Sei sulla pagina 1di 79

1

2

O Fin do Podcr Civil
Olivciros S. Fcrrcira

Caa dc Scrgio Kociz

Fonic Digiial
Digiializaao auiorizada clo Auior
do livro cn acl
Ediiora Convvio S. Paulo 1966

Noia.
O ndicc quc, na vcrsao cn acl csiava no final do volunc, foi
colocado no incio.

2004 Olivciros S. Fcrrcira
3

NDICE
Prcfacio
Dcois dc S. Paulo
Dics irac
O onio ncvralgico da Aliana Sagrada
O fin visvcl da Proricdadc
Quc fazcr? A Consiiiuiao
A Consiiiuiao c os Jovcns
Noias
4


OLIVEIROS S. FERREIRA

O FIM DO
PODER CIVIL

cDoolsDrasil.con
S.P 2004
5



PREFCIO


Fcuno, ncsic ousculo, alguns ariigos quc
ulliquci cn O Esiado dc S. Paulo" solrc a crisc
lrasilcira. Aic ccrio onio, clcs conlcian
aquclcs quc ulliquci sol o iiulo dc As Foras
Arnadas c o dcsafio da Fcvoluao", cdiiados cn
1964, ouco dcois dc viiorioso o novincnio
ariido das Ccrais sol o conando do gcncral
Olynio Mourao FilIo. Os ariigos dc 1963-64
cran insirados clo sonIo dc qucn dcscjava
fazcr una Fcvoluao quc fossc nacional,
dcnocraiica c oular a qual so odcria
rcalizar-sc quando as Foras Arnadas
roncsscn a caraaa dc scu ciIos
lurocraiico", nudasscn sua douirina oliica, sc
aliasscn aos civis nuna unica c ncsna
ogunzuuo otcu, c incororasscn as grandcs
nassas csquccidas da Naao ao roccsso
civilizaiorio nodcrno, dcrroiando o Privilcgio c o
Sisicna". A cscrana c o sonIo rcvolucionarios
rcvclaran, ouco dcois dc naro dc 1964, cn
6
viriudc do dcsrcaro dos rcvolucionarios
nacionais, dcnocraias c oularcs, a ilusao
ronaniica, aiorncniada cla succssao dc faios
scn logica aarcnic c cla cdiao dc Aios quc sc
insiravan unicancnic cn TIonas Hollcs,
nisso quc sua filosofia insiradora c a dc quc a
fora faz o dirciio. Todavia, acsar da frusiraao
dcvida ao nosso orgulIo, nossa vaidadc c
nossa ignorancia ara ciiar un ouiro
dcsiludido o quc Ia dc ronaniico cn iodos nos
ainda coniinua dizcndo, no ncu niino, quc os
dirciios individuals, as lilcrdadcs fundancniais
do Ioncn c o Dcsiino nacional so odcrao scr
salvos c consirudos quando a rcvoluao sonIada
cn 1964 sc iornar rcalidadc.
Dc 1964 ara ca, osiiivou-sc aquilo quc sc
icnia cncarar cono vcrdadc, anics. o Esiado icn
o conando dc iodas as aiividadcs no Drasil.
Pouco inoria alguns oucos, Dirciia,
Esqucrda ou ao Ccniro, icniarcn caicquisar o
gcniio ara as suas icscs c diga-sc dc
assagcn quc a Dirciia c o Ccniro sao os quc
ncnos sc rcocuan con a caicqucsc, ialvcz clo
faio doloroso dc nao icrcn o quc dizcr ao ovo, a
nao scr. dcfcndanos a Proricdadc, a Fanilia c a
Fcligiao". Enquanio clcs, con isso, cnsan
ganIar a gucrra sulvcrsiva, a Esqucrda rccic
causiao quc a Proricdadc clora o Ioncn,
quc a Fanlia c un conira-scnso c quc a Fcligiao
c algo quc odc scr conciliado con o scu csccial
7
rcginc. E o Covcrno, or scu iurno, dcnonsira
quc os roriciarios sao uns irrcsonsavcis,
rcduz a fanlia ao dcscscro clo fiscalisno c
caiiula dianic da Iicrarquia cclcsiasiica quc
ousa cnfrcnia-lo.
Enquanio iudo isso aconiccc, o Esiado
rosscguc no caninIo quc sc iraou dcsdc o
incio, quc c o dc incdir a Socicdadc Civil dc
organizar-sc. Essa organizaao da Socicdadc Civil
cra o oljciivo uliino da rcvoluao sonIada cn
1964. fazcr do Esiado scu scrvo c incdir quc
clc, dcla afasiado, a sufocassc cn una nuliidao
dc lcis c dccrcios c, aulaiinancnic, rciirassc
dcla a caacidadc dc rcsisiir aos aios dc
rcoicncia conira os dirciios individuals.
O Drasil, infclizncnic, nao csiava c nao csia
rcarado ara cssa rcvoluao da Socicdadc Civil
conira o Esiado. A Esqucrda cnsa quc lasia
fazcr nanifcsios, congrcssos clandcsiinos, ou a
gucrrilIa. A Dirciia c o Ccniro scqucr cn
nanifcsios cnsan ois nao icn coisa alguna
a dizcr, ja quc scnrc vivcran do Esiado, dclc
foran crcssao c agcnics c dcssa condiao nao
sc odcn lilcriar. E or Iavcr consiaiado isso,
na lcnia agonia dc dois anos c ncio cn quc a
cscrana sc convcricu cn ilusao, quc os ariigos
quc adianic sc lcrao sc rcvcsicn dc un fundo
cssinisia. Talvcz quando clcs vicrcn luz, a
nova Consiiiuiao ja icnIa sido ronulgada or
8
un Congrcsso dcsnoralizado, scn
rcrcscniaiividadc, rcocuado acnas cn
rcscrvar scus sulsdios c os favorcs fiscais c
iarifarios quc a si ncsnos sc conccdcran scus
ncnlros. Scra a Consiiiuiao do Esiado conira a
Socicdadc; a quc consagrara a fora cono
crcssao do Dirciio c arnara o Eccuiivo dc
odcrcs iais, quc ialvcz o sinlcs aio dc cnsar
scja iraiado cono crinc.
A Consiiiuiao quc nos scra dada nao
rcsolvcra, no cnianio, os rollcnas fundancniais
do as c nao os rcsolvcra cla sinlcs c loa
razao dc quc sc a nos o sonIo foi alundanic c
agora solra ilusao, aos Ioncns quc csiao no
govcrno falia inaginaao oliica cnlora
icnIan solrc nos, cidadaos dc scgunda classc, a
vaniagcn dc cnsar as coisas a nancira niliiar.
Sc dci a csic ousculo o iiulo dc O fin do
Podcr Civil", c orquc csiou convcncido dc quc
clc, quc vinIa agonizando lcniancnic, dc faio
norrcu c foi sulsiiiudo clo Podcr Miliiar. Pouco
inoria sc qucn nos govcrnc ananIa scja civil
ou niliiar, cono condiao rofissional; o faio c
quc scra a ncnialidadc lurocraiica c niliiar quc
conandara o roccsso lrasilciro daqui or
dianic. E cssa ncnialidadc sc rcsunc nisso. Ia
os quc nandan, os quc scrvcn aos inicrcsscs dc
qucn nanda c os quc olcdcccn. Qucn
9
dcsolcdcccr, ou nao scrvir nais, scra
cnquadrado c colocado nargcn.
Nao c o fascisno dc vclIo csiilo quc icnos
cla frcnic. Scqucr o nazisno o nazisno, clo
ncnos icvc inaginaao oliica c soulc criar, ao
lado da nonsiruosidadc dos fornos crcnaiorios c
dos canos dc conccniraao, un idcal dialolico
quc nolilizou una Naao inicira ara o dcsasirc.
O quc nos cscra c o donnio do Podcr Miliiar
aliado Tccnocracia (c a csia aliura, nc crgunio
sc nao c a vclIa iradiao fiscalisia do Esiado
Poriugucs, ao invcs da Tccnocracia cconnica
dos novos icnos}. una aliana scn idcario
oliico, a qual associa a cssa auscncia dc idcal o
dcsrczo or iudo aquilo quc c forna dc cnsar c
agir quc nao sc cnquadrc no quc sc cIana dc
discilina iniclcciual".
Nao c conira as Foras Arnadas quc sc
lcvania o sonIo rcvolucionario coniinuo
convcncido, acsar da dcsilusao, dc quc as icscs
cnunciadas cn 1963-64 coniinuan
fundancnialncnic corrcias. a Fcvoluao
Drasilcira so sc fara cla uniao do civil c do
niliiar nuna ncsna ogunzuuo otcu, c
quando as Foras Arnadas, ao invcs dc scrcn
voiadas a caar sulvcrsivos, cIanarcn a si a
iarcfa dc dar a cada un dos arias cn quc a
sulvcrsao sc alincnia, rinciro o Livro, dcois o
Arado c so no fin a Esada. O sonIo roicsia c
10
conira o Esiado auioriiario c o ciIos
lurocraiico", a icndcncia a considcrar iodos os
civis cono cidadaos dc scgunda classc, lons ara
agar inosios, dizcr sin" s dcicrninacs do
Esiado c calar no rcsianic. E c orquc o aio dc
cnsar livrc, assin cono o anor, ara Orwcll,
acala or dciiar or icrra iodas as csiruiuras
quc nao crniian Fazao cisiir cn scu rcino
rorio, ncsno as nais rgidas quc a Hisioria
conIcccu cono o sialinisno, or ccnlo , c
or isso quc a ilusao ronaniica dc Iojc ainda
odcra, un dia, iornar-sc dc novo sonIo
rcvolucionario. Talvcz nao or nosso inicrncdio,
nas daquclcs quc vicrcn dcois c iivcrcn
arcndido a anarga c dura liao do quc aqui sc
assou.
No noncnio cn quc a vcrsao iuiniquin do
icrror" aiingia a Univcrsidadc dc Sao Paulo,
cscrcvi un ariigo quc sc cIanava Elogio c criica
da sulvcrsao". Nclc, afirnava quc a razao c
sulvcrsiva or ccclcncia, c quc nao rcconIcccr
cssc faio scria condcnar ao isolancnio iodos os
Ioncns dc cnsancnio c adular a scncnicira da
sulvcrsao aniinacional. E c orquc a Fazao c
sulvcrsiva, quc o sonIo nao norrcu ainda.
Acsar dc iudo da dcsnoralizaao dos
oliicos, quc do udcus assan ao uco,
afirnando alio c lon son quc nao qucrcn salcr
dc organizar o ovo; da covardia dos quc iivcran
11
odcr c nao ousaran, c da dcsinicgraao noral c
oliica da Socicdadc , ainda Ia una cscrana
dc fazcr do Drasil a Pairia Crandc con quc
sonIanos nuiios cn 1964. Escrana quc dia a
dia sc iorna nais icnuc, nas quc nao norrcra iao
ccdo, orquc cnquanio a ncvc colrir o grao, clc
csiara vivo c odcra gcrninar no insianic quc a
Prinavcra cIcgar.
A Prinavcra sonos nos os jovcns, os quc
ainda alincnian o sonIo c icn, acsar dc iudo,
suficicnic cncrgia noral ara corrcr o risco dc vc-
lo dc novo iransfornado cn ilusao. Mas c rcciso
quc iodos icnIanos arcndido a liao dcsscs dois
anos c nao crnancanos rcsos aos niios
csicrcis quc acnas incdcn a conunicaao
cnirc os Ioncns. Conzalcs Prada, quc fornou no
scu cciicisno corianic ao ncnos una gcraao dc
cruanos, a quc dcu Mariaicgui c Haya dc la
Torrc, iinIa scu griio dc gucrra. Los vicjos a la
iunla! Los jovcncs a la olra". Elc cra conira os
curocisnos da coca c soulc cnconirar no ovo
cruano, no ndio c no ncsiio, con quc
consiruir sua oosiao Icgcnonia curocia.
Fcioncnos cssc griio c faano-lo nosso. E
crnancanos disosios a cscrar nossa Iora c
nossa vcz ara fazcr a Fcvoluao quc iodos
sonIanos cn 1964 c nao dc scr fciia cla
csirciicza dc visao dc alguns, clo ooriunisno
dc ouiros, cla onissao dc iodos os rcalncnic
rcsonsavcis. Una rcvoluao conira o Sisicna",
12
conira o Privilcgio c conira aquclcs quc rcicdcn
fazcr do Drasil un ncro insiruncnio no sinisiro
jogo da gucrra fria".
2/9/66
13



