam, Tiianias,
Quo o consumom, dosso Anjo aos ps, so aiiaslam.
Dospoila: o a onoimo \oz sai das iunas
A, no Ai, io\ol\oi pooiia om nu\ons,
(1)
Tianspo Maios, Illia so aiiomossa,
Absconso om nu\o' aidonlo, o om Roma, pia.
Na doxlia a ospada lom, na osquoida o Faclo,
Com quo olo anunciou, ioinando Hoiodos,
Dos Moninos Hobious o moilicnio.
(2)
Al! quo, so o Ingonlo mou, osloiassom Musas,
Coloslos, ... do al\o Cisno dossom canlo,
Sublimo Eslio, \oz uioa mo afinassom:
Quo fcil foia modulai piodoso
Da ciuol Ioisoguio as amaiguias!
Vii-mo-ia monlo a Iliia,
(3)
o iolialando
Do Roma o d, do Fiana o d pinlaia.
Sal\o, Esposa do Ciislo, Igioja sanla,
Tons do liiunfai. Tambm no Cadafalso,
To \imos ns, lambm, nas Calacumbas.
Em \o lo a\oxam, quo do Infoino as poilas
No lm, do conlia li, pio\alocoiom.
Nos maioios soobios longo-a\islas
As planlas dos quo a Iaz lo o\angolizam.
(4)
No caiocos do Sol, quo om li iosplondo
Do Ciislo a Luz: lu biillas nas masmoiias.
Do Basan, do Caimolo a foimosuia
Dofinla, o muicla, cai a Floi do Lbano:
Mas lu sompio s lou, sompio s foimosa.
(5)
(
218
)

(1) Quo, com a \oz quo iompo dossos doslioos so lo\anla aos aios.
(2) Dos Sanlos Inoconlos.
(3) Os osliagos da Ro\oluo Fiancosa.
(4) Pc!cs ctcngc|izcniium pcccm, dos quo liazom a boa no\a do Iaz.
(5) Supcr cmncs spccicsc, tc|c, c tc|!c !cccrc.
La\ia a Ioisoguio, (qual la\ia incndio)
Dosdo as maigons do Tibio, aos confins do Oibo.
Guoiioiias mos iuidosas dosmoionam
As Igiojas: nos Tiibunais, o anlo dolos,
So assonlam Magisliados, quo \iolonlam
Tuimas Ciisls, a dai inconso aos Numos.
Quom iojoila incons-los, do-no a Algozos.
Do \limas so alullam as Cadoias,
Do iobanlos do gonlo mulilada,
(1)
Vai pojado o caminlo, moilo a lo\am,
E a foiado la\oi, o a ca\as minas.
Ciuzos, oquuloos, fiioos ponlons, llogos,
Rasgam Fillos, o Mos, alam a poslos
Nuas Donas (suplcio infamo, o loipo),
Dos ps l pondom. Iojo, o Doi as malam.
Iiondom, aos iamos, quo a gian foia cui\am,
Mombios quo a iama, a sollas,
(2)
scacla, \i\os.
Suplcio pipiio
(3)
d cada Iio\ncia.
Mosopolmia quoima a fogo lonlo,
Dogola a Aibia, om aspas mala o Ionlo,
Doiiolo o clumbo a Capadcia, o o \oilo,
(4)
No aidoi dos lialos, malam sodo aos Miliios
Co' a gua aiiojada ao ioslo, a fim quo a fobio
No llos oncuilo o fio dos loimonlos.
Do os quoimai, um poi um, lal\oz casados
No fogo, do iondo, llos do consumo,
(5)
E, om cinzas, polos aios, os doiiamam.
Galiio, om \oi dai lialos, doloila\a-so:
To foiozos como olo, onoimos Uisos
(
219
)

(1) Iolo mailiio.


(2) Na foia quo os iamos fazom paia sollai-so o \iiom ao sou oslado naluial.
(3) Da in\ono do cada Iio\ncia.
(4) Nos mombios dos Miliios.
(5) Abio\iando-llos a \ida.
Llo \inlam, a allo pioo, o nomo impunla-llos
Toiiibil o cada Uiso: onquanlo janla,
Em iopaslo llos d Ciislos. Doiiama
O looi dosso a\aio o loipo Monslio
Dos-sossogo, no Impiio, aumonla a sfioga
Voxao. Capilos som lois, som sludo,
(1)
Quo, poi sonlona do somonlo: Mcrrc,
Manda s Cidados, com iigoi, posquisam
Bons, modom pidios, conlam copas, i\oios,
Rogislam cada is. Foia cada Homom
Dai-so ao Conso, o do Conso ii a piosciilo.
(2)
Ioiquo a Galiio a\aio nada oncubiam,
Tialos aos soi\os do, aos Fillos lialos,
Quo conlia os Iais doponlam, conlia os Amos,
E conlia sous Maiidos, as Mulloios.
Saios \os foiam quo nomoois, ol Msoios!
Ha\idos Bons, o Bons quo nunca lou\oslos.
Dbois onfoimos, o Ancios caducos
Foia o Exacloi quo cumpiam sous mandados.
Todo o \i\onlo o abiango a Loi liiana,
Quo a\ulla a idado Infncia, acanla-a aos Vollos,
Nom dosfalca do Auguslo
(3)
o oiiio, a Moilo,
Quo al, co' a Sopulluia, so aquinloa.
Riscou-lo a Moilo,
(4)
no lo iisca o Conso:
Quo, moilo pagas, com so inda \i\as.
Nom po om coulo aos Iobios a ponuiia,
Clasquoados, os cuia da pobioza.
Baicas alulla,
(5)
o fundo so abio, o afoga-os.
Falla\a inda aos Ciislos o ullimo insullo!
Dosquil-los, do qual, no sofio Hioioclos.
(
220
)

(1) Som algum osludo do Lois.


(2) Logo quo iico, paia o confiscaiom, o pioscio\om.
(3) Galiio.
(4) Donlio os \i\os.
(5) Do pobios, quo piondo, paia diminuii a misiia (diz olo clasquoando).
Sobio os do Ciislo lacoiados mombios,
E onlio os sous dogolados Sacoidolos,
Esso, dos Sbios gonoioso Aluno
(1)
Dous li\ios do blasfmias publica\a
(2)
Conlia o Dous, quo adoiou, om quo a Mo
(3)
cioia.
Quanlo foioz, no Oigullo, osso Impio, o loipo!
Haidido, na Afoio, aidido no Odio,
Auia piopcia aguaida, om quo o liiunfo
Llo oino a no\a Ciisl.
(4)
Domoia, adiodo
O suplcio ao Ri\al,
(5)
fixo, om quo a Homioa
Viigom, poi quo iosgalo a Eudoio a \ida,
Quobiai do iigoi, quo uso com olo.
Dosospoiado, alogio, \oigonloso,
Diz consigo: Valla ossa oxlioma aslucia,
Co' a osqui\a, co' a insolonlo Foimosuia.
Essa a domo. V-la-oi caii-mo om biaos,
Rogai do Eudoio a \ida. E dosfiulando
Duplicada \ingana, om mos do algozos
Llo amoslio o mou Ri\al. Lo\o, moiiondo,
A doi, quo, aos ollos sous, gozoi da Esposa.
Ebiio do allo Iodoi, Iaixos no doma.
Noga Hioioclos, quo l Dous. Conliaslo oslianlo!
Ci no iuim Gnio, ci no aicano mgico!
Falido ciona do sous Iais, labila
(
221
)

(1) Iionicamonlo.
(2) Do Maximino (Galiio) ciuolssimo liiano, o o moi inimigo do nomo Ciislo,
iofoio Eusbio Cosaiionso, quo mandou compoi um li\io cloio do monliias, o blas-
fmias conlia }. C. Nosso Rodonloi, o quo os Moslios das oscolas o lossom, o os Moni-
nos apiondossom poi olo, o o canlassom polas iuas, quo foi a mais piojudicial do lodas
as poisoguios, quo os Impoiadoios idlalias lo\anlaiam conlia a Igioja. }OO DE
LUCENA. Vi!c !c Xcticr, lib. 2, cap. 4.
(3) A Mo do Hioioclos, quo oia Ciisl.
(4) Cimdoco.
(5) Eudoio.
Em Roma, Hobiou, a quom comicio, co' Oico
Assoalla o Vulgo. Em iolos Subloiinoos,
Do Ialcio do Noio lom pousada.
A apaniguado sou oncaiga o Apslala,
Co' infamo Hobiou \ dopaiai nocluino.
No mandado falal, imbudo o Soi\o,
Coila, polas iunas, d, l no mago,
Enlio lbiogas campas, c'um Vollusco,
Quo, as mos quo llo ongollaia o fiio, aquoco
Ao lumo ascoso do ossos insopullos.
SERVO (cspctcri!c)
Vollo, lons lu podoi do pi om Roma,
Uma Escia\a Ciisl, fugida a Hioioclos`
Toma a osso ouio:
(1)
o iospondo som iocoios.
Em Solima ola jaz. O ouio fulgonlo,
E o nomo do Solima um soiiiso liiido
Aiiancaiam do Hobiou.
HEBREU
Conloo Hioioclos,
Ioi quom ludo obiaioi. O Oico ois consullo.
Ca\a clo, o lia\a da Uina, quo om sou bojo,
Do Noio as cinzas guaida sanguinosas.
Quom, piimoiio aos Ciislos \oxou, foi Noio,
Gomoi, nossa Uina, lslimas so ou\iiam!
Ioi \ozos lis no Oiionlo, afiima o ioslo,
Tis balo as palmas, lis (piofano!) a Bblia
Ro\ol\o, ois quo oxala misloiiosas
Iala\ias lis, o\oca o alioz Esp'iilo.
(2)
Moiio o biasido do ossos! O Clo liomo.
(
222
)

(1) Aiiojando-llo uma bolsa.


(2) Dos Tiianos.
Iolos mombios do Soi\o co' o suslo,
Eiia-so-llo a coma. Anlo o Hobiou, pia
Sp'iilo do ignolo \ullo.
HEBREU
Ol laido
(1)
Esp'iilo!
Tiansfoiii, do Solima, a Roma, \alos
Ciisl Escia\a, a sou Sonloi fugida`
ESI'RITO INFERNAL
E fiaco o podoi mou: Maiia a ampaia.
Dum \oo, Siia lo\o o Edilo, o as Oidons
Do Hioioclos, so lo apiaz. Consonlo o Soi\o
E a sou Amo impacionlo infoimo lo\a.
Tiansmuda-so om Coiioio o loipo Esp'iilo
Iousa om }oiusalm, insla ao Conluiio
Em nomo do Minislio do Galiio,
Quo as Oidons cumpia, quo a Ciisl ioclamo.
Cumpiidas so. D-so ao Go\oino o Edilo.
As poilas do Sopulcio os Guaidas foclam:
(2)
Expulsos os Ciislos, so doiiamados,
Som quo, pia, a ampai-los baslo Holona.
Galiio o\anlo, Conslanlino pifugo,
Da Iiincosa, (o no laido!) a soilo mudam.
Quo, como a Dila aos Rois submisso fiima,
Fiima a juiada F, fiima a Loaldado,
Llos solla, ou ii os laos o Infoilunio!
Eia o piazo, om quo o sono os ollos coiia,
Ropousa a A\o om sou ninlo, a Rs no \alo:
Fadigas cossam, loico, lonla, o fuso
(
223
)

(1) Quo no acudiia pioslo a sous conjuios.


(2) Do Sanlo Sopulcio.
A do famlias Mo, ao Lai \izinla,
E amoilocido o lumo. Enlo Cimdoco,
Quo o Esposo, o o Iai aos Cus comolo assdua,
Oiando, so adoimoco. A\isla-o
(1)
om sonlo,
(2)
Squlida a baiba, o as cs, biolando lgiimas,
}o\o o coplio auguial com mo bom fiouxa,
Do ca\o poilo aiianca agios suspiios.
CIMODOCE
Como, ol Iai, lua Filla dosampaias.
} a F juiada no ioclama Eudoio`
Ioiquo sulcam lou ioslo, acoibos pianlos,
E, lo osqui\as do apoilai Cimdoco`
DEMODOCO (|igurc!c cm scnncs)
Coica-lo aloado incndio. Fogo a Hioioclos,
A quom lo onliogam dousos quo doixaslo:
H-do o lou Dous liiunfai. Mas quanlas lgiimas
Tom do lou Iai \oiloi, om laiga \oia!
Dosapaioco o Spoclio, o iouba o Ciio,
Quo, no Esposiio a Eudoio, da Aia, doiam.
(3)
Viu, co' incndio ioxoai paiodos, loilo...
Salla ao clo, quo j lambo a labaioda
O sagiado Sopulcio. Vo-so s nu\ons
Rolos do fumo, o flamas, nas monlanlas
Do }udoia, o iunas do Solima,
Fla\i-iubio claio limulo foio.
Dosquo a no\a do Edilo onliou om Siia,
Nunca do Holona so afaslou Cimdoco.
(
224
)

(1) O Iai.
(2) Imilao do Viiglio na |nci!c II.
|n scmnis cccc cnic ccu|cs masiissimus Hccicr
Visus c!cssc mini, |crgcsuc c||un!crc ||cius, olc.
(3) Dos Ciios, quo osla\am no allai, quando o Esposiio so colobiou.
Co' as mais Damas Ciisls, numa Capola,
Da no\a Sio anguslias laslima\a.
O Minislio do Hioioclos, dissuadido
Do dopaiai, co' a no\a Calocumona,
E da Sposa dum Csai no ousando
Ioi allo osguaido, quobianlai o asilo,
No Tomplo,
(1)
incndio aloou. Fia, om quo a Viigom
Saii do asilo,
(2)
o a ospoia, com soldados,
Ioiquo a pionda, na on\olla o no Al\oiolo.
Doiolou, quo a\onlaia o inlonlo aslulo,
Sobo aidido s paiodos dosabadas,
Ioi pndulos, quoimados \igamonlos,
No Iao onlia do Holona. Algumas Damas
(3)
Nas oimas galaiias, plios nlimos,
Foia do si, o allai dos Rois
(4)
cingiam.
V Cimdoco, co' a Ama, iiom coiiondo:
Ama, quo mais no \iu, nom dola soubo.
DOROTEU
Fujamos. Quo nogado quanlo ampaio
To lou\oia Holona dai. Tous inimigos
Foulos so a aiiancai-lo do sous biaos.
Um subloiinoo soi, soi poila oculla,
Quo d longo dos muios do Solima.
O ioslo oncomond-lo Iio\idncia.
Ioi ondo o Iao, com Sio, confionla,
Guia ao Cal\iio uma ignoiada poila,
(
225
)

(1) O Sanlo Sopulcio, conlguo ao Ialcio do Holona.


(2) Cimdoco.
(3) Imilao do Viiglio, |nci!. II.
Hic Hccucc csi ncic, ncuicucm c|icric circum
Pracipiics, cic.
(4) Em quo os Rois do }ud saciifica\am, donlio do sou Ialcio.
Ioi ola (obsquios
(1)
osqui\ando) Holona
Ia, s \ozos, oiai Ciuz sagiada.
Doiolou, manso o manso, com Cimdoco,
(Quanlo o coipo ali passo) a abiiu, o om foia,
Nada, quo assuslo, \ondo, lonlos suidom,
Dando-llo
(2)
o biao, iunas aliopolam,
Mais o passo acoloiam, quando coilam
Ioi slios do concuiso. So ou\om passos,
Tis si, so oscondom: so aimas, polo oscuio,
Vom luzii, do alalaia, paiam quodos.
Tis olos biama o incndio, a Ilobo giila...
Sal\os, poi fim, lianspom dosoilos Valos
Quo sopaiam Sio, do monlo Glgola.
Da sua oncosla iompo ignola \ia:
Tapam-na moilas do Alos, do Zambujos.
Dosmaianla-as o Guia,
(3)
o o umbial
(4)
liansposlo,
Foio a podia, d lumo a um soco lonlo:
Soguo-o a Viigom, poi lbiogas abbadas.
Nolas, Da\id, oulioia, cloiou culpas,
Como o indicam, no longo dossa osliada
(5)
Voisos
(6)
do imoilal doi, na nsia oxalados.
Nas muiallas subliioas \s sculpidos
Sou Cajado, sua Haipa, sou Diadoma.
Lombianas do passado uigonlos suslos,
E osso Monlo,
(7)
quo \iu o saciifcio
(
226
)

(1) O acalamonlo, quo om publico, o om pailiculai cabia Esposa dum Csai.


(2) Doiolou a Cimdoco.
(3) Doiolou.
(4) Do subloiinoo.
(5) Subloiinoa.
(6) Esciilos polas paiodos. Miscrcrc, Dc prc|un!is, Dcminc, Nc in |urcrc, cic.
(7) Monlo Miia.
Do Abiao, no cimo sou, o, nas onlianlas,
Do Roi Iiofola o Monumonlo onco\a
Dos dous Ciislos
(1)
os poilos como\iam.
Do-so piossa a saii da sonda oscuia,
Ollai-os onlio Monlos, o om caminlo
Do Bolloloom, do Ram, Campinas mudas,
Ondo consolaos Raquol onjoila.
(2)
No Iiosopo iopousam do Mossias.
Eimo Bolloloom, a Gioi Ciisl dispoisa.
Enlia, ondo nascou Ciislo, a Viigo' o o Guia.
Iasmam do \oi, quo o Dous, quo os Oibos \ol\o,
Em lal giula nascou. Vonoiabundos,
Anjos, Iasloios, Magos, o Uni\oiso
Tm do ali \ii, um dia, iondoi cullos.
Do of'iondas, quo Zagais Hobious doixaiam,
(3)
Hou\oiam iofoio, do sobia, os msoios.
Do loinuia, Cimdoco cloia\a:
Do-llo, na alma, piodgios do Iiosopo.
CIMODOCE
Iola piimoiia \oz, }osus Di\ino,
Soiiio, noslo piosopo Viigom puia.
Ampaia, ol Mo Di\ina, osla Cimdoco.
D giaas logo ao gonoioso Guia,
Quo a p'iigos lais, poi ola so a\onluia.
DOROTEU
Vollo, o (poi sobia) j Ciislo pio\ado,
Tiibulaos con\oilo om iogozijos.
(
227
)

(1) Doiolou, o Cimdoco.


(2) Rccnc| p|crcns |i|ics sucs, ci nc|uii ccnsc|cri uic ncn suni.
(3) Ioi do\oo.
(4) Doiolou, o Cimdoco, piosliando-so anlo o piosopo.
Do ns lo apiada,
(4)
ol Iai do gian Clomncia.
Ioi nos iomii, lou Fillo, aqui, nascondo,
Iiimoiias lo of'iocou Di\inas lgiimas.
} punla o Sol, ao giio o usado loimo:
Sai Doiolou co'a Filla do Domdoco,
Na f, quo algum Iasloi onconliaiia.
Eis do monlo Engadi, \ \ii doscondo
Vaio cingido, com lianados juncos,
Dosalinlada a baiba, liisula a gionla,
Caigo do aioia, om \aslo coslo, aos ombios,
Com quo, cui\ado omboca, numa fuina.
Mal quo a\islou os dous, doiiuba a loiia,
O caigo, o aiiomossando iiada a \isla: ...
Al, noslo oimo (diz) \indos luibai-mo,
Vs Dolcias do Roma` Aniquilai-\os!
Do ponilncia aimado, assaz doscubio
Tiamas \ossas: do lais foicojos mofo.
Qual, no moigullo, afunda uma guia aqulica,
Tal so aliia o Vaio ca\a giula.
Doiolou, quo Ciislo o julga, adianla-so,
Iola fonda do umbial, assim llo clama:
Ciislos fugidos podom-lo lospodagom.
SOLITRIO
No: quo mui bola, o mais quo Filla lumana.
DOROTEU
Gioga, o Esposa do Eudoio, o Calocumona,
Quais Ciislo aos soi\os
(1)
podo, \oilo pianlos.
Qual, do Oli\a c'ioado, Olmpia lula,
Coiio Allola, lal coiio a abiii-llo, o oxclama:
(
228
)

(1) Aos Ciislos, quo o soi\om.


Fianca a giula , do caio Eudoio, Sposa,
Sou Hioinimo. Conloco a Viigo' o Amigo
(1)
Do quo ou\iu Tisoas, do Cipio na Campa.
Doiolou, quo, na Coilo, \iia a Hioinimo
(Voio Epicuioo onlo) osla\a oslianlo
Do o \oi ausloio, o magio Anacoiola.
Enliam na Spula: a Bblia, om spaisas follas,
Sl co' a ca\oiia. Explica-so a joinada
Da Ioiogiina, mil lombianas biolam
Ma\iosas, casos mil quo assomam
(2)
lgiimas.
Assim as guas \m do \iios Monlos,
A coiioi junlas, num ca\ado Valo.
HIERONIMO
Mous oiios doiam causa Ionilncia.
Soi-mo-s campa, so boio foslo a Ciislo,
Bolm, soi-lo-oi loal. Quo filo lo\as`
(3)
DOROTEU
Buscai, om }opo, amigos.
HIERONIMO
Hojo, Amigos`
Quo dosdiloso quo s! Um Moabila,
Quo, dossas fiagas, o alcanlis, baixando,
Caminla a }oiic, na Iiima\oia,
Limpo o Cu, fiosca a aiagom, dos-soquioso
Dopaia, a cada inslanlo, com \oilonlos
Do ciislalinas guas. Vom do \olla,
(
229
)

(1) Do Eudoio, o companloiio do Agoslinlo, do quom linla falado Eudoio, na


iolao quo foz da sua \ida.
(2) Fazom com quo assomom lgiimas aos ollos.
(3) A Doiolou.
Quando oslala o Tio\o, na acosa Quadia,
Aido om sodo, o no \ mosquinla \oia
Do gua no Valo, ou Monlo. Socou ludo.
Allos Doslinos!
(1)
Quais, conligo, Eudoio,
C'o bioquol dos Ciislos, so mous do\oios!
Suslos,
(2)
quo monlam` Sposa... amas, o fogos`
E, so nosla loia a F o lou Esposo aclama,
No \s ploiloai-llo a palma do Mailiio`
Cis, quo, no Tiono da foguoiia aidonlo,
To acoilo Esposa, so lo \ som palma`
(3)
S Rainlas, ao lado, um Roi consonlo.
Cumpio o do\oi: ioclama o Sposo, om Roma.
L a palma coilais, quo lo oino as nupcias...
Quo digo` Inda no s da Gioi do Eloilos.
(4)
S j Ciisl. Na fionlo ondas saud\ois
(E \izinlo o }oido) pioslos llo \oilo.
Dous llo doou \igoi, nolas banlado.
(5)
No sou pogo aclas \ida, o a Moilo
(6)
isonlas.
Douliina suficionlo lo alumia,
E muilo j apiondou, quom, poi Dous moiio.
CIMODOCE (ccm icmi!c mcnsi!cc)
O lou dizoi Di\ino, om mim, so cumpia
Douloi sagiado, o Sacoidolo Sanlo.
D-mo o baplismo. Aos ps do amado Esposo,
Soi\a fiol soioi, quo no Rainla.
(
230
)

(1) Tondo ficado susponso, o onlianlado om piofundas considoiaos, aiiobalado


iompo no soguinlo.
(2) Como foia do si, o osclaiocido com Di\ina luz.
(3) Do mailiio.
(4) Iia oxllico, o logo conlinua.
(5) }. C. baplizado no }oido llo dou Coloslo \iiludo.
(6) A Moilo oloina.
S mo pona o nogai-so-mo, no Ilomo,
Ii \oi c'o caio Iai, o mou iobanlo,
No llo dai mous dis\olos, na \ollico,
Como olo os sous mo dou, na minla infncia.
Do mosclai, c'o modoino, o anligo Cullo,
Llo \om s facos coi, quo la\am lgiimas.
Assim, na sossogada, Noilo amona,
Quando, co' alonlo sou, bafoja o Zfiio
Duas Haipas, sous sons fugacos mosclam-so,
Assim duas Liias fiomom, quando junlas,
Gia\o uma, om Diio lom, iossoa, a lompo
Quo oulia d Inio aconlo \olupluoso.
Tais, na Floiida,
(2)
aigonli-plumoas A\os
(3)
Asas mo\om sonoias, nos paslios
Sou moigo iudo, a pai nos aios iompo
Na oila da Sol\a, o Indiano apionla o ou\ido
Aos sons, quo no ai ondoiam, o imagina
Quo, do almas Ialoinais o Canlo oscula.
FIM DO LIVRO XVIII.
(
231
)

(1) Na Amiica ocidonlal.


(2) Cogonlas da Amiica.
(
232
)
NOTAS DO LIVRO XVIII.
Ig. 28, \oiso 6. Louiono.
Do S. Louiono falou j o Iooma. S. Viconlo oia do Saiagoa. Iadocidos
imonsos lialos, o aiiomossaiam numa masmoiia, ondo os Anjos llo \ioiam
falai, o sai-lo das foiidas. Algozos dopois o dogolaiam. Eullia, ou Olaia,
Viigom, o Milii do Ioilugal, oia do Miida: no inslanlo om quo moiiia oxalou
uma Iomba pola boca, Iolgia do Anlioquia sumamonlo foimosa (como lam-
bm sua Mo, o Iims) \ondo-so piosas, o om podoi do soldados, iocoosas quo
llo maculassom a puioza, sob pioloxlo lonoslo, so ioliiaiam, o abiaadas
umas com oulias, so aiiomossaiam no Oionlo, o so afogaiam. Inspiiao do
Espiilo Sanlo so piosumiu. Do Sanla Folicidado, o Ioiplua so foz mono, o
so fai ainda no fim do Iooma.
|ci!., \oiso 16. Iixidos.
Ainda lojo, so \om, om Roma, no Musou Clomonlino, ossas Ixidos o os
insliumonlos, com quo aloimonla\am os Miliios, t.g. posos, com quo llos
osliia\am os ps (quando poslos no Equuloo), unlas do foiio, com quo llos
iasga\am as cainos, Scoipios (os aoulos, com iosolas) com quo os dossan-
gia\am, olc.
Ig. 29, \oiso 12. Tibui.
Sabom as possoas lidas, quo Hoicio \i\ou (o moiiou lal\oz) om Tibui,
mas poucos sabom, quo osso apiaz\ol Tibui, o imoilalizam as iolquias do
Sanla Sinfoiosa, o sous solo fillos Miliios, quo no quisoiam, sob Adiiano,
saciificai aos dolos. No\os Macabous, onloiiados nas maigons do Anio (sou
paloino Rio), junlo ao Tomplo do Hiculos.
Ig. 217, \oiso 24. Diagos.
Calo, so a Ilulaico, o a Lucano damos cidilo, lo monsliuosa Soiponlo
aclou om fiica, boida do Rio Bgiada, quo foi nocossiio paia a malaiom,
quo liabucos do guoiia laboiassom.
(
233
)
Ig. 219, \oiso 14. Rasgam Fillos.
Giando quanlia do Ciislos condonados foiam a moiioi foia do foiio,
o do fogo. Dizom quo aponas o aiioslo foi pionunciado, infinda soma do
Homons o Mulloios apiossados, o conlonlos so aiiomossaiam foguoiia. Do
inci\ol mullido do Ciislos so conla, quo manialados foiam om baicas afo-
gados no Mai. As piisos, quo oulioia oncaicoia\am ciiminosos poi lomic-
dio ou dosacalo do sopulluias, iobonla\am da imonsa quanlidado do possoas
inoconlos, do Bispos, do Sacoidolos, do Diconos, do Loiloios, do Exoicislas... a
no dai slio paia a oncoiiai os Rus.
Quom, som pasmos, conlomplou a in\onc\ol conslncia com quo ossos
gonoiosos dofonsoios da Roligio apaia\am os golpos dos aoulos, as moido-
duias, o iasgos das foias a\ozadas a clupai o lumano sanguo` o mpolo do
Loopaidos, Uisos, }a\alis, o Touios quo com fiioas iubias cloupas conlia olos
assanla\am`...
Indiz\ol quanlia do Homons, do Mulloios, o Moninos dospiozaiam \ida
moilal om dofosa da Douliina do }..C.. Uns foiam quoimados \i\os, oulios
lanados ao Mai, dopois do os la\oiom iasgado com unlas do foiio, o loiom
padocido quanlos loimonlos algozos do. Alguns iam alogios ofoiocoi os
poscoos ao culolo, alguns moiioiam nas anguslias da loiluia, consumidos
oulios pola fomo, muilos, na Ciuz cia\ados o al com a caboa paia baixo, o
ali os doixa\am poiocoi do fomo... No dopaiam os Hisloiiadoios com
pala\ias quo oxpiimam a \iolncia das doios, o a ciuoldado dos suplcios, quo
os Miliios padocoiam na Tobaida.
Em lugai do unlas do foiio, com cacos do loua os dilacoia\am al daiom
o ullimo aiianco. Mulloios om guindaslos ponduiadas poi um p, oxposlas
inumamonlo nuas infmia, Homons, piosos os mombios a lioncos foiada-
monlo cui\os, osquailojados. E \iolncias lais conlinuadas, no poi dias, mas
poi anos: lojo doz om \aiiados loimonlos, lal\oz \inlo, cinquonla, o ainda
com...
} foia do malai anda\am ombolados os fios das ospadas, o cansados
so io\oza\am os \oidugos. Mas quo gonoioso aidoi, quo insofiimonlo nobio o
dossos Ciislos! No l fiasos, quo doscio\am a gonoiosa conslncia quo nos
suplcios domoslia\am. Como oia ao \ulgo concodido o ulliajaiom os Mi-
liios, com boidos os foiiam, o com \aquolas, j com llogos do couio ciu, com
coidas, oscollondo cada um, sogundo sua iuindado, pailiculai insliumonlo
com quo os aloimonlasso.
A colunas oiam alguns alados, o com mquinas llos osla\am osliiando os
mombios. Logo llos iompiam as cainos com unlas do foiio, no s polas
coslas, como aos lomicidas, mas polo \onlio, polas coxas, o somblanlo. Ion-
donlos poi uma das mos, aos balcos duma galaiia, osliiados os noi\os, llos
(
234
)
da\am doi incompoil\ol: ou j alados a poslos, som quo loquom com ps o
clo, llos apoila\am poso do coipo os ns, o nossa posluia consliangida, llos
fazia o }uiz poigunlas, ou os doixa\a assim dias inloiios. (EUSEBIO, cap. 62, 8, 9,
1 o 12 do Li\. 8).
Ig. 222, \oiso 2. Do Noio as cinzas.
La\ia, om Roma, uma liadio \ulgai, quo la\ia, nos lompos passados,
poila, dila lojo !c| Pcpc|c, uma i\oio, om quo \inla pousai, do \ozo, um
coilo Coi\o. Ca\aiam ali, o doiam c'uma Uina, o nola ilulo Cinzcs !c Ncrc.
Doiiamadas olas ao \onlo fundaiam a Igioja do N. S. !c| Pcpc|c. So coila a
liadio, falso o Tumulo do Noio a duas lguas do Roma, caminlo da
Toscana.
Ig. 223, \oiso 1. Co'o suslo.
Pctcr icnuii mc ci ircmcr, ci cmnic cssc mcc pcricrriic suni.
|i cum spiriius, mc prascnic, ircnsirci, inncrrucruni pii ccrnis mca.
Siciii ui!cm cujus ncn cgncsccccm tu|ium ...... ci tcccm ucsi cura |cnis
cu!iti. (}OB. cap. 4.)
|ci!., \oiso 24. Eia o piazo.
Tcmpus crci uc primc uics mcric|icus agris
|ncipii. (Hn. II).
Ig. 224, \oiso 4. A\isla-o om sonlo.
|n scmnis cccc cnic ccu|cs maiissimus Hccicr
Visus c!cssc mini. |crgcsuc c||un!crc ||cius.
............................................
Suc|cnicm ccrccm. ...........................
Sc! grctiicr gcmiius imc !c pccicrc !uccns. (Hn. I. 27 ol soq.)
|ci!., \oiso 12. Fogo a Hioioclos.
Hcu |ugc ............ cripc ||cmmis. (Hn. II, \. 289).
(
235
)
Ig. 225, \oiso 15. Nas oimas galaiias.
Appcrci !cmus inius, ci ciric |cngc pcicscuni.
.............................................................
H!icus in mc!iis, nu!cuc suc aincris cxc,
|ngcns crc |uii, olc.
FIM DAS NOTAS DO LIVRO XVIII.
(
236
)
OS MRTIRES
LIVRO XIX.
ARGUMENTO
Vc|ic Dcmc!ccc cc Tcmp|c !c Hcmcrc. Mcgcc uc c|i ccncccc. Dcc-|nc nctcs
!c Pcrscguicc. Pcric c Rcmc, cn!c cui!c uc Hicrcc|cs mcn!cu irczcr Cimc!ccc, uc
Hicrcnimc ccpiizcrc nc jcr!cc. ||c cncgc c Pic|cmci!c, c sc cmccrcc pcrc Grccic.
Dcus |ctcnic umc icrmcnic, uc c |cnc cm |ic|ic.
DAS liislozas dum Iai, quom a amaiguia
Iodoi doscio\oi` Lo\ado a Alonas
Tinlam soi\os o Anlislo. Eslo, nos Iilicos
Do Ialas piolocloia, a noilo aflila
Iassou, a fim, quo ao piimo Sol nasconlo,
Doscoilino a Galoia do Cimdoco.
Aponas quo assomou, no monlo Himolo,
A Esliola da manl, poionos lgiimas
Doslizam, polas facos do Domdoco.
Quando ls do Oiionlo \ii, como oia osso Aslio
Sobo, iaiai-mo, na alma ol Filla, jubilos`
} a Auioia apa\ona\a as oimas ondas,
Eimas, quo nonlum lonlo nolas \oga.
S nola alguma osloiia, quo alisaiam
Baixis, quo j c'os ollos no conquisla.
(1)
} douia, o onfusca o Sol a oquioa faco
(2)
(
237
)

(1) O liso iogo quo nas \agas doixa o Na\io, pola popa, quando na\oga.
(2) Duplico iofloxo, quo o Sol nasconlo causa nos maios da Gicia, bom obsoi\ado
j poi Clandloi.
No azul do lico Cu: nu\ons soionas,
(1)
C, o l paiadas, isoa coi as lingo,
(Qual cingom \anda as Hoias)
(2)
slo banlando-so
No iosicloi do Sol. Donoso Quadio,
Ds pianlos, ds soluos a Domdoco!
Quo dosquo luz Cimdoco llo \oio,
Foi oslo o piimo Sol, quo o \iu, som ola.
Baldando omponlos,
(3)
nolo, lou\a-so o Hspodo
(Vondo lal pianlo, o doi) quo oimo
(4)
do Fillos.
Tal o pasloi, no cnca\o dum Valo,
So ou\o lioai, ao longo, a ailillaiia,
Laslima as, quo na Guoiia, caom, \limas,
Sous ponlascos bonoa, o sou luguiio.
A Mossnia \ollai, doixando Alonas,
Dosdo o cislino Sol, liaou Domdoco.
Magoado, ii poi caminlos, no consonlo,
Quo, co' a Filla liillou. Do Olmpia o iumo
Toma om Coiinlo. As, quo colobiam, splndidas
Foslas o cansam, causa-o o iogozijo
Quo ou\o, om maigons do Alfou. As soiias do Elido
Tianspondo, a\isla Ilomo, o os allos cumos.
Cai, om biaos dos Soi\os, c'um dolquio,
Enlia, no Homioo lomplo, infiado,
(5)
o limulo.
}unca\am-llo o lumiai
(5)
dos-\oidos follas,
Ei\a aponla\a om lodas as \oiodas.
Tanlo, do clo so apagam passos do Homons!
(
238
)

