Sadraj Sadraj..1 1. Pojam i osnovne karakteristike lovita..............................................................................2 1.1. Pojam i osnovne karakteristike lovita...........................................................................2 1.2. Podjela lovita...................................................................................................................2 2.

LOVNI OBJEKTI uzgojni, tehniki i turistiki............................................................5 2.1. Lovno-uzgojni objekti......................................................................................................6 2.1.1. Hranilita........................................................................................................................6 2.1.2. Solila................................................................................................................................9 2.1.3. Pojilita............................................................................................................................11 2.1.4. Kaljuita........................................................................................................................11 2.2. Lovno-tehniki objekti......................................................................................................12 2.2.1. Lovake kue...................................................................................................................12 2.2.2. Lovake kolibe.................................................................................................................13 2.2.3. Osmatranice....................................................................................................................13 2.2.4. Zatvorena eka.................................................................................................................14 2.2.5. Mrcinita............................................................................................................................14 2.2.6. Lovaki zasjedi..................................................................................................................15 2.2.7. Lovake staze.....................................................................................................................15 2.2.8. Obiljeavanje lovita i objekata.......................................................................................16 2.3. Lovno-turistiki objekti.......................................................................................................16 LITERATURA.......................................................................................................................... 18

1. POJAM I OSNOVNE KARAKTERISTIKE LOVITA

1.1. Pojam i osnovne karakteristike lovita

Lovitem, u smislu Zakona, smatra se povrina zemljita, uma i voda, na kojoj postoje ekoloki (ivotni) uslovi za opstanak, reprodukciju i uspjeno uzgajanje jedne ili vie vrsta divljai; Lovite mora initi zaokruenu lovnoprivrednu cjelinu,omeenu granicama, ali tako da ne sprijeava dnevne i sezonske migracije divljai. Lovite ne obuhvata: izgraeno graevinsko zemljite, javne saobraajnice i druge javne prometnice, ukljuujui i zatitni pojas, odreene dijelove prirode koji su proglaeni posebno zatienim objektima prirode po propisima o zatiti prirode, u kojima je aktom o proglaenju ili posebnim aktom zabranjen lov (nacionalni parkovi, parkovi prirode, strogi rezervati, specijalni zooloki i ornitoloki rezervati i drugi posebno zatieni objekti prirode), more i privredne ribnjake sa obalnim zemljitem koje slui za koritenje ribnjaka, rasadnike, vone i lozne zasade namijenjene intenzivnoj proizvodnji u povrini do 100 ha, ako su ograeni ogradom koja spreava migraciju dlakave divljai i druge povrine na kojima je aktom zabranjen lov. Granice lovita moraju biti uoljive i jasno obiljeene na terenu, a poeljno je da budu to je mogue vie prirodne, odnosno da prate vodene tokove, grebene i druge prirodne objekte. Ukoliko ovo nije mogue, granice se odreuju vjetaki, tj. putevima, eljeznikim prugama i drugim objektima.

1.2. Podjela lovita Lovite osniva Skuptina kantona, ili nadleno ministarstvo. Lovite se daje na koritenje zakupniku, odnosno organizaciji koja ispunjava uslove predviene Zakonom. Lovita se mogu ustanoviti kao: 1. otvorena lovita, 2. ograena lovita i 3. uzgajalita divljai. Otvoreno lovite ne moe biti manje od 1.000 ha. Ograeno lovite obuhvata povrine na kojima postoje uslovi za intenzivni uzgoj, zatitu, lov i koritenje divljai, a ne moe biti manje od 600
2

ha. Uzgajalite divljai obuhvata povrine na kojima se mogu uzgajati pojedine vrste divljai za proizvodnju veeg broja kvalitetne i zdrave divljai namijenjene lovu i reprodukciji. Povrina uzgajalita mora biti vea od 100 ha a manja od 2.000 ha. Lovita dijelimo prema: 1. 2. 3. 4. Nadmorskoj visini i konfiguraciji terena; Prema namjeni; Prema strukturi povrina u lovitu; Prema vrstama divljai koje se u njemu uzgajaju; 5. Prema intenzitetu gospodarenja. Prema konfiguraciji terena i nadmorskoj visini, vri se podjela svih lovita na:

