Discover millions of ebooks, audiobooks, and so much more with a free trial

Only $11.99/month after trial. Cancel anytime.

Problemi e prospettive della pianificazione linguistica in Sardegna. Limba, Storia, Società- Problemas e aficàntzias de sa pianificatzioni linguistica in Sardigna. Limba, Istòria, sotziedadi
Problemi e prospettive della pianificazione linguistica in Sardegna. Limba, Storia, Società- Problemas e aficàntzias de sa pianificatzioni linguistica in Sardigna. Limba, Istòria, sotziedadi
Problemi e prospettive della pianificazione linguistica in Sardegna. Limba, Storia, Società- Problemas e aficàntzias de sa pianificatzioni linguistica in Sardigna. Limba, Istòria, sotziedadi
Ebook268 pages3 hours

Problemi e prospettive della pianificazione linguistica in Sardegna. Limba, Storia, Società- Problemas e aficàntzias de sa pianificatzioni linguistica in Sardigna. Limba, Istòria, sotziedadi

Rating: 0 out of 5 stars

()

Read preview

About this ebook

ll testo bilingue, sardo e italiano, tratta della storia della pianificazione linguistica in Sardegna a partire dal XVI sec. fino alle problematiche odierne attinenti lo standard da impiegare nelle pubbliche amministrazioni. Inoltre, sono presenti interventi pubblici di rivitalizzazione linguistica elaborati ed eseguiti in Sardegna dalla nascita delle Leggi regionali sarde e nazionali. Una parte del testo è dedicata ai pensieri di autorevoli intellettuali sardi tra i quali l'Accademico dei Lincei e padre dell'archeologia sarda, Giovanni Lilliu. Il libro è rivolto a pianificatori linguistici, linguisti, storici, sociolinguisti, intellettuali, operatori linguistici, insegnanti, studenti e dirigenti delle scuole di ogni ordine e grado, università, legislatori, amministratori, mass media e persone che amano la limba e le lingue di minoranza che rischiano di scomparire.
LanguageItaliano
PublisherYoucanprint
Release dateAug 4, 2016
ISBN9788892619562
Problemi e prospettive della pianificazione linguistica in Sardegna. Limba, Storia, Società- Problemas e aficàntzias de sa pianificatzioni linguistica in Sardigna. Limba, Istòria, sotziedadi

Related to Problemi e prospettive della pianificazione linguistica in Sardegna. Limba, Storia, Società- Problemas e aficàntzias de sa pianificatzioni linguistica in Sardigna. Limba, Istòria, sotziedadi

Related ebooks

Linguistics For You

View More

Related articles

Reviews for Problemi e prospettive della pianificazione linguistica in Sardegna. Limba, Storia, Società- Problemas e aficàntzias de sa pianificatzioni linguistica in Sardigna. Limba, Istòria, sotziedadi

Rating: 0 out of 5 stars
0 ratings

0 ratings0 reviews

What did you think?

Tap to rate

Review must be at least 10 words

    Book preview

    Problemi e prospettive della pianificazione linguistica in Sardegna. Limba, Storia, Società- Problemas e aficàntzias de sa pianificatzioni linguistica in Sardigna. Limba, Istòria, sotziedadi - Priamo Farris

    INDIXI

    S’AUTORI

    STERRINA

    CAPITULU I

    ISTÒRIA DE SA PIANIFICATZIONI LINGUISTICA

    I.I Girolamu Araolla

    I.II Gian Matteo Garippa: s’orgolesu

    I.III Matteo Medau: torraus a limpiai e valoritzai su logudoresu

    I.IV Bissenti Remundu Porru

    I.V Giuanni Spano: su Canonigu

    I.VI Vittorio Angius

    I.VII Max Leopold Wagner: su tedescusardu

    I.VIII Limba Sarda Unificada:

    si ponit sa prima perda de su Millénniu nou!

    I.IX Limba Sarda de Mesania

    I.X LSC: Limba Sarda Comuna

    I.XI Sa Norma Campidanesa oberus sa LSU e LSC no andant beni!