(1) ................... Un!c scrcncs


Vcnius cgci nutcs. VIRGIL. Gccrg. 1.
(2) Coi do iosa a \anda, com quo as Hoias so cingom.
(3) Dis\olos com quo o amigo, quo lospodou Domdoco, foicoja\a dislia-lo da
mgoa, quo llo causa\a a ausncia da Filla.
(4) E alio\ida a molfoia. Mas cioio, quo om pailo a disculpa a simillana dum
campo som ai\oiodo c'uma Casa som famlia.
(5) Camos disso: Apolo a coi poidou, como infiado.
(6) Do Tomplo.
Exlinlo o Candolabio, moila a cinza
Ali jaz, do lolocauslo doiiadoiio,
Quo imolou, pola Filla, aos Numos. Iioslia-so
Anlo a Imagom do Valo.
(1)
DEMODOCO
Ol lu, quo s o unico,
Quo s lodos mous Iaionlos, o quo as mgoas
Do Iiamo canlaslo: lojo, ol! laslima
A doi do ullimo gaifo dosso lionco.
Eis quo oslala, na Liia do Cimdoco,
Uma coida. Esliomoco ao slalo o Anlislo!
Eiguo ollos, \ pondonlo, da Aia, a Liia...
DEMODOCO
Quo loi-do mais \oi` No lonlo Filla! E moila!
Na coida, quo oslalou, mo indica a Iaica
Infoliz Iai! Ao giilo, os Soi\os coiiom
E, a sou mau giado, om foia o pom do Tomplo.
Cada Auioia amaiguias \o modiando,
Foiom-llo a alma lombianas saudosas.
DEMODOCO
Aqui lios lo doi do Canlo, ol Filla!
Comigo, alm, passoa\as! Nada afligo,
Como o \oi slios, ondo, j, dilosos
Voismos, so aconloco, quo poicamos
O Objoclo, quo adila\a a nossa \ida!
Como\idos das ponas do Domdoco,
Consonlom os Mossnios, quo inloiiompa
Das sagiadas funos a usada siio.
Banlado om pianlos, so ia, a passo cloio,
(
239
)

(1) Homoio.
Dofinlado, ao sopulcio: \ii, da Filla
Doscaminladas Cailas, noga o Oiionlo.
Empiogai, nosso Ancio, moigo dis\olo
No podia Laslonos, nom Famlia,
Quo, moila a Mo,
(1)
anda\am foiagidos.
Quanlas, aos suidos Numos, no dou Vlimas`
Quo localombos ao Dous do Mai no \ola,
So s maigons do Iamiso \olla a Homioa`
Moiio o Dia, o ionasco, o \ Domdoco
Co' as mos, no sanguo, a do\assai onlianlas
Do Touios, do }u\oncas. No l Tomplos,
Quo no \isilo: a consullai Aiuspicos,
Vonco as fiagas do Tnaio ompinado.
Tiajando lulos, balo s binzoas poilas
Do Dolubio das Fuiias, dons of'ioco,
s lis falais Iims, oxpialiios,
Como quo foia ciimo o sou dosaslio.
(2)
}, do floios so c'ioa, o iiso afocla,
Num ioslo, ondo ios\alam ciobias lgiimas
Ioiquo (ad\oisiio a pianlos) algum Numon
Llo acuda, a si piopcio. So obsololo
L, do oias do Nosloi, l, do oias do Inaco,
Rilo a\onla, iono\a-o apiossuiado.
L sibilinas laudas, solla aconlos
Ioi, do \onluia la\idos, fogo a onconlios
Do oslioia iuim, o a ipiobos
(3)
manjaios.
Vonlos, nu\ons obsoi\a, A\os inquiio...
No dopaia sua nsia assaz Oiculos.
Cansado Ancio, da lua Filla a soilo
Escula-a, l, no Ilomo, a sons do Tuba.
(4)
(
240
)

(1) Sfoia.
(2) Do no loi no\as da Filla.
(3) Quo a supoislio iopio\a.
(4) Quo anuncia\a o Edilo conlia os Ciislos.
Coiiia os Campos, com infindo squilo,
O Iioloi da Mossnia, o pioclama\a
Galiio Impoiadoi, \ozoa\a o Edilo,
Quo pioscio\o os Ciislos. No ci Domdoco
Quo bom ou\iu. Coiio a Mossnia. Tudo
Confiima o sou dosaslio. Um Baixol \indo
Da Oiionlal piaia, om Coionoia suigo.
Conla a Viigom
(1)
ioubada do Solima,
E dola j apossado impio Hioioclos.
D-lo a Dosgiaa foia, ol Iai misiiimo,
Com quo \s ioclamai a Filla, a Roma,
Iiosliado anlo Galiio. Anlos quo pailas,
Ao Di\o Homoio, no sou Tomplo, of'iocos,
Co'a Uina laciimal, Galoia obuinoa.
Vondos Laios, o as puipuias do Tlamo,
Da Esposa o \u nupcial, guaidado Filla!
Embolsado do quanlos bons possuis,
Vs iosgalai a Filla unico-amada.
Dis\olos \os! No codo o Cu conquislas,
E no paga lodo o Oibo, o sous losouios
A C'ioa, quo a iocm-Ciisl gianjoia.
Nom linla o Mundo j pailo, om Cimdoco,
Quo om saud\ois guas ionascida,
C'os Coloslos, ganlou, no Empioo, assonlo.
Doixa, com Doiolou, Bollloom, o a Giula,
(2)
Tiilla, ao nascoi do Sol, osliois fiagas.
Qual }oo no oimo, liajou,
(3)
liajando Hioinimo,
Nos caminlos, guia\a a Calocumona.
}, s ullimas, cloga\a, Soiianias
Da }udoia, quo s ondas do Mai-moilo,
Quo aos \alos do }oido so coico, o muio.
(
241
)

(1) Cimdoco.
(2) Do Hioinimo.
(3) S. }oo Baplisla quo liaja\a um locido do plo do Camolo.
Do Noilo, ao Moio-dia so piolongam
Duas alas do Monlos (saibio, o gioda)
Som colos, som iodoios, paiocidos
Com liofus do aimas, iolos do bandoiias,
(1)
Com Quailis, nos confins do plaino assonlos.
L, do iamo da Aibia, nogias ioclas,
A piumo, om boibolos bolsam
(2)
piocpilos
Enxofio, no Mai-moilo,
(3)
o alio bilumo.
Uma lnuo a\ozinla, ali, dobaldo,
Talo do oi\a iaslioaia, quo a alimonlo.
O \al, quo abaicam soiias lo osqui\as
E o clo quo o Mai doixou, l longas oias,
Maiinlas, soco lodo, aioia mbil,
Quo, inda amosliando osl undosas iugas.
Longo om longo onfozado Aibuslo aponla
Num clo moilal, com cuslo, \om, laidio o,
Do sal, quo o nulio, as follas \m la\iadas,
Do fumo a casca lom iossaibo, o cloiio.
Vilas no \s, \s Toiios doiiocadas,
E ao \al iolalla um dosbolado Rio,
Quo, como a sou mau giado, ao Mai ios\ala,
Quo poslfoio o soi\o. No dislinguos
Qual iumo, no aioial, a \oia loma.
Ioi oila, lom Salguoiios, o Tbuas,
Em quo so ombosca o Aibio, o dondo ospioila
Romoiio, ou Viandanlo, a quom dospoja.
HIERONIMO
Eslos slios mo ollai, slios do fama
Ioi maldios, poi bnos, na Esciiluia!
(
242
)

(1) Bandoiias onioladas.


(2) Dizom as Amas, quo o Monino bolsa o loilo, quando a sobojido llo no con-
sonlo no oslmago.
(3) Rugas, na aioia, ou no lodo, paiocidas com as quo onciospa o \onlo, na faco
do Mai.
}oido o Rio, moilo o Mai, o o Lago...
(1)
Biillai o \odos: mas as Rs Cidados,
(2)
Quo om sou l\oo liagou, o ompoonlaiam.
Oifo do alma \i\onlo, nunca as ondas,
Sulcou Baixol, do sou piofundo pogo.
Sou biojo som \oiduia, osqui\o s A\os,
Do sobia amaiga, o anoja a linfa sua.
To posada, quo o moi iojo do \onlo
No consoguo oniug-la. Os Cus so abiasam
C'os fogos, quo a Gomoiia consumiiam.
Quo alloias s iibas do Iamiso,
Ou Valos do Taigolo! Esls, Cimdoco,
No caminlo do Hobion. Aqui lioa\a.
}osu, suslando o Sol, no giio olioo.
Iias do }oo\ fumoia ainda
O clo, quo \s! O clo, quo }osus Ciislo
Dopois, com \oz piodosa, l consolado,
Ioi lo sacios Soilos, \s, Calocumona
Buscai o Esposo quo amas. As momiias
Doslo oimo liislo o giando, iio mosclai-so,
Co'as do amoi lou, f-lo-o mais gia\o, o foilo.
Basla ollai oslas maigons do amaiguia,
Ioi quo as Iaixos mais co\os, ou mais domplos.
Loglimo amoi lons, cndida Viigom,
Nom lo foioso, como ao liislo Hioinimo,
C'o Ioso o
(3)
assoboibai do aidonlo aioia.
(4)
Disso: o j do }oido doscondo ao Valo
Cimdoco, a quom sodo afligo, o abiasa,
Collo um pomo, quo imila a Cidia do ouio,
Toda cinzas a polpa, amaigo o suco.
(
243
)

(1) Asfallilo.
(2) Sodoma, o Gomoiia.
(3) O Amoi piofano quo causa foi da sua ponilncia.
(4) Vid. \oiso 714 do Li\io 18.
HIERONIMO
Goslos da \ida! O p dos ps sacodom,
E \o \oncondo \ia os lis Romoiios,
Iaia um Tamaiindal,
(1)
ondo \m Blsamos,
Do Tioncos, quo om aioias al\as modiam.
Iia Hioinimo ali, paiando aponla,
No im\ol do soilo, mbil objoclo.
Fla\o, piofundou Rio, quo do\ol\o
Linfa posada, o lonla.
(2)
HIERONIMO (scu!cn!c c jcr!cc)
Ol! no so osliaguo,
Viigom mais quo dilosa, um s momonlo.
Acoiio a \ida lauiii, no slio pipiio.
Ondo, ao saii dosso oimo, a p onxulo,
Gonlo Hobioia o passou, ondo o Baplismo,
Das mos do Iiocuisoi iocobou Ciislo.
Do lopo do Abaiim, Dous donola\a
Ao gio Moiss as Toiias piomolidas.
Na c'ioa dosso Monlo, a fionloiio
Oiou }osus, poi li, quaionla dias.
Caia o muio do lio\as, quando anlo ollos,
Os do Hioiic, sls \ondo, aludos muios,
(3)
Na alma, a quo ps assdio,
(4)
onlio lojo Ciislo,
Alogio Tiiunfadoi, a passo fianco.
(
244
)

(1) Dizomos Rosal, ondo \om muila Rosa, Cana\ial, ondo muilas Canas cioscom.
(2) Como gua quo lanlo onxofio, lanlo bilumo consigo lo\a.
(3) Los Giocs ol los Romains qui poignaionl loul a\oc \i\acil ol gol, usaionl
d'in\oisions do fiasos, louis mols n'a\aionl poinl do placo fixo ils los aiiangoaionl
commo ils \ouloionl. (Dic|cguc sur |c Pccmc cpiuc).
(4) Compaia a alma pag Cidado do Hioiic, na qual onliou }osu, dopois do
solo dias do assdio o aludos os muios sous, ao som das lubas dos Lo\ilas.
Ao Rio o Soliliio,
(1)
o a Viigom doscom.
Doiolou, quo conlompla, unico, a cona,
Com pio afoilo ajoolla, o o nomo indica
Do Esloi, quo oino o Baplismo da Afillada.
Quais so afaslaiam j, no mosmo slio,
As guas do }oido, paia a Aica sanla,
Tais, paia a no\a Esloi, so abiom, so aiiodam.
Das ioupas Viiginais, quo a \oia
(2)
ombolsa
Llo \oloja, onfunada, ao longo, a cauda.
Anlo Hioinimo inclina a fionlo, o abjuia
(Com \oz quo ludo oncanla, do sua\o)
Quanlo obia do Sal, do Sal pompa.
Collo a linfa, quo as almas iogonoia,
Numa concla, o lla doiiama Hioinimo
Na fionlo lumildo, o o Cu filando in\oca
Os nomos saciossanlos do Dous liino.
Iolos ombios, ao golpo da gua ipida,
Quo llo ombobo os anis, o os dos-no\ola,
Dosloucada a madoixa, so dobiua.
Assim, da Iiima\oia o icio biando,
Os no\ados }asmins lumodocondo,
Iolo aioma
(3)
das lsloas, so dosliza.
Baplismo sanlo! Ol como onloinocias,
Dado, ali, no }oido, quasi, quo a ocullas!
Quanlo Cu no iouba\a onlo Cimdoco,
No agioslo dum soilo! Em foimosuia
S \onlagons consonlo ao (som-pai) Dia,
Em quo o sp'iilo do Dous figuiou Iomba,
Abiiu-so o Cu, iompo a \oz do Eloino:
|sic c c cm ucm mc cgrc!c, cmc!c Ii|nc.
(
245
)

(1) Hioinimo.
(2) Do Rio.
(3) Iolas lsloas aiomlicas.
Do nimo o F, ao saii da gua, abunda
Esloi, quo a }osus Ciislo oncoiia,
(1)
o liaja,
(2)
Conlia o amaigoi da \ida. Assim, dilosa
C'o Fillo, quo luz dou, cobia a Mo foias,
Com quo ampaio llo d, llo d suslonlo.
Ioilo, a\islam, do Rio, um bando do iabos,
Quo piima \isla, a Hioinimo do suslos:
Mas so Ciislos, ciiados a sou bafo.
Bio\o Igioja!
(3)
Ondo om Tonda,
(4)
qual nas Eias
Do }acob, o Dous sumo oia adoiado,
Quo, nom mosmo, poi pobio, foi iomida.
(5)
Eguas, Robanlos, ludo llo ioubaia
Romana soldadosca, doixando unicos
Camolos, a soldados ioubo inulil.
Andam a monlo:
(6)
ao lo\o acono, acodom
C'o loilo aos Donos, soi\os nunca ingialos.
Suslonlo unico! O mais llos foi ioubado.
HIERONIMO (c Dcrcicu, c c Cimc!ccc)
Dous Iio\idonlo! A Ilolomais \os guiam.
(7)
L acoilais (fcil) com Baixol, no Ioilo.
Quo om bio\o iola, a Illia \os na\oguo.
(
246
)

(1) Diz, }. C. quo olo \ii com sou Eloino Iadio moiai na alma do }uslo: mcnsicncm
cpu! cum |ccicmus.
(2) Quicunuc cnim ccpiizcii csiis Cnrisium in!uisiis. IAUL. ad Galalas.
Quciuci cnim in Cnrisic ccpiizcmur Cnrisium in!uimus. S. HIERON. Ep. 15.
|n!uisiis Cnrisium |crmc sccrcmcnii. S. AUGUST. Soim. 269.
(3) |cc|csic csi ccngrcgciic. IHIL.
(4) Tonda do campanla.
(5) Igioja dossos iabos, a quom a sua mosma pobioza, no iomiu da Ioisoguio.
(6) Os Camolos.
(7) Os iabos Ciislos.
CAUDILHO DOS RABES
Anllopo
(1)
\oloz, do ollai mais moigo,
Viigom mais giala, quo a \oilonlo puia,
No lomas: guiai-lo-oi, so o manda Hioinimo,
(Iai da Tiibo) ondo ponlas o dosojo.
Disso: o, junlo ao }oido Tondas soguiam.
(2)
Assam inloiio um Anlo, quo dogolam,
E num pialo do Alos o pom na mosa.
Um iasgo
(3)
a cada um, coubo da \lima,
Loilo bobom, quo donlio aioias liiidas,
Hou\o
(4)
a Camola, o a Tmaias iossabo.
Vom a Noilo. Em iodoi duma foguoiia,
Dos Fillos do Ismaol o Iai da Tiibo
Conla os malos, com quo aos Ciislos a\oxam.
Vom-so-llo, luz da clama, ao \i\o, os al\os
Donlos, a nogia baiba, o goslo onigico,
E as piogas, quo llo oniuga na mailola,
O mais lo\o adoman, quo \oz sogunda.
(5)
Com piofunda alono a Tiibo inloiia
Iondo do sou conlai: cui\as as fionlos
clama, quo os ioluzo, com giando nfaso,
Vo os dilos, iofloxos
(6)
iopolindo.
Caboas dos Camolos, alongando-so,
Ioi cima das dos Donos, so-llos sombia.
No Quadio pasloiil
(7)
Esloi modila,
(
247
)

(1) Compaia o Caudillo dos iabos Cimdoco, com a Anllopo, Rs quo piocodo
do ajunlamonlo do Voado com a Cabia monls.
(2) Tondas, quo \inlam dobiadas, oslondom, o com coidas, o oslacas fazom
fiimos.
(3) Rasgados com as mos os mombios da Rs.
(4) Do onfozadas oi\as, quo mal nulio o aidonlo aionoso clo.
(5) Todos con\m, quo o goslo do Oiadoi o a molado da onoigia do discuiso.
(6) Fazondo iofloxos nos dilos.
(7) Vida pasloiil usada polos iabos.
Como amansando a F bia\ios Io\os,
Do inoconlo, lojo, so, do Fiaco o ampaio!
Como os Numos pagos baibiio induzom,
Os iasgos da }uslia, o D dolindo!
Ao dosponlai da Auioia, loda a Cfila,
Nas iibas do }oido, a Dous sous iogos
Unida of'ioco. C'um lapolo, oinado
Soi\o do allai o doiso dum Camolo,
Em quo ossa Igioja oiianlo a Ciuz ai\oia.
Cailas onlioga a Doiolou, Hioinimo
Iaia os do Ilolomais Ciislos mais giados,
Dando-so os paiabns, quo on\ia\a a Eudoio
A Sposa, j Ciisl, o a oxoila assduo,
Quo do osfoio so \isla, o sofiimonlo.
HIERONIMO (c Cimc!ccc)
Vai, Filla do }acob, (so oias do Homoio)
Rainla, lojo, Oiionlal, polo Baplismo,
Rulilando splondoi, saslo do oimo,
(1)
Ioisoguios do Mundo afoula aiiosla.
} no cloia, sonlada iaiz da Ialma,
(2)
A no\a Hioiusalm, quando poi Tilo
Foi cali\a a }udoia, mas liiunfanlo,
Viloiiosa, collo da Ialmoiia
O smbolo
(3)
imoilal da sua gliia.
(
248
)

(1) Ccniic. Ccniiccr.


(2) Aludo a uma modalla quo colobia o liiunfo do Tilo, \oncodoi da }udoia. Vom
sculpida nola }oiusalm, na figuia duma Mulloi, sonlada junlo ao lionco duma
Ialmoiia.
(3) Smbolo do \oncimonlo: poiquo lo\anlando-so a Ialmoiia com o poso quo a
acui\a, donola o osfoio da \iiludo quo so lo\anla com o poso dos liaballos, o aflios.
Assim o consoguo a Igioja, apaiando no sofiimonlo os liios da Ioisoguio, o
dolos saindo mais oxallada.
Assim diz. Dospodido j dos Hspodos,
Giula do Bollloom diiigo o passo.
Aos dous quo fogom guia a Aibia Tiibo,
A Ilolomais, poi soiios inacossos.
No cossa do \olai sobio Cimdoco
A Rainla dos Anjos, confoilando-a,
Ioi looi milagioso, om lais fadigas.
Ioiquo ola, a pagos ollos passo a ocullas,
Molo ambos, na Cidado, om nu\o' on\ollos.
Muilos Ciislos, nossa Eia aliibulada,
Sous Iimos, gasalla\am, poisoguidos,
Com loinuia, ocullando-os, com iospoilo:
A Caiidado abiia mos piofusas!
No domolida a Igioja a Casa indica
Do Iasloi, quo sabondo-os Ioiogiinos,
Coiio piodoso poila:
IANFILO (cxc|cmcn!c)
E bom: so Miliios.
Bondilo Sol \os guia ao mou al\oiguo.
Vindo a Godoo, Coloslos anjos, \indo.
Tomai quinlo, na Coifa, a Moab ioubada.
Enlo llo onlioga Doiolou as Cailas,
E do Esloi conla (bio\o) os infoilunios.
IANFILO (ccm csscmcrc !c uc cutirc)
Do nosso dofonsoi s a Consoilo`
Viigom, quo om loda a Siia o nomo oslondos`
No Egiplo, a Eudoio \i. Quo ogigio lou\oslo
Dom do Cu iaio, ol Viigom do Solima!
Nulo do Holona o ampaio: Holona piosa.
Hioioclos
(1)
lo in\osliga, no Oibo lodo.
Iionla fogo. Ondo cis, quo inda l iofugio`
(
249
)

(1) Iolos sous Sallilos.


Doiolou, quo no aidoi da F, a Hioinimo
Vonlagons codo, lumano inda inloimoia
Na F, libiozas, noga, quo om lal lianso,
Caiba, quo Esloi, na Illia, o Esposo busquo.
Foia onliogai-lo (disso)
(1)
om mos do Hioioclos,
Som lo sal\ai,
(2)
som \oi o Esposo quo amas,
Caso, quo pioso o lonlam sous conliiios.
D,
(2)
quo ou lo guiando, ao Iai iossuija, om \oi-lo.
Giula ignola aclaiomos, quo lo ocullo,
E iioi buscai-lo o lou Eudoio, a Roma.
CIMODOCE
Siga a Filla Ciisl, Moa inoxpoila,
Sou Iai
(3)
anlo o dulcssimo dos Homons.
Lo\a foiio, no Ioilo, um Baixol unico
Rumo do Tossalnica. Obiigados
Mudam nomo, so ombaicam, sollam \olas.
Ciisl buscas lou Iai junlo ao Iamiso,
E olo coiio, poi li ao Tibio undifla\o.
Ai! quo som Valodoi, o om Roma oslianlo,
Io fiimoza om Eudoio, quo o no ou\o!
Nom llo podo \aloi iocluso, o a foiios.
iaiz do A\onlino, o abas dos muios
Do Capillio jaz anoso
(4)
cicoio
Tuliano, o quo Eias \iu do Tcio, o Rmulo.
(
250
)

(1) A Cimdoco.
(2) Do poiigo.
(2) Dc, poi ccnscnic ou pcrmiic: muilo dolo usou, manoiia dos Lalinos }oo
Fianco Baiiolo, o no foi olo s, muilos oulios o usaiam como olo.
(3) Doiolou, Iadiinlo do Cimdoco, gianjoa\a polo Saciamonlo, foios do Iai,
acoica da baplizada.
(4) Ainda lojo so moslia om Roma ossa piiso.
L, da masmoiia, a \oz com quo lioa\a,
No Tomplo da Concidia o imoilal Ccoio,
Do Calilina os Cumplicos a ou\iam.
Esso Cicoi, dopois, puiificaiam,
L pioso um Iaulo, um Iodio.
(1)
L o Milii
(2)
Quodo aguaida, quo o clamom a }uzo.
L soubo moila a Mo, (Mailiio incloado!)
Cailas, do l manda\a Homioa Viigom,
Quo Amoi, quo Roligio amplo-iocondom.
Soi\ou-llo umas o Mai, no fundo a\aio,
Sonogam-llo oulias, \oxadoios mpios:
Som quo osso dissaboi llo acanlo o aiiobo
Do mil consolaos
(3)
o do mil jubilos
Iiodosos, quo dos Fiis s so sabidos.
Cada dia, no Cicoi llo iomossam
Companloiios do gliia, o do infoilunio.
Quando o abaslado La\iadoi iocollo,
Na \asla Gianja, o ompilla no\a Coifa,
Gios, quo poi ps do Bois soio liillados,
Gios, quo golpos do piiligo, os losouios
Dos-\oslom dos follollos, ou da lo\o
Ialla os dos-moscla o iodo, lioa a Aldoia,
Do Dono c'o clamoi, clamoi dos Soi\os,
C'o liplo das Coifoiias, quo piopaiam
}anlai aos Sogadoios, os Moninos
s iisadas iobolcam sobio os foixos,
Mugom os Bois, quo \m, quo \o, c'os caigos
Do onfoixadas pa\oias. Tal Galiio
Nas piisos do so Iodio onco\a, alulla
Os mais giados Ciislos do lodo o Impiio.
(
251
)

(1) Sanlos Apslolos.


(2) Eudoio.
(3) Coloslos. No Tialado dos Coslumos dos Ciislos, o na sua Hisliia Eclosis-
lica, doscio\o o Abado Floui a folicidado, quo nas \isos dosfiula\am os Miliios.
Colloila Di\inal! Esliomo liigo,
(1)
Com quo oniiquoco o La\iadoi Coloslo!
Via Eudoio clogai, da Illia, o Gicia,
Do Egiplo, o ullima Glia, os sous Amigos
Vloi, Sobaslio, Rogaciano
(2)
Goi\sio, com o Iimo, Laclncio, Ainbio,
C'o Tisoas do Vosu\io, o a Iisoa piolo,
(3)
Quo moiioi, pola Ciuz, \om com mais biio,
Do quo o A\ polo liono do Aloxandio:
Ciiilo onclo a piiso do no\os jubilos.
No\o Canlo aos Ciislos do plana iluslio,
No\o Osculo do paz, no\o conlonlo!
Do Cicoi linlam foilo Igioja, os Miliios,
Ondo o Sonloi lou\a\am, noilo o dia.
Vlimas sacias, \osso oslado in\ojam
Ciislos, quo inda os Tiianos doixam li\ios.
Ao \osso discoiioi do Dous, do Empioo,
Soldados, Guaidas
(4)
so con\oilom, dizom:
CARCEREIRO (c um Gucr!c)
Toma as cla\os, c'os piosos, dou-mo pioso.
Nos scios do suplcio, Homons quo om luimas,
moilo mandam, la\ia noima lanla,
Quanla, om mansa moigoia Famlia.
Iaia al\io dos Iiosos, sanlas fiaudos
In\onla a Roligio, o Amoi dos Homons.
As doz Ioisoguios Igioja acodom
Com sublis laididozas. Sacoidolos,
(
252
)

(1) Irumcnium Cnrisii sum, !cniicus ccsiicrum mc|cr, ui pcnis mun!us intcnicr.
Episl. S. Ignalii ad Romanos.
Irumcnic ncs ca|csiicus
Mciurc ccn!cs ncrrcis. Hmnus do Sanclis Mailiibus.
(2) Com sou Iimo Donaciano.
(3) O Ciislo doscondonlo do Ioisou, Roi do Macodnia. Vid. Li\. 5 doslo Iooma.
(4) Do Cicoio.
Lo\ilas, com dissimulo guoiioiio,
(1)
} Scia\os, j Moicanlos.... Al Damas,
E Infanlos, com sagaz, com sanla aslucia,
Ionolia\am, poi minas, poi masmoiias,
Iolo afumado ambionlo das foguoiias.
Dum ioliio piofundo, o ignolo, o Iapa
Os impulsos do zolo diiigia.
In\iol\ol, loal, cingo os Callicos
O n da Roligio, n do Infoilunio.
Quo a Igioja aos Fillos sous no ss \alia,
Mas nos do ad\oiso Cullo, inda, \ola\a,
Em sou gimio acollondo-os, quando msoios.
Ioi llo acudii, na doi, nos infoilunios,
Toda omponlada poi socoiio alloio,
So osquocia do si a Caiidado.
Eia pasmo o quo obia\a a F, nos cicoios.
Quo susponso no foi, Eudoio, a lua,
Quando a foimosa, a lo biillanlo Aglais
Disfaiada om Escia\a onliai a \islo!
E lo disso: Vaiado foi do floclas
Sobaslio, no umbial das Calacumbas!
Iacmio, num soilo foi ioliaii-so,
Dou a \ida poi Ciislo Bonifcio,
Mandou, qual piomolou
(2)
iolquias, Milii.
D-llo lonia igual, mou Dous, do Aglais aos oiios.
Eis quo ingonlo clamoi so oiguou, quando onlia
Ginoz, o a giilos: Dosloiiai os suslos.
Sou Iimo \osso. Sou Ciislo. So l pouco
Do Ciislo blasfomoi, so gialo ao \ulgo
Milii mo aiiomodoi, podi Baplismo,
Mudado ao loquo das sagiadas ondas,
Dos Cus \i doscoi doxlia iulilanlo,
(
253
)

(1) Com faida do soldado.


(2) Vi!. Li\. 5. doslo Iooma.
Quo, num li\io, apaga\a mous oiioios.
Eis-mo oulio! Scu Crisicc! (Com \oias biado)
E o Vulgo a iii... No cai om mo dai cidilo.
Conlo o quo \i: do algozos fusligado
Mandado aqui, moiioi iioi con\osco.
TRSEAS (c |u!crc, uc ccrcctc Gincz)
Lombia-lo a campa do Cipio` Quo idoia
L concobi do li!
MRTIRES
(1)
DAS GLIAS (c |u!crc)
Lombias-lo quando
Voi-nos (quais oia) om Roma, ansimos junlos`
Quo longo oias do lauio, quo lojo cinjos!
Enquanlo assim os Miliios discoiiom
Enlia um Vollo com faida \oloiana,
Aos quo os Fiis
(2)
soi\om na piiso, ignolo.
Maicolino o on\iou, liaz o Vilico,
Com quo Ciiilo os Miliios confoilo.
Do cicoio a luz fusca mal poimilo
Nolai foios do Ancio, quo a Eudoio busca.
Ajoollado o \, cingo-o nos biaos,
Sollo om lgiimas biada, onlio soluos,
Scu Zcccrics.
(3)
Zacaiias, oco
Soou: (no onlo\o, Eudoio) Ol Iai...
(4)
ZACARIAS (|ctcnicn!c-c)
Compolo-mo
A lous ps mo ajoollai. A pai do Eudoio,
Quo mais sou ou, quo um Vollo ignolo, inulil`
(
254
)

(1) Sanlos Confossoios.


(2) Miliios.
(3) Ropoliu Eudoio o nomo do Zacaiias, como um oco o iopoliiia.
(4) Lanando-so aos ps do Zacaiias.
} lodos
(1)
os iodoiam, lodos quoiom
Sous sucossos ou\ii, o Eudoio os conla,
E o pianlo molla as facos dos Ou\inlos.
EUDORO
Iiolo do Cssio, qual, das iibas do Albis,
(2)
Sanlo abalo do Dous lo l liansmilido
Ao fla\o Tibio`
ZACARIAS
Os Fiancos j domaia
Conslncio. Faiamundo onlo lnuo
Voncida Tiibu, quo a Colnia o loimo
Tiansfoiom os Romanos, foz quo ou passo.
Na Glia, ondo aos Ciislos Conslncio ampaia,
Inda a Ioisoguio no la\ia acli\a.
Do Lugduno, o Lulcia os Bispos mandam
Sacoidolos s mais Rogios do Impiio,
Aos Miliios soi ulois. Eu, julgando-mo
A\anado na idado, a coiioi p'iigos
Mo of'ioci, poi quo logiom do sous anos
Os quo longo inda oslo das cs maduias.
Mou iogo acoilo foi. Guioi-mo a Roma.
Conlou a Eudoio mais, quo Conslanlino
}unlo do onfoimo Iai, o quo os Soldados
Iaia o Fillo, j a puipuia dosignam.
Com lal no\a, os Ciislos o nimo alonlam:
E, dado quo as possanlos Iiolocloias
Llo faloam, quo Iiisca acompanlasso
A Salona, o Consoilo, o quo Valiia
(
255
)

(1) Todos os piosos.


(2) Colnia Agiipina, sobio Albis, ou Elbo.
Em loiias da sia a dosloiiasso Auguslo,
(1)
Nunca Eudoio poidou loda a ospoiana.
Soguiu, na piiso mosma, um plano fixo
Com quo, om bom, sal\o a Igioja, sal\o o Mundo.
Manda um Iipiio, quo induza Dioclociano
A ioassumii o Impiio. (Fiis llo iogam).
Toda a Igioja osliiba\a na coiagom,
Nos, do Eudoio, consollos pio\idonlos.
Iodia ao Sposo ampaio, om \o, Cimdoco,
Ioi Macodnios maios na\ogando,
Soldados, Maiinloiios (clusma loiionda!)
Submoisos na ombiiaguoz, o om mil loipozas,
A Canduia, a Inocncia llo insulla\am.
Iioslo inloiiados, quo ola, quo o sou Guia
So Ciislos... (H, na Ciuz, \iiludo inala,
Quo aos ollos dos iuins logo palonlo!)
A Insolncia a\ullando, nossos Bibaios,
Oia a amoaam do onliog-la a algozos,
(Mal quo suijam)
(2)
o oia aiioj-la ao pogo,
Ioi quo as iias so aplaquom do Nopluno.
Com loipos Canlos foiom-llo os ou\idos,
Ioi na Viigo', aloai biulais dosojos,
E o suslo ciosco, quo os mal\ados liacom
Os ulliajos na Viigom cumpiii ullimos.
Qual \alonlo Campoo, qual Iai pio\islo,
Doiolou oia o oscudo da Inocncia.
Mas, quo podo Homom, s, conlia ossa luiba
Do oniai\ados Loos` Da iaia oxlioma
Do ciiado Uni\oiso, onlo, \olla\a
Enlio Coloslos Coios, o Unignilo,
Do iomoai on\ollocidos Oibos:
A lal caso as mansos, doixaia, Empioas.
(
256
)

(1) Galiio, onlo Auguslo, pola abdicao do Dioclociano.


(2) Nalgum poilo.
Lusliou
(1)
do Sol a Sol, do Globo a Globo,
A passo majosloso, Sfoias, ondo
Di\inas, lm pousada, Inloligncias,
E Homons, do ns os Homons, no sados.
Vai sonlai-so no liono inacoss\ol
Do Eloino doxlia, o a \isla inclina ao Mundo.
Das Obias, quo ciiaia, o Omnipolonlo
O Homo' a quo mais llo apiaz: Viu quo Esloi, coiio
Disciimo na puioza, ola quo Idlalia,
(2)
As bnos do Isiaol gianjoai-llo cabo.
Mas cumpio, quo ao ciisol, passo ossa Viigom,
Ioiquo a\ullo om \igoi, com quo supoio
Tiansos, quo lo-do luciai-llo imoilal gliia.
Longo ciisol! quo om lanlo, a no afasla
Da cona do liiunfo, no Conflilo,
A quo a clamam aibliio do Dous sumo,
E aos Cus a piodoslinam \oncodoia.
Do nu\om, quo llo liono, Ciislo acona:
Compioondo o Anjo do Mai Di\inas Oidons.
Iionlo amoiloco o pispoio Galoino,
No Baixol do Cimdoco. Nos aios
So oslondo mansa calma, ambguos llilos
Rosfolgam polas piaias ciicunfusas,
E a faco ao pogo oniugam, a io\osos:
Vom lonlo sculo dai s bambas \olas,
Do impolonlos quo so, no dai-llos bolso.
No sou Znilo, o Sol amaioloco,
Cingom o azul dos Cus, \oidoongas faixas,
Quo a luz puia llo ombiuscam, llo dosbolam,
Sulcos som fim so alongam aclumbados,
No pondoioso Mai. As mos oiguondo:
(
257
)

(1) A gonuna significao do |usircr a do \isilai com a \isla.