Nizinska (ravniarska), Visinska (brdsko-planinska) i Visokoplaninska lovita. Visinska razlika u nizinskim lovitima se obino kree od 0-700 m.n.v. (50 % povrine ispod 400 m.n.v.). U nizinskim lovitima najbolje uslove ima divlja niskog lova, kojoj se daje prioritet. Nizinska lovita uglavnom pruaju uslove za ivot zeca, fazana, jarebica, prepelica, divljeg goluba i grlica. Lovita sa rijekama, jezerima, ribnjacima i sl. pruaju uslove za ivot raznih vrsta movarica. Meutim, u posljednje vrijeme u mnogim nizinskim lovitima ima srna i divljih svinja. U ovim lovitima ive i razne vrste dlakavih, i pernatih grabeljivaca kao to su: tvor, lisica, jazavac, kuna bjelica, lasica, kobac, jastreb, miar i drugi. Najvei dio povrine ovih lovita ine obradive povrine, livade i panjaci. Visinska (brdska) lovita su u rasponu od 700-1000 m.n.v. (50 % povrine izmeu 400 i 1000 m.n.v.). Ova lovita pruaju uslove za uzgoj divljai visokog lova, dok je divlja niskog lova sporedna. Ovo je najei tip lovita u BiH, sa izraenim reljefom. U ovim lovitima glavne vrste divljai su: srna, medvjed, divlja svinja, tetrijeb, ljetarka, zec, golub grivnja. Moe se nai jastreba, sokola, sova, manjih orlova, a takodje i vuka, lisicu,
3

divlju maku, kunu zlaticu, jazavca i dr. Visinska lovita su obino sa kompleksima uma i ikara sa manje livada i panjaka. Planinska lovita su u rasponu od 1000-2500 m.n.v.(preko 50 % povrine iznad 1000 m.n.v.). Nalaze se i iznad zone umske vegetacije, sa preteno travnim formacijama i stijenama. Tu obitavaju divokoza i kozorog. U niim predjelima ivi medvjed, divlja svinja, srna, tetrijeb, ljetarka i zec. Od grabeljivaca mogu se nai: vuk, lisica, divlja maka, sove, jastreb i razne vrste orlova.

Prema namjeni lovita se mogu podijeliti na: lovita sportsko-rekreativne namjene, lovita privredne namjene i lovita posebne namjene.

1. Sportsko-rekreativna lovita su ona u kojima uzgajanje, zatitu i koritenje divljai obavljaju lanovi lovake organizacije koja gazduje lovitem, u cilju bavljenja lovom kao vidom sporta i rekreacije. 2. Lovita privredne namjene su ona lovita u kojima se uzgajanje, zatita i koritenje divljai obavlja u cilju ostvarenja materijalne dobiti. U ovim lovitima, odstrelne takse su visoke, a uzgaja se i lovi preteno visoka divlja. Ovim lovitima gazduje lovaka organizacija putem stalno zaposlenog profesionalnog osoblja, koje mora imati odgovarajuu strunu spremu, ili posebno formirano preduzee ili dio preduzea. Lov najee obavljaju strani dravljani-turisti po vaeem cjenovniku. 3. Lovita posebne namjene su ona lovita u kojima se uzgoj, zatita i koritenje divljai obavlja u nauno-nastavne, istraivake ili druge svrhe. Ovim lovitima obino gazduju posebni nadleni organi. Prema strukturi povrina, lovita se dijele na umska, poljska i stepska, kraka, te lovita sa velikim vodenim povrinama. U Bosni i Hercegovini, najzastupljenija su umska lovita, zatim kraka i poljska, a znaajno mjesto zauzimaju i lovita iznad gornje granice uma u kojima preovlauju panjaci i stjenoviti predjeli. Najmanje je lovita u kojima veinu povrina ine rijeke, jezera, movare, itd. Prema vrstama divljai, lovita se mogu podijeliti na lovita krupne i sitne divljai, odnosno visoke i niske divljai. Prema intenzitetu gospodarenja, lovita dijelimo na ona sa intenzivnim gospodarenjem i ona sa ekstenzivnim. Lovita u kojima se intenzivno gospodari, su obino ograena lovita, sa izuzetkom pojedinih otvorenih lovita u kojima se provodi intenzivno gospodarenje medvjedom.