DEPOIS DE S. PAULO


A 5 dc junIo dc 1966, o narccIal Casiclo
Dranco cnccrrou o ciclo alcrio no Drasil cla
rcvoluao dc 1930. O uliino grandc
rcrcscnianic do oulisno gciulisia dciou a
ccna oliica iao sinlcsncnic cono ncla Iavia
cnirado, lasiando ara cancclar 28 anos dc vida
oliica do Esiado dc Sao Paulo acnas una
dczcna dc linIas ullicadas no Diario Oficial da
Uniao. Con o sr. Adcnar dc Darros nao
dcsaarccc acnas o quc o gciulisno iinIa dc
falsancnic oular, dc dcnagogia c dc
corruao. acala ianlcn o scu conirario, quc c
o janisno, quc so dc surgir cono novincnio
oliico cnquanio soulc oor a dcnagogia
dcnagogia, o noralisno aarcnic corruao
dcclarada, o ncssianisno carisnaiico c uniiivo
ao carisna lonacIao (1}.
Con o afasiancnio do sr. Adcnar dc Darros
cIcga ao fin, ianlcn, aquilo quc foi
fundancnial na caracicrizaao da cra gciulisia, a
14
salcr, a ariiciaao (dirigida cnlora clo
sindicalisno oficial} das nassas urlanas no
roccsso oliico. E ao ncsno icno, con a
suscnsao dos dirciios oliicos do govcrnador do
naior Esiado da Fcdcraao, con a indicaao dos
sccrciarios da Scgurana c da Fazcnda,
crniiindo-lIc o conirolc da vida cconnico-
financcira c do aarclIo rcrcssivo dc Sao Paulo,
o govcrno fcdcral s a a dc cal na Fcdcraao
quc csirclucIava dcsdc 1946, c afirnou a
surcnacia inconicsiavcl da Tccnica solrc a
Poliica, do Esiado solrc a Socicdadc Civil.
En una alavra, o afasiancnio do sr.
AdIcnar dc Darros da vida ullica foi o cnicrro
dc icrccira classc, scn florcs ncn
aconanIancnios cIorosos, da Poliica. Hojc, o
scnIor inconicsiavcl c a Tccnica, a Durocracia, a
Organizaao. Os quc rcicndcran fazcr Poliica,
csscs sc rcsigncn irisic condiao dc narginais
dc un roccsso ara o qual nao csiao
caaciiados, orquc dcfasados da Hisioria.
O faio dc o govcrno fcdcral icr odido
assunir o conirolc da vida cconnico-financcira
do naior Esiado da Fcdcraao scn quc iivcssc
Iavido o nais lcvc roicsio, o ncnor csloo
cfciivo dc rcsisicncia rova quc as condics ja
csiavan naduras ara o quc sc dcu. A
dcsnoralizaao do c-govcrnador clica una
aric da aaiia. Mas nao ioda a aaiia. Sc a una
15
naao nao sc crdoa, ncnos quc a una nulIcr, o
noncnio dc fraqucza cn quc sc cnircga ao
rinciro avcniurciro, ianouco sc lIc crdoa o
noncnio dc fraqucza cn quc ccdc scn
rcsisicncia aquilo quc c fundancnial ncla, quc c
a Poliica, o confronio dc osics conirarias, a
disuia cla Icgcnonia cnirc scgncnios sociais
difcrcnciados. Sc cla assin ccdc aquilo quc lIc c
rivaiivo, c orquc ja csiava rcdisosia a
assunir o acl assivo quc agora c scu. O
scduior, arodiando Mar, nao foi Louis
Donaaric, aoiado na grandc nassa anorfa dos
cqucnos roriciarios rcsos ao carro do caiial
financciro cla Iioicca, c susicniado clo
luncn-rolciariai" organizado na Socicdadc
12 dc dczcnlro", nas o gruo da Sorlonnc
fundado na crcssao nais riniiiva do odcr,
quc c a fora.
Hojc sonos olrigados a rcconIcccr quc iodas
as icniaiivas dc conrccndcr o roccsso iniciado
a 31 dc naro foran falIas, orquc sc rocurava
vc-lo cn icrnos oliicos, da disuia dc
Icgcnonia cnirc gruos. E solrciudo orquc
nuiios iinlravan cn csialclcccr una rclaao
dircia cnirc a condiao rcvolucionaria c a noral,
cono sc cnirc a Poliica c a iica udcssc scr
csialclccida, na raiica, qualqucr rclaao. Nos
ncsnos concicnos cssc cngano, cnlora
icoricancnic soulcsscnos quc a oliica icn
16
suas rcgras, loas c norais, algunas, duras c
sujas, ouiras, nas ncccssarias iodas.
Hojc, c rcciso fazcr o aio dc coniriao c
rcconIcccr quc nuna coca iccnificada, cn quc a
ccononia rcclana o csialclccincnio dc sua
racionalidadc csccfica solrc iodos os aios da
vida social, nao Ia lugar ara os quc sc dcdican
a cnsar aquclc insianic cn quc finalncnic o
Podcr scra csnagado c o Honcn iniciara, livrc, a
narcIa asccncional ara a consiruao dc sua
Hisioria.
Pcla rcciiao dos crsonagcns, icniou-sc dar
a rcvoluao dc naro dc 1964 cono a
conlcncniaao da rcvoluao dc ouiulro dc
1930; cono a coniinuaao do roccsso dos
icncnics, so quc vindo a furo airavcs dos gcncrals
c dos narccIais. A siniliiudc cra vcrdadcira, nas
o crro foi nao vcr quc os gcncrais c narccIais dc
1964 ja cran os icncnics dc 22, na ncdida cn
quc fazian a sua rcvoluao nun quadro socio-
culiural divcrso do quc aquclc vigcnic quando sc
dcu a gcsia dos 18 do Foric. E na ncdida cn quc
iivcran icno dc anadurcccr ara a rcalidadc
iccnica da ccononia nodcrna. O crro, solrciudo,
foi sulcsiinar a associaao do Ecrciio con a
Tccnocracia, acusando o rinciro dc icr una
visao dcfornada das coisas, orquc insirada no
ciIos" lurocraiico, c a scgunda dc csqucccr-sc
dc quc a Fcvoluao sc faz con o niio das grandcs
17
cscranas. A disiorao oiica lcvou-nos, iodos, a
acusar o govcrno cgrcsso do novincnio dc naro
dc scr un govcrno dc Ioncns olrcs dc idcias,
scn qualqucr visao da roosiao do Dcsiino
nacional, incaazcs dc nolilizar a juvcniudc c as
nassas ara as grandcs iarcfas da Fcvoluao.
Esqucccndo-nos dc quc naro foi o iriunfo da
Tccnica solrc o cniusiasno scduior da agiiaao
oliica.
Quando o sr. Carlos Laccrda c o sr.
MagalIacs Pinio foran narginalizados, acusou-sc
o gcncral Collcry do Couio c Silva dc scr
naquiavclico", dc ligar-sc ao disosiiivo dcosio
ara rcicrir as lidcranas oliicas civis. Quando
o lrigadciro Faria Lina, anics do faial 3 dc
ouiulro dc 1965, foi clciio rcfciio dc Sao Paulo,
acusou-sc o cIcfc do SNI dc favorcccr o janisno
cn dcirincnio das lidcranas rcvolucionarias.
Quando o sr. Juracy MagalIacs vcio a Sao Paulo
c dissc quc o sr. AdIcnar dc Darros cra o csicio
da Fcvoluao", a conscicncia noral dc iodos os
fornados no aniigo csiilo dc vcr as coisas,
arrciou-sc cono dianic dc un scr nonsiruoso.
E nao fonos, insirados cla Poliica, caazcs dc
vcr as rcalidadcs nais rofundas.
A rincira dclas, c quc o Ecrciio so odcria
aliar-sc Tccnocracia c nunca Poliica, orquc
anlos sao crcssao dc una ncsna
ncnialidadc, dc una igual racionalidadc. A
18
Tccnocracia fornccc ao Ecrciio a ossililidadc
quc lIc c roria. Con isso, as Foras Arnadas
icn asscgurada a ossililidadc dc vcr corrigidas
as disiorcs cconnicas rcsonsavcis cn grandc
aric cla dcnagogia, c consiruir una indusiria
caaz dc aicndcr scus rcclanos dc rcnovaao
iccnica scn oncrar grandcncnic a lalana dc
agancnio. E a Tccnocracia cnconira no
Ecrciio, alcn do ncsno csriio voliado ara a
ordcnaao racional c lurocraiica das coisas, o
insiruncnio aio a asscgurar a iranquilidadc
social caaz dc crniiir a rcconsiruao da
ccononia scn o crigo dc a dcnagogia airaalIar
a inicgraao do Drasil, cono grandc oicncia, no
ncrcado nundial. Una nao lava a ouira
cusia, cvidcnicncnic, da oliica, alias,
sucrflua. Nao sc conduzcn as nassas noric
scn oliica, c nao sc roduz ao c naniciga
ianlcn scn Poliica?
A scgunda coisa fundancnial dc quc sc
csqucccu, c quc a Sorlonnc c un gruo cocso,
con oljciivos dcfinidos, con una visao do
nundo ioda sua, nas una visao do nundo.
Houvc noncnios cn quc sc cnsou quc o gcncral
Collcry agia rcvclia do rcsidcnic Casiclo
Dranco inclusivc quasc no dcscnlacc da crisc
aulisia, quando os jornais dizian quc o cIcfc do
SNI iralalIava ara Faria Lina, c o rcsidcnic
aoiava Sodrc. Nao sc lcnlrou dc quc un cIcfc
cono Casiclo Dranco nao adniiiria janais quc
19
un Ioncn dc scu Esiado Maior fizcssc algo quc
nao sc cnquadrassc cn sua csiraicgia (cnlora cu
cssoalncnic rcfira considcrar o rcsidcnic
nais un gcncral iaiico do quc un csiraicgisia}. E
or isso iodos fonos ionados dc surrcsa,
quando a ocraao Sao Paulo" cIcgou ao fin.
Ela foi noniada dcsdc o incio ara dcsnoralizar
a Poliica no unico Esiado da Fcdcraao cn quc
cla ainda vivia. a clciao do sr. Francisco Franco
ara a rcsidcncia da Asscnllcia c o acordo
Janio-AdIcnar, quc o scnador Lino dc Maios,
cniusiasnado con a viioria ccria, confirnou na
vcscra da dccisao.
Adcnais, nao soulcnos conrccndcr lcn o
quc cra cssa cniidadc alsiraia cIanada
Sorlonnc. Dc ianio caniar ao nundo quc nosso
Ecrciio cra dcnocraiico, orquc cn grandc aric
filIo da classc ncdia, csqucccno-nos dc
rclacionar as viriudcs c os dcfciios da classc
ncdia, quc sc rcflciirian auncniados na
Sorlonnc, quc rcrcscniava caiancnic o gruo
iniclcciual das Foras Arnadas. difcil dizcr
qual c a viriudc c qual c o dcfciio, nas dois sao
os scniincnios lasicos quc infornaran scu
conoriancnio ao longo dos anos quc ncdcian
cnirc a asccnsao c a qucda do gciulisno. una
csiriia noralidadc na conduao dos ncgocios
ullicos, c o rogrcsso rcalizado dcniro da
ordcn. A Sorlonnc vcn do gruo dc agosio dc
1954 isso foi frcqucnicncnic csquccido; cla foi
20
ao odcr, a ncias, con o sr. Janio Quadros c dclc
foi acado cla rcnuncia isso ianlcn nao foi
lcnlrado.
Scguc-sc, da, quc a Sorlonnc c
csscncialncnic aniioulisia na ncdida cn quc c
aniigciulisia c na ncdida cn quc a classc ncdia
rcjciia a asccnsao dcnagogica, ou fora dos
quadros nornais, do rolciariado ao odcr
oliico; c scguc-sc dai ianlcn quc a Sorlonnc
nao odc concordar con a rcscna do sr. Janio
Quadros na vida oliica orquc clc c oulisia,
or un lado, c a rova calal dc quc o nundo civil
nao in condics inirnsccas ara govcrnar, or
ouiro, orquanio qualqucr dc scus
rcrcscnianics, ncsno o suosio nclIor, csia
disosio a ccdcr dcnagogia c Poliica.
A icrccira coisa dc quc nos csqucccnos, c dc
quc a Sorlonc c niliiar c dc quc scndo niliiar,
cnsa c agc niliiarncnic. En ouiras alavras,
quc uiiliza os Ioncns cono cas dc una
ocraao dc gucrra, ciicancnic condcnavcl, nas
raiicancnic ncccssaria. Na conduao da
ocraao, ouco inoria sc os Ioncns icn lon
ou nau assado (os dc nau assado aic sao
nclIorcs, ois nais facilncnic nanolravcis},
nas sin sc csiao no osio ccrio, na Iora ccria,
ara cunrir a nissao quc lIcs c dada nao a
quc dcscjan rcalizar. Ela vc a conduao dos
ncgocios civis, assin cono una ocraao niliiar,
21
a qual, or si, nao icn noral. Ou nclIor, icn a
sua noralidadc csccfica, a qual adniic quc un
ncnlro do Esiado Maior nanicnIa
cnicndincnios con o advcrsario, scduza-o,
rcvclc-lIc alguns scgrcdos aic ara golca-lo
fulninanicncnic no noncnio rcciso, quando ja
cunriu scu acl c nao odc nais scrvir aos
oljciivos do Esiado Maior. En oliica, isso odc
cIanar-sc una loa conduia csiraicgico-iaiica. E
ningucn discuic sua noralidadc inirnscca.
Na gucrra, cssa conduia csiraicgico-iaiica c
condicionada scnrc or un oljciivo. Qual c o
oljciivo da Sorlonnc? A nclIor rcsosia c quc
clc c o ncsno oljciivo dos iccnocraias, cnlora
ossa scr insirado or novcis difcrcnics. sancar
a nocda, corrigir as disiorcs cconnicas,
csialclcccr a racionalidadc da ccononia cn
suna, fazcr o caiialisno no Drasil. O quc
significa consiruir un rcginc alcrio ara iodas
as fonics dc surincnio dc caiial c lnow Iow",
o qual c or dcfiniao aniinonoolisia (ncn quc
scja ncccssario, ara inlania-lo, csnagar alguns
indusiriais nacionais quc soncnic vivian da
siiuaao dc nonoolio}; csialclcccr un inicdoso
sisicna dc iaaao ara olrigar a ouana, c
fazcr do Esiado, clc ianlcn, una naquina
lurocraiica lcn adninisirada.
A rcalizaao dcssc oljciivo, dadas as
condics cn quc sc roccssou o
22
dcscnvolvincnio dcsigual do caiialisno no
Drasil, so sc odcria dar or una rcvoluao
lurocraiica, nunca or una rcvoluao oular.
Isso orquc a Socicdadc Civil, rcsa ao Esiado
clo sindicalisno oficial, ainda nao fciia Sujciio
dc sua avcniura Iunana cn viriudc do
isolancnio gcografico das nancIas Iunanas",
nao odcria dar-sc una roosiao dc Dcsiino.
Acnas o Esiado iinIa c icn a ossililidadc dc
roor cssa visao. Acnas clc solrciudo agora
quc sc dcsvinculou ioialncnic da Socicdadc Civil,
ois rcousa na fora, cclusivancnic ncla, c nao
nun sinulacro dc lcgiiinaao oular odc
iniuir a racionalidadc roria do sisicna
caiialisia c colocar o Drasil a scu scrvio.
Mas cssa rcvoluao, ainda quc lurocraiica,
ara scr fciia, cigc quc o odcr nao assc ara
naos oliicas" anics dc a casa icr sido osia cn
ordcn. A Sorlonnc icn lcna conscicncia disso
c os iccnocraias ianlcn. Por isso, scn cuidar
dc salcr qucn scra o fuiuro rcsidcnis, a
Tccnocracia clalora lcniancnic scu Plano
Dcccnal cono sc nos roinos dcz anos a
Poliica nao fossc rcclanar scus dirciios c a
dcnagogia nao udcssc colocar cn duvida as
conquisias oliidas ncsscs dois anos dc govcrno.
Enquanio os iccnocraias cuidavan do Plano,
a Sorlonnc cuidava da lincza da arca. Laccrda
c MagalIacs, quc falavan ianio da ncccssidadc
23
dc dcsccr ao ovo, foran cnircgucs ao ovo no
circo dc 3 dc ouiulro c laiidos nas urnas. Janio
Quadros, quc sc roclanava injusiiado, icvc a
ooriunidadc janais sonIada dc vcr scu Icrdciro
rcsuniivo no govcrno dc Sao Paulo c sc Paris
valcu una nissa ara Hcnriquc IV, o govcrno dc
Sao Paulo c a adninisiraao do scgundo
orancnio da Fcullica valian ara o janisno
un acordo iaiico-clciioral con AdIcnar dc
Darros, scu arqui-ininigo. Fizcran-no. Dcois
quc o lolo iirou a nascara dc cordciro, o
govcrnador dc Sao Paulo foi cassado. E ariiu...
O sr. AdIcnar dc Darros nao foi cassado or
scr corruio ccus!, a Sorlonnc nclIor do quc
ningucn salia quc clc cra corruio c o nanicvc
no odcr cnquanio lIc scrviu. Foi cassado orquc
dcsafiou as nornas da Tccnocracia, oncrando,
con as noncacs, o Tcsouro csiadual, c
conroncicndo a oliica financcira glolal con
os iiulos da dvida ullica. E foi cassado orquc
ofcrcccu o Esiado dc Sao Paulo cono lasc
ocracional ara a cananIa das clcics dircias
c sc diss a scr o arauio da nova narcIa quc
visava dciiar or icrra a Sorlonnc.
Essc foi o scu dcsiino c scra o dc iodos
aquclcs quc rcicndcrcn conirariar a
Tccnocracia c dcsiruir a Sorlonc. Pclo ncnos
cnquanio o rcsidcnic Casiclo Dranco udcr usar
a vcrsao iuiniquin do arcdon" casirisia c das
24
nasnorras da CPU. a noric oliica (c quasc
civil} ncdianic algunas singclas linIas
ullicadas no Diario Oficial da Uniao, as quais
anuncian quc nais algucn crdcu or dcz anos
scus dirciios oliicos.
A violcncia do golc dcsfcrido conira o sr.
AdIcnar dc Darros ionou a quasc iodos dc
surrcsa nao ianio cla cassaao cn si, nas
cla lruialidadc fria dc quc sc rcvcsiiu o aio. Pcla
dcnonsiraao dc fora iao alsoluia, quc ncn o
Ecrciio cnirou dc roniidao. Pcla ccclcncia dos
scrvios dc infornaao. Por iudo.
A Sorlonc iudo rcviu, iudo cquacionou,
iudo dcialIou. Mas cono dizia o ocia, Ia una
cdra no ncio do caninIo, faial. Nao c o gcncral
Cosia c Silva, nao sao os jovcns oficiais (afinal, o
icrror", qucn lIcs da?}, nao sonos nos, noriais
rcocuados con o fuiuro da Pairia Crandc.
cla roria, a Sorlonnc, uriiana cono a classc
ncdia (c os lolcIcvisias}, rcocuada con a
lcgalidadc dc scus aios juridicancnic crfciios,
con a ossililidadc dc vir a rcciir Vargas, o
grandc ininigo.
A noric oliica so odcra scr dccrciada aic
naro dc 1957 c dcois? Voliara a Poliica,
ainda nais dcnagogica, con un Congrcsso,
ncsno iodo clc da AFENA, con o dirciio dc
dccrciar a anisiia oliica? Con o govcrno
25
olrigado a rcsiar conias aos oliicos, dc qucn
dccndcra ara govcrnar? Enircgara Sorlonnc
as osics quc conquisiou iao noda
lrasilcira?
Sc dciar quc a iica cla rincira vcz
govcrnc suas acs, cnircgara ara rcconcar
iudo dc novo cn scguida. Mas sc coniinuar a
roccdcr niliiarncnic, nao. Ela sc rcocua con
o faio. Da o rcsidcnic dcscjar rcfornular a
Consiiiuiao. Elc scnic quc o Drasil c
ingovcrnavcl con a Caria dc 1946. Mas nao
soulc conrccndcr quc nao c rocurando
incororar ncdidas inconsiiiucionais a una
Consiiiuiao, quc sc rcsolvc o rollcna orquc
a Consiiiuiao dc 1946 c ainda a Consiiiuiao
fciia cla classc oliica ara o iriunfo da Poliica
c da dcnagogia.
Elc dcvc Icsiiar, Iojc, cnirc convocar a
Consiiiuinic (o quc, salc, scria o suicdio do
Drasil}, c rcfornar a Caria dc 1946. quc nao lIc
ocorrc quc a oliica icn ouiras sadas fora da
jurisdicidadc ncsquinIa c lalofa dc un sisicna
quc rovou scr incaaz dc dcfcndcr scus nais
ldinos rcrcscnianics. Nao sc caaciiou dc quc
clc odc iudo no Drasil inclusivc convocar un
Congrcsso auicniicancnic oular, ou ouiorgar
una nova Consiiiuiao ao ovo.
26
Un dia, ial cono fcz cn Coias, cn Alagoas c
cn Sao Paulo, acalara or conrccndcr quc a
ouiorga da Caria c a unica sada ara quc a
iccnica rcscrvc scus dirciios adquiridos, as
Foras Arnadas coniinucn vclando clo
rogrcsso dcniro da Ordcn, c a Poliica ossa
cisiir naquclc cqucno canio quc o nundo
nodcrno ainda rcscrva ara si. Sc nao soulcr
conrccndc-lo, icra sido inuiil cssa longa noiic
Iolcsiana cn quc a Inicligcncia ncrgulIou.
Tcrcnos, no naino, un grandc as, nas un
olrc ovo. E ialvcz ncn un, ncn o ouiro.
12/6/1966
27