    CAPITULU II

    POLITICUS E INTELLETUALIS PRO SA LIMBA

    II.I Gramsci e sa Limba

    II.II Emiliu Lussu: Abogau, Ufitziali, Politicu, Literau

    II.III Giuanni Lilliu: Archeologu, Academicu de is Linceus, Politicu

    II.IV Antoni Sanna: Studiosu, Cumbatenti, Stimadori de sa limba

    CAPITULU III

    SU MOVIMENTU LINGUISTICU SARDU DE IS ANNI ’50 A SA FINI DE IS ’70 DE SU SÉCULU PASSAU

    III.I Rivistas de poesia e periodicus identitàrius

    III.II Atòbius pro sa limba

    III.III Assótzius culturalis e sa proposta de lei popolari pro sa limba

    CAPITULU IV

    LEGISLAZIONI PRO IS DIRITUS LINGUISTICUS DE IS PÓPULUS

    IV.I Sa politica linguistica de s’Unidadi de s’Itàlia a su binténniu fascista

    IV.II Sa situazioni linguistica italiana de su 1948 a sa Lei n.482 de su 15 de Idas 1999

    IV.III Lei 482 de su 1999: epuru si movit!

    IV.IV De su Statudu Autònomu Sardu a sa Lei regionali n. 26 del 15 de Ledàmini 1997

    IV.V S’Europa e s’amparu de is minorias linguisticas de segundu pustis de gherra a sa Risolutzioni de su Parlamentu Europeu de su 13 de Cabudanni 2013

    IV.VI Conventzioni cuadru pro s’amparu de is minorias natzionalis

    IV.VII Unioni Europea: s’ùltima tirada de origas!

    IV.VIII Interventus pùblicus pro sa Limba: da sa Lei Regionali n.26 de su 15 de Ledàmini 1997 a is dìis nostas

    ACABADA

    ITALIANO

    LEGISLAZIONE

    BIBLIOGRAFIA

    INDICE

    INTRODUZIONE

    I CAPITOLO

    STORIA DELLA PIANIFICAZIONE LINGUISTICA

    I.I Gerolamo Araolla

    I.II Gian Matteo Garippa: s’orgolesu

    I.III Matteo Medau: torraus a limpiai e a valoritzai su logudoresu

    I.IV Vincenzo Raimondo Porru

    I.V Giovanni Spano: su Canonigu

    I.VI Vittorio Angius

    I.VII Max Leopold Wagner: il tedescosardo

    I.VIII Limba Sarda Unificada:

    si pone la prima pietra nel nuovo Millennio!

    I.IX Limba Sarda de Mesania

    I.X LSC: Limba Sarda Comuna

    I.XI La Norma Campidanese ovvero la LSU e LSC non vanno bene!

    II CAPITOLO

    POLITICI E INTELLETTUALI PER LA LIMBA

    II.I Gramsci e la Limba

    II.II Emilio Lussu: Avvocato, Ufficiale, Politico, Letterato

    II.III Giovanni Lilliu: Archeologo, Accademico dei Lincei, Politico

    II.IV Antonio Sanna: Studioso, Combattente, Amante della limba

    III CAPITOLO

    IL MOVIMENTO LINGUISTICO SARDO DAGLI ANNI ’50 ALLA FINE DEI ’70 DEL SECOLO SCORSO

    III.I Riviste di poesia e periodici identitari

    III.II Convegni per la limba

    III.III Associazioni culturali e la proposta di legge popolare per la limba

    IV CAPITOLO

    LEGISLAZIONE PER I DIRITTI LINGUISTICI DEI POPOLI

    IV.I La politica linguistica dall’Unità d’Italia alla ventennio fascista

    IV.II La situazione linguistica italiana dal 1948 alla Legge n.482 del 15 Dicembre 1999

    IV.III Legge 482 del 1999: eppur si muove!