Povrine u lovitu dijelimo na lovnoproduktivne (lovne) i na nelovnoproduktivne (nelovne). Lovnoproduktivna povrina je ona povrina u lovitu na kojoj postoje uslovi za uzgajanje, zatitu i koritenje divljai, a da pri tome nisu ugroeni interesi drugih privrednih grana, odnosno da se provoenjem lovstva na tim povrinama ne dovode u opasnost druga lica. Lovnoneproduktivne povrine su naseljena mjesta, i zatitni pojas oko njih (300m), farme, uzgajalita, povrtnjaci, vonjaci, vinogradi, ribogojilita, te vodozatitne zone, javni putevi i saobraajnice, takoe sa zatitnim pojasom, fabrike i dr.

2. LOVNI OBJEKTI uzgojni, tehniki i turistiki Savremeno lovno gazdovanje, koje se sastoji iz uzgajanja, zatite i racionalnog korienja divljai, nije mogue sprovoditi bez odgovarajue infrastrukture u lovitu. tavie, prema izgraenosti, broju i rasporedu lovnih objekata i njihove funkcionalne i estetske vrijednosti, moemo u velikoj mjeri ocijeniti ureenost i stepen gazdovanja u nekom lovitu. Prema namjeni, lovne objekte moemo podijeliti u tri osnovne grupe:

Lovno-uzgojni objekti
5

 Lovno-tehniki objekti Lovno-turistiki objekti

2.1. Lovno-uzgojni objekti U lovno-uzgojne objekte, ubrajaju se oni koji slue uzgoju i zatiti divljai. To su hranilita, pojilita, prihvatilita, kaljuita, solila, silosi itd. Neki autori, u lovno-uzgojne objekte ubrajaju i remize, vjetake livade i druge tzv. bioloke objekte, koji kroz poboljanje staninih uslova slue uzgoju i zatiti divljai.

2.1.1. Hranilita

Hranilita se grade da bi u nepovoljno godinje doba obezbijedila za divlja dovoljno hrane i osigurala njen kvalitet i zdravlje. Hranilitima se takodje postie zadravanje divljai u lovitu. Grade se prema vrsti i namjeni, a razliita su po veliini i obliku, prema tome za koju se divlja podiu. Svako hranilite mora da zadovolji dva osnovna zahtjeva: da obezbijedi zatitu hrane od kvarenja, propadanja i rasturanja, a u isto vrijeme da je uini lako dostupnom divljai.

Hranilite u lovitu

Kod izbora mjesta za hranilita, mora se voditi rauna da je mjesto mirno, daleko od komunikacija i naselja,da su u blizini zaklona ili u samom zaklonu, da je na mjestu gdje se
6