DIES IRAE...


Con o Adcus s Arnas" do sr. Carlos
Laccrda (1}, a Poliica crdcu scu uliino grandc
corifcu ncsic scniido dc quc clc cra o unico
Ioncn ullico con audicncia c rcssonancia cn
anlos sciorcs da oiniao ullica, quc a aliana
do Podcr Miliiar con a Tccnocracia nao
conscguira ainda rcduzir ao silcncio. Elc agora sc
cala c na falia dc nclIorcs clcncnios, sonos
forados a acrcdiiar quc foi a nausca quc o lcvou
a cnsarilIar arnas c rccolIcr-sc vida rivada
dcois dc Iavcr narcado con sua cna c sua
alavra, scu cnsancnio c sua aao, 21 anos dc
vida oliica da Naao. Elc dcsaarccc qucn
salc acnas sc rciira or un crodo
indcicrninado? dcois dc AdIcnar dc Darros,
scu advcrsario iradicional, nas igualncnic
scrvidor da Poliica. E con clc dcsaarccc
scjanos scus anigos, ininigos ou ncros
advcrsarios, sonos forados a rcconIcccr a
uliina ossililidadc quc rcsiava Socicdadc Civil
28
dc organizar-sc conira a sufocanic Icgcnonia do
Esiado.
cssc asccio quc iorna caiial a rciirada do
sr. Carlos Laccrda da vida oliica. Con scus
avanos c rccuos, sua agrcssividadc c sua ironia,
clc cra o quc do assado rcsiava dc caacidadc
dc nolilizaao dc una arccla da oiniao ullica
na luia cla rcscrvaao da Socicdadc Civil. Indo-
sc, cssa caacidadc sc vai, or isso quc o gruo
niliiar no odcr c a Tccnocracia ionarao iodo o
cuidado cn nao agrcdir dc frcnic os uliinos
rcduios do rivaiivisno, rcduzindo-sc un a un,
aulaiinancnic, alicando aqucla oliica quc, na
gucrra fria" c cn rclaao Uniao Soviciica,
convcncionou-sc cIanar dc oliica do salanc".
curioso quc o afasiancnio do sr. Carlos
Laccrda coincida con a noric cconnico-oliica
do Cafc, finalncnic laiido clo Podcr do Esiado,
60 anos aos a afirnaao dc scu iriunfo
csciaculoso con a assinaiura do Convcnio dc
Taulaic". E o faio nais curioso rcsidc cn quc o
Cafc cnircgou-sc ao Podcr dc Esiado no insianic
cn quc assinou o convcnio quc aarcnicncnic o
salvava, c o sr. Carlos Laccrda crdcu a
ossililidadc dc dirigir oliiicancnic o roccsso
no dia ncsno cn quc o sr. Joao Coulari, scu
uliino arqui-advcrsario, cnlarcou ara o sul c
dc la ara o Uruguai.
29
Quc o Cafc nao iivcssc crcclido quc scu
donnio nao scria cicrno, conrccndc-sc, sc sc
icn cn conia o faio dc a Indusiria scr nnina,
cn 1906, c sua dccndcnic c socia ncnor
duranic nuiios anos. Mas quc o sr. Carlos
Laccrda nao icnIa vislunlrado quc nao odcria
disuiar sozinIo, scn una organizaao, a dircao
oliica do roccsso ao gruo da Tccnocracia c da
Sorlonnc, c ncnos conrccnsvcl. Porquc clc
salia quc aquclcs quc succdian o rcsidcnic quc
dcrrulara qucrian o ncsno quc clc, isio c, o
Podcr, c salia quc a logica do roccsso acalaria
or lcva-los a afasiar do caninIo iodos aquclcs
quc sc anicuscsscn a scu dcsgnio dc ocuaao
ioial da arca. E disso salia clo noiivo nuiio
sinlcs dc quc os conIccia, ois consirara con
loa aric dos quc suliran ao odcr a 1. dc alril
(csccialncnic con os quc vinIan dc agosio dc
1964}, c solrciudo orquc ianio clc quanio a
Tccnocracia iinIan c icn o ncsno dcsrczo
jurado cla Idcologia quc nos aiscs
suldcscnvolvidos sc confundc, assaz
frcqucnicncnicncnic, con a roria Poliica. Por
isso, or scr igual c nao difcrcnic, clc cra nais
crigoso quc os ouiros. E or isso o cncnIo cn
liquida-lo foi naior, c lcvado a calo con asiucia c
coniando con a avcrsao do sr. Carlos Laccrda
cla Idcologia c or scu corrclaio olrigaiorio, quc
c a organizaao oular quc lIc da coro c alna.
30
Foi cssc asccio, cn uliina insiancia, quc
crniiiu o afasiancnio do c-govcrnador da
Cuanalara. anic a cnornidadc dos odcrcs do
Esiado, clc acnas os o scu roicsio isolado
ouco inoria sc conariilIado or dczcnas ou
ccnicnas dc nilIarcs dc lrasilciros igualncnic
frusirados. Elc cra sozinIo, clc c acnas clc; con
isso coniou o gruo dirigcnic, c ianlcn con a
incaacidadc dc rcsisicncia c nolilizaao dos
difcrcnics gruos da Socicdadc Civil.
Sc aroino o Adcus s arnas" da noric
cconnica c oliica do Cafc c orquc os dois
faios nc arcccn inorianics, na ncdida cn quc
sao significaiivos do caninIo quc concanos a
irilIar no dia cn quc o Ecrciio sclou sua aliana
con a Tccnocracia. Sc o dccrcio dc falccincnio do
sr. Carlos Laccrda dc scr assinado, no dia 3 dc
ouiulro dc 1965, jogando con a inorganizaao do
gruo nais radical da Vila Miliiar Iioicsc dc
iralalIo quc sc rcvclou valida, afinal dc conias
, nao sc odc concclcr quc, ncsia aliura do jogo
oliico, a Sorlonnc c a Tccnocracia cnfrcnicn o
Cafc scn coniar con o aoio solido c unaninc do
Podcr Miliiar. O orquc dcssc raciocnio c
sinlcs. o novincnio dc naro dc 1964 so foi
ossvcl orquc a Agriculiura (o Cafc
dcscncnIando nisso un inorianic acl},
ncrcc do avcniurisno dc Coulari c dc scus
aulicos, soulc irazcr ara a ncsna frcnic dc
aao conun a Indusiria c as classcs ncdias das
31
cidadcs. Cono os Ioncns do Cafc dizcn cn scu
nanifcsio, os Ioncns da icrra, sao caazcs,
quando ancaados, dc inrovisar condics dc
luia ara cnfrcniar aquclcs quc rcicndan
conirariar a ordcn dcnocraiica c o scniincnio
crisiao dc nosso ovo". O Podcr Miliiar,
csccialncnic a Sorlonnc, salc disso c sc
dccidiu cnfrcniar os Ioncns da icrra, c orquc
icn ccricza dc quc o Ecrciio narcIara cocso
conira qualqucr icniaiiva dc inrovisar
condics dc luia", c quc csiara disosio, sc
ncccssario, a avanar o sinal ara olviar a
inicnsa crisc social, noiivando o dcscnrcgo dc
nilIarcs dc fanlias c rovocando a qucda
vcriical na roduao dc gcncros dc sulsisicncia,
con o conronciincnio do alasiccincnio dos
ccniros urlanos".
Talvcz os Ioncns da icrra nao sc icnIan
dado conia dc quc o unico caninIo quc lIcs
rcsia, disosios a iodos os sacrifcios cn
lcncfcio dc sua Naao", c dcclarar gucrra ao
govcrno. Porquc a iaiica dc criar o dcscnrcgo,
cono sc insinua clarancnic cn scu nanifcsio-
roicsio, acnas rcforara a unidadc do Podcr
Miliiar, quc nao odc, ncsia aliura dos
aconiccincnios, scr conirariado or qucn, a scu
vcr, conduzira con o scu roicsio a alicraao da
siiuaao da lalana canlial, coniriluindo ara
agravar a inflaao, ncn or aquclcs quc, cn
uliina insiancia, rcicndcn quc a grandcza do
32
Pas scja consiruda solrc 60 nilIcs dc sacas dc
cafc.
O narccIal Cosia c Silva, cuja clciao ialvcz
csicja dando ainda algun alcnio aos fuiuros
gucrrilIciros do cafc", cnlora scja dc fornaao c
ialvcz icnIa roosiios difcrcnics do gruo da
Sorlonnc c da Tccnocracia, rovcn ianlcn do
Ecrciio, susicniou-sc oliiicancnic nclc c dclc
dccndcra duranic nuiio icno ara govcrnar.
Por isso, dificilncnic odcra nudar a aiual
oliica do cafc. O faio dc Iavcr luscado scu
aoio inicial na linIa dura" nao alicra o quadro
gcral. Fcalncnic, cnlora nuiios dos inicgranics
da linIa dura" fosscn conira a oliica
cconnica do govcrno clo quc cla icn, ou c
suosia icr dc aniinacionalisia, idcniificando-sc,
ncssa oosiao, iaiicancnic, con largos sciorcs
da Agriculiura, clcs nao sao, a rigor, o quc sc
odcria dizcr culiorcs do lilcralisno cconnico.
Pclo conirario, odc dizcr-sc quc nuiios dos quc
ariiciaran da quasc rcvolia dc 6 c 7 dc ouiulro
dc 1965 sao nais nacionalisias (lcia-sc
nasscrisias"}, ncnos civilisias c ncnos lilcrais
do quc sc odcria cnsar or scus coniaios c cla
lidcrana oliica civil quc ainda julgavan rcsidir
no sr. Carlos Laccrda. Por cssc ou aquclc noiivo,
clcs icn, nais quc a Sorlonnc, avcrsao ao
cIanado Podcr Econnico. E sc forcn ao
govcrno con o narccIal Cosia c Silva nao
nudarao scu nodo dc cnsar, csccialncnic sc o
33
conlaic conira a inflaao ainda nao iivcr sido
vcncido.
Esscs dois faios a rciirada do sr. Carlos
Laccrda da ccna oliica c a dcrroia cconnico-
oliica do Cafc dcvcn associar-sc siiuaao
gaucIa ara quc sc icnIa a caia idcia dos
roinos dcscnvolvincnios, ou ao ncnos da suas
linIas gcrais. No Fio Crandc do Sul, csicjanos ou
nao dc acordo con o rcsidcnic, o narccIal
Casiclo Dranco nao dc rccuar. Por una
qucsiao dc rincio, ja quc nao adniic vcr
conicsiada sua auioridadc, c or una qucsiao
csiraicgica, ja quc nao odc crniiir quc a
oosiao clcja os rcvolucionarios dcsconicnics no
Fio Crandc do Sul, cn S. Paulo c cn
Pcrnanluco. Ncssc quadro clc dcvcra cIcgar, sc
a oosiao crsisiir cn sua aiiiudc, aic
inicrvcnao no Fio Crandc do Sul isio c,
dcvcra rocurar vcnccr o Fcdcralisno no scu
rcduio Iisiorico c iradicional.
Salvo clcncnios sucrvcnicnics c aic agora
dcsconIccidos, o Podcr Ccniral icndcra a
afirnar-sc con naior vigor c scn oosics
criurladoras. Cono accniuci a roosiio da
inicrvcnao cn Coias, o Ecrciio, clo faio dc scr
a unica organizaao nacional, icndc a surinir,
dcsdc quc no Podcr, a Fcdcraao. Elc rcsondc
rcscnic!" ao griio dc gucrra dc Fosas. los
salvajcs uniiarios". E fara sua sclvagcn, cnlora
34
nao larlara unidadc s ccnsas da Socicdadc
Civil, quc nao icn nais oria-vozcs validos
caazcs dc agluiina-la c dcfcndc-la.
Os oliicos cnccrran sua carrcira, cccio
ialvcz o Sr. Adauio Cardoso, quc odcra dcscjar
salvar a solcrania do Congrcsso dianic do rolo
conrcssor das cassacs c dos aios
insiiiucionais c conlcncniarcs. Mas nao icra a
ncsna rcssonancia dos corifcus ja vcncidos;
O Cafc so icn una alicrnaiiva. dcclarar
gucrra ao Covcrno, con iodos os riscos incrcnics
a cssa aiiiudc dc dcscscro, o naior dos quais c a
insialaao do nasscrisno no as, ou ccdcr,
cscrando quc o dcscnvolvincnio dos faios
cconnicos ossa salva-lo;
A indusiria csia rcsa ao rcdcsconio do
Danco do Drasil;
A Igrcja, rcsa dcfcsa da fanlia, nao icn
un so Prncic caaz dc cnicndcr o drana c jogar
a urura cn dcsafio ao Lcviaia quc sc vai
crgucndo c,
O Prolciariado csia rcso ao Esiado c or
scus ldcrcs, cono aconicccu no sul, na rcccao
ao narccIal Cosia c Silva, cdc quc sc nanicnIa
o Inosio Sindical, quc c o jugo disiiniivo da
cscravidao.
35
A Socicdadc Civil, assin, csia scn dcfcsas, c
o caninIo csia alcrio ao iriunfo da Tccnica c do
csriio lurocraiico caracicrsiico dos niliiarcs.
Por isso iudo nao sc odc ccnsurar ao sr.
Carlos Laccrda o scu Adcus s arnas". Na coca
da rcvoluao couraada, o Quioic rcalncnic nao
icn o quc fazcr orquc scqucr Ia noinIos. O
cisicnic sao acnas as linIas frias, inscnsvcis c
lurocraiicas do Diario Oficial", quc vao coriando
cn finas faiias a rcsisicncia c a scnsililidadc
norais da Socicdadc.
O drana naior, nisio iudo, nao c cssc; c quc
ningucn c caaz dc roor una oliica
alicrnaiiva Sorlonnc c Tccnocracia. Porquc os
icnos sao rcalncnic da Tccnica, c na auscncia
da organizaao das classcs so odcn scr do Podcr
Miliiar.
No ocaso da cscrana socialisia, Mario
Pcdrosa dizia quc aos quc sonIavan con o rcino
da igualdadc ronciido clo scculo XIX so
rcsiava un caninIo. rcfugiar-sc dclaio das
onics, ou nos convcnios a fin dc ali cscrar o
raiar da nova aurora. Ha algo nais a fazcr Iojc?
10/7/1966
36