(2) Quo \inla do Iais idlalias.
IILOTO
Ol Nopluno, quo loi\o o lou piossgio!
So no monlo a minla Ailo, nunca s ondas
Toimonla io\ol\ou mais aiiiscada.
Foiia, foiia (biadou) quo onoimo o p'iigo.
Enlio Auslio, o Oiionlo so onca\algam nu\ons,
E, no loiizonlo, om balallos funioos,
Em lui\os faiillos,
(1)
foimas figuiam
Do Exicilo da Moilo. Rsloas l\idas
Dosloixa
(2)
um Sol moilal, quo onlio olos
(3)
coa,
E a piofundoz donola dos nogiumos.
Cai a Noilo, quo o lonlo
(4)
om lio\a on\ol\o,
Tal, quo um Naula oulio Naula no dislinguo,
}unlo doslo, quo liomo, liomo aquolo,
Rompo, o zunindo \om pogo
(5)
do Eoo.
(Quo abiiu Dous o losouio das loimonlas)
(6)
Rolo o muio, quo o assallo ao Euio, o a fuiia
Iaiia\a: anlo o Rocloi do Mai iobonlam
Qualio caidoais
(7)
piocolas. Vai iuidosa,
Vagas iasgando a Nau, a popa, oia lianso
Codo ao Clofio dos ibidos Lo\anlos:
Todo o giio da Noilo, aifa o solua
(8)
(
258
)

(1) Faiillos clamam os Naulas a coilos oscollos ponliagudos, ompinados acima


da gua, o quo mui sinalados \m nas Cailas do Iilolagom. No longo das Coslas do
Ioilugal so onconliam.
(2) Dospodo do si, como a dosloixo.
(3) Enlio os faiillos do nu\ons, coa as suas islias o Sol.
(4) Lonlo, poi Baixol, usam os Ioolas dizoi.
(5) Do \onlo.
(6) Qui prc!ucii tcnics !c icscuris suis. Isalm. 134.
(7) Vonlos caidoais (!c mun!i ccr!inicus), so clamam os qualio \onlos piincipais
da agulla Noilo, Sul, Loslo o Ooslo.
(8) Como o do aica do poilo os quo soluam, o da\a aicabouo do bojo do
Baixol, com os sola\ancos do oscaicu dos maios.
Na undssona aidonlia.
(1)
O Sol quo assoma,
S lanla luz doscaila, quanla supia
A \oi a lomposlado, o os combios do gua,
Aiiobonlando om floi,
(2)
poi longos iolos.
A no loi bojo a Nau, no loi onxicias,
Em quo, om iajadas, dos-bia\oa o Vonlo,
Foia mudoz o Mai. Nada osmoioco
Tanlo, como o silncio, no al\oiolo!
Noima, o looi, na goma do dosmanclo!
Quom da loimonla, quo liaz filo, o inculca
Modilado fuioi, sal\ai-so podo`
No\o dias cabais, iumo do Ooslo,
Lo\ada a Nau do impulso inconliasl\ol.
Iunla loimo a sou cuiso a Noilo dcima
Eis quo luz dos iolmpagos, \islumbiam
Nogias giganlos ioclas ompinadas
Naufigio piomoloi. Cia\a a sou poslo
Cada Naula o Mandanlo. Ou\om foclai-so
Sobio olos, a oscolilla, os Iassagoiios.
(3)
Nos liansos quo os Homons so domosliam!
Canla\a om fianca \oz, alm, um Scia\o,
Cloiando, aqui, a Mo, ao Fillo pondo
Ioilo, quo lom do soi-llo, pioslo, inulil.
Ioidoi a \ida lamonla\a um Slico,
Iolo Iai, polo Sposo Esloi pona\a,
Com Doiolou oiando ao Dous, quo acoila,
No \onlio da Baloia,
(4)
c'os quo busca.
Fuiiosa oulia iajada abio o Na\io,
Cai, no poio do golpo um soiio undfluo.
(5)
(
259
)

(1) Clamam os Naulas aidonlia a fosfiica luz, quo noilo do as ombalidas


\agas.
(2) Dosla fiaso usa }acinlo Fioiio, na Vi!c !c D. jccc !c Ccsirc.
(3) Lanados no poio da Nau.
(4) Como com }onas.
(5) Prarupius cua mcns. VIRGIL.
No iolo do gua on\ollos os misiiimos
Do sufocado giilo... A popa inloiia,
C'os dogiaus do bailu, o spumoo aoulo
C'os liocos, quo oslioncou, lo\ou ioncando,
E ambos Ciislos, do bojo, aiioboou.
Na ioa dum spaicol
|XVII]
d cosla o lonlo,
Cum moiio, onlosla, quo o spaicol alpondia,
(1)
E a dous liios do bosla llos domoia.
(2)
Alguns, quo osso oscaicu acapolaia,
Nadando, iaios, \o no imonso pogo:
(3)
Oulios boiam, nas \oigas dobiuados.
Foio o Iilolo, a golpos do maclado,
O Maslo do Baixol, iuidoso iugo,
E ao dosampaio, \ai, o \om o lomo.
Uma ospoiana, (o lnuo) s iosla\a,
Vii-so a \aga ongolfai, na ombocaduia,
Dai pinclo quilla, o na iossaca, ii foia
Do nufiago spaicol. Mas, nossa anguslia,
Quom, som pa\oi, ii iogoi o lomo`
Um oiiado monoio do Iilolo
Duzonlas almas, no piofundo aiioja.
Os Naulas do loiioi assoboibados,
Cossa\am, c'os Ciislos mofas, o insullos,
Anlos, sc|tci-ncs, iogam iopondidos
Riscos, ulliajos doslombiou Cimdoco.
Insla ajoollada a Dous Esloi piodosa:
Tollo-nos moilo. Doiolou ompunla.
O dos\alido lomo: os ollos filos
Na popa, a boca lianlo, ospoia a \aga,
Quo acapolando a Nau, d \ida, ou moilo.
(
260
)

(1) Quo assomolla soi\ii do alpondio ao spaicol do aioia.


(2) Fica \isla, ou do fionlo. Vi!. Baiios, Coulo, olc.
(3) Appcrcni rcri ncnics in gurgiic tcsic.
|XVII] Rocifo.
Suigo a \aga... io\ol\o-so... ospodaa-so...
Gomou o lomo, nos foiiados gonzos!
Viias, no aiianco... ii dospogado,
(1)
o oscollo...
Dou suslo` Dou piazoi` No aiianco ipido,
Vai a Nau... (Mudoz liiida nos Naulas!)
Scn!c (podo um) E a sonda ompoga, afunda:
Exala-so a alma, o iompo os Cus com jubilos.
Milagio foi do ampaio lou Di\ino
Fausla Esliola do Mai,
(2)
lumo dos Naulas,
Dos Disgiaados sal\ao soguia!
No suigiu l Doidado ciini-ciula,
floi da gua, na bijuga caiioa,
Apaziguando o Mai.
(3)
Viiam-so om nu\ons
Rasgadas, liansluzii claios Coloslos,
E a Sob'iana dos Cus, gloiiosa om liono,
C'um infanlo Di\ino, om sou iogao.
Ei-los, aos ps do Esloi, Naulas piosliados,
Rondidos a }osus! Iimio adianlado
Iolo Eloino, s \iiludos da oscollida.
(4)
A Nau, ios\ala piaia, ondo lou\o Eimida
Ciisl, quo o Tompo a dou a ol\ido oloino.
Com calabios do Tiio, pioslo ajuslam
(5)
Sacos cloios do soixos, quo ao Mai lanam.
Cai a ancoia sagiada,
(6)
ullimo afoiio
Conlia o naufigio. A Nau j subjugada,
(
261
)

(1) Iaioco a quom \ai ombaicado, quo a Toiia a quo so mo\o.


(2) Atc, mcris Sic||c.
(3) ................. Ictci ipsc iri!cnii,
(3) |i tcsics cpcrii srics, ci icmpcrci aucr. VIRGIL.
(4) Ioi Dous, paia o Mailiio.
(5) Nomo lcnico onlio mailimos, o como lal usado noslo sonlido poi Foino
Mondos Iinlo, pg. 71.
(6) Quo bom couboia aqui, a poimili-lo a fidolidado da liaduo, o lindssimo
\oiso do Camos: Dc cnccrc c Mcr |cri!c, cm cimc sc|ic.
Coiiom lodos poi ps na sal\a piaia.
Qual Rainla, ladoada do Cali\os,
(Quo iomiu) dosco Toiia om ombios \lidos
Dos Naulas, o a cumpiii, coiio Cimdoco,
Na doiiocada Igioja, o \olo puio.
Quasi nus, do maiullo inda oi\allados,
Vo dous a dous soguindo aos Na\oganlos.
Foi caso` ou quis-lo o Cu` Inda nosso oimo,
Tiuncada imagom iosla do Maila.
L \ola
(1)
Esloi o \u, quo o Mai mollaia.
Do Ilalo clo (sou lauio o sou liiunfo!)
(2)
Toma ali posso, o o Cu, om dom llo oslioma.
FIM DO LIVRO XIX.
(
262
)

(1) Vciitc pcrics in!icci, uti!c


Suspcn!issc pcicnii
Vcsiimcnic mcris Dcc. HORAT. Iic. 1. O!. 5.
(2) Ondo l-do liiunfai polo mailiio.
NOTAS DO LIVRO XIX.
Ig. 246, \oiso 6. Um bando do iabos.
Vid. |iincrcirc do Claloaubiiand.
Ig. 249, \oiso 15. Do Iasloi.
Ianfilo, Milii, discpulo do Timloo, condiscpulo do Eusbio.
FIM DAS NOTAS DO LIVRO XIX.
(
263
)
(
264
)
OS MRTIRES
LIVRO XX.
ARGUMENTO
Prcn!cm c Cimc!ccc cs Scic|iics !c Hicrcc|cs, c c ccn!uzcm c Rcmc. A|tcrc-
ic-sc c Pctc. Iitrcm Cimc!ccc !cs mccs !c Hicrcc|cs, mcs c cnccrccrc!c ccmc Crisic.
Dcs-pritcnc !c Hicrcc|cs, c ucm !cc cr!cm !c pcriir pcrc A|cxcn!ric. Ccric !c
|u!crc c Cimc!ccc.
CHAMA os Homons a Auioia, lida, pona:
O La\iadoi co'a mo no aiado, os sulcos
Quo iasga o Boi, com sous suoios banla.
C'os mallos mosuiados, iobalidos,
Na faiscanlo bigoina a figua lioa,
Tiaja do azul o Cu, do luz o Oiionlo,
Sobo aos Aios o populai bulcio.
No mandam Ciisl,
(1)
Gal douiada,
Nom \om do al\os Coicis Quadiiga ao Ioilo:
(2)
Moilo, o Ioisoguio
(3)
llo apiosla a Illia,
Honias quo Gioi Ciisl dosdina Auguslo.
(4)
Os Dociolos do Cu linlam guiado
No longo do Taionlo a Homioa Filla,
(
265
)

(1) Cimdoco.
(2) A ospoi-la.
(3) Do\ia dizoi, falando om piosa, Ioisoguio o Moilo, mas os Ioolas pola figuia
usicrcn pcsicrcn lomam licona do lians\oiloi os loimos.
(4) Galiio.
Num Cabo, quo ao Mai sai, quo oscondo aos nufiagos
Ondo a Iliia do Aiquilas. Sobo iocla,
Coica o Iilolo, com a \isla, as loiias,
|ic|ic, |ic|ic (clama). Aponas o ou\o,
Os joollos a Esloi fiaquoiam, liomom,
O poilo so llo alloia, o ompola om \agas:
Foia quo om biaos Doiolou a lomo.
Tal jubilo llo onliou, pisando a Toiia,
Quo o Sposo llo conlm! Dous quo a sopaia
Do Iai, (quo ola om Mossnia moiai julga)
Azo llo d, do oncaminlai-so a Roma.
CIMODOCE
} sou Ciisl: j mo no podo Eudoio
Tolloi, quo ou lomo pailo om sous liaballos.
Eis quo a uma Nau, quo \om cingindo o Cabo
Ciospa do aimas
(1)
a lancla d ioboquo.
} a lancla pia. E a coida, Nau aloada
Coilada poi Soldados, pouco a pouco
So oscondo, \ai sumindo... Ei-la so afunda.
Eia das
(2)
quo Galiio abaiiola\a
Do Iobios, dando-a
(3)
ao Mai, quo llos afoguo.
Nadando, biacojando, \m lancla:
Dola, os biulais
(4)
ioclaam-nos a golpos,
Clasquoando-os: Vci ccicr cc Grcc Ncpiunc.
Os Naulas da Gal,
(5)
do insullo
(6)
alnilos,
Longo das Siilos, \o dali, fugindo.
(
266
)

(1) Do soldados aimados.


(2) Maus.
(3) A Nau.
(4) Soldados.
(5) Quo liouxo Cimdoco.
(6) Foilo lumanidado.
No poilo os dous Ciislos
(1)
sopoai no podom
Da Caiidado o aidoi (maica indol\ol
Dos do Ciislo) aconando Naufiaganlos,
Quo lulom conlia a Moilo, as mos llo oslondom,
E oblm a alguns sal\ai. Logo os Minislios
Do Galiio acoiiondo, o ciicundando-os....
CENTRIO (ccm tcz !c cmccc)
Quom sois` Vs quo aiiancai ousais Moilo
Os do Auguslo inimigos`
DOROTEU (impru!cnic !c in!ignc!c)
Do\oi do Homom,
Doiolou cumpio. Adoia iiados Numos
Taionlo, nu do afoilos juslos, pios`
Em Doiolou, quo om lodo o Impiio nolo
Ii-llo o Conluiio a mo no ousa, alonla
No Ioslo,
(2)
na Iossoa pioominonlo.
CENTRIO
E ossa Mulloi quom ` quo incoiio om culpa,
Violando Edilos, do impiudonlo, o pia`
Do coilo, quo Ciisl.
(3)
Ioiquo, om lais slios...
No sabos, quo ningum po ps na Illia
Som concosso spocial obloi do Hioioclos`
Conla o naufigio Doiolou, o o nomo
Da Companloiia oncobio. Eis quo o Conluiio
Sobo Galoia, l pouco naufiagada.
C'o suslo, do quo ali llo fuja a \ida,
(
267
)

(1) Doiolou, Cimdoco,


(2) Do Voadoi do Ialcio Impoiial.
(3) Abalado do lanla modslia do Cimdoco, o do lanla lumanidado.
Da\a, no lianso, o adous ao Iai, a Eudoio,
Ioi Cailas, quo a doscuido, a Viigom, doixa
Na Gal, olas do do nomo, o cullo
Co' a Ciuz do loilo,
(1)
luzos ao Conluiio.
Assim, goijoiando ao Caadoi so indica
Saudosa Filomola: assim, poi coplios
As Esposas dos Rois so conlocidas.
CENTRIO (c Dcrcicu)
Foia , quo ou piosa guaido ossa Mossnia.
Conlia os Ciislos so obsoi\a o Edilo iisca.
Vida a\onluio no doixai-\os sollos.
Mando um Iipiio ao Minislio do Galiio,
E olo da soilo \ossa, om bom, disponla.
Bom quo, lulando om Mai do dos-sossogos,
Sobio o Mundo Romano, oxoia Hioioclos
Os mais amplos podoios absolulos,
Mais, quo olo, com Galiio, Iublio
(2)
pii\a,
E lodo o inlonlo a Hioioclos alia\ossa.
So aflilo quo a Voslal lo \ollo, aos lialos
Quoi comoloi Eudoio, acla\a Iublio,
Tooi do llo ompiazai o saciifcio.
So Hioioclos fixo, na inlono piimoiia,
Rolaida\a a sonlona conlia Eudoio,
L o malquisla\a Iublio.
(3)
Ioiquo aliasa
Moilo ao poiigoso Cabo dos Roboldos
lua Eloinidado, l lanlo, Hioioclos`
No dai no\as da Homioa o mudo Oiionlo
Ao culpado Amadoi
(4)
d pona, o suslos.
(
268
)

(1) A Ciuz, quo poi uso Ciislo, linla Cimdoco cabocoiia do loilo.
(2) Iiofoilo do Roma.
(3) Com Galiio.
(4) Hioioclos.
Quanlos Scilia lom, o Illia poilos
Do alalaias coallou impacionlo.
No\as llo do Coiioios, noilo, o dia.
Taionlo a goslo as dou. } nada om jubilos,
Quom so afunda\a om doi. Salla do loilo,
Qual o Valo do Ilion pinla fuiioso
Ilulo aiiomossando-so do liono.
C'os lbios a liomoi-llo, alloada a \isla,
Louco do Amoi, o do Conlonlo:
HIEROCLES
Tiagam-mo
A minla Escia\a. A Doiolou dom sollo.
Tiouxo-lo, ol caia, aqui minla \onluia!
Doiolou linla om Roma apaixonados,
E onlio os Iagos zolosos piolocloios.
}uslo ompiogaia possos, o \alia
Na Inocncia ampaiai, lolloi Violncias,
Viiludos, cujo fiulo agoia collo!
Conlia o Minislio iuim,
(1)
a opinio publica
Llo soi\iu do bioquol. Do mais quo Hioioclos
To\o a acaso osso onconlio com Cimdoco.
Num Ciislo do allo poilo, no quis dai-so
Ad\oisiio maioi. Tom-no lailo om Iublio!
Sonlo, quanlo, a si clama, dio uni\oiso,
E, nos suslos, quo o Io\o so amolino
Iolo Homiico Ancio, so o anoja, o a\oxa,
L o doixa obscuio \aguoai, om Roma.
Dous cogaia inda mais osso impio Apslala,
Quo dosponla do agudo om pio\idncias,
Em cmpulo oniodado do Iollicas,
Eiia o al\o, o cai, no fojo, quo ca\aia.
Iodoi ludo alaidoia, a ollos do Vulgo,
(
269
)

(1) Hioioclos.
Quando aos pio\islos
(1)
falla, o so dosmodia.
Tal lopolai c'os Cus blasona o Robio,
Quo, om piofundoz do Abismo, a iaiz piondo,
Coiiscos, \onda\ais, afionla, liboinos:
}unlo dolo sonlado o Viandanlo
Llo osl admiiando os iamos inconcussos,
Quo oias lanlas, o oias \ol\oi \iiam.
Mas o Iasloi, quo o \ da alli\a soiia,
Nosso Roi da Floiosla, bom do\isa
Sobio o \io da iama, soco o lopo.
Numa omposla quo so oiguo a ca\aloiio
Do Ciico, la\iou Tilo, dos doslioos
Do uioos Iaos do Noio o sou Ialcio.
Obias piimas da Gicia, amplas Facladas
Embulidos salos do Eoos mimoios,
Mosaico
(2)
o Soallado (onlo\o do ollos!)
Com poilonlos da anliga slaluiia
Fazom alaido \isla. O do Zondoio
Hoimos, ioubado a Ai\oino,
(3)
ombolozas.
Sou lallo Colossal, mas no dosmonlo,
(4)
No lo\o, o donodado. A Tangodoia
Do Flaula do Lsipo, sob o Numon
(5)
Do Baco, ii, liluba. A binzoa Vnus
maimioa ploiloia a Foimosuia.
(6)
A Maliona, quo cloia, alogio Fiino,
O flox\ol piimoi moslia\am da Ailo.
A afoio
(7)
do Sculloi bom liansluzia
(
270
)

(1) Ollos.
(2) Floioio do mimoio do \iias coios ombulidas.
(3) Hojo |Autcrgnc.
(4) Das ioquisilas piopoios.
(5) Suc numinc 8cccni. Assoboibada dos podoios da ombiiaguoz.
(6) Duas Vnus, la\oi ambas do Iiaxlolos.
(7) O quanlo a ama\a o Slaluiio.
Iolas foios do Fiino, ali iossumbia
O amado galaido, quo o Ingonlo anola.
Dos-linguada a Looa, aos ps do Fiino,
Com agudoza a indica moila om lialos,
Vaionil, quo c'os donlos coila a lngua,
Ioi no liaii Haimdio, o o Companloiio,
(1)
A Sllua do Dosojo (a Sllua o inspiia)
Vosla sonlada, Mailo om sou iopouso
(2)
Do Scopas o lalonlo imoilalizam.
Monumonlos som pioo!
(3)
O binzoo Touio
Do Ioiilo llos sociou Galiio,
Quo osso Alcai ocupa sumpluosssimo.
Nolo, moia, num mui foimoso Iilico,
Sou minislio mui digno, o mpio Apslala.
No magnfico, s salas do Galiio,
Da\am malo as do Slico Iiocnsul.
Com muila ailo polidas, as paiodos,
Tm poi adoino, plcidas paugagons,
(4)
Amplas floioslas, fioscas Caladupas,
Camaiins som iguais, banlos do cuslo,
Iincis mui piimos linlam-no foimosoado.
Iaia o painol do }uno,
(5)
os do Agiigonlo
Tinlam a Zuxis dado Moas nuas.
Digna do loi, om sou domnio os Dousos,
Ou quo a amasso Aloxandio,
(6)
donlio spumas,
Nasco a Vnus do Apolos. Cai ao Sliio,
(7)
(
271
)

(1) Aiilgilon.
(2) Das fadigas da Guoiia.
(3) Quo pioo no l quo os paguo.
(4) Assim llo clama Damio do Gis, na Cinica d'El Roi D. Manuol. Lombia-mo
loi lido paisagons, o usaia dosso loimo, so osli\osso lo coilo da sua auloiidado clssica,
como o oslou do paugagom. Quo dosconlo no loi li\ios!
(5) }uno Lacnia.
(6) Aloxandio Iiis, fillo do Iiamo.
(7) Iainol muilo oslimado, Obia do Iiolgonos.
(Quo do amoi moiio) da mo fiouxa a flaula:
}az, num canlo da giula o liiso om lioos,
Quobiado o laiio, omboica-so, o doiiama-so,
Iolo apinlado musgo, o Hoia oniodia,
Tal ailo a do Iinloi, quo uniu, no Quadio
Quanlo o Homo' l mais do Cu, do bionla o Biulo.
Ai! do quo aos Tomplos iouba o piimoi do Ailos,
E ousa co'olas oinai moilais pousadas!
(1)
As mais sublimos Obias, quo ciiaia,
Modilando-as o Ingonlo mudo, o quodo
Vom soi Causa, Elomonlos, Toslimunlas
Dos moios Ciimos, das Iaixos mais loipos.
Na sala mais foimosa dossos Iaos,
Aguaida\a osso Apslala a Cimdoco.
Num dos lopos da Sala aiquoja ainda
Voncodoi do Iilon,
(2)
cansado Fobo.
Noulio lopo Laocon, a quom, o aos Fillos
Cingom Soipos, com duios ns. O Slico,
Nos gozos sous, lal\oz, quoi saboio-los,
Co'a alloia doi, co' alloio sofiimonlo.
Tudo splondo om ciislais, om ouio, om puipuia,
Rossoa a fio, Musica, om ioliios,
E gialo, as Fonlos do, biando muimuiio.
Da sia as mais iaias floios, l, iocondom,
Do alabasliinos \asos, om quo aidiam,
Tiaballados aiomas so oxala\am.
Tiaziam-llo os Sallilos infamos,
(H longo lompo, poisoguida, o piosa)
Ioi dos\ios obscuios, cogas poilas,
Quo, ao passai (do pio\islos!) foclam subilo,
(
272
)

(1) No do\oiam as bolas Ailos ompiogai-so, sono no adoino dos Tomplos, o no


so a\illaiom om docoiaos piofanas.
(2) Soiponlo, inimiga do Lalona Mo do Fobo.
A Viigom,
(1)
quo aos ps lanam do Tiiano.
Roliiam-so os Escia\os, o ola fica
C'um Monslio, quo labu do Homons, do Numos.
C'o limulo condal
(2)
a doi cobiindo,
S so llo ou\o dos pianlos o sussuiio,
Qual sussuiia, na bionla o joiio alposlio.
Balo-llo o al\o biial, ao ciobio impulso
Do poilo, quo laloja: qual luz spaigo
Coipo do Anjo, na sala, luz lo claia
Mana da Viigo'. Ao Monslio acanla um lanlo
A \isla do infoliz fiaca Inocncia.
Ss, pasco, om lal Boldado, \idos ollos.
Conlompla, c'um aidoi, quo incila suslos,
A, quo, nunca, do si, logiou, lo poilo,
Cuja \oz, s, no Coio ou\iu das Viigons.
Conlompla a quo disps, do dia o noilo
Do sou ponsai, dos Sonlos, sous o ciimos!
Vonco o Tio do infoino
(3)
o ambguo da alma,
Somo Zolos, Oigullam, Amoi, Vinganas,
Quo o do\oiam, o diz-llo comodido:
Cimdoco, a quo \m lal modo o cloios`
Quo ou lo amo sabos, sabos quo iondido
A um lo\o aibliio lou, mo pioslio Escia\o.
Audaz, o apadiinlado da Foiluna,
Io mo no \u, o o mo\o. Coia a Viigom,
E oscondondo, no soio as facos lumidas:
CIMODOCE
Enlioga-mo a mou Iai: mais nada poo.
Mais, quo quanlos Ialcios, mo conlonla
O Iamiso, o as Floioslas, quo olo banla.
(
273
)

(1) Cimdoco.
(2) Quo co' suslo llo liomo nas mos.
(3) Hioioclos.
HIEROCLES
No s lo onliogo o Iai: abundo-o do lonias:
Do iiquozas o acui\o. Expos-lo osqui\a
A mais no \-lo.
CIMODOCE
Nom mais \oi o Sposo`
Do iai\a o Monslio infiou, do ou\ii nomo-lo.
Mas collo a idoa s iias.
HIEROCLES
Um mal\ado,
Quo o lou amoi acaioou, com fillios`
Tom do oxalai a \ida, om mo do algozos.
V quanlo o mou Amoi! Da moilo sal\o
Esso odioso ii\al. Iosa o quo ou digo.
Enganada Cimdoco, onlio jubilos,
So lana aos ps do Hioioclos, oxclamando:
Ol dos Sbios mais Sbio, ol iluslio Hioioclos.
Sobio os quo j adoioi, Numos, dizia-mo
Domdoco, o Saboi oxala os Homons.
Iiologo, ol Sbio, Esposos inoconlos:
So os poisoguom iuins, lu bom os uno.
HIEROCLES (cm cxicsc !c cmcr)
Eiguo-lo, ogigia Ninfa: ol no conlomplas,
Quo anulas, co' osso iogo, quanlo oncanlas`
Quom, lo bola, a um ii\al codoi-lo podo`
Ol mui linda Cimdoco, a Sapincia
Em soguii gialos mpolos so funda.
(
274
)

(1) Do lgiimas.
Doixa a alioz Roligio, quo a alma sopoia.
lois, no Io\o so ausloias mximas
Do Modslia, Inocncia, o do Viiludo,
Sbio quom goza (o a ocullas) bons da \ida
Dous` no o l: o a la\oi... do Oibo no cuia.
Ioilanlo, ingnua Viigom, dosfiulomos,
Som iomoisos, no gimio do Volupia,
(1)
Da Foiluna o fa\oi, mimos do Vnus.
Disso: o om biaos apoila a casla Viigom,
Qual a Soipo so oniosca na Ialmoiia,
Ou na Aia, quo ao Iudoi foi consagiada.
CIMODOCE (!csprcn!cn!c-sc !c Hicrcc|cs)
Douliinas lais a Sapincia inculca`
Assim piomolos do sollai Eudoio`
HIEROCLES (ccc|cn!c !c irc, c zc|cs)
Mal mo onlondos. Nosso Homom, quo ou doloslo
Mais quo o Infoino, com quo os Ciislos mo amoaam,
Boquojas lu` Co' osso amoi lou, o malas.
Ou\o, a quo pioo, llo consinlo a \ida:
S minla.... ou sonloncio Eudoio moilo.
Eslampou-so om Hioioclos, faco ipioba,
E, fianzidos os lbios c'um soiiiso,
Golas do sanguo iompom-llo dos ollos.
A Ciisl quo do loiioi, lli so onliaia,
Do golpo, quo a abalou, ioslauiou foias:
Da disgiaa, o mais loi\o, o piimo aspoclo.
Quom, poi ola,
(2)
so alou, quanlo mais disla
(
275
)

(1) Dousa do doloilo.


(2) Quom so foi alando, pola disgiaa mosma, acima do sous loiioios.
Do clo, mais mansas \ iogios amonas.
Quom, da alu\io caudal ouiola
(1)
liopa,
So do undoso lio\o, no \alo, l suslo,
(2)
Mal \ai \oncondo o Molo, o fiagoi mingua,
E d fim joinada o Caminlanlo,
Em dos-iuidoso lopo, aos Cus \izinlo.
CIMODOCE (c|ncn!c Hicrcc|cs ccm !csprczc)
Bom lo compioondo agoia, o a\islo a causa,
Ioi quo a mou Sposo a c'ioa assim domoias.
Tons, poim, do saboi, quo ou, com dosluslios,
No iomiioi, ao mou Eudoio, a \ida,
Bom quo o amo ou mais, quo a luz dos Cus. Suplcios
No l, quo ou no piofiia ao \oi-mo lua.
Dospioza o lou podoi Eudoio inoimo
(2)
No lauiol,
(3)
quo llo \om ol! lonla ou pailo!
HIEROCLES (cn|urcci!c)
Do lanlo abalimonlo, lanla aslucia,
(4)
Tanlo sofioi, ol no mo fuja o pimio!
(
276
)

(1) Iam caminlando ouiola do Rio. Primctcrc, do F. R. LOBO.


(2) Enlondo Claloaubiiand significai os ioncos, quo o poso das guas, dando nas
quobiadas, faz a iola lo\ada, o os compaia aos ioncos, o oslampidos do lio\o, no
iompoi da nu\om.
(2) Sou obiigado a mo soi\ii alguma \oz do loimos Lalinos, prcpicr cgcsicicm |in-
gua ci rcrum nctiicicm, como j assim o foz Lucicio na abaslada lngua dos Romanos.
Sou obiigado a soi\ii-mo do loimos anligos quo no lm, na nossa lngua modoina,
coiiospondonlos, ou so os lm, no os \alom na foia da significao, ou na \i\oza do
maliz. E ouo quo poi l mo aclacam ossos dous dofoilos. Quoiom pois, quo na lngua
quo olos, ou oulios ompobiocoiam, aclo ou losouios com quo oniiquoa o quo oscio\o.
Confosso quo no lonlo possos, paia lais milagios. A lngua quo olos usam assaz iica
paia dcimas do Ouloiio, mas paia pinluias \i\as do Epica Eloquonlo ou paia o Liico
sublimo piociso ajud-la.
(3) Do Mailiio.
(4) Quo usou, paia coll-la om sou podoi.
D-mo a foia o quo nogas. Vois moilo
O Tiaidoi, quo sal\ai (podondo-o) onjoilas.
Disso: o, a colloi, pola ampla sala coiio,
A Ciisl, quo llo fogo, o quo so abiaa
C'os ps do Laocoon, amoaa a Hioioclos
Rompoi, no mimoi duio inxia fionlo.
Como um loicoiio Fillo
(1)
abiaa, o cingo
O dosdiloso Iai, quo do nsia oxpiia.
CIMODOCE
Ol Domdoco! ol Iai! ol Viigom sanla,
Apiodai-\os do mim. Vindo, acudi-mo.
Aponas \ozos lais clamado la\ia,
Quo o Alcai lioa, com molins, com giilos,
E, a dobios golpos binzoas poilas foiom,
Iia, no insullo, Hioioclos. Dous, quo o assusla,
Quo o sopoia, a alma inqua llo congola.
CIMODOCE
E Maiia,
(2)
quo \om, om mou ampaio.
Co' ola, ol mal\ado, cloga o lou casligo.
Ciosso o al\oiolo a poila Hioioclos abio,
Fionloiia Galaiia, o sagos ulicos,
Das \aiandas, na infinda luiba, a\isla
Ancio, quo suplicanlo iamo ompunla,
Do Anlislo sacio liaz lislos, liaz opa.
Rompo om giilos a luiba al\oiolada:
Dc-sc-|nc c Ii|nc. |m mccs c Trci!cr ccic
Dc ucm cc Pctc sup|iccu Rcmcnc.
Ou\o-os a Viigom, lana-so s Vaiandas,
(
277
)

(1) Do Laocoon. To abiaada com olo como o oslo os dous Fillos, quo as Soipos
onliolaam.
(2) Mo do Dous.
V o Iai. So llo dobiua...
(1)
O Io\o giila:
| !cs Muscs Vcsic|, !c Aniisic Ii|nc.
Voilondo pianlo a maios, o iasgando-so,
Clama o Iai. Ol Cimdoco! A mos junlas,
Dosso agia\o \ingana ao Io\o podo.
Clama Escia\os o Monslio, quo a Cimdoco
Aiiobalom dali. Mas giila a luiba.
Vci-ic Hicrcc|cs c Vi!c. Cc csics !cxircs,
Tc ncmcs !c cspc!ccr, sc uscs tic|cncic, c
Mcis minimc, cc Virgcm !cs Acnics.
Co' Io\o onliosaclada a soldadosca,
Dospo as ospadas, moslia o coilo a Hioioclos.
Co'as Colunas Cimdoco so oslioila
Com laos, quo in\is\ol dou Maiia.
(2)
No foi dado aos Escia\os dospiond-la.
Nosso inslanlo, Galiio ospa\oiido
Do lumullo, quo la\ia, om sou Ialcio,
Num fionloiio balco so moslia ao Io\o,
Do Coilosos, do Guaidas ladoado.
IOVO
jusiic, cn Ccscr! Iczc-ncs jusiic!
Co' a doxlia o Impoiadoi impo silncio.
Iiudonlo (como o do\o) o Io\o oscula.
}unlo a Galiio Iublio, quo apadiinla
O al\oiolo (sob mo) a fim, quo a Hioioclos
No concoilo aiiuino do Galiio.
(
278
)

(1) Do lal manoiia pondo da \aianda, como so a Domdoco aiiojai so dola


inlonlaia.
(2) Mo do Dous.
IBLIO (cc Pctc)
E qual juslia ioquoiois do Auguslo`
IOVO (c Dcmc!ccc)
Fala.
DEMODOCO
Ol oloino Auguslo, ol piolo Hoiculoa,
S Iio a um Iai, quo lo ioclama a Filla.
Tu dosgionlada a \s. Em Casa a piondo
Sou ioubadoi, no pipiio lou Ialcio
Conlia a Voslal \iolncias oxocula.
Ampaia, Auguslo, o Anlislo ancio do Homoio,
Ampaia ossa Inocncia, o as Cs,
(1)
as Aias.
HIEROCLES (!cs tcrcn!cs !c Gc|cric)
Di\o Auguslo, Romano Io\o, onganam-\os.
Gioga Escia\a, o Ciisl ioubai-ma quoiom.
DEMODOCO
Nom scia\a, nom Ciisl. E minla Filla.
Romano ou Cidado. No sculos, Io\o,
Esso inimigo mou.
IOVO
Ciisl lua Filla`
DEMODOCO
Voslal, quo, c'um Ciislo, quis dosposai-so.
(
279
)

(1) Mosliando as suas.