    IV.IV Dallo Statuto Autonomo Sardo alla Legge regionale n. 26 del 15 Ottobre 1997

    IV.V L’Europa e la tutela delle minoranze linguistiche dal II dopoguerra alla Risoluzione del Parlamento europeo del 13 Settembre 2013

    IV.VI Convenzione quadro per la protezione delle minoranze nazionali

    IV.VII Unione Europea: l’ultimo richiamo!

    IV.VIII Interventi pubblici per la Limba: dalla Legge Regionale n.26 del 15 Ottobre 1997 ai giorni nostri

    CONCLUSIONE

    LEGISLAZIONE

    BIBLIOGRAFIA

    PRIAMO FARRIS

    Sardu

    Problemas e aficàntzias

    de sa pianificatzioni linguisticah1a

    in Sardigna

    Limba, Istòria, Sotziedadi

    ***

    Italiano

    Problemi e prospettive

    della pianificazione linguistica

    in Sardegna

    Limba, Storia, Società

    Youcanprint Self-Publishing

    Titolo | Problemas e aficàntzias de sa pianificatzioni linguistica in Sardigna.

    Limba, Istòria, Sotziedadi

    Problemi e prospettive della pianificazione linguistica in Sardegna.

    Limba, Storia, Società.

    Autore | Priamo Farris

    Immagine di copertina a cura dell’autore

    ISBN | 9788892619562

    Prima edizione digitale: 2016

    © Tutti i diritti riservati all’Autore

    Youcanprint Self-Publishing

    Via Roma 73 - 73039 Tricase (LE)

    info@youcanprint.it

    www.youcanprint.it

    Questo eBook non potrà formare oggetto di scambio, commercio, prestito e rivendita e non potrà essere in alcun modo diffuso senza il previo consenso scritto dell’autore.

    Qualsiasi distribuzione o fruizione non autorizzata costituisce violazione dei diritti dell’editore e dell’autore e sarà sanzionata civilmente e penalmente secondo quanto previsto dalla legge 633/1941.

    S’Autori

    Pìllimu Farris est nàsciu su 14 de Idas 1967 in Ússana (Ca), laureau in Pedagogia e in Stòria e Sotziedadi (L.M.), ispecialitzau F.I.L.S. (Formatzioni Insenniantis Limba Sarda) e F.O.L.S. (Formatzioni Operadoris Limba Sarda).

    De tempus est impenniau pro donai valori, promòviri e amparai sa Limba e sa Cultura Sarda, traballendu comenti a Operadori linguisticu in entis pùblicus e donendu imparamentus in iscolas de ònnia òrdini e gradu, in cursus de formatzioni pro entis pùblicus e in is Circulus Sardus in s’esteru; elaborat e fàiri progetus culturalis, in prus est circadori liberu.

    Cun s’intentu de donai luxi a sa Cultura de su logu at imprentau diferentis lìburus a riguardu sa Stòria de su logu e sa Limba e fatu circas asuba de is Traditzionis popolaris pro s’Universidadi de Castedhu e pro entis pùblicus.

    In prus, traballat comenti a Pedagogista e Educadori professionali in is Servìtzius Sotzialis, in Servìtzius Educativus Territorialis, in is Pranus Localis Unitàrius de is Servìtzius (P.L.U.S.)

    In su mesi de Idas 2009, in sa Seu de su Parlamentu de Europa in Bruxelles, at presentau e arrexonau su problema de is Lìnguas e de is Culturas de minoria in s’Europa chi mudat.

    In su 2011 at ghiau una truma de traballu, cumposta de esponentis politicus, assòtzius de cultura, aministradoris de su logu e cultoris de sa limba, chi at elaborau una proposta de Ratifica de sa Carta Europea de is Lìnguas regionalis e/o de minoria chi no est andada a fini bonu poita sa legisladura parlamentari de sa Repùblica Italiana est acabada in antis de su tempus.

    L’Autore

    Priamo Farris è nato il 14 Dicembre 1967 in Ussana (Ca), laureato in Pedagogia e in Storia e Società (L.M.), specializzato F.I.L.S. (Formazione Insegnanti Lingua Sarda) e F.O.L.S. (Formazione Operatori Lingua Sarda).