O PONTO NEVRLGICO DA ALIANA
SAGRADA


No du 5 dc unIo dc lS2l, ccc VunIugcn
cn suu Hstu du Indccndcncu do Hus, o
ncc D. Pcdo cccIcu unu dccguuo dc
ocus du tou do Ho dc Junco, uconunIudos
do udc Josc Nucso, os quus Ic unIun cd u
dcnssuo do condc dc Acos. Aguns ocus,
dccuundo quc nuo cstuuun IuItuudos u uu,
tunscun uo succdotc u ncunIcncu dc cxo
suus ctcnsocs. Hcn, osscguu cntuo o
ncc, ouu-o-c du utc dos ocus c du tou.
Mus dcuo-Ics uduct quc u tou nuo c u nuuo.
ctcncc u nuuo; nus, cono tou, ncn c
udntdu u uotu nus ccocs. Aqu tcnos u
Cunuu, quc c unu uutodudc, odcu con nus
dcto usu du uuuu cn nonc du nuuo, c uqu
cstuo os cctocs o nn conuocudos, quc
odcuo uu cn nonc do ouo. Dto sso, ouuu
us ctcnsocs du tou, dcntu o condc dc Acos c
37
noncou cn scu ugu o dcscnIugudo Auucz
Dnz, cusuuncntc uontudo o un ocu.