IOVO (c Cimc!ccc)
Es Ciisl`
CIMODOCE
Ciisl sou.
DEMODOCO (c Cimc!ccc)
No o s. To ciua
Foias, quo um Iai doixaias paia sompio`
Auguslo, o Vs, Romano Io\o, ou\i-mo.
A no\a Roligio no slampou inda
Na minla Filla, o sou caicloi ullimo.
Cimdoco, quo a\isla onlio osso Io\o,
Doiolou, oxclama ao Iai, la\ada om pianlo:
Doiolou, quo guiou aqui, lous biados,
Ioiquo mo sal\os, Doiolou piosonlo
Ao Baplismo, lo infoimo da Voidado.
Viu quanlo ou fui foliz. Do Eudoio Esposa,
Confosso a F do Eudoio.
IOVO (c Dcrcicu)
E \oidadoiia`
Doiolou baixa o ioslo, o no iospondo.
HIEROCLES (cccrcn!c cu!ccic)
Doclaiou-so Ciisl. Roclamo-a Escia\a.
Enlio dio
(1)
o compaixo
(2)
susponso o Io\o,
Iaixos oquilibiando co'a }uslia:
(
280
)

(1) Hioioclos.
(2) Cimdoco.
IOVO
Soja onlioguo ao Iiofoilo Iublio a Filla
Dum Cidado Romano, nunca Escia\a.
Li\io do Hioioclos, poi Ciisl padoa.
Fiimou o aiioslo, c'um acono, Auguslo.
Iublio o cumpiio. No Quailo onliando, om ondas
Do Iia, o Voigonla, Auguslo biacoja\a.
Culpa Hioioclos, quo dou ansa ao lumullo,
Quo ousou \iolai a Impoiial pousada.
IBLIO (uc tcm !cr pcric)
Aplacado o lumullo, o a Ciisl piosa.
Mas no do\o oncobiii-lo o quanlo Hioioclos
A p'iigo ps a sal\ao do Impiio.
D-so ad\oiso aos Ciislos, o poupa a \ida
Ao mais foulo Ro\ol` Mal cabom ciumos
Fulois, (num lou Minislio) duma Gioga,
Quo osposou o Campoo dos lous conliiios.
Viu lidai o quo diz, na alma, a Galiio.
IBLIO
D a cioi, quo dolo lons, so s lojo Auguslo!
Dum Giogo, quo acolloslo, bom...
(1)
o coplio!...
Iublio so alalla, como onfioando na alma,
Dosdouio mais infamo Majoslado.
Coiou Galiio: o o Coiloso aslulo
So inloiia, quo ioou na claga anliga.
Infoimado, do quo oia \indo a Roma
Doiolou, o so \iia com Domdoco,
E quo olo foi quom iobanlaia ao Iao
(
281
)

(1) Ioi lua giando bondado. E imilao do ccnc do Hoicio na Odo a Auguslo,
lib. 4. od. 5.
O amolinado Io\o, fcil llo oia
A Iublio pio\oni-lo, mas con\m-llo
Quanlo acaso ao Ri\al,
(1)
llo aiiuino o afunda.
Tondo om mos, lodo o jogo dossa agncia,
Ioi sociolos Espias, insidioso,
Em Domdoco os clamoios fa\onoia,
No Sp'iilo do Galiio onlianla suslo.
GALERIO (c Puc|ic)
Dosso Ciislo, o cumplicos doscaila-mo.
Nom cabo, quo a mou lado a Hioioclos \ojam.
Mas do anligos soi\ios lo\o om pimio
O Go\oino do Egiplo, o paila, o fuja.
IBLIO (ccnicniissimc)
Doscansa, om mou cuidado, Eloino Auguslo.
Bom quo liaio do Eudoio fallom pio\as,
Sobia a quo poi Ciislo, moilo o julguom,
Cimdoco, co'a luiba dossos impios
Soi sonlonciada. Hioioclos, subilas
Da lua Eloinidado imponlo as oidons.
Disso: o a Hioioclos inlima spoios Fados.
O poi\oiso Minislio l com \ozos
A cdula Impoiial, quo o manda a oxlio.
(2)
Ilido o ioslo, a \isla osgazoada,
A boca mal aboila, Doi oxpiiimom
Do Coiloso
(3)
culpado, quo om bio\o lomo,
Es\aocidos \ da \ida os sonlos.
(
282
)

(1) Hioioclos.
(2) Exlio com lonia.
(3) Hioioclos.
HIEROCLES
Tu s, Dous dos Ciislos, quom mo assim \oxa.
Ioi mo gozai da Esposa a Eudoio alaigo
Vida, ola poico-a, o ao mou Ri\al d moilo
Alloia mo, no minla. Um Vollo obscuio
(1)
Em Roma doscuidoi, no pus a foiios
Um Ciislo podoioso,
(2)
ambos mo aiiuinam.
Quo coga quo s, lumana Iio\idncia!
Filosofia, ufana-lo. Ol! quo s fiaca!
Nom suslns a Iii\ana, nom a supios.
(3)
Tais discuisos aiianca a Mgoa a Hioioclos.
Com pianlo indigno, os ollos aiiazaiam-so-llo.
Caipia os Fados sous, qual fmoa imbolo,
Do sonso oscasso, o coiao mosquinlo.
Sal\ai quisoia a Viigom,
(4)
mas, cobaido
Falla om coiago', oxpoi a \ida o assusla.
Em maios do piojoclos bandoando,
Nom aiiosla a piocola, nom a osqui\a.
Nolcias da\a Doiolou a Eudoio,
Quo, om Roma a Esposa caia, o quanlo aiiudo
Ro\ol\oia o Ialcio. Os Companloiios,
(5)
Rodoando Eudoio, paiabns llo da\am
Do quo Esposa oscollou loal, magnnima.
Sumo Iiazoi! Mas, quo o dosbola o suslo
Dos p'iigos, quo iocm-Ciisl amoaam.
(
283
)

(1) Domdoco.
(2) Doiolou.
(3) Consolando os quo da pii\ana doscaiam.
(4) Cimdoco.
(5) Os Miliios quo com olo osla\am na piiso.
EUDORO
E anlos quo o Esposo, F dou loslimunlo!
Guaida\a o Cu lais \i\as Inocncia!
E Hioinimo quom dou, na gua }oidnica,
Baplismo minla Esloi` Ciisl confossa
Anlo o Io\o Romano, a Ciislo` E coilo,
Quo, no Empioo a \oioi` Conlonlo moiio.
Comoa\a a iaiai, onlo, no cicoio,
Um alboi do ospoiana. Dos\alido
Hioioclos, lal\oz faco o Impiio mudo.
L, do Ocaso, d suslos a Galiio
Conslanlino. E a liazoi nolcias pispoias
O quo, Eudoio on\iou, Iipiio, a Salona...
Quando o Baixol naufiaga, om noilo loiionda,
Lulando, conlia as ondas, bobo o Naula
Salso lumoi: so, poi caso, no af, iompo
Iola lio\a alboi falso, a\isla o msoio
Vizinla a piaia, o nada afoi\oiado:
Eis moiio a Auioia infida, o o Vonlo ciosco,
Quo afunda o nadadoi, no undoso abismo.
Tais, dos Ciislos os Fados, o ospoianas!
Inda, om boca dos Miliios, soa\a
Cnlico ao sumo Dous... Eis Zacaiias,
(Quo os casos sabo j do Eudoio) onlia\a.
Canlai, Iimos (clamou) quo l assunlo a jubilos,
Gio Milii, amanl, aumonla o numoio
Do Inloicossoios \ossos, anlo o Eloino.
O Hino cossou. Doiiama-so o silncio
Iola loi\a piiso. Cada um so lana
A alinai, qual soi a dilosa Vlima.
Cada um quisoia quo llo caia a soilo,
Rocoida os foios sous, ao lauio iluslio.
Do Zacaiias collo Eudoio o sonso,
(1)
(
284
)

(1) Adi\inla o sonlido.


Mas do Mailiio impugna as ospoianas,
Qual sugoslo do Infoino, o ufana gliia,
E quo poca om Oigullo osso concoilo.
D-so indigno, quo o ponlam, anlo Allolas
Ancios quo a F do Ciislo lo confossado.
Di\ina omulao! sublimos du\idas!
Mas pioslo llos ps loimo Zacaiias:
Do\os-mo, ol Fillo, sal\as, Fama, o Vida,
Do mim lo lombia, quando ao Empioo subas.
Logo anlo o Milii, Sacoidolos, Bispos,
Iiosliados, o nas \oslos dando-llo sculos,
Pc!c c jcsus, pcr ncs. Em p, Eudoio,
Codio oiguido, onlio codios doiiibados,
(Rolquias j
(1)
do Lbano)
(2)
paioco.
Um Licloi, quo piocodom dous Escia\os,
Com biandos do Cipioslo, onlia no cicoio.
Vondo im\ois Ciislos \onoiabundos,
Alnilo, no ci, no quo osl \ondo.
LICTOR
Roi dos Ciislos, qual dosso lou Io\o,
Tiibuno Eudoio`
EUDORO
Eu sou.
LICTOR (c!mirc!c)
Moiioi lo incumbo.
(
285
)

(1) Tomado polo c|im dos Lalinos.


(2) Roslo do doslioo consumado nos ai\oiodos do Lbano: como dos poucos
Tioianos quo ficaiam dopois do Ilion dosliuda, disso Viiglio Rc|iuics Dcncum.
EUDORO
Tais lonias do l \m.
(1)
ESCRAVO
(2)
|u!crc, Ii|nc
Dc Icsicncs, ncsci!c cm Mcgc|cpc|is,
Nc Arcc!ic, c jc Tricunc nc 8riicnc
Icgicc, Gcncrc| jc !cs Gincics,
(3)
jc Prc|ciic ncs Gc|ics, ccmpcrcc
Anic Icsic cmcnnc. Crisicc ncti!c,
Acs Dcuscs sccri|iuc, cu mcric mcrrc.
Eudoio so llo inclina: o o Licloi pailo.
Qual \s, as Foslas da Ialdia Alonas,
}o\om Canfoio osqui\ai-so ao Vulgo,
Ao Vulgo, quo llo lou\a o Iojo, as Giaas,
Tal Eudoio, quo j, do saciifcio
Empunla a palma, piofundoz so lana
Da lliica piiso, poiquo aos lou\oios
Dos Companloiios fuja. O licoi podo
Do misloiioso pislimo, nas Quadias
Do pio\ao.
(4)
Esposa, osso adous ullimo
D poi lolias. Ol Tu Cusldio sacio
Da \iiluosa Afoio, gialo confia-mo
A lauda, om quo os afoilos pios, loinos,
Em momiia do Milii, doscio\oslo.
(
286
)

(1) Aludindo ao uso do boijaiom os ps ao Milii, quo ia padocoi. Essas as lon-


ias, quo admiiaiam o Licloi.
(2) En\ol\ondo o iolo do poigaminlo om quo \om osciila a sonlona, o londo-a
om \oz alla \oz.
(3) Mcgisicr cuiium.
(4) Em quo Dous po a pio\a os quo llo so Fiis.
CARTA DE EUDORO A CIMODOCE
Ioi amoi do }osus, a foiios poslo,
Eudoio, do Dous soi\o, Dosposada,
E la\ida Companloiia, Iim Cimdoco,
Em Conflilos, Amoi, o Iaz, o Giaa.
(1)
Soubomos Iomba, o muilo amada minla,
Com piazoi digno, o quo a minla alma acollo,
Quo, om ondas do }oido lo ionascoia
O Amigo nosso, Anacoiola Hioinimo.
Confossaslo a }osus, anlo os }uzos,
E Iincipos do Mundo. Ol! como splndida
Biilla, nosla loia, a lua foimosuia!
Iodomo-nos quoixai, ns, casligados,
Mais quo mui juslamonlo, quando uma E\a
Quo ainda no pocou, poisoguida`
I'iigosa a lonlao, so \ou ponsando
Quo, ao poso dos giillos, ossos mimosos
Biaos doscaiam, quo ossa fionlo,
(2)
oinada
Do giaas \iiginais (quo soi suslida
Ioi mos do Anjos moioco) numa podia
So ioclina om masmoiia lonobiosa!
A soi-nos dado loi, con\osco, a Dila...
Mas \, longo do ns lal ponsamonlo.
Filla do Homoio, Eudoio \ai dianlo
manso dos conconlos inof\ois.
Qual coila om moio o Tocolo a loia,
Da \ida o oslamo lo do coilai-mo algozos.
Da piiso do so Iodio osla oscio\omos,
Dosla poisoguio no ano piimoiio.
Amanl, mo \oioi, anlo os }uzos,
Na loia, om quo Dous moiiou na Ciuz. Ol caia,
(
287
)

(1) Di\ina. Como nas Epslolas dos Apslolos: Grciic tccis ci pcx in Cnrisic jcsu.
(2) Fionlo, poi caboa, a pailo polo lodo figuia usada poi Ioolas o Oiadoios, o
al na fiaso familiai, ondo ou aponlaiia oxomplos muilo b\ios, om quo ningum
iopaia.
Foia, o quo ou lo consagio, Amoi, mais foilo
So dos Iaos dos Rois, no Ano do nupcias,
Esla foia a li sciila` Dai-nos cumpio
O ullimo adous, ol Viigo' a mais foimosa
Quo, onlio as Fillas dos Homons, \oio ao Mundo.
Aos Cus on\iamos pioco, on\olla om lgiimas,
Quo um iaio do lou ioslo inda mo luslio.
Os Cus nos lo-do ou\ii. E, a soi-nos spoios
Valla a Rosignao na Iio\idncia.
Som dosai da Iuioza, Esposa, o Viigom,
Da dos Anjos Rainla, om pailo, os foios
Logias. Dospoilo sumo afoclo lumano
No gozai, o quo, om puio amoi, jubilo!
Foias Mo, sois scia om Bons oloinos.
Dosculpo o Iai,
(1)
na anguslia do poidoi-lo,
Iianlos, llo ioga,
(2)
quo os Ciislos, llo agia\am.
Saudando-lo, focla Eudoio a Caila.
Lombiom-lo os mous giillos, caia Cimdoco,
Mansido do }osus lo assisla, o guaido.
FIM DO LIVRO XX.
(
288
)

(1) Domdoco.
(2) Ioi dosapiosai o Oiiginal no \i liaa mais b\ia, quo doslioncai os mombios
do poiodo.
NOTAS DO LIVRO XX.
Ig. 265, \oiso 8. Gal douiada.
Muilos oxomplos cilai-so podom dossas lonias ouloigadas polos anligos,
a possoas ogigias. Baslo o iocobimonlo quo Dinis foz a Ilalo.
|ci!., \oiso 13. Taionlo.
Aiclilas, giando Malomlico, o insigno Filsofo, a quom Taionlo, Iliia
sua, oiguou um jazigo, quo do longo so a\isla\a. Dolo fala Hoicio, Lib. X,
od. 22.
Ig. 267, \oiso 1. Iiados Numos.
Iiopondo a Maicolo, quo (infiol piomossa) lo\asso do Taionlo as
Slluas, iospondou: Doixomos aos Taionlinos os sous Dousos, conlia olos
agaslados.
FIM DAS NOTAS DO LIVRO XX.
(
289
)
(
290
)
OS MRTIRES
LIVRO XXI.
ARGUMENTO
Ciri|c rc|ctc |u!crc !c suc pcniicncic. Dcmc!ccc sc |csiimc !c suc !cstcniurc.
Cimc!ccc c cnccrccrc!c. Rccccc, nc priscc, Ccric !c |u!crc. Acics !c Mcriiric !c
|u!crc. Purgcicric.
CORTESOS do Galiio, na loia mosma,
Em puipuiinas colclas iocoslados,
Laula, oppaia mosa ciicundando,
Dolcias piolonga\am do banquolo,
Iolo giio da Noilo As mos pojadas
Do Endio, as fionlos llo oniama a Viola, a Rosa:
Cada Con\i\a onlo\a-so, lianspoila-so.
As Flaulislas, Culloias do Toipscoio,
Com Canlos \olupluosos, molos Danas,
Iom Dosojos om Campo. Ao bando alogio
Da\a alma a Taa Bquica, no bojo
Igual do Nosloi,
(1)
o om foimosuia.
O Dous \ondado, quo dosfiocla o liio,
E ii do mal quo foz, l da\a assunlo,
Qual dou j, no banquolo do Alcibados.
Gomas, mimoi, ciislais, o aigonlo, o ouio
Rofloclom, duplam splndidos luzoiios,
E os aiomas da Aibia, os do mais cuslo
Enliam do pai, c'os Giogos, iaios Vinlos.
(
291
)

(1) Imilao duns \oisos da Ilada.


Dos\alidos do Mundo, Moilo adiclos,
Confossoios Ciislos, nosso momonlo,
Tambm Fosla, o banquolo apaiolla\am,
Na piiso do So Iodio. Tinla Eudoio
No Sol cislino, a }uzo ii anlo Foslo.
Da Ionilncia incumbo iolo\-lo,
Quo om figua oxpiiai podo dos loimonlos.
No cicoio uma lmpada so acondo.
Ciiilo, a quom podoi on\iaia o Iapa,
O saciifcio dos Ioidos colobia.
Goi\sio sou Aclilo, o Iiolsio,
Tunicas biancas, piiso liazidas
(1)
Voslom, o a louia coma, no al\o colo,
So do\ol\o om anis, polo somblanlo,
Iojo do puias Viigons so llo oslondo.
Dissiois, quo ao mailiio so oncaminlam.
Tanlo, liansluz om ambos os Mancobos,
Conlonlo, do modslia acompanlado!
Ajoollam lodos. Som allai, som cliz
Ciiilo, om baixa \oz onloa o Inliilo.
Mas, ondo consagiai a Sacia Vlima`
Ol sublimo in\ono da Caiidado!
(2)
Ol Coiimnia loina! O anoso Bispo
Iousa a Hslia no poilo, o o poilo Aia,
Ondo Ciislo so of'ioco om lolocauslo.
Rocobo, om lanlo, Eudoio a \oslo al\ssima,
Dospida a ponilonlo: Zacaiias
So oiguo, o ao Bispo
(3)
assim ioquoiom:
(4)
Mui amado do Dous, oslo o piopcio
(
292
)

(1) Ioi Ciislos, paia a Coiimnia.


(2) Ccriics in Dcum, picics in Pcircm.
(3) Ciiilo.
(4) Os Lo\ilas ofoiociam a absol\io aos ponilonlos.
Momonlo do Ioidos. Conliilo podo
Roconciliai-so, Igioja, o ola lo imploia.
Io Eudoio, na plana dos Eloilos:
(1)
Foi Ioslulanlo, Ou\inlo, foi Iiosliado.
(2)
CIRILO
Compungido piomolos mudai \ida`
Confiima-mo a piomossa, a doxlia oiguondo.
Iosados com giillos, Eudoio os biaos
Eiguo ao Cu. Os giillos o adoinam lanlo
Quanlo Sposa manillas o bioslados.
Sobio olo oslondo a doxlia, o diz Ciiilo:
Ioi }osus, quo nos Cus, os ns das culpas
Mui Clomonlo dosala, o quo os Apslolos
Na Toiia dosalaiam, dou-lo absollo.
Enlo so pioslia Eudoio aos ps do Bispo,
E da mo do Dicono iocobo
O Vilico Sanlo, Io disposlo
Ao Viadoi Ciislo, quo \ida oloina
Ioiogiinando \ai. Os Confossoios
(3)
Admilom, no sou gimio o osliomo
(4)
milii.
Igual ao, quo l nomoado o Io\o, Cnsul,
(5)
Eudoio, do Ioido, oslonla a insgnia.
(6)
Nossa m do Iiosciilos padoconlos,
Quo \ia o Vulgo` Uns Homons, som ionomo,
Mas lioncos do som conlo do Famlias,
Quo o Mundo lo-do cobiii, quo com sou sanguo
Tm do apagai o incndio
(7)
quo oia la\ia,
(
293
)

(1) Mu|ii suni tcccii, pcuci tcrc c|ccii.


(2) Vi!. FLEUR, Murs !cs Cnrciicns.
(3) Os quo j confossaiam a F anlo os Tiianos.
(4) Esliomado dos oulios piosos paia ii padocoi.
(5) Quo do\ol\o a puipuia, dislinli\o da sua dignidado.
(6) A bianca \osliduia.
(7) Da Ioisoguio.
Quo lo pi a Ciuz, poi limbio, om cada liono,
Mas, anlos quo liiunfo dos Tiianos
Quo som conlo lo \oiloi-so acoibas lgiimas!
Clogado, l muilo a Roma, oia Domdoco.
Roma! ondo o coiao do doi llo oslala.
Coilo da anguslia om quo a Voslal laboia,
Roclama-a a Auguslo, ao Io\o: sal\a aponas
Das mos do Hioioclos, poi Ciisl, lla aiiancam
E llo impodom quo a \oja. Fogo ao Io\o
O d, mal quo da odiada soila a culpam.
Humano (ao luzii do ouio) o Caicoioiio
Da\a onliada a quom \inla \oi os Miliios.
Mas So\o,
(1)
quo aos Ciislos juiou fuioios,
Nom sofio Sposa (quo llo oslianla os \cios)
Quo Viigom
(2)
falo. Expulsa o Iai
(3)
magoado,
Com baldos, o o amoaa onfuiocido.
No longo da piiso, ondo Cimdoco
Gomo do anguslia, o doi, um Tomplo, sacio
So oiguo Misoiicidia. Oinam-llo os fiisos
Do mimoio iolo\os, ondo as Musas
Quadios gia\aiam, do canlada
(4)
Hisliia.
V-so a Moa piodosa, quo alimonla,
Qual Mo, ao quo a goiou, com \iigom loilo.
Mais longo, Mnlio, ao Fillo, dosumano,
(5)
Quo ao \ollai \oncodoi ao Capillio,
Vo-no onconliai Ancios mas os Mancobos
Fogom do o \oi, do ollaiom sou liiunfo.
L, co'a cinla, a Voslal a Nau aloa
(
294
)

(1) Caicoioiio do Cimdoco.


(2) Cimdoco.
(3) Domdoco.
(4) Do Hisliias anligas canladas poi Ioolas.
(5) Quo llo dosobodocou, om dai balalla, conlia as suas oidons, o dado quo a
ganlou, o mandou o Iai malai.
Quo do Cailago, o Roma oncoiia os Fados,
E polo Tibio acima liaz Cibolo.
Viiglio (inda Iasloi) paloinas joiias
Doixa foiado, om falal noilo, O\dio
So aiianca Sposa, a Roma, o a oxlio pailo.
Comoam giio os Aslios, giio acabam,
Sonlado o \om no p, nosso liio, a fio.
Tiislo o Iai,
(1)
iolo o manlo, a baiba squlida,
Cloios do cinza o liisulos os cabolos,
Do alla doi da\am f, no Anlislo suplico.
Boija\a os ps da Imagom
(2)
compassi\a,
As Gonlos como\ondo a d, com pianlos,
Ou co'a Liia omponlando os quo ali passam.
Mas, mais quo pianlo, o doi iopiosa os Homons
O lao do Iiazoi: Doi osqui\am-so.
DEMODOCO (|csiimcn!c-sc)
Sc'lo do bionzo! Ol Gonlo a }o\o odiosa!
Ol duios! quo osqui\ais paloinas mgoas!
Is Aia ao D Filial a Idado anliga!
E oslas loniadas cs no \os como\om`
Sou dos Io\os loiioi` Sou Iaiiicida`
Hoi moiocido soi \olado s Fuiias`
Dos Numos sou Minislio, o fui no gimio,
Do Homoio alimonlado, o mo admiliiam
No sou Coio sagiado, as doulas Musas.
Oiando ao Cu, poi \s, gasloi a idado,
E Vs, aos iogos mous, sois mimoi suido`
Quo gian moic \os poo` Ol consonli-mo
Voi milla Filla: om sous giillos loi pailo,
E, anlos quo ma ioubois, moiioi-llo om biaos.
(
295
)

(1) Do Cimdoco.
(2) Da Misoiicidia.
Ollai quo lonia do anos, quo foimosa!
Do quanlos cobio o Sol com sou luzoiio
Eia ou o mais foliz! Quo Escia\o l no Oibo
Quo, co'a minla, liocai quoiia, lojo, a soilo`
Dou-mo }o\o om moic, alma lospodoiia:
Do quanlos gasalloi, nos fauslos Laios,
Um s no \ojo, quo do mim so doa.
Em quo slio fiimou sous ps a Dila`
Quom ci conslanlo a foliz Roda, louco.
Foio, quando assim diz, dosospoiado,
As mos, o pola loiia so iobolca,
(1)
Som quo os sous biados na masmoiia
(2)
calom.
Quanlos Ciislos, l, a Homioa piocodoiam!
(Slio ciuonlo!) o padocoiam Miliios!
L piosa, o soliliia jaz Cimdoco.
E So\o, a quom cansa\am os dis\olos,
Quo dai cumpio lal Oif caicoiada,
Llo insulla\a a disgiaa acoibo acoibo, assduo.
So iuslicos Aldoos caam no monlo
guia inda no\a, Impoiial loidoiia
Da fianca Sfoia,
(3)
om \il oncoiio a piondom,
Com lialo iuim, com mofas, com insullos,
Llo abalom (dos\alida!) a majoslado.
Na c'ioa da alla fionlo, impios a foiom,
Cia\am-llo ollos, quo a filo conquisla\am
Raio a iaio, do Sol lodo o luzoiio,
Inulla a Rainla do Ai \oxam mullmodos.
Fallam-llo asas, com quo aios lallo, o sulquo,
Fallam gaiias, com quo baldos casliguo.
(
296
)

(1) Eslo o \oibo, quo d o gonuno sonlido do tcuircr fiancs, o mosmo mais
nobio quo olo: s llo clamam anligo os quo no lom, so no coiionlo nas con\oi-
saos a culpa no minla.
(2) Em quo a Filla oncaicoiada jaz.
(3) Da fianquoza dos aios!
Ciiada a Viigom
(1)
nos }aidins das Fbulas,
Tli pascoia, nas ficos donosas,
Som \oi dosdila, ou doi. Na Ciisl scola,
No ou\iia: A sc|rcr ncsci!cs scmcs.
(2)
Voz, quo soa ao Ciislo, inda om manlillas.
No\ia om pio\as, com quo Dous apuia,
Mudou \onluia, com mudai do Rilo.
(3)
Conlia anguslia, poim, o Cu llo acodo,
Qual nunca llo acudissom falsos dolos.
D-so
(4)
aos li\ios, quo ali doixaiam Miliios,
Mas ju\onis lombianas malogia\am
Quanlo allo a Roligio nos iomonlaia,
Sobio as saudados das lumanas pompas.
Quanla \oz, londo pginas sagiadas,
Rocoidou do Mossnia a luz biillanlo!
Rocm-Ciisl, das Musas a Minislia
A faco ioclinou, onlioguo mgoa!
Soulos, sonlou, do Anfiso o om Giogas Foslas
Iolo opaco Nomou, iodando, os Caiios,
As Toiias lianspoi, a som do flaulas`
Lombiam-llo os cumos do Iia, o Sloniclaias
Voigas, ola dilosa, o o Iai diloso
O Iai, quo oia o iuim Iosai acui\a.
Quo faz` Ondo ` Quom llo apiada os anos`
Llo onxuga o saudoso ansiado pianlo`
Mas, quo lo\os quo so da Filla as mgoas,
Quo s do Esposo, s do Iai as pos om fionlo!
No mais \i\o da Doi, passadas loam,
(5)
No cicoi ouco. Bianca, Esposa a So\o,
(6)
(
297
)

(1) Cimdoco.
(2) Hcmc |crcn!c csi.
(3) Da Roligio.
(4) Cimdoco.
(5) Numa ampla cadoia dospo\oada, aos mais lo\os passos as lajos loam.
(6) Quo oia Ciisl.
D a Caila, o fogo, com lomoi do Esposo.
Iionla apiosla o licoi, quo Caila om bianco,
Voilido, coios abio a quanlo oslampa
O Amoi o a Roligio. Toinos afoilos
Do luz do si. Mas, ois quo, onlio olos suigo
Iiossgio iuim. Eis focla-a. Eis abio, l a modo...
Filla do Homoio,
(1)
Eudoio \ai dianlo
manso dos Conconlos inof\ois.
Qual coila om moio o Tocolo a loia,
Voidugos mo lo coilai da Vida o oslamo.
Subilo os ollos da Donzola onublam-so,
Iolos mombios llo coa nsia, o dolquio,
Voiga, o nas lajos da masmoiia, cai.
Coloslo Musa, dizo do quo iompom
No Empioo, onlo\os lais, lais alogiias.
Ioiquo uioas Haipas do sons lo sua\os`
E o Himngiafo Roi
(2)
onloa jubilos`
Quo gozosos os Anjos!... Do Sanluiio
Aiianca Esl\o Ialma fulguianlo,
E a \om doscondo a ns \onoiabundo!
Anjos canlai do }uslo a o\anlo lido.
Do cuilo piazo dum \i\oi ponoso
Rossalla a Dila, quo osplandoco oloina.
Vai, anlo o }uiz compaiocoi Eudoio,
Dos Amigos magoados so dospodo,
Rocomonda Cimdoco, o Domdoco.
} Soldados o Milii conduziam
Ao Tomplo da }uslia. Ao p do Toalio
Do Maicolo o fundaia oulioia Auguslo.
(3)
No lopo duma sala imonsa, apiica,
So ala cadoiia obuinoa, no allo Tmis,
Mo do Equidado, o Lois, Mo da Concidia.
Ioja a Cuiulo o }uiz. Slo Sacoidolos,
(
298
)

(1) Iala\ias da Caila do Eudoio a Cimdoco.


(2) Da\id.
(3) Ocla\iano.
Aia, o Vlimas soguom pola osquoida,
Iola doxlia Soldados o Conluiios:
Anlo olo Equuloo, Copos, o Foguoiia,
Fiioo banco, uslonsis do lailos algozos.
Foi\o a Sala om Ilobou. Clogado Eudoio,
Iioso, anlo o Tiibunal, o om p. Silncio
O Aiaulo
(1)
diz (do }o\o soi\o, o do Homons).
}UIZ
Quom s` lou nomo`
(2)
EUDORO
Eudoio, do Laslonos.
}UIZ
Conlia os Ciislos ou\islo as Lois`
EUDORO
Ou\i-as.
}UIZ
Aos Dousos saciifica.
EUDORO
Eu saciifico
Ao Dous unico Auloi dos Cus o Toiia.
(
299
)

(1) Dosdo Agammnon quo, poi Aiaulos, mandou liiai Biisois da Tonda do
Aquilos, Lois do Homons, o do Numos, o Iaz, o a Guoiia poi Aiaulos publicadas foiam.
Elos so a \oz pola qual os Homons, o os Dousos do saboi a sua \onlado aos Io\os.
(2) Nada, onfaslia lanlo ao Loiloi (poi mim o julgo), nada mais piosaico
num Iooma, quo o !issc, o o rcspcn!cu, num inloiiogaliio juidico. E\iloi-o, como
pudo. As Aclas dos Miliios do\om passai, paia abono da Hisliia, lais, quais osciilas
foiam: mas num Iooma Epico dosbolaiiam lodo o Iolico maliz.
}UIZ
Dospido o oslondam nosso oquuloo, o llo alom
Iosos aos ps. Doscoias` Doi lo ansoia`
Tom compaixo do li. Lombio-lo o cumulo
Do la\idas lonias. Lana Iliia os ollos
L finda o lou Solai,
(1)
lou luslio, o fama.
Cloia lou Iai, laslimam-lo os Maioios.
No lomos agia\ai do onojo oloino
Aflilas cs do quom a \ida lou\oslo`
EUDORO
No Cu lonlo Iaionlos, Honias, Gliia.
}UIZ
Aos caslos gozos do Himonou s mimoi`
(2)
Enloinocos-lo` Como\ido imola,
Ou liomo anlo as anguslias, quo lo aguaidam.
EUDORO
Tiomoi quo \alo anlo um }uiz, quo moilo
To adilo como ou`
}UIZ
Com fiioas unlas,
As cainos so llo iasguom. Qual a puipuia
Tingo ndico maifim, ls do Milolo
No\adas, lingo o sanguo o coipo ao Milii.
(
300
)

(1) Nolo, ullimo Vaio, fonocia a sua nobio, o anliga linlagom.


(2) Eudoio nada iospondo.
}UIZ
Confossa-lo \oncido: imola aos Numos.
O Iai, o Iims dosliuis,
|XVIII]
so apoifias,
E a Esposa malas, quando a ospoia o llamo.
EUDORO
E ou dai a Dous (quo Dila!) qualio \limas!
Tia\am-llo os ps om copos llos osliiam,
E biasa o fiioo banco, o poz iofoi\o,
Tialam lonazos do moidoi-llo as cainos.
Nos lialos sofio Eudoio, o o no paioco,
Quo o gia\o, o o alogio llo liansluz no ioslo,
E onlio giaas lous, sonloiil goslo.
Dilamos do E\angollo om slio aidonlo,
(1)
Mais facundo pioga\a o Oiadoi Milii.
(2)
Do auxlio sanlo Soiafins o oi\allam,
Co' as asas, sou Cusldio o ampaia, o aioja.
Io
(3)
iogalado, quo no lai so cozo,
E o Milii, poiquo mosa oloina suba.
Iagos do onduiocido poilo aiiodam
Roslos, quo Eudoio, c'o fulgoi doslumbia.
Cansados os algozos so io\ozam,
(4)
E o mosmo }uiz quo o \, no iubio assonlo,
Voi um Dous, so afiguia, ospa\oiido.
(
301
)

(1) No banco do foiio om biasa.


(2) Eudoio.
(3) Irumcnium Cnrisii sumus, olc. Vi!. lib. 9. \ois. 32. nol. ibi.
(4) |i icrius ipsis ui cc!ii.
(4) Tcrucniiius |ii |criicr, canla a Igioja.
|XVIII] Sic.
EUDORO
Conlompla o ioslo mou, poi quo o conloas,
No }uzo uni\oisal, no dia da Iia.
}UIZ (iurcc!c)
Cosso o suplcio. Doixa o poslo, o fogo:
Tiomo-llo o coipo, o a lngua. Encaiga o Sciiba,
Dolis do ioposloiio,
(1)
loia o aiioslo:
Dc inticic |mpcrc!cr mcn!c c C|cmcncic
s Icrcs, ucm c scus |!iics sccrcs
Rcjciic ccc!cccr, c imc|cr ncgc.
Nc cn|iiccirc cr!cnc, scjc cxpcsic,
Nc !ic !c !itinc ncscimcnic
Dc ncssc cicrnc Augusic. Logo a Eudoio
Ao cicoio os Soldados ioconduzom.
} o sou liiunfo os Miliios sabiam.
Aboila aponas da masmoiia a poila...
Eis llo ollam palidoz, iasgadas cainos,
(2)
Ciiilo, o os mais, quo o onconliam, canlam o Hino:
(3)
Voncoslo o infoino, o conquislaslo a Ialma,
Enliais nos di\inos Taboinculos,
Egigio soi\o do }osus Sob'iano.
Quo splondoi lo no iaia das foiidas!
Iassaslo, como a piala, polo fogo,
Iola slima \oz aciisolada.
Voncoslo o infoino, o conquislaslo a Ialma:
Enliais nos di\inos Taboinculos,
Egigio soi\o do }osus sob'iano.
(
302
)

(1) Laiga coilina, quo faz iospaldo Cadoiia cuialo.