divlja inae zadrava (po mogunosti u blizini vode), te da je teren pogodan za postavljanje hranilita (ocjedito zemljite, na junim ili istonim ekspozicijama, da nije u blizini umskih ili vonih rasadnika, te poljoprivrednih kultura). U odnosu na stalnost objekata i nain gradnje, hranilita se dijele na improvizovana, privremena, prenosna i stalna. Prema namjeni razlikujemo hranilita za nisku i visoku divlja. Za nisku divlja (zeeve, jarebice, fazane, divlje patke), uglavnom se grade improvizovana i privremena, te prenosna hranilita, najee u ravniarskim lovitima, gdje su lokacije za izgradnju stalnih objekata nepovoljne, usljed poljoprivrednih kultura i nedostatka zaklona, pa divlja predstavlja lak plijen za predatore i tetoine. Hranilita za zeeve su improvizovana u tolikoj mjeri da i ne predstavljaju objekte u pravom smislu. Najee se snopovi sijena veu uz pogodno drvo ili postavljeni stub na visini 80-100 cm od zemlje, tako da ga zeevi mogu dohvatiti a da ne bude zatrpano snijegom. Ovo se moe izvesti i na unapred pripremljenom tronocu, ispod kojeg se stavi zrnasta hrana, koju mogu koristiti fazani i jarebice. Kukuruz se iznosi u klipovima, i to tako da se jednostavno nabodu na tapove 50-60 cm visine ili veu na pogodne nie grane. Vrlo je poeljno, nakon jesenskog orezivanja voki, ostaviti grane (naroito od jabuka) u manjim snopiima uz stabla ili privezati uz postavljene stubove. Takoer, prilikom prosijecanja lovakih staza i prosjeka odrezane grane treba vezati u snopie zajedno sa liem. Ova vrsta hrane predstavlja neophodan izvor mineralnih materija, a znaajno smanjuje tete od zeeva koje nastaju glodanjem stabala. Hranilita za zeeve treba da budu postavljena u lovitu, bar na svakih 50 ha po jedno. Hranilita za fazane i jarebice, privremena ili stalna, grade se najee u obliku jednovodnog ili dvovodnog krova, postavljenog na stubove od drveta. Visine su od 50-60 cm, a povrine nekoliko kvadratnih metara. Privremena hranilita su od obinih grana a pokrivena su prirunim materijalom (slamom, kukuruzovinom, granjem). Stalna su od drveta, a pokrivaju se salonitom ili tvrdim drvetom. Ispod njih se stavlja zrnasta hrana pomijeana sa slamom ili trinom i pijeskom. Na ovaj nain se postie to da divlja eprka i zagrijava se, a pijesak je neophodan za probavu. Improvizovana hranilita se grade tako to se na pogodne ivice, bunje i slino, jednostavno nabaca slama, trska, kukuruzovina ili granje sa liem. Ova hranilita se grade najee kao dopuna privremenim ili stalnim hranilitima. Imamo i automatske ili poluautomatske hranilice. Hranilita za divlje patke i ostale movarice se grade u blizini ili na samim vodenim tokovima. Najee imaju izgled malih otvorenih kuica sa krovom u koje se stavlja zrnasta i kabasta hrana (sijeno). Na vodenim tokovima, postavljaju se na male splavove ili pogodna ostrvca u vidu prerezanog drvenog bureta i slino.
7

Hranilita za jelene, i srne i muflone se u pravilu grade kao stalni objekti, najee u vidu natkrivenih jasala, koje ispod imaju korito u koje se stavlja sona ili zrnasta hrana. Grade se od tvrdog drveta, a pokrivaju salonitom, okorcima ili drugim materijalom. Visine su od 130-180 cm, ovisno da li su za srne ili jelene. Obino se u blizini ovih objekata nalaze i skladita hrane (sijena, kukuruza i dr.), kako bi se obezbijedilo stalno dopunjavanje hranilita bez veeg uznemiravanja. Osim ovih postoje i namjenski proizvedene automatske hranilice na struju, koje u odreenim vremenskim intervalima same dopunjavaju jasle ili korita.

Skladite hrane u lovitu

Hranilita za divlje svinje su u vidu prostih drvenih korita, u koje se stavlja hrana (razni otpaci, krompir, kukuruz, repa i sl.), jo se prave od plastinog bureta ili traktorske gume, koje je perforirano, i privezano lancem za drvo ili stub. Puni se zrnastom hranom, a ivotinje gurajui gumu ili bure dolaze do iste. Hranilita za mladunce se grade odmah pored glavnih hranilita, a obezbjeuju se jakom drvenom ogradom, u kojoj su ostavljeni manji prolazi, ali tako da odrasle jedinke ne mogu ui. Po izgledu i nainu gradnje su inae jednaka obinim hranilitima.