A aliana cnirc a Sorlonnc c a Tccnocracia
rcousa solrc un iric c sc insira nuna
conccao do nundo. Convcn canina-los ara
quc sc icnIa una visao a nais conlcia do quc
sc assou c ara quc sc ossa cnircvcr, cono
ossililidadc, aquilo quc aconicccra. A conccao
do nundo rcdoninanic na aliana c o da
Sorlonnc. o rigorisno da classc ncdia, crncado
clo anoralisno do csiraicgisia c cla rculsa
quc os nao iniciados no roccsso cconnico icn
clo consuno crniiido clo lucro.
A Sorlonnc nao c aninada roriancnic dc
anliao oliica, dc voniadc cssoal dc odcr, ou
dc un ncro inulso a afirnar sua sucrioridadc
solrc os dcnais. Anina-a iudo isso c nais
alguna coisa c cssa alguna coisa c o rofundo
dcsrczo voiado aos olrcs noriais quc nao
ariician do ccnaculo, una visao
rofundancnic cssinisia da naiurcza Iunana c
a ccricza dc quc acnas clcs, os quc iivcran a
conccao suosia clara do roccsso,
iralalIaran ara -la cn raiica c arrosiaran
os riscos a isso incrcnics, c csiao cn condics
dc cccuiar a oliica adcquada iransfornaao
do Drasil scn qualqucr dcsvio.
38
cssc scniincnio dc quc ou sonos nos quc
rcalizanos nossa oliica, ou cla scra dcsviada do
quc foi lancjado, quc caracicriza o
rcvolucionario c o disiinguc do ncro rcfornisia,
ou do oliico vulgar. Sc Luis XIV odia dizcr O
Esiado sou cu", o rcvolucionario odc con nuiio
nais razao afirnar. MinIa oliica sou cu c ncu
csiilo". or isso quc nao Ia, nos grandcs
rcvolucionarios, o dcsrcndincnio quc scria dc
cscrar naquclcs quc rcicndcn salvar o nundo.
Elcs sao ioialncnic ossudos or Saianas c
crccn firncncnic quc acnas sua rcscna
fsica, scu conirolc cicrno das alavancas do odcr
odc asscgurar a coniinuaao dc una oliica
dcsiinada, no fundo, a insiaurar o nilcnio c
salvar a Iunanidadc.
O gruo da Sorlonnc csia inrcgnado dcssc
csriio ncfisiofclico c c or isso quc odc
dcgluiir iranquilancnic aquclcs dc quc sc scrvc c
quc ja nao lIc rcsian nais scrvios. Nao acnas
os civis conIcccran as dificuldadcs do iraio con
aquclcs quc sc julgan cIanados a salvar o Drasil
do virus da Poliica, da dcnagogia c do oulisno
larvado. Tanlcn os niliiarcs quc nao cricnccn
ao gruo salcn o quc c scr or cla visado. scjan
dc agosio, ou dc novcnlro (c sc forcn do gruo
quc fcz novcnlro dc 1955 ainda ior}, dcsdc quc
nao icnIan a filra caaz dc suoriar a
inoularidadc, a cncrgia noral dc conduzir a
oliica cono sc fossc a gucrra, c a conscicncia dc
39
quc a rcnialilidadc c a lci cconnica quc dcvc scr
olcdccida scn considcraao cla landcira sol a
qual sc roicgc o caiial dcsdc quc nao
rcunan cssas condics, sao clininados dcois
dc Iavcr rcsiado os scrvios indiscnsavcis.
O iric c consiiiudo cla unidadc do
disosiiivo niliiar (o odcr da Sorlonnc asscnia
na fora}, cla crcna no accrio da oliica
cconnica da Tccnocracia (o odcr sc ccrcc ara
csialclcccr una racionalidadc suosia da
ccononia dc ncrcado}, c cla dcsorganizaao da
Socicdadc Civil (icndo sido lurocraiica a
rcvoluao, o odcr nao odc dcscansar cn
qualqucr gruo social, orquanio cssa rcfcrcncia
or un ou ouiro dcicrninaria ncccssariancnic o
rollcna da Icgcnonia c o rcssurgincnio da
Poliica}.
No csscncial, a oliica cconnica aicndc
racionalidadc rcclanada cla ccononia dc
ncrcado. Fora a ouana clo Inosio dc
Fcnda, inccniiva-a clas facilidadcs fiscais
conccdidas aos invcsiincnios cn arcas
rioriiarias c aos rcinvcsiincnios, c or ouiro
lado crniic una acunulaao nais raida
ncdianic una oliica salarial cn quc Jusiia
do TralalIo c crniiido acnas conccdcr
auncnios cn nvcis infcriorcs aos auncnios rcais
do cusio dc vida.
40
Ha alguns olsiaculos no caninIo da
Tccnocracia, os quais cla vcn rocurando vcnccr
con lcniidao, nas criinacia. Un dclcs c a
irracionalidadc da naquina lurocraiica do
Esiado, quc incdc un csforo dirigido a aicndcr
nclIor os inicrcsscs do fisco con ncnorcs
gasios, c o ullico con igualncnic ncnorcs
dcscsas. Ainda ncssc icrrcno, dcvc considcrar-sc
a nuliidao dc lcis c dccrcios quc incdcn una
aao nais cncrgica no scior c lcvarao o govcrno,
ara rcduzir o nuncro dc funcionarios c
acrfcioar os scrvios, a cnconirar una soluao
Ilrida, difcil dc scr acciia clos iccnocraias
uros c clos funcionarios, nas quc acalara sc
inondo or scr a do lon scnso ossvcl.
O rincial olsiaculo, orcn, icn sido o
csriio da classc cnrcsarial, do cano ou da
cidadc. Acosiunada a dczcnas dc anos dc rcginc
dc facilidadcs cn quc a ancaa dc una
concordaia colocava o govcrno cn anico, vcndo
clas ruas os dcscnrcgados a dcsfilarcn
cscandindo soguns sulvcrsivos a naioria dc
nossos Ioncns dc cnrcsa nao sc Ialiiuou a
iralalIar ara o ananIa cconnico, nas sin
ara o ananIa social c oliico. Da icrcn clcs
oosio, cnirc lanqucics c loas rcvoluao, una
surda rcsisicncia alicaao da oliica
cconnica do govcrno cgrcsso da rcvoluao.
41
Dcsrovida dc arnas sicologicas caazcs dc
aicnorizar o advcrsario, a Tccnocracia ccdcu no
dcialIc, nanicndo-sc firnc no csscncial nas
cssc orncnor, or scrcn nuiios os filIos
rodigos quc dcvcn scr lcncficiados,
conroncicu o riino da cccuao do lano c
Iouvc noncnios cn quc rcalncnic o s cn
risco.
0 unico scior cn quc o lano funcionou nais
ou ncnos a conicnio, foi o da oliica salarial.
salvo algunas dcciscs dc Trilunals do TralalIo,
quc conccdcran auncnios rclaiivancnic
sucriorcs aos nvcis crniiidos, a classc
ocraria foi sacrificada cn suas ccciaiivas,
Iavcndo casos, cono os dos oriuarios, cn quc a
Fcvoluao coriou ialvcz rcnic dcnais os
rivilcgios, csialclcccndo una rcalidadc salarial
infcrior vigcnic cn naro dc 1964.
Ha dois olsiaculos difccis dc rcnovcr, no
caninIo da Tccnocracia.
1 sc no scior oliico o govcrno odc usar o
scu icrror" conira as cssoas, no scior
cconnico-social nao icn insiruncnios Ialcis
ou nao qucr usar os quc ossui ara inor a sua
voniadc aos roriciarios, quc nao sc adaian s
novas nornas cconnicas c financciras
csialclccidas. Usa-sc ncssc ariicular, o
nccanisno invcrso. conccdcn-sc facilidadcs aos
42
quc sc adaian c sc as rciiran, ou ncgan-sc
ioialncnic, aos quc nao acciian as
dcicrninacs govcrnancniais. Tcoricancnic, o
nccanisno dc inccniivo c iao cficaz cono a
ancaa dc croriaao nas na raiica,
icndo-sc solrciudo cn conia a ncnialidadc
doninanic cn loa aric das classcs
cnrcsariais, o inccniivo icn agido cono
Ioncoaiia. Essc dcsarnancnio da Tccnocracia
dianic do odcr cconnico nao rcsulia da
csccial visao do nundo quc cla icn clo
conirario, a Tccnocracia dcvcria favorcccr o
arnancnio do govcrno con ncdidas jurdico-
cocrciiivas nais cficazcs do quc aquclas dc quc
disc, ois so assin odcra cccuiar nais
raidancnic scu lano. Por cssc dcsarnancnio c
rcsonsavcl o gruo niliiar con scu acgo
cicrior ao rincio da roricdadc rivada.
2 O gruo niliiar ianlcn c rcsonsavcl
clo rclaiivo isolancnio dos Ioncns dc cnrcsa,
afasiados das dcciscs govcrnancniais nao or
scrcn aric inicgranic do sisicna", nas or
scrcn Ioncns dc cnrcsas, isio c, cssoas quc
vivcn dos lucros quc aufcrcn cn sua aao
cconnica. O lucro foi, duranic algun icno,
condcnado ciicancnic clo odcr rcvolucionario
ouco inoria salcr, no caso, sc a condcnaao
sc fcz or un raciocnio noralisia, ou ulira-
rcvolucionario; sc cono rcaao cloraao do
iralalIo, sc cono rcaao ao consuno
43
osicniaiorio dc alguns. O faio c quc cssa
condcnaao do lucro clica loa aric do
isolancnio dc S. Paulo no ccnario oliico fcdcral
dcois da rcvoluao. Os icsicnunIos da
disosiao dc csriio do rcsidcnic Casiclo
Dranco con rclaao aos indusiriais c
concrcianics aulisias, sc nao alundanics, sao
no cnianio significaiivos dc una ncnialidadc quc
sc dclaic cnirc a ncccssidadc dc rcalizar a
racionalizaao do rcginc cconnico (quc asscnia
rccisancnic no lucro} c a conulsao dc
condcnar a aiividadc cconnica quc visc ao
lucro.
Dc qualqucr nancira, c isso nc arccc
inorianic assinalar, scja o rcsciio
roricdadc, scja a condcnaao ciica do lucro nao
odcn scr visios cono dados dcfiniiivos. A
csiraicgia iraada rcvc o csialclccincnio da
racionalidadc da ccononia dc ncrcado con lasc
na livrc cnrcsa, na roricdadc rivada c no
lucro conirolado. Mas c ncccssario lcvar cn conia
quc sc csscs rincios iaiicos vicrcn a falIar,
clas rcsisicncias oosias clas classcs
cnrcsariais nodcrnizaao da ccononia, ao
sancancnio da nocda c consiruao dc un
grandc as auinono c indccndcnic, a iaiica
odcra nudar. A ocdudc c o uco uuc
dzc, o cscto o unIos odcn sc
ncuncntc nstuncntus uu o guo tccnocutu
c uu u SoIonnc, os quus odcuo cIcgu, sc
44
ncccssuo, uo cutusno do Estudo. Qucn
nanda Ioncns noric nao odc considcrar a
roricdadc un dirciio naiural c inalicnavcl. No
naino, lons disculos dc Hollcs, odcrao
considcrar a ossc algo quc sc inscrcvc no Esiado
dc Naiurcza; nao a roricdadc, quc rcsulia do
dirciio osiiivo, orianio da voniadc do Esiado.
En snicsc, salvo no scior do cafc, ondc a
Tccnocracia c a Sorlonnc cnconiran olsiaculos
rcalncnic scrios ara rcalizar scus lanos
cconnicos c fazcr do Drasil una oicncia nao
Ia grandc oicncia quc asscnic solrc dczcnas dc
nilIcs dc sacas dc cafc nao Ia, a curio razo,
o quc rcrcscnic crigo, ou ancaa rcal ara o
ciio da oliica cconnica. Quando cn dois anos
sc rcduz a inflaao dc 88% ara 60% quc scja, o
rogrcsso odc nao icr sido nuiio grandc cn
icrnos alsoluios; nas cn icrnos rclaiivos foi
cnornc, c crniic, inclusivc scn gravcs riscos,
quc cisia una nargcn nao rcvisia dc crro nos
lanos.
3. O ciIos" lurocraiico c quc nanicn unido
o disosiiivo niliiar. Quanias vczcs, ncsscs dois
anos, o rcsidcnic nao icvc sua osiao sc nao
ancaada, aos ncnos alalada c quanias vczcs
cla falia dc una organizaao oliica das Foras
Arnadas, cssa ancaa ou cssc alalo sc
iransfornaran cn ouiros ianios noiivos dc ciio
cssoal ara o rcsidcnic c rcafirnaao dc sua
45
condiao dc cIcfc? A crisc rincial ialvcz icnIa
sido a da aviaao cnlarcada orquc dciou
insaiisfciia a FAD c afasiou conlciancnic a
MarinIa do disosiiivo dc susicniaao. Mas a
MarinIa, quc, or icr sido a Arna nais
durancnic aiingida or Coulari nos scus
nancjos sulvcrsivos, dcvcria icr sido a nais
caaz dc rcagir c roor una sada
auicniicancnic rcvolucionaria ara a crisc
niliiar, liniiou-sc a dcfcndcr sua solrcvivcncia
cn ouiros icrnos, crdcu a conduao do
roccsso or nao icr salido cnicndc-lo cn sua
lcniiudc.
Scgurancnic, ara a Sorlonnc, quc vcn dc
agosio dc 1954, quando a MarinIa icvc acl
salicnic na crisc, o Cisnc Dranco conia ouco c
a vclIa oosiao quc rcnonia a 1893, daia
faidica ara os Ioncns dc nar, ois ali
crdcran sua Icgcnonia nos ncgocios inicrnos c
nunca nais a rccucraran, dciando-sc
aulaiinancnic rcduzir a raiicancnic una
unica csquadra, quando a cicnsao das cosias
rcclana aos ncnos ouira (da crscciiva
cclusivancnic niliiar}.
A surcnacia do Ecrciio dccorrc dc sua
naior dcnsidadc no conjunio das Arnas, c cn
loa aric cssa naior dcnsidadc c una inosiao
do icrriiorio quc Ia dc guardar. A isso, sonc-sc
un rollcna aic agora ouco considcrado. dcsdc
46
1960, o ccniro dc dcciscs nao c nais o Fio dc
Janciro, nas Draslia. Ccrio, as calcas dos
ninisicrios csiao na Cuanalara, o Fio c ainda a
caia dc rcssonancia oliica c culiural do as
nas cn uliina insiancia, os ircs odcrcs da
Fcullica icn scdc no Planalio, c no Planalio a
MarinIa icn ouca coisa a fazcr.
A FAD, or sua vcz, csia nal cquiada c o
Ecrciio, assin, inc avassaladorancnic a sua
Icgcnonia solrc o conjunio das Arnas c disso
icn conscicncia.
Isso osio, a unidadc do Ecrciio nao sc odc
quclrar, ois cssa quclra significa a
ossililidadc dc una das ouiras Arnas rcicndcr
a Icgcnonia. E inoria olscrvar quc, assin
scndo a siiuaao, o rincio da dscnu
ntccctuu icndc a rcvalcccr cn iodos os
cscalcs do Ecrciio, nanicndo-o nonoliico c
cocso dianic dc iodos os quc lIc sao cicriorcs.
Foi or isso quc o gcncral Cosia c Silva
dcscncnIou, duranic csscs dois anos, acl iao
salicnic na dcfcsa do govcrno, csccialncnic na
crisc dc 1965, quando da clciao c ossc dc
Ncgrao dc Lina. Para nao roncr a unidadc do
Ecrciio, os quc sc ounIan oliica da
Sorlonnc foran luscar o ninisiro da gucrra ara
dcor o rcsidcnic. Elcs nao odian agir dc ouira
nancira, ois no insianic cn quc un coroncl, ou
47
gcncral dc divisao assunissc o conando gcral da
sullcvaao, o Ecrciio sc dividiria oliiicancnic c
csiaria condcnada ao nalogro a longa iarcfa dc
rcconsiiiuiao da unidadc ronida cn novcnlro
dc 1955, c consolidada clo curgo dc 1964. Nas
foras Arnadas, cn viriudc da rccnincncia do
ciIos" lurocraiico, a rclcldia colciiva so odc
scr fciia quando o sucrior Iicrarquico da as
ordcns conirarias s insiiiuics. Porquc sc
assin nao for, quclran-sc a un icno duas
csiruiuras. o Esiado c o Ecrciio, c o caos sc
iorna una rcalidadc ossvcl. Nao Iavcndo
lidcrana oliica nas Foras Arnadas c scndo
cla inossvcl cn loa aric rcvalccc o
rincio da cIcfia. E, indiscuiivclncnic, o
rcsidcnic da Fcullica c o cIcfc.
Mas Ia un asccio nuiio inorianic no
conoriancnio das Foras Arnadas. sua
scnsililidadc s fluiuacs da oiniao ullica.
Elas nao sc nccn anics quc o ovo o rcclanc c
as soliciic. Essc c un dos noiivos quc ianlcn
lcvaran dcgola dc AdIcnar. sc clc sc lanassc
na cananIa das clcics dircias, odcria
nolilizar aric da oiniao ullica c cssa, or
rcaao circular, odcria influcnciar o Ecrciio c
fazc-lo Icsiiar no noncnio dc dccisao. Tudo
indica quc o gcn. Jusiino, vivcndo nun ncio civil
rcfraiario rcvoluao, cra aric dcssc lano. Por
isso ianlcn foi concrado.
48
cssa scnsililidadc oiniao ullica quc,
dc rcsio, a Sorlonnc nao icn, rciirando da sua
sucrioridadc iaiico-csiraicgica solrc scus
conanIciros quc iorna a unidadc do
disosiiivo niliiar a rcsulianic dc un sisicna dc
foras, cujo cquillrio c insiavcl. Por isso nao
odc Iavcr fissura no disosiiivo niliiar, c nao
odc clos noiivos rcscnics no dialogo dc
rncic d. Pcdro con os oficiais da iroa do Fio.
quc sc a Naao sc rcrcscnia na Canara, a
Canara cn concnsaao nada c; sc ovo sc
rcrcscnia cn scus clciiorcs, clcs ianlcn. nada
odcn. Os unicos quc odcn sao a Igrcja c a
iroa orquc sao as duas unicas organizacs
dc caraicr nacional. E cono a iroa odc
niliiarncnic scnrc nais quc a Igrcja, cla c,
quciranos ou nao, a Naao c c a cla quc o
Podcr dcvc dar ouvidos.
Fcsulia, assin, quc c caiancnic a forialcza
da Sorlonnc quc faz a sua fraqucza. Scu
dcsrczo najcsiaiico cla oiniao ullica; scu
dcsdcn cla organizaao oular ara nao
dizcr scu rcccio da organizaao oular
colocan-na dc cs aiados nas naos da iroa. Sc
or vcniura Iouvcr una alicraao na rclaao das
foras inicgranics do disosiiivo govcrnancnial
(cn ouiros icrnos, sc os conandos forcn fracos,
ou sc a cIcfia do narccIal rcsidcnic for osia
cn causa}, a Sorlonnc nao icra a qucn aclar. E
nao icra ningucn a coniraor iroa orquc
49
ncnosrcza a oliica c sua crcssao nodcrna,
quc c a organizaao oular.
19/6/1966
26/6/1966
50