(2) Miliios.
(3) Todos os piosos.
Tinla Eudoio, na siio dos loimonlos
Em sufigio da Mo ofoiocido,
No nlimo poilo, a anguslia do Mailiio.
Quo, l longo lompo a\iso lo\o, om sonlo,
Quo Sfoia no \i\o: o a Dous ioga\a,
Roclamo ao Empioo, Mo do lais \iiludos.
Doscoia ola, do Mundo ao dado slio
Em quo as almas oxpiam lo\os culpas,
E olo,
(1)
of'iocondo, \olunliio, o sanguo,
Oblo\o Mo, quo oxpiada ao Empioo suba.
Tis Iiofolas,
(2)
quo lom poianlo o Eloino
Da \ida o Li\io, aclamam-llo a Alma
(3)
absolla.
Do liono so oiguo a Viigom.
(4)
Quanlos Anjos,
Volos do Mos, ou lgiimas do Fillos,
Doi do Iobios, anguslias do Infolizos
Llo apiosonla\am, paiam co'as of'iondas.
Ao Fillo, quo os Ancios
(5)
iodoiam, sobo,
E so inclina sogunda incioada Essncia:
VIRGEM MARIA
So ou moilal fiaca no mou soio, ol Fillo,
Doi pousada Di\ina Essncia lua,
Quando confiai dignaslo ao mou dis\olo
O Coipo lou pass\ol, iogo mo ouas.
Absolla pioclamaiam lous Iiofolas
A Mo do no\o Milii. Findo piazo,
Em quo a Iaz do Dous sumo o Oibo dosfiulo`
D, quo lumana ou lo of'ioa lumanos pianlos:
Vojo um Tigio iasgai mombios dum Milii.
(
303
)

(1) Eudoio.
(2) Moiss, Isaas, o Ezoquiol.
(3) A alma do Sfoia.
(4) A Viigom, Mo do Dous.
(5) Os 24 ancios do Apocalipso.
No \oilou sanguo assaz, no \oilou lgiimas,
Com quo, iomida a culpa, so alco ao Empioo`
Nom do aiioslo o iigoi maciai-llo posso,
Som, da \ida la\oi coilo o oxliomo fio`
A Doloiosa Mo
(1)
assim oia\a,
Ao Fillo, quo Clomonlo, assim iospondo:
Dos liaballos
(2)
do Mundo (assaz lo claio)
Tomoi, sobio mim, caigo. Mas Dociolos
Do mou Iai foioso quo so cumpiam.
So uma loia no Oibo a\oxam os mous Miliios,
Viio gozai, nos Cus gliia, som loimo.
}, a c'ioai-llo o liiunfo, dosco a Giaa.
Dosco, ol Mo, ondo as culpas so dolidas,
Tiazo a Foliz,
(3)
quo loiam os Iiofolas.
Iola Dila da Mo oncola a sua,
O Milii, poi quom iogas. C'um soiiiso,
Banlou o Rodonloi a sua\o fala.
Nos lionos sous, so inclinam io\oionlos
Os \inlo o qualio Ancios Quoiubins cobiom
Co'as asas os somblanlos, paia ou\iiom
O Voibo Eloino, paiam as osfoias,
Do oscuio Caos a piofundoz subsulla,
Do luz iocobo um iaio, qual so no\a, a
Suigii do Nada, Ciiao so apioslo.
Ao slio, om quo as Almas so dopuiam
Maiia dosco: osmallam sis a osliada.
No\o aioma Anjos spaigom, no\as floios,
Malionas, co'ola \m do nomo iluslio,
Essa
(4)
a quom oxallou no \onlio, o Fillo,
(
304
)

(1) Siccci Mcicr !c|crcsc, canla a Igioja.


(2) Icccrcs ncsircs ipsc pcrictii.
(3) Sfoia.
(4) A Mo do Baplisla. |xu|ictii |n|cns in uicrc mcc.
E, a quo piocioso
(1)
Naido, nos ps \oilo,
A Mo dos Macabous o Sinfoiosa,
(2)
Lia, Raquol, o Esloi, Rainla sanla,
Dboia, a quom biolou da Sopulluia
Cloioso Robio,
(3)
o a Viu\a, a quom clamaiam,
Os Homons Noomi,
(4)
Foimosa os Anjos.
Eslondom-so, onlio os Cus, onlio os infoinos
Amplos slios ondo almas so aciisolam.
Toca a baso, om Rogios do oloino pianlo,
Toca o cimo om iogios do oloino jubilo.
Aos confins das pousadas \onluiosas
(5)
Lo\a al\ios Maiia. Alm so agilam
La\ados om suoi, aiquojam msoios,
Collom s luz, da infoina flama pixima.
(6)
Almas puiificandas om lais slios,
Nos infoinais suplcios no lm pailo,
Mas ou\om os loimonlos loiioiosos,
O aiiasliai dos giillos, do aoulo o oslalo.
Um Rio aidonlo (lgiimas do Rpiobos!)
Do Oico as sopaia, ondo onco\ai-so lomom:
A no as suslonlai uma Espoiana,
Quo oia llos moiio, quo oia llos iossuigo.
Apaioco dos Anjos a Rainla
Aos quo afina o ciisol. Fica susponso
Um lanlo, o loiioi do assduos sous lomoios:
Biilla alma luz na oxpialiia lio\a,
E aponla um coilo alboi nos muios do Oico,
(
305
)

(1) Maiia Madalona. Ncr!i psiici prciicsi.


(2) Quo solo Fillos padocoi \iu, o quo dopois foi como olos mailiiizada.
(3) Vid. Iic. ju!ic.
(4) Vid. Iic. Rui.
(5) Limilos do Cu.
(6) Con\izinla co' infoino o Iuigaliio.
Ci, quo assoma a Espoiana
(1)
o Infoino alnilo.
Do compaixo mo\ida a Viigom
(2)
luslia
(3)
Slios do monos noilo, o monos mgoa,
E ao ponlo quo so afasla, o quo iomonla
Do oncoiio das pio\anas a Dopaia,
(4)
Tudo so afoimosonla: mais so amoigam
As ponas, monos duiam: bom quo ausloios,
So ombiandocom os Anjos, quo \igiam
As Almas, no ciisol da ponilncia.
No, como os iuins Espiilos (quo insullam
As almas dos pioscilos), os bons Anjos
Slo consolando o compuno dobiando-as,
Com dai-llos iasos da Bondado oloina,
Co'a Dila, quo logiai (Almas folizos!)
Vo, conlomplando a Essncia do Dous sumo.
Quadio inda, mais quo lodos iaio o oslianlo
Nos ollos foio as Clicas Malionas,
Quo doscoiam do Cu, co'a Viigom puia.
Vo-so Almas aiiaiando, com luzoiios,
Enlio oulias Almas, quo llo oslo aos lados,
As fionlos llos ciicunda, bom locida
Lauiola gloiiosa, liansmudadas
A Rogios mais subidas so iomonlam,
Ondo conconlos Di\inais osculam.
Almas so, a quom ponas oncuilaiam
Oiaos do Iaionlos, o do Amigos,
Quo inda no Mundo oslo. Coloslos foios
Da Amizado, da F, o do Infoilunio!
Quanlo l mais infoliz, mais pobio, o in\lido
Mais dos\alido do Oibo, ali mais monla,
Mais Dila, o mais solluia a uma Alma adquiio.
(
306
)

(1) Aludindo ao \oiso do Danlo, no sou Infoino Icscici cgni spcrcnzc tci cn cnircic.
(2) A Viigom Maiia.
(3) Visila com os ollos.
(4) Nomo quo a Igioja, os Iadios, o os Conclios do Viigom Maiia.
Com inof\ol biillo a foliz Sfoia
Raia\a, onlio ossas Almas iodimidas.
A Mo dos Macabous Mo do Eudoio
Tia\a das mos, o Viigom a apiosonla.
Biandamonlo, so olo\a a Comili\a
Aos sacios Taboinc'los, \iios Oibos,
Quo, noilo luzii \omos, o gian cpia
Quo a dislncia nos ps alm da \isla,
Quanlos ciiados Sis, quanlos Iodoios,
Viiam a Ciiao
(1)
foima\am Coios,
Mo do Rodonloi, canlando oslo Hino:
Abii-\os fianquoai passo, Eloinas poilas
Sob'iana dos Cus. A\o, ol Maiia,
Quo s do Giaa losouio, o quo s piollipo
Das Viigons, das Esposas. Vs, aidonlos
Quoiubins, soposai, nas asas \ossas,
A quo do Voibo Mo, dos Homons Filla.
Qual io\ mansido, no ollai modoslo!
Como soiii pudica o bonanosa!
Nas foios llo liansluz inda a Boldado,
Da mgoa, quo sous jubilos oloinos,
Quando om Toiias \i\ou, llo modoia\a.
Fiomom do amoi, quando ola passa, os Mundos.
Da luz inciiada om quo iospiia o mo\o-so,
Escuioco
(2)
Splondoi. A\o, ol Bondila
Enlio as Mulloios, quo s do ns culpados
Rofugio, quo s do aflilos coilo ampaio:
Abii-\os, fianquoai passo, Eloinas poilas
Sob'iana dos Cus. A\o, ol Maiia.
FIM DO LIVRO XXI.
(
307
)

(1) Do Mundo.
(2) |scurccc c nctc, diz Camos, dando a onlondoi, quo \isla do al\uia lanla,
paioco oscuia a no\o.
(
308
)
NOTAS DO LIVRO XXI.
Ig. 291, \oiso 6. Endio.
Ciicunslanciada oxposio faz Alonou dos banquolos dos anligos, o das
coioas com quo cingiam as fionlos, lambm do Endio do quo usa\am, quo
muilo so paiocia com o Funclo.
Ig. 292, \oiso 24. Hslia.
Vislos foiam alguns Iiolados consagiai (poi falla do aia) nas mos dos
Diconos: o o iluslio Milii S. Luciano do Anlioquia, no poilo consagiou,
poiquo do lal manoiia o linlam pioso, quo mo\oi-so no podia. (FLEUR,
Murs !cs Cnrciicns).
Ig. 37, \oiso 12. Eloinas poilas.
Aiic||iic pcrics... |i c|ctcmini pcria aicrnc|cs. (Isalm.)
FIM DAS NOTAS DO LIVRO XXI.
(
309
)
(
310
)
OS MRTIRES
LIVRO XXII.
ARGUMENTO
Icrc c Anjc |xicrminc!cr c Gc|cric, c c Hicrcc|cs. |sic tci icr ccm c juiz !cs
Crisiccs. Vc|ic c Mcnscgcirc, uc cntic!c |crc c Dicc|ccicnc. Pcscrcs !c |u!crc, !c
Dcmc!ccc, c !c Cimc!ccc. Iitrc Rcpcsic. Tcniccc.
QUE so ponas do coipo so as compaias
Com os loimonlos da Alma` Ou l li fogo
Quo abiaso, a pai do fogo dos iomoisos!
Aloimonlai o }uslo: inoxpugn\ol
Caslolo o poilo sou, o om si
(1)
lo quodo,
Quanlo, foia, afiguia osliagos, iunas.
Ollai o Ruim, nas floios ioclinado,
Ou ao puipuioo loilo, som quo inculquo
Ropouso dosfiulai, la\ia-llo na alma
Dos-sossogo inimigo, o indica infoslo
Nosso Diloso
(2)
a anguslia, om quo laboia.
Tal da \oiga floiida, a\islas funobio
Bandoiia ondoai, nas Toiios da Cidado,
Ondo a Moilo, co' a Ioslo lia\am ploilo
Sobio as \idas dos msoios lumanos.
Hioioclos noga Dous: Dous d-o ao Tilaio.
Iublio, quo do Ri\al anola a iuna,
(
311
)

(1) No inloiioi da alma.


(2) Iionicamonlo.
O doscobio dosloal, quo dosfalcaia
Os Cofios Impoiiais, o os sous oncloia.
No\os ciimos cada um assaca a Hioioclos:
To \is om acus-lo, dos\alido,
Quo \is, om dosculp-lo, na pii\ana!
Quo fai osso Ad\oiso
(1)
do Dous sumo`
Tom do ii-so ao sou Go\oino, som quo sollo
A Viigom quo jaz pioza` Ou fica om Roma,
Iaia assislii-llo s funobios oxquias`
Voxa-o o comum iancoi,
(2)
amoaa-o Auguslo.
(3)
Foioz, loi\a afoio llo aido as onlianlas,
Raiam-llo os ollos sanguo, ombaa alnilo,
Aboila a boca, as facos liomom l\idas,
Coa-llo o loiioi nas \oias. Quando a Soipo
So ompoonlou a si com moilais sucos,
Na osliada osliia o coipo, o p io\ol\o:
}, mal coiiados os \idiados ollos,
Do nogia spuma omposla a boca impuia,
Laxa a polo llo amaioloco, o afiouxa,
Foia, o no \onco, a ono\olai as ioscas.
} baldos suslos so, suslos quo infundo:
(4)
Quo as possos, com quo dana, so falidas.
Quo di\oiso o Ciislo! Slanquos as \oias,
Sobia-llo a coi
(5)
do sanguo, a dai-llo biios.
Mas pouco llo oiam Mgoas, o Romoisos,
Iiocuisoios do anguslias iosoi\adas
Aos quo a\oxam Ciislos. Foz Dous acono
Ao Anjo, quo oxloimina, o duas Vlimas
Co' a doxlia llo assinala. As asas piondo
Aos ombios o Minislio das Vinganas,
(
312
)

(1) Hioioclos.
(2) O dio quo llo linlam lodos.
(3) So no pailo.
(4) A quom a \, o no sabo quo ola moiibunda.
(5) A coi a\oimollada quo o sanguo doixou polas \oias, om quo coiiou.
Igni-fiomonlos asas, quo o oslampido
Imilam do Tio\o longo-iuidoso.
Das solo Taas do ouio, cloias do Iia
Do Dous, loma uma, o, noulia mo a ospada,
Com quo foiiu, no Egiplo, os Iiimognilos,
No Campo Assiio, anlo ola o Sol, paiou.
Anjo, do Ballazai, no mpio banquolo,
Na paiodo oslampaslo ignolas \ozos,
Lanaslo ao Mundo (quando om foimas \iias
}oo a\isla\a om Ialmos, o \indouio)
(1)
Fouco, quo coifa, o fouco quo \indima.
Qual, so aiianca dos Cus fioclada Esliola,
E o poilo \om do Naula oncloi do suslos
(2)
Vom dispaiado, num iolampo, osso Anjo,
Enlia o Iao dos Csaios, on\ollo
Numa nu\om, quando, om banquolo oppaio,
Colobia Auguslo
(3)
pispoios sucossos.
Moiio s lmpadas luz: foia, a gio iudo,
Rodam falcalos Caiios fiagoiosos.
} a coma aos Con\idados so llo oiia,
Iulam-llo aos ollos lgiimas foiadas,
Rossuigom, no Salo, anligos \ullos
Do Romanos \aios. Galiio a\onla,
Em sombia onloada, a poidio do Impiio.
Ao do Mundo Sonloi,
(4)
o Anjo (in\is\ol)
Goloia Iia do Dous, na Impoiial laa.
Io-llo iuim Fado boca \oiaz Baco.
(5)
Mal quo \onluia quis biindai dos Csaios,
(
313
)

(1) Vi!. Apocalipso.


(2) Diiia Camos: qual a sola bom lallada, \ondo o molooio dospodii da Sfoia, o
nos fugii dos ollos.
(3) Galiio.
(4) Galiio.
(5) Toma-so Baco polo \inlo, como Vulcano polo fogo, o Nopluno polo Mai.
Voiga, o aos ps dos Escia\os \om do lombo.
Quoda impio\isa! El ol como Dous aloiia,
C'um sobioconlo,
(1)
alioz Giganlo alli\o!
A \iga, quo coilada foi, no Gigaio,
E, om igio, on\ollocou, Ialcio anligo,
So modia a flama om laquoaios
(2)
do ouio,
Vai lambondo, o liopando al ao Robio,
(3)
Em biasa a \iga oslouia, o, ao baquo, o osliondo
Roboa, nos Salos. Baquoado om loiia
Galiio, acluam nolo as golas do Iia.
Ao quo, om sous Iaos gomo,
(4)
onloiia-llo o Anjo
A Espada do Sonloi al ao punlo.
Fiaquoiam-llo os illais: Doona ascosa
(5)
(Quo a Ilaga Eoa llo ombobou no sanguo),
So llo doclaia: cioslas do al\a Lopia,
La\iam dosso infoliz inloiia a culis.
Co' as cainos so llo giudam os \oslidos,
Quais Dojaniia, ou, dou, Modoia, ioupas.
Blasfoma (alloado o juzo) os Cus, o as Gonlos.
Sollai-mo! Obsosso ou sou do Sp'iilos do Oico.
A noilo ia no moio do sou giio:
Aos Soi\os, poi Liloiia, ansioso clama:
Toma um manlo: doliia, \ai-so a Foslo.
HIEROCLES
Tons piosa uma Ciisl (nsia dosla alma!)
Ol! sal\a-a. s Foias, no: a mim, a onlioga.
O Edilo, ao lupanai.... Bom mo compioondos.
(
314
)

(1) Cuncic supcrci|ic mctcniis. HORAT. Lib. 3. Od. 1.


(2) Icuccric circum. VIRGIL. Hnci!.
(3) Al \iga do Cai\allo.
(4) A Hioioclos.
(5) Lopia.
Iionlo do ouio ao }uiz a bolsa aiioja,
Aiquoja, o \ai-so. Da Lagoa aos juncos,
Assim so aiiasla o Touio combalido.
Donlio os Ciislos so os\ai loda a ospoiana!
Zacaiias liaou, quo onlio no cicoio
O Iipiio, quo on\iaia Eudoio a Dioclos,
(1)
Quo iocobiasso o liono mal iogido.
Condonados
(2)
s Foias, com Eudoio
Loilo do lonia llo oslondom com sous manlos,
Qual foilo Gonoial, sobio as bandoiias
Dos \oncidos Conliiios, jaz foiido.
Os Bispos as foiidas llo fomonlam!
Mudo o Iipiio, o ombaigado do alla mgoa
Fila os ollos no Fillo do Laslonos.
EUDORO (cc Mcnscgcirc)
Inda na alma l \igoi, so o coipo fiaco.
Os paiabns mo d, quo mo consolom
Mos, quo do Ciislo o coipo om si lomaiam.
Logo quo onxuga o Monsagoiio as lgiimas,
Assim conla o quo ou\iia a Dioclociano.
Como o mandaslo, ombaico no Mai do Adiia,
Suijo pioslo om Salona, busco Dioclos,
Nos sous }aidins, a pouco mais do lgua.
(3)
Guaidas no \ojo s poilas, no, nos Quailos,
Vojo ocupados, om liaballos iuslicos,
Nos, quo alia\osso, plios, alguns Soi\os.
No soi a quom poigunlo. Vojo um Vollo
La\iando no }aidim. Ondo , quo o Iincipo...
(
315
)

(1) Ex-impoiadoi Dioclociano.


(2) Os miliios da piiso do S. Iodio.
(3) Salona.
DIOCLECIANO (scm |ctcnicr mcc !c irccc|nc)
Buscas Dioclos` Dizo o quo llo quoios.
MENSAGEIRO
Alnilo fiquoi, fiquoi som fala.
DIOCLECIANO
E bom! Dizo o nogcio a quo \ioslo.
Mimo mo liazos do somonlos iaias`
Ioi oulias, lambm iaias, faioi lioca.
MENSAGEIRO
Ao \ollo Impoiadoi onliogo a Caila,
Dos Romanos iolalo os infoilunios,
E com quo nsia os Ciislos dosojaiiam
Voi-llo a doxlia no lomo do Go\oino.
DIOCLECIANO (pcrcn!c nc |ctcr)
Oxal! como lu, os quo lo on\iam,
Esla loilalia ollassom, quo om Salona,
Com minlas mos culli\o! Ol! quo oia coilo
Mo no iogassom, quo iocobio o Impiio.
MENSAGEIRO
Iospondo o sou }aidim, lou\o Abdolnimo,
Quo so no dodignou do alai-so ao liono.
DIOCLECIANO
Hou\o: mas no doscou como ou, do liono,
Quo o liono (a la\oi doscido) o no lonlaia.
Do mim, nunca Aloxandio o consoguiia,
(
316
)
S-mo oia dalgum pislimo. Eis um poo,
Sou Vollo, o lu Mancobo, liia-mo gua,
Quo m'a podom soquiosos os logumos.
MENSAGEIRO
Mais iosposla no dou. Vollou-mo coslas,
Toinou c'o iogadoi, a soi Dioclos.
CIRILO
No\a foliz! E os Bispos iocoia\am,
Quo o iocado do Eudoio bom suilisso.
Na monlo llo abiiu luz o sou Mailiio,
Viu sou do\oi, quo Auguslo
(1)
sou sob'iano.
EUDORO
Do quo ompioondi mo lumillo, o mo aiiopondo.
Minla inlono iuim casligo podo.
Do llogos, do oquuloos quobianlados
Fala\am do Galiio assim, os Miliios!
Tal o Molosso aidido, quo, nas bionlas,
Escuias do Aquoloo, a\oxa os Uisos,
Os }a\alis, so incoiio (no culpado)
Do Caadoi nas iias, o oslo o \aia,
C'o daido, quo so afiaia conlia as Foias,
Sobio o golpo moilal, io\iia
(2)
o coipo,
Na iol\a onsanguonlada \ol\o, o aiquoja:
Submissos ollos po, no Dono ingialo,
No inslanlo do ospiiai, como so o aiguiia
Do quo so doscailou dum fiol soi\o.
(
317
)

(1) Galiio.
(2) O Co Molosso.
No piazo do pailii da Toiia ao Empioo,
Toma\a a Eudoio afocluosa pona,
Foi\oioso, na F, no onlo\o do alma,
A soilo o aliibula\a do Cimdoco.
EUDORO
Quo l soi do li` Do no\o, iis, ol Vlima
Nas mos caii do Hioioclos` A poigunlas
To lo-do ao }uiz lo\ai. Tois lu foias
Iaia os lialos sofioi lo dospiodados`
C'os Miliios do cicoi do So Iodio,
Sonlonciada a moilo, poi lous dilos
To lo gaiias do Loos iasgai as cainos,
Quando a lou Sposo, clamos \o socoiio!
}unla\a ao Quadio a Dila fugili\a,
Quo, co'a Esposa logiasso bola, o puia.
Subila \oz llo lioa, ali, no poilo:
EUDORO (rcpciin!c c tcz, uc |nc sccu nc c|mc)
E alloia-so a lal ponlo o Esp'iilo a um Milii!
Quando j po um p na Eloinidado!
A\onlam-llo o conlilo inloino os Bispos:
Voisados nas cincias do inloiioios,
Tomam-llo a idoia s mos, o alonlam-llo o nimo.
CIRILO
Exullomos, ol Milii! jubilomos!
Iaia a Gliia a\iamos a pailida.
Eslo cicoio nosso como um Campo
Do maduias pa\oias j coifadas,
Quo lo-do ii do Bom Iasloi colmai coloiios.
Tal\oz acompanlai-nos lom Cimdoco,
Qual a Cocm, sogada c'o mais liigo,
Quo ao liigo aiomas d. Do Dous so cumpia
O sumo aibliio. A Dous (\al mais) ioguomos
(
318
)
Quo ola fiquo, o poi ns, a Dous of'ioa,
Viigom, do caslos iogos puio inconso.
Quando, na osli\a abocloinada Noilo
Aponla a aiagom fiosca, o anlos da Auioia
Vom bafojando o Oiionlo, o quo, om Mai-loilo
Naula a doimiu,
(1)
sauda o alado Zfiio
Fillo da al\a, quo llo a doiiola
(2)
oncuila.
Qual bonfica aiago' a Eudoio alonla
A fala do Ciiilo, o a alma llo impolo
Iolo iumo do Empioo. Tinla o Milii
(Milii, mas Homom!) a Ciislos inlipidos
Iodido, quo llo ponlam sal\a a Esposa!
No poupois ouio, lidas, nom dis\olos.
Esliiba om Doiolou, quo, l duas noilos,
Tiaa oscalai o cicoi do Cimdoco.
Doiolou, mais suiliu co' Anlislo Homioo:
Quo om disliado
(3)
asilo oblo\o p-lo,
Aiiancando-o do umbial do cicoi lugubio.
DOROTEU (c Dcmc!ccc)
Ioiquo, Vollo infoliz, dosponlai quoios
No jazigo, osso ioslo do lous anos`
Rocoias, quo assaz ipidos no fujam`
Rosoi\a Filla as luas cs piozadas,
So Dous, quo inda lo abiaco, llo concodo.
Consolaos ioquoi, do li, maioios,
(So o Sposo a poidoi \om) quo lu, da Filla.
(
319
)

(1) O Naula, quo om Mai bonana doimiu a noilo.


(2) Monos lompo llo dispondo paia a doiiola quo lo\a.
(3) Adjocli\o passi\o com significado acli\a, como muilo ologanlomonlo
usamos, quando dum lomom quo l muilo dizomos, quo um lomom muilo lido.
DEMODOCO
Quo no ioquoiia a Filla` quando os ollos
Nola filo, do umbial da sopulluia`
Nola, ullima fonoco a Homoioia Liia,
E lanlos dons das Musas piociosos!
A Casa mo iogia: o, ola piosonlo,
Quom ousaia insullai-mo na Vollico`
Modiai pimpollos sous \iia, om mou colo,
Iaiocidos co'a Mo, quo lo donosa
Tanlos bons mo fala\a, o piomolia.
Quanlo mo disso: Ol Iai, como ou ponaia,
So ao mou amoi lo ioubam Iaicas duias!
Na piia, lo loi quoimai oslas madoixas,
Co' as Companloiias, om funioos biados.
E loi-do ou (Msoio Ancio!) soi quom lo cloio`
Eu, som Filla, ou som Iliia, o om Toiia oslianla!
Tis \ozos lo loi clamai, cui\ado do anos,
Tiislo iodoando o lou funioo llamo`
Qual Touio, a quom aiiancam nos paslios,
A }u\onca, o imol-la \o aos Numos,
Tal, longo da piiso, ondo Cimdoco,
Doiolou llo lo\a\a o Iai consigo.
Abiiia ollos luz (anlos do Cicoi
Tio\as) a Ciisl \iigom, l do Eudoio
A Caila, o a l som fim: banla-a do lgiimas.
Caio Sposo, dosla alma ibilio, o Dono,
Hoii, a pai dos Numos,
(2)
lu, a }uzo`
E um foiio ii.... No slai, o ou no as clagas
Ligai com moiga mo... E ao dosampaio,
Mo doixas, Iai. Ao mais gonlil dos Homons
(
320
)

(1) Rocm Ciisl, ainda so llo no apagaiam lodas as idoias do Gonlilismo.


(2) Da piiso.
Coiio. Alu-\os, ca, liianos muios!
(1)
Quo osla \ida, quo sua, lo\ai quoio
Ao Dono do minla alma. Mudo o cicoi
Llo ou\ia o pianlo, a lompo, quo o al\oiolo
Rodoa\a` o o liopol, os piosos Miliios.
Do foia, l
(2)
lal \ozoio, o lo confuso,
Quo iguala o foi\odouio da Caibdis,
(2)
E as, c'os ciulos cos, biamanlos ioclas,
Ou, alla soiia dobaclando
(5)
Eolo,
Ou slala incndio, o so do\ol\o
(4)
a clama,
(
321
)

(2) Do cicoio.
(3) ............. Tcr gurgiic tcsic
(3) Scrcci in ccrupium ||ucius, rursusuc suc curcs
(3) |rigii c|icrncs ci si!crc tcrccrci un!c. Viigil. Hn. 3.
(3) ......... |i caru|cis ccnicus rcscncniic scxc. Ibid.
(4) Quc pcric !cccccncniur igncs. HORAT. Lib. 3. Od. 2.
(1) Muilo l, quo Ccoio o Quinliliano onsinaiam, quo uma alio\idssima mol-
foia, lanada com inliopidoz, no maioi foi\oi do Discuiso (tcrcum cr!cns llo clama o
Oiadoi Lalino) oiando do oidiniio, polo sublimo dospoila, conlonla, o abala os ni-
mos do audiliio, Pracipuc nis criiur mirc suc|imiics, ua cu!ccia prcximc. pcricu|c ircns-
|ciicnis cic||iiur. (QUINT.).
Como afiguia bom Hoicio ao \i\o, li\. 4. od. 2., o al\oiolo, o liopol com quo, om
bollos iompiam da boca do Indaio, o do\ol\iam as pala\ias do loi sollas, |cgc sc|uiis,
o quando diz:
Mcnic !ccurrcns tc|ui cmnis, imcrcs
Qucm supcr ncics c|ucrc ripcs
Icrtci, immcnsusuc ruii, prc|un!c
Pin!crus crc ..................
Vcrcc !ctc|tii numcrisuc |criur
Icgc sc|uiis .................. (Lib. 4. od. 2.)
Compaio a osso al\oiolo, o das labaiodas dosonfioadas, quo o lumo incaulo do
Iasloi, co\ando-so nos malos, do\ol\ia, aiiomossando-so polas iamas, duns lioncos a
oulios lioncos, com clamoiosa fuiia. Diio, quo mais quo afoula a molfoia: o ou
iospondoioi, quo afiguiando-so-mo, no inslanlo, om quo oscio\ia, o aiiudo do incn-
dio, a pai iugindo, o la\iando polo soulo idoa solla, olc., olc., o apaiocondo-mo no Elou
coilamo fionloiio a mim, abiasoado do Eslio, o Diliimbico Indaio, do\ol\ondo a
aliopolada loiionlo do alio\idas \ozos, mo no pudo conloi. Abiasoi-llo co' tcrcum
cr!cns, fiimoi-mo om Ccoio, o no ircns|ciicnis pcricu|c, aliioi c'o !ctc|tc, quo \ coiioi
foiluna, om mai do cilicas.
Quo, om soulo, aloou Iasloi, com lumo incaulo.
Vozoa\a o Io\o: quo oia Roma a\oza
Quando s Foias \o Rus, dai-llos na \spoia,
poila da piiso, publico bodo.
8c!c |iccric o apolida\am. Nolo,
Quanlo, om laulo banquolo, moi iogalo
So alaidoa\a ali, co' a mo mais pidiga.
Bibaia Loi! mais bibaio coslumo!
Do lal Roligio biulal Clomncia!
Uma, ao quo a poido faz saudosa, a \ida,
Oulia, ao quo oxpiia os goslos acumula.
Esso ullimo iopaslo om mosa imonsa,
So adoioa, do cicoi na poilada,
Cuiioso, o ciuol, faz ioda o \ulgo,
Manlido, poi soldados, om sossogo,
Das masmoiias \m foia, onlo, os Miliios,
Ao banquolo da Moilo \o sonlai-so,
Aiiaslando giillos, co' as mos, ss, li\ios.
Dos quo \odado andai (lialos llo \odam)
So oncaigam sous Iimos.
(1)
Eudoio \inla,
Nos ombios do dous Bispos oncoslado.
Com iospoilo, com d, aos ps, os manlos
Iiodosos Confossoios llo oslondiam.
Quando poila assomou,
(2)
no podo a Tuiba
Tolloi, quo om biado onloinocido iompam
Os quo olo comandou.
(3)
Tomam, nos loilos
Fionloiio Tuiba, os Miliios, iocoslo.
(4)
Ciiilo, o Eudoio lm da mosa o conlio.
Miliios do allo giau! Nolos so uniam
Foimosa Mocidado, o cs iluslios!
(
322
)

(1) Iimos pola Roligio, o polo mailiio.


(2) Eudoio.
(3) Quando Tiibuno o Iiofoilo
(4) Comiam, iocoslados om loilos, os Romanos.
Voi }acob, o }os lo afiguiaias
mosa do Faia! Ciiilo omponla
Sous Iimos, quo iopailam, polo \ulgo,
O oppaio manjai: o so conlonlom
Com \inlo, o po, om gapo singolo.
Iasma a Tuiba: o, calando, \ida oscula
As, quo Ciiilo, \ozos piofoiia.
CIRILO
Com iazo llo clamais 8c!c |iccric:
Quo, das piisos do Mundo, o lumanas ponas,
Nos li\ia. Nom foi Dous quom foz a Moilo,
F-la Ado. E, amanl, ossa obia sua
Llo loidaiomos. Mas Dous nos dai \ida.
(1)
Roguomos, Iimos mous, poi osso Io\o,
Quo, lojo, o aqui, so condi do nosso lianso,
E amanl, palmas bala
(2)
nossa moilo.
Lslima giando! Oiomos poi Auguslo,
Ioi oslo Io\o. E os Miliios oia\am.
A\oza Roma a \oi, nossa Oigia fianca,
Insanos do alogiia os Rus, ou dados
A lamonlai a moilo, o sous iigoios:
Qual do Calos congiosso! (ia dizondo.)
Quo, da moilo discoiiom lodos, mansos,
s abas do modonlo saciifcio!
Filsofos cabais con\m quo sojam,
Os quo inimigos dizom soi dos Numos.
Quo majosloso o aspoclo! Quanlo llanos
Nas acos, no falai! (dizia o Io\o.)
Como osso Ancio auloiizado fala!
Quo douliina, quo d, lo moiga, o ingnua!
Ciislos, iogai poi ns! o poi Galiio!
(
323
)

(1) Eloina.
(2) Amanl, sonlado osso mosmo Io\o no Anfiloalio, aplaudii a moilo do cada
um do ns. H olipso aqui. Pc|mcs ccic poi cccnicccrc uc pc|mcs ccic.
Rasgados do loimonlos, nom boquojam
Do }uzos, do ns! Al! so, poi caso
Fosso o Dous dos Ciislos o \oidadoiio!...
Tais oiam dosso Io\o os iaciocnios!
Enlio os muilos misiiimos Idlalias,
Roliia\am-so alguns, com a alma om lianso:
Cloia\am oulios, publicando a giilos
Grcn!c c c Dcus !cs crisiccs, c Dcus !cs Mcriircs.
Tais l, quo om Ciislo ciom, lais quo so insliuom.
(1)
Iaia a Roma gonlia, quo spoclculo!
Nosla, dos Iiosos, Comunlo, quo onsino!
Falai om dons do caiidado, o Giaa,
Homons, quo a ponlo so do dai a \ida!
Quando Andoiinlas a pailii so apioslam,
Dos nossos Climas, junlas no oimo Lago,
Ou Campaniio da Camposlio Igioja,
Spaigom nos aios Canlo do pailida,
Sopia-llos Noilo, aos Cus alloando o \oo,
Vo iomoai \oio, om foliz plaga.
La\ia\a o d:
(2)
Eis iompo um Soi\o a Tuiba,
E uma Caila do Foslo onlioga a Eudoio.
CARTA
Foslo, a Eudoio Ciislo, }uiz sauda.
Ao Lupanai
(3)
julgada lua Esposa:
L, a aguaida Hioioclos. Iuia, o do li digna
Ta dou, so imolas. Iola oslima iaia,
(
324
)

(1) Na douliina da Roligio.