Hranilite za mladunce Hranilita za medvjede predstavljaju dobro ureena i oiena mjesta, obino u umi, posuta bijelim pijeskom na koji se iznose klanini otpaci, uginula stoka, te zrnasta i druga hrana koja se stavlja u plitka drvena korita, iz kojih je obezbijeeno oticanje vode. Ova hranilita ili meilita se najee kombinuju sa zatvorenim ekama koje slue za osmatranje i odstrijel.

2.1.2. Solila So je neophodno potrebna preivarima: jelenima, srnama, muflonima i divokozama. Naroito je potrebno davati so u periodu intenzivne ishrane, tj. u proljee i ljeto. Stoga se u lovitu grade solila, koja trebaju biti postavljena bar na svakih 100 hektara po jedno. Solila se postavljaju u uplje ili izdubljene panjeve, ili na podrezano drvee u vidu plastinih ili drvenih cijevi, koje se u donjem dijelu izbue da bi rastopljena so curila niz drvo. U drvetu se izdube kanalii kroz koje so otie sa vodom. Ovakva solila su visine 1,20 - 1,50 m. Postavljanje solila na zemlji nije poeljno jer se lako zagade. Najee se daje kamena ili kuhinjska so pomijeana sa ilovaom u omjeru 2:3.

Razni tipovi solila

Vrlo su pogodne i ploe od kamene soli, koje pri vrhu imaju otvor, kroz koji se veu icom, kanapom i sl., za pogodne grane ili se postavljaju izmeu dva stuba ili drveta. Ove ploe je potrebno zatititi manjim krovom zbog uticaja atmosferilija. Danas imamo i specijalnu briketiranu so sa dodatkom mikroelemenata i vitamina neophodnih divljai, i tvarima protiv parazitarnih oboljenja. Ili, so u formi paste koja se moe jednostavno nanijeti na podesno drvee u vidu premaza.

Briketirana so

2.1.3. Pojilita

Za sunih godina, i tamo gdje nema tekuih voda, bara, i sl., divlja strada zbog pomanjkanja vode. Ovo dovodi do teeg koritenja hrane i soli. U potrazi za vodom divlja migrira u druge
10

krajeve. Da bi se ovo sprijeilo, izgradjuju se pojilita. Postavljaju se korita, burad ili autogume na pogodnim mjestima radi skupljanja kinice, pitalina ili manjih izvora. Prave se i od drveta i betona, ili se, naroito u krakim predjelima mogu koristiti udubine u kamenju ili vjetaki izdubiti.

Razni tipovi pojilita

Kao najnovija rjeenja javljaju se mali bazeni od plastinih folija, koji se ukopavaju u zemlju do 60 cm dubine. Dno ovih bazena se mora pokriti slojem sitnog pijeska i zemlje kako bi se obezbijedilo da divlja ne probui foliju. Takoe se i strane bazena moraju obloiti, da se omogui pristup divljai, a istovremeno izbjegne mogunost utapanja. Pojilita se pokrivaju sitnom jakom ianom mreom, koja se postavlja 10 15 cm ispod nivoa vode, a ima funkciju da sprijei utapanje.

2.1.4. Kaljuita

Poznato je da se jeleni i divlje svinje rado i esto kaljuaju, pa im se to mora omoguiti. Na pogodnim mjestima (podnoju padina, ispod pitalina ili u potocima koji ljeti presuuju), iskopaju se jame do 40 cm dubine kako bi se u njima zadravala voda poslije kia ili kad potoci presue. Na manjim vodotocima je poeljno napraviti pregrade, kako bi se voda zadravala. Kaljuita su vrlo pogodna mjesta za lov i osmatranje, posebno ljeti kada ih ova divlja redovno posjeuje u svako doba.

11

Kaljuite 2.2. Lovno-tehniki objekti

Lovno-tehniki objekti su oni koji slue za racionalno koritenje divljai, odnosno za hvatanje i lov divljai i radnje koje mu prethode.