O FIM VISVEL DA PROPRIEDADE


Quando iudo csiivcr consunado, scra ialvcz
curioso fazcr a Iisioria do conoriancnio das
classcs cnrcsariais cn iodo o roccsso quc sc
inicia con a rcnuncia dc Janio Quadros c
scgurancnic icrninara con a croriaao dc
loa aric das indusirias. O govcrno,
scgurancnic, dara ouiro nonc, c rcvcsiira dc
ouiras fornulas jurdicas o aio clo qual sc
aroriara do conirolc da indusiria, dcois dc icr
as conunicacs, os iransorics, rcgular o rco
do ao c conirolar a cncrgia. No fundo, do onio
dc visia das rclacs do roriciario con a coisa
ossuda, o fcnncno scra o ncsno.
A rcnuncia foi o noncnio cn quc a
conscicncia nacional cnirou cn crisc orquc
succdcra o inossvcl, isio c, a iraiao dos
lidcrados clo ldcr, c o alandono dos filIos clo
ai. Quasc ningucn crcclcu a cicnsao da crisc
quc sc alrira. Quando un iccclao do inicrior dc
Sao Paulo nc dizia quc a soluao ara o
51
inassc" criado a 25 dc agosio csiava no
rcsciio Consiiiuiao, incdindo-sc, orcn, a
ossc dc Jango; quando un anigo rcgisirava quc
no colcgio inicrno cn quc o filIo csiava, a
indiscilina assunira, cono or gcraao
csonianca, nvcis janais rcgisirados ou
suosios ossvcis, ou quando un janisia da
rincira Iora, cnrcgado da CMTC, disunIa-sc
a cngrossar as filciras da lcgalidadc" ara quc
Coulari ionassc ossc c alrissc un inqucriio
ara aurar as causas da rcnuncia dcvolvcndo
dcois o odcr a Quadros; quando iudo isso
aconiccia sinuliancancnic s asscaias cla
lcgalidadc" c a indccisao dos ninisiros niliiarcs,
c orquc a Naao ionava conscicncia, rccusando-
sc cnlora a vcr as coisas cono cran, dc quc a
crisc csiava alcria c dc quc sc fazia nisicr nuiia
inaginaao c sacrifcio ara rcsolvc-la. Mas a
inaginaao faliou c a disosiao dc sacrifcio
csicvc auscnic.
AanIados dc inroviso cla rcnuncia, os
niliiarcs dividiran-sc raidancnic cn ircs
gruos. 1. dos lcgalisias, nais inscnsvcis
rcalidadc da Iora, icncrosos dc un cnvolvincnio
naior do Podcr Miliiar cla oliica; 2. os quc
dcscjavan ciravasar os liniics csirciios da
lcgalidadc c nao salian cono fazc-lo a nao scr
sonando foras, dc nancira dcsconca, aos
ninisiros niliiarcs, c 3. os quc considcravan
rcnaiura a ionada do odcr, or nao icrcn
52
suficicnic aoio oliico c dc oiniao ullica, c
quc nao dcscjavan arriscar suas carias no
scgundo gruo or julga-lo incaaz dc assunir
rcsonsalilidadcs do odcr conira a naioria da
oiniao ullica c o rinciro gruo. Foi a
conjugaao das foras do rinciro c do icrcciro
gruos quc conduziu os ninisiros niliiarcs ao
doloroso inassc" do 3 dc scicnlro dc 1961,
quando sc viran confroniados confornc
dcoincnio dc un dos ariicianics do drana
cla naioria dos oficiais gcncrais con conissao
no I Ecrciio, a qual voiava, naciancnic, clo
Parlancniarisno con Jango.
Ncssc noncnio dc crisc a Socicdadc Civil
dividiu-sc cn acnas dois ariidos osicnsivos. os
quc dcfcndian a lcgalidadc c os quc julgavan
ncccssario arovciiar a ooriunidadc surgida,
ocuar a arca c roccdcr sua lincza. Os faios
sucrvcnicnics crniicn concluir quc o rinciro
ariido foi o iriunfanic c clc foi,
indiscuiivclncnic, o ariido da ordcn",
rcrcscniado clos quc cnircvian na ossc dc
Coulari a ossililidadc dc coniinuar o ncsno
rcginc dc irrcsonsalilidadc cn quc o as vivia
dcsdc KuliiscIcl, a ncsna disiriluiao orgaca
dos cnrcsiinos oficiais, cnfin, a nanuicnao do
sisicna" scn qualqucr alicraao ossvcl.
(Ha un faio, sc nao inorianic, ao ncnos
curioso a assinalar cn iodo cssc cisodio.
53
scnanas anics da rcnuncia, o sr. Casiro Ncvcs
cndossara as icscs do Movincnio Fcnovador
Sindical, cnirc clas a ciinao do Inosio
Sindical, c a 18 dc agosio, rccclcndo una
dclcgaao do ConsclIo Coordcnador dos
Movincnios dc Fcnovaao Sindical, o rcsidcnic
Quadros dcnorara-sc no csiudo dc suas
rcivindicacs, una das quais cra, caiancnic, a
ciinao cn dois anos do Inosio Sindical. O
significaiivo nao c quc clc sc iivcssc
conronciido a dcnolir a cdra angular do
sisicna", ois nao sc conroncicu. , sin, quc
iivcssc considcrado o rollcna, nuiio cnlora as
foras quc luiavan naqucla coca conira o
Inosio fosscn nuncricancnic ouco
crcssivas, cnlora dc alia qualidadc oliica}.
O Parlancniarisno foi o cfcncro iriunfo da
Socicdadc Civil c o rciunlanic fracasso dc sua
conduao oliica. Porquc foi a coca cn quc os
rivaiivisnos nais sc dcsnandaran, c cn quc ao
invcs dc icniar a organizaao da Socicdadc Civil,
os Ioncns quc dciinIan alguna arccla dc
odcr na Fcullica iraiaran dc auncnia-lo cn
rovciio dc scus gruos, incaazcs dc scguir una
oliica cocrcnic c ofcrcccr una alicrnaiiva valida
soluao dc conronisso cnconirada nos
concilialulos do rinciro gruo niliiar con o
jango-lrizolisno c o lilcralisno alsiraio dos
dcfcnsorcs dc una Consiiiuiao dcfunia.
54
Ningucn ionou rcalncnic conscicncia do
quc sc assava c da ncccssidadc dc ofcrcccr
Naao una sada auicniicancnic nacional.
Houvc alguns niliiarcs c un lon ar dc civis quc
icniaran o inossvcl o Movincnio 25 dc
agosio". Houvc ouiros quc concaran a
consirar anarados or un cqucno gruo dc
classcs cnrcsariais nas fazcndo da gucrra
sulvcrsiva una conccao inicirancnic
uliraassada, c rocurando nolilizar sciorcs da
oulaao scn a rcocuaao dc organiza-los. O
crodo do Parlancniarisno foi o nais irisic da
crscciiva da rcconsiruao nacional c or
isso a ccricncia icrninou nclancolicancnic, o
Congrcsso alicrando a Consiiiuiao or una lci
ordinaria, dcois dc Iavcr conccdido ao govcrno
sona dc odcrcs janais visia aic coca.
A volia ao rcsidcncialisno, roncndo o
conronisso iaciio cnirc as Foras Arnadas c
Coulari (cono lcn assinalou coca o dcuiado
Faul Pilla}, lanou ouira vcz o Podcr Miliiar na via
consiraioria. Novancnic, ircs gruos sc
dcfroniaran na arca dccisoria do odcr. 1. os
lcgalisias, disosios a iudo acciiar dc Coulari
ara nanicr a aarcncia da lcgalidadc; 2. os
ficis ninisiros niliiarcs dc Quadros, quc
rocuravan, csccialncnic o gruo nais radical,
dcscncadcar a qualqucr rco un novincnio
arnado ccrios dc quc o grosso do Ecrciio nao
aiiraria conira scus conanIciros cn dcfcsa dc
55
Coulari c suas alianas, c 3. un gruo nais
nuncroso, anii-Coulari, scn duvida, nas
dcscjoso dc quc fossc o govcrno o rinciro a dar
scus assos no caninIo da ilcgalidadc, ara
odcr sonar con os adcrcnics do rinciro c do
scgundo gruos.
En loa ncdida a Socicdadc Civil, ou nclIor
dizcndo, as classcs cnrcsariais, jogaran no
icrcciro gruo, rccusando-sc a fazcr qualqucr
coisa dc nais concrcio ara arcssar o fin dc
Coulari. Ao ncsno icno, ouscran-sc con
unIas c dcnics a iodos os csforos dc
racionalizaao da adninisiraao financcira do
Pas icniados clo falccido ninisiro San TIiago
Danias, acsar dc aarcnicncnic aoiarcn o
Plano Tricnal dc conicnao da inflaao. quc, no
fundo, a siiuaao a iodos convinIa cono una
luva. una inflaao quc favorccia iodos os gruos
cnrcsariais cn icrnos cclusivancnic
financciros c nonciarios; un govcrno dc
csqucrda quc nada fazia dc scrio no scniido dc
iniroduzir as iao anunciadas c icnidas rcfornas
dc lasc", c un disosiiivo sindical cn sua
naioria olcdicnic csqucrda, nas ronio a
narcIar ao lado dos aircs ara dcfcndcr o
sagrado nacionalisno" valc dizcr, a
incficicncia iccnica c a auscncia dc concorrcncia.
O rcsidcncialisno dc Jango foi o iriunfo
acalado do sisicna" c or nao icr a
56
csiruiura-lo idcia alguna, salvo a sandicc dc
alguns oucos quc ionaran a Nuvcn or Juno,
sc dciou lcvar cla loucura c sclou sua
scnicna dc noric.
Todos os csforos ara organizar a Socicdadc
Civil dianic do dcsafio lanado clo disosiiivo
niliiar-sindical dc Coulari foran vaos. Os
cnrcsarios conronciidos na consiraao
dcfcnsiva rcfcrian susicniar un disosiiivo
sindical csclcrosado quc fornava cn frcnic
unica con o disosiiivo dc Coulari conira a
carcsiia, ou o Podcr Econnico a fazcr un
csforo scrio ara organizar o ovo, dando-lIc,
inclusivc c anics dc nais nada, a conscicncia dc
scus dirciios. Elcs dcscrdiaran iodas as
ooriunidadcs quc a Hisioria lIcs ofcrcccu c
rcfcriran cscrar clos ccus (cla dcscida dc
Sao Jorgc no scu ianquc} a usar un ouco dc
inicligcncia ara rcalizar un csforo dcsiinado a
alicrar o curso dos aconiccincnios. quc, no
fundo, rciio, Coulari scrvia a iodos; dirciia, ao
ccniro c csqucrda, orquc iodos odian ir
luscar no Danco do Drasil aquilo dc quc
ncccssiiavan ara iocar scus ncgocios, agar o
scu consuno osicniaiorio c rcnuncrar aliancnic
o uucIo dcsacosiunado s dclcias dc una
vida dc agiiaao garaniida cla olcia.
Foi acnas no 13 dc naro quc as classcs
cnrcsariais viran quc a asscssoria dc Coulari
57
csiava disosia a fazcr o quc roncicra. Foi,
cniao, o Dcus nos acuda!" c o Aqui, d'El Fcy!.."
quc Coulari iocara fundo na roricdadc, c
alcn dcssc asso alucinado conira scus anigos
da vcscra, invcsiira ironicancnic conira a
conscicncia vcrlal da Naao, fazcndo ouco do
Tcro.
Violcniada, assin, a conscicncia vcrlal da
Naao no quc iinIa dc nais crcsso. a
roricdadc c a Fcligiao, iodos sc cngajaran na
cananIa conira o ininigo jurado da Fanlia, da
Fcligiao c da Proricdadc. As narqucsas"
concaran a icr os csadclos sugcridos clas
violcncias da gucrra civil csanIola; os
roriciarios, inclusivc os quc Iavian auiliado
duranic nuiio icno o aarclIo da sulvcrsao c
dado scu aoio ossc dc Coulari cn nonc da
concordia nacional", concaran a cnsar quc,
afinal, o sursis" quc Iavian cnsado conrar ao
Pariido Conunisia odia icr cirado. E iodos sc
iornaran consiradorcs da noiic ara o dia, c
cdiran arnas ara dcfcndcr-sc, c organizaran
coniics dc salvaao nacional.
E dccidiran-sc grandc avcniura. icniar a
ocuaao do odcr con o icrcciro gruo cn quc
sc dividia o Podcr Miliiar, ccrios dc quc, clo
coniaio nais csirciio quc con clc Iavian
naniido nos dois anos quc ncdiaran cnirc a
rcnuncia c o 13 dc naro, aquclc cra o scu
58
ariido. Houvc, inclusivc, os quc jogaran no
scgundo gruo nas quc arcssadancnic
corrcran a luscar o scu dinIciro no dia 2 dc
alril, orquc o crigo do conunisno Iavia
assado con a fuga dc Coulari.
O rcsio cricncc Hisioria dc nossos dias
a Iisioria da naior journcc dcs ducs" quc ja sc
conIcccu cn iodos os icnos, ois o icrcciro
gruo niliiar, caiancnic a Sorlonnc, aliou-sc
Tccnocracia, dcsrczou a Agriculiura c dccidiu
inor a fcrro c fogo a sua conccao niliiar dc
cono dcvc organizar-sc a cnrcsa rivada. E vai
organiza-la acsar dos roicsios gcrais c dc
iodos.
Ha cqucnos clcncnios quc indican quc a
Sorlonnc icn no Podcr Econnico o scu grandc
lodc ciaiorio quando iudo csiivcr crdido
orquc, afinal, scra facil dizcr ao ovo quc os
rcos nao laian c quc a inflaao auncnia
orquc os indusiriais nao qucrcn dcsisiir dc
ganIar ianio c dc auncniar scus lcns
sucrfluos. Nao c cssa filosofia oliica quc csia
suljaccnic a iodas as ncdidas laiadas ara
aliviar a crisc dc crcdiio. o crcdiio scra faciliiado
aos indusiriais quc vcndcrcn scus inovcis, c os
inovcis dos acionisias dc suas cnrcsas? E o
cIanado crcdiio dirigido" nao significara, dado o
csiagio dc dcscnvolvincnio da iccnologia
lrasilcira, a inicrvcnao csiaial cn loa aric das
59
cnrcsas indusiriais ara liquida-las
lcniancnic, ou rccucrar aquclas quc odcn scr
rccucradas?
Ncsic nclancoico fin dc cscrana nacional
quc sc conccnirava ioda nos cs dc onzc
ailcias , o narccIal rcsidcnic joga con a
ncsna dcscnvoliura con quc Coulari jogou no
fanoso 13 dc naro. E cla rincira vcz concic,
ialvcz, un crro csiraicgico. aiaca cn nuiias
frcnics a un icno so. Enuncrano-las.
1. o Podcr Miliiar a casia" do Ecrciio
dcvcra soliciiar sua assagcn ara a rcscrva a
fin dc lcncficiar-sc das ronocs confcridas
clas lcis anicriorcs. E nao so a casia". un
grandc nuncro dc sargcnios c oficiais infcriorcs,
c lon nuncro dc oficiais sucriorcs ianlcn. Sao
Ioncns quc vccn cnccrrada sua carrcira anics
do icno quc sc Iavian fiado ara ial c cssa
frusiaao c crigosa;
2. a Agriculiura o golc dcsfcrido no Cafc c
a na conduao da oliica cconnica cn ouiros
sciorcs da roduao agroccuaria isolaran o
govcrno da Tcrra, colocando conira clc os Ioncns
quc, afinal dc conias (cnlora cn circunsiancias
difcrcnics}, conduziran dcosiao dc Coulari.
3. a Indusiria c ondc o govcrno csia
nclIor, ois odc jogar os indusiriais
iccnicancnic nais adianiados conira os
60
narginais, aclando, inclusivc, ara una canada
jovcn dc iccnicos quc funcionan na Indusiria c
quc sc rcocuan anics dc nais nada con a
Produiividadc c nao con a Poliica ou a
oliiicagcn;
4. o Povo a alia dos alugucis, do cusio dc
vida cn gcral c o isolancnio do Covcrno sao
aliancnic nocivos. Vcrdadc quc as clcics
cccuiivas scndo indircias, isso scra dc ouca
inoriancia cn icrnos dc odcr nu. Todavia, o
dcsconicniancnio odc alcanar os quaricis c o
Ecrciio a scniir-sc, na falia dc una anla
cananIa dc csclarccincnio dc fins c roosiios,
o garanic dc una siiuaao narcadancnic
inoular.
Acnas una arca o govcrno nao aiacou a
Igrcja. E arccc quc o fcz saliancnic, ois sc
jogassc o Clcro ao lado dc iodas cssas foras quc
sc agluiinan conira clc, icria dccrciado a sua
scnicna dc noric. Todavia, nais ccdo ou nais
iardc clc scra olrigado a aiualizar os Codigos c
cniao a luia sc dara.
Dc qualqucr forna, o faio dc as classcs
cnrcsariais icrcn crdido as ooriunidadcs quc
a Iisioria lIcs dcu, da rcnuncia aic naro dc
1964, dc icniarcn lilcriar-sc do jugo sufocanic
do Esiado, iorna-as Iojc un ncro jogucic na nao
daquclcs quc dcvcn vcnccr a inflaao a qualqucr
61
cusio inclusivc da roricdadc. E cnirc o Podcr
c a Idcia, cnirc scrcn laiidos c vcrcn indusiriais
scn as indusirias, a Sorlonnc c a Tccnocracia so
icn una sada. c ficar no Podcr, c a roricdadc
rivada quc sc danc. Pois, a Socicdadc Civil ja
nao foi csnagada, c o quc rcsiava da Fcdcraao
nao sucunliu con o aio 16? E o quc c nais, scn
quc Iouvcssc, nas 24 Ioras quc sc scguiran
ncdida dc fora, una rcaao saluiar, indicaiiva
dc quc o organisno ainda csia vivo!
O grandc irunfo quc o narccIal rcsidcnic
icn, c quc faliou a Coulari, c quc dc 64 ara ca a
Socicdadc Civil norrcu nais un ouco. Elc csia
jogando con un cadavcr con crdao da
inagcn dc nau gosio , c c or isso quc, cono o
rigor noriis ja sc arcscnia visivcl, odc nuda-lo
dc lugar sua voniadc.
24/7/1966
62