(2) Quo acoica dos Miliios linlam os Iagos concobido, no Bodo.
(3) Alcouco.
Quo mo inspiias, lo iogo. A Eudoio,
Acodom, quo osmaiou: Guaidas, Guoiioiios,
(1)
E o Io\o a Caila iogam. L-a o Tiibuno.
Consloinados os Bispos, omudocom.
A plobo so amolina. Em si loinado
Eudoio, o, anlo olo, om joollos, os Guoiioiios:
|ic, sus.
(2)
Ccmpcnncirc, sccri|icc.
A |c|cccr-ic c|icr, cui sicc Aguics.
|is, cncic c Tcc, cis tinnc, ccm uc |iccs.
(3)
Quo liiida lonlao! Quo assallo! E om quo loia!
(4)
Num lupanai a Esposa! E lom-na om biaos
Hioioclos j! Aiquoja do iia, o ciumo.
Rompom-so as aladuias, joiia o sanguo.
Condi-so o Io\o, ajoollado clama,
C'os soldados. |mc|c.
EUDORO (ccm tcz, uc mc| sc cutc)
Ondo quo as guias`...
Soldados a liiunfai, liipudiai lodos,
(5)
Do golpos nos bioquis, liazom-llo as guias.
Suslido poi Conluiios, lonlo o passo,
Iaia as guias o Milii... Mudoz suma!
(6)
Io mo na Taa Eudoio ... Os Bispos cobiom
(
325
)

(1) Soldados, quo som oslaiom do guaida, oiam, como o mais Io\o ospocladoios
do Bodo.
(2) Camos disso: Eia sus, gonlo foilo, olc.
(3) Iiccr o loimo pipiio dosso iilo.
(4) Em quo lou o quo conlinla a Caila do Foslo.
(5) Ei-los os soldados, quo liiunfam, olc. Dosla figuia usam muilo os Oiadoios
Lalinos, oscondondo poi olipso o \oibo, quo iogo os infinili\os, paia dai piossa aco,
quo conlam. Ob\ios so os oxomplos, no s om Ioolas, o Oiadoios, mas ainda nos quo
oscio\om lisliia.
(6) Tanlo da pailo dos Iagos, como da pailo dos Miliios.
Co'as lunicas a faco. Os Confossoios
Alam giilo... E osso giilo, a Eudoio, a laa
No clo doiiuba. Cia\a os ollos nolos:
(1)
EUDORO (cm c|ic griic)
Sou Ciislo. E aiiomossa om loiia as guias.
FIM DO LIVRO XXII.
(
326
)

(1) Nos Bispos o Confossoios.


NOTAS DO LIVRO XXII.
Ig. 313, \oiso 3. Taas do ouio.
|i unum !c uciucr cnimc|icus !c!ii scpicm Angc|isscpicm pnic|cscurccs p|c-
ncs irccin!ia Dci. (Apocalps., cap. 5, \. 7.)
Ig. 324, \oiso 23. Lupanai.
Enoimo poi\oisidado dos Gonlios! Mandai aos alcoucos, as Viigons, a
poidoiom l, a jia da caslidado.
FIM DAS NOTAS DO LIVRO XXII.
(
327
)
(
328
)
OS MRTIRES
LIVRO XXIII.
ARGUMENTO
Scic ctitcnic c |cnciismc !c Pctc. Icsic !c 8ccc. |xp|icccc !c Ccric !c Icsic.
Mcric !c Hicrcc|cs. Dcscc c Cimc!ccc c Anjc !cs |spcrcncs. Cimc!ccc rccccc c
tcsic !c mcriiric. Vcm Dcrcicu sc|tc-|c !c Ccrccrc. Ccnicnicmcnic !c |u!crc, c !cs
cuircs Ccn|csscrcs. Cimc!ccc !cpcrc, ccm scu Pci. Anjc !c Scnc.
OIRNCIIE das lio\as olla iioso
Do Io\o o d, dos Miliios o lauio.
Faioi liomoi (biama\a) no sou liono,
Esso, quo Anjos soi\is ciom polonlssimo.
A doslusliai-llo ossa Obia do sois dias,
(1)
E o Homom llo cali\ai (imagom sua)
Ius bio\o piazo. Quasi quo lojo liiunfo
Dosso Ciislo, mou ullimo inimigo.
E a mim, Sob'iano, um Milii insullai-mo!
Dum Io\o insano, a\i\o-so, lojo, a fuiia
Conlia os Ciislos. Embiiaguomos Roma
Do Ciislo sanguo, do inconsados dolos.
Disso: o ois do Tagos loma, sumo Aiuspico,
A \oz, o o goslo, dospo a imoilal fionlo
Do ioslanlo splondoi da coma anliga,
Das labaiodas do Oico io-cioslada:
As, quo la\iaia o Raio,
(2)
cicaliizos,
(
329
)

(1) A Ciiao.
(2) Com quo o Mossias o dosponlou no infoino.
Tiansmuda om nobios \onoiandas iugas,
Nas piogas amplas duma lnoa loga,
Encollo a \aslido das asas ipidas,
No bculo auguial o coipo oncui\a,
E, anlo o Vulgo, quo o Bodo dosampaia,
Rospoil\ol, paiando, assim llo fala:
TAGES (nc|c !is|crc!c Scic)
Dondo , quo lojo \os \om, Io\o Romano,
To sacilogo d` O \osso Auguslo
Vos piopaia spoclc'los, o \s pianlos
Dais a mal\ados, das Naos iofugo!
Vs, Soldados, doiiubam-\os as guias,
E \s \os condoois` Quo no dissoiam
Um Camilo, um Cipio so luz suigissom`
Do lo iu condoimonlo ol doscailai-\os.
E, om \oz do laslimaidos inimigos
Dos Homons, o dos Numos, ido aos Tomplos
Rogai piospoiidados poi Galiio,
E as Foslas colobiai dos Dousos \ossos.
O Anjo io\ol, lais \ozos piofoiindo,
Sopia alioo,
(1)
o fuioi na lo\o
(2)
Tuiba,
Nos poilos,
(3)
om quo o d dosmaia, o moiio,
Do sanguo a sodo, o a do doloilo acondo.
Eis giila um Vilimiio: Ol Cus! qual foio
Ioilonlo om ollos mous! No Capillio,
Tagos doixoi nosla loia, o aqui o onconlio!
Coilos sodo, ol Romanos, quo algum Numo,
No sumo Auspico \osso anda oncoboilo,
Quo do quoioi do }o\o dando anuncio,
Dossa iuim compaixo \om iopioondoi-\os.
(
330
)

(1) Ou alioamonlo.
(2) Dizomos do algum pouco sonsalo, quo lom lo\o o juzo.
(3) Dos quo assisliiam ao Bodo.
Galiio Fosla unia do sous anos,
Nosso dia, a do Iilico Tiiunfo,
Quo, c'os Ludos Floiais llo iocaa.
Ioi mais so acaioai plobo, o soldados,
Foslas do Baco ioslauiou supiossas,
(1)
Tompos l, pola Cuiia. No Anfiloalio,
Viio pi c'ioa a loiioios lais, nos ludos,
Ciislos dilacoiados poi Foias.
Dos\oigonlados dons, quo sanguo, o lgiimas
(2)
Dos Io\os
(3)
so, o dos Ciislos confisco,
Dons, quo o siso do \ulgo liansloina\am.
Concosso (o inda mandado!) oia o Doscoo.
(4)
Giando cpia do Io\o oia piosonlo
Ao piosliluii-so om publico as Ramoiias,
(5)
E luz do fogaius fumi-flamanlos
Com canlo obscono, ao iolinlim das Tubas,
Nuas, o om bandos, colobia\am Floia,
Quo impuio
(6)
cabodal logaia ao Io\o,
(Iudicssimo onlo!) Ao Capillio,
Num Caiio, quo Elofanlos \o iodando,
Sabo Galiio, o anlo olo \ai cali\a
Do Naiss, Roi dos Iailos, a Famlia.
Das Bacanlos fuiiais os ciobios ui\os,
C'os bailaiins \aiia\am, a dosoidom.
(
331
)

(1) O Sonado Romano as linla supiimido.


(2) No cosluma\am os Rois do Ioilugal boboi as lgiimas dos sous \assalos om
baixolas douiadas. }ACINTO FREIRE, Vi!c !c D. jccc !c Ccsirc.
(3) Exloisos quo comoliam os Aiiocadadoios da Fazonda Impoiial.
(4) Aiiodam-so os ollos loniados da do\assido, o dos\oigonla quo laboia\a
nossas Foslas lonia das suas Di\indados. Como a muilos paiocoi monos fiol a \oi-
so dosla passagom, poo-llos quo considoiom, quo paia apagai ou ao monos dosluzii
o looi piosaico do Oiiginal, mo foi foioso dai-llo oulios ala\ios. Consoi\oi-llo,
loda\ia, o ossoncial.
(5) Clamaiam-na assim os Espanlis om iazo dos iamos quo punlam s poi-
las, ou poiquo so punlam s poilas om quo la\ia iamo.
(6) Ganlado no lialo moiolicio.
Iolas onciuzilladas junlo s Fonlos,
Fianca oia infiimidado do Odios, do nfoias.
(1)
Com saiio, mascaia\am, o com lama,
Amassando-a, com \inlo, os \ullos. Baco
Subido num lablado, as Soi\as suas,
Em iodoi, fogaius llo sacudiam.
Eniamados do pmpanos os liisos,
Dando pulos ao som dos alabaquos,
Do Cmbalos, Claiins, sollas as gionlas,
Aos \onlos do: poi lodo liajo, Nobiidas
(2)
Quo nos ombios, com laos piondom Cobias.
Eslas
(3)
doscom, iolouam-llos no soio.
Cabiilinlos, no colo algumas liazom,
Do oulias a mamai a alguns Lobaclos.
Com iamallos do Enzinla ou do Iinloiio
Todas c'ioadas \m, soguidas lodas
Do Hisliios, quo aiiomodam loipos Sliios,
Quo ongiinaldado Bodo a iojo liazom.
Co' a gaila Ian, loldado, \om Silono,
(4)
No couco, o a fionlo oscamba a um lado, o a oulio,
Escanclado om sou Asno, o \om suslido
Ioi Faunos, o Egipos. A c'ioa do Hoia
Lla liaz uma Bacanlo, o, a moio cloia
Tiaz-llo um Sil\ano a laa. Cambaloando
O faiianclo folio bobo saudo
Do Baco o Vnus, faz Injuiia biindo,
E a Coios alloinados \om canlando:
Canlomos Niclilou, E\o, E\o.
Biaso do Tobas auii-clpoa.
(5)
Ol faclo,
(
332
)

(1) Do \inlo gialuilo.


(2) Iolos do Tigios, o oulias alimiias.
(3) Cobias.
(4) Do \inlo.
(5) Eplolo quo os Ioolas Giogos da\am a Tobas quo afiguia\am como um bio-
quol do ouio. Como Aloxandiia figuia\a uma couiaa Macodnia.
Vom com Floia danai: Sposa do Zfiio
Das Floios Rainla, A ns, ol dosco,
Consoladoi Aiiadna: lu quo luslias
Topos do Ismaio, Rdopo, o Cilion.
Nolo do Cadmo, Dous do Rogozijo,
Ampaiadas das Musas, lo ciiaiam
Do Nissa as Ninfas, na cloiiosa giula.
Aponas foia da Ialoina coxa,
Domaslo Homons ioboldos ao lou cullo,
Zombaslo dos Iiialas do Tiisona,
Quo lo iouba\am, qual moilal Monino.
No Baixol nogio,
(1)
Vinlo iogalado
(2)
Mamai fizoslo, o as focundadas copas
Das \oigas dobiuai-so Coiimbfoias.
Hoia liopa\a a on\oidocoi os maslios,
C'ioas junca\am bancos do iomoiios,
Ioja a popa um Loo. No salso aigonlo
Os Naulas j Dolfins
(3)
do do moigullo.
Do moigullo Dolfnico lu iias.
Canlomos Niclilou. E\o, E\o.
Ioi Hiadas ciiado, o polas Hoias
Das Anias aluno, o do Silono,
Auii-como qual Fobo, o, como as Giaas
Olli-piolo, do oloina ju\onludo,
Do ndia \assala
(4)
doixa as piaias iulilas,
Vom na Illia ioinai. Faloino o Ccubo
Na Illia so \indimam. Duas, no ano
(
333
)

(1) Eplolo quo do oidiniio d aos na\ios Homoio.


(2) Vinlo quo iogala. } cioio quo aponloi numa nola doslo Iooma, quanla ologn-
cia doiam nossa lngua os Auloios, quo imilando os Lalinos, lomaiam om significao
acli\a os pailicpios, o oulios adjocli\os \oibais passi\os, como quando dizomos
Fulano mui sabido, om \oz do Fulano sabo muilo.
(3) Os Iiialas quo o lo\a\am ioubado, o quo Baco liansfoimou om Dolfins. Vid.
Mcicmcrpn.
(4) Quo a\assalaslo.
Vozos, maduia a fiula pondo da i\oio.
Da lola pondo Mo folgaz Cabiilo,
Comom sliada
(1)
os Coicis aidonlos, ipidos,
Iascom Touios, nas iibas do Clilumno,
Quo, al\os, som mancla, ao Capillio sobom,
(2)
Anlo o Romano Tiiunfadoi. Dous Maios
Riquozas do Oibo aos poilos nos na\ogam.
Coiio, nas \oias doslo clo sagiado,
O bionzo a flux, a piala, o ouio om minas.
Do nclilos Io\os Mo l sido a Illia,
E Mo do Hoiis, om sumo giau pioslanlos.
Clo do Saluino.
(3)
Ol Toiia filil, Sal\o,
Do claios Vaios Iliia. Oxal, quoiias
Longa biolai do Coios os losouios,
E liipudiai ao giilo do E\o.
Canlomos Niclilou. E\o. E\o.
To di\oiso do si um mosmo Io\o!
Ciislos, Iagos, da mosma Roma Fillos,
Uns folgam noilo o dia, os oulios ponam.
Canla Hinos oslo, cloia aquolo oxquias.
Quo absuida Roma! Humildos iogos
Mandam Ciislos ao Cu, com caslo a\iso
Cloiam do\assidos, o ombiiaguozos
Quo os lous Iagos comolom diliiiosos.
So-llo Aia oculla a Campa do sous Miliios,
Nas masmoiias, nas cogas Calacumbas,
(3)
(
334
)

(1) Dosdo a piimoiia \oz quo li om }ob a lipoliposo do Ca\alo, quo ou\o o
blico claiim. Scrcci numum, ci ucsi !iccic Vcn! mo conlonlou muilo, o folgo quo mo
caiba aqui.
(2) A soi saciificados.
(3) Em cuja oia os Ioolas assonlam a Idado do ouio.
(3) Escuias, o onciuzilladas ondo so anda como s cogas.
Quo liaballo paia um liislo Ioola, \oi-so obiigado a laigai o fio do osquonlado
oslilo, paia aponloai uma nola, dosnocossiia paia gonlo lida o mui piocisa paia lapai
a boca a ignoianlos, quo ciilicam ludo o quo no sabom.
Quo aos \oxados Ciislos soi\om do Igiojas.
Volam, jojuam, (\limas piodosas!)
Ioi quo as culpas oxpiom do Uni\oiso.
E onquanlo, om impios Hinos Baco, o Floia,
Enlio aiioios do \inlo, o sanguo,
(1)
alioam,
Ciislos, a ocullas, iozam caslos Cnlicos,
Ciislo o Maiia imploiam compungidos.
Ioiquo o plobou fuioi, conas idlalias
Fiis fujam, so oncoiiam,
(2)
iaios \agam.
Vagam Lo\ilas, poi piisos, o Hospcios,
E om iomii Iobios poilo pom Diconos:
Iobios, quo moilo paula o ciu Galiio.
Donas, quo a Escia\os, do, dosampaiados
(3)
O compassi\o abiigo, ou quo iocollom
Ciianas, polas Mos (iuins Mos!) oxposlas.
Ol Caiidado dos Ciislos, piimo\os!
Dossas Foslas pags a ogigia c'ioa
Foi dai moilo a Ciislos,
(4)
Ciislos condodos
Da soilo dos Iagos, quo aos Iagos \alom,
Como a Iimos soi\om com piodado acli\a,
Roclaado o assallo
(5)
o Anjo das lio\as,
O\anlos onliam, na masmoiia, os Miliios.
Quais, om bando, os Hoiis do Ilion so aiiojam
Conlia os Giogos, quo os coicam, llos dosliuom,
As mquinas do guoiia, onlullam fossos,
Aiiancam \alos, \ol\om liiunfanlos
E so iocollom na sagiada Tiia.
Mas lasso Eudoio do ullimo conflilo,
A fionlo angusliada oiguoi no podo:
(
335
)

(1) Dos saciifcios a Di\indados lais.


(2) Em Casa, ou nas Calacumbas.
(3) E como lanados maigom, como animais, poi sous sonloios.
(4) Mandando-os lanai s Foias.
(5) Na lonlao do Eudoio com a Caila do Foslo.
Falam-llo, om \o llo oxallam a coiagom,
Ioi consol-lo, os Bispos. Tiislo, o lcilo
Lida no p'iigo, quo amoaa a Esposa.
Vacilou! Quom no diz, so inda \acila`
Quasi subido s nu\ons...
(1)
quo loimonlo!
Do-llo lialos, nossa loia mil anguslias.
Viu-so ao Tilaio, quasi onlioguo, o Apslala!
Ignoiou, quo o }uiz, adiodo o ongana.
Quo amigo Foslo do Iiofoilo Iublio,
Quo oslo impodo, quo a Hioioclos d Cimdoco,
Quo onliado das magnnimas iosposlas
Do Eudoio, aponas dosco da Audincia,
So apiossa a ii, com suplica, a Galiio,
Quo a oulio }uiz comola a Ciisl causa.
GALERIO (agcsic!c)
}uiz` A quo fim` Biaso liiam da moilo,
Io\o, o liopas coiiompom-mo poifia.
Quo pioloi\o sofiou suplcio o Cabo!
(2)
s Foias, paia o dia do mous anos,
Som dislino do soxo, nom do idado,
Quanlo l Ciislo, nos cicoios, condono.
Vai: fazo quo oslo Edilo so piomulguo.
Iailo,
(3)
o piomulga o Edilo, som dai iplica,
Quo sabo quanlo Auguslo assomado.
Na oscusa do Iilalos so iossal\a.
Ncc tcm !c mim c mcric !csscs jusics.
Quando, alla noilo \oio Hioioclos \-lo,
Do Eudoio no\o d llo mo\ou a alma.
Bom quo Foslo aspoioza, moio, do ndolo,
Sompio a baixozas \is llos dou do ioslo.
(
336
)

(1) Iolo impulso com quo iobalou a lonlao.


(2) Eudoio.
(3) O }uiz.
Do Dos-Iii\ado
(1)
a loipo idoia o indigna,
E faz quo ponda a pi Eudoio om sal\o.
Iola Caila, quo o Escia\o dou no Bodo,
O induzo a quo ofoioa aos Dousos cullo.
Quoi Dous, quo liiunfo a Igioja: muda om louios
Tiaa uidida a ioubai a C'ioa aos Miliios.
Assim, Eudoio, inlipido, no oquuloo,
A moilo aos Companloiios acoloia:
Assim Foslo, quo o mal
(2)
impodo,
(3)
o agia\a.
(4)
Soubo Galiio o quo passou no Bodo:
Dou baixa aos dous Conluiios condodos,
Dcois ao Cabo sou.
(5)
Do Roma aiioda
Esliangoiias Logios, paliando as oidons.
D a guaida da Cidado aos do Iioliio,
(6)
Do ouio, o \inlo ioplolos. Vom do no\o
Toai-llo odiosos nomos
(7)
nos ou\idos,
Quo om dosmandadas iias o dosponlam.
Mui do pionlo dosigna a Viigom Gioga
Ao cislino fuioi:
(7)
quo compaioa
Iiimoiio, o s, no Anfiloalio, Eudoio.
(Do moiioi, c'os Iimos llo lollo a Dila)
Manda, onfim, quo lanado Hioioclos soja,
No poio dum Baixol, quo o lo\o a oxlio.
Sonlona foi quo ou\indo-a Hioioclos subila,
Iunlal do Moilo foi. Tocou na mola
(
337
)

(1) Hioioclos.
(2) Do dai Cimdoco a Hioioclos.
(3) Com a Caila.
(4) A lonlao do Eudoio.
(5) Quo londo mililado nas bandoiias do Eudoio, \issom do mau ollo, o sou
suplcio.
(6) Guaida Iioloiiana.
(7) Nomos do Eudoio, do Cimdoco, o do Hioioclos.
(8) A soi no dia soguinlo oxposla ao fuioi das Foias.
O sofiimonlo da Clomncia suma,
E clamou-llo a }uslia. A Casa aponas
Doixou do }uiz, quo o golpo iioso, o alcana,
Do Anjo oxloiminadoi. Coilou aos Mdicos
Toda a ospoiana o Mal, quo o moido, o o gasla.
Ciom fiimo (inda os Iagos) quo a \oiaz Lopia
Foi maldio dos Cus: fogom do Apslala,
Escia\os so llo osqui\am. Asco a lodos,
Oblm socoiio s, dos quo a\oxaia.
Ciislos, quo aiioslam caiidosos, quanla
Misiia, no Oibo cai, do fianco lospcio
Ao sou Ioisoguidoi. }unlo dum Milii,
Cujas clagas amoiga mo piodosa,
Iiodosa a mosma mo amoiga ao mpio,
(1)
A infanda, ascosa doi. Tanla Viiludo
Ao Ruim, quo Dous iopulsa, inda mais agia.
Elo a allos giilos clama poi Cimdoco,
Ou \, da Eloina mo \ii flamojando
A quo a \ai-lo \om, ulliico ospada.
Moi \ullo ao lianso do oidons do Auguslo.
(2)
Eis so oiguo como um Spoclio o psoudo-sbio,
Sobio o omposlado loilo, o mal sussuiia,
Com liluboanlo \oz inloicadonlo:
Pcrc scmprc mc tcu ccncr rcpcusc.
E moiio! Quo modonla, quo onganosa
Sua ospoiana foi! Cuidaia o Insano,
Quo dum liaclo moiiiam o Alma, o Coipo.
Eis quo om \oz dossa obscuia noilo, a\isla
Um piodgio do luz, na quoda Campa,
E iompoi-llo, da luz, \oz, quo iolumba:
|u scu ucm scu. Anlo a alma aloia so abio
Toda a amplido da imonsa Eloinidado.
(
338
)

(1) Hioioclos.
(2) Do soi lanado no poio, olc.
Tis Voidados llo do subilo ospanlo.
Dous Vi\o, Dous }uiz, o imoilal a Alma.
H oloino galaido, casligo oloino.
Quanlo a Alma ansoia onlo soi soloiiada
Nas iunas do Oibo! ansoia, soi fuilada
Do ollai do sumo }uiz! Foia in\is\ol,
No liio dum iolmpago a aiiobala
Ao Tiibunal do Dous limula, o nua.
Faco a faco, \ o Dous, quo (impio!) nogaia,
Quo nunca l-do \oi mais. C'o Fillo doxlia,
Exicilos do Sanlos, (sobio as nu\ons
Ialonlo) so llo apinlam. Coiio o Infoino
A ioclamai a pioza. O Anjo
(1)
do Hioioclos
Confuso, ma\ioso, o lodo lgiimas,
}unlo dosso infoliz domoia, o pona!
Anjo (llo diz a Eloina Ioloslado)
Ioi quo ossa alma doixaslo som dofosa`
Dospioga as asas o Anjo, o ioslo oculla:
Sonloi misoiicidia! (s iospondo).
A alma, quo la\ia, com loiioi infando,
}ulgado-so a si mosma omudocou!
||c c ncssc: (clama\am Sp'iilos ipiobos)
Com falsa cincia ola l iludido os Io\os,
A Inocncia \oxou, zombou do Iojo,
Voilou, som d no ciiminoso sanguo.
Diz o Anligo dos dias a um Iiofola:
Abio o Li\io da Vida. Abiiu-o, o o nomo
Do Hioioclos apagado so acla, o nulo.
O }uiz insuboin\ol sonloncoia:
Vai-lo, maldilo, s clamas sompiloinas.
} a Alma do Alou imbuda om iancoi ipiobo,
Boibola dio blasfomo Di\indado,
(
339
)

(1) Da Guaida.
E \ai co\ai os nunca oxlinlos fogos,
Abio-so o Abismo, o liaga a infoliz Alma:
Focla-so, iosliugindo. Eloinidado
Vai, no Oico, om ocos oucos iimbombando.
O Ciiadoi, quo no Impio,
(1)
os ciimos puno,
Iaia a Viigo' inoconlo,
(2)
apiosla c'ioas.
H, no Cu, um Iodoi, assduo scio
Da Roligio Di\ina, o da Viiludo,
Quo a supoilai a Vida nos d foias,
E, ombaicando connosco, o Ioilo indica.
No iijo da loimonla moigo auxlio
A Iassagoiios clobios, o a obscuios.
Bom quo os ollos llos \ondo, om noilo ospossa,
Conquisla-llo uns alcancos do Fuluio.
Tal\oz ioconlos floios liaz na doxlia,
Tal\oz do almo licoi liaz plona a laa,
Co' a \oz oncanla, co' soiiii onlo\a:
Nada l com quo compaios: mais so amoslia,
Iuia, o biillanlo consolanda gonlo,
Quanlo oiam mais lous ps, co' a sopulluia.
Iim llo clama a F, o a Caiidado,
Dous llo ps o nomo do Espoiana.
A lo foimoso Espiilo o Eloino oidona,
Quo a Cimdoco dosa, o aponlo ao longo,
Coloslos gozos quo a suslonlam no mago
Dos liansos dosla \ida. Inloiiompoia
Falso iumoi as mgoas do Cimdoco.
Coiiou om Roma, quo oia absollo o Milii.
(3)
Do Foslo a Caila, o o Bodo o boalo oiguoiam.
Iioslos \oio, conl-lo Bianca Viigom.
(4)
(
340
)

(1) Hioioclos.
(2) Cimdoco.
(3) Eudoio.
(4) Cimdoco.
Impiudonlo! quo llo a\olumou posaios,
Quando o aiioslo do Eudoio, o o Edilo soubo,
Quo a lodo o Ciislo pioso on\ia s Foias.
Mandou-llo
(1)
S\o (biulalmonlo alogio)
Quo Viigom lo\o as \oslos do Mailiio,
Voslo azul, bianco \u, piola a cinluia,
Iiolos os boizoguins, o o manlo piolo.
(2)
Cloiando cumpio o oncaigo doloioso
A fiaca, o compassi\a Caicoioiia,
Vigoi llo falla, no insinuai Oif
(3)
Qual soja a soilo sua. Iim (llo disso)
Eis um \oslido no\o. A Iaz Di\ina
Dosconda om lou fa\oi.
CIMODOCE
Voslido no\o!
Nupcial! Do Eudoio \om.
BRANCA
Iaia olo o \islas.
CIMODOCE (pcr cxircmc c|cgrc)
Li\io mou Sposo Hmon loi sou piazo.
A Bianca o coiao so llo iasga\a,
S llo disso ao pailii: Iim, lo iogo,
Quo oios poi mim, poi li. E a doixa, o pailo.
Gloiiosa c'o \oslido,
(4)
o a ss, Cimdoco
O miia, o o loma, om suas mos no\adas.
(
341
)

(1) A Bianca.
(2) Vid. FLEUR, Muis dos Clilions.
(3) Cimdoco, if do Mo, o ausonlo do Domdoco.
(4) Quo polo mailiio llo la\ia do alcanai a gliia.
Cobio c'os boizoguins, os ps, quo o mimoi
Do Iaios oscuiocom, lana fionlo
O \u, no ombio, ala o manlo. Assim nos pinlam
A Noilo Mo do Amoi. Do azuis o piolos
Funobios \us liajada, pinlam Micia,
(No lo bola, lo jo\om, lo \iiluosa)
Quando aos ollos so moslia do Uliconso,
(1)
E na anguslia do Roma,
(2)
Esposo o clama,
E, anlo as Aias, \iu\a aiiasla lulos.
Cimdoco no sabo quais a cingom
Roupas do moilo, o nosso adoino lugubio,
Quo aios llo d mais loinos, mais mimosos,
Rocoida o dia om quo, Voslal das Musas
So oinou, paia ii, com gialido do\ida,
Voi, co' Anlislo, a Famlia do Laslonos.
CIMODOCE
Iaia ioupas nupciais, no so luzidas!
Mas, lal\oz, Ciisl \oslo agiada a Eudoio.
Vm-llo idoias do quo foliz, na Gicia,
(Na amona Gicia!) foia: o \ai sonlai-so
janola do Cicoi. Iousa a faco
Na osquoida mo. Lou, c'o \u do Milii,
Sua\o canla
(3)
onlio iidos suspiios:
Fondoi o Ausnio Mai, Baixis ligoiios,
Sollai \olas, Minislios do Nopluno:
Aos llilos dos \onlos sonoiosos,
Dai, cui\ados, \igoi ao gil iomo,
Lo\ai-mo foliz piaia do Iamiso,
sombia do mou Iai, do Esposo sombia.
Voai A\os do Lbia, (cujo colo
(
342
)

(1) Calo.
(2) Guoiias ci\is.
(3) Imilao lalina do !u|cc |cucnicm.
To aiioso so aiquoia) Ilmia cima,
Dizoi, quo a Homioa Viigo' Gicia \olla,
A \oi Mossnios Louios. Quo dilosa,
Quando, c'o loilo mou, dopaio, obuinoo!
Quo ou \oja do almo Sol a luz douiada,
E o maliz das Boninas polas Vizoas,
E, a quo iasgando-as \ai, linfa do aigonlo,
Quo o Iudoi foimosonla com sou lbilo!
Co'a No\illa, quo sai da ca\a giula,
E oiiando pola Soiia, a oi\inla loza,
Ao som do iabol iuslico, o da a\ona,
Muilo ou mo paiocia. Hojo, num cicoi,
Iobio loilo, om soido, Coios
(1)
mo of'ioco.
Eu, quo amo onloai da Toulinogia o canlo,
Suspiio sons, quais caipo a flaula funobio.
Vosli ioupa nupcial. Viio com ola
Dis\olos maloinais` maloinais jubilos`
Voioi piondido o caio Fillo s ioupas,
Qual A\ozinla lmida, quo busca
Coulo, na asa da Mo` Sou A\ozinla
Do soio Ialoinal aiiobalada.
Quanlo om \ii so domoia o Iai, o Esposo!
So as Giaas imploiai, so imploiai Musas
Mo foia dado, o aos Cus oxloiquii no\as,
(2)
Nas onlianlas da Rs... Mas Dous ofondo
Mal conlocido.
(3)
A Ciuz mo d doscanso.
} a Noilo on\ol\o a ombiiagada Roma.
Eis so abiom da piiso, subilo, as poilas:
Apiosonla-so Viigom um Conluiio
(Como \indo do Auguslo, a loi-llo o aiioslo),
Soldados o acompanlam. L, nos plios,
(
343
)

(1) Ialla paia loilo.


(2) Ioi moio dos auguiios.
(3) Quo iocm Ciisl mal conloco ainda.
Oulios onliolm So\o, do-llo, acli\os,
Com mais quo laiga mo, \inlo dos dolos.
Qual Iomba, (a quom, no cnca\o da iocla,
Dou sallo o Caadoi) piosa do suslo,
No ousa alai-so azul lquida
(1)
sfoia,
Tal, alnila a Filla do Domdoco
No iolo banco jaz, do modos fiia.
Um fogaiu, quo acondom os soldados...
Ol quo assombio! H faida do Conluiio,
V a Doiolou! E, ao \-la olo nos liajos
Em quo l-do ii ao mailiio, fica mudo.
Nunca olo a \iu lo bola! O piolo manlo
Com a lunica azul da\am ioalco
al\uia do somblanlo, o assduas lgiimas
Da\am loinuia do Anjo aos lassos ollos.
Eia al\o Liio, quo om dosoilo aiioio,
Dobiua, osli\o,
(2)
o lnguido ponaclo.
Doiolou, o os Ciislos (falsa milcia)
(3)
Do assombio, as mos ao Cu oiguondo, cloiam.
CIMODOCE (cjcc|nc!c)
Es lu, quo alm da Iliia, om longas \ias,
Scio, o Guia do Esloi, \ons \isilai-mo`
Gonoioso \aio,
(4)
\ons noslo piazo,
Guiai-mo ao Sposo mou, ao Iai guiai-mo`
DOROTEU (ccm tcz cnic|c!c cnirc suspircs)
So os Fados lous souboias.... E ossa lunica`
(
344
)

(1) Pcr |iui!um aincrc. HORAT.


(2) No giando aidoi do oslio.
(3) Os Ciislos, quo \osliiam faida, som soi soldados.
(4) Tia\ando-llo das mos.
CIMODOCE
Quo longa mo oia a noilo, om quo no \inlas!
Roupa nupcial. Quo causa l poiquo cloios`
So sal\o Eudoio, o lodo o mal findo`
DOROTEU
Fujamos. No so osliaguo um s momonlo.
Nosla loga lo on\ol\o. Acompanlado
Do inlipidos amigos, com dissimulo,
Colooi-mo na piiso: moslioi do Auguslo
Sonlona, o So\o, quo mo ciou Conluiio
Mandado a l'a inlimai...
CIMODOCE
E a quo sonlona`
DOROTEU
E ignoias, quo amanl, no Anfiloalio
Todo o pioso Ciislo s Foias lanam`
CIMODOCE (grctc, c scm sc crgucr)
E om lal sonlona o Sposo mou so inclui`
Ol no mo onganos` }uia. Bom quo ou coila
No sou, so onlio Ciislos \al juiamonlo.
Iolo Eiobo juiado lou\oia oulioia,
Iolo Gnio do Anlislo.
(1)
O Li\io sacio
(2)
Mo diz: No monliis. Noslo E\angollo
Io a doxlia, o mo juia: | sc|tc |u!crc.
(
345
)

(1) Domdoco.
(2) A Bblia.
DOROTEU (in|ic!c, c rcscs !c prcnic cs c|ncs)
Quoios quo a gliia, quo ao lou Sposo iluslia,
E a quo inda o ospoia ou diga`
CIMODOCE (ccmc csscmcrc!c !c rcic)
Essas pala\ias
Como um punlal no poilo, so mo onloiiam.
E onlondos lu quo, ou\indo lal, ou fuja`
Dum Ciislo no so mximas quo ou siga:
Iolo sou Dous \i\a claga Eudoio,
E quo ao sou Fado o ou doixo, o ao mou mo osqui\o`
Ouo a \oz da Espoiana: ola piomolo-mo
Vida foliz, di\ina foimosuia.
So alguma \oz do fiaca, o doscoioada,
Ollos saudosos io\ol\i \ida,
Nulos so lojo os suslos do poid-la.
No doslizaslo om \o na minla fionlo,
Ol }oidnica linfa! Ol sacia \oslo,
(1)
No subo ou
(2)
quanlo \alos. Tinla om puipuia
Tons do soi amanl, \oslo do Milii.
Tons do soi imoilal. Fai-mo-s mais digna
Anlo o mou Sposo, ao \oi-mo om li liajada.
Disso: o om Di\ino impulso, loma a lunica
A aiiobala nas mos, com nsia a boija.
DOROTEU
No nos quoios soguii` Moiiamos junlos.
Digamo-nos Ciislos. Guia-nos lodos
s foias amanl. Tal baibaiia
No manda a F do Ciislo. E moiioi quoios,
Som lou Iai abiaai` Som bno sua`
(
346
)

(1) Iondo os ollos na lunica azul.