    Da tempo è impegnato per valorizzare, promuovere e tutelare la Lingua e la Cultura Sarda, operando in qualità di Operatore linguistico presso enti pubblici e insegnando nelle scuole di ogni ordine e grado, in corsi di Formazione per enti pubblici e nei Circoli Sardi all’estero; elabora ed esegue progetti culturali, inoltre è libero ricercatore.

    Con l’intento di dar luce alla Cultura locale ha pubblicato diversi libri riguardanti la Storia locale e la Limba ed eseguito ricerche sulle Tradizioni popolari per l’Università di Cagliari e per enti pubblici.

    Inoltre, lavora come Pedagogista ed Educatore professionale nei Servizi Sociali, Servizi Educativi Territoriali, Piani Locali Unitari dei Servizi (P.L.U.S.).

    Nel Dicembre 2009, nella Sede del Parlamento Europeo in Bruxelles, ha presentato e trattato il problema delle Lingue e delle Culture minoritarie nell’Europa che cambia.

    Nel 2011 ha coordinato un gruppo di lavoro, composto da esponenti politici, associazioni culturali, amministratori locali e cultori della Limba, che ha elaborato una proposta di Ratifica della Carta Europea delle Lingue regionali e/o minoritarie la quale non è andata a buon fine a causa della fine anticipata della legislatura parlamentare della Rupubblica Italiana.

    STERRINA

    Custu traballu est su frutu de sa tesi de Laurea Magistrali in Stòria e Sotziedadi cosa mia fata cun sa ghia de is Professoris Mauritziu Virdis, reladori primu, e Franciscu Atzeni, reladori segundu, rispetivamenti docentis de Linguistica Sarda e de Stòria de sa Sardigna Contemporanea in sa Facoltadi de is Istùdius Umanisticus de s’Universidadi de Castedhu.

    In particolari, su libru est inditau a pianificadoris linguisticus, linguistas, istòricus, sotziulinguistas, intelletualis, operadoris linguisticus, insenniantis, scientis e dirigidoris de is iscolas de ònnia òrdini e gradu, universidadis, legisladoris, aministradoris, mass media e pessonas chi tenint a coru sa Lìngua sarda e is linguas de minoria e/o regionalis chi rischiant de sparessiri de su cuadru regionali, natzionali, europeu e mondiali.

    Is annus ’90 de su séculu passau, cun s’emanatzioni de sa Carta europea de is lìnguas regionalis e/o de minoria e de Leis regionalis sardas e natzionalis, ant afortiau sa cuscièntzia linguistica identitaria de is Pòpulus de s’Unioni Europea e ant fatu chi serbessit ancora de prus chi in is tempus passaus una pianificatzioni linguistica bona in manera de amparai e promòviri is lìnguas chi arrischiant de isparessiri comenti a sa Sarda.

    Totu custu at postu diferentis problemas, su prus mannus de cussus est su standard linguisticu asuba de su cali si fundai po s’imperu cosa sua in is ìscolas de ònnia òrdini e gradu, in is entis pùblicus regionalis, statalis e parastatalis.

    Podeus afirmai ca sa pianificatzioni linguistica si interessat de istudiai is lìnguas chi arrischiant de sparessiri, is leis chi faint efetivus is diritus linguisticus de is pòpulus e is interventus pùblicus chi depint èssiri fatus po fàiri amanniai su nùmeru de is utentis de sa lìngua de minoria in is sotziedadis interessadas a fàiri biviri torra sa lìngua.