QUE FAZER? A CONSTITUIO


O gruo da Sorlonnc crdcu a grandc
ooriunidadc dc consiruir una Naao, da ncsna
forna cono a crdcran, or inaiuros c
dcsorganizados, os rcvolucionarios dc 30. Nas
duas ooriunidadcs, a Naao csiava cn arnas,
ronia a qualqucr sacrifcio dcsdc quc lIc
accnasscn con a ncnsagcn da cscrana c con
a Pairia Crandc. A rcocuaao do orncnor, dc
consiruir siiuacs oliicas ariificiais nos
Esiados ara quc os nais cIcgados ao odcr
udcsscn icr rcsigio, lcvou a narcIas c
coniranarcIas, quc acnas dcsiruran a aurcola
dc iscnao das Foras Arnadas, c fizcran o ovo
dcscrcr dc quaisqucr solucs osiiivas dclas
ariidas
Prcocuadas cn consolidar scu odcr c ialvcz
cn dar Tccnocracia o aoio ncccssario
consiruao das finanas, a Sorlonnc confundiu a
Poliica con a oliicagcn c, luscando surinir a
scgunda, naiou a rincira. Con isso, cono ja
63
assinalci, foi forada a aoiar-sc cn un iric dc
csialilidadc rccaria, ois lasia quc a oliica
cconnica nao dc rcsuliados, quc a Socicdadc
Civil sc organizc, ou quc o Podcr Miliiar sc cinda
ara quc ioda a arnaao consiruda solrc a
ncnialidadc lurocraiica vcnIa alaio.
Quando sc diz quc o gruo quc assuniu o
odcr nao csiava rcarado ara ccrcc-lo, diz-sc
una ncia vcrdadc. Dcsdc quc cn cada osio-
cIavc da adninisiraao ullica Iaja un lon
funcionario, a naquina do Esiado anda
crfciiancnic lcn, c os clcncnios dc confiana,
quc ccrccn cargos oliicos, odcn scr ncio-
jcjunos na naicria. Nao c quc a Sorlonnc
csiivcssc dcsrcarada ara govcrnar; o quc cla
csiava c csia c dcsrcarada ara a gucrra
sulvcrsiva, ara o rollcna da Icgcnonia c
orianio ara a nagna qucsiao da organizaao da
Socicdadc Civil. Isso sc clica or sua fornaao.
sao lilcrais quc icn un odcr discricionario c
icnian conduzir una gucrra quc o lilcralisno
classico nao salc fazcr, orquc dcsrcza a
organizaao dc nassas c confia no Parlancnio c
nas clcics lcgislaiivas.
Essa c a coniradiao lasica quc clica os
caninIos ioriuosos quc o narccIal rcsidcnic
vcn scguindo. clc qucr fazcr una oliica lilcral
nun noncnio cn quc isso nao c nais ossvcl;
qucr fazcr conronissos quando a rcalidadc csia
64
a cigir caiancnic a auscncia dclcs c a
afirnaao dc una Poliica aoiada nuna
organizaao. Por isso clc lusca laicr os ininigos
un a un c aic agora conscguiu fazc-lo, ois
cran ianlcn lilcrais, quc acrcdiiavan nas
alavras c dcsrczavan a organizaao. Mas a
csiraicgia dc sclccionar os ininigos, ara ir
dcrroiando-os un aos o ouiro, c roria
daquclcs quc qucrcn conquisiar o Podcr.
Troisly, Mussolini, Hiilcr. Nao dos quc ja csiao
no Podcr c rccisan consolida-lo orquc cssa
consolidaao acnas sc faz con a nolilizaao das
cncrgias nacionais, a roosiao dc un grandc
noric, a dcscolcria dc un grandc advcrsario.
Prcnido cla coniradiao cnirc o faio o
odcr scn conirolc quc rcalncnic ccrcc c a
idcia o lilcralisno lasico a quc sc qucr acgar
o narccIal scnic a ncccssidadc dc rcsolvc-la
ncdianic una Consiiiuiao. No quc alias csia
ccrio. Mas lilcral quc c, cnconcnda o rojcio a
ilusircs culiorcs do dirciio alsiraio, lilcrais or
fornaao, c sc cncnIa cn cnvia-lo a un
Congrcsso scn lcgiiinidadc oliica c
rcrcscniaiividadc oular ara quc a arovc.
Julgara, clc, or acaso, quc una Consiiiuiao
fciia or un Congrcsso quc odc icr scus
nandaios cassados a qualqucr noncnio valIa
nais quc una Caria ouiorgada or qucn icn
odcrcs ara ianio? Sc assin cnsa, crra
orquc a Consiiiuiao voiada or un Congrcsso
65
quc dcia un ncro aio cccuiivo alicrar a Lci
Fundancnial vigcnic, valc oliiicancnic ncnos
quc un gcsio dc coragcn quc ouiorga Naao
una nova Caria Magna. Fccuando no noncnio
cn quc dcvia avanar, a Sorlonnc dcia a
Tccnocracia cnircguc aos lccs da oliica
rasicira dc cananario, quc nao adniiirao janais
quc sc onIa ordcn nas finanas, sc racionalizc
a naquina do Esiado c sc consirua una grandc
Naao.
Tcncndo o ior, o govcrno cncnIa-sc cn
cnviar, anics da Consiiiuiao, a Fcforna
Adninisiraiiva, cnsando quc scn alicrar
fundancnialncnic as rclacs cnirc o Eccuiivo
c o Lcgislaiivo, c cnirc o Esiado c a Socicdadc,
una rcforna adninisiraiiva scja caaz dc
crniiir una racionalidadc fundancnial da
naquina lurocraiica do Esiado. No quc nais
una vcz sc cngana, orquc o Eccuiivo
coniinuara dccndcnic do Lcgislaiivo, cssc dos
favorcs quc conccdcr aos gruos dc rcssao, c a
Tccnica scra nais una vcz cslulIada c iudo
coniinuara cono anics, con algunas difcrcnas
nninas, nao csscnciais.
No noncnio cn quc o iriunfo odc scr scu, o
rcsidcnic corrc o risco dc crdcr orquc julga
quc a Classc Poliica quc o clcgcu, c dianic da
qual rccua iniinidado scnrc quc sc iraia dc
ciingu-la, odc inicrrciar a Naao. Elc, quc
66
rcunc os odcrcs consiiiuinics da Naao, rcfcrc
quc a dcnagogia, a corruao clciioral c o
lilcralisno jurdico alsiraio consiruan csia
Naao, quc so foi una orquc os Fundadorcs do
Incrio salian quc scu conronisso cra con a
Pairia c nao con a Idcia.
Enlora asscniando nun iric fragil, a
Sorlonnc nada faz ara consolidar o scu onio dc
susicniaao, quc sc nao c, dcvcria scr a
Socicdadc Civil. Por isso, cnira ninisiro, sai
ninisiro, o clcgaio" coniinua a nandar no
Minisicrio do TralalIo c o Inosio Sindical nao c
alolido. Elc c a cdra angular do sisicna" c c
ianlcn sua cidadcla incugnavcl. E iorna-sc
incugnavcl orquc a Sorlonnc julga quc a
organizaao da Socicdadc Civil cn icrnos
auicniicos orianio oliicos c nao
lurocraiicos odcria crniiir a infiliraao do
conunisno no organisno social. Con isso, cla
violcnia dulancnic a rcalidadc; cn rinciro
lugar, icoricancnic, ois sc a iodos for lciio sc
organizar c sc sc inagina quc cssa ossililidadc
dara a surcnacia aos conunisias, o quc sc icn
dc fazcr c cnircgar o odcr ja c agora ao aarclIo
da sulvcrsao aniinacional c rccolIcr-sc aos
quaricis; cn scgundo lugar, raiicancnic, ois a
ccricncia dcnonsirou quc ondc Iavia un
sindicalisno nao viciado clo Inosio Sindical,
cono cra o caso do sindicalisno rural no
Nordcsic anics dc naro dc 1964, foran os
67
sindicaios livrcncnic organizados c con una
idcia oliica a oricnia-los, quc incdiran o
iriunfo do ariido.
Sc a Sorlonnc assin agc, c orquc o
sindicalisno dc Esiado convcn a qucn icn da
oliica a visao lurocraiica. os dirigcnics dao as
ordcns c os clcgos" olcdcccn, cnlora fingindo
quc csiao conira. Mas cssa olcdicncia c assiva
c Coulari icvc disso a rova nais irisic c
dolorosa quc un Ioncn odc icr iido. No
noncnio cn quc cnsou coniar con os
sindicaios, os lurocraias fugiran, ou foran
rcsos, c a nassa foi iralalIar.
Eaiancnic ncssc asccio, a Sorlonnc
iralalIa conira a Tccnocracia. nanicndo a
csiruiura do sindicalisno dc Esiado c a Jusiia
do TralalIo, cla rciira do roccsso cconnico un
dc scus clcncnios consiiiuiivos fundancniais,
quc c o confliio cconnico airao-cnrcgado. En
ouiros icrnos, incdc quc as rcsscs
rcivindicaiorias da classc ocraria olrigucn os
aircs a rcnovarcn suas iccnicas ara nanicr a
ncsna iaa rclaiiva dc lucro. Con isso,
crniiindo quc a rcnovaao iccnica fiquc
cnircguc acnas concorrcncia ao nvcl dc una
classc cnrcsarial cn quc ningucn icn inicrcssc
cconnico cn liquidar o advcrsario, ncsno quc
scja narginal, o as nao odc dar o salio
qualiiaiivo quc a Tccnocracia dcscja c o Podcr
68
Miliiar scnic ncccssario ara odcr cquiar-sc
aliura das ncccssidadcs quc iniui fundancniais.
Sufocando a lilcrdadc dc associaao da
Socicdadc Civil, a Sorlonnc rcara, ialvcz scn o
qucrcr, un rcginc cn quc o caiialisno scra
lurocraiico, a Poliica nao cisiira c o Esiado icra
iudo a scu disor nas cn quc a Naao c a
ccononia scrao fragcis, orquc asscniadas nao
na luia, na conciiao c na dcsiruiao dos
ncnos caazcs, nas na norna nansidao con
quc iodos acorrcn ao Danco do Drasil ou ao cIcfc
do Eccuiivo. lcn ossvcl quc, ncsic onio, a
Sorlonnc sc idcniifiquc con o Podcr Miliiar
orquc o ciIos" lurocraiico inforna o
cnsancnio dc iodos, ronios a considcrar os
civis cono cidadaos dc scgunda classc, aios a
dar aliics, sugcrir idcias, nas nunca a ionar
dcciscs.
Ncssc quadro, so Ia un caninIo nao dois.
E clc aric da scguinic rcnissa; a Tccnica icndc
a inor a sua visao Facional s acs sociais c
cconnicas, c o Podcr Miliiar nao cnircgara o
conirolc do Esiado aos civis. Nao cnircgara
orquc nao qucr c orquc nao odc ois
ncsno quc o quiscssc, as coniradics dcssa
Socicdadc Civil dcsorganizada logo o cIanarian
dc novo ccna.
69
A unica soluao c incororar o Podcr Miliiar
ao Esiado c lcvar a racionalidadc da Tccnica s
suas uliinas conscqucncias, crniiindo quc o
rcginc caiialisia funcionc con iodos os
clcncnios dcfinidorcs. a concorrcncia, o confliio
cconnico livrc cnirc o airao c o cnrcgado, c a
ccricza dc quc o Dirciio dc ananIa scra o ncsno
dc Iojc c nao un ouiro. Nao Ia rcginc cconnico
nodcrno quc ossa rogrcdir quando as lcis
nudan da nanIa ara a noiic, c ningucn icn
scgurana dc coisa alguna. A inscgurana gcra o
nao invcsiincnio. Essc roduz a csiagnaao.
Essa conduz diiadura niliiar c ncdiocridadc
gcncralizada.
Para quc ial soluao sc dc, c nisicr una nova
Consiiiuiao. Mas nao rcsa a conronissos
jurdicos c douirinarios quc rovaran sua
falcncia duranic ioda a Fcullica. rcciso una
Caria Magna quc concilic a Unidadc con a
Divcrsidadc, scarc niiidancnic o Esiado do
Covcrno c rcconIca quc, no noncnio, as Foras
Arnadas sao a unica organizaao nacional c quc,
cono ial, dcvcn scr inicgradas no Esiado, nun
odcr ncuiro. Una Consiiiuiao quc dc ao
Congrcsso a sua funao dc conirolc c garaniia
das lilcrdadcs, rciirando-lIc a iniciaiiva das lcis,
quc nao lIc dcvc cricnccr, nas ao Covcrno c
Socicdadc Civil organizada. Una Consiiiuiao
quc rciirc o Surcno Trilunal da influcncia do
Eccuiivo (quc Iojc nclc inicrfcrc cla noncaao
70
dos ninisiros} c lIc garania, dc faio, a auiononia
indiscnsavcl ara rcscrvar as lilcrdadcs c
ajuizar da consiiiucionalidadc das lcis, dos aios
do Covcrno c dos confliios cnirc os Podcrcs. Una
Consiiiuiao quc dc ao Povo o dirciio sagrado dc
clcgcr o Prcsidcnic da Fcullica, cIcfc do Esiado,
quc noncia o Covcrno, orquc no Drasil as
rcfornas sc fazcn or via cccuiiva c nao
lcgislaiiva. Una Consiiiuiao, cn suna, quc
forialca o Esiado conira os Privaiivisnos,
garania os cidadaos conira a rcoicncia do
Covcrno c dc Socicdadc Civil a ossililidadc dc
organizar-sc c fazcr una Naao.
Isio c o quc Iojc, a ncu vcr, sc odc fazcr.
convcnccr o Podcr Miliiar a ouiorgar una
Consiiiuiao nos noldcs acina aoniados, ja quc
clc nao quis convocar o Congrcsso da Fcvoluao.
O rcsio c Uioia, frusiraao ou ncra rovocaao.
ouco, cu sci, ofcrcccr una Consiiiuiao ouco
oriodoa aos quc rcclanan a volia ao rcginc da
irrcsonsalilidadc colciiva, ou da ladcrna
roicgida clo Covcrno. Mas algucn icn algo
nais dc osiiivo c concrcio a ofcrcccr Naao?
17/7/1966
71