(2) Quando a imaginou ioupa nupcial.
Tou Iai, quo aguaida o lou abiao oxliomo`
Anlocipai-llo a moilo ls iosol\ido`
Ai! quo, ao \-lo manclai com cinza squlida,
As \onoi\ois cs, iasgai a loga,
Robolcai-so no p, junlo ao lou cicoio.
Ol! quanlo d li\oias do Domdoco!
Qual golo, quo uma noilo onduiocoia,
(No onliai da Iiima\oia) so doiiolo,
Ao Sol quo iaia, ou qual Bonina aponla
No casulo quo a piondo, o a piiso iasga,
Tal so os\aoco o inlonlo do Cimdoco,
\oz do Doiolou. No nlimo poilo,
Biola filial piodado,
(1)
o l floioja.
Noga-so a a\onluiai Ciislos imp\idos,
Quo so oxpom poi sal\-la. Sofio a \ida
Ioi consolai sou Iai. Tcila um pouco,
D alonlo ou\ido ao Anjo da Espoiana
Quo consollos do Cu llo \oilo na alma,
Ondo subila inlono sublimo iompo.
CIMODOCE
Quoio abiaai mou Iai. C'um olmo, alogios
A coma da Donzola os Ciislos cobiom.
Voslom-llo uma pioloxla,
(2)
do-llo o liajo
Dos Mancobos, quo om Roma, saom da Infncia.
Viois nola Camila, ou \iois Iulo,
Ou Maicolo infoliz. Lo\am-na onlio olos,
Luzos malam \o junlos. So\o doixam
Solcilo liancai, loldado, o limulo,
Do cicoio \azio as fiioas poilas.
Doiiama-so, no oscuio, a oscolla pia:
Zacaiias \ai dai a Eudoio a no\a.
(
347
)

(1) Picics in pcircm.


(2) Toga bianca com la\oi do puipuia.
Vom claia
(1)
a gonoiosa aco do Foslo,
(2)
E Eudoio do nsia o doi so dosafoga.
Mas quando Zacaiias ps palonlo
Quo do anlio dos Loos saia a O\olla,
Dou giilo Eudoio: doiam-llo oco os Miliios.
Bom quo llos doa o sanguo, quo Iimos \oilom,
Admiiam lal \aloi, lal zolo, lodos,
Facos condodas da aflio do Milii
(3)
Cobiam do al\io a coi. E gia\os, pios
Da moilo falam, o a moiioi so oxoilam:
Com pio zolo onloam gialos Hinos
Ao Dous quo sal\a }os da impia Allia.
Com majoslosa \oz, Ciiilo alonla,
(4)
Com giacojos Ginoz, Vloi com foia,
Goi\sio, o o Iimo, com coloslial douia,
Da\a Ioisou (piognio do Aloxandio)
(5)
Lios, ca\adas no amplo clo da Hisliia.
Do Vosu\io o Eimilo,
(6)
dilamos Sanlos,
Em apiaz\ois Quadios ioliala\a,
E dizia a Ioisou: Iois quo osla \ida
So acanla om cuilos dias, quo lo \ioia
Da giandoza do liono, o Rgio sanguo`
Hojo quo \al o la\oi o mai sulcado,
Em Baico` om giossa Nau` mais \alo om Baico,
Quo, \ogando no Rio, loiia-loiia,
Com mil abias dopaia, o a Nau bojuda
Com mil caclopos d, om mai loimonla.
Ioilos... iaios! Ou no ii sondando, onconlia
Iogo som fundo, ondo ncoia no moido.
(
348
)

(1) Vom claiamonlo.


(2) Ioi sal\ai Eudoio.
(3) Eudoio.
(4) Anima, d coiagom aos Miliios.
(5) Magno.
(6) Tisoas.
To li\io, lanlo om giaa linlam o nimo
Homons, quo a \ida lm, no oxliomo fio,
Quo Ancios, ou }o\ons, lodos ossos Miliios
A quom bafoja Espiilo Di\ino,
Dospondiam losouios do Viiludos.
}o\ons, a pai do Ancios, alaidoa\am
Do Sapincia fiulos doliciosos.
Tais os loiionos filois da Campnia,
Ondo a \oido soaia ciosco sombia
Do Cloupo anoso, dos \olu\ois pmpanos,
Engiossa o lalo, om }ullo, o o caclo boija
Roxo, quo louia ospiga so dobiua.
Iolos caiamanclos, olioo Zfiio
So oncana, o d balouo ao Cloupo, mosso,
s giinaldas do pmpanos, o onloia
Do bosquo, dos jaidins, da soaia, aiomas.
} Doiolou, como um Iasloi inlipido,
No idlalia apoilam,
(1)
abiiu caminlo.
Na oncosla, so oiguo, do Esquilino monlo,
Um ioliio: Viiglio, ali, moiaia,
E um Louioiio, quo poila llo nascoia
Da plobo acoila os cullos. Tal ioliio,
Quando om Coilo \alou, Doiolou Dono
O afoimosoou. L oscondo a Viigo',
(2)
ao \ulgo.
} nolo, moiadoi oia Domdoco,
E l, clamoios oculla\a, o lgiimas.
No ompooiiado Iilico sonlado,
Cuida onlio\oi, nas sombias, dous Guoiioiios.
DEMODOCO (rc|crcn!c c tcz)
Quom sois` Mandam-\os c duias Eumnidos`
s lio\as aiiaslai-mo` | mcric c Ii|nc?
(
349
)

(1) Dos quo colobia\am Oigias do Floia, olc.


(2) Cimdoco.
Tomplos Ciislos alu-\os! Caia o Numon,
Quo po, na Ciuz, sous msoios Culloios!
CIMODOCE (crrcjcn!c-sc-|nc ncs crccs)
E so Ciislos, quom lo io-liaz a Filla!
Cai-llo, o ioda, no clo, Milii, o olmo
Nos ombios as madoixas so llo ospaigom,
E lou Viigo' a quo oia Micio }o\om.
Ali, poidom, no Iai, uso os sonlidos.
Mas, quando os cobia, llo palonlo o aicano,
Elo o compioondo aponas om lal jubilo.
Com caicias Cimdoco o alonla\a,
com dizoi-llo. Ol Iai, quanlo loi sofiido
Ciuol sopaiao! Enfim lo \ojo,
E inda uma \oz om biaos lons Cimdoco,
Quo lua caia Filla, ao Mundo \inda,
Com loina \oz clamaslo, o a quom mil bnos,
Mil moiguicos, no colo, acumulaslo.
Quanla \oz, do lous ombios ponduiada,
To piomoli \onluias mais quo lumanas!
Ou\islo-mas, iociando o ioslo om lgiimas.
Ioilo a poilo inda ol Iai lo apoilo o cinjo,
Logiomo-nos doslo lomo gozoso.
Quo inopino quo foi! Toma o Cu pioslo
Os dons quo faz!
DEMODOCO
Biaso do mous Maioios,
Filla mais caia a osla alma, quo o luzoiio,
Quo aos Manos \onluiosos alumia!
Como as mgoas diioi lo ponolianlos!
Ol! cicoi lo osqui\o afoio minla!
Slios, om quo ou lo \i, slios saudosos!
(1)
(
350
)

(1) Slios, quo llo causa\am saudados da Filla, quando a no dopaia\a nolos.
Eu quo apioslai-lo la\ia o nupcial llamo,
Fico msoio o s! E os Dousos lo\am-mo
A quo oia mou biaso, minla ufania!
Iaia mais no cingi-la, noslos biaos,
Minla Filla abiacoi, na lica maigom`
Quo moiga om mim fila\a os lindos ollos!
Co' soiiii doiiadoiio mo soiiia!
Inda, ol quoiidas facos, loino a \oi-\os`
Facos quo \oilom cndida Inocncia!
E a quom do\idas oiam mil \onluias!
Ol quo piazoi, pola alma so mo onlianla,
Quando o sou coiao, na floi da \ida,
Ialpila conlia o mou, da Doi gaslado!...
E do Amoi! Tal pianloiam Iai o Filla.
Quando Alcion la\ia o ninlo, om \aga undssona,
Assim c'os Fillos gomo, om sons mimosos,
No mo\odio boio, quo, no laido,
Tom do o liagai o Mai! Guia, com luzos,
Doiolou Iai, Filla, ondo l dous loilos,
Em muluo afoilo os doixa, o so ioliia.
Em conlai do passado, om piodosas
Caicias, so \ol\oia inloiia a Noilo,
So, aiiojando-so o Anlislo aos ps da Filla,
Com aodada \oz, llo no clamaia:
Io limilo a mous suslos, mous onojos.
Abjuia, ol Filla, as aias, quo inconsaslo,
Quo lo do moilo. Volla ao Cullo anligo,
Quo, infanlo
(1)
lo onsinoi. E moilo Hioioclos:
Quom soi lou sposo lou\oia...
(
351
)

(1) Quando oias infanlo.


CIMODOCE
(1)
Aos mous joollos!...
A oxliomo lal, as foias so mo quobiam,
Tm dolquio os sonlidos. No mo induzas,
Quo ao Dous, quo o Esposo adoia, ionuncio:
Ao Dous, quo o amoi, quo o auguslo acalamonlo,
Quo a li do\o, dobiou nos soios da alma.
DEMODOCO
Dous, quo mo iouba a Filla, o Filla o Esposo`
CIMODOCE
No poico o Esposo: oloina \ida o aguaida:
E io\oiboia om mim a gliia sua.
DEMODOCO
E, sopullado o Esposo, no o poidos`
CIMODOCE
Eudoio sopullado! A Gioi do Ciislo
No pianloia, manoiia dos idlalias,
Os sous, quando, poi Ciislo, moilo os doiam.
Cimdoco, quo oscondo, no imo poilo,
Conconliado dosgnio, ao Iai omponla,
E com iogos obiiga a iocoslai-so.
Mas olo, quo, na Filla dopaiada,
Quoi sous ollos pascoi, no poido inslanlo,
(
352
)

(1) Cimdoco onlo\ada na idoia do moiioi Milii com Eudoio, no alonla\a, quo
linla aos ps Domdoco. Subilo quo iopaiou no sou dosalonlo, o loma om biaos, o o
lo\anla.
Rocooso, so llo o\ada. E como aquolo,
Quo, do sonlo funoslo aliibulado,
Quando acoida, inda \ o foio \ullo.
(Vullo, o loiioi, quo o Sol, co'a luz llo ospanca.)
Quoixa-so a Filla do cansao do nimo,
E so inclina, no loilo, quo da sala
Ioja o lopo. Em \oz baixa ao Eloino imploia:
Ignolo Dous, quo da alma o soio sciulas,
Quo a moiioi o Unignilo on\iaslo,
So lo so gialas as lonos, quo \ol\o,
D, quo dosa a mou Iai, um do lous Anjos,
Llo coiio os ollos gi\idos do pianlos.
Vs qual o doixo, ol Dous! Dolo lo lombios.
Ou\iu-llo o Eloino o iogo, quo a sou liono
Subiu om flmoas asas. Compassi\o
Manda s loiias doscoi o Anjo do Sono.
Coplio do ouio soposa a doxlia anglica,
Co'olo as mgoas do mando amansa aos }uslos.
Baixa do Empioo, olioas plagas coila,
O ponoso clamoi Toiia o guia.
Das monlanlas da Aimnia no agio
(1)
cumo
Iia. E c'os ollos coica os }aidins oimos
(2)
Do Edon, quo Iaiaso foi loiioslio.
L do Ado llo lombiou o sono mslico,
Em quo da Admoa cosla Dous liiaia
A linda Companloiia, quo a piognio
Na culpa submoigiu. Sal\ou-a oulia E\a.
(3)
} o \oo onfia ao Lbano, o ollos dosco
Aos fundos \alos, plidas loiionlos,
(
353
)

(1) No quo soja agio o cumo, mas sim agia a subida. Viiglio aplica muila \oz
assim os sous oplolos. Apadiinlo-mo lo podoioso oxomplo.
(2) }aidins do Iaiaso loiioal, doliciosos quando Ado os labilaia, o agoia oimos,
dopois do sou pocado.
(3) Doscondonlo da piimoiia, dando ao Mundo o Rodonloi.
Sublimos Codios, inoconlos \izoas,
Ondo, sombia das Ialmas, dons do Empioo
Ialiiaicas dosfiula\am.
(1)
Sidon, Tiio,
E o Mai (libiado om quodas asas) nola.
Longo doixa a quo oxlio foi do Toucoi,
(2)
E a quo jazigo
(3)
foia do Aiislmonos,
Ciola amada dos Rois, Siclia clobio
Ioi Canlos Iasloiis, Ilalas piaias
Doscoilina, fondondo, a manso \oo,
(4)
Som domo\oi as asas, o Ai, doiiama
Fiosquido oi\allosa, doslizando:
Doimo, no pogo, a \aga, a Floi ioclina-so,
A Iomba oscondo na asa a plumoa fionlo,
Na Ca\oina o Loo ao sono codo.
A soplicolo, om fim, a oloina Roma
So of'ioco \isla do Anjo ali\ioso.
Suslou-so o Anjo do loiioi! Viu mil Idlalias
O iomanso dos-sossogai nocluino!
No do\asso \olai, dosampaiou-os.
Suido \oz do Galiio,
(5)
passa aos Miliios,
Vai-llos ollos coiiai, \ai a Domdoco,
Buscai no soliliio sou ioliio.
Iai infoliz, no loilo, ansiados mombios
(6)
Aidonlo agilas! Mas do Cu \om o Anjo
Iacfico oslondoi-lo o Coplio, o os ollos
Rocoosos locai-lo. Cai subilo
Em piofundo iopouso iogalado,
Nunca al onlo pio\aias do lal sono:
Mas sim do lspodo do Oico, o Iimo da Moilo,
(
354
)

(1) Nas Eias subsoquonlos ao dilu\io.


(2) Amcigucm ic||urc nctc Sc|cminc |uiurcm. HORAT. Lib. 1. Od. 7.
(3) Rodos.
(4) To manso \oa quo paioco doslizai polos plainos do Ai.
(5) Quo clama\a fa\oi ao sono.
(6) Do poidoi Cimdoco.
Fillo do Anjos io\is, lidos poi Numos,
Enlio ilusos Moilais. Nunca obli\oslo
A ddi\a dos Cus, Scnc !c ti!c.
Composlo
(1)
do Inocncia, o Iaz, oncanlo
Iodoioso, o quo nunca loi\os sonlos,
Quo as monlos aliibulam, acompanlam:
Anlos \apoi moigo da Viiludo.
No ousa a\izinlai-so do Cimdoco
O Anjo dadoi do sono, anlos inclina-so-llo,
Quo, oiando a \iu. Rospoila-a, o a doixa,
Iaia a ii ospoiai, no Cu supoino.

Aposai do soiom coiioclas oslas follas poi Filinlo Elsio, o io\islas polo sou amigo
o Di. F. S. Conslncio, l nolas mais dofoilos do quo foia muilo do piosumii. Iodo-so
ao bonigno Loiloi quo quando dopaiai com olos no fio da loiluia, iocoiia s oiialas,
quo \o no fim dos \olumos, o quando ainda assim llo omondas fallom, supia a sua
bonignidado os doscuidos lo anoxos a ludo o quo obia do Homons. Ncic !c |!iicr.
So o publico pudosso \oi om quo oslado saiu das mos do auloi as pio\as, o os
conlnuos doscuidos o nogligncia do impiossoi, lal\oz quo concodosso algum moioci-
monlo ao Rctiscr.
FIM DO LIVRO XXIII.
(
355
)

(1) O Sono.
(
356
)
NOTAS DO LIVRO XXIII.
Ig. 331, \oiso 6. Iola Cuiia.
No ano 368 do Roma, lais abominaos doscobiiu o Sonado nas Foslas do
Baco, quo as supiimiu.
|ci!., \oiso 14. Ramoiias.
Vd. TERTUL. !c Spccicc., cap. 17, LACTANC. lib. 1, cap. 2, S. AUGUST.
opisl. 12, SENEC. opisl. 57.
Ig. 336, \oiso 14. Quo a oulio }uiz.
Mil oxomplos oxislom do }uzos, Caicoioiios, Voidugos, quo so con\oi-
loiam do ou\ii os Miliios, o do os \oi padocoi.
Ig. 342, \oiso 9. Viu\a aiiasla lulos.
Sicui crci, masii scrtcns |ugucric cu|ius, olc. LUCAN. 2..
Ig. 349, \oiso 2. Viiglio, ali, moiaia.
Mosliam, ainda lojo, om Roma, ossas Casas, om quo (dizom) moiaia
Viiglio.
FIM DAS NOTAS DO LIVRO XXIII.
(
357
)
(
358
)
OS MRTIRES
LIVRO XXIV.
ARGUMENTO
Dcspc!c-sc !c Musc c Vcic. Dccnc !c Gc|cric. An|iiccirc !c Vcspcsicnc. Ictcm
|u!crc cc Mcriiric. Scc Miguc| sucmcrgc c Scic nc Acismc. s cnccccrics, sc csccpc
!c scu Pci, Cimc!ccc, c sc ccnc ccm |u!crc, nc An|iiccirc. Rccccc Gc|cric c nctc, uc
prcc|cmcrcm Ccscr c Ccnsicniinc. Mcriiric !c cmccs cs |spcscs. Triun|c !c Rc|igicc
Crisic.
MUSA, quo om lo p'iigosa, o longa osliada
To dignaslo susloi-mo, Sfoia Empioa
Vol\o: quo a mola a\islo da caiioiia.
Do Caiio doso, o canlo o Hino dos Moilos.
(1)
} do socoiio lou posso pii\ai-mo.
Quo Fiancs, lojo, ignoia canlos funobios!
Qual no coicou, lucluoso, um alaudo`
Cus no iompou, com lugubios clamoios`
} concluo: inda, ol Musa, um cuilo piazo
To dou, o as aias luas pionlo doixo.
No canlo mais do Amoi, om sonlos do Homons,
(2)
V-so a Liia, c'os ju\onis \oidoios.
Adous, Consoladoia do mous anos,
Mais paicoiia, na Doi, quo nos Iiazoios.
Eslo adous, quo do lgiimas mo cusla!
Da infncia a quadia aponas quo ou lianspunla,
Tu mo onlias no Baixol \oloz, o canlas
(
359
)

(1) Rofiio o padocimonlo dos Miliios.


(2) Fbulas sonladas poi Ioolas.
Toimonlas, quo o \olamo dospodaam.
Vons, comigo, \oi cloas do Tapuias,
Quo as lolla aibioa culo,
(1)
o l dopaias-mo,
No Amiico soilo, sol\as do Iindo.
A quo piaias no lons aiiomossado
Os do\anoios mous, mous infoilunios`
Subido om luas asas, lancoi ollos,
Ioi onlio nu\ons, a afligidas soiias
Do Moion, do Iiminzul ponolioi Bosquos,
As fla\as ondas \i do Tibio, o a Oli\a
Do Cofiso saudoi, Louios do Euiolas,
Do Bsfoio os agudos Acipioslos,
E oimas campas do Simois, mo aponlaslo,
Conligo, o Hoimo, quo omula ouio ao Iaclolo,
Hoi sulcado, o adoioi linfas }oidnicas.
No monlo Sio oioi \onoiabundo,
Mnfis, Cailago modilai mo \iiam
Sobio as iunas suas. Nos Alcaios
Doiiocados da Allambia, om fama, iluslios,
Do Honia o\ocmos, o do Amoi lombianas,
Quando l mo dizias: D-llo o pimio
Quo Gloiia cabo, o cuja cona podo,
Em poucos dias, docoiioi, som cuslo,
Obscuio o dbil, \ago Ioiogiino.
No mo lom do osquocoi as lios luas:
Nom sofio, ol Musa, mo ios\alo a monlo
Das sublimos Rogios, a quo a subislo.
Afiouxa a Idado os dons, com quo a oniiquocos,
Ioido sou gaibo a \oz, os dodos golam.
Nos liaslos do alaudo: mas os nobios
Mo\imonlos quo inspiias, no nos doixam,
Quando lous oulios dons nos dosampaiam.
Companloiia fiol da minla \ida,
Quando lo alos ao Cu, doixa-mo, ol Musa,
(
360
)

(1) A quom soi\om do lollado cascas do i\oios.


Viiludo, o indopondncia, ausloias Viigons,
Quo, no \odai-mo aicanos do Ioosia,
Da Hisliia s laudas linsilo mo ouloiguom.
Iois quo anos do ilusos doi Monliia,
Do iisonla apaincia, anos maduios
Daioi ao gia\o assunlo da Voidado.
Quo digo` moiga imagom da Monliia
No llo doi j do mo` As quo Galiio
Mgoas dou a sofioi Gioi do Ciislo
No foiam \s ficos. E mais quo lompo,
Quo, no Opiossoi, o Cu \indiquo juslo,
A causa da Inocncia. O Anjo somngoio
Som dai ou\ido aos iogos do Tiiano,
(1)
Conquisla o doixa ao Anjo do Exloimnio,
Quo, coando o \inlo da Coloslo cloia,
Nas onlianlas do Ruim,
(2)
quo os Ciislos \oxa,
Robonla o ocullo Mal, da inlompoiana
E das do\assidos oi\ado fiulo.
Da cinluia al fionlo, oia squololo
Galiio, a quom cosida co' aicabouo,
A polo cobio l\ida, o mais coipo
Odio afiguia: os ps foima poidoiam
Quando boida um Lago, a quom faz sobo
Espadana o Tabua, a Cobia cingo
Noi\udo Touio, ansiado so dobalo
Nas ioscas do iplil, foio o Ai, c'os coinos:
Vai la\iando o \onono, o Touio boiia,
Voncido cai no clo, no clo iobolca-so.
Dobalo-so Galiio, nsia o iugo,
Quo llo mina a gangiona os inloslinos.
Ioiquo os \oimos quo ioom poifiados,
Esso do Oibo Sonloi, clamom culis,
Com iocm-moila Rs a claga omplaslam.
(
361
)

(1) Galiio.
(2) Galiio.
Ciuol, dogolai manda a quanlo Mdico
No alinou, com dai-llo, ao Mal confoilo.
Um dolos (s ocullas douliinado
No Cullo dos Ciislos) ousou dizoi-llo:
Tou Mal loda a nossa Ailo sobiopuja.
Do mais alo llo inquiio a causa, ol Iincipo:
Romonla ao quo ls obiado conlia os Soi\os
Do Sumo Dous, o a plono, a, lo inloiia
Do a quom ls iocoiioi. Mala: moiiamos,
Mas, om lou Mal nula a Modicina.
Em dos\aiiadas iias, lal fianquoza
A Galiio abiasou. No \iu quanlo impio
C'o llulo do Eloino,
(1)
assoboibaia
Vida do piazo cuilo! Dobia om fuiia
Conlia os Ciislos, suplcios no suspondo,
Na piimoiia sonlona
(2)
mais so afiima.
O Sol cislino anola, om quo apaioa,
No Anfiloalio, um moiibundo Auguslo,
(3)
Quo \om \oi como os sous Vassalos moiiom.
No so llo apuiou muilo o sofiimonlo.
O fla\fluo
(4)
Tibio, os soiios do Alba,
(
362
)

(1) Quo a si usuipou.


(2) Quo mandaia piomulgai, poi oidons quo doia a Foslo.
(3) Galiio.
(4) Iola ullima \oz iopilo iazos quo j aloguoi, sobio oslo mosmo piossuposlo.
Como poim mo fazom (no obslanlo) os mosmos iopaios, daioi, o paia sompio, a
mosma iosposla. Ropaiam-mo quo uso, alguma \oz, do pala\ias Lalinas, num Iooma
do mais do 158 \oisos, \oisos quo no sondo do minla la\ia, o lialando assunlos no
olaboiados, na lngua Ioiluguosa, obiigam o dospio\ido liaduloi a in\onlai pala\ias
quo coiiospondam aos loimos do Oiiginal Icccr imprccus! Pcuci, ucs ccuus
cmctii jupiicr. Rosla pois podii ompioslado. E a quom! Fcil \onida foia apoiluguo-
sai (uc! ccsii) do Fiancs, como faz muila gonlo, quo oscio\o, o muila mais, quo no
oscio\o. Abalano-mo s iiquozas maloinais, como Camos foz, como lanlos bons
fizoiam, quo moloiam no comicio liloiiio o cabodal quo a boa Mo Lalina nos ajun-
lou paia nosso paliimnio, o acoss\ol iocuiso, nas mosquinlozos, om quo l longo
lompo laboimos.
As floioslas do Tibui, do Lucilil,
Ao soiiiso da Auioia so alogia\am:
Enlio as Follas cinlila o icio limulo,
Como oulioia o Man. Do Roma os Campos
Fiosquido, ju\onludo
(1)
iosplondiam.
Os da Sabina Monlos aiiodados,
Enli'-anu\iados num \apoi difano,
Dospodiam, no onloio do al\as Floios,
Do Abiunlo a coi \iolcoa puipuiina.
Viias subii das Cloas manso o fumo,
Eno\olai-so a n\oa, o so ii aos picos
Dos Monlos. Da\a o Sol, nos lopos do lamos.
Nunca mais bolo dia abiiu o Eoo.
Quo lo ompocom, ol Sol, nossa ioa olioa,
(Dondo ollando nos sls) as nossas lgiimas`
Os nossos infoilunios` No lo onlui\am,
So assomas, so doclinas, mgoas nossas.
Com iosplondoi igual, Ciimos, Viiludos
Alumias, o o giio \s soguindo
Som conlai goiaos, compulai oias.
Do Vospasiano, om lanlo, o Anfiloalio
So coioa\a
(2)
do Io\o. Roma, ao sanguo
Dos Miliios coiiondo, aliopolando-so,
A conlo, a mil... cobiindo uns a caboa
Co' a aba da loga, ou j co' a \iia
(3)
umbola,
Iola amplido do Ciico so doiiamam.
O \ulgo, om buibuiinlo (aiioboado
Iolas aboilas)
(4)
sobo o dosco om bandos,
Ioi oxloinas oscadas, loma assonlo
(
363
)

(1) Romoa\am-so com a auia da Iiima\oia.


(2) Sonlado o Io\o om dogiaus ciiculaios, foima\a como uma coioa ao Espoc-
lculo.
(3) Umbola do \iias coios.
(4) Pcr tcmiicric.
No maimioo iocinlo. Giados do ouio
Rosguaidam Sonadoios dos insullos.
(1)
Ioi quo os aios so ombobam do fioscuia,
Dispaia\am iopuxos ingonlosos,
}oiios do \inlo, do gua aafioada,
Quo, om oi\allo odoifoio dosciam.
Tis mil Slluas do bionzo, infindos Quadios,
Iifido, }aspo, om longas Colunalas,
Balauslios do ciislal, Vasos do caslo
(Ioilonlos da Ailo!) o Ciico afoimosonlam.
Num ca\ado Canal, quo cingo a Aiona,
(2)
Ciocodilos nada\am c'o Hipoplamo.
Loos foios, onoimos Elofanlos,
A foia Tigios, Onas, Touios, Uisos
Co\ados om iasgai lumanas cainos,
Nos co\is dossa Aiona, biamam, uiiam.
(3)
Foiozos, quanlo os Loos, donodam biaos,
Aqui, alm, sanguonlos Gladiadoios.
}unlo aos co\is da Moilo,
(4)
Alcoucos jazom
Ondo iamoiias nuas, Damas nobios
(5)
A\ulla\am o loiioi dosso spoclculo,
Ri\ais
(6)
da Moilo (quais, ioinando Noio)
(7)
(
364
)

(1) Das Foias.


(2) A ioa inloiioi ou Coiio, ondo so lula\a, olc.
(3) Uiiam os Elofanlos.
(4) Co\is das lomicidas Foias.
(5) No so poudo conloi }u\onal (|ccii in!ignciic tcrsum) quando \iu o doscaia-
monlo com quo os Romanos doscondonlos dos quo oxpulsaiam do Roma os Rois (poi
uma unica ofonsa comolida conlia a caslidado conjugal) sofiiam dos\oigonlamonlos
lo do\assos o lo publicos, nas doscondonlos das Coinlias, olc., olc.
(6) Concoiiondo paia o lal foslojo o compolindo com os Loos, o Tigios, olc., a dai
ala ao iogozijo.
(7) Foslojo quo Tigolino dou a Noio, as Damas da moi nobioza so apiosonlaiam
nuas com as oulias moioliizos lambm nuas.
Do moiibundo Auguslo
(1)
ao fa\oi aimam.
(2)
}unlai, das quo osliiadas slo nas iuas
Sob o pondoi do Baco,
(3)
ullimos ui\os,
E londos dibuxada loda a pompa
Do dosdouio cabal da Escia\a Roma!
}, s poilas so do cicoi, Iioloiianos,
Quo lo-do ao suplcio conduzii os Miliios.
Ioi oidom do Galiio a Eudoio osliomam,
Campoo, quo anlos quo os mais, onlio na lula.
Assim, buscam no pilio,
(4)
anlo a mais loslo,
O Hoii, quo as doslomidas loslos iogo.
Giila da poila o Caicoioiio: |u!crc.
Vcm |crc. Vcs mcrrcr.
EUDORO
Vi\oi llo ou clamo.
Enlo so oiguo da podia, om quo iopousa.
No podo alallo pi Ciiilo s lgiimas
Nom sous Iimos.
(5)
EUDORO
Quanlo anlos nos \oiomos.
Voi-nos \amos no Cu, so cuilo inslanlo
Nos sopaiam do Mundo. Iaia o lianso,
(6)
A al\a lunica o o manlo quo boidaia
Iaia as nupcias a Mo, guaidado, loma.
O Aicdio Caadoi, quo so apaiolla.
(
365
)

(1) Galiio.
(2) Aimando ao fa\oi do Iincipo. }ACINTO FREIRE.
(3) Suc pcn!crc 8cccni.
(4) No pilio duio, diz Camos.
(5) Os Miliios com olo piosos.
(6) Do Mailiio.
Com Aico, ou Liia ao pimio, om Manlinoia,
Vonco-o, om gonlil, Eudoio.
IOVO E IRETORIANOS
Eudoio, Eudoio.
EUDORO
|u tcu. Da poila o umbial j sal\a o Milii.
Co' \igoi da alma \onco a doi dos mombios.
(1)
CIRILO (c |u!crc)
Dada lo foi adamanlina fionlo,
Ol da Mulloi piognio. Nada lomas,
Nom lo dom lomons suslo. Enloam Bispos
Cnlico do lou\oi,
(2)
pouco l composlo
Iolo amigo do Milii,
(3)
Agoslinlo:
A Ti, Dcus |cutcmcs, ccn|csscmcs.
Os Ccus, cs Anjcs, Qucrucins, c Trcncs,
Tc prcc|cmcm, Scnncr, ircs tczcs scnic,
Dcs cxcrciics Dcus... Inda o Epincio
Canlando oslo, quo j, do cicoi foia
Goza Eudoio liofus. }, dado
(4)
a ulliajos,
O ompuxa o Conluiio
(5)
com bionco goslo,
E llo diz: Tcr!c tcns.
(
366
)

(1) Aloimonlados no mailiio.


(2) Tc Dcum.
(3) Do Milii Eudoio.
(4) Dado Eudoio.
(5) Da guaida quo o conduzia ao mailiio.
EUDORO
To pioslo, amigo,
Como lu (quando ou so) conlia loslos ia.
Mas olla: lodo clagas lo\o o coipo.
Em folla do papiio, llo po ilulo:
|u!crc pcr Crisicc, no in\iclo poilo,
E, com baldos o assoboiba\a o Vulgo.
Ondo osl o lou Dous` Do quo lo monla
Toi Cullo ignbil anloposlo \ida`
Voiomos so o sou Ciislo, lojo o iossuigo!
E so do nossas mos \ii li\i-lo!
}, com oncmios mil quo do aos Dousos
Essos bandos foiozos, saboioiam
Conjunla, a alla \ingana, quo, ali, co\am,
Nos quo insullam, conliiios a sous dolos.
O Iincipo das lio\as, o os sous Anjos
Ioi aios, o poi loiias doiiamados
So ombiiagam do conlonlo, o alioz oigullo:
} a liiunfai da Ciuz so do al\ssaias.
Da Ciuz! quo \ibia o iaio, quo os sub\oilo!
Dos Iagos aulando a insnia, a fuiia,
Fazom com quo o
(1)
apodiojom, com quo alasliom
Do agudos oslillaos
(2)
o caminlo,
Aos ps clagados do modoino Apslolo.
Qual lialaiam }osus (sou dio acli\o!)
Tialam o Milii sou, quo ao Capillio,
Ao Ciico, \ai doscalo
(3)
caminlando.
Anlo as aias do Slloi,
(4)
anlo os Roslios,
(
367
)

(1) A Eudoio.
(2) Diz o Oiiginal !ccris !c tcscs, quo om Ioilugus quoi dizoi ccccs !c |cuc uc-
crc!c. Mas ccccs (a mou onlondoi) nunca loio onliada om Iooma siio.
(3) Como }osus doscalo ao Glgola caminla\a.
(4) jupiicr Sicicr.
Anlo aico liiunfal, quo onconlio, ou Sllua
Do Numo, quo, om caminlo a\islo Eudoio,
Rodobia ui\os a Tuba, o giila ao Milii:
Dc cu|ic.
EUDORO
O Voncodoi cullo a Voncidos!
(1)
No laido la\ois do \oi quom quo \onco.
Quo um Csai \ojo
(2)
ou pi diadoma, o coplio
Aos ps do Ciislo, ol Roma. Esp'iilos do Oico
Tous Tomplos dosampaiam, poilas foclam
Iaia no mais so abiii, binzoos foiiollos.
IOVO
Dci cccc !c impic, uc in|criunic cgcurc.
Mal poudo a Guaida dofondoi da fuiia
Do Idlalias o Milii, o Iiofola.
EUDORO (ccs Gucr!cs)
A Impoiadoios sous j assim lialaiam.
Nom poi quo ou oiga o ioslo, \os iolo\a
Ii, co' a ponla da ospada, baiba ospoquo.
(3)
Quanla Sllua liiunfal so oiguoia a Eudoio,
Quobiada foi. Uma unica iosla\a
No caminlo do Milii. Ioiquo oncubia.
O d quo llo ola faz, doscia o olmo
Um dos Guaidas.
(
368
)

(1) Os dolos, quo Eudoio \oncia, moiiondo pola F.


(2) Como quom inspiiado \ o fuluio.
(3) Como a Villio Impoiadoi fizoiam os soldados, quando o iam malai.
EUDORO (cc Gucr!c cnicrncci!c)
No cloios gliia anliga.
Eslo, lojo o mou liiunfo. Igual lo \onla.
No mago da alma onliou lal dilo, ao Guaida.
Nom laidou a abiaai a F do Ciislo.
Ei-lo, poi fim, no Anfiloalio, Eudoio
Qual biioso Coicol, quo no ionlido
Iilio, a flocla oncia\ou, onlia aiiojado,
Som quo indiquo dooi-llo o moilal golpo.
No so conliiios sous quanlos o cingom.
(1)
H
(2)
quom locai-llo
(3)
anola a \osliduia.
Vollos l quo as pala\ias llo iocollom.
(4)
H Lo\ilas, quo om gimio da mpia Tuiba,
Absol\ios llo lanam. }o\ons, Donas
Ali biadam: Mcrrcr cc c|c ucrcmcs.
C'um dilo, o Milii, c'um ollai, c'um goslo,
Sopoa\a ossos aiiojos do Viiludo:
Quo, a alma, llo acui\a dos Ciislos o iisco.
(5)
Do Ciico, o ospoia, s poilas, lodo o Infoino,
A comoloi-llo o doiiadoiio assallo.
Voslo, sacia a Saluino, os Gladiadoios
Lana\am aos Ciislos.
(6)
EUDORO (ccs uc |crccjctcm !c c ircjcr ccm c|c)
Libis no liajo
Do Iagos. Ciislo moiio. Das foiidas
Rompo anlos, co' oslas mos as aladuias.
(
369
)

(1) No ciculo dos ospocladoios.