    Sa traballu presentat ca giai in su séculu XVI s’Araolla regularitzaiat sa lìngua sarda in sa varianti logudoresa donendu vida a sa literadura sarda in sardu puru; in su séculu XVII Gian Matteo Garippa bordaiat sa Vita dei santi in logudoresu ponendi in craru sa funtzioni de sa limba in s’aspetu pedagògicu religiosu; su sèculu a pustis biriat unu àteru fautori de su logudoresu, Matteo Madau, chi imperaiat sa limba po is imperus altus e literàrius; su séculu XIX donaiat vida a su traballu de Bissenti Remundu Porru Saggio di gramatica del dialetto sardo meridionale (Castedhu 1811) innui beniat amostada una variedadi tzitadina elevada cun s’obietivu de si pònniri comenti agiudu didàticu de s’italianu; in su 1840 Giuanni Spano imprentaiat in Castedhu Ortografia sarda nazionale ossia gramatica della lingua logudorese paragonata all’italiana, una gramatica de imperu normativu-descritivu elevau e sovralocali aundi s’autori poniat su logudoresu comenti a Limba natzionali poita cussu fiat prus arcaicu e fiat abarrau adoru a su latinu; po acabai, unu atru istudiosu de su séculu XIX dìnniu de èssiri nomenau fiat Vittoriu Angius chi publicaiat Cenni sulla lingua de’ Sardi scritta e parlata (1853).

    In prus, scriendu custu traballu apu pentzau chi fessit unu Doveri civicu, morali e intelletuali evidentziai Max Leopold Wagner, òmini e linguista, chi cun is traballus cosa sua si at lassau una prenda de valori mannu pro sa limba e sa stòria sotziali sarda.

    In sa prima dexena de su Millénniu nou, in Sardigna funt istétias fatas unas cantu propostas de régulas linguisticas po s’imperu pùblicu de sa limba chi hoindì stentant a pònniri arrexinis e dhis serbit de èssiri aconciadas puru; difatis sa tesi presentat asuba de totu su corpus planning de sa Limba Sarda Unificada (LSU), de sa Limba Sarda de Mesania (LSM) e de sa Limba Sarda Comuna (LSC) acumpangiadas de giuditzius e criticas.

    Unu capitulu de su traballu est dedicau a cussus òminis mannus, Intelletualis e Politicus, chi in su séculu XX ant traballau cun sa conca e cun su coru po amparai, promòviri e donai valori a sa lìngua sarda in dònnia aspetu cosa sua.

    A pustis sa Segunda gherra manna, sa Sardigna biriat ca sa sotziedadi si ndi torraiat a scidai e cussu si manifestaiat cun sa nàscida de movimentus linguisticus puru ghiaus de òminis de statza intelletuali manna, chi fiant ativus fadendi rivistas de literadura, chi valoritzaiant e spainaiant sa poesia sarda prus de totu; no po nudha in is annus ’50 pigaiant vida su premiu de Otieri, Giornalis e Assòtzius identitàrius.

    In particulari giai de is primus annus ’70 de su séculu XX si assistiat a unu interessu forti pro sa lìngua sarda in ambitu académicu, politicu e sotziali, beniant fatus istùdius e initziativas po amparai, valoritzai e promòviri sa limba e asuba de totu in su de dha bóliri fichiri in is iscolas de ònnia òrdini e gradu e in is aministratzionis pùblicas; poneus in craru su traballu fatu de is movimentus pro sa limba chi iant promóviu e fatu s’arregorta de is firmas e sa proposta de lei de su 1978 poita benessit arriconnota sa lìngua sarda in is iscolas.

    Pustis si presentat sa legislatzioni po is diritus linguisticus de sa popolatzioni, cun ogu particulari a sa legislatzioni italiana, sarda e europea a partiri de sa fini de sa Segunda gherra manna fintzas a is dìis nostas.

    A sighiri benint presentaus is interventus pùblicus chi mirant a amanniai su nùmeru potentziali de is utentis de sa lìngua de torrai in vida; in particulari cussu elaboraus fatus in Sardigna de sa nàscida de sa Lei Regionali Sarda n.26 de su 15 de Ledàmini 1997 e de sa Lei de su Stadu italianu n.482 de su 15 de Idas 1999 fintzas a is dìis nostas.

    Infinis, s’acabada presentat pentzamentus e propostas cosa mia.