A CONSTITUIO E OS JOVENS


O quc inrcssiona na crisc lrasilcira c quc a
unica grandcza rcscnic c a da fora. o
rcsidcnic da Fcullica, na sua qualidadc dc
cIcfc dc Esiado, conandanic das Foras
Arnadas c cIcfc do govcrno rcvolucionario,
coniinua dcicndo o odcr consiiiuinic da Naao c
odc, ananIa, sc convicr a scu csqucna iaiico,
cicrnizar-sc no odcr, convocar clcics ou
sinlcsncnic rcsialclcccr a nonarquia. Dirao
quc c risvcl a Iioicsc. concordo, nas clc odc
fazcr iudo isso orquc assin lIc foi faculiado
agir.
Quando a unica idcia quc nanicn unido o
aarclIo dc Esiado c icoricancnic rcunc a scu
rcdor a Naao c a fora, nao csiranIa quc a
Naao a vcrdadcira c fundancnial csicja
ainiia c, solrciudo, scn cscrana, acciiando
assivancnic aquilo quc a fora das arnas lIc
ouiorgar. Duranic dcccnios, sc nao scculos, foi-
lIc cnsinado quc nclIor cra un nau acordo quc
72
una loa dcnanda; quc nais valia icniar o jciio"
c ficar lcn con a Auioridadc, do quc oor-sc
Auioridadc na rcivindicaao do Dirciio inscriio
nas lcis ou na conscicncia, ara ncssa oosiao
afirnar sua condiao dc scr, c sua crcna no
Dirciio rcclanado, A Naao acosiunou-sc, ao
longo dos anos, a nao roicsiar, quando lIc
rciiravan a cscrana quc c a luia; c a
cscarncccr da Lci, or scr nais cnodo.
Dcsfilrou-sc no niio do Drasil lonacIao c
lonzinIo c Iojc csia incric, cnircguc s naos
dc scus donos, quc or soric sao igualncnic
lonzinIos, nas quc ananIa odcrao nao scr.
Esia Naao icnc o fascisno orquc icnc a
violcncia, nao orquc clc inliquc na crda da
Lilcrdadc. Ela nao arcndcu, salvo cn alguns
oucos dccisivos insianics, a luiar cla
Lilcrdadc. Prcfcriu acosiunar-sc a cscrar quc
lIc ouiorgasscn algunas franquias fornais, quc
dcfcndc or nanifcsios, nas nao
organizadancnic, ao invcs dc sacrificar a
conodidadc do rcouso coiidiano, do salario
garaniido or una afirnaao dc fidclidadc
conscqucnic a scus idcais. Assin foi scnrc ao
longo da Hisioria salvo naquclcs noncnios
quc nao sc lccn nais nos livros cscolarcs, orquc
a algucn, ialvcz classc oliica c ao rorio
Sisicna, nao inicrcssa quc os jovcns sailan quc
Iouvc icno, ncsic Pais, cn quc a vanguarda
alria caninIo ara a iroa scncando calcas,
73
quc dcnarcavan a roia da crscguiao aos
rclcldcs.
or icr sido cducada assin, no acalcnio do
dcia disso", quc a Naao assisic assiva a iodas
as nanolras rcalizadas clas cuulas nao
ara cnconirar o caninIo quc fara dcsia Naao
una grandc oicncia, nas sin aquclc quc nclIor
crniiira classc oliica c ao Sisicna
coniinuarcn conirolando o Esiado, doninando o
icrriiorio c aviliando a Naao.
or csiar cniorccida clas nanolras dos
rncics do Sisicna", quc a Juvcniudc, quc c o
fuiuro da Naao, sc rccusa a ariiciar da
rcconsiruao nacional caiancnic orquc foi
solrc cla quc nais aiuou o dcia disso", c
orquc cla foi a aric da Naao nais iralalIada
or aquclcs quc acIavan quc a agiiaao
roicgida clo govcrno cra iudo o quc sc dcvcria
fazcr, c aqucla quc, no insianic cn quc o govcrno
assou a rcrinir a agiiaao, cnirou cn crisc.
Esquccida dc quc a nissao do govcrno c,
sinlcsncnic, cssa. rcrinir a agiiaao dos quc
lIc sao conirarios.
Escarncniada cla ccricncia dilaccranic do
novincnio dc alril, a Juvcniudc ja nao nais
confia dciou, orianio, dc scr jovcn. Nao
confia scqucr ncla, nuiio ncnos nos quc a
Naiurcza fcz nais vclIos, nais rudcnics, nais
74
razoavclncnic crios do niio do Drasil lonacIao.
E or nao confiar cn ningucn, ou sc isola,
nauscada, ou cla roria nausca c lcvada
ncgaao dc si roria na alicnaao fcsiiva, ou a
cngajar-sc na aao cla aao, iransfornando-sc
nas nilcias juvcnis a nando daquclcs quc nao
icn coragcn dc agir alcriancnic na rcrcssao do
quc julgan crrado c anii-nacional. Mas scja os
quc sc isolan, os nauscados ou os aiivisias
iodos sao igualncnic viinas do Sisicna" c dc
scus rncics". Os rncics" qucrcn os jovcns
incrics, ou ncrancnic aiivisias iroa dc
cIoquc da csqucrda ou da dirciia nunca,
orcn, cidadaos rcsonsavcis clo as quc scra
dclcs ananIa, quando os vclIos iivcrcn assado.
E, no cnianio, a Juvcniudc icn cla frcnic o
orvir dcsdc quc sc disonIa a consiru-lo
asso a asso, c conquisia-lo alno a alno,
coorics discilinadas c dignas da Naao quc c
sua. Quando a cnconiro, crgunia scnrc
angusiiada. quc vanos fazcr do Drasil? Quc
dcsiino darcnos ao Drasil, sc csianos afasiados
dos ccniros do Podcr?
Ao quc rcsondo quc o Dcsiino nao sc forja
no Podcr, quc no nais das vczcs o conroncic,
quando nao irai, nas fora dclc. E quc nao Ia
roosiao dc Dcsiino quc sc susicnic scn a
coragcn fsica dc afirna-la a cada insianic c
scnrc.
75
O Dcsiino a csia nanifcsio a iodos nos, a
grandcza icrriiorial c a cicnsao da cosia c das
froniciras, inondo-nos a conscicncia dc quc
sonos, or olra c graa dos quc nao acrcdiiaran
no dcia disso", a Naao dcsiinada a icr a
Icgcnonia da Ancrica Laiina ara, una vcz cla
adquirida, inor ao Coniincnic as solucs quc
sao nossas c nao dc ouiros, quc icn ouiro
Dcsiino, confliianic s vczcs con o lrasilciro.
Para quc cssc Dcsiino sc afirnc; ara quc clc
sc faa luz c iluninc o caninIo dc 80 nilIcs,
quc scrao 100 nilIcs cn lrcvc, c nisicr,
coniudo, quc icnIanos una Consiiiuiao quc
rcsonda a clc. flcvcl o lasianic ara crniiir
quc ajusics consianics a una rcalidadc
canlianic nao sc faan nargcn c cusia da
Lci c dos dirciios fundancniais; alcria o
suficicnic ara quc a classc oliica scja varrida
cla cooric oular; rgida o ncccssario ara quc
o Covcrno c o Esiado nao scjan nais risionciros
do Sisicna" c ossan doiar o as da arnadura
oliica, cconnica c social aia a cunrir as
iarcfas inosias clo Dcsiino.
A nova Consiiiuiao nao odc scr fciia or
cssc Congrcsso, quc a csia, conronciido con o
assado c crcssao acalada do Sisicna" c dc
suas nazclas, ncn or un ouiro clciio nas
ncsnas condics c con o ncsno cssoal, quc
so cnsa no ovo quando o sulorna ara clcgcr-
76
sc, ou quando lIc roncic lcis ara acalnar sua
inacicncia c afasia-lo do caninIo dc luia
rcscnic cn scu Dcsiino. So o ovo odc fazcr
cssa Consiiiuiao. So o ovo rcunido no
Congrcsso da Fcvoluao.
15/5/1966
77




(1} O janisno, scn duvida, c nais do quc
isso. Mas ara scu ldcr foi acnas isso. Da nao
sc icr consiiiudo no grandc novincnio oliico
oular do Drasil, c da a rcnuncia icr frusiado
iodas as cscranas, inclusivc as quc o gruo
niliiar dcosiiava no nundo civil.
(} 1957, na fonic digiializada. Claro, 1967!
(1} Vcr Jornal da Tardc" dc 4-7-66.
78


Proilido iodo c qualqucr uso concrcial.
Sc vocc agou or cssc livro
VOCE FOI FOUDADO!
Vocc icn csic c nuiios ouiros iiulos CFTIS
dircio na fonic.www.cDoolsDrasil.con
79


2004 Olivciros S. Fcrrcira

Vcrsao ara cDool
cDoolsDrasil.con

__________________
Alril 2004

Potrebbero piacerti anche