(2) Muilos Ciislos.
(3) Ioi do\oo.
(4) Iaia com olas odificaiom os Mancobos.
(5) Quo so aiiisca\am os Ciislos a soi \limas dos oxallados dosojos sous.
(6) A onliada do Ciico.
Do\ido a Csai sou, do\ido ao Io\o.
(1)
So ou moiio,
(2)
o quo os pii\ais assim da lula,
(3)
Co'a \ida o pagaiois. Tomondo a amoaa,
Llo fianquoiam o Ciico os Gladiadoios,
E imp\ido onlia Eudoio, o liiunfanlo.
Rompo uni\oisal \oz, foiino aplauso,
Quo da baso
(4)
ao faslgio \ai do alcanco,
E iolumba nos Ecos.
(5)
Nas ca\oinas
Roclusos os Loos, o as Foias biulas
Ao clamoi biulo, dignas iospondoiam,
No foioz iogozijo. O \ulgo liomo,
Mas no so assusla Eudoio. Quo, ali, subilo,
Llo ocoiio, o quo om lal slio,
(6)
piossonliia.
Do sous passados oiios so compungo,
Rondo a Dous giaas, quo acoil-lo apiou\o,
Em sua Compaixo, o quis liaz-lo,
(Ioi allo aibliio) a fim lo gloiioso.
Toino iocoida o Iai, o Iims, o a Iliia,
Quo lodos iocomonda ao }uiz sumo.
Rocomonda Domdoco, o Cimdoco:
Ionsamonlo, quo Toiia dou, como ullimo!
Logo, da alma, ao Cu d lodo o sonlido.
No oia o Impoiadoi inda clogado,
Dos Ludos o Inspocloi
(7)
sinal no doia,
Iodo o Milii foiido giaa ao Io\o
Do assonlai-so na Aiona, a cobiai foias,
(
370
)

(1) Romano.
(2) Das aboilas foiidas.
(3) Do Milii com as Foias.
(4) Do Anfiloalio.
(5) Conca\idados ingonlosamonlo aboilas, nos Ciicos o nos loalios, paia dai
maioi \olumo \oz.
(6) Vi!. Li\. 4 doslo Iooma, in |incm.
(7) Mcgisicr |u!crum.
O Io\o a dou, poi \oi mais longa a lula.
No manlo, on\ollo o Milii, so iocosla
No clo, quo l-do lingii co' pipiio sanguo,
Qual, no musgo da bionla alla o piofunda
So iocosla o Iasloi. Saa, om lanlo,
Da oloina piofundoz do Sanluiio,
Mais splondonlo luzoiio. Ou\om piosliados
Anjos, Dominaos, Viiludos, Tionos,
Enliados do piazoi, \oz quo piofoio:
|grcjc ccs Hcmcns Pcz. Acciic c c Viiimc.
| c uc c jusic nc tcricr, u|iimc scnguc
Icrc c Ic iriun|cr, mu!cr-sc c Mun!c.
A Cooilo dos Miliios
(1)
domo\o-so,
Os Di\inos Soldados so onfiloiiam,
O som da quo o Anjo omboca auspcia Tuba.
L splondo o Iiolo-milii,
(2)
co' oulio Dicono
(3)
Com Cipiiano oloquonlo, Anlislos Sanlos,
(4)
Quo lanlo nomo lo dado loal Cidado,
Quo afaga o Aiai, o quo a aiiuna o Rodo.
Dosco-os nu\om do luz: \om, no sou gimio
Colloi o foliz Milii \iloiioso.
Baixam os Cus, o so abiom: Coios iompom
Do Anjos, do Ialiiaicas, do Iiofolas,
Do Apsl'los a admiiai do }uslo o pilio.
Rodoando a Mo do Eudoio, Viigons, Viu\as,
Sanlas Esposas, paiabns llo abundam.
Ela unica, da Toiia, afasla os ollos,
Quo ao liono do Dous sumo \ollou filos.
(
371
)

(1) Quo j labilam o Empioo.


(2) Sanlo Esl\o.
(3) So Louiono.
(4) S. Iolino, o Sanlo Iionou, Bispos do Lio do Fiana.
Aima a doxlia Miguol, c'o, quo d subilos,
Monlanlo, golpos,
(1)
Sabaol piocodo,
(2)
Toma
(3)
o giillo, na osquoida, quo foijado
Foi, no Aisonal da Cloia Coloslo,
Ao fulguiai do limulos iolmpagos,
Aicanjos com, quo aidonlo Quiub
(4)
iogo,
Indosliulos anis llo oncadoaiam.
Obia admiianda! Mallos \o gia\ssimos
Moldando a golpos o ouio, a piala, o bionzo
Fundidos do anlomo, o apaiollados.
Inda llo mosclam da \ingana oloina
Conlollas lis, Toiioi, Dosospoiana,
E Maldio, fuzis do Raio, o a \i\a
Maliia, quo j as iodas compusoia
Do caiio do Ezoquiol. Como um Comola.
Ao sinal quo Dous foz, Miguol pailiu.
Do suslo os Aslios ciom findado o giio.
Um p no Mai, um p na Toiia, o Aicanjo
Com sol-fulmina
(5)
\oz, liiido clama:
Iin!cu scu rcinc Crisic. c |in!c c !c |!c|cs.
Triun|c c Rc|igicc, |cnccc c Mcric.
Rc|c pcrtcrsc !csc|rcnic c Mun!c.
Vci-ic ccc|ncr, Scic, nc ncgrc ccismc,
Vci-ic cc pcc, cm uc scc|cs !cz !cmcrcs,
Rcitc, !c irc, cm gri|nccs c|crrc|nc!c.
(
372
)

(1) Os quo lom Clssicos Lalinos, o moimonlo Ioolas, sabom molloi quo ou, o
uso fioquonlo quo olos fazom da figuia lipoibalon, mais poi ologncia, quo poi nocos-
sidado.
(2) Como o fogo sagiado piocodia os oxicilos dos Ioisas, o monlanlo do Dous do
Sabaol piocodo a milcia Coloslial.
(3) O Aicanjo S. Miguol.
(4) Quoiubim.
(5) Scpi-|u|minc tcz agiadou a dous Ioolas Ioiluguosos do oslilo no iasloiio,
lal\oz quo dosagiado a \oisislas do gua doco, quo om caso como oslo diiio ccm tcz
!c scic rcics.
A lo modonla \oz, nos io\is Anjos
Enlia ansiado loiioi. Do Infoino o Iincipo
Inda iosislo, o afionla a dai balalla
Ao Gonoial do Allssimo. A si junla
Do Volupia, Homicdio, o Saboi falso
Os lis anjos iuins. Mas dosponlados
Na figua dos loimonlos, no\as ponas,
Ioi no\o mal, quo lo foilo, os assoboibam.
Sal conlonlo, inda assim s, co' Aicanjo.
Ronlii ousado! Em \o! quo o \igoi fogo-llo,
Dosmaia-llo o Iodoi, o o Coplio oslala-llo.
Iola loslo osmoiocida anlo-guiado,
Com liiido iugido so aiiomossa,
No poo piofundssimo baquoia.
Co' olo do lombo \\idas cadoias,
Quo no mago do Infoino o cingom, foiiam,
Num monlo om biasa, o om labaioda \i\a.
Ou\o Eudoio concoilos inof\ois,
Do Haipas do ouio, a millaios, sons dislanlos
Quo acompanlam do \ozos molodia:
(1)
V, nos aios Exicilos do Miliios,
Quo Aias doiiubam, Tomplos dosmoionam.
Enlio nu\ons do p, baixa do ompioo,
Aos ps do Eudoio, oscada do poilonlo,
Toda }aspo, Esmoialda, Opala, Hiacinlo,
Quo da Sanla Solima igual aos muios.
Conlompla o Milii a \iso iosplondida,
E, com suspiios, clama, ansioso, o inslanlo,
Em quo a subida l-do oncolai Coloslo.
Moi gliia ao Io\o sou iosoi\a ainda
O Dous bom do Isiaol, quo om dbil Viigom
Suslm \aionis biios gonoiosos.
Como, onlio o liigo om floi madiuga, o ospoia
(
373
)

(1) Quando paia uma, ou muilas \ozos l uma unica loada, diz-so molodia, o
quando os insliumonlos acompanlam com consonanlos, o falsas, diz-so laimonia.
Callandia a isoa Auioia, o al\oja aponas
Iolo dobium da nu\o', a luz iomponlo,
Doixa aodada o clo, iomonla o \oo,
Canla ao Viandanlo, o com sou Hino o alogia,
Tal madiuga ao piimoiio alboi Cimdoco,
Iaia canlai, nos Cus, Hinos, quo os }uslos
Enlo\om do piazoi. Da Auioia um iaio
Voio iocm Ciisl foiii nos ollos.
Vai-so lcila oiguondo, o liaja a ioupa
Do mailiio, quo adiodo consoi\aia.
O Anlislo Homioo dosfiula\a o sono,
Quo llo coaia o Anjo polos mombios.
Manso o manso, anlo o loilo so llo ajoolla,
E o Iai conlompla, com sonlidas lgiimas,
Enlo\ada na paz, com quo iospiia.
Mas quo acoibo acoidai (msoio!) o ospoia!
Da compaixo filial piomo os soluos
Cimdoco, o socoiio-so coiagom,
(Anlos a Amoi o F)
(1)
o oscapa a fuilo,
Qual so fuila\a Mo, Noi\a Spailana,
Iaia os abiaos ii logiai do Esposo.
Com lodos soi\os sous, com Zacaiias
Sai Doiolou da Casa Viigiliana,
E liansnoila. Ciislos doimii no sofiom
Quando om cislino Sol l-do la\oi Miliios.
Vo-so do \olla ao Ciico, unom-so Tuiba,
Disfaiados, o fim da lula aguaidam,
Ioi dai, a fuilo, campa aos Sanlos Coipos.
(2)
Tais, junlo dum Casal alposlio, as Iombas,
Iaia colloi o gio mallado, na oiia,
O coilo aguaidam da afanada fouco.
(
374
)

(1) Aos podoios do amoi, quo linla a Eudoio, o aos da Roligio, quo piofossaia.
(2) Mailiiizados.
No acla osloi\o a Viigom, paia a fuga.
Quom llo a\onlado lou\oia lal dosgnio`
Ao poiislilo dosco, as poilas abio,
E, som guia, so lana ignola Roma:
Eimas iuas \aguoia. Todo o \ulgo
Do liopol, so aiiomossa ao Anfiloalio.
Ondo o caminlo a lo\a ignoia: ois pia...
Ci, quo ou\o um iudo ao longo, ao iudo coiio,
Quanlo mais coiio, mais o iudo modia.
Soi\os, Milcia, Infanlos, Damas, Vollos,
Liloiias, Ca\aloiios, Coclos ipidos
V liillai ossa Rola, om longo fio.
Ou\o iumoi confuso, ou\o allos giilos.
s Icrcs cs Crisiccs. Ela mui longo,
Dondo, inda no so llo ou\o a \oz, biada\a:
Eis-mo aqui. } assoma\a pola omposla
Sobiancoiia ao liopol, quo abiaa o Ciico.
} comoa a doscoi, quando so onsaia
A apa\onai-so a Auioia.
(1)
Enlo a ciiois
Esso Aslio, quo inloimoia a Noilo o o dia,
E, nola, \iia a Gicia ajoollada
A
(2)
quo a Cfalo amou,
(3)
a quo amou Zfiio.
}, poi Ciisl lodo osso Io\o a julga:
Quo o \u bianco, o azul \oslo, o piolo manlo
Inda dolalam monos, quo a Modslia.
IOVO
E Ciisl, quo oscapou do cicoi: piondam-na.
(
375
)

(1) Quando, poilo do nascoi o Sol, lomam as nu\ons di\oisidado do coios.


(2) Cfalo amado foi do Auioia.
(3) Floia amada foi do Zfiio.
CIMODOCE (cntcrgcnnc!c !c sc tcr cm cnusmc ic|)
Sou Ciisl. No fugi. Eiioi caminlo,
Como }o\om, nascida om longos loiias,
Nas Giogas iibas, minla moiga Iliia.
Ol \s, possanlo goiao do Rmulo,
Mosliai-mo o Anfiloalio, o l guiai-mo.
Iala\ias lais, quo a um Tigio amansaiiam,
S mofas, o baldos llo acaiioaiam.
Quo dou, num bando, om quo Homons, o Mulloios
Cambaloa\am biios, dissolulos.
Tal\oz so ou\iu quom disso: A jo\om Gioga
No podo soi s Foias condonada.
CIMODOCE (ccm iimi!cz)
Sim o sou: o mo ospoia o Anfiloalio.
Enlio ui\os, o liopol, a ompuxa, a adianla,
E o Gladiadoi, quo onliada abiia aos Miliios
Oidons no londo acoica dossa \lima,
Ropulsa-a do loi pailo no lolocauslo.
Ela, quo aboilo \iia oulio Cancolo,
E, poi olo, a\islou, na Aiona, a Eudoio,
Qual \oloz flocla dispaiada, aiianca,
(1)
E nos biaos do Esposo so aiiomossa.
Sobio os dogiaus do Ciico, om p, iomo\om,
Tumulluam com mil ospocladoios
Dobiuados, o ao Ciico podom no\as.
Quom ossa mulloi, quo assim, nos biaos
Do Ciislo so aiiojou` Oulios infoimam
Quo a Sposa, quo Ciisl, quo dada s Foias,
Quo o liajo padoconlo assim o inculca.
Dali biadam: |scrctc |ci !c Hicrcc|cs,
Quc c ccnncccmcs ccm. | cuc|c Grcgc,
Quc csicnicu scr !cs Dcuscs inimigc,
(
376
)

(1) A coiiida.
Qucn!c pics ircicmcs |iccric-|c.
Qucc jctcm! ucc |crmcsc! (dizom lmidas
Algumas \ozos) mas giila\a a Tuiba:
Mcr rczcc, pcruc cs Icrcs c !ctcrcm,
| ncc cmpcsic c |mpcric !c impic rcc.
spoia mgoa,
(1)
o loiioi,
(2)
a onlo\o
(3)
unidas
A \oz do Esposo onlalam. Cingo ao poilo
Quom longo ansoia \oi: sonlo a cada lomo
Ii-llo \ida, poi qual mil doia suas.
EUDORO (cnirc |crgc prcnic)
A quo \ioslo incaula` Ha\ia ou \oi-lo
Em lianso lal` Quo oncanlo! Quo infoilunio!
To liouxo ao moilicnio! A abalos dai-mo
Na F! E a quo \oja ou, como lo malam!
CIMODOCE (sc|ucn!c)
Ioidoa lua soi\a. Iolo Esposo
(Disso a E\a Dous) Iai, Mo a Esposa doixo.
Fuilada a amoi do Iai, doixo-o doimindo,
Ioi \ii podii a lua \ida a Auguslo,
Ou paililla conligo loi, na moilo.
Do Esposo, alonla, quanlo o ioslo plido,
Quanlo as clagas do Milii sanguo \oilom.
Um giilo d, o, om sou doliio sanlo,
Boija o clagado poilo, os ps, o os biaos.
Quom dii claio o quo sonlislo, Eudoio,
Quando, om lou coipo lacoiado o msoio,
(
377
)

(1) Do \oi quo iam as Foias do\oiai Cimdoco.


(2) Da impiodado com quo os Iagos, quo llo podiam sal\ai a Esposa, a condo-
na\am.
(3) Do a loi junlo a si lo loina, o lo poilo do soi com ola paia sompio unido no
Iaiaso.
So impiimiiam da Esposa os lbios puios`
Quom, do piimoiio afago duma Esposa
O inof\ol oncanlo, quo das clagas
To coiio aos soios da alma` A Eudoio, subilo
Coloslo dom, nas facos llo iulila.
Inspiia-o o Cu! Dospiondo o anol, quo no ndico,
O oslonla Esposo, ombobo-o no sou sanguo:
No mais mo oponlo (diz) inlono lua,
Nom lo alallo, na c'ioa quo piossoguos,
Com \aloi lal. So \oz do Cu dou ciona,
Finda a conquisla a quo \ioslo ao Mundo.
} inulil fica ao Iai o lou socoiio,
(1)
Quo Dous o loma a si. Vii-llo-, no laido,
A \oidadoiia luz, o lom do unii-so,
Iioslo, c'os Fillos sous, nossa pousada,
(2)
Ondo nada la\oi, quo o apailo dolos.
Anuncio doi, quo Esposos moiioiamos,
Num dia. Agoia o \s cumpiiam o anuncio.
Olla o loio nupcial, o allai, o o lomplo,
(3)
Ollo ossa pompa, om loino apaiollada,
E os aiomas, quo a Esposos nos poifumam.
Vol\o os ollos ao Cu, conlompla, admiia
Com a \isla da F, Coloslos pompas
Mais iicas, mais foimosas, quo oslo acanlo.
(4)
Logilimomos, d'anlomo, os laos,
Quo lo-do oloinos ligai nosso mailiio.
Ionloi do Dosposiio, oslo anol soja.
No Ciico so ajoolla o pai anglico,
Co' anol, linlo om sou sanguo, Eudoio cingo
(
378
)

(1) Fala Eudoio como inspiiado.


(2) Aponlando o Cu.
(3) Aponlando o coiio, om quo lo-do soi mailiiizados.
(4) Compaiada a pompa dos Impoiadoios, a mais fauslosa, com a pompa Colos-
lial, quom no dii, quo mosquinloz o acanlado foicojo, a mais sumpluosa pompa
doslo Uni\oiso!
Sposa o dgilo anulai dizondo:
Sagio-lo f do Esposo, ol do Dous Soi\a,
Roboca no pudoi, Raquol no am\ol,
Saia no fiol, so no na oxlonsa \ida.
Abundo o modio om ns, lanlo a Viiludo,
Quo oloina duio, o dola a\ullo o Empioo.
Subilo o Cu so abiiu. Sublimo \oda!
Solono Hino sponsal
(1)
Anjos docanlam.
Iiosonla a Dous os Fillos ambos Sfoia,
Fillos, quo lo-do subii ao liono oloino,
Aos ps do Dous, om piazo cuilo, o\anlos.
Viigons Miliios locom a Cimdoco
C'ioas nupciais, bnos Ciislo doiiama
Sobio os Consoilos, om moiioi,
(2)
folizos.
O Sanlo Esp'iilo, om conlinonli os dola
Com inoxauslo amoi, amoi oloino.
Em lanlo a Tuiba, \ondo ajoollados
Os Ciislos, ciou, quo \ida llo imploia\am.
Vollando o pologai, como oia do uso,
No condonai moilo os Gladiadoios,
Rojoila os iogos. O Romano Io\o,
Io\o Roi,
(3)
(poi sous nobios foios) linla
Ioidido l muilo a li\io Indopondncia...
Go\oinai sous piazoios, absolulo
Llo consonliam s, poi, com lais ailos,
Molloi o sopoai, o o coiiompoiom,
Na sua Escia\ido, Sonloi sob'iano!
O Gladiadoi dos Iilicos
(4)
\om pioslos
Tomai do Io\o as oidons, o assim fala:
(
379
)

(1) Os Canlaios do Salomo.


(2) Iola F.
(3) Pcpu|um |cic rcgcm. VIRGIL.
(4) Dos pilicos do Anfiloalio.
Li\io, o possanlo po\o, onliou no Ciico,
Essa Ciisl, dos Rus Ciislos osliomo:
Sonlona, c'os mais mpios lom do moilo,
Logo, quo o sou Caudillo acabo a lula.
E\adiu da piiso. Ioidida, om Roma,
Sou Fado iuim... Do Impiio o Fado (ou digo)
Dosgaiiada a guiou, ao Ciico a liouxo.
Com unnimo \oz, llo biada o Io\o:
Os Dcuscs |nc in||uircm. Iiuc, c mcrrc.
Mo\ida a compaixo pailo da plobo
(Tnuo pailo, o a quom Dous piodoso mo\o)
D concobou da }o\om Foimosuia,
E amaia dai-lla o Io\o absolla o li\io.
Mas a luiba iobiama: Iiuc, c mcrrc.
Os da luiba, ol no so fillos do Biulo,
Quo, om mal lo\o a Iompou, mandai pacficos
Elofanlos biigai conlia Elofanlos.
A Escia\ido
(1)
ombiulocou a Tuiba!
Cogou-a idlalia! Exlinla om Roma
A Luz da Liboidado, o soi do lumanos!
Rompo uma \oz, l dos dogiaus supiomos:
Eu ludo fiz. Sal\oi na noilo losloina,
Esso Anjo, quo so onlioga om podoi \osso,
Ciislo sou: o o combalo, o as Foias poo.
Assim, c'o Tomplo sou, o infamo }upiloi,
Caindo, os sous osmaguo adoiadoios.
Aconda a Eloinidado ulliicos clamas,
Quo \os liaguom lo foios, o insons\ois
Viiludo, Boldado, aos lonios anos.
E oi-lo, quo a loiia aiioja a Sllua do Hoimos.
(2)
O Io\o, aidondo om iia, o ioconloco,
(
380
)

(1) Sob Impoiadoios dosplicos.


(2) Do Moicuiio.
E \ozoia: Um Crisicc, nc An|iiccirc.
Prcn!cm-nc, c ccs G|c!ic!crcs c ccmcicm.
Iom Doiolou, Anfiloalio om foia,
Ioiquo \ida d fim, c'os oulios Miliios.
Rolino iumoi do aimas. Dosco a ponlo,
Quo do Iao Impoiial, no Ciico piondo
Do llamo da anguslia
(1)
ao moilicnio
D, Galiio um s passo: o supoiando
O mal quo o gasla, \om (pola \oz ullima!)
Mosliai-so ao Io\o, j sonlindo na alma,
Como llo fogo a \ida, o fogo o Impiio.
Clogou, das Glias, dospaclado um Iipiio,
Moilo Conslncio disso, o Conslanlino,
Quo o lo pioclamado as logios, Auguslo,
Doclaiado Ciislo, \om sobio Roma.
O Ruim
(2)
so alloia, a Doona so llo assanla.
Mas conconliando a doi no nlimo poilo,
E, ou quo so iluda a si, ou quo o Oibo iluda,
O Coplio auguslo,
(3)
a coioada Moilo,
Na liibuna Impoiial pojou o assonlo:
E a Mocidado, o a Vida, o a Foimosuia,
Na Aiona, oxposla s Foias! Quo conliaslo!
Mal quo a\isla a Galiio, o Io\o so oiguo,
Iolo usado looi, pionlo o sauda.
Eudoio so llo inclina iospoiloso,
Cimdoco liibuna cloga o podo
Do Esposo a \ida, o om lioca of'ioco a sua.
Do disciimo do soi ciuol, ou pio
O sal\a a Tuiba, quo, d'l muilo, anola
Quo o combalo comoco, o a\isla as \limas.
Tudo clamoi: |mpics Crisiccs cs Icrcs.
Ao Io\o Eudoio, a fim quo sal\o a Esposa,
(
381
)

(1) Ondo Galiio onfoimo padocia angusliado.


(2) Galiio.
(3) Impoiadoi Galiio.
Falai quoi. Giilos mil a \oz llo afogam.
s Icrcs. Dccm sinc|. Crisiccs cs Icrcs.
}, com iudo sliidoi, dizia a Tuba
Quo dom fianquoza aos Animais foiozos.
} o Cabo dos Roliiios
(1)
ciuza o Coiio,
Solla o Tigio mais foio, o mais sanludo.
Dobalo so alloicou onlio os dous Miliios,
Qual moiioi piimoiio:
CIMODOCE
So ou no \iia
To foiido, o alquobiado... Eu soi piimoiia,
To podiia, om moiioi. Mas, pois mo sinlo
Assaz \igoi, \oioi a lua moilo.
EUDORO
Muilo l quo ou sou Ciislo. Ciislos lm do uso
Apioslai-so a moiioi. Molloi mo cabo
Soi ou quom, doiiadoiio, doixo o Mundo.
Disso: ois dosala o manlo, nolo a Esposa
En\ol\o, poiquo aos ollos ciicunslanlos
(Caso quo o Tigio, pola Aiona a aiiaslo)
Nudoz lolla, o, al sombias do impuioza,
Numa lo casla moilo. Tal\oz ullimo
Do zolos fosso naluial inslinlo,
Quo acompanla, al Campa, o Amoi mais puio.
} sogundo sinal ioclama a Tuba.
Rangom os gonzos do co\il do Tigio:
E o Gladiadoi, quo o abiiu, fogo assuslado.
Tis si, po om iosguaido a Esposa, Eudoio:
E, om p, lodo om oiai alonlo, o fixo,
Ollos no Cu, o om Ciuz aboilos biaos...
(
382
)

(1) Gladiadoios quo usa\am do iodo, nos combalos.


A funoia liombola ullimo
(1)
soa!
Dos giillos sollo, o Tigio so aiiomossa
Ao Coiio, o iugo... Em suslo in\olunliio
Sliomoco o Spocladoi.
CIMODOCE (csmcrcci!c)
Ol Sposo, \alo-mo.
Eudoio, quo so \olla, a loma om biaos,
Ao poilo a cingo (o a onliaia na alma!).
(2)
O Tigio
In\oslo, ompina o coipo, as gaiias ciuas
Cia\a no Milii, iasga-llo, co'as piosas,
As al\as, nuas cainos palpilanlos.
A Esposa, quo so apoila oslioila, o lmida
Com o poilo do Eudoio, os ollos abio
Enlio suslos, o amoi. V, sobio o Esposo
So dobaloi om assanlada lula,
Dos colmillos \oilondo sanguo o Tigio...
Subilo fogo Viigom \iloiiosa
(3)
Dos mombios o caloi, os ollos coiiam-so-llo.
Fica om biaos do Esposo suspondida,
Qual na Enzinla do Mnalo, ou Taigolo,
Iondo o floco do no\o. As Viigons Miliios
Folicidado, Eullia, Ins, Coclia
Baixam a so apossai da Companloiia,
A quom iompoia o Tigio o colo obuinoo.
C'um soiiiso na boca o Anjo da Moilo
O cuilo fio llo coilou da \ida:
E ola, som nsia, ou doi, o S'piilo oxala,
Rosliluindo ao Cu Di\ino alonlo,
Quo aponas somolla\a andai piondido
Ao lindo coipo, quo Obia foi das Giaas.
(
383
)

(1) Iola ullima \oz.


(2) A soi poss\ol.
(3) Quo ia ganlai \iliia nos Cus, poi moio do mailiio.
Qual Bonina caiu, quo a fouco iuslica
Tallou. Soguiu-a Eudoio ao liono oloino.
Saciifcio do Iaz,
(1)
No\illo, o Iomba,
Quo Aaionia piolo ao Dous do Isaac of'ioco!
Aponas linlam ompunlado a Ialma
(2)
Os Miliios Esposos, quo so a\isla
Uma Ciuz, dospondondo, no ai, luzoiios,
Qual a quo dou liiunfo a Conslanlino.
Roncou iouco lio\o no Valicano.
(Dosoila omposla onlo, mas quo do ignolo
Esp'iilo oia, a miudo, \isilada.)
Tiomou al baso, o anfiloalio,
Tiomou, caiu, quanla lou\o Sllua do dolos.
Qual om Solima a ou\iu, oulioia, a Gonlo,
Soou om Roma \oz: Os Dcuscs tcc-sc.
}, do Ciico o liopol dosoila alnilo,
Todo fuioios \olla ao Iao, Auguslo,
Malai manda
(3)
os do Eudoio scios nclilos:
Cloga s poilas do Roma Conslanlino.
Vonco, o pioslia a Galiio a iuim molslia:
Eis moiio, blasfomando do Dous sumo.
Em \o, no\o Tiiano loma o lomo
Do supiomo Iodoi. L, do allo Empioo,
Tio\oja o Eloino, biilla a Ciuz
(4)
nos aios,
Conslanlino d o golpo, cai Maxncio
Dosponlado no Tibio. Enlia, om liiunfo,
Gloiioso o Voncodoi, na Rainla do Oibo,
Dispoisos \o, do Ciislo os inimigos.
(
384
)

(1) Hcsiic pcci|icc.


(2) Do mailiio.
(3) Iolos sous \oidugos.
(4) O Labaium.
Esso Amigo
(1)
do Eudoio, ogigio Auguslo,
So aplica a iocolloi os doiiadoiios
Suspiios do Domdoco, a quom mgoa
moilo a\izinlaiam, quo, saudoso
Da Filla (caia Filla!) quoi ii \-la,
E o Baplismo ioquoi. Coiio aos lugaios
Conslanlino, ondo jazom do lais Vlimas
Aiiojados os coipos, como a monlo.
Moilos inda iolm, ambos os Miliios,
A, quo om \ida logiaiam, gonliloza.
Ioi dom do Cu, coiiadas as foiidas,
Dila, o Iaz llos ioluz, fila nos ioslos.
}unlos jazom no Comiliio, aondo
Riscou d'onlio os fiis a Eudoio o Anlislo.
(2)
As Logios das Glias, quo ao liiunfo
Guiaia oulioia o Milii o jazigo
Do anligo Gonoial magoadas coicam.
Co' a Ciuz, limbio do Iaz, as lidiadoias
guias oinam do Rmulo,
(3)
o no lumulo
Dos dous Esposos, cingo Conslanlino
C'ioa Impoiial: a F Ciisl pioclama,
F do Uni\oiso, om quo Sob'iano impoia,
FIM DOS MRTIRES
(
385
)

(1) Conslanlino pioclamado Impoiadoi.


(2) O Iapa Maicolino. Vi!. Li\. 4. doslo Iooma.
(3) Quo Rmulo lomou poi insgnias dos Exicilos.

Esla a ullima nola quo ponlo a lodo o qualquoi osciilo mou. Todas o
quanlas os pionlssimos Loiloios onconliaiom, so do anliga dala. Enfadado do
abonai a Ioiluguosos fiasos o pala\ias poiluguosas, lomoi a iosoluo do as
dosampaiai. Apaiom l os aoulos quo llos doiom, o quo no lm do dooi a
quom as l mandou.
(
386
)
NOTAS DO LIVRO XXIV.
Ig. 363, \oiso 28. Iolas aboilas.
Vcmiicric (diz GIBBON, Dcc|inc cn! Ic|| c| inc Rcmcn |mpirc) so clama-
\am as aboiluias, ou faucos, polas quais so onclia, o so dospoja\a o Anfiloalio.
Voja-so lambm MACROB. Lib. V. Sciurnc|icrum.
Ig. 364, \oiso 2. Damas nobios.
Num foslojo, quo Tigolino a Noio dou, apaiocoiam nuas nos Camaiolos,
as Damas da mais alla nobioza, onliossacladas com as Moioliizos.
Ig. 367, \oiso 4. Rlulo.
Doiam com olo um passoio om ioda do Coio do Anfiloalio, o lo\a\a ao
poilo um ilulo. Aiic|us Cnrisiicnus. (Acic Mcrir)
Ig. 369, \oiso 2. Sacia a Saluino.
Clogados poila do Anfiloalio, inlonlaiam os Gladiadoios cobii-los
com ioupas dos Sacoidolos do Saluino, paia lais casos consagiadas. (Acic
Mcrir. |n Scncic Pcrpci.)
Ig. 382, \oiso 28. Aboilos biaos.
Viam lodos (diz Eusbio, lib. 8, cap. 7.) um Mancobo quo oia\a polos
2 anos, om p, o donodado, com as mos ambas oslondidas om Ciuz, oiando,
no slio mosmo, om quo Uisos, o Loopaidos, a olo, a pulos, so aiiomossa\am a
dilacoi-lo, do sou sanguo assodonlados.
FIM DAS NOTAS DO LIVRO XXIV.
(
387
)
(
388
)
Acccc!c !c imprimir csic tcrscc !c Pccmc !cs Mcriircs,
ncc impcriunc mcis cs mcus ccnigncs Iciicrcs ccm ciicccs !c
C|cssiccs, uc cccncm cs pc|ctrcs !c uc usc. Ic csic c
Dicicncric !c cru!iic Mcrccs, cn!c usc!cs sc cnccnircm pcr
prc!cccsscrcs mcus. | sc c|gumcs |ciincs cu ccmpcsics usci,
rcucrcu-mcs c csii|c !c Ocrc. O cmcr !c cnriucccr c |inguc
pcciicc mc ccnti!cu c ccmp5-|cs. sc cgrc!crcm, c pc!crcm scr
uicis c ncc cccnnc!cs A|uncs, pcgc mc !cu !c icr inciic!c c
folicissimo audax !c mcu muiic prczc!c Mcsirc. Sc pcrcm
!csccnicnicrcm c c|guns Criiiccs pcr|uxcs, !cixcm-ncs ccir nc
csuccimcnic, uc icnic tc|c, ccmc sc nuncc cscriics |csscm.
O uc, pcrcm, mc !c cnuncic, uc ic!cs ncc scrcc
!csprczc!cs, ccnsisic ncs Pccsics imprcsscs, uc mc!crnc-
mcnic mc cncgcm !c Pcriugc|, uc muiic rcssccic irczcm !c
|icc !cs C|cssiccs.
(
389
)
(
390
)
(
391
)

(
392
)

NDICE
NOTA INTRODUTORIA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . VII
CRITERIOS DA EDIO DO TEXTO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . XVII
BIBLIOGRAFIA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . XX
!"#$%&'"()
ARGUMENTO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3
NOTAS DO LIVRO XI. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33
!"#$%&'""()
ARGUMENTO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39
NOTAS DO LIVRO XII. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59
!"#$%&'"""()
ARGUMENTO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63
NOTAS DO LIVRO XIII. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83
!"#$%&'"#()
ARGUMENTO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85
NOTAS DO LIVRO XIV. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111
!"#$%&'#()
ARGUMENTO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113
NOTAS DO LIVRO XV. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 139
!"#$%&'#"()
ARGUMENTO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 145
NOTAS DO LIVRO XVI. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 171
!"#$%&'#""()
ARGUMENTO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 175
NOTAS DO LIVRO XVII. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 197
!"#$%&'#"""()
ARGUMENTO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21
NOTAS DO LIVRO XVIII. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 233
!"#$%&'"'()
ARGUMENTO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 237
NOTAS DO LIVRO XIX. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 263
!"#$%&''()
ARGUMENTO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 265
NOTAS DO LIVRO XX. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 289
!"#$%&''"()
ARGUMENTO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 291
NOTAS DO LIVRO XXI. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39
!"#$%&''""()
ARGUMENTO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 311
NOTAS DO LIVRO XXII. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 327
!"#$%&''"""()
ARGUMENTO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 329
NOTAS DO LIVRO XXIII. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 357
!"#$%&''"#()
ARGUMENTO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 359
NOTAS DO LIVRO XXIV. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 387
(
394
)

Potrebbero piacerti anche