    CAPITULU I

    STÒRIA DE SA PIANIFICAZIONI LINGUISTICA: DE S’ARAOLLA A IS DÍIS NOSTAS

    I.I Girolamu Araolla: sa limba sarda est comenti a is àteras

    In su sèculu XVI unu studiosu predi chi si fiat postu in luxi po valoritzai sa limba fiat Girolamu Araolla chi iat mostau su programa linguisticu suu in su poema, Sa vida, su martiriu et morte dessos gloriosos martires Gavinu, Broothu et Gianuari (Castedhu 1582) innui afirmaiat sa bidea sua: Semper appisi desigiu, Illustrissimu Segnore, de magnificare e arrichire sa limba nostra sarda; dessa matessi manera qui sa naturale insoro tottu sas naciones dessu mundu hant magnificadu e arrichidu; comenti est de vider peri sos curiosos de cuddas. Et si bene d’issas matessi riccas et abundantes fuint algunas, non però hant lassadu de arrichilesas et magnificarelas pius cun vocabulos etepithetos foras d’issa limba non dissonantes da sa insoro, à tale qui usadas et exercitadas in sas iscrituras sunt venidas in tanta sublimidade et perfezione arrichida s’una cun s’atera qui in pius finesa non podent pervenner, comente veros testimongios nos dimostrant sos iscritos de sos eccellentes et famosos poetas Italianos e Spagnolos

    Disigiamu sempri, Sennori Mannu, de lodai e arrichiri sa Limba nostra, in sa pròpia manera chi totus is natzionis de su mundu ant esaltau e arrichiu sa de issus: comenti si podit biri de is istudiosus insoru. E mancai certas de issas fessint giai arricas, no iant lassau de dhas arrichiri e de dhas lodai ancora de prus cun paràulas et nóminis de àteras línguas, ma de cussas chi siant finis; diaci issas, imperadas e fatas lèbias in is scrituras, funt imoi lòmpias a cussu manniori e a cussa perfetzioni poita si funt arrichias una gràtzia a s’atra ca no est possibili chi potzant concuistai finesa prus manna; e testimogiàntzia crara si ndi donant is iscritus de is prus mannus e nodius poetas italianus e spanniollus. (1)

    Totu custu cun su fini de donai puru a su sardu dinnidadi prena de língua, adatendidhu po s’imperu literàriu puru, chentza de iscaresciri, antzis valoritzendi cussus Poetas italianus e ispanniolus chi iant formau s’Araolla, connoscidori de tres línguas e de prus culturas.

    Tola naraiat po Araolla ca: Si fiat sfortzau de ndi pesai a onori mannu, imperendidhu in is scritus literàrius… Custu issu afirmat de èssiri stétiu sempre su impenniu suu, de su momentu ca iat biu is natzionalis andai sighendi a s’arrastu de is línguas stràngias po iscriri in cuncetus insoru, nemancus de si èssiri adataus a fàiri imperu de sa língua sarda, bella, arrica, armoniosa, e capasi de dònnia progressivu pullimentu (2)

    Unu àteru istudiosu mannu confirmaiat su manniori de Araolla:Si proponiat de bogai a spantu e arrichiri sa limba nosta sarda… issu Iat bogau a spantu su sardu italianitzendidhu e, prus de totu, spanniolitzendidhu"(3)

    Giuanni Spano in sa sterrina cosa sua a su traballu fatu de Araolla Gavinu, Brothu et Januariu aici esaltat su Sassaresu: "Salve, o grand’homine, inelitu benefactore, veru connoschidore de sa limba de Logudoro! Eo ti saludo, umbra sancta, et venerabile, et ti ringratio de su bene qui operesti a su grave idioma nostru, ornendelu de vocabulos expressivos, ex exaltendelu cun sublimes sentimentos… hapo cretidu fagher una cosa honorifica a tie, et grata ad sa commune Patria, publicare in appendice ad sa Sarda Ortographia su predictu raru Poema cun alcunas observationes de su debile ingeniu meu pro mazone illustratione de su textu tou, et de sas grammaticales regulas mias subra sa limba nationale, de

    Enjoying the preview?
    Page 1 of 1