2.2.1. Lovake kue

Lovaka kua se gradi u onim lovitima koja su udaljena od naselja, a slui za stanovanje lovakog osoblja i kao sklonite i mjesto za odmor lovcima koji u lovitu borave nekoliko dana. Obino ima ureenu veu prostoriju za boravak, kuhinju i nekoliko leaja.

Lovaka kua 2.2.2. Lovake kolibe

Lovake kolibe imaju dvojaku namjenu i prema njoj se grade: jednima je svrha da na dui ili krai period pruaju udobno stanovanje, naroito u udaljenim lovitima u kojima se u lov
12

ide vrlo kasno ili vrlo rano (divlja visokog lova). U takvim kolibama je ureeno nekoliko leaja i prostor za loenje vatre. Druga vrsta koliba slui samo kao sklonite u sluaju nevremena i za osmatranje prilika u lovitu, naroito nou (tetoine i lovokradice). Izgraene su jednostavno sa leajem i sjedalom. Nalaze se u raznim krajevima lovita, udaljene od naselja i lovakih kua.

Lovaka koliba 2.2.3. Osmatranice

Osmatranice i eke su objekti za osmatranje i lov divljai. Tu spada visoka pokrivena eka koja slui za osmatranje i lov u svim tipovima lovita. Gradi se na stubovima, obino na visini od 4-6 m. Visinu odredjuje okolno rastinje preko kojeg se osmatra, kao i veliina prostora koji se osmatra. Visoka eka moe biti i nepokrivena, ali je u tom sluaju manje podesna, osobito u hladnija godinja doba.

Osmatnice

2.2.4. Zatvorena eka

13

Zatvorena eka, pravi se za lov nou i u hladnija godinja doba, odnosno za lov medvjeda, divljih svinja i dlakavih grabeljivaca. Ima oblik manje kolibe, sa pominim prozorima, a unutra se nalaze sjedita ili leaj. Obino se postavlja na prirodne uzvisine, ili se neto izdie od tla.

Zatvorena eka

2.2.5. Mrcinita Mrcinita predstavljaju manje lovno-tehnike objekte, koji se kombinuju sa zasjedima (obino visokim), a slue za osmatranje i lov predatora i tetoina. Obino se u blizini zasjeda iskopa rupa u koju se stavi plastina ili betonska cijev promjera bar pola metra. U ovu cijev se tokom cijele godine odlau otpaci i iznutrice ivotinjskog porijekla ili odstrijeljene tetoine (vrane, svrake i dr.). Ovakvi objekti su vrlo pogodni za kontrolu brojnosti predatora i tetoina, jer po tragovima moemo izvriti dosta tanu procjenu, o prisutnosti predatora i tetoina u tom dijelu lovita. Mrcinita treba rasporediti tako da na svakih 150 ha u lovitu imamo po jedno.

Mrcinite

2.2.6. Lovaki zasjedi

14

Lovaki zasjedi na zemlji i drveu. Na mjestima prolaza divljai, odnosno na pravcima prigona, prave se zasjedi. Na zemlji je to obino zaklon od balvana, granja itd. Na drvetu je to stalni ili prenosni zasjed, koji se sastoji od ljestava i sjedala, a visok je 3-5 m.

Lovake zasjede

2.2.7. Lovake staze

Lovake staze i prosjeke, pored prilaznih puteva, grade se i mnoge staze koje treba redovno odravati. Slue za lake kretanje po terenu, kao i za osmatranje, lov, raznoenje hrane, itd. Prosjeke se rade u blizini hranilita kako bi se olakao dotur hrane i pristup divljai, a isto tako i osmatranje i praenje. Na pravcima prigona divljai, takoe se prave prosjeke kako bi se olakalo izvoenje lova. Lovake staze

2.2.8. Obiljeavanje lovita i objekata

15

Obiljeavajui i granini objekti, postavljaju se na prilazima lovitu, na dobro vidljivim mjestima i du saobraajnica.

Obiljeavanje lovita i objekata

2.3. Lovno-turistiki objekti

Lovno-turistiki objekti slue kao pratei objekti u onim lovitima u kojima je razvijen lovni turizam. U ovo ubrajamo lovake domove, luksuznije lovake kue, restorane, boksove za pse, posebne osmatranice sa kojih se moe fotografisati i snimati divlja, itd. Ovi objekti raspolau svim prateim sadrajima za ugodan boravak gostiju.

16

Unutranji ambijent turistikog objekta

Panorama turistikog odmaralita

LITERATURA
Aleksopulo A. (1968): Zoologija kimenjaka (tree izdanje). Zavod za izdavanje udbenika SR Srbije, Beograd. Beograd. Andrai D (1973): Ureivanje lovita (lovna privreda IV dio). Kuna tiskara Sveuilita u Zagrebu, Zagreb. Andrai D (1974): Lovna privreda III (lovljenje divljai i lovna ekonomika). Kuna tiskara Sveuilita u Zagrebu, Zagreb.

17

Andrai D. (1979): Zoologija divljai lovna tehnologija. Kuna tiskara Sveuilita u Zagrebu, Zagreb. Bogut I., Grbavac J., Florijani T. (2001): Anatomija i fiziologija domaih ivotinja. Sveuilite u Mostaru i Sveuilite J.J. Strossmayera, Mostar-Osjek. Car Z. (1961): Bonitiranje lovita jelena, srna, divokoza i tetrijeba. Lovaka knjiga, Zagreb. Cvetni S. (1984): Virusne bolesti ivotinja. Stvarnost, Hazu, Zagreb. eovi I. (1953): Lovstvo. Lovaka knjiga, Zagreb. Dragai P. (1957): Jelen. Lovaka knjiga, Zagreb. Krytofek B., Janekovi F. (1998): Klju za doloanje vretenarjev Slovenije. DSZ, Ljubljana. Ljubljana. Korjeni E. (2009): Animalni prirodni resursi (teoretske osnove sa radnom sveskom). Prirodnomatematiki fakultet Sarajevo. Korjeni E., Dano A., Berilo Z. (2007): Reproduktivni prirast i ishrana jelena lopatara.Dama dama (Linnaeus, 1758.) u lovitu Rakovica. Veterinaria, 56 (1-2): 30-36. Matonikin I. (1981): Opa zoologija. Prirodnoslvno matematiki fakultet, Zagreb. Petz B. (1984): Osnove statistike metode. SNL, Zagreb. Pravilnik o lovouvarskoj slubi 2006. Slubene novine Federacije BiH, broj 63/06. Pravilnik o strunoj slubi za provoenje lovno-gospodarske osnove 2006. Slubene novine Federacije BiH, broj 63/06. Pravilnik o uslovima gospodarenja lovitima 2006. Slubene novine Federacije BiH, broj 63/06. Risti Z. (2001): Lovstvo. Zavod za udbenike i nastavna sredstva Beograd, Beograd. Singer D. (1990): umske ivotinje. Cankarijeva zaloba, Ljubljana-Zagreb. Sofradija A. (1999): Lovna divlja. Savez lovakih organizacija Bosne i Hercegovine, Sarajevo. Svanderson T.I.(1967): Sisari-ilustrovana enciklopedija ivotinjskog carstva. Mladinska knjiga, Ljubljana. Treer T., Tucak Z. (1991): Agrarna zoologija. kolska knjiga, Zagreb. Tucak Z., Florijani T., Grubei M., Topi Jasenka, Brna J., Dragievo P., Tuek Tatjana, Vukui Ksenija (2001): Lovstvo. Poljoprivredni fakultet Osijek, Osijek. Zakon o lovstvu Federacije BiH 2006. Slubene novine Federacije BiH, broj 04/06. Zbirka propisa o lovstvu, 1988. Savez lovakih organizacija SR BiH.

18

19